Sumi monografija 1998 2008

Јавно претприатие МАКЕДОНСКИ ШУМИ 1998 - 2008

Издавач: ЈП Македонски шуми Република Македонија

Скопје, 2008

ЈП МАКЕДОНСКИ ШУМИ 1998 - 2008

ЈП МАКЕДОНСКИ ШУМИ 1998 - 2008

ЈП МАКЕДОНСКИ ШУМИ 1998 - 2008

2 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

содржина

- Вовед - Човекот и природата

66 - 157. Подружници во ЈП Македонски шуми

8. Човекот и шумите - Историјат на шумарството во РМ - Природни карактеристика на Република Македонија - Ендемит

“Малешево”- Берово “Равна Река”-Пехчево “Осогово”-Крива Паланка “Кратово”- Кратово “Осогово”- Кочани “Серта”- Штип “Плачковица”- Радовиш “Плачковица”- Виница “Беласица”- Струмица “Саланџак”- Валандово “Кожув”- Гевгелија “Демир Капија”- Демир Капија “Бор”- Кавадарци “Црн Бор”- Прилеп “Бабуна”- Велес

14. Шумски ресурси - Шумите во РМ - Ендемит 18. Историјат на шумарството 1998-2008 -ЈП Македонски шуми 1998-2008 28. Менаџерски тим 30. Стопанисување со шумите - Уредување на шумите - План и анализа - Искористување на шумите - Ендемит 38. Шумите во служба на екологијата - Пошумување - Расадници -Заштита на шумите -Пожари во РМ - Колку чини синилото на небото

“Шумарство”- Свети Николе “Кајмакчалан”- Битола “Бигла”- Демир Хисар “Липа”- Крушево “Преспадрво”- Ресен “Галичица”- Охрид “Јабланица”- Струга “Стогово”- Дебар “Лопушник”- Кичево “Сандански”- Македонски Брод “Шар”- Гостивар “Лешница”- Тетово “Караџица”-Скопје “Куманово”- Куманово “Голак”- Делчево

158. Информирање во ЈП Македонски шуми 160. СОРАБОТКА - Колективен договор - Протоколи 164. МЕЃУНАРОДНА СОРАБОТКА - Статског - Фопер

52. Стопански потенцијал на шумите - Други шумски производи - Лов и ловен туризам

170. Акции -Ден на дрвото -Зелена Македонија

62. Законски прописи и регулативА - Внатрешна организација - Легислатива во шумарството - Ендемит

172. Традиција Денови на шумарството - Ендемит

3

ВОВЕД Стопанисувањето со шумите во Република Македонија е засновано врз комплексност, многуфункционалност и трајност во производството, при што се води сметка за здравиот однос кон шумите, еколошките принципи за зачувување на животната средина и нега и обновување на шумите. Врз основа на многубројните општокорисни функции на шумите, Република Македонија ги гледа шумите како дел од националното богатство, односно наследство. Потврда за тоа е Уставот на Република Македонија каде “сите природни богатства на Републиката, растителниот и животинскиот свет, добрата во општа употреба, како и предметите и објектите од особено културно и историско значење определени со закон се добра од општ интерес за Републиката и уживаат посебна заштита”. Традиционално, шумите и шумското земјиште од страна на општеството најчесто се сфатени како ресурс кој дава материјални добра, во прв ред дрво и други шумски производи како лековити растенија, делови од растенија, печурки, плодови, и сл. Покрај економската функција, шумите имаат и многубројни други корисни функции за општеството како што се: одморот и рекреацијата на луѓето; многустрана заштитна функција особено во поглед на заштита на биодиверзитетот и запирање на ерозијата; благопријатно влијание врз климата и режимот на водите; производството на кислород и квалитетот на животната средина итн. Во последните години особено големо значење добива улогата на шумите во врзувањето (намалување) на јаглеродниот диоксид како еден од гасовите кои придонесуваат за ефектот на стаклена градина. Овие и други значајни функции на шумите се во корелација со нивната состојба и структура, како по површина, така и според квалитет. Економската, социјалната и еколошката функција на шумите се од огромно значење за одржливиот развој на општеството и за подобрување на квалитетот на животот, особено во руралните и планински подрачја. Со државните шуми во Република Македонија стопанисува Јавното претријатие за стопанусување со шуми во државна сопственост ЈП”Македонски шуми”, кое годинава го слави својот јубилеј 10 години од постоењето. Јавното претпријатие, и во овој период, аналогно на постоењето на секое друго битие, поминува низ разни и сложени периоди со бројни проблеми и противречности, кои повеќе и или помалку успешно ги решава. ЈП “Македонски шуми” е формирано со одлука на Владата на Република Македонија од 15. 12. 1997. година, а со работа започна на 01. 07. 1998. како правен следбеник на повеќе стопански објекти кои до формирањето стопанисуваа со државните шуми. Во првите години на независноста, Република Македонија влезе во многу тежок транзициски период во кој требаше брзо да го реконструира економскиот и политичкиот систем, а со тоа и своето стопанство. Периодот на транзиција беше дополнително отежнат поради сложената социјална и економска состојба.

МЕЃУ ДРВЈАТА Си запрел како вкопан и вкочанет, како корења да си пуштил надолу вземи да растат барајќи влага. И поарно да не се движиш веќе, да ти зајде слухот во шум на безбројни лисја што прават простор и сенка за птиците што пеат, поарно да се здоговараш со ветрот ти за една раскошна симфонија, и најарно од сé е да не чекориш, да не го нарушиш сојузот со дрвјата. Блаже Конески

4 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Бројните негативни појави во развојот на севкупното општество и економијата, влијаеа и на шумарскиот сектор. И покрај тешката економска положба и наследените дубиози ЈП “Македонски шуми” функционира како важен стопански субјект во Република Македонија, следејќи ги политичките и економските промени во Република Македонија во согласност со евроинтеграциските процеси кои налагаат приоритети и фокусирање кон општокорисните функции на шумата и нејзиното стопанисување, интегрирајќи се во многу поширок контекст во кој заштитата, биодиверзитетот и грижата за природата и животна средина се ставени во прв план. Република Македонија има потпишано и ратификувано многу меѓународни договори и конвенции за заштита на шумите и животната средина кои влијаат врз шумарскиот сектор. Ориентацијата на земјата кон Европската Унија бара хармонизација на шумарската политика со обврските кон неа. Реалните услови во моментов ја налагаат потребата за создавање ефикасен систем за многуфункционално стопанисување со шумите и развој на модерна дрвна индустрија со високи стандарди. На иницијатива на генералниот директор на ЈП “Македонски шуми” и менаџерскиот тим, донесена е одлука за одбележување на јубилејот “10 години од формирањето на ЈП “Македонски шуми”. Јубилејната година од постоењето на ЈП “Македонски шуми” е одбележана со низа манифестации и активности. Во средината на октомври се одржа на традиционалната манифестација “Денови на шумарството”, по 42. пат, акцијата “Ден на дрвото - засади ја својата иднина”, на 19.ноември, 2008 година, а крајот ќе биде одбележен со промоција на Монографијата “ЈП Македонски шуми (1998-2008)” и одржување на Свечена академија на 12. декември, 2008. година. Во Монографијата “ЈП Македонски шуми (1998-2008)”, публикација која е пред Вас, забележителни се настојувањата за одбележување на важните мигови од постоењето и функционирањето на ЈП “Македонски шуми”, со блага нишка на осврт кон функционирањето на шумарството во минатото и сега. Тематскиот приод на обработка на материјата во Монографијата е концепција која дозволува комплетно претставување на сите сегменти од функционирањето на ЈП “Македонски шуми”, а монографските карактеристики се појавуваат парцијално како илустрација на случувањата и учеството на одредени личности во градењето и развојот на претпријатието. Со надеж дека сликата на ЈП “Македонски шуми” која е пред Вас, насликана во позитивен колорит, е целосна и завршена - Ве препуштаме на комплетното доживување во неа.

5

6 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Природата и човекот Природата и човекот отсекогаш постоеле и функционирале во една нераскинлива и надополнувачка заедница. Природата го следи својот тек како мирна река, без големи осцилации, падови и скокови. Во природата не постојат награди, ниту казни. Постојат само последици. А последиците ги чувствува човекот. Затоа е важен складот со природата. Да се следи нејзиниот ритам, да се постане дел од неа. Тоа најдобро го знаат оние кои живеат со шумата и од шумата. Знаат дека рамнотежата која е неопходна, подразбира разумно искористување на нејзините благодети и нивно правилно стопанисување. Природните ресурси на една земја претставуваат основа на развитокот и животот на нејзините жители . Тие претставуваат основа на животната средина, од една страна, а од друга страна, пак, тие се извор на разни суровини кои човекот ги употребува за своја егзистенција. Несомнено е значењето на шумските екосистеми за развојот на нашата држава, зашто шумите претставуваат незаменлив природен ресурс. Тие не се само производители на дрва, туку првенствено ја прават основата на животната средина, а покрај производството на дрво врз принцип на интегрално стопанисување со шумите и шумските подрачја, постои можност за афирмација на сите аспекти на шумската продукција, во зависност од географските, демографските и другите карактеристики и потенцијали на шумските подрачја кои овозможуваат содржаен, богат и профитабилен живот. За да се зачува, шумата треба да се сака. A грижата за шумите, правилното насочување на стопанисувањето со шумите, нивната обнова и разумно користење, се задача на ЈП “Македонски шуми”

7

Историјат на шумарството Човекот и шумите отсекогаш биле поврзани со нераскинлива врска на меѓусебна зависност и надополнување. Шумата го следела развојот на човекот и била дел од неговото окружување. Затоа, во сите култури и кај сите народи постои култ кон шумата. Таа е нешто величенствено, дар од природата. Од дамнина будела восхит и страв и поттикнувала мисла дека шумата има необјаснива моќ и сила. Силата на шумата е во воздухот што го дава, во сенката што ја прави, во водите што течат низ нејзиното зеленило. Шумата е столб на екосистемот. Затоа шумата треба да се чува и да се сака. За развојот на шумарството во Македонија, од минатото не постојат многу пишани документи, така да нема доволно податоци за историскиот развој на шумарството, ниту некои поверодостојни сознанија, во кој временски период каков третман имале шумите. Меѓутоа според некои сознанија, без разлика во кој временски период, во кое општествено и политичко уредување, демографскиот развој на населението, развојот на индустријата и стопанството ги диктирало се поголемите потреби од техничко и огревно дрво. Оттаму произлегува и стихијниот и екстензивен пристап и однесување кон шумите, всушност шумите едноставно се сечеле и се унуштувале. Првите сознија за шумите на територијата на Македонија ги среќаваме кај познатиот турски патеписец и историчар Евлија Челебија. Тој во своите патеписи, минувајќи низ просторите на тогашна Македонија која била во склоп на Османлиската империја, запишал дека во светиниколско, кога минувал со карванот имал потреба да изнајмува луѓе од месното население кои ги кастреле шумите за караванот непречено да помине. Ако тое е точно може да се каже дека во тоа време овчеполскиот крај па и пошироко бил богат со шуми кои за жал денес ги нема. Се претпоставува дека причината за трајното и делумно исчезнување на шумите од некои простори на Македонија се: • Интензивните сечи на шумите кои биле во непосредна близина, а и подалеку од реката Вардар преку која во тоа време се транспортирале до Солун, а служеле за потребите на турската империја • Голем придонес имало и ќумурењето, односно сечењто на шумите од кои се правело дрвен јаглен за затоплување на амамите и раскошните одаи на агите и беговите во зимскиот период во поголемите градови-Скопје, Битола, Велес, Куманово и други • Потреби за дрво од страна на месното население, за огрев, за техничка грaѓа или за лисник со кои се хранеле домашните животни • Копачење со претходно палење на шумите на рамните места во ридско-планинските предели за добивање на обработливи површини • Пожарите кои во тој период се случувале, дали со намера, од негрижа или со гром како природен феномен

8 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

човекот и шумите

Првиот пишан документ потекнува од турската империја, пишуван 1858 год. како Рамазански закон, а се однесувал за природата, шуми, пасишта и води. Во 1869 год. е донесен Законот на Шевалие. И уште еден закон е донесен во 1894 год. Со овие закони било нешто регулирано околу правно имотаната состојба, селски шуми, приватни шуми, вакавски шуми, манастирско-црковни шуми за кои биле издавани и документи за сопственост – тапии. Покрај тоа биле одредувани шуми за сеча, забрана за сеча и испаша во млади шуми, наплаќање на такса како и некои други одредби кои се однесуваат на шумите и требало да се спроведат до 1905 година. Овие одредби, денес, а и во тоа време, како биле спроведувани и почитувани од оваа временска дистанца неможе со сигурност да се каже. Сепак тоа претставува некој почеток за регулирање на правата, обврските и третманот на шумите, од кои некои траги и денес може да се сретнат, како што се вакавски шуми и турски тапии. Следува бурен временски период на Балканот, политички војни и економски пребивања. Илинденско востание, Младотурска револуција, Балкански војни, Прва светска војна- така што во ваков амбиент и не можело да се очекува некаков однос со почит према шумата. Веднаш по формирањето на Кралството СХС во 1922.година е донесен првиот Закон за шумите. Во 1929 год. Кралството се дели на бановини од кои една, во Вардарската бановина, територија на која е поголемиот дел на денешна Република Македонија. Добар дел од правата, обврските или ингеренциите за шумите биле пренесени на бановините. Бановините пак преку окрузите, срезовите и скупштините на своите органи на власта- народни одбори, донесуваат законски прописи, уредби и укази за третман на шумите. Во овој период се чувствува некој напредок во шумарството. Воведено е шумарство како стопанска гранка. Со Законот за шуми од 1928.година е регулирана сопственоста на шумата како државна и приватна, со тоа што е воведен катастар и основани земјишни книги. Одредувани се комерцијални шуми во кои може да се извршува сеча. Прогласувани шуми за забрана за вршење сеча и испаша на добиток, претежно млади шуми. Во 1931 год. е воведен порез на шумите, како ограничување на бројот на козите. Сепак по Втората светска војна во тогашна ФНР Југославија па и кај нас, шумарството е организирано како модерна стопанска гранка, која одговорно управува и интензивно стопанисува со шумите. Со законски прописи и нивна имплиментација во практична примена се регулира организационата поставеност на шумарството, како и сите постапки и активности за подигање на шумите, одгледување, заштита, уредување и искористување на шумите како во општествена така и во приватна сопственост. Формирањето на претпријатија како шумски стопанства, кои професионално и стручно ќе се занимаваат со дејностите од областа на шумарството , ќе придонесат за развојот на шумарството и трајност во стопанисување и искористување на шумите.

9

Во виорот на Втората светска војна поточно 1943 и 1944.година и по војната како заробеници, Бугарите изградиле солиден тврд пат од Штип преку селото Радање за планината Плачковица. Овој пат подоцна ќе одигра значајна улога за стопанисување со шумите. Првите години после Втората светска војна, земјата била во многу тешка состојба. И тогашните власти на ФНР Југославија и обичните граѓани се соочиле со многу проблеми, како последица од војната. Опустошена земја, разрушена индустрија, стопанство и инфраструктура, растурено школство и здравство, нарушен животен стандард на луѓето, без никаква економија и финансии. Едноставно кажано земјата доживеала вообичаен крах после војната. Сепак сето тоа требало да се реши и некако да профункционира, некои работи во континуитет, а некои работи требало да се постават на самиот почеток. Како другите гранки во стопанството така и шумарството се нашло во една незавидна состојба. Меѓутоа, во споредба со другите гранки, шумарството било во поспецифична состојба, бидејќи во предвоениот временски период немало свој забележителен развој во континуитет во организирано и современо шумарство. Иако иницијалната фаза за развој на современо шумарство потекнува од предвоениот период, сепак сега требало да се преземат конкретни чекори. За да се тоа спроведе и профункционира во практична примена, требало да помине во постапка и временска дистанца од неколку години. Пред се да се донесат квалитетни законски прописи, со кои ќе се регулира: формирањето организационата поставеност и функционирањето на шумарството како значајна стопанска гранка, со сите свои дејности: подигање на шуми, одгледување, заштита, уредување и искористување на шуми. После војната и ослободувањето се формира ФНРЈ. Годините 1946-1947, во рамките на тогашна СРМ, донесен е Закон за шуми според кој со шумите управувале Народните Одбори. После тоа, со донесување на Правилникот за стопанисување со шумите во 1975. година, започнува за прв пат планско стопанисување со шумите. Со овој правилник, околу 80% од шумската површина е опфатена со уредувачки елаборати (Планови). Потребно е да се каже дека со формирањето на Фондот за пошумување на голините во СРМ, во период од 1965-1990. година биле пошумени околу 100 000 ха необрасната површина ширум Македонија. Како илустрација се: пошумувањата на Гоцева Гора-Демир Капија, Водно -Скопје, пошумувањата од Демир Хисар, Битола, па се до Ресен (голема заслуга на покојниот колега Јанко Влавот од Битола), пошумувањата во паланечко и уште многу други пошумени површини. Во тоа време во СРМ постоеја: - Секретаријат за земјоделие, шумрство и водостопанство во чија надлежност беа шумите. Со шумите стопанисуваа 30 шумски стопанства кои делуваа како самостојни правни субјекти со посебни жиро сметки. Сите ШС стопанисуваа со шумите според Правилникот за изработка на уредувачките елаборати, по кој за секоја територијална целина ШСЕ се изработувале шумско-стопански планови со важност од 10 години.

- Се до 1976. година гордоста на македонското шумарство беше Шумарскиот институт, формиран 1676/77 година во село Горно Врановци.

- Како високостручна , просветна установа за едукација на стручен кадар во шумарството бел Шумарскиот факултет, формиран во 1947 година.

- Како стручна установа за проектирање и уредување на шуми формирана во 1952. година, беше Заводот за уредување шуми и патишта-Шумапроект.

- Во рамките на Стопанската комора постоело Здружение на инженери и техничари во областа на шумарството и дрвната индустрија, а постоело и Здружение на пријатели на шумите. Развојот на поновата историја на шумите следи понатаму во Монографијата.

10 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

човекот човекотиишумите шумите

Крива Паланка Куманово Кратово Тетово Скопје

Кочани Свети Николе

Делчево

Виница

Гостивар Велес Кичево

Пехчево

Штип Радовиш

Македонски Брод Крушево

Дебар

Кавадарци

Демир Хисар Прилеп

Струга

Струмица

Демир Капија

Валандово

Гевгелија Охрид Ресен

Битола

11

Географски карактеристики на Република Македонија Република Македонија е пространствено мала. Најголемото растојание по воздушна линија во насока север југ изнесува околу 15 км, а во насока исток-запад околу 210 км. Во тој мал простор се јавува голема хетерогеност на почвениот прекривач. Кај нас има и голем број геолошки формации со различна старост, различен географски и гранулометриски состав. Присутно е влијанието и на повеќе клими (континентална, медитеранска, планинска) чиишто елементи варираат во широки граници и се јавува голем број различни растителни асоцијации. Поради долготрајното дејство на педогенетските фактори нашите почви во текот на времето се менувани така што достигнале различен степен на еволуција. Кон сето тоа треба да се додаде и долготрајното дејство на човекот кое ја има изменето насоката на природните педогентески процеси на многу наши почви. Република Македонија е континентална земја, во централниот дел на Балканскиот Полуистров , помеѓу 40° 50’ и 42° 20’ СГШ и помеѓу 20° 27’ 30” и 23° 05’ ИГД. Се граничи со Албанија на запад (191 км), Грција на југ (262 км) , Бугарија на исток (165 км) и со Србија на север (231 км). Вкупната должина на границата изнесува 849 км, со вкупна површина од 25.713 км2.

Релјеф Република Македонија има многу сложена геологија и развиен релјеф, што доведува до големи варијации на почвени типови. Планините претставуваат големи релјефни форми кои покриваат приближно две третини од територијата на земјата. Тие се дел од старата Родопска група, во источниот дел и младата Динарска група, во западниот дел од државата. Родопската група планини се пониски од 2000 метри, со највисок врв Руен 2252 метри на Осоговските планини. Динарските се многу повисоки и се издигнуваат преку 2500 метри, со највисокиот врв во Македонија Голем Кораб - 2764 метри. Помеѓу овие две планински групи се наоѓа Вардарската зона , по должината од двете страни на реката Вардар и Пелагонискиот хорст антиклинориум во централниот дел на земјата. Котлините и поголемите полиња ги пресекуваат планинските релјефни структури, покривајќи околу една третина од површината на државата. Највпечатливи се оние долини кои се протегаат по должината на реката Вардар, вклучувајќи ја Скопската котлина (1840 км2), додека најголемата рамнина е Пелагониската висорамнина, во југозападниот дел од државата која зафаќа површина од околу 4000 км2, со просечна надморска височина од 600 метри. Карстниот релјеф е специфичен за Република Македонија и најповеќе е застапен во палеозојските, мезозојските, палеогените и неогените, варовници, кои се наоѓаат главно во централниот дел и западниот дел на државата. Рељефот вклучува површински карстни форми на шкрапи, вртачи, ували и карстни полиња, како и подземни рељефни форми, вклучувајќи 164 пештери и 12 јами и понори.

Хидрографија Македонија се смета за богата со води, со евидентирани и картирани 4,414 извори, чиј вкупен годишен капацитет достигнува 6,63 милијарди м3 вода. Во хидролошка смисла Република Македонија е поделена меѓу трите водни слива на Јадранско Море (15% од територијата), со главната утока, реката Црн Дрим; Егејското Море (85% од територијата) , со реките Вардар и Струмица, како најголеми водени текови и Црното Море, чиј слив има незначителна територија. Вардар е најголемата река со околу 80 % од целокупниот воден истек од Македонија. Неговата вкупна должина изнесува 388 км, од кои 300 км течат во Македонија, додека остатокот е во Грција. На истекот од Македонија, тој има проток од 174 м2/ сек. Поголеми десни притоки на реката Вардар со Црна Река (207 км должина) и реката Треска (138 км), додека најдолгите леви се реката Брегалница (225 км) и реката Пчиња (135 км). Како земја која не излегува на море, Македонија е горда на своите природни и вештачки езера. Од природните езера, најатрактивни се тектонските езера: Охридското, Преспанското и Дојранското езеро. Охридското езеро е најголемо, со површина од 358.8 мк2, од кои 229.9 км2 и припаѓаат на Македонија, а остатокот на Албанија. Најмалото Дојранско Езеро, за разлика од претходните две кои се лоцирани во западниот дел од државата, е сместено во југоисточниот дел и има површина од 42.7 км2, поделена со Грција.

12 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

човекот човекотиишумите шумите Клима Кога Република Македонија и соседните области би биле рамни, тие би имале многу поизразена медитеранска клима, ако се суди по географската широчина и близината на морињата. Секундарните фактори (сложена релјефна структура, надморска височина) силно го модифицираат медитеранското влијание. Поради специфичните природни и географски карактеристики, во Македонија има два главни типа на клима: изменета медитеранска и умерено континентална. Од тука, се истакнуваат две годишни времиња: студени, влажни зими и суви, топли лета, поврзани со преодните сезони, пролет и есен. Пролетта почнува порано, а есента подоцна. Есента (особено октомври) е потопла од пролетта (април). Дополнително, на високите планински предели постои планинска клима која се карактеризира со кратки и студени лета и значително студени и умерено влажни зими, кадешто врнежите се претежно снежни. Просечната годишна температура е голема (над 14 - 15 ° Ц), средното годишно колебање е мало (под 20° Ц). Апсолутно колебање на температурата е помало (обично под 50 ° Ц). Во планинските климатски предели, средните годишни температури се : 4,7 ° Ц на Попова Шапка (1750 м), 6,8 ° Ц во Лазарополе (1330 м), и 8,2 ° Ц во Крушево (1230 м). Умерено-континенталната клима (источно-европска варијанта) се одликува со изразено студени зима со подолг мразен период, со поголем број мразни денови, со средна месечна температура во најстудениот месец под нулата, со ниски средни минимални температури и ниски апсолутни минимуми и со помалку врнежи. Летата и вегетациониот период во споредба со медитеранската клима се пократки, со ниска релативна влажност и со помалку летни и тропски деновив. Преодот од летото кон зимата и од зимата кон летото е релативно брз. Средната годишна температура е пониска отколку во медитеранската клима, но средното годишно и апсолутно годишно колебање се изразито високи. Количеството на врнежите и релативното годишно колебање на врнежите се помали. Врнежи има повеќе во потоплиот дел од годината ( V и VI). Тие често имаат пороен карактер. Планинската клима се јавува во особено изразита форма во највисоката (алпската) планинска зона, а нешто во послаб изразит вид во субалпскиот појас. Оваа клима се одликува со ниски просечни годишни температури (околу 0 ° Ц), со изразено студени зими (најстудениот месец просечно под - 5 ° Ц). Просечните месечни температури се под 0 во текот на 5-6 месеци и мошне е голем бројот на мразни денови (3-4 месеци). Оваа клима се одликува со не толку ниски апсолутни минимуми (до - 24 ° Ц), со мали средни (под 20 ° Ц) и апсолутни амплитуди (под 60 ° Ц), со кратки и студеникави лета (со просечни температури под 10 ° Ц без супни периоди) и со изразено потопла есен од зима. Големо е количеството на врнежи и плувиометрискиот режим добива континентален карактер. За позначајно навлегување на медитеранската клима од југ, од Солунскиот Залив, пречат високите планини (Баба, Ниџе, Козјак, Кожуф, Неретска Пл. , Беласица). Таа навлегува кон север по долината на реката Вардар, по долината на реките Струма и Струмешница (од Орканскиот Залив), во слаба форма низ Кизли-Дервентската Клисура, по долината на јужната притока на Дојран. Во поизразена форма се јавува до Демир Капија (Гевгелиско, Валандовско, југозападен дел на Струмичко). Во ослабната форма (модифицирана) под влијание на континенталната клима таа навлегува по долината на Вардар се до Скопската Котлина, по долината на Црна Река (преку Тиквеш).

Биолошка разновидност Република Македонија ја ратификуваше Конвенција за билошка разновидност во 1997 година и стана Страна на конвенцијата на 2 март 1998 година. Статус на биолошка разновидност Оценката на статусот на биолошката разновидност и нејзината засегнатост, е направена со цел да се откријат општите аспекти на нејзината заштита, заедно со другите глобални закани, како што се климатските промени и деградација на земјиштето. Најпечатливи одлики на билошката разновидност во Република Македонија претставуваат најголема хетерогеност и високиот степен на реликтност и ендемизам. Флора Вегетацијата на Македонија претставува мозаик на разновидни заедници со претставници од различни вегетациски типови. Во однос на нижите растителни групи во земјата, алгите претставуваат особено разновидна група организми, од која досега се утврдени вкупно 1580 видови. Габите претставуваат хетерогена група организми, а со досегашните проучувања регистрирани се 1250 видови, додека кај лишаите тој број изнесува околу 340 видови. Флората на вишите растителни групи е прилично богата, со мозаик на разновидни флоровегетациски елементи (терцијарни реликти, медитерански, грчко-анатолски, алирски, кавкасни, средноевропски, евроазиски, арктоалпски и космополитски) и голем број на ендемски видови (македонски, јужнобалкански и балкански). Флората ја претставуваат 210 фамилии, 920 родови и околу 3700 видови. Најмногубројната група се цветните скриеносемени растенија, со околу 3.200 видови, мовови (350), папрати (42) и големосемените растенија (15). Помеѓу нижите растителни групи, алгите се претставени со најголем ендемизам, со 135 ендемски таксони или 8,5 % од вкупната флора на алги. Поголемиот број се забележани во Охридското и преспанското Езеро, помал број во Дојранското Езеро, на планината Пелистер и во реката Бабуна. Во флората на вишите растителни групи, исто така, постојат многу ендемски видови (вкупно 117 видови), а најмногу се регистрирани помеќу скриеносемените растенија (114).

13

Шумите во Република Македонија

14 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

шумски ресурси Шумите во Македонија Шумите зафаќаат скоро една третина од копното на Планетата Земја и по правило се наоѓаат на оние локалитети каде, заради неповолна клима, неплодно земјиште, непристапни терени и конфигурација на земјиштето, не се погодни за земјоделско производство или друга намена. Според прегледот на апсолутна од 35% и релативна шумовитост од 0,47ха на жител, Република Македонија, со површина 2 571 000 ха и број на жители 1 909 000 и обраснато шемјиште 835.055,82ха, се наоѓа долниот дел на прегледите во регионот (пред Словенија и Црна Гора). Природните услови во Р. Македонија условени од местоположбата, климата, релјефот, педолошко-геолошката градба на теренот, хидролошко-хидрографските карактеристики и друго, овозможуваат опстанок и развој на голем број растителни и животински видови. Поради тоа, нашата држава се вбројува во земјите со богат биодиверзитет. Голем број на растителни и животински видови се реликти и ендемити. Дендрофлората на Р. Македонија ја сочинуваат 319 видови дрвја и грмушки со повеќе од 80 подвидови и вариетети во рамките на 119 родови и 54 фамилии, а 16% од вкупниот број на видовите се балкански ендемити или субендемити. Според досегашните истражувања шумските видови дрвја и грмушки формираат 81 шумска фитоценоза во рамките на 31 сојуз, 11 родови и 6 класи. Република Македонија се простира на површина од 2 543 200 ха. Според најновите податоци од Посебните планови за стопанисување со шумите кои се за стопанска намена (состојба,2008.година), вкупната шумска површина во РМ изнесува 1.091.857,59ха, од кои 835.055,82ха се вкупно обрасната површина и 256.801,77ха необрасната шумска површина(голини). Треба да се напомене дека има уште 80 000 ха или 7,32% шуми и шумско земјиште со мало стопанско значење, за кои нема изработено Шумско -стопански основи. Во обрасната шумска површина влегуваат 255.444,74ха високостеблени шумски насади, 546.179,40ха нискостеблени шумски насади, 14.459,50ха шумски култури и 18.978,18ха се шикари. Вкупната дрвна резерва според истиот извор на податоци изнесува 75.939.573 м3, односно 91 м3/ха. Вкупниот годишен прираст изнесува 1.616.782 м3, односно 1,93 м3/ха. Вкупниот предвиден етат за 10 години изнесува 10.948.149 м3, или годишно 1.094.815м3. Неговата искористеност изнесува 75%. Според Статистички годишник на Република Македонија 2004 (10.01.Шумарство), Државен завод за статистика на Република Македонија, шумите во државна сопственост зафаќаат 90,14%од вкупната шумска површина, додека вкупното учество од дрвна резерва изнесува 92,20%. Приватните шуми зафаќаат 9,86%од вкупната шумска површина, со вкупно учество во дрвната резерва од 7,8%. Шумарството во Република Македонија е стопанска гранка која во Бруто Националниот Производ учесвува со 0,3 до 0,5 %, меѓутоа, ако се валоризираат опшокорисните функции, придонесот е значително поголем. Шумите по сливни подрачја Најголем дел од шумите и шумското земјиште во земјата се концентрирани во сливното подрачје на р. Вардар, односно сливот на Егејско Море, што според површината на сливот е и сосема логично. По количество на дрвна маса на еден хектар, квалитет и прираст на дрвна маса, состојбата е поинаква. Според наведените критериуми, состојбата е најдобра во сливот на р. Црни Дрим, односно сливот на Јадранско Море.

15

Во Јадранскиот-Црно-Дримски слив високостеблените шуми по однос на површинска застапеност, покриваат 24,0% од површината под шума, но по однос на вкупната дрвна маса на сливот, нивното учество уизнесува 50,4%, или 222 м3/ха. За ваквата состојба во овој слив најголем придонес имаат шумите во сливот на р. Радика, односно националниот парк “Маврово”, каде шумскиот фонд е под посебен режим на управување и заштита. Нискостеблените шуми и шикарите покриват 73% од вкупната површина на сливот под шума, а во вкупната дрвна маса на сливот учествуваат со 48,9% или 70,9%. Останатите 3% од површината на сливот се под шумски култури во кое доминантно место има борот. Во Струмички слив-слив на Црно Море високостеблените шуми покриваат 50,5% од вкупната површина под шуми во сливот и во вкупната дрвна маса на сливот учествуваат со 60,1% или 112,1 м3/ха. . Нискостеблените шуми и шикарите покриваат 48,3% од вкупната површина на сливот под шума, а во вкупната дрвна маса на сливот учествуваат со 39,6% или 77 м3/ха. Останатите 4,6% од површината на сливот се под шумски култури. Во Вардарскиот-сливот на Егејско Море, високостеблените шуми зафаќаат 25,3% од вкупната површина на сливот под шума, а по однос на вкупната дрвна маса на сливот, нивното учество изнесува 61,2%. Нискостеблените шуми и шикарите покриваат 70,1% од вкупната површина на сливот под шума, а во вкупната дрвна маса на сливот учествуваат со 37,2% или 53,6 м3/ха. Останатите 1,2% од површината на сливот се под шумски култури од бор. Од хидролошки, односно водостопански аспект, треба да се нагласи дека квалитетните шуми (високостеблени и нискостеблени) се концентрирани во изворишните и средните делови на сливните подрачја. Тие шуми се гаранција за одржлив режим на водите, рационална заштита на земјиштето од процеси на ерозија и заштита од поплави. За жал, во нашата земја постои слаба синхронизација на планирањата и реализациите на плановите и проектите од областа на шумарството и водостопанството, шумарството и другите гранки и сл. За остварување на својата улога и задачите кои пред него стојат, шумарството во Р. Македонија треба да добие третман на гранка со посебен државен статус, што произлегува од местото, улогата и значењето на шумите како столб на природните екосистеми. Благодетите на шумите ги користат скоро сите гранки во државата, но ниту една вложува во развојот и унапредувањето на шумите, како што е тоа случај во скоро сите земји членки на ЕЗ и други земји ширум светот. Од аспект на структурата на шумите по вид на дрво и дрвна маса кај сите три сливни подрачја, како и на ниво на држава, доминантни се лисјарските дрвни видови, буката и дабот. По однос на површинска застапеност, буката и дабот се скоро со подеднакво учество. Буката покрива 44,4% од вкупната површина под шума, а дабот 40,0%. По однос на дрвна маса состојбата е драстично поинаква и е во полза на буката. Во вкупната дрвна маса на ниво на држава, буката учествува со 58,7%, а дабот со 24,5%. Тоа значи дека поголем дел од шумите под бука се високостеблени и имаат повеќе од двојно поголема дрвна маса и прираст на единица површина во однос на дабот. Дабовите насади се претежно нискостеблени, а значаен дел од нив се и многу деградирани. Тие се простираат во ридските и нископланинските подрачја на Републиката, во зоната на населбите, поради што вековно биле и се под притисок на антропозоогените влијанија и активности.

16 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

ШУМА Трепери таа стара шума блиска шума шума ранета од крикот мој заборавен пред сништа многу Разбудена е таа густа пајажина од грмушки и од гранки и од води што ги водат в непознато мојте прозорци од сон Со окото на сонцето уловено што се прпелка в нејзините млечни мрежи ведне глава пред ветројте на годините и мрмори со своите млади усни стари приказни Ме влече тоа младо лето стара шумо оставено в пелените на лисјето што расте дамна расте сега в гранка да ме претвори Крени се од прагот на прозорецот што длаби многу сништа многу сенки многу цветови и појди пак по многу лета по нивните бледи трагови Матеја Матевски

Pulsatilla macedonica - Македонска саса, лок. Јакупица

ЈП Македонски шуми 1998-2008 Во далечното минато територијата на Република Македонија, како и целиот Балкански полуостров бил покриен со густи и непроодни шуми. Со демографскиот развој на населението, како и постојаниот стремеж за опстанок, ги насочувало луѓето кон максимална експлоатација на природата. Така шумите постојано биле уништувани со опожарување и копачење, со цел да се добијат обработливи површини и пасишта. Со раздвижувањето на населението на овие простори уште од античко, преку римско, византиско време, турската империја, така и во поново време, со економската миграција, овие површини биле оставени на забот на времето. Под дејство на биотските и абиотските фактори овие површини се доведени во еродирана и деградирана форма, односно гола непродуктивна површина. Република Македонија се наоѓа во средишниот дел на Балканскиот Полуостров помеѓу 40о50’ до 40о и 20’ северна географска ширина, 20о 27’ и 23о 05’ источна географска должина, со вкупна површина од 25.713 км2, на оддалеченост од Егејското Море од околу 60 км воздушна линија и од Јадранското Море 80 км. Од вкупната површината на Република Македонија, 36 проценти се површини покриени со шуми. Грижата за шумите, правилното насочување на стопанисувањето со шумите, нивната обнова и разумното користење, се задача на ЈП “Македонски шуми”. Стопанисувањето со шумите во Македонија е засновано врз комплексност, многуфункционалност и трајност на производството, при што се води сметка за здравиот однос кон шумите, еколошките принципи за зачувување на животната средина и за негата и обновување на шумите. Со Уставот на Република Македонија, шумите се прогласени за природно богатство и уживаат посебна заштита. Согласно Уставот, Законот за шумите (“Службен весник на РМ” бр.47/97 и 7/2000), Законот за јавните претпријатија (“Службен весник на РМ” бр.38/96) и други закони, со Одлука бр. 23-3128/1 од 15.12.1997 година, Владата на Република Македонија, го основа Јавното претпријатие, “Македонски шуми”. До донесувањето на Законот за шумите (Службен весник на РМ бр. 47/97), со државните шуми во Република Македонија стопанисуваа 30 (триесет) шумско-стопански претпријатија. Основна дејност на ЈП “Македонски шуми” е стопанисување со шумите за стопанска намена во државна сопственост. Под стопанисување со шумите се подразбира, одгледување, користење и заштита на шумите. Со шумите треба да се стопанисува, на начин, методи, техники и техологии, кои ќе обезбедат трајно зачувување и проширување на нивната површина, обезбеди најголем прираст согласно природните услови на месторастење, сочуваат и подобруваат нивните производни и општокорисни функции и зголеми нивната вредност (одржливо шумарство). Согласно Законот за шумите, чувањето на шумите во државна и приватна сопственост го врши шумска полиција во Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство. Со дејноста заради која е основано, Јавното претпријатие треба да обезбеди: • заштита и унапредување на добрата од општ интерес; • техничко-технолошко и економско единство; • развој и усогласеност на стопанскиот развој на шумарството со вкупниот стопански развој и • ефикасност во работењето. Претпријатието започна со работа на 01.07.1998 година, како правен следбеник на дотогаш постојните шумскостопански претпријатија. Работењето на ЈП “Македонски шуми” се заснова и реализира врз основа на Законот за јавни претпријатија, Законот за шуми, Законот за трговски друштва, Законот за сметководство и други закони и подзаконски акти. Односите во претпријатието се регулираат со Статут и другите општи акти на претпријатието.

18 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

историјат Раководни органи на ЈП “Македонски шуми” се: Управен одбор, Одбор за контрола на материјално-финансово работење и Директор. Заради успешно и ефикасно вршење на дејноста, ЈП “Македонски шуми”- Скопје е организирано во: • Дирекција и • Подружници Внатрешната организациона поставеност на Дирекцијата и на Подружниците е утврдена со Правилник за внатрешна организација на Јавното претпријатие. За обезбедување на потребната координација во остварувањето на дејностите на претпријатието, во Дирекцијата формирани се и функционираат 8 (осум) сектори: • Сектор за уредување на шумите; • Сектор за план, анализа инвестиции и развој; • Сектор за одгледување, заштита и екологија на шумите; • Сектор за користење на шумите и примарна преработка; • Сектор за лов, ловен туризам; • Сектор за комерцијално работење; • Сектор за материјално и финансиско работење и • Сектор за правни кадрови и општи работи. Со секторите раководат помошници на директорот и истите имаат статус на работници со посебни овластувања. Во состав на ЈП “Македонски шуми” влегуваат 30 (триесет) подружници кои немаат својство на правно лице и во правниот промет настапуваат во име и за сметка ЈП “Македонски шуми” - Скопје. Со подружниците раководат раководители, со статус на работници со посебни овластувања. Јавното претпријатие работи со единствена жиро сметка. Подружниците работат преку подсметки кои се составен дел на жиросметката на ЈП “Македонски шуми”-Скопје. ЈП “Македонски шуми” изготвува годишна програма за работа и развој која ја донесува Управниот одбор. Средства за работа и развој на ЈП се обезбедуваат од: • Приходи кои ги остварува ЈП “Македонски шуми” • тековното работење • средства од буџет и тоа само во делот на реализација на Програмата за проширена репродукција на шумите, во кој партиципираат која секоја година ја усвојува Владат на РМ; • други извори на средства. Од приходите се надоместуваат расходите од работењето, платите на вработените, средствата за развој и инвестиции, како и други потреби за извршување на работните задачи и обврски. Со Одлуката на Владата за формирање на Јавното претпријатие се преземени и сите обврски кои дотогаш ги имаа поранешните шумски стопанства чиј износ не беше целосно и точно утврден, затоа што дел од обврските (договори, налози, кредити и сл.) не беа евидентирани од нивните архиви и книговодства, а нивниот износ беше утврден дополнително, со записници од Управата за јавни приходи и филијалите на Заводот за платен промет и други. Пред формирањето на ЈП, во два наврати (вториот пред самото формирање), во соработка со Заводот за платен промет (на ниво на држава) се направија детални снимања на финансиската состојба на тогашните шумски стопанства-идните подружници (според состојба во филијалите на Заводот). По формирањето, се доби нова, реална, значително полоша слика. Со формирањето, во состав на ЈП “Македонски шуми” (согласно Одлуката на Влада), влегоа 29 подружници (подружницата “Голак”-Делчево влезе по завршена стечајна постапка, по една година) со: • 3872 лица, во редовен работен однос, со повремено ангажирање на сезонски работници.

19

ЈП “Македонски шуми” стопанисува со шумите во државна сопственост за стопанска намена. Од вкупната површина на Република Македонија 859.427 ха државни шуми од кои: • високостеблени 216.564 ха и • нискостеблени 642.863 ха; • можен годишен етат од 1.232.480 м3 бруто дрвна маса; • 6.228 км патна мрежа, отвореноста на шумата изнесуваше 6,53 м/ха; • 6 ловишта со вкупна површина од 75.510 ха; • расадници со бруто површина од 36,6 ха или нето 25,4 ха, со можен производен капацитет од 40 милиони садници; • два рибника со капацитет од 120 тони; • една фарма со капацитет од 500 грла свињи; • еден угостителски објект со капацитет од 8 лежаи и ресторан за 80 лица; • седум пилани со можен капацитет од 30.000 м3; • една компостара со печуркара со можен капацитет на производство од 2000 т суров компост и 60 т свежи печурки и • една дестилерија за хидродестилација со можен капацитет за преработка од 7-10.000 кг етерични масла (во зависност од суровината која што се преработува). Реалниот капацитетот на искористеност на одредени сегменти на ниво на ЈП “Македонски шуми” изнесуваше: реализиран годишен етат, 65%; • искористен расаднички капацитет, 23%; • искористен капацитетот на рибниците, 38%; • искористен капацитет на фармите, 88%; • искористен капацитет на пиланите, 42%; • искористен капацитет на компостара, 30% и • искористен капацитет на печуркара, 50%. Намалувањето на бројот на редовно вработени во Јавното претпријатие се должи на спроведување на Програми за економски технолошки и структурални промени. Со поголем дел од овие работници (технолошки вишок) беа склучени договори за дело за сеча, дотур, превоз и тие станаа надворешни соработници на Јавното претпријатие, бидејќи согласно производно-финансовите планови остварувањето на истите треба да се изврши со ангажирање на околу 1.500 надворешни соработници кои ќе се вработуваат на определено време до 9 месеци или по договор за дело. Од 2003-2006.година наместо планираните работници на определено време во просек беа ангажирани во производниот циклус од девет месеци по околу 300 соработници по договор за дело. Од 2006.година наваму , според законот за работни односи, престанува вработувањето по договор на дело и фазите сеча, дотур и превоз се изведуваат преку правни и физички лица регистрирани за соодветната дејност. . Евидентно е дека бројот на вработените на неопределено време по години во јавното претпријатие се намалува. Во глобала се применуваат насоките и определбите на Владата на Република Македонија за рационализација на бројот на вработените во јавната администрација со најмалку 4%., на годишно ниво. Покрај тоа во со издвојувањето на несуштинските делови (пилани , рибници, печуркара), се преземаа и околу 360 вработени од Јавното претпријатие, во новоформираните ДООЕЛ-и. Користење на етатот Етатот се планира врз основа на Плановите за стопанисување со шумите за стопанско-економска намена. Во секоја претходна, за наредната година, врз основа на плановите за стопанисување со шумите, на ниво на подружници и ЈП “Македонски шуми”, се изготвуваат и донесуваат Производно-финансиски планови. Користењето на етатот од страна на Јавното претпријатие не е во сооднос со предвидениот. Коефициентот на користење на сечивиот етат се движи околу 0,70 во однос на можниот предвиден со посебните планови за стопанисување со шумите. Овој проблем е тесно сврзан со планирањето на обемот на сечите, отвореноста на шумите, сезонскиот карактер на патната инфраструктура, несоодветна и застарена механизација, нелојална конкуренција на пазарот на огревно дрво и слично.

20 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

историјат На пазарот е присутна нелојална конкуренција од продажба на дрво од страна на приватни лица кои нудат нелегално посечено дрво во државна шума, без дозвола. Нелегалната сеча се одвива на најразлични начини и по најразлични канали и претставува голем проблем за шумарството и функционирањето на ЈП. Поради наведените причини големи количини на дрво во Јавното претпријатие остануваат на плацовите (за подоцна да се декласираат) и тоа во услови на нецелосно искористен етат, со што се нанесуваат огромни штети и загуби.

Несуштински делови во составот на ЈП “Македонски шуми” Во составот на ЈП “Македонски шуми”, од формирањето, до 2005.година функционираат: пилани за примарна преработка на дрвото, капацитети за производство на храна (два рибника, две фарми и една печуркара), еден угостителски објект и една дестилерија. Примарна преработка на дрво Примарната преработка на дрво се изведува во пиланите: ШС “Малешево” - Берово ШС “Црн бор” - Прилеп. ШС “Кајмакчалан” - Битола ШС “Преспадрво” - Ресен ШС “Јабланица” - Струга ШС “Куманово” - Куманово ШС “Голак” - Делчево. Пиланите со текот на времето имаат искажан негативен резултат во своето работење. Тие се со застарена и несоодветна технологија, превработеност која се манифестира со голем број режиски работници, а од друга страна се јавува недостаток на работници на машини. Негативните финансиски резултати доаѓаат особено поради неискористеност на производните капацитети. Капацитетите се неискористени поради неинвестирање во тековно одржување и модернизација на постоечките производни линии, како и недоволна снабденост на дел од пиланите со квалитетна техничка дрвна маса (Куманово, Делчево, Ресен). Заради ова пиланите дополнително ја отежнуваат работата на ЈП “Македонски шуми” во вршењето на својата основна дејност. Погон за хидродестилација Погонот за хидродестилација се наоѓа во кругот на подружницата во Берово. Со работа започнал во 1988 година. Успешно стартувал и профитно работел до 1999 година. Целокупниот асортиман на производи се извезувал. Во периодот по 1999 година, се јавиле одредени проблеми на пазарот. Погонот е со современа технологија во која може да се преработуваат поголем број на лековити и ароматични растенија во етерични масла, односно поголем дел од другите шумски производи се преработуваат во етерични масла, калофониум и слично. Во состав на погонот работи современа сушилница за лековити растенија и плодови. Погонот за хидродестилација е дел од заокружувањето на процесот при користењето на другите шумски производи и потребно е да остане во состав на ЈП. Фарма “Суви Лаки”-Берово Во склоп на ПШС “Малешево“ - Берово е фармата “Суви Лаки“. Фармата е изградена во 1995 година. Таму е вработен еден постојан работник и раководителот на фармата. Во фармата се одгледуваат свињи и говеда. Месото е наменето за потребите на Р.Е. Ловен Дом (кој е во склоп на ЈП “Македонски шуми”), за кујната на подружницата, а еден дел се пласира и на пазарот. Матичните стада од говеда и свињи се донесени 1995 година. Фарма “Марена”-Кавадарци Во склоп на ПШС “Бор” - Кавадарци е свињарската фарма “Марена”. Фармата е изградена во 1994 година. Започнува да работи 1995 година. Оваа фарма располага со современи нормативи на фармерско одгледување (има капацитет од 300 грла). Основното стадо е донесено во 1995 година. Свињите што се одгледуваат се мелези од расите голем јоркшир и ландрас (ова мелезење е направено за подобрување на квалитетот на месото). Рибници Рибниците “Извор”-Кичево Рибник “Клепало”-Берово работат, во рамките на ЈП “Македонски шуми” од формирањето , но со текот на времето, заради нерентабилно работење се претворени во ДООЕЛ-и, со одлука на Владата на РМ бр 19-4358/1 од 05.12.2005. година.

21

Основање на ЈП Македонски шуми Јавното претпријатие за стопанисување со шуми ЈП”Македонски шуми” е основано со Одлука на Владата на РМ бр 23-3028/1 од 15.12.1997. година. Јавното претпријатие се основа со средства од постојните претпријатија кои стопанисуваа со шумите и тоа: "Малешево"Берово, "Равна Река"-Пехчево, "Осогово"-Крива Паланка, "Кратово"- Кратово, "Осогово"- Кочани, "Серта"- Штип, "Плачковица"- Радовиш, "Плачковица"- Виница, "Беласица"- Струмица, "Саланџак"- Валандово, "Кожув"- Гевгелија, "Демир Капија"- Демир Капија, "Бор"- Кавадарци, "Црн Бор"- Прилеп, "Бабуна"- Велес, "Шумарство"- Свети Николе, "Кајмакчалан"Битола "Бигла"- Демир Хисар, "Липа"- Крушево, "Преспадрво"- Ресен, "Галичица"- Охрид, "Јабланица"- Струга , "Стогово"Дебар , "Лопушник"- Кичево, "Сандански"- Македонски Брод, "Шар"- Гостивар, "Лешница"- Тетово, "Караџица"-Скопје, "Куманово"- Куманово и "Голак"- Делчево Како основна дејност на Јавното претпријатие е предвидено стопанисување со шуми за стопанска намена во државна сопственост, а пред се: • одгледување на шуми (одржување, нега, обнова, мелиорација и реконструкција на шуми и шикари, пошумување во шума, на голини и на ерозивни земјишта); • користење на шуми (сеча на дрвја, производство на шумски сортименти, собирање и производство на други шумски производи и тоа: шумски плодови, лековити растенија или нивни делови, печурки, лишаи, мов, семе, смола, камен и слично, ставање во промет на дрво и други шумски производи, како и користење, на шумите за туризам, лов и рекреација) • заштита на шуми ( од противправно присвојување и користење, пожари, растителни болести и штетници, напасување на добиток, желадење, противправно собирање на други шумски производи и други оштетувања). Организацијата на Јавното претпријатие согласно Одлуката ќе се уреди со Статут кој треба да биде донесен во рок од 60 дена. Статутот е донесен под бр. 02-3/1 од 25.02.1998.година од страна на Управен Одбор на ЈП"Македонски шуми", а Владата на РМ донесе одлука за давање согласност на Статутот под бр. 23-327/2, од 02.03.1998.година. Како органи на управување во ЈП"Македонски шуми", согласно Законот и Статутот се предвидени: - Управен Одбор - Одбор за контрола на материјално и финансиско работење и - Директор Според Одлуката за прв ВД директор на ЈП"Македонски шуми" се именува дипл.шум.инж.Тодоров Симеон.

Постапка за основање на ЈП”Македонски шуми” Врз основа на Одлуката, поднесена е пријава за упис во судски регистар на Јавното претпријатие, по што Основниот суд Скопје 1 - Скопје. со свое Решение ТРЕГ Бр 666/98 во регистерска влошка бр. 7-2001896-000-09, го основа ЈП"Македонски шуми" , со седиште на Бул. Кочо Рацин 97, Скопје. Владата на РМ со Решение бр 17-134/2 од 16.02.1998 ги именуваше членовите на Управниот Одбор на ЈП"Македонски шуми". Првиот Управен Одбор на ЈП”Македонски шуми”го сочинуваа: - д-р Александар Андоновски - ред.проф на Шумарски факултет - Скопје - Газменд Ајдерага- пратеник во Собранието на РМ - Горјан Велјановски советник во Министерството за земјоделие, шумарство и водостопанство - Томе Георгиев - директор на ЗШУЦ “Ѓорче Петров” - Кавадарци - Мазлам Селмани - заменик директор на УЈП-Скопје - Светислав Тодоровски - директор на на ШИК “Јелак”- Тетово За членови на УО од редот на вработените во ЈП"Македонски шуми" се именувани: - Марко Божинов - директор на ПОС "Беласица"-Струмица - д-р Ефтим Брндевски - раководител на расадник, трушница и фабрика за етерични масла во ПОС "Малешево"-Берово - Жарко Несторовски - директор на ПОС "Лешница"- Тетово На својата прва конститутивна седница, Управниот Одбор за претседател го избра г-дин Томе Георгиев, а за заменик Жарко Несторовски.

22 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

историјат Томе Ѓорѓиев- шумарски инженер Прв Претседател на УО во ЈП “Македонски шуми“, во периодот од 1997 до 1999 година. Роден на 08.08.1937.година, с. Радња, Кавадарци На Земјоделско-шумарски факултет - Шумарски отсек, дипломирал во 1960. година По дипломирањето работи како професор по стручни предмети во ЗШУ “Иво Рибар-Лола“Кавадарци. Од 1986-1999 година е директор на ЗШУЦ “Ѓорче Петров“-Кавадарци Работел и како Инспектор по шумарство, лов и риболов, Во ДИК Страшо Пинџур, како директор на Сектор Активно е вклучен во разни општествени и стручни активности, каде ги извршува задачите во рамките на стручните способности Автор е на два учебника: “Подигање и одржување на зелени површини“ за трета и четврта година -шумарска насока Автор на повеќе проекти на хортикултурно уредување. Рецензент на повеќе учебници Добитник е на значајни признанија за развој на педагошката струка и шумарството и заштитата на човековата средина Со Решение на Владата бр 17-914/2, од 13. 04. 1998.година, за членови на Одбор за контрола на материјално- финансиска работење, се именувани: - Муртезан Илјази -Тетово - Илија Лазаревски -Маврови Анови - Љупчо Смугрески - Скопје - Васко Џамбаски -Скопје Управниот Одбор на седницата од 08.04.1998.година донесе Одлука за основање на подружници бр 02-3, со која заради заокружување на организационата поставеност на ЈП"Македонски шуми" и непречено отпочнување со работа, постојните претпријатија за стопанисување со шуми со кои се основаше Јавното претпријатие, се трансформирани како организациони делови-подружници на Јавното претпријатие, и тоа како следи: Управниот Одбор на седницата од 08.04.1998.година донесе Одлука за основање на подружници бр 02-3, со која заради заокружување на организационата поставеност на ЈП”Македонски шуми” и непречено отпочнување со работа, постојните претпријатија за стопанисување со шуми со кои се основаше Јавното претпријатие, се трансформирани како организациони делови-подружници на Јавното претпријатие, и тоа како следи: Заради верифицирање на организационата поставеност во судскиот регистар поднесена е пријава за упис на подружници по што Основниот суд- Скопје 1 -Скопје, со Решение Трег. Бр/. 92/98, од 26.06.1998 год. изврши упис на подружниците во Судскиот регистер како организациони делови на Јавното претпријатие. Основањето на Јавното претпријатие е регистрирано и во Заводот за Статистика на РМ под број 21-1385/1 од 27.03.1998 г. при што е утврден и матичниот број на фирмата 5204160. По основањето на подружниците, Решението на Заводот за статистика е дополнето со список на распоредени единици во состав на деловниот субјект (подружници).

1. Подружница-шумско стопанство “Малешево”- Берово 2. Подружница-шумско стопанство “Равна Река”-Пехчево 3. Подружница-шумско стопанство “Осогово”-Крива Паланка 4. Подружница-шумско стопанство “Кратово”- Кратово 5. Подружница-шумско стопанство “Осогово”- Кочани 6. Подружница-шумско стопанство “Серта”- Штип 7. Подружница-шумско стопанство “Плачковица”- Радовиш 8. Подружница-шумско стопанство “Плачковица”- Виница 9. Подружница-шумско стопанство “Беласица”- Струмица 10. Подружница-шумско стопанство “Саланџак”- Валандово 11. Подружница-шумско стопанство “Кожув”- Гевгелија 12. Подружница-шумско стопанство “ДемирКапија”- Демир Капија 13. Подружница-шумско стопанство “Бор”- Кавадарци 14. Подружница-шумско стопанство “Црн Бор”- Прилеп 15. Подружница-шумско стопанство “Бабуна”- Велес

16. Подружница-шумско стопанство “Шумарство”- Свети Николе 17. Подружница-шумско стопанство “Кајмакчалан”- Битола 18. Подружница-шумско стопанство “Бигла”- Демир Хисар 19. Подружница-шумско стопанство “Липа”- Крушево 20. Подружница-шумско стопанство “Преспадрво”- Ресен 21. Подружница-шумско стопанство “Галичица”- Охрид 22. Подружница-шумско стопанство “Јабланица”- Струга 23. Подружница-шумско стопанство “Стогово”- Дебар 24. Подружница-шумско стопанство “Лопушник”- Кичево 25. Подружница-шумско стопанство “Сандански”- Македонски Брод 26. Подружница-шумско стопанство “Шар”- Гостивар 27. Подружница-шумско стопанство “Лешница”- Тетово 28. Подружница-шумско стопанство “Караџица”-Скопје 29. Подружница-шумско стопанство “Куманово”- Куманово 30. Подружница-шумско стопанство “Голак”- Делчево

23

Со тоа се создадeни основните предуслови за почеток на работа на ЈП"Македонски шуми". Согласно тоа ВД Директорот на ЈП"Македонски шуми" на 08.04.1998година, донесе одлука за внатрешна организација, начин на работа и систематизација на работни места, бр.03-8-4/98, врз основа на која беше именуван Првиот менаџерски тим на ЈП"Македонски шуми", кој го сочинуваа: - дипл.шум.инж. Симеон Тодоров - директор - дипл.шум.инж. Жарко Несторовски -помошник директор на Секторот за комерцијални работи - дипл.шум.инж. Војо Ковачовски - помошник директор на Секторот за искористување на шуми примарна преработка на дрвото -дипл.шум.инж. Марена Ангова-Сечкова - помошник директор на Сектор за план, анализа, развој и инвестиции -дипл.шум.инж. Илиев Благој - помошник деректор на Сектор за одгледување, заштита и екологија на шуми -дипл. ецц. Томе Недевски - помошник директор на Сектор за финансиски работи -дипл. прав. Павле Стојановски - помошник директор на Сектор за правни, кадровски и општи работи -М-р Илија Тенев-помошник - директор на Сектор за ловство и планински туризам После ваквото организациско поставување се именуваа и раководители-директори на сите подружници, по што се затворија постоечките жиро с-ки на претпријатијата кои дотогаш стопанисуваа со шуми и се отворија нови жиро с-ки на подружниците, при што секоја подружница имаше преодна приходна с-ка (833), од која по автоматизам средствата требаше да се префрлаат на жиро с-ка на ЈП"Македонски шуми" и трошковна с-ка (604) од која ќе се плаќаат обврските на подружницата . Овие жиро с-ки започнаа да функционираат од 01.07.1998год. после што Управниот Одбор, како дата за настанување на статусна промена во сметководството на Јавното претпријатие ја утврди 01.08.1998 година. Нормативни акти врз основа на кои е организирано и функционира ЈП"Македонски шуми" ЈП"Македонски шуми" покрај другите закони, особено ги применува и обрнува внимание на примената и спроведувањето на следните закони и подзаконски акти кои ја дорегулираат нивна примена, и тоа • Закон за шумите • Закон за ловството • Закон за јавни претпријатија Согласно Статутот и законите, ЈП"Македонски шуми" изврши регулирање на своето работење согласно законот со донесување на следните нормативни акти: • Правилник за материјално финансиско работење во ЈП"Македонски шуми" бр 02-43/1 од 25.05.1998год • Колективен договор на работниците во ЈП"Македонски шуми" за стопанисување со шуми бр 02-47/1 од 0206.1998г • Правилник за внатрешна организација, систематизација на работни места и исплата на плата при ЈП"Македонски шуми" бр 02-2142/1 од 17.11.1998г • Деловник за работа на Управниот Одбор на ЈП"Македонски шуми" бр 3558 од 09.07.1999г • Правилник за заштита при работа со норматив за лични заштитни средства бр 02-2240/1 од 10.10.2000г • Правилник за вршење шумочуварска служба бр 09-1289/1 од 21.09.2004г • Правилник за униформата и видот на оружјето што го носат чуварите на шуми бр 09-1290/1 од 21.09.2004г.

• Нов Колективен договор на работниците бр 02-468/1 од 06.02.2006 година. Донесени се и други акти, упатства, наредби и друго со кои се дорегулира работењето во одредени области во ЈП"Македонски шуми".

Досегашни директори на ЈП “Македонски шуми” Со решение за именување и разрешување на директори на ЈП “Македонски шуми” денес, од Владата на РМ од основањето до денес за на РМ Директори на ЈП”Македонски шуми” се именувани 1. дипл.шум.инж. Симеон Тодоров, од основањето до 23.12.1998.

2. м-р Драган Настески од 23.12.1998 .до 29.02.2000.

3. дипл.шум.инж. Анѓеле Спировски од 29.02.2000. до 10.01.2001.

4. дипл.шум.инж. Ѓоко Портарски од 10.01.2001. до 09.07.2001.

5. дипл.шум.инж. Симеон Тодоров 09.07.2001. до 27.11.2001.

6. м-р Љупчо Несторовски од 04.12.2001 . до 14.11.2002.

7. дипл.шум.инж. Фјодор Доброхотов од 18.11.2002. до 18.04.2005 .

8. дипл.ецц. Ацо Ѓурчески од 18.04.2005. до 29.08.2006.

9. дипл.правник Владимир Бахчовановски од 10.09.2006. година - актуелен директор

24 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

историјат Поранешни директори на ЈП Македонски шуми

дипл.шум.инж. Симеон Тодоров, од основањето до 23.12.1998. Роден на 29.10.1956 година, во Кочани Шумарски факултет завршил 1980. година Прво вработување 1981. година во ПОС-Осогово-Кочани. Раководител на РЕ до 1992 година Од декември 1993 до 1997. година - директор на ПОС-Осогово, Кочани Од 23. 12.1997 до 23.12. 1998. година- в.д. директор на ЈП Македонски шуми во основање 1999-2001 -референт по Лов и ловен туризам ва ЈП Македонски шуми Од 01.08.2001 до 16.11.2001.година, директор на ЈП Македонски шуми Вработен во Секторот за користење на шумите и примарна преработка во ЈП Македонски шуми

м-р Драган Настески од 23.12.1998 .до 29.02.2000. Роден на 13.03.1958.година, во Македонски Брод Дипломирал на Шумарски факултет во Скопје 1982.година Магистер по биотехнички науки од областа на шумарството-Шумски комуникации и градежна шумска механизација и техничка механика Прво вработување на 01.04.1982.година во ШС Сандански - Македонски Брод Од 01.12.1982. година е асистант на Катедра за Шумски комуникации и градежна шумска механизација и техничка механика Од 23.12.1998.година до март, 2000.година е директор на ЈП Македонски шуми дипл.шум.инж. Анѓеле Спировски од 29.02.2000. до 10.01.2001. Роден на 11.10.1962. година, Скопје 1987. година дипломирал на Шумарски факултет-Универзитет Кирил и Методиј - Скопје 1988-1998 Завод за уредување и проектирање на шуми-Скопје 1998-2000 Директор на Државниот инспекторат за шумарство и ловство-МЗШВ 1999 година - Член на Управен одбор на ЈП Македонски шуми 2000-2001 Генерален директор на ЈП Македонски шуми 2006.година Советник на генералниот директор во ЈП Македонски шуми

дипл.шум.инж. Ѓоко Портарски од 10.01.2001. до 09.07.2001.

1994 година Дипломирал на Универзитетот “Св.Кирил и Методиј“ на Шумарскиот факултет во Скопје 01.02.1995 година - прво вработување во ПОС Завод за уредување на шуми и проектирање “Шумапроект“Скопје, на. 1999 година - ВД директор на. “Шумапроект”. 04.05.2000 година, по спојувањето на ПОС Завод за уредување на шуми “Шумапроект” - Скопје со ЈП “Македонски шуми” е назначен за помошник директор на Секторот за уредување на шуми и проектирање како нов сектор во ЈП “Македонски шуми”. Од 11.01.2001 до 04.07.2001 година година, генерален директор на ЈП “Македонски шуми”. Од 18.03.2002 година работи во ПШС “Малешево” Берово.

25

м-р Љупчо Несторовски од 04.12.2001 . до 14.11.2002. Роден 30.08 1964.година, во Скопје Дипломирал на Шумарски факултет во Скопје 1989 година Магистер по биотехнолоски науки, искористување на шумите 1996 година Од 1990 Асистент на Шумарски факултет во Скопје на предметите: Искористување на шумите и Механизација во шумарството Од 1999 до 2000 - Помошник на Министерот за земјоделство, шумарство и водостопанство на РМ, за Сектор шумарство Во 2001- Директор на Државниот инспекторат за шумарство и ловство Од 2001-2002 - генерален директор на ЈП "Македонски шуми" Вонреден професор на Шумарски факултет -Скопје, на Катедра за Шумарски техники и операции.

дипл.шум.инж. Фјодор Доброхотов од 18.11.2002. до 18.04.2005 . Роден 02.05 1960.година, во Скопје Образование Дипломирал на Шумарски факултет во Скопје 1986 година. Професионална активност Од 1987.година работи на ШИК Диер- Куманово. Од 1990-2002. година работи во ДИК Треска -Скопје Од 2002- 2005.година генерален директор на ЈП "Македонски шуми".

дипл.ецц. Ацо Ѓурчески од 18.04.2005. до 29.08.2006. Роден во 25.06 1957.година, во Кичево 1986.година -дипломирал на Економски факултет - Универзит Кирил и Методиј -Скопје, 1987-1991 - СИЗ за Здравствена Заштита - Кичево -приправник, референт за план и анализа 1991-1994 Министерство за Здравство-Фонд за здравствена заштита ПЕ Кичево - ревизор 1994-1997 - директор на ОО за ПТТ сообраќај "Кичево" -Кичево 1997-1998 - директор на "Македонска Пошта". 1998-2001 - советник во ГЦПС - Пошта Скопје 2. 01.03.200130.10.2001 - финансов директор во ЈП"Паркови и зеленило"-Скопје 2001-2002 - -државен советник за логистика -Министерство за Одбрана на РМ 2002-2003 – директор на Служба за општи и заеднички работи во владата на РМ (СОЗР). Од 18.04.2005-до 29.08.2006 - генерален директор на ЈП,,Македонски шуми,,

26 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

историјат Претседатели на Управниот Одбор во поранешните состави, после Г-дин Томе Георгиев, се именувани: - д-р проф. Кирил Крстевски - д-р проф. Димитар Баткоски - д-р проф. Александар Трендафилов

дилп.ецц. Горан Анастасовски претседател на Управниот Одбор на ЈП Македонски шуми

Сегашниот состав на Управниот Одбор е следниот: - Бранко Скендерски - заменик претседател - Муамер Ќазими-Тетово - Беадин Салифофски - Тодорка Коцева-Кавадарци - д-р проф Живко Давчев - Данчо Јаневски-Скопје - Боби Величковски -Струмица - Драги Црнгаров-с.Куклиш - Елена Пандева-Струмица - Драган Настевски-М. Брод - д-р проф Костадин Бахчеванџиев - д-р проф Јосиф Димески

Сегашниот состав на Одборот за контрола на материјално и финансиско работење е следниот: - Јовче Стојановски- Кичево - Елвис Бајрами-Скопје - Борис Стојчевски-Скопје - Сузана Равановска-Скопје - Зоран Зашев-Скопје

Трансформација на ЈП"Македонски шуми" Уште со самото основање, во Одлуката за основање, Владата на РМ, предвиде трансформирање на работењето на Јавното претпријатие со издвојување на несуштинските - непрофитабилните делови на претпријатието. Во досегашното работење како позначајни активности за трансформација на Јавното претпријатие се следните: 1. Со одлука на Управниот Одбор на ЈП"Македонски шуми" за отуѓување на средствата за транспорт и механизација бр 03-1482/1 од 14.10.1998год. се предвиде отуѓување на 80% од средствата за транспорт и механизација во сопственост на ЈП"Македонски шуми" при што предност за купување имаа вработените на Јавното претпријатие кои работеа со тие средства, а како услов беше престанок на работен однос во Јавното претпријатие на работникот кој го откупил транспортното средство.

2. Издвојување на несуштински и непрофитабилните делови на Јавното претпријатие, со цел за нивна понатамошна приватизација која се изврши врз основа на одлука на Управниот Одбор на Јавното претпријатие бр.02-1579/2 од 04.08.2008г за која Владата на РМ даде согласност со своја одлука бр 19-4358/1 од 05.12.2005година Постапувајќи според наведените одлуки на Владата на РМ и Управниот Одбор пред надлежните судови на трговскиот регистар се запишаа следните новоформирани ДООЕЛ-и кои се основаа со издвојување о Јавното претпријатие и тоа: 1. Друштво за пиланско производство и преработка на дрво-Пилана увоз-извоз ДООЕЛ-Струга 2. Друштво за пиланско производство и преработка на дрво-Пилана-КУ-ПИ увоз-извоз ДООЕЛ-Куманово 3. Друштво за пиланско производство и преработка на дрво-Пилана- увоз-извоз ДООЕЛ-Битола, 4. Друштво за пиланско производство и преработка на дрво-Пилана-Брајчино -увоз-извоз ДООЕЛ-Ресен, 5. Друштво за пиланско производство и преработка на дрво-Пилана-Дервишица, увоз-извоз ДООЕЛ-Делчево, 6. Друштво за пиланско производство и преработка на дрво-Пилана-Суви Лаки -увоз-извоз ДООЕЛ-Берово 7. Друштво за пиланско производство и преработка на дрво-Пилана-увоз-извоз ДООЕЛ-Прилеп, 8. Друштво за одгледување и производство на риба Извор, увоз -извоз ДООЕЛ с. Извор-Кичево, 9. Друштво за одгледување и производство на риба Клепало,увоз- извоз, ДООЕЛ -Берово , 10. Паланчанка, увоз-извоз ДООЕЛ с. Псача-Крива Паланка ,

27

дипл.правник Владимир Бахчовановски -генерален директор на ЈП Македонски шуми

Роден на 30.12.1977. година во Скопје, Република Македонија 2001. Дипломирал на Правен Факултет, Универзитетот “Кирил и Методиј“ -Скопје 2002. Приправник-волонтер во Адвокатска канцеларија 2004 - 2006 вработен во АД за осигурување Табак Скопје Генерален директор на ЈП “Македонски шуми“ од 2006 година Положен правосуден испит Од 2008. година, студира на постдипломски студии на Меѓународен менаџмент- Економски Факултет при Универзитетот “Кирил и Методиј“ од 10.09.2006. година - актуелен директор

Менаџерски тим на ЈП Македонски шуми Советници на директорот - дипл.инж.Анѓеле Спировски - спец.односи со јавност Александар Флоровски

Помошници на директорот - дипл.ецц. Душко Весковски Сектор за економско-финансиски работи Роден на 25.04.1955.година во Скопје Дипломирал на Економски Факултет-Скопје 1980.година.

