สรรพสัตว์หิมพานต์

สรรพสัตว์หิมพานต์ Assignment II

นายวรุตม์ เครืฬแก้ว : 544 36732 27:

สาขามัธยมศึกษาวิทยาศาสตร์ คณะครุศาสตร์ จุหาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เสนฬต่ฬ ม.ร.ว. จักรรถ จิตรพงษ์ รายวิชาศิลปะไทยสมัยรัตนโกสินทร์ ภาคฤดูร้ฬน ปีการศึกษา 2556

Assignment I

คานา แฟ้มสะสมผลงาน สรรพสัตว์หิมพานต์ ฉบับนี้เป็นส่วนหนึ่งของการศึกษาค้นคว้า ระหว่างการเรียนในรายวิชาศิลปะไทยสมัยรัตนโกสินทร์ ภาคฤดูร้อน ปีการศึกษา 2556 คาสั่งงานที่ 2 โดยผู้จัดทาได้รวบรวมสัตว์ในป่าหิมพานต์ที่ผู้จัดทาสนใจและต้องการศึกษา วรุตม์ เครือแก้ว เมษายน 2557

ความเป็นมาของสัตว์หิมพานต์ ความเชื่อเรื่องสัตว์หิมพานต์ ปรากฏเป็นส่วนหนึ่ง ของแนวคิด ด้านจักรวาล วิทยา (Cosmology) ในวัฒนธรรมอินเดียแนวคิดดังกล่าว มักพบเสมอใน ดินแดนที่ได้รับอิทธิพลทางศิลปวัฒนธรรมจากอินเดีย ซึ่งย่อมหมายรวมถึง ดินแดนที่เป็นประเทศไทยในปัจจุบันนี้ด้วย http://www.jitdrathanee.com คาว่า “หิมพานต์” เป็นคาเก่าที่คนรุ่นปู่รุ่นย่าตาทวดรู้จักกันดี เพราะได้รับ การถ่ายทอดมาจากชาดก โดยเฉพาะในบทเทศน์มหาชาติ ซึ่งเป็นวรรณคดีที่ ถือเป็นประเพณีที่จะต้องนามาเทศน์เป็นประจาทุกปี และเชื่อกันว่า ผู้ฟังจะ ได้ บุ ญ ได้ กุ ศ ล ฉะนั้ น คนพื้ น บ้ า นของไทยส่ ว นมากจึ ง ได้ ยิ น ได้ ฟั ง เรื่ อ งป่ า หิมพานต์กันมาเป็นอย่างดี สัตว์หิมพานต์ที่มีรูปร่างแปลกๆก็ได้รับอิทธิพลมา จากนิทานโบราณ ในส่วนความหมายของค าว่า “หิมพานต์ ” โดยทั่วๆไป เข้าใจว่าเป็นป่าใหญ่ลึกล้าเกินที่ใคร ๆ จะไปได้ถึงจนมีคาพูดกันว่า “นอกฟ้า ป่าหิมพานต์” คือไกลเหลือเกิน ตามรูปศัพท์แล้วหิมพานต์มาจากคาว่า หิมว นุตฺ (หิมะวันตะ) ซึ่งหมายถึมีหิมะ ปกคลุมด้วยหิมะถ้าเรียกในปัจจุบันนี้ก็คือ ภูเขาหิมาลัย สัตว์หิมพานต์ ส.พลายน้อย

