Η μικρή μας πόλη

[1]

Λευτέρης Τσίλογλου

Η μικρή μας πόλη Μυθιστόρημα

Αθήνα 2016

[2]

[3]

Περιεχόμενα Πρόλογοσ…………………………………………………………. 5 1. Η ενδοτικι Μαρία…………………………………………… 7 2. Ο λογιςτισ Νίκοσ…………………………………………… 11 3. Η υςτερόβουλθ Γωγϊ ………………………………….

13

4. Ο Αλζκοσ………………………………………………………

15

5. Η εφαρμογι του ςχεδίου……………………………..

17

6. Η αναχϊρθςθ του Αλζκου…………………………….

20

7 Η Μαρία κυμάται ………………………………………….

22

8. Η απόρριψθ…………………………………………………… 23 9. Η ϊρα των αποφάςεων…………………………………. 25 10. Περίςκεψθ ………………………………………………….. 29 11. Ο Κϊςτασ …………………………………………………… 31 12. Η νζα παγίδα……………………………………………..

33

13. Ο Αλζκοσ πρωτευουςιάνοσ ………………………… 36 14. Η γζννθςθ του παιδιοφ ……………………………….. 38 15. Τα επόμενα βιματα του ςχεδίου…………………… 41 16. Η προετοιμαςία και θ εκδιλωςθ 17. Ο Κϊςτασ εξομολογείται……………………………… 47 18. Η επόμενθ φάςθ…………………………………………. 50 19. Δθμοτικι ςφμβουλοσ…………………………………… 52

[4]

20. Ο Αλζκοσ κάνει ςυνδυαςμοφσ ……………………. 54 21. Η κρίςθ ζρχεται καλπάηοντασ……………………… 56 22. Η άδοξθ επιςτροφι του Κϊςτα…………………… 58 23. Η κρίςθ εντείνεται………………………………………. 61 24. Η κρίςθ είναι ευκαιρία………………………………… 65 25. Η ςυγκζντρωςθ του Αλζκου………………………… 69 26. Η μαφρθ τρφπα τθσ Γωγϊσ…………………………. 72 27. Η Μαρία διαλογίηεται…………………………………. 74 28. Ο τραγικόσ κάνατοσ …………………………………..

77

29. Η κατθφόρα ςυνεχίηεται ……………………………. 80 30. Η απόπειρα νζασ ςυμμαχίασ……………………….. 83 31. Η κατάςταςθ χειροτερεφει ………………………… 85 32. Το πόριςμα…………………………………………………. 87 33. Το κλείςιμο τθσ αυλαίασ………………………………. 89

[5]

Πξόινγνο Ο επηζεηηθόο πξνζδηνξηζκόο ηνπ ηίηινπ δελ είλαη κόλν εθηαηηθόο. Γελ αλαθέξεηαη θπξίσο ζηε κηθξή ηάμε κεγέζνπο ηνπ ρώξνπ αλαθνξάο. Δίλαη ζπγρξόλσο θαη πνηνηηθόο. Σν ηειεπηαίν, θαη σο πξνο ην κέγεζνο ηεο πξνζσπηθόηεηαο ησλ εξώσλ θαη σο πξνο ηε ζπνπδαηόηεηα ησλ πεξηγξαθνκέλσλ πεξηζηαηηθώλ. ΢πλήζσο έλα γξαπηό

αλζξώπηλν

θείκελν

πεξηγξάθεη

ηηο

εμάξζεηο

ηεο

αλζξώπηλεο δξαζηεξηόηεηαο. Δμάξζεηο ζεηηθέο ή αξλεηηθέο πνπ μερσξίδνπλ από ηε ζπλεζηζκέλε θαη θαζεκεξηλή ξνπηίλα θαη είλαη καθξάλ ηνπ κέζνπ όξνπ. Δδώ νη ήξσεο είλαη ζπλήζεηο κέηξηεο ππάξμεηο κε επηζπκίεο θη ειαηηώκαηα ησλ αλζξώπσλ ηεο δηπιαλήο καο πόξηαο θαη γηαηί όρη θη απηνύο πνπ θαηνηθνεδξεύνπλ κέζα ζην ίδην καο ην ζπίηη. Σν ίδην θαη ηα πεξηζηαηηθά. Μηθξέο θαθίεο, κηθξέο πιεθηάλεο, επηθαλεηαθά αηζζήκαηα, εύθνιεο κεηαιιαγέο ηνπο. Σίπνηα ην ζπληαξαθηηθό θη αμηνπξόζεθην. Κη όκσο! Απηή δελ είλαη ε θαζεκεξηλόηεηά καο;

Έηζη δελ δηαβαίλεη ν ρξόλνο καο;

Απηό πξνζπάζεζα λα πεξηγξάςσ. Δλ ηέιεη λα πξνζζέζσ θαη θάηη πνπ ζεσξώ αιεζέο. Σν λα αθεγεζείο εμηξέκ ηζηνξίεο κε ζεηηθνύο ή αξλεηηθνύο ππεξήξσεο είλαη πνιύ πην βαηό, από λα γξάςεηο έλα ηζηόξεκα κε κέηξηνπο αλζξώπνπο πνπ δηαβηνύλ ζπλήζε θαζεκεξηλά ζπκβάληα. Ο ηόπνο θαη ηα πξόζσπα ηεο ηζηνξίαο πνπ αθεγνύκαη είλαη δεκηνπξγήκαηα ηεο θησρήο κνπ θαληαζίαο.

[6]

[7]

1. Η ελδνηηθή Μαξία Γελ ηεο πνιπάξεζε ε εμέιημε ησλ πξαγκάησλ. Απιώο ηα γεγνλόηα ηελ πξόθηαζαλ, ηελ παξέζπξαλ κε ηελ νξκή ηνπο θαη δελ κπνξνύζε πιένλ λα η’ απνθύγεη. Έηζη ήζειε δελ ήζειε κπήθε ζην παηρλίδη. Βιέπεηο, ηνπ είρε αδπλακία. Αλαθάιπςε ν θεξαηάο κε ηόζε επθνιία ην επαίζζεην θνπκπί ηεο. Σν ζηεξεηηθό ζπλαηζζεκαηηθό ηεο ζύλδξνκν. ΢ηε δηάξθεηα όιεο ηεο δσήο ηεο, κέρξη ηώξα, ηεο έιεηπε ηειείσο κηα ζρέζε πάζνπο. Έζησ κηα ζρέζε θαηαλόεζεο θαη ζηνξγήο. Ζ αλζξώπηλε ηξπθεξόηεηα ήηαλ έλα αίζζεκα πνπ δελ είδε κέρξη ηόηε λα ληώζεη έλαο ζπλάλζξσπνο γη’ απηήλ. Μηα νιόθιεξε δσή ήηαλ νπζηαζηηθά κόλε. Καη ηώξα απηόο, ζαλ ζίθνπλαο, ζαλ κηα μαθληθή θαηαηγίδα, ήξζε θη εγθαηαζηάζεθε ζην ζπίηη, αιιά θη εληόο ηεο, αιιάδνληαο ηηο ζπλήζεηεο όιεο ηεο πξνεγνύκελεο δσήο, μππλώληαο πιεπξέο ηνπ ραξαθηήξα ηεο πνπ πξνεγνπκέλσο δε γλώξηδε θαλ όηη δηέζεηε. Έπξεπε ηώξα λα ηα βάιεη όια θάησ θαη λα πάξεη ηηο απνθάζεηο ηεο. Πώο μεθίλεζε απηή ε πεξηπέηεηα πνπ άιιαμε ηηο ζπλήζεηεο ηεο κέρξη ηώξα δσήο ηεο; Βξηζθόηαλ κόλε ηεο ζην ζηλεκά, όπνπ πήγε λα δεη κηα αθόκα ηξπθεξή εξσηηθή ηζηνξία. Κάηη ηέηνηα κέρξη ζηηγκήο ηα ήμεξε κόλν κέζα από ηα βηβιία, κέζα από ηηο ηαηλίεο ζηνλ θηλεκαηνγξάθν θαη ηελ ηειεόξαζε. Ζ κόλε επαθή ζηελ πξαγκαηηθή ηεο δσή κε ηνλ ηνκέα απηόλ ήηαλ θάηη αθξηηνκπζίεο ησλ ιίγσλ θηιελάδσλ πνπ είρε παιαηόηεξα ζην ιύθεην, θηιίεο πνπ δελ θξάηεζαλ πνηέ πνιύ, γηαηί - γηα άγλσζην θαη κε εξκελεπκέλν από ηελ ίδηα ιόγν - κεηά από κηθξό δηάζηεκα, αθνύ ηέιεησζε ην ζρνιείν έπαςαλ λα ππάξρνπλ. Με δηάθνξεο δηθαηνινγίεο απέθεπγαλ ηελ παξέα ηεο, κέρξη πνπ θη ίδηα ην θαηάιαβε θαη ζπλζεθνιόγεζε κε ηε κνλαμηά ηεο. Ίζσο λα έθηαηγε ε δεηιία ηεο. Ίζσο θάηη άιιν πνπ δελ κπνξνύζε λα πξνζδηνξίζεη. Αθνζησκέλε ζηελ παξαθνινύζεζε ηεο πινθήο ηνπ έξγνπ, έηνηκε λα μεζπάζεη ζε δάθξπα ζπγθίλεζεο, αηζζάλζεθε έλα μέλν ρέξη λα θαπαθώλεη - όρη άγξηα, κα απαιά - ην δηθό ηεο. Σξνκαγκέλε, ελζηηθησδώο ην ηξάβεμε απόηνκα θαη γεκάηε

[8]

πεξηέξγεηα, αλάκεηθηε κε θόβν, θνίηαμε δίπια ηεο. ΢πλάληεζε δπν ιακπεξά κάηηα κέζα ζην κηζνζθόηαδν λα ηελ θνηηάδνπλ έληνλα θαη ίζσο ιίγν πξνθιεηηθά. Υσξίο λα ην ζέιεη αηρκαισηίζηεθε απ’ ηελ έληαζή ηνπο. Καλνληθά ζα έπξεπε λα ηνλ ζηρηηξίζεη ή γηαηί όρη λα ηνπ δώζεη κηα αλάπνδε θαη λα ηνλ θάλεη ξεληίθνιν ζ’ όιε ηελ αίζνπζα. Μηα ζπληεξεηηθή αληηκεηώπηζε, πνπ πξνζηδίαδε πεξηζζόηεξν κε ηνλ ραξαθηήξα ηεο ζα κπνξνύζε λα ήηαλ ε αιιαγή ηεο ζέζεο πνπ θαζόηαλ ζηεξώληαο ηνπ έηζη ηε δπλαηόηεηα λα ηελ ελνριεί. Σίπνηε απ’ όια απηά δελ ζπλέβε. Υσξίο λα ζθεθηεί ηηο ζπλέπεηεο, κε αληέρνληαο λα αληηζηαζεί ζηελ εζσηεξηθή παξόξκεζε πνπ άξρηζε λα ηελ πλίγεη, έβαιε μαλά ην ρέξη ηεο ζηελ πξνεγνύκελε ζέζε. ΢ε ιίγν πάιη ην δηθό ηνπ, θαηαθηεηηθό θαη ζίγνπξν, ζθέπαζε πάιη ην ρέξη ηεο θαη ζε ιίγν άξρηζε ηξπθεξά λα ην ρατδεύεη. Ζ παξαθνινύζεζε ηνπ έξγνπ πήγε πεξίπαην. Σν ράδη πνπ έγηλε πην ηνικεξό θαη ε επίδξαζή ηνπ πέξαζε ζ’ όιν ην είλαη ηεο, θπξηάξρεζε θαη θπξίεπζε ην κπαιό ηεο. ΋ληαο πξσηάξα ζε ηέηνηνπ είδνπο εκπεηξίεο ρσξίο θαζόινπ αληίζηαζε, παξαδόζεθε πιήξσο ζηα λέα αηζζήκαηα θη αθέζεθε ζηηο δηθέο ηνπ νξέμεηο. ΋ηαλ ηεο πξόηεηλε λα θύγνπλ δελ έθεξε θακηά αληίξξεζε, ζεθώζεθε ζαλ ξνκπόη πνπ ππαθνύεη ζηηο εληνιέο ηνπ θπξίνπ ηνπ. Σν ίδην έγηλε όηαλ ηεο πξόηεηλε λα πάλε θάπνπ άλεηα. Απηή κόλε πξόηεηλε ην ζπίηη ηεο. Γελ ππήξρε θακηά δπζθνιία, αθνύ δνύζε κόλε ηεο. Οη γνλείο ηεο είραλ λσξίο θύγεη απ’ ηε δσή. Δπηπρώο πξνεγνπκέλσο ν παηέξαο ηεο, κε ηηο επαθέο πνπ δηέζεηε, ηελ είρε δηνξίζεη ζε κηα άλεηε θαη ζίγνπξε δεκόζηα ζέζε. Γελ ήηαλ ηεκπέια θαη δελ απέθεπγε ηα θαζήθνληά ηεο. Αληίζεηα πξνζπάζεζε ζηελ αξρή λα πξνζθέξεη όιε ηε γθάκα ησλ δπλαηνηήησλ ηεο ζηε ζέζε πνπ εξγαδόηαλ, αιιά ε δνκή ηεο ππεξεζίαο, ε θπξίαξρε γξαθεηνθξαηία θαη ηα κνύηξα ησλ ζπλαδέιθσλ πνπ δελ ηνπο άξεζαλ νη άλζξσπνη κε πξσηνβνπιίεο θαη όξεμε, δελ άθεζαλ ηε πξόζεζή ηεο λα πινπνηεζεί. Γηαθνξεηηθά ζα θηλδύλεπαλ νη αξγνί ξπζκνί κε ηνπο νπνίνπο είραλ ζπλεζίζεη. Γξήγνξα, ζέινληαο θαη κε πξνζαξκόζηεθε ζηνπο γεληθνύο λσρειηθνύο ξπζκνύο εξγαζίαο ησλ άιισλ. Ζ επθνιία θέξδηζε. Σώξα έθηαζε ε ώξα ηεο αιήζεηαο. Γελ ήμεξε ηη θαηαιάβαηλε ν άιινο, κα ε ίδηα έλησζε ζαλ έλα νρπξό πνπ είρε άλεπ όξσλ

[9]

παξαδνζεί ζηνλ θαηαθηεηή ηνπ. Υσξίο πξνθαηαξηηθά, δίρσο αθόκα λα γλσξίδεη γη’ απηόλ ηίπνηε, νύηε η’ όλνκά ηνπ, ηνπ παξαδόζεθε θη εθείλνο άθαξδνο θαη βηαζηηθόο ήηαλ ν πξώηνο πνπ έδξεςε ηνλ θαξπό ηεο παξζελίαο ηεο. Ζ ίδηα πιήξσο ππνηαγκέλε ζηηο ζειήζεηο ηνπ, βίσλε ζπγρξόλσο ηηο πξσηόγλσξεο εκπεηξίεο. Μεηά, αθνύ ηέιεησζε ε κπζηαγσγία, ν άιινο, ρσξίο θακηά θνπβέληα, ρσξίο θακηά ρεηξνλνκία ηξπθεξόηεηαο, ςπρξόο θη αδηάθνξνο, ηεο έζηξηςε ηελ πιάηε ηνπ θαη ζρεδόλ απηόκαηα θνηκήζεθε. Ζ ίδηα πειαγσκέλε, αδπλαηώληαο λ’ αθνκνηώζεη ηνλ όγθν ησλ λέσλ εληππώζεσλ θάζηζε κε αλαζεθσκέλν ηνλ θνξκό ηεο ζηα καμηιάξηα θαη εμέηαδε ηηο ζπλέπεηεο ησλ πξάμεώλ ηεο. Ο ύπλνο θάπνηα ζηηγκή ηελ θέξδηζε θη έθηαζε ζηελ αζπλεηδεζία. ΋ρη γηα πνιύ. ΢ε ιίγν πάιη μύπλεζε θαη γπξλώληαο ην θεθάιη ηεο ηνλ είδε δίπια ηεο λα θνηκάηαη άλεηνο, κε ήξεκε αλαπλνή. Ο λένο εηζβνιέαο ηνπ πξνζσπηθνύ ηεο άζπινπ. Σα αηζζήκαηά ηεο ήηαλ αλάκεηθηα. Φόβνο αιιά θαη ππνηαγή. Σν ήμεξε όηη δελ ζα έθεξλε αληίξξεζε ζηελ νπνηαδήπνηε πξνζηαγή ηνπ. Γελ είρε θαλέλαλ κεγάιν θύθιν λα ρξεηάδεηαη λα ινγνδνηήζεη γηα ηηο πξάμεηο ηεο, αιιά πώο λα ην θάλνπκε, ππήξραλ θάπνηνη γείηνλεο θαη γλσζηνί, ζπλάδειθνη ζηελ εξγαζία ηεο θαη θάπνηνη ζπγγελείο πνπ ίζσο λα ξσηνύζαλ. Θα έπξεπε λα εηνηκάζεη κηα, έζησ αζαθή θαη κε γεληθό πεξίγξακκα ηζηνξία γηα λα ζώζεη ηα πξνζρήκαηα. Γελ έλησζε ηθαλή λα ηνλ πεηάμεη έμσ. Καζώο ηνλ θνίηαδε λα θνηκάηαη κε ήξεκν ην πξόζσπν ηνπ θαη ηελ αλαπλνή ηνπ ζηαζεξή έλα λέν θύκα ηελ θαηέθιπζε. Έλησζε πηεζηηθή ηελ επηζπκία λα ηνλ μππλήζεη κε ην δόξη, λα ηελ πάξεη αγθαιηά θαη λα δήζεη πάιη εθείλεο ηηο έληνλεο ζπγθηλήζεηο πνπ πξηλ ιίγεο ώξεο γηα πξώηε θνξά ζηε δσή ηεο είρε γεπηεί. ΋κσο δελ ηνικνύζε. Φνβόηαλ ηηο αληηδξάζεηο ηνπ. ΋ρη δε ζα δηαθηλδπλέςεη λα ηεο βάιεη ηηο θσλέο ή αθόκα ρεηξόηεξα λα θύγεη. Σώξα πνπ δνθίκαζε από ηε βξύζε ην λεξό, δελ κπνξνύζε λα θαληαζηεί ηε δσή ηεο ρσξίο ηε δόζε ηνπ. Σνλ ήμεξε, κόλν θαηζηθά. Ενύζε ζηελ ίδηα πόιε. Σα βήκαηά ηνπο είραλ μαλαζπλαληεζεί ζην παξειζόλ ζε θνηλνύο ρώξνπο, ρσξίο όκσο λα έρνπλ αληαιιάμεη θνπβέληα. Γελ ήμεξε ηίπνηα γη απηόλ. Πνύ δνπιεύεη, κε ηη αζρνιείηαη, είλαη ειεύζεξνο ή

[10]

παληξεκέλνο; Μόιηο ην ελδερόκελν απηό πέξαζε απ’ ην κπαιό ηεο ηελ παξάιπζε ν ηξόκνο. ΋ρη ν άληξαο, πνπ δίπια ζην θξεβάηη θνηκάηαη ηόζν ήξεκα είλαη δηθόο ηεο θαη κόλν δηθόο ηεο. Δθείλε ηε ζηηγκή απηόο θηλήζεθε, άλνημε ηα κάηηα ηνπ θαη θνίηαμε γύξσ ηνπ. Δίδε ηε Μαξία θαη ην κάηη ηνπ δσληάλεςε: - Γεηα ζνπ! Άθνπ λα δεηο. Μ’ έρεη θόςεη ιόξδα. Έρεηο θάηη λα ηζηκπήζσ; - Βεβαίσο! Κάλε κηα ζηηγκή ππνκνλή θαη ζα ζνπ θέξσ. Καθέ ή ηζάη; Απγά ζέιεηο; - Μσξέ θαη πέηξεο ηώξα κπνξώ λα θάσ! ΢ε ιίγα ιεπηά ε Μαξία επέζηξεςε από ηελ θνπδίλα κ’ έλαλ δίζθν γεκάην κε όια ηα θαινύδηα πνπ βξήθε ζηα ληνπιάπηα θαη ην ςπγείν. Ο άιινο έπεζε πάλσ ηνπο ζαλ πεηλαζκέλνο ιύθνο. Ζ εηθόλα απηή ηεο άξεζε! Μέζα ζην έξεκν ζπίηη ηεο γηα πξώηε θνξά έλαο άληξαο ήηαλ πάλσ ζην θξεβάηη ηεο θη έηξσγε κε πξσηνθαλή όξεμε, απηά πνπ είρε ε ίδηα εηνηκάζεη. Γελ θξαηήζεθε άιιν θαη ε εξώηεζε πνπ έθαλε αθνύζηεθε έηζη θη αιιηώο παξάμελα: - Γελ μέξσ η’ όλνκά ζνπ! Δκέλα κε ιέλε Μαξία. Σν δηθό ζνπ όλνκά πνην είλαη; ΢ήθσζε ην βιέκκα ηνπ θαη ηελ θνίηαμε έληνλα: - Μηράιε κε ιέλε!

