zeker doen eten & drinken O Caïro, Citadel View > 57 O Caïro, Felfela > 58 O Luxor, Sofra > 86 O Hurghada, Pita Sphinx Restaurant > 110 O Sharm el-Sheikh, Tandoori > 130 met de kids O Caïro, piramides van Gizeh > 47 O Luxor, balsemmuseum > 66 O Hurghada, duikbootexcursie > 105 O Sharm el-Sheikh, snorkelexcursie per boot > 117
O Sharm el-Sheikh, Cleopark Waterpretpark > 115
overnachten O Caïro, Intercontinental City Stars > 57 O Caïro, Hotel Flamenco > 57 O Luxor, Maritim Jolie Ville > 85 O Aswan, Mövenpick Resort > 99 O Hurghada, Hilton Hurghada Plaza > 109 O Sharm el-Sheikh, Maritim Jolie Ville Golf > 129
Groene adempauze O Caïro, al-Azhar Park > 32 O Aswan, Elefantine > 92
6562-6840 Egypte_NL.indd 2
TOPAttracties O Caïro, Piramides van Gizeh > 47 O Caïro, Toetanchamons gouden masker > 41 O Luxor, Karnaktempel > 68 O Luxor, Vallei der Koningen > 74 O Abu Simbel, Ramses II’s rotstempel > 97 O Sharm el-Sheikh, koraalrif in Ras Muhammad > 118
shoppen O Caïro, Khan el-Khalili > 30 O Caïro, Al Ain Gallery > 37 O Luxor, Fairtrade > 86 O Luxor, Aladdins Grot > 86
30-06-11 17:02
Inhoud voorwoord 5
O.......................O..O..O..O..O..O
over Egypte Egypte nu 6 Land van contrasten 8 Terreur en toerisme 10 Fatma of Mohammed 11 ‘Oosterse ster’ 12 Gewogen harten 14 Op jacht naar de Egyptische keuken 16 Heer in eigen huis 18 Belangrijke jaartallen 20 Egyptes laatste Farao 23 Zonder de Nijl geen Egypte 24
Caïro en omgeving 27 Luxor en zuidelijk Egypte 61 Aswan en Abu Simbel 89 de Rode zeekust 101 het schiereiland Sinaï 113 Praktisch 133 Voor vertrek 133, Reis en aankomst 135, Vervoer 137, Praktische info 139, In geval van nood 140, Lokale gebruiken 142, Overnachten 145, Eten & drinken 145, Shoppen 145, Uitgaan 145, Handig om te weten 145, Activiteiten 147
100% AcTIef 148 woordenlijst 150 index 152
6562-6840 Egypte_NL.indd 3
30-06-11 17:02
6562-6840 Egypte_NL.indd 4
30-06-11 17:02
voorwoord ‘Welcome to Alaska!’, lachen een paar opgeschoten jongens naar een hevig transpirerend toeristenechtpaar. Het is 43 graden in de schaduw en er staat geen zuchtje wind. De man draait zich om. Hij wil bits reageren want het is de zoveelste keer vandaag dat ze welkom in Alaska worden geheten. De grap is niet leuk meer. ‘You want felucca, kalesh, taxi?’ vraagt de ene jongen meteen. Nu het contact gelegd is, lopen de jongens ijverig op het echtpaar af. De man houdt zijn handen afwerend omhoog. Nee, hij heeft geen felucca of iets anders nodig, hij wil gewoon met rust gelaten worden. ‘Okay’, zegt de oudste, en vraagt in een adem door, ‘How you like Egypt’? De man geeft het op en lacht. Hij vindt Egypte geweldig. Het weer is fantastisch en de bezienswaardigheden overtreffen zijn wildste fantasieën. En de Egyptenaren? Tsja, die zijn naar de smaak van de man en zijn vrouw iets te welwillend. Dat vindt de jongste maar raar. Hoe kun je nu te welwillend zijn? Uit de televisie schalt de dagelijkse voetbalwedstrijd en de rook van waterpijpen hangt als een zoete, geurige deken onder de tlbuizen aan het plafond. De trage ventilator probeert de rook een beetje te verspreiden. Het café ligt goed verborgen in een afgelegen steegje, maar vandaag komen er een paar De titel van ‘s werelds oudste toeristische bestemming schept verplichtingen. in de ba zaars van egypte vind je allerlei oriëntalia .
toeristen voorbij. Ze kijken even twijfelend om zich heen, maar stappen dan kordaat het café binnen. Er zitten alleen oudere mannen, die de nieuwe gasten nieuwsgierig bekijken. De café-eigenaar komt op hen af, de toeristen deinzen een beetje terug. ‘Nee, nee, kom binnen. Wat wilt u drinken?’ vraagt hij en voert hen naar een tafeltje waar net een Egyptenaar wil gaan zitten. Die wordt enigszins ruw opzij geschoven, waarna de nieuwkomers kunnen plaatsnemen. Ze worden een beetje aangestaard maar niemand probeert hun iets te verkopen. Ze leunen achterover, snuiven de geur van de zoete appeltabak op en wachten op hun bestelling. Thee. Sterk en zoet. Overal in Egypte worden we zo hartelijk ontvangen dat het bijna extreem is. Dat kan een gevoelige haat-liefdeverhouding opleveren. Aan de ene kant vinden we Egyptenaren irritant; ze zwermen om ons heen en eisen al onze aandacht op. De hele tijd. Aan de andere kant willen we maar al te graag genieten van al die zaken waar Egypte mee gezegend is: een heerlijk klimaat, fantastische bezienswaardigheden boven en onder de zeespiegel en een volk dat zelfs de somberste stemming met een goedgeplaatste grap kan doen omslaan. Egypte is ’s werelds oudste toeristische bestemming en Egyptenaren zijn al meer dan tweeduizend jaar gastheer. O Louise Alkjær en Ivar Herlev Sørensen voorwoord
6562-6840 Egypte_NL.indd 5
5
30-06-11 17:02
Egypte nu Egypte: piramides, de Vallei der Koningen, de Rode Zee … namen die over de hele wereld tot de verbeelding spreken. En alle voorstellingen die je je van Egypte had gemaakt, komen onmiddellijk uit onder de Noord-Egyptische deken van hitte en stof, met dadelpalmen en alfalfavelden zover je kunt kijken. De geschiedenis van Egypte gaat duizenden jaren terug, iets waar ook de moderne Egyptenaren nog altijd prat op gaan. Zij zullen de verschillen met jongere landen steeds blijven benadrukken. Terwijl in Noord-Europa
Moebarak leidden in februari 2011 tot het aftreden van Moebarak. De tijdelijke regering heeft inmiddels voor september 2011 nieuwe parlementsverkiezingen aangekondigd en toegezegd dat de noodtoestand voor die tijd wordt opgeheven. Totaal ten onrechte worden Egyptenaren ervan beschuldigd geleid te worden door ‘IBM’: Inshallah (‘als Allah het wil’), bukra (‘morgen’), ma’alesh (‘dat geeft helemaal niks’) – een laissez faire-houding die onder andere inhoudt dat er geen reden is iets te
Geheel ten onrechte worden egyptenaren er van beschuldigd geleid te worden door ‘IBM’: Inshallah (‘als allah het wil’), bukra (‘morgen’) en ma’alesh (‘dat geeft niks’) de steentijd op zijn hoogtepunt was, kende Egypte een bijzonder geavanceerde beschaving waarin astronomie, wiskunde en geometrie werd beoefend.
langzame groei
Veranderingen voltrokken zich in Egypte tot voor kort erg langzaam. Maar massale protesten op het Tahrirplein in Caïro tegen de Egyptische regering en het regime van president 6
doen wat je tot morgen kunt uitstellen. De beschuldiging stamt misschien uit de tijd dat men in het landbouwland Egypte niet verder hoefde te kijken dan de volgende oogst. Egyptenaren staan in de rest van het Midden-Oosten bekend om hun ‘lichte bloed’, dat wil zeggen om hun goede, onverwoestbare humeur: ook in de somberste situaties is er altijd wel iets waar je om kunt lachen – zo niet om anderen, dan toch altijd om jezelf.
o v e r e g y pt e
6562-6840 Egypte_NL.indd 6
30-06-11 17:02
e e n ov e r b e la s t o n d e r w i js s y s t e e m e n h o g e j eu g dw e r k lo o s h e i d s c i j f e r s vo r m e n i n d e to e ko m s t e e n g r ot e u i t dag i n g vo o r e g y pt e .
nationale hotelgiganten, tot aan de horizon. Triest, volgens veel toeristen die vinden dat de mystiek van de Oriënt onverenigbaar is met moderne gemakken – fantastisch, vinden de Egyptenaren, die graag willen delen in de zegeningen van de vooruitgang. Toerisme levert meer geld op dan ooit, maar de afhankelijkheid van die sector zorgt er ook voor dat de Egyptische economie gevoelig is voor de kleinste economische schommelingen in de landen waar de toeristen vandaan komen. Maar de Nijl stroomt nog steeds en de piramides staan fier overeind. Minimale economische groei, ontbrekende democratie, een onzekere politieke toekomst en een internationale economische crisis: de Egyptenaren laten zich niet snel uit het veld te slaan. O
Egypte in het kort Politiek en financieel gezien viel er het laatste decennium anders niet veel te lachen; Hosni Moebarak regeerde met harde hand en het vertrouwen onder de Egyptenaren in zijn regime was tot een dieptepunt gedaald. Bij parlementsverkiezingen kwam meestal niet meer dan twintig procent van de kiezers opdagen, waarna de regerende Nationale Democratische Partij stevig in het zadel bleef zitten. De tegenstanders van het Moebarakregime hadden weinig politieke ervaring, waren bij de bevolking praktisch onbekend en hadden geen geld. Bovendien werden ze door de machthebbers om de haverklap in diskrediet gebracht. Onder Moebarak heerste er dertig jaar de noodtoestand; volgens het regime een garantie voor economische en politieke stabiliteit en bescherming tegen akelige islamisten, die het Nijlland alleen maar kwaad wilden doen. Hier is nu een einde aan gekomen.
de zegen van het toerisme
De afgelopen decennia is het toerisme steeds belangrijker geworden voor de Egyptische economie. Dit heeft ook zijn invloed op het landschap. De Middellandse en Rode Zeekusten zijn onherkenbaar; waar eerst ogenschijnlijk maagdelijke stenenstranden lagen, zie je nu half afgebouwde tourist villages en inter-
Officiële naam: Gomhuriya Misr el-Arabiya (De Arabische Republiek Egypte) Oppervlakte: 1.001.450 km² (NL: 41.528 km², B: 30.528 km²) Bevolking: ca. 83 mln. Hoofdstad: Caïro (ca. 15-20 mln.) Grootste steden: Caïro (ca. 15-20 mln.), Alexandrië (5 mln.), Port Said (500.000), Suez, Tanta, Asyut Hoogste berg: St. Catharina-berg (2629 m) Kustlijn: 2450 km Officiële taal: Arabisch Religie: 90% moslims (soennieten), 10% koptische christenen en andere gelovigen Onderwijs: negen jaar verplichte scholing Leerplicht: vanaf zes jaar Bevolkingsgroei: 2,03% Levensverwachting: 72,1 jaar (vrouwen 74,8 jaar, mannen 69,6 jaar) (NL: 79,25 jaar) BNI: 6000 USD per inw. Leesvaardigheid: 71,4% van de bevolking ouder dan vijftien jaar Munt: 1 Egyptisch pond (EGP) = 100 piaster = ca. 0,13 euro
Eg y pt e n u
6562-6840 Egypte_NL.indd 7
7
30-06-11 17:02
C airo og omegn
26
C airo og omegn
6562-6840 Egypte_NL.indd 26
30-06-11 17:02
|
C a ï r o e n o mg e v i n g ch e c k : www. e g y ptto day.co m B e zo e k : A l- A z ha r - pa r k p r o e f: H amam mah s h i – g e v u l d e d u i f
C aïro en omgevi ng
IN DIT HOOFDSTUK
Caïro heeft vijftien tot twintig miljoen inwoners. Het honderd jaar jonge stadsdeel Heliopolis of ‘Nieuw-Caïro’, richting het vliegveld o o k i n h e t m o d e r n e l e v e n i s e r plaat s v o o r Eg y pt e s fa r a o n i s ch e v e r l e d e n . Kaart p. 28
6562-6840 Egypte_NL.indd 27
in het noordoosten, maakt een Europese en moderne indruk. Hiervandaan is het over de zuidelijke ringweg slechts 45 minuten naar Egyptes alleroudste oudheid: de piramides van Gizeh kijken uit over de stad en in zuidelijke richting Sakkara. Alexandrië, ongeveer 220 kilometer naar het noordoosten en met zijn ongeveer vijf miljoen inwoners de op een na grootste stad van het land, lijkt toch op een provinciestad.
Caïro 1 Vlak bij het centrum ligt Islamitisch Caïro, ooit de religieuze spil van de stad – met sierlijke minaretten, rijke mausolea en kleurrijke markten. Niet ver daarvandaan beland je verder terug in de geschiedenis, in het chris-telijke verleden van Oud-Caïro. Het huidige Caïro kun je ervaren in de supermoderne stadsdelen Mohandesin, Dokki en Aguza. Het groene Zamalek en Garden City vormden voor de jaren 50 het Parijs van het C a ï r o e n o mg e v i n g
27
|
Caïro bestaat uit drie gouvernoraten, Caïro in het oosten, Gizeh op de westelijke Nijl-oever en Qalyubiya in het noorden. Groot-Caïro wordt in het oosten begrensd door de Muqattam-hoogten, in het westen door de Libische Woestijn, terwijl in het noorden de Nijldelta de natuurlijke groei van de stad verhindert. Toch breidt Caïro zich uit, vooral op de eens zo groene velden van Gizeh, met uitzicht op de gigantische piramides. Maar ook in vele betonnen satellietsteden in de periferie van Caïro, het grootste gouvernoraat. Die hebben verleidelijke namen als ‘Dreamland’, ‘Greenland’ en ‘Beverly Hills’, en historisch-politieke als ‘10e Ramadan’, ‘15 Mei’ en ‘6 Oktober’.
|
‘Als je Caïro niet gezien hebt, heb je de wereld niet gezien’, staat er in De vertellingen van 1001 nacht. De betovering van deze veelzijdige, hypermoderne megastad aan de Nijl is vlak onder de groezelige oppervlakte bijna voelbaar. Chaos, uitlaatgassen, beton en stof – Umm el-Dunya, de ‘Moeder van de Wereld’ heeft het allemaal.
30-06-11 17:02
Tanta
Bashtil
Sh. el-
Baraji
as ri
terminal 1 Caïro luchthaven
z
el
terminal 2
iq
A zi
Heliopolis
ar
Por t Sa id
Cor nich en
Warraq el-Arab
Ismailiya
-M
Warraq el-Nazara
Kom el-Ahmar
Zaqazig 2
l-F
Osim
Bahtim
Sh .e
9
Sh.
Alexandrië
ru
l-U
.e
Sh
ba
Suez
Abbasiya Shubra h Zamalek is Geis s Nasr City Bulaq Ram elImbaba 26 Ezbekiya . Jul Birak el-Khayam CAÏRO i Muski Aguza Gezira Gamaliya rirAbdin l-Tah e . Bulaq el-Dakrur Darb Sh Muqattamel-Ahmar Sayyida Dokki Saft hoogten el-Laban Roda Zeinab S al im
Alexandrië
an Sud
Manshiyet Nazlet el-Bakkari Khalifa
Sh.
Salah
)
jen
eve
id ram
Giza
(py ram -Ah el-Talbiya
Oud Caïro
el
1 Ruine van Fustat
el-Kunayisa
3
Kheops Khefren Sfinxen Zawiyet Mykerinos el-Aryan
Tirsa
MAADI Abu el-Namrus
Shubrament
Ni jl
Tura
Tammuh
C Aïro en oMGevinG
el-Manawat el-Ma'sara
Niuser-retempel
Abu Sir
6
Abu Sir 5
Noordelijke Sahara 4 8
7 Teti Userkaf Djoser
N
Caïro en omgeving
el-Hawamdiya
Sahure Niuser-re Neferirkare
0 el-Aziziya
2
4
6 km UBQ
1 Caïro (> achterflap) 2 Heliopolis (> 44) 3 Gizeh (> 48) 4 sakkara 5 djosers trappiramide 6 piramides van unas en Teti 7 kagemnis mastaba 8 imhotep Museum 9 Alexandrië midden-Oosten, terwijl de brede boulevards van downtown zich – naar Egyptische maatstaven – de Champs Élyssées waanden. Een soort centrum vind je Downtown rond Midan el-Tahrir, of het Tahrir-plein, op de oostelijke oever. Daar kruisen hoofdwegen en flyovers elkaar in een inferno van toeterende auto’s en worden de weinige zebra’s gemeden. Op de westoever liggen, twintig minuten met de metro van Tahrir, de historische resten van het oud-christelijke Caïro, nu gewoon Oud-Caïro genoemd. Pal ten oosten daarvan ligt Islamitisch Caïro. Kijk voor vervoer in Caïro bij ‘Handig om te weten over’, > 55.
isLAmitisch cAïrO 1
De afstand tussen Caïro’s moderne centrum en Islamitisch Caïro is net geen 3 kilometer, maar voelt als een paar eeuwen. Vanaf de 28
brug van het vroegere Opera-plein door het gekrioel bij Midan el-Ataba, duik je in een mix van geurige specerijen, allerlei toeristische snuisterijen voor de goede en minder goede smaak, straathandelaars en bedelaars. Voor toeristen is het gebied één grote bazaar, die altijd open is, met kleine werkplaatsen en nog kleinere winkeltjes. Maar voor de lokale bevolking is het met de Hoessein-moskee vooral het centrum van hun geloof – en daarnaast de plek waar je in een ouderwets café samen met je vrienden sterke zoete thee drinkt en waterpijp rookt. Op jacht naar precies het goede souvenir voor de allerlaagste prijs – afhankelijk van je onderhandelingstalent – verdwaal je makkelijk in de Khan el-Khalili-bazaar. Het wemelt er van de middeleeuwse moskeeën, madrassa’s (scholen), khanqah’s (soefi-hotels), sabilkuttab’s (drinkwater- en onderwijsplaatsen).