Oд 1980-1994 во Фас 11октомври, 1994-2000 во Колор Трејд-Скопје, 2000-2002 Кошаркарски сојуз на Македонија. Од 2002 до денес во ЈП Македонски шуми. Во 2002.година - помошник директор на Сектор за финансии. Од 2002 до 2006.година работи како референт во Сектор за финансии. Од октомври, 2006.година помошник директор на Сектор за финансии

шум.инж. Марјан Стојаноски Сектор за комерцијалноработење Роден 09.08.1973.година, Прилеп. Дипломирал на Шумарски факултет во Скопје 1997.година. Од 1999.година, работи во Завод за уредување на шуми и ловишта и проектирање. Од октомври, 2006. година е помошник директор на Сектор за комерцијално работење.

- м-р Слободанчо Климоски Сектор за лов, ловен туризам фарми и рибници Сектор за одгледување, заштита и екологија на шуми Роден 22.06.1968.година, Радовиш. Дипломирал на Шумарски факултет во Скопје во 1994. година. Од 1997 година, работи во Завод за уредување на шуми и ловишта проектирање Од мај 2000 година работи во дирекција на ЈП Македонски шуми, Сектор за уредување на шуми и ловишта и проектирање. Од октомври, 2006 година помошник директор на Сектор за лов и ловен туризам Од јули 2008 раководи со секторот за Одгледување, заштита и екологија на шумите при ЈП “Македонски шуми“

28 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

МЕНАЏЕРСКИ ТИМ дипл.правник Султана Милојевиќ в.д. Сектор за правни, кадровски и општи работи Роденa 22.11.1957.година во Велес. Дипломирала на Правен факултет-Универзитет СВ. Кирил и Методиј-Скопје во 1981. година. Од 1981.година, работи во Министерство за образование-подрачна единица- Велес. Од 1995.година се работи ви ПОС Шумарство "Бабуна"- Велес. Во дирекција на ЈП Македонски шуми -дирекција, доаѓа во 2000 година. Од 2000-2002.година, за прв пат е назначена за пом. директор од на Сектор за правни работи. Од 2002-2007.година работи како самостоен референт во Сектор за правни работи. Во јануари 2007.година, е назначена за В.Д. пом. директор на Сектор за правни работи

м-р Костадинка Соколовска Сектор за план, анализа, развој и инвестиции Родена 18.10.1968 година во Скопје. Дипломирала на Шумарски факултет во Скопје, 1992.година. Магистер по биотехнички науки, од областа на шумарството, уредување на шуми 1996. година. Од 1994 – 1997.година, стручен соработник на Шумарскиот факултет во Скопје. Од 1998. година работи како референт по користење на шуми, во Сектор за користење на шуми и примарна преработка на дрво во дирекција на ЈП”Македонски шуми” . Од 2000-2001.година е помошник директор на Секторот за развој, инвестиции, план и анализа. Од 2002-2006.година, работи како референт за одгледување на шуми во Сектор за одгледување, заштита и екологија на шуми. Од октомври 2006 година е помошник директор на Секторот за развој, инвестиции, план и анализа

шум.инж Љупчо Мицев Сектор за уредување на шуми и проектирање Роден 07.10.1965.година, Скопје. Дипломирал на Шумарскиот факултет во Скопје, 1997.година. На 01.08. 2000.година се вработил во Сектор за уредување на шуми и ловишта и проектирање. Од 2002.година работи во ПШС Караџица - Скопје.

2003.година повторно работи во Сектор за уредување на шуми и ловишта и проектирање. Од октомври 2006.година е помошник директор на Сектор за уредување на шуми и ловишта и проектирање.

шум.инж Стојан Иванов Сектор за користење на шуми и примарна преработка на дрво 1981. година - Дипломирал на Шумарскиот факултет-шумарска насока во Скопје, на универзитетот Св. “ Кирил и Методи “ – Скопје. 1982 година се вработил во ШС “ Бор”-Кавадарци, работи како раководител во работни единици и ги поминува сите фази во работниот процес. 1998-1999) - работи на работно место командир на шумската полиција на МЗШВ- ПЕ-Кавадарци. 1999-2001)- работи како заменик раководител во подружницата “Бор” Кавадарци. 2001-2002 Помошник директор на Секторот за искористување на шумите и примарна преработка на дрвото во ЈП”Македонски шуми”. 2002- 2003 Заменик-раководител во подружницата “Бор” – Кавадарци. 2003 – 2006 самостоен референт по искористување на шумите во ПШС“Бор”- Кавадарци. Од 2006 година - Помошник директор на Секторот за искористување на шумите и примарна преработка на дрвото во ЈП “Македонски шуми “.

29

Шумско Стопански Единици

30 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

СТОПАНИСУВАЊЕ СО ШУМИТЕ

31

Уредување на шуми

Уредувањето во минатото, односно далечната 1946 година било во својот почетен стадиум, припаѓало на Главната управа за шуми, која била во рамките на Министерството за шуми, во тогашната Југославија. Дејноста се состоела главно во инвентаризација на шумата и изработка на годишните планови за сеча. Во почетокот на педесетите години, поточно 1952 година, се формирале 24 шумски стопанства, кои функционираат во рамките на Главната управа за шуми. На чело на истата бил назначен инж. Вјенчеслав Поплавски.

Веќе во средината на педесетите години, под раководство на инж. Благоја Тасиќ се формира Заводот за уредување на шуми, како дел од Секретаријатот за земјоделие, шумарство и водостопанство. Дејноста на Заводот се состоела во изработка на десетгодишни елаборати кои биле неопходни за стопанисување со шумите. Со донесувањето на Основниот сојузен Закон за шумите 1961 година, се поставени основите за долгорочно планирање, кога и отпочнал интеграциониот процес помеѓу шумските стопанства и шумско индустриските капацитети на ниво на тогашните општини. Тој процес се развива во сооднос на интеграциите помеѓу општинските шумски организции и доаѓа до формирање на поголеми дрвно индустриски капацитети како што биле ДИК Треска од Скопје и ДИК Црн Бор од Прилеп. Кон нив се припојуваат голем дел од шумските организации, додека мал дел од нив остануваат самостојни, а Националните паркови се интегрирале како посебна заедничка Управа.

Во тој период и Законот за уредување на шуми пристапува на асоцијацијата ДИК Треска од Скопје, каде функционира се до крајот на 80-тите години. За тоа време Заводот за уредување на шуми ја извршува дејноста на уредување на шумите и изготвува шумско уредувачки елаборати, кои подоцна се наименувани како шумскостопански основи. За прв пат, законска обврска за изработка на шумско-стопански основи во Република Македонија, е утврдена со Законот за шуми од 1974 година. Истите се изработуваат за потребите на ДИК Треска, ДИК Црн Бор, самостојните шумски стопанства и за Националните паркови. Во овој период Заводот за уредување на шуми, функционира како организација со самостојно финансирање врз база на склучување на договори со доверителите. Во тој период настанува појава на конкуренција од други правни и физички субјекти заради законска празнина, што го доведува Заводот за уредување во ситуација да му се загрози егзистенцијата, односно добива се помалку средства за примање и усовршување на кадри, купување на опрема, теренски возила и друго. Поради ваквата ситуација, Заводот е принуден да изведува работа надвор од Македонија, во тогашната САП Косово и Србија.

Во периодот на осамостојувањето на Заводот за уредување како посебна работна организација, од втората половина на 1958 година, па се до 1974 година раководи инж. Михајло А. Михајлов. По овој период, па се до 2000 година се менуваат повеќе директори и тоа: Инж. Даме Брезовски, д-р. Мирко Арсовски, инж. Ристо Николов, д-р Славе Петрушевски додека инж. Павле Смичков, инж. Миле Трајковиќ и инж. Ѓоко Портарски биле В.Д-директори.

Значајно е да се спомене дека во Заводот за уредување на шуми, во периодот на формирањето, во постоењето и развојот на истиот имаат работено еминентни шумарски стручњаци меѓу кои се: проф. Стојмен Јовановски, проф. Борис Трпков, проф. Станојко Ангелов, проф. Радослав Ризовски како и инженерите Тошо Тодоровски инж. Љубомир Марковски , инж. С. Лазаров, инж. Б. Контески, инж. Никола Илиевски, инж. Д. Стојановски, инж. П. Петровиќ како и техничарите Блаже Ристевски, Спиро Спировски и Д. Спасов кои скоро целиот работен век го поминаа со таксационите премери во Заводот за уредување.

32 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

СТОПАНИСУВАЊЕ СО ШУМИТЕ

Во овој период уредувањето се одвива со голем ентузијазам на начин кој е својствен на тоа време, со полн анганжман на луѓе, средства и работни денови на терен кои придонесувале за изработка на точни и детални планови за стоапанисување. При услови на недостаток на теренски возила и објекти за сместување, уредувањето се одвива под тешки услови за работа, каде за завршување на една стопанска единица било потребно и неколку месеци теренска работа.

По осамостојувањето на Р. Македонија и донесувањето на Законот за шуми (1997) и формирањето на ЈП "Македонски шуми" (1998 г.) како единствено државно претпријатие за стопанисување со шумите, неминовно дојде до припојување на Заводот за уредување на шуми и ловишта и проектирање кон "Македонски шуми" во текот на 2000 година, како Сектор за уредување на шуми и ловишта.

Секторот за уредување на шуми и ловишта и проектирање, ги изработува Плановите за стопанисување според Правилникот за содржината на Посебните планови за стопанисување со шумите (Сл.весник на М бр. 47/97). Посебните планови за стопанисување со шумите се донесуваат за сите шумскостопански единици. Како целина, шумскостопанска единица е природна, утврдена според орографските, хидрографските, сообраќајниците и други услови за стопанисување. Истите се составени од оддели и пододдели.

Покрај изработката на Посебните планови за стопанисување со шуми, Секторот изработува и Посебни ловностопански основи. Тимот на стручни лица во Секторот врши изработка на Анекси кон посебните планови за стопанисување и ловностопански основи, изработка на програми во однос на шуми и ловишта, изработка на проекти на шумски сообраќајници и други проектантски работи врзани за планирањето во шумарството. Секторот за уредување на шуми и ловишта и проектирање се состои од 31 вработени лица, од кои еден доктор на науки, двајца магистри, 21 се дипломирани шумарски инженери, 6 техничари и еден вработен со основно образование.

Изработка на Посебните планови за стопанисување со шуми се состои од теренска и канцелариска работа. Теренската работа ја извршуваат Самостојните проектанти со помош, односно во координација со вработените стручни лица во шумските Подружници. Самостоен проектант претствува работно место во Секторот за уредување на шуми и ловишта и проектирање кое се добива со минимум три години работно искуство во уредувањето на шумите, додека работното место проектант го пополнува шумарски инженер со работно искуство до три години во уредувањето.

Канцелариската работа се состои во изготвување на работните карти, средување и пресметување на податоците од терен. Изведбата на канцеларискиот дел од работата во голем дел е компјутерска. За извршувањето на истата стручниот тим во Секторот имаше задолжителна обука за комјутерска изведба на Плановите кои скоро во целост се изработуваат самостојно. Просториите и условите за канцелариска работа на Секторот за уредување на шуми и ловишта по квалитет се на завидно ниво кое не заостанува зад останатите уредувачки бироа на Балканот, па и пошироко. И со минатиот и со сегашниот статус на Секторот за уредување единствената обврска е грижата за изработка на Плановите за стопанисување за целокупниот шумски фонд на Р. Македонија, не сметајќи површините на Националните паркови, шумите со посебна намена и парк шумите.

33

План и анализа Секторот за развој, инвестиции, план и анализа претставува важна логистичка поддршка во работењето на другите сектори, показател за насоката во која се движи претпријатието, како и основа од која се тргнува при донесувањето на деловната политика за идното работење на Јавното претпријатие. Секторот за секоја деловна година изработува Годишен план за работа на Јавното претпријатие, како базичен документ во кој се планираат производните и финансиски активности на претпријатието за наредната деловна година, врз база на плановите на подружниците. Производно-финансовиот план претставува збир на активности кои треба да се организираат и остварат во предвидениот обем според Посебните планови за стопанисување со шуми за деловната година, со целосно ангажирање на сите вработени во претпријатието. Се следат и анализираат остварените производни и финансиски резултати од работењето на подружниците и претпријатието во целина. Врз основа на тоа се изработуваат месечни, квартални и полугодишни извештаи за резултатите од работењето. Годишниот Производно-финансиски план претставува еден од најзначајните документи на Јавното претпријатие, со кој се детерминираат основните насоки на деловната политика, како и конкретните задачи кои треба да се остварат во наредната година, имајќи го притоа предвид остварувањето на главната општествена задача и основната цел во работењето на Јавното Претпријатие, а тоа е заштита и одгледување на шумите, како добро од општ интерес. Како комплексен документ посебно треба да се издвои Анализата на работењето (по подружници и на ниво на Јавното претпријатие) за секоја измината деловна година. Анализата на работењето на Јавното претпријатие се работи врз база на податоците за остварените производни резултати од работењето основната и други дејности, како и врз основа на остварените финансиски резултати искажани во Завршната пресметка на Јавното Претпријатие. Со овој начин на анализирање на резултатите од работењето се овозможува да се согледаат позитивните трендови во работењето и да се апострофираат негативните страни и проблеми во тековното работење. Добиените сознанија претставуваат добра основа за предлагање на адекватни мерки за спроведување на деловната политика на претпријатието и за поуспешно работење во иднина. Се следат и анализираат трошоците потребни за извршување на планираното производство, се изработуваат калкулации за цена на чинење на главните шумски производи и врз основа на тоа се даваат предлози за нивно намалување, рационализирање и усогласување со нормативите во шумарството. Секторот изработува и Годишна инвестициона програма согласно потребите и финансиските можности на Јавното претпријатие. При изработка на документите Секторот соработува со другите Сектори во Дирекцијата по однос на добивање на бараните и потребни податоци, како и во однос на достапноста и користење на изработените материјали и документи од нивна страна. Секторот со својата екипираност и стручност одговара на сите барања и потреби за изработка на наменски анализи, проценки и слични документи со цел да се добие поцелосен увид во работењето на Јавното Претпријатие.

34 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Genciana - Генцијана, лок. Галичица

ɄɈɊɂɋɌȿȵȿ ɇȺ ɒɍɆɂɌȿ ɜɨ ȳɉ "ɆȺɄȿȾɈɇɋɄɂ ɒɍɆɂ

Користење на шумите Според податоците од посебните планови за стопанисување со шумите,вкупната површина на уредени шуми и шумско земјиште изнесува 1.091.857.59ха. од која 835.055.82ха, или 76.48%, обраснати површини, 256.801.77 ха,или 23.52% необраснато земјиште. Неуредени се околу 8% од шумските површини, кои се одликуваат со ниска продуктивност, а се наоѓаат главно во приватна сопственост. Од обраснатите површини 255.447.74ха, или 30.39.% се под високостеблени шуми, 546.179.40ха, или 63.40% нискостеблени шуми и 14.459.50ха, или 1.73% се шумски култури на возраст до 20 години, и 18.972.18ха. се шикари или 2.27%. Површината на шумите и другите шумски земјишта со кој стопанисува ЈП.

Механизација со која располага ЈП “Македонски шуми” ЈП “Македонски шуми” располага со следната механизација: товарни возила-91, трактори- 47, булдожери-60, дигалки30, утоварачи-скипови-11, компресори-18, жичари-3, автобуси-25, теренски возила УАЗ - 35, теренски возила Лада-Нива-74 Од 1998 до 2008 година изработени се 194 Посебни планови за стопанисување со шумите.

Продажба на дрвни асортименти Секторот за комерцијално работење врши продажба на дрвните сортименти врз основа на Годишен план за работа на ЈП,,Македонски шуми,,. Продажбата се врши по Ценовник на цени на главни шумски производи усвоена од Управниот одбор на ЈП,,Македонски шуми,, а одобрена од Владата на РМ ,а преку Директорот на ЈП, секторот за комерцијално работење во Дирекција како и Раководителите на Подружниците. На крајот на годината во пишаните медиуми се објавува Соопштение за условите на продажба и потребната документација за склучување на договори. Договорите за продажба се склучуваат со коминтенти кои имаат сопствени капацитети за преработка на техничко дрво. Важноста на договорот е во тековната година на склучување. Продажбата е регулирана со Упатство за продажба на дрвни сортименти. Огрвното дрво се продава преку договори со Синдикални организации и на физички лица преку подружниците на Јавното претпријатие.

ɋɩɨɪɟɞ ɩɨɞɚɬɨɰɢɬɟ ɨɞ ɩɨɫɟɛɧɢɬɟ ɩɥɚɧɨɜɢ ɡɚ ɫɬɨɩɚɧɢɫɭɜɚʃɟ ɫɨ ɲɭɦɢɬɟ,ɜɤɭɩɧɚɬɚ ɩɨɜɪɲɢɧɚ ɧɚ ɭɪɟɞɟɧɢ ɲɭɦɢ ɢ ɲɭɦɫɤɨ ɡɟɦʁɢɲɬɟ ɢɡɧɟɫɭɜɚ 1.091.857.59ɯɚ. ɨɞ ɤɨʁɚ 835.055.82ɯɚ, ɢɥɢ 76.48%, ɨɛɪɚɫɧɚɬɢ ɩɨɜɪɲɢɧɢ, 256.801.77 ɯɚ,ɢɥɢ 23.52% ɧɟɨɛɪɚɫɧɚɬɨ ɡɟɦʁɢɲɬɟ. ɇɟɭɪɟɞɟɧɢ ɫɟ ɨɤɨɥɭ 8% ɨɞ ɲɭɦɫɤɢɬɟ ɩɨɜɪɲɢɧɢ, ɤɨɢ ɫɟ ɨɞɥɢɤɭɜɚɚɬ ɫɨ ɧɢɫɤɚ ɩɪɨɞɭɤɬɢɜɧɨɫɬ, ɚ ɫɟ ɧɚɨɼɚɚɬ ɝɥɚɜɧɨ ɜɨ ɩɪɢɜɚɬɧɚ ɫɨɩɫɬɜɟɧɨɫɬ. Ɉɞ ɨɛɪɚɫɧɚɬɢɬɟ ɩɨɜɪɲɢɧɢ 255.447.74ɯɚ, ɢɥɢ 30.39.% ɫɟ ɩɨɞ ɜɢɫɨɤɨɫɬɟɛɥɟɧɢ ɲɭɦɢ, 546.179.40ɯɚ, ɢɥɢ 63.40% ɧɢɫɤɨɫɬɟɛɥɟɧɢ ɲɭɦɢ ɢ 14.459.50ɯɚ, ɢɥɢ 1.73% ɫɟ ɲɭɦɫɤɢ ɤɭɥɬɭɪɢ ɧɚ ɜɨɡɪɚɫɬ ɞɨ 20 ɝɨɞɢɧɢ, ɢ 18.972.18ɯɚ. ɫɟ ɲɢɤɚɪɢ ɢɥɢ 2.27%. ɉɨɜɪɲɢɧɚɬɚ ɧɚ ɲɭɦɢɬɟ ɢ ɞɪɭɝɢɬɟ ɲɭɦɫɤɢ ɡɟɦʁɢɲɬɚ ɫɨ ɤɨʁ ɫɬɨɩɚɧɢɫɭɜɚ ȳɉ. Состав на шумите по површина : ɋɨɫɬɚɜ ɧɚ ɲɭɦɢɬɟ ɩɨ ɩɜɪɲɢɧɚ : ɋɨɫɬɚɜ ɧɚ ɲɭɦɢɬɟ ɑɢɫɬɢ ɲɢɪɨɤɨɥɢɫɧɢ ɲɭɦɢ Ɇɟɲɚɧɢ ɲɢɪɨɤɨɥɢɫɧɢ ɲɭɦɢ ɑɢɫɬɢ ɢɝɥɨɥɢɫɧɢ ɲɭɦɢ Ɇɟɲɚɧɢ ɢɝɥɨɥɢɫɧɢ ɲɭɦɢ Ⱦɪɭɝɢ ɲɢɪɨɤɨɥɢɫɧɢ ɢ ɢɝɥɨɥɢɫɧɢ ɲɭɦɢ ȼɄɍɉɇɈ :

ɉɨɜɪɲɢɧɚ ɜɨ ɯɚ 471.138.49 239.744.73 70.812.33 8.350.56 45.009.51 835.055.82

Ⱦɪɜɧɚ ɦɚɫɚ ɧɚ ɲɭɦɢɬɟ ɫɨ ɤɨʁ ɫɬɨɩɚɧɢɫɭɜɚ ȳɉ ɫɩɨɪɟɞ ɫɬɨɩɚɧɫɤɚɬɚ ɮɨɪɦɚ. Ɉɞɝɥɟɞɭɜɚɱɤɚ ɢ ɉɨɜɪɲɢɧɚ Ⱦɪɜɧɚ ɦɚɫɚ ɫɬɨɩɚɧɫɤɚ ɚ ɮɨɪɦɚ ɯɚ % ɦ3 ɦ3/ɯɚ ȼɢɫɨɤɨɫɬɟɛɥɟɧɢ 259.905 31.0 47.993.809 185 ɟɞɧɨɜɨɡɪɚɫɧɢ 106.419 10.078.700 95 (41) ɪɚɡɧɨɜɨɡɪɚɫɧɢ 163.485 (59) 37.915.109 232. ɇɢɫɤɨɫɬɟɛɥɟɧɢ 565.152 69.0 27.945.762 42 ɧɢɫɤɨɫɬɟɛɥɟɧɢ 546.180 27.666.304 51 (99) ɲɢɤɚɪɢ 18.972 (1) 279.458 14

Ƚɨɞɢɲɟɧ ɩɪɢɪɚɫɬ % ɦ3 ɦ3/ɯɚ 49 792.223 3.0 (21) 190.134 (1.79) (79) 602.089 (3.68) 51 824.559 (98) 808.068 (2)

16.491

1.46 1.48 0.87

ɉɨɜɪɲɢɧɚ ɫɨ ɤɨʁɚ ɫɬɨɩɚɧɢɫɭɜɚ ȳɉ ɫɩɨɪɟɞ ɜɢɞɨɜɢɨɬ ɫɨɫɬɚɜ ɧɚ ɲɭɦɢɬɟ ɉɨɜɪɲɢɧɚ ɫɨ ɤɨʁɚ ɫɬɨɩɚɧɢɫɭɜɚ ȳɉ ɫɩɨɪɟɞ ɜɢɞɨɜɢɨɬ ɫɨɫɬɚɜɉɨɜɪɲɢɧɚ ɧɚ ɲɭɦɢɬɟ ɉɨɜɪɲɢɧɚ ɉɨɜɪɲɢɧɚ ɧɚ ɲɭɦɢɬɟ ɫɩɨɪɟɞ ɜɢɞɨɜɢɨɬ ɯɚ ɉɨɜɪɲɢɧɚ ɧɚ ɲɭɦɢɬɟ ɫɩɨɪɟɞ ɜɢɞɨɜɢɨɬ ɯɚ ɫɨɫɬɚɜ ɫɨɫɬɚɜ Ȼɭɤɚ 195.403,06 Ȼɭɤɚ 195.403,06 Ⱦɚɛɨɜɢ 244.671,36 Ⱦɚɛɨɜɢ 244.671,36 Ⱦɪɭɝɢ ɲɢɪɨɤɨɥɢɫɧɢ 27.556,84 Ⱦɪɭɝɢ 27.556,84 Ⱦɪɭɝɢɲɢɪɨɤɨɥɢɫɧɢ ɦɟɤɢ ɥɢɫʁɚɪɢ 8.350,56 Ⱦɪɭɝɢ 8.350,56 ɋɦɪɱɚɦɟɤɢ ɥɢɫʁɚɪɢ 835,06 ɋɦɪɱɚ 835,06 ȿɥɚ 2.005,17 ȿɥɚ 2.005,17 ɐɪɧ ɛɨɪ 55.948,74 ɐɪɧ 55.948,74 Ȼɟɥ ɛɨɪ ɛɨɪ 6.680,45 Ȼɟɥ ɛɨɪ 6.680,45 Ⱦɪɭɝɢ ɢɝɥɨɥɢɫɧɢ 4.175,30 Ⱦɪɭɝɢ 4.175,30 Ⱦɪɭɝɢɢɝɥɨɥɢɫɧɢ ɢɝɥɨɥɢɫɧɢ ɢ ɲɢɪɨɤɨɥɢɫɧɢ 288.929,31 Ⱦɪɭɝɢ ɢɝɥɨɥɢɫɧɢ ɢ ɲɢɪɨɤɨɥɢɫɧɢ 288.929,31 ȼɤɭɩɧɢɨɬ ɦɨɠɟɧ ɝɨɞɢɲɟɧ ɫɟɱɢɜ ɟɬɚɬ ɢɡɧɟɫɭɜɚ ɨɤɨɥɭ 1 094 815ɦ3. ɛɪɭɬɨ ȼɤɭɩɧɢɨɬ ɦɨɠɟɧ ɝɨɞɢɲɟɧ ɫɟɱɢɜ ɟɬɚɬ ɢɡɧɟɫɭɜɚ ɨɤɨɥɭ 1 094 815ɦ3. ɛɪɭɬɨ ɫɬɨɟɱɤɚ ɞɪɜɧɚ ɦɚɫɚ, ɢɥɢ 75% ɨɞ ɜɤɭɩɧɢɨɬ ɝɨɞɢɲɟɧ ɩɪɢɪɚɫɬ ɫɬɨɟɱɤɚ ɞɪɜɧɚ ɦɚɫɚ, ɢɥɢ 75% ɨɞ ɜɤɭɩɧɢɨɬ ɝɨɞɢɲɟɧ ɩɪɢɪɚɫɬ Ɇɨɠɟɧ ɟɬɚɬ ɉɥɚɧɢɪɚɧɨ Ɉɫɬɜɚɪɟɧɨ - ɦ3 % ɧɚ ɨɫɬɜɚɪɭɜɚʃɟ Ƚɨɞɢɧɚ Ɇɨɠɟɧ ɜɨ ɦ3 ɟɬɚɬ ɉɥɚɧɢɪɚɧɨ ȼɤɭɩɧɨ ɦ3 ȼɤɭɩɧɨ Ɉɫɬɜɚɪɟɧɨ Ɍɟɯɧɢɱɤɨ ȼɤɭɩɧɨ % ɧɚɌɟɯɧɢɱɤɨ Ɉɝɪɟɜɧɨ - ɦ3 Ɉɝɪɟɜɧɨ ɨɫɬɜɚɪɭɜɚʃɟ 1.275.896 ȼɤɭɩɧɨ 854.748.00 682.668.00 Ɍɟɯɧɢɱɤɨ 148.062.00 Ɉɝɪɟɜɧɨ 514.506.00 ȼɤɭɩɧɨ 78% Ɍɟɯɧɢɱɤɨ 92% Ɉɝɪɟɜɧɨ 74% ɜɨ ɦ3 ɦ3 ȼɤɭɩɧɨ 1.163.757 816.177.00 733.280.00 132.935.00 600.345.00 90% 83% 91% 1.275.896 854.748.00 682.668.00 148.062.00 514.506.00 78% 92% 74% 1999 1998 1.270.970 816.177.00 777.652.00 733.280.00 797.602.00 132.935.00 159.297.00 600.345.00 638.305.00 103% 112% 101% 1.163.757 90% 83% 91% 2000 1999 1.265.533 777.652.00 782.198.00 797.602.00 515.192.00 159.297.00 97.837.00 638.305.00 417.355.00 66% 71% 65% 1.270.970 103% 112% 101% 2001 2000

1998 Ƚɨɞɢɧɚ

2002 2001 2003 2002 2004 2003 2005 2004 2006 2005 2007 2006 2007

1.280.163 1.265.533 1.237.824 1.280.163 1.232.480 1.237.824 1.225.791 1.232.480

756.805.00 515.192.00 527.941.00 107.450.00 782.198.00 97.837.00 726.679.00 527.941.00 654.296.00 107.450.00 120.863.00 756.805.00 730.371.00 654.296.00 626.884.00 120.863.00 134.329.00 726.679.00 694.482.00 626.884.00 587.944.00 134.329.00 131.419.00 730.371.00

420.491.00 417.355.00 533.433.00 420.491.00 492.555.00 533.433.00

70% 66% 90% 70% 86% 90%

79% 71% 91% 79% 100% 91%

68% 65% 90% 68% 83% 90%

1.235.509 1.225.791 1.116.177 1.235.509

456.525.00 492.555.00 704.636.00 587.944.00 604.869.00 131.419.00 133.525.00 456.525.00 471.343.00 694.482.00 746.635.00 583.077.00 142.120.00 440.957.00 704.636.00 604.869.00 133.525.00 471.343.00

85% 86% 86% 85%

98% 100% 92% 98%

82% 83% 84% 82%

78% 86%

99% 92%

73% 84%

1.116.177

746.635.00

78%

99%

73%

36 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

583.077.00

142.120.00

440.957.00

СТОПАНИСУВАЊЕ СО ШУМИТЕ

ɉɪɟɝɥɟɞ ɧɚ ɢɡɝɪɚɞɛɚ, ɪɟɤɨɧɬɪɭɤɰɢʁɚ ɢ ɩɪɨɱɢɫɬɭɜɚʃɟ ɧɚ ɩɚɬɢɲɬɚ ɡɚ ɩɟɪɢɨɞ ɝɨɞɢɧɚ

2000-2007

ɉɪɟɝɥɟɞ ɧɚ ɢɡɝɪɚɞɛɚ, ɪɟɤɨɧɬɪɭɤɰɢʁɚ ɢ ɩɪɨɱɢɫɬɭɜɚʃɟ ɧɚ ɩɚɬɢɲɬɚ ɩɟɪɢɨɞ 2000-2007 ɝ. Ƚɨɞɢɧɢ ɉɚɬɢɲɬɚ

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

ȼɤɭɩɧɨ ɤɦ

ɜɨ ɤɢɥɨɦɟɬɪɢ ɂɡɝɪɚɞɛɚ (ɦɟɤɢ) Ɋɟɤɨɧɫɬɪɭɤɰɢʁɚ ɢ ɩɪɨɱɢɫɬɭɜɚʃɟ

299.85

223,63

216,25

187,48

237,41

182,19

181,91

232,82

1.461,69

3.122,10

821,50

1.168,65

1.464,10

2.027,89

1.624,98

1.773,03

1.692,70

13.694,95

Reden broj

Ɇɟɯɚɧɢɡɚɰɢʁɚ ɫɨ ɤɨʁɚ ɪɚɫɩɨɥɚɝɚ ȳɉ "Ɇɚɤɟɞɨɧɫɤɢ ɲɭɦɢ" {UMSKI FOND

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

Povr{ina - ha

Podru`nici ȳɉ "Ɇɚɤɟɞɨɧɫɤɢ ɲɭɦɢ" ɪɚɫɩɨɥɚɝɚ ɫɥɟɞɧɚɬɚ ɦɟɯɚɧɢɡɚɰɢʁɚ: Povr{ina ɫɨ Vkupno Drvna masa ɯɚ obrasnata m3 Visoki Niski Kulturi [ikara ɬɨɜɚɪɧɢ ɜɨɡɢɥɚ 91,ɬɪɚɤɬɨɪɢɜɨ47,ɛɭɥɞɨɠɟɪɢ60, ɞɢɝɚɥɤɢ 30, ɭɬɨɜɚɪɚɱɢ/ɫɤɢɩɨɜɢ 28.535,58 23.561,30 17.788,20 4.503,60 269,50 5.281.271 [.S. " ɆȺɅȿɒȿȼɈ " - BEROVO ɤɨɦɩɪɟɫɨɪɢ 18, ɠɢɱɚɪɢ 2, ɚɜɬɨɛɭɫɢ 25,ɬɟɪɟɧɫɤɢ ɜɨɡɢɥɚ ɍȺɁ-35, 9.358,50 8.485,30 7.328,89 1.156,41 1.878.611 [.S. " RAVNA11, REKA" - PEH^EVO ɬɟɪɟɧɫɤɢ 26.541,29 23.826,08 14.879,16 5.452,04 3.494,88 3.194.612 [.S. " ɈɋɈȽɈȼɈ" - ɄɊɂȼȺɜɨɡɢɥɚ ɉȺɅȺɇɄȺɅɚɞɚ-ɧɢɜɚ 74 7.777,29 6.825,57 2.258,47 4.254,85ɉɨɫɟɛɧɢ 312,25 ɩɥɚɧɨɜɢ ɡɚ 845.844 [.S. " ɄɊȺɌɈȼɈ" ɄɊȺɌɈȼɈ Ɉɞ -1998 ɞɨ 2008 ɝɨɞɢɧɚ ɢɡɪɚɛɨɬɤɟɧɢ ɫɟ ɉɨɫɟɛɧɢ 194 30.040,70 26.375,80 12.088,00 13.443,90 310,10 533,80 2.960.638 [.S. " ɈɋɈȽɈȼɈ " - ɄɈɑȺɇɂ ɫɬɨɩɚɧɢɫɭɜɚʃɟ ɫɨ ɲɭɦɢɬɟ.

17.506,73 15.432,28 1.620,90 13.657,38 154,00 285.768 [.S. " ɋȿɊɌȺ " - ɒɌɂɉ

[.S. " ɉɅȺɑɄɈȼɂɐȺ " - ɊȺȾɈȼɂɒ [.S. " ɉɅȺɑɄɈȼɂɐȺ " - ȼɂɇɂɐȺ [.S. " ȻȿɅȺɋɂɐȺ " - ɋɌɊɍɆɂɐȺ [.S. " ɋȺɅȺɇȹȺɄ " - ȼȺɅȺɇȾɈȼɈ [.S. " ɄɈɀɍȼ " - ȽȿȼȽȿɅɂȳȺ [.S. " ȾȿɆɂɊ ɄȺɉɂȳȺ " - ȾȿɆɂɊ ɄȺɉɂȳȺ [.S. " BOR " - KAVADARCI [.S. " CRN BOR " - PRILEP [.S. " BABUNA " - VELES [.S. " [UMARSTVO " - SVETI NIKOLE [.S. " KAJMAK^ALAN " - BITOLA [.S. " BIGLA " - DEMIR HISAR [.S. " LIPA " - KRU[EVO [.S. " PRESPA DRVO " - RESEN [.S. " GALI^ICA " - OHRID [.S. " JABLANICA " - STRUGA [.S. " STOGOVO " - DEBAR [.S. " LOPU[NIK " - KI^EVO [.S. " SANDANSKI" - MAKEDONSKI BROD [.S. " [AR " - GOSTIVAR [.S. " LE[NICA " - TETOVO [.S. " KARAXICA " - SKOPJE [.S. " KUMANOVO " - KUMANOVO [.S. " GOLAK " - DEL^EVO SE VKUPNO

178,83

Godi{en prirast m3 89.498

Etat m3 656.872

34.158 73.580

236.099 264.147

16.088 61.515

111.756 519.592

8.016

39.796

2.841.206

64.916

441.313

34.893,12

25.381,68

9.616,18

15.586,67

26.841,71

21.166,49

10.561,04

10.528,45

77,00

50.356,74

44.164,82

10.649,40

31.673,62

354,90

24.936,50

20.848,80

1.039,80

16.037,50

54.092,06

46.870,78

10.832,84

35.182,14

37.459,20

27.657,41

2.397,04

22.913,86

177,80

66.474,32

50.758,09

20.180,55

28.724,64

127,50

35.391,69

28.096,04

6.755,56

21.170,60

169,88

2.141.208

49.010

314.144

59.681,60

45.861,61

14.170,98

30.751,13

764,20

175,30

3.047.631

69.106

421.729

115,80

3.351.691

60.822

499.867

1.486,90

2.290.650

81.707

704.793

3.771,50

653.519

18.682

159.538

740,00

3.573.681

72.768

506.435

2.168,71

924.559

1.725,40

5.094.224

22.538 102.445

554.688

149.266

5.993,92

5.077,81

519,56

4.005,14

103,50

449,61

118.987

5.422

19.470

43.348,80

36.070,85

14.790,83

17.857,62

2.951,20

471,20

4.492.693

86.053

621.483

31.918,10

25.007,30

3.285,84

21.080,88

640,58

2.206.941

53.254

452.952

17.495,67

11.361,57

336,09

10.753,12

272,36

663.766

15.996

119.955

24.042,64

21.487,51

4.960,13

16.204,34

323,04

2.020.297

41.859

350.227

39.574,98

35.176,99

9.056,78

24.988,33

1.131,88

3.334.212

75.597

462.475

24.751,30

20.269,10

5.564,50

14.376,90

327,70

1.852.426

37.855

340.575

14.900,00

13.732,90

4.735,10

7.981,50

49,30

952.502

15.378

119.092

54.139,40

47.643,71

16.581,23

30.579,82

482,66

6.152.051

113.200

809.307

62.890,99

50.751,75

14.494,65

30.346,50

109,20

5.801,40

4.363.464

84.334

570.858

27.946,50

24.751,88

6.978,92

17.355,76

49,14

368,06

2.447.849

50.749

273.779

28.971,85

26.335,61

2.305,11

23.688,80

195,20

146,40

1.975.869

42.845

274.744

62.993,41

53.037,93

12.100,59

40.818,34

119,00

3.674.514

78.342

430.187

23.629,30

21.208,66

887,10

19.383,96

937,60

923.392

32.748

167.500

35.740,60

27.830,30

16.721,10

10.681,80

260,50

166,90

2.395.495

58.301

355.510

1.091.857,59

835.055,92

255.484,54

546.179,40

14.459,50

18.972,18

75.939.571

1.616.782

10.948.149

967,00

37

Пошумување Македонија има богата традиција во пошумувањето. Голем број на голини се пошумени. Интензитетот на пошумување особено се зголемува од 1975 до 1990 година. Намалениот интензитет на пошумување и зголемената експлоатација на шумите, во последните години особено бесправната сеча и пожарите, кои во последните години се особено изразени, го загрозуваат опстанокот на шумите. Иако традиционално шумата во нашите простори се сметала за богатство, нејзината улога особено треба да се цени во последните децении. Во условите кога бројот на автомобилите постојано расте, кога потрошувачката на енергенси се интензивира, особено е важна улогата на шумите. Нивната функција за абсорбција на СО2, кој е најголемиот загадувач на атмосферата и најголем причинител за глобалното затоплување, е од непроценлива важност за опстанокот на живот на планетата Земја. Во изминатиот период најзастапени видови на садници се иглолисните дрвја. Познат е и фактот дека иглолисните шуми се најпогодни за ширење на пожарите. Во иднина треба да се размисли за видот и планот на пошумување според видовите на дрвја. Кога ќе се планираат видовите на садници, покрај еколошкиот и економскиот еспект треба да се има предвид и намалувањето на ризикот за ширење на евентуалните пожари. Сегментацијата на парцелите со дрвја поизразита преносливот на пожарите со друг вид на дрвја, е еден од начините за намалување штетите од шумските пожари.

38 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

ШУМИТЕ во служба на екологијата

ɊȿɉɊɈȾɍɄɐɂȳȺ ɇȺ ɒɍɆɂɌȿ

ɉɪɨɫɬɚ ɪɟɩɪɨɞɭɤɰɢʁɚ ɧɚ ɲɭɦɢɬɟ ɉɨɞ ɩɪɨɫɬɚ ɪɟɩɪɨɞɭɤɰɢʁɚ ɧɚ ɲɭɦɢɬɟ ɫɟ ɩɨɞɪɚɡɛɢɪɚ ɨɞɝɥɟɞɭɜɚʃɟ ɢ ɡɚɲɬɢɬɚ Репродукција на шумите ɧɚ ɩɨɫɬɨʁɧɢɬɟ ɲɭɦɢ, ɨɫɜɟɧ ɱɭɜɚʃɟɬɨ. ȳɚɜɧɨɬɨ на ɩɪɟɬɩɪɢʁɚɬɢɟ Проста репродукција шумите

ɚɤɬɢɜɧɨɫɬɢɬɟ ɜɨ ɞɟɥɨɬ ɧɚ ɩɪɨɫɬɚɬ ɪɟɩɪɨɞɭɤɰɢʁɚ ɧɚ ɲɭɦɢɬɟ ɝɢ ɜɪɲɢ ɫɨɝɥɚɫɧɨ ɨɛɜɪɫɤɢɬɟ ɤɨɢ ɩɪɨɢɡɥɟɝɭɜɚɚɬ ɨɞ ɉɨɫɟɛɧɢɬɟ ɩɥɚɧɨɜɢ ɡɚ репродукција ɫɬɨɩɚɧɢɫɭɜɚʃɟ ɫɨ ɲɭɦɢ. Под проста на шумите се подразбира одгледување и заштита на постојните шуми, освен чувањето. ɋɨɝɥɚɫɧɨ Ɂɚɤɨɧɨɬ ɲɭɦɢнаʁɚɜɧɨɬɨ ɩɪɟɬɩɪɢʁɚɬɢɟ ɢɡɞɜɨʁɭɜɚ ɫɪɟɞɫɬɜɚ Јавното претпријатие активноститеɡɚ во делот простата репродукција на шумите ги врши согласно ɜɨ обврските кои ɜɢɫɢɧɚ ɨɞ 10% ɨɞ ɜɪɟɞɧɨɫɬɚ ɧɚ ɩɨɫɟɱɟɧɨɬɨ ɞɪɜɨ, ɮɪɚɧɤɨ ɤɚɦɢɨɧɫɤɢ ɩɚɬ ɜɨ произлегуваат од Посебните планови за стопанисување со шуми. ɲɭɦɚ.заɈɜɢɟ ɫɟ ɤɨɪɢɫɬɚɬ ɡɚ: средства ɨɞɝɥɟɞɭɜɚʃɟ ɡɚɲɬɢɬɚ ɧɚ ɩɨɫɬɨʁɧɢɬɟ Согласно Законот шуми ɫɪɟɞɫɬɜɚ јавното претпријатие издвојува во висинаɢод 10% од вредноста на посеченото дрво, франко камионски пат во шума. средства се користат за: одгледување и заштита на постојните шуми, ɲɭɦɢ, ɢɡɝɪɚɞɛɚ ɧɚОвие ɲɭɦɫɤɢ ɩɚɬɢɲɬɚ, ɬɟɯɧɢɱɤɨ ɨɩɪɟɦɭɜɚʃɟ ɡɚɪɚɞɢ ɜɪɲɟʃɟ ɧɚ изградба на шумски патишта, опремување заради вршење на работи заштита на и изработка ɫɨ на планови за ɪɚɛɨɬɢтехничко ɡɚ ɡɚɲɬɢɬɚ ɧɚ ɲɭɦɢɬɟ ɢ ɢɡɪɚɛɨɬɤɚ ɧɚ заɩɥɚɧɨɜɢ ɡɚшумите ɫɬɨɩɚɧɢɫɭɜɚʃɟ стопанисување со шумите. ɲɭɦɢɬɟ. ɉɪɨɲɢɪɟɧɚ ɪɟɩɪɨɞɭɤɰɢʁɚ ɧɚ ɲɭɦɢ ɂɡɜɪɲɟɧɢ ɪɟɩɪɨɞɭɤɰɢʁɚ ɩɨɲɭɦɭɜɚʃɚ ɡɚɧɚ ɩɟɪɢɨɞ ɝɨɞɢɧɚ ɉɪɨɲɢɪɟɧɚ ɲɭɦɢ1999-2007 ɟ ɩɨɞɢɝɚʃɟ ɧɚ ɧɨɜɢ ɲɭɦɢ ɫɨ ɩɨɲɭɦɭɜɚʃɟ ɧɚ ɝɨɥɢɧɢ ɢ ɟɪɨɡɢɜɧɢ ɡɟɦʁɢɲɬɚ, ɦɟɥɢɨɪɚɰɢʁɚ ɧɚ ɧɟɩɪɨɞɭɤɬɢɜɧɢ ɞɟɝɪɚɞɢɪɚɧɢ Ƚɨɞɢɧɚ 1999 2000 2002 2003 2004 2005 2006 2007 ɲɭɦɢ ɢ ɲɢɤɚɪɢ, ɧɟɝɚ ɢ 2001 ɩɪɟɜɟɧɬɢɜɧɚ ɡɚɲɬɢɬɚ ɧɚ ɲɭɦɫɤɢɬɟ ɤɭɥɬɭɪɢ ɨɞ ɉɨɜɪɲɢɧɚ ɪɚɫɬɢɬɟɥɧɢ ɛɨɥɟɫɬɢ, ɲɬɟɬɧɢɰɢ ɢ ɩɨɠɚɪɢ, ɨɛɟɡɛɟɞɭɜɚʃɟ ɧɚ ɫɟɦɟ ɢ ɲɭɦɫɤɢ ɯɚ 2.149,00 1.832,73 1.740,95 1.641,97 1.692,27 1.294,22 1.334,54 1.202,92 1.150,00 ɫɚɞɟɧ ɦɚɬɟɪɢʁɚɥ, ɢɡɝɪɚɞɛɚ ɧɚ ɢɧɮɪɚɫɬɪɭɤɬɭɪɧɢ ɨɛʁɟɤɬɢ ɜɨ ɲɭɦɚ ɢ ɞɪɭɝɨ. Ɂɚ ɪɚɛɨɬɢɬɟ ɧɚ ɩɪɨɲɢɪɟɧɚ ɪɟɩɪɨɞɭɤɰɢʁɚ ɧɚ ɲɭɦɢ ɫɪɟɞɫɬɜɚ ɨɛɟɡɛɟɞɭɜɚɚɬ Проширена репродукција на шуми ȳɚɜɧɨɬɨ ɩɪɟɬɩɪɢʁɚɬɢɟ ɢ ɩɪɚɜɧɢ ɥɢɰɚ ɤɨɢ ɜɪɲɚɬ ɨɞɝɥɟɞɭɜɚʃɟ ɢ ɡɚɲɬɢɬɚ ɧɚ ɲɭɦɢ репродукција ɡɚ ɩɨɫɟɛɧɚ ɧɚɦɟɧɚ ɜɨ на ɜɢɫɢɧɚ ɨɞсо 3%, ɤɚɤɨ на ɢ голини ɩɪɚɜɧɢɬɟ ɫɭɛʁɟɤɬɢ Проширена на шуми е подигање нови шуми пошумување и ерозивни земјишта,ɲɬɨ мелиорација ɜɪɲɚɬ ɩɪɨɦɟɬ ɧɚ ɞɪɜɨ ɜɢɫɢɧɚ 2% ɨɞ ɜɪɟɞɧɨɫɬɚ ɧɚ ɩɪɨɞɚɞɟɧɨɬɨ ɞɪɜɨ ɢ болести, на непродуктивни деградирани шуми иɜɨ шикари, негаɨɞ и превентивна заштита на шумските култури од растителни штетници пожари, обезбедување на семеɧɚ и шумски саден материјал, изградба на инфраструктурни објекти во шумаɢи друго. ɝɢ иɭɩɥɚʅɚɚɬ ɧɚ ɫɦɟɬɤɚ Ɇɢɧɢɫɬɟɪɫɬɜɨɬɨ ɡɚ ɡɟɦʁɨɞɟɥɫɬɜɨ, ɲɭɦɚɪɫɬɜɨ За работите на проширена репродукција на шуми средства обезбедуваат Јавното претпријатие и правни лица кои вршат ɜɨɞɨɫɬɨɩɚɧɫɬɜɨ, ɚ ɫɟ ɤɨɪɢɫɬɚɬ ɫɩɨɪɟɞ ɝɨɞɢɲɧɚɬɚ ɉɪɨɝɪɚɦɚ ɲɬɨ ʁɚ ɞɨɧɟɫɭɜɚ одгледување и заштита на шуми за посебна намена во висина од 3%, како и правните субјекти што вршат промет на дрво во ȼɥɚɞɚɬɚ ɧɚ Ɋ.Ɇɚɤɟɞɨɧɢʁɚ. висина од 2% од вредноста на продаденото дрво и ги уплаќаат на сметка на Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство, а се користат според годишната Програма што ја донесува Владата на Р.Македонија.

ɉɪɟɝɥɟɞ ɧɚ ɢɡɜɪɲɟɧɢ ɪɚɛɨɬɢ ɩɪɟɤɭ ɉɪɨɝɪɚɦɚɬɚ ɡɚ ɩɪɨɲɢɪɟɧɚ ɪɟɩɪɨɞɭɤɰɢʁɚ ɧɚ ɲɭɦɢ ɡɚ ɩɟɪɢɨɞ 1999-2007 ɝɨɞɢɧɚ

Ƚɨɞɢɧɢ

ɉɨɲɭɦɭɜɚʃɟ ɯɚ

ɉɪɨɪɟɞɢ ɯɚ

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 ȼɤɭɩɧɨ

380,00 448,00 235,00 410,00 486,00 955,00 673,00 824,00 798,00 5.209,00

1.522,00 1.440,00 983,00 790,00 1.200,00 872,00 912,00 1.049,00 760,00 9.528,00

Ɇɟɥɢɨɪɚɰɢʁɚ ɧɚ ɞɟɝɪɚɞɢɪɚɧɢ ɲɭɦɢ ɢ ɲɢɤɚɪɢ ɯɚ 242,00

209,00 60,00

511,00

ɋɚɧɢɪɚʃɟ ɧɚ ɨɩoɠɚɪɟɧɢ ɩɨɜɪɲɢɧɢ ɯɚ

ɋɩɪɟɱɭɚʃɟ ɧɚ ɫɭɲɟʃɟ ɧɚ ɛɨɪɨɜɢ ɲɭɦɢ ɢ ɤɭɥɬɭɪɢ ɯɚ

340 256 243

138 362 1339

19 49,45 68,45

39

Производство на садници - расадници Пошумувањето, односно подигањето шумски култури, се врши со семе и садници. Подигањето на шумски култури е од посебно значење за стопанството на Р.Македонија, која се одликува со пространи голини, еродирани површини и деградирани шуми во чие мелиорирање се вложуваат силни напори и финансиски средства и користат големи количества семе и садници. Пошумувањето со садници е многу пошироко застапено отколку пошумувањето со семе. Врз основа на предвидувањата во Посебните планови за стопанисување со шуми, Секторот за одгледување и заштита на шуми го планира производството на шумски саден материјал по обем и кавлитет сразмерно со искористениот сечив етат. При интензивно стопанисување со шумите се јавува потреба од обновување на користените шуми. За таа потреба ЈП “Македонски шуми” во својот состав има специјално организирани површини ресадници во кои се произведува висикоквалитетен посадочен материјал од иглолисни и широколисни дрвни видови. Расадниците кои се наоѓаат во состав на ЈП “Македонски шуми” одговараат на природните макро и микро услови, орографските, климатските, педолошките, хидролошките и други услови. Во нив производниот процес го извршуваат висококвалификувани и специјализирани работници со вклучување на сезонска работна рака. На ниво на ЈП “Македонски шуми”, од 1998 година до 2000 година функционираат и произведуваат шумски саден материјал деветнаесет расадници и тоа: • ШС “Лешница,” Тетово со корисна површина 1,3 ха, истиот е од затворен тип, во непосредна близина на Тетово, на надморска височина од 420 м.

• ШС “Шар” Гостивар, со површина од 2,5 ха, во непосредна близина на градот на надморска височина од 790 м.

• ШС “Лопушник” Кичево, со површина од 0,58 ха, во непосредна близина на градот на надморска височина од 790 м.

• ШС “Преспадрво” Ресен со површина од 2,4 ха на надморска височина од 890 м.

• ШС “Бигла” Демир Хисар со површина од 0,15 ха на надморска височина од 700 м.

• ШС “Црн бор” Прилеп со површина од 2,0 ха на надморска височина од 300 м.

• ШС “Бор” Кавадарци, расадник “Марена” со површина од 10,0 ха, од кои корисна површина е 8,5 ха на надморска височина од 210 м и расадник ,,Мала Круша,, • ШС “Серта” Штип со површина од 12,00 ха на надморска височина од 300 м.

• ШС “Беласица” Струмица месност Просениково со површина од 3,90 ха на надморска височина од 250 м.

• ШС “Плачковица” Радовиш , едниот расадник се наоѓа во село Подареш со површина од 8,0 ха, од кои корисна површина е 1,0 ха на надморска височина од 350м, а вториот расадник е на Планината Плачковица со површина од 0,2 ха на надморска височина од м.

• ШС “Осогово” Крива Паланка расадникот е лоциран во село Урем на 9–10 км од градот, со површина од 0,40 ха на надморска височина од 850-900 м.

• ШС “Куманово” Куманово со површина од 4,0 ха на надморска височина од 350-400 м.

• ШС “Малешево” Берово со површина од 2,20 ха на надморска височина од 830 м.

• ШС “Голак” Делчево со површина од 1,2-1,5 ха на надморска височина од 600 м.

• ШС “Плачковица” Виница со површина од 1,022 ха, од кои корисна површина е за производство е 0,30 ха на надморска височина од 400 м.

• ШС “Шумарство”Свети Николе со површина од 12,0 ха од кои корисна површина е од 3,5 ха на надморска височина од 260 м.

• ШС “Галичица” Охрид со површина од 0,5 ха на надморска височина од 1000 м.

• ШС “Липа” Крушево со површина од 0,5 ха на надморска височина од м.

• ШС “Караџица” Скопје , расадникот е лоциран на планината Китка м.в. Вртешка со површина од 0,80 ха на надморска височина од 900 м. Површините за производство на шумски и декоративен саден материјал, се на различни надморски височини, а во зависност од педолошкиот состав на почвата се планира и производството на дрвни видови.

40 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

ШУМИТЕ во служба на екологијата

Местоположбата и локалитетот на расадниците се мошне важен фактор за квалитетно производство на шумски саден материјал. Поведени од тоа ЈП ,,Македонски шуми,, во 2001 година изврши намалување на расадници за производство на саден материјал во неколку ПШС и тоа: ,”Лешница” Тетово, “Демир Капија” Демир Капија, “Бигла” Демир Хисар, “Липа” Крушево и “Шар” Гостивар. Додека сите претходно споменатите расадници продолжија да функционираат. Еден од најважните моменти во расадничкото производство е начинот на кој се произведуваат садниците. Во долгогодишната пракса на ЈП “Македонски шуми” се користат два начина на производство и тоа: -класичен начин на производство -контејнерски начин на производство Со класичниот и контејнерскиот начин на производство во ЈП “Македонски шуми” се произведуваат над 15 видови, воглавно иглолисни и дел лисјарски дрвни видови, со следна видова застапеност: црн бор, аризонски чемпрес, дуглазија, смрча, ела, кедар, пачемпрес, туја, приморски бор, ариш, брутски бор, багрем, јасени, јавори, брези, платан, софора, дива маслинка, јудино дрво, див костен, липа и други дрвни видови. Производството е со динамика од 70% иглолисни видови и 30% широколисни видови. Класичното производство, т. е. садници со гол корен се произведуваат во леи во расадник, густо збиени во редови , или по целата површина на леата во семениште, или пак поединечно во редови во растило. Истите од почвата се вадат без бусен, се пакуваат и дистрибуираат на терен каде што ке се врши пошумување. Производството од ваков тип трае две сезони кај иглолисните дрвни видови и тоа потсејување со семе во сејалиште и поникнување во првата сезона, а наредната година садницата ја постигнува својата целосна возраст и е подготвена за пошумување на терен. Кај лисјарските видови производството по класична метода трае една сезона и садниците се со возраст 1+0, веднаш подготвени за пошумување. Контејнерската метода се одликува со тоа што семето се сее во супстрат – тресет во контејнери (гајби), кои се сместуваат во пластеници (мрежници), заштитени со специјална мрежа (засена) со вграден УВ – стабилизатор. Контејнерското производство на стандардни садници за пошумување по правило трае една сезона, т.е.од пролет до есен. Кореновиот систем е балиран, богато жиличест и подобар за пошумување отколку кај класичните садници. Во состав на ЈП “Македонски шуми” според начинот на производство на шумски саден материјал поделеноста на расадниците е следна: По класична метода се произведува во следните расадници: Берово, Делчево, Кавадарци, Виница, Радовиш, Кичево, Охрид, Прилеп, Скопје, Ресен, Крива Паланка, Демир Хисар и Гевгелија.. По контејнерскиот метод на производство се произведува во следните расадници: Свети Николе, Куманово, Струмица и Ресен.

41

Во 2001 година изработен е проект “Борба против дезертификација” поднесен од страна на Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство на Р.Македонија, со кој се конкурираше пред ММФ за добивање на средства од продажбата на ТЕЛЕКОМ во висина од 4,0 милиони ДЕМ кој беше позитивно оценет и прифатен. Подносителот на предлог - проектот МЗШВ предложи моделни расаднички центри и тоа на следните локации: Свети Николе, Куманово, Струмица, Кичево и Кавадарци, во сопственост на ЈП “Македонски шуми”. Со предлог три центри за контејнерско производство на садници и тоа во Свети Николе, Куманово и Струмица, еден за класично производство во Кичево и репроцентар за производство на декоративен саден материјал во Кавадарци. Изведени се 20 бокса од кои 15 се мрежници и 5 пластеници. Пластениците се опремени со софистицирана опрема со која се овозможува целосна автоматизација на производниот процес. Покриени се со двослојна пластична фолија исполнета со воздух кој служи како термоизолатор, со систем за регулација на температурата и влажноста на воздухот. Обезбедени се со систем за наводнување и исхрана на садниците по принцип на запрашување со кој се овозможува наводнување на било кој дел од пластеникот. Во овие пет расаднички центри планирано е да се произведуваат 40-50 различни дрвни видови, со годишен капацитет од 40 милиони садници. Вкупните капацитетите за производство, до сега не се комплетно искористени. Според планските определби утврдени за период 1996-2010 година, односно 2011-2020 година според податоците изнесени во Предлогот на Просторниот план во Македонија се регистрирани 217.749 ха под голини и необраснато шумско земјиште надвор од шумите, од кои според проценките околу 129.000 ха се погодни за пошумување. Идниот концепт за расадничко производство на ниво на Јавното претпријатие е активирање на постоечките капацитети - мрежници за производство контејнер садници и проширување со реконструкција на расадниците за производство на класични садници. Во 2009 година во расадниците на Јавното претпријатие во континуитет ќе се произведуваат и пошумуваат по 20.000.000 садници. Јавното претпријатие ќе има активно учество во обезбедување на потребниот саден материјал и подготовката на почвата за пошумување во реализација на акцијата “Ден на дрвото” под мотото Засади ја својата иднина. Согласно извршувањето на редовните шумско културните и шумско одгледувачките работи, произведениот саден материјал ке се користи и за рекултивации на депонии, јаловишта, изградба на патишта како и заштитна мерка против ерозија. Во рамките на расадниците на ЈП Македонски шуми” декоративен саден материјал се одгледува т.е. школува во неколку подружници, со помал обем на производство, но како позначаен репроцентар е “Марена” Кавадарци за производство и одгледување на декоративен саден материјал од иглолисни и широколисни видови дрвја.

ɉɪɨɢɡɜɨɞɫɬɜɨ ɧɚ ɫɚɞɟɧ ɦɚɬɟɪɢʁɚɥ ɜɨ ɪɚɫɚɞɧɢɰɢɬɟ ɧɚ ȳɉ

Производство на посадочен материјал во 1999-2007 расадниците на ЈП Македонски шуми

Ƚɨɞɢɧɚ 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 ȼɤɭɩɧɨ

Ȼɪɨʁ ɫɚɞɧɢɰɢ 6.855.000 10.141.185 9.986.040 6.366.400 5.868.413 6.026.169 6.292.106 5.353.526 5.256.293 62.145.132

42 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

КОЛКУ ЧИНИ СИНИЛОТО НА НЕБОТО И БИСТРИНАТА НА ПОТОКОТ?

Тоа е прашањето што во далечната 1854. година на Абрахам Линколн (тогашен претседател на САД) му го постави индијанскиот поглавар Seattle како одговор на можноста Индијанците да ја продадат својата земја, пасишта, реки. Имено, А. Линколн тогаш им предложил на Индијанците (автохтони жители на Америка) да ја купи нивната земја, нив да ги смести во резервати каде би биле заштитени и обезбедени, а претседателот на САД би бил нивен “„татко”.

На ваквата понуда индијанскиот главатар му одговорил на “големиот бел главатар”: - Kako e можно да се продаде или да се купи небото и топлината на земјата? Ние не сме сопственици на свежината на воздухот и бистрината на водата, за да можеме лесно да тргуваме со нив. Белиот човек кон земјата, својата мајка и кон небото, својот брат, се однесува како да се тоа предмети кои лесно можеш да ги купиш, да ги украдеш или да ги продадеш како добиток или накит.

Секое делче од земјата, секоја борова игличка, секое зрнце песок во речните плитоци, секоја маглинка во шумската темнина, на мојот народ му се свети.

Тревите кои дишат нам ни се сестри. Еленот, ждребето, големиот орел ни се браќа. Каменестите врвови, сочните пасишта, топлото тело на понито и човекот, сите се делови на исто семејство. Водата што блика од нашите реки и потоци не е само вода - таа е и крвта на нашите предци, заради тоа ни е света. И кога би ја купиле нашата земја, мора ова да им го кажете и на вашите деца. Реките ја гаснат нашата жед, ги носат нашите кануа, ги хранат нашите деца. Затоа сме должни да им возвратиме за нивната добрина. Поучете ги вашите деца да размислуваат дека истите реки течат во нивната како и во нашата околина.

Точно е дека белиот човек ова тешко го разбира. Нему земјата му е секаде еднаква. Како таа да му е непријател, ја искористува, потоа оди понатаму а зад себе остава пустош. Само туѓинецот доаѓа ноќе и го зема она што му треба.

За Индијанецот, соковите на дрвјата се проткаени со спомените на нашите предци на кои земјата им била мајка. Вашите мртви одат меѓу ѕвездите, а ја забораваат земјата која има дала живот. Морате да им раскажете на вашите деца дека земјата е збогатена со животот на нашите предци и дека одат по пепелот на нашите дедовци. Се што ќе и се случи на земјата, им се враќа на нашите деца. Доколку ви ја продадеме нашата земја, помислете на тоа колку ни е драгоцен воздухот. Ветерот, на мојот дедо му ја подарил првата воздишка и го однел неговото последно издишување. На оваа наша земја белиот човек ќе го вдишува ветерот со дишењето на полските цвеќиња.

Нашиот начин на живеење се разликува од вашиот. Од изгледот на вашите места црвениот човек го заболуваат очите, можеби поради тоа што е див и не ги разбира работите. Вашата бучава ги дразни нашите уши. Во вашето место нема мирно катче. Што ти вреди животот ако не можеш да го слушнеш отварањето на пролетното лисје, рикот на козорогот, ноќното крекање на жабите или мекиот звук на ветерот кој си игра на површината на водата освежен со пладневниот дожд и здивот на боровината. Белиот човек како да не го разликува воздухот што го вдишува и е имун на смрдеата. Доколку ви ја продадеме земјата, не заборавете никогаш колку е скапоцен воздухот, од него живее сé и сé што е живо го вдишува.

И уште еден услов ви поставуваме: белиот човек би морал, кон животните од овие краишта да се однесува како кон свои браќа. Во преријата гледав како белиот човек застрелува со својот “огнен дрвен коњ” илјадници бизони, како стрелањето да е поважно од животот на еден бизон. Ние бизонот го убиваме само кога тоа ни помага да преживееме. Што ќе прави човекот без животните? Доколку ги истреби ќе умре од осаменост на духот. Судбината на животните го следи животот на луѓето, сé на светот е поврзано. Не можам да разберам зошто се убиваат толку бизони, зошто се скротуваат дивите коњи, зошто во длабочините на шумите не владее вистински мир, зошто погледот на зелените планини е нарушен со жиците кои зборуваат. Каде е орелот? Одлетал. Настана крај на вистинскиот живот, започна борба за опстанок. Се е поврзано, човекот не го измислил текот на животот. Тој е само ситно влакно во него и доколку не се однесува кон него како пријател, заедно со него ќе се уништи и самиот себе. Колку сме готови и способни да го чуеме и разбереме овој прекрасен говор изречен во далечната 1854. година, колку го разбрал и сфатил Абрахам Линколн и тие после него? Содржината на овој говор е актуелна за денешниве дни кога состојбата е многу позагрижувачка од онаа која го загрижувала индијанскиот главатар. Овде се поставува прашањето за вредностите на земјата за животот, за човештвото. Кои се вистинските вредности? Дали смо оние кои се парафирани со законите и однесувањето на луѓето. Постојат ли општи заеднички вредности за сите времиња и простори на планетата Земја и пошироко?

43

Заштита на шумите До донесувањето на Законот за шумите (Службен весник на РМ бр.47/97 и 7/2000), чувањето на шумите беше во надлежност на шумочуварската служба во рамките на шумско-стопанските претпријатија. Оваа шумочуварска служба броеше 438 лица и тоа во време кога нападот на шумите од бесправни сечи беше помалку изразен. Шумската полиција се формира на 01.10.1998 година, со 150 шумски полицајци, а требаше да брои 300 (според законските норми). Во текот 2001 година овој број се намали на 87, за да постигне бројка од 111 шумски полицајци по пат на судски пресуди, овој број се зголеми на 111 шумски полицајци, што не одговара на планираното, а потребата се далеку поголеми. Организираноста на лицата кои се занимаваат со бесправни сечи е добро осмислена и тие се опремени со сите можни технички и комуникациски средства, така да е потребно најитно превземање на мерки за сузбивање на оваа исклучително штетна појава. Чувањето на шумите е обврска на сите граѓани а не само на поединци, но пред се на луѓето од шумарската струка. Со бесправните сечи се нанесуваат непроценливи штети на шумите во Република Македонија, како од економски така и од еколошки аспект. Бесправните сечи во Република Македонија не се од понов датум, туку тие се традиционални. Обемот на бесправно исечената дрвна маса која била откривана од шумочуварската служба до 1995 година се движела околу 7.000 м3 на годишно ниво и истите главно се извршувале за подмирување на потребите на локалното население, а мал дел и за продажба. До овој период најзагрозени реони биле Скопскиот, Кумановскиот, Прилепскиот, Радовишкиот и Струмичкиот. Од 1995 година низ целата држава е забележана масовна појава на бесправни сечи со што се нанесуваат големи штети на шумскиот фонд особено во следните реони: Прилепско, Радовишко, Кумановско, Струмичко, Велешко, Тетовско, Гостиварско и Македонски Брод. При тоа најголеми штети предизвикуваат организираните дрвокрадци кој вршат сеча на шума за да се здобијат со финансиски средства преку продажба на огревно дрво. По 2000 година, бесправните сечи се најизразени во оние делови каде што се водеа воените конфликти. Тие подрачја не можеа да се контролираат од страна на Шумската полиција. Потоа оваа појава се прошири и на другите делови во земјата и стана масовна појава. Сега извршителите станаа и поагресивни, така да Шумската полиција мора да настапува здружено, а често и со асистенција и помош од МВР. Според податоците од ЈП “Македонски шуми” на територијата на Република Македонија во 2002 година е посечена дрвна маса во количина од околу 177.000 м3 на површина од 6.315 ха, а од страна на надлежните служби одземени се 2.654 м3. Се цени дека обемот на бесправните сечи е поголем од прикажаната состојба и изнесува околу 300.000 м3 дрвна маса. Ова може да се поткрепи со податокот дека при намален обем на сечи кои ги извршува Јавното претпријатие од околу 550.000 м3, а на пазарот не се чувствува голем недостаток на огревно дрво, што укажува дека пазарот е подмирен со бесправно посечено дрво од дрвокрадци. Состојбата со бесправните сечи е слична и во 2003 и 2004 година со тоа што во 2004 година покажува намалување на бесправните сечи, со оглед дека се преземаа активности за формирање на Служба за чување на шумите со лиценцирање на шумочувари. Најчести причини за бесправни сечи според извештаите од подружниците се мотивирани од социјална природа, кога сечите се вршени за задоволување на сопствени потреби. Меѓутоа факт е дека најмасовни бесправни сечи на шуми се извршени од организирани дрвокрадци, кои се потпомогнати од вработените лица во Јавното претпријатие кои остваруваат голема финансиска корист. Такви се случаите на пустошење на шумите во месностите: Бреза, Бузалаково (Велешко), Добрино, Дејковец (Скопско), Црнилиште (Прилепско), Голак (Делчевско), Смрдешник (Радовишко), Огражден (Струмичко) и сите подрачја кои беа зафатени со воените дејствија, а особено во Липковскиот и Тетовскиот крај. Списокот на вакви подрачја е поголем и тука се наведени само најкарактеристичните. Загрижува појавата на кражба на техничко дрво која е од понов датум, а особено се загрозени новоподигнатите насади од бел и црн бор во Прилепско, Делчевско, Штипско, Беровско и други. Бесправната сеча покрај тоа што негативно се одразува на работењето на ЈП “Македонски шуми”, таа нанесува огромни штети врз шумите со тоа што бесправните сечачи на местата каде што делуваат дрвокрадците, прават пустош, ги сечат најквалитетните стебла на височина на која потоа ќе се исушат, оштетуваат стебла кои се во допир со посечените и потоа бегаат. После овие напади од овие лица, Јавното претпријатие мора да вложи напори и средства за да воведе шумски ред, а тоа значи дека мора да прави дополнителни трошоци. Бесправно посеченото дрво се продава по пониски цени (без никакви давачки спрема државата), а шумарството ги трпи штетите повеќекратно.

44 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

ШУМИТЕ во служба на екологијата

Формирање на Шумочуварска служба, Кичево, 2005.