- Πνύ θάζεζαη Μηράιε, ηη δνπιεηά θάλεηο, είζαη παληξεκέλνο; - Δ! Δ! γηα ζηάζνπ, ε αζθάιεηα είζαη θαη κε ηξέιαλεο ζηηο εξσηήζεηο, πξσί-πξσί; - ΋ρη άλζξσπέ κνπ. Δίλαη ε θπζηθή πεξηέξγεηα. Ξέραζεο όηη ρζεο θνηκήζεθεο ζην θξεβάηη κνπ. Γελ είλαη θπζηθό λα ζέισ λα μέξσ ηα βαζηθά γηα ζέλα; - Με βηάδεζαη. ΋ια ζηελ ώξα ηνπο! Απάληεζε ζηα εξσηήκαηα πνπ ηελ έδσλαλ δελ πήξε.

[11]

2. Ο ινγηζηήο Νίθνο Μηα δσή ν Νίθνο, δνύζε κε ηελ θνηλσληθή ζηέξεζε. ΋ινη ηνλ αληηκεηώπηδαλ ζαλ θησρό ζπγγελή, ζαλ ζπκπιήξσκα θαη ηζόληα ζηηο θνηλσληθέο ζπγθεληξώζεηο, ζην θαθελείν, ζηηο παξέεο. Παληνύ. Ίζσο γηαηί είρε έξζεη από έλα θησρό νξεηλό ρσξηό θαη νη άιινη ήηαλ απ’ ηελ πόιε. Έλα είδνο ξαηζηζκνύ, πνπ ηνλ είρε ζπλεζίζεη ιεο θη ήηαλ απηνλόεηνο. Ενύζε ζ’ έλα δσκάηην πιεξώλνληαο ζηελ ζπηηνλνηθνθπξά έλα κηθξό λνίθη. Οη δηθνί ηνπ έζηειλαλ πόηε-πόηε κεξηθά ηξόθηκα θη έλα θαξβέιη ςσκί. Δίρε κε πείζκα πξνζπαζήζεη λα θάλεη θάηη ζηε δσή ηνπ. ΢ην ζρνιείν ήηαλ κέηξηνο καζεηήο, παξά ην γεγνλόο όηη εηιηθξηλά πξνζπαζνύζε λα είλαη ζπλεπήο ζηηο ππνρξεώζεηο ηνπ. Αιιά ηα θπζηθά θαη πλεπκαηηθά ηνπ πξνζόληα ήηαλ δεδνκέλα. Σα είρε ζρεδόλ εμαληιήζεη. Δδώ δελ κπνξνύζε λα αξζξώζεη κηα άλεηε θαη ινγηθή πξόηαζε ζηηο εθζέζεηο πνπ θάζε ηόζν έγξαθαλ ζην ζρνιείν. ΋ηαλ αξγόηεξα ν θηιόινγνο έθεξλε πίζσ ηα ηεηξάδηα ην δηθό ηνπ θείκελν ήηαλ γεκάην θόθθηλεο κνιπβηέο. ΋ρη κόλν από ηα νξζνγξαθηθά ιάζε πνπ πεξηείρε, αιιά θαη ηηο άζρεηεο, θαηά ηνλ θαζεγεηή, θνηλνηππίεο πνπ έγξαθε εθηόο ηνπ ζέκαηνο, πνπ ηνπ δεηνύζαλ λ’ αλαπηύμεη. Κη όκσο όηαλ ηηο έγξαθε λόκηδε όηη εκπεξηέρνπλ θάηη ζεκαληηθό, θάηη πνπ ζα θάλεη εληύπσζε. Ση θαθή ζπλήζεηα θη απηόο ν θηιόινγνο! Να δηαβάδεη θάζε θνξά ηηο δπν θαιύηεξεο θαη ηηο δπν ρεηξόηεξεο εθζέζεηο θαη λα γίλεηαη ζηελ ηάμε αλάινγε ζπδήηεζε. Πνηέ δελ βξέζεθε ζηελ πξώηε θαηεγνξία. Δθεί ήηαλ ζπλήζσο ν Αιέθνο, ε Γσγώ θη ν Κώζηαο θαη ζπαλίσο θάπνηνη άιινη. Μηα θνξά κόλν ήηαλ θη ε Μαξία. Σνπο δήιεπε γηα ηελ ηθαλόηεηα λα γξάθνπλ πνιύπινθνπο ζπιινγηζκνύο κε ιεμηιόγην πνπ πεξηείρε πνιιέο άγλσζηεο ζ’ απηόλ ιέμεηο. Πνύ ηηο βξίζθνπλ νη θεξαηάδεο θαη ζ’ απηόλ δελ ηνπ πεξλάλε απ’ ην κπαιό; Απηόο ήηαλ ζπρλόο ζακώλαο ηεο δεύηεξεο θαηεγνξίαο θη όηαλ γηλόηαλ ζπδήηεζε πάλσ ζην δηθό ηνπ θείκελν ήζειε λα γίλεη έλα ζαύκα θαη λα εμαθαληζηεί από ην ρώξν. Ηδηαίηεξα γηαηί ζηελ ηάμε παξνύζα ήηαλ ε Γσγώ. Μηα θνπέια πνπ θάζε θνξά πνπ ηελ

[12]

έβιεπε ή ηελ ζθεπηόηαλ αλέβαηλαλ νη ρηύπνη ηεο θαξδηάο, ζθηγγόηαλ ην ζηνκάρη ηνπ θαη είρε κηα γεληθή αλαζηάησζε. Γηα ηελ Γσγώ έηξεθε πξνζδνθίεο. Έθαλε κε ην κπαιό ηνπ ζελάξηα θαη δνύζε κηα θαληαζηηθή ζρέζε καδί ηεο. ΋κσο πνηέ δελ κπόξεζε λα ηηο εθθξάζεη κε ιόγηα ηα αηζζήκαηα πνπ έηξεθε γη’ απηήλ. Κάζε θνξά πνπ βξηζθόηαλ θνληά ηεο, ηνλ έπηαλε έλαο απόιπηνο γισζζνδέηεο. Βεβαίσο κηα ζεηξά ελδείμεηο θαη αξθεηά άιια πεξηζηαηηθά έδεηρλαλ ην ελδηαθέξνλ ηνπ γη’ απηήλ, αιιά πνηέ απηό δελ εθθξάζηεθε κε ιόγηα. Πνηέ δελ ηόικεζε λα ηεο κηιήζεη θαη λα ηεο εθθξάζεη ηε δηαθαή επηζπκία ηνπ. Από ηε κεξηά ηεο; Πιήξεο αδηαθνξία. Κακηά αληαπόθξηζε, απόιπην θηύζηκν. ΋ηαλ ηειείσζε ην ιύθεην θη έδσζε εμεηάζεηο κε ην δόξη κπήθε απ’ ηνπο ηειεπηαίνπο ζην ΣΔΗ ινγηζηηθήο ηεο θνληηλήο πόιεο θαη εγθαηαζηάζεθε εθεί γηα όζν ρξόλν ρξεηαδόηαλ κέρξη λα πάξεη ην πηπρίν ηνπ. Απηό ζα ήηαλ ην επάγγεικα ηνπ. Λνγηζηήο ζηελ πόιε πνπ έβγαιε ην ιύθεην, είρε ιίγνπο θίινπο, πεξηζζόηεξνπο γλσζηνύο θαη εθεί δηαβηνύζε ην αληηθείκελν ηνπ απσζεκέλνπ πόζνπ ηνπ. Με ηνπο αξηζκνύο ηα πήγαηλε θαιύηεξα. Ήηαλ ηίκηνο, έκπηζηνο θαη ε ακνηβή πνπ δεηνύζε ήηαλ ινγηθή. Έηζη ζηελ πόιε θάπνηνη επαγγεικαηίεο θαη έκπνξνη ησλ εκπηζηεύνληαλ θαη θξαηνύζε ηα βηβιία ηνπο. Σν εηζόδεκα πνπ έβγαδε από ηελ άζθεζε ηνπ επαγγέικαηόο ηνπ δελ ήηαλ ηίπνηα ηδηαίηεξν, αιιά γηα ηνλ ιηηνδίαηην Νίθν ηα ιεθηά έθηαλαλ θαη πεξίζζεπαλ. Απηόο, νηθνλόκνο θη αλαζθαιήο, είρε ήδε θάλεη κηα πξώηε ζπζζώξεπζε ζην βηβιηάξην ηεο ηξάπεδαο

[13]

3. Η πζηεξόβνπιε Γσγώ Ζ Γσγώ ζπκόηαλ θαζαξά ηε ζηηγκή πνπ θνληνζηάζεθε θνληά ηνπ. Ήηαλ θαλεξό. Σνπ έδηλε ηελ επθαηξία, πνπ ηόζν θαηξό ν θαθνκνίξεο απνδεηνύζε. Αλέκελε ηε δηθή ηνπ αληίδξαζε. Τπήξρε ήδε κηα πξντζηνξία. Με ρίιηνπο ηξόπνπο πνπ επέηξεπαλ ε θπζηθή ηνπ δεηιία, αιιά θη νη θνηλσληθέο ζπκβαηηθόηεηεο ηεο επνρήο ζηελ επαξρηαθή πόιε πνπ δνύζαλ, ηεο είρε δείμεη ην ελδηαθέξνλ ηνπ. Καη ν πην απιντθόο ζα ην θαηαιάβαηλε όηη έρεη δαγθώζεη γηα ηα θαιά καδί ηεο ηε ιακαξίλα, πόζν πεξηζζόηεξν κηα γπλαίθα κε ηελ έκθπηε δηαίζζεζε πνπ ηελ είρε πξνηθίζεη ε θύζε. Δθείλνο θόθθηλνο ζαλ ην παληδάξη! Καη ηώξα ηη θάλνπκε; αλαξσηήζεθε από κέζα ηνπ. Γελ ππήξραλ πιένλ άιια πεξηζώξηα. Ή ηώξα ή πνηέ! Δπηηέινπο, κεηά από αλακνλή κεξηθώλ ακήραλσλ δεπηεξνιέπησλ, ην μεζηόκηζε: - Πξέπεη λα ζνπ κηιήζσ Γσγώ, ηεο είπε. ΋ρη όκσο εδώ, ζε παξαθαιώ. Θέισ λα ζε δσ καθξηά από ηα κάηηα ηνπ θόζκνπ. Να ζνπ πσ ηη αηζζάλνκαη θαη πσο ζθέθηνκαη ην κέιινλ καο. Ζ απζόξκεηε αληίδξαζή ηεο ζα ήηαλ λα ηνλ θηύζεη, αιιά κεηά ην ζθέθηεθε δηαθνξεηηθά: Γηα λα δνύκε ηη ζέιεη λα κνπ πεη, είπε από κέζα ηεο. Σνπ απάληεζε: - Δδώ έρεηο ηελ επθαηξία. Πεο ηα κνπ, είκαη όιε απηηά! ΋κσο ν γλσζηόο γισζζνδέηεο ηνπ είρε ζθξαγίζεη ην ζηόκα. Έδσζε ηελ ηειεπηαία ηνπ κάρε: - Γελ γίλεηαη έηζη ζηελ ςύρξα. ΢ε παξαθαιώ, δώζε κνπ κηα επθαηξία λα ζε δσ αιινύ. Να είκαζηε κόλν νη δπν καο. Ήηαλ ηέηνηα ε έθθιεζή ηνπ, ηόζν έληνλε ε έληαζε ζην πξόζσπό ηνπ, πνπ ηνλ ιππήζεθε. Σνπ έδσζε ηελ επθαηξία: - Αύξην ην απόγεπκα λα είζαη ζηελ είζνδν ηνπ πάξθνπ. Θα πξνζπαζήζσ λα έξζσ. Γελ ήηαλ ζίγνπξε αλ ζα πήγαηλε, αιιά κέρξη αύξην ήηαλ πνιύο ν ρξόλνο λα ην μαλαζθεθηεί θαη λ’ απνθαζίζεη. Γελ ηξειαηλόηαλ δα γη’ απηόλ αιιά ζπγρξόλσο δελ ηελ ραινύζε λα θξαηνύζε θη απηήλ ηελ πόξηα αλνηρηή. Ζ γπλαηθεία θηιαξέζθεηα θη ε πεξηέξγεηα κάιινλ ζα νδεγνύζαλ ηα βήκαηά ηεο ζην πάξθν. Από κέζα ηεο όκσο πξνεηδνπνίεζε ηνλ εαπηό ηεο: …Μελ ηνπ δώζεηο θαη πνιύ ζάξξνο, Γσγώ. Με δεζκεπηείο θαθνκνίξα κνπ ζε θάηη νξηζηηθό.

[14]

Δζύ είζαη πιαζκέλε γηα ζπνπδαηόηεξα πξάγκαηα ζ’ απηή ηε δσή. ΋ρη δίπια ζηνλ κίδεξν Νίθν. Να ζνπ ιείπεη ηέηνηα κνίξα. Έηζη όηαλ έθηαζε ε ώξα ηνλ ζπλάληεζε ζην πάξθν, αιιά απέλαληί ηεο βξήθε απηό πνπ ήμεξε ηόζα ρξόληα. Έλαλ ςνθνδεή, αλαπνθάζηζην θαη αλίθαλν πξόζσπν λα ηεο εκπλεύζεη έζησ θαη θάπνηα αζζεληθά αηζζήκαηα. Σεο είπε ηηο γλσζηέο θνηλνηππίεο, πνπ δελ ζπγθέληξσζαλ νύηε ζηηγκή ηελ πξνζνρή ηεο. Παξ’ όια απηά ε απάληεζε ηεο δελ ήηαλ θάζεηα αξλεηηθή. Άθεζε ην ζέκα ζε εθθξεκόηεηα, αζαθέο θαη ζνιό. Μάιηζηα θάπνηα ζηηγκή έζθπςε αζηξαπηαία θη αθνύκπεζε ηα ρείιε ηεο ζην κάγνπιό ηνπ. Σε ζηηγκή ηνπ απόηνκνπ ρσξηζκνύ. Σώξα ηνλ είρε δεκέλν θαη δηαζέζηκν γηα ό,ηη θαη όηαλ ρξεηαζηεί. Ήηαλ έλα άηνκν πνπ κπνξνύζε λα ην ρεηξηζηεί όπσο ζέιεη θαη ίζσο ζε θάπνηα θάζε ζην κέιινλ λα ηεο θαηλόηαλ ρξήζηκν εξγαιείν. Ζζηθέο αλαζηνιέο θαη ζπκβαηηθνί δηζηαγκνί δελ ήηαλ ζηνηρεία ηνπ ραξαθηήξα ηεο. Ζ ίδηα γηα άιινλ ελδηαθεξόηαλ, κόλν πνπ εθείλνο ίζσο λα κελ ην ήμεξε αθόκα. ΢ύληνκα όκσο ζα έπαηξλε ηελ πξσηνβνπιία γηα η’ απνθαιππηήξηα ηνπ ελδηαθέξνληόο ηεο, αθνύ πξνεγνπκέλσο ζα είρε εμαζθαιίζεη ηνπο όξνπο γηα ην αίζηνλ ηνπ απνηειέζκαηνο. Γελ ήηαλ από ηνπο αλζξώπνπο, πνπ άθελαλ ζηελ ηύρε ηελ εμέιημε ησλ πξαγκάησλ. Αληίζεηα πάληα θηινδνμνύζε λα παξεκβαίλεη θαη λα ηα θαζνξίδεη ηηο εμειίμεηο. Απιώο, θαηά ηελ άπνςή ηεο, δελ είρε σξηκάζεη ε ώξα. Ήμεξε πνιύ θαιά ηα βήκαηα πνπ ρξεηαδόηαλ γηα ηελ επίηεπμε απηνύ ηνπ ζηόρνπ. Ο Νίθνο, από ηελ πιεπξά ηνπ, πεηνύζε ζηα ζύλλεθα. Σν λόεκα πνπ έβγαιε από ηε ζπλάληεζε ην εξκήλεπζε ζαλ ζεηηθή εμέιημε. Πσο άλνημε ν δξόκνο γηα νπζηαζηηθέο αιιαγέο. Ζ αίζζεζε ησλ ρεηιηώλ ηεο ζην κάγνπιό ηνλ έθαηγε αθόκε. Έζησ θαη κε ην ζηηγκηαίν άγγηγκά ηνπο. Απηό ήηαλ πέξα θαη πάλσ από ηηο πξνζδνθίεο ηνπ. Σνλ γέκηδε αηζηνδνμία όηη ζην κέιινλ ζα αλνίμνπλ θαιύηεξεο πξννπηηθέο γηα ηνπο δπν ηνπο. Αζώνο θη άκνηξνο ηεο αλζξώπηλεο πζηεξνβνπιίαο δε γλώξηδε όηη πίζσ από ηηο άκεζεο εληππώζεηο ζε πξώην πιάλν, ππήξραλ ππνρζόληνη δεύηεξνη θαη ηξίηνη ζρεδηαζκνί. Ο ιαβύξηλζνο ηνπ ζειπθνύ κπαινύ ζα γελλνύζε ζρέδηα πνπ ζα έπεθηαλ θάπνηα ζηηγκή θαηαθέθαια πάλσ ηνπ ελ είδεη ζείαο ηηκσξίαο γηα ηελ απύζκελε αθέιεηα ηνπ.

