Ηλίας Γκιώνης, ΛΟΑΤΚΙ+ ακτιβιστής, Drag Queen:
Ευχαριστώ ξανά για μια ακόμη φορά το Bloco για το κάλεσμα. Εγώ όπως πάντα δεν έχω χαρτιά γραμμένα, ούτε τοποθέτηση αυτό καθ’ αυτό, μιλάω βιωματικά κι όπως έχω ξαναπεί, θεωρώ ότι καλύτερα από όλους γνωρίζουμε για τα θέματα αυτά και για τα περιστατικά βίας, οι ίδιοι που τα ζούμε, που είτε έχουμε πέσει εμείς οι ίδιοι θύματα, είτε οι φίλοι μας και τα βιώνουμε κάθε μέρα στον δρόμο. Θα αρχίσω με ένα θέμα που το πόσταρα και στο event. Βλέπω ότι γίνετε στο Πάντειο μια ομιλία, ημερίδα, η οποία λέγεται η σεξουαλικότητα της γυναίκας, ταμπού ή απελευθέρωση με ομιλητή τον κύριο Ασκητή, που δεν θέλω να σχολιάσω και να απευθυνθώ περαιτέρω γιατί θα γίνω πολύ κακός. Το έκανε η ΠΑΣΠ. Δεν δέχομαι το επιχείρημα πως δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι, διότι όταν μια παράταξη ζητά ένα αμφιθέατρο για να γίνει μια τέτοια ομιλία, ζητούν μια άδεια από την Πρύτανη ή τον εκάστοτε υπεύθυνο. Θεωρώ ότι ήταν αρκετά προσβλητικό το θέμα που έπεσε στο τραπέζι, και σίγουρα θα μπορούσατε ως φοιτητές/-τριες να πιέσετε τα πράγματα για να μην γίνει κι αν βρίσκατε και αντίρρηση από την Πρύτανη, τότε θα μπορούσατε να το τρέξετε μέσω του Τύπου και μέσα από τα social media για να μην υπάρξει αυτό στο Πάντειο. Ένα δεύτερο θέμα. Έξω από τη σχολή υπάρχουν δύο υπόγειες διαβάσεις, όπου πολλές φορές που γίνονται πάρτυ τα φώτα σπάνε, με αποτέλεσμα η διάβαση το βράδυ να είναι σκοτεινή και επικίνδυνη. Αυτός ο χώρος μετατρέπεται απευθείας από πάρτυ σε σημείο βιασμού και ληστείας και ποτέ κανένας δεν έχει κάνει τίποτα γι αυτό. Τα φώτα φτιάχνονται μετά από μήνες γιατί η Πολιτεία δεν γνωρίζει και δεν φροντίζει γι’ αυτά. Οπότε ως φοιτητές/-τριες του Παντείου, κάνω έκκληση να φροντίζετε και για αυτά τα θέματα. Δεν προτείνω να πάτε να τα φτιάξετε εσείς, δεν είναι δουλειά σας, αλλά μπορείτε να κάνετε ένα τηλέφωνο στον δήμο Αθηναίων. Είναι τόσο απλό το πράγμα. Και το λέω γιατί έχει τύχει να πέσει φίλη μου θύμα βιασμού στη διάβαση εδώ απ’ έξω, έχει τύχει να γίνουν κλοπές, έχει τύχει να αποτρέψουν βιασμό οι εργάτριες στη Συγγρού. Κι ευτυχώς υπάρχουν κι αυτές. Έχουν γίνει άπειρα περιστατικά και κανείς δεν έχει κάνει τίποτα ποτέ. Τώρα όσον αφορά γενικά τα θέματα που θα έθετα ως μπλόκο είναι πολύ μεγάλα και σημαντικά για μένα και γενικά μέσα στα πανεπιστήμια υπάρχει τεράστια μορφή βίας, από διάφορους παράγοντες. Αν πιάσουμε το θέμα της γυναίκας, αυτό που βιώνουν οι φοιτήτριες μέσα στο πανεπιστήμιο είναι τραγικό. Το ότι γίνετε χαβαλές για μια κοπέλα που της την πέφτει ένα αγόρι και η παρέα του αντί να τον πιάσει και να του πει ότι αυτό που κάνει δεν είναι σωστό, του λέει έλα μωρέ τα θέλει κι αυτή, γιατί είναι ωραίο το αρσενικό να κυνηγάει το θηλυκό. Εξίσου τραγικό είναι κι όταν ακούμε ότι μια κοπέλα βιάστηκε από το αγόρι της και δεν το θεωρούμε βιασμό επειδή είχανε σχέση. Αυτό είναι απαράδεκτο. Όταν μια κοπέλα δεν θέλει και λέει όχι σημαίνει όχι. Όταν γίνονται τέτοια περιστατικά στον χώρο του πανεπιστημίου και δεν μιλάμε, για μένα είμαστε το ίδιο ένοχοι με τον βιαστή. Το «η σιωπή σημαίνει συνενοχή» δεν είναι απλώς ένα σύνθημα, είναι ένα γεγονός. Άλλα θέματα, όπως είναι η πρόσβαση στα ΑΜΕΑ. Δεν μπορώ να διανοηθώ ότι υπάρχουν πανεπιστήμια με δημόσια κτήρια που να μην έχουν ασανσέρ. Δηλαδή όταν πρέπει να πάει στον πέμπτο όροφο ένα άτομο που είναι σε αμαξίδιο ή έχει μερική αναπηρία δεν θα μπορεί να το κάνει; Ο κάθε άνθρωπος οφείλει να έχει πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες και στη δημόσια εκπαίδευση. Έχω ακούσει περιστατικά σε σχολεία, να υπάρχει άτομο με