หุ่นรูปสัตว์หิมพานต์ สัตว์หิมพานต์เ ป็ น หนึ่ ง ในระบบสัญ ลักษณ์ข องความเป็ นเขาพระสุเมรุตาม คัมภีร์ทางศาสนาพราหมณ์และพุทธศาสนาป่าหิมพานต์และสัตว์ต่าง ๆ อยู่ บริเวณเชิง เขาพระสุเ มรุ ดัง นั้น จึง มีการนารูป สัตว์หิม พานต์มาตกแต่งรอบ พระเมรุมาศ ซึ่งปรากฏหลักฐานการประดับรูปสัตว์หิมพานต์ในงานพระเมรุ มาศในพระราชพงศาวดารหลายฉบับตรงกัน คือ สมัยพระเพทราชา ในงาน พระบรมศพของพระนารายณ์ ม หาราช มี ก ารน ารู ป สั ต ว์ หิ ม พานต์ เ ข้ า ใน กระบวนแห่พระบรมศพมีสังเค็ดใส่จีวรเป็นคู่ ๆ ซึ่งมีการปฏิบัติต่อเนื่องกันมา จนถึงสมัยรัตนโกสินทร์ คติความเชื่อ รูปแบบของสัตว์หิมพานต์ในงานพระเมรุมาศ พินธุ์สุดา ดีช่วย

ภาพ: บุษบกวางไตรใน กระบวนแห่พระบรมศพ http://www.app.finearts.go.th :9004/wiki

สัตว์หิมพานต์

ครุฑ Khrut

ภาพ:http://www.bloggang.com/viewdiary.php

ลักษณะเป็นนกอินทรีแปลงเป็นรูปครุฑจับนาค สีหง เสน สวมมงกุฎยอด http://www.finearts.go.th/traditionalart ตามตานาน พญาครุฑอาศัยอยู่ ณ วิมานฉิมพลี (ฉิมพลี ภาษาบาลี แปลว่า ต้นงิ้ว) ตั้งอยู่เชิงเขาพระ สุเมรุเหนือดงงิ้ว เสวยสุขอยู่กับชายาครุฑี (ครุฑเพศ เมีย หรือ สุบรรณี) หลายตน http://www. Jitdrathanee.com พญาครุฑกับพญานาคเป็นพี่น้องกัน คือเป็นโอรสของ พระกัศยปเทพบิดรและนางวินตา ส่วนมารดา พญานาคคือนางกัทรุ พญาครุฑเป็นใหญ่ทางฝ่าย อากาศตามปรกติพญาครุฑเป็นพาหนะของ พระนารายณ์ สมุดภาพลายไทยชุดสัตว์หิมพานต์ สวรรยา

หงส์ Hong เป็นนกในตระกูลสูง เป็นพาหนะของพระพรหม http://www.finearts.go.th/traditionalart ในนิยายอินเดียกล่าวว่าหงส์อยู่ทางทิศใต้ของเขาไกลลาส ณ ที่นั้นเป็นสระสวยงามอันมีนามว่า มานะสะ หรือ มานัส กล่าวกันว่างามนักหนา หงส์ตัวใดไปแล้วต้องไปอีก สัตว์หิมพานต์ ส.พลายน้อย หงส์เป็นพญานก และเป็นพาหนะของพระพรหม ตามตานานโบราณดั้งเดิม หงส์จะมีทรวดทรงแบบห่าน http://www.jitdrathanee.com เป็นสัตว์ในจินตนาการของกวี เป็นนกใหญ่ รูปงาม เสียง ไพเราะ มีลีลาการเดินงามสง่า ตามคติพราหมณ์ หงส์ เกี่ยวข้องกับเทพเจ้าสามองค์ ได้แก่ พระวรุณ พระพรหม และพระสุรัสวดี http://www. baanjomyut.com ภาพ: www.facebook.com/aksorn

ทัณฑิThanthima มา หัวเป็นนกการเวก ตัวเป็นครุฑ พื้นสีจันอ่อน http://www.finearts.go.th/traditionalart พื้นสีจันอ่อน (เหลืองอ่อน) มีกล่าวต่าง ๆ กัน บ้างก็ว่าอยู่ ในประเภทครึ่งนกครึ่งคน เพราะมีลักษณะของคนปนอยู่ มาก นกชนิดนี้พระบาลีกล่าวว่ามีปากยาวดุจไม้เท้า เที่ยว อยู่บนใบบัว แต่ในบางแห่งว่าตัวเป็นคนและมีมือถือไม้ เท้า สัตว์หิมพานต์ ส.พลายน้อย ตามตานานเล่าว่า นกทัณฑิมา มีหัวเป็นนกและมีตัว เหมือนครุฑ มักถือไม้เท้าหรือกระบอง http://www.jitdrathanee.com