C Aïro en oMGevinG
6562-6840 Egypte_NL.indd 28
30-06-11 17:02
Een paar van de grootste moskeeën zijn de Rifa’i-en de Sultan Hassan-moskeeën. Ze liggen aan de voet van de Citadel, die vanaf een goedgekozen heuvel over de stad waakt. Zelfs in de Dodensteden is het een drukte van belang; de bebouwde graven liggen in een halve cirkel rond Islamitisch Caïro. De nieuwste attractie in Islamitisch Caïro is het al-Azhar-park, met een verblindend uitzicht over vele eeuwen geschiedenis. Lees vooral Historic Cairo – A Walk through the Islamic City van Jim Antoniou.
Moskeeën zijn in principe altijd open – vaak tegen een min of meer officiële toegangsprijs voor niet-moslims – maar vermijd een bezoek tijdens de gebedstijden. Trek je schoenen bij de ingang uit en zet ze daar neer of draag ze in de hand met de zolen tegen elkaar – bij de uitgang geef je de ‘koster’ een beetje bakshish. Vrouwen dienen hun haar te bedekken (neem eventueel een sjaaltje mee), en net zoals in katholieke kerken worden onbedekte armen en benen noch van vrouwen noch van mannen geaccepteerd. Fotografeer discreet. quqs madrassa en khanqah (studentenhuis voor soefi-studenten) (1384-86), el-Nasir Muhammad ibn Qalawuns madrassa-mausoleum (1304) met een wit gotisch marmerportaal van de St. George-kruisvaarderskerk in Akko in Israël, met tot slot sultan el-Mansur Qalawuns madrassa-mausoleum-maristan (ziekenhuis) (circa 1290). Sh. Mu’izz li-Din Allah, x ca. 15 min. van Midan el-Tahrir, å 9-17, E entree.
C a ï r o ’ s b i j n a 2 0 m i l j o e n i n w o n e r s w o n e n i n e e n g e b i e d n o g k l e i n e r d a n A m s t e r d am .
Kaart p. 30
6562-6840 Egypte_NL.indd 29
C aïro
C a ï r o e n o mg e v i n g
Qalawun-complex 2 De facade van 185 meter lang lijkt op een decor voor ‘Aladdin’, met zijn verfijnde uitsnijdingen boven de gotische bogen en de vrolijk gekleurde verticale rijen stenen. Het geheel, aan de noordwestkant van de toeristische bazaar, bestaat eigenlijk uit zes monumenten, gebouwd in meer dan vijfhonderd jaar. Ze verschillen erg in grootte, vorm en details maar vormen toch bijna één architectonisch geheel: (van noord naar zuid) het Sultan Inal-bad (1456) dat nog steeds in gebruik is, de Hasan el-Sha’rawi Katkhudamoskee (1752), sultan el-Kamil Ayyubs madrassa (school) (1225), sultan el-Zahir Bar-
Bezoek aan de moskee
29
30-06-11 17:02
sh
l- Di me
e
Nig
0 200 400 600 m Ba
aliy
r
-S ha w
llah
ur ym
Gl .b
a
l-Q
a'id
Salah Salim 12
Al-Azharpark
8
Dodenstad
a
'B
ir az W el-
b
Citadel
Muqattam
alim
el-S yyida Aisha a
a 4 .B ad Midan t Sh kke ar el-Qal'a SiMagh elliba 6 el-Sa
Sa lah S
Ali)
b
el -W id a
id Sa rt
7
el-Darb el-Ahmar
Sh .M Ka uh rim am m
re
i el-Saw
ar b m ab el-Wasir ar h Sikket el- B D l-A Tibbana e
mad
ham
Po
ha
el-Ghuriya
Bab el-Khalq
(Mu
el-Hilmiya
C a ï r o e n o mg e v i n g
Go
el-Azhar
Sa lim
zha
Sh Midan Ahmari' Bab Ahmad Mahad ir Zuweila Mahir
Sh. 5
Beit Q el asrel-Gamaliya el-Q adi Midan 3 16,23 el-Husain Khan elKhalili 20
Din A
i
Sa la h
al'a el-Q
24
usk
Sh. elMu 'izz li-
Sh.
Port Said
el-A
2
el-M
el- Gam
Por t
Sh.
Sh.
Sh.
-F ut uh a qq
d Sai
sh
ei
-G
el Midan Ataba
Begraafplaats
el
b
Muski
uriy
Islamistisch Caïro
n
ei
l-G
el-M ans
N
Midan el-Sayyida Aisha
Dodenstad UBQ
2 Qalawun-complex 3 Khan el-Khalili-bazaar 4 Rifa’ien Sultan Hassan-moskeeën 5 Ibn Tulun-moskee en Gayer-Andersons Huis 6 Citadel 7 Al-Azhar-park 8
De Noordelijke Dodenstad + De leukste adressen (> 56)
Khan el-Khalili-bazaar 3 Je kunt je in de bazaar net zo goed laten meevoeren. Laat je een van de vele thee- en koffiehuizen aan het Hoesseinplein in drijven en drink een glas muntthee, terwijl je een waterpijp rookt. Of verlies je in de smalle steegjes in bigtime-souvenir-shopping. Het eerste is onbetwist het makkelijkst: mannen met een slecht gebit en een sigaret in de mondhoek gaan bijna op de vuist om hun eigen thee- en koffiehuis als het allerbeste van de buurt aan te prijzen – terwijl ze nauwelijks verschillen. Het assortiment bestaat altijd uit verschillende soorten Turkse koffie en thee, bibsi of sifin, Pepsi-cola of 7 Up. Een 30
C a ï r o e n o mg e v i n g
6562-6840 Egypte_NL.indd 30
woud aan gammele caféstoelen en kleine slanke ijzeren tafeltjes bieden pijlsnel plaats aan grote groepen toeristen – geen plaats is geen argument. De ober schalt de bestellingen uit volle borst de keuken in en in no time heeft iedereen zijn bestelde drankje. Een perfecte positie om te genieten van het volksleven in Khan el-Khalili. Het alternatief is de jacht op toeristenmemorabilia, waarvan je geen idee had dat je ze nodig had: echte kopieën van slanke faraonische katten, vast gemaakt van jade, degelijke kameelleren tassen, waar de verkoper per se een aansteker tegen aan wil houden om te bewijzen dat ze echt zijn. De prijzen liggen hier niet vast, alles moet onderhandeld worden – en de lokale handelaars zijn teleurgesteld als je eerstgenoemde prijs gewoon accepteert – je moet afdingen. Shoppen is zodoende iets dat zijn tijd neemt. Vroeger bevonden de goudhandelaars zich in het midden van de soek, terwijl de werkplaatsen en winkels die minder waardevolle dingen maakten en verkochten, er als een ring omheen lagen. Als je je van de goudbazaar in noordelijke richting over de Sh. Mu’izz li-Din Allah beweegt, openbaart zich een reeks fantastische moskeeën, handelshuizen en sabil-kuttab’s. Dat zijn openbare, gecombineerde drinkwaterposten en koranscholen die getuigen van Egyptes islamitische gouden eeuw van 1200 tot 1500, toen de ene heerser nog wreder dan de andere was – maar toch een monument achterliet waardoor hij herinnerd zou blijven. Vooral scholen en waterposten waren populair omdat de islam onder andere voorschrijft dat je op zoek moet gaan naar wijsheid en water moet geven aan hen die dat niet hebben. Tussen Sh. el-Muski en Midan el-Husain, ca. 15 min, x van Midan el-Tahrir, å dgl ca. 10-20, vr en zo zijn sommige echter gesloten.
Rifa’i- en Sultan Hassan-moskeeën 4 In de passage tussen de twee prachtexemplaren van islamitische architectuur waan je je in de middeleeuwen. Ook op een verstikkend warme zomerdag is het er bijna koel en herinneren alleen de toeterende auto’s in de verte aan de 21e eeuw. De twee moskee-mausoleums lijken op elkaar maar de ene werd zeshonderd jaar voor de andere gebouwd. Sultan Hassan werd sultan op zijn dertiende, afgezet op zijn zeventiende, weer sultan Kaart p. 30
30-06-11 17:02
onderdak in Egypte, op dat moment door de andere Arabische landen geïsoleerd omdat het flirtte met Israël. Midan Salah el-Din (el-Qal’a), ca. 30 min per x van Midan el-Tahrir, å dgl 9-17, E entree.
Ibn Tulun-moskee en Gayer-Andersons Huis 5 Rust. Verdieping. Eenvoud. Op weinig andere plekken in Caïro word je zo overweldigd door de stilte. Maar in de Ibn Tulun-moskee is er de ruimte voor. Deze moskee is hét voorbeeld van islamitische eenvoud en is als een van de weinige in Egypte niet van uiterlijk veranderd of verbouwd. De moskee vormde het centrum van een nieuw stadsdeel, el-Qata’i, dat de mammeluk-sultan Ahmad Ibn Tulun eind negende eeuw liet modelleren naar de Iraakse stad Samarra. Daar was hij opgegroeid, een stad met paleizen, parken en pleinen en vooral: ruimte. Een slakvormige minaret staat buiten de open binnenplaats die meerdere hectaren beslaat. Je ziet er mooie voorbeelden van toenmalig vakmanschap: stuc, houtsnijwerk en mozaïekramen van gekleurd glas in gips.
E g y p t i a n d es i g n o p v o l k s e w i j z e .
Kaart p. 30
6562-6840 Egypte_NL.indd 31
C aïro
C a ï r o e n o mg e v i n g
op zijn twintigste, tot hij in 1362 vermoord werd. De moskee werd gebouwd van de opbrengst van onroerend goed dat het sultanaat erfde door toedoen van de Zwarte Dood, die veel Egyptische steden halverwege de 14e eeuw trof. De Sultan Hassan-moskee is zo massief dat hij tijdens ontelbare conflicten tussen de mammelukken als vesting gebruikt werd. De binnenplaats, waar men zich wast voor het gebed, heeft de vorm van een kruis met vier welvingen: één voor elke islamitische rechtsschool. Achter de bidniche, qibla, ligt een klein mausoleum met twee van sultan Hassans zonen. De bouw van de Rifa’i-moskee er tegenover startte in 1819 maar eindigde pas in 1912, volgens de originele tekeningen. Het is een poging om elementen van vroegere en betere tijden met elkaar te verenigen maar hij is toch het bekendst om de twee 19e-eeuwse paria’s die er liggen begraven: Egyptes laatste koning, Faroek I (overleden in 1965) en de laatste shah van Iran, Mohammed Reza Pahlevi (overleden 1980), wiens eerste vrouw de zus van koning Faroek was. De shah kreeg na de Iraanse revolutie in 1979
31
30-06-11 17:02
C a ï r o e n o mg e v i n g
Eg y pt i s ch e s ch o o l k i n d e r e n ma k e n v e e l s ch o o l r e i s j e s .
Buiten, op de westhoek van de Ibn Tulunmoskee, ligt iets bijzonders: twee kleine Caïrose woonhuizen uit de 16e en 18e eeuw, door een corridor met elkaar verbonden. De Britse majoor en arts Robert Gayer-Anderson woonde hier tot zijn dood in 1945. Scheve trappen leiden naar zijn kunstverzameling, die lijkt op een stoffige nagelaten boedel. De majoor had een zwak voor oriëntaalse meubels – vernuftig uitgesneden hout met ingelegd ivoor in geometrische figuren – en glas, tapijten en kunstvoorwerpen uit Frankrijk, Perzië, Syrië, Turkije en China. James Bondliefhebbers zullen het terras met de mooie mashrabiya-windschermen en de kleine ontvangstruimte el-salamlik herkennen als het decor van The Spy Who Loved Me uit 1977. Midan Ibn Tulun, Sayyida Zaynab-wijk, ca. 30 min per x van Midan el-Tahrir, å dgl 9-17, E entree.
Citadel 6 Verliefde stelletjes zitten hand in hand op de lage muur. De warmte en smog maken van de stad aan hun voeten een groot kamelenwolkleurig tapijt, waaruit gebrom van auto’s, bussen en stadsleven opstijgt. De citadel is onder de inwoners een van de favoriete bestemmingen voor een uitstap32
C a ï r o e n o mg e v i n g
6562-6840 Egypte_NL.indd 32
je, vooral op vrijdag. Met de bouw van de citadel werd al in de 12e eeuw begonnen. Vanaf het plateau voor Mohammed Ali’s met albast beklede moskee uit 1850 is het uitzicht over de Moeder van de Wereld adembenemend: je blijft je verbazen hoe vijftien tot twintig miljoen mensen hier kunnen leven. Met helder weer – dus zelden – duiken de piramides van Gizeh en zelfs in Dahshur als kleine bruine Toblerone-driehoekjes op uit de nevel. Mohammed Ali’s Moskee, ter herinnering aan zijn zoon Tusun Pasha (overleden in 1816), is de laatste toevoeging aan Saladins citadel. De moskee vormt Caïro’s herkenningspunt, en is erg kosmopolitisch: gebouwd door de in Albanië geboren Mohammed Ali, getekend door de Griek Yusuf Bushnaq, naar Turks voorbeeld, de Yeni Cami-moskee in Istanbul. De panelen van gelig gemarmerd albast zijn in de loop der tijd een beetje grauw geworden. Toch kun je goed zien dat het moest dienen als monument waarmee Mohammed Ali Egypte als modern, zelfs Europees land kon presenteren. De moskee is van binnen, in tegenstelling tot oudere en eenvoudigere moskeeën, versierd als een theaterdecor met wulpse lichtkronen, bladgoud en trompe l’œil-techniek – een beetje oneerbiedig Osmaanse barok genoemd. el-Qal’a, ca. 30 min per x van Midan el-Tahrir, å dgl 9-17, E entree.
leuk om te doen Al-Azhar-park 7
De zon verandert van een onbarmharige vuurbal in een oranjerode ballon, die snel achter de minaretten van het historische Caïro verdwijnt. Het Al-Azhar-park vormt een bloeiende oase, met kleine meertjes en splinternieuwe theepaviljoens in Osmaanse stijl. Je moet er wel entree betalen en een reglement van orde moet verhinderen dat het park al te volks wordt. Aantrekkelijke midden- en bovenklasse inwoners flaneren hier in hun mooiste kleren langs de zorgvuldig besproeide en gemaaide grasvelden. Er zijn een speeltuin, een amfitheater waar vaak concerten gehouden worden, een treintje waarmee je een tochtje kunt maken en de oude ayyubide-stadsmuur uit de 12e eeuw om langs te wandelen. Het dertig hectare grote al-Azhar-park is een cadeau van het cultuurlegaat van Aga Khan. Kaart p. 30
30-06-11 17:02
Sh. Salah Salim, Darasa – slechts te bereiken per x, ca. 10 min van Midan el-Husain, E entree, t 510 3868, w alazharpark.com.
De noordelijke dodenstad 8
oud-Caïro 9
In Oud Caïro is het lekker rustig, schoon en autoluw. In smalle steegjes, herinnerend aan middeleeuws Caïro, liggen kerken, woningen en kleine tuinen. Het stadsdeel wordt ook Koptisch Caïro genoemd, maar dat betekent niet dat er alleen kopten, dus christelijke Egyptenaren, wonen. Hier wonen ook moslims. En hier liggen Caïro’s oudste kerken. De St. Sergiuskerk is de oudste terwijl de Ben Ezra-synagoge Caïro’s oudste synagoge is. De Hangende Kerk is pas gerenoveerd en ernaast ligt het mooie Koptische Museum, dat ook helemaal is opgeknapt. Oud-Caïro ligt vlak bij metrostation Mar Girgis, en het is makkelijker om de metro te nemen dan een taxi. Alle attracties liggen op loopafstand van elkaar. De toegang tot kerken en synagogen is gratis maar donaties zijn zeer welkom, als je ze tenminste niet steunt via het kopen van boeken of souvenirs. Je bezoek aan
h e t A l- A z ha r - pa r k i s e e n p o p u la i r e ha n gpl e k v o o r d e b e t e r g e s i t u e e r d e j e u g d va n C a ï r o.
Kaar t p. 30 en achter flap
6562-6840 Egypte_NL.indd 33
ca ï r o
C a ï r o e n o mg e v i n g
Snotterige kinderen die rond rennen en voetballen of tikkertje spelen met roestige fietswielen. Stevige, zwartgeklede vrouwen lopen rond met een bundel kleren op hun hoofd en een zuigeling onder de arm. De Dodenstad gonst van het leven. Ter herinnering aan Egyptes permanente bevolkingsgroei en waardeloze huisvestingspolitiek vormen Caïro’s vijf dodensteden – eigenlijk bewoonde kerkhoven – een halve cirkel rond Islamitisch Caïro aan de voet van de Muqattam-hoogten. De Noordelijke Dodenstad ligt aan de Salah Salim-ringweg in oost-Caïro en is de meest toegankelijke. Er wonen meer dan vijf miljoen van de allerarmsten, schat antropoloog Malak Yakan. Het zijn meestal vluchtelingen uit andere delen van Egypte die in de duizenden huisjesachtige grafkapellen trokken; vaak bestaan ze uit één kamer, misschien met sarcofaag. Vele kapellen zijn honderden jaren oud. Er liggen meerdere unieke 15e-eeuwse moskeeën, die helaas weinig bezocht worden omdat vele inwoners de dodensteden onterecht beschouwen als wetteloze enclaves voor criminelen, zonder enig respect voor de doden.