αμαξίδιο κι επειδή δεν υπάρχουν οι απαραίτητες εγκαταστάσεις, αντί να αλλάξει η τάξη αίθουσα, αναγκάζεται να αλλάξει το παιδί αυτό σχολείο. Θα μιλήσω και για ένα θέμα, το οποίο δεν συζητάτε συχνά. Έχω φίλους που έχουν ζαχαρώδη διαβήτη. Το ταμπού πως είναι πρεζάκι γιατί βαράει ένεση ινσουλίνης πρέπει να σταματήσει. Δεν είναι δυνατόν να ακούω κι από φίλους μου πως έχουν πάθει υπογλυκαιμικό σοκ γιατί φοβήθηκαν να κάνουν την ένεση, μη τους τραμπουκίσουν ή για το τι θα αναγκαστούν να πουν. Δεν είναι δυνατόν να αναγκάζονται αυτοί οι άνθρωποι να κρύβονται στις τουαλέτες για να κάνουν ένεση ινσουλίνης που είναι θέμα υγείας. Έχουν πεθάνει άτομα γιατί δεν έκαναν την ένεση όταν έπρεπε και είναι φοβερό το bullying που γίνεται και σε αυτά τα άτομα. Να μη μιλήσω για τα ΛΟΑΤΚΙ+ θέματα, που πάντα τα αναφέρω τελευταία, που τυχαίνει κι εγώ να ανήκω σε αυτή την κατηγορία ανθρώπων. Τι να σας πω; Για το τι έχω ακούσει στο δρόμο σήμερα που φόρεσα αυτή την παντελόνα; Γιατί ένας άντρας δεν δικαιούται να φορέσει μια παντελόνα που κατά τα στερεοτυπικά δεδομένα είναι γυναικεία. Για μένα τα ρούχα δεν έχουν φύλο. Φοράω γυναικεία, αντρικά, φούστες, γόβες, ό,τι γουστάρω και είναι δικαίωμά μου. Αλλά αυτό το δικαίωμα αν και αυτονόητο πρέπει να κάτσω να το διεκδικήσω. Η Βία, ο σεξισμός, η μισαλλοδοξία, ο ρατσισμός. Αυτά είχα να πω, και ελπίζω να μην έγινα κουραστικός γιατί ως άνθρωπος έχω αποφασίσει ότι θα μιλάω γι αυτά τα θέματα μέχρι να πεθάνω, γιατί αν και βλέπω πως έχει γίνει μια μικρή πρόδοος, έχουμε να αντιμετωπίσουμε ακόμα τεράστια προβλήματα ως κοινωνία. Και η νέα γενία, που θεωρείται γενιά της προόδου και της εξέλιξης για μένα καθόλου προοδευτική δεν είναι, ούτε εξέλιξη παρουσιάζει στην χώρα. Μόνο παρουσιάζει οπισθοδρομικές αντιλήψεις, φασισμό, που ανθίζει και δτους χώρους του πανεπιστημίου, όπως και στην Πάντειο. Υπάρχει γκράφιτι μέσα στον χώρο του πανεπιστημίου που λέει «Η Μακεδονία είναι Ελληνική», φίλη μου έχει τραμπουκιστεί επειδή ήταν ενάντια με το γκράφιτι και το είπε. Και όταν ζήτησε βοήθεια από την Πάντειο δεν υπήρξε βοήθεια γτ κανείς δεν ασχολήθηκε με αυτό το θέμα.
Όμηρος Πουλάκης: Τα στερεότυπα για μένα είναι κάτι βαθιά διαβρωτικό. Υπάρχουν στην καθημερινότητα και δεν πρόκειται να εξαλειφθούν εντελώς ποτέ γιατί έχουν την τάση να γεννιούνται μέσα από την ίδια την κοινωνική κίνηση. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο αγώνας απέναντι τους είναι μάταιος, το αντίθετο. Νομίζω λοιπόν ότι και η προσωπική και η συλλογική καλλιέργεια απέναντι σε αυτά τα ζητήματα μπορεί να μας βοηθήσει να γίνουμε και οι ίδιοι πιο δυνατοί να τα υπερνικάμε μες στη καθημερινότητά μας. Πάνω λοιπόν σε αυτή τη βάση, θα μιλήσω από την δική μου εμπειρία την καλλιτεχνική, προσπαθώντας να συνδέσω ένα έργο με δύο καταστάσεις. Η μία είναι για μένα οικεία ενώ η άλλη ανοίκεια. Ξεκινάω μιλώντας για το έργο. Το έργο σαν τίτλο μπορεί να το ξέρετε οι περισσότεροι, είναι το έργο Βάκχες. Θα κάνω μια μικρή περιγραφή της πλοκής και κάποιων νοημάτων για να μπορέσουμε να παρακολουθήσουμε αυτό τον συλλογισμό, όποια αξία κι αν
αυτός μπορεί να έχει. Στο έργο Βάκχες ο θεός Διόνυσος, ο θεός της μεταμόρφωσης, ο θεός της παρενδυσίας, ο θεός της ατέρμονης εναλλαγής, ο θεός του κρασιού, ο θεός του θεάτρου, κατεβαίνει στη γη, ανθρωπίζεται –να προσθέσω εδώ ότι είναι μια από τις τελευταίες τραγωδίες που έχουν σωθεί. Βλέπουμε δηλαδή την αφήγηση του θεανθρώπου πριν την εμφάνιση του Χριστού. Ανθρωπίζεται λοιπόν για να τιμωρήσει τον βασιλιά Πενθέα ο οποίος αρνείται να τον τιμήσει στις γιορτές της πόλης του στη Θήβα, στη γενετειρά του. Και δηλώνει ότι θα τον κατακρεουργήσει, θα τον οδηγήσει στο να αντιληφθεί την αξία, τη σημασία του θεού τον οποίο δεν τιμά. Έτσι, μαγεύει όλες τις γυναίκες της πόλης, τις οδηγεί σε όργια πάνω στο βουνό και ο ίδιος με μια θηλυκή εμφάνιση, άντρας με θηλυκή εμφάνιση, συλλαμβάνεται από τον Πενθέα, απειλείται με φυλάκιση, απειλείται με θάνατο. Την κατάλληλη στιγμή που τον έχει κάνει να χάσει μέσα από την οργή την ύπαρξη του εαυτού του, ενώ νομίζει ότι είναι κυρίαρχος, η θεϊκή ταυτότητα του Διονύσου εμφανίζεται, οδηγεί τον Πενθέα στο να γίνει παρενδυτικός, τον ντύνει