[15]

4. Ο Αιέθνο Δίρε έξζεη ζηελ πξσηεύνπζα γηα αλαγλώξηζε. Σν κέξνο πνπ από κηθξόο νλεηξεπόηαλ λα δήζεη. Πεξπαηνύζε κόλνο κέζα ζην πιήζνο ρσξίο λα ηνλ ελνρινύλ ηα ζπξσμίκαηα θαη νη αγθσληέο πνπ εηζέπξαηηε από δηπιαλνύο πεξηπαηεηέο. Ήηαλ ηόζν ζπγθεληξσκέλνο ζηηο ζθέςεηο θαη ηα ζρέδηά ηνπ πνπ νη ζόξπβνη ηνπ πιήζνπο θαη ησλ κεραλεκάησλ γύξσ ηνπ δελ ήηαλ ηθαλνί λα δηαζπάζνπλ ηελ απόιπηε πξνζήισζε ζηνπο δηθνύο ηνπ ζηόρνπο. Ήηαλ κόλνο κέζα ζην πιήζνο, ελώ γύξσ ηνπ ε δσή έζθπδε κε όινπο ηνπο ζνξύβνπο ηεο. Απηό γηλόηαλ ζε κηα θξίζηκε θάζε ηεο πξνζσπηθήο ηνπ ζηαδηνδξνκίαο. Έπξεπε επηηέινπο λα θάλεη ηελ επηινγή. Θα κείλεη ζηελ απνκόλσζε ηεο ηδηαίηεξεο παηξίδαο ηνπ, όπνπ βεβαίσο είρε ρηίζεη κηα αλεθηή νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ή ζ’ αλνίμεη ηα θηεξά ηνπ λα πεηάμεη ζε λένπο ηόπνπο; Με δεδνκέλε αζθαιώο ηελ αγσλία ηεο έλαξμεο κηαο λέαο ζηαδηνδξνκίαο από ηελ αξρή, αιιά κε ηελ αληηθεηκεληθή δπλαηόηεηα, θαηά ηελ πξνζσπηθή ηνπ θξίζε, λ’ αλέβεη ζε αλώηεξα επίπεδα πνπ πάληα από κηθξόο νλεηξεπόηαλ, πνπ κέζα ηνπ ε θηινδνμία γηα έλα ηέηνην ελδερόκελν, ηνπ έθαηγε ζαλ θνύξλνο ηα ζσζηθά. ΋ρη, απηόο δελ ήηαλ πιαζκέλνο γηα ήξεκε θαη ζίγνπξε κηθξναζηηθή δσνύια ζε κηα πεξηθεξεηαθή πόιε, ρσξίο ηα ελδερόκελα αιιά θαη ηνπο γιπθνύο θηλδύλνπο έθηαθησλ ζπκβάλησλ θαη κεγάισλ αικάησλ. Νσξίο είρε ζέζεη ηνλ πήρε ησλ πξνζσπηθώλ ηνπ επηδηώμεσλ πνιύ ςειά. Σν ζεκεξηλό ηνπ ηαμίδη ζηελ πξσηεύνπζα ήηαλ κηα αλαγλώξηζε ηνπ ρώξνπ πνπ ζα έρηηδε ζηε ζπλέρεηα ην κέιινλ ηνπ. Ήηαλ ην αξρηθό βήκα ηεο λέαο δσήο. ΢θέθηεθε ηη ήηαλ απηό πνπ ηόζα ρξόληα ηνλ θξαηνύζε θπιαθηζκέλν ζηελ θαθνξίδηθε επαξρηαθή ηνπ παηξίδα θαη νη απαληήζεηο μαλάξζαλ ζην κπαιό ηνπ. ΢ηα πξώηα ρξόληα ην ζρνιεηό, θαη ε επηζπκία ηεο κάλαο ηνπ λα ηνλ έρεη θνληά ηεο. Από πνιύ λσξίο, πξηλ αθόκα αλδξσζεί, έραζε ηνλ παηέξα ηνπ θη ε κεηέξα ηνπ πξνζθνιιήζεθε πάλσ ηνπ ζαλ βδέιια. ΋ρη γηα νηθνλνκηθνύο ιόγνπο. Απηνύο ηνπο θάιππηε ε πξνζσπηθή ηεο

[16]

πεξηνπζία θαη ε ζύληαμε ρεξείαο πνπ έπαηξλε από ηνλ ζπγρσξεκέλν. Πεξηζζόηεξν ζπλαηζζεκαηηθνί ήηαλ νη ιόγνη. Σν αγόξη ηεο, ν ήιηνο ηεο δσήο ηεο ήηαλ κνλαρνγηόο, κνλάθξηβνο. Απηό παξά ηε δηαθαή επηζπκία θαη ηνπ άλδξα ηεο λα θάλνπλ έλα ηζνύξκν παηδηά, λα ηξηγπξίδνπλ γύξσ ηνπο. ΋κσο παξά ηηο πξνζπάζεηεο, ν θαιόο ζενύιεο δελ ηεο έδσζε απηήλ ηελ επινγία. Σνλ κνλαρνγηό ηεο έηζη ηνλ ήζειε θνληά ηεο. Ζ επθαηξία λα θάλεη ζηαδηνδξνκία εδώ ήηαλ έηνηκε ζην πηάην, κπξνζηά ηνπ. Γόμα ην ζεό ν αδειθόο ηεο είρε κεγάιε επηρείξεζε, ζηελ νπνία θη απηή από θιεξνλνκηά είρε πόληνπο. Ο αδειθόο ηεο αγαπνύζε ηνλ αληςηό ηνπ ζαλ δηθό ηνπ παηδί. Θα κπνξνύζε κε κηα θνπβέληα ηεο λα ηνλ ηαθηνπνηήζεη κηα ραξά. ΋κσο ην κπαινπδάθη ηνπ θαλαθάξε ηεο ηαμίδεπε ζε άιινπο ηόπνπο. Κη απηό ήηαλ πνπ ηελ θόβηδε. Μελ ηνλ ράζεη ηειηθά. Σηο ζπνπδέο ηνπ - δόμα ησ ζεώ - ηηο έθαλε ζην ηνπηθό παλεπηζηήκην θαη κε κεγάιε επηηπρία. Ήηαλ πεξήθαλε γηα ηνλ δηθό ηεο. Πάληα δηαθξίζεηο, πάληα θαιά ιόγηα από παληνύ. Μόλν ραξέο ηεο είρε δώζεη. … Να ‘λαη θαιά ην παηδάθη κνπ. Αλ δνύζε ν παηέξαο ηνπ, ζα θνύζθσλε ζα δηάλνο από επραξίζηεζε!

[17]

5. Η εθαξκνγή ηνπ ζρεδίνπ ΢ηνλ εηήζην ρνξό πνπ νξγάλσλε ν Ναπηηθόο ΋κηινο ηεο πόιεο ε Γσγώ έβαιε ζε εθαξκνγή ην ζρέδηό ηεο. Ήμεξε ηη ηξηγπξίδεη ζην κπαιό ηνπ Αιέθνπ. Γλώξηδε ηελ επηζπκία ηνπ γηα νξηζηηθή εγθαηάζηαζε ζηελ πξσηεύνπζα.

- Δθεί πνπ ζπκβαίλνπλ ηα γεγνλόηα, Γσγώ κνπ. Δθεί ιακβάλνληαη νη απνθάζεηο. Γελ κέλσ κόληκα εδώ κε ηίπνηα. Από ηελ Αζήλα μεθηλνύλ όια. Θέισ θη εγώ λα γίλσ θνκκάηη ηεο! Δίρε δειώζεη εδώ θαη θαηξό - παξνπζία όιεο ζρεδόλ ηεο παξέαο - ηα ζρέδηά ηνπ. Καη από ηνπο πεηλαζκέλνπο, γηα πνηθηιία ζηε δσή, θίινπο βξήθε ηελ επηδνθηκαζία ζηα ζρέδηά ηνπ. ΋κσο ζηελ Γσγώ αθνύζηεθαλ ζαλ απεηιέο. Άιιεο ήηαλ νη πξνζδνθίεο θαη ηα ζρέδηα ηεο γηα ηνλ Αιέθν. ΋ρη, δελ ζ’ αθήζεη ην πνπιάθη λα πεηάμεη καθξηά ηεο. Αιίκνλν. Έρνπλ γλώζε νη θύιαθεο! ΢ήκεξα ινηπόλ! Γελ ππάξρνπλ πεξηζώξηα άιιεο θαζπζηέξεζεο. Καλόληζε λα είλαη καδί ζην ρνξό. Νηύζεθε κε ηδηαίηεξε θξνληίδα, κε ην θαηάιιειν θόξεκα θαη ην ηδηαίηεξα απνθαιππηηθό κπνύζην ηνπ, πνπ ην θάιπςε κε κηα ιεπηή εζάξπα. Υόξεςαλ καδί, ήπηαλ ηα πνηά ηνπο, ζρνιίαζαλ θνηλνύο γλσζηνύο, θνπηζνκπόιεςαλ κε άλεζε ηξίηνπο, αιιά όηαλ ν Αιέθνο απνπεηξάζεθε λα ηεο πεη ηα ζρέδηά ηνπ, ηνλ έθνςε απόηνκα θαη κε έληνλε ηελ ελόριεζε ηνπ είπε: - Αιέθν πλίγνκαη εδώ κέζα! Έια πάκε! Ζ αθξνγηαιηά δίπια ζα είλαη ήζπρε. Ο Αιέθνο αθεκέλνο, έρνληαο πηεη ηα πνηά ηνπ, δελ έθεξε θακηά αληίξξεζε. Σελ αθνινύζεζε πξόζπκα. ΋ηαλ έθηαζαλ ζηα βξάρηα ε Γσγώ θάζηζε ζ’ έλαλ απ’ απηνύο θαη ηνλ ηξάβεμε δίπια ηεο. Έξημε ην πξόζσπό ηεο ζην ζηήζνο ηνπ θη άξρηζε λα θιαίεη. Να θιαίεη κε ηξαληαρηά αλαθηιεηά. Λεο θαη ηα δάθξπα ηα είρε έηνηκα ζηηο παξπθέο ησλ βιεθάξσλ ηεο θαη κε κηα θίλεζε άλνημε ηελ θάλνπια πνπ ηα θξαηνύζαλ θπιαθηζκέλα. Ση ηθαλόηεηεο κπνξεί λ’ αλαπηύμεη ε γπλαίθα, πνπ μέξεη ηη ζέιεη θαη βάδεη κπξνο ην ζηόρν ηεο! Σν δπλαηό θιάκα ηεο Γσγώο αηθληδίαζε ηνλ Αιέθν. Σελ ξώηεζε κε πξαγκαηηθή αλεζπρία:

[18]

- Ση έπαζεο θαιή κνπ, ηη ζνπ ζπκβαίλεη; Γλσξίδνληαλ βιέπεηο από παηδηά. Μαδί κεγάισζαλ, καδί πήγαλ ζρνιείν. Ζ εηθόλα πνπ είρε γηα ηε Γσγώ, κέρξη ηώξα, ήηαλ δηαθνξεηηθή. Μηα θνπέια έμππλε, κε ζηαζεξό ραξαθηήξα, πξνζγεησκέλε, ρσξίο ηνπο ζπλήζεηο γπλαηθείνπο πεξηζπαζκνύο, έσο ςπρξή ζηηο αληηδξάζεηο ηεο. Καη ηώξα κεο ηελ αγθαιηά ηνπ έλα αδύλαην πιάζκα λα ζπαξάζζεηαη από ιπγκνύο θαη λα δεηάεη απεγλσζκέλα ζηήξημε. Γηα ηνπο άληξεο ε εηθόλα ηεο γπλαίθαο πνπ θιαίεη είλαη ην θαιύηεξν θάξκαθν. Σνπο αθνπιίδεη θαη ηνπο παξαιύεη. Πνιύ πεξηζζόηεξν ε πεξίπησζε ηεο Γσγώο. Πξνζπάζεζε λα ηελ εξεκήζεη. Σελ αγθάιηαζε ηξπθεξά πξνζθέξνληαο όιν ηνλ θόξθν ηνπ. Κη απηή θνύξληαζε εθεί κέζα ζαλ θπλεγεκέλν πνπιάθη. ΢αλ έλα αδύλαην πιάζκα πνπ δεηάεη απεγλσζκέλα ηξπθεξόηεηα θαη ράδηα.

- Ση λα ζνπ πσ Αιέθν κνπ; Από πνύ λ’ αξρίζσ δελ μέξσ. Νηώζσ ηόζν κόλε. ΋ια κ’ απνδηώρλνπλ. Έθηαζα ζηνλ πάην!

- Ση ιεο θαιή κνπ; Δζύ είζαη πξσηαγσλίζηξηα ζηελ παξέα. Καη κήιν ηεο έξηδαο γηα δηάθνξνπο!

- Έηζη ιεο; Γελ θαηαιαβαίλεηο, Αιέθν, ηίπνηα! Γελ θαηάιαβε πώο, αιιά θάπνηα ζηηγκή ην πξόζσπό ηεο ραξαγκέλν από ηα δάθξπα, κε ην καθηγηάδ θαηεζηξακέλν, ήξζε δίπια ζην δηθό ηνπ. Σα θαπηά ηεο ρείιηα πάλσ ζην κάγνπιό ηνπ, ηα ρέξηα ηεο λα ηνλ ςαρνπιεύνπλ. Γελ ήηαλ θαη πέηξα. Ζ αδξελαιίλε ζε πεξίζζεηα θη ε εμέιημε ήξζε κόλε ηεο. Αληαπνθξίζεθε ζηελ επηζπκία ηεο. ΋ηαλ ηα ρείιηα ελώζεθαλ γηα πξώηε θνξά ην πάζνο μερείιηζε θαη ζηνπο δπν. Γελ ήηαλ ώξα γηα ζθέςε θαη ζπγθξαηεκό. Από κέξνπο ηεο βξήθε ζεξκή αληαπόθξηζε θη ε νινθιήξσζε ηεο έλσζήο ηνπο ήξζε ζαλ θπζηθό επαθόινπζν ηεο θνηλήο επηζπκίαο. ΋ηαλ κεηά θάκπνζε ώξα ε αλάζα ηνπο έγηλε θπζηνινγηθή, άξρηζαλ λα εηζρσξνύλ ζην κπαιό ηνπ νη πξώηεο ζθέςεηο. Σεο είπε κε απνξία: - Άθνπζα ην βνγγεηό ζνπ θαη θαηάιαβα. Πξώηε θνξά έθαλεο έξσηα; - Ναη Αιέθν! Πξώηε θνξά. Να ην μέξεηο! Σν θύιαγα γηα ζέλα.

[19]

Δλώ απηό ζα έθαλε νπνηνδήπνηε πεξήθαλν, κε ηελ άραξε καηαηνδνμία πνπ δέξλεη ηνπο άληξεο, ζ’ απηόλ απηνκάησο εηζρώξεζε έλαο αλεμήγεηνο θόβνο.

- Να ζε ξσηήζσ θάηη; Ήκαζηαλ πιήξσο απξνεηνίκαζηνη γη απηό πνπ ζπλέβε εδώ. Σελ θξίζηκε ζηηγκή, όηαλ θώλαμα έξρνκαη, γηαηί κε θπιάθηζεο ζηα ζθέιηα ζνπ θαη δελ κ’ άθεζεο λα ηξαβερηώ όπσο ην ήζεια; - Σν έθαλα γηα ζέλα, ραδέ. Να κελ ζπάζεηο ηελ επραξίζηεζή ζνπ. Μελ αλεζπρείο! Γελ είλαη νη κέξεο κνπ. Απηό ηνλ εξέκεζε ιίγν, αιιά όρη θαη όηη έζβεζε απ’ ην κπαιό ηνπ θάζε αλεζπρία. Αξγόηεξα αλαινγηδόκελνο ηα γεγνλόηα, παξαδέρηεθε όηη παξαζύξζεθαλ θαη νη δπν, αιιά ήηαλ απζόξκεην θαη ην επραξηζηήζεθε. Αξθεί λα κελ ππάξμνπλ πξνβιήκαηα θαη δεζκεύζεηο. Έλα ηέηνην ελδερόκελν ζα ηνπ ήηαλ ηδηαίηεξα δπζάξεζην θαη εκπόδην ζηελ πξαγκάησζε ησλ ζρεδίσλ ηνπ. Γηαθνξεηηθέο ήηαλ νη ζθέςεηο ηεο Γσγώο. ΋ρη, ζα ηνλ άθελα! Απηόο είλαη ν άλζξσπνο πνπ ζέισ. Φαληάδνκαη λα αηζζάλεηαη ήδε ην δεζκό πνπ άλνημε κεηαμύ καο. Βέβαηα πόλεζα θξηθηά. Δπηπρώο θξαηήζεθα θαη ν αζώνο δελ ην πήξε είδεζε. Κάηη έλησζα, ηίπνηα όκσο ηδηαίηεξν. Φαληάδνκαη έηζη είλαη ε πξώηε θνξά. Σώξα όκσο πνπ άλνημε ν δξόκνο ζα ππάξμεη θαη ζπλέρεηα. Αλ έξζνπλ βνιηθά ηα πξάγκαηα θη ν ζπόξνο πνπ έκεηλε κέζα κνπ θπηξώζεη, ηόηε θίιε κνπ λα ην μέξεηο. Γελ ζε ζώδεη ηίπνηα. Θα ζ’ έρσ δεκέλν ρεηξνπόδαξα. Θα κείλεηο καδί κνπ θαη ζα πεηο θη έλα ηξαγνύδη.

[20]

6. Η αλαρώξεζε ηνπ Αιέθνπ Σίπνηα δελ ζα ηνλ θξαηνύζε ζηελ επαξρία. Θα έθεπγε γηα ηελ Αζήλα, παξά ηηο αληηξξήζεηο ηεο κάλαο ηνπ. Πξέπεη λ’ αλνίμεη επηηέινπο ηα θηεξά ηνπ. Δίρε θάλεη ηε ραδνκάξα θαη δήισζε πνιπηερληθή ζρνιή ζην παλεπηζηήκην ηεο πόιεο ηνπ. Σνλ είραλ δαιίζεη κε ηηο παξαηλέζεηο νη δηθνί ηνπ, έδεημε θη απηόο κηα ιηγνςπρηά θαη ππνρώξεζε ζηηο πηέζεηο ηνπο. Ήηαλ έλα από ηα ιάζε ηεο δσήο ηνπ. Δλώ ζηελ Αζήλα δηαδξακαηίδνληαλ ηα πάληα, απηόο θπιαθηζκέλνο θη απνκνλσκέλνο ζηελ επαξρία, έραλε όιεο ηηο επθαηξίεο. Θα κπνξνύζε θη εδώ λα πάξεη πξσηνβνπιίεο, αιιά έλαο δηζηαγκόο, κηα αλεμήγεηε αλαζηνιή ηνλ θξαηνύζε αδξαλή. Δίρε ηόζεο θαη ηόζεο θαηαπηεζκέλεο επηζπκίεο. Ήζειε λα δνθηκάζεη θαηλνύξηα πξάγκαηα. Ο θιεηζηόο θύθινο ηεο πόιεο πνπ όινη ηνλ ήμεξαλ δελ ηνλ άθελαλ λα πξαγκαηνπνηήζεη απηά πνπ επηζπκνύζε. Λίγν πξηλ ηειηθά θύγεη ζπλέβε θη απηό κε ηε Γσγώ. Γελ έλησζε θακηά επζύλε. Ήμεξε όηη ε άιιε ηνλ γνύζηαξε από ρξόληα. Απηό είρε θαλεί κε πνιινύο ηξόπνπο θη αλ ζέιεηο ην ήμεξαλ θαη η’ άιια κέιε ηεο παξέαο. Ο Κώζηαο, ν Νίθνο, ε Μαξία, ίζσο θαη κεξηθνί αθόκα. Γελ εθβίαζε ηίπνηα. Απηή ηνπ πξόηεηλε λα βγνύλε ζηα βξάρηα, απηή ηνπ ρώζεθε ηειηθά. Πνύ λα μέξεη όηη είλαη αθόκα παξζέλα; Ίζσο, αλ ην ‘μεξε λα θξαηηόηαλ. Θα κπνξνύζε λα ηζρπξηζηεί όηη ζηελ εξσηηθή δηαδηθαζία απηή είρε ηελ πξσηνβνπιία. Βεβαίσο θη απηόο αθνινύζεζε πξόζπκα. Μόλν ηελ θξίζηκε ζηηγκή παξ’ όηη πξνζπάζεζε δελ κπόξεζε λα ηξαβερηεί. … Διπίδσ λα κελ έρνπκε ληξάβαια. Γελ ηνπ ήηαλ αδηάθνξε. Ο Γσγώ ήηαλ κηα επηζπκεηή γθόκελα, αιιά ην timing δελ είλαη θαιό. ΋ρη κόλν δελ είλαη έηνηκνο γηα δεζκεύζεηο, αληίζεηα ε ηεξαξρία ησλ επηζπκηώλ ηνπ απέρεη πνιύ από ηελ πηζαλόηεηα θάπνηαο αλαζηνιήο ησλ ζρεδίσλ ηνπ. Δηνίκαζε ηα κπαγθάδηα ηνπ θη έβγαιε ην εηζηηήξην. Ζ κάλα θη ν ζείνο ηνλ θάλαλε ρξπζό, αιιά είρε θιείζεη η’ απηηά ηνπ κε βνπινθέξη. Σελ παξακνλή ήξζε ζην ζπίηη ε Γσγώ. Έηνηκε πάιη γηα ζπγθηλεζηαθό μέζπαζκα. Σεο ην έθνςε κε ην καραίξη:

[21]

- Μελ πεηο ηίπνηα Γσγώ. Σδάκπα ζα ηα πεηο. Πεο πσο ήδε έρσ θύγεη.