На рака на прекршителите за извршување на бесправните сечи е и отворањето на голем број приватни плацеви за продажба на дрво, каде се продава нелегално исечената дрвна маса. Плаќањето на услугите за извршена сеча, превоз и дотур со компензација со огревно дрво, создава можност за разни злоупотреби и легализација на украденото дрво. Од овие причини, ЈП Македонски шуми донесе одлука за формирање на Шумочуварска служба која ќе работи во состав на Јавното претпријатие. Службата се промовираше во март, 2004 година во Берово (за регионот на источна Македонија), во Кичево за регионот од западна Македонија. Овие активности воглавно беа завршени кон крајот на 2004 година. Откако беа завршени сите законски процедури е извршена промоција на Службата за чување на шумите во месец март 2005 година. Истото е сторено согласно измените на Законот за шумите (Сл.Весник на РМ бр.89/04). Според член 43 се задолжува ЈП”Македонски шуми” да ги чува шумите и од бесправни сечи. Со ваквите измени на Законот се воведува реонско чување на шумите, односно чувањето на шумите се врши непосредно од чуварите на шумите на определени реони, кои со записник им се дадени на чување. Истовремено чуварите на шуми се ослободени од досегашните задолженија (издавање на испратници, жигосување, ознака во шума), единствено се одговорни за чување на шумските реони. Со ваквото работење на чуварите на шуми веќе се забележуваат позитивни влијанија од нивното делување. Чуварската служба на ЈП”Македонски шуми” во текот на 2004 година доставила податоци за поднесувањето на пријави до Шумската полиција која ги проследила до надлежните судови. Така поднесени се пријави против 2.793 лица, од тоа судот пресудил во 1.193, што изнесува 43% од вкупно поднесените пријави. На прв поглед решавањето на пријави не е лошо. Меѓутоа има судови кои се неажурни како што се: Тетово со 2%, Струга со 6%, Охрид со 9%, Кочани со 17%, Струмица со 22% до ажурни судови како: Радовиш 84%, М.Брод 89%, Кичево 103 % и Пехчево со 645%. Најголема активност покажале подружниците во Струмица каде од вкупниот број на пријави истата учествува со 45% и Радовиш со 12%. Во некои подружници бројот на пријави не е соодветен на штетите кои се сторени на нивните подрачја (Скопје, Кочани, Гостивар, Куманово и Дебар). За судовите кои решиле поголем број на пријави во однос на поднесените станува збор за нивна зголемена активност во 2004 година, со тоа што решиле пријави поднесени од претходните години. Во однос на изрекување на висината на казнената мерка може да се каже дека постои голема шареноликост во однос на ист прекршок. Имено имајќи предвид дека со Уставот на РМ шумите се прогласени како добро од општ интерес и со Законот за шумите истите уживаат посебна заштита. Законодавецот предвидел поригорозни казни против физички лица и тие се движат од 10.000,00 д0 50.000,00 денари. Истовремено судовите треба да изрекуваат и надоместок за претрпена штета според Оштетниот Ценовник (Сл.Весник на РМ бр. 23/98), меѓутоа судовите не го користат правото да изрекуваат казни по истиот, туку оштетената странка се упатува да го оствари правото на надомест на штета преку поведување на судски спор. Според тоа ефектите од примената на Ценовникот за штети во шума, може да се оценат како незадоволителни.

45

Шумски пожари и настанати штети во Република Македонија

Според Уставот на Република Македонија, шумите, како природно богатство се добро од општ интерес и уживаат посебна заштита (член 52 од Уставот и член 2 од Законот за шумите).

Шумите, без разлика на нивната намена, функции, сопственост и слично, од нивното подигање, постојано се изложени на различни штетни влијанија, кои го спречуваат нивниот развој, неповолно влијаат врз нивните приносни способности, ја намалуваат нивната вредност, производството на дрвна маса, и ги намалуваат нивните бројни општокорисни функции. Сите негативни фактори кои негативно влијаат врз шумите се штетни фактори (штети од човекот, штети од шумски пожари, штети од дивеч, штети од растителни болести и штетни инсекти и други штети на шумите), односно штети за шумите како природно и национално богатство. Штетите во шумите може да бидат од различно потекло, односно од различни причинители и различни по вид и обем. Меѓутоа, според повеќето автори за најголем број односно обем на штети, на еден или друг начин, причинител е самиот човек. Притоа, зависно од економската состојба, културното наследство, традициите и слично, меѓу најбројните и по обем најголеми штети на шумите се штетите од шумските пожари и бесправните сечи. Според истражувањата вршени кај нас и во светот најголем процент од шумските пожари се предизвикани свесно или несвесно од човекот. Од сите причинители на штети на шумите, од абиотска природа (екстремни температури-суши и мразеви, снег, град, иње, ветер, поројни дождови, кисели дождови и сл.) и биотска природа (човек, инсекти, габи, бактерии, вируси и др.), шумските пожари се најголемото зло за шумите и природните екосистеми во целост. Потпомогнати од ветерот, се шират со голема брзина, особено во иглолисните шуми и за многу кратко време оставаат пустош зад себе. Според стручната и законската класификација, шумските пожари спаѓаат во категоријата на пожари на отворен простор. Во оваа категорија на пожари, покрај шумските, спаѓаат и следните видови на пожари: пожари на пасишта, пожари на стрништа и пожари на меѓи. Од пожарите на отворен простор, најопасни и најштетни се шумските пожари. Заради големината на штетите кои што ги предизвикуваат и опасностите кои ги носат со себе, пожарите спаѓаат во категоријата на елементарни непогоди (каде се: земјотресите, вулканите, поплавите, сушите и слично). Покрај причинетите огромни и често пати непроценливи и неизмерливи штети (уништени шуми, извори на вода, почва, населби и сл.) шумските пожари, за жал, многу често однесуваат и многу човечки животи. Во аналите за регистрација на појавите, интензитетот и големината на катастрофите во Република Македонија (од кога постои база на податоци до денес) во 2000 и 2007 година, ќе бидат запамтени во кои се регистрирани најголеми вредности како на бројот така и на големината на опожарената површина. Услови за појава на пожари Долготрајните суши и екстремно високите температури на воздухот се честа појава во земјите од Балканот и Медитеранот. Во такви неповолни еколошки услови за одржлив развој на вегетацијата, рапидно се намалува количеството на активна вода во растенијата, со што драстично се зголемува опасноста од појава и брзо ширење на пожарите. Пресудна улога за појава на голем број шумски пожари со големи размери на подрачјето на Балканот и Медитеранот е нивната географска положба, што условува топли и сушни клими*). Во принцип, пожарите во шума се предизвикуваат на повеќе начини и тоа: Природно (од појава на громови и сл.), намерно (дејности на човекот-човечка природа), невнимание (негрижа на излетници, кампери, ловци и сл.), и неутврдено. Според официјалните показатели околу 10% од пожарите се намерно предизвикани, 65% се последица на невнимание, околу 2% се настанати од природни фактори, а скоро за 1/4 од пожарите не е утврден начинот и причината за нивното настанување. Треба да се напомене дека овој процент е исто така голем и во други земји, а негде и повисок. Ова укажува на тешкотиите на откривањето, но воедно упатува и на идните чекори за потесна соработка меѓу истражните органи, обезбедувањето на трагите на настанување и обезбедување на местото кое се претпоставува дека настанал пожарот.

46 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

ШУМИТЕ во служба на екологијата

Во природата не постаојат награди ниту казни -постојат само последици.

47

Во Македонија, примарна и најчесто, единствена причина за појава на шумските пожари е човекот. Голем број на шумски пожари започнуваат од земјоделски површини: со палење стрништа, меѓи и закоровени пасишта. Иако со закон е забрането пустошење на шума, предизвикување шумски пожари, палење на стрништа, тоа е редовна и досега, во мал број случаи, санкционирана појава. Со сигурност може да се каже, дека, голем дел од пожарите во Република Македонија како и соседните држави (според информации од надлежните лица и институции), се намерно предизвикани. Мотивите се од различна природа: • незадоволство од односот на институциите на системот; • остварување на лична корист; • социјално-економската состојба на населението; • проширување на граници на ниви, ливади или пасишта; • уништување на корови-плевели (палење на стрништа); • чистење на пасишта од смрека и други грмушки и корови, • политичка природа; • пренамена на земјиштето за урбани и др. цели, • уништување на одредени туристички центри и други објекти и капацитети ( современ облик на тероризам) и др.

Законски мерки и регулатива Мерките за спречување и за намалување на бројот на шумските пожари, можат да бидат превентивни и пресупресивни . Превентивните мерки главно имаат воспитно-пропаганден карактер, а нивна крајна цел е да се намали бројот на пожарите во шумата и подигање на свеста кај населението или други целни групи. Со оглед на карактерот и начинот на спроведување на превентивните мерки, тие се систематизирани во законски мерки, воспитни мерки и информативно-пропагандни мерки. Пресупресивни мерки. Целосна превентива во однос на шумските пожари не постои. Искуството покажало дека е поевтино одржувањето на систематски подготовки (пресупресија) отколку неподготвено да се дочека евентуалната појава на пожарот. За таа цел, согласно Законот за шумите донесен е и Правилникот за посебни мерки за заштита на шумите од пожари. Согласно Правилникот, секој субјект што стопанисува со шумите и Јавното претпријатие “Македонски шуми” изработува оперативен планав за заштита од пожари и ги ажурираат секоја година.

Штети од шумските пожари Штетите од шумските пожари, во најчест случај се енормно високи, затоа што покрај непосредната загуба на шумски комплекси, неповратно се уништуваат и многу други добра од општествен и индивидуален карактер (населби, шумски куќи за различна намена, туристички, излетнички и др. центри, инфраструктура и др.). Шумските пожари, често се проследени и со многу изгубени човечки животи. Штетите од шумските пожари, може да се поделат во две основни категории: •штети од непосредна природа-штети врз шумите (непосредна економска природа) -целосно уништена или обезвреднета дрвна маса; -изгубен или намален прираст на шумите; -уништен и обезвреднет биодиверзитет; -уништени или обезвреднети други шумски производи; -целосно или делумни изгорени-уништени објекти (куќи, викендици, инфрасруктура и др.); -трошоци за ангажирани средства, опрема и луѓе за гаснење на шумските пожари; -изгубени редовни приходи од производство, заради ангажирање на вработените во превентивата и гаснењето на шумските пожари; -изгубени човечки животи и др.

•штети на еколошките-општокорисните функции на шумите (посредна економска природа).

-намалено производство на кислород и зголемена продукција на загаден воздух; -забрзани локални и глобални климатски промени; -забрзување на процесот на глобално затоплување; -проширување на полупустините и пустините, голините и ерозивните земјишта; -влошен-нарушен режим на водите (намалено количество на здрава и квалитетна вода, а зголемено учеството на штетнипоплавни и поројни води; -влошен-нарушен режим на ерозивните наноси; -забрзано полнење на природните и вештачките акумулации, отворените и затворените дистрибуциони системи на вода, со ерозивен наносен материјал; -зголемено физичко загадување на водите;

48 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

ШУМИТЕ во служба на екологијата ɉɨɬɪɟɛɧɢ ɫɟ ɩɨɫɟɛɧɢ ɚɧɚɥɢɡɢ ɡɚ ɞɚ ɫɟ ɭɬɜɪɞɚɬ ɪɟɚɥɧɢɬɟ ɩɪɢɱɢɧɢ ɢ ɮɚɤɬɨɪɢ ɤɨɢ ɝɢ ɩɪɟɞɢɡɜɢɤɚɥɟ ɜɚɤɜɢɬɟ ɟɤɫɬɪɟɦɧɢ ɢ ɤɚɬɚɫɬɪɨɮɚɥɧɢ ɩɨʁɚɜɢ. Ɍɚɛɟɥɚ 1. Ȼɪɨʁ ɧɚ ɲɭɦɫɤɢ ɩɨɠɚɪɢ ɩɨ ɝɨɞɢɧɢ

ɉɈɀȺɊɂ

ɈɉɈɀȺɊȿɇȺ ɉɈȼɊɒɂɇȺ

ɈɉɈɀȺɊȿɇȺ ȾɊȼɇȺ ɆȺɋȺ 3 Ɇ ɢɧɞɟɤɫ 6 7

Ƚɨɞɢɧɚ Ȼɪɨʁ ɢɧɞɟɤɫ ɏɟɤɬɚɪɢ ɢɧɞɟɤɫ -загуба и обезвреднување на земјоделско земјиште (затрупување со стерилен нанос); 1 2 3 4 5 1998продуктивност 151 100,0 2 859 -целосно или делумно деградирани почви (изгубена или намалена на почвите) и др. 100,0

26 104 100,0 1999 90 59,6 1465 51,2 5 687 21,8 2000 398 263,6 32 939 1 155,8 562 303 2 154,1 За релевантно утврдување на висината на штетите од шумските пожари, секоја корисна функција на шумите треба да биде 2001 255 168,9 7 312 255,8 84 451 323,5 точно дефинирана и за секоја треба да се утврди, вреднува висината 2002 на штетата.

121 80,1 1 726 60,4 9 145 35,0 2003 193 127,8 2 282 79,9 15 328 58,7 2004 161 106,6 2 034 71,1 15 130 58,1 2005 260 172,2 3 361 117,6 7 313 28,0 Обем и динамика на шумските пожари 2006 185 122,5 3 065 107,2 23 517 90,1 За период од 1998-2007 година за шумските пожари на подрачјето подружници 2007од 30 шумски 620 стопанства, 410,6 39 162 1 369,8 во ЈП,,Македонски 392 914 1 505,2 ɋȿ: по 243,4 2 434 пожари.

- При 96 204 1 141 892 вкупна шуми, имало вкупно 2 434 шумски пожари или просечно годишно тоа била -опожарена ɉɪɨɫ.

243,4 17,0 9 620,4 33,8 114 184,2 35,2

ɂɡɜɨɪ: (оштетена) ȳɉ,,Ɇɚɤɟɞɨɧɫɤɢ ɲɭɦɢ,, ɤɨɧɬɪɨɥɢɪɚɧɨ ɡɚ површина од 96 204 ха или годишно просечно по 9 620,4 ха и опожарена дрвна маса одɨɞ1Ⱦɪɠɚɜɧɢɨɬ 141 892ɢɧɫɩɟɤɬɨɪɚɬ м3. ɲɭɦɚɪɫɬɜɨ ɢ ɥɨɜɫɬɜɨ За овој 10 годишен период најголем број на шумски пожари се регистрирани во 2007.година и тоа 620 шумски пожари и во ȼɨ ɚɧɚɥɢɡɢɪɚɧɢɨɬ ɩɟɪɢɨɞ (1998-2007 ɝɨɞ.), ɧɚɫɬɚɧɚɬɢ ɫɟ 2 434 ɲɭɦɫɤɢ 2000.година година 398 шумски пожари. Бројот на шумските пожари бил поголем од просечно годишниот за овој период и ɩɨɠɚɪɢ, ɫɨ ɨɩɨɠɚɪɟɧɚ ɩɨɜɪɲɢɧɚ ɨɞ 96 204 ɯɚ ɢ ɞɪɜɧɚ ɦɚɫɚ ɨɞ 1 141 892 ɦ3 ɢ ɜɤɭɩɧɨ ɧɚɩɪɚɜɟɧɚ ɲɭɦɫɤɚ ɲɬɟɬɚ ɨɞ 1 879 554 320,00 ɞɟɧ. ɢɥɢ 30 812 366 ȿɍ*) 4). во 2005 и 2001 година. Ɉɜɞɟ ɧɟ ɫɟ ɩɪɨɰɟɧɟɬɢ ɩɨɬɟɧɰɢʁɚɥɧɢɬɟ ɲɬɟɬɢ ɲɬɨ ɩɪɨɢɡɥɟɝɭɜɚɚɬ ɨɞ ɨɩɚɼɚʃɟ ɧɚ Обемот на опожарената површина на шуми бил најголем во 2007-та годинаɫɩɨɫɨɛɧɨɫɬ и тоа 39ɧɚ 162 ха и во ɧɚɫɚɞɢ 2000 година со 32ɩɪɟɞɢɡɜɢɤɚɧɢ 939 ха. ɩɪɨɢɡɜɨɞɧɚɬɚ ɨɲɬɟɬɟɧɢɬɟ ɢ ɞɪɜʁɚ, ɲɬɟɬɢ 3 ɜɪɡобем ɞɪɭɝɢɨɬ ɫɜɟɬ, ɧɚɪɭɲɭɜɚʃɟ ɫɬɪɭɤɬɭɪɚɬɚ ɲɬɟɬɢ Во поглед на опожарена, односно оштетена дрвна маса најголем е ɠɢɜɨɬɢɧɫɤɢ во 2000-та година и тоаɧɚсо 562 303ɧɚмɡɟɦʁɢɲɬɟɬɨ, , што е скоро ɲɬɨ ʅɟ ɫɟ ʁɚɜɚɬ ɨɞ ɫɟɤɭɧɞɚɪɧɢ ɩɪɢɱɢɧɢɬɟɥɢ (ɲɬɟɬɧɢ ɢɧɫɟɤɬɢ, ɪɚɫɬɢɬɟɥɧɢ ɛɨɥɟɫɬɢ), над 50% од целиот десет годишен период и во 2007 година 392 914 м3. ɤɚɤɨ ɢ ɲɬɟɬɢ ɡɚɪɚɞɢ ɡɚɝɪɨɡɭɜɚʃɟ ɢ ɤɜɚɥɢɬɟɬɧɨ ɧɚɪɭɲɭɜɚʃɟ ɧɚ ɛɪɨʁɧɢɬɟ ɨɩɲɬɨɤɨɪɢɫɧɢ ɮɭɧɤɰɢɢ. Ɍɨɚ ɡɧɚɱɢ ɞɟɤɚ ɜɤɭɩɧɢɬɟ ɢ ɩɨɬɟɧɰɢʁɚɥɧɢ Оттука може да се констатира дека 2000-та и 2007-та година, според бројот на шумските пожари и според ɲɬɟɬɧɢ ɩɨɫɥɟɞɢɰɢ ɦɨɠɟ ɞɚ ɛɢɞɚɬ ɢ ɡɚ ɧɟɤɨɥɤɭ ɩɚɬɢ обемот ɩɨɝɨɥɟɦɢ на ɨɞ штетите ɩɪɟɬɯɨɞɧɨ ɭɬɜɪɞɟɧɢɬɟ, ɲɬɨ ɟ ɨɝɪɨɦɟɧ ɭɞɚɪ ɧɟ ɫɚɦɨ ɡɚ ɟɤɨɧɨɦɫɤɚɬɚ ɫɨɫɬɨʁɛɚ ɧɚанализи ɲɭɦɫɤɨɬɨ (опожарена површина и дрвна маса), се екстремни и претставуваат национална катастрофа. Потребни се посебни ɫɬɨɩɚɧɫɬɜɨ, ɬɭɤɭ ɢ ɡɚ ɩɨɲɢɪɨɤɚɬɚ ɨɩɲɬɟɫɬɜɟɧɚ ɡɚɟɞɧɢɰɚ. за да се утврдат реалните причини и фактори кои ги предизвикале ваквите екстремни и катастрофални појави.

ɉɨɬɪɟɛɧɢ ɫɟ ɩɨɫɟɛɧɢ ɚɧɚɥɢɡɢ ɡɚ ɞɚ ɫɟ ɭɬɜɪɞɚɬ ɪɟɚɥɧɢɬɟ ɩɪɢɱɢɧɢ ɢ ɮɚɤɬɨɪɢ ɤɨɢ ɝɢ ɩɪɟɞɢɡɜɢɤɚɥɟ ɜɚɤɜɢɬɟ ɟɤɫɬɪɟɦɧɢ ɢ ɤɚɬɚɫɬɪɨɮɚɥɧɢ ɩɨʁɚɜɢ. Ɍɚɛɟɥɚ 1. Ȼɪɨʁ ɧɚ ɲɭɦɫɤɢ ɩɨɠɚɪɢ ɩɨ ɝɨɞɢɧɢ

Ƚɨɞɢɧɚ 1

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 ɋȿ: ɉɪɨɫ.

Ȼɪɨʁ 2

ɉɈɀȺɊɂ

151 90 398 255 121 193 161 260 185 620 2 434 243,4

ɈɉɈɀȺɊȿɇȺ ɉɈȼɊɒɂɇȺ ɏɟɤɬɚɪɢ ɢɧɞɟɤɫ 4 5

ɢɧɞɟɤɫ 3

100,0 59,6 263,6 168,9 80,1 127,8 106,6 172,2 122,5 410,6 17,0

2 859 1465 32 939 7 312 1 726 2 282 2 034 3 361 3 065 39 162 96 204 9 620,4

ɈɉɈɀȺɊȿɇȺ ȾɊȼɇȺ ɆȺɋȺ 3 Ɇ ɢɧɞɟɤɫ 6 7

100,0 51,2 1 155,8 255,8 60,4 79,9 71,1 117,6 107,2 1 369,8 33,8

26 104 5 687 562 303 84 451 9 145 15 328 15 130 7 313 23 517 392 914 1 141 892 114 184,2

100,0 21,8 2 154,1 323,5 35,0 58,7 58,1 28,0 90,1 1 505,2 35,2

ɂɡɜɨɪ: ȳɉ,,Ɇɚɤɟɞɨɧɫɤɢ ɲɭɦɢ,, ɤɨɧɬɪɨɥɢɪɚɧɨ ɨɞ Ⱦɪɠɚɜɧɢɨɬ ɢɧɫɩɟɤɬɨɪɚɬ ɡɚ ɲɭɦɚɪɫɬɜɨ ɢ ɥɨɜɫɬɜɨ

Табела Број на шумски години ȼɨ 1. ɚɧɚɥɢɡɢɪɚɧɢɨɬ ɩɟɪɢɨɞ пожари (1998-2007по ɝɨɞ.), ɧɚɫɬɚɧɚɬɢ

ɫɟ 2 434 ɲɭɦɫɤɢ ɩɨɠɚɪɢ, ɫɨ ɨɩɨɠɚɪɟɧɚ ɩɨɜɪɲɢɧɚ ɨɞ 96 204 ɯɚ ɢ ɞɪɜɧɚ ɦɚɫɚ ɨɞ 1 141 892 ɦ3 ɢ ɜɤɭɩɧɨ ɧɚɩɪɚɜɟɧɚ ɲɭɦɫɤɚ ɲɬɟɬɚ ɨɞ 1 879 554 320,00 ɞɟɧ. ɢɥɢ 30 812 366 ȿɍ*) 4). Извор: шуми,,ɲɬɟɬɢ контролирано Ɉɜɞɟ ɧɟ ЈП,,Македонски ɫɟ ɩɪɨɰɟɧɟɬɢ ɩɨɬɟɧɰɢʁɚɥɧɢɬɟ ɲɬɨ ɩɪɨɢɡɥɟɝɭɜɚɚɬ ɨɞ ɨɩɚɼɚʃɟ ɧɚ ɩɪɨɢɡɜɨɞɧɚɬɚ ɫɩɨɫɨɛɧɨɫɬ ɧɚ ɨɲɬɟɬɟɧɢɬɟ ɧɚɫɚɞɢ ɢ ɞɪɜʁɚ, ɲɬɟɬɢ ɩɪɟɞɢɡɜɢɤɚɧɢ од Државниот инспекторат за шумарство и ловство ɜɪɡ ɞɪɭɝɢɨɬ ɠɢɜɨɬɢɧɫɤɢ ɫɜɟɬ, ɧɚɪɭɲɭɜɚʃɟ ɧɚ ɫɬɪɭɤɬɭɪɚɬɚ ɧɚ ɡɟɦʁɢɲɬɟɬɨ, ɲɬɟɬɢ ɲɬɨ ʅɟ ɫɟ ʁɚɜɚɬ ɨɞ ɫɟɤɭɧɞɚɪɧɢ ɩɪɢɱɢɧɢɬɟɥɢ (ɲɬɟɬɧɢ ɢɧɫɟɤɬɢ, ɪɚɫɬɢɬɟɥɧɢ ɛɨɥɟɫɬɢ), ɤɚɤɨ ɢ ɲɬɟɬɢ ɡɚɪɚɞɢ ɡɚɝɪɨɡɭɜɚʃɟ ɢ ɤɜɚɥɢɬɟɬɧɨ ɧɚɪɭɲɭɜɚʃɟ ɧɚ ɛɪɨʁɧɢɬɟ ɨɩɲɬɨɤɨɪɢɫɧɢ ɮɭɧɤɰɢɢ. Ɍɨɚ ɡɧɚɱɢ ɞɟɤɚ ɜɤɭɩɧɢɬɟ ɢ ɩɨɬɟɧɰɢʁɚɥɧɢ ɲɬɟɬɧɢ ɩɨɫɥɟɞɢɰɢ ɦɨɠɟ ɞɚ ɛɢɞɚɬ ɢ ɡɚ ɧɟɤɨɥɤɭ ɩɚɬɢ ɩɨɝɨɥɟɦɢ ɨɞ ɩɪɟɬɯɨɞɧɨ ɭɬɜɪɞɟɧɢɬɟ, ɲɬɨ ɟ ɨɝɪɨɦɟɧ ɭɞɚɪ ɧɟ ɫɚɦɨ ɡɚ ɟɤɨɧɨɦɫɤɚɬɚ ɫɨɫɬɨʁɛɚ ɧɚ ɲɭɦɫɤɨɬɨ ɫɬɨɩɚɧɫɬɜɨ, ɬɭɤɭ ɢ ɡɚ ɩɨɲɢɪɨɤɚɬɚ ɨɩɲɬɟɫɬɜɟɧɚ ɡɚɟɞɧɢɰɚ. Ɍɚɛɟɥɚ 2. Ɉɛɟɦ ɢ ɛɪɨʁ ɧɚ ɲɭɦɫɤɢɬɟ ɩɨɠɚɪɢ, ɨɩɨɠɚɪɟɧɚ ɩɨɜɪɲɢɧɚ ɢ ɨɲɬɟɬɟɧɚ ɞɪɜɧɚ ɦɚɫɚ Ɋɟɞ ɛɪɨʁ 0

ɉɨɞɪɭɠɧɢɰɚ 1

Ȼɪɨʁ ɧɚ ɩɨɠɚɪɢ 2

% 3

ɏɟɤɬɚɪɢ 4

% 5

Ⱦɪɜɧɚ ɦɚɫɚ 3 ɦ 6

% 7

Ɍɚɛɟɥɚ 2. Ɉɛɟɦ ɢ ɛɪɨʁ ɧɚ ɲɭɦɫɤɢɬɟ ɩɨɠɚɪɢ, ɨɩɨɠɚɪɟɧɚ ɩɨɜɪɲɢɧɚ ɢ ɨɲɬɟɬɟɧɚ ɞɪɜɧɚ ɦɚɫɚ

Ɋɟɞ ɛɪɨʁ 0

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

ɉɨɞɪɭɠɧɢɰɚ 1

Ȼɟɪɨɜɨ Ȼɢɬɨɥɚ ȼɚɥɚɧɞɨɜɨ ȼɟɥɟɫ ȼɢɧɢɰɚ Ƚɟɜɝɟɥɢʁɚ Ƚɨɫɬɢɜɚɪ Ⱦɟɛɚɪ Ⱦɟɥɱɟɜɨ Ⱦɟɦɢɪ Ʉɚɩɢʁɚ Ⱦɟɦɢɪ ɏɢɫɚɪ Ʉɚɜɚɞɚɪɰɢ Ʉɢɱɟɜɨ Ʉɨɱɚɧɢ Ʉɪɢɜɚ ɉɚɥɚɧɤɚ Ʉɪɚɬɨɜɨ Ʉɭɦɚɧɨɜɨ Ʉɪɭɲɟɜɨ Ɇɚɤ. Ȼɪɨɞ Ɉɯɪɢɞ ɉɟɯɱɟɜɨ ɉɪɢɥɟɩ Ɋɚɞɨɜɢɲ Ɋɟɫɟɧ ɋɜɟɬɢ ɇɢɤɨɥɟ ɋɤɨɩʁɟ ɋɬɪɭɝɚ ɋɬɪɭɦɢɰɚ Ɍɟɬɨɜɨ ɒɬɢɩ ȼɤɭɩɧɨ:

Ȼɪɨʁ ɧɚ ɩɨɠɚɪɢ 2

97 125 36 246 76 63 132 43 63 22 80 87 159 57 31 2 29 70 104 39 152 152 93 34 6 224 48 108 38 18 2 434

% 3

4,0 5,1 1,5 10,1 3,1 2,6 5,4 1,8 2,6 0,9 3,3 3,6 6,6 2,3 1,3 0,1 1,2 2,3 4,3 1,6 6,2 6,2 3,8 1,4 0,2 9,2 1,9 1,6 1,5 0,7 100,0

ɏɟɤɬɚɪɢ 4

3 852 13 833 4 452 18 933 849 4 021 2 314 318 788 1 387 2 600 1 859 4 914 1 196 538 44 2 465 748 2 932 560 832 6 110 1 782 1 072 102 10 144 484 2 444 2 865 1 766 96 204

% 5

4,0 14,4 4,6 19,7 0,9 4,2 2,4 0,3 0,8 1,4 2,7 1,9 5,1 1,2 0,6 0,01 2,6 0,8 3,0 0,6 0,9 6,4 1,9 1,1 0,1 10,5 0,5 2,5 3,0 1,8 100,0

Ⱦɪɜɧɚ ɦɚɫɚ 3 ɦ 6

% 7

60 363 5,3 65 826 5,8 5 748 0,5 458 791 40,2 574 0,1 28 600 2,5 30 429 2,7 3 030 0,7 130 0,01 32 980 2,9 19 465 1,7 1 013 0,1 17 160 1,5 6 693 0,6 4 403 0,4 396 0,03 11 103 1,0 2 772 0,2 33 172 2,9 19 545 1,7 2 276 0,2 60 510 5,3 38 653 3,4 0 0,0 0 0,0 98 305 8,8 790 0,1 33 722 3,0 24 665 2,2 80 777 7,1 1 141 892 100,0

-ɫɩɨɪɟɞ ɛɪɨʁɨɬ ɧɚ ɲɭɦɫɤɢɬɟ ɩɨɠɚɪɢ, ɧɚ ɩɪɜɨ ɦɟɫɬɨ ɟ ɩɨɞɪɭɠɧɢɰɚɬɚ 97 3 852 60 363 4,0 4,0 5,3 ɒɋ,,Ȼɚɛɭɧɚ,, ȼɟɥɟɫ и (ɫɨброј 246 ɲɭɦɫɤɢ ɩɨɠɚɪɢ), ɧɚпожари, ɜɬɨɪɨ ɦɟɫɬɨопожарена ɟ ɋɤɨɩʁɟ (ɫɨ 224), Табела 2. Обем на шумските 125 13 833 65 826 5,1 14,4 5,8 ɩɨɬɨɚ Ʉɢɱɟɜɨ (ɫɨ 159), ɉɟɯɱɟɜɨ ɢ ɉɪɢɥɟɩ (ɫɨ ɩɨ 152), Ȼɢɬɨɥɚ (ɫɨ 125), 36 1,5 4 452 4,6 5 748 0,5 површина и оштетена дрвна маса ɋɬɪɭɦɢɰɚ (ɫɨ 108), Ɇɚɤɟɞɨɧɫɤɢ Ȼɪɨɞ (ɫɨ 104), Ȼɟɪɨɜɨ (ɫɨ 97) ɢ ɧɚ ɞɟɫɟɬɨ ɦɟɫɬɨ 246 18 933 458 791 40,2 10,1 19,7 Ɋɚɞɨɜɢɲ (ɫɨ 93 ɲɭɦɫɤɢ ɩɨɠɚɪɢ). ɂɧɚɤɭ, ɧɚʁɦɚɥ ɛɪɨʁ ɧɚ ɲɭɦɫɤɢ ɩɨɠɚɪɢ ɢɦɚ 76 3,1 849 0,9 574 0,1 ɤɪɚɬɨɜɨ 2 ɢ ɋɜɟɬɢ ɇɢɤɨɥɟ 6 ɲɭɦɫɤɢ ɩɨɠɚɪɢ.

63 2,6 4 021 4,2 28 600 2,5 132 5,4 2 314 2,4 30 429 2,7 -ɫɩɨɪɟɞ ɨɩɨɠɚɪɟɧɚɬɚ ɩɨɜɪɲɢɧɚ, ɩɨɞɪɭɠɧɢɰɚɬɚ ,,Ȼɚɛɭɧɚ,, ȼɟɥɟɫ, ɟ ɧɚ 43 1,8 318 0,3 3 030 0,7 ɩɪɜɨсо ɦɟɫɬɨ (ɫɨ 18 933 ɯɚ), ɧɚ ɜɬɨɪɨ ɦɟɫɬɨ Ȼɢɬɨɥɚ ɯɚ), ɩɨɬɨɚ Во периодот (1998-2007 год.), настанати се 2 434 шумски пожари, опожарена површина од 96 204(ɫɨ ха13 и 833 дрвна масаɋɤɨɩʁɟ од 63 2,6 788 0,8 130 0,01 (ɫɨ 10 144 ɯɚ), ɉɪɢɥɟɩ (ɫɨ 6 110 ɯɚ), ɤɢɱɟɜɨ (ɫɨ 4 914 ɯɚ) ɢɬɧ. ȼɨ ɨɜɨʁ 10 0,9 1 387 штета 1,4 од32 2,9 320,00 1 141 892 м и вкупно22 направена шумска 1 980 879 554 ден. ɩɟɪɢɨɞ или 30ɧɚʁɦɚɥɚ 812 366 евра. ɩɨɜɪɲɢɧɚ ɢɦɚɥɨ ɋɜɟɬɢ ɇɢɤɨɥɟ ɢ ɬɨɚ ɝɨɞɢɲɟɧ ɨɩɨɠɚɪɟɧɚ 80 3,3 2 600 2,7 19 465 1,7 ɫɚɦɨ ɯɚ. Овде не се проценети од105 опаѓање на производната способност на оштетените 87 потенцијалните 3,6 1 859 штети 1,9 што 1произлегуваат 013 0,1 -ɜɨ ɨɞɧɨɫ ɨɩɨɠɚɪɟɧɚ, ɨɞɧɨɫɧɨ ɨɲɬɟɬɟɧɚ ɞɪɜɧɚ ɦɚɫɚ ɨɞ ɲɭɦɫɤɢɬɟ насади и дрвја, штети предизвикани врз другиот животински свет, нарушување на структурата на земјиштето, штети,,Ȼɚɛɭɧɚ,, што ќе ɩɨɠɚɪɢ ɡɚ ɨɜɢɟ 10 ɝɨɞɢɧɢ ɢɫɬɨ ɬɚɤɚ ɧɚ ɩɪɜɨ ɦɟɫɬɨ ɟ ɩɨɞɪɭɠɧɢɰɚɬɚ ɨɞ ȼɟɥɟɫ ɫɨ 458 791 ɦ3, ɲɬɨ ɩɪɟɬɫɬɚɜɭɜɚ 40,2% ɨɞ ɜɤɭɩɧɨ ɨɩɨɠɚɪɟɧɚɬɚ ɞɪɜɧɚ се јават од секундарни причинители (штетни инсекти, растителни болести), како и штети заради загрозување и квалитетно ɦɚɫɚ ɜɨ ɨɜɨʁ ɩɟɪɢɨɞ ɨɞ ɫɢɬɟ ɩɨɞɪɭɠɧɢɰɢ. ɇɚ ɜɬɨɪɨ ɦɟɫɬɨ ɟ ɋɤɨɩʁɟ (ɫɨ 98 305 3 ), ɧɚ ɬɪɟɬɨ иɦɟɫɬɨ ɟ ɒɬɢɩ (ɫɨ 80 777 ɦ3последици ), ɩɨɬɨɚ Ȼɢɬɨɥɚ (ɫɨ 65 ɦ3), нарушување на бројните општокорисни функции. Тоа значи декаɦвкупните потенцијални штетни може да826 бидат ɉɪɢɥɟɩ (ɫɨ 60 510 ɦ3), Ȼɟɪɨɜɨ (ɫɨ 60 363 ɦ3) ɢɬɧ. Ɉɞ ɲɭɦɫɤɢɬɟ ɩɨɠɚɪɢ ɜɨ и за неколку пати поголеми од претходно утврдените, што е огромен не ɢсамо економската состојба наɞɪɜɧɚ шумското ɩɨɞɪɚɱʁɟɬɨудар ɧɚ Ɋɟɫɟɧ ɋɜɟɬɢза ɇɢɤɨɥɟ ɧɟ ɟ ɪɟɝɢɫɬɪɢɪɚɧɚ ɨɲɬɟɬɟɧɚ ɦɚɫɚ.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Ȼɟɪɨɜɨ Ȼɢɬɨɥɚ ȼɚɥɚɧɞɨɜɨ ȼɟɥɟɫ ȼɢɧɢɰɚ Ƚɟɜɝɟɥɢʁɚ Ƚɨɫɬɢɜɚɪ Ⱦɟɛɚɪ Ⱦɟɥɱɟɜɨ 3 Ⱦɟɦɢɪ Ʉɚɩɢʁɚ Ⱦɟɦɢɪ ɏɢɫɚɪ Ʉɚɜɚɞɚɪɰɢ

стопанство, туку и за пошироката општествена заедница.

ȼɨ ɩɟɪɢɨɞɨɬ 1998-2007 ɝɨɞɢɧɚ, ɨɞ ɚɧɚɥɢɡɢɬɟ ɧɚ ɩɨɞɚɬɨɰɢɬɟ ɡɚ ɲɭɦɫɤɢɬɟ ɩɨɠɚɪɢ ɩɨ ɨɞɞɟɥɧɢ ɦɟɫɟɰɢ ɜɨ ɝɨɞɢɧɚɬɚ ɫɟ ɤɨɧɫɬɚɬɢɪɚ ɞɟɤɚ ɧɚʁɝɨɥɟɦ ɛɪɨʁ ɧɚ ɲɭɦɫɤɢ ɩɨɠɚɪɢ ɤɚɤɨ ɢ ɧɚʁɝɨɥɟɦ ɨɛɟɦ ɧɚ ɨɩɨɠɚɪɟɧɚ ɩɨɜɪɲɢɧɚ ɢ ɨɲɬɟɬɟɧɚ ɞɪɜɧɚ ɦɚɫɚ ɛɢɥɟ ɜɨ ɦɟɫɟɰɢɬɟ ʁɭɥɢ ɢ ɚɜɝɭɫɬ. ȼɨ ɨɜɢɟ ɞɜɚ ɦɟɫɟɰɢ ɫɟ ʁɚɜɢɥɟ ɜɤɭɩɧɨ 873 ɩɨɠɚɪɢ ɢɥɢ 37,4% ɨɞ ɫɢɬɟ ɩɨɠɚɪɢ ɜɨ ɩɟɪɢɨɞɨɬ, ɛɢɥɚ ɨɩɨɠɚɪɟɧɚ ɜɤɭɩɧɚ ɩɨɜɪɲɢɧɚ ɨɞ 64 328 ɯɚ ɢɥɢ 66,9% ɢ ɨɲɬɟɬɟɧɚ ɞɪɜɧɚ ɦɚɫɚ ɨɞ 945 722 ɦ3 ɢɥɢ 84,5% ɨɞ ɜɤɭɩɧɨ ɨɲɬɟɬɟɧɚɬɚ ɞɪɜɧɚ ɦɚɫɚ ɜɨ ɨɜɨʁ 10 ɝɨɞɢɲɟɧ ɩɟɪɢɨɞ.

49

Настанати штети -според бројот на шумските пожари, на прво место е подружницата ШС ,,Бабуна,, Велес (со 246 шумски пожари), на второ место е Скопје (со 224), потоа Кичево (со 159), Пехчево и Прилеп (со по 152), Битола (со 125), Струмица (со 108), Македонски Брод (со 104), Берово (со 97) и на десето место Радовиш (со 93 шумски пожари). Инаку, најмал број на шумски пожари има кратово 2 и Свети Николе 6 шумски пожари.

-според опожарената површина, подружницата ,,Бабуна,, Велес, е на прво место (со 18 933 ха), на второ место Битола (со 13 833 ха), потоа Скопје (со 10 144 ха), Прилеп (со 6 110 ха), Кичево (со 4 914 ха) итн. Во овој 10 годишен период најмала опожарена површина имало Свети Николе и тоа само 105 ха.

-во однос опожарена, односно оштетена дрвна маса од шумските пожари за овие 10 години исто така на прво место е подружницата ,,Бабуна,, од Велес со 458 791 м3, што претставува 40,2% од вкупно опожарената дрвна маса во овој период од сите подружници. На второ место е Скопје (со 98 305 м3), на трето место е Штип (со 80 777 м3), потоа Битола (со 65 826 м3), Прилеп (со 60 510 м3), Берово (со 60 363 м3) итн. Од шумските пожари во подрачјето на Ресен и Свети Николе не е регистрирана оштетена дрвна маса. Во периодот 1998-2007.година, од анализите на податоците за шумските пожари по одделни месеци во годината се констатира дека најголем број на шумски пожари како и најголем обем на опожарена површина и оштетена дрвна маса биле во месеците јули и август. Во овие два месеци се јавиле вкупно 873 пожари или 37,4% од сите пожари во периодот, била опожарена вкупна површина од 64 328 ха или 66,9% и оштетена дрвна маса од 945 722 м3 или 84,5% од вкупно оштетената дрвна маса во овој 10 годишен период. Ɍɚɛɟɥɚ 3. Ȼɪɨʁ ɧɚ ɲɭɦɫɤɢ ɩɨɠɚɪɢ ɩɨ ɦɟɫɟɰɢ

Ɇɟɫɟɰ 1

ɂ ɂɂ ɂɂɂ ɂȼ ȼ ȼɂ ȼɂɂ ȼɂɂɂ ɂȹ ȹ ȹɂ ȹɂɂ ɋȿ: ɉɪɨɫ.

Ȼɪɨʁ 2

ɉɈɀȺɊɂ

112 61 451 412 82 78 428 445 176 82 90 17 2 334 233,4

ɢɧɞɟɤɫ 3

4,8 2,6 19,3 17,7 3,5 3,3 18,3 19,1 7,6 3,6 3,9 0,7 100,ɨ -

ɈɉɈɀȺɊȿɇȺ ɉɈȼɊɒɂɇȺ ɏɟɤɬɚɪɢ ɢɧɞɟɤɫ 4 5

1 338 708 6 841 6 275 799 1654 41 361 22 967 6 308 3 159 4 581 213 96 204 9 620,4

1,4 0,7 7,1 6,5 0,8 1,7 43,0 23,9 6,6 3,3 7,8 0,2 100,0 -

ɈɉɈɀȺɊȿɇȺ ȾɊȼɇȺ ɆȺɋȺ 3 Ɇ ɢɧɞɟɤɫ 6 7

7 050 745 50 144 37 471 16 069 6 230 449 609 496 113 30 880 26 615 19 153 1 813 1 118 008 111 800,8

0,6 0,1 4,5 3,4 1,4 0,6 40,2 44,4 2,8 2,4 1,7 0,2 100,0 -

ɂɡɜɨɪ: ȳɉ,,Ɇɚɤɟɞɨɧɫɤɢ ɲɭɦɢ,, ɤɨɧɬɪɨɥɢɪɚɧɨ ɨɞ Ⱦɪɠɚɜɧɢɨɬ ɢɧɫɩɟɤɬɨɪɚɬ ɡɚ ɲɭɦɚɪɫɬɜɨ ɢ ɥɨɜɫɬɜɨ Табела 3. Број на шумски пожари по години

Извор: ɉɨɤɪɚʁ ЈП,,Македонски шуми,, контролирано ɨɜɢɟ ɞɜɚ ɦɟɫɟɰɢ ɫɟ ɡɚɛɟɥɟɠɚɧɢ ɢɫɬɨ ɬɚɤɚ ɢɡɪɚɡɟɧɨ ɭɱɟɫɬɜɨ ɛɚɪɟɦ ɜɨ ɩɨɝɥɟɞ ɧɚ ɛɪɨʁɨɬ ɲɭɦɫɤɢ иɩɨɠɚɪɢ од Државниот инспекторат за ɧɚ шумарство ловствоɜɨ ɦɟɫɟɰɢɬɟ ɦɚɪɬ ɢ ɚɩɪɢɥ, ɫɨ ɜɤɭɩɧɨ 863 ɩɨɠɚɪɢ ɢɥɢ ɨɤɨɥɭ 37%, ɦɟɼɭɬɨɚ ɨɩɨɠɚɪɟɧɚɬɚ ɩɨɜɪɲɢɧɚ ɟ ɫɨɫɟɦɚ ɩɨɦɚɥɚ ɢ ɢɡɧɟɫɭɜɚ ɫɚɦɨ 13,6% ɨɞ ɜɤɭɩɧɨ ɨɩɨɠɚɪɟɧɚɬɚ ɩɨɜɪɲɢɧɚ ɤɚɤɨ ɢ ɢɥɢ ɫɚɦɨ ɨɤɨɥɭ 7,8% на ɨɞ бројот на шумски пожари во месеците ɨɲɬɟɬɟɧɚ ɞɪɜɧɚ ɦɚɫɚ ɢɡɧɟɫɭɜɚ 615 ɦ3учество Покрај овие два месеци се ɤɨʁɚ забележани исто така87 изразено барем во поглед ɜɤɭɩɧɨ ɨɩɨɠɚɪɟɧɚɬɚ ɞɪɜɧɚ ɦɚɫɚ. Ɂɧɚɱɢ, ɨɜɢɟ ɞɜɚ ɦɟɫɟɰɢ (ɦɚɪɬ ɢ ɚɩɪɢɥ), ɛɢ март и април, со вкупно 863 пожари или околу 37%, меѓутоа опожарената површина е сосема помала и изнесува само 13,6% ɛɢɥɟ ɢɧɬɟɪɟɫɧɢ ɡɚ ɚɧɚɥɢɡɚ ɢ ɢɫɩɢɬɭɜɚʃɟ ɫɚɦɨ ɡɚɪɚɞɢ ɛɪɨʁɨɬ ɧɚ ɩɨʁɚɜɟɧɢɬɟ одɩɨɠɚɪɢ, вкупно ɚ опожарената површина како и оштетена дрвна маса која ɜɨ изнесува 87 615 м3 или само околу 7,8% од вкупно ɧɚʁɜɟɪɨɜɚɬɧɨ ɩɨɪɚɞɢ ɩɨɫɟɛɧɢɬɟ ɚɬɦɨɫɮɟɪɫɤɢ ɭɫɥɨɜɢ ɬɢɟ ɦɟɫɟɰɢ опожарената дрвна маса. ɧɟɦɚɥɨ ɨɛʁɟɤɬɢɜɧɢ ɭɫɥɨɜɢ ɡɚ ɩɨɝɨɥɟɦɢ ɲɬɟɬɢ ɨɞ ɲɭɦɫɤɢɬɟ ɩɨɠɚɪɢ. Шумските пожари како едно од најголемите зла на човештвото, за миг уништуваат огромно природно и материјално богаство, а процесот на подигнување и возобновување на шумските екосистеми е долг, макотрпен, комплексен и скап. Затоа, превентивата за заштита на шумите од шумски пожари, треба да има доминантно место и улога во стртегијата за заштита од шумски пожари. Предизвикувачите на шумските пожари, односно потпалувачите на шумите како и палењето на стрништа, меѓи, пасишта и други објекти и имот, треба да бидат благовремено откриени, изведени пред суд и соодветно санкционирани.

50 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

ШУМИТЕ во служба на екологијата Табела 4 Табеларен преглед за настанатите шумски пожари по години и месеци за период од 1998 до 2007 година.

Ɍɚɛɟɥɚ 4 Ɍɚɛɟɥɚɪɟɧ ɩɪɟɝɥɟɞ ɡɚ ɧɚɫɬɚɧɚɬɢɬɟ ɲɭɦɫɤɢ ɩɨɠɚɪɢ ɩɨ ɝɨɞɢɧɢ ɢ ɦɟɫɟɰɢ ɡɚ ɩɟɪɢɨɞ ɨɞ 1998 ɞɨ 2007 ɝɨɞɢɧɚ. Ɇȿɋȿ Ƚɨɞɢɧɚ ȼɄɍɉɇɈ ɐ

ȳɚɧ. Ɏɟɜɪ Ɇɚɪ Ⱥɩɪɢ Ɇɚʁ ȳɭɧɢ ȳɭɥɢ Ⱥɜɝɭɫɬ ɋɟɩɬ Ɉɤɬɨ ɇɨɟ Ⱦɟɤɟ . ɬ ɥ . ɦ ɦ. ɦ

0

1

199 Ȼɪ.ɧɚ ɩɨɠ.

8 ɉɨɜɪ. ɯɚ

Ⱦɪ.ɦɚɫɚ ɦ3 199 Ȼɪ.ɧɚ ɩɨɠ.

9

ɉɨɜɪ. ɯɚ

Ⱦɪ.ɦɚɫɚ ɦ3 200 Ȼɪ.ɧɚ ɩɨɠ.

0

ɉɨɜɪ. ɯɚ

Ⱦɪ.ɦɚɫɚ ɦ3 200 Ȼɪ.ɧɚ ɩɨɠ.

1

ɉɨɜɪ. ɯɚ

Ⱦɪ.ɦɚɫɚ ɦ3 200 Ȼɪ.ɧɚ ɩɨɠ.

2

ɉɨɜɪ. ɯɚ

Ⱦɪ.ɦɚɫɚ ɦ3 200 Ȼɪ.ɧɚ ɩɨɠ.

3

ɉɨɜɪ. ɯɚ

Ⱦɪ.ɦɚɫɚ ɦ3 200 Ȼɪ.ɧɚ ɩɨɠ.

4

ɉɨɜɪ. ɯɚ

Ⱦɪ.ɦɚɫɚ ɦ3 200 Ȼɪ.ɧɚ ɩɨɠ.

5

ɉɨɜɪ. ɯɚ

Ⱦɪ.ɦɚɫɚ ɦ3 200 Ȼɪ.ɧɚ ɩɨɠ.

6

ɉɨɜɪ. ɯɚ

Ⱦɪ.ɦɚɫɚ ɦ3 200 Ȼɪ.ɧɚ ɩɨɠ.

7

ɉɨɜɪ. ɯɚ

Ⱦɪ.ɦɚɫɚ ɦ3 Ȼɪ.ɧɚ ɩɨɠ. ɉɨɜɪ. ɯɚ Ⱦɪ.ɦɚɫ. ɦ3

2

3

4

2

3

11

3

0

0

0

2

0

0

4.2

0

45

0

5

0 0 2 0

30

5

7

8

9

10

11

12

0

151

1

1

16

41

3

2

1

0

139 1649.

7 237 18433

20

10.5

198.7

600.8

126

91

9

0

2858.7

0

40

4382

2724

288

0

0

0

26104

4

2

8

16

33

6

12

5

2

90

0

9.1

2

20.7

227.5

909.8

41.5

175

71.2

4

0

76

0

43

530

2774

210

1527

255

227

1465 5687

28

36

11

19

105

137

37

4

13

3

398

82 2633.

3 60 15006

22

32938.9

0

562303

21

1

255

1343.3 479.2 1378. 118.5 2 17389 355 14224 447

3

7311.8

0

84451

11

0

121

56 219.5

0

105.5 987.4 342.5 500 26371 7

6

51

65

2292

46.5 1004.

8 791 631

8181 16032.4 3501.

5 77785 427561 11306

24

6

13

34

51 576.7 233.1

11

42.5

3075.3

43

10

0

0

4850

166

250

220

46550

0

15

46

19

3

8

13

1

0

29

5

54

5

82.9

466.3

10

0

0

75

7348

108

0

529

645

0

0

350

90

0

1726.2 9145

0

1

31

12

16

1

42

66

14

4

1

5

193

4 231.6

49.1

0

0

198 634.5

97.5

2

898.45

627.5

36

70.6

200

65

960 1534.

5 23 0

0

275

8396

537

509

0

1386

2281.75 15327.5

0

6

28

35

8

5

0

161

352

290

0

0

94

304.5 318.2 387.8

82.5

0

1282

4217

0

0

0

2021

215

7310

70

0

2034.2 15130

88

22

8

19

15

8

9

15

0

260

14.5 745.9 1280.

1 9 84 2501

59

75

213.8

38

62.1 105.1

615

0

3360.5

143

200

2037

63

0

1820

75

0

7313

28

8

6

10

33

46

1

18

6

185

160 173.7

51

28

141

529.5 1086.

8 1498 17433

2

632

119

3065

0

3210

200

23517

0

100

1630

1

13

42

6

199.2

0

15

16

4

56

152 381 4

5

34

108

60

0

238

18

63

49

748

87

6

133

127

13

14

167

48

17

8

0

0

620

388 27864.9

2570.8

657

811

0

0

39162.1

4518 316657

33687

536

815

0

0

392914

1134.

7 6609

112 1338 7050

20

21 3014. 2193. 507.1 1 45 1 8104 8700 13287

61 451 412 82 78 428 445 176 82 90 17 2434 708 6841 6275 799 1654 41361 22967 6308 3159 4581 213 96204 745 5014 3747 1606 6230 44960 49611 3088 2661 1915 1813 1141892 4 1 9 9 3 0 5 3

51

ЧИНАР Од телото му излегуваат Зелени пламени Низ кората стршел брмчав Скелетот му го смука Сите ги памети Сам се заборава. Околу него мртвите Летни игри играат Низ трските виленици За дожд го спомнуваат Молњата нему наменета Нас нé погодува На пат за Кукуш Михаил Ренџов

Природата е секогаш опкружена со тајни

СТОПАНСКИ ПОТЕНЦИЈАЛ НА ШУМИТЕ Користење на другите шумски производи во ЈП “Македонски шуми” Основни компоненти на човековата околина се: земјиштето, водата и воздухот. Животот на земјата е условен од квалитетот и квантитетот на овие компоненти. Тој се изразува преку нивниот состав т.н. природен динамичен еквилибриум. Шумата како составен дел на овие компоненти е меѓу најважните фактори во создавањето и одржувањето на средината во која се наоѓа биосферата, а истовремено и обновлив извор на органска суровина. Заради ова таа заслужува посебно внимание во условите на научно техничката револуција, која ги заострува взаемните односи меѓу природната средина и општеството. Имајќи го предвид ова, шумата како биоценоза, претставува општонародно богатство со големи вредности. Таа е извор на многубројни добра, кои посредно или непосредно му служат на човекот. Овие добра во толку се побитни што човекот може да ги користи во секое време, во колку создаде соодветни услови. Тие имаат огромно значење во досегашниот општествено економски развој на човештвото. Во различни епохи од развојот на човештвото тие одиграле и соодветна улога. Користите што шумата ги дава, обично се делат на главни и второстепени. Ваквата поделба на користите од шумата и шумските производи не е во потполност адекватна ниту целисходна. Функциите на шумата се многубројни и сложени, а значењето на поедини производи е различен и се менува со времето и просторот. Постојат шуми каде користа од искористувањето на дрвото е многу помала за разлика од користењето на другите производи (лековити билки, шумски семиња, плодови, смола и др.). Според тоа ваквата поделба на шумските производи треба да се сфати како условна. Покрај материјалните добра (производи) шумата овозможува користење на голем број на нематеријални добра, со што доаѓа до израз не само стопанската (производна), туку и заштитна - регуларната, хигиенски-здравствената, рекреативнотуристичката и други функции. Поради ваквиот широк дијапазон на користи, со право може да се каже дека шумата има општокорисна функција. Во досегашното искористување на шумата значително повеќе внимание е посветено на производството и искористувањето на дрвната маса, во однос на другите материјални добра. За оваа област е воспоставена и посебна технологија, врз база на средствата и опремата, за нејзино изведување. На користење на другите нематеријални добра многу помалку е посветено внимание. Поради многубројнаста и разновидноста на другите производи стопанисувањето со истите бара да бидат изготвени и посебни методологии, разновидна техника и технологија, посебно подготвен стручен кадар за секој вид од овие користи (во ШС од Берово на тоа поле многу е сторено, изградени се капацитети за: доработка и чување на шумско семе, погон за преработка на лековити и ароматични растенија, сушара за сушење на шумски плодови, лековити билки, а за сето ова е подготвен и соодветен стручен кадар), но поради обемноста и разновидноста, стопанисувањето со овие користи е доста тешка и макотрпна работа. Значењето од искористувањето на другите шумски производи главно се состои од следното: - се искористуваат драгоцени суровини кои единствено ги има во шумата и се постигнува комплексно искористување на шумата. Имајќи предвид дека во шумарството е тешко да се организира континуирано производство на дрвни сортименти кои се актуелни за пазарот, има за последица недоволно искористување на работното време и капацитетите. Решавањето на тој проблем е само во користењето и на другите производи од шумата, односно нејзино целосно искористување. Обемот и видот на досегашното користење на другите шумски производи во Шумското стопанство во Берово за разлика од останатите шумски стопанства во Р.Македонија е релативно добро, особено последната деценија. Овие производи се користат во толкава мера, што овозможува шумските биоценози покомплексно да се искористуваат. При користењето на овие производи потребно е да се трудиме да воспоставиме трајност во стопанисувањето како и при стопанисувањето со дрвната маса, односно со еден збор да се трудиме да го запазиме принципот на трајноста во стопанисувањето со шумата. Меѓу позначајните други производи од шумата што можат да се користат во ЈП "Македонски шуми" се: • Од стеблото: семето, плодовите, четините и смолата.

• Од шумската површина: габите, лековитите и ароматичните растенија, паша и трева.

• Од самата почва: песокот, каменот, глината и др. Имајќи ја предвид обемноста и разновидноста на овие производи, акцентот се става на оние користи кои за самото шумско стопанство имаат голема важност, а се користат за исхраната на човекот, фармацевстката, прехрамбената и козметичката индустрија. Со користењето на овие производи не само што се пристапува кон комлексно искористување на самата шума, туку преку нив се остваруваат доста добри финансиски ефекти и девизни средства. Капацитетите за преработка и собирање на други шумски производи се во во ПШС “Малешево“, Берово, каде има: Погон за хидродестилација на етерични масла и трушница.

53

ЛОВ И ЛОВЕН ТУРИЗАМ Ловството како посебна профитабилна дејност која е тесно поврзана со основните дејности на ЈП “Македонски шуми” има посебно место и интерес за негово унапредување и рационално користење заради постигнување на поголеми финансиски ефекти. ЈП “Македонски шуми” - Скопје стопанисува со 16 ловишта, со вкупна површина од 196.443 ха каде во оптимални услови се одгледуваат голем број на дивеч: обичен елен, елен лопатар, срна, муфлон, дивокоза, дива свиња, мечка, а слегувајќи во низинските делови, по течението на реките се среќаваат разни видови на пердувест дивеч (еребици, грлици, потполошки, ловни фазани) и голем број на диви зајаци. Терените се со најразлични релјефни форми, богати со проточна вода и различни типови на шумска вегетација и храна за истите. Ловиштата се поврзани со пристапни патишта и опремени со ловнотехнички објекти, а во некои ловишта има ловечки куќи со комплетна пансионска понуда. Во ловиштата може да се користат повеќе видови на услуги како: теренско возило, коњи за јавање, водичка служба, терачи на дивеч, ловечки кучиња, изнајмување на ловечко оружје, можност за разгледување на ловиштето од ловечки чеки и снимање со камера.

54 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

ЛОВ И ЛОВЕН ТУРИЗАМ

55

Државно ловиште “Полаки”-Кочани На 150 км од Скопје, на дел од јужните падини на Осоговските Планини, на вкупна површина од 15.250ха се наоѓа Државното ловиште “Полаки”. Разнообразноста на релјефните форми и големата висинска разлика (500-2.084м надморска височина), застапеноста на најразлични типови на шуми и изобилство на проточна вода во текот на целата година, овозможува зонално распространување и опстанок на повеќе видови на крупен дивеч како обичен елен, елен лопатар, срна, муфлон и дива свиња. Во ловиштето има оградена површина од околу 1.000 ха каде интензивно се одгледува и се врши застрел на крупен дивеч. Пристапноста со патишта и опременоста со ловнотехнички објекти овозможуваат брз и безбеден лов во оградениот дел од ловиштето преку цела година. Во ловиштето е сместен Ловниот дом “Пашаџиково” со корисна површина од 200м2 и капацитет за 10 особи. Освен ловниот дом, ловците може да бидат сместени и во објектите на зимско-туристичкиот центар “Пониква” кој се наоѓа во непосредна близина на ловиштето.

56 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

ЛОВ И ЛОВЕН ТУРИЗАМ

57

Ловиште “Кадина Река”-Скопје На планинскиот масив на Караџица, дел од Јакупица, Даутица и Алиагица, со вкупна површина од 21.100ха, на само 25км од Скопје се наоѓа ловиштето “Кадина Река”. Релјефот на планинските масиви во ловиштето се карактеризира со посебна хетерогеност и значајна висинска разлика од 2.240м, што овозможува зонално распространување на дивечот. Вегетациските и климатските услови кои што преовладуваат во ловиштето, изобилство на букови и буково-елови шуми даваат прекрасни услови за живеење и развиток на обичниот елен. Богатсвото од растителна храна која се среќава на теренот овозможува одгледување на квалитетни и високотрофејни грла. Покрај обичниот елен во ловиштето се среќаваат и други видови на крупен дивеч и тоа: срна, дивокоза, дива свиња и мечка. Во близина на ловиштето се наоѓа ловечка куќа со капацитет за 8 особи и можност за удобен престој. Близината на ловиштето дава можност ловците да бидат бидат сместени во хотел во Скопје.

58 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

ЛОВ И ЛОВЕН ТУРИЗАМ

Државно ловиште “Лешница”-Тетово Само 55 км од Скопје, на источните и североисточните падини на Шар Планина, се наоѓа Државното ловиште “Лешница” со површина од 11.930ха и надморска височина од 978м до 2.748м. Се карактеризира со голема инклинација на теренот, стрмни и тешко проодни падини, развиена и богата хидрографска мрежа и неколку леднички езера. Структурата и составот на шумската и друга вегетација и изобилството на проточна вода претставуваат добри услови за опстанок и развој на многу видови на дивеч како што се: срна, дива свиња, мечка, рис и др. Низ ловиштето има уредени ловечки патеки кои минуваат по тешко пристапните терени. На горната граница на шумата и високо планинските пасишта со карпести површини се среќава дивокозата која претставува посебна атракција и предизвик за ловците. Освен ловот на дивокоза, љубителите на добра и несекојдневна фотографија, овде имаат ретка можност да ги задоволат своите апетити.

59

Ловиште “Честово”-Валандово На 150 км од Скопје, на површина од 7.000ха рамничарски и ридски релјефни форми се наоѓа ловиштето “Честово”. Надморската височина во ловиштето изнесува од 58 - 322м. Микро климата во ловиштето која е под влијание на медитеранската и континенталната, овозможува застапеност на повеќе растителни видови дрвја, грмушки, треви, како и посеви од житни култури - пченка, пченица, ‘рж, јачмен и друго со што се обезбедува здрава и природна храна за дивечот. Изобилството на храна, како и чистата проточна вода на Анска Река овозможуваат идеални услови за развој на дивот зајак, еребица камењарка, полска еребица и ловен фазан. На површина од 2ха во ловиштето изградена е троделна адаптациона волиера за населување и адаптација на фазански пилиња со што се зголемува понудата за лов на пердувест дивеч.

60 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

ЛОВ И ЛОВЕН ТУРИЗАМ

Ловиште “Милисин”-Гевгелија Во југозападниот дел на Република Македонија, во реонот Гевгелија, во близина на државната граница со Република Грција, на површина од 9.280ха се наоѓа ловиштето “Милисин”. Ловиштето е со развиен релјеф, со различни експозиции на теренот и надморска височина од 430 - 2.165м. Влијанието на медитеранската клима, големото присуство на водотеци, дабова и букова шума, овозможуваат идеални услови за развој на дивата свиња и срната. Во ловиштето се наоѓа и оградена површина од 313ха за одгледување на дива свиња. Оградата е опремена со ловнотехнички објекти, меѓу кои и три гатери за одгледување на трофејни вепри. Во оградата може да се лови во текот на целата година, а покрај дивата свиња, тука може да се лови и срна. Во ловиштето се наоѓа ловечка куќа со корисна површина од 100м2 и капацитет од 4 легла.

61

Внатрешна организација на ЈП„Македонски шуми„ Претпријатието започна со работа на 01.07.1998 година, како правен следбеник на дотогаш постојните шумско-стопански претпријатија. Работењето на ЈП “Македонски шуми” се заснова и реализира врз основа на Законот за јавни претпријатија, Законот за шуми, Законот за трговски друштва, Законот за сметководство и други закони и подзаконски акти. Односите во претпријатието се регулираат со Статут и другите општи акти на претпријатието. Раководни органи на ЈП “Македонски шуми” се: Управен одбор, Одбор за контрола на материјално-финансово работење и Директор. Заради успешно и ефикасно вршење на дејноста, ЈП“Македонски шуми”- Скопје е организирано во: • Дирекција и • Подружници Внатрешната организациона поставеност на Дирекцијата и на Подружниците е утврдена со Правилник за внатрешна организација на Јавното претпријатие. За обезбедување на потребната координација во остварувањето на дејностите на претпријатието, во Дирекцијата формирани се и функционираат 8 (осум) сектори: • Сектор за уредување на шумите; • Сектор за план, анализа инвестиции и развој; • Сектор за одгледување, заштита и екологија на шумите; • Сектор за користење на шумите и примарна преработка; • Сектор за лов, ловен туризам; • Сектор за комерцијално работење; • Сектор за материјално и финансиско работење и • Сектор за правни кадрови и општи работи. Со секторите раководат помошници на директорот и истите имаат статус на работници со посебни овластувања. Во состав на ЈП “Македонски шуми” влегуваат 30 (триесет) подружници кои немаат својство на правно лице и во правниот промет настапуваат во име и за сметка ЈП “Македонски шуми” Скопје. Со подружниците раководат раководители, со статус на работници со посебни овластувања. ЈП “Македонски шуми” изготвува годишна програма за работа и развој која ја донесува Управниот одбор. А работата ја контролира Одбор за материјално - финансиска контрола на ЈП “Македонски шуми” .

ȳɉ “ɆȺɄȿȾɈɇɋɄɂ ɒɍɆɂ” – ɋɤɨɩʁɟ ȾɂɊȿɄɐɂȳȺ

ɋɢɫɬɟɦɚɬɢɡɚɰɢʁɚ 1998 ɝɨɞ.

ɍɩɪɚɜɟɧ ɨɞɛɨɪ

Ⱦɢɪɟɤɬɨɪ

Ɂɚɦɟɧɢɤ Ⱦɢɪɟɤɬɨɪ

ɋɟɤɬɨɪ ɡɚ ɩɪɨɢɡɜɨɞɫɬɜɨ ɢ ɩɪɢɦɚɪɧɚ ɩɪɟɪɚɛɨɬɤɚ ɧɚ ɞɪɜɨɬɨ

ɋɟɤɬɨɪ ɡɚ ɡɚɲɬɢɬɚ, ɨɞɝɥɟɞɭɜɚʃɟ ɢ ɟɤɨɥɨɝɢʁɚ ɧɚ ɲɭɦɢɬɟ

ɋɟɤɬɨɪ ɡɚ ɥɨɜ ɢ ɥɨɜɟɧ ɬɭɪɢɡɚɦ

ɋɟɤɬɨɪ ɡɚ ɤɨɦɟɪɰɢʁɚɥɧɢ ɪɚɛɨɬɢ

ɋɟɤɬɨɪ ɡɚ ɩɥɚɧ, ɚɧɚɥɢɡɚ, ɪɚɡɜɨʁ ɢ ɢɧɜɟɫɬɢɰɢɢ

ɂɧɮɨɪɦɚɬɢɜɧɨ ɝɥɚɫɢɥɨ “ɇɚɲɢ ɲɭɦɢ”

ȳɉ “ɆȺɄȿȾɈɇɋɄɂ ɒɍɆɂ” – ɋɤɨɩʁɟ ɉɈȾɊɍɀɇɂɐȺ

ɋɟɦɟɧɚɪɫɬɜɨ ɫɨ ɪɚɫɚɞɧɢɱɤɨ ɩɪɨɢɡɜɨɞɫɬɜɨ

Ʌɨɜɢɲɬɟ

Ɉɞɞɟɥɟɧɢɟ ɡɚ ɩɪɢɦɚɪɧɚ ɩɪɟɪɚɛɨɬɤɚ

Ɉɞɝɥɟɞɭɜɚʃɟ, ɡɚɲɬɢɬɚ ɢ ɩɨɲɭɦɭɜɚʃɟ

ɍɝɨɫɬɢɬɟɥɫɤɢ ɨɛʁɟɤɬ

Ɉɞɞɟɥɟɧɢɟ ɡɚ ɦɟɯɚɧɢɡɚɰɢʁɚ

ɋɨɛɢɪɚʃɟ, ɤɨɪɢɫɬɟʃɟ ɢ ɩɪɨɢɡɜɨɞɫɬɜɨ ɧɚ ɫɩɨɪɟɞɧɢ ɲɭɦ. ɩɪɨɢɡɜɨɞɢ

62 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

ɋɚɦ. ɪɟɮ. ɡɚ ɤɚɬɚɫɬɚɪ ɧɚ ɩɪɢɜɚɬɧɢ ɲɭɦɢ

ɉɪɨɢɡɜɨɞɫɬɜɨ ɧɚ ɟɬɟɪɢɱɧɢ ɦɚɫɥɚ

ɉɟɱɭɪɤɚɪɚ, ɫɭɲɚɪɚ ɢ ɤɨɦɩɨɫɬɚɪɚ

ɋɥɭɠɛɚ ɡɚ ɮɢɧɚɧɫɨɜɨ ɪɚɛɨɬɟʃɟ

Ɉɞɞɟɥɟɧɢɟ ɡɚ ɨɞɪɠɭɜɚʃɟ ɢ ɤɨɬɥɚɪɚ

Ɏɚɪɦɚ ɢ ɪɢɛɧɢɤ

ɉɪɨɞɚɠɛɚ ɢ ɧɚɛɚɜɤɚ

ɋɟɤɬɨɪ ɡɚ ɩɪɚɜɧɢ, ɤɚɞɪɨɜɫɤɢ ɢ ɨɩɲɬɢ ɪɚɛɨɬɢ

ɋɟɤɬɨɪ ɡɚ ɭɪɟɞɭɜɚʃɟ ɧɚ ɲɭɦɢ ɢ ɥɨɜɢɲɬɚ ɢ ɩɪɨɟɤɬɢɪɚʃɟ

ɋɥɭɠɛɚ ɡɚ ɤɧɢɝɨɜɨɞɫɬɜɟɧɨ ɪɚɛɨɬɟʃɟ

ɋɢɫɬɟɦɚɬɢɡɚɰɢʁɚ 1998 ɝɨɞ.