ภาพ: วรุตม์ เครือแก้ว 11 เม.ย. 57

กิเลน Kilen

ภาพ: www.facebook.com/aksorn

กิเลนเป็นสัตว์หิมพานต์ที่ได้รับมาจากประเทศจีน กิเลนตัวผู้กับตัวเมีย มีชื่อเรียก ไม่เหมือนกัน ตัวผู้มี ชื่อเรียกว่า "กี" ส่วนตัวเมียเรียกว่า "เลน" โดยทั่วไป เรียกโดยรวมว่า กิเลน ในตานานจีนกิเลนมีหัวเป็น มังกรมีเขาเดียว มีร่างกายแบบกวางแต่ผิวปกคลุมไป ด้วยเกล็ด หางเหมือนหางวัว และมีกีบเหมือนม้า สัตว์ วิเศษนี้ประกอบไปด้วยเบญจธาตุ ดิน น้า ไฟ ไม้ และ โลหะ ผสมกัน ตัวผู้เท่านั้นที่มีเขา รูปกิเลนมีถึง 3 แบบ คือ กิเลนจีน กิเลนไทยแบบกีบคู่ และกิเลนปีก สัตว์หิมพานต์ ส.พลายน้อย เป็นสัตว์มงคลในตานานจีน ที่ไทยรับวัฒนธรรมมา มี หัวเป็นมังกร มีเขาเหมือนกวาง ลาตัวมีเกล็ด และกีบ เท้าเหมือนม้า http://www.jitdrathanee.com

นาค Nak (Naga)

ภาพ: www.facebook.com/aksorn

พญานาคเป็นสัตว์น้าตามนิยายที่มีฤทธิ์อานาจมาก ตามตานานกล่าวว่าพญานาคเป็นโอรสของพระกัศยป เทพบิดรกับนางกันทรุ ตามปรกติแล้วนาคจะเป็น อาหารของครุฑ แต่ถ้านาคตัวไหนนับถือพุทธศาสนาก็ จะปลอดภัยจากปากครุฑ ตามตานานข้างฝ่ายพุทธ นาคแบ่งออกเป็น 4 พวก คือ นาคสวรรค์ นาคกลาง หาว นาคโลกบาล นาครักษาขุมทรัพย์ สัตว์หิมพานต์ ส.พลายน้อย นาค หรือ พญานาค (พญา หมายถึง ผู้เป็นใหญ่, ผู้เป็น หัวหน้า) ตามตานานกล่าวว่าเป็นงูใหญ่มีหงอน อาศัย อยู่ใต้บาดาลมีฤทธิ์มาก เชื่อว่านาคมีความเกี่ยวพันกับ ชีวิตและสายน้า ไทยรับความเชื่อนี้มาจากวัฒนธรรม อินเดีย http://www.jitdrathanee.com

สินธพนที Sinthopnathi

ภาพ: www.facebook.com/pairoj

บ้างก็ว่าสินธพนัทธี ตามแบบโบราณ สินธพนที หรือ ม้าน้าก็มีลักษณะเป็นม้าธรรมดาจะผิดธรรมชาติตรง หางและเท้า ปลาเป็นสัตว์น้าตัดเอาหางปลามาต่อเข้าก็ กลายเป็นม้าน้าไปได้ ปลามีครีบก็เลยเอาครีบมาติดที่ ขาม้าด้วย สมุดภาพลายไทยชุดสัตว์หิมพานต์ สวรรยา เป็นตัวม้า หางเป็นปลา น่าจะหมายถึงม้าน้า พื้นสีขาว ครีบหางสีแดงชาด http://www.finearts.go.th/traditionalart สินธพ (ม้าพันธุ์ดี, เดิมหมายถึงม้าพันธุ์ดีที่เกิดในลุ่ม แม่น้าสินธุ) นที (แม่น้า) สินธพนที เป็นสัตว์ผสม ระหว่างม้ากับปลาภาพในสมุดข่อยโบราณ ช่างเขียน เป็นม้าเต็มตัว แต่มีครีบหางอย่างปลา http://www.jitdrathanee.com