- Καη κε καο Αιέθν ηη ζα γίλεη; - Γελ θαηαιαβαίλσ. Έρνπκε δώζεη όξθνπο πίζηεο πνπ δελ ηνπο ηήξεζα; - Ναη, αιιά ηηο πξνάιιεο ζπλέβε θάηη ζνβαξό κε καο ηνπο δπν. Σν είδεο ηη έθαλα γηα ζέλα. ΢νπ είκαη αδηάθνξε; - ΋ρη γιπθηά κνπ. Μηα ραξά θνξίηζη είζαη. Αιιά έρσ άιια ζρέδηα. Κη απηό ην είρα θάλεη έγθαηξα γλσζηό ζ’ όιε ηελ παξέα.

- Ναη, αιιά εγώ ζ’ αγαπάσ θαη ζην απέδεημα απηό!

- Καη ηη κνπ δεηάο; Να κελ πινπνηήζσ ηα όλεηξά κνπ; - Γηαηί δε βάδεηο ζηα ζρέδηά ζνπ θαη κέλα; Δίκαη απνθαζηζκέλε λα ζ’ αθνινπζήζσ, αξθεί λα κνπ ην δεηήζεηο.

- ΋ρη θνξίηζη κνπ, δελ γίλεηαη απηό. Θέισ λα πάσ κόλνο κνπ. Αξγόηεξα θαλείο δελ μέξεη ηη ζα ζπκβεί. Αο αθήζνπκε ην ρξόλν λα δείμεη!

- Έλα πξάγκα λα μέξεηο. Δγώ ζέισ λα ζπλδέζσ ηε δσή κνπ καδί ζνπ. Έηζη κελ ειπίδεηο. Θα κε βξεηο πάιη ζην δξόκν ζνπ. Πξνο ην παξόλ θαιό ζνπ ηαμίδη. Δδώ κηα ςπρή ζα ζε πεξηκέλεη. Ζ δηάζεζε ηνπ Αιέθνπ κεηά ηελ αλαρώξεζε ηεο Γσγώο από ην ζπίηη ηνπ δελ ήηαλ θαη ζηε θαιύηεξε κέξα. Από κέζα ηνπ είπε: … Με ην ρξόλν ζα ηεο πεξάζεη! Πώο λα ην θάλνπκε; Ζ αγάπε δελ είλαη κηα πίηζα πνπ ηελ παξαγγέιλεηο από ην καγαδί θαη ζνπ έξρεηαη έηνηκε θαη δεζηή. Τπάξρεη θαη ζε πλίγεη ή δελ ππάξρεη θαη ζ’ αθήλεη αδηάθνξν.

[22]

7. Η Μαξία ζπκάηαη Δλώ επί είθνζη επηά ρξόληα ε δσή ηεο θπινύζε επζύγξακκα, ρσξίο παιηλσδίεο, δίρσο αμηνζεκείσηεο κεηαβνιέο θαη ζπγθηλήζεηο, κέζα ζε κηα βξαδηά αλαπνδνγύξηζαλ ηα πάληα. Ο Μηράιεο, απξόζθιεηνο εηζβνιέαο ζηε δσή ηεο, άιιαμε ηηο ηζνξξνπίεο πνπ ππήξραλ. Δθείλν πνπ ηελ «ελνρινύζε» θαη ηελ θξαηνύζε ζε ζπλαγεξκό ήηαλ όηη ηεο ήηαλ αθόκα απαξαίηεηνο. Παιαηόηεξα; Με ηέηνηα ζπκπεξηθνξά ζα ηνλ είρε πεηάμεη κε θισηζηέο έμσ απ’ ην ζπίηη ηεο θη αλ δελ έθεπγε ζα θώλαδε ηελ αζηπλνκία. Σώξα ηα αλέρεηαη όια. Σε ζθαηά ζπκπεξηθνξά ηνπ, ηελ ηεκπειηά ηνπ. Κνληά ηεο βξήθε ην κήλα πνπ ηξέθεη ηνπο έληεθα. Σξώεη, πίλεη θαη δελ ζπλεηζθέξεη θξάγθν ζηα έμνδα ηνπ ζπηηηνύ. Καιά απηά η’ αληέρεη. Σεο είπε όηη δνπιεύεη ζην ιηκάλη σο έθηαθηνο ιηκελεξγάηεο. Σν κεξνθάκαην εθεί δελ είλαη ζηαζεξό. Πξέπεη λα ην δηεθδηθήζεηο, λα είζαη πξσί ζηε ζέζε ζνπ, ηόηε πνπ θαηαλέκνληαη νη δνπιεηέο. ΢παλίσο μππλάεη πξσί θη αξθεηέο θνξέο γπξίδεη ιέγνληαο όηη δελ ηνπ έδσζαλ δνπιεηά. Έηζη ζηελ αξρή από θαιή δηάζεζε, ρσξίο ην ζσζηό ππνινγηζκό, ηνπ έδσζε θάπνηα ρξήκαηα γηα ηα πξνζσπηθά ηνπ έμνδα, αιιά απηό ήηαλ έλα αθόκα ιάζνο ηεο. Καιόκαζε ν θεξαηάο θαη ηελ ζεσξεί ηξάπεδά ηνπ. ΋ιν δεηάεη θη άιια, εθεπξίζθνληαο γεινίεο θη απίζαλεο δηθαηνινγίεο. Σα πξάγκαηα ζθνύξπλαλ όηαλ άλεπ ιόγνπ θαη αηηίαο εμαθαληδόηαλ γηα κηα-δπν κέξεο ρσξίο λα δώζεη ζεκεία δσήο. Αλεζπρνύζε!

- Πνύ ήζνπλ Μηράιε; Γηαηί δελ πήξεο έλα ηειέθσλν λα κνπ πεηο ηη θάλεηο; Δδώ είλαη μελνδνρείν; Γελ έρσ ην δηθαίσκα λα μέξσ ηη θάλεηο θαη πνύ βξίζθεζαη; ηνλ ξώηεζε κε ζπκό. Απηόο αληέδξαζε άζρεκα: - Οπθ! Γελ ππνθέξεζαη πηα. Γθξίληα θαη γθξίληα. Μνπ θαίλεηαη ζα ηα καδέςσ θαη ζα εμαθαληζηώ. Σόηε απηή έπξεπε λα ηνπ πεη: Ακήλ θαη πόηε. ΢ηνλ αγύξηζην! Γελ ηόικεζε λα θάλεη απηό ην βήκα θαη ππνρώξεζε γηα κηα αθόκα θνξά. Ο άιινο ην εξκήλεπζε θαηά πώο ηνλ βόιεπε θαη ηα πξάγκαηα πήξαλ θη άιιν ηελ θαηεθόξα.

[23]

8. Η απόξξηςε Δίρε ήδε θύγεη. Παξά ηα παξαθάιηα, παξά ηελ νκνινγία ηνπ έξσηά ηεο, παξά ηε ζπζία πνπ έθαλε γη’ απηόλ, δελ κπόξεζε λα ηνλ ζηακαηήζεη. Ο εγσηζκόο ηεο Γσγώο είρε πιεγσζεί Ζ επηζπκία ηνπ λα θύγεη απ’ ηελ πόιε καο ήηαλ αθαηαλίθεηε. ΢θέθηεθε: …Καιά ηε κάρε απηήλ, ηελ έραζα. ΋ρη όκσο θαη ηνλ πόιεκν. Με ην πείζκα ηεο ήηαλ ζίγνπξε όηη ζα ππάξμνπλ θαη άιια επεηζόδηα. Σνλ ζέιεη! Πάεη θαη ηέιεησζε! Μαδί ηνπ ζέιεη λα θηηάμεη νηθνγέλεηα. Ο Αιέθνο ήηαλ ν ζηόρνο ηεο εδώ θαη πνιιά ρξόληα. Βιέπνληαο πξνο ηα πίζσ ηώξα πξέπεη λα νκνινγήζεη ην ιάζνο ηεο. Άξγεζε λα θάλεη ηελ επίζεζή ηεο. Έπξεπε, κε ηελ έλαξμε ηεο θνηηεηηθήο πεξηόδνπ λα θηηάμεη θαηάζηαζε. Σώξα ην πνπιάθη λνκίδεη όηη πέηαμε. Αο ηνλ λα ην πηζηεύεη. Ζ Αζήλα δελ είλαη δα θαη ε άθξε ηνπ θόζκνπ. Θα ηνλ αλαδεηήζεη! Οη κέξεο πεξλνύζαλ θαη ηελ απόξξηςε δελ κπνξνύζε λα ηελ ρσλέςεη. Τπήξρε κήπσο θακηά άιιε; Γελ ην πίζηεπε. Καη ηόηε ζπλέβε ην ζαύκα! Δλώ ζηελ πεξίνδν ηεο ήηαλ ζηαζεξή, ρσξίο εμαίξεζε, ηώξα είρε από κέξεο θαζπζηέξεζε. … Λεο λα έγηλε ην ζαύκα; είπε από κέζα ηεο. Μηα δνθηκή κε δείθηε πνπ πξνκεζεύηεθε από έλα θαξκαθείν ηεο πόιεο είρε ηελ πξώηε ζεηηθή έλδεημε. Γελ έραζε ρξόλν, νύηε παληθνβιήζεθε. Άιισζηε ην είρε, σο ελδερόκελν, επηδεηήζεη. Ζ επίζθεςε ζην γηαηξό επηβεβαίσζε ην γεγνλόο. Γελ έραζε ρξόλν. Απ’ ηε κάλα ηνπ Αιέθνπ, κε κηα ζεηξά ςεύηηθεο δηθαηνινγίεο, έκαζε ηε δηεύζπλζή ηνπ ζηελ Αζήλα θαη ηελ άιιε κέξα ην κεζεκέξη ήηαλ κπξνζηά ζηελ πόξηα ηνπ, ζαλ θάληεο κπαζηνύλη. Ζ έθπιεμε ηνπ Αιέθνπ ήηαλ πξνθαλήο θαη ρσξίο θαλεξή αηηία, έλαο θόβνο άξρηζε λα ηνλ ηπιίγεη: - Γεηα ζνπ Γσγώ, πώο από εδώ; - Δίκαη θαιά. Δζύ ηη θάλεηο; - Πέηπρα ηνλ πξώην κνπ ζηόρν. Με δέρηεθαλ ζην κεηαπηπρηαθό θύθιν ζην Οηθνλνκηθό Παλεπηζηήκην ζε ζέκαηα Μάξθεηηλγθ θαη Πξνγξακκαηηζκνύ. Ο θύθινο είλαη δηεηήο θαη δύζθνινο. Δζύ ηη θάλεηο;

[24]

- Γελ ρξεηάδνληαη εηζαγσγέο. Μπαίλσ θαηεπζείαλ ζην ζέκα. Αιέθν είκαη έγθπνο. Θπκάζαη πξηλ έλα κήλα ζηα βξάρηα; Σειηθά είρε ζπλέπεηεο. Ση θάλνπκε ηώξα; Γελ έδεημε θαλέλαλ δηζηαγκό. Σεο απάληεζε ακέζσο: - Θα ζην πσ ρσξίο πεξηζηξνθέο. Μία είλαη ε νδόο θη όρη άιιε. Θα πάκε εδώ καδί ζε κηα θιηληθή γηα λα ην ξίμεηο. ΢βήζε απ’ ην λνπ ζνπ θάζε άιιν ελδερόκελν. Γηα ηα ρξήκαηα, κε θνβάζαη, ζα αλαιάβσ εγώ! Σεο ήξζε λα ηνπ δώζεη κηα γξνζηά θαη λα ηνπ θάλεη ηα κνύηξα θξέαο. Κξαηήζεθε γηα κηα λέα πξνζπάζεηα: - Καιά, δελ ληώζεηο, ξε αλαίζζεηε, θακηά ζπγθίλεζε όηη κέζα κνπ κεγαιώλεη ην παηδί ζνπ; - Παξάηα ηα δαθξύβξεθηα ζελάξηα. Μνπ ζπκίδεηο παιαηά ειιεληθή ηαηλία. Έθαλεο ην παλ λα ην πεηύρεηο. Ήμεξεο όηη εγώ είρα άιια ζην κπαιό κνπ. Θα πάκε ζηελ θιηληθή. Σειεία θαη παύια!

- Βξε, αο ην δηάνιν, αλαίζζεην πιάζκα. Δγώ δελ ζα ζθνηώζσ όηη άξρηζε λα δεη κέζα κνπ. Θέισ λα μέξσ ηη βξήθα θαη ζ’ αγάπεζα, αλόεηε; Γελ ήζνπλ άμηνο ηεο αγάπεο κνπ. Αληίν, ινηπόλ!

[25]

9. Η ώξα ησλ απνθάζεσλ Γηα ηε Μαξία ήξζε ε ώξα ηνπ απνινγηζκνύ θαη ησλ απνθάζεσλ. Καζηζκέλε ζην γξαθείν ηεο, ρσξίο ηελ έγλνηα θάπνηνπ θαζήθνληνο, κνπηδνύξσλε δήζελ θάπνην ραξηί, απνκνλσκέλε ηειείσο από ηνπο γύξσ θαη κε ηε ζθέςε ηεο λα πεηάεη ζηα πεξαζκέλα. Πξώηα ζηνπο γνλείο ηεο. Πόζν δήιεπε ην ηαίξηαζκα ηνπο! Ο έλαο θνίηαδε ζηα κάηηα ησλ άιινλ. Πνηέ δελ ηνπο άθνπζε λα καιώλνπλ, θάηη θπζηθό θαη ζπλεζηζκέλν ζηα δεπγάξηα. Απηνί πνηέ. Γηαηί λα κελ έρεη θη απηή έλα ηέηνην ηαίξη ζηε δσή ; Ση ακαξηήκαηα έθαλε θη ν Θεόο ηελ ηηκώξεζε; Σα έρεη θαη ιίγν καδί ηνπ. Γηαηί ηνπο πήξε ηόζν ζύληνκα από θνληά ηεο; Ο παηέξαο έζβεζε ζηελ θαξέθια πνπ μεθνπξαδόηαλ. Ζ κάλα από ηε κέξα εθείλε άξρηζε λα ιηώλεη. Ζ ηειεπηαία έγλνηα ηεο ήηαλ όηη ε θόξε πνπ ζα κείλεη κόλε. Άληεμε έλα ρξόλν θαη έθπγε θη απηή. Ήηαλ ήδε θιεηζκέλε ζηνλ εαπηό ηεο. Ο πξόσξνο ρακόο ησλ δηθώλ ηεο ηελ έθαλε λα θξπθηεί ζην θαβνύθη ηεο. Θπκόηαλ ηα ζρνιηθά ηεο ρξόληα. Σεο άξεζε ν Κώζηαο γηαηί ήηαλ ήξεκνο θαη ζεκλόο. Σεο πήγαηλε, αιιά απηόο πνηέ δελ ηελ πξόζεμε. Σν κπαιό ηνπ ήηαλ αιινύ, δελ θαηαιάβαηλε πνύ. ΢πλερώο δηάβαδε δηάθνξα παξάμελα βηβιία θαη κεηά έβξηζθε αθξναηέο λα ιέεη ηηο εληππώζεηο ηνπ. Κάπνηνη, πνπ επίζεο ηα είραλ δηαβάζεη άλνηγαλ καδί ηνπ κηα ζπδήηεζε, πνπ ζπρλά άλαβε θη απνθηνύζε έληαζε. Έσο δηαπιεθηηζκνύο. Μηα θνξά πξνζπάζεζε θη απηή θάηη λα πεη, αιιά θαίλεηαη πσο απ’ ηνπο άιινπο αθνύζηεθε ιίγν ραδό. Γελ ηόικεζε λα ην μαλαθάλεη. Μόιηο ηέιεησζε ην ζρνιείν απηόο έθπγε γηα ζπνπδέο ζηελ Αζήλα θαη δελ γύξηζε πίζσ, απ’ όηη απηή μέξεη. Κάπνπ αθνύζηεθε όηη έκπιεμε ζε παξάμελεο παξέεο, αιιά δελ έκαζε ηη θαη πώο. Σελ ίδηα πεξίνδν ν παηέξαο ηεο ηελ δηόξηζε ζε κηα δεκόζηα ππεξεζία θαη παξέκεηλε ζηε πόιε ηνπο. Ζ αιήζεηα είλαη όηη ηεο ηαίξηαδε πεξηζζόηεξν ν ήξεκνο Νίθνο, αιιά απηόο δελ είρε κάηηα γηα άιιε πέξα από ηελ ςεινκύηα θαη εγσίζηξηα Γσγώ. Δθείλε κε ηε ζεηξά είρε αιινύ ην λνπ ηεο. Ση κπέξδεκα θη απηό, Υξηζηέ κνπ; Παξέκεηλε ζηελ πόιε γηαηί ζπνύδαζε παηδαγσγηθά ζην ηνπηθό παλεπηζηήκην. Παξόηη δνύζαλ ζηελ ίδηα πόιε δελ ζπλαληήζεθαλ

[26]

νύηε κηα θνξά κεηά ην ιύθεην. Καηνηθνύζαλ ζε δηαθνξεηηθή γεηηνληά θαη ε ίδηα δελ είρε επαθέο, νύηε ζπκκεηνρή ζηηο ηνπηθέο θνηλσληθέο εθδειώζεηο. Με εληειώο ηπραίν ηξόπν έκαζε όηη ε Γσγώ ζα ήηαλ ππνςήθηα δεκνηηθή ζύκβνπινο ζηνλ ζπλδπαζκό ηεο ζπληεξεηηθήο παξάηαμεο ζηηο δεκνηηθέο εθινγέο πνπ πξόθεηηαη λα γίλνπλ ην επόκελν δίκελν. Σώξα ήξζε ε ώξα ησλ απνθάζεσλ. Σν θξίζηκν εξώηεκα είλαη: Τπνηάζζεηαη ζ’ απηή ηε θαύιε θαηάζηαζε κε ηνλ θεθήλα πνπ έβαιε ζην ζπίηη ηεο ή ηνλ πεηάεη νξηζηηθά έμσ; Δληάμεη! Σεο ρξεηάδεηαη ε εξσηηθή ζρέζε πνπ άλνημε καδί ηνπ. … Αιιά βξε άλζξσπέ κνπ ηώξα πνπ άξρηζα θη έκαζα δελ κπνξώ λα βξσ έλαλ άιινλ άληξα; Κη άιιεο πνξηνθαιηέο θάλνπλ πνξηνθάιηα. Θάξξνο θνξίηζη κνπ! Σόηε ρσξίο θακηά αηηηνινγία, πέξαζε απ’ ην λνπ ηεο ν ήξεκνο Νίθνο. Θα κπνξνύζε λα θάλεη καδί ηνπ θαηάζηαζε; Δληάμεη δελ ζα είλαη θάηη ην ζπλαξπαζηηθό. Πνύ μέξεηο όκσο; Μπνξεί ηα πξάγκαηα λα πάλε θαιύηεξα απ’ όηη πεξηκέλεηο. Πνύ λα βξίζθεηαη ηώξα απηόο; Έρεη ρξόληα λα κάζεη λέα ηνπ. Αλ θαη δνπλ ζηε ίδηα πόιε δελ έηπρε λα ζπλαληεζνύλ ηα βήκαηά ηνπο. Αο θξνληίζεη λα κάζεη ηη θάλεη. Πξνο ην παξόλ πξνεγνύληαη άιια θαζήθνληα. Θα θάλεη ην απνθαζηζηηθό βήκα κε ηνλ πξνβιεκαηηθό, πνπ ρσξίο ζθέςε, έθαλε ην ζθάικα θαη ηνλ έκπαζε κέζα ζην ζπίηη. Ζ πξώηε πξάμε. Φώλαμε ηνλ κάζηνξα θη άιιαμε ηηο θιεηδαξηέο. Ο Μηράιεο δνύζε κηα από ηηο εμαθαλίζεηο ηνπ. Ζ ζπγθαηνίθεζε καδί ηνπ ηεο είρε ήδε ζηνηρίζεη πνιιά. Γελ αλαθέξνκαη ζηελ ρξεκαηηθή πιεπξά ηνπ ζέκαηνο. Απηήλ ηελ είρε αθνκνηώζεη. Δθείλν πνπ ήμεξε από ηελ αξρή όηη ζα ζπκβεί είλαη ηα ζρόιηα θαη νη αληηδξάζεηο ηνπ πεξηβάιινληόο ηεο. Καηάκνπηξα δελ ηεο είπαλ ηίπνηα, αιιά έλησζε κε ηηο ζησπέο θαη ηηο ακεραλίεο ζηα ζπλαπαληήκαηα κε γείηνλεο, ηε γεληθή απνδνθηκαζία. Σν ίδην ζηα καγαδηά ηεο γεηηνληάο όηαλ πήγαηλε λα πξνκεζεπηεί ηηο απαξαίηεηεο πξνκήζεηεο. Γελ ηεο θαθνθαηλόηαλ. ΢ε επαξρηαθή πόιε δνύζε, αιιηώο ηελ είραλ ζπλεζίζεη. Δίλαη θπζηθό ε μαθληθή εκθάληζε ελόο άληξα πνπ κπαηλνβγαίλεη ζην ζπίηη λα ζρνιηαζηεί. Καη κάιηζηα κε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ Μηράιε. Δθεί κόλν πνπ απ’ ηελ αξρή πάηεζε πόδη θαη ηνπ απαγόξεπζε ηελ πξνζέγγηζε ήηαλ ν ρώξνο εξγαζίαο ηεο. Σνπ ην είρε πεη θαζαξά:

[27]

- ΢ην ρώξν εξγαζίαο κνπ δελ ζα πιεζηάζεηο. ΢ε θακηά πεξίπησζε. Αλ θάηη έθηαθην ζπκβαίλεη ζα κε παίξλεηο ηειέθσλν. Δληάμεη; Μέρξη ζήκεξα ν όξνο απηόο είρε ηεξεζεί. …Γηα λα δνύκε ηώξα! είπε από κέζα ηεο. Σελ άιιε κέξα ην πξσί ελώ βξηζθόηαλ ζηελ εξγαζία ηεο ην ηειέθσλν ρηύπεζε. Σν αηζζάλζεθε όηη ήηαλ απηόο. Με θσλή απηαξρηθή θη ελνριεκέλε ηελ είπε: - Μαξία, δελ κπνξώ λ’ αλνίμσ ηελ πόξηα ζην ζπίηη. Υάιαζε ε θιεηδαξηά ή ην θιεηδί.