Ɋɚɤɨɜɨɞɢɬɟɥ – Ⱦɢɪɟɤɬɨɪ

Ɉɞɞɟɥɟɧɢɟ ɡɚ ɤɨɪɢɫɬɟʃɟ ɧɚ ɲɭɦɢ

Ɉɞɞɟɥɟɧɢɟ ɲɭɦɫɤɢ ɤɨɦɭɧɢɤɚɰɢɢ

ɋɟɤɬɨɪ ɡɚ ɟɤɨɧɨɦɫɤɨɮɢɧɚɧɫɨɜɨ ɪɚɛɨɬɟʃɟ

Ɋɟɮɟɪɟɧɬ ɡɚ ɩɥɚɧ ɢ ɚɧɚɥɢɡɚ

ɋɥɭɠɛɚ ɡɚ ɮɢɧɚɧɫɢɫɤɢ ɪɚɛɨɬɢ

ɋɥɭɠɛɚ ɡɚ ɩɪɚɜɧɢ, ɤɚɞɪɨɜɫɤɢ ɢ ɨɩɲɬɢ ɪɚɛɨɬɢ

ЗАКОНСКИ ПРОПИСИ И РЕГУЛАТИВА ɍɉɊȺȼȿɇ ɈȾȻɈɊ

ɈȾȻɈɊ ɁȺ ɄɈɇɌɊɈɅȺ ɇȺ ɆȺɌȿɊɂȳȺɅɇɈ ɂ ɎɂɇȺɇɋɈȼɈ ɊȺȻɈɌȿȵȿ ȽȿɇȿɊȺɅȿɇ ȾɂɊȿɄɌɈɊ

ɋɅɍɀȻȺ ɁȺ ȼɇȺɌɊȿɒɇȺ ɊȿȼɂɁɂȳȺ ɋɅɍɀȻȺ ɁȺ ɂɇɎɈɊɆȺɌɂɑɄȺ ɌȿɏɇɈɅɈȽɂȳȺ

ɋɈȼȿɌɇɂɄ ɇȺ ȽȿɇȿɊȺɅɇɂɈɌ ȾɂɊȿɄɌɈɊ

ɋɈȼȿɌɇɂɄ ɇȺ ȽȿɇȿɊȺɅɇɂɈɌ ȾɂɊȿɄɌɈɊ ɁȺ ɈȾɇɈɋɂ ɋɈ ȳȺȼɇɈɋɌ

ɋȿɄɌɈɊɂ ɋȿɄɌɈɊ ɁȺ ɍɊȿȾɍȼȺȵȿ ɇȺ ɒɍɆɂ ɂ ɅɈȼɂɒɌȺ ɂ ɉɊɈȿɄɌɂɊȺȵȿ ɋȿɄɌɈɊ ɁȺ ɈȾȽɅȿȾɍȼȺȵȿ, ɁȺɒɌɂɌȺ ɂ ȿɄɈɅɈȽɂȳȺ ɇȺ ɒɍɆɂ ɋȿɄɌɈɊ ɁȺ ɄɈɊɂɋɌȿȵȿ ɇȺ ɒɍɆɂ ɂ ɉɊɂɆȺɊɇȺ ɉɊȿɊȺȻɈɌɄȺ ɇȺ ȾɊȼɈ ɋȿɄɌɈɊ ɁȺ ɊȺɁȼɈȳ, ɂɇȼȿɋɌɂɐɂɂ, ɉɅȺɇ ɂ ȺɇȺɅɂɁȺ ɋȿɄɌɈɊ ɁȺ ȿɄɈɇɈɆɋɄɈɎɂɇȺɇɋɂɋɄɈ ɊȺȻɈɌȿȵȿ

ɋɅɍɀȻȺ ɁȺ ɎɂɇȺɇɋɂɋɄɈ ɊȺȻɈɌȿȵȿ ɋɅɍɀȻȺ ɁȺ ɄɇɂȽɈȼɈȾɋɌȼȿɇ Ɉ ɊȺȻɈɌȿȵȿ

ɋȿɄɌɈɊ ɁȺ ɄɈɆȿɊɐɂȳȺɅɇɂ ɊȺȻɈɌɂ

ɋɅɍɀȻȺ ɁȺ ȳȺȼɇɂ ɇȺȻȺȼɄɂ

ɋȿɄɌɈɊ ɁȺ ɅɈȼ ɂ ɅɈȼȿɇ ɌɍɊɂɁȺɆ

ɋɅɍɀȻȺ ɁȺ ɆȺɊɄȿɌɂɇȽ ɂ ɂɇɎɈɊɆɂɊȺȵȿ

ɋȿɄɌɈɊ ɁȺ ɉɊȺȼɇɂ, ɄȺȾɊɈȼɋɄɂ ɂ ɈɉɒɌɂ ɊȺȻɈɌɂ

Систематизација ЈП Македонски шуми 2008.

63

ɅȿȽɂɋɅȺɌɂȼȺ ȼɈ ɒɍɆȺɊɋɌȼɈɌɈ Ɋɟɞɟɧ ɇɚɡɢɜ ɧɚ ɡɚɤɨɧɨɬ ɢ ɩɨɞɡɚɤɨɧɫɤɢɨɬ ɚɤɬ ɛɪɨʁ 1 ɁȺɄɈɇ ɁȺ ɒɍɆɂɌȿ

ɛɪɨʁ ɧɚ ɫɥɭɠɛɟɧ ɜɟɫɧɢɤ 47/97; 7/2000; 89/04; 54/07

2

Ɋɟɲɟɧɢɟ ɡɚ ɨɩɪɟɞɟɥɭɜɚʃɟ ɧɚ ɪɟɬɤɢ ɜɢɞɨɜɢ ɞɪɜʁɚ ɜɨ ɲɭɦɚ

23/09

3

ɉɪɚɜɢɥɧɢɤ ɡɚ ɜɨɜɟɞɭɜɚʃɟ ɢ ɨɞɪɠɭɜɚʃɟ ɧɚ ɲɭɦɫɤɢ ɪɟɞ

23/98

4

ɉɪɚɜɢɥɧɢɤ ɡɚ ɧɚɱɢɧɨɬ ɧɚ ɠɢɝɨɫɭɜɚʃɟ ɢ ɢɡɞɚɜɚʃɟ ɢɫɩɪɚɬɧɢɰɚ ɢɫɟɱɟɧɨ ɞɪɜɨ ɉɪɚɜɢɥɧɢɤ ɡɚ ɧɚɱɢɧɨɬ ɧɚ ɜɪɲɟʃɟ ɧɚ ɨɡɧɚɤɚ ɡɚ ɫɟɱɚ

111/07

ɉɪɚɜɢɥɧɢɤ ɡɚ ɭɬɜɪɞɭɜɚʃɟ ɧɚ ɜɢɫɢɧɚɬɚ ɧɚ ɰɟɧɚɬɚ ɡɚ ɲɬɟɬɢ ɧɚ ɲɭɦɢɬɟA ɉɪɚɜɢɥɧɢɤ ɡɚ ɭɧɢɮɨɪɦɢɬɟ ɢ ɜɢɞɨɬ ɧɚ ɨɪɭɠʁɟɬɨ ɲɬɨ ɝɨ ɧɨɫɚɬ ɩɪɢɩɚɞɧɢɰɢɬɟ ɧɚ ɲɭɦɫɤɚɬɚ ɩɨɥɢɰɢʁɚ ɉɪɚɜɢɥɧɢɤ ɡɚ ɫɨɞɪɠɢɧɚɬɚ ɧɚ ɩɨɫɟɛɧ. ɩɥɚɧɨɜɢ ɡɚ ɫɬɨɩ. ɫɨ ɲɭɦɢ, ɩɨɫɟɛɧɢɬɟ ɩɥɚɧɨɜɢ ɡɚ ɨɞɝɥɟɞɭɜɚʃɟ ɢ ɡɚɲɬɢɬɚ ɧɚ ɲɭɦɢ ɢ ɝɨɞɢɲɧɢɬɟ ɢɡɜɟɞɛɟɧɢ ɩɥɚɧɨɜɢ ɉɪɚɜɢɥɧɢɤ ɡɚ ɩɪɚɜɢɥɚɬɚ ɡɚ ɜɪɲɟʃɟ ɧɚ ɪɚɛɨɬɢɬɟ ɧɚ ɲɭɦɫɤɚɬɚ ɩɨɥɢɰɢʁɚ ɉɪɚɜɢɥɧɢɤ ɡɚ ɧɚɱɢɧɨɬ ɧɚ ɜɨɞɟʃɟ ɧɚ ɟɜɢɞɟɧɰɢʁɚ ɡɚ ɩɨɜɪɲɢɧɢɬɟ ɧɚ ɲɭɦɢɬɟ ɜɨ ɞɪɠɚɜɧɚ ɫɨɩɫɬɜɟɧɨɫɬ ɉɪɚɜɢɥɧɢɤ ɡɚ ɧɚɱɢɧɨɬ ɧɚ ɤɨɪɢɫɬɟʃɟ ɢ ɫɨɛɢɪɚʃɟ ɧɚ ɞɪɭɝɢ ɲɭɦɫɤɢ ɩɪɨɢɡɜɨɞɢ ɉɪɚɜɢɥɧɢɤ ɡɚ ɩɨɫɟɛɧɢ ɦɟɪɤɢ ɡɚ ɡɚɲɬɢɬɚ ɧɚ ɲɭɦɢɬɟ ɨɞ ɩɨɠɚɪɢ

23/98

5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

ɉɪɚɜɢɥɧɢɤ ɡɚ ɨɛɪɚɡɟɰɨɬ ɢ ɧɚɱɢɧɨɬ ɧɚ ɢɡɞɚɜɚʃɟ ɥɟɝɢɬɢɦɚɰɢʁɚɬɚ ɧɚ ɢɧɫɩɟɤɬɨɪɨɬ ɲɭɦɚɪɫɬɜɨ ɢ ɥɨɜɫɬɜɨ ɉɪɨɝɪɚɦɚ ɡɚ ɩɪɨɲɢɪɟɧɚ ɪɟɩɪɨɞɭɤɰɢʁɚ ɧɚ ɲɭɦɢɬɟ ɡɚ 2008 ɝ.

23/98

23/98 48/98 50/98 54/00 54/00 69/01 10/02 20/08

Ȼɚɪɚʃɟ ɡɚ: ɚ) ɭɜɨɡ ɧɚ ɲɭɦɫɤɢ ɫɚɞɧɢɰɢ ɛ) ɨɞɨɛɪɟɧɢɟ ɡɚ ɞɨɞɟɥɭɜɚʃɟ ɧɚ ɲɭɦɫɤɢ ɫɚɞɧɢɰɢ ɜ) ɢɡɜɨɡ ɧɚ ɬɪɭɩɰɢ ɢ ɨɝɪɟɜɧɢ ɞɪɜɚ ɝ) ɭɜɨɡ ɧɚ ɲɭɦɫɤɨ ɫɟɦɟ Ɉɞɥɭɤɚ ɡɚ ɭɬɜɪɞɭɜɚʃɟ ɧɚ ɤɪɢɬɟɪɢɭɦɢ ɡɚ ɫɬɨɩɚɧɢɫɭɜɚʃɟ ɫɨ ɲɭɦɢɬɟ ɧɚ ɤɨɢ ɩɨɫɬɨɢ ɩɪɚɜɨ ɧɚ ɫɨɩɫɬɜɟɧɨɫɬ

ɅȿȽɂɋɅȺɌɂȼȺ ȼɈ ɅɈȼɋɌȼɈɌɈ Ɋɟɞɟɧ ɇɚɡɢɜ ɧɚ ɡɚɤɨɧɨɬ ɢ ɩɨɞɡɚɤɨɧɫɤɢɨɬ ɚɤɬ ɛɪɨʁ 1 ɁȺɄɈɇ ɁȺ ɅɈȼɋɌȼɈɌɈ

ɛɪɨʁ ɧɚ ɫɥɭɠɛɟɧ ɜɟɫɧɢɤ 20/96; 26/96; 34/97; 69/04; 84/07; 113/07; 88/08 70/96

2

ɉɪɚɜɢɥɧɢɤ ɡɚ ɩɪɨɝɪɚɦɚ ɡɚ ɩɨɥɚɝɚʃɟ ɧɚ ɥɨɜɟɱɤɢ ɢɫɩɢɬ

3

Ɉɞɥɭɤɚ ɡɚ ɞɨɧɟɫɭɜɚʃɟ ɧɚ ɨɩɲɬɚ ɥɨɜɧɨɫɬɨɩɚɧɫɤɚ ɨɫɧɨɜɚ

22/97

4

ɉɪɚɜɢɥɧɢɤ ɡɚ ɫɨɞɪɠɢɧɚɬɚ ɧɚ ɩɨɫɟɛɧɚɬɚ ɥɨɜɧɨɫɬɨɩɚɧɫɤɚ ɨɫɧɨɜɚ ɉɪɚɜɢɥɧɢɤ ɡɚ ɫɨɞɪɠɢɧɚɬɚ ɧɚ ɬɪɨɮɟʁɧɢɨɬ ɥɢɫɬ

16/97

5 6 7 8 9 10

ɉɪɚɜɢɥɧɢɤ ɡɚ ɭɧɢɮɨɪɦɚɬɚ, ɨɛɪɚɡɟɰɨɬ ɧɚ ɥɟɝɢɬɢɦɚɰɢʁɚɬɚ ɢ ɜɢɞɨɬ ɧɚ ɨɪɭɠʁɟɬɨ ɧɚ ɥɨɜɨɱɭɜɚɪɨɬ ɉɪɚɜɢɥɧɢɤ ɡɚ ɨɛɪɚɡɟɰɨɬ ɧɚ ɥɟɝɢɬɢɦɚɰɢʁɚɬɚ ɧɚ ɥɨɜɧɢɨɬ ɢɧɫɩɟɤɬɨɪ ɐɟɧɨɜɧɢɤ ɡɚ ɜɢɫɢɧɚɬɚ ɧɚ ɧɚɞɨɦɟɫɬɨɤɨɬ ɧɚ ɲɬɟɬɚɬɚ ɧɚɧɟɫɟɧɚ ɧɚ ɞɢɜɟɱɨɬ ɫɨ ɛɟɫɩɪɚɜɟɧ ɥɨɜ ɢɥɢ ɧɚ ɞɪɭɝ ɧɚɱɢɧ Ɋɟɲɟɧɢɟ ɡɚ ɭɬɜɪɞɭɜɚʃɟ ɧɚ ɜɢɞɨɬ ɧɚ ɞɢɜɟɱɨɬ

16/97 16/97 16/97 16/97 16/97

13

Ɋɟɲɟɧɢɟ ɡɚ ɭɬɜɪɞɭɜɚʃɟ ɧɚ ɜɢɞɨɬ ɧɚ ɲɬɟɬɧɢɨɬ ɞɢɜɟɱɨɬ ɢ ɜɢɫɢɧɚɬɚ ɧɚ ɩɚɪɢɱɧɚɬɚ ɧɚɝɪɚɞɚ Ɋɟɲɟɧɢɟ ɡɚ ɨɩɪɟɞɟɥɭɜɚʃɟ ɧɚ ɜɢɞɨɜɢɬɟ ɩɬɢɰɢ ɤɨɪɢɫɧɢ ɡɚ ɡɟɦʁɨɞɟɥɫɬɜɨɬɨ ɢ ɲɭɦɚɪɫɬɜɨɬɨ Ɉɞɥɭɤɚ ɡɚ ɭɫɬɚɧɨɜɭɜɚʃɟ ɧɚ ɥɨɜɢɲɬɚɬɚ ɧɚ ɬɟɪɢɬɨɪɢʁɚɬɚ ɧɚ Ɋɟɩɭɛɥɢɤɚ Ɇɚɤɟɞɨɧɢʁɚ Ɉɞɥɭɤɚ ɡɚ ɨɩɪɟɞɟɥɭɜɚʃɟ ɧɚ ɞɪɠɚɜɧɢ ɥɨɜɢɲɬɚ

14

Ɋɟɲɟɧɢɟ ɡɚ ɞɚɜɚʃɟ ɧɚ ɭɩɪɚɜɭɜɚʃɟ ɧɚ ɞɪɠɚɜɧɢɬɟ ɥɨɜɢɲɬɚ

19/01

15

Ɉɞɥɭɤɚ ɡɚ ɞɚɜɚʃɟ ɧɚ ɤɨɪɢɫɬɟʃɟ -ɤɨɧɰɟɫɢʁɚ ɡɚ ɞɚɜɚʃɟ ɧɚ ɜɪɟɦɟɧɨ ɤɨɪɢɫɬɟʃɟ/ ɨɞɝɥɟɞɭɜɚʃɟ ɢ ɡɚɲɬɢɬɚ/ɡɚ ɨɞɡɟɦɚʃɟ ɧɚ ɤɨɪɢɫɬɟʃɟ-ɤɨɧɰɟɫɢʁɚ Ȼɚɪɚʃɟ ɡɚ ɩɨɥɚɝɚʃɟ ɧɚ ɥɨɜɟɱɤɢ ɢɫɩɢɬ

75/03

11 12

16

64 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

16/97, 53/97; 58/97; 16/97 19/01 19/01

4/98; 64/97; 32/03

Менувајќи ја свеста за шумата се менуваме себе си.

65

Подружници на ЈП Македонски шуми

Крива Паланка

ПШС Осогово Куманово

ПШС Куманово

Кратово

ПШС Кратово

Тетово

ПШС Лешница

Скопје

Кочани

ПШС Караџица

Делчево

ПШС Осогово Свети Николе

ПШС Голак

Виница

ПШС Осогово

ПШС Шумарство Гостивар

ПШС Шар

Пехчево

ПШС Равна Река

Штип

Велес

ПШС Серта

KARTA SO PODRUZNICIA Кичево

ПШС Лопушник

Македонски Брод

ПШС Бабуна

Радовиш

ПШС Малешево

ПШС Плачковица

ПШС Сандански

Крушево

Дебар

ПШС Липа

ПШС Стогово

Кавадарци

Демир Хисар

ПШС Бор

ПШС Бигла

ПШС Галичица Ресен

ПШС Преспа дрво

Прилеп

ПШС Црн бор

Струга

Демир Капија

ПШС Демир Капија

Валандово

ПШС Саланџак Гевгелија

ПШС Јабланица Охрид

ПШС Галичица

Битола

ПШС Кајмакчалан

Ресен

ПШС Преспа дрво

66 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Струмица

ПШС Беласица

ПШС Кожуф

Малешево

- Берово

дипл.правник Тодорчо Цикарски Раководител на ПШС Малешево - Берово

Историјат Природните услови, нивните карактеристики, во Берово како во минатото така и денес, создаваат можности и за стопанисување со шуми. Ако се има предвид значењето на шумите и посебните општествено -економски карактеристики, на шумарството уште одамна му се посветувало големо внимание. За неговото користење пред периодот на Втората светска војна во Малешевијата не постојат голем број на пишувани документи. Сепак според некои извори, може да се заклучи дека со шумите во петвековното турско ропство стопанисувала највисоката османлиска власт. Во Малешевијата турскиот султан шумата ја давал под закуп на месното население за период од 10 години. Корисниците на шумата на султанот му плаќале посебен данок, според таканаречениот “Ерори-канун” - закон. За користењето на шумскиот фонд биле издавани и тапии. Но во 1908. година бил прогласен мораториум во искористувањето на шумите со што престанало и издавањето на тапии. Иако шумата била во сопственост на турската власт, сепак се случувало “совесните владетели” шумата, односно шумскиот фонд да го добијат на трајно користење. Тапиите за користењето на шумата биле издавани oд катастарот во Скопје. Населението имало право на бесплатно користење на другите шумски производи од шумата и шумското земјиште. Во 1928. година шумите започнале да се разграничуваат на приватни и државни. Тој процес траел до 1932. година. Над општинските, селските и приватните шуми контролата ја вршело Среското началство во Берово, преку својот шумски референт. Во 1926. година, пак, е извршено првото разграничување на површините на сегашнава Шумско стопанска единица “Малешевски планини II - Ратевска река”. Со тоа веќе се назираат првите обиди за уредено стопанисување со шумскиот фонд.

67

По Втората светска војна сите шуми во Македонија се прогласени за општонародна своина (сопственост). Но се уште е задржана и приватната сопственост, но како резултат на недоволното ангажирање на власта за создавањето на општо-народната сопственост, која што во подоцнежниот период е трансформирана како општествена сопственост. Во 1945. година е формирана и шумска секција (од некои означувана и како горска кооперација). Најзината улога била грижа и обнова на шумскиот фонд. Шумите во Малешевијата биле под управа на Околискиот народен одбор во град Берово. Во 1947. година е извршена поделба на шумите од републичка и локална важност. Тогашната површина на ШСЕ “Малешевски планини II - Ратевска река”., според големината и важноста влегла во составот на републички шуми. Таа останала под управа на Републичкото шумско стопанство во Берово. Ова стопанство е формирано со решение под број 1995 од 26. февруари 1947. година. Затоа овој датум и се зема како почеток во работењето на сегашното ПОС за шумарство “Малешево” Берово.

Reden broj

Други шумски производи Во Малешевијата искористувањето на овие производи во минатото се одвивало преку смоларење како едно од најчестите искористувања. Но оваа активност економски била неисплатлива заради тоа што требало да се поминуваат големи растојанија, бидејќи борот се уште не бил често застапена култура, а било оценето и дека треба да се фаворизира неговото проширување на шумските стебла. Заради сето тоа, во 1974. година со донесувањето на Законот за шуми оваа дејност е забранета. Во текот на развојот на Претпријатието се изградени повеќе погони заради целосно искористување на другите шумски производи како што се трушница, погон за хидродестилација, сушара, пилана и друго.

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. " M A L E [ E V O " - BEROVO

Reden broj

1 2 3 4 5 6 7

"Bregalnica" "Male{ev.plan.-Rat.Reka" "Ogra`den" "Xami Tepe" "Obe{enik" "Goten-{iroki dol-Karaxuzlija" "Gubenek - Paruca" Vkupno

2005-2014 2006-2015 2002-2011 2003-2012 2001-2010 1999-2008 2007-2016

2.502,60 4.789,20 2.674,00 1.494,80 3.603,00 7.605,48 5.869,50 28.538,58

1.476,80 4.628,90 2.287,70 1.193,30 3.233,80 5.058,20 5.682,60 23.561,30

1.247,00 4.628,90 2.235,10 1.193,30 3.062,60 3.817,20 2.604,10 18.788,20

161,80

68,00 52,60

171,20 1.241,00 2.929,60 4.503,60

148,90 269,50

0,00

302.922 1.305.004 691.448 314.323 824.116 779.314 1.064.144 5.281.271

7.567 31.335 9.656 4.867 14.733 10.269 11.071 89.498

62.062 181.713 67.875 31.429 97.076 95.178 121.539 656.872

Povr{ina - ha Povr{ina na [SE

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Vkupno obrasnata

Drvna masa

Godi{en

Reden broj

Va`nost Visoki Niski Kulturi [ikara m3 prirast m3 Etat m3 Шумски расадник [.S. " RAVNA REKA" - PEH^EVO На подрачјето на сегашното “Малешево” со расадничко производство во 1948. година на површина ха.

1 "Bukovi}-Bajaz Tepe" 2007-2016 5.506,70 4.957,40 3.827,40е започнато 1.130,00 547.623 14.427 од 0,2 69.558 2008-2017 3.851,80 3.527,90 3.501,49 26,41 1.330.988 2 "Male{evski planini - I" 19.731 166.541 Расадникот бил лоциран на сегашната површина на бензиската пумпа на “Макпетрол”Скопје.

Vkupno 9.358,50 8.485,30 7.328,89 1.156,41 0,00 0,00 1.878.611 34.158 236.099 Во 1953. година, површините на расадникот се зголемуваат на 1 хектар.Во подоцнежниот период расадникот се проширува на север. Производството веќе достигнува 1.000.000 садници од црн и бел бор. Во периодот по формирањето на Советот за Povr{ina ha пошумување на голини во 1971. година и расадникот доживува брз подем и -преку зголемување на асортиманот на садниците Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica Povr{ina Vkupno Drvna masa Godi{en од бор, багрем, дуглазија, смрча, ела и други. произведените садници достигнува 2.500.000 na [SE наobrasnata Va`nostБројката Visoki Niski Kulturi [ikara m3 садници. prirast m3 Etat m3 [.S. " K A J M A K ^ A L A N" - BITOLA 1 Последните десетина години расадникот ја зема сегашната локација со површина од 2,2 ха и во него се произведуваат 1 "Nixe - I" 2001-2010 5.597,80 5.066,70 4.503,10 481,90 88.106 и 2до "Nixe 3.000.000 садници годишно. Се произведуваат садници лисјари,81,70 декоративни1.040.818 садници16.662 и друго. Во - II" 2000-2009 3.920,34 3.592,10од четинари, 2.755,70 836,40 840.160 13.700 112.264 3 "Kajmak~alan" 2003-2012 7.612,90 6.190,36 2.349,05 3.739,11 102,20 863.638 16.889 154.507 понатамошните планови, тенденцијата е да се зголеми производството, пред се, на лисјарски видови. Целокупното 4 "Baba" 2004-2013 8.171,46 7.153,55 218,10 6.935,45 802.862 9.633 94.859 производство да"Pelister" се механизира како и 2000-2009 целосна примена на1.416,54 научните достигања квалитет4.876 на садниот 5 Vrte{ka - nac.park - Bitola 1.514,80 722,78 632,76 заради 61,00 поголемиот 188.447 51.120 6 "Sulinar"но и зголемување на неговиот 2003-2012 4.171,20 3.212,90 3.212,90 216.647 7.820а садниот 50.594 материјал, квалитет. Од овој расадник се снабдуваат повеќе региони од Македонија, 7 "Bel Kamen" 2001-2010 8.284,90 5.696,20 701,20 2.028,80 2.495,00 471,20 293.165 10.654 49.867 материјал се извезува во странство. 2009-2018 8 "Drevenik" 2.454,80 2.236,00 188,50 1.925,00 122,50 140.689 3.517 13.136 9

2007-2016

"Gola ^uka"

68

Reden broj

Vkupno

1.620,60 43.348,80

1.506,50 36.070,85

139,50 14.790,83

1.278,20 17.857,62

88,80 2.951,20

471,20

106.267 4.492.693

2.302 86.053

7.030 621.483

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

[.S. "S A N D A N S K I" - MAKEDONSKI BROD

ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

Семенарство Со развојот на расадничкото производство се развило и семенарството во шумарството. Од почетокот семенскиот материјал се добивал на примитивен начин со отворање на шишарките во затоплени простории. Првата трушница е направена во 1953. година во простории со барабани од мрежа и се затоплувани со печки. Производството на семе во оваа трушница било добивано по примитивен начин пат и со слаб квалитет. Затоа се појавила потреба од изградба на нова, посовремена трушница. Нејзиниот капацитет е околу 400 тони суровина или околу 7 тони семенски материјал. Во примитивната трушница се произведувало само семе од бел и црн бор. Во современата трушница се произведува семенски материјал од поголем број на четинарски и лисјарски видови. По 1980. година, со изградбата на современата трушница за подобрување на генетскиот квалитет на семето се подигнати и семенски плантажи и тоа во 1981. година 6 ха од бел бор по вегетациски пат, во 1982. година 10 ха бел бор по генеративен пат, во 1986. година површина од 2 ха од црн бор. Во современо изградена трушница се произведува квалитетен генетски семенски материјал од поголем број на шумски видови од родот: Pinus, Abies, Picea, Cedrus, Cupressus, Pseudotsuga, Quercus, Fagus, Tilia, Acer, Frahinus, Prunus и други Капацитетот на трушницата е 250 до 300 тони суровина или 5 до 7 тони семенски материјал. Сушара Во текот на 1987-1988 година е покрената иницијатива за изградба на капацитет за преработка на други шумски производи и лековити растенија (сушара). Со нејзината изградба која што е завршена во 1991-1992 година се отпочнува со сушење на голем број на ароматични и лековити растенија, шумски плодови, габи и друго. Тука се добиваат производи со висок квалитет. Во современата сушара се сушат голем број лековити и ароматични растенија, шумски плодови, габи и друго, а се добиваат производи со висок квалитет. Годишниот капацитет на сушарата е од 150 до 200 тони. Најзастапени се дивото јаболко (Malus sylvestris), шипинката (Rosa canina), од габите врганот (Boletus edulus), а од лековитите растениија мајчината душичка (Thumus serapyllium), камилицата (Matricaria camomilla), ајдучка трева (Achilea millefolium), копривата (Urtica dioica) и други. За сите овие споменати шумски производи сушарата овозможува нивно подолгорочно магацинско чување, постигнување на повисоки цени на пазарот и поголема ефикасност при транспортирањето на истите. Погон за хидродестилација По пат на хидродестилација се добиваат етерични масла од смрека (Aetheroleum juniperi)., ајдучка трева позната и како бела рада (Aetheroleum millefoli), од црн бор (Aetheroleum pini foleorum pinus nigra), бел бор (Aetheroleum foleorum pinus sylvestris), нане (Aetheroleum piperitatae), мајчина душичка (Aetheroleum serpili), борова смола (Aetheroleum terebhinhae), камилица (Aetheroleum chamomilla), калофониум (Calophonium), и други. Маслата како полупроизводи наоѓаат своја примена во хемиската и фармацевтската индустрија. ПШС “Малешево” Берово стопанисува со шумскиот фонд на подрачјето на Општина Берово. Во периодот од 1998-2008 година раководители-директори во ПШС “Малешево” биле: Клинчарски Владо, Цикарски Тодорчо, Наџински Драги, Соколчевски Марјан, Портарски Ѓоко, Муцунски Бранко. Актуелен директор е Цикарски Тодорчо. Цикарски Тодорчо дипл.правник Роден ан28.02.1952.година, село Ратево-Беровско Основно училиште и гимназија завршил во Делчево 1977 година дипломира на Правниот факултет во Скопје Прво вработување во ГП Пелагонија, 7. градилиште, Берово, како секретар Од 01.07.1986. година е избран за директор на Шумарство “Малешево“ Од 21.01.2001.година е назначен за помошник директор на Сектор за правни работи. Потоа работи во Секторот за правни работи како самостоен референт. Од 03.07.2008.година повторно е директор на ПШС “Малешево“, Берово.

69

Равна Река

- Пехчево

шум.инж. шум.инж. Ѓорѓи Каракашев. Раководител на ПШС Равна река- Пехчево

Историјат

Од 1945.година по ослободувањето шумите и шумското богатсво од Пехчево и Пехчевско биле во рамките на шумарството во Берово, до 1947.година кога е извршена поделба на шумите од републичка и локална важност. Од 1947.година шумите во Пехчево се во рамките на Ревирството во Пехчево кое е под надлежност на шумското стопанство во Берово, со задача да ги чува, обновува и стопанисува со шумите. Во 1960.година се укинува ревирството и се формира Шумско индустриско стопанство „Дебел рид„ Пехчево кое покрај основната дејност за заштита, обновата и стопанисувањето со шумите се занимава и со дрво-преработувачка дејност од примарна и финална обработка на дрвото. Со донесувањето на Законот за здружен труд од Сојузното собрание на СФРЈ, ШИС влегува во склоп на Дрвно-индустрискиот комбинат „Црн бор„ од Прилеп со статус на правно лице, како ООЗТ стопанисување со шуми- Пехчево.

70 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Povr{ina - ha

Reden broj

Во 1989.година според Законот за претпријатија „Службен Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica Povr{ina Vkupno лист на СФРЈ,, број 77/88 , со решение Drvna masa Срег.бр.

Godi{en 96/89 на na [SE obrasnata m3 prirast m3 Visoki Niski Kulturi [ikara m3 Окружен стопански суд Штип извршена Va`nost е пререгистрација во Општествено шумско стопанско претпријатие „РавнаEtat река„ [.S. " M A L E [ E V O " - BEROVO Пехчево, кое покрај основната дејност за заштита, 2.502,60 обнова и1.476,80 експлоатација на161,80 шумите68,00 се занимава како споредна дејност 1 "Bregalnica" 2005-2014 1.247,00 302.922 7.567 62.062 и со на големо и мало и сл.

2 трговија "Male{ev.plan.-Rat.Reka" 2006-2015 4.789,20 4.628,90 4.628,90 1.305.004 31.335 181.713 3 4 5 6 7

2002-2011 2003-2012 2001-2010 1999-2008 2007-2016

"Ogra`den" "Xami Tepe" "Obe{enik" "Goten-{iroki dol-Karaxuzlija" "Gubenek - Paruca" Vkupno

2.674,00 1.494,80 3.603,00 7.605,48 5.869,50 28.538,58

2.287,70 1.193,30 3.233,80 5.058,20 5.682,60 23.561,30

2.235,10 1.193,30 3.062,60 3.817,20 2.604,10 18.788,20

52,60

691.448 314.323 824.116 779.314 1.064.144 5.281.271

9.656 4.867 14.733 10.269 11.071 89.498

67.875 31.429 97.076 95.178 121.539 656.872

Reden broj

Во оваа форма, Шумското стопанство работи се до 01.07.1998.година кога 171,20 е формирано ЈП за стопанисување со 1.241,00 шумите „Македонски шуми„Скопје како Подружница со права и обврски утврдени со Статусот и другите акти на Јавното 2.929,60 148,90 4.503,60 269,50 0,00 Претпријатие. Бројот на вработени во ПШС Равна Река –Пехчево е 43.

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. " RAVNA REKA" - PEH^EVO

Reden broj

1 2

5.506,70 3.851,80 9.358,50

4.957,40 3.527,90 8.485,30

3.827,40 3.501,49 7.328,89

1.130,00 26,41 1.156,41

0,00

0,00

547.623 1.330.988 1.878.611

14.427 19.731 34.158

69.558 166.541 236.099

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. " K A J M A K ^ A L A N" - BITOLA 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Reden broj

1

2007-2016 2008-2017

"Bukovi}-Bajaz Tepe" "Male{evski planini - I" Vkupno

"Nixe - I" "Nixe - II" "Kajmak~alan" "Baba" Vrte{ka - nac.park "Pelister" - Bitola "Sulinar" "Bel Kamen" "Drevenik" "Gola ^uka" Vkupno

2001-2010 2000-2009 2003-2012 2004-2013 2000-2009 2003-2012 2001-2010 2009-2018 2007-2016

5.597,80 3.920,34 7.612,90 8.171,46 1.514,80 4.171,20 8.284,90 2.454,80 1.620,60 43.348,80

5.066,70 3.592,10 6.190,36 7.153,55 1.416,54 3.212,90 5.696,20 2.236,00 1.506,50 36.070,85

4.503,10 2.755,70 2.349,05 218,10 722,78 3.212,90 701,20 188,50 139,50 14.790,83

481,90 836,40 3.739,11 6.935,45 632,76

102,20

81,70

2.028,80 1.925,00 1.278,20 17.857,62

2.495,00 122,50 88,80 2.951,20

61,00 471,20

471,20

1.040.818 840.160 863.638 802.862 188.447 216.647 293.165 140.689 106.267 4.492.693

16.662 13.700 16.889 9.633 4.876 7.820 10.654 3.517 2.302 86.053

88.106 112.264 154.507 94.859 51.120 50.594 49.867 13.136 7.030 621.483

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. "S A N D A N S K I" - MAKEDONSKI BROD

ПШС Равна Река –Пехчево од 1998 -2008 година има регистрирано вкупно 152 шумски пожари на 832 ха и вкупно опожарена дрвна маса од 2.276 м3 Бесправните сечи, според податоците се присутни и во оваа подружница, која во просек е оштетена за околу 350 м3 годишно. За периодот од 1998-2008 година е извршено пошумување - потсејување со семе на површина 228,10 ха, пошумување со садници 364,70ха, а одгледни мерки прашење и плевење е извршено на 53 ха. Отвореност на патиштата на територијата на ПШС Равна Река –Пехчево изнесува 13,04км на 1 000 ха, и вкупно изградена патна мрежа изнесува 122,00км. Досегашни раководители од 1998.година се : шум.инж. Димитар Поповски, шум.инж. Благој Рунтевски, шум.инж. Никола Михаиловски, инж.д-р Николчо Велковски, шум шнж. Глигор Пашначки и актуелниот директор, шум.инж. Ѓорѓи Каракашев. шум.инж. Ѓорѓи Каракашев. Роден е на 24.04.1964.година во с.Умлена -Пехчево, основно образоване завршува во Пехчево, гимназија во Берово, а на Шумарски факултет во Скопје дипломирал во 1988.година За прв пат се вработува во 1997 .година во ПШС„Равна Река„Пехчево. Работи на повеќе раководни функции во фирмата, а за прв пат е назначен за Раководител на подружницата на 23.11.2001.година па се до 24.10.2002.година За раководител на Подружницата повторно е именуван на 24.10.2006.година и продолжува и понатаму да ја врши истата функција.

71

Осогово

- Крива Паланка

шум.инж. Влатко Митовски Раководител на ПШС Осогово- Крива Паланка

Историјат

ШС „Осогово“ Крива Паланка датира од далечната 1952 година кога е формирано претпријатие за стопанисување со шуми, прв организиран облик на стопанисување од сферата на шумарството Шумарство „Осогово“ Крива Паланка со директор Борис Николовски. Од тогаш до денес претпријатието поминало низ сите трансформации познати во шумарството. Низ своето постоење имало кризи и подеми, а ги поминало следните фази на постоење: • 1958.година Стојчевски Крсто шум.инж..

• 1960-1970.година работи како ШИК „Осогово“ Крива Паланка со директор Николовски Ангелко шум.инж..

• 1971-1972.година под име „Треска-Осогово“ Крива Паланка со директор Николовски Борис шум.инж..

• 1973.година како РО за стопанисување со шуми со ООЗТ „Треска-Шумарство“ и ООЗТ Шумско стопанство • со директор Николовски Борис шум.инж.

• 1974-1982.година е самостојно Шумско стопанство со директор Николовски Борис шум.инж.

• 1983-1984.година - РО „Треска-Осогово“ ООЗТ- Шумарство.

• 1985-1987.година - Шумско стопанство „Осогово“ Крива Паланка.

• 1988-1989 .година РО за Шумарство и преработка на дрво„Треска“ и ООЗТ Шумарство, директор Николовски Борис шум.инж..

• 1990-1993.година име ПОС „Осогово“ Крива Паланка директор Николовски Борис, шум.инж..

• 1994-05/98.година ПОС „Осогово“ Крива Паланка, директор Митовски Цветан дипл.правник.

72 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Карактеристики

Reden broj

Reden broj

Од 1998.година со формирањето на ЈП „Македонски шуми“ влегува во рамките на Јавното Претпријатие како ПШС „Осогово“ Крива Паланка- една од 30-те Подружници на ЈП „Македонски шуми“, која и ден денес функционира како таква. Подружница „Осогово“ Крива Паланка има 63 постојано вработени со високо образование 11, со вишо 5, 38 со средно Povr{ina - во ha однос на 1998 година кога имало околу 180 образование и останати 9. Бројот на вработените е значително намален Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica Povr{ina Vkupno Drvna masa Godi{en вработени. Покрај постојано вработените, има исто толкав број фирми и поединци кои вршат na [SE obrasnata m3 на Подружницата prirast m3 Va`nost Visoki Niski Kulturi [ikara услуги Etat m3 во сите фазиSна производството.

O O O Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

[ikara

Kulturi

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. "O S O G O V O" - KRIVA PALANKA "Rankove~ki sliv" "Luke - Dubrovnica" "German - Luke" "Kriva reka - Stane~ka Reka" "Drenak - Lisec" Vkupno

1996-2005 1995-2004 1998-2007 2001-2010 1999-2008

1.829,50 1.723,30 7.724,40 8.127,40 7.136,69 26.541,29

1.829,50 1.723,30 7.317,70 6.639,90 6.315,68 23.826,08

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica Vkupno Според извештаите на Подружницата залиха воPovr{ina шума огревно na [SE наobrasnata Va`nost Visoki [.S. "K дрво UMAN O V O" - KUMANOVO и техничко хронолошки следува: 1 2 3 4 5

Reden broj

• • • • • • •

1 2

1.829,50 1.329,40

393,90 7.317,70 3.740,70 3.426,86 14.879,16

2.899,20 2.552,84 5.452,04

335,98 3.494,88

0,00

163.265 196.391 1.075.092 989.314 770.550 3.194.612

12.341 26.685 15.743 18.811 73.580

36.695 13.342 106.919 107.191 264.147

Povr{ina - ha

Reden broj

1 2 3 4 5

"Vuksan" "Kopiqa~a"

2001 .година 3.567,00 м3, "Crn Vrv" "Kozjak" 2002 .година 2.875,00 м3, "Pelince-Drenak-P~iwa" 2003 .година Vkupno 13.773,00 м3, 2004 .година 15.076,00 м3, 2005 .година 2.048,00 м3, Sedi{te na podru`nicata 1.187,00 - [umskostopanska 2006 .година м3, edinica 2007 .година 3.003,00 м3, [.S. " K R A T O V O" - KRATOVO

2007-2016 1990-1999 2001-2010 2002-2011 2000-2009

4.503,40 2.515,90 6.361,15 3.946,61 3.881,60 21.208,66

106,50 635,50 145,10 887,10

4.473,20 2.515,90 6.254,65 2.696,71 3.443,50 19.383,96

[ikara

Kulturi 30,20

614,40 293,00 937,60

0,00

Drvna masa m3 136.774 12.575 227.127 438.271 108.645 923.392

Godi{en prirast m3 6.126 2.500 6.442 13.755 3.925 32.748

Etat m3 37.754 12.000 31.080 62.715 23.951 167.500

Povr{ina - ha Va`nost 2005-2014 2000-2009

"Crn Vrv - Breza" "Emiri~ka Reka

5.724,10 2.578,50 6.928,57 4.193,88 4.204,25 23.629,30

Niski

Vkupno

Povr{ina na [SE 3.534,30 4.242,99 7.777,29

Vkupno obrasnata 3.792,00 3.033,57 6.825,57

Visoki 165,80 2.092,67 2.258,47

Niski 3.460,40 794,45 4.254,85

[ikara

Kulturi 165,80 146,45 312,25

0,00

Drvna masa m3 330.526 515.318 845.844

Godi{en prirast m3 7.490 8.598 16.088

Etat m3 33.187 78.569 111.756

Reden broj

Ваквата голема залиха на дрвни сортименти е резултат и на недоволна отвореност на шумите, и оддалеченост на шумските комплекси, лоша патна инфраструктура која овозможува пристап само во летните месеци, дотраена и стара механизација.

Povr{ina мрежа - ha Отвореноста на шумите со шумско камионски патишта-должина на патната изнесува 293,3 км. или 11,28 м. по хектар.

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica Povr{ina Vkupno Va`nost

[.S. " D E M KAPIJ - DEMIR KAPIJA Појавата наI Rпожари е A" условена од повеќе 1 2 3

"Klisura" "Do{nica-I" "Goceva {uma" (spomen {uma)

na [SE

obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

фактори меѓу кои најзначајни се: човечкиот фактор, климатските услови, видот

2009-2018 2004-2013 2000-2009

4.569,70 10.002,37 631,43

3.902,41 8.589,00 401,30

316,64 1.304,70 401,30

1.417,06 7.284,30

2.168,71

72.802 520.624 19.756

2.196 12.105 1.091

11.906

на шумските дрвја.

90.987 1.598 Од аспект на заштита на шумите, а со оглед на климатски услови произлегува проблемот со заштита на шумите од пожари, летниот период е најризичен кога високите температури можат да го направат своето-нови пожари од широки размери.

шум.инж. Митовски Влатко Роден 31.07.1976 година во Крива Паланка. Основно и средно образование завршува во Крива Паланка 2001.година дипломира на Шумарски факултет - Дрвна и8ндустрија Се вработува во ЈП „Македонски шуми„ ПШС Осогово - Крива Паланка на 01.11.2007 година На 29.11.2007 година е назначен за технички директор , Од 14.04.2008 е В.Д. Раководител Директор на ПШС„Осогово„ Крива Паланка.

73

При гаснењето на пожари се појавуваат потешкотии кои се од објективна и субјективна природа: недоволна опременостопрема за гаснење, како и сеуште постоечките организациони слабости при спроведување на постапката за гаснење на пожарите и самото гаснење на пожарите. Во последните десет години регистрирани се 31 пожар, при што е опожарена површина од 542,96 ха, а вкупната штета од пожари изнесува 14.569.660,80 денари.

Расадници

Подружницата располага со 3 расадника за производство на класичен посадочен материјал, кој со своите капацитети ги задоволува потребите на Подружницата и на граѓаните за обновување на шумите од двете општини, општина Крива Паланка и во селото Гиновци-Општина Ранковци. Шумски расадник-лоциран во село Узем 0,2 ха н.в. 820 м, капацитет од 150.000,00 бр. садници, Шумски расадник-лоциран во село Станци 0,45 ха, н.в. 900 м. капацитет од 200.000,00 бр. садници , Шумски расадник –лоциран во село Гиновци – О, 2 ха, м.н.в. 470 м. и капацитет од 200.000,00 денари бр. садници Најчести видови за класично производство се произведуваат пионерските видови за пошумување на голини и ерозивни подрачја како и др. видови. Во расадниците најзастапени видови се: • • • •

Pinus silvestris, 2+0 Cupresus arizonica,1+0 Pseudotsuga taxifolia, 2+0 Picea abies, 3+0Robinia pseudocacia , 1+0

Пошумување

Врз основа на многубројните општокорисни функции на шумите, Република Македонија шумите ги рангира како дел од националното богатство, односно наследство. Економската социјалната и еколошката функција на шумите се од големо значење за одржливиот развој на општеството за подобрување на квалитетот на животот, особено во руралните и планински подрачја. Намалувањето на светскиот фонд на шумите е еден од најголемите светски еколошки проблеми. Подружницата ПШС„Осогово“ Крива Паланка од периодот 1974 до 1985 година интензивно вршеше пошумување на голини на ерозивни подрачја по програми за пошумување. Според републички план е извршено пошумување т.е. подигнати нови четинарски култури (насади) на површина, од 12.500 ха, каде е натфрлен планот за кое фирмата беше наградувана со пофалници, признаници, со механизација во неколку наврати од страна на поранешниот Републички комитет за земјоделие, шумарство и восостопанство, односно сегашно Министерство за земјоделство, шумарство и водостопанство. Во понатамошното работење Подружницата од 1998 до 2008 година вршеше пошумување во сечиштата на околу 100 ха со видовите: црн и бел бор, дуглазија, смрча, багрем. Според законска обврска по П.П.С.Ш со помал интензитет на голините и ерозивните подрачја како резултат на стапување на сила Законот за сопственост и земјиште беше оставено на сопствениците. За периодот од 1998-2008 година беа пошумени-подигнати нови насади со акциите “Зелена Македонија“- 30 ха и „Денот на дрвото“ – 12 ха. Акциите беа спроведени на целата територија на Република Македонија на 14. мај 2006 година и 12. март 2008 година каде ЈП „Македонски шуми“ изготви Акционо Оперативен план. за начинот и изведбата на акцијата пошумување (подготовка на теренот и посадочен материјал)

74 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Бесправни сечи

Бесправните сечи претставуваат проблем кој тешко се решава заради неговата комплексност и зависност од актуелните состојби во државата. Шумочуварската служба во соработка со Шумската полиција и Граничната полиција и покрај големите ризици успеваат да ги санираат нелегалните т.е. бесправните сечи, бесправен пренос и превоз, бесправно напасување и останатите прекршоци, за кои се поднесени голем број на пријави кон прекршителите: 2005 година-број на поднесени пријави за бесправна исечена дрвна маса -81 прекршочна пријава, одземена дрвна маса 69,03 м3.

2006 година 53-прекшочни пријави одземена дрвна маса 114,00 м3, 2007 година 40-прекршочни пријави одземена дрвна маса 83,56 м3. Од двете сечи годишно се губат милиони евра, а еколошката штета е непроценлива ако се знае дека за да се добие огревно дрво се потребни многу години. Во поружницата Осогово -Крива Паланка, постои Шумочуварската служба која функционира од формирањето на фирмата, до денеска се вработени 10 шумочувари.

75

Кратово

- Кратово

шум.инж. Благе Митевски Раководител на ПШС Кратово

Историјат ПШС,,Кратово,,Кратово почнува со работа во 1952 година како работен погон на ШС ,,Осогово,, од Крива Паланка. Во сите трансформации до 1980 година Кратовското шумарство е или работна единица на ШС- Крива Паланка или како работна единица на ШС “Куманово“. Од 1971-1972 година работи како РО за стопанисување со шумите ООЗТ ,,Треска,, Шумарство- Скопје, Работна организација - Шумско стопанство Кратово, а раководител е Стоилков Ное. Во 1980 година Кратовското шумарство успева да се издвои од Треска - Куманово и почнува да работи како ООЗТ ШС Кратово. Директор на ШС Кратово е Смилков Ное од Кратово.

76 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Во периодот од 1981 до 1992 година ШС,,Кратово,,Кратово ги постигнува своите најдобри резултати. Од 1998 година со формирањето на ЈП ,,Македонски шуми,, називот го добива Подружница ШС,,Кратово,,Кратово која до ден денес фигурира како таква. Карактеристики Во ПШС,,Кратово,,Кратово има вкупно 35 вработени на неопределено време и неколку приватни фирми кои ги вршат услугите сеча, дотур и превоз. Број на вработените во редовен работен однос 1998-2008 година:

Reden broj

Reden broj

- - - - - - - - - - -

1 2

1998 – 45 вработени 1999 - 61 вработени 2000 - 46 вработени 2001 - 39 вработени 2002 - 44 вработени Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica 2003 - 42 вработени S 2004 – 34 вработени O O O 2005 – 29 вработени 2006 - 34 вработени Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica 2007 - 30 вработени [.S. "O2008 S O G –O35 V O" - KRIVA PALANKA вработени

Povr{ina - ha Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

Povr{ina - ha

1996-2005 1995-2004

"Rankove~ki sliv" "Luke - Dubrovnica"

Visoki

1.829,50 1.723,30

1.829,50 1.723,30

Reden broj

Од година до 2001 година , раководител е 3 1998 "German - Luke" 1998-2007на Подружницата 7.724,40 7.317,70 4 "Kriva reka - Stane~ka Reka" 2001-2010 8.127,40 6.639,90 Благе Митевски од Кратово. Од 2002 до 2003 година Раководител 1999-2008 7.136,69 6.315,68 5 "Drenak - Lisec" на ПодружницатаVkupno е Марјанчо Колевски од Кратово. Од 2003 до 26.541,29 23.826,08 2006 година Раководител е Јорданчо Лазаревски . Во 2007 година Раководител на Подружницата е Гичев Димитар од Злетово. Во 2008 од - [umskostopanska 03.03 2008edinica година, за раководител на Sedi{teгодина na podru`nicata Povr{ina Vkupno na [SE obrasnata Va`nost Подружницата повторно доага Благе Митевски.

Visoki

Niski

1.829,50 1.329,40

393,90 7.317,70 3.740,70 3.426,86 14.879,16

2.899,20 2.552,84 5.452,04

335,98 3.494,88

0,00

163.265 196.391 1.075.092 989.314 770.550 3.194.612

12.341 26.685 15.743 18.811 73.580

36.695 13.342 106.919 107.191 264.147

Povr{ina - ha Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. "K U M A N O V O" - KUMANOVO

1

"Vuksan"

3 4 5

"Crn Vrv" "Kozjak" "Pelince-Drenak-P~iwa" Vkupno

2 "Kopiqa~a" Шумски фонд

2007-2016 1990-1999 2001-2010 2002-2011 2000-2009

5.724,10 2.578,50 6.928,57 4.193,88 4.204,25 23.629,30

4.503,40 2.515,90 6.361,15 3.946,61 3.881,60 21.208,66

Reden broj

Подружницата ШС,,Кратово,,Кратово располага со две ШС Единици и тоа Црн врв – Бреза и Емиричка река и Емиричка река

106,50 635,50 145,10 887,10

4.473,20 2.515,90 6.254,65 2.696,71 3.443,50 19.383,96

30,20

614,40 293,00 937,60

0,00

136.774 12.575 227.127 438.271 108.645 923.392

6.126 2.500 6.442 13.755 3.925 32.748

37.754 12.000 31.080 62.715 23.951 167.500

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. " K R A T O V O" - KRATOVO 1 2

2005-2014 2000-2009

"Crn Vrv - Breza" "Emiri~ka Reka Vkupno

3.534,30 4.242,99 7.777,29

3.792,00 3.033,57 6.825,57

165,80 2.092,67 2.258,47

3.460,40 794,45 4.254,85

165,80 146,45 312,25

0,00

330.526 515.318 845.844

7.490 8.598 16.088

33.187 78.569 111.756

Reden broj

Povr{ina - ha се: човечкиот фактор, климатските услови, Појавата на шумски пожари е условена од повеке фактори од кои најзначајни na podru`nicata - [umskostopanska edinica Povr{ina Vkupno Drvna masa Godi{en видотSedi{te на шумските дрвја и др. ШС,,Кратово,,Кратово Една од ретките подружници на Kulturi чија територија наm3стопанисување има na [SE obrasnata Va`nost [ikara prirast m3 Etat m3 Visoki Niski [.S. " малку D E M I пожари, R K A P I Jшто A" - се DEMIR KAPIJA многу должи на ангажманот на сите вработени во спроведувањето на превентивните мерки.

1 2 3

"Klisura" "Do{nica-I" "Goceva {uma" (spomen {uma)

2009-2018 2004-2013 2000-2009

РАКОВОДИТЕЛ на ПШС “Кратово“ од Кратово

4.569,70 10.002,37 631,43

3.902,41 8.589,00 401,30

316,64 1.304,70 401,30

1.417,06 7.284,30

2.168,71

72.802 520.624 19.756

2.196 12.105 1.091

11.906 90.987 1.598

Благе Митевски е роден 18.05.1961 година во с. Мушково. Дипломирал на Шумарски факултет во Скопје. Во ШС,,Кратово,,Кратово се вработил во 1988 година. Со ПШС “Кратово“ во Кратово раководи за првпат од 1998 до 2001 година, и повторно за раководител на ПШС Кратово-Кратово е назначен во март. 2008 година. Во соработка со Шумарски факултет работи на откривање и изучување на старите видови стебла од разни видови во околината на градот Кратово. Проучени се и откриени од негова страна : Даб стар повеке од 950 години во околината на с.Трновец ; Брест стар повеке од 720 години во околината на с.Страцин ; Костен стар повеке од 650 години во околината на Кратово; Црн бор стар повеке од 640 години во градот Кратово; Бел бор стар 540 годни во околината на с. Емирица во Осоговските планини и Бука постара од 540 години во с. Кнежево маала Студени дол.

77

Осогово

- Кочани

шум.инж. Јордан Димитров Раководител на ПШС Осогово - Кочани

78 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Reden broj

Reden broj

ЈорданSedi{te Димитров, роден 10.06.1970.година, во Кочани. Povr{ina na podru`nicata - [umskostopanska edinica Дипломирал на Шумарски факултет во Скопје, Va`nost na [SE S {uma" O O O 7 "Tajmi{ka 2007-2016 3.669,90 1994.година.

8 "Bukovi} - Vardina" 2005-2014 3.492,42 Работел во АД “Хартија“-Кочани 9 "Tuinska {uma" 2005-2014 2.413,60 10 "Markulija Orel" 2005-2014 3.520,00 АД “Инсиг“-Македонија 2006-2015 4.801,70 11 "'Rbetinska Reka" ВО ПШС “Осогово“, сеVkupno вработил во 2006.година 54.139,40 За Раководител на ПШС Осогово е назначен, во март, 2006.година.

Историјат Претпријатието за шумарство, во општествена сопственост “Осогово” Кочани е формирано во првите години по Втората светска војна, како стремеж стручно и комплетно да се остварува стопанисувањето со шумите во овој крај. ПОС за шумарство “Осогово” има долга историја на развој. “Осогово” е основано со решение на Народниот одбор на Кочани од 1952 .година Од 1974 .година работи во составот на “Борис Кидрич” од Кочани. Во 1978 е формирано шумско стопанство “ Осогово” во составот на “Трескашумарство” - Скопје. Од 1989 .година делува како ПОС за шумарство “Осогово” од Кочани. Од 1998 е формирано Јавно претпријатие “Македонски шуми” Скопје, во чиј состав е и Подружницата ШС “Осогово” Кочани чие опстојување е до денес. Првите шуми со кои плански се стопанисувало на територијата на општина Кочани се за прв пат уредени во текот на 1969 год, кога се извршени и теренските работи, а важноста на основата била од 1970 до 1979 .година Вкупниот етат во тој период бил предвиден да се релизира од пребирни и проредни сечи, високостеблени и нискостеблени букови насади и од чисти сечи од нискостеблени дабови насади и изнесувал 171.102 м3 за 10 години или 17.110 м3 за 1 година. Во 1981 год на површина од околу 800 ха е изградено Државното ловиште “Полаки” кое во 2005 год е проширено за уште 200 ха со што Povr{ina - ha Vkupno сегашната моментална површина изнесува Drvna masa близу Godi{en1000 ха. Богатството obrasnata Visoki Niski m3 m3 prirast m3 од дивеч како срна,Kulturi обичен[ikara елен, елен лопатар и Etat муфлон, како и 3.369,10 2.421,70 905,90 41,50 511.761 9.350 66.365 солидното сместување со капацитет од 10 легла, ова ловиште го прави 2.811,48 520,92 2.235,74 54,82 235.126 5.659 22.998 2.035,10 999,30 1.035,80 407.050 5.662 доста атрактивно како за ловците од странство така и 54.850 за домашните 2.996,00 731,50 2.264,50 299.879 5.425 8.859 ловци. 1.776,60 Афирмацијата на ловиштето прво ќе го подобри имиџот на ЈП 4.423,80 2.647,20 506.926 7.545 65.070 47.643,71 16.581,23 шуми” 30.579,82 но и482,66 0,00 Р. Македонија.

6.152.051 113.200 809.307 “Македонски имиџот на Povr{ina - ha

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. "O S O G O V O" - KO^ANI 1 2 3 4 5

2000-2009 1999-2008 2007-2016 2006-2015 2001-2010

"Zletovska Reka" "Osogovo - I" "Osogovo - II" "Cera - Preseka" "Morodvi{ka {uma" Vkupno

6.451,80 6.266,60 8.269,70 4.699,70 4.352,90 30.040,70

6.203,70 6.023,00 5.643,00 4.461,30 4.044,80 26.375,80

3.228,60 4.681,90 1.155,90 2.024,00 997,60 12.088,00

2.851,10 1.155,00 3.953,30 2.437,30 3.047,20 13.443,90

124,00 186,10 533,80

310,10

533,80

881.042 1.036.587 328.905 367.794 346.310 2.960.638

21.429 22.341 6.323 5.790 5.632 61.515

239.564 149.427 33.754 36.185 60.662 519.592

79

Серта

- Штип

шум.инж. Огнанчо Јованов Раководител на ПШС Серта - Штип

Историјат

Во далечното минато територијата на општина Штип, Македонија, како и целиот Балкански полуостров бил покриен со густи и непроодни шуми. Со демографскиот развој на населението, како и постојаниот стремеж за опстанок ги насочувало луѓето кон максимална експлоатација на природата. Така што шумите постојано биле уништувани со опожарување и копачење, со цел да се добијат обработливи површини и пасишта. Најверојатно поради овие причини територијата на општина Штип, не изобилува ниту со шумска ниту со тревна вегетација. Според некои податоци во кралството СХС во 1935.година, општина Штип зафаќала вкупна површина од 34 100 ха, под шума биле 4 844 ха. Од тоа високостеблена шума 823 ха, нискостеблена 2277 ха и шикари 1744 ха. Според други податоци располагала со далеку поголема вкупна површина, од која само под шума 36 752 ха. Според последниот попис на земјиштето од 1979.година подрачјето што го опфаќа општината Штип по површина изнесува 81 483 ха. Од тоа обработливи површини 24 034 ха или 29,5 %, пасишта 27 535 ха или 33,8 %, шуми и шумско земјиште од 18 762 ха или 23,0 % и други непродуктивни површини 11 152 ха или 13,7 %. Според сопственоста од целокупната површина 84,8 % се во општествена државна сопственост и 15,2 % во приватна сопсвеност. Од шумите 93,7 % се во општествена сопственост и 6,3 % во приватна.

Споредбена анализа на периодот од 1987-1997 и 1979-2007.година

Според пописот на шумскиот фонд од 1979.година, посебните планови за стопанисување со шумите за шумско стопанските единици ‘’ Туртел – Почивало ‘’ со важност 2000 – 2011.година и ‘’ Серта – Почивало ‘’со важност 2007 – 2016.година, зафаќаат површина од 15 430ха. Меѓутоа, во последните 30 години со пошумување на голини и ерозивни земјишта, подигнати се вештачки шумски култури на површина од околу 7 200 ха претежно со иглолисни дрвни видови. Што значи, вкупната површина под шума на подрачјето на општините Штип и Карбинци изнесува околу 22 630 ха.

80 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Според правно имотната состојба, од вкупна површина на шуми 15 430 ха, шумите во општествена државна сопственост зафаќаат површина од 14 114 ха или 91,47 %, а во приватна сопственост 1 326 ха или 8,53 %. Вкупната дрвна маса на ова подрачје изнесува 825 505 м3 или просечно53,50 м3/ха што е воопшто малку и во споредба со републичкиот просек кој изнесува 82,10 м3/ха. Годишниот прираст изнесува 24 541 м3 или просечно по 1,67 м3/ха што е исто така помал од републичкиот просек 2,02 м3/ха. Државните шуми се во подобра кондициона состојба од приватните шуми. ‘’Туртел-Почивало’’ ха 6.813,70 154,00 597,10 40,45 45,60 7.610,40

Шуми Шумски култури Шумско земјиште Останато земјиште Приватна сопственост Вкупно:

‘’Серта-Почивало’’ ха % 8.297,98 84,20 166,40 1,69 1.356,90 13,71 40,60 0,40

% 89,52 1,60 7,85 0,51 0,52

9.855,88

Стопански период

Површина

Дрвна маса

ха

м

м /ха

м

м3/ха

1997 - 2007

15 431

825 505

53.50

24 541

1.67

1987 -1997

15 416

727 464

47.20

23 536

1.53

Позитивна разлика

15

98 041

6.3

1005

0.14

3

Вкупно ха 15.111,68 320,40 1.948,00 81,05 45,60 17.506,73

%

Прираст 3

3

Од податоците изнесени во прегледот може да се види дека површината не е променета додека вкупната резерва на дрвната маса е зголемена за 98 041 м3 и дрвната маса по ха е зголемена за 6.3 м3/ха. Пријатно изненадува зголемената продукција на дрвна маса, односно вкупниот прираст од 1005 м3 и прирастот по ха од 0.14 м3/ха. Оваа позитивна разлика на дрвната маса што се јавува споредбено во двата периоди, се должи на тоа што во последниот период предвидениот сечив етат по дрвна маса не е целосно искористен. Во ШСЕ ‘’Туртел–Почивало’’ 71%, а во ШСЕ ‘’СертаПочивало’’ само 9%. Тоа пак од друга страна е добро во интерес на зголемување на дрвните резерви и зачувување на шумскиот фонд. Во ШСЕ ‘’Серта-Почивало’’ во овој стопански период предвиден сечив етат вкупно 32272 м3 да се реализира со гола сеча на површина од 797 ха или годишно 3.227 м3 на 72.9 ха. Од културно- биолошките работи предвидени се селективни прореди на насади од црн бор на површина од 41 ха или годишно по 4,1ха и пошумување на голини во шума на површина од 44 ха или годишно по 4.4 ха. Во двете ШСЕ во овој стопански период вкупниот етат изнесува 148 523 м3 или годишно од 14 852 м3. Селективни прореди на површина од 41 ха или годишно 4,1 ха и пошумување на голини во шума 406 ха или годишно 40,6 ха. Предвидениот годишен сечив етет изнесува 47% од годишниот прираст во двете ШСЕ што е сосема доволно во интерес за зачувување на дрвните резерви и шумскиот фонд. Раководител на ПШС Серта-Штип шум.инж. Огнанчо Јованов Роден 18.11.1954.година, Штип Дипломирал на Шумарски факултет-Скопје. Од 1984.година вработен во ПШС ‘’Серта’’- Штип Целиот работен век го поминал во ПШС ‘’Серта’’- Штип, на разни работни места од одгледување и пошумување , до експлоатација на дрво. На 17.10.2007.година, назначен е за раководител на ПШС ‘’Серта’’-Штип

81

Карактеристики

Од 1998.година ШС,,Серта,, функционира како подружница во ЈП,,Македонски шуми,,-Скопје. За прв директор на ПШС ‘’Серта’’ е назначен дотогашниот директор шум.инж.Киров Иван и раководи од 1998 – 1999. година Потоа шум.инж.Сенева м-р Весна и раководи од 1999 – 2001. година,дипл.ецц. Георгиев .Илко раководи 2001 – 2002. година, шум.инж.Тошиќ Радован раководи од 2002 – 2004. година, шум.инж.Киров Николчо раководи од 2004 – 2007. година , повторно шум.инж. Сенева м-р Весна раководи во 2007. година и од 2007. година шум.инж.Јованов Огнанчо, актуелен директор. Во овој период во подружницата ШС ’’Серта’’ е извршена приватизација на производството и тоа на фазите сеча – дотур – транспорт на дрвната маса. Со тоа се отуѓени: моторните пили, коњи и камиони, а некои од вработените прогласени се како технолошки вишок. Сега производството по фази сеча, дотур и транспорт се изведува со надворешни извршители добиени на тендер во ЈП. Поради веќе познатите причини отежната е набавката, организација на производството, пласманот и наплатата. Преглед на производство по физички обем во периодот 1998-2007г

.година

Државна шума дрвна маса М3

Приватни Шуми рвна маса м3

1998

12 856

2 575

1999

10 500

4 851

2000

10 500

2001

Пошумув. на голини

100

100

200

50

100

4 600

200

50

100

9 325

2 676

200

50

100

2002

7 630

2 504

200

50

100

2003

8 820

3 741

200

34

100

2004

8 720

4 620

200

27

125

2005

7 260

4 514

200

34

100

2006

9 285

3 846

200

36

150

2007

4 702

2 878

200

34

150

вкупно

89 598

30 805

180

468

1 125

Просеч. годиш

8 960

3 080

180

47

112

Чистење ха

Селективна прореда ха

Прореди во култури ха

Пошумув. Во шума ха

Реконст. ха

Стопанисување со шумите 1998-2007

Од изнесените податоци во прегледот се гледа дека во овој период искористената дрвна маса просечно годишно изнесува 8.960 м3 или 62 % од предвидениот годишен сечив етат по плановите за двете ШСЕ. Во високостеблените шуми дрвната маса е добиена со стеблимично со пребирни сечи, а во нискостеблените шуми преку чисти сечи. Во оваа дрвна маса спаѓа и дрвната маса добиена од опожарените површини издадени како дрво на корен. Во приватните шуми просечно годишно е искористена дрвна маса од 3080 м2 што е вообичаено за приватните шуми, меѓи и ниви, само сега е далеку покомплицирана постапката, за издавање документи и жигосување. Од културно биолошките работи изведувани се проредите во култури на површина просечно годишно од 180 ха. и пошумувањето во шума како обврска од плановите за ШСЕ просечно годишно од 47 ха.

82 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Пошумувањето на голини просечно годишно е извршено по 112 ха или вкупно за овој период 1125 ха. Обработката на почвата е изведувана машински со булдожер и луштилка во кордони на растојание околу 2 м по изохипсите на теренот. Употребени се 2000 садници на ха., едногодишниот багрем, сопствено и класично производство и црн бор и аризонски чемпрес произведени контејнерски од типот паперпот и јукосад. Ако внимателно се проследат прегледите за производство ќе се забележи дека пошумувањата во шума се извршени на површина од1 556 ха, и пошумувањата на голини се извршени на површина од 7 270 ха или вкупно 8 826 ха. додека во прегледот за шумски фонд е изнесена пошумената површина од 7 200 ха, што значи се јавува разлика во површината од 1 626 ха. Таа негативна разлика се јавува поради тоа што во ШСЕ се опфатени 310 ха додека околу 1 316 ха се тотално уништени од појава на пожари во различни периоди и различни локалитети. Во овој период 2002. и 2003. год, се изведени две авиотретирања за сузбивање на боров четник во културите на локалитетите Бурилчевски рид, Сушево и Мирјанина црква со препарат форај. Од расадничко производство се произведуваат само едногодишни класични садници од багреми околу 200 – 300 илјади садници.

Пожари

Во овој период посебно заштитата на шумите од ентомолошки и фитипатолошки причинители, бесправна паша, бесправна сеча и појава на пожари е многу лоша. Во боровите култури перманентно е присутен боровиот четник, а се забележува оштетување на садниците од присуство на добиток. Проблем од особено значење се шумските пожари. Во пожарот од 2000. година на планината Плачковица беше изгорена квалитетна нискостеблена шума на површина од околу 1000 ха. и во 2007. година, а при поголеми пожари кај с.Припечани на површина од околу 60 ха, Црни врв – шумак на површина околу 236 ха и во ловиштето Конечко 2 околу 130 ха. При што е изгореа околу 450ха нискостеблена шума и е предизвикана штета со големи размери.

Бесправна сеча

Бесправната сеча преставува сериозен проблем, не само во ПШС ‘’Серта ‘’ туку насекаде во РМ, бидејќи добива облик на организирана кражба на дрвна маса.Паралелно со формирањето на ЈП, формирана е Шумска полиција за заштита на шумите, која заради недоекипираност и лоша техничка опременост не можеше да ги покрие бесправните сечи, кои и понатаму и покрај напорите на ЈП и други фактори е голем проблем.Затоа треба да се донесе квалитетна законска регулатива, да издвои парични средства на авиотретирање на боровиот четник како и да набави соодветна опрема за гасење на пожари и спречување на бесправните сечи. Во ПШС ‘’Серта’’има многу слаба техничка опременост. Во овој период ПШС ‘’Серта’’ има набавено само еден половен патнички автомобил рено-21. Од техничкото опремување подружницата во овој момент поседува: два булдожери ТГ – 110 и ТГ – 75, едно теренско возило џип УАЗ, еден трактор Раковица – 65, еден автобус ТАМ – 1100. Сите се со старост над 20 години. Во овој период изградени се нови шумски патишта во должина од 21,5 км. Ако ги земеме во предвид и изградените патишта во претходниот период, во должина од 247 км. ќе видиме дека има изградено вкупно шумски патишта во должина од 268 км. Според тоа може да се констатира дека нашата шума е добро отворена со шумски патишта, околу 17 м/ха. Структура на вработени Од евиденцијата на вработените може да се види дека во редовен работен однос се вработени 39 работници. Од тоа 8 со ВСС, 1 м-р по шумарство, 4 шумски инженери, 1 правник, 1 економист и 1 земјоделски инженер, 2 со ВШС и тоа 2 со педагошка академија, 9 со ССС и тоа : 1 со гимназија, 1 економска, 1 земјоделска, 1 текстилна и 5 средна со занимање, 5 со ВКВ и 15 со КВ.Според податоците може да се забележи дека ПШС ‘’Серта’’ има доста добра квалификациона структура, за жал со старосна структура околу 50 години и стаж на две-третини од вработените со над 20 години. После Втората светска војна, како заробеници, бугарите изградиле солиден тврд пат од Штип преку селото Радање за планината Плачковица. Овој пат подоцна ќе одигра значајна улога за стопанисување со шумите. Во стопанисувањето со шумите во ПШС ‘’Серта’’ како најважна основна и долгорочна цел при стопанисувањето на шумите е трајноста во стопанисувањето. Трајноста во стопанисувањето со шумите и постојаното зголемување на продукцијата на дрво и други шумски производи, зголемување на вредноста на шумите, зачувување и унапредување на нивните општокорисни функции, а особено нивното значење во заштитата и унапредувањето на животната средина.

83

Плачковица

- Радовиш

шум.инж. Даниела Иротова Раководител на ПШС Плачковица - Радовиш

84 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Reden broj

Историјат Шумско стопанство „Плачковица”-Радовиш е- основано од страна на тогашниот народен одбор на Струмичка околија на заедничка седница одржана на ден 04.03.1955 .година Решенисто за основање на Ш С „Плачковица”Радовиш е заведено под број 5637 од 18.03.1955 .година во Струмица. Во наведеното решение се наведени границите во описна форма со кои шуми стопанисува ШС „Плачковица”-Радовиш, од тогаш па до денес. Од почетокот, односно, од формирањето на ШС функционира и работи самостојно, а потоа се здружува со столарска работилница “Готен” од Радовиш, а потоа и со транстпортното претпријатие” 6-ти ноември”. 1969 година се формира Шумско Индустрискиот Комбинат„Плачковица” како заедничка целина. Во 1974 година, согласно тогашниот закон за претпријатија од 01.01.1990 година ШИК” Плачковица” се издвојува од тогашната работна организација ШИК” Плачковица” и се основа претпријатие за општествена сопственост за стопанисување со шуми, кое функционира до 1998 г. кога се формира ЈП “Македонски шуми”, во чиј состав влегува и ШС „Плачковица”-Радовиш. Согласно описните граници с о решението за формирање на ПШС , „Плачковица”-Радовиш, располага со вкупна површина под шуми од 42 754ха.