In de Noordelijke Dodenstad liggen bijvoorbeeld sultan Qaitbay’s madrasa-mausoleummoskee en Farag ibn Barquq’s khanqah-mausoleummoskee als schitterende voorbeelden van bloeiende mammelukken-architectuur. el-’Arafa (”City of the Dead”), ca 30 min per x van Midan el-Tahrir. Sommige chauffeurs zullen weigeren omdat ze in de Dodensteden de weg niet goed weten. E Entree.
33
30-06-11 17:02
TT Grafik
St. Georgenonnenklooster
Ingang Toeristische bazaar St. Georgekerk Naar de Nijl (0,4 km)
Mar Girgis
Hoofdingang Ingang
12
Tickets
St. Georgeklooster
St. Barbarakerk
Resten van de Romeinse vesting Babylon 13 11 Grieks-katholieke begraafplaats N 10
Oud-Caïro 0
25
50 m
0 De Hangende Kerk q Het Koptische Museum w St. Sergius-kerk e Ben Ezra-synagoge
C a ï r o e n o mg e v i n g
Oud-Caïro wordt nog bijzonderder na het lezen van het boek van Gawdat Gabra, Cairo: The Coptic Museum and Old Churches als nuttige metgezel.
De Hangende Kerk 0 De kerk ziet er helemaal niet uit alsof hij hangt. Hij werd oorspronkelijk gebouwd op de resten van de stadspoort die het Romeinse
fort ‘Babylon’ begrensde (de ruïnes van ‘Babylon’ liggen een paar stappen van de kerk, onder het huidige straatniveau). Het middenschip van de kerk kwam in de poortopening ‘te hangen’, vandaar de naam. Maria met de kleine Jezus op schoot, allebei met een gouden stralenkrans om het hoofd, engelen met sneeuwwitte vleugels en de hemelse Vader die de poorten opent – de nieuwe mozaïeken aan de wanden van de binnenplaats stralen in heldere, mooie kleuren, met herkenbare christelijke motieven. Voordat je de kerk binnenkomt is er een overdekte binnenplaats met verkoop van boeken en (kitscherige) religieuze voorwerpen. Er hangen grote afbeeldingen van voormalige koptische patriarchen. Binnen in de kleine kerk ruikt het naar stof, wierook en walmende kaarsen – je kunt de heilige aura bijna aanraken. Een vrouw met tranen in haar ogen stopt een briefje in een van de vele relikwiekistjes die er in de kerk staan. Daarop spreekt ze de wens uit dat haar zoon spoedig geneest van een ernstige ziekte. De kerk is gewijd aan Maria. å dgl, gesloten voor bezoekers vr-za tijdens de mis; als er plaats is en als je netjes gekleed gaat,
als het leven stinkt. Ze stinken onbeschrijflijk. Naar afval in alle staten van verrotting. Het zijn Caïro’s vuilnismannen, el-zabbalin. In de vroege ochtend trekken ze hun ezelskarren door alle krochten van de stad om keukenafval te verzamelen. In de mooie buurten, met eersteklas afval, worden ze verwezen naar de keukeningang – ze worden getolereerd maar ook verafschuwd. Het verzamelde vuilnis moet naar een van de vier vuilnisbelten aan de rand van Caïro vervoerd worden. Hier wordt het zorgvuldig gesorteerd: in afval dat door mensen of dieren gegeten kan worden, afval dat hergebruikt kan worden zoals karton, papier, glas en metaal, of gecomposteerd – en ten slotte afval dat weggegooid moet worden. De meeste zabbalins komen uit het Asyutgouvernoraat in Zuid-Egypte en zijn christenen. Daardoor kunnen ze varkens houden. Varkens die, gevoed met etensresten, voor hen de grootste voedsel- en inkomstenbron vormen. Daar komt nog de productie van bijvoorbeeld voddenkleden bij.
34
C a ï r o e n o mg e v i n g
6562-6840 Egypte_NL.indd 34
Gemeten naar haar omvang is Caïro verrassend schoon – hier slingert minder afval dan in een middelgrote Nederlandse provinciestad op zaterdag. Er is geen openbare vuilnisophaaldienst; alles is in handen van een netwerk zelfbenoemde vuilnismannen. Vieze vuilnismannen, -vrouwen en -kinderen zijn niet goed voor het straatbeeld, dus schiet men hen te hulp met ezelskarren en nieuwe vuilniswagentjes, bediend door mannen in uniform. De zabbalins verzamelen dagelijks circa driehonderd ton, een derde van Caïro’s afval. Bijna negentig procent daarvan wordt hergebruikt – zonder enige kosten voor de Egyptische overheid. Armoede stinkt en Caïro’s vuilnisbelten vormen absoluut geen toeristische attractie. Vieze kinderen, varkens, kippen en geiten lopen rond tussen de bergen afval, terwijl buitenlandse hulporganisaties de duizenden bewoners een beetje onderwijs proberen te geven en hulp bij de productie en verkoop van kringloopartikelen – en hen helpen zichzelf te helpen.
Kaart p. 34
30-06-11 17:02
ben je toch welkom. Zowel knieën en schouders moeten door kleding bedekt zijn, zowel bij vrouwen als bij mannen. Alleen kopten mogen ter communie gaan, E gratis, maar vaak wordt een donatie gevraagd.
St. Sergiuskerk (Abu Serga) w De St. Sergiuskerk is Caïro’s oudste kerk. Misschien schuilde de heilige familie – Josef, Maria en Jezus – hier tijdens hun vlucht in een grot toen koning Herodos eindelijk in Egypte was gearriveerd. Dat wordt in deze kerk tenminste ieder jaar op 1 juni gevierd. De crypte onder de kerk zou als schuilplaats voor hen gediend hebben. Helaas staat die crypte door het stijgende grondwater vaak onder water, dus je kunt hem niet bezichtigen. å dgl 9-17, E gratis, maar vaak wordt een donatie gevraagd. Ben Ezra-synagoge e De dochter van de farao buigt zich tussen het riet voorover – daar ligt een jongetje in een mandje! De prinses neemt het kind mee en hij groeit op als een Egyptische prins aan het hof van de farao. Kaar t p. 34 en achter flap
6562-6840 Egypte_NL.indd 35
i n eg ypt e mag g e e n m i s s i e b e d r e v e n word e n, maa r vo o r j e z u s mag j e we l r eclame mak e n.
Volgens de overlevering werd Mozes hier op de plek van de Ben Ezra-synagoge gevonden in zijn mandje, drijvend tussen het riet. En hier kreeg Maria water om de kleine Jezus te wassen. De synagoge was eerst een kerk maar werd vele keren verbouwd en gerestaureerd. Tijdens een restauratie eind 19e eeuw doken er duizenden tot dan toe verborgen middeleeuwse documenten op. Deze documenten worden nog steeds bestudeerd in verschillende onderzoekscentra, onder andere in Amerika. Caïro heeft maar een hele kleine joodse gemeenschap en die heeft synagoge niet langer in gebruik. å dgl, E gratis, maar vaak wordt een donatie gevraagd.
C a ï r o e n o mg e v i n g
Het Koptische Museum q De kopten, die christen zijn, vormen afgezien van de moslims de grootste religieuze groep van Egypte. Bijna tien procent van de bevolking rekent zich tot de kopten. Het koptische geloof heeft in Egypte zeer oude wortels. Het woord ‘kopten’ is een verdraaïng van de oude Griekse naam voor Egyptenaar: Aigyptios. De kerken in Oud-Caïro houden elke zondag en op koptische feestdagen kerkdiensten en overal in Egypte vind je grote koptische gemeentes en kerken. Het museum heeft de grootste verzameling koptische voorwerpen ter wereld, afkomstig van kloosters en kerken in het hele land. Zeldzame manuscripten, oude bijbels, rijke psalmenverzamelingen en bijna tweeduizend jaar oude stoffen liggen zij aan zij met iconen, altaren en architectonische elementen uit de vroegste jaren van het christendom. Na een omvangrijke renovatie valt er weer veel te genieten van zowel gebouwen als tentoonstellingen, ook al weet je misschien niet zo veel van het koptische geloof. Na het bezoek kun je ontspannen in de mooie tuin van het museum. å dgl 9-17, E entree.
Mohandesin, Dokki en Aguza r
Caïro werd een paar jaar geleden door het Amerikaanse society-magazine Wallpaper* uitgeroepen tot een van ‘s werelds hipste steden. Caïro is een moderne metropool die veel te bieden heeft, ook al is de stad beroemd om al haar historie. Bij Caïro denk je bijvoorbeeld niet aan moderne kunst, maar ca ï r o
35
30-06-11 17:02
Imbaba
urriy
Alexandrië
a
Sh Sh .e .A l-G bu Sh ezi el. B ra Fe ag e l - d a ha W t A us t li a
el-S
11
Sh. Muh
Sh.
el-H
Sh. Mu ra d
Sh.
6 14 Hotel President
uda
Maz ammad
n Midan Kitkat
22
Sh.Abd el-Rah im
Lut
d
l-Giz
a
Fayum
na
assu
fi H
el-S add
15 Hotel Grand Hyatt
Ni
jl
Sha
ri' e
5
Dokki
Botanische Tuin
Shari' el-Giza Corniche el-Giza
Universiteitsbrug
Cairo Universiteit
Gami'a el-Q
Dierentuin
1
9
Roda
Sh
.M
Piramides
ur ad
Sh. Bahi el-Din
ahira ili el-Sanad
Shari' Salah Salim
' ShaZriaghlul 'd Sa
Khufu
Barakat
Midan el-Giza
Sh. el-Ahram
Abbasbrug
Giza Sh. Muh. Abu Hamila Station
36
a l-Gezir
el-Nil
Anglo-American Hospital
Muh. bri Sa
21 Midan Sa'd el-A Zaghlul li Midan Hotel Fini Gezira 'Midan Gala g bru Caïro- Sheraton El gala' r ri h a a T h sportSh. elisa Hotel Sheraton club 24 l-M Midan .e h 23 el-Misaha S
18
Sh. el-Dokki
C a ï r o e n o mg e v i n g
e Sh.
Shari'
m Kalthu
el -F Ri arid ya A d b
Umm
asan
10
r-
Shari' haf el-Zira'a el-Mat Sh. H
Gezirasportclub
6 oktobe brug
in
ah mad Sh Muham
Aziz Shari' mad Abd elatal Ah -B el
19
Sh Sab.Hasa n ri
gar et e l
el -M in
'im
Sha
Shari'
h el-Geis
.e
Aguza
Aziz Abaza
-Du
rr
har
Sh Zamalek .M uh 20 . el Sh . Is Mohandesin 4 mai 32Mar 'as l 17 hli kle Mu a Zam h. Midan Ballon- brug 30 Str 16 Sfinx theater aa t v 25 asin an l-Mah Abu eazli 26 15 el-Sh Circus 22 juli 3 Deense ambassade Sh Hotel Akvarie Noorse Marriott lPark Faluga ambassade Aguza Hospital Gezira
C a ï r o e n o mg e v i n g
6562-6840 Egypte_NL.indd 36
N
Zamalek, Gezira en West-Caïro 0 200 400 600 m UBQ
in het Museum van Mohammed Mahmoud Khalil en zijn Echtgenote in Dokki zie je veel topstukken. Egyptenaren zijn dol op shoppen en Mohandesins hoofdstraat Gam’at el-Duwal el-Arabiya is een goed vertrekpunt. Alle grote hotels hebben een discotheek, maar clubbing kan ook in de stad, bijvoorbeeld in Cairo Jazz Club met veel meer dan jazz. Of je laat je verwennen in een schoonheidssalon.
Museum van Mohamad Mahmoud Khalil en zijn Echtgenote t Gauguins De dood en het leven uit 1889 in stemmige pastelkleuren hangt in een eigen ruimte in deze allesbehalve trieste artnouveau-villa, aangenaam teruggetrokken gelegen in een tuin vol vetplanten. Het Museum van Mohamad Mahmoud Khalil en zijn Echtgenote was oorspronkelijk een privéverzameling van vooral 19e-eeuwse Europese impressionisten. Ingres’ Baigneuse au harem en een zelfportret van Degas behoren er tot de kroonjuwelen, maar ook werk van Renoir, Monet en Van Gogh is te vinden tussen beelden van Rodin, oosterse miniatuursculpturen en manshoge Sèvres-vazen. 1, Sh. Kafur, een zijstraat van Sh. el-Giza in Dokki, ten zuiden van Cairo Sheraton, ca. 15 min per x van Midan el-Tahrir, t 336 2378, å 10-18, E entree, w mkm.gov.eg. Gam’at el-Duwal el-Arabiyastraat y Zwartgeklede vrouwen uit het Golfgebied, wiens D&G-zonnebrillen en abaya’s maar net bedekken wat vrouwen volgens sommige moslims niet mogen laten zien, schrijden in groepjes over de brede stoep van de hoofdstraat van Mohandesin om etalages te kijken: Caïro is voor Golf-Arabieren wat Parijs, London en New York zijn voor Europeanen. Hier is genoeg te koop voor shopaholics met een voorkeur voor glitterende, overdadige, met pailletten versierde schoenen en tassen. Tussen het shoppen door komen ze op adem in The Bakery, Cilantro, Dunkin’ Donuts, Baskin Robbins of een andere hang-out. Sh. Gam’at el-Duwal el-Arabiya is de hoofdstraat van Mohandesin, een x ritje van Midan el-Tahrir duurt circa 20 minuten.
tMuseum van Mohamad Mahmoud Khalil en zijn Echtgenote y Gam’at el-Duwal el-Arabiya-straat u Cairo Jazz Club i Al Ain-Galerie o ‘Naama’-shoarma p Zamalek å Opera s Caïro-toren d Een avond op de Nijl f Garden City g Diwan + De leukste adressen (> 56). Kaart p. 36
30-06-11 17:02
Cairo Jazz Club u Als je niet wist dat hij daar lag, zou je de ingang zo voorbij lopen: op de begane grond van een woonblok bij de afrit van de Zamalek-brug bij Imbaba ligt een van de hotste plekken van de stad, Cairo Jazz Club (> 59). Hier wordt op dinsdag live jazz gespeeld, meestal funky fusionjazz met opvallende oosterse elementen. Maar verder is het vooral een club voor jonge, hippe en rijke Egyptenaren, met alcoholische drankjes, buitenlandse sigaretten en volop geflirt. Maathouden en saaie onderwerpen als sociale problemen en religieus extremisme zijn hier ver weg. 197, Sh. 26. Juli, Aguza, t 345 9939, å dgl 1703, t 3345 9939, w cairojazzclub.com.
leuk om te doen: Shoarma bij Naama in Aguza o
Honderden Caïrose taxichauffeurs kunnen het niet verkeerd hebben. Bij Naama krijg je de beste shoarma. De taxi’s drommen er samen langs de stoep. Het is niet moeilijk te vinden, waar je je ook in Caïro bevindt. Vraag alleen maar een taxichaffeur om naar Naama in Aguza te rijden. Het is er altijd druk en alles is vers, lekker en goedkoop. En de opgeschroefde toeristenprijzen van andere gelegenheden zijn hier niet te bekennen. Een falafelsandwich met een bakje lekkere aardappelbootjes met paprika kost bijvoorbeeld Kaart p. 36
6562-6840 Egypte_NL.indd 37
parijs aan de nijl
‘De Oude Dame’ was nog niet zo lang geleden een mooie jonge vrouw. Je doet jezelf – en Caïro – een plezier door goed in alle hoeken en gaten te kijken: mooie maar versleten appartementsgebouwen van een ongewone architectonische variatie. Barok, neo-classicisme, art nouveau, art deco, khedivial-rococo, koloniale stijl, Bauhaus, Italiaanse renaisance, arabesken en neofaraonisch. Geld was er toen genoeg, dat wil zeggen eind 19e eeuw tot de wereld veranderde in 1956. Het einde was eigenlijk al eerder begonnen, maar helemaal voorbij was het pas toen de Egyptische staat veel particuliere bedrijven nationaliseerde en de ‘Europese’ bovenklasse van buitenlanders en joden het land uitjoeg. Velen van hen woonden in de villa’s van de welvarende wijk Zamalek, met hun mooie, groene tuinen en namen als ‘Villa Tawfik’, ‘Villa San Giorgio’ en ‘Gezira House’. Veel van die villa’s staan er gelukkig nog – nu met nieuwe bewoners – en vele fungeren als school of ambassade van Europese en Arabische landen. Als je de Egyptische bovenklasse wilt ontmoeten, ga dan naar de opera van Caïro. Die is niet duur; de goedkoopste kaartjes beginnen bij circa 10 EGP. De jongere generaties prefereren minder verfijndculturele sights, bijvoorbeeld de Caïro-toren of een avond op de Nijl in een felucca of motorboot samen met vrienden. De kade ligt bij Garden City, ook rijk aan vervallen en gerestaureerde villa’s uit Caïro’s cosmopolitische jaren.
C a ï r o e n o mg e v i n g
Al Ain-gallery i Mooie metalen lampen en zilveren sieraden met verfijnde islamitische geometrische vormen, blauwe tegels met sierlijke Arabische kalligrafie en kleurrijke bedoeïenendoeken met duizenden geborduurde kraaltjes. Dat zijn slechts een paar van de dingen die te vinden zijn op de begane grond van het gebouw in de zijstraat van een zijstraat achter de ‘Jachtclub’ Nadi el-Sid, in de Mohandesin-wijk Dokki. De Egyptische designer Azza Fahmy startte nederig met kleine zilveren broches in de vorm van naïeve boerenhuisjes, maar groeide sindsdien uit tot een modemerk van internationale allure. De Al Ain-galerie is allebehalve een ouderwetse bazaar en niet goedkoop; de moderne islamica en aegyptica die er te koop zijn, zijn niet alleen mooi maar ook van topkwaliteit. 73, Sh. el-Husein, Dokki, å dgl 10-21, t 3749 3940.
rond de 5 EGP. Als je honger gestild is, kun je in deze gezellige wijk misschien op ontdekkingstocht gaan en de lokale markt bezoeken of gewoon rondwandelen in de straten, waar bijna geen andere toeristen te zien zijn. Sh. el-Nil in de wijk Aguza, å 24 uur per etmaal. Je gaat er natuurlijk per x naartoe.