- Κάλε κεξηθά ιεπηά ππνκνλή θη έξρνκαη! ηνπ απάληεζε Με ην θόβν κέζα ηεο, αιιά θαη κε ζηαζεξή ηελ απόθαζε λα ιύζεη ην γόξδην δεζκό έθπγε απ’ ηε δνπιεηά, επηθαινύκελε θάπνηα αδηαζεζία. Δίρε από ην βξάδπ θάλεη ηελ πξνεηνηκαζία ηεο. ΢ε κηα δηθή ηεο βαιίηζα κάδεςε όια ηα πξνζσπηθά ηνπ είδε. Αθόκα θη όζα απηή ηνπ είρε αγνξάζεη. Σνλ βξήθε εθλεπξηζκέλν έμσ απ’ ηελ πόξηα ηεο κνλνθαηνηθίαο ηεο: - Ση ζπκβαίλεη Μαξία; - Θα ζηα εμεγήζσ όια! Απηό δελ κπνξνύζε λα γίλεη ζην δξόκν. Γηαηί δελ ήζειε δεκόζηεο ζθελέο. Άλνημε ηελ πόξηα θαη κπήθαλ ζηνλ δηάδξνκν. Δλώ από κέζα ηεο έηξεκε, πξνζπάζεζε απεγλσζκέλα λα κελ ην δείμεη. Ήξεκα, αιιά απνθαζηζηηθά ηνπ είπε: - Ζ θνηλή δσή καο, Μηράιε, έιαβε ηέινο. Καιά ηελ έβγαιεο εδώ. Αιιά δελ πάεη άιιν. Έθαλεο ηα πάληα λα κεηαληώζσ ηελ ώξα θαη ηε ζηηγκή πνπ ζ’ έβαια ζην ζπίηη κνπ. Σέινο! ΋ια ηα δηθά ζνπ πξάγκαηα είλαη κέζα ζ’ απηή ηε βαιίηζα πνπ βιέπεηο. Να κελ ζε μαλαδώ ζην θαηώθιη κνπ. Να μέξεηο όηη ε απόθαζή κνπ είλαη νξηζηηθή! Σνπ άιινπ ηνπ ήξζε θεξακίδα ζην θεθάιη. Γελ πίζηεπε όηη εθείλν ην ζπγθαηαβαηηθό θαη ηνπ ρεξηνύ ηνπ θνξηηζάθη, ζα ζεθώζεη πνηέ ην θεθάιη ηνπ. Σν έπαημε ραδόο: - Έια ξε Μαξία! Πιάθα κνπ θάλεηο. ΢ηνλ Μηράιε ζνπ ιεο ηέηνηα ιόγηα; Ξερλάο ηα όκνξθα πξάγκαηα πνπ δήζακε καδί; - Γελ μερλάσ ηίπνηα. Καη ηα θαιά θαη ηα θαθά. Ωο εδώ όκσο. ΋ια έρνπλ έλα ηέινο θαη γηα καο ηνπο δπν απηό έθηαζε! Μέρξη εδώ ην έπαημε ήξεκνο. Βιέπνληαο όκσο ηελ άιιε απνθαζηζκέλε άιιαμε ηξνπάξη:

[28]

- Δίζαη κε ηα θαιά ζνπ κσξή ζθξόθα όηη κε ην απνθαζίδσ θαη δηαηάδσ ζα γιπηώζεηο ηόζν εύθνια από κέλα; - Πάξε ηε βαιίηζα ζνπ θαη δξόκν!

- ΢ε πνηνλ κηιάο έηζη, ξε πνπηάλα ηεο δεθάξαο; Σελ άξπαμε απ’ ηα καιιηά θαη ηελ έζπξε κέρξη κέζα ζην ζαιόλη. Σεο έδσζε δπν δπλαηνύο κπάηζνπο πνπ ηελ πόλεζαλ αβάζηαρηα. Γάγθσζε ηα ρείιε ηεο λα κελ θσλάμεη θαη κε κηα απόηνκε θίλεζε μέθπγε απ’ ηα ρέξηα ηνπ θαη πεηάρηεθε έμσ απ’ ην ζπίηη: - Θα εηδνπνηήζσ ηελ αζηπλνκία. Να ην μέξεηο! Καλνληθά ζηγά κελ θνβεζεί απηόο! Δπηπρώο γη’ απηήλ ν Μηράιεο είρε αλνηρηνύο ινγαξηαζκνύο κε ηηο αξρέο θαη ε απεηιή έπηαζε ηόπν. ΢ε ιίγν ρξόλν θάλεθε ζηελ εμώπνξηα θξαηώληαο ηε βαιίηζα. Σεο έξημε έλα ιπζζαζκέλν βιέκκα ιέγνληαο: - Κάλεηο ιάζνο αλ λνκίδεηο όηη έηζη εύθνια ζα γιπηώζεηο από κέλα. Σν ήμεξε, αιιά ην βαζηθό βήκα είρε γίλεη θη έλησζε γηα πξώηε θνξά ην γιπθό αίζζεκα ηεο λίθεο θη ηεο απειεπζέξσζεο!

[29]

10. Πεξίζθεςε …Καη ηώξα ηi θάλνπκε; αλαξσηήζεθε κόλε ηεο. Ζ επίζθεςε ζηελ Αζήλα ήηαλ ζθέηε απνγνήηεπζε. Έραζε θάζε ηδέα γηα ηνλ Αιέθν. Σνλ είρε αγαπήζεη. ΋κσο αθόκα δελ ήμεξε όηη ε αγάπε θαη ην κίζνο είλαη ηα δπν άθξα ζην επζύγξακκν ηκήκα ησλ ζπλαηζζεκάησλ. Απηό όκσο ιπγίδεη θαη θάπνηε γίλεηαη θύθινο. Έηζη ηα άθξα κπνξνύλ λα πιεζηάζνπλ πνιύ θνληά, κέρξη πνπ λα θάλνπλ ελαιιαγή ζέζεσλ. Σν ζειπθό κπαιό ηεο θηιόδνμεο Γσγώο άξρηζε λα δνπιεύεη ππξεηηθά θαη ζύληνκα ην λέν ζρέδην είρε ζρεκαηηζζεί ζε γεληθέο γξακκέο. Σελ άιιε κέξα ήηαλ ζην ινγηζηηθό γξαθείν ηνπ Νίθνπ. Ήμεξε όηη ην ζύκα ζα πέζεη εύθνια ζηε θάθα πνπ εηνίκαδε. Ζ επράξηζηε έθπιεμε θάλεθε εύγισηηα ζην πξόζσπό ηνπ: - Καιώο ηελ Γσγώ! Υαίξνκαη πνπ ζε βιέπσ. Πνηνο θαιόο άλεκνο ζε θέξλεη εδώ; Ο γλσζηόο γισζζνδέηεο είρε μεπεξαζηεί. Έλα θνξηίν θάπνηαο απηνπεπνίζεζεο είρε εγθαηαζηαζεί κέζα ηνπ θαη θαηλόηαλ ζ’ όιεο ηηο αληηδξάζεηο ηνπ. Ο θύθινο ησλ εξγαζηώλ ηνπ είρε κεγαιώζεη, είρε ηε θήκε ηνπ έκπηζηνπ, πνπ είρε θη άθξεο ζηελ εθνξία. Απηό ήηαλ ε αηηία γηα λένπο θη ηθαλνπνηεκέλνπο πειάηεο.

- Έρσ θαηξό λα ζε δσ. Ση θάλεη ε παιηά παξέα; - Α! Κη εγώ έραζα ηηο επαθέο κνπ. Γελ είδα θαλέλαλ εδώ θαη θαηξό. Απ’ όηη μέξσ ν Κώζηαο θη ν Αιέθνο είλαη ζηελ Αζήλα. Με ηελ Μαξία έρνπκε λα ζπλαληεζνύκε ρξόληα. Δζύ παο θαιά; Απ’ όηη βιέπσ ην γξαθείν είλαη γεκάην θαθέινπο. Θα αληηζηνηρνύλε, θαληάδνκαη, ζε πειάηεο; - Ναη, θαιά πάσ. Πεο κνπ, ηη ζε θέξλεη εδώ; - Ξέξεηο Νίθν, ηειείσζα παηδαγσγηθά θαη δελ κπνξώ λα πεξηκέλσ ρξόληα γηα έλαλ δηνξηζκό, πνπ δελ μέξσ πνύ ζα είλαη. Δγώ βηάδνκαη θαη επηπιένλ ζέισ λα κείλσ εδώ ζηελ πόιε καο. ΢θέθηνκαη λ’ αλνίμσ δηθό κνπ λεπηαγσγείν. Έρνπκε ηόζνπο θίινπο θαη γλσζηνύο. Γηαηί λα ηξέρσ ζ’ άιινπο ηόπνπο, όπνπ ζα είκαη άγλσζηε αλάκεζα ζε αγλώζηνπο. Θέισ ηε γλώκε ζνπ θαη ηε βνήζεηά ζνπ.

- Μεηά ραξάο! Ζ ζθέςε ζνπ είλαη ζσζηή. Δίκαη δηαζέζηκνο θαη ζα θάλσ γηα ζέλα όηη πεξλάεη απ’ ην ρέξη κνπ.

[30]

- Έρσ έλα ξαληεβνύ ζε ιίγν θαη δελ ππάξρεη ν απαηηνύκελνο ρξόλνο. Πξέπεη λα ην ζπδεηήζνπκε αλαιπηηθά. Δίζαη λα θάκε καδί ην βξάδπ θαη κε ηελ επθαηξία λα ηα πνύκε αλαιπηηθά; - Σν ξσηάο; Πνύ ζέιεηο λα βξεζνύκε; Κάλε κηα πξόηαζε.

- Κάηη θνληά ζηε ζάιαζζα ζα πξνηηκνύζα. Σν ζθέθηεθε ιίγν θη είπε: - Θεο λα πάκε ζηνλ Ναπηηθό ΋κηιν; - Πνιύ σξαία ηδέα. Λεηηνπξγεί θαλνληθά; - Ναη, γηαηί πήγα ηηο πξνάιιεο.

- Γέθα ην βξάδπ είλαη θαιά; Θα έξζσ κόλε κνπ. Γελ ηεο ήηαλ θαζόινπ δύζθνιν λα ηνλ νδεγήζεη αξγά ζηα βξάρηα. Δίρε πξνεγνύκελε εκπεηξία. Γελ θνπξάζηεθε λα ηνλ θέξεη εθεί πνπ ήζειε. Γηα ηνλ Νίθν ήηαλ ζαλ λα δνύζε έλα όλεηξν. Έθαλε έξσηα κε ηελ Γσγώ, θάηη πνπ κόλν κε ηε θαληαζία ηνπ ην είρε κέρξη ηώξα δήζεη. Πεηνύζε ζηα ζύλλεθα! Υξηζηέ κνπ! Σνπ δόζεθε κ’ όιν ηεο ην ζώκα. Μάιηζηα από ηηο αληηδξάζεηο ηεο θαίλεηαη όηη ηα θαηάθεξε. Οη θξαπγέο ηεο, ην ζθίμηκν πάλσ ηνπ ήηαλ ηξαλή απόδεημε όηη ηα είρε θαηαθέξεη. Έλαο θνπζθσκέλνο θόθνξαο θπθινθνξνύζε γηα κέξεο ζηα ζηέθηα ηνπ. Ήηαλ απηόο! Σνλ επηζθέθηεθε ζε ιίγεο κέξεο θέξλνληαο ηνπ θάπνηα από ηα απαξαίηεηα ραξηηά γηα έλαξμε επαγγέικαηνο. Ήηαλ όιν πεξηπνηήζεηο θαη ππνζρέζεηο όηη ζα θάλεη όηη πεξλάεη απ’ ην ρέξη ηνπ γη απηήλ.

- Νίθν κνπ θνβάκαη! Θα ρξεηαζηνύλ πνιιά ιεθηά θη νη δηθνί κνπ δελ είλαη ζε ζέζε λα κνπ ηα δώζνπλ.

- Μελ ζηελαρσξηέζαη γη απηό, Γσγώ. Μπνξώ λα βνεζήζσ.

- Μα πώο; - Έρσ εγώ κπόιηθα ιεθηά. Αλ ζέιεηο ζνπ δείρλσ ην βηβιηάξην λα ην επηβεβαηώζεηο. Ζ ηεηξαπέξαηε Γσγώ αληέδξαζε θάζεηα: - Ούηε πνπ λα ην ζπδεηάο. Γελ ζα δερηώ επξώ από ζέλα. Δγώ πξέπεη λα ζε πιεξώζσ γηα ηε βνήζεηα πνπ κνπ δίλεηο. Πξηλ ν άιινο πξνιάβεη λ’ αληηδξάζεη έζθπςε θαη ηνπ έδσζε έλα ζύληνκν θηιί ζην ζηόκα.

- Γεηα ζνπ πξνο ην παξόλ. Θα ηα πνύκε πάιη! Ο Νίθνο ρεζκέλνο!

[31]

11. Ο Κώζηαο Από κηθξόο έλησζε μέλν ζώκα ζηελ παξέα ηνπ. Απηόο είρε άιιεο έγλνηεο, άιια δηαβάζκαηα, ελώ νη πεξηζζόηεξνη γύξσ ηνπ ήηαλ κηθξναζηνί κεγαισκέλνη ζην θπξίαξρν πιαίζην:

{Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια} Ζ ηζηνξία πνπ δηδάρηεθαλ θπξηαξρείηαη από ην ηδαληθό ηεο κεγάιεο ηδέαο. Μεξηθνί πηζηεύνπλ όηη θάπνηα ζηηγκή πάλσ ζηνλ ηξνύιν ηεο Αγηά-΢νθηάο ζα θπκαηίζεη ε γαιαλόιεπθε. ΋ρη, απηόο δελ ζα πάξεη απ’ απηόλ ηνλ κπαηηξηζκέλν ηκπεξηαιηζκό! Απηόο είλαη πνιίηεο ηνπ θόζκνπ, είλαη γεκάηνο από ηηο κεγάιεο νηθνπκεληθέο ηδέεο ηεο ηζόηεηαο, ηεο εηξήλεο θαη ηεο δηθαηνζύλεο θαη ηνπ ζνζηαιηζκνύ! Σα αζηηθά θόκκαηα, γηα ην κόλν πνπ ελδηαθέξνληαη είλαη ε δηαηήξεζε ηνπο ζηελ εμνπζία. Σα ππάξρνληα αξηζηεξά θόκκαηα έρνπλ ζπκβηβαζηεί ζηελ νπζία κε ηελ αζηηθή δνκή ηεο θνηλσλίαο θη έρνπλ ππνζηείιεη ηε ζεκαία ηεο επαλάζηαζεο. Δίλαη ζηελ πξάμε ιαθέδεο ηεο εμνπζίαο. Δπαλάζηαζε γηα ηελ αλαηξνπή ηνπ αζηηθνύ θαζεζηώηνο. ΋ρη! Απηόο ζα κείλεη πηζηόο ζηελ ηδέα ηεο παγθόζκηαο επαλάζηαζεο, όπσο ηελ πεξηέγξαςαλ νη θιαζηθνί κεγάινη επαλαζηάηεο, όπσο ν Λέσλ Σξόηζθη θαη ε 4ε δηεζλήο. Μόιηο ηέιεησζε ην Λύθεην, εθείλν πνπ επηδίσμε θαη πέηπρε, ήηαλ λα δξαπεηεύζεη από ην ζηελό θινηό ηεο επαξρηαθήο ηνπ παηξίδαο. Μπήθε ζηελ Ννκηθή ηεο Αζήλαο. Οη δηθνί ηνπ ηνλ βνήζεζαλ πηζηεύνληαο όηη ζπνπδάδεη. ΢ήκεξα λνκίδνπλ όηη κεηά από ιίγν θαηξό, ππεξληθώληαο ηηο ηειεπηαίεο εθθξεκόηεηεο ζε καζήκαηα, ζα πάξεη ην πηπρίν ηεο Ννκηθήο. ΋κσο ε πξαγκαηηθόηεηα ήηαλ εληειώο δηαθνξεηηθή. Σε ζρνιή ηελ είρε γξάςεη από ηελ αξρή ζηα παιαηά ηνπ παπνύηζηα. Δίρε πνιύ θαηξό λα δώζεη έζησ θη έλα κάζεκα. Αληίζεηα είρε ιάβεη κέξνο ζε εθαηνληάδεο αθηίθ πξνεηνηκαζίαο επαλαζηαηηθώλ πξσηνβνπιηώλ. Σν ίδην θαη ζηηο δηαδειώζεηο. Σν επαλαζηαηηθό ηνπ θαζήθνλ είλαη λα βνεζήζεη ζηε ζπλεηδεηνπνίεζε ηεο αλάγθεο γηα ξηδηθή αλαηξνπή ηνπ αζηηθνύ θαζεζηώηνο. ΋ια η’ άιια είλαη θνπξαθέμαια. Οη δπζθνιίεο ζα άξρηδαλ όηαλ νη αζώνη γνλείο-ρξεκαηνδόηεο κάζαηλαλ ηελ αιήζεηα. Πξνο ην παξόλ δελ αληηκεηώπηζε

[32]

νηθνλνκηθά πξνβιήκαηα. ΢ηελ παηξίδα αλέβαηλε ζπάληα θαη απέθεπγε ελζπλεηδήησο λα ζπλαληήζεη ηνπο παιηνύο ηνπ θίινπο. ΋κσο κάζαηλε κέζσ ηνπ κηθξόηεξνπ αδειθνύ ηνπ ηα βαζηθά λέα ηνπο. Ενύζε ηε θάζε αλακνλήο ησλ επεξρόκελσλ εμειίμεσλ. ΢ε ιίγν ζα βξηζθόηαλ κπξνζηά ζηελ θξίζε. Να βξεη δνπιεηά ζηελ Αζήλα, πνπ ζα ηνπ εμαζθαιίδεη ηα βαζηθά έζνδα ην έβιεπε πνιύ ρισκό ελδερόκελν. Ζ ηξαγσδία ζα ήηαλ λα επηζηξέςεη άπξαγνο πίζσ, ρσξίο πηπρίν. Με ηη κνύηξα ζα αληηκεησπίζεη νηθνγέλεηα θαη γλσζηνύο. Πξέπεη λα εηνηκάζεη έλα θαιό ζελάξην γηα λα δηθαηνινγήζεη ηα αδηθαηνιόγεηα.