Povr{ina - ha

S

Reden broj

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

O

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

O O Povr{ina - ha

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Visoki

Niski

[.S. " P RE S P A D R V O" - RESEN "Gali~ica - Bolno" "Leva Reka - Bigla" "Pelister - Kurbinovo" "Pelister - Braj~ino" Vkupno

Reden broj

1 2 3 4

2002-2011 1998-2007 2006-2015 2004-2013

7.489,28 7.544,90 5.048,56 3.959,90 24.042,64

6.929,88 6.544,70 4.631,13 3.381,80 21.487,51

983,08 1.562,60 801,70 1.612,75 4.960,13

5.641,92 4.982,10 3.811,27 1.769,05 16.204,34

304,88 18,16 323,04

0,00

398.424 587.267 564.747 469.859 2.020.297

8.976 17.568 6.959 8.356 41.859

85.725 152.797 70.996 40.709 350.227

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. "P L A ^ K O V I C A" - RADOVI[ "Smrde{nik" "Kone~ka Planina" "Pla~kovica - Reka Lomija" "Radovi{ka Reka - Oraovi~ka Reka" "Reka Sirava" "Smiqanska Reka - Leva Reka" "Goten" Vkupno

Reden broj

1 2 3 4 5 6 7

1997-2006 2000-2009 1999-2008 2008-2017 2001-2010 2005-2014 2006-2015

4.640,28 3.537,90 2.387,30 8.600,67 4.886,57 4.612,40 6.228,00 34.893,12

4.640,28 3.410,86 2.301,50 6.304,63 3.657,91 3.636,50 1.430,00 25.381,68

80,60 78,01 2.203,10 1.278,57 1.402,10 3.183,10 1.390,70 9.616,18

4.559,68 3.332,85 4.993,38 2.234,26 427,20 39,30 15.586,67

98,40 32,68 21,55 26,20 178,83

0,00

113.822 215.572 582.665 495.988 375.535 697.518 360.106 2.841.206

6.407 6.494 11.807 8.704 8.747 14.243 8.514 64.916

51.781 7.936 95.937 80.628 50.190 86.463 68.378 441.313

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. " [ U M A R S T V O" - SVETI NIKOLE 1 2

2003-2012 2006-2015

"\uri{te" "Ilanxa" Vkupno

4.352,42 1.641,50 5.993,92

3.497,01 1.580,80 5.077,81

246,86 272,70 519,56

2.800,54 1.204,60 4.005,14

449,61 103,50 103,50

449,61

94.438 24.549 118.987

3.449 1.973 5.422

15.414 4.056 19.470

85

Плачковица

- Виница

дипл. агроном Зоран Соколов Раководител на ПШС Плачковица - Виница

Историјат

Почетоците на функционирањето како правно лице ГТШС „Плачковица”- Виница е во 1971 година, кога од тогашниот Шумско индустриски комбинат „Борис Кидрич” се издвојува и работи самостојно, со првиот директор на претпријатието Младен Петров, со околу 100 вработени, од кои 2 инженери и 2 техничари, додека останатите лица задолжени за одвивање на работниот процес се приучени работници. Во почетокот по издвојувањето од ШИК „Борис Кидрич”, претпријатието нема скоро никаква механизација, но со оглед на домаќинското работење и можноста сами да управуваат со средствата за краток период успева да се набават механизирани средства за работа, а со тоа се подобри, вршењето на секојдневните работи во шума и подобрувањето на условите за работа и живеење на вработените.

86 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Reden broj

Povr{ina - ha

S

Reden broj

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

O

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

O O Povr{ina - ha

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Visoki

Niski

[.S. " P L A ^ K O V I C A " - VINICA

Reden broj

1 2 3 4 5

"Golak-Obozna" "Pla~kovica - II" "Pla~kovica - I" "Grade~ka Reka - Reka Lomija" Kalimanci Vkupno

2006-2015 2001-2010 2001-2010 2009-2018 2008-2017

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

8.042,03 3.888,60 5.317,41 5.783,07 3.810,60 26.841,71

Povr{ina na [SE

[.S. "K O @ U F" - GEVGELIJA

Reden broj

1 2 3 4 5 6 7 8 9

"Do{nica - II" "Visoka ^uka" "Konska Reka" "Sermeninska {uma" "U m a" "Kovanska Reka" "Samovilska Reka - Javornica Reka" "Padarnica - Karaula" "Karabalija" Vkupno

2000-2009 2000-2009 1998-2007 2001-2010 2004-2013 2004-2013 2004-2013 2004-2013 2008-2017

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

4.532,40 5.932,96 3.532,00 3.522,50 8.311,10 4.527,60 8.602,00 9.446,10 5.685,40 54.092,06

Povr{ina na [SE

[.S. " [ A R" - GOSTIVAR " 1 2 3 4

2005-2014 2004-2013 2004-2012 2004-2013

"Suva Gora - Kunovo" "@elezna Reka" "Stra`a - Lakavica" "Duf - Mazdra~a"

en oj

Vkupno

7.930,50 3.004,10 8.932,10 8.079,80 27.946,50

5.850,45 3.085,60 4.628,50 4.892,04 2.709,90 21.166,49

559,56 2.597,50 3.606,42 2.832,56 965,00 10.561,04

5.290,89 488,10 1.022,08 2.059,48 1.667,90 10.528,45

77,00 77,00

0,00

375.559 795.350 1.084.103 1.006.904 89.775 3.351.691

7.181 17.121 17.162 13.556 5.802 60.822

63.742 132.455 156.455 133.599 13.616 499.867

Povr{ina Во периодот до- ha 1989.година, претпријатието е во рамките на Drvna masa Godi{en Сложената работна организација „Треска”, а од prirast 1989.година се Visoki Niski Kulturi [ikara m3 m3 Etat m3 трансформира и работи како Претпријатие во општествена 4.380,80 4.380,80 1.136.755 16.321 сопственост за 3.816,54 шумарство ПОСШ„Плачковица”Виница,94.787 се 5.636,38 1.819,84 485.220 10.491 74.996 до формирањето на Јавното Претпријатие за стопанисување 2.978,50 2.122,40 856,10 669.793 9.722 86.190 3.224,40 1.326,60 65,60 498.592 8.469 80.354 со шуми1.832,20 ЈП „Македонски шуми”-Скопје во 1998 година. Во 7.353,30 77,90 6.485,20 50,20 740,00 255.956 6.613 66.129 текот на целокупното па се до денес 4.203,10 137,70 4.065,40 работење од 1971.година, 131.962 3.808 33.504 7.424,00 82,50 7.341,50 6.200 15.284 ПШС „Плачковица”Виница е во самиот 120.182 врв на подружници 6.204,50 203,80 6.000,70 156.039 6.787 25.462 5.465,80 175,70 5.290,10 119.182 кои рентабилно работат.

4.357 29.729 46.870,78 10.832,84 35.182,14 115,80 740,00 3.573.681 72.768 506.435 Досегашни раководители на подружницата биле: Младен Петров (1967-1983), Здравко Симеонов (1983-1986), Благој Лазаров како -принуден управник (1987-1988), Лазо Анакиев Povr{ina ha Vkupno Drvna masa Дончев Godi{en (1988-1999), Игор Алексов (1999-2001), Емил (2001obrasnata Niski Kulturi [ikara m3 prirast m3 Etat m3 2002), Visoki Лазо Анакиев (2002-2007) и актуелен раководител , од 6.595,28 656,32Зоран 5.545,36 25,54 368,06 352.897 6.682 37.000 2007 година Соколов.

2.856,50 1.899,70 956,80 583.263 10.815 61.243 Од 1998.година, па наваму регистррегистрирани се бесправни 8.353,40 1.933,20 6.396,60 23,60 694.792 16.094 89.002 6.946,70 4.457,00 17.158 86.534 сечи, за 2.489,70 кои се поднесени 1.140 пријави. 816.897 24.751,88 6.978,92 17.355,76 49,14 368,06 2.447.849 50.749 273.779 Од 1998 .година па наваму, бројот на шумски пожари и опожарена површина изнесува: 77 појавени шумски пожари на 847 Povr{ina ха опожарена површина.

- ha Расадничко производство во : ПШС ,,Плачковица,, - Виница се одвива во: расадник кој се обнови во 2007 година, а се наоѓа во Стопанскиот двор на Подружницата со површина од 2 ха, застапени се следните видови на садници: црн бор, бел бор, дуглазија, багрем и аризонски чемпрес. Годишно производство на расадникот е околу 200.000 садници.Се планира за наредната година да се зголеми површината на расадникот и се планира производство на околу 1.000.000 садници. Во подружницата се врши годишно пошумување на голини на 10 ха со црн и бел бор и редовна нега и обнова на површина од 20 ха. Годишно се градат од 3 до 5 км. шумско камионски патишта и одржување на постојаната патна мрежа .

Vkupno obrasnata

87

Беласица

- Струмица

шум.инж Марко Божинов Раководител на ПШС Беласица-Струмица

ПШС “ Беласица “ за првпат како шумско стопанство е основана од околискиот Народен одбор за Струмичката околија на 08.09.1952 година во Струмица. Врз основа ова решение Шумското стопанство во Струмица се основа како установа со самостојно финансирање со седиште во Струмица и врши работи предвидени со тогашните норми за стопанисување со шумите.

88 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Подружницата располага со модерен расадник кој се простира на површина од 4,2 ха, од кои 0,6 ха распоредени во шест најсовремени хали за производство на шумски садници и садници од цвеќе од контејнерски тип со капацитет од 500.000 садници по хала. Фото-расадник Хидролошките услови на планините со кои стопанисува подружницата се релативно богати со водотеци преку целата година, изобилуваат со вода што резултира со тоа што на истите се изградени и системи за наводнување, така што на Нивичанска Река е изграден хидросистемот Турија, на Водочка Река хидросистемот Водоча, на Реката Новоселка хидросистемот Новоселка, на Реката Чаушица хидросистемот Чаушица, и на Маркова Река хидросистемот Маркова Река. Според тоа сите тие реки и хидросистеми пружаат можности за користење на вода при гасење на шумски пожари. Организациони дејности на подружницата се распределени во: заеднички служби, заштита на шумите, искористување на шумите, изградба на шумски комуникации, расадничко производство со цвеќарство, продажба на шумски сортименти. Во Подружница ШС “ Беласица “ Струмица има 120 вработени од кои: Магистар-1, со високо образование - 22, вишо образование - 4, средно образование - 37, ВКВ-, КВ-1,ПКВ-41, Нижо образование- 4 Врз основа на горенаведените акти за работа наведени во решението со кое се оснива стопанството во далечната 1952 .годинаПШС “Беласица” Струмица постига едно ниво на развој во годините следено од 1952 па наваму низ имињата на стручни луѓе кои стојат на чело на ПШС Беласица и успешно раководат следните шумарски стручњаци: Бабунов Васо 1952,Ташков Ванчо1953, Терзиев Александар 1953 - 1956 Тенев Александар 1956 – 1963, Терзиев Димитар 1963 – 1965, Поцков Димитар 1965 – 1969, Иванов Владо 1969 – 1976, Хаџикутаров Васил - 1976 – 1979, Божинов Марко 1979 – 1999, Атанасовски Гончо 1999 – 2000, Петров Ѓорѓи, 2000 - 2001 Кољо Ристов, 2002 - 2005 Ѓорѓиев Лазо – 2006,

89

Reden broj

Povr{ina - ha

S

Reden broj

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

O

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

O O Povr{ina - ha

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Visoki

Niski

[.S. " B E L A S I C A " - STRUMICA

Reden broj

1 2 3 4 5 6 7 8 9

"Belasica - I" "Belasica - II" "Kosturino" "Plavu{" "Elenica" "Goten - Nivi~ino" "Ogra`den - II" "Ogra`den - Ilova~ka Reka" "Novo Selo" Vkupno

2009-2018 2003-2012 2007-2016 2004-2013 2005-2014 2007-2016 2000-2009 2001-2010 2002-2011

5.281,40 5.113,30 2.554,40 7.109,88 5.557,50 5.995,00 6.087,50 8.398,56 4.259,20 50.356,74

4.954,20 4.891,90 2.298,90 5.669,30 5.050,80 4.421,40 5.765,80 7.093,92 4.018,60 44.164,82

3.598,10 1.069,20 53,20 386,10 674,60 715,60 2.927,70 1.224,90 10.649,40

1.356,10 3.617,00 2.192,50 5.258,80 5.050,80 3.746,80 3.563,30 4.094,62 2.793,70 31.673,62

205,70 53,20 24,40

1.486,90 71,60 354,90

1.486,90

889 394.788 28.875 224.636 168.877 231.833 27.841 944.159 268.752 2.290.650

17.779 9.155 1.584 7.488 9.564 4.071 7.761 18.650 5.655 81.707

156.652 100.250 3.903 59.840 29.417 38.838 95.836 180.748 39.309 704.793

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S " L на E [шумите N I C A " со - TETOVO Отвореноста шумски камионски патишта е релативно добра при што должината на патната мрежа изнесува 1 км "@eden - Ora{je" 2007-2016 5.493,50 5.149,90 61,90 5.088,00 54.329 1.418 4.782 470 или 9,9 м по хектар.

2 "Jablanica" 2004-2013 5.464,00 5.110,00 125,90 4.984,10 202.405 5.539 42.996 3

"Suva Gora - Miletino"

2008-2017

4.659,10

4.248,86

101,40

4.147,46

192.122

6.007

58.849

Reden broj

4 "Novo Selo - Popova [apka" 1997-2006 2.921,60 2.808,50 160,40 2.321,70 180,00 146,40 198.764 6.595 39.072 Расадник 5 "Le{ni~ka {uma" 1997-2008 2.624,61 1.882,21 1.284,87 597,34 454.565 9.597 32.278 Подружница Беласица “Струмица” располага со модерен расадник кој се простира на површина од 4,2 ха, од кои 0,6 ха 6 "[ar PlaninaШС - Bistrica" 1999-2008 6.015,86 5.654,30 5.639,10 15,20 668.254 9.762 74.503 2007-2016 1.793,18 1.481,74 570,64 911,10 205.430 7 "Qubotenska Reka" 3.927 22.264 распоредени во шест најсовремени хали за производство на шумски садници од цвеќе од контејнерски тип со капацитет од Vkupno 28.971,85 26.335,51 2.305,11 23.688,80 195,20 146,40 1.975.869 42.845 274.744 500.000 садници по хала. Во расадникот годишно се произведуваат: Povr{ina - ha 50.000 садници, чемпрес 20.000 и дуглазија Јукосад садници (1+0) бел бор 143.000 броја, црн бор 73.000, обична смрча Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica Povr{ina Vkupno Drvna masa Godi{en 10.000 садници. na [SE obrasnata m3 prirast m3 Niski Kulturi Va`nost Visoki [ikara Etat m3 " B A B U(1+0), N A " -од VELES Класични[.S. садници кои багрем 80.000 садници и костен 500 садници.

"Popadija - Krajnici" 7.087,70 3.063,15 294,80 175,30 52.238 740 15.156 Во12 просек изминатите десет години има2000-2009 произведено 3.810.000 садници од: 2.593,05 "Dolna Babuna" 2003-2012 4.828,80 2.849,90 236,70 2.599,80 13,40 133.554 3.252 24.052 Pinus Culturi, Thuja Chamaciparys Chamaciparys Laws Alumi, 3 "Mukos - Jasenova Glava" Orientalis, Thuja Occidentalis, 2003-2012 9.896,40 7.468,90Lawsoniana, 712,20 6.743,90 12,80 Laws, Chamaciparys 377.875 9.732 59.754 4 "Bisa" 2005-2014 6.488,00 4.520,20 416,90 4.072,70 8.445 73.534 Golden, Libocedrus Decurens, Thuja Voolvordi, Thuja Occidentalis fascigiata, Picea Excelsa,30,60 Picea Pungens 259.744 Glauca, Thuja Spiralna, 5 "Gorna Babuna" 2001-2010 5.931,10 5.172,70 3.596,40 1.576,30 962.967 17.234 70.567 6 "Kriva Kru{aJuniperus - Topolka" 2003-2012 8.242,80 Bacata, 7.213,76Abies 2.437,28 4.722,38 54,10 736.038 12.040 85.820 Retinospora, Skayrocet, Juniperus Bulevari, Taxus Concolor, Cryptomeria Japonica, Cupresus Arizoni Horiz.

Cupresus Arizoni Vertic. Juniperus Rein Gold, Albizia Julibrisin, Betula Verucosa, Idesia, Catalpa Acer sp. За последните пет години произведени се 30.584 декоративни растенија во мали и големи садници.Во растилиште (нива) произведени се 4.202 растенија. Вкупно произведени растенија во расадникот 34.78.

90 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Во просек секоја година се пошумува површина од 160 ха, со исклучок на 2003. година кога се пошумени 183 ха. Големата површина со која стопанисува ПШС Беласица “Струмица” е подложна на разни бесправни дејствија во шумата за кои во изминатиот десетгодишен период има поднесено 15.385 прекршочни пријави за кражба и бесправни сечи, од кои вo: 1998. година 1999. година 2000. година 2001. година 2002. година 2003. година 2004. година 2005. година 2006. година 2007. година

1580 пријави 2122 пријави 2115 пријави 1733 пријави 1151 пријави 1837 пријави 1265 пријави 1300 пријави 1111 пријави 1171 пријави,

додека за тековната 2008. година има поднесено до месец август 769 пријави. Од вкупно поднесените, 1.538 се кривични пријави. Во изминатиот десетгодишен период од 1997-2007 има регистрирано опожарена дрвна маса од 23.078 м3. Директор-раководител на ПШС “ Беласица” Струмица е дипл.шум.инж Марко Божинов Роден на 04.06.1945 во Струмица. Основно и средно образование завршува во родниот град, а Шумарски факултет завршува во Скопје 1972.година. Во 1973 година се вработува како инженер во ПШС “Беласица” Струмица. Од 1979 до 1999 раководи со ПШС “Беласица” Струмица. Членува во советот на ЗДИШ “Треска”; “Здружение на Дрвна Индустрија и Шумарство”; Член во Извршен Одбор на Стопанска Банка 1992 - 1996 Одборник во Собрание на град Струмица; 1998 - 2002 Член на УО во ЈП “ Македонски шуми” 2002 - Помошник на Директорот на секторот за комерција при ЈП“ Македонски шуми” Скопје. Во моментот е член на советот во општина Струмица

91

Саланџак

- Валандово

шум.инж. Митко Занов Раководител на ПШС Саланџак - Валандово

Историјат Денешната подружница “Саланџак” Валандово, своите почетици ги бележи во далечните педесети години,кога со Решение на Собрание на Република Македонија,се разграничуват териториите со шумски насади помеѓуКавадарци, Гевгелија и Валандово. Најпрвин како ревирство, а по неколку години и како самостојнопретпријатие. За самиот факт за основање и успешно функционирање во периодот кој претстои заслужен е шумарскиот техничар Благој Шунтов (1930-2002) кој работи во подружницата цели 40 години се до 1997.година. Неговиот ентузијазам и љубовта кон шумарството носат заслуги за формирањето на оваа претпријатие како самостојно шумарство како и за понатамошниот успешен тренд на развој на денешната подружница. Во своето постоење, претпријатието“Саланџак” поминува низ неколку фази на правно легитимирање. Од фазата на Здружени дрвноиндустриски и шумарски претријатија во системот на ЗДИШ “Треска” Скопје, се трансформира во организација на здружен труд - ООЗТ “Саланџак” од Валандово ,потоа во Претпријатие во општествена сопственост -ПОС за шумарство“Саланџак”од Валандово и во оваа правна рамка во свое име и за своја сметка функционира се до 1998 година, кога со одлука на Владата на Република Македонија се формира Јавно претпријатие за стопанисување со шуми “Македонски шуми” Скопје во чиј состав влегува и претпријатието“Саланџак”од Валандово.

92 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Reden broj

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

S - Dautica" "Arilec "Vidu{ - Karpa" "Bu{eva Planina" "Strmol-Latovo-Kowarnik" "Pesjak" "Topolnica" "Dobra Voda" "Pekli{te" "Trebovqe-Ramne" "[terbino-Fojnik" "Poca-Kotumbe" Vkupno

O

O O

1998-2007 1999-2008 2004-2013 2005-2014 2007-2016 2005-2014 2002-2011 1999-2008 2008-2017 1998-2007 1998-2007

4.260,10 10.772,63 3.758,32 6.950,00 5.988,85 4.617,20 8.172,70 5.019,00 5.480,20 3.940,09 3.931,90 62.890,99

3.134,80 9.299,80 3.356,64 6.421,60 5.614,36 3.535,00 4.855,98 3.348,87 4.893,00 2.735,90 3.555,80 50.751,75

2.054,20 519,80 1.591,98 2.449,10 2.007,45 762,88 1.947,40 1.401,24 447,40 176,00 1.137,20 14.494,65

1.080,60 4.597,80 1.764,66 3.914,90 3.606,91 2.772,12 2.908,58 1.947,63 4.445,60 889,10 2.418,60 30.346,50

51,60

4.130,60

57,60

1.670,80 109,20

5.801,40

300.693 449.521 406.555 755.361 749.423 315.288 597.600 368.519 191.643 69.206 159.655 4.363.464

6.278 6.620 9.496 14.068 13.714 5.733 11.420 7.904 4.384 1.746 2.971 84.334

40.581 95.905 66.653 81.143 4.238 56.756 106.021 53.567 37.994 5.337 22.663 570.858

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. " S A L A N X A K " - VALANDOVO 1 2 3

"Vodosir-Grade~ka Planina" "Udovo-Rudnik" "Anska Reka" Vkupno

2008-2017 2007-2016 2004-2013

8.161,20 7.145,30 9.630,00 24.936,50

7.492,70 5.994,00 7.362,10 20.848,80

1.039,80 1.039,80

7.090,80 2.624,40 6.322,30 16.037,50

401,90 3.369,60 0,00

3.771,50

267.896 110.543 275.080 653.519

9.200 3.607 5.875 18.682

73.297 28.832 57.409 159.538

Со подружницата раководеле следните раководители-директори : Благој Шунтов, Тихомир Шунтов, Камчо Митков, Коста Ристов Костадин Петков, Митко Занов. |Шумите со кои стопанисува оваа подружница се претежно нискостеблени деградирани, ниски шуми и шикари со квалитет кој се движи од среден до слаб. Подружницата на годишно ниво врши пошумувања на 6 до 10 ха претежно соиглолисни видови дрвја. Подружницата располага со сопствени тешки машини со кои отвара шумски патишта и може да се пресмета дека отвореноста на шумите со шумски патишта изнесува 8,4 км. на 1.000 ха. а притоа истата се зголемува на годишно ниво за 6-8км. Подрачјето подлежи на честа појава на шумски пожари со поголеми штети што може да се види од следниот податок: Во периодот од 1998 до 2008.година има почетоци на 36 шумски пожари кои опожариле вкупна површина од 4.452 ха и дрвна маса од 5.748 мЗ. Подружницата стопанисува и со две ловишта: Ловиштето “Градец ” кое се наоѓа западно од Валандово и ги запоседнува јужните експозиции на Градечка планина што гравитираат кон реката Вардар. Ловиштето зафаќа површина од 11.750 ха. истото е од отворен тип и е наменето за одржување на популациите на крупен дивеч претежно дива свиња. Ловиштето “Честово” Ловиштето “Честово” е установено како ловиште за ситен дивеч и се наоѓа во Долно-вардарското ловностопанско подрачје, веднаш под градот Валандово. Истото зафаќа површина од 7.000 ха. До основањето на Јавното Претпријатие “Македонски шуми” бројот на вработени со статус на вработени на неопределено време изнесувал во просек околу 60 до 65 вработени.Со тек на времето бројот на вработени се менува и денес бројот на вработените кои се водат на платен список изнесува 26.

Раководител од 2006 година е дип.шум.инг. Митко Занов. Роден е во Валандово во 1975 .година каде завршил основно образование за да средношколското образование го продолжи во Скопје каде и се запишува на Универзитетот “Кирил и Методиј” факултет за шумарство каде дипломира во 1999 .година Истата година се вработува во подружницата “Саланџак” од Валандово каде до 2006 година работи на повеќе работни места. Од последното работно место Раководител на ШСЕ “Анска река”. Во 2006 .година назначен е за раководител-директор на оваа подружница.

93

Кожуф

- Гевгелија

дипл.инж.Златко Митров Раководител на ПШС Кожуф - Гевгелија

Историјат Подружница ШС “Кожуф“ Гевгелија е формирана во 1952 година под името Шумско стопанство “Кожуф“ Гевгелија со седиште во Гевгелија. Во 1968 година влегува во системот СОЗТ “Треска“ Скопје како ООЗТ шумско стопанство “Кожуф“ Гевгелија. Во 1987 година врз основа на Одлука на Собранието на општина Гевгелија, шумите со кои стопанисуваа: ВРО “Повардарие“ од Гевгелија и ЗИК “Изворски“ од Богданци се припојуват кон тогашното ООЗТ шумско стопанство “Кожуф“ Гевгелија. Денес шумско стопанство “Кожуф“ Гевгелија функционира како подружница на ЈП “Македонски шуми“ Скопје. Карактеристично е што на терените на ШС “Кожуф“ Гевгелија, се вршени пробни пошумувања од еукалиптус од проф. Александар Андоноски и истите успешно се развиваат и вегетираат. На овие терени како ендемiт е застапен и реткиот вид – Гол човек (Arbutus andrachne). За големите ентузијасти и љубители на белиот спорт, на падините на “Кожуф“ планина изграден е веќе познатиот СКИ центар “Кожуф“. Подружница ШС “Кожуф“ Гевгелија стопанисува со три ловишта од отворен тип и тоа: “Висока Чука“, “Карабалија“ и “Милисин“ на вкупна површина од 20.000 ха и едно ловиште од затворен тип “Милисин“ – оградено со мрежа на површина од 317 ха. за одгледување на дива свиња, елен лопатар и срна, опремен со комплетна инраструктура и со опремена ловечка куќа за сместување на гости. Подружницата располага и со сопствен расадник наменет за производство на посадочен материјал од :чемпрес, бел бор, црн бор, смрча, багрем, јасен, костен и даб за сопствени потреби. Во моментов подржница ШС “Кожуф“ Гевгелија има 91 вработен. Од нив 13 се шумарски инжeнери.

94 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Reden broj

Povr{ina - ha

S

Reden broj

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

O

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

O O Povr{ina - ha

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Niski

[.S. " P L A ^ K O V I C A " - VINICA

Со новата територијална поделба ШС “Кожуф“ Гевгелија гравитира на простор од 4 општини: Гевгелија, Богданци, Дојран и 1 "Golak-Obozna" 2006-2015 8.042,03 5.850,45 559,56 5.290,89 375.559 7.181 63.742 2 "Pla~kovica 3.085,60 2.597,50 ха е 488,10 795.350 132.455 Кавадарци, со- II"вкупна шумска површина 2001-2010 од 54.092ха3.888,60 и од истата 46.870,78 обрасната со шума, а остатокот е17.121 необрасната 3 "Pla~kovica - I" 2001-2010 5.317,41 4.628,50 3.606,42 1.022,08 1.084.103 17.162 156.455 површина.

4 "Grade~ka Reka - Reka Lomija" 2009-2018 5.783,07 4.892,04 2.832,56 2.059,48 1.006.904 13.556 133.599 5

2008-2017

Kalimanci

Reden broj

Vkupno

3.810,60 26.841,71

2.709,90 21.166,49

965,00 10.561,04

1.667,90 10.528,45

77,00 77,00

0,00

89.775 3.351.691

5.802 60.822

13.616 499.867

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. "K O @ U F" - GEVGELIJA

Reden broj

1 2 3 4 5 6 7 8 9

"Do{nica - II" "Visoka ^uka" "Konska Reka" "Sermeninska {uma" "U m a" "Kovanska Reka" "Samovilska Reka - Javornica Reka" "Padarnica - Karaula" "Karabalija" Vkupno

2000-2009 2000-2009 1998-2007 2001-2010 2004-2013 2004-2013 2004-2013 2004-2013 2008-2017

4.532,40 5.932,96 3.532,00 3.522,50 8.311,10 4.527,60 8.602,00 9.446,10 5.685,40 54.092,06

4.380,80 5.636,38 2.978,50 3.224,40 7.353,30 4.203,10 7.424,00 6.204,50 5.465,80 46.870,78

4.380,80 1.819,84 2.122,40 1.832,20 77,90 137,70 82,50 203,80 175,70 10.832,84

3.816,54 856,10 1.326,60 6.485,20 4.065,40 7.341,50 6.000,70 5.290,10 35.182,14

65,60 50,20

740,00

115,80

740,00

1.136.755 485.220 669.793 498.592 255.956 131.962 120.182 156.039 119.182 3.573.681

16.321 10.491 9.722 8.469 6.613 3.808 6.200 6.787 4.357 72.768

94.787 74.996 86.190 80.354 66.129 33.504 15.284 25.462 29.729 506.435

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. " [ A R" - GOSTIVAR " 1 2 3 4

2005-2014 2004-2013 2004-2012 2004-2013

"Suva Gora - Kunovo" "@elezna Reka" "Stra`a - Lakavica" "Duf - Mazdra~a" Vkupno

7.930,50 3.004,10 8.932,10 8.079,80 27.946,50

6.595,28 2.856,50 8.353,40 6.946,70 24.751,88

en oj

Раководител-директор на ПШС “Кожуф“ Гевгелија. е дипл.инж. Златко Митров. Роден на 31.08.1974 година. Дипломирал на шумарскиот факултет “Св.Кирил и Методи“ во Скопје во 1999 година. Се вработува во ЈП “Македонски шуми“ во 2002 година. Од 18.10.2006 година е раководител-директор на ПШС “Кожуф“ Гевгелија.

656,32 1.899,70 1.933,20 2.489,70 6.978,92

5.545,36 956,80 6.396,60 4.457,00 17.355,76

25,54

368,06

23,60 49,14

368,06

352.897 583.263 694.792 816.897 2.447.849

6.682 10.815 16.094 17.158 50.749

37.000 61.243 89.002 86.534 273.779

Povr{ina - ha

Гол човек (Arbutus andrachne)

95

Демир Капија

- Демир Капија

шум.инж. С лободан Чапов Раководител на ПШС Демир Капија-Демир Капија

Историјат

Кожуф планина е богата со дрвен шумски фонд и, поаѓајќи од тој факт, со посебно решение на Министерството за шумарство и рударство на Македонија во !947 година било формирано Шумско стопанство Демир Капија со седиште во Демир Капија, и тоа со две управи, една во с.Милетково (Гевгелиско) како Шумско индустриско стопаство, а друга во Демир Капија, како Шумско стопанство Кожуф, кое стопанисувало со шумите на Кожуф планина од с.Рожден до Гевгелија.

96 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

За прв директор на двете стопанства бил назначен Перо Кичерков од Скопје, а за директор на шумското стопанство “Кожуф“ во Демир Капија бил назначен Атанас Ѓорѓиев. По А. Ѓорѓиев како директор на Шумското стопанство до 1952 година, а сега како раководител на Шумското стопанство, бил назначен Илија Калков, а по него Младен Крстев шум.техничар, па Јован Ѓорѓиев, шум.техничар и од 01.09. 1955 година Стефан Димитровски, шум.техничар, кој на оваа функција останува се до 1978 година кога за директор бил назначен Крсте Илиев, шум. инж. Од 1997 директори биле Диме Илиев шум.инж., Димитар Пчеларов, шум.инж., Бранко Велјанов шум.инж, и повторно Крсте Илиев. Новормираното шумско стопанство фукционирало се до 1952. година, кога со формирањето на тогашните околиски одбори тоа се расформирало и се формирале две нови шумски стопанства, едното со седиште во Гевгелија, а другого со седиште во Кавадарци. Меѓутоа, од 1957година, по реформирањето на општина Д.Капија само општина Неготино ( и тоа се до 1978 година) работи како посебна организација за експлоатација на шумите. Од 01.01.1979година, по иницијатива на стручното ревирство од Демир Капија, а по исполнувањето на потребните услови, тоа се издвојува како ООЗТ Шумско стопанство Демир Капија во Демир Капија во состав на РО “Треска-Шумарство“ -Скопје со задача стопанисување со шумите од територија на општина Неготино.

97

Reden broj

Povr{ina - ha Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

S

O

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

O O

Reden broj

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Visoki

Niski

[.S. "O S O G O V O" - KRIVA PALANKA 1 2 3 4 5

"Rankove~ki sliv" "Luke - Dubrovnica" "German - Luke" "Kriva reka - Stane~ka Reka" "Drenak - Lisec" Vkupno

1996-2005 1995-2004 1998-2007 2001-2010 1999-2008

"Kopiqa~a" "Crn Vrv" "Kozjak" "Pelince-Drenak-P~iwa" Vkupno

1990-1999 2001-2010 2002-2011 2000-2009

1.829,50 1.723,30 7.724,40 8.127,40 7.136,69 26.541,29

1.829,50 1.723,30 7.317,70 6.639,90 6.315,68 23.826,08

393,90 7.317,70 3.740,70 3.426,86 14.879,16

1.829,50 1.329,40 2.899,20 2.552,84 5.452,04

335,98 3.494,88

2.578,50 6.928,57 4.193,88 4.204,25 23.629,30

2.515,90 6.361,15 3.946,61 3.881,60 21.208,66

106,50 635,50 145,10 887,10

2.515,90 6.254,65 2.696,71 3.443,50 19.383,96

614,40 293,00 937,60

0,00

163.265 196.391 1.075.092 989.314 770.550 3.194.612

12.341 26.685 15.743 18.811 73.580

36.695 13.342 106.919 107.191 264.147

12.575 227.127 438.271 108.645 923.392

2.500 6.442 13.755 3.925 32.748

12.000 31.080 62.715 23.951 167.500

Reden broj

За директор назначен е шум.инж. Илиев Крсте се до 1998 .година кога се формира ЈП „Македонски шуми,, - ПШС.„Демир Капија,, Демир Капија.

Povr{ina - ha Во тојSedi{te период од 1979 -.година до 1998 директори се назначени во 1983 .годинаинж. Димитар Вежов 1990 .година na podru`nicata [umskostopanska edinica.година заPovr{ina Vkupno Drvna masa Godi{en na [SE obrasnata Va`nost [ikara m3 prirast m3 Kulturi Etat m3 инж. Пчеларов Димитров 1994 .година мнж.Бранко Велјанов и 1995Visoki .годинаNiski инж. Крсте Илиев [.S. "K U M A N O V O" - KUMANOVO Во11978 тод. изградена е, сопствена управна зграда во Демир Капија.

"Vuksan" 2007-2016 5.724,10 4.503,40 4.473,20 30,20 136.774 6.126 37.754 2 3 4 5

Reden broj

Во 2008 год Подружницата Ш.С: „Демир Капкја,,-Д.Капија има вработени 42 работници.

0,00 Денес подружницата стопанисува со 6 Шумско-стопански единици и тоа: ШСЕ Дошница, ШСЕ Клисура, ШСЕ Серта-1, ШСЕ Серта-2, ШСЕ Големо брдо-Венец, ШСЕ Гоцева шума.

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. " K R A T O V O" - KRATOVO 1 2

2005-2014 2000-2009

"Crn Vrv - Breza" "Emiri~ka Reka

Reden broj

Vkupno

3.534,30 4.242,99 7.777,29

3.792,00 3.033,57 6.825,57

165,80 2.092,67 2.258,47

3.460,40 794,45 4.254,85

165,80 146,45 312,25

0,00

330.526 515.318 845.844

7.490 8.598 16.088

33.187 78.569 111.756

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

4.569,70 Povr{ina 10.002,37 na [SE 631,43

3.902,41 Vkupno 8.589,00 obrasnata 401,30

Povr{ina 316,64 - ha1.417,06 1.304,70 7.284,30 Visoki Niski 401,30

7.811,10 6.940,70 7.503,90 37.459,20

7.176,60 1.861,20 5.726,90 27.657,41

Niski

Kulturi

[ikara

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. " D E M I R K A P I J A" - DEMIR KAPIJA "Klisura" 2009-2018 Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica 2004-2013 "Do{nica-I" Va`nost "Goceva {uma" (spomen {uma) 2000-2009

4 5 6

S "Serta" "Golemo Brdo - Venec "Serta 2 " Vkupno

Reden broj

Reden broj

1 2 3

O

O O

2002-2011 2006-2015 2001-2010

96,30 278,10 2.397,04

6.902,50 1.583,10 5.726,90 22.913,86

2.168,71

177,80

177,80

2.168,71

72.802 2.196 Drvna masa Godi{en 520.624 12.105 m3 m3 prirast 19.756 1.091 153.709 47.335 110.333 924.559

2.657 2.164 2.325 22.538

11.906 90.987 Etat1.598 m3 18.901 3.071 22.803 149.266

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. "G A L I ^ I C A" - OHRID 1 2 3 4

2003-2012 2004-2013 2003-2012 2004-2013

"Slavej" "Volni{ta" "Mazatar - I" "Bukovo" Vkupno

98

9.941,14 9.807,90 9.993,10 9.832,84 39.574,98

8.905,30 7.883,40 9.647,80 8.740,49 35.176,99

4.112,73 958,20 2.761,10 1.224,75 9.056,78

4.668,47 6.925,20 6.499,80 6.894,86 24.988,33

124,10 386,90 620,88 1.131,88

0,00

1.376.727 639.059 765.665 552.761 3.334.212

23.951 14.199 19.581 17.866 75.597

168.147 121.415 115.841 57.072 462.475

Reden broj

ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Povr{ina - ha

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. "C R N B O R" - PRILEP 1

"Ramnobor - Zelka"

2002-2011

6.391,80

5.030,30

803,40

4.221,20

5,70

176.357

5.988

35.970

За белината на снегот Белината на снегот означува духовна чистота. Невиност и вистина насликани со бела боја. И ангелите на древните слики се бели. Снегот иако со ефемерно траење, за миг може да ја покрие грдотијата и да ја сокрие духовната валканост и кај човека на момент да создаде илузија дека не е се така грдо и безнадежно лошо, туку дека, човекот со духовен напор може животот да го направи убав, како што е пределот покриен со бел чист снег, а во воздухот снегулгите го танцуваат најубавиот танц. Нема ништо поубаво и повеличенствено од мигот кога сонцето со своите зраци ги прекрива со снег покриените предели и кога тие блеснуваат наспроти сонцето и синилото на небото.Ова доживување може да биде незаборавно. Човек во вакви моменти чувствува прилив на заспана енергија,прилив на сила и радост, помешана со чувство на озареност и блискост со Бога. Чувството е незаменливо. Не помалку убава е глетката на белината на снегот на месечина, опкружена со аура на светост и таинствена димензија на внатрешна духовна убавина и радост што сме сведоци на ваква убавина. Оваа димензија на радост не ја овозможува ниедно друго годишно време освен зимата.Се, дотогаш тажно и меланхолично, за миг станува весело и достоинствено, добивајќи оптимистичко ехо во нашите души. Како звук на свечени црквени sвона. Снегот има и откривачка димензија.Белите снежни патеки изгазени од човечки стапала можат да не изведат на вистински пат и тогаш кога ќе ни се причини дека нема излез, зашто, белите снежни патеки се секогаш патоказ за оние кои ги реализирале своите намери, избегнувајќи ги заскитувањата. Снегот може да симболизира и студ и мраз, но овие карактеристики не се доминантни во психолашка смисла.Тој е студен, но ретко нешто толку може да го загрее срцето.Топењето на снегот под налет на топлите пролетни ветрови, од друга страна, симболизира омекнување на срцето и повторно емотивно соединување на разделените и обновување на љубовта. Снегот копнее и го снемува.На површина излегува се што се скривало за време на зимата, останува калта, непокриена и видлива и залудни се напорите да се врати на старото.Останува само, свесни за тоа дека “снегот ќе се стопи“, да ја сочуваме чистотата на душата и белината на убавината во своите сеќавања и да се дистанцираме од валкањето на духот, зашто како што рекол Хесе “ Благоста е појака од строгоста, водата појака од карпите, љубовта посилна од злобата“. Соња Никчевиќ

99

Бор

- Кавадарци

шум.инж. Митре Лазов Раководител на ПШС Бор - Кавадарци

Историјат Подружница ШС “Бор“ Кавадарци работи во составот на ЈП “Македонски шуми“ од 01.07.1998 .година Шумското стопанство “Бор“ Кавадарци за прв пат е формирано на 09.09.1952.година со околу 30 вработени од кои 2 шумарски инжeнери, еден од нив Јованче Мукаетов- директор. Во 1964.година е припоено кон ДИК “Страшо Пинџур“- Кавадарци, како погон за шумарство со седиште во с. Конопиште. Директор во тоа време бил инж. Мирко Арсовски. Од 1971.година е организирано како ООЗТ Шумско стопанство “Бор“ во составот на ДИК ТРЕСКА Скопје, со определена дејност- експлоатација и стопанисување со шуми, нега и обнова на постојните шуми, мелиорација, заштита, пошумување, промет,откуп и продажба на шумски производи. Директор на ООЗТ бил инж. Михајло Трајков. Во 1973.година е пререгистрирано во СОЗТ Треска Скопје во чиј состав шумско стопанство “Бор“ Кавадарци функционира повторно како ООЗТ. Со претпријатието повторно раководи инж. Михајло Трајков, а подоцна инж. Богдан Јанкулов од 1980 до 1987.година Од 1987 до 1989 .година Раководител е Ванчо Точков, потоа, кус период в.д. е Атанас Илов, а од 1990 до почетокот на 1999година, со подружницата раководи Михајло Трајков. Од 1999 до 2004 .година се сменуваат Ристо Анѓушев и Михајло Трајков, од 2004 до 2006., со подружницата раководи Никола Лозановски, а од 2006 наваму актуелнот раководител Митре Лазов. Од 1989 год се врши трансформација во Претпријатие за општествена сопственост за шумарство “Бор“Кавадарци, со околу 320 вработени.

100 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

4.300,17 2.474,64 361,50 811,80 4.748,68 4.626,60 1,00 1.980,30 535,40 28.735,47 Povr{ina-ha

Podgorski bukovi {umi Gorski bukovi {umi Bel borovi {umi Elovi {umi [umi od ela i buka [umi od crn bor [umi od moliki [umi od ploska~ i cer [umi od buka i crn bor [umi od drugiNasadi vidovi

P[S "B O

1.980,30

4.626,60

4.748,68

28.735,47

Gorski bukovi {umi Bel borovi {umi Elovi {umi [umi od ela i buka [umi od crn bor [umi od moliki [umi od ploska~ i cer [umi od buka i crn bor [umi od drugi Gorski vidovi

Povr{ina-ha

30.000,00

Podgorski bu

28.735,47

535,40

0,00

1,00

35.000,00

Podgorski bukovi {umi

Vidovi nasadi po povr{ina 811,80

5.000,00

361,50

10.000,00

2.474,64

4.300,17

Podgorski bukovi {umi 4.300,17 Vidovi nasadi po povr{ina Gorski bukovi {umi 2.474,64 35.000,00 Bel borovi {umi 361,50 Elovi {umi 811,80 30.000,00 [umi od ela i buka 4.748,68 25.000,00 [umi od crn bor 4.626,60 [umi od moliki 1,00 20.000,00 [umi od ploska~ i cer 1.980,30 [umi od buka i crn bor 535,40 15.000,00 [umi od drugi vidovi 28.735,47

Bel borovi {

5.060.327 101.160 505.723

Zaliha na drvna masa-m3 25.000,00 Godi{en prirast-m3 Se~iv etat-m3

20.000,00

Elovi {umi [umi od ela

Подружница“Бор“ Кавадарци располага со вкупна површина ха од следните видови: masa-m3под шума од 48.575,59 Povr{ina-ha P[S "B O R"-KAVADARCI 1.000.000 2.000.000 3.000.000

0

[umi od crn

[umi od mol

[umi od plos

535,40

1.980,30

1,00

4.626,60

4.748,68

811,80

361,50

2.474,64

4.300,17

Zaliha na drvnaкако masa, Подружница godi{en prirastво i se~iv etat Како ПОС за шумарство работи до 01.07.1998.година кога е регистрирано составот на 15.000,00заштита и искористување на шумите без својство на ЈП “Македонски шуми“ со основна дејност одгледување, правно лице.

505.723 Se~iv etat-m3 10.000,00 Денес во Подружницата вработени се 186 работници на неопределено време и 12 работници на определено време. Во времето на основањето на Јавното Претпријатие Подружница “Бор“ Кавадарци имаше 332 вработени, Godi{en 5.000,00prirast101.160 m3 а денес 186.

0,00na drvna Zaliha

bukov

4.000.000

[umi od buka

[umi od drug

5.060.327

5.000.000

6.000.000

Reden broj

Zaliha na drvna masa-m3 5.060.327 Nasadi Povr{ina-ha Godi{en prirast-m3 101.160 Podgorski bukovi {umi 4.300,17 Godina Drvna masa-m3 505.723 Se~iv etat-m3 Gorski bukovi {umi 2.474,64 Obem na se~a po godini 1998 37.779 Bel borovi {umi 361,50 1999 46.714 Zaliha na drvna46.621 masa, godi{en prirast i se~iv etat Elovi {umi 811,80 2000 2001 32.190 [umi od ela i buka 4.748,68 2002 42.394 [umi od crn bor 4.626,60 2003 47.916 [umi od moliki 1,00 505.723 44.628 Se~iv 2004 etat-m3 [umi od ploska~ i cer 1.980,30 2005 43.158 Povr{ina - ha [umiSedi{te od buka i crn bor 535,40 2006 38.788 Drvna masa Godi{en na podru`nicata - [umskostopanska edinica Povr{ina Vkupno na [SE Godi{en obrasnata prirast2007 35.230 Va`nost Visoki Niski101.160 Kulturi [ikara Etat m3 m3 prirast m3 [umi od drugi vidovi 28.735,47 O

m3

O O

2.000.000

43.158

44.628

47.916

42.394

1.000.000

488,50 654.849 5.486,10 393.139 Elovi {umi140,00 2.070,40 700.574 2.056,08 12,08 Drvna masa-m3144.446 [umi 1.839,40od ela i buka 79.595 37.779 5.604,50 234.338 3 21.080,88od crn 640,58 0,00 46.714 2.206.941 [umi bor

3.000.000 12.357 14.225 11.666 4.080 2.712 8.214 53.254

38.788

04.024,40

4.000.000 82.579

144.758 94.253 28.788 27.172 Obem 75.402 na 452.952

Во регионот на подружницата нема голем број на забележани кражби на дрво и бесправни сечи, а од 1998 до 2007 година има забележано 62 случаи на бесправна сеча. Од приватнитеVkupno шуми има издадено вкупно дрвна маса од 11 201 m

Reden broj

505.723

Va`nost

[.S. "L O P U [ N I K" - KI^EVO 1 2 3

"Quben - Srbjani" "Prostrawe - Belica" "Beli~ka Reka - Preseka"

Godi{en prirastm3

101.160

2002-2011 2002-2011 2008-2017

Povr{ina na [SE

30000

Vkupno obrasnata

20000

6.335,60 5.833,00 4.814,4010000 4.294,40 8.166,65 7.236,86

se~a po godini

101

Povr{ina - ha Visoki 232,90 1.668,70 1.548,94

Niski 5.532,10 2.547,00 5.651,48

Kulturi 68,00 78,70 36,44

[ikara

Obem na se~a po g

43.158

1.725,40

142.525 34.231 27.598 15.813 31.467 18.704 11.291 554.688

44.628

1.633,20

21.288 4.916 2.160 1.429 7.784 5.537 3.084 102.445

47.916

127,50 127,50

1.012.670 276.177 187.393 112.737 306.515 240.172 75.107 5.094.224

42.394

92,20

32.190

917,90 884,00 2.061,10 3.532,10 8.334,40 6.251,10 290,90 28.724,64

46.621

4.849,40 1.107,80 954,60 268,10 860,50 73,60 763,30 20.180,55

Zaliha na drvna masa, godi{en prirast i se~iv etat 40000

Se~iv etat-m3

6

2000 46.621 2006 2001 2002 2003 2004 2005 2007 1999[umi 2000 od moliki 2001 32.190 Drvna masa-m3 Povr{ina - ha 2002 42.394 [umi od ploska~ i cer Drvna masa Godi{en 2003 Visoki Niski Kulturi [ikara 47.916 m3 prirast m3 Etat m3 [umi od buka i crn bor 44.628 2004 1.280,10 1.121,15 322.925 5.008 46.537 2005 43.158 2.715,20 2.661,60od drugi vidovi 730.985 12.901 78.944 [umi 2006 38.788 3.832,35 1.389,79 1.021.252 19.872 78.131 3.475,60 1.280,60 808.291 18.466 69.447 2007 35.230

46.714

Vkupno obrasnata

2001-2010 3.642,35 2.401,25 2001-2010 7.080,80 5.376,80 2000-2009 6.812,47 5.222,14 2006-2015 6.251,00 4.756,20 Povr{ina-ha 2006-2015 6.537,60 5.767,30 2004-2013 2.243,10 2.084,00 2008-2017 3.015,70 5.060.327 3.344,60 2003-2012 3.800,20 101.160 5.907,2060000 2008-2017 11.850,00 9.194,90 505.72311.607,70 2009-2018 7.957,90 2003-2012 1.197,5050000 1.181,70 66.474,32 50.758,09

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

5.000.000

1998

535,40

Povr{ina na [SE

1,00

Va`nost

1.980,30

4.626,60

5.000,00 [.S. "B O R" - KAVADARCI 1 "Do{nica - III" 2 "Ko`uf - I" 0,00 3 "Ko`uf - II" 4 "Ro`den - I" 5 "Ro`den - II" 6 "Klinovo - I" 7 "Klinovo II" Zaliha na -drvna masa-m3 8 "Proletnik" Godi{en prirast-m3 9 "Vi{e{nica" Se~iv etat-m3 10 "Vita~evo" 11 "Tikve{" Vkupno

811,80

361,50

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

4.748,68

2.474,64

4.300,17

Reden broj

10.000,00

0

37.779

15.000,00

35.230

624,40 556,90 1.857,20 112,24 Godina 92,70 1998 42,40 3.285,84 1999

32.190

7.070,10 5.137,30 6.427,20 30000 6.183,00 4.369,90 3.927,60 2.387,10 20000 2.180,40 2.419,70 1.932,10 9.244,10 10000 5.646,90 31.918,10 25.007,30

46.621

46.714

28.735,47 37.779

Reden broj

2004-2013 2006-2015 2003-2012 2008-2017 2008-2017 2008-2017

1 "Bigla" 2 "Stavrakovo" 3 25.000,00 "Ilinska Planina" 4 "@eleznac" 5 "Suvodol" 20.000,00 6 "Brezovo-Sveta"

5.060.3

Drvna masa m3 547.461 712.585 747.968

Godi{en prirast m3 7.082 10.679 12.720

Etat m3 163.905 93.183 51.218

38.788

S

na se~a po godini Во ПШС “Бор“ Кавадарци, заради површина на стопанисување, 1998{umi година до 2008 Obem година се Vidovi nasadiголемата po povr{ina Podgorskiод bukovi 60000 Zaliha na drvna отворени и прочистени се: 214 549 км шумски патишта.

Povr{ina - ha 35.000,00 Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica Povr{ina 50000 Vkupno Drvna masa 1Godi{en Подружница “Бор“ Кавадарци има Va`nost семенски насади одmasa-m3 ела,Visoki бел борGorski и црнbukovi бор во{umi ШСЕ “Рожден“ и дуглазија во na [SE obrasnata m3 prirast m3 Etat m3 Niski Kulturi [ikara ШСЕ Витачево. кое се собира го користи за сопствени потреби и за продажба кај други подружници. [.S. "B I G LСемето A" - DEMIR HISAR 30.000,00 40000 Bel borovi {umi

Расадник Во склоп на ПШС “Бор“ - Кавадарци од 1967 година работи и расадникот во с. Марена. Расадникот се простира на површина од 10ха, на која се произведуваат садници на класичен начин и садници добиени од резници. Застапени се следните видови: Chamaecyparis spp., Thuja spp., Picea spp., Juniperus spp., Betula verrukosa, Tilia grandifolia, Robinia pseudoaccacia. Во расадникот работат 13 вработени, кои се грижат за годишно производство на 800 000 едногодишни садници за пошумување, околу 4000 садици од класично производство и до 600 од декоративни видови садници. За видовите кои својот максимум го постигнуваат на поголема надморска висина (1000 мнв) е направен расадникот “Мала круша”. Можните производни капацитети на расадникот се двапати поголеми. Расадникот располага со управна зграда со канцеларии, магацински простор, трушница, сопствена механизација за обработка на земјата. Спроведен е систем за наводнување и целокупна инфраструктура. ПШС “Бор“ Кавадарци, стопанисува и со свињарска фарма која е изградена 1994 година за производство на товни свињи со капацитет 300 грла годишно, и постојано матично стадо од 24 маторици и 2 нерези. Свињите се од расата шведски ландрас и голем јоркшир. Во фармата има 3 вработени, располага со сопствен млин за производство на храна и сопствени магацински простории. Директор на Подружницата од 26.10.2006 .година е Митре Лазов. Роден е на 04.11.1948 .година во с. Драчевица општина Неготино Основно образование завршил во Неготино средно шумарско училиште во Кавадарци Шумарски факултет, отсек шумарство дипломирал на 10.03.1975 .година На 01.04.1975 .година се вработува во тогашното претпријатие за дрвна индустрија “Треска“ погон шумарство Кавадарци, како шумарски инженер Од о1.о1.1979 .година работи во шумско стопанство Демир Капија Од 01.08.1982 .година повторно во ШС- БОР Кавадарци Од 24.10.2006 .година е именуван за раководител-директор на ПШС “Бор“ Кавадарци.

102 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

За да се зачува –шумата треба да се сака

103

Црн Бор

-Прилеп

шум.инж. Илија Димитриески Раководител на ПШС Бор - Прилеп

Историјат

Првите корени и почетоци на делување, како организирано претпријатие на овие простори, датираат веднаш по завршувањето на Втората светска војна, на крајот од педесетите години од минатиот век. Претпријатието, како дамнешен претходник на сегашната подружница ШС “Црн Бор” Прилеп, постои од 1948. година со име “Три бор” од с. Витолиште, заедно со шумско индустриското претпријатие “Мариово” од с. Старавина, битолска околија, формирано во 1949 година . Со фузирањето на овие две претпријатија настанато е ШИП “Црн Бор” со седиште во с. Витолиште, а основано е со Решение на Министерството за финансии на Владата на Н Р Македонија бр. 743/52 од 12. 07. 1952. година кога седиштето се сели во Прилеп. Во 1959. година кон ова претпријатие се присоединуваат столарските работилници “Илинден” од Прилеп на ден 26. 05. 1959. година, и “Трајко Тарцан” од Прилеп, со што се проширува и дејноста со производство на мебел, градежна столарија и друго. Во 1961. година се присоединува и шумското претпријатие “Ниџе” од Битола. Работата на претпријатието е организирана во ревирства: Царевиќ, Гостиражни, Витолиште, Дебреште и Крушево, како и во погоните пилана, сервисна работилница, како и погонот за мебел. Потоа функционира како ООЗТ “Шумарство”. Во ДИК “Црн Бор” Прилеп во 1986. година се воведени времени мерки, при што во рамките на на ООЗТ ”Шумарство” се присоединуваат и транспортот со сервисна работилница и примарното производство со погоните Пилана и Амбалажа. Кога ДИК ”Црн Бор ” Прилеп во 1987. година оди во стечај и од него се формираат три нови претпријатија и тоа ОП ”Црн Бор” Прилеп, како шумско стопанство, ОП ”Современ дом” Прилеп и ОП “Стакло” Прилеп.

104 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Reden broj

Povr{ina - ha

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica Vkupno ОП “Црн Бор” Прилеп функционира како шумскоPovr{ina стопанство со примарна преработка на дрво, какоDrvna посебен правен субјект masa Godi{en na [SE obrasnata Va`nost Visoki Niski Kulturi [ikara Etat m3 m3 prirast m3 се до 24. 03. 1998. година во судскиот регистар на Основниот суд Скопје 1 е извршено регистрирање на ЈП ”Македонски шуми” S O O O 4 "Serta" 2002-2011 7.811,10 7.176,60 96,30 6.902,50 177,80 153.709 2.657 18.901 Скопје со ТРЕГ бр. 666/98, основано со Одлука на Република бр. 23-3028/1 од47.335 15. 12. 1997.

5 "Golemo Brdo - Venec 2006-2015 на Владата 6.940,70 1.861,20 278,10 Македонија 1.583,10 2.164 година.

3.071 2001-2010 5.726,90 110.333 Претпријатие "Serta 2на " 2.325 22.803 Во6 состав ЈП ”Македонски шуми” Скопје влегува7.503,90 и ОП ”Црн Бор” Прилеп, 5.726,90 како подружница на Јавното со Vkupno 37.459,20 27.657,41 2.397,04 22.913,86 177,80 2.168,71 924.559 22.538 149.266 решение ТРЕГ бр. 1168/1 од 01. 07. 1998. година. Во ПШС Црн Бор –Прилеп во моментов се вработени 86 работници.

Reden broj

Povr{ina - ha

Reden broj

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica Povr{ina Vkupno Godi{en Drvna masa Подружницата стопанисува на подрачјеVa`nost со површина 30.588 ха, на која се застапени следните видови на дрвја: ела, na [SE од obrasnata prirast m3 Visoki Niski Kulturi [ikara m3 Etat m3 црн и бел други меки лисјари. Стопанисувањето е распоредено во следните шумско-стопански единици: [.S.бор, "G A бука, L I ^ Iдаб C A"и- OHRID 1 "Slavej" 2003-2012 9.941,14“Бабуна8.905,30 Стровија”, 4.112,73 4.668,47“Рамнобор124,10 23.951 168.147 ШСЕ “Витолишка шума”, ШСЕ “Дервен Никодин”, ШСЕ ШСЕ Зелка”,1.376.727 ШСЕ “ЦаревиќДрен2 "Volni{ta" 2004-2013 9.807,90 7.883,40 958,20 6.925,20 639.059 14.199 121.415 Беловодица” 3 "Mazatar - I" и ШСЕ “Лабиница”.

2003-2012 9.993,10 9.647,80 2.761,10 6.499,80 386,90 765.665 19.581 115.841 2004-2013 9.832,84 8.740,49 1.224,75 6.894,86 620,88 552.761 4 "Bukovo" 17.866 57.072 Вкупниот фонд под шума е 1.611.782 м3 од кои со огревно дрво 994.794 м3, а со техничко дрво 616.988 м3 распространети на Vkupno 39.574,98 35.176,99 9.056,78 24.988,33 1.131,88 0,00 3.334.212 75.597 462.475 површина од 35.391,69 ха.

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. "C R N B O R" - PRILEP 1 2 3 4 5 6

"Ramnobor - Zelka" "Vitoli{ka {uma" "Carevi} - Dren - Belovodica" "Derven - Nikodin" "Babuna - Strovija" "Labinica" Vkupno

2002-2011 2008-2017 2008-2017 1999-2008 2004-2013 2000-2009

6.391,80 4.877,39 9.705,77 6.164,39 6.251,12 2.001,22 35.391,69

5.030,30 3.881,35 7.764,79 5.003,90 5.291,40 214,37 28.096,04

803,40 3.334,95 439,18 239,83 813,90 1.124,30 6.755,56

4.221,20 382,22 7.325,61 4.764,07 4.477,50

5,70 164,18

21.170,60

169,88

0,00

176.357 824.479 361.800 261.678 449.169 67.725 2.141.208

5.988 16.644 8.188 8.444 7.998 1.748 49.010

35.970 86.575 46.069 59.644 68.239 17.647 314.144

Reden broj

Обем на сеча по години од 1998. до 2007. година: Povr{ina - ha podru`nicata [umskostopanska edinica 31.894 м3, Povr{ina Vkupnoм3, Drvna masa Godi{en 1998- Sedi{te 14.269naм3, 1999- -28.427 м3, 20002001 – 19.604 na [SE obrasnata Visoki Niski Kulturi Va`nost [ikara m3 prirast m3 Etat m3 2002 – 21.010 м3, 200324.999 м3, 2004 – 29.359 м3, 2005 – 19.119 м3, 2006-10.864 м3 и 200719.617 м3. [.S. " L I P A" - KRU[EVO 1 "Me~kin Kamen - Divjaci" 2000-2009 9.427,19 5.578,08 49,50мек пат 5.280,48 274.399 6.101 патишта 56.756 Шумски патишта со кои располага подружницата под макадам се 33 км, се 93 248,10 км, а се користат и асфалтни 2000-2009 8.068,48 5.783,49 286,59 5.472,64 24,26 389.367 "Birino Selce" 9.895 63.199 од2вкупно 113 км. Vkupno 17.495,67 11.361,57 336,09 10.753,12 272,36 0,00 663.766 15.996 119.955 Во последните 3 години извршени се пошумувањa и тоа, во 2005. година на 50 ха, во 2006. година на 31 ха и во 2007. година на 84 ха. Пожари во периодот од 1998. до 2007. година површини под шума и тоа: 1998 – 432,70 ха, 1999 – 207, 50 ха, 2000 – 3.437,50 ха, 2001- 43,10 ха, 2002- нема штета, 2003- 83,50 ха, 2004 – 145,70 ха, 2005- 68,80 ха, 2006 – 282,00 ха и 2007. година – 1.062,00 ха.

дипл.ецц.Илија Димитриески Раководител на ПШС “Црн Бор“, Прилеп Роден 01.08.1955. година, во Прилеп Завршил Виша економска школа во Прилеп, 1983. година Работел во Црн Бор-Прилеп во 1977. година 1998. година, со формирањето на ЈП македонски шуми, работи во ПШС “Црн Бор“, Прилеп Раководел на ПШС “Црн Бор“, Прилеп од март, 2007. година.

105

Бабуна

-Велес

дипл.технолог Петар Тутарков Раководител на ПШС Бабуна-Велес

Историјат Врз основа на чл.9 и 10 од Основната уредба за установиште со самостојно финансирање (Сл.весник на СФРЈ.бр.18/52) по предлог на Стопанскиот совет и Народниот одбор на титовелешката околија донела решение за основање на Шумско стопанство во тогашен Титов Велес, како установа со самостојно финансирање под назив „Шумско стопанство,, . Од ПШС Бабуна - Велес произлегуваат повеќе истакнати шумарски стручњаци како што се: дипл.шум.инж. Божидар Петрушев, дипл.шум.инж. Анѓел Тахов, дипл.шум.инж. Димитар Богатинов, дипл.шум.инж. Ордан Поп-Андов, дипл.шум.инж. Никола Панов како и една млада плејада на шумарски стручњаци кои денеска активно работат во денешната подружница во рамките на Јавното претпријатие „Македонски шуми„-Скопје. На оваа установа и биле доделени на управување сите површини под шуми, шумско земјиште и пасишта да стопанисува спрема начелата на рационалноста и трајноста на шумите. Имотот на ова шумско претпријатие се простирал од врвовите:„Сипочан„ преку-„Лисец„-„Мучи Баба„-„Илица„-„Црн врв„-„Раскрсница„-„Арнаутка,,-,,Градиште„-„Чучули баи„ до бреговите на река Црна река-,,Руен„-„Мукос-Јасенова Глава„,,Дервен„-,,Три буки,,-„Орешко чуле„-,,Куртов камен„-„Даутица„-„Солунска Глава„-„Горно Бегово,, и пак на котата до „Сипочан,,. Стопанството имало својство на правно лице, со него управувал Директор, а стопанисувањето се вршело со план и програма. Каректеристики Шумското стопанство од основањето до денес ги задржува истите расположливи површини и на истите врши уредување на шумите без прекин, така да денес располага со девет ШСЕ. Вкупната уредувачка површина на ПШС” Бабуна”-Велес изнесува 145.748,00 ха. Во овие ШСЕ, во периодот од 1998-2008 година максимален можен обем на сеча по сите ШСЕ изнесува 46 260 м3 за овој период има вкупно посечена дрвна маса од 247.591 м3 од кои на букови пилански трупци отпаѓа 20 893 м3, а остатокот од е огрево дабово и буково дрво. Од формирањето, со ПШС Бабуна-Велес раководеле шумарските инженери Божидар Петрушев, Анѓел Тахов, Димитар Богатинов, Ордан Поп-Андов, Никола Андов, а по влегувањето во состав на ЈП“Македонски шуми“, Ангелко Тошевски, Гоце Петровски и Ордан Тутунџиев. Во ПШС Бабуна - Велес има вкупно 87 вработени, од кои 12 се со висока стручна спрема. Со ПШС Бабуна -Велес раководи г-дин Петар Тутарков . Во поглед на отвореноста на шумите на Шумското стопанство има најразлични податоци. Движејќи се од најотворените подрачја во подножјето на „Солунска глава,, каде отвореноста изнесува и до 20 км. на 1000 ха по течението на реката Бабуна до најмалку отворени се подрачјата околу изворите на реката Тополка, каде што отвореноста е 5,4 км. на 1000 ха.

106 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Reden broj

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S " L E [ N I C A " - TETOVO 1 2 3 4 5 6 7

2007-2016 2004-2013

"@eden - Ora{je" "Jablanica" "Suva Gora - Miletino" "Novo Selo - Popova [apka" "Le{ni~ka {uma" "[ar Planina - Bistrica" "Qubotenska Reka" Vkupno

5.493,50 5.464,00

5.149,90 5.110,00

61,90 125,90

5.088,00 4.984,10

54.329 202.405

1.418 5.539

4.782 42.996

Reden broj

2008-2017 4.659,10 4.248,86 101,40 4.147,46 192.122 6.007 се работи 58.849 Имајќи предвид дека шумските патишта се од исклучителна важност за процесот на производство, интензивно 1997-2006 2.921,60 2.808,50 160,40 2.321,70 180,00 146,40 198.764 6.595 39.072 на шумски комуникации, т.е. сообраќајници претежно на меки патишта кои се користеле за454.565 шумска експлоатација 1997-2008и тоа 2.624,61 1.882,21 1.284,87 597,34 9.597 32.278 1999-2008 6.015,86 5.654,30 5.639,10 15,20 668.254 9.762 74.503 по шумскостопански единици. Во изминатиот период се изградени нови шумски комуникации- меки патишта, и 22.264 тоа на 2007-2016 1.793,18 1.481,74 570,64 911,10 205.430 3.927 2.305,11 23.688,80 195,20 146,40 патишта 1.975.869 42.845 „Тополка274.744 следните локалитети : „Мукос-Јасенова Глава,, , во28.971,85 должина26.335,51 од 44 км, „Попадија-Крајници,, меки - 25км. Карабуњиште,, - 54,4 км, „Долна Бабуна,, - 28,8 км, „Горна Бабуна,, која е најотворена со патишта во должина од 101 км.

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

294,80 2.593,05 236,70 2.599,80 712,20 6.743,90 416,90 4.072,70 Povr{ina 3.596,40 - ha 1.576,30 2.437,28 4.722,38 Visoki Niski

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. " B A B U N A " - VELES "Popadija - Krajnici" "Dolna Babuna" "Mukos - Jasenova Glava" "Bisa" "Gorna Babuna" Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica "Kriva Kru{a - Topolka"

2000-2009 2003-2012 2003-2012 2005-2014 2001-2010 2003-2012 Va`nost

7.087,70 4.828,80 9.896,40 6.488,00 5.931,10 Povr{ina 8.242,80 na [SE

3.063,15 2.849,90 7.468,90 4.520,20 5.172,70 Vkupno 7.213,76 obrasnata

7 8 9

S - Karabuni{te" "Topolka "Crn Vrv - Gradi{te" "Ezero Mladost - Karaslari" Vkupno

2003-2012 1999-2008 2005-2014

9.630,40 3.382,20 4.260,60 59.748,00

9.012,40 2.818,90 3.741,70 45.861,61

Reden broj

1 2 3 4 5 6

O

O O

972,60 2.818,90 2.685,20 14.170,98

175,30 13,40 12,80 30,60 54,10 Kulturi

[ikara

8.039,80 403,20 30.751,13

653,30 764,20

175,30

52.238 740 133.554 3.252 377.875 9.732 259.744 8.445 962.967 17.234 736.038 12.040 Drvna masa Godi{en m3 prirast m3 355.078 65.367 104.770 3.047.631

7.470 3.284 6.909 69.106

15.156 24.052 59.754 73.534 70.567 85.820 Etat m3 80.761 2.093 9.992 421.729

Reden broj

мек пат; „Крива Круша-Тополка,, - 60 км. „Езеро Младост-Караслари,,- 20 км. меки патишта кои исклучиво служеле за Povr{ina - ha пошумување аридни- [umskostopanska подрачја кои страдаат од големиVkupno ерозии На локалитет „Биса,, меки шумски патишта Sedi{te naна podru`nicata edinica Povr{ina Drvna masa Godi{enна 41,5 км и na [SE obrasnata Va`nost Visoki Niski Kulturi [ikara m3 prirast m3 Etat m3 „Црн Врв-Градиште„ 39,4 км. мек пат. [.S. " S E R T A " - [TIP При 1крајот на осумдесетите и почетокот на деведесетите години 20 км. од меките патишта се пошљунчени во макадам, полутврди "Serta - Po~ivalo" 2007-2016 9.855,88 8.464,58 486,80 7.977,78 280.146 7.408 33.845 2002-2011 7.650,85 6.967,70 1.134,10 5.679,60 5.622 608 - Po~ivalo" 5.951 и тоа2 на"Turtel дистанца одVkupno село Нежилово до планинарски дом Чеплес и од месноста Теовски154,00 мост низ0,00 целата285.768 област „Карпас,,.