Zamalek p Het ruikt naar oud geld in de 26 Juli-straat, waarvan de flyover het noordelijk deel van Caïro’s twee Nijleilanden doormidden snijdt. Vooral bij Simond’s, een patisserie die betere tijden gekend heeft toen Caïro nog cosmopolitisch was en Zamalek gonsde van het Frans, Italiaans en Grieks. De goede sterke espresso is onveranderd en de bediening onbeschaamd correct. Je betaalt bij een enigszins pruilende dame achter een oude kassa. ca ï r o
37
30-06-11 17:02
C a ï r o e n o mg e v i n g
Zij zet wat hanenpoten op een papiertje waarmee je bij haar collega terecht kunt voor je bestelling. Hij bedient het espresso-apparaat en perst tegelijkertijd een glas dieprood granaatappelsap, terwijl hij converseert met de zwaar rokende stamgasten die boven hun koffie het verval der zeden bespreken: “Toen Nasser president was, ging alles veel beter …” De groene wijk Zamalek raakte in de jaren 70 en 80 in verval, toen de mooie villa’s gesloopt werden om plaats te maken voor grauwe betonkolossen waarin meer mensen konden wonen. Nu is de wijk hard op weg om weer cool te worden voor de nieuwrijke inwoners. Moderne Egyptenaren willen caffè latte to go, dus overal in Zamalek zie je cafés en snack-restaurants met draadloosinternet. Er is ook ruimte voor het exotische, bijvoorbeeld op de hangoutplek Sequoia (> 57) op het noordelijkste puntje van het eiland: hier lig je aan de oever van de Nijl languit op kussens onder de blote hemel. Lange witte gordijnen bewegen in de de wind, terwijl de geur van appeltabak opstijgt uit de waterpijpen – dit is oosters cool op z’n best!
Opera a Als je mocht denken dat Don Giovanni alleen in het Italiaans gezongen kan worden, moet je je mening bijstellen. Sinds 1980 worden er in de Opera van Caïro – vanaf 1988 in de Japansgefinancieerde nieuw-islamitische Opera in Zamalek – opera’s in het Arabisch gezongen, maar gelukkig niet uitsluitend. Balletten en soirees voor klassieke Egyptische muziek vinden ook hun weg naar de Opera. Nergens anders in dit woestijnland zie je zo veel bont als hier in de foyer. Een van de klassieken die bijna elk jaar wordt opgevoerd is natuurlijk Aida, dat Verdi schreef ter gelegenheid van de opening van het Suezkanaal in 1869. Sh. el-Gabalaya, Zamalek, t 2739 8144 en 2739 8144, w cairoopera.org, m opera. Caïro-toren s De citadel in smog, de piramides in nevelen gehuld … en al die miljoenen mensen. Het uitzicht van de Caïro-toren is overweldigend. Na een ritje met de langzame, veel te kleine lift stap je opgelucht het draaiende restaurant binnen. Eigenlijk is het gewoon een café waar geliefden lauwe Lipton-thee drinken en volledig gesluierde Saoedische vrouwen zich over hun koffie buigen. Het aantrekkelijke van de toren is echter niet het restaurant maar het 38
C a ï r o e n o mg e v i n g
6562-6840 Egypte_NL.indd 38
uitzicht over de hele stad. De Caïro-toren werd ingewijd in 1961 – als een waarschuwing van president Nasser aan het westen dat Egypte zich heel goed zelf kon redden: de Aswan-dam bouwen, de Russen aankunnen enzovoort. Een beetje kwaadaardig werd de toren ook wel Roosevelts erectie genoemd, naar de CIA-chef die de onomkoopbare Nasser probeerde om te kopen, waarop Nasser als reactie deze toren bouwde. å dgl 9-01, t 2736 5112, E entree, w cairotower.net.
Een avond op de Nijl d Op de kade aan de voet van Garden City’s splinternieuwe Hotel Four Seasons liggen de felucca’s met hun enorme zeilen om de mast gebonden zij aan zij. De schippers zitten in afwachting van de avondgasten gemoedelijk te kletsen op witte plastic tuinstoelen. Geen vaartochtje zonder onderhandelingen over de prijs; de zeilboten zijn er in allerlei maten. Ze zeilen elegant aan de noordenwind op het brede stuk van de Nijl tussen de eilanden Roda en Zamalek, onder en tussen Caïro’s vele bruggen door. Hier op het water is het zo stil als maar kan in de hoofdstad; het geclaxonneer van de auto’s klinkt als gebrom in de verte en je voelt je eindeloos ver weg. Sommige boten zijn gemotoriseerd en lijken op versierde kerstbomen met elektrische lampjes. Die zijn vooral populair bij jongeren. Het motorlawaai compenseren ze met oorverdovende Egyptische popmuziek, waar bij gedanst moet worden – het liefst zo hard dat de boot gevaarlijk overhelt en de meisjes gillen van plezier en angst. å 24 uur, E 100 EGP voor 1 uur varen. Garden City f Dit is de wijk van de ambassades die hier naast elkaar liggen: de Amerikaanse, Britse, Italiaanse enzovoort. Ze worden omringd door duizenden soldaten van el-Amn elMerkezi, de Centrale Veiligheidsdienst, die alle buitenlandse belangen bewaakt en beschermt: jonge, serieuze mannen met zware integraalhelmen en veel te warme uniformen staan op elke hoek van deze wijk, die zijn naam dankt aan de vele bomen: acacia’s, rubberbomen, platanen en enorme bougainvilles in lilla, hot pink en wit. Het stratenpatroon volgt zijn eigen logica en in Garden City verdwaal je dan ook snel. Gelukkig beslaat de wijk maar een klein opKaart p. 36
30-06-11 17:02
vee l e g y pte n aren denk e n dat wat er p i jp e n mi n d e r schad el ij k z i j n dan s igar e tte n.
Boekhandel Diwan g Een jonge zakenvrouw in mantelpak met hoge hakken en zonnebril valt uitgeput neer aan een van Diwans cafétafeltjes. Ze bladert in Sophie Kinsella’s nieuwste chicklit over het moederschap. Twee toeristen vragen zich af of ze een stapel mooie, grote fotoboeken over Caïro’s gouden, vervlogen tijden zullen aanschaffen. Een student bladert voorzichtig in de laatste roman van een controversiële jonge Egyptische auteur. Behulpzaam personeel geeft raad, advies en leestips, als je geen dvd of cd koopt. Bij Diwan, onbetwist Zamaleks beste boekhandel, verkopen ze misschien niet alle, maar toch een brede keus aan Arabische literatuur en poëzie (vertaald én in de oorspronkelijke taal, vakliteratuur over egyptologie, archeologie en maatschappelijke vraagstukken, recente buitenlandse literatuur in het Engels, Duits en Frans en veel buitenlandse Kaart p. 36
6562-6840 Egypte_NL.indd 39
films en muziek). De winkel verkoopt ook ansichtkaarten, boekenleggers, draagtassen van ecologisch katoen en andere bijzaken. Het personeel spreekt prima Engels en ook al is het aanbod vakboeken lang niet zo groot als in de boekhandel in de Amerikaanse Bibliotheek, je kunt er absoluut een goede aankoop doen. Er is ook een café dat koffie, frisdrank, water en muffins verkoopt. De prijzen zijn er redelijk. Diwan ligt in de winkelstraat Sh. 26 juli, 159, t 2 2736 2582, w diwanegypt.com
C a ï r o e n o mg e v i n g
pervlak, met de Nijl in het westen en Sh. Qasr el-Aini in het oosten. Overal staan stoffige auto’s, vele bedekt met een laken zodat ze op enorme cadeaus lijken. Hier zie je veel vervallen én gerestaureerde art-nouveau-villa’s en prachtig bewerkte gietijzeren hekwerken en balkons.
Downtown CaÏro
Gearmde tienerschoolmeisjes met hoofddoekjes staan te giechelen voor de etalage, gevuld met pikant damesondergoed: rode kunstzijden slipjes met een gewaagd randje van konijnenbont en veel kwastjes. ‘Downtown’: dat klinkt als een drukke, moderne zakenwijk, maar hier in Caïro is het vooral de middenklasse die de hele dag door aan het windowshoppen is. Het is er razend druk; je moet vaak op de rijbaan lopen als de stoep weer eens bomvol is. Gelukkig staat het verkeer eveneens stil, ook al lijkt alles in beweging. Het belangrijkste verkeersknooppunt wordt gevormd door Tahrir, het enorme en kale plein dat gezien kan worden als Caïro’s ca ï r o
39
30-06-11 17:02
C a ï r o e n o mg e v i n g
en daar voldeed het plein volledig aan in de achttien dagen voor 11 februari 2011, toen Hosni Moebarak zijn post als president moest verlaten. Het oog van de hele wereld was op het Tahrir-plein gericht, toen tegenstanders en gedeeltelijk betaalde aanhangers van Moebarak slaags raakten. Nu is het plein bevrijd en zoeft het verkeer weer vrolijk voorbij op Caïro’s versie van Place de la Concorde – bijna alsof er niets is gebeurd.
h e t z i j n v o o r al t o e r i s t e n e n r e l i g i e u z e l e i d e r s d i e n u n o g e e n f e z d r ag e n .
centrum. Het vroegere Nile Hilton ligt tussen de Nijl en het Tahrir-plein, waarvandaan straten als de armen van een inktvis alle windrichtingen inslaan. Als je de Sh. Qasr el-Nil of Sh. Tal’at Harb vanaf het Tahrir-plein neemt, ligt het Tal’at Harb-plein precies op de kruising van die twee straten in zuidoostelijke richting. Rond de kruising ligt Downtowns winkelstraat, slechts een paar honderd meter verwijderd van het Egyptisch Museum. De nummers verwijzen naar de kaart op de achterflap.
Tahrir h
Sjofele schoenpoetsers, lawaaiige krantenverkopers en zwartgeklede vrouwen die zitten te bedelen met een slome baby op schoot bij de ingang tot de goed functionerende metro … Het Tahrir-plein lijkt wel een permanente bouwplaats omringd door het Egyptisch Museum, de Arabische Liga, het ministerie van Binnenlandse Zaken en de Amerikaanse Universiteit … als een beeld van het Egypte dat – ondanks alles – altijd in verandering is. Het Tahrir-plein is voor Caïro altijd van grote symbolische betekenis geweest. De naam betekent ‘bevrijding’ 40
C a ï r o e n o mg e v i n g
6562-6840 Egypte_NL.indd 40
Een wandeling over de Corniche j Als de duisternis over Caïro valt, slenteren jonge, verliefde stelletjes over de boulevard langs de Britse ambassade. In een overbevolkte stad moeten alle strategieën worden aangewend om een beetje privéleven te hebben. De openbare ruimte wordt privé, vrij van de controlerende blikken van familie. Een wandelingetje langs de Nijl tussen Garden City in het zuiden en Bulaq in het noorden vormt bij het vallen van de duisternis een van de mogelijkheden die ‘de Egyptische straat’ te bieden heeft; ook al denderen de walmende auto’s voorbij op de Corniche, de lucht lijkt hier in het centrum aan de oevers van de Nijl onder de banyan-bomen iets schoner. Jonge mannen en vrouwen in kleine groepjes cruisen flirtend rond en becommentariëren elkaars keuze luidruchtig. Als je honger krijgt, koop je een dampend hete batat – zoete aardappel, uit een van de kleine roestige oventjes – of je neemt genoegen met verse libb (courgette-, meloen- en zonnebloempitten) of durra – maiskolven – geroosterd boven een kleine houtskoolgril. Tal’at Harb-plein k Het Yacoubian-gebouw op Sh. Tal’at Harb nr. 34 werd gebouwd door de rijke Armeniër Yaboubi, toen Ismail Pasha Caïro eind 19e eeuw een Europese facelift gaf. Hij ambieerde een nieuw Parijs naar het model van Hausmann: brede boulevards met appartementsgebouwen, winkels en kantoren op de begane grond en woningen daarboven. Het gebouw vormde de inspiratie voor Alaa El Aswany’s roman Het Yacoubian, dat precies zo’n huis en het fysieke en morele verval van zijn bewoners beschrijft. Het lijkt nu op alle andere vervallen woonblokken in de Tal’at Harb-straat en is niet open voor bezichtiging. Het Tal’at Harb-plein, met het beeld van de grondlegger van Egyptes nationale bank, was in de periode tussen de twee wereld-oorloKaar t op de achter flap
30-06-11 17:02
gen het middelpunt van Caïro. Hier ligt cafélunchroom Groppi’s (> 58) dat zijn bloeitijd rond de Tweede Wereldoorlog beleefde. Toen trokken Britse soldaten Egypte binnen om Rommels opmars vanuit het westen een halt toe te roepen.
Bier en rook in Downtown Caïro æ Op weg naar boven in de lift met het mooie houtsnijwerk (mashrabiya) naar het dakterras van Hotel Odéon Palace ontmoeten we een van Egyptes populairste tenoren, Ali elHajjar. Een man met mooie, hoge jukbeenderen en een schelle, vibrerende stem. Ali is op weg naar een groep vrienden, die al aan de waterpijp en het Stella-bier zitten op Odéons miniscule terras. Het hotel heeft betere tijden meegemaakt, maar kent nog steeds onvervalste Arabische gezelligheid. Als Ali een goede bui heeft, neemt hij zijn ud mee, een oosterse luit. Dan vermaakt hij vrienden en gasten op het terras met de weemoedige klanken. De stoffige Caïro-skyline en het achtergrondgeluid van de toeterende auto’s – ook al is het ver na bedtijd – vormen een perfect decor voor een aangename nacht in Caïro. Het bier en de pijpen zijn weliswaar niet gezond maar de lieflijke geur van de appeltabak samen met een ijskoude Stella zijn bijna onweerstaanbaar. Daar worden mezze bij geserveerd, kleine gerechten als chips en tirmis, gemarineerde lupine-bonen, of ful sudani, geroosterde en gezouten pinda’s. Kaar t op de achter flap
6562-6840 Egypte_NL.indd 41
het Egyptisch Museum z
Wil je pal tegenover de machtige oude Ramses II staan? Of meeleven met de jonge farao Toetanchamon, die overleed voor z’n twintigste? En dwalen door gangen, galerijen en hallen gevuld met opgezette katten, donkere hoekjes, mummies en mensen? In het Egyptisch Museum gaan al je egyptologische dromen in vervulling. å 9-18.45, E entree, R cafetaria links in de tuin als je uit het museum komt.
Begane grond Niemand die zegt dat je moet beginnen bij het begin, ook niet als het om de geschiedenis van het oude Egypte gaat. Op de begane grond van het Egyptisch Museum zijn de voorwerpen in chronologische volgorde opgesteld en dat is de beste manier om het museum te ondergaan. Bordjes laten zien in welke periode je terechtgekomen bent. Je zou bij elk voorwerp wel willen wegdromen, maar dat wordt een beetje moeilijk bij de meer dan honderdduizend objecten die het museum op wanden, vloeren en in vitrines laat zien. Hieronder volgt een kleine selectie. Cheops, die de grootste piramide liet bouwen, is moeilijk te vinden. We kennen namelijk maar één afbeelding van hem en die is maar 7,5 centimeter hoog. Hij staat goed verborgen in zaal 32. Zijn opvolger Chefren, de man achter de op een na grootste piramide, is juist bekend van vele beelden. Een van de mooiste bevindt zich in zaal 42. Hier zit Chefren op zijn troon en kijkt majestueus de eeuwigheid in, terwijl de god Horus in de gedaante van een valk de koning met uitgespreide vleugels rond zijn hoofdbekleding beschermt. De houten man Ka’aper, priester in het Oude rijk, staat ook in zaal 42. Hij is zo levensecht dat de arbeiders die hem in 1860 vonden de naam Sheikh el Beled gaven, omdat hij precies leek op de sheikh van hun dorp. Verder het museum en de geschiedenis in vinden we koningin Hatsjepsoet. Zij regeerde over Egypte als farao en liet zich afbeelden met de (mannelijke) faraonische kenmerken als de valse baard en de gestreepte hoofddoek. In zaal 7 bij de trap ligt een imposante sfinx die Hatsjepsoet voorstelt. Een paar passen verder ligt de roze, halfronde zaal 3. Hier resideert farao Achnaton ca ï r o
C a ï r o e n o mg e v i n g
Downtowns winkelstraat l Voor alle duidelijkheid: het zijn niet de happy few die in Downtown komen shoppen. Het publiek dat hier komt winkelen is juist afkomstig uit Egyptes grote middenklasse. Ze reizen er met het openbaar vervoer naartoe en bekijken de verlichte etalages van de winkelstraten Tal’at Harb of Qasr el-Nil. ’ s Avonds is de beste tijd om te shoppen: de winkels gaan bijna nooit voor tien uur dicht en je komt ongetwijfeld vrienden tegen met wie je samen thee gaat drinken bij Groppi’s of misschien een ijsje of versgeperst mangosap zult kopen bij een van de vele takeawaywinkeltjes in de straat. In Tal’at Harb vind je vooral schoenenwinkels, terwijl in Qasr el-Nil en masse kledingstoffen worden verkocht. In tegenstelling tot in de bazaar liggen de prijzen hier vast. m Sadat (Midan el-Tahrir).
6, Sh. Abd el-Hamid Sa’id, een zijstraat van Sh. Tal’at Harb, å dgl 24 uur per dag.