με υφασμάτινα γυναικεία ρούχα, τον στέλνει πάνω στο βουνό, στον Κιθαιρώνα, όπου η μητέρα του ως Μαινάδα μαζί με τις αδερφές της τον κατασπαράζουν τρώγοντάς τον ολόκληρο. Έτσι ο θεός πιστοποιεί την κυριαρχία του. Στον επίλογο εμφανίζεται ο από μηχανής θεός, που λέμε, του Ευριπίδη, ως αμήχανος απέναντι και στην ίδια την δική του ταυτότητα. Η πρώτη σύνδεση που θα κάνω με αυτό το έργο που έχει πάρα πολλά νοήματα σε σχέση με την κατανόηση του εαυτού, το ποιοι είμαστε ή δεν είμαστε, τι είναι επιτρεπτό, τι είναι ο πολιτισμός, τι καταπιέζει την φύση του ανθρώπου, όλα αυτά τα ζητήματα τα οποία εμφανώς διανοίγονται από την πλοκή, θα προσπαθήσω να τα συνδέσω αρχικά με την ιστορία του Ζακ. Ο Ζακ ήταν ένας Διόνυσος ας το πούμε έτσι, ο οποίος δεν είχε θεϊκή υπόσταση κι αντί να σπαράξει τους Πενθείς αυτού του κόσμου σπαράχθηκε από Πενθείς, οι οποίοι αρνούνται να δουν είτε στον εαυτό τους είτε σε εκείνον, μια ανθρώπινη εκδοχή της ύπαρξής τους διαφορετική απ αυτή που χουν συνηθίσει. Ο Ζακ δολοφονήθηκε ως Διόνυσος, κατά την γνώμη μου επειδή φορούσε αυτά που ήθελε να φοράει, επειδή έλεγε αυτά που ήθελε να λέει κι επειδή δεν ήθελε να υπάρξει ως Πενθέας. Και είχε κάθε δικαίωμα να το κάνει αυτό. Για μας είναι πολύ σημαντικό, για μένα τουλάχιστον, απέναντι σε αυτούς τους Πενθείς που αρνούνται να δουν ότι οι άνθρωποι μπορεί να υπάρχουν διαφορετικά, να τους απαγορέψουμε αφενός να σκοτώνουν, είναι πολύ σημαντικό, είναι απαγορευμένο αλλά για κάποιο λόγο δεν πιάνει αυτή η απαγόρευση δεν ξέρω γιατί, και παράληλλα να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να υπάρχει με έναν τρόπο που μπορεί να εκπλήξει ακόμα κι εμάς τους ίδιους κι εδώ είναι η δεύτερη σύνδεση που θέλω να κάνω και μετά απ αυτό θα ολοκληρώσω. Η δουλειά μου εμένα είναι να είμαι ηθοποιός δηλαδή να μεταμορφώνω εαυτό, ή να αφηγούμαι μια μεταμόρφωση που δεν έχει συμβεί. Η υποκριτική μπορεί να εννοηθεί ως αφήγηση ταυτοτήτων, μια από τις πολλές ερμηνείες που μπορεί
να έχει. Δουλειά μας είναι δηλαδή να συγκροτούμε μέσα από ένα πλέγμα κινήσεων, λόγων, εκφράσεων μια πιθανή υπόσταση, μια πιθανή ταυτότητα και μέσα από τα ταχυδακτυλουργικά τρικ της ανθρώπινης επικοινωνίας να την καθιστούμε υπαρκτή για όσο χρόνο χρειάζεται ώστε να μετακινήσουμε από την πλευρά μας ένα νόημα προς την πλευρά του θεατή. Όταν βιώνουμε, ως ηθοποιοί αυτή την διαδικασία επανεκτελέσεων μέσα από τις πρόβες και τις παραστάσεις, αισθανόμαστε ότι υπάρχει κάποια απώλεια του πώς συνειδητοποιούμε εμείς οι ίδιοι τον εαυτό μας, γιατί πράγματα που δεν μας αφορούν, πράγματα που δεν μας απασχολούν, έρχονται στο προσκήνιο της σκέψης μας. Σταδιακά λοιπόν όπως ο Διόνυσος είναι ο θεός του θεάτρου κι ο Πενθέας που διδάσκεται την αντίθεση στον τρόπο που χει μάθει να υπάρχει, έτσι κι ο ηθοποιός συλλαμβάνει ότι αυτά που έχει εννοήσει ως εαυτό, αυτά που έχει δεδομένα στην ύπαρξή του, δεν είναι και τόσο δεδομένα. Ανά πάσα ώρα και στιγμή θα μπορούσε να αλλάξει τον τρόπο που υπάρχει, να μετατοπιστεί από ένα τυχαίο γεγονός ή από μια επιλογή και να γίνει ένας άλλος άνθρωπος, ένας ακραία άλλος άνθρωπος, τόσο ως προς την αρνητική εκδοχή της ύπαρξής του, όσο και προς την θετική. Εγώ λοιπόν, μέσα από αυτά τα βιώματα, έχω συνειδητοποιήσει ότι κι ο ίδιος μας ο εαυτός που πολλές φορές θέλουμε να αυτοπροσδιορίσουμε, και καλά κάνουμε, θέλουμε να τον συνομιλήσουμε και καλά κάνουμε, θέλουμε να τον προβάλλουμε και καλά κάνουμε, θέλουμε να τον υπερασπιστούμε, έχει μέσα του πάντα μια δόση από ένα αίνιγμα, κι αυτό το αίνιγμα δεν μπορεί να επιληφθεί από καμία ταυτότητα, δεν μπορεί να επιληφθεί από καμία ονοματοδοσία. Όχι ότι είναι περιττές, κάθε άλλο, αλλά είναι το ίδιο το αίνιγμα του εαυτού μας που μας οδηγεί στο να διεκδικήσουμε να το κατανοήσουμε. Όσες χειρολαβές κι αν βάλουμε, όσα επίθετα κι αν δώσουμε στον εαυτό μας, πάντα κάτι θα μας ξεφεύγει, μια μικρή τρύπα, μια μικρή οπή, κι