17.506,73 15.432,28 1.620,90 13.657,38 154,00 8.016 39.796 Reden broj

бесправни сечи Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Povr{ina - ha Povr{ina

Vkupno

Drvna masa

Godi{en

Особено голем проблем во стопанисувањето на поголем бројVisoki подружници иKulturi во ПШС” Бабуна”-Велес, воm3 изминатиот na [SE obrasnata Niski Etat m3 Va`nost [ikara m3 prirast SE VKUPNOсечи. Површините под1.005.857,59 период беа бесправните шума загрозени од оваа 545.139,60 немила 14.459,50 појава се претежно на регионот на село 835.055,82 256.484,54 18.972,18 75.939.571 1.616.782 10.948.149 Бузалково, каде се изгубени 2 000ха, ниска дабова шума од стопанска класа М, а сите останати површини заедно зафатени од бесправните сечи изнесуваат 1000 ха. Во регионот на селата Горно и Долно Јаболчиште, од месното население се уништени 350 ха букови насади. Околу селото Малница се уништени 100ха дабови и букови насади. Алармантна е и појавата на бесправни сечи во овчеполието, во атарот на селото Иванкови, каде се уништени 200ха под шума класа Л, како и на границата со селото Црнилиште, прилепско, на површина од 150 ха и на стариот пат село Извор-Прилеп, на површина од 200ха. Шумската полиција и Шумочуварската служба при ПШС “Бабуна“ Велес ги преземаат сите потребни мерки за сузбивање на оваа немила појава, но и покрај тоа бесправните сечи тешко се контролираат. Во периодот од 1999 до половината на 2008 година поднесени се вкупно 672 пријави , од кои 569 се прекршочни и 103 кривични пријави. Најголем број на нарушувања и поднесени пријави има во 2004 и 2005 година каде бесправните сечи на подрачјето на подружницата имаа загрижувачки подем. Покрај бесправните сечи, на територијата на подружница Бабуна -Велес, во периодот од 1998-2008 година имало вкупно 258 пожари, при што е зафатена површина од 19 157 ха, со вкупно опжарена дрвна маса од 182 742 м3 . Најголеми штети се направени во 2000 и 2007 година. За време на активностите на Шумското стопанство во изминатиот период беше истакната и улогата на одржување на два планинарски дома и тоа планинарскиот дом „Бреза,, и планинарскиот дом „Чеплес,,. Од страна на шумското стоапанство до истите е извршена електрификација и целокупното одржување на објектите до влегување во Јавното Претпријатие. Во изминатиот период развиена е и радио мрежа преку изградба на четири базни станици за радио врски кои до ден денеска успешно функционираат за општо корисни функции од општествен интерес за целата држава. Вработените во ПШС” Бабуна”-Велес , за недостаток во денешното функционирање на подружницата го сметаат отсуството на унифицирана современа информатичка технологија за евиденција на посечена дрвна маса , залихи на шумско-камионски пат и други податоци од кои транспарентно ќе се има увид во работењето во сите ШСЕн на ниво на целото јавно претпријатие. Цел на идното стопанисување на подружницата е соработка со други надлежни институции во државата за да се постигне ниво кое ќе даде резултат во зачувување на шумскиот фонд од бесправни сечи. Потребно е доопремување на Јавното Претпријатие со основни средства, современа механизација, џипови, со радио врски кои се одлични во разултатите за противпожарни активности, во појава и гасење на шумски пожари и најважно од се е да створиме унифицирано шумарство со единствени принципи, мерки и критериуми при работењето, зашто само така може да се сочува шумскиот фонд кој е наследен од претходните генерации, со можност за подобрување на состојбите, пред се во отвотреност на шумите кои треба да бидат достапни на секој граѓанин, со можност за искористување на туристичките ресурси.

107

Шумарство

- Свети Николе

шум.инж. Васко Пашовски Раководител на ПШС Шумарство - Свети Николе

108 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Reden broj

Povr{ina - ha

S

Reden broj

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

O

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

O O Povr{ina - ha

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Visoki

Niski

[.S. " P RE S P A D R V O" - RESEN "Gali~ica - Bolno" "Leva Reka - Bigla" "Pelister - Kurbinovo" "Pelister - Braj~ino" Vkupno

Reden broj

1 2 3 4

2002-2011 1998-2007 2006-2015 2004-2013

7.489,28 7.544,90 5.048,56 3.959,90 24.042,64

6.929,88 6.544,70 4.631,13 3.381,80 21.487,51

983,08 1.562,60 801,70 1.612,75 4.960,13

5.641,92 4.982,10 3.811,27 1.769,05 16.204,34

304,88 18,16 323,04

0,00

398.424 587.267 564.747 469.859 2.020.297

8.976 17.568 6.959 8.356 41.859

85.725 152.797 70.996 40.709 350.227

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. "P L A ^ K O V I C A" - RADOVI[ "Smrde{nik" "Kone~ka Planina" "Pla~kovica - Reka Lomija" "Radovi{ka Reka - Oraovi~ka Reka" "Reka Sirava" "Smiqanska Reka - Leva Reka" "Goten" Vkupno

Reden broj

1 2 3 4 5 6 7

1997-2006 2000-2009 1999-2008 2008-2017 2001-2010 2005-2014 2006-2015

4.640,28 3.537,90 2.387,30 8.600,67 4.886,57 4.612,40 6.228,00 34.893,12

4.640,28 3.410,86 2.301,50 6.304,63 3.657,91 3.636,50 1.430,00 25.381,68

80,60 78,01 2.203,10 1.278,57 1.402,10 3.183,10 1.390,70 9.616,18

4.559,68 3.332,85 4.993,38 2.234,26 427,20 39,30 15.586,67

98,40 32,68 21,55 26,20 178,83

0,00

113.822 215.572 582.665 495.988 375.535 697.518 360.106 2.841.206

6.407 6.494 11.807 8.704 8.747 14.243 8.514 64.916

51.781 7.936 95.937 80.628 50.190 86.463 68.378 441.313

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. " [ U M A R S T V O" - SVETI NIKOLE 1 2

2003-2012 2006-2015

"\uri{te" "Ilanxa"

Reden broj

Vkupno

4.352,42 1.641,50 5.993,92

3.497,01 1.580,80 5.077,81

246,86 272,70 519,56

2.800,54 1.204,60 4.005,14

449,61 103,50 103,50

449,61

94.438 24.549 118.987

3.449 1.973 5.422

15.414 4.056 19.470

109

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. "K A R A X I C A" - SKOPJE 1 2

"Kadina Reka - I" "Kadina Reka - II"

2004-2013 2000-2009

6.342,00 7.944,19

5.544,09 6.664,23

4.345,89

5.544,09 2.307,14

11,20

370.027 877.421

7.524 17.288

30.326 107.988

110 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

111

Кајмакчалан

– Битола

дипл.ецц. Митко Стојановски Раководител на ПШС Кајмакчалан-Битола

Историјат

Шумарството во Битола егзистира од многу одамна т.е. веднаш после војната во разни статусни форми: ,,Битолско шумско стопанство,, како стопански субјект е основано 26.02.1947 г. со две управи: Битола и Старавина со ревири, управувано од Министерството. Потоа е основано ,,Шумско стопанство Ниџе,, - Битола 16.04.1949 г. и работело до есента 1952 г. исто така било управувано од Министерството. ,,Шумско стопанство,, - Битола, основано со решение 7003 од 08.09.1952 г. на НО на Битолската околија, со статус на установа со самостојно финансирање со својство на правно лице. Имало три видови на организациони единици: ревирни шумски стопанства, шумски појаси и шумски расадници. Под оваа форма организацијата работи до 31.12.1960 г.

112 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

,,Шумско производно претпријатие,, - Кајмакчалан - Битола, работи од 01.01.1961 г. и е формирано со одлука решение на НО на Битолска околија 04-10298/1 од 30.12.1960 г. Во октомври истата година кон ова претпријатие се припојува Дрводелското претпријатие ,,Блаже Рогозинарот,, кое станува погон индустрија и понатаму претпријатието продолжува да работи со нова фирма. Во ова својство, работи од 01.10.1963 г. по интеграцијата со претпријатието ,,Блаже Рогозинарот,, Битола. Областа на работа во делот за шумарството останува иста, со што сега изработува и мебел. Во 1965 г. се изградува Пилана, а од 1966 г. од претпријатието се издвојува Погонот индустрија и се припојува кон Дрвната индустрија ,,Треска,, - Скопје. На овој начин претпријатието немаше производство на мебел туку остана само примарната преработка на дрво. До 31.03.1973 г. организационата поставеност на претпријатието е во ревири: Старавина, Скочивир, Битола и пилана. Во единицата Битола се и ревирите полезаштитни појаси и расадници. Од 01.04.1973г. се измени организационата поставеност и истата гласи: производна единица Ниџе, Кајмакчалан, Баба, Црн Врв, Пилана и механизација со возен парк. Работна организација шумарство и примарна преработка на дрво ,,Кајмакчалан,, - Битола со решение на Окружен стопански суд Битола р.590/73 од 01.01.1974 г. Основна организација на здружен труд, шумарство и примарна преработка на дрво ,,Кајмакчалан,, Битола со решение на Окружен стопански суд Битола фи 639/77 од 30.12.1977 г. без ООЗТ. ,,Претпријатие во општествена сопственост за стопанисување со шуми и примарна преработка на дрво ,,Кајмакчалан,, Битола (усогласување и организирање согласно ЗЗТ со решение на Окружен стопански суд Битола рег.бр. 433/89 од 07.11.1989 г. Подружница шумско стопанство ,,Кајмакчалан,, Битола во рамките на ЈП,,Македонски шуми,, од 01.07.1998 г. со основна дејност: одгледување, заштита и користење на шумите, производство на резана граѓа, одржување и изградба на шумски патишта, шумски транспорт и продажба на дрвни сортименти. Во правниот промет подружницата настапува во име и за сметка на ЈП во рамките на запишаните дејности. Дејноста се извршува преку Профитни центри кои просторно се разместени на поголема површина. Профитни центри се: Старавина, Скочивир, Кажани, Баба и Шумска комуникација и механизација. Постои Служба за заштита и контрола како и придружни административни служби.

113

Квалификационата структура на вработените во 1998 година е вкупно 163 вработени а во 2007 година бројот на вработените е намален на 82 поради реконстукција на подружницата со одделување на пиланите во ДООЕЛ-и. ВО 2006 г. сметано од 01.03. ЈП ,,Македонски шуми” од подружницата ,,Кајмакчалан,, - Битола ја издвои пиланата и ја формира како посебен правен субјект во форма на ДООЕЛ. Основачкиот влог во ДООЕЛ во опрема и средства е 1.732.100 ден. Објектите и земјиштето и понатаму останаа имот на ЈП. Тогаш во ДООЕЛ преминаа 31 работник. До намалување на бројот на работниците дојде со основањето на ДООЕЛ со напуштање на работата и по природен одлив. Со формирањето на ДООЕЛ дејноста производство на режана граѓа повеќе не се извршува.

Reden broj

Reden broj

Карактеристики

Денес во ПШС,,Кајмакчалан,, има 82 вработени додека главната работа во производството на дрвни сортименти се извршува со надворешни работници кои со сопствени фирми учествуваат на тендер кој се распишува на нивоVkupno Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica Povr{ina na [SE obrasnata на ,,Македонски шуми,,.

Va`nost [.S. " M A L E [ V O " - BEROVO со Посебните планови Производството е E ограничено "Bregalnica" 2.502,60 1.476,80 по12 шумско стопански единици, кои ги2005-2014 носи и одобрува "Male{ev.plan.-Rat.Reka" 2006-2015 4.789,20 4.628,90 Министерот.

3 "Ogra`den" 2002-2011 2.674,00 2.287,70 4 "Xami Tepe" 1.494,80 1.193,30 Стопанисува со осум ШСЕ во кои2003-2012 во досегашниот 5 "Obe{enik" 2001-2010 3.603,00 3.233,80 6 "Goten-{iroki dol-Karaxuzlija" период на постоење се изградени околу 464 км патишта, 1999-2008 7.605,48 5.058,20 2007-2016 5.869,50 5.682,60 7 "Gubenek - Paruca" при што просечно секоја година се отвараат по 14 км Vkupno 28.538,58 23.561,30 нови патишта за стопанисување и паралелно се врши прочистување на постоечките за заштита од пожари и се прават противпожарни просеки.

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Пожарите во периодот од основањето на ,,Македонски шуми,, во 1997 г. до 2007 г. беа со различен интензитет секоја година. Може да се види дека пожарите уништија најголема површина во 2000 и 2007 г. Штетите се непроценливи особено заради фактот што се направени во борови шумски култури, а последиците големи И теШко 3.

2000 19.840 19.307 надоместливи.

2001 за штетите 15.053 направени 15.989 од шумски Што се 4.однесува кражби 5.во овој период 2002 десетгодишен 13.187 13.688 нема некои екстермни бројки на украдена дрвна маса. Ако 6.

2003 12.078 14.640 се погледнат хронолошки по години поднесените 7.

2004 11.935 15.481 прекршочни пријави од страна на нашата шумочуварска служба, 8.може 2005 да се види15.282 дека просечно 9.308има поднесено по околу за11.997 кражби и 6.875 кривични пријави 9. 30 пријави 2006 по 2 до 4 додека пријави за лов по 4-5 годишно. Главно 10. контролата се2007 извршува11.759 совесно и10.394 во соработка со шумската полиција. ȼɤɭɩɟɧ ɉɨɜɪɲɢɧɚ ɍɬɜɪɞɟɧɚ ɲɬɟɬɚ ɛɪ. ɧɚ ɡɚɮɚɬɟɧɚ ɫɨ (ɞɟɧɚɪɢ) ɩɨɠɚɪɢ ɩɨɠɚɪɢɬɟ /ɯɚ Povr{ina - ha 1997 9 141,0 5.078.000,00 Drvna masa Godi{en m3 120.200,00 prirast m3 Visoki Niski Kulturi Etat m3 1998 3 926,0[ikara 1999 1 50,0 9.752.940,00 1.247,00 68,00 302.922 7.567 62.062 2000 27161,80 3106,7 10.747.260,00 4.628,90 1.305.004 31.335 181.713 2001 16 53,7 2.059.134,00 2.235,10 52,60 691.448 9.656 67.875 2002 7 362,0 1.193,30 314.323 4.867 31.429 3.062,60 171,20 824.116 14.733 97.076 2003 4 58,2 28.000,00 3.817,20 1.241,00 779.314 10.269 95.178 2004 15 220,0 550.800,00 2.604,10 2.929,60 148,90 1.064.144 11.071 121.539 2005 21 253,0 1.710.800,00 18.788,20 4.503,60 269,50 0,00 5.281.271 89.498 656.872 2006 6 24,5 2007 17 6827,0 294.601.990,00 Ƚɨɞɢɧɚ

Povr{ina - ha

ȼɤɭɩɧɨ: 126 Visoki

Niski

12022,1

Kulturi

[ikara

322.469.790,00 Drvna masa Godi{en m3 prirast m3 Etat m3

[.S. " RAVNA REKA" - PEH^EVO

Reden broj

1 2

2007-2016 2008-2017

5.506,70 3.851,80 9.358,50

4.957,40 3.527,90 8.485,30

3.827,40 3.501,49 7.328,89

1.130,00 26,41 1.156,41

0,00

0,00

547.623 1.330.988 1.878.611

14.427 19.731 34.158

69.558 166.541 236.099

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. " K A J M A K ^ A L A N" - BITOLA 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Reden broj

1

"Bukovi}-Bajaz Tepe" "Male{evski planini - I" Vkupno

"Nixe - I" "Nixe - II" "Kajmak~alan" "Baba" Vrte{ka - nac.park "Pelister" - Bitola "Sulinar" "Bel Kamen" "Drevenik" "Gola ^uka" Vkupno

2001-2010 2000-2009 2003-2012 2004-2013 2000-2009 2003-2012 2001-2010 2009-2018 2007-2016

5.597,80 3.920,34 7.612,90 8.171,46 1.514,80 4.171,20 8.284,90 2.454,80 1.620,60 43.348,80

5.066,70 3.592,10 6.190,36 7.153,55 1.416,54 3.212,90 5.696,20 2.236,00 1.506,50 36.070,85

4.503,10 2.755,70 2.349,05 218,10 722,78 3.212,90 701,20 188,50 139,50 14.790,83

481,90 836,40 3.739,11 6.935,45 632,76

81,70 102,20

2.028,80 1.925,00 1.278,20 17.857,62

2.495,00 122,50 88,80 2.951,20

61,00 471,20

471,20

1.040.818 840.160 863.638 802.862 188.447 216.647 293.165 140.689 106.267 4.492.693

16.662 13.700 16.889 9.633 4.876 7.820 10.654 3.517 2.302 86.053

88.106 112.264 154.507 94.859 51.120 50.594 49.867 13.136 7.030 621.483

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

[.S. "S A N D A N S K I" - MAKEDONSKI BROD

114 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

4

115

Бигла

- Демир Хисар

дипл.правник Гоце Цветановски Раководител на ПШС Бигла - Демир Хисар

Општина Демир Хисар и шумарството Територијата на општината Демир Хисар претставува одделна природна целина која и припаѓа на пелагониската релјефна зона, односно е нејзин западен дел. Оваа општина е целосно зафатена од горното сливно подрачје на реката Црна. На југоисточната страна се издига планината Бигла, на запад Плаќанската планина, а на север Љубен. Источната страна ја сочинува ридско земјиште преку кое реката Црна протекува и навлегува во Пелагониската котлина, додека на јужната и југоисточната страна граничи со општината Могила и Кривогаштани. Целокупната територија на општината Демир Хисар зафаќа површина од 473 км2 односно 31.918,10 ха. Од оваа површина 25.007,30 ха се шуми и шумско земјиште, а останатиот дел се земјоделски и други површини. Високостеблените шуми се застапени на површина од 3285,4 ха, нискостеблени се 21.080,88 ха и култури 900 ха. Останатиот дел се необраснатo шумскo земјиштe. Од дрвните видови кои егзистираат во општината Демир Хисар најзастапени се дабовите (горун плоскач и други), буката, како и други видови дрвја кои ги има во помал процент (јавор, јасен, липа, евла, јасика и други). Со шумите и шумското земјиште на територијата на општина Демир Хисар денес стопанисува ЈП “Македонски шуми”, подружница “Бигла” од Демир Хисар.

Reden broj

Првите почетоци на организирано шумарство се од 1946. година кога целокупната работа се одвивала преку два ревири, а со поорганизирано стопанисување со шумите се започнува во далечната 1952. година кога со решение на Народниот одбор на Битолската околија на ден 03. 10. 1952. година е формирано претпријатие со назив “Шумско стопанство”. Во 1960. година, ова претпријатие се преименува во Шумско прооизводно претпријатие “Бигла” од Демир Хисар (ШПП Бигла), се до 1978. година кога се регистрира како Работна организација за стопанисување со шуми “Бигла ” од Демир Хисар. Во 1990. година повторно го менува називот и се вика Претпријатие во општествена сопственост за стопанисување со шуми “Бигла” од Демир Хисар (ПОССШ “Бигла” од Демир Хисар), се до 1998. кога влегува во сопственост на ЈП “Македонски шуми” Povr{ina - ha – Скопје како Подружница ШС “Бигла” Хисар. Vkupno Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinicaод Демир Povr{ina Drvna masa Godi{en

Reden broj

S

O

Va`nost

na [SE

obrasnata

Visoki

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

m3

prirast m3

Etat m3

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

O O Povr{ina - ha

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Niski

[.S. "B I G L A" - DEMIR HISAR 1 2 3 4 5 6

2004-2013 2006-2015 2003-2012 2008-2017 2008-2017 2008-2017

"Bigla" "Stavrakovo" "Ilinska Planina" "@eleznac" "Suvodol" "Brezovo-Sveta"

116

Reden broj

Vkupno

5.137,30 6.183,00 3.927,60 2.180,40 1.932,10 5.646,90 25.007,30

624,40 556,90 1.857,20 112,24 92,70 42,40 3.285,84

4.024,40 5.486,10 2.070,40 2.056,08 1.839,40 5.604,50 21.080,88

488,50 140,00 12,08

640,58

0,00

654.849 393.139 700.574 144.446 79.595 234.338 2.206.941

12.357 14.225 11.666 4.080 2.712 8.214 53.254

82.579 144.758 94.253 28.788 27.172 75.402 452.952

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

[.S. "B O R" - KAVADARCI 1 2 3 4 5

7.070,10 6.427,20 4.369,90 2.387,10 2.419,70 9.244,10 31.918,10

"Do{nica - III" "Ko`uf - I" "Ko`uf - II" "Ro`den - I" "Ro`den - II"

2001-2010 2001-2010 2000-2009 2006-2015 2006-2015

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

ЈП Македонски шуми 1998 - 2008 3.642,35 7.080,80 6.812,47 6.251,00 6.537,60

2.401,25 5.376,80 5.222,14 4.756,20 5.767,30

1.280,10 2.715,20 3.832,35 3.475,60 4.849,40

Niski 1.121,15 2.661,60 1.389,79 1.280,60 917,90

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3 322.925 730.985 1.021.252 808.291 1.012.670

Godi{en prirast m3 5.008 12.901 19.872 18.466 21.288

Etat m3 46.537 78.944 78.131 69.447 142.525

Површина, етат и видови дрвја

Шумите и шумското земјиште со кои стопанисува Подружницата ШС “Бигла” од Демир Хисар се поделени на шест шумскостопански единици и тоа: “Илинска Планина”, ”Бигла”, ”Брезово-Света”, ”Суводол”, ”Ставраково”, и ”Железнец” на вкупна површина од 24.337 ха, од кои високостеблени се 2.980 ха, нискостеблени 19.500 ха и шумски култури 900 ха. Шумскиот фонд е проценет на преку 2.000.000 м3 бруто дрвна маса од кои 49% зафаќа буково дрво, дабовите и останатите видови дрва зафаќаат 40% и шумските култури 11 % од дрвната маса. Тековниот годишен прираст изнесува 51.000 м3. Годишниот сечив етат изнесува 45.000 м3 во сите шумско-стопански единици.

Техничка опременост

Од далечната 1952. година, откога е започнато со организирано стопанисување со шуми, првите чекори се направени со примитивни средства за работа. Сечата на дрвото се извршувала со секири а се произведувало претежно огревно дрво, а само мал дел техничко дрво, кое се сечело со рачни пили и секири. Дотурот се вршел со анималии исто како и извозот од шума. Со текот на времето средствата за работа се усовршувале така што во 1970. година во сечата е воведена првата моторна пила, а 1972. година е набавен првиот булдожер ТГ-500, со кој се врши изградба и реконструкција на патиштата кои во тоа време биле обични влеки по кои се движеле запрежни коли и анималии. Првиот шумски камион е набавен во 1972. година и од таа година е забележан поголем технолошки напредок во шумското стопанство “Бигла”. Од 1972. година до 1990. година, набавени се повеќе шумски камиони од марката “ФАП” 12-13 кои подоцна, во 2000. година се приватизирани. Денес подружницата ШС “Бигла” располага со разновиден арсенал на механизација, но за жал сите средства се многу застарени и амортизирани, така што во текот на експлоатацијата бараат големи издатоци за одржување и зголемени трошоци за гориво.

Mеханизација со коja располага ПШС “Бигла” • • • • • • • • • • • •

Камион ”ФАП” 12-13 произведен 1990. година Камион ”ФАП” 12-13 произведен 1983. година Камион ”ТРОМБУС” произведен 1972. година УЛТ за утовар на земја произведен 1975. година ТГ – 110 за ископ за земја произведено 1989. година ТГ – 50 за ископ за земја произведено 1972. година ТГ – 100 за ископ за земја произведено 1981. година Минибус ”Неретва ” произведен 1985. година Минибус ”Неретва ” произведен 1988. година Минибус ”Застава ” произведен 1988. година Комби ”ТАМ” произведено 1977. година Комбибус ”ТАМ” произведен 1983. година

117

Други основни средства со кои располага ШС ”Бигла” • • • • • • •

механичка работилница изградена 1984. година ревир Сопотница изграден 1960. година ревир Мраморица изграден 1964. година управна зграда изградена 1960. година водовод посебен во Мраморица изграден 1960. година кафеана во состав на стопанскиот двор изградена 1984. година бензиска станица со три цистерни изградена 1981/82. година

Вработеност

Подружница ШС ”Бигла” од Демир Хисар во последните 10 години бројот на вработените е во границите од 99-120 вработени. Структурата на вработените денес како што следи е: 8 шумарски инженери, 4 со други занимања ВСС, 5 со ВШС, 39 со ССС, 5 возачи со Д-категорија и 36 општи работници. Вкупно 99 работници Со подружницата ”Бигла” од Демир Хисар од нејзиното основање до денес раководеле повеќе раководители-директори. Како прв раководител – директор во шумарството во Демир Хисар бил инж. Јован Вељановски од с. Прибилци кој раководел со ревирите Сапотница и Мраморица, а од 1952. до 1955. година бил директор и на новооснованото шумско стопанство. Други директори кои раководеле со шумарството во Демир Хисар се: - шум. техн. Никола Христовски од 1955. до 1960. година - инж. Славе Ташковски од 1960. до 1964. година - инж. Славе Мицковски од 1964. до 1985. година - инж. Петар Василевски од 1985. до 1988. година - инж. Илија Ковачевски од 1988. до 1992. година - инж. Александар Давидовски од 1992. до 1998. година - инж. Љупчо Талевски од 1998. до 2002. година - инж. Никола Симоновски од 2002. до 2006. година Со ПШС ”Бигла ” раководи дипл. правник Гоце Цветановски од 2006. година. Денес ПШС ”Бигла ” од Демир Хисар е една од најдобрите подужници во состав на ЈП ”Македонски шуми”. Таа секоја година произведува околу 40 000 м3 дрво со различен асортиман, од кое најголем процент е огревно дрво. Најголеми потрошувачки центри на производство на ПШС ”Бигла ” се Битола, Прилеп, Тетово, Гостивар, и градот Гостивар и градот Демир Хисар, а во последно време се извезува и во соседната Грција. Шумарството во Демир Хисар трпи огромни штети од бесправно користење и шумските пожари, за што ПШС ”Бигла ” вложува огромни напори и средства за да се справи со оние зла кои во последно време се се позачестени и уништуваат големи површини под шума. За поефикасно справување со овие појави потребна е поголема техничка опременост, во смисла на средства за набљудување и рано откривање на пожарите и средства за брзо делување односно гаснење на пожарите (возила цистерни, грбни прскалки и др.). Раководител – директор Дипл.правник Гоце Цветановски Роден 13. 02. 1962. година во с. Брезово,. Дипломирал на правниот факултет во Битола. Работел во “Југо-тутун“-Демир Хисар, ЈКП “Комуналец “ Демир Хисар. Од септември 1988.година работи во тогашното Претпријатие во општествена сопственост за стопанисување со шуми ”Бигла” Демир Хисар, каде работи во Секретар на претпријатието до декември 2001.година. Во 2005.година се враќа повторно во ЈП “Македонски шуми подружница ШС”Бигла” Демир Хисар, на работно место самостоен референт за правни и кадровски работи, од каде во октомври 2006. година е поставен за раководител-директор на подружницата ШС ”Бигла ” Демир Хисар каде се наоѓа и денес.

118 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Оној кој засадува дрво, засадува надеж

119

Липа – Крушево

n Парк-шума – “Корија” дипл.правник Глигорчо Дамчески Раководител на ПШС Липа-Крушево

Крушево е планинско место и спаѓа меѓу оние општини кои се побогати со шуми. Етатот го сочинуваат претежно нискостеблени дабови и букови шуми, а во поново време, како резултат на систематското пошумување, во вкупниот шумски фонд сè позабележително е присуството и на иглолисните видови. Соодветно на видот и категоријата, експлоатацијата на овие шуми во најголема мера е наменета за снабдување на потрошувачите со огревно, а во помал процент и со техничко дрво. Со оглед на туристичкиот карактер на градот и неговата околина, на територијата на општината се располага и со значителен фонд парк-шуми меѓу кои особена знаменитост претставува познатата Крушевска корија. Стопанисувањето со шумите во Општина Крушево во минатото се одвиваше преку разни организациони форми. Така, до 1979 година тука постоеше Шумско ревирство на тогашниот ДИК “Црн Бор” – Прилеп. Ова ревирство во 1979 година прерасна во ООЗТ во составот на истиот дрвно-индустриски комбинат, кој статус го задржа сè до 1986 година кога помина во повисока фаза на самостојност трансформирајќи се во РО (работна организација).

120 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Во 1989 година таа работна организација е трансформирана во Јавно претпријатие за стопанисување со шуми “Липа” – Крушево, основано од Општината Крушево според тогашниот Закон за јавните претпријатија. Неполна деценија подоцна, во август 1997 година ова општинско јавно претпријатие се трансформира во Подружница “Липа” – Крушево во состав на ЈП “Македонски шуми”, кој статус го има и денес.

Стопанисувањето се одвива во согласност со Законот за шумите, при што планирањето се заснова на Шумско-стопанските основи.

Напоредно со неколкуте статусни трансформации, во оваа подружница со текот на времено се менуваат и начинот на организирање на работата, бројот на вработените, опременоста и кадровската екипираност. Од 17 вработени со постојан работен однос, колку што броело некогашното Ревирство во 1979 година (сечата и извозот тогаш се вршеа со сезонско ангажирање на работници), низ поедините развојни фази бројот на вработените се зголемува, а и образовната структура значително е подобрена. Денес Подружницата има 35 вработени со постојан работен однос и со квалификациона структура што одговара на Правилникот за систематизација и организација на работните места во Претпријатието.

Во периодот од 1979 до 1989 година во согласност со тогашните шумскостопански основи годишно се сечеа по 14.000 м3 огревно дрво, додека денес, имајќи го предвид природниот прираст, обемот на сечата е нешто намален и изнесува 11 – 12.000 м3 годишно. Сечата што во минатото се вршеше со секири, денес се обавува со моторни пили, а Подружницата има и свој булдожер со кој се отвораат шумски патишта за пристап до сечиштата.

n Дел од шумското пространство во Крушевско

n Седиштето на Подружницата

“Липа” – Крушево

n Четинарски и листопадни шуми во околината на Крушево

121

Во организација на Подружницата годишно се пошумуваат по околу 3 ха (три хектари) голини претежно со бор и дуглазија, а се врши и потсејување со ела. За разлика од минатото, кога неовластеното дрварење беше во мошне голем подем, денес дрвокрадството сè повеќе се сузбива како резултат на мерките што во согласност со Законот ги преземаат шумската полиција и другите надлежни институции. Сепак, неовластеното дрварење како појава што сериозно го загрозува опстанокот на шумите, бара трајна акција од надлежните органи, а и соодветна медиумска и едукативна кампања за квалитативно менување на колективната свест во односот кон шумите како еколошка вредност од непроценливи размери.

Reden broj

Reden broj

Како и повеќето други шумски стопанства, и Подружницата “Липа” од Крушево за време на летните и сушни месеци повремено се соочува со појава на шумски пожари, од кои се претрпуваат извесни материјални Povr{ina - ha na podru`nicata - [umskostopanska Povr{ina Vkupno штети.Sedi{te Сепак, се настојува да се edinica обезбеди координација и содејство со na [SE obrasnata Visoki сите останати релевантни фактори на Va`nost општествената структура, за да Niski S O O O 4 "Serta" 2002-2011 7.811,10 7.176,60 96,30 6.902,50 се 5осигура противпожарната превентива како најефикасна, "Golemo Brdo - Venec 2006-2015 6.940,70 1.861,20воедно 278,10и 1.583,10 2001-2010 7.503,90 5.726,90 5.726,90 6 "Serta 2 " најефтина мерка на противпожарната заштита, зашто, како што н# учи Vkupno 37.459,20 27.657,41 2.397,04 22.913,86 старата мудрост - огнот е добар слуга, но лош господар. Со оглед на постигнатите резултати од работењето, може да се Povr{ina - ha заклучи дека Подружницата “Липа” од Крушево, и покрај повремените Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica Povr{ina Vkupno финан¬сиски тешкотии, во досегашнотоVa`nost постоење, во целина, na [SEгледано obrasnata Visoki Niski [.S. "G A LјаIобавува ^ I C A" - својата OHRID стопанска дејност. мошне успешно 1 2 3 4

2003-2012 2004-2013 2003-2012 2004-2013

"Slavej" "Volni{ta" "Mazatar - I" "Bukovo"

Reden broj

Vkupno

9.941,14 9.807,90 9.993,10 9.832,84 39.574,98

8.905,30 7.883,40 9.647,80 8.740,49 35.176,99

4.112,73 958,20 2.761,10 1.224,75 9.056,78

4.668,47 6.925,20 6.499,80 6.894,86 24.988,33

Kulturi

[ikara

177,80

177,80

Kulturi

2.168,71

[ikara

124,10

Drvna masa m3 153.709 47.335 110.333 924.559

Drvna masa m3 1.376.727 639.059 765.665 552.761 3.334.212

Godi{en prirast m3 2.657 2.164 2.325 22.538

Godi{en prirast m3 23.951 14.199 19.581 17.866 75.597

Etat m3 18.901 3.071 22.803 149.266

Etat m3 168.147 121.415 115.841 57.072 462.475

386,90 на огревното дрво се врши n Дотурот 620,88 со товарни 1.131,88 коњи0,00

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. "C R N B O R" - PRILEP

Reden broj

1 2 3 4 5 6

"Ramnobor - Zelka" "Vitoli{ka {uma" "Carevi} - Dren - Belovodica" "Derven - Nikodin" "Babuna - Strovija" "Labinica" Vkupno

2002-2011 2008-2017 2008-2017 1999-2008 2004-2013 2000-2009

6.391,80 4.877,39 9.705,77 6.164,39 6.251,12 2.001,22 35.391,69

5.030,30 3.881,35 7.764,79 5.003,90 5.291,40 214,37 28.096,04

803,40 3.334,95 439,18 239,83 813,90 1.124,30 6.755,56

4.221,20 382,22 7.325,61 4.764,07 4.477,50

5,70 164,18

21.170,60

169,88

0,00

176.357 824.479 361.800 261.678 449.169 67.725 2.141.208

5.988 16.644 8.188 8.444 7.998 1.748 49.010

35.970 86.575 46.069 59.644 68.239 17.647 314.144

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. " L I P A" - KRU[EVO 1 2

"Me~kin Kamen - Divjaci" "Birino Selce" Vkupno

2000-2009 2000-2009

9.427,19 8.068,48 17.495,67

5.578,08 5.783,49 11.361,57

49,50 286,59 336,09

122 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

5.280,48 5.472,64 10.753,12

248,10 24,26 272,36

0,00

274.399 389.367 663.766

6.101 9.895 15.996

56.756 63.199 119.955

Човекот го заборавил јазикот на природата па затоа не ги разбира нејзините се почести опомени

123

Преспа дрво

- Ресен

шум.инж. Михаил Волкановски Раководител на ПШС Преспадрво - Ресен

Историјат

ПШС “Преспадрво “- Ресен, веднаш по ослободувањето работи како повереништво, а потоа како јавна установа за шумарство. Во 1960 година е регистрирано како шумско производно претпријатие “Преспа “-Ресен и функционира до 1976 година кога станува ООЗТ за стопанисување со шуми во рамките на ШИП “Преспа “-Ресен. Така работи до 1988 година кога се одвојува од матичната организација и се регитрира како “Преспадрво “-Ресен. Од формирањето на ЈП, 1998 година, работи како подружница на ЈП” Македонски шуми “.

124 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Со ПШС “Преспадрво “-Ресен, досега раководеле: Бранко Станковски, Петар Крстевски, Симеон Тановски, Јован Ќулумовски, Митревски Злате, Веловски Томче, Јовица Крстевски, Волкановски Михаил које актуелен директор-раководител на “Преспадрво “-Ресен. Роден е на 28.01 1959 .година Шумарски инженер кој целиот работен век го поминал во”Преспадрво “-Ресен, а од 2006 година е раководител.

Карактеристики Reden broj

Во ПШС “Преспадрво” има вкупно 57 вработени, од кои 13 се со ВСС, 2 ВШС, 25 ССС, 1 ПКВ и 16 НКВ. ПШС “Преспадрво”-стопанисува со државна шума на територијата наPovr{ina општина - ha Ресен, подeлена на четири шумско стопански Sedi{te podru`nicata - од: [umskostopanska edinica Povr{ina Vkupno Drvna masa Godi{en единици соnaповршина 23.626 ха од кои: na [SE obrasnata Va`nost

Reden broj

S

O

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

m3

prirast m3

Etat m3

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

O O Povr{ina - ha

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

[.S. " P RE S P A D R V O" - RESEN

Reden broj

1 2 3 4

"Gali~ica - Bolno" "Leva Reka - Bigla" "Pelister - Kurbinovo" "Pelister - Braj~ino" Vkupno

2002-2011 1998-2007 2006-2015 2004-2013

7.489,28 7.544,90 5.048,56 3.959,90 24.042,64

6.929,88 6.544,70 4.631,13 3.381,80 21.487,51

983,08 1.562,60 801,70 1.612,75 4.960,13

5.641,92 4.982,10 3.811,27 1.769,05 16.204,34

304,88 18,16 323,04

0,00

398.424 587.267 564.747 469.859 2.020.297

8.976 17.568 6.959 8.356 41.859

85.725 152.797 70.996 40.709 350.227

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. "P L A ^ K O V I C A" - RADOVI[

3 . Просечниот 1 "Smrde{nik"обем на сечи изнесува 18.000м 1997-2006 4.640,28 4.640,28 80,60 4.559,68 113.822 6.407 51.781 2 "Kone~ka Planina" територија на ЈП” Македонски 2000-2009 3.537,90 3.410,86 3.332,85сечи и кражби на дрво, 215.572за кои6.494 Како и на целата шуми “има појава на 78,01 бесправни од 19987.936 до 3 "Pla~kovica - Reka Lomija" 1999-2008 2.387,30 2.301,50 2.203,10 98,40 582.665 11.807 95.937 2008 година Reka се поднесени низок степен наплата од 20%.

4 "Radovi{ka - Oraovi~ka Reka"вкупно 774 пријави, 2008-2017 со релативно 8.600,67 6.304,63 1.278,57 на 4.993,38 32,68 495.988 8.704 80.628 "Reka Sirava" 2001-2010 1.402,10површина 2.234,26 375.535 8.747 50.190 Во5овој период се регистрирани 42 шумски пожари4.886,57 и вкупно3.657,91 опожарена од 21,55 1118,6 ха.

6 7

"Smiqanska Reka - Leva Reka" "Goten" Vkupno

2005-2014 2006-2015

4.612,40 6.228,00 34.893,12

3.636,50 1.430,00 25.381,68

3.183,10 1.390,70 9.616,18

427,20 39,30 15.586,67

26,20

697.518 360.106 2.841.206

14.243 8.514 64.916

86.463 68.378 441.313

Reden broj

Во рамките на подружницата функционира расадник за производство на садници на класичен начин (лисјарски видови), со досегашен капацитет од 250.000, а од почетокот на 2008 година се зголемува на 400 000 садници. На контејнерски начин се произведуваат 400 000 садници од четинарски видови.

Povr{ina - ha Povr{ina na [SE

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

178,83

0,00

Vkupno obrasnata

Drvna masa

Godi{en

Va`nost [ikara prirast m3 Kulturi Etat m3 Во [.S. подружницата редовно се извршуваат одгледно –уредувачкитеVisoki мерки иNiski тоа: пошумување на 256m3ха, потсејување на 28 "[UMARST V O" - SVETI NIKOLE ха,1 нега на шуми на 372ха и мелиорациони мерки на4.352,42 62 ха. 3.497,01 "\uri{te" 2003-2012 246,86 2.800,54 449,61 94.438 3.449 15.414 2

2006-2015

"Ilanxa" Vkupno

1.641,50 5.993,92

1.580,80 5.077,81

272,70 519,56

1.204,60 4.005,14

103,50 103,50

449,61

24.549 118.987

1.973 5.422

4.056 19.470

Reden broj

Од 2004 до 2008 година предвидено е отворање на 87 км шумски патишта, а отворени се вкупно 97км, и реконструкција на вкупно 223км, со што се подобрува проодноста во шумата.

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. "K A R A X I C A" - SKOPJE 1 2

"Kadina Reka - I" "Kadina Reka - II"

2004-2013 2000-2009

6.342,00 7.944,19

5.544,09 6.664,23

4.345,89

5.544,09 2.307,14

11,20

370.027 877.421

7.524 17.288

30.326 107.988

125

Галичица

- Охрид

шум.инж. Илија Дуклески Раководител на ПШС Галичица -Охрид

126 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Историјат

Reden broj

Reden broj

ШС “Галичица “- Охрид, формирана е на 06.09.1952 година.со решение на Народниот одбор на Охридската околија, како претпријатие со самостојно финансирање под име “Шумско стопанство” со седиште во Охрид, во кое се опишани работите и обврските кои ќе ги изврушува тоа претпријатие како и неговите граници. Прв директор на тогашното претпријатие бил наименуван дипл.шум.инг. Лазо Попоски. Во 1972.година се трансформира во Општествено претпријатие за стопанисување со шуми “Галичица” - Охрид (ОПСШ”Галичица” - Охрид) . Од 1976-1996.година директор бил дипл.шум.инг. Крсте Жилески , а од 1996-1998 година дипл.шум.инг. Ѓорѓи Симоноски.

Со формирањето на ЈП “Македонски шуми”, а во согласност со Законот за шумите донесен на ден 10.09.1997.година и објавен во Службен весник на РМ бр.47/97 година од 19.09.1997 година, во рамките на кое работи и ОПСШ “Галичица” Охрид, како интегрален дел. Вкупната површина со која стопанисува Подружницата изнесува 39.574,98 ха. Од оваа површина 35.176,99 ха е површина обрасната под шума, 3.717,30 ха се голини, додека 367.26 ха се неумски приватни површини. Површината обрасната под шуми се дели на 32.454,04 ха под шума и 3.039,38 ха шумски култури.

Povr{ina - ha со различни видови иглолисни растенија Во периодот од 1998-2008, вкупно се пошумени 3.039,38 ха шумски култури Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica Povr{ina Vkupno Drvna masa Godi{en (дуглазија, ела обична, ела конколор, елаVa`nost грандис, секвоја, смрча, молика, стробус, а исто така[ikara има една пробна површина na [SE obrasnata Visoki Niski Kulturi Etat m3 m3 prirast m3 пошумена со хибриди во соработка со Шумарскиот Факултет Скопје).

S O O O 4 "Serta" 2002-2011 7.811,10 7.176,60 96,30 6.902,50 177,80 153.709 2.657 18.901 5 Brdo - Venecпериод, односно заклучно 2006-2015 278,10 2.164 на 3.071 Во "Golemo изминатиот со 2007 6.940,70 година се1.861,20 изградени околу1.583,10 615 км шумски патишта.47.335 Отвореноста 2001-2010 7.503,90 5.726,90 5.726,90 110.333 6 "Serta 2 " 2.325 22.803 шумите со шумски патишта изнесува 18.02 км/100037.459,20 ха.

Vkupno 27.657,41 2.397,04 22.913,86 177,80 2.168,71 924.559 22.538 149.266 Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. "G A L I ^ I C A" - OHRID 1 2 3 4

2003-2012 2004-2013 2003-2012 2004-2013

"Slavej" "Volni{ta" "Mazatar - I" "Bukovo"

Reden broj

Vkupno

9.941,14 9.807,90 9.993,10 9.832,84 39.574,98

8.905,30 7.883,40 9.647,80 8.740,49 35.176,99

4.112,73 958,20 2.761,10 1.224,75 9.056,78

4.668,47 6.925,20 6.499,80 6.894,86 24.988,33

124,10 386,90 620,88 1.131,88

0,00

1.376.727 639.059 765.665 552.761 3.334.212

23.951 14.199 19.581 17.866 75.597

168.147 121.415 115.841 57.072 462.475

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. "C R N B O R" - PRILEP

Reden broj

1 2 3 4 5 6

"Ramnobor - Zelka" "Vitoli{ka {uma" "Carevi} - Dren - Belovodica" "Derven - Nikodin" "Babuna - Strovija" "Labinica" Vkupno

2002-2011 2008-2017 2008-2017 1999-2008 2004-2013 2000-2009

6.391,80 4.877,39 9.705,77 6.164,39 6.251,12 2.001,22 35.391,69

5.030,30 3.881,35 7.764,79 5.003,90 5.291,40 214,37 28.096,04

803,40 3.334,95 439,18 239,83 813,90 1.124,30 6.755,56

4.221,20 382,22 7.325,61 4.764,07 4.477,50

5,70 164,18

21.170,60

169,88

0,00

176.357 824.479 361.800 261.678 449.169 67.725 2.141.208

5.988 16.644 8.188 8.444 7.998 1.748 49.010

35.970 86.575 46.069 59.644 68.239 17.647 314.144

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. " L I P A" - KRU[EVO 1 2

"Me~kin Kamen - Divjaci" "Birino Selce" Vkupno

2000-2009 2000-2009

9.427,19 8.068,48 17.495,67

5.578,08 5.783,49 11.361,57

49,50 286,59 336,09

5.280,48 5.472,64 10.753,12

248,10 24,26 272,36

0,00

274.399 389.367 663.766

6.101 9.895 15.996

56.756 63.199 119.955

127

Јабланица

-Струга

шум.инж. Перо Илиески Раководител на ПШС Јабланица Струга

ЈП”МАКЕДОНСКИ ШУМИ” ПШС ЈАБЛАНИЦА” Струга, е основана на IV редовно заседание на Околискиот Народен одбор за Охридска Околија на ден 26.08.1952 година, како шумско стопанство - Струга, установа со самостојно финансирање. Шумското стопанство ги врши следните работи: Стопанисува со шумите, шумското земјиште и високопланинските пасишта, кои му се даваат на управување по Решението за основање, стопанисува според начелата на регионално стопанисување на база на трајноста на шумата по пат на уредување, подигнување, узгои, обнова и искористување на шумите и пасиштата со пошумување и мелиорација на земјиштето; врши продажба на главни и споредни производи. Имотот со кој стопанството управува се состои од: сите општонародни шуми, шумски земјишта и високопланински пасишта во следните граници: од север: од Радук (2084) слегува по рид, преку Стрмница (кота 799), ја пресечува реката Црн Дрим и се качува преку Камница; од запад со државната граница на Република Албанија до Радук; од југ: од Охридското езеро и по долж државната граница со Република Албанија; од исток: од Бабин Срт(2242), изворот Асан чешма, Рудина преку котатата Абан чешма минува по граничната линија Орли врв, Рамна ливада, Распаќе, Гола Краста, Ајмас, Кодра Маре се до Голем Камен над село Климештани - Охрид.

128 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Прв директор на шумското стопанство е Ксенефон Бебекоски (1952 -1974)., Власе Трајковски (1975-1979), Блаже Дејкоски (1979-1999), Перо Илиески (1999-2001), Васил Радиноски (2001-2001), Панделе Панделе (2001-2002) Васил Радиноски (20022006) Зоран Попески (2006-2007), и од 2007 до денес Перо Илиески. На ден 09.12.1960 година, Соборот на производители на Народниот одбор на Охридската Околија, донесе Решение за основање на шумско производно претпријатие (ШПП) “Јабланица” Струга. ШПП “Јабланица” Струга, работеше се до 1977 година, кога согласно Законот за Здружен труд се интегрира во ШИК “Караорман” Струга како посебна ООЗТ. Во состав на ШИК “КАРАОРМАН” беше се до 1990 година, кога согласно Законот за претпријатија се формира како посебно Општествено претпријатие за стопанисување и подигнување на шуми”Јабланица” Струга. Од 01.07.1998 година е во состав на ЈП”Македонски шуми” како, Подружница шумско стопанство “Јабланица” Струга. ПШС “ Јабланица” Струга, Работи во четири шумскостопански единици и тоа: ШСЕ “Јабланица-Кафасан”, ШСЕ “Јабланица”, ШСЕ “Караорман” и ШСЕ ‘Тлобочица”. Вкупната површина со која располага Подружницата изнесува 24751,30 ха, од кои под шума се 20269,10 ха. На територијата со која стопанисува ПШС “ Јабланица” Струга, застапени се следните видови на шума: Вкупната површина со која располага Подружницата изнесува 24751,30 ха, од кои под шума се 20269,10 ха. На територијата со која стопанисува ПШС “ Јабланица” Струга, застапени се следните видови на шума: •плоскач •црн габер •црн бор •горун •бел бор •бука •костен •воден габер •благун •бел габер •смрча •дуглазија •цер

•македонски даб •останато В К У П Н О:

1869,36 455,45 422,22 6185,25 457,74 7104,75 587,20 143,18 576,63 401,90 36,14 34,69 224,92 88,08 571,79 19.159,30

Reden broj

Reden broj

Залихата на дрвна маса во сите шумско стопански единици изнесува 1584826 мЗ.

• Годишниот прираст изнесува 37855 мЗ.

• Обемот на сеча годишно изнесува 18313,80 мЗ • Годишниот сечив етат изнесува 340575 мЗ Во последните десет години пошумени се 130 хектари.

Povr{ina - ha Sedi{te се na podru`nicata - [umskostopanska edinica Изградени 229 километри шумски патишта. Povr{ina Vkupno Drvna masa Godi{en na [SE Va`nost Visoki Niski Kulturi [ikara Etat m3 prirast m3 Во последните десет години појавени и регистрирани се obrasnata 48 пожари со опожарена површина од 485m3хектари и изгорени O O O 3 "Kitka" 2006-2015 3.068,66 2.714,50 48,60 2.665,90 111.654 1.978 З S 790 м"Markova дрвни сортименти, од кои 19 се избувнати во8.744,00 текот на6.336,00 2007 година кога има и најголема опожарена дрвна маса11.664 од 4 Reka" 2004-2013 2.196,20 4.139,80 559.249 14.424 65.654 3 5 "Pati{ka 2005-2014 5.745,90 5.172,68 265,96 4.906,72 171.971 4.100 23.676 332,50м . Reka" 6 "@eden-Matka" 2006-2015 7.173,10 6.927,00 5.892,00 7.631 10.920 Бесправните сечи како проблем се евидентни и на подрачјето на оваа1.035,00 подружница, при што во текот на159.202 10 години посечено 7 "Kqu~ka Reka 2001-2010 1.887,45 1.586,14 1.495,14 91,00 419.701 4.610 42.359 З 8 "Brest"1 454,74 м дрвни сортименти, при 2004-2013 5.415,81 3.193,29 690,70 2.502,59 374.019 7.443 61.988 е вкупно што се поднесени 580 прекршочни пријави. (табела) 9 "Skopska Crna Gora" 9.633,60 8.235,50 1.075,30 7.052,40 107,80 9.080 60.367 Во10ПШСЈабланица” Струга, на 30.06.20082004-2013 година се вработени 50 работници на неопределено и 14 на 507.117 определено 2006-2015 7.038,70 6.664,50 947,80 5.716,70 124.153 "P~iwa" 4.264работно 15.245 Vkupno 62.993,41 53.037,93 12.100,59 40.818,34 119,00 0,00 3.674.514 78.342 430.187 време.

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. " J A B L A N I C A " - STRUGA 1 2 3 4

"Jablanica - ]afasan" "Jablanica" "Karaorman - II" "Globo~ica" Vkupno

1999-2008 2008-2017 2003-2012 2000-2009

7.656,90 5.655,20 5.761,40 5.677,80 24.751,30

7.069,60 4.737,20 4.306,30 4.156,00 20.269,10

2.848,60 1.868,10 817,40 30,40 5.564,50

4.126,60 2.869,10 3.312,70 4.068,50 14.376,90

94,40 176,20 57,10 327,70

0,00

749.202 466.639 412.265 224.320 1.852.426

15.187 11.326 7.241 4.101 37.855

126.504 72.529 91.516 50.026 340.575

129

Стогово

-Дебар

Рами Лата Раководител на ПШС Стогово -Дебар

Историјат Според податоците, шумарството во Дебар започнува на 01.02.1945 .година со само еден вработен-Јордан Момировски од с. Мелничани, општина Дебар. Пет години подоцна на 01.02.1950 година, се вработуваат повеќе работници од кои претежно се шумочувари и неквалификувани работници кои работат на пошумување и извршуваат други шумски работи. Дури во 1952 година, за прв пат се основа и регистрира Шумско стопанствоУстанова за самостојно управување. Не постојат пишани податоци за тоа кој бил управител, но според кажувањата, веројатно со работите раководел Апостолски Андон од с. Мелничани-Дебар. Овој период после војната го карактеризира голем број на вработени шумочувари, значи дека се работело на заштита и обнова на шумите. Во 1960 .година со одлука на НО на Охридска околија се формира Шумско производно претпријатие Стогово-Дебар.

130 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Oд 01.04.1965 .година прв директор на претпријатието бил Јовчевски Илија од Дебар. Во 1970 .година ШПП Стогово -Дебар, влегува во состав на ДИК-Треска-Скопје. Раководител на ШПП Стогово, од 1971 до 1994 година, бил Бафтјар Јани. Од 19972 .година, шумарството во општина Дебар функционира како основна организација за стопанисување со шумите во рамките на ДИК Треска-сложено претпријатие за шумарство, производство на дрво и промет. Од 1991 .година Шумското претпријатие се осамостојува, како општествено претпријатие. Од 1994 до 1999 .година раководител на ШС-Стогово Дебар е Музафер Карпузи. Со формирањето на ЈП Македонски шуми, ШС Стогово, станува подружница на ЈП. Од 1999 до 2002 .година со ПШС Стогово, раководи шум.инж Марјанчо Парталовски.

-Од 11.02.2002.година до 30.07.2003 .година раководетел е Ариф Џеладини.

-Од 2003 до 2007 .година раководител на ПШС Стогово Дебар е Шабан Јани. Актуелен раководител на ПШС Стогово е Изрит Дема.

Каректеристики Во 2008 година, вкупен број на вработени на неопределено време е 28, од кои 5 се шумарски инженери. Оваа подружница ја карактеризира националната структура на вработените, според која 15 се Албанци, 2-ца Македонци, 4 Турци, 5Македонски Муслимани и 2-ца Роми.

Reden broj Rede broj

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

S na podru`nicata - [umskostopanska O O Oedinica Sedi{te

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki Visoki

Niski Niski

Kulturi Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. " S T O G O V O "- DEBAR 1 2 3

"Bawi{te-Kosovrasti" "Jama-Melni~ani" "Modri~-Stogovo" Vkupno

2006-2015 1999-2008 2008-2017

2.712,00 3.863,60 5.888,10 12.463,70

4.344,20 3.862,60 5.526,10 13.732,90

2.470,00 1.838,10 427,00 4.735,10

49,30 49,30

967,00 967,00

64.952 528.476 359.074 952.502

1.098 8.789 5.491 15.378

7.356 77.211 34.525 119.092

Povr{ina - ha

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica Povr{ina Vkupno Рами Лата na [SE obrasnata Va`nost Visoki Раководител [.S. "Gна O LПШС A K" - Стогово DEL^EVO -Дебар 1 "Kamenica" Роден 15.06.1964.година, Дебар.

2003-2012 4.717,00 4.048,70 3.377,20 2 "Dram~e- El.vrv" 2003-2012 4.104,50 3.841,50 3.208,10 Апсолвент на Шумарски факултет-Скопје.

3 "Vetren-Saraevo" 2004-2013 7.828,30 5.531,40 1.669,60 "Sredna Obozna" 2006-2015 4.081,60 3.470,50 Од405.11.1983.година вработен во ШС Стогово 6.386,50 Дебар кое работи 5 "Golak" 2004-2013 7.929,70 6.708,20 1.764,90 рамките ДИК Треска-Дебар 6 "Dulicaна - Siva Kobila" 2001-2010 4.774,60 3.618,90 3.230,80 Vkupno назначен е за раководител 35.740,60 27.830,30 16.721,10 На 14.10.2008.година, на ПШС Стогово Гостивар Reden broj

1.874,20 1.975,20 4.132,10 7.981,50

Niski 671,50 633,40 3.861,80 454,00 4.861,30 199,80 10.681,80

Kulturi

157,10 82,00 21,40 260,50

[ikara

166,90 166,90

Drvna masa m3 636.725 339.689 343.912 353.793 416.649 304.727 2.395.495

Godi{en prirast m3 10.137 11.288 9.645 7.688 11.681 7.862 58.301

Etat m3 64.084 49.991 64.973 56.668 81.220 38.574 355.510

131

Лопушник

- КИЧЕВО

шум.инж. Витомир Сиљановски Раководител на ПШС Лопушник - Кичево

Историјат

После ослободувањето на почетокот на 1949 година формирано е „Повереништво за шуми” при Општина Кичево кое има одредени делувања во шумарството кое потоа дејствува под името „Темпо”.

Oфицијалната активност и организирано дејствување на шумарството -организирано стопанисување со шумите на територијата на Општина започнува Kичево започнува со формирањето на шумарството на 08.09.1952 година со Решение бр.7281 и официјално, со Решение број 7454 од 17.11.1952 година донесено од Народниот одбор на кичевска околија што се смета за официјален датум на основање т.е. формирање на шумското стопанство Кичево кое под името „Темпо’ функциoнира до 1961 година. Во 1961 година шумското стопанство се спојува со „Копачка” и така функционира до 1974 година. Во 1974 година се оздвојува од „Копачка” и работи самостојно, со седиште во „Агрокооп”, па во старото училиште „Санде Штерјоски”, кус период и во „Металното училиште”. Во тој период работи во состав на „Треска- шумарство”-Скопје. Во 1979 година е изградена нова управна зграда и оттогаш седиштето на шумарството е на ул.„Магистрален пат” бр.36,Кичево. Во 1987 година повторно влегува во состав на ДИ „Копачка”-Кичево т.е. се припојува кон „Копачка”. Во 1989 година се издвојува од ДИ „Копачка”-Кичево и се регистрира како Општествено претпријатие за шумарство „Лопушник„-Кичево. Од 01.07.1998 година, со Одлука на Владата на Република Македонија со формирањето на ЈП „Македонски шуми”-Скопје, влегува во состав на Јавното Претпријатие „Македонски шуми”-Скопје. За Општина Кичево може да се рече дека во рамките на Република Македонија е општина која на поголемата територија е обрасната со шуми.

132 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

5 6

2008-2017 2008-2017

"Suvodol" "Brezovo-Sveta"

Reden broj

Vkupno

2.419,70 9.244,10 31.918,10

1.932,10 5.646,90 25.007,30

92,70 42,40 3.285,84

1.839,40 5.604,50 21.080,88

640,58

0,00

79.595 234.338 2.206.941

2.712 8.214 53.254

27.172 75.402 452.952

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. "B O R" - KAVADARCI

Каректеристики 1 "Do{nica - III"

2001-2010

3.642,35

2.401,25

1.280,10

1.121,15

322.925

5.008

46.537

Reden broj

"Ko`uf - I" 2001-2010 5.376,80 достигнува 2.715,20 2.661,60 730.985 12.901 78.944 Во23 1952 година има 40 вработени, а во 1955 година7.080,80 вработеноста 250 работници.

"Ko`uf - II" 2000-2009 6.812,47 5.222,14 3.832,35 1.389,79 1.021.252 19.872 78.131 Во4 1989 година се организира во Општествено претпријатие за шумарство „Лопушник”-Кичево организирано во модерно "Ro`den - I" 2006-2015 6.251,00 4.756,20 3.475,60 1.280,60 808.291 18.466 69.447 5 "Ro`den - II" 2006-2015 6.537,60 5.767,30 4.849,40 917,90 1.012.670 21.288 142.525 претпријатие што одговара на целокупната потреба на задачите кои произлегуваат од потребите за стручно и одговорно 6 "Klinovo - I" 2004-2013 2.243,10 2.084,00 1.107,80 884,00 92,20 276.177 4.916 34.231 7 "Klinovo во - II" задачите од стопанисувањето 2008-2017 3.344,60 954,60 2.061,10а што произлегуваат187.393 2.160 дејност, 27.598 делување со шумите во овој3.015,70 крај од Републиката, од основната 8 "Proletnik" 2003-2012 5.907,20 3.800,20 268,10 3.532,10 112.737 1.429 15.813 а 9тоа"Vi{e{nica" е: одгледување, заштита и искористување на шумите надополнето со споредни дејности како што се:7.784 транспорт, 2008-2017 11.850,00 9.194,90 860,50 8.334,40 306.515 31.467 10 "Vita~evo" 2009-2018 7.957,90 73,60 плодови, 6.251,10 трговија со 1.633,20 240.172 5.537 18.704 изградба и одржување на шумски патишта, откуп и11.607,70 продажба на шумски дрвни сортименти и друго.

2003-2012 1.197,50 1.181,70 763,30 290,90 127,50 75.107 11 "Tikve{" 3.084 11.291 Големата површина и големиот шумски фонд со голем годишен прираст и сечив етат, налага потреба од целосна и Vkupno 66.474,32 50.758,09 20.180,55 28.724,64 127,50 1.725,40 5.094.224 102.445 554.688 перманентна активност во стопанисување-то со шумите, односно во работењето на Подружница ШС „Лопушник”-Кичево.

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

232,90 5.532,10 1.668,70 2.547,00 1.548,94 5.651,48 Povr{ina 2.799,81 - ha2.058,53 1.317,16 1.730,27 2.563,70 3.971,30 Visoki Niski

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

[ikara

547.461 7.082 712.585 10.679 747.968 12.720 995.043 23.307 462.808 7.086 Drvna masa Godi{en 725.444 prirast 18.685 m3 m3

Etat m3

[.S. "L O P U [ N I K" - KI^EVO "Quben - Srbjani" "Prostrawe - Belica" "Beli~ka Reka - Preseka" "Stogovo - Lopu{nik" Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica "Frlogoec" "Drenovo"

2002-2011 2002-2011 2008-2017 2002-2011 2001-2010 2007-2016 Va`nost

6.335,60 4.814,40 8.166,65 6.205,88 Povr{ina 3.724,95 na [SE 6.994,30

5.833,00 4.294,40 7.236,86 5.024,84 Vkupno 3.084,13 obrasnata 6.535,00

7 8 9 10 11

S {uma" "Tajmi{ka "Bukovi} - Vardina" "Tuinska {uma" "Markulija - Orel" "'Rbetinska Reka"

2007-2016 2005-2014 2005-2014 2005-2014 2006-2015

3.669,90 3.492,42 2.413,60 3.520,00 4.801,70 54.139,40

3.369,10 2.811,48 2.035,10 2.996,00 4.423,80 47.643,71

Reden broj

1 2 3 4 5 6

O

Vkupno

O O

2.421,70 520,92 999,30 731,50 1.776,60 16.581,23

905,90 2.235,74 1.035,80 2.264,50 2.647,20 30.579,82

68,00 78,70 36,44 166,50 36,70 Kulturi 41,50 54,82

482,66

0,00

511.761 235.126 407.050 299.879 506.926 6.152.051

9.350 5.659 5.662 5.425 7.545 113.200

163.905 93.183 51.218 110.655 51.025 121.179 Etat m3 66.365 22.998 54.850 8.859 65.070 809.307

Povr{ina - ha

Reden broj

Со 141Sedi{te постојано вработени работници од 21 шумарски инженери и 39 шумарски техничари и na podru`nicata - [umskostopanska edinica и 20 сезонски, Povr{ina со стручност Vkupno Drvna masa Godi{en na [SE Kulturi со [ikara m3 prirast m3 Etat m3 со други стручни профили од вработениVa`nost е престроено воobrasnata модерноVisoki шумскоNiski стопанство свое расадничко производство [.S. "O S O G O V O" - KO^ANI на1 околу 450.000 садници од: црн бор, бел бор, смрча, ела, дуглазија, чемпрес и други што ги користи за пошумување во "Zletovska Reka" 2000-2009 6.451,80 6.203,70 3.228,60 2.851,10 124,00 881.042 21.429 239.564 2 "Osogovo 1999-2008 6.266,60 6.023,00 4.681,90 со напомена 1.155,00 186,10 1.036.587 22.341 149.427 склопот на- I"задачите од Посебните планови за стопанисување со шумите дека таквата активност доведува до 3 "Osogovo - II" 2007-2016 8.269,70 5.643,00 1.155,90 3.953,30 533,80 328.905 6.323 33.754 целосно на сите некогаш голини, убави објекти четинарски култури во површина367.794 од 2.009 5.790 ха.

4 "Cera -покривање Preseka" 2006-2015а сега 4.699,70 4.461,30 од 2.024,00 2.437,30 36.185 2001-2010 4.352,90 4.044,80 997,60 3.047,20 346.310 5 "Morodvi{ka {uma" 5.632 Квалитетните садници од сопственото расадничко производство Подружница ШС „Лопушник”-Кичево ги отстапува на 60.662 сите Vkupno 30.040,70 26.375,80 12.088,00 13.443,90 310,10 533,80 2.960.638 61.515 519.592 други Подружници за нивните потреби во пошумувањето. Од аспект на заштитата на шумите, како од ентомолошки и фитопатолошки карактер, а посебно во заштитата од пожари Подружницата е прогласена за една од најуспешните во овој дел од Републиката. Признанијата доаѓаат од страна на Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство и од Шумарскиот факултет. Отвореноста на шумите со 334 км. шумски патишта придонесе да се постигне целосно покривање преку активно делување на целокупниот шумски фонд на територијата на Подружницата. Видливи се резултатите од преобразбата на шумите од понизок во повисок квалитет, зголемувањето на шумскиот фонд постигнато со стручен приод и одгледувачки мерки својствени за едно модерно шумарство. Производство на шумски сортименти, односно целокупниот процес во искористувањето на шумите произлегува како резултат од шумско одгледните мерки предвидени во посебните планови за стопанисување со шумите како што се:чистење на шумите, проредите, ресурекција на деградирани шуми, реконструкција на шумите, а и резултат преку користење на сечивиот етат од главните сечи како што се: пребирна, оплодна и чиста сеча утврдени со Посебните планови за стопанисување. Со Одлука на Владата на Република Македонија од 15.12.1997 година шумарството од Кичево делува во состав на ЈП „Македонски шуми”-Скопје кое почна да функционира од 01.07.1998 година. На крајот да напоменеме дека со донесувањето на Законот за шумите во периодот на транзиција и трансформација сите активности кои произлегуваат треба да бидат во функција на основната потреба и цел тоа е унапредувањето на стопанисувањето со шумите во Република Македонија.

133

Сандански

– Македонски брод

шум.инж. Новица Стојаноски Раководител на ПШС Сандански - Македонски Брод

Историјат Шумарството, како стопанска гранка во Македонски Брод, фигурира од 01.08.1952 година, кога е формирано од страна на Општина Македонски Брод- Охридска околија. За прв директор на ова претпријатие бил назначен шум.тех. Новески Мицков Кузман од с.Русјаци кој претходно работел како шумарски техничар во ШС „Темпо” од Кичево. Од формирањето па се до 01.07.1998 година ПШС „Сандански”- Македонски Брод се трансформирало во повеќе видови на организации. Од 01.07.1998 година работи како ГТШС „Сандански” во рамките на ЈП „Македонски шуми”- Скопје. Прв раководител на подружницата во склопот на ЈП„Македонски шуми”- Скопје бил дипл.шум.инж.Петре Трајаноски, по него следуваат: Арминоски Симе, Станоески Љупче, Ставрески Славко, Анѓелкоски Борко, Силјаноски Живко, сите дипломирани шумарски инжинери, а во моментов раководител е дипл.шум.инж. Новица Стојаноски. Моментално во подружницата има 95 вработни. ПШС „Сандански”- Македонски Брод, стопанисува со шумите во Државна сопственост на подрачјето на општина Македонски Брод и дел од општина Пласница.

134 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Reden broj

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. " M A L E [ E V O " - BEROVO 1 2 3 4 5 6 7

"Bregalnica" "Male{ev.plan.-Rat.Reka" "Ogra`den" "Xami Tepe" "Obe{enik" "Goten-{iroki dol-Karaxuzlija" "Gubenek - Paruca" Vkupno

2005-2014 2006-2015 2002-2011 2003-2012 2001-2010 1999-2008 2007-2016

2.502,60 4.789,20 2.674,00 1.494,80 3.603,00 7.605,48 5.869,50 28.538,58

1.476,80 4.628,90 2.287,70 1.193,30 3.233,80 5.058,20 5.682,60 23.561,30

1.247,00 4.628,90 2.235,10 1.193,30 3.062,60 3.817,20 2.604,10 18.788,20

161,80

68,00

302.922 1.305.004 691.448 314.323 824.116 779.314 1.064.144 5.281.271

7.567 31.335 9.656 4.867 14.733 10.269 11.071 89.498

62.062 181.713 67.875 31.429 97.076 95.178 121.539 656.872

Reden Reden broj broj

Reden broj

Reden broj

52,60 е следна: Според сотавот на насадите структурата на површините пд шуми на ПШС „Сандански” а) Чисти насади листопадни 22 189,оо ха 171,20 1.241,00 - бука 8 504,оо ха 2.929,60 148,90 - даб 13 526,оо ха 4.503,60 269,50 0,00 - други лисјари 159,оо ха б) Чисти иглолисни 3 478,оо ха Povr{ina - ha - Sedi{te црн бор 2 153,оо ха na podru`nicata - [umskostopanska edinica Povr{ina Vkupno Drvna masa Godi{en na [SE obrasnata Va`nost Visoki Niski Kulturi [ikara m3 prirast m3 Etat m3 - бел бор 360,оо ха [.S. " RAVNA REKA" - PEH^EVO - смрча 207,оо ха 1 "Bukovi}-Bajaz Tepe" 2007-2016 5.506,70 4.957,40 3.827,40 1.130,00 547.623 14.427 69.558 2008-2017 3.851,80 3.527,90 3.501,49 26,41 1.330.988 2 - "Male{evski planini - I" 19.731 166.541 други иглолисни 634,оо ха Vkupno 9.358,50 1.156,41 0,00 0,00 1.878.611 34.158 236.099 в) Мешани насадилистопадни 24 007,оо ха 8.485,30 7.328,89 - бука/даб 8 651,оо ха - бука и други лисјари 564,оо ха Povr{ina - ha - [umskostopanska edinica Povr{ina Vkupno Drvna masa Godi{en - Sedi{te дабna иpodru`nicata други лисјари 14 792,оо ха na [SE obrasnata Va`nost Visoki Niski Kulturi [ikara m3 prirast m3 Etat m3 г) [.S. "Мешани лисјари и иглолисни 1 012,оо ха KAJMAK ^ A L A N" - BITOLA 1 1 - I" 2001-2010 5.597,80 5.066,70 4.503,10 481,90 81,70 1.040.818 16.662 88.106 - "Nixe црн бор, бел бор и даб 263,оо ха 2 "Nixe - II" 2000-2009 3.920,34 3.592,10 2.755,70 836,40 840.160 13.700 112.264 други лисјари и иглолисни 749,оо 7.612,90 ха 3 - "Kajmak~alan" 2003-2012 6.190,36 2.349,05 3.739,11 102,20 863.638 16.889 154.507 4 "Baba" 8.171,46 7.153,55 218,10 6.935,45 802.862 9.633 94.859 Целокупната површина е поделена 2004-2013 на 11 (единаесет) шумскостопански единица и61,00 тоа: ШСЕ „Песјак”, „СтрмолЛатово5 Vrte{ka - nac.park "Pelister" - Bitola 2000-2009 1.514,80 1.416,54 722,78 632,76 188.447 4.876 51.120 6 "Sulinar" „Бушева Планина”, „Видуш2003-2012 4.171,20 3.212,90 3.212,90 Даутица”, „Добра Вода”, „Пеклиште”, 216.647 7.820 50.594 Коњарник”, Крапа”, „Тополница”, „Арилец„Требовље7 "Bel Kamen" 2001-2010 8.284,90 5.696,20 701,20 2.028,80 2.495,00 471,20 293.165 10.654 49.867 Рамне”,„Штербино”,Фојник”, „Поца Котумбе” 8 "Drevenik" 2009-2018 2.454,80 2.236,00 188,50 1.925,00 122,50 140.689 3.517 13.136 1.506,50 139,50во склоп 1.278,20 на ЈП 88,80 106.267 9 За "Gola ^uka" од овие ШСЕ од страна на 2007-2016 7.030 секоја секторот за1.620,60 уредување на шуми изработени се посебни2.302 планови за 43.348,80 36.070,85 14.790,83 17.857,62 2.951,20 471,20 4.492.693 86.053 621.483 Vkupno стопанисување со шумите со важност од по 10 години.

