zeker doen eten & drinken O Sevilla, El Modesto > 74 O Málaga, El Tintero > 43 O Valencia, Seu-Xerea > 116 O Ronda, El Tragabuches > 51 O Córdoba, Bodegas Campos > 81 met de kids O Tivoli World, Benalmádena > 28 O Isla Mágica, Sevilla > 73 O L’Oceanogràfic, Valencia > 109 Top 5 ATTRActies O Granada, Alhambra > 84 O Córdoba, Moskee > 77 O Sevilla, Kathedraal > 64 O Málaga, Museo Picasso > 40 O Valencia, Ciudad de las Artes y las Ciencias > 108
dorpen overnachten O Málaga, Hotel Larios > 42 O Sevilla, Hotel Doña María > 73 O Granada, Parador de Granada > 91 O Jimena, Hostal Anon > 51 O Alhama de Granada, La Seguiriya > 97 shoppen O Sevilla, Calle Sierpes > 74 O Málaga, Calle Marqués de Larios > 40 O Valencia, Mercado Colón > 117
O Ronda > 46 O Capileira > 96 O Grazalema > 48 O Frigiliana > 94 O Guadalest > 114 de natuur in O Sierra Nevada > 90 en 96 O La Alpujarra > 95 O Cabo de Gata > 101 O Sierra de Cazorla > 90 O La Doñana > 57
Inhoud Voorwoord 5
O.....................O..O..O..O..O..O..O..O..O..O..O
over zuid-spanje Zuid-Spanje nu 6 Tussen traditioneel en modern 8 Mystiek, ritueel en volksfeest 10 Ken de grenzen – en ga eroverheen 12 Vreugde en smart 14 Man en stier 16 Schaaldieren, ham en tapas 18 Diepe voetsporen 20 Belangrijke jaartallen 22 Sneeuw, zand, groen en schraal 24
costa del sol 27 málaga 37 de westelijke bergen 45 atlantische kust 53 sevilla 63 córdoba en omgeving 77 granada en omgeving 83 de oostelijke bergen 93 almería 99 valencia, alicante en costa blanca 105 praktisch Voor vertrek 119, Vervoer 120, Praktische info 121, In geval van nood 122, Nuttige adressen 123, Lokale gebruiken 123, Overnachten 124, Eten & drinken 125, Uitgaan 125, Shoppen 125, Handig om te weten 126, Activiteiten 126.
woordenlijst 128 index 130
Voorwoord Een meisje in flamencojurk klampt zich tijdens Sevilla’s beroemde feest la feria de abril achter op het paard vast aan haar vader. Een vrouw met een kort rokje aan mijdt met haar naaldhakken de spleten tussen de tegels op het plein voor Valencia’s futuristische opera. Een man van middelbare leeftijd raast in de besneeuwde Sierra Nevada op zijn skies naar beneden. Jongeren staan te dansen op het strand van Málaga, terwijl anderen in de Straat van Gibraltar surfen bij Tarifa. Een gezin, van zuigeling tot oma met stok, stort zich rond middernacht op een berg garnalen in de zomerhitte op een terras in Alicante. In Zuid-Spanje lopen heden en verleden in elkaar over; het moderne is net zo vanzelfsprekend als het oude. Leven doe je op straat, in de bergen en op de stranden. In Spanje ontmoet je elkaar in het café of in een bar. Bij elkaar op bezoek gaan is zo goed als ondenkbaar als je geen familie of heel goede vrienden bent. ‘De straat is mijn woonkamer’, zeggen veel Spanjaarden. Want daar ontmoeten ze hun vrienden en familie, en dan zien ze ook nog alle andere mensen. Die zijn daar de klok rond te vinden. ’s Morgens vroeg is het al druk in het café als iedereen zijn café con leche drinkt – heus niet altijd vergezeld van brood. De hoofdmaal tijd almuerzo – de lunch – eet je vaak ’s middags in een restaurant, tijdens de siësta. En ’s avonds moet je er toch ook weer even uit i n d e zo m e r h i tt e i s d e sc o o t e r h e t fav o rie te vervoer middel onder de jeugd – de l a atst e j a r e n z i j n o o k m e i sj e s e r d o l o p.