αυτό είναι καλό, όσο κι αν φαίνεται ανησυχητικό. Γιατί ένα αύριο μόνο με βεβαιότητες δεν είναι αύριο, είναι παρελθόν. Η αβεβαιότητα τρομάζει απέναντι στον εαυτό μας κι απέναντι στον άλλο, αλλά αυτό ακριβώς κάνουν οι Πενθείς αυτού του κόσμου, αρνούνται να σεβαστούν ότι υπάρχει αβεβαιότητα και διαφορετικότητα. Θα κλείσω, με μια μικρή στιγμή από τις Βάκχες. Ο Πενθέας έχει συλλάβει τον Διόνυσο, είναι κυρίαρχος, έχει οργή, τον έχει κάτω, ο Διόνυσος νιώθει νικητής, εμείς ως θεατές το ξέρουμε, ο Πενθέας δεν το ξέρει, κι όταν πια τον βάζει κάτω, με την οργή με την βία, μπορείτε να καταλάβετε ποιων κοινωνικών δυνάμεων, την κοινωνική, την στρατιωτική, την μυϊκή βία απέναντι στο νου, ο Διόνυσος του λέει όταν κάνει αυτό το σφάλμα το μεγάλο: «Τα έχασες όλα, δεν ξέρεις ούτε τι κάνεις, ούτε ποιός είσαι». Ο Πενθέας, βασιλιάς της Θήβας απαντάει: «Είμαι ο Πενθέας, μητέρα μου η Αγαύη, πατέρας μου ο Εχίων». Δεν έχει καταλάβει ο Πενθέας τι τον ρωτάει ο Διόνυσος. Ο Διόνυσος τον ρωτάει ότι έχεις χάσει την εν-νόηση της οντολογίας του εαυτού που είναι το γίγνεσθαι και δεν ξέρεις πια τίποτα για σένα, κι ο άλλος του απαντάει με την ταυτότητά του. Του βγάζει μια ταυτότητα και του λέει: «Είμαι ό,τι γράφει αυτό το διοικητικό έγγραφο». Κανένας
άνθρωπος δεν είναι μόνο αυτό. Και του απαντάει ο Διόνυσος, αφού πια ξέρει ότι τον έχει νικήσει, στη σύγκρουση γίγνεσθαι και είναι: «Το όνομά σου είναι Πένθος».
Γιάννης Παπαγιαννόπουλος: Με λένε Γιάννη, από το 2003 βγάζω το περιοδικό Antivirus. Το περιοδικό Antivirus, είναι ένα περιοδικό και το αντίστοιχο site του, το οποίο αναφέρεται στην ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα. Απλώς, θα σας πω την ιστορία έτσι όπως την θυμάμαι από το 2003 που νομίζω ότι έχει αρκετά σημεία, τα οποία θα σας ενδιαφέρουν αν κρίνω από τον σημερινό τίτλο της εκδήλωσης. Το 2003 αρχικά δεν υπήρχε ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, υπήρχε γκέι κοινότητα, ένα το κρατούμενο. Τουλάχιστον στην ευρεία κατανόηση των όρων και τον ορισμών. Αυτό το νέο κομμάτι της ιστορίας της κοινότητας, δηλαδή πέρα από τα χρόνια του ΑΚΟΕ και παλιότερων οργανώσεων του ‘70, ‘80, ‘90, και την πανωλεθρία που έφερε το AIDS όπως καταλαβαίνετε στην κοινότητα. Ουσιαστικά επανασυστάθηκε μετά από ένα πάρα πολύ άσχημο γεγονός, δεν θυμάμαι πιο μήνα ήταν. Είχε μπουκάρει η αστυνομία σε ένα γκέι κλαμπ, το Spices, με αφορμή του να βρουν ναρκωτικά και τέτοια, κι έγιναν κάποιες συλλήψεις και αν θυμάμαι καλά βγάλανε τώρα στον αέρα τα ονόματα των ατόμων τα οποία συλλάβανε, η οποίοι προφανώς ήτανε γκέι άντρες, τους έκαναν ένα κανονικότατο outing, ένας εκ των οποίων αυτοκτόνησε. Μετά από αυτό ουσιαστικά έγιναν κάποιες πρώτες συναντήσεις ατόμων σκόρπια στην κοινότητα κλπ κι αυτές οι συναντήσεις άρχισαν να παίρνουν μορφή, κι έγινε ένα πολύχρωμα φόρουμ το οποίο γινόταν στο Πολυτεχνείο στο κέντρο. Από ‘κει μέσα ξεπήδησαν διάφορες οργανώσεις, οι οποίες τέλος πάντων, διαμόρφωσαν αυτό το οποίο λέμε τον πυρήνα από πλευράς ομάδων, συλλογικοτήτων και οργανώσεων της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. Ένα από αυτά που βγήκαν λοιπόν, ήτανε και το περιοδικό Antivirus. Η γκέι κοινότητα, εξακολουθούσε να είναι γκέι κοινότητα για πάρα πολλά χρόνια, ακόμα και τώρα μπορώ να σας πω ότι πάρα πολύς κόσμος όταν αναφέρεται στο Pride αναφέρεται ως gay pride, όχι ως Athens Pride για παράδειγμα, το οποίο καταλαβαίνουμε ποιά προβληματική φέρει και ποιά προβληματική φέρουμε και εμείς ως κοινότητα. Δηλαδή δεν είμαστε αρχικά μια ομοιογενής κοινότητα. Η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα μπορεί να είναι άνθρωποι αριστεροί, δεξιοί, κεντρώοι, ψηλοί, κοντοί κλπ. Αυτό γενικότερα δεν έχουμε μάθει να το σεβόμαστε ούτε ως κοινωνία, αλλά, κι αυτό δεν είναι προς τιμήν μας, ούτε ακόμα ως κοινότητα και μάλιστα μια κοινότητα η οποία έχει φάει στη μούρη πάρα πολλές διακρίσεις και