[33]

12. Η λέα παγίδα Ο Νίθνο δέρηεθε κε ραξά θη αλαθνύθηζε ην ηειεθώλεκα ηεο Γσγώο. Δίραλ πεξάζεη αξθεηέο κέξεο ζησπήο από κέξνπο ηεο. Σνλ έηξσγε ε πεξηέξγεηα λα ζπδεηήζεη καδί ηεο ηελ νλεηξεκέλε βξαδηά, πνπ δήζαλε καδί. Να κάζεη ηηο εληππώζεηο ηεο. Ο ίδηνο αλαζθαιήο, ήζειε κηα επηβεβαίσζε απ’ ηα ρείιε ηεο. Καηγόηαλ, ληε!

- Νίθν ζα πεξάζσ λα ζε δσ. Πξέπεη λα ζπδεηήζνπκε έλα ζνβαξό δήηεκα! Σνλ αλεζύρεζε ν ηόλνο ηεο θσλήο ηεο. Γελ πεξίκελε ηέηνηα εηζαγσγή, αιιά ην κόλν πνπ κπόξεζε λα πεη ήηαλ: - Βεβαίσο, λα έξζεηο. Αθόκα θαη ηώξα αλ ζεο. Θα ζε πεξηκέλσ.

- Γπζηπρώο, Νίθν, δελ αηζζάλνκαη απηή ηε ζηηγκή θαιά. Ίζσο αλ κπνξείο, ζα πξνηηκνύζα αύξην ην πξσί.

- Βεβαίσο θαη κπνξώ. Θα ζε πεξηκέλσ κε αλππνκνλεζία! … Αο ηνλ ιίγν λα ςεζεί από κέζα ηνπ, ζθέθηεθε ε Γσγώ. Απηόο; Σξηβέιηζε ην κπαιό ηνπ κήπσο θαηαιάβεη πνην κπνξεί λα είλαη ην πξόβιεκα θαη δελ έβγαδε άθξε. Αο θάλεη ππνκνλή κέρξη αύξην. … Θεέ κνπ, κελ ραιάζεη ε ζρέζε πνπ άλνημε κεηαμύ καο. Καηά ηηο δέθα ρηύπεζε ην ηειέθσλν θη ήηαλ ε Γσγώ: - Πέξαζα άζρεκε λύρηα Νίθν. Κνηκήζεθα πξνο ην μεκέξσκα θαη κόιηο ηώξα μύπλεζα. Αλ θαη δελ ληώζσ θαιά, ζα έξζσ. Καηά ηηο δώδεθα ζα είκαη εθεί. Μήπσο εζύ δε κπνξείο ηόηε; - ΋ρη, όρη! Δδώ ζα είκαη θαη ζα ζε πεξηκέλσ. Απηόο γεκάηνο αλεζπρία, απηή νπδέηεξε έσο ςπρξή. Σν ζρέδην πξνρσξνύζε, όπσο ην είρε θαζνξίζεη. Έθηαζε ζην γξαθείν ηνπ Νίθνπ ηε ζσζηή ώξα εμνπιηζκέλε κε κηα έθθξαζε ηαιαηπσξεκέλεο από ρίιηα βάζαλα. Ο άιινο ηξόκαμε: - Ση έγηλε θαιή κνπ; Ση ζνπ ζπκβαίλεη; - Θα ζηα πσ όια κε ηε ζεηξά, Νίθν. Διπίδσ λα κε βνεζήζεηο!

- Σν ζπδεηάο; Θα θάλσ ό,ηη πεξλάεη απ’ ην ρέξη κνπ.

- Νίθν κνπ! Σελ ηειεπηαία βδνκάδα έλησζα αδηαζεζίεο. Γελ ήκνπλ θαιά. Σόηε πέξαζε ε ζθέςε απ’ ην κπαιό κνπ. Μήπσο ε όκνξθε βξαδηά πνπ πεξάζακε καδί είρε ηηο ζπλέπεηέο ηεο; Πήγα ζην θαξκαθείν θαη πήξα έλαλ δείθηε. Έθαλα ην ηεζη θαη δπζηπρώο

[34]

θπνθνξώ. Ναη είκαη έγθπνο! Μελ αλεζπρείο όκσο. Δθείλν πνπ ζνπ δεηώ είλαη λα κε βνεζήζεηο λα βξσ έλαλ θαιό γηαηξό λα πάκε γηα λα θάλσ έθηξσζε. ΢πγλώκε πνπ ην ιέσ έηζη άθνκςα, αιιά ηη λα θάλσ θη εγώ ε θαθνκνίξα; Βξίζθνκαη ζε δύζθνιε ζέζε! Ο άιινο απνζβνισκέλνο, γηα αξθεηά δεπηεξόιεπηα έκεηλε άθσλνο, θαη κεηά κε κηα θσλή γεκάηε ελνρέο θαη ηθεζία ηεο είπε: - Δγώ θηαίσ γηα όια Γσγώ. Δγώ ζνπ δεκηνύξγεζα ην πξόβιεκα θη αλαιακβάλσ όιεο ηηο επζύλεο. Γελ κνπ ιεο θνξίηζη κνπ; Γηαηί λα θάλνπκε ην έγθιεκα θαη λα ζθνηώζνπκε κηα λέα δσή πνπ εκείο δεκηνπξγήζακε; Άζην λα δήζεη, ζε παξαθαιώ!

- Καη ηη πξνηείλεηο Νίθν. ΢ε ιίγνπο κήλεο λα θπθινθνξώ ζηε πόιε θνπζθσκέλε, όληαο αλύπαληξε; Ση ζα πσ ζηε κάλα κνπ, ηη ζα πσ ζηε γεηηνληά; Μηα θνπβέληα είλαη απηή. ΢θέθηεθεο ηηο ζπλέπεηεο ησλ ιόγσλ ζνπ; Ο άιινο ηελ θνίηαμε κεξηθέο ζηηγκέο ακίιεηνο θαη κεηά κε απνθαζηζηηθή θσλή ηεο είπε: - Γσγώ κνπ! Ξέξεηο από πάληα, όηη εγώ ζ’ αγαπνύζα θαη είκαη γηα ζέλα δηαζέζηκνο. Δζύ δελ μέξσ ηη αηζζήκαηα ηξέθεηο γηα κέλα. Αλ δελ κ’ αγαπάο θαζόινπ, ηνπιάρηζηνλ ζα κε ζπλεζίζεηο κε ηνλ θαηξό θαη πνύ μέξεηο ηη κπνξεί λα ζπκβεί ζην κέιινλ; Οη άλζξσπνη αιιάδνπλ, νη θαηαζηάζεηο κεηαβάιινληαη. Μπνξνύκε λα παληξεπηνύκε, αθόκα θαη εηθνληθά. Σόηε δελ ζα ππάξμεη πξόβιεκα. Δγώ αλαιακβάλσ λα ζε θάλσ ελώπηνλ Θενύ θαη αλζξώπσλ γπλαίθα κνπ. Ζ άιιε ακίιεηε κε κηα έθθξαζε αλαθνύθηζεο ζην πξόζσπν έδεηρλε όηη ην ζθέθηεηαη. Έζθπςε πάλσ ηνπ θαη ηνλ θίιεζε δεζηά: - Πξάγκαηη Νίθν κ’ αγαπάο θαη είζαη θύξηνο κε ηα όια ηνπ. Θα πξνζπαζήζσ λα ζηαζώ ζην πιάη ζνπ κε ηελ εκπηζηνζύλε πνπ αμίδεηο! Σνπ άιινπ γειάγαλε ηα κνπζηάθηα ηνπ θαη ε Γσγώ ζπλέρηζε: … Ο ρξόλνο πηέδεη όκσο. Γελ έρνπκε θαηξό γηα πξνεηνηκαζίεο. Πξνηείλσ λα θάλνπκε όζν πην ζύληνκα γίλεηαη έλαλ πνιηηηθό γάκν κόλνη καο θαη αξγόηεξα ζνπ ππόζρνκαη ζα πάκε ζηελ εθθιεζία λα ηνλ επινγήζεη θη ν Θεόο.

- Δληάμεη! Σν βξίζθσ ινγηθό. Απηό ζα θάλνπκε. Μέζα ζε ιίγεο κέξεο όια είραλ ηειεηώζεη. Ήηαλ πηα αληξόγπλν. Ζ Γσγώ ήηαλ ηθαλνπνηεκέλε κε ηνλ εαπηό ηεο. Σα πξάγκαηα

[35]

έγηλαλ όπσο ηα είρε ζρεδηάζεη. Απηή ε «εθθξεκόηεηα» είρε αίζην ηέινο. Με ηε κάλα ηεο ηα κπάισζε πάλσ-θάησ. Πάληα ηελ ρεηξηδόηαλ θαιά. Μπακπάο από ρξόληα δελ ππήξρε. Σνλ ζπκόηαλ αρλά, από λσξίο άξξσζηνο θη εηνηκόξξνπνο. Έθπγε θαη εζπράζαλε, αθνύ θάζε κέξα έβγαηλε ε ςπρή ηεο κάλαο ηεο λα ηνλ θέξεη βόιηα. Γελ ηνλ έδεζε, δελ ηνλ αγάπεζε. Ήηαλ ζαλ λα κελ ππήξμε. Σν δήηεκα ηεο πξόσξεο, όπσο πξνβιεπόηαλ, γέλλαο ηεο ζα ην ηαθηνπνηνύζε θη απηό. Ο Νίθνο αθειήο θαη θαινπξναίξεηνο πεηνύζε από επηπρία, ζηα ζύλλεθα. Σνλ έθεξε ζην παηξηθό ηεο. Απηό ζα ήηαλ ην πξώην ηνπο ζπίηη. ΋ηαλ ν άιινο πξνζθέξζεθε λα λνηθηάζεη έλα κεγαιύηεξν θαη λα ην επηπιώζεη κε ην γνύζην ηεο, απηή δελ ζπκθώλεζε καδί ηνπ: - Άζε Νίθν. Σα ιεθηά ζα ρξεηαζηνύλ γηα ηελ επηρείξεζε πνπ ζα αλνίμνπκε νη δπν καο. Ξέραζεο όηη ζέισ λ’ αλνίμσ λεπηαγσγείν; Κάπνηα ζηηγκή θαη ην παηδί καο ζα πάεη εθεί. Υξεηαδόκαζηε έλα θαηάιιειν νίθεκα κε απιή θαη πνιινύο ρώξνπο. Θα ην αλαθαηλίζνπκε, λα γίλεη θνπθιί, Θα βάινπκε ηνλ εμνπιηζκό πνπ απαηηείηαη… Πήξε κηα αλάζα θαη ζπλέρηζε απηόεηε: … Να ην ζπκάζαη. Απεπζπλόκαζηε ζηελ θαιή θνηλσλία ηεο πόιεο, πνπ ζα είλαη ζε ζέζε λα πιεξώλεη ηα δίδαθηξα. ΢ηεξίδνκαη ζηε δηθή ζνπ βνήζεηα, Νίθν. Δίζαη έλαο πεηπρεκέλνο επαγγεικαηίαο κ’ έλαλ θύθιν θαη όηαλ κε ην θαιό γελλεζεί ην παηδί, ζα πξέπεη λα μαλνηρηνύκε ιίγν ζηελ θνηλσλία. Να γίλνπκε γλσζηνί ζηνπο ελ δπλάκεη πειάηεο. Σνπ άθεζε ιίγν ρξόλν λα αθνκνηώζεη ηηο ππνρξεώζεηο πνπ όια απηά ζπλεπάγνληαη - ΢ε δάιηζα, Νίθν κνπ! Αιιά όια ζέινπλ ηελ πξνεηνηκαζία ηνπο θη απηό ην δηάζηεκα εγώ είκαη αλίθαλε γηα ηξεμίκαηα. Πξέπεη λα είκαη πξνζεθηηθή! Σνπιάρηζηνλ κέρξη λα γελλήζσ, κελ έρνπκε θαλέλα αηύρεκα.

- Δληάμεη Γσγώ. Δζύ ζέισ λα πξνζέμεηο ην παηδί. Να θάλεηο όηη ζνπ ιέεη ν γηαηξόο θαη η’ άιια αο ηα επάλσ κνπ. Θα ηα θξνληίζσ εγώ. Μελ αλεζπρείο!

- Μηα θνπβέληα είλαη απηή. Μαθάξη λα κπνξνύζα λα εξεκήζσ!

[36]

13. Ο Αιέθνο πξσηεπνπζηάλνο ΢πκπιήξσλε ηε δηεηία ηνπ κεηαπηπρηαθνύ. ΢ηελ έλαξμε πίζηεπε πώο θαη ηη, αιιά πνιύ ζύληνκα ηνλ έθαγε ε ξνπηίλα. Αλνύζηεο νκηιίεο κεγαινθαζεγεηώλ, πνπ βαξηόληαλ ηε δσή ηνπο. Πνιιέο θνξέο ρσξίο εηξκό θαη ην ρεηξόηεξν, πνιιέο θνξέο απόληεο άλεπ ιόγνπ θαη αηηίαο. Δίδε κ’ έθπιεμε όηη ζηνπο ζπκθνηηεηέο ηνπ απηέο νη απνπζίεο δελ ηνπο ελνρινύζαλ θαζόινπ. Σν αληίζεην ήηαλ επθαηξία γηα ξαράηη, θαθέ ζην θπιηθείν ηεο ζρνιήο θαη ραξηηά ζην δηπιαλό θαθελείν. Γελ άληεμε ζην πεηξαζκό θαη ξώηεζε έλαλ από ηνπο ζπκθνηηεηέο ηνπ: - Καιά ηη ζπκβαίλεη; Πιεξώζακε ιεθηά γηα απηό ην πξόγξακκα. Ο θαζεγεηήο κπνξεί λα απνπζηάδεη όπνηε γνπζηάξεη; Υσξίο λα δίλεη ινγαξηαζκό πνπζελά; Σν βξίζθεηο ινγηθό απηό; - Άζε ξε θίιε! Γελ θαηαιαβαίλεηο Υξηζηό, ηη ζπκβαίλεη. Δθείλν πνπ κόλν ελδηαθέξεη ηνπο πεξηζζόηεξνπο εδώ, είλαη λα πάξνπλ ην ραξηί θαη λα ην επηθαινύληαη αξγόηεξα ζπλέρεηα ζην βηνγξαθηθό ηνπο. Δζύ πηζηεύεηο όηη ζα κάζεηο θάηη εδώ κέζα. Να ζνπ θάλσ κηα εμνκνιόγεζε κήπσο αλνίμνπλ ηα κάηηα ζνπ; ΋ηη έκαζα ζηε δσή κνπ, ην έκαζα κόλνο κνπ. Σν έκαζα γηαηί κ’ άξεζε, γηαηί εγώ έδεημα ελδηαθέξνλ. Πξνζαξκόζνπ, θίιε κνπ, ζην πεξηβάιινλ γηα λα δήζεηο θαη λα πξνθόςεηο! Σνπ έθαλαλ εληύπσζε απηά πνπ άθνπγε. Ο άιινο ζπλέρηζε θαηαηγηζηηθά: - Υηύπα αγόξη κνπ, θαλέλα γθνκελάθη, από ηα πνιιά πνπ θπθινθνξνύλ πεηλαζκέλα εδώ γύξσ θαη είλαη δηαζέζηκα. Να ζνπ πσ θάηη πνπ κνπ είπε ν έκπεηξνο ζείνο κνπ, πνπ είλαη καλνύια ζηελ πνιηηηθή; Γελ ακείβεηαη ε γλώζε ραδέ. Οη γλσξηκίεο θη νη θνηλσληθέο επαθέο δίλνπλ ςσκί! ΋ια η’ άιια είλαη αξρίδηα ζην πάηεξν! Ζ ζπλνκηιία ηνπ κε ηνλ επεηξώηε - απ’ ηα Γηάλλελα - ΢ηακάηε ήηαλ ην πην ζπκππθλσκέλν κάζεκα δσήο ην ηειεπηαίν δηάζηεκα. Μεηαπηπρηαθά θαη καιαθίεο. Έγηλε θνιιεηόο ηνπ θαη δήζαλε καδί πνιιά θαη δηάθνξα. Δμαηηίαο ηνπ γξάθηεθε ζην ΠΑ΢ΟΚ θη άξρηζε λα αζρνιείηαη κε ηελ πνιηηηθή.

[37]

- Μελ θνιιήζεηο! ηνλ ζπκβνύιεςε ν δηθόο ηνπ. Άζε ηηο ηδενινγίεο γηα ηνπο ραδνύο θαη ηνπο ηδενιόγνπο. Δζύ έλα λα ‘ρεηο ζηελ θνύηξα ζνπ. Ση ζα κε πξνσζήζεη, πνηόο είλαη πνπ ζα ζε βνεζήζεη; Σν θαηάιαβεο επηηέινπο! Ο ΢ηακάηεο δελ ήηαλ κόλν ιόγηα. Δίρε πεηύρεη λα αλέβεη ηα ζθαινπάηηα ζηελ θνκκαηηθή ηεξαξρία θαη πξναιεηθόηαλ λα είλαη ππνςήθηνο ζηελ παηξίδα ηνπ ζηηο επόκελεο εθινγέο. Σειηθά αο η’ νκνινγήζεη: Απηόο δελ ήηαλ θη ν δηθόο ηνπ ζθνπόο; Με ηε ζηήξημε ηνπ ηεηξαπέξαηνπ ΢ηακάηε θαη ηηο άθξεο πνπ είρε, πήξε ηνλ κεηαπηπρηαθό ηίηιν κε «άξηζηα» θαη, ακέζσο έζηεηιε ζηε κάλα θαη ηνλ ζείν ηνπ, απηνύο πνπ αλειιηπώο έζηειλαλ ην έκβαζκα, από κηα θαζαξή θσηνηππία, γηα λα ην δηαδώζνπλ ζηνπο θύθινπο ηεο πόιεο. Απηό δελ ην δήηεζε. Ήμεξε όηη ζα ην θάλνπλ από κόλνη ηνπο. Πξνεηνηκαδόηαλ γηα ηελ επηζηξνθή ηνπ ζηελ παηξίδα. ΋ρη γηα νξηζηηθή εγθαηάζηαζε, αιιά πξέπεη λα πξνεηνηκάζεη ην δξόκν γηα ηα κειινληηθά ζρέδηά ηνπ. Μέζα ζην κπαιό ηνπ πέξαζε ε ζθέςε: Ση λα γίλνληαη, άξαγε, νη θίινη θαη νη ζπκκαζεηέο ηνπ; Πξέπεη λα επαλαζπλδέζεη ηνπο δεζκνύο κ’ όινπο, ρσξίο εμαηξέζεηο. Ζ Γσγώ ηη θάλεη; Δδώ ζα έρεη θάπνην πξόβιεκα, αιιά πηζηεύεη όηη ζα ην μεπεξάζεη. Ζ ηειεπηαία ζπκβνπιή ηνπ θίινπ ηνπ ΢ηακάηε ήηαλ: - Καιέο ζρέζεηο κε ηα ηνπηθά θνκκαηηθά ζηειέρε θαη ηηο ηνπηθέο εθεκεξίδεο. Γξάθε θαη θαλέλα άξζξν, θαθνκνίξε κνπ. Έζησ πεξί αλέκσλ θαη πδάησλ. Απηά αξέζνπλ. Κνηδάκ δόθηνξαο είζαη πηα!

[38]

14.