voor een glas wijn of een biertje en de bij de Spanjaarden zo geliefde tapas – het eindeloze aanbod van kleine gerechten die samen de grootste honger stillen en de kieskeurigsten onder ons tevreden stellen. Spanje is een land voor alle zintuigen en de Spanjaarden gebruiken die intensief. Net zo intens als de onbarmhartige zon rond het middaguur schijnt en de nachtlucht je verfrist. Je zou geloven dat het je energie zou kosten om het tempo van de Spanjaarden bij te houden – maar alles verloopt zo rustig dat ze je juist energie geven. Energie krijg je ook van een verblijf in de natuur – die is in Zuid-Spanje zeer gevarieerd, zeker vergeleken met de rest van van Europa. Langs de Middellandse Zee is het klimaat bijna tropisch, met palmen langs de stranden, terwijl een koele wind de windsurfers over de golven voor de stranden jaagt. Een paar kilometer landinwaarts liggen verlaten sparren- en kurkeikenbossen. Boven in de bergen, met hier en daar groen en lage bomen op grijze rotsen, koelt het af. De hoogste bergen ten zuiden van Granada zijn vruchtbaar en vochtig, met besneeuwde hellingen – op maar twee uur rijden van het strand. En dan is er nog de woestijn bij Almería: droog en grimmig, fascinerend met ruwe en grijze bergen, steil aflopend in zee. Dus als je wilt luieren of je wilt uitsloven – in Zuid-Spanje kan het allemaal. O
Jørgen Laurvig
voorwoord
5
zuid-spanje nu Op 29 juni 2008 renden miljoenen Spanjaarden juichend de straat op. Zo’n vreugde hadden ze niet gekend sinds de dood van Franco in 1975: het Spaanse nationale voetbalelftal versloeg Duitsland in de EK-finale – een meerderheid van de bevolking stond achter het team dat voor het eerst onder een democratie een titel won – en voor het eerst werd de vlag met trots gehesen, zonder politieke bijbedoelingen. Tot het EK vormde die vlag
1975: van een fascistische dictatuur waarin de strenge regels van de katholieke kerk golden (echtscheiding en abortus waren verboden), via een overgangsperiode naar een democratische grondwet van het land in 1978 en lidmaatschap van de EU en de NAVO. Nu wordt Spanje geleid door een sociaaldemocratische regering onder leiding van José Luís Rodríguez Zapatero, die vecht voor de gelijkstelling van vrouwen en rechten van
Nog maar dertig jaar geleden waren er op het platteland veel analfabeten – nu heeft elke grote stad een universiteit. het symbool van de regering in Madrid; alleen de koninklijke familie, conservatieve politici en fascisten hesen hem vrijwillig. Want Spanje heeft zeventien regio’s met zelfbestuur, die oppositie voeren tegen de regering in Madrid. Maar op 29 juni 2008 zwaaiden alle Spanjaarden hun vlag. De vreugde was groot toen ze in 2010 het Nederlands elftal versloegen en wereldkampioen werden.
traditioneel en modern
Spanje maakte een grote ontwikkeling door na het overlijden van dictator Franco in 6
o v e r z u i d - spa n j e
minderheden, zoals geregistreerd partnerschap voor homoseksuelen, en het legaliseren van abortus. Dat leidde bij de aanhangers van de conservatieve partij en de katholieke kerk tot hatelijke protesten. In het politieke leven staat het moderne Spanje zodoende tegenover het conservatieve Spanje – de twee machtsblokken zijn bijna even groot. Maar niet alleen de politiek vormt scheidslijnen in dit grote land. Het koelere en mineraalrijke Noord-Spanje, vooral Bas kenland en Catalonië – en ook Valencia – waren altijd al de economische locomotie-
het z u i d - spa a n s e kl i m a at verzekert n o o r d - e u r o pa b i j n a h e t h e l e j a a r d o o r va n g r o e n t e e n f r u i t.
ven van de industrie. Terwijl Andalusië een typische landbouwregio is, met bijbehorend gebrek aan werk, inkomen en opleiding.
Citroenen en technologie
De landbouw speelt nog steeds een grote rol in Spanjes economie. Maar nu zijn het niet de Spanjaarden die er werken – het zijn (Noord-)Afrikanen en Oost-Europeanen. Terwijl de immigranten zwoegen op het land, zijn de Spanjaarden zelf naar de grote steden verhuisd. Hier studeert de jeugd om zich te bekwamen in dienstverlening en in dustrie. Nog maar dertig jaar geleden waren er op het platteland veel analfabeten; nu heeft elke grote stad een universiteit. Grote bouwprojecten en snelwegen in Andalusië werden voltooid met EU-gelden, en vooral de provincie Málaga probeert hoogtechnologische industrie aan te trekken. Door de groei van de laatste decennia hoort Spanje tegenwoordig bij de twaalf grootste economieën ter wereld. Maar de internationale crisis is hier hard aangekomen. De economische groei leunde op de bouw en toen de woningmarkt instortte, zakte de Spaanse economie in. Nu moeten de Span-
jaarden hard werken om het optimisme en het geloof in de vooruitgang van na Franco’s dood terug te winnen.O
zuid-spanje in het kort Spanje is een constitutionele monarchie sinds 1975. Juan Carlos I is de koning. Het parlement bestaat uit een eerste en een tweede kamer en er zijn om de vier jaar verkiezingen. Het land is opgedeeld in zeventien autonome regio’s, met verschillende gradaties van zelfbestuur: het meest in Baskenland en Catalonië, daarna in Valencia en Galicië. Andalusië is het grootst en dichtstbevolkt. Oppervlakte: Spanje: 505.000 km², Andalusië: 87.000 km², Valencia: 23.255 km² (NL 41.528 km², B 30.500 km²). Bevolking: Spanje: 43 mln., Andalusië: 7,8 mln., Valencia: 2,3 mln. Bruto nationaal product: 740 mld. e. Economische groei: ca. 0,5 % per jaar. Werkloosheid: 16 %, Andalusië 23 %. Levensverwachting: 79 jaar.
z u i d - spa n j e n u
7
xxx 26
xxx
Kaart p. xx
|
co sta d e l s o l ch e ck : w w w.co sta d e ls o l i n f o. n e t B e zo e k : C u e va d e N e r j a p r o e f: g e f r i t u u r d e v i s
Cos ta del Sol
b i j N e r j a l i g g e n pa r e lw i tt e z a n d st r a n d e n i n kl e i n e b a a i e n t u ss e n d e r o ts e n . Kaart p. 28
langs de kust, zijn de steden verfraaid en liggen langs de hele kust golfbanen, jachthavens, casino’s, kartbanen en (water)pretparken.
IN DIT HOOFDSTUK
Veruit de meeste toeristen komen voor zon en warmte naar de badplaatsen ten zuidwesten van Málaga. In de steden ten oosten van Málaga is het echter rustiger. Er zijn ook heel andere bestemmingen: bijvoorbeeld de Britse kroonkolonie Gibraltar of het respectievelijk Spaanse en Marokkaanse Ceuta en Tétouan in Afrika.