อสูรปัAsura กษา Paksa รูปอสูรปักษาอยู่ในชุดเดียวกับอสุราวิหค คือท่อนหัว และตัวเป็นยักษ์ ท่อนล่างเป็นนก แต่เพื่อให้ต่างกัน ออกไป ก็เปลี่ยนลักษณะของนกให้ผิดตามความ เหมาะสม อสูรปักษานั้นท่าทางเป็นยักษ์ผู้ใหญ่กว่าอสูร วาหค แต่ก็ถือกระบองด้วยกัน เพราะขึ้นชื่อว่าเป็นยักษ์ แล้วต้องมีกระบองเป็นอาวุธ สัตว์หิมพานต์ ส.พลายน้อย ตัวเป็นไก่ที่ขามีเดือย ท่อนอก มือ และหัวเป็นอสูร พื้น สีเขียว ปีก หางสีแดง http://www.finearts.go.th/traditionalart สัตว์ผสมระหว่าง อสูร กับ นก (ปักษา) http://www.jitdrathanee.com ภาพ: วรุตม์ เครือแก้ว 11 เม.ย. 57

เทพนรสิ ง ห์ Thep Norasigha

ภาพ: www.facebook.com/pairoj

คา นรสิงห์, นรสีห์ มีความหมายเหมือนกันคือ คนปาน สิงห์ และนักรบผู้มหาโยธิน นรสิงห์เป็นสองอย่างคือ เท้าเป็นเล็บก็มี เท้าเป็นกีบก็มี นรสิงห์คือคนครึ่งสิงห์ เป็นสัตว์แบบย่อม มีอยู่เกือบทุกพวกทุกภาษา แต่ที่ของ เรามีมามักทาเท้าเป็นกีบนั้นประหลาดนักหนา ในตารา สัตว์หิมพานต์ก็มี ดูเหมือนเรียกว่า อัปสรสีหะ สมุดภาพลายไทยชุดสัตว์หิมพานต์ สวรรยา เทพนรสิงห์ ท่อนบนเป็นเทพ ท่อนล่างเป็นสัตว์ มีเท้า เป็นกีบ http://www.finearts.go.th/traditionalart นร (นอ-ระ) แปลว่า คน, ชาย (ถ้าเพศหญิงจะใช้ นรี หรือ นารี) เทพนรสิงห์ จึงเป็นสัตว์ผสมระหว่าง เทพยดาและสิงห์ แต่ช่างไทยโบราณ ก็มักจะวาดให้ ท่อนบนเป็นเพศชาย ท่อนล่างมีขาแบบกวาง http://www.jitdrathanee.com

อัปสรสี ห ะ Apson Siha สีเหลือง ลาตัวและหน้าเป็นอัปสร ท่อนล่างเป็นสัตว์ ประเภทมีเท้าเป็นกีบ หรือเรียกกันอีกอย่างหนึ่งว่า กินนรเนื้อ มีรูปหล่ออยู่ที่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม สัตว์หิมพานต์ ส.พลายน้อย อัปสร (เทพธิดา) สีหะ (ราชสีห์ หรือ สิงโต) ตามรูป ศัพท์ จะหมายถึงสัตว์ผสมระหว่างนางเทพธิดาและสิงห์ แต่ช่างไทยโบราณมักจะวาดให้ท่อนล่าง มีขาเหมือน กวางมากกว่า http://www.jitdrathanee.com