41
30-06-11 17:02
C a ï r o e n o mg e v i n g
M e t m e e r d a n 1, 5 m i l j o e n b e zo e k e r s p e r j aa r i s h e t Eg y pt i s ch M u s e u m i n C a ï r o e e n va n d e b e la n g r i j k s t e t o e r i s t i s ch e att r act i e s va n h e t la n d.
met zijn familie, koningin Nefertiti en de zes prinsessen. Achnaton was in werkelijkheid een merkwaardige verschijning. Bijna vrouwelijk met brede heupen, stevige dijen en een zachte buik. Zijn langwerpige gezicht met smalle ogen, hoge jukbeenderen en weelderige lippen maken hem zowel afstotelijk als aantrekkelijk.
Bovenste etage Toetanchamon-galerijen De voorwerpen op de bovenste etage zijn ingedeeld volgens de thema’s goden, mummies, keramiek, kisten enzovoort, elk in zijn eigen kabinet of galerij. Daar bevindt zich ook de allergrootste trekpleister van het museum: de schat van Toetanchamon. Behalve de schatkamer met het beroemde gouden masker vind je dingen die in 1922 (> 62) in het graf van de kinderkoning gevonden werden: kisten, bedden, tronen, sieraden, beelden, doosjes, kleding, lampen en nog veel meer. Als je niet veel tijd hebt, bekijk dan in ieder geval de Toetanchamon-verzameling.
42
Bovenste etage zaal 27 Nadat een Egyptenaar was gestorven, gebalsemd en begraven kon de reis naar gene zijde beginnen. Hopelijk haalde de dode de overkant, waar hij nog een probleem moest zien op te lossen. Hoe wist hij dat hij daar geen ontberingen zou lijden? De achtergebleven familie zou zorgen voor offers in het graf, maar er was meer nodig. Daarom kreeg de overledene poppen en modellen van werkplaatsen, graanschuren, schepen, keukens enzovoort mee het graf in, zoals te zien in zaal 27. Men dacht dat de poppen, die allemaal aan het werk zijn, en de modellen op magische wijze ‘echt’ zouden worden. Op die manier zou de dode nooit iets tekortkomen. Bekijk hoe precies de dieren op het grote veetellingsmodel geschilderd zijn. De mooie modellen waren het bezit van ambtenaar Meketre en ze werden gevonden in 1920. De vondst werd verdeeld tussen het Egyptisch Museum in Caïro en het Metropolitan Museum in New York.
C a ï r o e n o mg e v i n g
6562-6840 Egypte_NL.indd 42
30-06-11 17:02
handig om te weten over het Egyptisch Museum
leuk om te doen Qasr el-Nil-brug x
De bruid heeft de poederkwast kwistig gebruikt en is naar onze smaak zwaar opgemaakt. Ze draagt een schuimpjesachtige, synthetische witte jurk en kijkt een beetje bedrukt naar de fotograaf. Die probeert op een van Caïro’s oude bruggen in een wirwar van verkeer, paardenwagens en voetgangers precies de goede foto van haar en haar bruidegom te maken. De Qasr el-Nil-brug is een van Caïro’s oudste bruggen over de Nijl. Voor de middenklasse vormt hij een bedevaartsoord tijdens de gebeurtenis waar Egyptenaren zo veel belang aan hechten: de Bruiloft. Op een gewone donderdagavond zijn er op de Qasr el-Nil-brug veel bruidsparen te zien. Als je van het Tahrir-plein naar de Opera loopt, raak je makkelijk aan de praat met de vele Kaar t op de achter flap en p. 28
6562-6840 Egypte_NL.indd 43
Heliopolis 2 Kilometer na kilometer zuilen versieren de Ibrahim el-Laqqani-straat: dikke, dunne, wulpse en gesofisticeerde. Zware uivormige koepels en houten baldakijnen boven smalle, gotische raamkozijnen – Heliopolis is gewoon de Europese droom over de Oriënt anno 1900. Het stadsdeel, rond de eeuwwisseling een krottenwijk in de woestijn langs de weg tussen Caïro en Suez, is het werk van één man: de Belgische baron en bouwspeculant Édouard Empain. In 1905 kocht hij ten noordoosten van Caïro een groot stuk land, dicht bij de oude religieuze hoofdstad in de oudheid Heliopolis, ‘de Zonnestad’. Heliopolis zou eerst een nieuwe hoofdstad of een administratieve voorstad van Caïro worden – de Arabische naam luidt Masr elGedida, ‘Nieuw-Caïro’ of ‘Nieuw-Egypte’. Het presidentiële paleis herinnert nog aan dat voornemen. Het ligt goed bewaakt vlak bij Caïro’s internationale luchthaven. Heliopolis was tussen de twee wereldoorlogen het ‘nieuwe’ stadsdeel van de rijken maar die status is overgenomen door Nasr City, ‘de Zegenstad’, ten oosten van Heliopolis, uit de jaren 60. Niemand weet wat er zal worden van de vele oude villa’s in Heliopolis. Vele werden
Grand Egyptian Museum Er wordt al jaren naar uitgekeken – het grote nieuwe museum van Caïro. De geruchten zoemen rond. Komt het ervan of niet? Zo goed als alle voorwerpen van het Egyptisch Museum (> 41) zouden naar dit nieuwe, monumentale museum verhuizen, een paar kilometer van de piramides in Gizeh. Er zijn ontwerpwedstrijden gehouden, president Moebarak legde meerdere jaren geleden de eerste steen en volgens zeggen leende Egypte 300 miljoen dollar van Japan om het Grand Egyptian Museum te bouwen. Of het museum er zoals beloofd zal staan in 2013 valt te betwijfelen, want de bouw is nog niet ver gevorderd. Dat wordt nog spannend, maar op papier ziet het er in ieder geval fantastisch uit. Kijk verder op w gem.gov.eg
Heliopolis
C a ï r o e n o mg e v i n g
Voordat je in het Egyptisch Museum wordt binnengelaten, moet je door verschillende veiligheidscontroles. Scherpe voorwerpen, zoals nagelvijltjes en zakmessen zijn verboden en worden geconfisceerd. Fotograferen is ook verboden, dus je camera moet je achterlaten in een speciale cameragarderobe in de tuin. Het Egyptisch Museum is niet ’s werelds makkelijkste museum om te bezoeken. Het heeft veel te veel voorwerpen en veel te weinig ruimte en er zijn veel te veel mensen die vechten om allemaal hetzelfde te bewonderen. Gelukkig heeft het museum inmiddels microfoons en draadloze koptelefoons aangeschaft voor groepen-met-gids, en dat heeft het geluidsniveau aanzienlijk doen dalen. Een goede gids kan een bezoek aan het museum oneindig veel interessanter maken dan wanneer je er zelf ronddwaalt, zonder te weten wat je nu eigenlijk ziet. De gidsen die hun diensten in de tuin aanbieden zijn hun geld nauwelijks waard – dat is de reden dat ze hier rondlopen en niet zijn aangesteld bij een gecertificeerd toerismebureau. Besteed je geld liever aan een gids van een gecertificeerde touroperator in de stad of koop je rondleiding al thuis. Of koop een catalogus in de museumwinkel. Het is altijd druk in het museum, maar ’s middags kun je geluk hebben.
mensen – jong, oud, alleen, samen – die er een avondwandelingetje maken.
43
30-06-11 17:02
C a ï r o e n o mg e v i n g
Baron-paleis 1
Zwarte magie, death metal-muziek, hasj en ongeremde seksorgiën zijn onlosmakelijk verbonden met het kleine, lege spookslot dat teruggetrokken achter een metershoog hek aan een drukke verkeersweg ligt. Dat is in ieder geval een deel van de mythe rond baron Empains mooie ‘khmer’-paleis op Sh. el-Uruba. Caïroten zijn dol op verhalen over aanbidding van de duivel, zwarte magie en seks; de geruchten over wat zich hier ooit in de vroege uren heeft afgespeeld zijn dan ook veel interessanter dan de werkelijkheid. Het Baron-paleis is gebouwd in een bijzondere Aziatisch-islamitische stijl en doet met zijn mollige beelden, kleine olifanten en wilde apen van steen denken aan een hindoe-tempel. Nu vormt het een bouwval op een grote lege vlakte, die schuin afloopt richting de weg naar de luchthaven. Het hek is makkelijk te forceren en zo kunnen jongeren het lege gebouw makkelijk gebruiken als een vrijplaats tegen bekrompenheid. Het is helaas niet opengesteld voor bezoekers. Alles van enige waarde is eruit verwijderd, zoals Italiaans marmer en Tsjechisch kristal. ’s Avonds toont het paleis zich van zijn beste kant; dan baadt het in het licht en dan lijkt zijn vroegere glorie toch nog tastbaar. 44
C a ï r o e n o mg e v i n g
6562-6840 Egypte_NL.indd 44
ri 6
iz
Az
eg az
riq
as
-M
el
a l-F
-H
.e Sh Sh. Ib
Sh .
el
2
rah im e l-La
5
an
hm
Ut Sh.
ibn
an
Aff
m ra
a 17 Ah rb Sh. el-S el- 13 /Ko ayy 3 d id a el- 21 ghd 2 M Ba irg ha ni
i an qq
door Nasser in de jaren 50 onteigend door de Egyptische staat. Nu zijn er scholen voor de massa in gevestigd. Maar het positieve is dat ze in ieder geval nog overeind staan. Een van Heliopolis’ bekendste gebouwen is het Baron-paleis, gebouwd als baron Empains eigen woning. Centraal gelegen is Korba, een kleine maar gezellige en elegante winkelstraat achter het presidentiële paleis. Egyptenaren zijn dol op uitgaan en Heliopolis heeft net als Caïro Downtown meerdere cafés en bioscopen. Een van de grootste bioscopen is ‘Normandy’, tegenover de roomskatholieke basiliek in de Sh. el-Ahram-hoofdstraat. De kerk herinnert eraan dat veel van Heliopolis’ eerste inwoners uit Europa, Syrië, Libanon, Armenië en Palestina kwamen. Een nog oudere getuige van het christendom ligt een paar kilometer noordelijk, in het stadsdeel Matariya, waar je met een beetje geluk de Mariaboom kunt bezichtigen. Recentere geschiedenis heeft zijn monumenten in October War Panorama richting Nasr City, waar zich ook het monument voor de Onbekende Soldaat bevindt.
a
ub
. Sh
r 'U el-S h.
1
el-
Sa
4
l ah Sa Sh.
lim Sa
7
wr
a
N
Heliopolis 8
0
400
800 m UBQ
1 Baron-paleis 2 Korba 3 Cafés 4 Mohammed Alipaleis 5 Normandy-bioscoop 6 Mariaboom 7 October War Panorama 8 Het graf van de Onbekende Sodaat + Overnachten (> 56) Sh. Uruba, ook: Sh. Salah Salim (weg naar de luchthaven) bij Sh. Thawra, ca. 15 min per x vanaf m Saray el-Qubba, å geen toegang.
Korba 2
De geur van versgebakken koeken met sesamzaad en een vulling van dadels bereikt bijna het presidentiële paleis. Dat ligt in de bocht van de straat richting het Roxy-plein. De bakkerij bezet bijna de hele stoep onder de arcade en je moet je een weg banen tussen de mooi gestapelde piramides van dadelkoeken en grissini – broodstengels die je als snack eet. Merkzaken, cafés en kleine lokale winkels liggen zij aan zij met de winkels van internationale ketens als Benetton en Mexx. De wijk Korba heeft nog geen keuze kunnen maken tussen lokaal of internationaal overkomen. Betonnen flats die sinds de bouw maar leeg blijven staan, torenen boven vervallen en slecht onderhouden huizen en villa’s in art deco-stijl met ommayade-patronen uit. Er zijn veel voorbeelden van siersmeedwerk te ontdekken: deuren, koepels, balkons en ramen uit Egyptes belle époque. Het gebied tussen Sh. Beirut en Sh. el-Ahram, ca. 15 min per x vanaf m Saray el-Qubba (elMarg-lijn).
Heliopolis’ cafés 3
Wil men niet graag gezien worden in Groppi’s in Downtown Caïro, het tegenovergestelde is Kaart p. 44
30-06-11 17:02
van de Ain Shams-universiteit. Ooit moet het koninklijk paleis de ontvangstlocatie voor de gasten van de Arabische republiek Egypte gaan vormen. Het paleis vormde de uitvalsbasis voor de bouw van de voorstad Shubra, een overwegend christelijke en overbevolkte middenklassewijk, waar de beierende kerkklokken nu vrolijk wedijveren met de oproep tot gebed van de minaretten. Ain Shams University, Faculty of Agriculture, ca 30 min per x van Midan el-Tahrir, å dgl 9-17, E entree.
Normandy-bioscoop 5
De tram naar het Nozha-eindstation rammelt richting Midan Safir en Midan Ismailiya. Het is rond middernacht en over de brede el-Ahram-straat wandelen nog steeds veel vrolijke gezinnen. Ze zijn op weg naar de Normandybioscoop om een film te zien. Ook al bestaan er allang dvd’s en kan bijna iedereen thuis minstens 27 sateliet-tv-kanalen ontvangen: in de bioscoop worden nog i n e g y pt e w o r d e n n o g s t e e d s v e e l f i lm s g e maa k t, v o o r al i n h e t l i cht e g e n r e .
C a ï r o e n o mg e v i n g
het geval bij Groppi’s, (> 58) schuin tegenover het presidentiële paleis op Sh. el-Ahram in Heliopolis. Híer kom je om gezien te worden. Dure sportauto’s staan in rijen voor de deur en lawaaiige groepen jongeren op weg naar huis van Heliopolis Sporting Club staan er te dollen, flirten en keten. De grote veranda aan Heliopolis’ Champs Elysées is perfect voor ijs, koffie en gebak – of voor een pauze na een paar zware uren shoppen in de straten tussen het Roxy-plein en Korba. Behalve Groppi’s valt er nog veel meer te kiezen: l’Amphitrion, op de hoek van Sh. elAhram en Sh. Ibrahim el-Laqqani, opende in 1937 en was in de oorlog een van de populairste cafés van de wijk, vergelijkbaar met Groppi’s in Downtown. Zoals zoveel andere cafés heeft het betere tijden gekend, maar het restaurant is nog steeds gezellig en serveert kleine gerechten, sandwiches en waterpijpen en in de binnentuin, weg van de straat en openlijke blikken, kun je ook een koud Stella-biertje krijgen. In Le Chantilly in Korba komt Heliopolis’ Europese en boven- en middenklasse: het café-restaurant is in handen van de Zwitserse luchtvaartmaatschappij Swiss. Het menu is Europees en het restaurant heeft een heerlijke binnentuin.
Mohammed Ali-paleis 4
Van het mooie Kulliyet el-Zera’-station aan de metrolijn naar Shubra el-Kheima kom je naar boven in een krioelende massa van mensen en auto’s. Vlak achter het metrostation ligt het paleis, ook Qasr el-Fasqiya genoemd, ‘het fonteinpaleis’ – naar een groot zwembad met gebeeldhouwde vissen en vier leeuwenfonteinen op de hoeken. Mohammed Ali Pasha bouwde het paleis in 1821 als een lustslot voor zijn vrouw en meer dan honderd concubines. Een van de weinig overgebleven gebouwen is Qasr el-Fasqiya. Om te laten zien hoe modern hij was, bouwde Mohammed Ali het paleis in ‘Europese’ stijl. Het moest lijken op de Turks-Osmaanse paleizen langs de Bosporus, met Franse en Italiaanse versieringen. Het kreeg reeds in de jaren 1820 als eerste in Egypte elektriciteit. Een deel van het paleis werd tijdens de Eerste Wereldoorlog vernield na een gerucht dat de Britten het wilden gebruiken voor militaire doelen. Het resterende deel leidde sindsdien een roerig bestaan met onteigening voor de weg Caïro-Alexandrië en daarna – na 1952 – als de landbouwfaculteit Kaart p. 44
6562-6840 Egypte_NL.indd 45
Heliopolis
45
30-06-11 17:02
de Sfi n x en pi r am i de s va n G izeh vo r m den reeds in de oudheid toeris tische attr actie s.
steeds films gedraaid. Normandy werd gebouwd in de jaren 50. Toen was het een supermoderne bioscoop en kon je er de nieuwste Amerikaanse en Egyptische films zien. Egypte heeft een lange filmtraditie; in 2007 werd het honderdjarig jubileum van de eerste Egyptisch geproduceerde film gevierd. Het milde Egyptische klimaat maakt open air-bioscopen mogelijk en vooral tijdens de ramadan opent Normandy zijn openluchtfaciliteiten met ‘bioscoop-tenten’, zodat bezoekers de hele nacht film kunnen kijken. Dan drinkt men bibs, cola, en eet men libb, geroosterde en gezouten courgette- en meloenpitten, waarvan de schilletjes volgens goed gebruik op de vloer worden uitgespuugd! 32, Sh. el-Ahram, Heliopolis, t 258 0254, E kaartjes te koop bij de ingang.
C a ï r o e n o mg e v i n g
mariaboom in matariya 6
‘Waarom wil je een oude kromme boom zien?’ vraagt chauffeur Mahmud nieuwsgierig en verwonderd. Net als veel Egyptenaren begrijpt hij niet waarom toeristen zich naar de rand van een krottenwijkachtige buurt van Heliopolis begeven om te kijken naar een wormstekige oude vijgenboom, die naar zijn mening al lang had moeten worden omgehakt. Maar de oude mottige boom is van grote betekenis voor miljoenen christelijke Egyptenaren en een paar toeristen. In de schaduw van de boom rustte ‘de heilige familie’ – Jezus, Maria en Jozef – uit tijdens hun vierjarig verblijf in Egypte op de vlucht voor koning Herodes. De route is volledig door de koptische kerk gecanoniseerd. Op elke plek waar de familie uit een bron dronk of uitrustte werd later een kerk, klooster of bedevaartsoord gesticht. Zo ook in Heliopolis, waar het kind Jezus een bron liet ontstaan, zodat de familie kon drinken en Maria haar kleren kon wassen. Sh. el-Matariya, m Hilmiyet el-Zaytun (richting: el-Marg); anders ca. 50 min per x van Midan el-Tahrir.