Badplaatsen ten zuidwes ten van MÁLAGA 1 Ook al zijn de kustplaatsen bijna aan elkaar gegroeid, ze zijn toch heel verschillend. Of je nu een cultuur- of gezinsvakantie zoekt of uit je dak wilt gaan in het uitgaansleven; hier kan het allemaal – en het strand is nooit
B a d pl a ats e n t e n z u i d w e st e n v a n M á l a g a
27
|
Veertig jaar geleden lagen er vissersboten op het strand en stonden er een paar huizen bij het La Carihuela-strand in Torremolinos. Nu liggen er duizenden zonaanbidders en staan er zo ver het oog reikt hotelflats. De kust van Andalusië veranderde in minder dan veertig jaar in een van Europa’s meest kosmopolitische reisbestemmingen. Dictator Franco gebruikte het toerisme voor de economische ontwikkeling van het destijds achtergestelde Andalusië. Maar de Noord-Europese hordes moesten gescheiden blijven van de katholieke Spanjaarden, dus bleven de toeristische gebieden klein. Nu is de hele kust vanaf vliegveld Málaga tot Estepona eigelijk één lange stad. Spanje is geen goedkoop vakantieland meer, het chartertoerisme zoekt zijn heil elders. Nu huren de toeristen appartementen
|
In de straten hoor je alle Europese talen. Iedereen draagt zo min mogelijk kleren, de neuzen van blonde mensen zijn steevast verbrand en de rijken zitten in hun Ferrari in de schaduw. Aan de Spaanse zonkust schijnt de zon meer dan driehonderd dagen per jaar en is het zwemwater bijna altijd lekker warm.
NIV
Sevilla
Granada
SPANJE
A49
A92
A382
8
Motril
Málaga
Ronda
A4
N340
1
Cádiz
A381
Algeciras Tarifa
A t l ant i s c he Oc eaan
Tanger
Marbella
N340
Co
st
a del Sol
12 Gibraltar (Brits) 13 14
Ceuta (Spaans)
Tétouan N2
N1
Guadix
MAROKKO
UBQ
Middellandse Zee N
Costa del Sol 0
40
80 km
1 Ten westen van Málaga (> 29) 8 Ten oosten van Málaga (> 30) w Gibraltar e Ceuta r Tétouan ver weg. Voor kinderen zijn er allerlei vormen van vermaak, (water)pretparken en dierentuinen.
Co sta d e l S o l
Marbella 2
Met een daiquiri op een van de terrassen van Marbella hoef je niet lang te wachten tot de eerste Ferrari of Rolls-Royce voorbijkomt met mensen als Sean Connery en Antonio Banderas. In de jachthaven Puerto Banús kosten de meeste jachten net zoveel als een villa in Wassenaar. Als je graag je creditcard plundert, moet je naar Marbella. Gucci-, Dior- en Louis Vuitton-winkels liggen zij aan zij met witgekalkte huizen met gietijzeren balkons. i Glorieta de la Fontanilla, 29602, t 952-77 14 42, i Plaza de los Naranjos, 29602, t 952-82 35 50, å ma-vr 9-21, za 10-14, zon- en feestdagen gesloten, b Estación de buses, t 951-82 34 09.
Fuengirola 3
Een kleine Moorse vesting troont op een heuvel naast een riviermonding. Onder aan de vesting laten mensen hun hond uit en spelen kinderen in het gras. Het park is een van de oases van Fuengiroloa, waar de mensen samenklitten op het 7 km lange, schone strand met ondiep water, waardoor het zo populair is bij gezinnen met kinderen. i Avenida Jesús Santos Reín 6, 29640, å ma-vr. 9.30-14 en 16.30-19, za 10-13, t 952-46 76 25, b Estación de buses, t 952-35 00 61, T Estación de cercania de Renfe, elk half uur een trein naar Málaga.
Fuengirola’s dierentuin Dit is een van de nieuwste dierentuinen van 28
C o sta d e l S o l
Europa, dus zie je hier bijvoorbeeld een tapir in een kunstmatige rivier. Je waant je in de natuurlijke leefomgeving van de dieren, zoals op het exotische eiland Madagaskar. Veel activiteiten voor kinderen. Avenida Camilo José Cela 8-10, 29640, å mei-sep 10-22, okt-apr 10-18, E 15,50 e volwassenen, 10,60 e kinderen, t 952-66 63 01, w zoofuengirola.com.
Mijas 4
In dit hooggelegen dorp is de idylle intact gebleven. Ook al is het halvemaanachtige plein in het zeer steile centrum omgeven door restaurants, in de smalle stegen en straatjes is het verboden voor motorvoertuigen. Voor transport worden hier ezels gebruikt; toeristen kunnen een ‘ezeltaxi’ nemen. i Plaza de la Virgen de la Peña, 29650, å ma-vr 9-19 (20 ‘s zomers), za 9-14, t 952-58 90 34, w mijas.es, b naar Fuengirola bij de toegang tot het dorp.
Parque Acuático de Mijas Mijas rustige waterpretpark is ideaal voor gezinnen met kleine kinderen – hier geen wilde waterglijbanen. Carretera Cádiz – Málaga, A 209, postcode: 29640, å eind apr-1 okt dgl 10.30-18, E 17 e volwassenen, 12 e kinderen, tot 3 jaar gratis, t 952 -46 04 04, w aquamijas.com.