Η γέλλεζε ηνπ παηδηνύ

Ζ γέλλεζε ηνπ παηδηνύ ηειηθά δελ ήηαλ εύθνιε. Γηα λα βγεη ν κηθξόο από ηελ θνηιηά ηεο, ηελ ηαιαηπώξεζε πνιύ. Σόζν πνπ πίζηεςε όηη θηλδύλεςε θαη ε δσή ηεο. Δπηπρώο ηειηθά όια πήγαλ θαιά. ΋ηαλ ζπλήιζε θαη ηεο έθεξαλ δίπια ην γην ηεο, έλησζε ζπλαηζζήκαηα πνπ ε πζηεξόβνπιε θαη θηιόδνμε Γσγώ κέρξη ηώξα δελ είρε μαλαληώζεη. Απηό ην πιαζκαηάθη δίπια ηεο, ήηαλ ην παηδί ηεο. ΢αξμ εθ ηεο ζαξθόο ηεο. Σν αγάπεζε, από ηελ πξώηε ζηηγκή, απειπηζκέλα θη έβαιε ζηόρν ηεο δσήο ηεο λα ην θάλεη επηπρηζκέλν. Μεηά ήξζαλ ζην δσκάηην νη δηθνί ηεο. Ο Νίθνο θη ε κάλα ηεο. Ζ πξόσξε γέλλα ζην κπαιό ηνπ Νίθνπ δελ έβαιε θαλέλα εξσηεκαηηθό. Ο γηαηξόο ηνπ είπε: Πνιιέο θνξέο ηα παηδηά έξρνληαη πξόσξα. Ο γηνο ζνπ είλαη θαιά θαη πγηήο. Απηό είλαη ην κόλν πνπ έρεη ζεκαζία. Σν ίδην θαη ε κάλα. Μόλν πνπ είλαη θνπξαζκέλε θαη ζήκεξα κελ ηελ ηαιαηπσξήζνπκε άιιν. Ο Νίθνο πεηνύζε ζηα ζύλλεθα Ήηαλ παηέξαο ελόο γηνπ.

- Υξηζηέ κνπ, πνηα επηπρία κνπ θύιαγεο λα γεπηώ; Με ηε Γσγώ ηα πξάγκαηα ήηαλ θάπσο ηδηόκνξθα. ΢ην δηάζηεκα ηεο εγθπκνζύλεο ηεο είραλ κεηξεκέλεο επαθέο καδί ηεο θη απηέο κε ην δόξη. Ζ Γσγώ επηθαινύληαλ ηνπο θηλδύλνπο γηα ην παηδί πνπ κεγαιώλεη κέζα ηεο. Μηα δηθαηνινγία πνπ ηελ θαηαιάβαηλε θαη γη’ απηό έθαλε ππνκνλή. Σώξα ζα αξρίζεη κηα λέα πεξίνδνο. Ήδε γηα ηελ γπλαίθα ηνπ είρε θάλεη ζεκαληηθά βήκαηα. Ζ αλαθαίληζε ηνπ θηηξίνπ ζρεδόλ ηειείσλε. Σν ζέκα ηεο άδεηαο βξίζθεηαη ζε πξνρσξεκέλν ζηάδην. ΋ηαλ έθαλε κηα απόπεηξα λα πάξεη πξσηνβνπιίεο γηα ηελ επίπισζε ηνπ θηηξίνπ ζπλάληεζε ηελ θάζεηε άξλεζή ηεο: - ΋ρη, Νίθν. Απηό άζην ζε κέλα. Έρσ ζην κπαιό κνπ έλα ζσξό ηδέεο. Έλα ήηαλ ην ειάηησκα ηεο Γσγώο. Γελ ππνιόγηδε ηα έμνδα θαη ηα ιεθηά ηνπ δελ ήηαλ θη αηέιεησηα. Κάπνηα ζηηγκή πξέπεη λα ηνικήζεη λα ηεο ην πεη. Πξνο ην παξόλ άληερε αθόκα. Μεηά από ιίγεο κέξεο, κάλα θαη γηνο έθηαζαλ ζην ζπίηη. Σν δήηεκα ηεο θξνληίδαο ηνπ παηδηνύ ήηαλ ιπκέλν. Θα ην αλαιάκβαλε

[39]

ε κάλα ηεο Γσγώο, κηα ηθαλή θαη πξνθνκκέλε γπλαίθα κε πιήξε πγεία θαη πξόζπκε λα ηθαλνπνηεί θάζε επηζπκία ηεο θόξεο ηεο. ΢ε ιίγεο κέξεο ε Γσγώ βγήθε απ’ ην ζπίηη ζπάδνληαο ηελ παξάδνζε ηεο επαξρηαθήο πόιεο, πνπ ήζειε ηε γπλαίθα λα είλαη θιεηζκέλε ηηο πξώηεο ζαξάληα κέξεο, αζρνινύκελε κόλν κε ην παηδί. Ζ πξώηε έμνδνο λα είλαη ε επίζθεςε κάλαο θαη παηδηνύ ζηελ εθθιεζία γηα λα πάξνπλ ηελ επινγία απ’ ηνλ παπά. Ζ πξώηε ηεο επίζθεςε ήηαλ ζην λεπηαγσγείν. Να πάξεη ηνλ πιήξε έιεγρν ησλ εξγαζηώλ πνπ πξέπεη λα γίλνπλ. Έδσζε ζηνπο εξγάηεο ηηο θαηάιιειεο εληνιέο θαη κεηά πήγε ζην γξαθείν ηνπ άλδξα ηεο. Γηα απηόλ ε επίζθεςή ηεο ήηαλ μαθληθή θαη όηαλ βξέζεθε κπξνζηά ηεο εκθαλίζηεθε ε ζπλήζεο ακεραλία, πνπ πάληα έλησζε όηαλ ήηαλ δίπια ηεο, παξά ην γεγνλόο όηη ήηαλ πιένλ παληξεκέλνη θη είραλ απνθηήζεη παηδί.

- Καιώο ηελ. Γελ κε εηδνπνίεζεο όηη έξρεζαη. Πώο είζαη; - Δίκαη θαιά. Ήξζα λα κε ελεκεξώζεηο γηα όιεο ηηο εθθξεκόηεηεο γηα ην λεπηαγσγείν. Με ηελ άδεηα πνύ βξηζθόκαζηε; - Ζ άδεηα πξέπεη λα βγεη ζη’ όλνκα ζνπ. Γηαηί εζύ είζαη πηπρηνύρνο. Γπζηπρώο πξέπεη λα πάκε ζην ππνπξγείν ζηελ Αζήλα. Ζ γξαθεηνθξαηία δεη θαη βαζηιεύεη ΋,ηη ήηαλ λα γίλεη από δσ ην έθαλα. Από ηελ εθνξία πήξα ελεκεξόηεηα.

- Να πάκε! ΋ζν πην ζύληνκα γίλεηαη. Να πξνιάβνπκε ηε λέα ρξνληά. Δπθαηξία λα δσ θαη γηα ηνλ αλαγθαίν εμνπιηζκό.

- Καιή κνπ είλαη επθαηξία λα ζνπ πσ όηη ηα ρξήκαηα δελ είλαη άπεηξα. Σα έμνδα πξέπεη λα είλαη ππό έιεγρν.

- ΢ην είπα απ’ ηελ αξρή. Σα ιεθηά ζα ζηα επηζηξέςσ κέρξη επξώ. Να πάξνπκε δάλεην απ’ ηελ ηξάπεδα.

- Δζύ δελ κπνξείο λα πάξεηο δάλεην γηαηί πξνο ην παξόλ δελ έρεηο εηζόδεκα από πξνζσπηθή εξγαζία. Αλ πάξνπκε δάλεην ζα είλαη ζην όλνκά κνπ.

- Αλ είλαη λα αλνίμσ δνπιεηά ζέισ λα είλαη ζην επίπεδν πνπ απαηηείηαη. Δηδάιισο λα κείλσ ζην ζπίηη.

- ΋ρη θαιή κνπ! Κη απηό ζα ηα μεπεξάζνπκε! Πξάγκαηη κεηά πνιιέο πξνζπάζεηεο, ηηο δηθέο ηεο θαη νη δηαζπλδέζεηο ηνπ άληξα ηεο, έθεξαλ ην πνζεηό απνηέιεζκα. ΋ια ήηαλ έηνηκα. Άξρηζε ε δηαθήκηζε θαη ζ’ έλα κήλα ζα αλνίμεη ηηο πόξηεο ηνπ.

[40]

- Με όζα παηδηά ζηελ αξρή βξνύκε. Γελ κπνξεί ηα έμνδα λα ηξέρνπλ θη έζνδα λα κελ έξρνληαη. Ζ απνθαζηζηηθόηεηα ηεο Γσγώο πήξε ηελ αληακνηβή ηεο. Με δηαδνρηθέο εγγξαθέο ε πξώηε ρξνληά έθιεηζε κε είθνζη παηδηά θαη ηα ηξέρνληα έμνδα θαιύθηεθαλ πιήξσο. Γηα ηελ επόκελε ρξνληά νη πξννπηηθέο είλαη θαιύηεξεο. Ζ επηκνλή ηεο Γσγώο έθεξε ηνπο θαξπνύο ηεο. Κη έδεημε ζ’ όινπο ηηο νξγαλσηηθέο ηεο ηθαλόηεηεο.

[41]

15. Τα επόκελα βήκαηα ηνπ ζρεδίνπ Σα είρε θαηαθέξεη! Σν λεπηαγσγείν ηεο έγηλε ην πξώην αζηέξη ζηελ πόιε. Γελ δήηαγε πιένλ πειάηεο. Έθαλε επηινγή. Αιιά ε επηηπρία δελ ήξζε κόλε ηεο. Σα ηξία ρξόληα πνπ πέξαζαλ ήηαλ ρξόληα ζθιεξήο δνπιεηάο θαη νινθιεξσηηθήο αθνζίσζεο ζην έξγν. Ζ κάλα ηεο; Βξάρνο αθιόλεηνο. Φύιαθαο- άγγεινο ηνπ εγγνλνύ ηεο, αιιά θαη άμηα λνηθνθπξά. Έβγαδε όιεο ηηο ππνρξεώζεηο ηνπ λνηθνθπξηνύ. Από απηήλ ηελ πιεπξά ήηαλ ηπρεξή. Σν αξλεηηθό έξκα πνπ έζεξλε ζηε δσή ε Γσγώ, ήηαλ ν άλδξαο ηεο. Γθξηληάξεο, πηεζηηθόο θη όιν παξάπνλα. Ήζειε ζπλέρεηα λα ηνπ θάζεηαη. ΋ρη θύξηε δελ είκαζηε θαη ζθεύνο εδνλήο. Γερόηαλ αξαηά θαη πνύ, όκσο απηέο νη ζηηγκέο γηα ηελ ίδηα ήηαλ κηα απαίζηα ηαιαηπσξία. Λεο θη έλησζε ηίπνηα. Πνηέ κέρξη ηώξα δελ ηελ είρε απνγεηώζεη. ΢ε θάπνηα θάζε ηεο ήηαλ ρξήζηκνο, αιιά θηάλεη πηα. Ωο εδώ! Πξέπεη λα βξεη ξηδηθή ιύζε, γηαηί δελ αληέρεη πηα. Άζε ην άιιν. ΢πλερώο γθξίληα γηα ηα ιεθηά, όηη ηα μνδεύεη ρσξίο ζπγθξαηεκό θη άιια παξόκνηα. Ήμεξε ηη παληξεύηεθε ν ειίζηνο, δελ ηνλ ππνρξέσζε θαλείο. Απηόο επέκελε. Δληάμεη, ζηελ αξρή έβαιε θάπνηα επηπιένλ ιεθηά λα ζηεζεί ε επηρείξεζε, αιιά νκειέηα ρσξίο λα ζπάζεηο απγά δελ, γίλεηαη. Σώξα απηή έρεη ηνλ έιεγρν θαη πξέπεη λ’ απνθαζίζεη ηη ζα θάλεη. Δθεί πνπ δελ ρσξά θακηά έθπησζε είλαη ν γηνο ηεο. Σν αγγεινύδη ηεο κεγαιώλεη όκνξθα θαη δείρλεη όηη ζα γίλεη σξαίν παιηθάξη. Σν κόλν ηεο παξάπνλν ήηαλ όηη δελ έρεη ην ρξόλν πνπ ζέιεη λα ηνπ αθηεξώζεη. Βιέπεηο νη δνπιεηέο θαη νη ζπλερώο απμαλόκελεο θνηλσληθέο ππνρξεώζεηο δελ ηεο αθήλνπλ ειεύζεξν ρξόλν. Σώξα ζην κπαιό ηεο ζρεκαηίζηεθε ιίγν-ιίγν ην λέν πεξίγξακκα ησλ ελεξγεηώλ ηεο. Θέιεη λα πξνζθέξεη ζην θνηλσληθό ζύλνιν ηηο ππεξεζίεο ηεο. Αθηινθεξδώο! Μέζα ηεο ππάξρεη έλα κεγάιν απόζεκα αλαμηνπνίεηεο δξάζεο θαη κηα θαιά θξπκκέλε θηινδνμία λ’ απνθηήζεη «όλνκα» ζηελ πόιε. Έθαλε επηινγή. ΋ρη όπνπ θη όπνπ. Δθεί πνπ ήηαλ ν θαιόο ν θόζκνο. Πξνζρώξεζε ζηελ ζπληεξεηηθή παξάηαμε θαη κπήθε ζην ςεθνδέιηην γηα ηηο δεκνηηθέο εθινγέο πνπ ζα γίλνπλ ζε ιίγνπο κήλεο. Ο ππνςήθηνο

[42]

δήκαξρνο ήηαλ πειάηεο ηεο ζην ζρνιείν, όπνπ είρε ηνλ κηθξό ηνπ γην θη όηαλ εκκέζσο ηνπ έδεημε ην ελδηαθέξνλ ηεο, αζκέλσο ηελ δέρηεθε σο ππνςήθηα. Ήμεξε όηη ζα ηνπ θέξεη πνιιέο ςήθνπο. Σαπηόηεηα ζπκθεξόλησλ θαη επηδηώμεσλ. Ο λόκνο πνπ δηέπεη όιε ηελ θνηλσλία: Γίλσ θαη παίξλσ. Πήξε ην ζέκα ζηα δεζηά θη άξρηζε λα ζθέθηεηαη ηηο πξσηνβνπιίεο πνπ ζα πάξεη. Ο άλδξαο ηεο ζηξαβνκνπηζνύληαζε ζηελ αξρή, αιιά ζύληνκα δέρηεθε λα βνεζήζεη. Θα ρξεηαδόληνπζαλ ιεθηά θη απηόο αθόκα αληέρεη. Άξα είλαη ρξήζηκνο. Γηα κηα θνξά αθόκα. Σν απνιπηήξην ζα ηνπ ην δώζεη αξγόηεξα. Λίγν πξηλ ηηο δεκνηηθέο εθινγέο ζπκπιεξσλόηαλ κηα δεθαεηία από ηελ απνθνίηεζή ηεο απ’ ην Λύθεην. Γελ ζα ‘ηαλ ρξήζηκν λα νξγαλώζεη κηα ζπγθέληξσζε γη’ απηήλ ηελ επέηεην; ΋κσο δελ ήηαλ θαιό λα θαλεί δηθή ηεο ε ηδέα. Θα ‘ηαλ ρξήζηκν λα βξεη έλαλ αρπξάλζξσπν λα αλαιάβεη ηελ νξγάλσζε. Έβαιε θάησ ηα πξάγκαηα. Πνηνί θαη πώο ζα εηδνπνηεζνύλ. Θπκήζεθε ηνλ Πεξηθιή, έλα θαζαξηόδηθν ζπκκαζεηή ηεο, πνπ είρε πάεη ζηε δνπιεηά ηνπ κπακπά ηνπ. Υαζάπηθν είρε, ραζάπεο έγηλε. Από αθξηηνκπζίεο ήμεξε όηη νηθνλνκηθά ην θπζνύζε θαη ήηαλ ιάηξεο ηνπ πνδόγπξνπ. Ο θαηάιιεινο άλζξσπνο ζηελ θαηάιιειε ζέζε. Πέξαζε δήζελ ηπραία από ην καγαδί ηνπ. «Μπνπηίθ θξεάησλ» παξαθαιώ! Με ππαιιήινπο θαη πειάηεο. Σνλ πήξε ην κάηη ηεο λα θάζεηαη ζην ηακείν. Μεξηθά θηιά παξαπάλσ θαη ιίγε θαιαθξίηζα πνπ έδεηρλε όηη ζε ιίγν θαηξό ζα θπξηαξρήζεη ζην θεθάιη ηνπ. Πξώηα ςώληζε ιίγν θηκά θη έλα θνηόπνπιν θαη πήγε ζην ηακείν λα πιεξώζεη. Ζ έθπιεμή ηεο θάλεθε πξαγκαηηθή θη απζόξκεηε: - Πεξηθιή! Δζύ δελ είζαη; Πόζν ραίξνκαη πνπ ζε είδα. Ίδηνο είζαη, κσξέ, όπσο ηόηε! Ζ δηθή ηνπ έθπιεμε ήηαλ ζίγνπξα πξαγκαηηθή: - Ω! Ζ όκνξθε Γσγώ. Γθνκελάξα ήζνπλ, γθνκελάξα παξέκεηλεο! Σεο άξεζε ε ηξαρηά ηνπ γιώζζα. Σεο έιεηπε ν αξξελσπόο άληξαο! Απηόο πνπ ζα ηελ βάιεη θάησ θαη ζα ηεο αιιάμεη ηνλ αδόμαζην. Θα γνύζηαξε πνιύ θάηη ηέηνην ΋κσο πξνο ην παξόλ δελ ζα ην δηαθηλδύλεπε.

- Έρσ λα ζε δσ απ’ ην ζρνιεηό!

- Κη εγώ, αιιά καζαίλσ λέα ζνπ. Άλνημεο λεπηαγσγείν δηθό ζνπ, ε; Γε κνπ ιεο είλαη αιήζεηα όηη παληξεύηεθεο ηνλ Νίθν;

[43]

Σελ εξώηεζε ηνπ ηελ άθεζε αλαπάληεηε. Ο άιινο δελ ήηαλ ραδόο: - Ρε Πεξηθιή, ηώξα πνπ ζε είδα κηα ηδέα πέξαζε απ’ ην κπαιό κνπ. ΢ε δπν κήλεο ζπκπιεξώλεηαη κηα δεθαεηία από ηελ απνθνίηεζε καο. Γελ είλαη θαιή ηδέα κε ηελ επθαηξία απηή λα καδεπηνύκε νη παιαηνί ζπκκαζεηέο λα ην γηνξηάζνπκε; - Πνιύ σξαία ζθέςε! Δπθαηξία επηηέινπο λα ην θάςνπκε. Κάλε πξόηαζε θη άζην πάλσ κνπ!

- Μηα ρνξνεζπεξίδα! Πνύ; ΋πνπ λνκίδεηο εζύ. Δγώ βέβαηα ζα πξνηηκνύζα ζηνλ Ναπηηθό ΋κηιν. Δθείλν πνπ ζέισ είλαη λα κνπ πεηο πώο ζα ηνπο εηδνπνηήζνπκε. Έρεηο θακηά ηδέα; Αθόκα θαη ηηο ηνπηθέο εθεκεξίδεο κπνξνύκε λα ρξεζηκνπνηήζνπκε κε αλαθνίλσζε. Πηζηεύσ όηη κπνξείο εζύ λα αλαιάβεηο ηε δνπιεηά.

- ΢νπ είπα. Άζην πάλσ κνπ. Σηο ηδέεο ζνπ ζέισ. Να μαλαζπλαληεζνύκε λα ηα πνύκε πάιη!

- Σώξα πνπ ζε βξήθα; Έρνπκε πνιιά λα πνύκε θαη λα θάλνπκε νη δπν καο. Δπίηεδεο ηνπ άθεζε ζαθή ππνλννύκελα γηα ην κέιινλ. Μπνξνύζε λα ηνλ ρεηξηζηεί θαη ίζσο ην άιιν πνπ έρεη ζην κπαιό ηεο λα πεξπαηήζεη.