October War Panorama 7
Er is geen twijfel mogelijk: Egypte verliest nooit een oorlog! Oorverdovend lawaai van legers tienjarige schoolkinderen, aangevoerd door generaals van leraren die de disciplinestrijd al lang verloren hebben, vullen de 46
C a ï r o e n o mg e v i n g
6562-6840 Egypte_NL.indd 46
grote hal met daarin een landschap van papier-maché. Versleten tableau’s van tinnen soldaten en full-size straaljagers aan het plafond vertellen onder andere het verhaal van de inzet van het heroïsche Egyptische leger tijdens de – hopelijk – laatste oorlog met de buren in het noordoosten: Israël. Met slimme en gewaagde plannen lukte het de gewapende troepen door Israëls verdedigingslinies te breken, een zandwal richting het Suezkanaal. Daardoor kon het Egyptische leger het kanaal oversteken – de el-’Ubur-wijk waar het Overwinningspanorama aan ligt, betekent ‘overgang’ – en diep in het door Israël bezette Sinaï doordringen. De slag werd wel gewonnen maar de oorlog verloren. De eigenlijke overwinning is dat de oorlog de weg opende voor politieke onderhandelingen tussen de twee landen, waarbij Sinaï beetje bij beetje terug kwam bij Egypte. Sh. el-Uruba (Sh. Salah Salim), el-’Ubur, bij Sh. Ismail el-Fangari, t 391 3454, å 9-17, gedeeltelijk Engelse informatie. Breng je paspoort mee.
Kaart p. 44
30-06-11 17:02
Bij het gedenkteken van de Onbekende Soldaat hangt een trieste sfeer – misschien door de serieuze erewacht bij het graf van president Anwar Sadat, die de gruwelen van de oorlog onderstreept? Sadat ligt begraven onder een dertig meter hoge piramide – ‘held van oorlog en vrede’, zoals op zijn grafsteen staat. Het monument is een mix van faraonische en islamitische symboliek: een piramidevorm, symbool van de eeuwigheid en band met het oude Egypte, en de inscripties van 71 gewone Egyptische jongensnamen in hoekig kufisch-schrift, die de duizenden Egyptische soldaten representeren die vielen in de oorlogen tegen Israël. Het monument werd op 6 oktober 1975 ingewijd door president Sadat op Egyptes nationale feestdag. Slechts zes jaar later, in 1981, werd hij tijdens een militaire parade voor de ‘overwinning’ in 1971 neergeschoten. Op zijn grafsteen staat ook: ‘Beschouw hen die gedood werden op Gods weg niet als dood. Nee, ze leven en krijgen alles wat ze nodig hebben van hun Heer’. Kaart p. 28 en 44
6562-6840 Egypte_NL.indd 47
Tariq el-Nasr, Madinet Nasr, ca. 45 min per x van Midan el-Tahrir, E gratis, å 24 uur per dag.
Piramides van Gizeh 3 Plotseling zie je ze. De piramides. Ver weg aan de horizon duiken ze op als machtige, driehoekige punten. Het moet ’s werelds oudste skyline zijn. Maar neem wel de rondweg; anders zie je ze pas als je ernaast staat. Caïro is namelijk zo gegroeid dat de stad nu helemaal reikt tot aan de voet van het Gizehplateau en de piramides bijna aan alle kanten omringt. Op het plateau liggen de drie grote piramides, gebouwd als rustplaats voor de koningen Cheops, Chefren en Mykerinos. Het piramidegebied is groot en ze liggen ver van elkaar. Maar als je de tijd hebt kun je best van de ene piramide naar de andere wandelen. Om naar het uitzichtspunt te gaan, moet je een paardenwagen, kameel of taxi nemen, als je tenminste niet met een groep reist die een eigen bus heeft. Als je rond de Cheops-piramide loopt, vergeet dan niet een kijkje te nemen in het lelijke gebouw aan de zuidkant van de piramide. Dat is het BootP i r am i d e s v a n G i z e h
C a ï r o e n o mg e v i n g
graf van de onbekende Soldaat 8
47
30-06-11 17:02
Caïro
Hotel Mena House
N
0
ra m Shari' el-Ha
Gizeh, piramidegebied 200 m
Inspectie
Golfbaan
(P ir
Tickets am i de w
) eg
Mastabagraven
A
Koninginnepiramiden
Cheops
Bootmuseum
Naar Caïro
Chefren B
Dodentempel
Proce
E
ssiewe
g
Sfinxtempel
Daltempel
Uitzichtpunt
C Aïro en oMGevinG
eg
iew
cess
Pro
D
Cafetaria Tickets Licht- en geluidshow, entreekaartjes Khentkawes graf
C
Processieweg
Mykerinos
Dodentempel Koninginnepiramides
Daltempel
Moderne begraafplaats
Arbeidersdorp UBQ
a Cheops-piramide b Chefren-piramide c Mykerinos-piramide d Cheops-piramide binnenste e sfinx museum, dat een van de grootste houten boten huisvest die tijdens de begrafenis van de koning werden gebruikt. Een eindje voor de piramides ligt de Sfinx het gebied te bewaken. De vloek van het Gizeh-plateau is dat je er nooit rustig kunt rondlopen. Net als je duizelig bent van het omhoog kijken naar de top van de piramide, wordt er door ansichtkaartverkopers, kamelendrijvers, waterverkopers enzovoort aan je getrokken. Bezoekers klagen er al eeuwen over en strenge regels van de autoriteiten hebben een klein beetje geholpen. Probeer beleefd maar afwijzend te blijven. Als je een foto van een kameel of iets dergelijks maakt, verwacht de drijver een fooi, bakshish. Ga niet op een kameel zitten, behalve als je er een tochtje op wilt maken. Plotseling kost het geld om er weer af te komen, en bovenop een kameel is de grond ver weg. 48
de drie GrOte PirAmides
Het is ’s morgens vroeg, zo vroeg dat de top van de piramide van Cheops nog in ochtendnevel gehuld is. Maar niet te vroeg voor matineuze bezoekers. Aan de voet van de piramide staan al lange rijen toeristenbussen. De wedloop is begonnen; vanuit de bussen probeert iedereen als eerste bij het enige loket van een kleine schuur te komen om een kaartje te bemachtigen dat toegang geeft tot de gangen en grafkamers van de piramides. De cheops-piramide a is het enige van de zeven wereldwonderen dat nog steeds bestaat. Hoger op het plateau ligt de iets kleiner chefren-piramide b en nog een stukje verder de mykerinos-piramide c die vergeleken met de twee andere bijna klein lijkt. De piramides zijn faraograven, en vanuit de grafkamer kon de farao zijn reis naar het dodenrijk aanvangen. Alle piramides zijn reeds in de oudheid geplunderd en zijn nu nog slechts
C Aïro en oMGevinG
6562-6840 Egypte_NL.indd 48
30-06-11 17:02
schaduwen van zichzelf. In de oudheid waren ze bekleed met witte kalksteen en stonden ze als stralende monumenten midden in de woestijn. Bovenop de Chefren-piramide zijn de resten van die kalksteenbe-kleding nog steeds te zien. Rondom de piramides van een farao lagen de kleinere koninginnenpiramides, tempels en graven van ambtenaren. Sinds de jaren 90 zijn archeologen bezig met het uitgraven van het dorp van de piramidebouwers, dat dicht bij het plateau lag. Door hun onderzoek kunnen vele van de vergezochte piramidetheoriën worden afgewezen.
Sfinx e Kinderen lopen netjes in de rij, in hun lichtblauwe schooluniform en glimmend gepoetste zwarte schoenen. Als een grote groep toeristen passeert en de Sfinx gaat fotograferen, ontstaat er onrust in de gelederen. De kinderen kunnen zich bijna niet inhouden en uiteindelijk geven de leraren hen toestemming om bij de toeristen hun ‘Engels te oefenen’. ‘Welcome to Egypt’, ‘Where are you from?’ en ‘What’s your name?’ schallen de ijverige kinderstemmen. De sfinx, die er al meer dan vierduizend jaar ligt, heeft het allemaal al gezien. Het groKaart p. 48
6562-6840 Egypte_NL.indd 49
Koningskamer Grote galerij ’Koninginnekamer’ Ondergrondse kamer TT Grafik
Cheops-piramide in cijfers Cheops: 2551-2528 v.C. Oppervlakte: 53.076,78 m2 Oorspronkelijke hoogte: 146,608 m Huidige hoogte: 137 m Hoek van de zijden: 51° 50’ Aantal blokken steen: 2,5 miljoen Gemiddeld gewicht stenen: 2,5 ton Aantal inwendige kamers: 3 Aantal koninginnenpiramides: 3 Aantal bootgraven: 5 Khefren-piramides
C a ï r o e n o mg e v i n g
Het binnenste van de Cheops-piramide d De man bij de ingang van de Cheops-piramide zegt stellig ‘No camera’. Verschillende toeristen proberen de gang binnen te dringen die hij zo ijverig bewaakt. Even ontstaat er een tumult doordat mensen de piramide zowel in als uit willen. De vochtige warmte, de vele mensen en vooral de scherpe lucht komen op je af in de smalle passage waar je gebukt doorheen moet. Het is eigenlijk een grafovergang die je moet passeren om ‘De Grote Galerij’ diep in de Cheops-piramide te bereiken. In die galerij kun je gelukkig weer rechtop lopen – het plafond is er acht meter hoog. De galerij voert naar de Koningskamer, waar nog steeds Cheops’ sarcofaag van roze graniet staat. Boven de Koningskamer bevinden zich vijf spannings-ontladingskamers die er voor zorgen dat de piramide niet instort. Het binnenste van de Cheops-piramide is niet geschikt voor iemand met claustrofobie of hartproblemen of die moeilijk ter been is. å dgl 9-16 (’s winters), 9-17 (’s zomers), E entree.
Cheops-piramides
Oorspr. ingang
Grafkamer
Ingang
UBQ
Chefren-piramide in cijfers Chefren: 2520-2494 v.C. Oppervlakte: 46.139 m2 Oorspronkelijke hoogte: 143,5 m Huidige hoogte: 136,5 m Hoek van de zijden: 53° 10’ Aantal inwendige kamers: 2 Aantal koninginnenpiramides: 1 Aantal bootgraven: 5 Mykerinos-piramides
Ingang
Grafkamer
UBQ
Mykerinos-piramide in cijfers Mykerinos: 2490-2472 v.C. Oppervlakte: 11.664 m2 Oorspronkelijke hoogte: 66,5 m Huidige hoogte: 62 m Hoek van de zijden: 51° 20’ Aantal inwendige kamers: 2 Aantal koninginnenpiramides: 3 Aantal bootgraven: 0 P i r am i d e s v a n G i z e h
49
30-06-11 17:02
te beeld, 73 meter lang en 20 meter hoog, dat een leeuw met een koningsgezicht voorstelt, heeft veel moeten doorstaan. Zo veel dat hij in erg slechte staat verkeert en constant wordt gerestaureerd. Het is niet bekend welke koning hij voorstelt. Misschien Chefren, voor wiens piramide hij ligt, misschien Cheops. Naast de Sfinx liggen de resten van de zogenoemde daltempel die via een lange, overdekte gang in verbinding stond met de Chefren-piramide en de piramidetempel. Het ticket voor het plateau geeft ook toegang tot de daltempel, zodat je de Sfinx van dichtbij kunt bekijken, x naar de Sfinx > ‘Handig om te weten over de piramides’.
handig om te weten over de piramides
Piramidebouw C a ï r o e n o mg e v i n g
Als de Nijl in de oudheid buiten haar oevers trad en Egypte overstroomde, konden de boeren de grond niet bebouwen. Dan konden ze gaan werken bij de piramidebouwplaats op het Gizeh-plateau. De arbeiders, ambachtslieden en toezichthouders werden ondergebracht in een barakkendorp ten zuiden van de Sfinx (> 49). Archeologen zijn dit dorp aan het uitgraven, maar we weten nu al veel meer over de piramidebouwers dan een paar jaar geleden. Als een farao op de troon kwam, begon het werk aan zijn graf. De ondergrond werd geëffend en grote brokken kalksteen werden in steengroeven op het plateau uitgehakt en op sledes naar de piramides vervoerd. Het gereedschap bestond uit koper en harde steen. Een enorme helling was nodig om de blokken op hun plaats te krijgen. Die bestond uit scherven uit de steengroeve, vermengd met kleihoudende kalk en gips. Als men water over de helling goot werd die gladder en dat vergemakkelijkte het trekken van de zware sleden. Harde, witte, gepolijste blokken Tura-kalksteen werden als een gladde laag aan de buitenkant van de piramide aangebracht en moesten hem laten lijken op een enorme zonnestraal, benadrukt door de top die met goud bekleed was.
50
C a ï r o e n o mg e v i n g
6562-6840 Egypte_NL.indd 50
å 7-19.30. E Entree voor het plateau; extra entree voor een piramide of het bootmuseum. Voor de Cheops-piramide is een beperkt aantal tickets ter beschikking. In sommige periodes is de piramide gesloten. Vanaf het centrum van Caïro is het minstens vijftig minuten per taxi of minibus. LET OP! Bij de Sfinx is ook een ingang naar het Gizeh-plateau. Normaal gesproken nemen groepen de ingang bij de Cheops-piramide, maar taxi’s rijden vaak om naar de Sfinx-ingang. Het nadeel daarvan is dat je, als je het plateau bent rondgeweest, helemaal moet terugwandelen naar de taxistandplaats. Kijk voor een heleboel Gizeh-weetjes op w aeraweb.org.
Sakkara 4 Duizenden jaren geschiedenis, gedragen op de vleugels van suizende woestijnwind, nemen bezit van je. Het zand verstuift makkelijk en ligt als glooiende duinen voor de piramides en graven. De sfeer rond de piramides is precies zoals je je hebt voorgesteld. Caïro is 25 kilometer weg, verdwenen achter dikke rijen palmen en kleine dorpjes. Een woestijnwandeling in Sakkara is een wandeling door de geschiedenis van het oude Egypte. Djosers trappiramide is de grootste en de oudste en Unas’ piramide de eerste met teksten in de grafkamer. De Teti-piramide is geopend voor bezoekers en ernaast ligt de mastaba van ambtenaar Kagemnis. Sakkara is een plaats waar je bijna struikelt over voorwerpen uit het oude Egypte. Zo veel dat er een museum alleen voor voorwerpen uit Sakkara werd gebouwd, Kaart p. 28
30-06-11 17:02
namelijk het geheel nieuwe Imhotep Museum. Iedereen die in de oudheid in Sakkara of in de piramides in Abu Sir en Dahshur begraven werd, leefde in Memphis, Egyptes oude hoofdstad. Verder naar het zuiden ligt de Fayum-oase, waar je zowel het oude als het moderne Egypte kunt ervaren.
Djosers trappiramide 5
piramides van unas en Teti 6
Vanaf de muur die Djosers complex omgeeft, kun je ver de woestijn inkijken. Als het helder is zie je in de verte in het zuiden de Rode Piramide (> 53) liggen. Dichterbij, als je naar rechts kijkt, ligt iets dat op het eerste gezicht op een berg puin lijkt. Dat zijn de resten van de kleine piramide van farao Unas. Het is geen indrukwekkende piramide, maar in historisch en egyptologisch opzicht is hij erg belangrijk. Het was namelijk pas tijdens farao Unas, die regeerde van ongeveer 2378 Kaart p. 28
6562-6840 Egypte_NL.indd 51
Kagemni’s mastaba 7
Ambtenaar Kagemni was vesir (de rechterhand van de farao) en onder farao Teti was hij de hoogste rechter. Hij zorgde ervoor dat zijn mastaba zo dicht mogelijk bij Teti’s piramide kwam te liggen. Ambtenaren hoopten dat dat sommige van de offergaven en rituelen voor de farao ook effect op henzelf zouden hebben zodat zij ook in contact met de goden zouden komen. In het Oude Rijk was direct contact met de goden namelijk voorbehouden aan de farao. De wanden in Kagemni’s graf zijn bedekt met reliëfs, die op bijna stripachtige wijze het leven in het oude Egypte tonen. Je ziet er velden, huisdieren, scènes uit het leven op en langs de Nijl en arbeiders die bezig zijn in hun werkplaatsen. Maar de reliëfs waren helemaal niet bedoeld als versiering. Men dacht dat ze in het dodenrijk tot leven zouden komen en er zo voor zouden zorgen dat Kagemni alles kreeg wat hij in het eeuwige leven nodig had. De afbeeldingen van Kagemni voor offertafels beladen met eten en drinken hadden dezelfde functie. Kagemnis ‘ka’ konden via een ‘valse deur’ in ruimte nummer zeven van het graf komen. Hier haalden ze de offergaven weg die de familie op de offertafel voor de deur gelegd had, om die naar Kagemni in het dodenrijk te brengen. Praktische informatie > Imhotep Museum.