ภาพ: วรุตม์ เครือแก้ว 11 เม.ย. 57

นาคาปัNakha กษิ น Paksin เป็นสัตว์ครึ่งน้าครึ่งบก คือเอาส่วนหัวของนาค มาประสมกับส่วนตัวของปักษิณ ซึ่งแปลตามตัวว่า สัตว์มีปีก ก็คือนกนั่นเอง สมุดภาพลายไทยชุดสัตว์หิมพานต์ สวรรยา ตัวเป็นนกแบบหงส์ หัวเป็นนาค คล้ายสกุณเหรา พื้นสีหงชาด http://www.finearts.go.th/traditionalart สัตว์ผสมระหว่าง นาคา (พญานาค) กับ นก (ปักษิน, ปักษี) http://www.jitdrathanee.com

ภาพ: www.facebook.com/aksorn

นกหัNok สดิHatsadin น หัวเป็นคชสีห์ มีงวง มีงาแบบช้าง ปีกและหางใกล้ ธรรมชาตินกชนิดนี้ในหนังสือไตรภูมิได้กล่าวว่าได้คาบ เอาศพของชาวอุตตรกุรุทวีปไปเพื่อไม่ให้เป็นอุกรุกใน แผ่นดินอุตตรกุรุ สัตว์หิมพานต์ ส.พลายน้อย ตัวเป็นนก หัวคล้ายสิงห์ มีงวงและงาคล้ายช้าง http://www.finearts.go.th/traditionalart นกหัสดิน (หัสดิน, หัสดี หมายถึง ช้าง) คือนกที่มี จงอยปากเหมือนงวงช้าง เป็นนกใหญ่มีพละกาลังมาก (พอๆ กับช้างถึง๕ ตัว) ปรากฏชื่ออยู่ในตานานโยนก (ยวน หรือ ไทยล้านนา) เกี่ยวข้องกับพิธีเผาศพ http://www.jitdrathanee.com ภาพ: www.facebook.com/aksorn

เหมราอั ส ดร Hemara Asadon ตัวเป็นม้า หัวเหม หางสีขาว พื้นสีดา http://www.finearts.go.th/traditionalart เหม (เห-มะ) แปลว่า ทองคา แต่มีสัตว์หิมพานต์อีกชนิด หนึ่งชื่อว่า เหมราช มีหัวอย่างหงส์ มีลาตัวและเท้าอย่าง ราชสีห์ อัสดร แปลว่า ม้า เพราะฉะนั้น เหมราอัสดร น่าจะหมายถึงสัตว์ผสมระหว่าง เหมราช กับ ม้า http://www.jitdrathanee.com

ภาพ: www.facebook.com/aksorn

เหมราช Hemarat ตัวเป็นสิงห์ หัวเป็นสัตว์ปากยาวแบบปากหงส์ ปาก หุบไม่เห็นฟัน เห็นแต่เขี้ยวแบบหงส์ ในสมัยโบราณ คาว่าหงส์กับเหมนิยมใช้ควบคู่กัน สัตว์หิมพานต์ ส.พลายน้อย ตัวเป็นสิงห์ หัวเป็นเหม หางสีขาว http://www.finearts.go.th/traditionalart เหมราช เป็นสัตว์ผสมระหว่างหงส์ กับ สิงห์ (บาง ตาราว่า เหม คือ หงส์) http://www.jitdrathanee.com

ภาพ: www.facebook.com/pairoj

เหรา Hera เจ้าเอยเหรา บิดานั้นนาคา มีตีนทั้งสี่ เป็นทั้งนาคและมังกร ลักษณะเหมือนนาค มีสี่ขาแบบมังกร

ภาพ: www.facebook.com/pairoj

รักแก้วข้าเหราเอย มารดานั้นเป็นมังกร หน้ามีทั้งครีบทั้งหงอน เรียกชื่อว่าเหราเอยฯ สัตว์หิมพานต์ ส.พลายน้อย http://www.finearts.go.th/traditionalart