Benalmádena 5
Hotelflats en villa’s verdwijnen in de diepte als je in de kabelbaan over de snelweg richting berghelling zweeft. Boven op de berg worden roofvogelshows gegeven; op 769 meter hoogte is het uitzicht fantastisch. Benalmádena Pueblo heeft zijn charme behouden met witgekalkte huizen, gietijzeren hekwerken en smalle straten. De stad is vastgegroeid aan Torremolinos. i Avenida Antonio Machado 10, 29630, å 9-15.30 (19.30 ‘s zomers), t 952-44 24 94, w benalmadena.com. Kabelbaan Teleférico, Esplanada de Tivoli s/n, 29631, å 9-17 (24 ’s zomers), E 13 e volwassenen, 9,80 e kinderen, t 952-19 04 82, w teleferico.com, b vanaf Torremolinos, T vanaf Málaga elk halfuur.
Tivoli World De achtbanen, draaimolens en andere attracties doen denken aan Tivoli in Kopenhagen, dat het voorbeeld voor dit park vormde. Er zijn verschillende restaurants met diverKaart p. 29
o p h e t st r a n d l i g g e n n o g st e e d s e e n pa a r v i ss e r sb o t e n .
Torremolinos 6
se keukens. Om niet failliet te gaan, kun je voor je kinderen beter een rittenkaart kopen. Avenida de Tivoli s/n, 29631, å ‘s winters alleen overdag, in het weekend en ‘s zomers dgl van laat in de middag tot na 24, E 7 e, rittenkaart voor kinderen 12 e, w tivolicostadelsol.com.
Marina Park Pinguïns? In Andalusië? Wel in Marina Park. Hier treden dolfijnen en zeeleeuwen meerdere keren per dag op. Er is ook een afdeling met papegaaien, toekans en parkieten. Selwo Marina, Parque De La Paloma s/n (aan snelweg j A-7), Benalmádena/Arroyo de Miel, 29631, å variabele openingstijden, t 902-19 04 82, E 17 e volwassenen, 13 e kinderen, w selwomarina.es.
CA3331
Rio Guardiar
Jimena de la Frontera Ri
o
Benahavis
Gaucin
ra
rganta
r ada
N340
A366
Tolox
7
A7
Punta de la Chullera
A7
M
id
Churriana
TORREMOLINOS 6
Benalmádena
4
MARBELLA
d
A366
Mijas
Ojén
ESTEPONA
A369
Monda
A355
Puerto Banús
MÁLAGA
Alhaurin el Grande
2
A7
Sotogrande
Coín
Blan
Istán
Manilva
Castellar de la Frontera Gibraltar
Cártama
Alozaina
Refugio de Juanar
San Pedro de Alcántara
Casares
a
ca
a
A376
o
zga Ho
Gu A381
ue
ani
nd
rra
Puerto de Galis
nq
Serr
Ro de
Sie
ue
riq Ub
a
r
u ar dia ro
er
Ri oG
A375
R io
Jerez de la Frontera en Sevilla
Si CA503
RONDA A369
Almería
Ubrique
Embalse de los Hurones
5
Benalmádena Costa
FUENGIROLA
3
Calahonda
N340
se nd a l el
e Ze N
Ten westen van Málaga 0
10
20
30
40
50 Km UBQ
2 Marbella 3 Fuengirola 4 Mijas 5 Benalmádena 6 Torremolinos 7 Aventura Park in Estepona Kaart p. 29
b a d pl a ats e n t e n z u i d w e st e n v a n M á l a g a
29
Co sta d e l S o l
De neonverlichting boven de straat Calle San Miguel baadt de toeristen in rood, groen, violet en geel licht. De muziek dreunt uit de bars en discotheken, waar niemand ouder dan dertig is. Torremolinos is inmiddels ook een trekpleister voor homoseksuelen. Maar overdag bezetten gezinnen met kleine kinderen de stranden en de 7 km lange palmenlaan Paseo Marítimo. i Plaza de las Comunidades Autónomas s/n, 29620, å ma-vr 9.30-14.30 (winter), 10-14 en 17-20 (zomer), t 952-37 19 09, w ayto-torremolinos.org, b lokale bussen van Avenida de Palma de Mallorca bij de hoek van Calle Antonio Girón, b Estación de buses, Calle Hoyo, T Estación de cercania de Renfe, trein naar Málaga.
Aqualand Torremolinos Een groep kinderen krijst in de rubberboten die aan het eind van de waterglijbaan hard op elkaar botsen in het grootste waterpretpark van de Costa del Sol. Calle Cuba 10, 29620, å dgl 10-18 (jun-sep tot 19, nov-feb tot 17), E 21,50 e volwassenen, 15,50 e kinderen, t 952-38 88 88.
TEN OOSTEN VAN Málaga 8
Crocodile Park Torremolinos Een tiener gilt als de enge krokodil zijn kop draait en haar even aankijkt. Maar de oppassers houden alles met hun stok onder controle, waarna de volgende waaghals de kooi in kan. Driehonderd krokodillen en alligators maken van deze speciale dierentuin een belevenis – ook als je alleen maar toekijkt. Calle Cuba 14, 29620, t 952-05 17 82, E 11 e volwassenen, 8,50 e kinderen, w crocodilepark.com.