C a ï r o e n o mg e v i n g
Het zand op het grote plein voor Djosers trappiramide is zacht en warm. Je voelt meteen dat dit de plaats is waar het allemaal begon. De trappiramide, 62 meter hoog, is de oudste piramide ter wereld. Djoser moest, zoals de traditie voor de Egyptische farao luidde, begraven worden in een mastaba. Mastaba betekent eigenlijk ‘bank’ in het Arabisch en is de moderne benaming voor de privégraven van de oude Egyptenaren. Zij werden begraven in ondergrondse kamers en er bovenop bouwde men een plat stenen gebouw met licht hellende zijden – een overgrote bank. Maar Imhotep, Djosers ‘architect’, dacht nog groter. Hij bouwde meerdere mastaba’s op elkaar, waarmee de eerste piramide geschapen was. De oorspronkelijke mastaba is de onderste trede van de piramide. Djosers opvolger, Snofru, experimenteerde verder met de piramidebouw en met de Rode Piramide in Dahshur (> 53) lukte het. Je kunt de kamers onder de piramide niet bezoeken, maar in het Imhotep-museum (> 52) kun je een paar van de groenblauwe tegels zien waar de ondergrondse kamers mee waren bekleed. De trappiramide wordt omgeven door muren, en binnen die muren liggen verschillende complexen. Die werden gebruikt ten tijde van regeringsjubilea of religieuze aangelegenheden. Buiten de muren liggen de graven van de koninklijke familie en ambtenaren, de mastabagraven. Praktische informatie > Imhotep Museum.
tot 2348 v.C., dat men de wanden van de grafkamers in de piramides begon te versieren. Unas’ piramide is jonger dan de drie op het Gizehplateau. De lange, religieuze teksten in Unas’ piramide, geschreven in hiëroglyfen, vormen ’s werelds eerste verzameling religieuze teksten. Ze worden de piramideteksten genoemd en ze zijn moeilijk te doorgronden. Maar we weten dat de teksten hoofdzakelijk over de wedergeboorte van de farao in het hiernamaals gaan. De piramide van Unas is gesloten, maar die van zijn opvolger Teti is wel open. Bovendien is zijn grafkamer versierd met dezelfde soort mooie teksten als in Unas’ piramide. Praktische informatie > Imhotep Museum.
Imhotep Museum 8
Alles heeft hier dezelfde kleur. Die van zand, zand en zand. Zelfs de kleine palmenlaan lijkt zandkleurig, want de toppen van de palmbomen zijn nog steeds opgebonden, beschermd tegen het stuivende zand. Als hoge, spitse Sa k k a r a
51
30-06-11 17:02
zuilen staan de palmen aan de ene kant, met aan de andere kant de lage gebouwen waar ooit winkels en cafés in gevestigd zullen worden. Aan het eind van de laan ligt het kleine, nieuwe Imhotep Museum. Gebouwd ter ere van zowel Imhotep, de ‘architect’ van farao Djoser, als de fransman Jean-Phillipe Lauer, die zijn leven wijdde aan de opgravingen en reconstructie in Sakkara. In een aantal ruime, koele en donkere zalen staan de bijzondere voorwerpen tentoongesteld die in het gebied rond Sakkara werden gevonden. å 8-16 (’s winters), 8-17 (’s zomers), E entree, voor hetzelfde bedrag kun je meerdere mastabagraven in het gebied bezoeken. Let er echter
op dat je bij sommige graven extra moet betalen. Kaartjes voor het museum zijn te koop bij een klein loket rechts voor de ingang van het museum. De afstanden tussen de verschillende bezienswaardigheden zijn te lopen maar kunnen tegenvallen. Sakkara is zo goed als onbereikbaar per openbaar vervoer. Je komt er het makkelijkst per taxi.
Alexandrië 9 Alexandrië (el-Iskandariya) is een langgerekte stad van wel 20 kilometer lengte aan de kust van de Middellandse Zee. De vijf miljoen inwoners maken van Alexandrië Egyptes op een na grootste stad. Het is er vochtiger dan in Caïro en er zijn meer parken, tuinen en
Papyrus-instituten
C a ï r o e n o mg e v i n g
‘Russian or German?’ vraagt de ijverige jongeman met achterovergekamd haar als hij een roze kaartje aanbiedt. Hij staat bij de ingang van ‘Cheops Papyrus Museum’ op Piramids Road en ontvangt de toeristen die hiernaartoe gelokt werden met de term ‘museum’ of ‘instituut’ of toeristen die er min of meer vrijwillig naartoe werden gereden door taxichauffeurs en lokale gidsen die wat extra’s willen verdienen. Ook al zijn papyrus-instituten klassieke toeristenvalkuilen – of ze nu in Caïro, Sharm el-Sheikh of Aswan liggen – ze kunnen zeer leerzaam zijn: het gekleurde kaartje dat je bij de ingang krijgt scheidt de Russen van de Duitsers, waarna je vriendelijk doch vastberaden naar een tafel geleid wordt waar iemand een
52
C a ï r o e n o mg e v i n g
6562-6840 Egypte_NL.indd 52
lange stengel papyrus tevoorschijn tovert. Dan volgt de instructie in een taal naar keuze: waarom papyrus door de oude Egyptenaren gekozen werd om zijn symbolische en praktische betekenis, hoe lang de stengels papyrus in het water moeten liggen om bruin te worden en hoe een ongeoefend oog het verschil kan zien tussen een vel gemaakt van papyrus en van bananenbladeren! Tot slot mag je een rondje maken door de winkel – sorry, het museum – waar ‘al het papyrus is bewerkt door lokale kunstenaars’. Iets voor aan de muur in het gemiddelde rijtjeshuis of pareltjes in de vorm van prachtig gekleurde ‘Dodenboek’-kopiën. Er is iets voor elke smaak, en gelukkig ben je niet verplicht iets te kopen.
Kaart p. 28
30-06-11 17:02
Bibliotheca Alexandrina
Vanuit de lucht lijkt de nieuwe Alexandrijnse bibliotheek een zwart glimmend ruimteschip. Het grote, bijna cirkelvormige gebouw beslaat meer dan 40.000 m2. De buitenmuur is versierd met reliëfs van letters en tekens uit alle mogelijke oude en moderne talen. Hij is berekend op acht miljoen boeken maar nu zijn vele planken nog leeg en bestaat de collectie uit ‘slechts’ 300.000 werken, waaronder tijdschriften, landkaarten, afstudeerscripties en multimediamaterialen. Er worden vaak bijzondere tentoonstellingen gehouden en er zijn zeldzame handschriften, een planetarium, vergaderzalen, een bibliotheek voor blinden, computers met internettoegang, lezingen, cursussen, cafés en een souvenirwinkel te vinden. Bij de informatiebalie in de hal Kaart p. 28
6562-6840 Egypte_NL.indd 53
toen Ramses II verhuisd werd Het kolossale beeld van Ramses II in Memphis (> 53), heeft een tweelingbroer. Het stond tot 2006 op het Ramsesplein in Caïro, vlak bij het centraal station. Dat was een mooie plek op een klein en groen plein. Toen groeide de stad en zijn wagenpark, waardoor het de laatste jaren in een chaos van viaducten en dag en nacht vervuilend verkeer verborgen stond. Na vele jaren discussie werd het beeld eindelijk ingepakt en verplaatst naar Gizeh, waar het nieuwe Grand Egyptian Museum (> 43) ooit moet komen. Het transport van het enorme beeld duurde tien uur en werd rechtstreeks uitgezonden op de Egyptische televisie. kun je je melden voor een rondleiding met gids en als je komt om te lezen kun je terecht bij de bibliothecarissen. Er worden ook kleinere ‘boekenbeurzen’ gehouden. In het kleine Antiquities Museum zijn voorwerpen uit het (tijdelijk gesloten) Grieks-Romeinse Museum te bewonderen. Onder andere een mooie mozaïek van een hond, gevonden toen de eerste spade voor het museum de grond in ging. Bezoek ook de permanente tentoonstelling Impressions of Alexandria, met kaarten, tekeningen en foto’s. Sinds de opening in 2002 ontvangt de bibliotheek circa één miljoen bezoekers per jaar. Shatbi, å zo, ma, wo, do 11-19, vr-za 15-19, di en nationale feestdagen gesloten, E entree, tassen mogen niet mee naar binnen, w bibalex.org.
C a ï r o e n o mg e v i n g
groene gebieden. Het is er ook koeler dan in Caïro, wat Alexandrië tot geliefde vakantiebestemming voor Egyptische gezinnen maakt. ’s Zomers zijn de stranden er bomvol en is de Corniche één lang terras. Als het zomerseizoen voorbij is, liggen de stranden er verlaten bij en zijn veel van de kiosken en restaurants op het strand gesloten. Alexandrië is dan wel Egyptisch, in de stad hangt ook een mediterrane sfeer. Veel van de Grieken, Italianen en Fransen, uit de tijd dat de stad nog een belangrijke havenstad was, ontmoeten elkaar nog steeds in de cafés en spreken onderling Frans. Grote onderzeese archeologische opgravingen in de haven hebben Alexandrië weer op de wetenschappelijke kaart gezet. Op de bodem van de Middellandse Zee zijn veel mooie voorwerpen gevonden. Rond de centrale pleinen bij de Corniche, Midan Sa’d Zaghlul en Midan Ramleh liggen de belangrijkste winkelstraten, restaurants, hotels, luchtvaartmaatschappijen en stations. Aan de westkant van het plein ligt het oude Cecil Hotel, waar onder anderen Somerset Maugham, Lawrence Durrell en Winston Churchill logeerden. Sh. Nabi Daniel loopt in zuidelijke richting achter Midan Sa’d Zaghlul langs en eindigt in Midan el-Gomhuriya. Hier vind je bus- en taxistandplaatsen en het Misrstation. Ten westen van het plein ligt de wijk rond de bazaar. T Meerdere keren per dag van het Ramses-station in Caïro (ca. 2½ u), b meerdere keren per dag (iets langer en minder comfortabel dan met de trein maar met andere vergezichten).
Catacomben (Kom el-Shuqafa)
Egyptes grootste bekende Romeinse begraafplaats ligt ongeveer tien minuten lopen van de Pompeius-zuil en is absoluut een bezoek waard. De catacomben bestaan uit drie verdiepingen, uitgehakt in de rotsen en zijn ongeveer 35 meter diep. Voor wie ze zijn aangelegd is niet met zekerheid te zeggen, maar ze stammen uit de eerste en tweede eeuw voor Christus, toen de oude godsdiensten hun betekenis begonnen te verliezen en samensmolten. De decoraties in de catacomben verenigen bekende motieven: slangen met de Egyptische dubbele kroon dragen schilden met Medusa-hoofden; Anubis en Sobek in al e xa n d r i ë
53
30-06-11 17:02
C a ï r o e n o mg e v i n g
D e s p e ctac u la i r e B i b l i o th e e k i n A l e xa n d r i ë w e r d o n tw o r p e n d o o r h e t n o o r s e a r ch i t e ct e n b u r e a u S n ø h e tta .
Romeinse uniformen en nog veel meer. Een wenteltrap voert naar de eerste etage. Via een hal kom je in een ronde zaal met acht zuilen. Links is een ruimte waar de familie van een overledene zich tijdens de ceremonies kon ophouden. Een niveau lager liggen grafkamers en een kapel met drie Romeinse sarcofagen, uitgehakt in de rotsen. De reliëfs erboven zijn in Egyptische stijl. De onderste verdieping is gedeeltelijk onder water gelopen. å 9-16, E entree.
tram
Het tramnet van Alexandrië is het oudste van Afrika, opgericht in 1860. Een ritje met de centrale lijn langs de Corniche (van Midan Ramleh midden op de Corniche naar Victoria) duurt ongeveer 45 minuten.
visrestaurants
Vis en schaaldieren eet je natuurlijk aan zee en nergens in Egypte kun je dat beter doen dan in Alexandrië. Langs de Corniche liggen ontelbaar veel restaurants en het prijsniveau voor visliefhebbers is er aangenaam laag. Slechts een paar restaurants schenken alcohol – daar staat tegenover dat je je vis op elke mogelijk manier kunt laten bereiden: Mashwi (gegrild), ma’li (gebakken) of maslu’ (gekookt) – meestal geserveerd met versgemaakte tahin en heerlijk brood dat zo uit de oven komt.
54
C a ï r o e n o mg e v i n g
6562-6840 Egypte_NL.indd 54
Stranden
Tussen de haven in het oosten en Montazah liggen meerdere openbare stranden. Mamourah, circa 1 kilometer ten oosten van Montazah, is een van de betere. In de zomermaanden liggen de stranden hier overvol. Ongeveer 17 kilometer ten westen van het centrum liggen de voorsteden Agami en Hannoville, met dure zomerhuizen en bijbehorende voorzieningen. Hier zijn de stranden schoner en minder druk. NB: Egyptische vrouwen zwemmen met hun kleren aan. Vrouwelijke toeristen in bikini of badpak trekken drommen Egyptische mannen met ogen op steeltjes.
El-Alamein
De tweede slag bij el-Alamein van 23 oktober tot 5 november 1942 vormde tijdens de Tweede Wereldoorlog een keerpunt voor de geallieerden. Het was, in Churchills beroemde woorden ‘… niet het einde. Het is niet eens het begin van het einde; maar het is, misschien, het einde van het begin’. Met rond 37.000 gesneuvelden aan Duits-Italiaanse zijde en circa 13.500 onder de geallieerden is het gebied op ongeveer 100 kilometer ten westen van Alexandrië rijk aan oorlogsmonumenten; van het grotesk barokke Egyptische el-Alamein War Museum uit 1952, als hulde aan de heroïsche Egyptische inzet tijdens de oorlog, via het sombere Duit- se gedenkteken en het uitgestrekte Commonwealth-kerkhof naar het elegante Italiaanse marmeren mauKaart p. 28
30-06-11 17:02
soleum. Absoluut de moeite waard voor militair geïnteresseerden. x Ca. 1,5 uur van Alexandrië, E entree.
handig om te weten over Caïro en omgeving
e e n tax i i s alt i j d ma k k e l i j k é n b e taal b aa r .
al e xa n d r i Ë
6562-6840 Egypte_NL.indd 55
C a ï r o e n o mg e v i n g
t Netnummer 02. i Op de luchthaven, terminal 1, t 291 4255, en op Mahattit Ramsis (Ramses-station). O 5, Sh. Adli, 1. sal, t 395 9116. a Internationale luchthaven met vluchten naar grote steden in de hele wereld. Nationale luchthaven met vluchten naar Sharm el-Sheikh, Hurghada, Luxor en Aswan. b 356 rijdt van en naar Caïro luchthaven en stopt op Midan Abd el-Mun’im Riyadh achter het Egyptisch Museum, onder de viaducten. De bus, met airconditioning, stopt bij Terminal 1 en 2 en rijdt om de 20 minuten. Prijs ca. 3 EGP van het centrum naar de luchthaven. T Mahattit Ramsis (Ramses centraal station), aan de noordkant van Midan Ramsis (Ramses-plein), t 575 3555. Dgl treinen naar Alexandrië (ca. 2½ u), Luxor (ca. 10 u), Aswan (ca. 14 u) en andere steden in het zuiden. Niet alle treinen zijn bestemd voor toeristen en zij kunnen ook niet de goedkoopste kaartjes kopen. Kaartjes moet je een paar dagen van tevoren bestellen. Je kunt bellen maar je kunt ze beter op het station zelf kopen. Lange afstandsbussen uit Caïro vertrekken van het Turguman-busstation
in Bulaq (Maw’af el-Turguman, Sh. el-Gisr, Bulaq), onpraktisch en niet zo centraal. Vanuit het centrum is het te ver lopen, dus neem een x. Reserveer je ticket een paar dagen van tevoren, vooral voor de populaire routes als naar Sharm el-Sheikh. Elke busmaatschappij heeft zijn eigen loket en verschillende routes: West Delta Bus Co, t 427 1071, bussen naar de Delta, Alexandrië en Middellandse Zee-kust; East Delta Bus Co, t 2405 3482, bussen naar Taba, Nuweiba, Dahab en St. Catharina; Superjet, t (03) 363 3551, bussen naar Sharm el-Sheikh en Hurghada; Upper Egypt Travel, t 576 0261, bussen naar Luxor en Aswan. Alle bussen vertrekken een paar keer per dag, behalve die naar Luxor en Aswan. Die rijden maar één keer per dag, om 21 uur naar Luxor en om 17 uur naar Aswan. Let er op dat bussen die terugkomen uit Sinaï niet naar het Turgoman-busstation rijden maar naar het Abbasiya-busstation, ver weg op Sh. Ramsis. Bussen naar de Fayum-oase rijden van Kubri el-Munib in Gizeh. m Caïro’s metro is efficiënt en goedkoop, maar er zijn maar twee lijnen (een derde is gepland maar staat al op de metrokaarten). Slechts een paar stations zijn nuttig voor toeristen: Sadat voor het Egyptisch Museum, Mar Girgis voor het Oude Caïro en Mubarak voor het Ramses-station. De eerste wagon is altijd alleen voor vrouwen, de overige voor beide geslachten. Let op: de piramides
55
30-06-11 17:02
C a Ï r o e n o mg e v i n g
(> 47) zijn niet bereikbaar per metro. Kaartjes zijn te koop aan een loket op de stations. Het duurste kost 1,50 EGP en geldt voor het hele gebied. b De stadsbussen in Caïro zijn niet uitnodigend en stampvol. De lijnnummers staan meestal alleen in het Arabisch aangegeven en ze stoppen zelden overal maar gaan alleen langzamer rijden zodat je er door de achterdeur in of uit kunt springen. Bovendien moet je de haltes kennen om te weten dat je er bent. Ze veranderen vaak van route, check daarom waar de bus precies naartoe rijdt. Zakkenrollers en handtastelijkheden vormen een plaag. Bus 356 vormt een uitzondering, die rijdt van en naar Caïro luchthaven (> 55). b Minibusjes (wit en blauw) zijn van particulieren en rijden in heel Caïro. Hun nummer of bestemming is niet zichtbaar, maar de metgezel van de chauffeur roept de eindbestemming. Om mee te rijden ga je op de weg staan in de richting die je op wilt. Als een busje stopt, spring je erin als er lege plaatsen zijn. Betalen doe je onderweg, ongeveer 1 EGP. x Taxi’s zijn zwart-wit gekleurd en overal in Caïro aan te houden. Taxi’s die voor de hotels staan, zijn altijd duurder dan die je op straat aanhoudt. Servicetaxi’s voor langere ritten vertrekken van het parkeerterrein bij het Ramses-station. Ze gaan rijden als ze vol zijn. \ In Caïro rijden niet veel trams meer. Een van de lijnen rijdt vanuit het centrum, ten noorden van Midan Ramsis, en rijdt naar het plein Midan Roxy in Heliopolis.