วารีกุญ ชร Warikunchon ช้างทั้งตัวแต่หางเป็นหางปลา ที่เท้าท้องและหลังมีครีบแบบปลา นับเป็นช้างน้าตามตาราสัตว์หิมพานต์ ที่ใช้ผูกเป็นหุ่นเข้ากระบวนแห่ สัตว์หิมพานต์ ส.พลายน้อย ตัวเป็นช้าง หูและหางเป็นครีบและหางปลา พื้นสีม่วง ครีบและหางสี เขียว http://www.finearts.go.th/traditionalart วารี (น้า) กุญชร (ช้าง) แปลตรงตัวก็คือ ช้างน้านั่นเองครับ วารีกุญชร มีวาดกันหลายแบบ ถ้าตามภาพเทียบใน สมุดข่อยช่างจะวาดเป็นช้างเต็มตัว แต่มี ครีบและหางอย่างปลา http://www.jitdrathanee.com

ภาพ: www.facebook.com/pairoj

กุญชรวารี Kunchonwari ช้างเฉพาะขาหน้าและศีรษะ ส่วนลาตัวและหาง เป็นปลา ที่ขาหน้าทั้งสองก็มีเกล็ดด้วย สัตว์หิมพานต์ ส.พลายน้อย หัวและตัวท่อนบนเป็นช้าง หางเป็นปลา http://www.finearts.go.th/traditionalart

ภาพ: www.facebook.com/pairoj

คชสี ห ์ Kotchasiha (Gajasimha) ตัวเป็นสิงห์ สีม่วงอ่อน หัวมีงวงและงาแบบช้าง http://www.finearts.go.th/traditionalart คช (คด-ชะ, คะ-ชะ) แปลว่า ช้าง คชสีห์เป็นสัตว์ ผสมระหว่างสิงห์กับช้าง มีพละกาลังมาก เทียบเท่า สิงห์และช้างรวมกัน http://www.jitdrathanee.com

ภาพ: www.facebook.com/pairoj

กินKinari รี พื้นสีเหลือง ท่อนบนเป็นลาตัว และหน้าเป็นเทพ ท่อนล่างหางและขาเป็นแบบนก กินนร หมายถึง คน อะไร ถ้าเป็นอิตถีลิงค์เรียกว่า กินรี พวกกินนรนั้นว่า ออกมาจากหัวแม่เท้าของพระพรหมมาพร้อมกับ พวกยักษ์ ฉะนั้นจึงเป็นบริวารของพระกุเวรอยู่ที่เขา ไกรลาส แต่อีกตาราหนึ่งว่าพวกกินนร เป็นโอรสของ พระกัศยป กินรีมีรูปร่างเป็นมนุษย์ เมื่อไปไหนมา ไหนก็ใช้ปีกใช้หางหรือมีผ้าทิพย์ เมื่อคลอดบุตร ออกมาก็เป็นมนุษย์ทุกประการ สัตว์หิมพานต์ ส.พลายน้อย ลาตัวและหน้าเป็นเทพ ท่อนล่าง ขา และหางเป็น แบบนก http://www.finearts.go.th/traditionalart ภาพ: วรุตม์ เครือแก้ว 11 เม.ย. 57

ระมาด ramat ระมาด หรือ แรด ช่างเขียนไทยสมัยแรกคงไม่รู้จักแรด เมื่อเขียน รูปแรดจึงทาเป็นรูปมีงวงคล้ายตัวสมเสร็จ ดังปรากฏในดวงตรา พระเพลิงทรงระมาด มีตานานว่าพระเพลิงบันดาลให้บังเกิดแรดขึ้น เป็นพาหนะจึงทาให้มีการตั้งบุษบก เพลิงบนหลังแรดแห่พระศพ สัตว์หิมพานต์ ส.พลายน้อย สัตว์สี่เท้าคล้ายตัวสมเสร็จ มีงวงเล็ก ตัวเป็นเกล็ด http://www.finearts.go.th/ traditionalart