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost Va`nost

[.S. "S A N D A N S K I" - MAKEDONSKI BROD S - Dautica" O O O 1 "Arilec 1998-2007

Reden broj

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

"Vidu{ - Karpa" "Bu{eva Planina" "Strmol-Latovo-Kowarnik" "Pesjak" "Topolnica" "Dobra Voda" "Pekli{te" "Trebovqe-Ramne" "[terbino-Fojnik" "Poca-Kotumbe" Vkupno

1999-2008 2004-2013 2005-2014 2007-2016 2005-2014 2002-2011 1999-2008 2008-2017 1998-2007 1998-2007

Povr{ina na [SE Povr{ina na [SE 4.260,10 10.772,63 3.758,32 6.950,00 5.988,85 4.617,20 8.172,70 5.019,00 5.480,20 3.940,09 3.931,90 62.890,99

Vkupno obrasnata Vkupno obrasnata 3.134,80 9.299,80 3.356,64 6.421,60 5.614,36 3.535,00 4.855,98 3.348,87 4.893,00 2.735,90 3.555,80 50.751,75

Povr{ina - ha Povr{ina - ha Visoki Niski Visoki Niski 2.054,20 519,80 1.591,98 2.449,10 2.007,45 762,88 1.947,40 1.401,24 447,40 176,00 1.137,20 14.494,65

1.080,60 4.597,80 1.764,66 3.914,90 3.606,91 2.772,12 2.908,58 1.947,63 4.445,60 889,10 2.418,60 30.346,50

Kulturi Kulturi 51,60

[ikara [ikara 4.130,60

57,60

1.670,80 109,20

5.801,40

Drvna masa Godi{en Drvna Godi{en m3masa prirast m3 m3 prirast m3 300.693 449.521 406.555 755.361 749.423 315.288 597.600 368.519 191.643 69.206 159.655 4.363.464

6.278 6.620 9.496 14.068 13.714 5.733 11.420 7.904 4.384 1.746 2.971 84.334

Etat m3 Etat m3 40.581 95.905 66.653 81.143 4.238 56.756 106.021 53.567 37.994 5.337 22.663 570.858

135

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. " S A L A N X A K " - VALANDOVO 1 2 3

"Vodosir-Grade~ka Planina" "Udovo-Rudnik" "Anska Reka" Vkupno

2008-2017 2007-2016 2004-2013

8.161,20 7.145,30 9.630,00 24.936,50

7.492,70 5.994,00 7.362,10 20.848,80

1.039,80 1.039,80

7.090,80 2.624,40 6.322,30 16.037,50

401,90 3.369,60 0,00

3.771,50

267.896 110.543 275.080 653.519

9.200 3.607 5.875 18.682

73.297 28.832 57.409 159.538

Пошумувањето се извршува секоја година согласно предвидувањата со Посебните планови за стопанисување со шумите, сразмерно посечената дрвна маса и согласно Законот на шумите. Претежно пошумувањето се извршува со иглолисни видови на дрвја. Вкупна патна мрежа 562 км, од која: • jавни патишта 159 км • шумски патишта 403 км • тврди 40км • меки 363 км • За заштита на шумите од штетните инсекти и растителни болести се преземаат превентивни мерки со пратење на терен со поднесување на извештаи до МЗШВ и Шумарскиот факултет- Скопје. Пожарите се една од најголемите опасности на шумата, предизвикувајќи најголеми штети по растителниот и животинскиот свет. За заштита од пожарите се преземаат мерки за заштита согласно Планот за заштита од пожари. Бесправните сечи кои во последно време се во подем се сузбиваат од страна на шумочуварската служба во соработка со шумската полиција како и сите вработени во ПШС „Сандански”- Македонски Брод. За непречено извршување на работите од администрацијата, искористувањето на шумите, одгледувањето, заштитата на шумите и другите работи на подрачјето со кое стопанисува ПШС „Сандански” се изградени следните објекти: згради од тврда градба во М.Брод, Самоков, Модриште, Барбарас, Бушева, Песјак, Пеклиште и бараки во Добра Вода и Пеклиште. ПШС “Сандански” Македонски Брод, во текот на изминатото работење инвестирало во градежни објекти, згради, административна зграда и механичка работилница и гаража со возен парк. Возниот парк иако застарен има важна улога во финкционирањето на подружницата, а се состои од следните возила: товарни возила-Камаз со дигалка, ФАП 14/14, ФАП - кипер, а од механизација за работа во шума- Булдожер ТГ-110, Булдожер ТГ-80, Скип (ровокопач), трактор ЛКТ, жичара. Теренски патнички возила: Рено-Лагуна (лека кола), Лада-Нива -3, џип УАЗ. ПШС „Сандански”- Македонски Брод со сегашната организациона поставеност иако во тешки услови за работа. и теренските услови како и со застарената механизација успешно ги извршува работите. Шум.инж. Новица Стојаноски Роден 23.12.1960 година во Прилеп. Дипломирал на шумарскиот факултет Скопје. Вработен во Подружницата од 1990 година Од 2006 до 2007 година работи како технички раководител, Директор на ПШС “Сандански” - Македонски Брод е од 23.01.2008.година.

136 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

137

Шар

– Гостивар

шум.инж. Владан Аврамоски Раководител на ПШС Шар -Гостивар

Врз основа на член 9и10 од Основната уредба за Установите со постојано финансирање ( службен лист на ФНРЈ бр.18/52 ) по предлог на Стопанскиот совет, Народниот одбор на Гостиварската околија донел Решение за основање на Шумско стопанство во Гостивар како установа со самостојно финансирање. Шумското стопанство ги вршело следните работи: -Стопанисува со шумите и шумското земјиште и високопланинските пасишта кои му се доделуваат на управување по горното решение, уредување, подигање, нега и заштита, обнова и искористување на шумите и пасиштата - со пошумување и мелиорација на земјиштата; - продажба на главни и споредни шумски производи, потребна сеча за чистење и одгледување на шумите, собирање и преработка на споредни шумски производи, чување на шумите и пасиштата од бесправно ползување, оштетување и узурпации, како и од растителни болести, штетници- инсекти; -узгој, нега и чување на дивечот и надзор во однос на правилно извршување на ловот на своето подрачје; -узгој нега и чување на рибите во поточните (салмонидните) - надзор на извршувањето на риболовот во водите на подрачјето на стопанството; -изградба, обнова и одржување на сопствените сообраќајни средства и постројки како и други шумско стопански објекти; Стопанскиот совет на Народниот одбор на гостиварската околија е надлежен орган за работата и задачите на шумското стопанство. Стопанството стопанисувало со шумите и шумското земјиште и високопланинските пасишта за вкупно 52 катарстарски општини Шумско стопанство ,,Шар,, Гостивар со главни и споредни дејности, е основано со решение бр.012946/1од.29.03.1960.година а прв раководител бил Стојан Ѓуроски. Во почетокот шумското стопанство работело со 20 работници, а во најголемиот подем бележело над 100 вработени плус работници со определено работно време во работната сезона. Еден период од своето работење Шумското стопанство ,, Шар,, Гостивар се споило со ,,Јавор,, Претпријатие за дрвна индустрија со назив на фирмата Шумско индустриски комбинат ,,Јавор,, Гостивар. По краток период на самостојно работење, по налог на државните органи повторно се спојува со шумарствата од Македонија во ЗДИШ,,Треска,, Скопје. Со пропаѓањето на Треска повторно се осамостојува и работи под назив на фирмата ПОС за Шумарство ,, Шар,, Гостивар се до формирањето на ЈП,,Македонски шуми,, кога влегува во негов состав со 60 вработени. Денес има вкупно 32 работника и 5 работници на определено работно време.

138 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Територијата со која стопанисува ПШС,,Шар,, Гостивар е поделена во 4 шумско стопански единици :,,Стража Лакавица ,, ; Дуф Маздрача,, ,,Сува Гора Куново ,, и ,,Железна Река ,, . ШСЕ ,,Стража - Лакавица ,, Името го добила по преслапот Стража и реката Лакавица кој се опфатени со истоимената основа. Се наоѓа на падините на пл. Бистра и мал дел од Шар планина. Главен правец на протегање е од југ кон север. Највисока точка е во оддел 107 со 1810 м а најниска е во оддел 68 со 560м Прв пат е уредена во 1971 .година со важност од 1972-1981.година. Сегашното основа е четврта по ред и е со важност од 2004-2013 .година. Изградени шумски патишта во досегашниот период се 78,90 земјен пат. Кај оваа основа се изградени две шумски куќи и тоа едната кај с.Церово и едната е на преслапот Стража.

Reden broj

Reden broj

ШСЕ ,, Дуф - Маздрача ,, Името го добила по околијата позната како Дуф и реката Маздрача кој се опфатени со истоимената основа. Ги опфаќа Povr{ina - ha источните на- [umskostopanska планинскиот масив Шар планина , Дуфска река , Вруточка Sedi{teограноци na podru`nicata edinica Povr{ina горното Vkupno сливно подрачје на реката Вардар Drvna masa Godi{en na [SE obrasnata m3 prirast m3 Va`nost Visoki Niski Kulturi [ikara Etat m3 река , Јеловска река, Дебрешка река , Врапчишка река и реката Маздрача.

O O O Во оваа Sшумско стопанска единица шумите се распространети на надморска височина од 550 м во оддел 124 кај селото Пирок до 1850 м во оддел 105 под врвот Голема Враца.

Povr{ina - ha Прв пат е уредена во 1972 .годинаedinica а сегашната основа Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska Povr{inaе четврта Vkupno по ред со важност од 2004-2013 .година Drvna masa Godi{en na [SE obrasnataпат Visoki Kulturi Etat m3 Va`nost [ikara m3 7,30 prirast m3 Изградени шумски патишта во досегашниот период се : земјен 109,50 кмNiski , макадам 47,50 км , асфалт км или вкупно [.S. " P L A ^ K O V I C A " - VINICA 164,30 км.Кај оваа основа се изградени 3 шумски куќички од кој кај с.Вруток , с.Пожаране и на каменот ,,Шарски води,, 1 "Golak-Obozna" 2006-2015 8.042,03 5.850,45 559,56 5.290,89 375.559 7.181 63.742 2

"Pla~kovica - II"

2001-2010

3.888,60

3.085,60

2.597,50

488,10

795.350

17.121

132.455

Reden broj

3 "Pla~kovica - I" 2001-2010 5.317,41 4.628,50 3.606,42 1.022,08 1.084.103 17.162 156.455 ШСЕ ,, Сува Reka Гора - Куново ,, 4 "Grade~ka - Reka Lomija" 2009-2018 5.783,07 4.892,04 2.832,56 2.059,48 1.006.904 13.556 133.599 2008-2017 2.709,90 965,00и село 1.667,90 89.775на истата 5.802 основа.

5Името Kalimanci 3.810,60 13.616 го добила по истоимената планина која е опфатена со основата Куново77,00 чиј атар се наоѓа Vkupno 26.841,71 21.166,49 10.561,04 10.528,45 77,00 0,00 3.351.691 60.822 499.867 Оваа основа ги опфаќа горното десно сливно подрачје на реките Вардар Железна Река и Србиновска Река. Највисока точка на стопанската единица е 1840 м врвот Летуње а најниската е 516 м. Оваа основа прв пат е уредена 1974 .година а првиот елаборат е изготвен 1975-1984 .година СегашнатаPovr{ina основа- haе четврта по ред со важност 2005-2014.година.

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica Povr{ina Vkupno masa Godi{en Изградени шумски патишта во овој период се: земјен пат 39,10 км макадам 16,50 км , асфалт 20,60Drvna км или prirast вкупно 76,20 км na [SE obrasnata Va`nost Visoki Niski Kulturi [ikara m3 m3 Etat m3 пат. Кај [.S. оваа"Kоснова е една шумска куќичка кај с.Србиново.

O @ U F"изградена - GEVGELIJA 1 2

"Do{nica - II" "Visoka ^uka"

2000-2009 2000-2009

4.532,40 5.932,96

4.380,80 5.636,38

4.380,80 1.819,84

1.136.755 485.220

3.816,54

16.321 10.491

94.787 74.996

Reden broj

ШСЕ,, Железна 3 "Konska Reka" Река,, 1998-2007 3.532,00 2.978,50 2.122,40 856,10 669.793 9.722 86.190 4 "Sermeninska {uma" 3.522,50 3.224,40 1.832,20 1.326,60 65,60 498.592 8.469 80.354 Името го добила по истоимената река2001-2010 што тече низ оваа основа.

5 "U m a" 2004-2013 8.311,10 7.353,30 77,90 6.485,20 50,20 740,00 255.956 6.613 66.129 6 "Kovanska 2004-2013 4.527,60 4.203,10 137,70 4.065,40 131.962 3.808 33.504 Оваа основаReka" ги опфаќа планините Добра вода , и Челојца и левиот и десниот тек на река. Железна Река .

7 "Samovilska Reka - Javornica Reka" 8.602,00 7.424,00 82,50 6.200 15.284 Највисока точка е Врвот Добра вода со2004-2013 2016 м а најниска точка е 638203,80 м каде7.341,50 Падалишка река преоѓа120.182 во Србиновска река.

8 "Padarnica - Karaula" 2004-2013 9.446,10 6.204,50 6.000,70 156.039 6.787 25.462 2008-2017 5.685,40 5.465,80 175,70 5.290,10 119.182 9 "Karabalija" 4.357 Оваа основа прв пат е уредена 1953 .година со важност на елаборатот 1954-1963 .година сегашниот елаборат е шести по29.729 ред Vkupno 54.092,06 46.870,78 10.832,84 35.182,14 115,80 740,00 3.573.681 72.768 506.435 со важност 2004-2013 .година Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. " [ A R" - GOSTIVAR " 1 2 3 4

2005-2014 2004-2013 2004-2012 2004-2013

"Suva Gora - Kunovo" "@elezna Reka" "Stra`a - Lakavica" "Duf - Mazdra~a"

en oj

Vkupno

7.930,50 3.004,10 8.932,10 8.079,80 27.946,50

6.595,28 2.856,50 8.353,40 6.946,70 24.751,88

656,32 1.899,70 1.933,20 2.489,70 6.978,92

5.545,36 956,80 6.396,60 4.457,00 17.355,76

25,54

368,06

23,60 49,14

368,06

352.897 583.263 694.792 816.897 2.447.849

6.682 10.815 16.094 17.158 50.749

37.000 61.243 89.002 86.534 273.779

Povr{ina - ha

139

Изградени шумски патишта во овој период се :земјен пат 49,40 км, асфалт 31,10 км или вкупно 80,50 км пат. За зголемување на шумскиот фонд и подигање на нови култури , површините се потсејувани со елово семе, дабов жир, а голините се засадени со : бор, смрча, дуглазија, чемпрес и други култури. Досегашни директори-раководители во ПШС “Шар“-Гостивар биле: - Здравко Ефтоски - по ослободувањето, раководи со манипулација - експлатација за шуми соседиште во с. Сретково - (1952-1956) Радич Попоски - шум. техничар, раководи од формирањето на ШС- Гостивар и во него се спојуваат Манипулацијата Сретково.

- (1956-1956) - Цветко Дрткоски шум.инж. (околу 9 месеци).

- (1956- 1959) -Стојан Ѓуроски -шум. техн.

- (1960-1961)-Мино Лазарески - (1962-1969)-Косто Костоски -шум.инж.

- (1970-1974)- период на работење во рамките на ДИК Треска, раководител е Радич Попоски - (1975)-Борис Јончевски-шум инж.

- (1975-1995) -Стојан Поповиќ- шум. инж.

- (1995-1998) -Маринко Миноски шум. инж. Од формирањето на ЈП “Македонски шуми” до денес раководители на оваа поружница се: Владо Милошески, Владан Аврамоски, Буде Трифуноски, Сребре Петрески.

шум.инж.Аврамоски Владан Раководител на ПШС Шар -Гостивар Роден 19.05.1968.година, Гостивар. Дипломирал на Шумарски факултет-Скопје. Од 01.10.1998.година вработен во МЗШВ-Сектор шумска полиција. Од 01.03.2001.година, работи во Државен инспекторат за шумарство и ловство-МЗШВ. Од 15.03.2002година, работи во ПШС Шар Гостивар На 05.11.2008.година, назначен е за раководител на ПШС Шар Гостивар

Шумски расадник Шумскиот расадник во подружница “Шар” -Гостивар, започнал да функционира 1949 година со самата национализација на замјиштето во м.в. “Питарница” во близина на Гостивар на површина од 246 ха. Расадникот започнал со производство на садници во 1950 година и работи се до 2007 година, кога со Законот за денационализација и со неговата примена на поранешните сопственици со решенија за денационализација вратено им е земјиштето во површина од 18.000 м2 а останатата површина од 5360 м2 е во сопственост на денационализација. Во Подружницата покрај Расадникот во “Питарница” Гостивар имало и помошни расадници и тоа: во околината на с. Градец м.в. “Расадник”, во околината на с. Железна Река м.в. “Рудниче”, во околината на село Сретково м.в. “Сотка” и во с. Бањица м.в. “Смипојца”. Овие помошни расадници функционираа со производство до 1976година. Во наведените расадници се произведувало посадочен материјал од иглолисни видови и багрем за потребите на Шумското стопанство “Шар” Гостивар како и за продажба во другите шумски стопанства. Главни видови на посадочен материјал кој се произведувал во овие расадници биле: бел бор, црн бор, смрча, ела, багрем и друго. Регионот на ПШС ” Шар” Гостивар има појава на бесправни сечи, појава која, као што се гледа од податоците, ескалирала во 2003 година, со вкупно поднесени 308 пријави. Во периодот од 1998-2008 година, за сторени бесправни сечи и бесправен превоз, поднесени се: во 1999 година- 30 пријави, во 2000-166 пријави, 2001 година-124, 2002-231, 2003 година, вкупно 308 пријави, 2004. -43 пријави, 2005. -вкупно-71 пријава, 2006-вкупно 103 пријави, а во 2007 година има поднесено 116 пријави за кражба на дрво и 6 за подметнување на пожар.

140 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

141

Лешница

– Тетово

шум.инж.Владимир Јаневски раководител на ПШС Лешница-Тетово

142 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Историјат

Reden broj

Reden broj

Организираното институционално стопанисување со шумите, шумското земјиште, а во прво време и со високопланинските пасишта започнува во 1952. година. Тогаш со Решението донесено од Народниот одбор на тетовската околија бр. 11229 од 20. 08. 1952. година основано е Шумското стопанство во Тетово како установа со самостојно финансирање. Во 1960. годинa, шумското стопанство се регистрира со назив Шумско стопанство “Јелак” Тетово, при што за директор на истото е именуван инг. Миливоје Антески. Ваквата организациона поставеност на шумското стопанство трае се до 21. 05. 1963. година, кога со решение од Окружниот стопански суд Скопје ФИ. Бр. 122/63 се запишува во регистарот на стопански претпријатија фирмата Шумско индустриски комбинат ”Јелак” Тетово кој настанува со фузија на шумското стопанство “Јелак ” тетово и Столарското претпријатие ”Бор” Тетово. Како в.д. директор на новооснованиот комбинат е именуван инж. Коста Бојаџиевски. Од гореизнесеното може да се заклучи дека шумското стопанство од 1963. година па понатаму егзистирало како ООЗТ иле Povr{ina се - ha развила преработката на финални производи РЕ во состав на ШИК ”Јелак” Тетово. Во овој комбинат како претежна дејност Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica Povr{ina Vkupno masa Godi{en и полупроизводи од дрво. Во овој периодVa`nost во комбинатот се промениле работодавни органиDrvna –m3директори, што na [SE obrasnata prirast m3како Visokiповеќе Niski Kulturi [ikara Etat m3 се инж. Стевица Божиновски дипл.

S O O O економист Перо Јовановски и инж. Светислав Тодоровски. На 18. 12. 1992. година, со одлука на Управниот одбор на ШИК ”Јелак “ АД Тетово бр. 02-3500 е основано Претпријатието за Povr{inaправен - ha стопанисување со шуми ”Лешница ” ДОО увоз – извоз Тетово како посебен субјект. За в.д. директор е именуван инж. na podru`nicata - [umskostopanska edinica Povr{ina Vkupno Drvna masa Godi{en ЖаркоSedi{te Несторовски, кој подоцна е поставен за директор. Во овој период, бројот на вработените изнесувал 54 работници. na [SE obrasnata Va`nost Visoki Niski [ikara m3 prirast m3 Etat m3 Kulturi Како друштво соA ограничена одговорност ПШС ”Лешница” ДОО Тетово функционира до 15. 12. 1997. година влегува во [.S. " B E L S I C A " - STRUMICA 1 "Belasica - I" 2009-2018 4.954,20 3.598,10 1.356,10 889 17.779 шумски 156.652 состав на Јавното Претпријатие за стопанисување со5.281,40 шуми ”Македонски шуми” Скопје, во чиј состав влегуваат сите 2 "Belasica - II" 2003-2012 5.113,30 4.891,90 1.069,20 3.617,00 205,70 394.788 9.155 100.250 стопанства во Република Македонија меѓу кои и ШС ”Лешница” Тетово.

3 "Kosturino" 2007-2016 2.554,40 2.298,90 53,20 2.192,50 53,20 28.875 1.584 3.903 4

"Plavu{"

5 "Elenica" Карактеристики 6 "Goten - Nivi~ino"

2004-2013 2005-2014 2007-2016 2000-2009 2001-2010 2002-2011

7.109,88 5.557,50 5.995,00 6.087,50 8.398,56 4.259,20 50.356,74

5.669,30 5.050,80 4.421,40 5.765,80 7.093,92 4.018,60 44.164,82

386,10 674,60 715,60 2.927,70 1.224,90 10.649,40

5.258,80 5.050,80 3.746,80 3.563,30 4.094,62 2.793,70 31.673,62

24,40

224.636 168.877 231.833 27.841 2 944.159 268.752 2.290.650

7.488 9.564 4.071 7.761 18.650 5.655 81.707

59.840 29.417 38.838 95.836 180.748 39.309 704.793

Reden broj

7 "Ogra`den - II" 1.486,90 од 356 м и дворно место Денес подружницата ШС ”Лешница” Тетово брои 41 вработен и е сместена во барака, со површина 8 "Ogra`den - Ilova~ka Reka" 2 71,60 во површина од 1735 м .

9 "Novo Selo" Vkupno 354,90 1.486,90 Подружницата, стопанисувањето со шумите го спроведува согласно седум шумскостопански основи и тоа : ”Сува Гора -

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S " L E [ N I C A " - TETOVO 1 2 3 4 5 6 7

"@eden - Ora{je" "Jablanica" "Suva Gora - Miletino" "Novo Selo - Popova [apka" "Le{ni~ka {uma" "[ar Planina - Bistrica" "Qubotenska Reka" Vkupno

2007-2016 2004-2013 2008-2017 1997-2006 1997-2008 1999-2008 2007-2016

5.493,50 5.464,00 4.659,10 2.921,60 2.624,61 6.015,86 1.793,18 28.971,85

5.149,90 5.110,00 4.248,86 2.808,50 1.882,21 5.654,30 1.481,74 26.335,51

61,90 125,90 101,40 160,40 1.284,87 570,64 2.305,11

5.088,00 4.984,10 4.147,46 2.321,70 597,34 5.639,10 911,10 23.688,80

180,00

146,40

15,20 195,20

146,40

54.329 202.405 192.122 198.764 454.565 668.254 205.430 1.975.869

1.418 5.539 6.007 6.595 9.597 9.762 3.927 42.845

4.782 42.996 58.849 39.072 32.278 74.503 22.264 274.744

Povr{ina - ha

Reden broj

Sedi{te”Ново na podru`nicata [umskostopanska edinica Povr{inaрека”, Vkupno Милетина”, Село-IIПопова Шапка”, ”Љуботенска ”Жеден Орашјe”, ”Јабланица” и ”Лешничка Шума”.

Drvna masa Godi{en

Va`nost

na [SE

obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

m3

prirast m3

Etat m3

[.S. " B A B U N A " - VELES

Подружницата располага со возен парк 2000-2009 и тоа : 3 теренски возила, 1 294,80 лесна кола, застава, 1 зглобен 1 "Popadija - Krajnici" 7.087,70 3.063,15 2.593,05 еден камион 175,30 52.238 740 шумски 15.156 2 "Dolna Babuna" 2003-2012 4.828,80 2.849,90 236,70 2.599,80 13,40 133.554 3.252 24.052 трактор ЛКТ81.

3 "Mukos - Jasenova Glava" 2003-2012 9.896,40 7.468,90 712,20 6.743,90 12,80 377.875 9.732 59.754 До 42001 на местото “Лешница” која е разрушена"Bisa"година подружницата располагаше 2005-2014и со една 6.488,00 шумска 4.520,20куќа 416,90 4.072,70 наречена 30,60 259.744 8.445 73.534 5 "Gornaистата Babuna" година во воените дејствија.

2001-2010 5.931,10 5.172,70 3.596,40 1.576,30 962.967 17.234 70.567 запалена 6

"Kriva Kru{a - Topolka"

2003-2012

8.242,80

7.213,76

2.437,28

4.722,38

54,10

736.038

12.040

85.820

Ловиште Лешница

Ловиштето “Лешница” е определено за државно ловиште со Одлука на Владата на РМ. Се простира на планинскиот масив на Шар Планина, на површина од 11930ха од кои ловна површина изнесува 11910ха, од тоа 9 410 се ливади и пасишта, а под шуми 2500ха, од која 20 ха се неловна површина. Пристап до ловиштето е преку асфалтен пат Тетово-Попова Шапка, во должина од 20км, а потоа по локален земјен шумски пат према долна Лешница, во должина од 16км. Ловиштето ги зафаќа источните и североисточните падини на Шар Планина, односно горниот слив на река Пена. Се карактеризира со голема инклинација на теренот, стрмни и тешко проодни падини. Најмала надморска височина е од 987м, а најголема 2748м, на Титов врв.

143

Хидрографската мрежа на ловиштето е доста развиена и богата со реки, Ȼɪɨʁɧɚ ɫɨɫɬɨʁɛɚ ɧɚ ɞɢɜɟɱɨɬ ɩɨɞ ɡɚɲɬɢɬɚ потоци и неколку леднички езера. Ловиштето е покриено со вегетација Ɋɟɞɟɧ ȼɢɞ Ʌɉɉ Ȼɨɧɢɬɟɬɟɧ ɇɨɪɦɚɥɧɚ ɛɪɨʁɧɚ ɫɨɫɬɨʁɛɚ од ела, смрча, бука, јасика, бреза, ɛɪɨʁ Ɇɚɬɢɱɟɧ Ʉ-ɟɧɬ ɧɚ Ƚɨɞɢɲɟɧ Ʉɚɩɚɰɢɬɟɬ ɞɢɜɟɱ (ɯɚ) ɪɟɞ дива цреша,папрадишта, заедница ɮɨɧɞ ɩɪɢɪɚɫɬ ɩɪɢɪɚɫɬ на боровинки, тревници кои служат ɋɪɧɚ(1:1) 4400 88 0.5* 22 110 1 IV како летни пасишта. Ⱦɢɜɨɤɨɡɚ 7200 144 0.3* 22 166 2 III Крупен дивеч: срна, дива коза, дива (1:1) свиња, мечка, и едо од ретките места Ⱦɢɜɚ 2400 24 1.0** 24 48 каде може да се стретне рисот.

3 III Ситен дивеч: див зајак, еребица ɫɜɢʃɚ(1:1) камењарка, лештарка, како и сите Ɇɟɱɤɚ(1:1) 5000 4 видови гулаби. Од дивечот без Ɋɢɫ(1:1) 5000 5 заштита се сретнува волкот, лисицата, куна белка, куна златка, твор, јазовец, Бр *- во однос на вкупниот број на женки во матичниот фонд страчка, јастреб кокошкар и друго. **- во однос на вкупниот број на единките во матичниот фонд

Според показателите на теренот оваа бројка опаѓа уште од конфликтот во 2001 година каде не можеше да се излезе на терен, па се до денес кога и покрај присутвото на служба и полиција, сеуште има многу *- ловочуварската ɜɨ ɨɞɧɨɫ ɧɚ ɜɤɭɩɧɢɨɬ ɛɪɨʁ ɧɚ ɠɟɧɤɢ ɜɨ ɦɚɬɢɱɧɢɨɬ ɮɨɧɞ ловокрадци. Ловиштето кај странските ловци е познато по лов на дивокоза, со што се остварува заначителна девизна **- ɜɨ ɨɞɧɨɫ ɧɚ ɜɤɭɩɧɢɨɬ ɛɪɨʁ ɧɚ ɟɞɢɧɤɢɬɟ ɜɨ ɦɚɬɢɱɧɢɨɬ ɮɨɧɞ заработувачка. ɩɨɤɚɡɚɬɟɥɢɬɟ ɬɟɪɟɧɨɬ ɨɜɚɚ ɨɩɚɼɚ ɭɲɬɟ ɨɞ ɤɨɧɮɥɢɤɬɨɬ ɜɨ Во ловиштето се вработени еден шеф ɋɩɨɪɟɞ на ловиште и тројцаɧɚловочувари коиɛɪɨʁɤɚ вршат одгледно заштитни мерки, организираат лов, се грижат за дивечот во ловиштето, вршат прехрана на дивечот и друго.

2001 ɝɨɞɢɧɚ ɤɚɞɟ ɧɟ ɦɨɠɟɲɟ ɞɚ ɫɟ ɢɡɥɟɡɟ ɧɚ ɬɟɪɟɧ, ɩɚ ɫɟ ɞɨ ɞɟɧɟɫ ɤɨɝɚ ɢ ɩɨɤɪɚʁ ɩɪɢɫɭɬɜɨɬɨ ɧɚ ɥɨɜɨɱɭɜɚɪɫɤɚɬɚ ɫɥɭɠɛɚ ɢ ɩɨɥɢɰɢʁɚ, ɫɟɭɲɬɟ ɢɦɚ ɦɧɢɝɭ ɥɨɜɨɤɪɚɞɰɢ. Ʌɨɜɢɲɬɟɬɨ ɤɚʁ ɫɬɪɚɧɫɤɢɬɟ ɥɨɜɰɢ ɟ ɩɨɡɧɚɬɨ ɩɨ ɥɨɜ ɧɚ ɞɢɜɨɤɨɡɚ, ɫɨ ɲɬɨ ɫɟ ɨɫɬɜɚɪɭɜɚ ɡɚɧɚɱɢɬɟɥɧɚ ɞɟɜɢɡɧɚ ɡɚɪɚɛɨɬɭɜɚɱɤɚ. ȼɨ ɥɨɜɢɲɬɟɬɨ ɫɟ ɜɪɚɛɨɬɟɧɢ ɟɞɟɧ ɲɟɮ ɧɚ ɥɨɜɢɲɬɟ ɢ ɬɪɨʁɰɚ ɥɨɜɨɱɭɜɚɪɢ ɤɨɢ ɜɪɲɚɬ ɨɞɝɥɟɞɧɨ ɡɚɲɬɢɬɧɢ ɦɟɪɤɢ, ɨɪɝɚɧɢɡɢɪɚɚɬ ɥɨɜ, ɫɟ ɝɪɢɠɚɬ ɡɚ ɞɢɜɟɱɨɬ ɜɨ ɥɨɜɢɲɬɟɬɨ, ɜɪɲɚɬ ɩɪɟɯɪɚɧɚ ɧɚ ɞɢɜɟɱɨɬ ɢ ɞɪɭɝɨ.

144 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

145

Караџица

-Скопје

шум.инж. Златомир Бибоски Раководител на ПШС Караџица -Скопје

146

Историјат Со Решение на Народниот одбор на Скопската околија бр. 9722 од 29. 08.

1952. година, основано е шумско стопанство како установа со самостојно финансирање која има својство на правно лице. Овластено лице за претставување и потпишување на шумското стопанство бил инж. Андон Мировалиев- директор. Со Решение на Окружниот стопански суд во Скопје број 78/58 на ден 18. 02.

1958. година се запишува во регистарот на стопанските претпријатија и дуќани ”Шумско стопанство- Скопје” Скопска околија. Дејноста на ова претпријатие е да управува и стопанисува со државните шуми, шумското земјиште и високо-планинските пасишта. Со Решение на Народниот одбор на општина Идадија бр. 18200 од 20. 12.

1960. година, шумското стопанство се прогласува за Стопанска организација шумско стопанство ”Караџица” Скопје. ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Reden broj

Reden broj

Reden broj

Трансформациите на шумското стопанство ”Караџица” што настануваат подоцна се согласно законските прописи и тоа како РО Шумско Povr{ina стопанство - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica Povr{ina Vkupno ”Караџица” Скопје. na [SE obrasnata Va`nost Visoki Niski Од 1998. година со формирањето S O O на O ЈП за стопанисување со шуми ”Македонски шуми” п.о. Скопје, ”Караџица” стана подружница на ЈП и го изгуби својство на правно лице.

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica Povr{ina Vkupno Како подружница ШС”Караџица”, денес Va`nost се грижи за одгледување, заштита и na [SE obrasnata Visoki Niski искористување со- RESEN кои стопанисува. [.S. " P REна S Pшумите A D R V O" 1 "Gali~ica - Bolno" 7.489,28 6.929,88 983,08 5.641,92 Земајќи ја предвид значајната улога 2002-2011 на ПШС ”Караџица” во развојот на 2 "Leva Reka - Bigla" 1998-2007 7.544,90 6.544,70 1.562,60 4.982,10 скопското шумскостопанско подрачје, треба да се истакне дека години 3 "Pelister - Kurbinovo" 2006-2015 5.048,56 4.631,13таа, 50 801,70 3.811,27 2004-2013 3.959,90 3.381,80 1.612,75 1.769,05 4 "Pelister - Braj~ino" од своето оснивање, успешно ја извршува својата дејност, давајќи значаен Vkupno 24.042,64 21.487,51 4.960,13 16.204,34 придонес за облагодарување на човековата животна средина. Во денешната урбана средина шумите добиваат се поголемо значење, па со перманентно Povr{ina - ha обновување на шумскиот фонд се дава на ПШСPovr{ina ”Караџица“уште позначајно Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica Vkupno na [SE obrasnata место во град Скопје и пошироко во Република Visoki Niski Va`nost Македоннија. [.S. "P L A ^ K O V I C A" - RADOVI[ Освен за подобрување на животната средина ”Караџица” во4.640,28 своето работење 1 "Smrde{nik" 1997-2006 4.640,28 80,60 4.559,68 преку изградба на шумски патишта и комуникации му помага 2 "Kone~ka Planina" 2000-2009 3.537,90 3.410,86 на локалното 78,01 3.332,85 3 "Pla~kovica - Reka Lomija" 1999-2008 2.387,30 2.301,50 2.203,10 население од повисоките планински предели за полесно движење и 4 "Radovi{ka Reka - Oraovi~ka Reka" 2008-2017 8.600,67 6.304,63 1.278,57 4.993,38 5 "Reka Sirava"со градот.

2001-2010 4.886,57 3.657,91 1.402,10 2.234,26 комуникација 6 "Smiqanska Reka - Leva Reka" 2005-2014 3.183,10 427,20 Со тоа се овозможува отварање на нови работни4.612,40 места и3.636,50 обезбедување на 2006-2015 6.228,00 1.430,00 1.390,70 39,30 7 "Goten" Vkupno 34.893,12 25.381,68 9.616,18 15.586,67 егзистенција на луѓето.

Reden broj

Карактеристики

2006-2015

"Ilanxa"

Reden broj

Reden broj

Vkupno

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

304,88 18,16 323,04

Kulturi

0,00

[ikara

98,40 32,68 21,55 26,20 178,83

0,00

398.424 587.267 564.747 469.859 2.020.297

Drvna masa m3 113.822 215.572 582.665 495.988 375.535 697.518 360.106 2.841.206

8.976 17.568 6.959 8.356 41.859

Godi{en prirast m3 6.407 6.494 11.807 8.704 8.747 14.243 8.514 64.916

85.725 152.797 70.996 40.709 350.227

Etat m3 51.781 7.936 95.937 80.628 50.190 86.463 68.378 441.313

Vkupno obrasnata

1.641,50 5.993,92

1.580,80 5.077,81

272,70 519,56

1.204,60 4.005,14

Kulturi

[ikara 449,61

103,50 103,50

449,61

Drvna masa m3 94.438 24.549 118.987

Godi{en prirast m3 3.449 1.973 5.422

Etat m3 15.414 4.056 19.470

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Povr{ina 6.342,00 na [SE 7.944,19

Vkupno 5.544,09 obrasnata 6.664,23

Visoki 4.345,89

5.544,09 Niski 2.307,14

3.068,66 8.744,00 5.745,90 7.173,10 1.887,45 5.415,81 9.633,60 7.038,70 62.993,41

2.714,50 6.336,00 5.172,68 6.927,00 1.586,14 3.193,29 8.235,50 6.664,50 53.037,93

48,60 2.196,20 265,96 1.035,00 1.495,14 690,70 1.075,30 947,80 12.100,59

2.665,90 4.139,80 4.906,72 5.892,00 91,00 2.502,59 7.052,40 5.716,70 40.818,34

[.S. "K A R A X I C A" - SKOPJE

1 2

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica "Kadina Reka - I" 2004-2013 Va`nost "Kadina Reka - II" 2000-2009

3 4 5 6 7 8 9 10

S "Kitka" "Markova Reka" "Pati{ka Reka" "@eden-Matka" "Kqu~ka Reka "Brest" "Skopska Crna Gora" "P~iwa"

O

O O

2006-2015 2004-2013 2005-2014 2006-2015 2001-2010 2004-2013 2004-2013 2006-2015

Vkupno

Reden broj

[ikara

Povr{ina - ha Povr{ina na [SE

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost Visoki Niski Вкупна соNIKOLE која стопанисува ПШС “Караџица“ изнесува [.S.површина " [ U M A R Sна T Vшумите O" - SVETI 1 "\uri{te" 2003-2012 4.352,42 3.497,01 246,86 2.800,54 62.993,41 ха.

2

Kulturi

Visoki Niski Povr{ina - ha

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Kulturi 11,20

[ikara

Drvna masa Godi{en 370.027 7.524 m3 m3 877.421 prirast 17.288

107,80 119,00

0,00

111.654 559.249 171.971 159.202 419.701 374.019 507.117 124.153 3.674.514

Godi{en prirast m3

1.978 14.424 4.100 7.631 4.610 7.443 9.080 4.264 78.342

Etat m3 30.326 Etat m3 107.988 11.664 65.654 23.676 10.920 42.359 61.988 60.367 15.245 430.187

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. " J A B L A N I C A " - STRUGA 1 2 3 4

"Jablanica - ]afasan" "Jablanica" "Karaorman - II" "Globo~ica" Vkupno

1999-2008 2008-2017 2003-2012 2000-2009

7.656,90 5.655,20 5.761,40 5.677,80 24.751,30

7.069,60 4.737,20 4.306,30 4.156,00 20.269,10

2.848,60 1.868,10 817,40 30,40 5.564,50

4.126,60 2.869,10 3.312,70 4.068,50 14.376,90

94,40 176,20 57,10 327,70

0,00

749.202 466.639 412.265 224.320 1.852.426

15.187 11.326 7.241 4.101 37.855

126.504 72.529 91.516 50.026 340.575

147

Досегашни директори на ПШС “Караџица” Андон Мировалиев, Димитрие Мицановик, Петар Петровски, Димко Шалтански, Живко Минчев, Лупчо Филиповски, Илија Ризов,Звонко Костовски, Миле Трајковик, Танев Атанас , Бибоски Златимир, сите дипл.шум.инж по професија. Вкупен број на вработени во ПШС “Караџица” се 109 од кои со ВСС 18, ССС 34 а останатите се со други занимања и квалификација. Полова структура: жени 23, мажи 86. Раководител на ПШС “Караџица” дипл.шум.инж. Бибоски Златомир –Дипломирал Шумарски факултет во 1980 .година Вработен во “Караџица” од 1982 .година При извршување на работните обврски, ги поминал сите фази на технолошкиот процес и раководењето, од манипулант, преку референт, раководител до директор, со што се здобил со неопходното искуство за успешно раководење. Во “Караџица” бил на следните раководни должности: Од 1990 – 1997 .година како и од 2002 – 2005 .година Технички Директор, Директор на “Караџица” од 1998 – 2002 год, а во 2006 повторно е наименуван за раководител на Подружницата

Во подружница Караџица како ендемитна врста е присутен кривуљот ( pinus mugo.), Како остатоци на крајниот ареал ги има и тисата (ta) и фојата ( juniperus foetidisima)

148 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

149

Куманово

– Куманово

дипл.правник Љуан Бајрами Раководител на ПШС Куманово-Куманово

Историјат Подружница Шумско стопанство „Куманово,, е формирана 1952 година од страна на секретаријат на шумарство Скопје, од тогаш до15.12.1987 година работеше како ООЗТ при сложена организација “Треска” –Скопје. Овој период се карактеризира со успешно работење и спаѓа во редот на подобрите ШС во Македонија. Инвестирано е во градење на расадник за производство на контејнерски садници од јукосад, макосад, и паперпат садници. Во 1962 -1964 е направена пилана со искористен капацитет од 10.000-12.000 м3 обло техничко дрво од бука, ела, црн бор и бел бор, смрча и друго. Во 1985 година е изграден нов погон за производство на пилански трупци од букова режана граѓа, исклучиво за извоз.

150 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Од пиланско дрво се произведува исклучиво букова резана граѓа со разни димензии претежно за извоз. Пиланата се издвои како посебен правен субјект ДООЕЛ во рамките на ЈП,,Македонски Шуми,,-Скопје како основач со име КУ-ПИ, Пилана -Куманово. Каректеристики Подружница „Куманово,, располага со мешовити шуми: бука, даб, бор бел и црн, чисто букови шуми и дабови шуми и борови култури. Подружница Куманово има вработено 63 работника, организирани во (7 ) седум ШСЕдиници и управа на подружница. Пошумувањето се врши според обврските на шумско стопански планови на 120 ха и по договор со МЗШВ, и тоа секоја година на различни површини од 180-200 ха. Во ПШС „Куманово,, најмногу пожари имало во 2007 година, од нив во дабови состоини близу 1000 ха, во букови состоини за десетгодишен период над 1.500 ха и во борови култури 580 ха. Подружница „Куманово,, во овој 10 годишен период се бори со бесправни сечи во повоен период на карадачкиот реон каде од 2001-2004 година имало масакрирање на шумите, најчесто во регион Копиљача, Вуксан и Црн Врв и каде постои опасност од уништување на шумите и деградација на земјиштето. Досегашни Директори на Шумско Стопанство Куманово биле следниве: шум.инж. Бранко Станковски, шум.инж.Радислав Милошевски, шум.инж.Здравко Димковски Во 1988 година се изврши интеграција на ШС „Куманово,,-Куманово со дрвен комбинат „ДИЕР„-Димче Еребица –Куманово, прв директор на ДИЕР е Драган Митевски -дипл.правник, следен Живорад Јовановски -дипл.инж, Зоран Павловиќ дипл. инж.и Јовица Поповски дипл.психолог. Шумско Стопанство „Куманово„-Куманово се издвои од ДИЕР на 05.02.1992.година кога за директор на Шумско Стопанство„Куманово„-Куманово е назначена шум.инж Васка Станковска, потоа шум.инж Стојан Арсиќ, и шум.инж. Борко Стојановски.

151

Reden broj

Povr{ina - ha

S

Reden broj

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

O

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

O O Povr{ina - ha

Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Niski

Од [.S. формирањето ЈП„Македонски шуми„-Скопје Директори-Раководители биле: шум.инж.Зорица Стефановска, шум.

"O S O G O V O"на - KRIVA PALANKA 1 "Rankove~ki sliv" 1996-2005 1.829,50 1.829,50 1.829,50 163.265 шум.инж.Бранко инж.Кирил Балтовски, шум.инж.Васка Станковска, шум.инж.Борко Стојановски, шум.инж.Стојан Арсиќ, 2 "Luke - Dubrovnica" 1995-2004 1.723,30 1.723,30 393,90 1.329,40 196.391 12.341 36.695 Цветков, шум.инж.Борко Стојановски, шум.инж. Илија Крстевски, шум.инж.Саша Јовановиќ, дипл.правник .Љуан 3 "German - Luke" 1998-2007 7.724,40 7.317,70 7.317,70 1.075.092 26.685 Бајрами, 13.342 4 "Kriva reka Stane~ka Reka" 8.127,40 6.639,90 3.740,70 2.899,20 989.314 15.743 106.919 Ваит Саити и повторно Љуан Бајрами. 2001-2010 1999-2008 7.136,69 6.315,68 3.426,86 2.552,84 335,98 770.550 5

"Drenak - Lisec"

26.541,29

Reden broj

Vkupno

23.826,08

14.879,16

5.452,04

3.494,88

0,00

3.194.612

18.811 73.580

107.191 264.147

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. "K U M A N O V O" - KUMANOVO

Reden broj

1 2 3 4 5

"Vuksan" "Kopiqa~a" "Crn Vrv" "Kozjak" "Pelince-Drenak-P~iwa" Vkupno

2007-2016 1990-1999 2001-2010 2002-2011 2000-2009

5.724,10 2.578,50 6.928,57 4.193,88 4.204,25 23.629,30

4.503,40 2.515,90 6.361,15 3.946,61 3.881,60 21.208,66

106,50 635,50 145,10 887,10

4.473,20 2.515,90 6.254,65 2.696,71 3.443,50 19.383,96

30,20

614,40 293,00 937,60

136.774 12.575 227.127 438.271 108.645 923.392

0,00

6.126 2.500 6.442 13.755 3.925 32.748

37.754 12.000 31.080 62.715 23.951 167.500

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. " K R A T O V O" - KRATOVO 1 "Crn Vrv - Breza" 165,80 3.460,40 Во перидот од 1998-2008 година има 2362005-2014 поднесени3.534,30 пријави3.792,00 за бесправни сечи .

2000-2009 4.242,99 3.033,57 2.092,67 794,45 2 "Emiri~ka Reka

7.777,29

Vkupno

6.825,57

2.258,47

4.254,85

165,80 146,45 312,25

0,00

330.526 515.318 845.844

7.490 8.598 16.088

33.187 78.569 111.756

Број на пожари од 1998 г до 2008 година - 43 (високи и ниски шуми ), со вкупна површина 4071 ха.

Povr{ina - ha

Reden broj

Секоја Sedi{te година сe пошумува на површина од 300 ха и на истата површина се вршат и други одгледувачки мерки: окопување, na podru`nicata - [umskostopanska edinica Povr{ina Vkupno Drvna masa Godi{en na [SE obrasnata Va`nost [ikara m3 prirast m3 Etat m3 Visoki Niski Kulturi прашење и палчење. [.S. " D E M I R K A P I J A" - DEMIR KAPIJA 1

"Klisura"

2009-2018

4.569,70

3.902,41

316,64

1.417,06

2.168,71

72.802

2.196

11.906

2 "Do{nica-I" 2004-2013 10.002,37 8.589,00 1.304,70 7.284,30 520.624 12.105 90.987 Расадник 3 "Goceva {uma" (spomen {uma) 2000-2009 631,43 401,30 401,30 19.756 1.091 1.598 Расадникот кој стопанисува во рамките на ПШС „Куманово,, е формиран уште во почетокот на формирање на Шумско стопанство - „Куманово,, 1952 година со производство на кластени садници, а подоцна е приспособен и за контејнерско производство кое официјално е започнати во 1961-1963 година -јукосад систем и макосад, а 1970 година започнато е производство на паперпод- систем . Во расадникот во Куманово порано се произведувало 4 000.000 броја садници, додека денеска има производство на 1.

100.000 броја садници од црн бор, смрча, дуглазија , чемпрес, багрем и други видови садници. Од страна на Влада на Р.Македонија во расадникот има инвестирано, пет (5) мрежника од површина по 1000 м2 и два пластеника по 1000 м2 значи вкупно 7000 м2 површина за производство на контејнерски садници. Вкупен капацитет на расадникот е 2.800.000 броја садници . Во 2007 година во расадникот е извршено тампонирање на пат, регулација на речното корито, чистење на сите корови и чистење на цела површина на расадникот од пенушки и избојци.

152 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

153

Голак

- Делчево

дипл. правник Боро Атанасовски Раководител на ПШС Голак- Делчево

Историјат На територијата на Општините Делчево и Македонска Каменица со шумите стопанисува ЈП”Македонски шуми” Подружница “Голак”Делчево . Во1952. година се основа шумско стопанство со седиште во град Делчево, како установа со самостојно финансирање. Имотот со кој стопанството управува се состои од: Сите општонародни шуми, шумски земјишта и високопланински пасишта во следните граници: -Од север: од Султан тепе (2085) оди по сртот (вододелницата) до граничниот камен број 90 (Руен 2252 м.н.в.) на македонскобугарската граница. Од тука по државната граница се до граничен камен број 72 (Дрндарица).

-Од исток: по македонско-бугарската граница од граничниот камен број 72 до месноста “Крива Бука”-Кадиица.

-Од југ: од Крива Бука по потокот (Сува Река),слегува преку кота 837, го сече патот Делчево-Пехчево, преку кота 732, Ридот Иринец се качува на Бајастепе (1346 м), по сртот преку кота 1315, слегува низ голем Џиновец се качува преку Сипков рид до местото Стара Кула(Обозна).

-Од запад: од место Стара Кула (Вододелницата) преку Обозна (1187м), Јастребот(1273), Чавка(1538), Осиката(1202), Какинова Чука (920), кота 930 влегува во река Брегалница,по Брегалница до кота 405,потоа по потокот Свидница по ридот кота 889 Чукар, натака по сртот преку Побиен камен, Пресвртлива чука (1131), Китка(1847) кота 1868, до Султан Тепе (2085), котите и границите се земени од генералштабна карта 1925 година М=1:50 000 • Шумски расадник површина 4,50 ха и со една расадничка зграда .

154 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Во 1952 година со Решението за оснивање на Шумското стопанство Делчево се дадени шуми со ниска продуктивност со површина од 19.184 ха од кои очувани шуми се 6.541 ха и деградирани шуми и шикари се 12.643 ха. Со неизградени шумски патишта, површини на голини со изразена површинска ерозија. Со брзата инвертаризација на шумите 1949/50 година се евидентирани следните типови на стопански шуми: Во периодот 1952/62 година за шумите се изработувани годишни и повеќегодишни планови и тоа: 1. Се изработува годишен дрво сечен предлог за сеча на дрвна маса во државни шуми, со планиран годишен етат на сеча. Дрвосечните предлози Шумското стопанство ги изработува,секоја година за тековната година,а ги одобрува Секретаријатот за земјоделство и шумарство Скопје. Годишен одобрен етат на сеча на дрвна маса за Општина Делчево е 10.000 м3. се врши ознака на пењушка, а сечата ја вршат корисниците на дрваната маса од страна на месното население.Во периодот од 1952 до 1962. Шумското стоанство не вршело режиски сечи.

• • • • •

ОЧУВАНИ ШУМИ ( 1 +2 Пребирно високостеблени шуми Иглолисни (црн бор) широколисни Нискостеблени широколисни шуми

• • • •

ДЕГРАДИРАНИ ШУМИ Лисничарен даб шикари НЕОБРАСНАТИ ШУМСКИ ПОВРШИНИ

6.501 ха 2.392 ха 988 ха 1.404 ха 4.149 ха • 12.643 ха 8.015 ха 4.628 ха 16.263 ха

Rede broj

Reden broj

2. Се изработува годишен план за пошумување на голините во општинина Делчево, за кое пошумување во 1956.година се формира Совет за пошумување на голини при ОНО Штип, а во општина Делчево се формира Установа за пошумување на голините. Пошумувањето на голините целосно го финансира Советот за пошумување на голини-Штип.

3. Извршено е прогласување на подрачјето на општина Делчево како ерозивно подрачје со Одлука на Владата на НР Македонија од 1958.година, со која Одлука се прогласени и други ерозивни подрачја од Републиката. На 26.12.1960.година Шумско стопанство “Голак” со седиште во град Делчево, како стопанска организација кое ги .извршува работите утврдени со Законот за Шумите (сл. в. на НРМ бр.11/57) и други законски прописи од областа на стопанството на НРМ. Правилата за организацијата и работата на шумското стопанство донесени и одобрени од НО на Штипска околија од 1961.година Од 01.01.1972.година Шумското стопанство се интегрира со претпријатието за дрвна индустрија”Треска” Скопје-погон за стопанисување со шуми-Делчево. Од 01.01.1990.година Согласно одредбите на Законот за претпријатија се врши пререгистрација во Окружниот стопански суд-Штип. Регистрирано е: Јавно претпријатие Шумско с топанство “Голак” со седиште во град Делчево, издвоено од системот “Треска” и со сопствена жиро сметка. Од 24.04.1996.година Јавно претпријатие Шумско стопанство “Голак” поради лошата финасиска состојба и искажаната Povr{ina - ha загуба за деловната 1995.година Шумското стопанство “Голак” Делчево е воведен-СТЕЧАЈ со стечаен управник Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska за edinica Povr{ina Vkupno Drvna masa Godi{en . Стечајот na [SE obrasnata Va`nost Visoki Niski Kulturi [ikara Etat m3 m3 prirast m3 трае до 31.12.1998.година S na podru`nicata - [umskostopanska O O Oedinica Sedi{te

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

Од 01.01.1999.година “Голак”Делчево е во состав на ЈП”Македонски шуми” до денес. [.S. " S T O G O VПодружницата O "- DEBAR 1 "Bawi{te-Kosovrasti" 2006-2015 2.712,00 4.344,20 1.874,20Каменица на површина 64.952 1.09835.740,60 7.356 Подружница ШС”Голак” Делчево стопанисува во општините Делчево и2.470,00 Македонска под шума 2 "Jama-Melni~ani" 1999-2008 3.863,60 3.862,60 1.838,10 1.975,20 49,30 528.476 8.789 77.211 ха3 од"Modri~-Stogovo" кои 16.049 ха се приватни шуми и 15.291 , лисјарски 23.463 ха и четинари 7.907 2008-2017ха државни 5.888,10 шуми 5.526,10 427,00 видови 4.132,10 967,00 359.074 ха.

5.491 34.525 12.463,70

Reden broj

Vkupno

13.732,90

4.735,10

7.981,50

49,30

967,00

952.502

15.378

119.092

Povr{ina - ha Sedi{te na podru`nicata - [umskostopanska edinica

Va`nost

Povr{ina na [SE

Vkupno obrasnata

Visoki

Niski

Kulturi

[ikara

Drvna masa m3

Godi{en prirast m3

Etat m3

[.S. "G O L A K" - DEL^EVO 1 2 3 4 5 6

"Kamenica" "Dram~e- El.vrv" "Vetren-Saraevo" "Sredna Obozna" "Golak" "Dulica - Siva Kobila" Vkupno

2003-2012 2003-2012 2004-2013 2006-2015 2004-2013 2001-2010

4.717,00 4.104,50 7.828,30 6.386,50 7.929,70 4.774,60 35.740,60

4.048,70 3.841,50 5.531,40 4.081,60 6.708,20 3.618,90 27.830,30

3.377,20 3.208,10 1.669,60 3.470,50 1.764,90 3.230,80 16.721,10

671,50 633,40 3.861,80 454,00 4.861,30 199,80 10.681,80

157,10 82,00 21,40 260,50

166,90 166,90

636.725 339.689 343.912 353.793 416.649 304.727 2.395.495

10.137 11.288 9.645 7.688 11.681 7.862 58.301

64.084 49.991 64.973 56.668 81.220 38.574 355.510

155

Шумското стопанство “Голак”Делчево има изградено шумско камионски земјени патишта во должина од 244.40 км, шумски бараки 653,м2, стопански објекти 500, м2 и помошни објекти - штали и магацини 1.120м2 . Во моментов ПШС “Голак” Делчево се вработени 39 на неопределено време и 9 работници на определено време до 6 месеци. Површините под дабовите шуми и останати лисјари зафаќаат површина од 15.594 ха и дрвна маса од 824.051 м3 или 53м3/ ха , буковите шуми зафаќаат поврина од 4.230 ха со дрвна маса од 743.818 м3 или 176м3/ха. Површините на боровите шуми и останати четинари зафаќаат површина од 7.540 ха со дрвна маса од 819.347 м3 или 108 м3/ха -Пошумување на подрачјето на општина Делчево и Македонска Каменица во периодот од 1973-1992 година е извршено на површина од 4.375 ха од старана на ШС”Голак” Делчево” и 2.130 ха од страна на ВП”Брегалница” Кочани Во периодот од 1993-2007.година. Подружницата извршила пошумување на површина од 307 ха на голини и пошумување на површини после сеча на 1.2010 ха со црн бор, бел бор, смрча дуглазија, багрем, даб, јасен и јавор сите од сопствениот расадник кои е во склопот на Подружницата. Подружницата “Голак” Делчево има сопствен шумски расадник на м.в.”Дервишица” за производство на класични садници од различни видови иглолисни и лисјарски видови . Шумскиот расадник”Дервишица” од Делчево е оформен кон крајот на 1947.година и почетокот на 1948.година од Министерството за шумарство-Скопје. Првото расадничко производство се багремови фиданки со водраст 1+0. Во текот на наредните години 1949, 1950 и 1951 година се произведувани и фиданки на јасен, брест и кисело дрво, сите со воздраст 1+0.

Расадник Дервишица Расадникот под Републичка управа е се до 21.10.1952. година, од овај датум со Решение бр. 2942 на Н.О.на Малешевска околија шумскиот расадник со површина од 4,50 ха и расадничка зграда е предаден на шумското стопанство во Делчево, со вработените во расадникот. Од 1952.година во шумскиот расадник “Дервишица” од Делчево започнува производството на црн борови фиданки со воздраст од 2+0 .година како и други видови. Во шумскиот расадник од формирањето 1998-2008.година се произведени 6.932.920 садници од лисјари и четинари од следните видови : Видови на садници кои се произведени во период 1998-2008 г. ц.бор

б.бор

1.452.870

3.154.770

Багрем

Лисјари јасен,к. топола

смрча

1.981.550 105.030 105.630 В к у п н о: 6.932.920

аризон. чемпрес

дуглазија 2+0

93.570

36.500

Местоположбата на шумскиот расадник е југоисточно од градот Делчево.Почвата на шумскиот расадник е речен алувијален нанос со подземна вода на длабочина од 4 до 8 м . До 1973.година се наводнуваше гравитационо од проточните води на р. Брегалница , со отворен канал за наводнување. Од 1973.година наводнувањето на расадникот се врши со подземна вода од бунари и систем на цевки-прскалки со вештачки дожд. Пласманот на произведените садници од расадникот е во Република Македонија и Јужна Србија, а за здравствената состојба на фиданките во почетокот се грижат стручњаци од Шумарски институт-Скопје, а подоцна надлежните катедри за заштита и одгледување при Шумарски факултет-Скопје. Шумскиот расадник “Дервишица” е на површина од 1,50 ха, поделен на 7 парцели со правоаголна форма и патеки помеѓу парцелите.

156 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Во периодот 1998-2008.година евидентирани се 71 пожар и опожарена површина од 870,51 ха. За бесправна сечи во периодот 1998-2008.година против прекршителите се поднесени 742 барања за поведување на прекршочна постопка и одземена дрвна маса во количина од 569,97 м3 Со основањето на Шумското стопанство “Голак” Делчево во 1952.година и веднаш во почетокот на 1953.година се формира и шумочуварската служба во состав на ШС Делчево по шумски региони со големина од 1.500 до 5.000 ха површина на географско гравитационо подрачје на општината Делчево и мали површини од општините Берово, Виница и Кочани. Директор на шумското стопанство е именуван Шумарскиот техничар Пано Паговски. Првата Шумочуварска служба е формирана 1945.година од вработените во шумската народна милиција и при народните одбори во општините. Со основањето на ШС со седиште во град Делчево се именува и првиот директор на стопанството од Н.О на Малешевска околија, е шумарскиот техничар Јордан Тасевски од 1953.година до1955.година. Од 1955 -1957.година шум. техн. Пано Паговски Од 1957 -1960.година е шум.тех. Стефан Јанчовски. Од 1960 -1961.година инж. Мирослав Кушевски Од 1961-1966 .година шум.тех.Стефан Јанчовски Од 1966 - 1973.година инж. Асен Давитков и повторно1981 - 1985.година Од 1973 -1977.година инж. Методи Крстевски Од 1977-1981.година инж. Славе Петковскии и повторно 1985-1988.година. Од 28.12.1988.година до 05.02.1990.година има принуден управник е именуван Мирчевски Здравко. Во 1990.година за В.Д. директор е именуван инж. Асен Давитков. Од 1990 -1994.година инж. Драго Стоименовски. Од 1994 -1995.година инж. Владе Ангелов Од 1995 -1996.година инж. Илчо Стојчевски Од 1966 -.1998.година за стечаен управник бече назначен инж. Петре Маневски Од 1999 - 2001 и 19.12.2001.година до 29.11.2002.година дипл.прав. Боро Атанасовски Од 23.07.2001 до 19.12.2001.година и од 29.11.2002. година до 09.08.2005.година е именуван инж. Миле Стоименовски Од 09.08.2005 до 18.10.2006.година е именувана инж. Мира Стојчевска Од 18.10.2006.година до денес и именуван дипл.прав. Боро Атанасовски Боро Атанасовски дипл. правник Роден 1961.година, во с. Моштица, Делчево. На Правниот факултет - Скопје дипломирал во 1984.година Во 1989.година. Се вработил во РОЦ Саса М.Каменица а потоа истата година се вработил во ПОС ШС Голак Делчево на работно место СЕКРЕТАР. На ова место работел до 01.01.1999 .година.

-Во 1999.година е директор-раководител на ПШС Голак Делчево и на ова место останал до 23.07.2001.година Повторно како раководител-директор на ПШС Голак Делчево е именуван на 19.12.2001.година до 29.11.2002 .година На 18.10.2006.година е именуван за Раководител -директор на ПШС Голак Делчево.

157

Информирање во ЈП Македонски шуми Со формирањето на ЈП Македонски шуми во 1998.година се укажа потреба од адекватно информирање на вработените, деловните соработници и јавноста во Република Македонија за работата на Јавното претпријатаие и Шумарството во Македонија. Управниот Одбор и менаџерскиот тим донесоа одлука за издавање на информативно гласило-списание. Формиран е првиот Издавачки совет и главен уредник, кои изготвија програмска ориентација и содржини на списанието, конципирани така да ги следи сите настани, случувања, актуелности во работењето. Списанието " Наши шуми" го подготвува редакција составена од два до три члена, во консултација со Издавачкиот совет на весникот. Содржините ги одбира, предлага, во соработка со Издавачкиот совет на Весникот, главниот и одговорен уредник,назначен од генералниот директор. Весникот соработува и со надворешни соработници. ЈП "Македонски шуми" го издава списанието "Наши шуми" во кое обработува теми од шумарство, екологија и заштита на животната средина. Списанието нема комерцијален карактер (не се продава) и служи за потребите на ЈП "Македонски шуми" и неговите соработници од областа на шумарството. Списанието "Наши шуми" со своите содржини : • ги анимира и запознава вработените на Јавното претпријатие со актуелните состојби, случувањата, промените и состојбите во шумарството; • презентира научни трудови и теми на експерти од областа на шумарството; • едуцира од областа на заштита на животната средина; • ја подигнува еколошката свест и култура; • обработува теми од областа на дрвната индустрија; • анимира здрав начин на живот и исхрана; • гради здрав однос кон заштитата на природните ресурси. Списанието излегуваше 4 пати годишно со вкупен тираж од 6000 броја годишно, подоцна тиражот е зголемен на 9000 . Првобитниот дизајн и логото на списанието го направи стручен тим на чело со академик Костадин Танчев-Динката, со определени рубрики и печат во колор. Прв уредник на списанието е шум.инж. Марена Ангова-Сечкова. Темите кои се обработуваат во списанието се одбираат според нивната актуелност, квалитет на презентирање и стручност на обработка, што е во интерес на квалитетот, стандардите и читаноста на списанието. За промените на рубриките одлучува Издавачкиот одбор на предлог на Редакцијата на списанието, а за неговиот квалитет се грижи Редакцијата на списанието и главниот уредник. Дистрибуцијата на списанието "Наши шуми" се врши до сите институции во државата, до подружниците (бројот се определува според бројот на вработените), до деловни соработници на претпријатието (кај нас и во странство), како и до образовните центри и училишта каде со особено внимание и интерес го обработуваат и читаат. Издавањето и печатењето на Весникот "Наши шуми" е финансирано од издавачот-ЈП "Македонски шуми" и дел од отстапување на рекламен простор на соработници и фирми од шумарството, според Ценовникот за рекламирање во "Наши шуми", донесен од Издавачкиот одбор.

158 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

информирање ЕДИТОРИЈАЛ

Менувајќи ја свеста за шумата, се менуваме себе си! Со текот на времето се менуваше Издавачкиот

одбор и главните уредници, но големи концепциски промени немаше. Списанието има своја физиономија и изградена уредничка концепција по која стана препознатлив и баран од вработените во претпријатието, на Шумарскиот факултет, МЗШВ и други Министерства, кај деловните соработници и кај останататите читатели. Од број до број се зголемуваше и бројот на шитателите, но и бројот на соработниците, меѓу кои има многу истакнати научни работници, професори, новинари, од СОЊА НИКЧЕВИЌ еколози, инженери и вработени во Јавното претпријатие. Главен и одговорен уредник на списанието од 2000.година е Соња Никчевиќ. Од првиот до последниот број, Редакцијата на списанието Наши шуми добиваше пофалби и позитивни коментари за нашинот на известување, афирмативноит приод во следењето и одбележувањето на сите настани кои се случуваа во препријатиети и во шумарството воопшто. Долго време списанието беше единствено средство за афирмација во Јавното претпријатие во јавноста, своевиден дневник кој хронолошки го следеше неговиот развој и го презентираше во јавноста. Досега се издадени 42 броја на списанието наши шуми. Тоа се вкупно 1260 страни пишан материјал, илустриран осмислен и презентиран на јавноста!

ЕДИТОРИЈАЛ

Менувајќи ја свеста за шумата, се менуваме себе си!

Преg Вас, почитувани читатели, е 40-тиот јубилеен број на списанието Наши шуми. Преg Вас, почитувани читатели, е 40-тиот

Преg gесет гоgини, на крајот gалечната јубилеен бројоgнавеќе списанието Наши1998 шуми. гоgина, излезе првиот број на списанието Наши шуми, Преg gесет гоgини, оg веќе gалечната 1998 направен со сиот ентузијазам и желбаназакрајот созgавање излезе број на списанието Наши шуми, на нешто ново, но игоgина, нешто штопрвиот ќе трае... направен со сиот ентузијазам и желба за созgавање

на нешто ново, но и нешто што ќе трае... Замислено како списание во кое ќе се обработуваат теми оg шумарството, екологијата и заштитата на животната Замислено како списание во кое ќе се обработуваат теми среgина, роgено заеgно со ЈП Макеgонски шуми,и стана главенна животната оg шумарството, екологијата заштитата од СОЊА НИКЧЕВИЌ и еgинствен информатор свеgок заеgно за развојот и растежот среgина,и роgено со ЈП Макеgонски шуми, стана главен на претпријатието. иKако афирмативно информативно еgинствен информатор и свеgок за развојот и растежот претпријатието.

Kако афирмативно информативно гласило, Наши шуминарастеше и се развиваше ... и гласило, Наши потешкотии шуми растешеи ипрепреки. се развиваше ... и созреваше наgминувајќи ги сите созреваше наgминувајќи ги сите потешкотии и препреки.

И не се откажавме, ниту поgзастанавме. Изgржавме И не се откажавме, ниту поgзастанавме. Изgржавме во нашата намера менувајќи ја свеста за шумата – gа во нашата намера менувајќи ја свеста за шумата – gа се менуваме и ние во оgносот кон неа. Ни еgен миг не се менуваме и ние во оgносот кон неа. Ни еgен миг не заборавивме gека списанието созgаgено за презентација заборавивмее gека списанието е созgаgено за презентација на работата на ЈП, наза работата афирмација на заинтегралното на ЈП, афирмација на интегралното стопанисување со шумите и маркетинг на шумарството, стопанисување со шумите и маркетинг на во шумарството, во на шумите со и шумарството, исклучителна желба функција на шумитефункција и шумарството, исклучителнасожелба и настојување за приgонесна приовие реализација и настојување за приgонес при реализација цели. на овие цели. gека свеста категорија како филозофска категорија е Знаејќи gека свеста Знаејќи како филозофска е опреgелена со местото на поеgинецот во општеството, опреgелена со местото на поеgинецот во општеството, не претенgиравме за брзо, туку постапно, континуирано не претенgиравме заи брзо, туку постапно, континуирано преg се, планирано менување на свеста за значењето и преg се, планиранонаменување на свеста за значењето шумите. Нашето внимание, програмски и уреgувачки на шумите. Нашетое внимание, програмски уреgувачки насочено кон опреgеленаи целна група на луѓе кои е насочено кон опреgелена целна групасонанивлуѓе кои gишат и се развиваат мислат на шумите, растат, на прироgата на шумите … мислат на шумите,восоритамот нив растат, gишат и пулсот се развиваат во ритамот на прироgата и пулсот на шумите … Знаејќи gека, за gа порасне gрвото, преg се треба gа се

семе преg кое претставува на сегашноста, Знаејќи gека, за gа посаgи пораснеgобро gрвото, се треба gаиgнина се им благоgариме на сите што помагаа со свои прилози и посаgи gобро семе кое претставува иgнина на сегашноста, позитивна енергија во развојот и растежот на списанието им благоgариме на сите што помагаа со свои прилози и „Наши шуми” и шумарството во Република Макеgонија. позитивна енергија во развојот и растежот на списанието „Наши шуми” и шумарството во Република Им благоgариме на бројнитеМакеgонија. шумарски стручњаци кои беа наши соработници, а преg се огромна благоgарност

актуелниот генерален gиректор кои г-gин Влаgимир Им благоgариме на gо бројните шумарски стручњаци Бахчовановски, како и на сите генерални gиректори оg беа наши соработници, а преg се огромна благоgарност постоењето на ЈПг-gин Макеgонски шуми, кои ја разбираа и gо актуелниот генерален gиректор Влаgимир програмската Бахчовановски, какопоggржаа и на сите генералниориентација gиректори на оg списанието. постоењето на ЈП Макеgонски шуми, кои ја разбираа и Благоgарност gо сите кои ни помагаа и беа со нас во поggржаа програмската ориентација на списанието. време на созgавањето, но благоgарност и gо оние кои не

можеле или не сакале gа помогнат, оg кои научивме gека

Благоgарност gо сите коипатот ни помагаа и беа со нас во низ сегашноста. сепак, кон иgнината поминува време на созgавањето, но благоgарност и gо оние кои не можеле или не сакале gа помогнат, оg кои научивме gека сепак, патот кон иgнината поминува низ сегашноста.

А креатори на сегашноста сме ние самите, со својот оgнос кон шумите и животната среgина.

А креатори на сегашноста сме ние самите, со својот оgнос кон шумите и животната среgина.