De wind slaat in je gezicht, de zon brandt en onder je slaan de golven tegen de rotsen. Je staat niet op de steven van een schip maar op een terras hoog boven het strand, Nerjas Balcon de Europa. Hier geen flats maar lage woningen in smalle, kronkelige straatjes, witgekalkte huizen en gietijzeren tralies voor de ramen en bloembakken aan die tralies. 5 km verderop in de bergen ligt het bergdorp Frigiliana (> 94). i Calle Carmen 1, 29780, å ma-za 10-14 en 17-21, zo 10-14, t 952-52 15 31, w nerja.org, b Alsina Graells heeft verschillende haltes in de stad, t 952-52 15 04.
leuk om te doen De zon brandt boven de trillende savanne met leeuwen in het gras. Aan een meer grazen antilopen, vlak bij een Masaï-dorp. Het grote Aventura Park is met tweeduizend dieren in een open landschap en een paar Afrikaanse dorpen – waar je kunt overnachten – een klasse apart. Selwo Aventura, Autovia Costa del Sol, A 162,5, Estepona, postcode: 29680, å 10-18, E 21,50 e volwassenen, 15 e kinderen, t 902-19 04 82, w selwo.es, b dgl van Málaga tot 8.45, stopt op meerdere plaatsen langs de kust, t 902-19 04 82.
Cueva de Nerja Een enorme zuil lijkt het plafond van de druipsteengrot in zijn eentje te dragen. Discrete klassieke muziek klinkt uit verborgen speakers en projecties kleuren de witte stalactieten. Met een hoogte van 32 meter is de zuil in Sala del Cataclismo (Overstroomde Zaal) de grootste bekende zuil ter wereld. Een andere zaal, Sala de Cascada (Watervalzaal) is omgevormd tot concertzaal, waar in de zomer klassieke concerten, opera’s en balletten worden opgevoerd. Ongeveer 40.000 jaar geleden werden de grotten al bewoond door Cro-Magnon-
de
Tejeda
lpujarras Las A
Embalse de los Bermejales
SO2
ra
Sierra d e Al mi jar Colmenar a Cómpeta N331 Daimalos C345 Corumbela a Benaque VÉLEZFrigiliana Montes de Málag MA137 Cueva de Nerja MÁLAGA Macharaviaya Tor 9 Ma 10 Benagalbon rox ro La N
N340
Ri de ncón la V ict o
C erj T a Tor aleta orro xC re ost de na lM a jar ar afe
La
Be ria
TORREMOLINOS Middellandse Zee
Juviles
GR421
lC
ha
A345
pa
rra
SE45
l
11
Sal A ob He lmuñ reñ rra é a du car ra
10
20
30
40 Km
Albuñol N340
La Rábita Ca ste ll d eF ho err nd o a
Ca la Cos
Ten oosten van Málaga 0
SO21
MOTRIL
N340
ta t rop
ical
N
UBQ
9 Nerja 0 Almuñécar q Salobreña 30
C o sta d e l S o l
Ugijar
Orgiva de
MÁLAGA
Lanjarón
r ra
A357
Sie r
A356
Trevélez
N323
Sie
Cádiz
Nerja 9
Alhama de Granada
Ventas de Zafarraya
EL TORCAL
Tarifa
Co sta d e l S o l
Aventura Park in Estepona 7
In het laagland tussen de bergen en het strand ten oosten van Málaga is geen extra ruimte gemaakt voor hoogbouw en hotels. In plaats daarvan liggen er veel zomerhuizen en appartementen, met in het achterland idyllische dorpjes.
K a a r t p . 28, 29 en 3 0
Salobreña q
Als je zoekt naar een illustratie voor het begrip ‘strategische ligging’ is de vesting van Salobreña dé plek: op een hoge rots los van de omringende bergen op een laagvlakte richting zee. Op de top ligt de vesting Castillo Árabe. De wijk aan de bergkant richting de top heeft alles wat je van Andalusië verwacht: kronkelige, steile straatjes met witgekalkte huizen en bloemen. Langs de stranden, onder aan de uitstekende rots El Peñon, liggen hotels, zomerhuizen en appartementen. Salobreña is geliefd bij gezinnen met kinderen. i Plaza de Goya, 18680, t 958-61 03 14, w aytosalobrena.org, Castillo Árabe, å dgl 10.30-14 en 16-20 (‘zomers 18-21.30), E 3 e – ook geldig voor het historisch museum: Museo Histórico, Plaza del Ayuntamiento, b Alsina Graells naar Málaga en Granada, t 958-61 25 21.
Gibraltar w de winkels in de toeristensteden puilen uit met keramiek, kunstnijverheid en souvenirs.