πάρα πολύ ξύλο. Χαρακτηριστικά παραδείγματα που μπορώ να σας πω, είναι ότι υπάρχουν διακρίσεις προφανώς, και εντός της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, δηλαδή οι gay άντρες όντες οι πιο «προνομιούχοι» αυτής της κοινότητας, λόγω του στην ελληνική κοινωνία, προφανώς και διακρίνουν απέναντι σε θηλυπρεπείς ή μη θηλυπρεπείς, ή σε λεσβίες, γυναίκες, τρανς κοκ. Όλα αυτά τα πράγματα ενώ κατά την γνώμη μου θα έπρεπε να θεωρούνται δεδομένα και λυμένα δεν είναι, οπότε ένα θέμα το οποίο σίγουρα πρέπει να δούμε και να ωριμάσουμε και να συζητήσουμε πολύ έντονα είναι αυτό. Το δεύτερο το οποίο πρακτικά ήθελα να απευθυνθώ είναι ότι από το 2003, δηλαδή 16 χρόνια περίπου, η πραγματικότητα στην Ελλάδα, αν είναι να την αποτιμήσω, από πλευράς γεγονότων από την μια πλευρά κι από πλευράς
διαίσθησης από την άλλη, για πάρα πολλά χρόνια όπως φαντάζομαι ξέρετε δεν υπήρχε καμία μα καμία θεσμική κατοχύρωση των δικαιωμάτων των ατόμων της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. Ό,τι έχει γίνει, έχει γίνει τα τελευταία 4 χρόνια. Θα πω την προσωπική μου άποψη πως ό,τι έχει γίνει καλώς φυσικά έχει γίνει και πολλά μπράβο, δεν έχουν γίνει ωστόσο σωστά και το ξέρουμε. Οπότε ένα πράγμα στο οποίο έχουμε να απευθυνθούμε κι είναι το επόμενο βήμα των διεκδικήσεών μας είναι αυτό, δηλαδή ότι μιλάμε για σύμφωνο συμβίωσης και όχι για γάμο, χαρακτηριστικό παράδειγμα. Απλώς θα πω ότι ένας πολιτικός γάμος λύνει αυτόματα πάρα πολλά ζητήματα όπως για παράδειγμα αυτό της τεκνοθεσίας. Αλλά πραγματικά, όντως θεσμικά η κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε τώρα, δεν έχει καμία σχέση με την κατάσταση στην οποία βρισκόμασταν τότε. Το 2005 ξεκίνησε το Athens Pride με 500 άτομα, ενώ αυτή την στιγμή μαζεύει κοντά 100.000 άτομα, υπάρχει μια διαφοροποίηση ενδεικτική. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ποιοτική αλλαγή στη ζωή της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. Εδώ θέλω να έρθω και με αυτό βασικά να καταλήξω. Υπάρχει η γραμμή τηλεφωνικής στήριξης 11528. Έχουμε περίπου 1000 τηλεφωνήματα τον χρόνο, θεωρητικά δεν έχουμε σχεδόν κανένα πόρο για να στηρίξουμε την διαφήμιση αυτής της γραμμής και συνεπώς όποιος/όποια μαθαίνει γι αυτή την γραμμή την μαθαίνει λίγο με ό,τι μπορούμε να κάνουμε εμείς έτσι μεταξύ μας. Οπότε θα ήθελα λίγο να αναπαραστήσετε πόσα τηλεφωνήματα θα μπορούσαν να γίνουν, τι θα μπορούσαν να αφορούν και δεν γίνονται. Αυτό, νομίζω ότι είναι η πιο ακριβής περιγραφή του προβλήματος που μπορεί να βιώνουνε ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα στην Ελλάδα. Σε σχέση με τα περιστατικά βίας, διακρίσεων κλπ το αν αυξάνονται, μειώνονται κλπ η ειλικρινής απάντηση, κι εδώ μπορώ να απαντήσω και καθαρά δημοσιογραφικά είναι ότι δεν έχουμε την παραμικρή ιδέα. Όποιος λέει ότι είναι περισσότερα τα περιστατικά βίας ή διακρίσεων κατά της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας ή λιγότερα είναι εσφαλμένος. Γιατί απλά παλιότερα δεν ξέραμε πόσα είναι, άρα δεν μπορούμε να ξέρουμε αν είναι περισσότερα ή λιγότερα. Το θετικό είναι ότι τα ξέρουμε, άρα με κάποιον τρόπο, λιγότερο ή περισσότερο, μπορούμε πιθανώς να τα αντιμετωπίσουμε ή και να τα προλάβουμε, αλλά δεν ξέρουμε τι γινόταν το 2003/2005, ιδίως πριν τα social media μας κλαίγανε, κυριολεκτικά. Γενικότερα, απλώς θα ήθελα να φέρω μια αίσθηση που έχω, ότι ναι μεν τα πράγματα φαίνονται ότι πηγαίνουν προς το να καλυτερεύουν, αλλά προς αυτή την κατεύθυνση δυστυχώς υπάρχει και η αντίθετη αντίδραση η οποία γίνεται εξίσου δυνατή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Χρυσή Αυγή. Ενώ βλέπεις ότι κάποια πράγματα μπορεί να προχωράνε, βλέπεις επίσης μια Χρυσή Αυγή στο 10% με τις αντίστοιχες ομαδούλες έτσι να επιτίθενται, να σκοτώνουν κόσμο, αλλά γενικά, προχωράμε ως κοινωνία. Οπότε γενικά, απλώς θα κλείσω με το να σας πω ότι είμαι πάρα πολύ μπερδεμένος.