НАШИ ШУМИ • 7

АВГУСТ 2008

АВГУСТ 2008

Соња Никчевиќ.

НАШИ ШУМИ • 7

159

Имајќи ги предвид современите движења во информирањето и бумот на елекронските медиуми во светот, како и фактот дека информирањето и достапноста на информациите од јавен карактер имаат исклучително значење за имиџот и презентацијата на претпријатието во јавноста, во март, 2005. година, ЈП Македонски шуми ја промовираше својата вебстрана www.mkdsumi.com.mk Со тоа стана дел од глобалниот информативен свет на комуникации и информации, стана дел од веб-информирањето. На веб –страната на ЈП Македонски шуми можат да се најдат сите податоци и информации за претпријатието, почнувајќи од основните податоци за стопанисувањето со шумите, работата на секторите, редовно следење и известување за сирте тековни настани во и околу претпријатието. На веб-страната се објавени сите тендери и јавни набавки, известувања и објави, одбележени сите сминари, советувања и други случувања. Страната редовно се ажурира и е дел од современите електронски комуникациски средства за он лине- контакт со светот. Содржината на страната ја подготви и осмисли уредувачки тим од Службата за информирање и маркетинг. Веб страната е преведена и на англиски јазик со што дефинитивно е постигната глобална комуникација.

www.mkdsumi.com.mk

Со цел да се афирмира работата на ЈП по области се издадени повеќе рекламни материјали меѓу кои брошури и проспекти за ЈП Македонски шуми, брошура за лов и ловен туризам во ЈП Македонски шуми, брошура за други шумски производи, папка со брошура и ценовници за ловство и други рекламни материјали со лого на претпријатието. Скоро секоја година се изработуваат авторски рекламни материјали (роковници, календари, брошури), кои служат за идентификација, афирмација и формирање сопствен имиџ, што е една од главните компоненти на градење на современо ориентирана фирма. Редовната и континуирана соработка со другите институции, пред се медиумите во Република Мкаедонија, придонесе за препознатливост на ЈП македонски шими како современа, модерно ориентирана и фирма со изграден имиџ. Покривањето на ЈПМШ во печатените и електрониските медиуми е пресудно за тоа како ЈПМШ ќе биде перцепиран во јавноста, а на тој начин и на планот за работа според кој работи. На тој начин ЈПМШ ќе допре со позитивен, реален профил во весниците, професионалните списанија, интернетот, радиото и телевизијата. Во рамките на проектот за Институционална соработка со Статског-Норвешка на 08.12.2005 година е донесена Стратегија за комуникации и информирање. Овој документ беше подготвен од во соработка на Службата за информирање и маркетинг и маркетинг службата на Статског од Норвешка и влезе во Стратешкиот план, со акционен план во кој се дефинираат главните насоки во интерната и екстерната комуникација на претпријатието. Направена според анализа на анкетите кои беа спроведени во Јавното претпријатие, претставува документ кој послужи, пред се , за поставување на основите на внатрешна комуникација, преку имплементирање во системот за ИТ, со поврзување во ИНТРАНЕТ комуникација(внатрешно електронско поврзување и интерна комуникација), а потоа и за правилно препознавање на надворешните целни групи и нивна анимација во интерес на квалитетна промоција на Јавното претпријатие во јавноста и соработка со надворешните соработници. Оваа Информациска и Комуникациска Стратегија е усвоена од Управниот Одбор / Менаџерскиот тим на ЈПМШ. Информациската и комникациската стратегија е формулирана во општи рамки и е насочена кон поддршка на стратегијата на ЈПМШ, како што е формулирно во стратешкиот план. Оваа информациска и комуникациска стратегија ги опфаќа сите информациски и комуникациски активности на ЈПМШ. Таа претставува средство кое раководството и вработените го користат за да се осигураат дека секој граѓанин, организација или претпријатие имаат вистински пристап до информациите во врска со активностите и задачите на ЈПМШ, како и олеснување на јавното учество и влијание. Информацијата е клучна одговорност на раководството. Главните предизвици се збогатување на знаењето и вештините од областа на информација и комуникација, понатамошен развој и разбирање на улогата на секој менаџер и вработен во оваа работа, како и развивање на употребата на посоодветни информациски канали. Изготвувањето на надворешно - ориентиран профил претставува цел и главен предизвик. Основата за постигање на оваа цел е интерна комуникација која добро ќе функционира.

Човекот е како стебло - зелено или суво, зависно од тоа какви зборови изговара 160 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

СОРАБОТКА Потпишување на Колективниот договор за работниците во ЈП „Македонски шуми„ Врз основа на член 1 став 2 и член 203, 206, 210 и 219 од Законот за работни односи (Сл.весник на РМ бр.62/2005), Синдикатот на работниците од шумарството и дрвната индустрија на РМ, претставуван од претседателот на Синдикатот и Јавното претпријатие за стопанисување со шуми "Македонски шуми" П.О.

- Скопје, претставуван од претседателот на Управниот одбор и директорот, склучија КОЛЕКТИВЕН ДОГОВОР за работниците во ЈП за стопанисување со шуми "Македонски шуми". На на 06.02.2006.година, Генералниот директор на Јавното претпријатие "Македонски шуми" г-динот Ацо Ѓурчески и претседателот на Синдикатот за шумарство и дрвна индустрија на Република Македонија г-динот Живко Митревски го потпишаа Колективниот договор за работниците во Јавното претпријатие за стопанисување со шуми "Македонски шуми" П.О. Скопје. Присутни беа и Претседателот на Управниот Одбор на ЈП "Македонски шуми" г-динот Александар Трендафилов, претставници од ДООЕЛ-ите на дрвната индустрија, членовите на Претседателството на гранскиот синдикат, менаџерскиот тим на ЈП "Македонски шуми", членовите на Управниот Одбор на ЈП "Македонски шуми" и претставници на медиумите. Во таа пригода се потпишаа и неколку други колективни договори со ДОЕЛ-и пилани. Потпишувањето на овој Колективен договор е во предвидениот рок, и како нормативен акт е меѓу првите во државата. Станува збор за Колективен договор кој е резултат на високо одговорен однос на Синдикатот и менаџментот на ЈП "Македонски шуми" и е реално верификување на социјалното партнерство. Договорот е резултат на повеќедневната работа помеѓу работните тела на ЈП "Македонски шуми" и на Синдикатот, кои заеднички во конструктивна атмосфера, преку силата на аргументите, презентирани и од една и од друга страна, успеја да ги усогласат сите разлики по определени прашања. И во фазата на преговарањето е покажан висок степен на одговорност, но истовремено се применети и модерни техники на преговарање кои имаа за цел елиминирање на спорните прашања. Во концептот на Колективниот договор како и во неговото структуирање е присутна основната цел, а тоа е заедничкиот интерес, нормално, ефикасно и ефективно функционирање на самото претпријатие со запазување на интересите на вработените во него. Во регулирањето на меѓусебните права и обврски од работниот однос меѓу работникот и работодавачот се запазени неколку принципи.

-Обезбедување на практичен Колективен договор кој ќе ги уредува и разрешува сите спорни прашања; -Колективен договор чија основа се темели на постоечката законска регулатива, на решенијата од конвенции на МОТ и позитивни искуства од земјата и Европа; - почитување на постоечките права и на работниците работодавачот. Со Колективниот договор е утврдена и најниската плата од 6.500,00 денари, поаѓајќи од можностите на претпријатието, општото ниво на платите во државата, ниво на продуктивноста и слично. Истовремено, во член 55, став 2 се предвидува и годишно усогласување со кумулативното движење на трошоците за живот. Новина во делот на платите е институционализирање на нов начин на исплата на платите кој посебно го стимулира продуктивното работење и наградувањето се поврзува со реалниот учинок во работењето. Во Колективниот договор се задржуваат постоечките додатоци и надоместоци на плата, вклучувајќи го и регресот за годишен одмор. Со цел максимално да се избегне долгорочно судење по однос на повредата на правата, а со тоа и елиминирање на штетните последици и за работникот и за работодавачот, предвидена е двостепеност во постапката, а исто така се предвидени и критериуми по однос на отказ од деловни причини (поранешен економски, структурален и технолошки вишок)." За елиминирање на споровите од индивидуален и колективен карактер се предвидува мирно решавање на споровите преку институтот Мировен совет и Арбитража, а во случај на штрајк подетално се регулира постапката за штрајкот. Во колективниот договор се дефинира позицијата и на Синдикатот, со потпишување на посебнииот договор за регулирање на односите меѓу Синдикатот и претпријатието во кој се пропишуваат условите за дејствување на Синдикатот. Овој Колективен договор се склучува во период од три години, а перспективно, доколку се случи идно преструктуирање, сите одредби и социјални права преминуваат како обврска да ги реализира новиот работодавач.

161

Протокол за Институционална соработка

Во интерес на заштитата на шумите како национално богатство на РМ, а врз основа на своите надлежности , ЈП "Македонски шуми" воспоставува Протокол за институционална соработка . Протоколот произлегува од Заклучоците донесени на Работен состанок одржан на 01.07.2005. , на иницијатива на ЈП "Македонски шуми"меѓу: • МВР - Сектор за работи од јавен ред и мир, Сектор за сообраќајни работи, Сектор за гранични работи • Министерство за транспорт и врски • ЈП "Македонија пат" • Фонд за регионални и магистрални патишта • Државен пазарен инспекторат • Царинска управа на РМ • МЗШВ- Сектор за шумарство • МЗШВ- Државен инспекторат за шумарство • Шумска полиција Институционална соработка со: Фонд за регионални и магистрални патишта и ЈП Македонија пат ќе се состои во овозможување на користење на постојната инфраструктура на патиштата на РМ при воспоставување на контролни пунктови на т.н. критични мест, заради контрола на движење и проток на дрвна маса на регионалните и магистрални патишта. ЈП Македонски шуми со посебно барање ќе побара посебен режим за контрола на двожење по регионалните патишта. Редовната полиција, сообраќајната и пограничната полиција при патролирање во своите реони , при откривање на злоупотреби во шума ги известува подружниците и Шумската полиција. Во заедничките акции ќе учествуваат сите надлежни институции при што важен фактор е брзината на дојава, и брзината и ефективноста на реагирањето. Државната управа за царини на РМ е подготвена за соработка во можноста за добивање на информации за извоз на други шумски производи Со Државнот пазарен инспекторат и до сега постоела соработка. Треба да се одржат оперативни состаноци и врз основа на податоци и показатели да се преземат заеднички акции, со што соработката ше биде поефективна. МЗШВ и останатите структури и до сега соработувале. За комплетен успех потребна е координација на сите субјекти и поединечно извршување на задачите на секој пооделно. ЈП Македонски шуми ќе инсистира на комплетна координираност во акциите, вклучување на реонските чувари на шумите, преку дојава на надлежните во ШС кои понатаму ги координираат активностите. Контрола над сите извршители ќе се врши преку внимателно избрана внатрешна контрола која ќе работи по принцип на изненадување.

162 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

СОРАБОТКА протокол за соработка со Шумарски факултет На 13.12.2005 година, беше потпишан Протокол за соработка Меѓу: ЈП "Македонски шуми" претставувано од Генералниот директор г-дин Ацо Ѓурчески, и Шумарски факултет - Скопје, претставувано од Деканот проф. д-р Коле Василевски. Како резултат на досегашната соработка меѓу ЈП "Македонски шуми" и Шумарскиот факултет - Скопје, преземаат конкретни чекори за зајакнување и унапредување на идната соработка при реализација на истражувачки и други развојни проекти во областа на шумарството: 1. Заеденички настап пред деловни партнери при изработка на определени заеднички проекти од областа на шумарството 2. Заеднички настап пред Владата на Република Македонија и меѓународни институции при изработка на стратешки документи од областа на шумарството.

3. Соработка при изработување на Закони и подзаконски акти од областа на шумарството, заштита на животната средина, екологијата и друго.

4. Заедничка политика за образование - креирање на политика за вработување на кадри од шумарската струка, едукација на кадри во државата и странство за потребите на државата.

5. Институционална соработка меѓу Шумарскиот факултет и ЈП "Македонски шуми" и други релевантни институции, давање на помош на разни здруженија и кадри од шумарската струка, поконкретно (Здружението на инженери и техничари).

6. Поддршка и реализација на иницијативите за пошумување на голини, ерозивни подрачја и слично, со формирање на соодветни институции при Владата на Република Македонија.

7. Изработка на стратегија и развој на ловот и ловниот туризам во Македонија.

8. Организирање и координација на искористувањето на споредните шумски производи.

9. Стручна соработка при изработка на весникот "Наши шуми" кој излегува шест пати годишно.

10. Размена на стручни материјали и трудови и објавување на веб страните на двете институции.

11. Организирање на стручни советувања / курсеви и дообука на стручни лица и други работници од областа на шумарството за правилно искористување на дрвната маса и други шумски производи.

12. Изработка на стратегија за развој на дрвната индустрија во РМ и нејзините подсистеми.

Од наведените области на соработка меѓу двете страни во иднина за секој проект ќе следи договор за конкретна работа, со прецизирани обврски за двете страни, се разбира со заеднички економски интерес.

163

Инаституционална соработка со Норвешката Државна Шумарска корпорација Статског СФ Во 2002 година по иницијатива на канцаларијата за врски на Кралството Норвешка воспоставен е контакт на Норвешкото Министерство за надворешни работи со Јавното претпријатие "Македонски шуми" Скопје за изработка на студија за елаборирање на можноста за институционална соработка помеѓу ЈП "Македонски шуми и Норвешката Државна Шумарска корпорација "Статског СФ". Владата на Кралството Норвешка преку Министерството за надворешни работи на Норвешка ја финансираше физибилити студија за институционалната соработка меѓу Јавното претпријатие "Македонски шуми" и Статског СФ. Со тоа даде придонес во политичкиот и демократски развој во Македонија преку организацискиот развој на шумарскиот сектор. Јавното претпријатие се соочува со предизвиците на политичката и економска ситуација во регионот. Институционалната соработка може да биде средство за идниот развој на организација и да ги постави основите за економска одржливост на Јавното претпријатие, како главна иституција во шумарскиот сектор во Р.Македонија. Статског СФ може да му помогне на ЈП "Македонски шуми" во овој процес со давање на стратешка техничка помош и помош од организациска, административна и оперативна природа. Статског СФ е Норвешка Државна Шумарска Коорпорација, формирана во 1993 година, која претходно била Дирекција. Статског СФ се стекнал со искуство во процес на трансформација на стопанисување со државните шуми, соработката со Министерството, обезбедување добри услуги за одржлива економска база со јавни и приватни корисници. Статског СФ стопанисува со дел од стопанските шуми, во тек е со активностите на приватните компании, и заради тоа има искуство со приватниот сектор кој што е инволвиран на двете нивоа: оперативен (преку претприемачите) и менаџерски. Инволвирањето на независните субјекти е централен дел на сигурноста на стопанисувањето со шуми. Превиста ДОО е производ на Статског СФ добиен со одделување од Статског СФ врз консултација на интернационалните субјекти. Во декември 2002 година, тим од Норвешката државна корпорација за шумарство- Статског СФ го посети Јавното претпријатие "Македонски шуми" со цел отпочнување на преговори за соработка, а во 2003 година тим на Јавното претпријатие реализираше возвратна посета за продолжување на отпочнатите преговори. Ова резултираше со потпишување на договор за институционална соработка меѓу двете корпорации во 2004 година, кој се фокусира на организацискиот развој. Поточно, беше предложен нацрт Стратешки план за Јавното претпријатие со кој се дефинирани целите на меѓусебната соработка во која би требало да земе учество целиот менаџерски тим на ЈП"Македонски шуми ", на чело со генералниот директор. Затоа, од двете страни се формирани координативни групи од по пет члена, на чие чело од македонска страна водач на проектот е дипл. шум. инж Велимир Ранковиќ, а од норвешка страна г-дин Сигурд Оле Рууд, Во првата фаза се прибираа и анализираа податоци за состојбата на ЈП"Македонски шуми" со предлози, сугестии и мислења за идниот развој во согланост со одредбите од Стратешкиот план. Во рамките на Проект Планот за Институционална соработка меѓу ЈП"Македонски шуми"и Статског-СФ од Норвешка, во текот на месец мај 2004 година, се одржаа работни сесии, со учество на тимот кој го спроведува Проект планот за соработка од ЈП"Македонски шуми" и претставниците од Норвешка, г-дин Тормод Дале и г-дин Тронд Соренсен. Целта на овие работни сесии беше спроведување на SWOT- анализа (позитивности, слабости, можности и опасности), во работењето на ЈП"Македонски шуми". Сесиите се одржаа во Струмица и Охрид. Можности - и покрај сите недостатоци и слабости, заклучокот на СВОТ - анализата беше дека со дополнителни инвестиции од државата или некоја донаторска организација постои можност за подобрување на ситуацијата. Особено треба да се обрне внимание на реорганизацијата во фирмата, односно добар и адекватен распоред на расположивите стручни кадри во фирмата, подобра организација, зголемување на производството на квалитетна граѓа и трупци како и навремено испорачување на огревното дрво. Со ставање акцент на модерно маркетиншко современо настапување на пазарот, добро осмислено и со залагање на сите вработени, постои надеж шумарството во нашата земја да си го добие местото кое што го заслужува.

164 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

МЕЃУНАРОДНА СОРАБОТКА RAZGOVOR SO POVOD So SIGURD OLE RUUD - proekt lider na proektot za Institucionalna sorabotka so Statskog SFNorve{ka

vo razvojot i implementacijata na IT strategijata, koj pretstavuva najgolem del od ovie tri fazi.

Tretata faza treba{e da bide reforma na finansiskiot sistem.

Nie realno ne zapo~navme so finansiskiot sistem, no na nekoj na~in napravivme del od osnovata i nie sme sigurni vo toa, i sekako ona {to nie prepoznavame e deka pove}e ili pomalku e vo red, a edinstvenoto ne{to {to go postignavme e zgolemuvawe na Va{ite tro{oci. Taka {to od toj aspekt, toj pretstavuva neuspeh.

Ovoj proekt se bazira na dva stolba. Edniot e toa {to nie pravime, na{ite planovi, zada~i i zadol`enija, a drugiot e toa {to javnoto pretprijatie treba da go pravi. No sepak, va{ite zada~i se mnogu pote{ki i pokompleksni od na{ite; na{ite zada~i se MEGUNARODNI AKTIVNOSTI mnogu konkretni i ednostavno nie jalnata oddr`livost.  Proektot za instituciona- mo`eme da gi zavr{ime i da bideme Preku oddelot za konsalting “Avstriskiot dr`aven {umarski lna sorabotka me|u norve{kata zadovolni. konsalting” OBF gi podr`uva{e pogolemiot del na dr`avnite STATSKOG-SF i JP “Makedonski Va{ata zada~a se sostoi vo {umarski organizacii vo nivnite napori za prestruktuirawe, kako na {umi” trae ve}e ~etiri godini, adaptacija na organizacijata na noBalkanot, taka i vo centralna Evropa. Nainfrastruktura, ovoj na~in be{e prika`ana vo interes na na{ite ~itateli, i vata na planovite solventnosta, kompetentnosta i stru~nosta za vr{ewe vakava osobeno na onie koi {to dopol- iodgovorna zada~ite odna Strate{kiot plan i zada~a na pomo{ pri rekonstrukcija ina prestruktuirawe nitelno }e bidat vklu~eni vo voop{to se {to zaedni~ki sme na JP”Makedonski {umi”.

Prezentacija na dosega{niot ovoj proekt, ili se zasegnati na go dogovorile - toa e mnogu potek na sorabotkata me|u Statskog-SF i JP”Makedonski {umi” nekoj na~in, ka`ete ni go Va{eto kompleksna zada~a od na{ata i ima{e od liderot na proektot od norve{ka g-din Sigurd Ole bolki i napori gledi{te za dosega{niot tek na taa }estrana zna~i mnogu Ruud, pred pretstavnici na relevantni institucii vo {umarstvoto proektot? vo procesot na implementacija. na OBF Konsalting. rabotata na OBF od {to mo`e{e na Makedonija. Vo prezentacijata Rabotniot del na posetata na da se zaklu~i: bea naglaseni deka to~kite na rela- ne ste dobri vo Bi rekol dosega, Vie dvete delegacii se sostoe{e deka vo: Avstriskite {to dr`avnise {umi Mislam - Konsultativen sostanok vo (OBF - AG) deluva kako akcionersko tivno dobra sorabotka me|u dvata subjekti, so akcent na (te{ko uspe{no odnesuva do celite od razli~nite proces gi sproveduMZ[V so prisustvo na site rel- dru{tvo koe menaxira so prirodni takov evantni faktori vo pregovorite: bogatstva (530 000 ha {umi, 2 na- sproveduvawe na Akcionite plafazi, na{a predlozite za promeni) i novi na dvete fazi na proektot.

Ministerotgledano za zemjodelstvo,od cionalni parka, 82 straezera - sekoe vate Del od prezentacijata be{e {umarstvo i vodostopanstvo na so povr{ina od nad 50 ha, 2000 km na se ispolneti.

Go napravivme mislam deka }e bide korisno da predlogot za idniot na~in na RM, g-dinot Aco Spasenoski i vodeni povr{ini i pove}e od 20000 i organizadr`avniot sekretar na MZ[V, g- izvori) na 10% od avstriskata prestruktuirawe Strate{kiot plan na JPteritorija.

“Makedoniskoristi sorabotkata so OBF, ciona postavenost na JP so koja din Sa{o Mitrev i JP “Makedondr`avna OBF go pravi se ski {umi” kade be{e prezentira- ova kako profitabilno orientira- se prepora~uva trostepena postski {umi” zaedno so menaxerskiot avstriskiot pristap da Vi pomogne na sodr`inata i potencijalot na na kompanija, koja e oddr`liva vo avenost: upravuvawe na centralno predlo`eniot proekt. ekolo{ki, ekonomski i socijalni nivo (Direkcija), formirawe na 6 tim na JP. Strate{kiot plan na da gi implementirate ovie pro- Prezentacija na rabotata na uslovi. Pri toa, za biznis brojkite ({est) regioni i upravuvawe na loOBF-Avstrija so akcent na OBF- na OBF (180 milioni evra obrt, i kalno nivo (podru`nici). pretprijatieto, ne e moj, nitu na meni.

Senanadevam Vrz osnova zavr{niot raportdeka toa }e bide konsalting, koja se odr`a vo pros- 22 milioni evra EBIT vo 2006 gotoriite na JP”Makedonski {umi” dina) za ekonomskata odr`livost od norve{kiot pretstavnik, tretaStatskog, tuku proizleze od rabo- mnogu dobar pristap koj }e vi po- Prezentacija na dosega{niot zboruva i faktot deka OBF i nego- ta planirana faza za finansiskiot sistem vo JP, }e bide zamrznata tek na proektot za Institucio- vite vraboteni dva pati se nagrad- mogne tata na JP. niz ovie procesi vo interes nalna sorabotka me|u Statsk- eni so nagradata Panda od strana na do po~etokot na idnata godina koga }e se razgovara za prodol`uvawe og-Norve{ka i JP na ”Makedonski WWF, {to silen indi- na Fazite proektot zapretstavuva Instituvrabotenite vo JPM[ i Vla{umi”, koja se odr`a vo Klubot na kator deka OBF e isto taka seri- na sorabotkata vo ramkite na proektot za prestruktuirawe. pratenici-Skopje. kogase stanuva zbor za ekolo{ka data cionalna sorabotkaozenVi poznati. koja {to o~ekuva da se transS.N. Na prezentacijata koja se odr`a i socijalna oddr`livost. na 10.10.2006. vo prostoriite na JP vo Ekonomskiot usProektot zapo~na 2002 godina formirate.

Ona {to sega go gledam ”Makedonski {umi” prisustvuvaa: peh na OBF e rezulGeneralniot na JP, tat Prviot na zna~ajnata dokui i -trae sedirektor do denes. posle site ovie godini e deka kong-din Vladimir Bah~ovanovski, sevkupnata promdel od menaxerskiot na JP, ena na procesot na ment be{e tim Strate{kiot plan so ceptot za Institucionalna sor~lenovi na UO na JP”Makedonski menaxmentot, pre{umi” na Akcionen plan kojstruktuiraweto zaedni~ki go abotka me|u dvete pretprijatija, - Pretstavnici na MZ[V porane{nite admin- Pretstavnici na [umarski- istrativni edinici ispolnuvavme. vo ovoj slu~aj sodr`i edna golema ot fakultet vo Skopje, profesori so pomo{ na Avstrisi drugi priznati stru~waci kata Vlada koi nosea Potoa, od odminatata godina gre{ka. Vo samiot po~etok nie ne ja {umarstvoto. zaguba, vo ekonomski Prezenterite: g-din Kristikompanija menaxerskiot tim uspe{na i Direktorot, vklu~ivme Vladata, a golem del od jan Susan i g-din Mihael Suter bez kompromis za jasvojata nametnaa vtora odlukite se nosat vo Vladata, a ne vo prezentacija ja potrebata opi{aa ekolo{kata od i soci10 NA[I [UMI 33 Oktomvri ‘06 faza na proektot - Razvoj na IT vo Javnoto pretprijatie. Mo`ebi vo JPM[, kako element koj e neo- i }e uspee{e, no toa nikoga{ nema phoden vo idnoto funkcionirawe da go doznaeme poradi izborite. na JP. Navistina mislam deka minatoto Nie vo golema mera uspeavme rakovodstvo vo pretprijatieto }e

8

NA[I [UMI 33 Oktomvri ‘06

dostave{e Predlog do Vlada dokolku ne bea smeneti. Navistina go mislam toa. Bev mnogu optimisti~en vo maj / juni, no toga{ znaev deka e golemo politi~koto vlijanie i deka proektot treba da se odlo`i za posle izborite. Toga{ bev i pomalku optimisti~en. Toa navistina ne e povrzano so toa koj e na vlast, mo`ebi novoto rakovodstvo }e go napravi istoto, tie verojatno }e izlezat so konkreten predlog za promeni, no za toa }e treba vreme.  [to mislite za vklu~uvaweto na OBF-konsalting kako del od idniot zaedni~ki proekt?

- Mi se dopa|a pristapot. Tie vlo`uvaat pove}e sredstva na pomal period otkolku nie {to vlo`ivme, taka {to JPM[ zaedno so avstriskite konsultanti mo`e da imaat podobar proces, po{irok proces {to se odnesuva na organizaciskata postavenost otkolku na{iot, zatoa {to nie imavme sredstva samo za proces na sorabotka so menaxerskiot tim i nikoj drug. Tie imaat podobar pristap - vo proektot se vklu~eni JPM[ i Vladata na RM, preku resornoto Ministerstvo za {umarstvo.  Sledniot ~ekor vo na{ata sorabotka treba{e da bide izrabotka na finansiskiot sistem, dali ve}e e napraven tajmingot na idniot proekt ili }e treba dopolnitelno da se dogovori?

- Vo razgovorite so kolegite od Avstrija, Kristijan Susan od OBF, predlo`iv da go zamrzneme na{iot buxet na nekolku meseci i da po~ekame tie da napreduvaat so procesot, zatoa {to e navistina te{ko da se napravi specifikacija za finansiskiot sistem dokolku nemaat odlu~eno za idnata organizaciska postavenost. A isto taka ova se odnesuva i za implementacija na ostanatiot del od IT platformata, {to sega e va{a obvrska.

Vie treba da znaete kako }e izgleda organizacijata. Dokolku imavme predlog vo juni, a odluka na Vlada sega, }e mo`evme da prodol`ime, no sega }e go stopirame procesot, a potoa }e mora da po~neme povtorno, no ne od po~etok bidej}i nie ve}e napravivme dosta i kolegite od Avstrija go prepoznavaat toa. Tie sakaat da se nadgradat na na{ata

ЈП"Македонски шуми" треба да дејствува профитабилно, да биде поотворено и поодговорно кон јавноста, значи активностите беа насочени кон подобрување на интерната и екстерна комуникација и информатичкото и економско раководење. Првата година од соработката резултираше со извештај и презентација на стратешкиот план за важните активности на Јавното претпријатие. Во август 2005 година соработката продолжи со склучување на нов договор меѓу ЈП"Македондски шуми" – Скопје и Норвешката државна корпорација за шумарство "Статског СФ", Фаза 2: Развој на информативниот систем во Јавното претпријатие (во траење 2005-2006). Изработен е проект план за развој на информатичкиот систем, односно подобрување на текот на информациите кои се однесуваат на шумските рсурски, менаџментските процедури и вклучување на приватниот сектор меѓу централно ниво-дирекцијата и подружниците во јавното претпријатие, како и надворешните интересни групи. Информацијата е клучна одговорност за интерна комуникација помеѓу вработените. За таа цел формирана е Службата за Информатичка Технологија во дирекцијата на ЈП "Македонски шуми" во декември, 2005 год, со раководител Билјана Југова. Направени се првичните анализи со скенирање на постоечката опрема, анализа на капацитетот, одржаноста и можноста за скалабилност, приоритет во инвестирањето во согласност со финансискиот план и врз основа на Стратешкиот план се обезбеди основа за идентификација на поставените цели, достигнувањата и активностите. Прв дел според Стратешкиот план беше преговори и потпишување на договор со избраниот добавувач и имплементатор на решението во консултација и заеднички преговори со понудувачите, од страна на Јавното претпријатие, Билјана Југова и г-динот Магне Бергслид, ИТ Раководител во Статског. За првична имплементација избрани беа три пилот Подружници според повеќе утврдени критериуми (вкупен годишен етат, географска поставеност, број на вработени, техничка опременост во однос на човечки ресурси и опрема). Врз оваа основа избрани се подружниците во: Струмица, Кавадарци и Кичево. Центарот за податоци е сместен во Дирекцијата на Јавното претпријатие, а корисничката опрема за вмрежувањето во 3-те пилот Подружници и во Дирекцијата. Техничкото решение се состоеше од неколку точки: •

Структурно каблирање што би значело воспоставување на стандарден дизајн и топологија, стандардни компоненти, максимални растојанија, оптимизирани трошоци, поддршка за широк спектар на апликации и сервиси, флексибилни промени и додавање на компоненти.

• Сервисна инфраструктура, т.е. овозможување на напредни сервиси во рамките на LAN мрежата - сегментација на корисниците според нивото на пристап, контрола на пристапот до мрежните ресурси, администрација на протокот. Дизајнот на решението е да се извади макимална ефективност на секојдневните операции на вработените. Сервисната инфраструктура е базирана на следните елементи: Серверска платформа, Серверски софтвер, Платформа за зачувување (архивирање) на податоците, Корисничка платформа, Кориснички софтвер. Серверската платформа, серверскиот софтвер и платформата за зачувување на податоците се сместени во Дирекцијата на ЈПМШ, а корисничката платформа во Дирекцјата и оддалечените локации (3-те пилот Подружници). Целосната комуникација до серверската платформа и серверкиот софтвер се одвива по пат на TCP/IP протокол за комуникација. Серверската платформа ги овозможува следниве функционалности: Active Direktors, Domain, E-mail Services, Web Proxs Services, Web Services, Antivirus Services, Windous Software Update Services (WSUS)

165

•

LAN/WAN можности и опрема, т.е. Комуникациони сервиси -WAN мрежни линкови: изградба на LAN мрежа со високо квалитетни LAN компоненти и големи брзини, поврзување на постојната и новата ИТ опрема во LAN мрежата и нејзина оптимизација; Интернет пристап: воведување на централизиран пристап на интернет и негова дистибуција до сите локации поврзани со VPN -от, со вградена контрола на пристап; IPVN пристап. Беше спроведена задолжителна обука од 16 саати за секој корисник на новата платформа во специјализиран центар за обука, со симулирана мрежна инфрастуктура како поставената и пристап на секој корисник на сопствено PC. Во рамките на обуката беше опфатено: • запознавање со новата ИТ инфраструктура • запознавање со имплементиратните системи и нивната намена • работа со заеднички фолдери и делени локации (shered folders) • запознавање со маил системот во Македонски шуми • употреба на MS Outlook – детално • запознавање со безбедносните политики и анитивирус

Сега може да се каже дека во ЈП Македонски шуми има: • мрежа со сегментација на корисниците според нивото на пристап, • контрола на пристапот до мрежните ресурси, • администрација на протокот, • и негова дистибуција до сите локации поврзани со ВПН - от, со вградена контрола на пристап, • стандардизација за: • имиња на сервери: mkdexch – којшто претставува Интранет сервер и mkdisa – којшто претставува Интернет сервер, • имиња на PCs, • Глобал adress list, • Заедничка mailing листа, • Заеднички календарски ресурси, • Домеинот, веб сајтот како и е-маил адресите се mkdsumi.com.mk • користење на службена техничка опрема • користење на Интернет • користење на електронска пошта Воспоставувањето на маилот како начин за интерна комуникација помеѓу вработените овозможува транспарентен и навремен проток на информациите помеѓу вработените во ЈПМШ. Од направената анализа пред поставувањето на маилот како начин за интерна комуникација се дојде до заклучок дека вработените не користат ниеден начин за размена на податоци по електронски пат. Затоа се воспостави еден глобален маил систем Microsoft exchange којшто им овозможува на секој од вработените корисник на новиот информатички систем да користи службен маил за службена коресподенција помеѓу вработените, како и со надворешните соработници. Главната придобивка од овој систем резултира со намалување на месечните трошоци преку елиминирање на трошоците за корпоративни телефонски разговори помеѓу трите пилот Подружници со Дирекцијата на ЈПМШ, како и споделувањето на податоците со деловните соработници. Главните придобивки од воведување на интегрираниот информатички систем се рефлектираше на: • подобрена ефикасност и продуктивност на работењето во ЈПМШ. Со новата платформа се овозможи развој на информатичкиот систем во ЈПМШ, односно подобрување на текот на информациите, со што главните придобивки од воведување на интегрираните ИП комуникации се: • Намалување на месечните трошоци • Намалување на трошоците за одржување на целата инфраструктура • Сигурност и непрекинатост на комуникациите и сервисите • Заштита на доверливите податоци коишто остануваат заштитени преку целата јавна инфраструктура • Лесно додавање на нови сервиси и локации Реализацијата на втората фаза се пролонгираше и во 2007 година, а за лидер на проектот беше назначена м-р Костадинка Соколовска, помошник директор во Секторот за развој, инвестиции, план и анализа. Во фeвруари месец 2007 година се продолжи со проширување на мрежата т.е поврзување на сите подружници во единствена мрежа. Повторно е направена анализа на потребите и информатичката технологија која што е застапена на пазарот и дава можност за намалување на трошоците и поврзување на сите 30 (триесет) подружници.

166 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

МЕЃУНАРОДНА СОРАБОТКА Во март 2007 година согласно законската регулатив, а во консултација со претставниците од Статског ивршен е избор на добавувач на мрежна опрема со висок квалитет. Воведено е ново мрежно решение – инфраструктура со нов начин на поврзување со Cisco router во секоја подружница кој ќе обезбеди VPN конекција помеѓу подружниците, кои што ќе имаат подршка за VPN, Voice и QoC, како и подготовка за IP телефонија. Врз основа на ова новата инфраструктура се овозможи: • Флексибилност и можност за лесна надоргадба на системот и додавање на нови телефонски корисници • Постоење на XW како податочен и контролен центар којшто е поврзуван со другите истурени локации 30 со VPN тунелинг преку обична интернет конекција • Оптимизирање на трошоците за телефонските разговори со користење на мрежната инфраструктура и со нејзино надоградување телефонските трошоци се сведуваат на трошоците за месечната претплата за интернет, за разговори помеѓу подружниците ɋɟɝɚɲɧɚɬɚ ɫɨɫɬɨʁɛɚ ɫɨ ɂɌ – ɢɧɮɪɚɫɬɪɭɤɬɭɪɚɬɚ ɟ ɡɚɞɨɜɨɥɢɬɟɥɟɧ ɛɪɨʁ ɧɚ • Намалени трошоци за разговорите од фиксен на мобилен телефон со одредена надоградба ɤɨɦɩʁɭɬɟɪɢ ɡɚ ɢɡɜɪɲɭɜɚʃɟ ɧɚ ɫɟɤɨʁɞɧɟɜɧɢɬɟ ɪɚɛɨɬɧɢ ɨɛɜɪɫɤɢ ɧɚ ɜɪɚɛɨɬɟɧɢɬɟ • Намалени трошоци за одржување на инфраструктурата • Можност за идноɩɪɟɬɩɪɢʁɚɬɢɟ, имплементирање наɢɧɬɟɪɧɟɬ апликации развиени специјално за потребите наɦɪɟɠɧɚ Јавното претпријатие коишто би ɜɨ ȳɚɜɧɨɬɨ ɤɨɧɟɤɰɢʁɚ ɢ ɤɨɦɩɥɟɬɧɚ ɩɨɜɪɡɚɧɨɫɬ придонеле за поефикасно работење, т.е интегрирано софтверско решение адаптирано за потребите на Јавното претпријатие Сегашната состојба со ИТ – инфраструктурата е задоволителен број компјутери за извршување наɮɚɪɦɚ секојдневните ɩɨɦɟɼɭ ɩɨɞɪɭɠɧɢɰɢɬɟ (30) ɢ ɞɢɪɟɤɰɢʁɚɬɚ, ɤɚɞɟнаɫɟ ɧɚɨɼɚ ɫɟɪɜɟɪɫɤɚɬɚ ɢ работни обврски на вработените во Јавното претпријатие, интернет конекција и комплетна мрежна поврзаност помеѓу ɝɥɚɜɧɚɬɚ ɨɞɞɚɥɟɱɟɧɢ ɥɨɤɚɰɢɢ. подружниците (30) иɤɨɧɬɪɨɥɚ дирекцијата, ɧɚ кадеɫɢɬɟ се наоѓа серверската фарма и главната контрола на сите оддалечени локации.

ȼɬɨɪɚɬɚ ɮɚɡɚ "Ɋɚɡɜɨʁ ɧɚ ɢɧɮɨɪɦɚɬɢɱɤɢɨɬ ɫɢɫɬɟɦ ɜɨ ȳɉ"Ɇɚɤɟɞɨɧɫɤɢ ɲɭɦɢ" ɫɟ

Втората фаза "Развој на информатичкиот систем во ЈП"Македонски шуми" се имплементираше преку воспоставување на ИТ- технологија и ИТ- платформаɩɪɟɤɭ за претпријатието, со директна да се подобри протокот на информациите ɢɦɩɥɟɦɟɧɬɢɪɚɲɟ ɜɨɫɩɨɫɬɚɜɭɜɚʃɟ ɧɚцел ɂɌɬɟɯɧɨɥɨɝɢʁɚ ɢ ɂɌɩɥɚɬɮɨɪɦɚкои ɡɚ што се однесуваат на процесите на раководење помеѓу дирекцијата и подружниците во ЈП"Македонски шуми", како и кон ɩɪɟɬɩɪɢʁɚɬɢɟɬɨ, надворешните интересенти. ɫɨ ɞɢɪɟɤɬɧɚ ɰɟɥ ɞɚ ɫɟ ɩɨɞɨɛɪɢ ɩɪɨɬɨɤɨɬ ɧɚ ɢɧɮɨɪɦɚɰɢɢɬɟ ɤɨɢ

ɲɬɨ ɫɟ ɨɞɧɟɫɭɜɚɚɬ ɧɚ ɩɪɨɰɟɫɢɬɟ ɧɚ ɪɚɤɨɜɨɞɟʃɟ ɩɨɦɟɼɭ ɞɢɪɟɤɰɢʁɚɬɚ ɢ ɩɨɞɪɭɠɧɢɰɢɬɟ ɜɨ ȳɉ"Ɇɚɤɟɞɨɧɫɤɢ ɲɭɦɢ", ɤɚɤɨ ɢ ɤɨɧ ɧɚɞɜɨɪɟɲɧɢɬɟ ɢɧɬɟɪɟɫɟɧɬɢ. ɋɥɟɞɟɲɟ Ɏɚɡɚ 3: "Ɂɚʁɚɤɧɭɜɚʃɟ ɧɚ ɩɨɞɝɨɬɜɟɧɨɫɬɚ ɡɚ ɩɨɫɬɢɝɧɭɜɚʃɟ ɧɚ ɩɨɞɨɛɚɪ ɟɤɨɧɨɦɫɤɢ ɦɟɧɚʇɦɟɧɬ" ɤɨʁɚ ɟ ɞɨɝɨɜɨɪɟɧɚ ɧɚ 14.03.2006 ɝɨɞɢɧɚ, ɫɨ ɢɡɪɚɛɨɬɤɚ ɧɚ ɩɪɨɟɤɬ ɩɥɚɧ.

167

ɧɚɬɚ ɰɟɥ ɧɚ ɮɚɡɚ 3 ɨɞ ɂɧɫɬɢɬɭɰɢɨɧɚɥɧɚɬɚ ɫɨɪɚɛɨɬɤɚ ɦɟɼɭ ɋɬɚɬɫɤɨɝ ɢ

Ɇɚɤɟɞɨɧɫɤɢ ɲɭɦɢ" ɟ ɞɚ ɫɟ ɡɚʁɚɤɧɟ ɫɩɨɫɨɛɧɨɫɬɚ ɡɚ ɩɨɫɬɢɝɧɭɜɚʃɟ ɧɚ ɞɨɛɪɨ

ɨɦɫɤɨ ɭɩɪɚɜɭɜɚʃɟ, ɩɪɟɤɭ ɧɚɛɚɜɤɚ ɢ ɢɦɩɥɟɦɟɧɬɚɰɢʁɚ ɧɚ ɦɨɞɟɪɟɧ ɋɢɬɟɦ ɡɚ

ɜɭɜɚʃɟ ɫɨ ɮɢɧɚɧɫɢɢɬɟ (FMS), ɚ ɫɨ ɰɟɥ ɞɚ ɫɟ ɨɜɨɡɦɨɠɢ ɧɚ ȳɉ"Ɇɚɤɟɞɨɧɫɤɢ

ɢ: ɞɚ ɩɪɟɡɟɦɚ ɩɨɞɨɛɪɚ ɤɨɧɬɪɨɥɚ ɜɪɡ ɫɜɨɢɬɟ ɮɢɧɚɧɫɢɢ , ɞɚ ɝɨ ɧɚɫɨɱɢ

ɚʇɦɟɧɬɨɬ ɤɨɧ ɩɪɚɜɢɥɟɧ ɢɡɛɨɪ ɩɪɟɤɭ ɩɪɟɰɢɡɧɢ ɢ ɧɚɜɪɟɦɟɧɢ ɢɡɜɟɲɬɚɢ ɢ

ɥɢɡɢ, ɢ ɞɚ ɩɨɫɬɢɝɧɟ ɧɚɦɚɥɭɜɚʃɟ ɧɚ ɬɪɨɲɨɰɢɬɟ ɤɚɤɨ ɪɟɡɭɥɬɚɬ ɧɚ

Следеше Фазаɫɨ 3: "Зајакнување на подготвеноста за постигнување на подобар економски менаџмент" која е договорена на ɮɢɤɚɫɧɨɬɨ ɭɩɪɚɜɭɜɚʃɟ ɬɪɚɧɫɚɤɰɢɢɬɟ.

14.03.2006 година, со изработка на проект план.

ɚɫɧɨ ɡɚɤɨɧɫɤɚɬɚ ɩɨ ɩɚɬсо:ɧɚ ɨɬɜɨɪɟɧɚ ɩɨɫɬɚɩɤɚ ɢɡɜɪɲɟɧ ɟ ɢɡɛɨɪ Оваа ɪɟɝɭɥɚɬɢɜɚ, фаза треба да резултира 1.

Утврдување на организациската поставеност вклучувајќи и практична анализа за клучниот менаџерски и

ɧɚʁɩɨɜɨɥɟɧ ɞɨɛɚɜɭɜɚɱ ɢ ɢɦɩɥɟɦɟɧɬɚɬɨɪ ɧɚ ɫɨɮɬɜɟɪɫɤɨɬɨ ɪɟɲɟɧɢɟ ɢ економски/финансиски персонал.

Одлучување и имплементирање на правилата за менаџмент за да се обезбеди транспарентност во стопанисувањето ɛɨɬɟɧ ɟ ɩɥɚɧ2. ɡɚ ɢɦɩɥɟɦɟɧɬɚɰɢʁɚ. со претпријатието. Подобро обучен персонал воопшто за користење на информатичката технологија

и имплементација нов пресметковен систем ɥɢɡɚɰɢʁɚ ɧɚ 3. ɮɚɡɚ Набавка 3: "Ɂɚʁɚɤɧɭɜɚʃɟ ɧɚ наɩɨɞɝɨɬɜɟɧɨɫɬɚ ɡɚ ɩɨɫɬɢɝɧɭɜɚʃɟ ɧɚ

Крајната цел на фаза 3 од Институционалната соработка меѓу Статског и ЈП"Македонски шуми" е да се зајакне способноста

ɛɚɪ ɟɤɨɧɨɦɫɤɢ ɦɟɧɚʇɦɟɧɬ" ɟ ɜɨ ɡɚɜɪɲɧɚ ɮɚɡɚ. за постигнување на добро економско управување, преку набавка и имплементација на модерен Ситем за управување со

финансиите (FMS), а со цел да се овозможи на ЈП"Македонски шуми: да презема подобра контрола врз своите финансии , да го насочи менаџментот кон правилен избор преку прецизни и навремени извештаи и анализи, и да постигне намалување на трошоците како резултат на поефикасното управување со трансакциите. Ɍɟɯɧɨɥɨɝɢʁɚ ɤɨʁɚ ɲɬɨ ɫɟ ɢɦɩɥɟɦɟɧɬɢɪɚ ɜɨ Ɇɚɤɟɞɨɧɫɤɢ ɲɭɦɢ Согласно законската регулатива, по пат на отворена постапка извршен е избор на најповолен добавувач и имплементатор на софтверското решение и изработен е план за имплементација. Реализација на фаза 3: "Зајакнување на подготвеноста за постигнување на подобар економски менаџмент" е во завршна фаза. Технологија која што се имплементира во ЈП Македонски шуми

DMS

ERP

Софтверот ги интегрира податоците кој што се користат од страна на подружниците вклучувајќи го секторското работење во унифициран систем. Соодветно дизајниран за да ги моделира и афтоматизира повеќето од основните бизнис процеси од компанијата ги интегрира информациите од целата компанија на едно место и овозможува полесно менаџирање. Софтверот е формиран од неколку модули и компоненти кој што формираат решение кое што може да се опише како:

ɬɜɟɪɨɬ ɝɢ ɢɧɬɟɝɪɢɪɚ ɩɨɞɚɬɨɰɢɬɟ ɤɨʁ ɲɬɨ ɫɟ ɤɨɪɢɫɬɚɬ ɨɞ ɫɬɪɚɧɚ ɧɚ 1.Систем за менаџирање со документи ɭɠɧɢɰɢɬɟ ɜɤɥɭɱɭɜɚʁʅɢ ɝɨ ɫɟɤɬɨɪɫɤɨɬɨ ɪɚɛɨɬɟʃɟ ɜɨ ɭɧɢɮɢɰɢɪɚɧ ɫɢɫɬɟɦ. Системот за менаџирање со документи (ДМС) ќе го подобри работењето помеѓу секторите и ќе постави патека на работење со документи. ɞɜɟɬɧɨ ɞɢɡɚʁɧɢɪɚɧ ɡɚ ɞɚ ɝɢ ɦɨɞɟɥɢɪɚ ɢ ɚɮɬɨɦɚɬɢɡɢɪɚ ɩɨɜɟʅɟɬɨ ɨɞ 2.Систем за планирање на ресурси ɜɧɢɬɟ ɛɢɡɧɢɫ ɩɪɨɰɟɫɢ ɨɞ ɤɨɦɩɚɧɢʁɚɬɚ ɝɢ ɢɧɬɟɝɪɢɪɚ ɢɧɮɨɪɦɚɰɢɢɬɟ ɨɞ Системот за планирање на ресурси претставува решение кое што обезбедува прецизни аспекти за работењето на ɚɬɚ ɤɨɦɩɚɧɢʁɚсметководство, ɧɚ ɟɞɧɨ ɦɟɫɬɨ ɢ ɨɜɨɡɦɨɠɭɜɚ ɩɨɥɟɫɧɨ иɦɟɧɚʇɢɪɚʃɟ. финансии, планирање, произвотство продажба и треба да ги унифицира процесите во подружниците и во дирекцијата на претпријатието. ɬɜɟɪɨɬ ɟ ɮɨɪɦɢɪɚɧ ɨɞ ɧɟɤɨɥɤɭ ɦɨɞɭɥɢ ɢ ɤɨɦɩɨɧɟɧɬɢ ɤɨʁ ɲɬɨ ɲɨɪɦɢɪɚɚɬ ɟɧɢɟ ɤɨɟ ɲɬɨ ɦɨɠɟ ɞɚ ɫɟ ɨɩɢɲɟ ɤɚɤɨ:

168 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

МЕЃУНАРОДНА СОРАБОТКА Фопер - Проект Фопер - Проектот - Зајакнување на капацитетите од областа на шумската политика и економика во развојот на образованието и обуката во Југоисточна Европа” (ФОПЕР) е финансиран од владата на Финска, Министерството за надворешни работи. ФОПЕР е имплементиран од Европскиот шумарски институт за шумарство од Финска во соработка со Шумарските факултети и институти во Албанија, Македонија, Србија, Црна Гора, Босна и Херцеговина и Хрватска. Времетраењето на проектот е од септември 2004 до мај 2009 година, а неговата цел е да придонесе во унапредувањето на основите на образованието за следните генерации на експерти и лидери во администрацијата на шумската политика, како и за развојот на менаџирањето со шумите и со другите шумски ресурси кај земјите учеснички. Целиот проект опфаќа три области на активности: - дизајнирање и спроведување на меѓународна Мастер Програма од областа на шумска политика и економика - дизајнирање и спроведување професионална програма за обука - подршка во истражувањата во областа на шумската политика и економика и зајакнување на научно-политичката соработка Професионална обука од областа на шумска политика и економика Главната цел на ФОПЕР професионалната обука е унапредување на професионалноста во шумскиот сектор со индуцирање и асистирање на развојот на континуираното (продолжено) образование. Според специфичното фокусирање на ФОПЕР, особен нагласок е ставен на полето на шумската политика и економика. Главните целни групи се: - Владините авторитети од областа на шумарството:Министерствата кои ги покриваат областите од шумарството, земјоделството, природните ресурси, животната средина, образованието; - Претпријатија од областа на шумарството: јавното претпријатие, сопствениците на приватни шуми, малите и средни претпријатија; - Авторитети и организации кои менаџираат со природните реткости: националните паркови и сл.; - Организации кои би имале интерес: Националната асоцијација на сопстевници на приватни шуми; ловци; заштитени подрачја или националните паркови; - Образовни институции и други организации кои обезбедуваат обука: универзитети, средни училишта и други повисоки образовни институции, истражувачки институции, професионални шумарски асоцијациии и др. Курсевите се поделени на три нивоа: Генерални курсеви кои се одржаа на следните теми: - “Менаџирање со проекти и финансирање во професионалната обука” и “Како да се организира настан (обука, теренски активности и сл.)”, од 28.01 до 01.02.2008 година на Шумарскиот факултет во Скопје; -”Како да се обучуваат возрасни и професионалци” и “Проценка на потребите за професионална обука и развој на обука”, од 18.02 до 22.02.2008 година на Шумарскиот факултет во Бања Лука (БиХ) Обуката ја реализираа меѓународни експерти на англиски јазик. Координатор на проектот во Р.Македонија е доц.д-р Македонка Стојановска. Од Р.Македонија обучени се 4 лица кои се здобија со сертификати и право тие да организираат курсеви на национално ниво ПТ координатори за професионален трнинг, од ЈП”Македонски шуми”, м-р Костадинка Соколовска. Главната улога на ПТ координаторите е да ја олеснат и промовираат професионалната обука од областа на шумскта политика и економика. Исто така да организираат обуки согласно потребите во нивните огранизации. Регионални курсеви кои се одржаа на следните теми: - “ЕУ политика и меѓународни договори”, од 21-24.4.2008, во Бања Лука, БиХ - “Развој на приватните шуми” од 10-13.06.2008 година, во Белград, Србија - “Развој на претприемаштвото и меѓународен маркетинг на недрвни шумски производи”, од 23-26.06.2008 година, во Тирана, Албанија, - “Развој на претприемаштвото на мали и средни претпријатија поврзани со заштитени подрачја”од 02-05.07.2008 година, Скопје, Македонија - “Рекреативна улога на шумите – економски и менеџерски аспекти за микро и макро развој”, од 09-12.07.2008 година, Загреб, Хрватска, Обуката ја реализираа меѓународни експерти на англиски јазик. Од Р.Македонија, обучени се 18 лица - идни тренери од повеќе институции, меѓу кои 6 тренери од ЈП”Македонски шуми”: дипл.инж. Милорад Андријески, дипл.инж. Зоран Секулоски, дипл.инж. Иво Ивановски, дипл.инж. Виолета Јовевска, дипл.инж. Дејан Манџуковски и дипл.инж. Игор Стојановски. Тоа се професионалци кои се обучени од областа на шумската политика и економика на конкретни теми преку регионалните курсеви и во иднина ќе делуваат како тренери на професионалци на национално ниво. Национални курсеви (обуката ја вршат претходно обучените лица (идните тренери) на мајчин јазик; Во Охрид од 06-07 ноември 2008 година координаторите за професионална обука ПТ-координатори на национално ниво организираа обука за регионалните тренери на тема “Како да обучуваш возрасни и професионалци” со цел идните тренери да се запознаат со теориите, методите и начините на учење на возрасните и професионалците и да ги употребат при обучување на национално ниво.

169

ДЕН НА ДРВОТО

Засади ја својата иднина

"Постојаното намалување на светскиот фонд на шуми и шумовити предели е еден од најголемите светски еколошки проблеми, со сериозно негативно влијание на климата, здравјето на луѓето, намалување на животинската популација како и на светската економија. Балканот е регион каде овој проблем има уште поголемо и посериозно влијание, особено заради немањето на постојан и издржан систем на шумски менаџмент, како на локално така и на регионално ниво. Големите пожари кои пустошеа минатата година, во целиот регион, го потврдуваат ова." "Имајќи предвид дека шумите се природно добро од општ интерес, а стопанисувањето со шумите е дејност од јавен интерес, со чл.17 од Законот за шуми утврдени се основните дејности: одгледување, заштита и користење на шумите со чие извршување треба да обезбеди трајно зачувување и зголемување на вредноста на шумите, како и постојано зголемување на нивниот прираст и на нивните општокорисни функции. Во 2007 година од катастрофалните пожари беа зафатени 35 248 ха под шума, a во 2008.година заклучно со 30.09.2008.година, 7366ха. Доволно за да се наруши рамнотежата и драстично да се намали шумскиот фонд. Последиците од овие пожари ќе се чувствуваат долго, зашто, за да израсне едно дрво, потребни се повеќе од 50 години." Акцијата "Ден на дрвото", која се одржува под мотото “Засади ја својата иднина”, се одржа на 12 март, 2008.година на целата територија на Република Македонија. Иницијатори на оваа акција е Граѓанската иницијатива "Ден на дрвотоЗасади ја својата иднина" на чело со амбасадорот на УНЕСКО Борис Трајанов, Владимир Магдичевски, Томе Костадиновски и други. Врз основа на оваа иницијатива, акцијата е поддржана од Владата на Р. Македонија, формирано е Координативно тело за пошумување, чиј претседател е м-р Зоран Ставрески - заменик на претседателот на Владата. Во него членуваат претставници на сите релевантни институции: ЈП “Македонски шуми”, Владимир Бахчовановски, од Центарот за управување со кризи, од Државниот завод за геодетски работи, од Министерството за животна средина и просторно планирање, од Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство на Р. Македонија. Иницијативниот Oдбор за реализација на акцијата го сочинуваат креатори на јавното мислење, културни работници, познати естрадни уметници, новинари, претставници од бизнис-секторот, претставници од образованието, личности од научниот живот на Р. Македонија. Акцијата е поддржана од Владата на Р. Македонија, Европска унија, УСАИД, УНДП. Активно учество во акцијата земаа и Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство на Р. Македонија, Министерство за внатрешни работи, Министерство за животна средина и просторно планирање, Министерство за одбрана, Министерство за здравство, Министерство за образование, Министертво за транспорт и врски, ЗЕЛС, Центар за управување со кризи и ЈП Македонски шуми.

170 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

акции ЈП Македонски шуми имаше активно учество во Акцијата, како главен организатор на стручната помош и организација. Стручниот тим на ЈП“Македонски шуми” направи избор на садници за пошумување од лисјарски и четинарски дрвни видови произведени по класичен и контејнерски начин во расадниците на ЈП “Македонски шуми” и стручна подготовка на теренот за пошумување, со активирање на механизација потребна за непречено одвивање на акцијата, а сите вработени во претпријатието зедоа активно учество во акцијата, особено во обезбедување на стручна помош при самото пошумување. Покрај останатите активности стручниот тим, ги определи и локациите за пошумување на територијата на целата држава, со што ќе се постигне целта на позитивно влијание на локално, регионално и глобално ниво. Во пролетното пошумување на 12.март.2008. година, во еден ден е засадено вкупно 2 035 000 садници, онолку колку што Р. Македонија има жители, за секој жител по едно дрво. Акцијата "Ден на дрвото" протече без ниту еден инцидент и покрај исклучително големиот број на учесници. Реки од граѓани се упатуваа до местата за пошумување, без разлика на верска, национална и политичката припадност. Податоците покажуваат дека во еден ден на местата за пошумување на територијата на целата држава излегле околу 185 000 луѓе! Акцијата е позитивно прифатена од страна на сите владини и невладини субјекти, со што се наметна потребата од продолжување на оваа хумана акција.

Есенско пошумување 2008 Есенското пошумување во акцијата Ден на дрвото-Засади ја својата иднина се одржа на 29.10.2008 година, кога , во еден ден се засадени 6 000 000 садници. Акцијата е поддржана од Владата на Република Македонија. Во акцијата, активно учество имаа Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство на Р. Македонија, Министерство за транспорт и врски, Минестерството за животна средина и просторно планирање, Министертво за одбрана, ЈП Македонски шуми и иницијаторите на акцијата Граѓанската иницијатива Ден на дрвото-Засади ја својата иднина и промоторот на акцијата, амбасадорот на УНЕСКО Борис Трајанов, како и сите медиуми кои ја проследија и поддржаа оваа единствена и хумана акција со која на идните поколенија им се оставаат засадени дрвца кои треба да се негуваат и чуваат. Во есенското пошумување 2008.година, активно учество зедоа сите државни институции, ученици, студенти, работници, кои садеа заедно со дипломатскиот кор во Република Македонија. И покрај лошите временски услови се посадија 6 милиони садници. Комплетна кординација и логистика на акцијата овозможија вработените во ЈП Македонски шуми. Акцијата Ден на дрвото - Засади ја својата иднина наиде на одличен одзив кај сите земји во опкружувањето, регионот и пошироко. Се очекува Денот на дрвото од Македонија да се пресели на целиот Балкан, во заедничката акција: Балканот ја засадува својата иднина - Ден на дрвото, регионална иницијатива за пошумување Суштината на акцијата е да се посадат што повеќе дрвца во еден ден. Граѓаните и учесниците во акцијата се во ситуација самите да одлучуваат за својата еколошка определба и да го засадат своето дрвце за идните поколенија, со тоа се афирмира граѓанската одлучност и еколошката самодоверба. Оној кој засадува дрво-засадува надеж

171

Денови на шумарството ЈП "Македонски шуми" традиционално ја организира манифестацијата "Денови на шумарството" која се одржува секоја година и во која учествуваат шумарски работници од целата земја. Во рамките на манифестацијата се одржува државен натпревар во шумарски и спортски дисциплини ( шах, пикадо, гаѓање на глинени гулаби) на работници во шумарството. Деновите на шумарството, традиционално, секоја година привлекуваат големо внимание и интерес на натпреварувачите, и токму заради тоа се масовни. Шумарски дисциплини се следните : • свртување на меч, монтирање и затегње на синџирот на моторна пила • пресекување на трупец со комбиниран рез • отсекување на стебло- засек • дефинитивно пресекување • соборување на стебло на балон • поткастрување на гранки и • прецизно пресекување на трупец на подлога. Како организатор на Деновите на шумарството се јавуваат: Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство, ЈП "Македонски шуми", Шумарскиот факултет, Сојузот на инженерите и техничарите по шумарство и индустрија за преработка на дрво, Сојузот на организациите "Пријатели на шумите", Стопанска комора на Македонија, Сојузот на синдикатите на Македонија - Републичкиот одбор на синдикатот на работниците од шумарството и општините на градовите каде се одржуваат.

33-от Државен натпревар на работниците во шумарството се одржаа на 22 и 23 октомври 1998. година во Негорски Бањи- Гевгелија. Подружница домаќин беше "Кожуф" Гевгелија. Во рамките на државниот натревар се одржа и советување на тема: "Мелиорација и деградирање на шуми и шикари". На советувањето беа опфатени повеќе теми, меѓу кои "Состојбата и улогата на деградираната шумска вегетација во Македонија, резултати од огледните површини, можности и насоки за мелиорација", потоа "Интродукцја на алохтони дрвни видови, како многу значаен метод на биомасата во македонските шуми", "Деградација на почвата поради несоодветно користење на земјиштето", како и темата "Загуби на хумус и хрaнливи елементи од почвата под влијание на ерозивните процеси во деградираните шуми и шикари". Во екипна конкуренција победи ПШС "Бор" од Кавадарци. На 15. и 16. октомври 1999. година во Охрид се одржа 34-от Државен натпревар на работниците во шумарството, во рамките на "Деновите на шумарството". Во екипна конкуренција победата ја однесе ПШС "Караџица" Скопје. Гостин на манифестацијата беше и Ларс Страндел, трикратен светски првак на натпревари од шумарството. На 06. и 07. октомври 2000. година во Кавадарци освен Деновите на шумските работници се одржа советување на тема "Заштита од шумски пожари". 2000. година во екипна конкуренција победи ПШС "Бор" од Кавадарци. 2000. година

172 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

традиција Манифестацијата започна со советувањето во "Бриони" на тема "Заштита од пожари", на кое учествуваа и гостите од соседните земји. Советувањето го отвори проф. д-р Никола Николов од Шумарскиот Факултет, а учесниците на советувањето ги поздрави генералниот директор на ЈП "Македонски шуми" Анѓеле Спировски, кој укажа на големите проблеми кои ги предизвикаа пожарите во нашата држава и на далекусежноста на последиците од оваа немила појава. Тој укажа на потребата за глобализација на проблемите со пожарите на целиот регион и потребата за посистемско решавање. Присутните ги поздрави и деканот на Шумарски факултет проф.д-р Благој Иванов. Свои излагања имаа, шумарски инженер Благоја Серафимовски, со исцрпен извештај за пожарите во Македонија и со заклучоци за идна превентива за нивно спречување, како и пресметки за вкупните штети направени од пожарите, проф д-р Никола Николов, излагач од Шумарскиот факултет од Скопје, шумарски инженер Гордана Јанчиќ и д-р Владимир Лазарев од СР Југославија, со тема за шумските пожари во Србија и мерки за заштита, која заради исцрпноста и обемноста предизвикува интерес кај учесниците. Понатаму на актуелната тема се осврна Милко Станчев, зам.мин. при МЗШ на Р. Бугарија, кој ги изложи сличните проблеми и потешкотии во решавањето се судираат и соседите во Албанија. Од страна на МВР и за третманот на заштита од пожари во оваа организација, зборуваше Трајко Тодорчевски. Во широка и плодна дискусија која се разви после излагањата на учесниците, учествуваа Миле Јакимовски од МЗШВ, проф. д-р Михаило Камиловски, како и претставници од подружниците кои имаа свои видувања за пожарите. Општ заклучок кој се наметна од советувањето беше дека треба да се донесат и почитуваат законските регулативи во однос на пожарите, да се донесе и спроведува глобалната стратегија на отворен простор, да се изврши санација на опожарените површини, да се обезбедат средства за санација и во иднина пожарите да имаат третман на сериозен еколошки проблем, кој треба системски да се решава. Од 26 до 28 октомври, 2001. година, на 36-тите "Деновите на шумарството" се одржаа во Отешево, и за прв пат покрај натпреварите на полигон, беа организирани и спортски натпревари во пикадо за жени, гаѓање во глинени гулаби и натпревар за шах. Организатор беше Сојузот на организациите "Пријатели на шумите" под покровителство на Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство. 2001. година пехарот за екипен пласман го однесоа натпреварувачите од ПШС "Караџица" Скопје. Од 17- 19 октомври 2002. година во Струмица (бања Банско) се одржа 37ми државен натпревар на шумските работници, каде земаа учество 22 подружници. Подружница победник во екипен пласман, таа година беше "Осогово" Кочани.

38 -те "Денови на шумарството" се одржаа од 24-26 октомври 2003. година во Дојран. Воедно е обележан и јубилејот на јавното претпријатие Македонски шуми, пет години од формирањето. Во екипниот пласман подружницата "Стогово" Дебар беше прогласена за победник. Од 01 до 03 октомври 2004. година се одржаа 39-тите "Денови на шумарството" во Крушево. Во рамките на Деновите на шумрството се одржа советување на тема: "Проредите како одгледна мерка на шумарството на Македонија" и "Акутните проблеми во заштитата на шумите". 2004. година пехарот за екипен пласман ја однесе екипата од подружницата "Плачковица" Радовиш. 2004. година

173

Во рамките на 39. "Денови на шумарството" 2004. и натпревари на шумските работници се одржа Советување од областа на заштитата на шумите од растителни болести и штетници, заштита од пожари, како и спроведување на одгледните мерки во шуми со посебен акцент на проредите. На советувањето земаа учество претставници од Секторот за одгледување, заштита и екологија на шумите при Дирекцијата на ЈП "Македонски шуми"- Скопје, д-р Ефтим Брндевски, м-р Костадинка Соколовска и дипл. инж Славица Стефанова, од Катедрата за заштита на шумите при Шумарскиот факултет од Скопје, д-р Благоја Иванов, д-р Васил Папазов, д-р Стерија Начески и д-р Никола Николов. Во првиот дел од советувањето, професорите од Шумарскиот факултет во Скопје кои раководат со ИДП службата ги изнесоа проблемите од областа на заштитата на шумите од појава на штетни инсекти и растителни болести. Притоа се напомна дека се очекува експанзија на губарот на повеќе локалитети во РМ. Како сериозни штетници се поткорниците кои се се поприсутни во боровите шуми. Беше истакнато дека состојбата со појавите треба поредовно да се следи и ресорното Министерство да предвиди средства за сузбивање на штетникот губар. Појавата на шумски пожари во 2004. година по бројност и штети беа под републичкиот просек, но во наредниот период Подружниците треба да бидат подготвени за спречување и навремено ефикасно гаснење на пожарите. Во вториот дел од советувањето се посвети внимание на одгледните мерки кои се спроведуваат во шумите со кои стопанисува ЈП "Македонски шуми" и воедно се Законска обврска согласно член 28 ,Јавното претпријатие е должно раборите на одгледување на шумите предвидени со посебниот план за стопанисување со шумите, да ги извршува секоја година, по обем и квалитет сразмерно на искористениот сечив етат во претходната година, а не помалку од 50% од предвидените- од Законот за шумите (Сл. весник на РМ бр. 47/97).

40-ти јубилејни "Денови на шумарството" се одржаа од 14-16 октомври во Струга. Екипен победник на 40-тите игри на шумарски работници е подружницата "Јабланица" Струга, која во исто време го освои и преодниот пехар и пехар во трајна сопственост. Од 05- 07 октомври 2007. година се одржаа 41-те Денови на шумарството во Охрид. Екипен победник беше подружницата "Осогово" Кочани. Сите изминати години, на "Деновите на шумарството" присуствуваат и гости од шумарствата од регионот, каде покрај дружењето и следењето на натпреварите, се разменуваат и искуствата од струкатa.

42. "Денови на шумарството" Охрид 2008 Традиционалната манифестација "Денови на шумарството", годинава се одржа по 42-ви пат. Традиција на која може да се позавиди. Натпреварите започнаа со свеченото отворање на Манифестацијата, на полигонот, покрај езерото кое пленеше со својата убавина во прекрасното октомвриско попладне. Традиционален покровител на Манифестацијата е Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство на Република Македонија. Во рамките на оваа Манифестација се одржани: -Државен натпревар на работници во шумарски дисциплини; -Спортски натпревари на работници во шумарството во дисциплини: пикадо, шах и гаѓање на глинени гулаби. На 42. "Денови на шумарство" учество земаа екипи од 30 подружници на ЈП "Македонски шуми", како и екипа на ЗШУЦ "Ѓорче Петров" од Кавадарци. Натпреварите се одржаа во следните дисциплини, а победници по дисциплини беа: Екипен победник на 42. "Денови на шумарството" е подружница "Бор" Кавадарци која го освои преодниот пехар и пехар во трајна сопственост. Наградите на најдобрите им беа доделени на свечената вечера, организирана за сите учесници на која присутните ги поздрави генералниот директор на ЈП Македонски шуми, г-дин Владимир Бахчовановски кој им заблагодари на учеството на сите натпреварувачи и гости.

174 ЈП Македонски шуми 1998 - 2008

Crocus sp. - Жолта Качунка лок. Јакупица

Да и помогнеме на природата да ги зачува шумите

175

МОНОГРАФИЈА НА ЈП МАКЕДОНСКИ ШУМИ 1998-2008 Јавно претпријатие за стопанисување со шумите во државна сопственост на Република Македонија ЈП МАКЕДОНСКИ ШУМИ 1998-2008 Издавач: ЈП " Македонски шуми" За издавачот: Владимир Бахчовановски, генерален директор Уредувачки одбор м-р Слободанчо Климоски Марјан Стојаноски Љупчо Мицев Уредник Соња Никчевиќ Рецензија д-р Славе Петрушевски Анѓеле Спировски Редакција м-р Костадинка Соколовска, Стојан Иванов Јазична редакција Соња Никчевиќ Фатима Шкријељ Фотографии Бојан Симовски Соња Никчевиќ Јане Ацевски Техничка подготовка и дизајн Соња Димитровска Симон Симоновски Печати Винсент - Графика Тираж 1000 Скопје, 2008.

CIP - Каталогизација во публикација Национална и универзитетска библиотека " Св. Климент Охридски", Скопје 658.15: 630 *1998/2008 ЈП МАКЕДОНСКИ шуми : 1998-2008 : [ монографија ] / [ уредник Соња Никчевиќ ; фотографии Бојан Симовски, Соња Никчевиќ, Јане Ацевски ].

- Скопје : Винсент графика, 2008. - 176 стр. : илустр. ; 29 см ISBN 978-9989-2474-7-7 1. Никчевиќ, Соња [ уредник ] a) " Македонски шуми" , ЈП за стопанисување со шуми (Скопје) 1998-2008 - Деловни публикации COBISS.MK-ID 75250442

Јавно претприатие МАКЕДОНСКИ ШУМИ 1998 - 2008

Издавач: ЈП Македонски шуми Република Македонија

Скопје, 2008

ЈП МАКЕДОНСКИ ШУМИ 1998 - 2008