Almuñécar 0
Een oude vrouw met kromme benen gekleed in het zwart slaat met haar stok naar een straathond. In de straat met kasseien ontfermt een klein zigeunermeisje zich over de hond, in het verblindende licht van de witgekalkte huizen. Almuñécars oude stadsdeel klampt zich vast aan de bergtop San Cristóbal, met de vesting Castillo de San Miguél. Terwijl hotels, restaurants en discotheken opeengepakt langs het strand staan, is het oude Almuñécar verrassend onveranderd. i Palacete de la Najarra, Avenida de Europa s/n, 18690, å dgl 10-14 en 17-20, t 958-63 11 25, w almunecar.info, b Estación de buses, Avenida Juan Carlos 1, t 958-63 01 40. Castillo de San Miguel: å di–za 10.30-13.30 en 18.30-21, zo 10.30-14, E 2,20 e volwassenen, 1,50 e kinderen en gepensioneerden. Kaart p. 28 en 30
The Rock
Een aap springt op de motorkap en slaat op de ruitenwisser – pas als de chauffeur de ruitensproeier bedient, neemt hij de benen. Een andere aap pikt ondertussen behendig de pet van een jongetje en springt over een hekwerk naar een boom op een vijftig meter hoge steile rots. Dag pet. De ongeveer honderdvijftig apen van Gibraltar zijn de enige wilde apen in Europa. Volgens de legende komt met de dood van de laatste aap een einde aan het Engelse gezag over de kolonie. De rots is genoemd naar de Moorse legeraanvoerder Tarik ibn Ziyad (Gibr al-Tarik, Tariks Berg), die in 711 aan het hoofd stond van de Moorse invasie in Spanje. In 1462 trokken de Spanjaarden er binnen. In 1713 kwam Gibraltar definitief in Britse handen. Meer dan 70 km natuurlijke en kunstmatige grotten doorboren de kalksteenrots. Een deel ervan kun je bezoeken bij de Great Siege Tunnels en bij de kanonnen op de top van de g i b r a lta r
31
Co sta d e l S o l
mensen. Andere grotbewoners brachten hier 20.000 jaar geleden schilderingen aan, maar die zijn niet te bezichtigen. Ctra. de Maro s/n, 29787, å 10-19.30 (zomer), E 8,50 e volwassenen, t 952-52 95 20, b vanaf Nerja, of stap uit de bus die rijdt vanuit Málaga bij de afrit van de snelweg A7, w cuevadenerja.es.
Als de steven van een enorm scheepswrak steekt de rots van Gibraltar uit de zee omhoog. Zijn strategische ligging, waar de Atlantische Oceaan en de Middellandse Zee elkaar ontmoeten, maakt hem al duizenden jaren zeer begerenswaardig. Groot-Brittannië en de lokale bevolking geven echter niet toe aan Spanje dat er aanspraak op maakt.
Co sta d e l S o l
d e a p e n o p g i b r a lta r z i j n w i l d e n b r u ta a l .
rots, O’Hara’s Battery. Het uitzicht is duizelingwekkend. Iets westelijker ligt de grote, bijzondere druipsteengrot St. Michaels Cave. De grot was 40.000 jaar geleden al bewoond, dus nu staan tussen de stalactieten en stalagmieten wassen beelden van Neanderthalers. Met de auto kun je bijna op de top komen. Loop het laatste gedeelte via de trappen van de Mediterranean Steps, die de verschillende kanonstellingen met elkaar verbinden (voorzichtig!) of neem de kabelbaan.
Gibraltar Town
‘I’m afraid you can’t park there, sir.’ Hoffelijk en in London-Engels wijst een bobby de toerist op het verbod op creatief parkeren, ondanks het gebrek aan parkeerplaatsen in Gibraltar. Met pubs, fish’n’chipsbars en de Union Jack wapperend aan bijna elk restaurant, elke winkel en bar, lijdt het geen twijfel dat je bent beland in een stukje Engeland van 4,5 km lang en ruim 1 km breed. De meeste inwoners van Gibraltar spreken Engels (sommige Spaans). De munteenheid is het Gibraltar-pond, daarnaast wordt de euro overal geaccepteerd. Spanje maakt aanspraak op Gibraltar maar de inwoners hebben in verschillende referenda aangegeven de Engelse koningin te verkiezen. Het toerisme vormt de belangrijkste bron van inkomsten maar door de belastingvrij32
C o sta d e l S o l
stelling wordt er zo veel fotoapparatuur, elektronica, tabak en alcohol verkocht (en ge smokkeld) dat de grenscontrole zeer grondig is, vooral bij het verlaten van Gibraltar. Het is slim om de prijzen thuis al te checken, want Gibraltar is niet altijd goedkoper. Niet alleen de smokkel van sigaretten en alcohol zorgt voor problemen. In belastingparadijs Gibraltar staan op 30.000 inwoners ruim 75.000 maatschappijen geregistreerd, waaronder veel banken, wisselkantoren en slapende bv’s. Volgens internationale politiebronnen worden hier drugsgelden, steekpenningen en ander zwart geld witgewassen en zou de Russische maffia connecties hebben met lokale banken.
HANDIG OM TE WETEN OVER GIBRALTAR i Duke of Kent House, Cathedral Square, å ma-vr 9-17.30, t (+350)-200 74950, w gibraltar.gov.uk. Upper Rock Nature Reserve, incl. St. Michael’s Cave, The Ape’s Den, The Great Siege Tunnels, The Tower of Homage, å dgl 9.3019, E 8 £ volwassenen, 5 £ kinderen, 3 £ voertuig. Kabelbaan – Cable Car, Red Sands Road, å ma-za 9.30-17.15, E 7 £ enkeltje volwassenen, 9 £ retour volwassenen, 4,50 £ enkeltje kinderen, 6 £ retour. Geeft toegang tot attracties in Upper Rock Nature Reserve. b Neem de bus naar Linea de la Concep-
ción aan de Spaanse kant en loop naar de grens. Hier vertrekken stadsbussen naar Gibraltar Town.
Hier vind je een palmenboulevard en terrassen met tinto de verano en tapas. En barokkerken en een oude vesting. Op straat hoor je Spaans. Maar je bent in Afrika. Een paar kilometer van de Spaanse steden aan de Noord-Afrikaanse kust ligt het echte NoordAfrika, in Marokko.
van een casino in de vorm van een fort – restaurants, bars en discotheken. Vlak aan zee en de jachthaven. Compañia del Mar s/n, 51002, t 956-51 74 91, E 3,50-5,50 e. Ceuta heeft ook een paar mooie stranden, B Playa Punta Blanca, dicht bij Marokko in de luwte van de berg en B Playa El Chorillo aan de zuidkant van het Ceuta-schiereiland. f vanaf Algeciras, ca. 45 min. varen – Algeciras ligt 3 tot 4 uur van Málaga met bus of trein. Trasmediterranea, t 956-58 34 00, w trasmediterranea.es, Euroferrys, t 956-65 11 78, w euroferrys.com.