Μαρία Γιαννακάκη: Μετά από τις τόσο ωραίες τοποθετήσεις των προλαλησάντων που είχαν και βιωματικό χαρακτήρα, δυστυχώς, τουλάχιστον στο πρώτο έστω μικρό μέρος της δικής μου τοποθέτησης θα πρέπει λίγο να σας «πρήξω» με νομοθεσία. Παίρνω πολύ ωραία πάσα από τον Γίαννη τον Παπαγιαννόπουλο, ο οποίος είπε ότι έχουν γίνει πράγματα, δεν έγιναν με τον σωστό τρόπο και
αναφέρθηκε στο σύμφωνο συμβίωσης, έναντι του πολιτικού γάμου, λέγοντας ότι αυτό κατοχυρώνει αυτόματα δικαιώματα πχ την τεκνοθεσία. Δεν έχω να πω κάτι διαφορετικό από αυτό που είπες εσύ Γιάννη, δηλαδή ότι ο πολιτικός γάμος αυτόματα σημαίνει δικαίωμα τεκνοθεσίας, γιατί ακόμα κι αν θεσμικά και ρητά δεν το δίνεις, ο δρόμος για το Στρασβούργο είναι πάρα πολύ ανοιχτός που, όπως λέω, από την Ελλάδα, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, σε αυτό και σε άλλα πολλά ζητήματα τρώει ελληνικό ψωμάκι και το παίρνεις αυτοδικαίως. Τι έχει γίνει τα τέσσερα τελευταία χρόνια, που, όπως είπε ο Γιάννης ό,τι έχει γίνει θεσμικά για τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας έχει γίνει τα τελευταία τέσσερα χρόνια; Πριν απλώς δεν υπήρχε ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα· ήτανε συμπολίτες μας, συνάνθρωποί μας κλεισμένοι μέσα σε ένα ντουλάπι και απλώς δεν τους ξέραμε. Πρώτα και κύρια, ερχόμαστε το Δεκέμβρη του 2015 στήνουμε προέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια. Παράλληλα στο δεύτερο μέρος αυτού του νομοσχεδίου και πλέον νόμο του κράτους βρίσκεται η δημιουργία του Εθνικού Συμβουλίου κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας (ΕΣΡΜ), το οποίο ήταν μια πολύ φιλόδοξη προσπάθεια. Σχεδόν τρία χρόνια μετά το ΕΣΡΜ είναι σε φάση εκπόνησης του εθνικού σχεδίου δράσης κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας. Ήταν ένα πολύ φιλόδοξο εγχείρημα που προσπαθούσε πρώτη φορά να βάλει στο ίδιο τραπέζι, να συμφωνήσουμε, γιατί οι αποφάσεις παίρνονται με ομοφωνία · αν δεν υπάρχει ομοφωνία, κι αυτό σας το λέω ως πρόεδρος του ΕΣΡΜ το θέμα παραπέμπεται να συζητηθεί μια άλλη φορά, αφού ανταλλάξουμε απόψεις, αφού δημιουργηθούν ομάδες εργασίας, αφού αφού αφού. Συμμετέχει και η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα με δύο εκπροσώπους από την Color Youth. Κατόπιν, έχουμε τον νόμο 4443 του 2016 για την ίση μεταχείριση. Εκεί λοιπόν, για πρώτη φορά γίνεται λόγος για άνιση μεταχείριση λόγω χαρακτηριστικών φύλου, και μάλιστα όλες αυτές οι υποθέσεις για διερεύνηση δίνονται στον συνήγορο του πολίτη, σε ένα ανεξάρτητο όργανο, το οποίο με το θεσμικό του κύρος και το κύρος που έχει στον Έλληνα πολίτη έρχεται να δώσει λύσεις σε τέτοιες περιπτώσεις. Επίσης, έχουμε επιτέλους, την κατάργηση του άρθρου 347 του ποινικού κώδικα ο οποίος προέβλεπε, να σας θυμίσω, διαφορετικό όριο ηλικίας για την συναίνεση όσον αφορά στις ετερόφυλες και ομοφυλόφιλες σχέσεις. Έχουμε εισαγωγή του άρθρου 81Α του ποινικού κώδικα για την ρατσιστική βία, εκεί λοιπόν το ρατσιστικό κίνητρο αναγνωρίζεται για πρώτη φορά ως επιβαρυντικός παράγοντας στην προσμέτρηση της ποινής σε περίπτωση ποινικοί αδικήματος. Παράλληλα έχουμε, τον –πλέον– νόμο του κράτους για την νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου, ο οποίος σαφώς δεν είναι το τέλειο παρά το ότι είναι το νομοσχέδιο της γενικής γραμματείας ανθρωπίνων δικαιωμάτων, θα έπρεπε λοιπόν να το υπερασπίζομαι με νύχια και με δόντια, είμαι πολύ περήφανη γι αυτό, όμως έχει πάρα πολλές ατέλειες, τις οποίες πρέπει να τις δούμε. Για παράδειγμα η πολυσυζητημένη πρόνοια της αγαμίας, η οποία όμως είχε γίνει επειδή την εποχή που ψηφίστηκε η νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου δεν είχαμε ενοποίηση των ληξιαρχείων, πράγμα που σήμαινε ότι τα ληξιαρχεία δεν επικοινωνούσαν μεταξύ τους. Άλλαζες δηλαδή για παράδειγμα τα χαρτιά στον Δήμο Καλλιθέας κι ο Δήμος Αθηναίων δεν είχε ιδέα οπότε αυτό καθιστούσε την κατάσταση πολύ δύσκολη. Τώρα λοιπόν, που έγινε η ενοποίηση των ληξιαρχείων είναι μια πολύ καλή ευκαιρία να το ξαναδούμε όπως και είχα υποσχεθεί τότε κατά την διάρκεια της ακρόασης των φορέων μέσα στη βουλή.