f Waterbussen vertrekken dagelijks tussen 7 en 16 uur naar het oude Caïro vanaf het Maspero-station voor het tv-gebouw (ca. elk half uur) via Gizeh en Roda. Daarvandaan kun je ook naar de Nijldammen bij Qanatar in het noorden varen, een geliefd uitstapje onder Egyptenaren (ca. 2 uur). Felucca’s (> 38) en motorboten zijn overal langs de Corniche te huur. n Caïro heeft veel kiosken en kleine ‘supermarkten’. Grotere exemplaren vind je in Zamalek, bijvoorbeeld Seoudi op Sh. el-Mara’ashli, en in Mohandesin 0 Banken zijn er in Caïro overal, onder andere in alle vijfsterrenhotels. Je hoeft er geen gast te zijn om toch gebruik te mogen maken van de bank. In diezelfde hotels bevinden zich meerdere geldautomaten, in de stad kom je die daarentegen minder vaak tegen. h as-Salam International Hospital, Sh. Suriya, Mohandesin, t 2524 0250. AngloAmerican Hospital, Sh. Hadayiq el-Zuhriya, bij de Caïro-toren, t 2735 6162. Ga in Caïro naar een van deze twee privéziekenhuizen en nooit naar een openbaar ziekenhuis. p Hoofdpostkantoor op Midan el-Ataba. Stuur een ansichtkaart gewoon vanuit je hotel, na zeven dagen is hij op z’n bestemming. Pakjes kun je alleen vanf het postkantoor op Midan Ramsis versturen. @ Caïro kent vele internetcafés. Ze hebben vaak gratis draadloos internet, zoals in zaken van de Cilantro-keten. In de internetcafés van de de grotere hotels is internet meestal niet gratis.
overn achten Boek in Caïro ‘s zomers vooral een hotel met zwembad. De hitte en de stoffige miljoenenstad vergen veel van je en na een stadswandeling en sightseeing doet een frisse duik wonderen. Als je gewoon komt binnenvallen kan het moeilijk zijn een kamer in een van de grote hotels te krijgen. Veel hotels zijn ingesteld op groepen en roepen vaak dat ze vol zijn ook al zijn er nog kamers beschikbaar. Als er een groot congres in de stad gehouden wordt, wat vaak het geval is, is het bijna onmogelijk een kamer te vinden. Boek daarom van huis 56
uit. Dat is ook het goedkoopst. Lowbudgethotels vormen een uitzondering, maar die kunnen ook vol zitten. Gelukkig ligt er dan altijd nog een op de volgende hoek. ***** Four Seasons Cairo (kaart > 36 1), 35, Sh. el-Giza, Giza, t 3573 1212, w fourseasons.com/cairofr. Helemaal het einde. Kamers met uitzicht op de Nijl of de piramides (die echter niet vanuit alle kamers te zien zijn). Het hotel is onovertroffen, de kamers fantastisch en de service helemaal top, maar de ligging is een beetje onhandig ten opzichte van excursies en wandelingen en dergelijke.
C a ï r o e n o mg e v i n g
6562-6840 Egypte_NL.indd 56
30-06-11 17:02
Hotel nummer 1 in Caïro voor rijke oliesheiks en hun gezinnen. j. ***** Intercontinental City Stars (kaart > 44 2), Sh. Umar Ibn el-Khattab, t 2480 0100. Eersteklashotel met Caïro’s grootste winkelcentrum vlakbij. In de wijk Heliopolis. Goede kamers en veel faciliteiten als whirlpool, zwembad en casino, j. ***** Cairo Marriott (kaart > 36 3), 16, Sh. Saray el-Gezira, Zamalek, t 272 83000. Hotel gebouwd aan een 19e-eeuws paleis, mooi gelegen op het Gezira-eiland, casino, grote tuin, j. **** Hotel Flamenco (kaart > 36 4), 2, Sh. Gezira el-Wusta, Zamalek, t 2735 0815, w flamencohotels.com. Gezellig en rustig gelegen in het groene Zamalek. Goed uitgangspunt voor avondwandelingen. Dicht bij de Nijl. ***** Safir Hotel (kaart > 36 5), Midan elMisaha, Dokki, t 3748 2424, w safirhotels. com. Mooi en nieuw hotel dicht bij de Nijl en shop-mogelijkheden in Mohandesin, j.
*** Hotel President (kaart > 36 6), 22, Sh. Taha Husain, Zamalek, t 735 0718. Klassiek toeristenklassehotel midden in Zamalek met ruime en nette kamers, maar met tamelijk versleten badkamers. Levendig restaurant in de kelder en op de bovenste verdieping een bar met uitzicht. ** Hotel Victoria (kaart > achterflap 7), 66, Sh. el-Gumhuriya, Downtown, t 589 2290. Grote hoge kamers, stoffige sfeer en vriendelijk glimlachend, langzaam lopend personeel. Op loopafstand van Downtowns winkelstraten. * In Downtown ligen veel lowbudgethotels. De standaard varieert, maar de gebouwen en kamers hebben meestal veel betere tijden gekend; ze hebben zelden airconditioning of een eigen badkamer. Maar ze zijn supergoedkoop en je zit er zo centraal als maar kan. De hotels liggen vaak op de bovenste verdieping van oude, vervallen appartementencomplexen.
Caïro heeft restaurants in alle prijsklassen, maar vaak moet je weg uit Downtown om meer keus te hebben. De beste restaurants zijn gevestigd in de grote hotels en die zijn ook het duurst. Reken in zo’n restaurant op minstens 200 EGP per persoon. Naar de lokale, Egyptische keuken moet je heel goed zoeken, maar veel restaurants bieden verschillende lokale gerechten aan. In restaurants met een lokale keuken kun je niet altijd alcohol krijgen. *** Bird Cage (kaart > achterflap 8), Intercontinental Semiramis, Corniche el-Nil, t 2795 7171. Stijlvol Thais restaurant met open keuken en kakelverse gerechten, mooi gepresenteerd. Schaaldieren, kip, vlees en veel groente. Nette kleding en reserveren zijn vereist. *** La Gourmandise (kaart > 36 9), Four Seasons Hotel (> 56), t 569 2557. Tamelijk Franse (landelijke) keuken. Probeer bijvoorbeeld de courgettesoep met room en de aromatisch gegrilde kip. Ook heerlijke desserts. *** L’Asiatique (kaart > 36 0), op het schip ‘Le Pacha 1901’ schuin tegenover het Marriott, t 735 6730. Goedbereide Aziatische keuken
en een mooie plek voor een lange, luie avond met veel goed eten en drinken. ** Sequoia (> 38) (kaart > 36 q), Sh. Abu elFeda, Zamalek, t 735 0014, å dgl 14-02, E entree(minimum charge). ** Citadel View Alain le Notre (kaart > 30 w), Al Azhar Park (> 32), Sh. Salah Salem, t 5109 150, w alazharpark.com/alain.html. Romantisch en oosters in Caïro’s Al Azhar Park. Menu uit Middellandse Zeelanden en Egypte. Zoete desserts en zoet gebak. Het uitzicht is al de helft van de belevenis. Kom vlak voor zonsondergang. Reserveren is nodig. ** Le Chantilly (> 45) (kaart > 44 e) 11, Sh. Baghdad, Heliopolis, t 290 7303 en 290 5231, å dgl 7-02. ** The Cellar (kaart > 36 r), in de kelder onder het President Hotel, Zamalek, t 735 0718. Zeer levendig, veel Egyptische zakenmensen met de whiskyfles op tafel en stoute tafeldames. Goede biefstuk met klassieke bijgerechten als erwtjes en worteltjes, pommes frites en pepersaus. ** Abou el-Sid (kaart > 36 t), 157, Sh. 26. Juli, Zamalek, t 2735 9640. Een van Caïro’s de leukste adressen
6562-6840 Egypte_NL.indd 57
de leuk ste adressen
eten & dr inken
57
30-06-11 17:02
de leuk ste adressen
nieuwe en hippe restaurants, met traditionele, Egyptische gerechten en grote ambities. Ook cocktails. Reserveren is nodig. ** Khan el-Khalili Restaurant and Mahfouz Coffeeshop (kaart > 30 y), 5, Sikkit el-Badestan, in de Khan el-Khalili-bazaar, t 590 3788 en 593 2262. Hier ga je naar toe na een shop- en strooptocht door de bazaar en Islamitisch Caïro. Egyptische keuken aangepast aan toeristische smaakpapillen. Een oase midden in de chaos die buiten heerst. Airconditioning en redelijke prijzen. * Groppi’s (> 45) (kaart > 44 u), 21, Sh. elAhram, Heliopolis (schuin tegenover het presidentiële paleis), å dgl 7-24. Er is ook een Groppi’s op Tal’at Harb in Downtown. * Felfela (kaart > achterflap i), 15, Sh. Huda Sha’rawi, Downtown, t 392 2833. Zowel lokale bewoners als toeristen komen naar Felfela om zich vol te proppen met goedkope,
lokale gerechten. De versgemaakte ta’myyia is een must. Eet ze met veel babaghanug-dip en pitabrood. * al-Omda (kaart > achterflap o), 6, Sh. elGaza’ir, Mohandesin, t 346 2701. Verse en goede Egyptische keuken, veel lokale bewoners en bijna geen toeristen. Menukaart alleen in het Arabisch. Geen alcohol. * Egyptian Pancake House (kaart > 30 p), bij Midan Husain en Khan el-Khalili in Islamitisch Caïro. Egyptische pizza’s en pannenkoeken. * l’Amphitrion (> 45) (kaart > 44 a), hoek van Sh. el-Ahram en Sh. Ibrahim el-aqqani, Heliopolis, t 258 1379, å dgl 8-01.30. * Simond’s (> 38) (kaart > 36 s), 112, Sh. 26. Juli, Zamalek, t 735 9436, å dgl 7-22, patisserie.
Shoppen Khan el-Khalili (> 58) (kaart > 30 d). In Islamitisch Caïro, ingang tot de bazaar op de noordwestelijkste hoek van het Husain-plein. Koop hier je souvenirs met alles wat daarbij komt aan onderhandelingen en frustratie. Achter de stapels van faraonische, gekopieerde beelden, gouden sieraden en goedkope waterpijpen kun je veel moois vinden, zonder allerlei tierelantijnen. Zoals mooie, dikke stoffen voor kussenovertrekken, solide messing kannen en lampen in de stijl van 1001-nacht, parelmoeren doosjes, oriëntaalse slofjes met spitse neuzen en veel ander leuks, als je tenminste lang genoeg zoekt. Ze zijn er. Geef jezelf de tijd en houd vol! De lokale soek in Islamitisch Caïro (kaart > 30 f). Als je uit het centrum komt, stap je vlak voor de enige voetgangersbrug over Sh. el-Azhar uit de taxi. De ingang tot de soek ligt vlak voor de brug rechts. Hier kun je je slag slaan. Goedkope plastic schalen in schreeuwende kleuren, zinken teiltjes, potten en pannen. Dassen, sjaals, schooltassen. Strijkplanken, sauskannen en lampenkappen. Keramiek, lampen voor de moskee, specerijen. In de soek is alles te koop. Tal’at Harb & Qasr el-Nil-straten (> 41) (kaart > achterflap g). De favoriete winkelstraat van de Caïrose middenklasse met 58
schoenen, tassen, stoffen per meter, naast lokale ketens als Mobaco. In de zijstraten liggen veel eenmanszaken, die alles verkopen van het goedkoopste Chinese speelgoed tot nagelknippers en strijkijzers. Slechts een paar echte souvenirwinkels. Ramses Hilton (kaart > achterflap h). Caïro heeft meerdere grote winkelcentra, zoals dat van Ramses Hilton. Het is zes verdiepingen hoog en ligt tegenover het hotel. De vele schoenenwinkels verkopen torenhoge naaldhakken met bijpassende tas, er zijn juweliers, kledingzaken, parfumerieën, souvenir- en speelgoedwinkels. Bovenin ligt een grote, lawaaiige McDonald’s en een bioscoop met zowel Arabische als buitenlandse, vooral Amerikaanse, films. City Stars (kaart > achterflap j), Tariq elNasr, Nasr City. Caïro’s nieuwe, grote ‘mall’. Verkoopt kleding en schoenen van bekende merken als Karen Millen, Tommy Hilfiger, French Connection enzovoort. Volgens een Egyptische modejournalist is ‘met City Stars de internationale modewereld eindelijk naar Caïro gekomen’. Helaas net zo duur als thuis. Al Ain Gallery (> 37), 73, Sh. Al Hussein, Dokki, t 349 3940, å 10-21. Azza Fahmy’s sieraden zijn beroemd en verkrijgbaar in exclusieve designboutiques over de hele wereld.
C a ï r o e n o mg e v i n g
6562-6840 Egypte_NL.indd 58
30-06-11 17:02
Een deel ervan is te koop bij haar zuster Randa Fahmy’s winkel Al Ain Gallery. Hier zie je ook mooie oriëntaalse meubels, kussens, glas, schilderijen en veel meer. De prijzen liggen vast en de kwaliteit is hoog. Je kunt er lang rondneuzen zonder dat je iets hoeft te kopen. De grote boekhandel (kaart > achterflap k) op de Amerikaanse Universiteit (bij het Tahrir-plein), 113, Sh. Qasr el-Aini, Downtown,
t 2797 5370, å 8.30-17, zaterdag gesloten, heeft veel literatuur en wetenschappelijke boeken. Bij het binnengaan van de universiteit wordt vaak om je paspoort gevraagd. Lehnert & Landrock (kaart > bagflap l), 44, Sh. Sharif, Downtown, t 2392 7606, å ma-za 10-14 en 16-21, zondag gesloten. Kaarten, reproducties van oude, oriëntaalse foto’s, ansichtkaarten en boeken.
uitg aan (vroeger Nile Hilton), 1113, Sh. Corniche elNil, Downtown, t 578 0444. Erg populaire discotheek met verschillende thema-avonden. In theorie laten ze er alleen stelletjes binnen, en soms groepjes vriendinnen. Voor groepjes mannen of jongens blijft de deur daarentegen meestal dicht. Ondanks dat beveelt gayegypt. com Latex aan als homoplek. Hotel Odéon Palaces dakterras (> 41) (kaart > achterflap v). Kleine ruimte in de buitenlucht, waar middenklasse kunstenaars en bohemiens dag en nacht Stella-bier drinken en waterpijpen roken. After 8 (kaart > achterflap b), 6, Kasr el Nil, Downtown, t 010 339 8000. Livemuziek of een dj, eten en veel mensen. Cairo Jazz Club (> 36). Een van de hipste uitgaansgelegenheden van de stad. Casual, cool en elitair.
buikdansen Volgens Egyptenaren is Caïro de hoofdstad van het buikdansen en is een echte danseres natuurlijk een Egyptische. Alle andere zijn maar slechte kopieën. Enige correctie is op zijn plaats want in Caïro treden veel goede buitenlandse danseressen op. De beste zijn te vinden in de nachtclubs van vijfsterrenhotels als Ritz-Carlton (> 57) en Four Seasons (> 56). Het buikdansen vormt meestal het hoogtepunt van een langere show die vele uren kan duren. Je moet niet verwachten dat de danseres het toneel op komt voordat het einde nadert. Een avond met show en buikdansen, inclusief diner, kost rond de 300 EGP. Reserveren aanbevolen.
de leukste adressen
6562-6840 Egypte_NL.indd 59
de leuk ste adressen
Caïro swingt niet meer zoals in ‘de goede oude tijd’, toen decadente Europeanen samen met de Egyptische bovenklasse martini’s dronken, dansten en zich in de stedelijke nachtclubs aan allerlei genoegens te buiten gingen. Maar geen nood, bijna elk groter hotel heeft een of meer bars, pubs of lounges. Afhankelijk van de cliëntèle zijn ze heel vreedzaam – vermoeide, zonverbrande toeristen onder het woestijnstof die liever willen slapen dan drinken – of tamelijk wild – als jonge en rijke Golfarabieren uit de band springen wanneer vader, moeder en broertjes en zusjes in de bovengelegen suites zijn gaan slapen. In Zamalek opent er, zodra er een bar of club gesloten wordt, meteen een nieuwe. Van de gasten wordt verwacht dat ze keurig gekleed gaan. Voor heren hoeft dat niet altijd pak met stropdas te betekenen, eerder een strakke broek met dito overhemd of designT-shirt en coole schoenen. Het geluidsniveau stijgt er vaak tot ongekende hoogte. NB: Deze uitgaansgelegenheden zijn meestal erg doorrookt en je hoeft niet op medeleven te rekenen als je daar op wijst. Deals (kaart > 36 æ), 5, Sh. el Sayed el Bakri, Zamalek, t 736 0502. Ontspannen en populaire bar. Redelijke pijzen, afgezien van de geïmporteerde sterke drank: die is duur. Le Tabasco (kaart > achterflap z), 8, Midan Amman, Dokki, t 359 1222. Hele harde muziek, erg doorrookt, veel designkleding en mooie mensen met een privéchauffeur. Sand Bar (kaart > 36 x), 13A, Sh. el-Mara’ashli, Zamalek, t 736 3558. Mooie en nieuwe bar met relaxte sfeer. Casual kleding is ok. Latex (kaart > achterflap c), Ritz-Carlton
59
30-06-11 17:02