Ceuta – de vestingstad e
Tétouan r
Ceuta en Tétouan
handig om te weten over ceuta i Estación Marítima, 51001, t 956-50 62 75, w ceuta.es. i Avenida Muelle Cañonero Dato s/n, 51001, t 956-50 14 10. i Avenida Alcalde Sánchez Prados s/n, 51001, t 956-50 81 46, w turiceuta.com. j Parque Marítimo del Mediterraneo is een waterpretpark met drie grote zoutwaterzwembaden, kunstmatige eilanden – waarKaart p. 28
De geur van munt, kerrie, lamsvlees en komijn mengt zich met de lucht van petroleumlampen die de steeg verlichten. De diepe winkeltjes verkopen tapijten, kruiden, tapijten, messing lampen, tapijten, kleurige stoffen, tapijten, lederwaren... en tapijten. Met ‘My friend... mon ami... amigo... just look, no buy’ probeert een tapijtverkoper je te lokken terwijl hij je zoete muntthee aan biedt – zonder verplichting. Smeden bewerken messing lampen, zilversmeden maken sieraden en borden en steeds sprinten er jongens voorbij met grote theebladen muntthee. Bijna alle mannen in dit gebied dragen lange djellaba’s met spitse capuchons en veel vrouwen zijn gesluierd. Dit is een typisch Marokkaanse stad, slechts 40 km van Ceuta. Het oude stadsdeel Medina is omringd door een stadsmuur met imposante poorten die getuigen van de tijd als vestingstad onder de Marokkaanse heersers. Van de circa zestig moskeeën is Sidi es Saidi met een mooie minaret de lokale trots. Het grote plein Place Hassan II met het oude koninklijk paleis werd een paar jaar geleden gerenoveerd. Hier komen drie stadsdelen samen: de Moorse medina, de joodse wijk mellah en het moderne, Europese Tétouan met brede straten en nieuwere bebouwing. Ze stammen uit het begin van de 20e eeuw toen Spanje over Marokko en de Spaanse Sahara heerste en van Tétouan de lokale hoofdstad maakte. i Av. Mohamed V, t 039-961 915, zoekt overnachtingsmogelijkheden en informeert over de zeer gevarieerde openingstijden van bezienswaardigheden, x neem een taxi van de grens bij Ceuta, circa 45 min. – er is geen openbaar vervoer, w visitmorocco.com. C e u ta e n T é t o u a n
33
Co sta d e l S o l
Vanaf zee lijkt Ceuta meer een vesting dan een stad. Omringende forten en stevige stadsmuren wijzen op militair belang. Het vestingwerk Murallas Reales vormt een effectieve afscheiding tussen het uiterste deel van het schiereiland met de oude stad en de rest van het schiereiland. Ceuta is een van de twee Noord-Afrikaanse Spaanse kuststeden – de andere is Melilla, iets verder naar het zuidoosten en moeilijker te bereiken. Ceuta ligt op slechts 45 minuten varen van Algeciras aan de andere kant van de Straat van Gibraltar. De twee steden vormden de aanleiding voor vele diplomatieke en militaire conflicten tussen Marokko en Spanje. Spanje beweert dat de steden reeds lang voor de totstandkoming van het koninkrijk Marokko Spaans waren en Marokko stelt dat de Spaanse aanwezigheid uit de koloniale tijd stamt. De 75.000 inwoners van Ceuta en 65.000 van Melilla vinden echter dat ze bij Spanje horen. Toch wonen er veel moslims en bovendien twee grote minderheden: joden en hindoes. Dus in deze kleine stad zie je moskeeën, een synagoge en een hindoetempel zij aan zij met katholieke kerken.
overn achten Marbella
*** Hostal Berlin, Calle San Ramon, 29601, t 952-82 13 10. Dicht bij het strand in het oude Marbella, ontspannen sfeer en goede kamers. * Albuergue Juvenil Marbella, Calle Trapiche 2, 29601, t 902-51 00 00, w inturjoven. com. Marbella’s jeugdherberg. Absoluut het goedkoopste adres van de stad, schone kamers met elk hoogstens vier bedden.
d e l e u kst e a d r e ss e n
Fuengirola
**** Hotel Florida, Paseo Marítimo s/n, 29640, t 952-47 61 00. Nieuw maar niet speciaal. Wel vlak bij het strand, met subtropische tuinen en twee zwembaden. *** Las Islas, Calle Canela 12, Torreblanca del Sol (net ten oosten van Fuengirola), 29640, t 952-47 55 98, w lasislas.info. Een charmante tuin en goed restaurant, een oase te midden van hoogbouwhotels.
Benalmádena
**** Hotel La Roca, Carreterra Cádiz A 221, 29630, t 952-44 17 40, w costadelsol.spa. es/hotel/laroca. Modern hotel aan het strand met ruime en lichte kamers. *** La Fonda Benalmádena, Calle Santo Domingo 7, Benalmádena Pueblo, 29639, t 952-56 82 73, w fondahotel.com/fondahotel. Hier kun je in slaap vallen bij het geluid van de fontein in de patio.
Torremolinos
*** Hotel Miami, Calle Aladino 14, 29620, t 952-38 52 55, w residencia-miami.com. In een mooie privévilla uit de jaren vijftig.