Έχουμε την σύμβαση της Κωνσταντινούπολης. Η σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, η επικύρωσή της, πριν από ένα χρόνο ακριβώς, έχει και ρυθμίσεις για τα ομόφυλα ζευγάρια και βέβαια επειδή είμαι κατά της βίας στις γυναίκες και της οικογενειακής βίας μην ξεχνάμε ότι περιστατικά βίας στα άτομα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας προέρχονται κι από το ίδιο το οικογενειακό τους περιβάλλον. Επίσης, τα προγράμματα ενδυνάμωσης που κάνουμε σε δικαστικούς λειτουργούς, δηλαδή δικαστές και εισαγγελείς και αστυνόμους προκειμένου να χειρίζονται με μεγαλύτερη επάρκεια την καινούργια νομοθεσία γιατί όπως καταλαβαίνετε και γι αυτούς είναι πρωτόγνωρα πράγματα. Όταν είναι ένας δικαστής ο οποίος είναι 60 χρονών, βρίσκεται πραγματικά εντελώς ανίσχυρος μπροστά σε τέτοια καινούργια νομοθεσία, αν σκεφτούμε ότι και η πλειονότητα των δικαστικών λειτουργών δεν γνωρίζει ξένες γλώσσες με αποτέλεσμα να μην είναι και σε πολύ μεγάλη οικειότητα με τις αποφάσεις των διεθνών δικαστηρίων. Αυτά είναι λοιπόν τα προγράμματα ενδυνάμωσης και τα σεμινάρια, με σεβασμό βέβαια στην ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, τα διοργανώνουμε σε στενή συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς στο ευρωπαικό δικαστήριο, στο συμβούλιο της Ευρώπης και το ΝΟΤΙΡ που είναι το Γραφείο Δημοκρατίας και Θεσμών του ΟΑΣΕ. Όσον αφορά στο 81Α για τη ρατσιστική βία που αποτελεί πλέον επιβαρυντικό παράγοντα στην προσμέτρηση της ποινής, στην αρχή ξεκινήσαμε με πέντε ειδικούς εισαγγελείς ρατσιστικής βίας κι εδώ θα έρθω να πω ότι όχι μόνο τα τέσσερα τελευταία χρόνια, αλλά από το 2011 που δημιουργήθηκε το δίκτυο καταγραφής περιστατικών ρατσιστικής βίας έχουμε στατιστικά, κι έχουμε στατιστικά τα οποία διατηρούνται στο υπουργείο δικαιοσύνης, διαφάνειας κι ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αφού έχει γίνει το cross checking με τα στοιχεία που έχει η αστυνομία και το δίκτυο. Αυτό θα το συζητήσουμε γιατί υπάρχει το πρόβλημα του under reporting, δηλαδή δεν δηλώνονται αυτά τα περιστατικά, και γιατί δεν δηλώνονται μας το είπαν οι προλαλήσαντες, ότι υπάρχει μια πολύ μεγάλη αντίδραση απέναντι στα στερεότυπα τα οποία κυκλοφορούν κι επίσης γιατί είναι πάρα πολύ δύσκολο σε ένα άτομο της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, εγώ το καταλαβαίνω πάρα πολύ καλά, το οποίο έχει δεχτεί στο παρελθόν βία από τα αστυνομικά όργανα, που έχει δεχτεί χλευασμό και αδιαφορία από δικαστικούς λειτουργούς, να πάει σε αυτούς τους ίδιους ανθρώπους, σε αυτούς τους ίδιους θεσμούς και να το καταγγείλει, παρόλο που το τμήμα ρατσιστικής βίας της αστυνομίας είναι στελεχωμένο με πολύ αξιόλογα στελέχη, τους οποίους εγώ τους θεωρώ συνοδοιπόρους και πραγματικούς συνεργάτες και συμμετέχουν και αυτοί στο εθνικό συμβούλιο κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας. Όσον αφορά στα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, σαφώς γνωρίζετε, απλώς να το θυμίσω ότι εδώ κι ένα χρόνο από τον Σεπτέμβρη του 2017, ενάμιση χρόνο ήδη, ως κεντρικό σημείο αναφοράς για τα άτομα με αναπηρία έχει οριστεί η γενική γραμματεία ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το οποίο δεν είναι μια απλή μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από το υπουργείο εργασίας, είναι κάτι πολύ σημαντικότερο κι είναι μια θετική απάντηση σε ένα πάγιο αίτημα της κοινότητας των ατόμων με αναπηρία. Το να μην είναι πια μια ιατρική κατάσταση η κατάσταση της αναπηρίας αλλά να γίνει μια δικαιωματική κατάσταση γιατί δεν θα κουραστώ να λέω ότι ανάπηροι μπορούμε να γίνουμε ανά πάσα στιγμή όλοι μας, ένα ατύχημα, μια ασθένεια, οτιδήποτε μπορεί να μας καταστήσει μέλος της κοινότητας των ΑΜΕΑ.