ภาพ: www.facebook.com/pairoj

นรปักษาไกรสร Norapaksakraison คาว่าไกรสรนั้นแผลงมาจาก เกสรี หมายความว่า มี ขนสร้อยคอ สัตว์หิมพานต์ ส.พลายน้อย หัวเป็นสิงห์ ตัวเป็นนก http://www.finearts.go.th/traditionalart

ภาพ: www.facebook.com/pairoj

ติณสีTinasiha ห์ เป็นราชสีห์ พื้นสีเขียวอ่อน เท้าเป็นกีบตัวเป็นสิงห์ หัวเป็นเหม หางสีขาว http://www.finearts.go.th/traditionalart ติณ (ติน-นะ มาจากภาษาบาลี ถ้าภาษาสันสกฤต จะเขียนว่า ตฤณ อ่านว่า ตริน) แปลว่า หญ้า ติณสีห์ เป็น 1 ในราชสีห์ 4 ตระกูล แห่งป่าหิมพานต์ มีกายสีเขียวอ่อน กินแต่พืชเป็นอาหาร มีเท้าเป็นกีบเหมือน ม้า www.jitdrathanee.com

ภาพ: www.facebook.com/akson

สุบรรณเหมราช Suban Hemarat หัวเป็นเหมราช ตัวและหางเป็นครุฑ http://www.finearts.go.th/traditionalart

ภาพ: www.facebook.com/pairoj

มยุระเวนไตย Mayurawentai พื้นตัวสีครามอ่อน ปีกและหางสีหงชาด หัวและหาง เป็นนกยูง ลาตัวและมือเป็นครุฑ ชื่อที่ตั้งเป็นนกยูง รวมกับครุฑ (มยุระ-นกยูง, เวนไตย-ครุฑ) สัตว์หิมพานต์ ส.พลายน้อย หัวและหางเป็นนกยูง ลาตัวและมือเป็นครุฑ http://www.finearts.go.th/traditionalart

ภาพ: www.facebook.com/pairoj

ดุรงคปัDurongka กษิณ Paksin ตัวเป็นม้า พื้นสีขาว มีปีกและหางเป็นนก สีเขียว ผมแปรง กีบสีดา http://www.finearts.go.th/traditionalart ม้าที่มีปีกและหางเหมือนนก มีกายสีขาวบริสุทธิ์ ส่วนขนคอ กีบและหางมีสีดาสนิท คาว่าดุรงคปักษิณ มาจากคา 2 คาคือ ดุรงค ซึ่งคือหนึ่งในสี่สายพันธุ์ม้า และ ปักษิณ ที่แปลว่านก สัตว์หิมพานต์อีกชนิดที่ เหมือนสัตว์ชนิดนี้คือ ม้าปีก ทั้งคู่คล้ายกันมากจะ ต่างก็เพียงแต่ม้าปีก มีหางดุจดั่งม้าทั่วไป หาใช่หาง แบบนกไม่ http://www.himmapan.com ภาพ: www.facebook.com/pairoj

ไกรสรคาวี Kraison Khawi ตัวเป็นสิงห์ หัวเป็นวัว มีเขา หางเป็นหางม้า http://www.finearts.go.th/traditionalart สัตว์ชนิดนี้มีลักษณะผสมระหว่างสิงโต และวัว ในรูปจิตรกรรมไทย มักวาดไกรสรคาวีเป็นสัตว์ที่มี ช่วงหัวเป็นวัว และมีร่างเป็น สิงโต จิตรกรบางท่าน วาดไกรสรคาวีเป็นสิงห์ที่มีหัวเป็นวัว แต่มีหาง เหมือนม้า http://www.himmapan.com

ภาพ: www.facebook.com/pairoj