Nerja
*** Hostal Marissal, Balcón de Europa s/n, 29780, t 952-52 01 99, w hostalmarissal. com. Nieuw pension met zeezicht. Goede kamers voor een redelijke prijs. *** Hotel Plaza Cavana, Plaza Cavana 10, 29780, t 952-52 40 00, w hotelplazacavana.com. Centraal gelegen hotel met jacuzzi en sauna en goede kamers in een gezellige omgeving.
Almuñécar
*** Hostal Velilla, Paseo de Velilla 20, 18690, t 958-63 07 58, w hostalvelilla.com. Dit moderne pension vlak bij het strand heeft schone en lichte kamers, de meeste met uitzicht op het strand. ** Hostal Casa Fina Ruíz, Calle San José 9, 18690, t 958-63 11 52, 600 081 527 (gsm), w usuarios.lycos.es/casafina. Klein, gezellig pension in een ouder huis in de stad, in smalle straat dicht bij het strand.
Salobreña
*** Hostal Faldas del Castillo, Calle Faldas del Castillo 15, 18680, t 630 073 794, w faldasdelcastillo.com. Aan de voet van het Moorse fort. Vakantieappartementen met uitzicht op strand, fort en Sierra Nevada. *** Hotel Avenida, Avenida del Mediterraneo 35, 1868, t 958-61 15 44, w hotelavenidatropical.com. Nieuwer hotel op de grens van de oude stad en het strand – met uitzicht en grote, lichte kamers.
Gibraltar
***** Rock Hotel, Europa Road 3, t 350-200 73000, w rockhotelgibraltar.com. Niet bijzonder mooi maar wel legendarisch: Winston Churchill en Noel Coward waren te gast in dit klassieke, Engelse, luxe hotel. *** Queen’s Hotel, Boyd Street 1, t 350-200 74000, w queenshotel.gi. Mooi is het niet, maar de kamers zijn ruim en studenten en jongeren onder de 25 krijgen korting.
Ceuta
**** Parador Hotel La Muralla, Plaza Virgen de África 15, 51001, t 956-51 49 40. w parador.es. Dit statige hotel is van recentere datum dan de delen van de oude stadsmuur waarmee het is samengevoegd. 34
C o sta d e l S o l
eten & dr inken Marbella
***** Marisquería Santiago, Paseo Marítimo 5, 29600, t 952-77 00 78. Heeft een van de uitgebreidste wijnkaarten van de Costa del Sol en een grote variatie aan schaaldieren.
Fuengirola
**** La Casa Vieja, Avenida de los Boliches 27, 29640, t 952-58 38 30. La Casa Vieja betekent Het Oude Huis – passend voor een oud huis met een sinaasappelpatio. Maar de keuken is internationaal en modern. *** Restaurante Portofino, Paseo Marítimo Rey de España 29, 29640, t 952-47 06 43. Goed visrestaurant gelegen aan het strand met mooie gerechten – ook als je niet van vis houdt.
Benalmádena
Torremolinos
*** Casa Juan, Calle San Gines 20, 29620, t 952-37 35 12. De specialiteit van de provincie Málaga is gefrituurde vis. Veel beter dan bij Casa Juan vind je die niet. *** El Levante, Calle Bulto 26, 29620, t 95237 27 34. Tip: ga vooral naar binnen, waar de lokale bevolking eet – traditionele gerechten en tapas voor redelijke prijzen.
Nerja
**** Rey Alfonso, Paseo Balcón de Europa s/n, 29780, t 952-52 09 58. Internationale keuken in een restaurant met onovertroffen uitzicht. **** Casa Luque, Plaza Cavana 2, 29780, t 952-52 10 04. w casaluque.com. Een van de beste restaurants van Nerja, smaakvol ingericht en met een ambitieuze kaart.
Almuñécar
**** La Galería, Paseo Puerta del Mar 3, 18690, t 958-63 41 18. De kok van La Galería is een jonge Belg. Moderne fusionkeuken met truffels, foie gras en eend.
*** Restaurante Castilla, Paseo de San Cristóbal 4, 18690, t 958-63 29 58. Traditionele Spaanse keuken – vis en schaaldieren – op nieuwe wijze in een moderne omgeving.
Salobreña
*** Chiringuito el Peñon, Playa del Peñon, 18680, t 958-61 05 38. w elpenon.es. Ligt op de uitstekende rots El Peñon. Mooi uitzicht en frisse lucht. Vis en schaaldieren. *** Chiringuito Casa Emilio, Paseo Marítimo s/n, 18680, t 958-34 94 32. Typisch strandrestaurant, maar met een iets betere keuken: proef er zarzuela, (vis- en schaaldiersymphonie) of lubina (zeebaars).
Gibraltar
*** The Clipper, Irish Town 78 B, t 350-200 79791, w theclipper.gi. Met het donkere, houten interieur kan het nauwelijks Engelser – dat geldt ook voor het eten. Hier vind je roastbeef en af en toe livemuziek. ** Star Bar, Parliament Lane 12, t 350-200 75924, w starbar.gi. Beweert de oudste bar van Gibraltar te zijn. Dag en nacht bier en pub food. d e l e u kst e a d r e ss e n
35
d e l e u kst e a d r e ss e n
**** Mar de Alborán, Avenida de Alay 5, 29630, t 952-44 64 27. Moderne menukaart, gebaseerd op de Baskische keuken. In een gezellige ruimte. *** El Muro, Calle Santo Domingo 23, 29639, t 952-56 85 87. Een zeer gevarieerde menukaart en uitzicht op de kust.