Ακούστηκαν πάρα πολλά ενδιαφέροντα πράγματα, δεν θέλω να τα σχολιάσω όλα, θέλω να αφήσω χρόνο για την συζήτηση, θέλω μόνο να πω ότι ξεκινήσαμε το 2016 με 5 εισαγγελείς ειδικούς για την ρατσιστική βία. Αυτή την στιγμή έχουν οριστεί 25. Είναι αρκετοί; Όχι δεν είναι αρκετοί, καλύπτουν όμως όλες τις επετειακές περιφέρειες. Δεν είναι όμως αρκετοί γιατί τα 10 χρόνια της κρίσης, με τον περιορισμό στις προσλήψεις έχουν επίδραση και πάνω στον κλάδο των εισαγγελέων, δεν υπάρχουν αρκετοί εισαγγελείς, οι οποίοι να διοριστούν και να ασχολούνται μόνο με αυτό το ζήτημα, εξάλλου μην ξεχνάμε ότι στην αρχή και αυτοί οι πέντε εισαγγελείς που είχαν οριστεί για την ρατσιστική βία δεν είχαν αποκλειστικά καθήκοντα για την ρατσιστική βία, ασχολούνταν και με πολλά άλλα θέματα. Τουλάχιστον αυτή την στιγμή οι 25 ασχολούνται μόνο με την ρατσιστική βία. Θέλω να αναφερθώ μόνο σε δύο πράγματα που ακροθιγώς σχολιάστηκαν. Ενώ αναφερθήκαμε στην ιστορία με τον Ζακ, δεν αναφερθήκαμε καθόλου στις πρόσφατες ιστορίες γυναικοκτονιών, οι οποίες βλέπουν το φως της δημοσιότητας και που ο όρος γυναικοκτονία σχολιάστηκε πάρα μα πάρα πολύ, χλευάστηκε, όπως συνήθως γίνεται και όχι δυστυχώς για λόγους αμάθειας ή ημιμάθειας, αλλά με πολύ συγκεκριμένη πολιτική και κομματική στόχευση. Ναι η γυναικοκτονία είναι ένας υπαρκτός όρος, είναι ένας όρος της κοινωνιολογίας, σαφώς και νομικά είναι ανθρωποκτονία, γι αυτό κι όταν με ρωτούν αν θέλω να θεσπιστεί ειδική ποινή πιο αυστηρή για τις γυναικοκτονίες απαντώ ότι δεν υπάρχει λόγος. Μια ανθρωποκτονία έχει ταβάνι όπως λέμε στις ποινές, φέρει την βαρύτερη των ποινών, οπότε δεν μπορεί να γίνει κάτι παραπάνω και στο βιασμό μέσα στη σχέση. Είμαστε από τις πρώτες χώρες μέσα στην Ευρώπη με το νόμο 3500 του 2006 που αναγνωριζόταν ο βιασμός μέσα στο γάμο. Το θέμα λοιπόν, σε αυτή τη χώρα και με αυτό θα κλείσω, για να αφήσω χρόνο για συζήτηση, είναι ότι το πρόβλημα σε αυτή τη χώρα δεν είναι οι νόμοι. Η Ελλάδα ήτανε πάντα μια χώρα που ευτύχισε να έχει εξαιρετικούς νομικούς άρα έχει και πολύ καλούς νόμους. Θυμίζω ότι ο νόμος του 1983 που αυτή την στιγμή είμαστε σε φάση αναδιαμόρφωσής του, πιθανόν και εντός της εβδομάδας, η νομοπαρασκευαστική επιτροπή μας παραδίδει το πόρισμα των εργασιών της, ήταν ο πιο προοδευτικός στην Ευρώπη. Το πρόβλημα αυτής της χώρας είναι η ύπνωση της κοινωνίας και η εφαρμογή των νόμων, άρα η απάντηση σε αυτό ποιό είναι; Είναι η συντεταγμένη πολιτεία και με τις τρείς εξουσίες, από τον διακριτό και τον ανεξάρτητο ρόλο που έχει η κάθε μία, να δίνει απάντηση στα φαινόμενα εκφασισμού της κοινωνίας και το δεύτερο, εγρήγορση της κοινωνίας. Συζητήσεις σαν αυτή που κάνουμε εδώ πέρα, ελεύθερη και ανοιχτή, συζητήσεις στα σχολεία και θυμίζω τι είχε γίνει πέρυσι με την θεματική εβδομάδα και τις έμφυλες ταυτότητες και τις αντιδράσεις που υπήρχαν και βέβαια εφαρμογή του νόμου. Κανείς δεν είναι υπεράνω του νόμου, οποιοσδήποτε τον καταπατά όσο ψηλά κι αν θεωρεί ο ίδιος ότι βρίσκεται και ειδικά αν πρόκειται για κρατικούς και δημόσιους λειτουργούς και καταλαβαίνετε όλοι πολύ καλά πού αναφέρομαι βάσει της αντιρατσιστικής νομοθεσίας έχουν και πολύ μεγαλύτερη ευθύνη γιατί όποιος έχει μεγαλύτερο ακροατήριο πρέπει να έχει και συνείδηση της ευθύνης του λόγου που εκστομίζει.