[44]

16. Η προεηοιμαζία και η εκδήλωζη Ζ Μαξία ην έκαζε από ηελ εθεκεξίδα. Σν ίδην θη ν Αιέθνο πνπ είρε έξζεη πξηλ ιίγεο κέξεο απ’ ηελ Αζήλα γηα ηνπο δηθνύο ηνπ ζθνπνύο. Σελ άιιε κέξα ηνλ πήξαλ θαη ηειέθσλν. Μηα ζπκκαζήηξηα, πνπ ζπκήζεθε η’ όλνκά ηεο, όρη όκσο θαη ηε θπζηνγλσκία ηεο. Θα πάεη νπσζδήπνηε. Δπθαηξία λα αλαλεώζεη ηηο ζρέζεηο ηνπ κ’ όινπο. Να κάζνπλ θαη όηη είλαη πιένλ θαη κε ηε βνύια δηδάθησξ ησλ επηζηεκώλ. Σόζν θόπν, ηόζν ρξόλν θαη ρξήκα μόδεςε γη απηό. Ο Κώζηαο εηδνπνηήζεθε απ’ ηνλ αδειθό ηνπ θη απηόο ην είδε ζαλ επθαηξία λα πξνεηνηκάζεη ηνπο δηθνύο ηνπ γηα ηα απνθαιππηήξηα πνπ όιν θαη, εθ ησλ πξαγκάησλ, πιεζίαδαλ. Με ηνλ έλα ή άιιν ηξόπν ε είδεζε θπθινθόξεζε ζ’ όινπο. Δθείλν ην ιακπξό βξάδπ από ηνπο ζαξάληα δπν καζεηέο ηεο ηάμεο παξεπξέζεθαλ ζηελ εθδήισζε ηξηάληα. ΢ρεδόλ όινη! Κάπνηνη έιεηπαλ απ’ ηελ πόιε θαη δπν δελ βξίζθνληαλ ζηε δσή, ζύκαηα ηεο αζθάιηνπ. Μαδί κε ηνπο ζπλνδνύο ηνπο θαη κεξηθνύο άιινπο παξαηξεράκελνπο έθηαζαλ ζηνπο εθαηό. Ο Πεξηθιήο είρε δώζεη ηα ξέζηα ηνπ. Δλώ ζαλ καζεηήο έδηλε ηελ εληύπσζε ηνπ παηδηνύ πνπ δελ αθνκνηώλεη ηε γλώζε θη έπαηξλε κέηξηνπο βαζκνύο, κέρξη λα θηλδπλεύζεη θάπνηα ζηηγκή λα κείλεη ζηελ ίδηα ηάμε, όηαλ βγήθε ζηε δσή πήξε ζ’ όια άξηζηα, επαιεζεύνληαο ηελ εκπεηξία, όηη άιιν ε γλώζε ηνπ ζρνιεηνύ θη άιιε ε γλώζε ηεο πξαγκαηηθήο δσήο. ΋ια ήηαλ εηνηκαζκέλα ζηελ εληέιεηα. ΋ηαλ ε Γσγώ κπήθε ζηελ αίζνπζα ζπλνδεπόκελε απ’ ηνλ άληξα ηεο ηνλ Νίθν θαη ηνλ είδε ηνλ έζθημε ζηελ αγθαιηά ηεο θαη ηνλ θίιεζε ζηαπξσηά κε κηα ζέξκε έσο παξεμεγήζεσο. Αιιά δελ ηελ έλνηαδε θηόιαο: - Μπξάβν Πεξηθιή! Υίιηα κπξάβν! Έζθηζεο! Ο άιινο ην θαηαπραξηζηήζεθε ζε αληίζεζε κε ηνλ Νίθν, πνπ έλησζε ακήραλνο, αιιά δελ ηόικεζε λα πεη θάηη. Υαξέο απ’ όινπο, αληαιιαγή πιεξνθνξηώλ, ελεκέξσζε γηα ηηο εμειίμεηο ηνπ θαζελόο. Φαγεηό, ρνξόο όια πήγαλ θαιά. Σα δεπγάξηα ελαιιάζζνληαλ. Κάπνηα ζηηγκή ηελ ζήθσζε ν Πεξηθιήο

[45]

λα ρνξέςνπλ. Σν ζθίμηκν πάλσ ηνπ ην επραξηζηήζεθε. Ωο, πνπ αηζζάλζεθε θαη ηε δηέγεξζή ηνπ. ΢ην κπαιό ηεο Γσγώο πέξαζε ε ακαξησιή ζθέςε. Να κπνξνύζε λα ηνλ αξπάμεη θαη λα ηνλ πάεη ζηα βξάρηα. Έηζη γηα λα ηξηηώζεη ην θαθό. Ακ πώο! Μα απηό δελ ήηαλ δπλαηόλ ηώξα. ΋κσο ηόικεζε λα ηνπ ςηζπξίζεη ζη’ απηί όηη ζύληνκα ζα πεξάζεη απ’ ην καγαδί ηνπ. Ζ καιαγαληά ζηε θσλή ηεο ηα έιεγε όια. Οη εθπιήμεηο ήηαλ πνιιέο θαη γηα πνιινύο. Ο γάκνο ηεο Γσγώο κε ηνλ Νίθν γηα ηνπο πεξηζζόηεξνπο ήηαλ ε είδεζε πνπ έθαλε ηελ κεγαιύηεξε εληύπσζε. ΢ηνλ Αιέθν, ηδηαίηεξα όηαλ ζπλδπάζηεθε κε ηελ πιεξνθνξία όηη ήδε έρνπλ απνθηήζεη θαη γην. Σνπ ήξζε λα ξσηήζεη πεξηζζόηεξα αιιά ε θσλή ηεο ινγηθήο ηνλ ζηακάηεζε: Μελ κπιέμεηο θαθνκνίξε κνπ κε ηελ κεραλνξξάθν. Θα βξεζείο πάιη θνπβαξηαζκέλνο θαη δελ ζα ζε ζώδεη ηόηε νύηε ζαύκα. Αξγόηεξα ζα κάζαηλε όηη ε Γσγώ ζα πνιηηεπηεί ην αληίπαιν θνκκαηηθό ζηξαηόπεδν Ζ Μαξία δελ κπνξνύζε λα πηζηέςεη όηη ε κεγαινπηαλνύκελε Γσγώ παληξεύηεθε ηνλ δεηιό θη αθειή Νίθν. Θπκήζεθε όηη κεηά ηελ άηπρε πεξηπέηεηά ηεο κε ηνλ Μηράιε ηεο είρε πεξάζεη ε ηδέα λα ηνλ αλαδεηήζεη. Δπηπρώο πνπ δελ έθαλε ηίπνηα. Σνλ Κώζηα ηνλ άθελαλ αδηάθνξν νη εμειίμεηο απηέο. Σνπο είρε ζηραζεί όινπο. ΢’ εθείλε πνπ κίιεζε κε θάπνηα δεζηαζηά ζηε θσλή ήηαλ κόλν ε Μαξία, ίζσο γηαηί ζηελ παξέα ήηαλ ιίγν ζαλ παξίαο θαη ηνπ πήγαηλαλ νη παξαγθσληζκέλνη θάζε κνξθήο. Ο Νίθνο ζπλεηδεηνπνηνύζε όηη ε Γσγώ είλαη εθηόο ειέγρνπ θαη ίζσο πάλσ από ηα γξάδα ηνπ. Να θάλεη ζθελή, λα ηεο δεηήζεη ην ιόγν; Μάιινλ ζ’ άλνηγε ζέκα πνπ ίζσο κεηά λα κελ κπνξεί λα ην θιείζεη. Ζ Γσγώ δελ κπνξεί λα κπεη ππό έιεγρν. Πάιη θαιά. Δίλαη ε γπλαίθα ηνπ, είλαη ε κάλα ηνπ γηνπ ηνπ, πόηε-πόηε ηνπ θάζεηαη θαη κε θάπνηα κνξθή εηζπξάηηεη θη απηόο θάηη από ηελ θνηλσληθή αθηηλνβνιία ηεο. Βέβαηα πξέπεη ζπλερώο λα είλαη ζε θαηάζηαζε ζπλαγεξκνύ, λα θξνληίζεη ηα έμνδα πνπ γίλνληαη θαη λα κελ ππάξμεη θαλέλα επεηζόδην θνηλσληθνύ δηαζπξκνύ. Αο θάλεη ην ραδό. Αο λνκίδεη ε θπξά ηνπ όηη δελ θαηαιαβαίλεη ηίπνηα. Σν παξαδέρεηαη. Σελ αγαπάεη απειπηζκέλα θαη έηζη ζα δερζεί λα βάιεη ιίγν λεξό ζην θξαζί ηνπ. … Νίθν, ππνκνλή! Ήμεξεο ηη παληξεύηεθεο!

[46]

Ο Πεξηθιήο έπηαζε ηα κελύκαηα. Θα πέζεη ζαλ ώξηκν θξνύην ην καλάξη. Σνπ ην έδεημε θαη ηώξα ήηαλ ζην πεξίκελε. ΋κσο αμίδεη ηνλ θόπν. Δίλαη γθνκελάξα θη είλαη θξίκα λα ράλεηαη ζηα ρέξηα ηνπ θξπόκπιαζηξνπ Νίθνπ. Ζ κόλε πνπ δνύζε ην ζξίακβό ηεο ήηαλ ε Γσγώ! Σελ είραλ θάεη κε ηα κάηηα πνιινί. Δίδε μεραζκέλνπο ζπκκαζεηέο ηεο. ΋ινη ηεο είπαλ θαιά ιόγηα θη ήμεξαλ γηα ην ζρνιεηό ηεο. Κάπνηνη ήμεξαλ θαη γηα ηελ ππνςεθηόηεηά ηεο. Ζ ηδέα ηεο ήηαλ ρξήζηκε θη αο κελ θάλεθε όηη ε ίδηα ηελ πξνώζεζε. Καιύηεξα! Ο Πεξηθιήο ηελ έβγαιε ζε πέξαο άξηζηα θαη ζρεδόλ κόλνο ηνπ. Μόλν κε ηε ζθέςε ηνπ, κηα αλαηξηρίια πέξαζε απ’ ην θνξκί ηεο. Θα δνύκε, είπε από κέζα ηεο. Ο Αιέθνο, απηόο γηα ηνλ νπνίν παιαηόηεξα έιησλε ηελ άθεζε αδηάθνξν. Γελ άμηδε δεθάξα, Σελ θξίζηκε ζηηγκή απνδείρηεθε ιίγνο. Άζε πνπ έρεη θαη πνιηηηθέο θηινδνμίεο θαη κάιηζηα κε ην ΠΑ΢ΟΚ! Καιά! Σώξα έθηαζε ε ώξα λα ηα πνύκε!

[47]

17. Ο Κώζηαο εμνκνινγείηαη Σελ άιιε κέξα ε Μαξία έθαλε ηνλ απνινγηζκό ηεο ρζεζηλήο βξαδηάο. Πνιιά ηεο είραλ θάλεη εληύπσζε. Σα πεξηζζόηεξα αξλεηηθά. Υξηζηέ κνπ! Ση κνλνθαγνύ! Ση άπιεζην πιάζκα πνπ είλαη ε Γσγώ. ΢πκπεξηθέξεηαη ιεο θη όινο ν θόζκνο ηεο αλήθεη. Βξίζθεη όκσο θαη ηα θάλεη. Καιά, απηόο ν έξεκνο Νίθνο, πώο έκπιεμε καδί ηεο; Πξέπεη θάηη λα ππάξρεη από πίζσ. Αιιηώο δελ εμεγνύληαη ηα πξάγκαηα.

- Ήζειέο ηα θαη έπαζέο ηα, άηπρε Νίθν κνπ! Ο Αιέθνο, πνπ ήηαλ ν επλννύκελνο ηεο ηα ζρνιηθά ρξόληα, νύηε πνπ ηελ πιεζίαζε. Σν ίδην θη απηή.

- Παξάμελν, δελ είλαη; Δίδε θη άιινπο πνπ ρξόληα είρε λα ηνπο δεη θη απηό ην ράξεθε κε ηελ ςπρή ηεο. Δπηπρώο θαλείο δελ θάλεθε λα μέξεη θάηη γηα ηελ πεξηπέηεηά ηεο κε ηνλ Μηράιε. Ούηε κηα λύμε δελ έγηλε. Από ηε κέξα πνπ ηνλ έδησμε δελ είρε άιιε ελόριεζε θη απηό ηεο θάλεθε ιίγν παξάμελν. Από ηελ εθεκεξίδα μεθαζάξηζε ηελ απνξία ηεο. Σνλ είρε ζπιιάβεη ε αζηπλνκία γηα θάπνην αδίθεκα, πνπ δελ θαηάιαβε αθξηβώο πνην ήηαλ θαη ζα πεξλνύζε από δίθε. Έλα δηάζηεκα ηελ έθαγε ε αγσλία κελ κπιέμεη θη απηή, αιιά επηπρώο δε ζπλέβε ηίπνηα. Ση απεξηζθεςία θη απηή εθ κέξνπο ηεο; Γελ ήμεξε ηίπνηα ε θαθνκνίξα θη έπεζε εύθνια ζηε θάθα. Δίρε, όκσο θαη ηε θαιή ηεο πιεπξά όκσο απηή ε πεξηπέηεηα. Δπηηέινπο έδεζε θη έκαζε. Γελ είλαη πηα ην θνπηνξλίζη πνπ ήηαλ πξηλ. Δθείλνο πνπ ζπλέρηζε λα ηεο είλαη ζπκπαζήο ήηαλ ν εμαθαληζκέλνο Κώζηαο. Γελ ηεο δόζεθε επθαηξία λα ηνλ ξσηήζεη αλαιπηηθά ηη έθαλε απηά ηα ρξόληα. Πάληα θάπνηνο ηξίηνο παξεκβάιινληαλ ζηε ζπδήηεζε. Σν ζεηηθό είλαη απηό πνπ ηεο είπε ζην ηέινο: - Θέισ λα βξεζνύκε λα ηα πνύκε αλαιπηηθά. Δίλαη ην ηειέθσλό ζνπ ζηνλ θαηάινγν; - Βεβαίσο!

- Θα ζε πάξσ ηειέθσλν.

- Σν απόγεπκα είκαη εθεί.

[48]

Σώξα ήηαλ ζην πεξίκελε. Γελ ρξεηάζηεθε λα πεξηκέλεη πνιύ. Σελ επόκελε κέξα ρηύπεζε ην ηειέθσλν θαη ζηελ άιιε άθξε άθνπζε ηε θσλή ηνπ. Γξήγνξα ζπκθώλεζαλ λα βξεζνύλ ζε γλσζηό κπαξ ηεο παξαιίαο. Πξηλ ιίγν θαηξό ζα ηελ έηξσγε ε αγσλία. Σώξα είρε κηα άλεζε θαη κέζα ηεο επηθξαηνύζε ςπρξαηκία. ΋ηαλ ην βξάδπ κπήθε ζην κπαξ ηνλ είδε λα θάζεηαη ζηελ κπάξα θαη λα έρεη ζηξακκέλν ην βιέκκα ηνπ ζηελ είζνδν. Με ην ρακόγειν ζηα ρείιε ηνλ πιεζίαζε θη αγθαιηάδνληάο ηνλ, ηνλ θίιεζε ζηαπξσηά ζην κάγνπιν.

- Αο πηνύκε έλα πνηό θαη κεηά κάιινλ αο θύγνπκε. Μέζα εδώ ζπδήηεζε δελ γίλεηαη, ηεο είπε ΢πκθώλεζε καδί ηνπ. ΋ηαλ άξρηζαλ λα πεξπαηάλε ζηελ ήξεκε παξαιία ηελ πήξε αγθαδέ θαη κηα δεζηαζηά εγθαηαζηάζεθε αλάκεζά ηνπο. Απζόξκεηα ήξζε ε εμνκνινγεηηθή δηάζεζε θαη ζηνπο δπν.

- Σα έρσ θάλεη ζθαηά Μαξία θη έθηαζα ζε αδηέμνδν. Να μέξεηο όηη κε ηε ζρνιή κνπ ηα έρσ θνξηώζεη ζηνλ θόθνξα. Δίκαη πνιύ καθξηά από ην λα ηειεηώζσ ηηο ππνρξεώζεηο θη νη δηθνί κνπ πηζηεύνπλ όηη απηό ζα γίλεη όπνπ λα ‘λαη.

- Δληάμεη, κσξέ Κώζηα. ΋ηη έγηλε, έγηλε. Ξέραζέ ηα. Γελ κπνξείο ηώξα λ’ αθνζησζείο ζ’ απηόλ ην ζηόρν; - Αιινύ είλαη ην ζέκα Μαξία. Γελ μέξσ πώο λα ζην πσ. Γελ κ’ ελδηαθέξεη θαζόινπ ε ζρνιή κνπ. Σν κπαιό κνπ αιινύ βξίζθεηαη. Σνπο έρσ όινπο ζηραζεί. Αλζξσπάξηα ζπκβηβαζκέλα κε ηνλ αζηηθό ηξόπν δσήο, ελώ ε εθκεηάιιεπζε γύξσ καο δηεπξύλεηαη ζπλερώο. Ση λα ηνπ πεη ζ’ απηέο ηηο αξινύκπεο πνπ ηεο πέηαγε; - ΢’ απηό δελ κπνξώ λα ζε βνεζήζσ Κώζηα. Κη εγώ είκαη κηα ζπκβηβαζκέλε αζηή. Αιιά θνίηαμε γύξσ ζνπ, έηζη είλαη όινο ν θόζκνο. Γελ βιέπεηο όηη νη απόςεηο ζνπ είλαη εθηόο ηεο θνηλσλίαο; Γελ βιέπεηο ην αδηέμνδν; Σόζα ρξόληα παιεύεηο κε θαληάζκαηα. Γε ιέσ. Καιέο νη πξνζέζεηο ζνπ, αιιά κεγαιώζακε πηα, Κώζηα. Πόηε ζα θαηαιάβεηο ην αδηέμνδν πνπ ζε νδεγνύλ απηέο νη απόςεηο; - Ίζσο λα ‘ρεηο θάπνην δίθην Μαξία. Αιιά δελ κπνξώ λα παξαηηεζώ από ηε κηα κέξα ζηελ άιιε απ’ όηη πίζηεςα θη αγσλίζηεθα όια απηά ηα ρξόληα. ΢ε δάιηζα κε ηα δηθά κνπ. Αιήζεηα κε ζέλα ηη γίλεηαη. Ση έθαλεο απηά ηα ρξόληα;

[49]

- Σίπνηα. Ζ δνπιεηά κνπ είλαη κηα ξνπηίλα. Καη κόλν απηό κε θνπξάδεη. Κιείζηεθα ζηελ πόιε καο. Γελ έρσ θάλεη ηαμίδηα, δελ έρσ γλσξίζεη ην κεγάιν έξσηα. Ζ δσή κνπ είλαη κνλόηνλε. Ζ εξεκία ηνπ ηνπίνπ, ε δεζηαζηά πνπ θπθινθνξνύζε κεηαμύ ηνπο, ε εμνκνιόγεζε θαη ην αδηέμνδν ηνπ Κώζηα ηεο άλνημαλ ην ζηόκα. Ήηαλ ν κόλνο πνπ ηνπ δηεγήζεθε ηελ πεξηπέηεηά ηεο κε ηνλ Μηράιε. Σνπ ηα είπε όια κε ην λη θαη ζίγκα. Υσξίο λα ληξέπεηαη γηα ηηο εληππώζεηο πνπ ζα πξνθαιέζεη ζηνλ άιιν: - Απηόο είλαη ν πξώηνο θη ν κόλνο άληξαο πνπ γλώξηζα. Γπζηπρώο θαη εγώ, Κώζηα, είκαη κηα απνηπρεκέλε ζηε δσή. Πνηέ δελ κπόξεζα λα θαηαιάβσ ηη ιείπεη ζε κέλα, όηαλ γύξσ κνπ άιιεο γπλαίθεο δνπλ δεζκνύο θαη δεζκνύο.

- ΋ρη θαιή κνπ, ηίπνηα δελ ζνπ ιείπεη. Ζ πνπηάλα ε θνηλσλία είλαη άδηθε. Δίκαζηε θη νη δπν αδηθεκέλνη απ’ ηε δσή. Με ηξπθεξόηεηα ηελ αγθάιηαζε θη απηή ζε ρξόλν κεδέλ ρώζεθε ζηελ αγθαιηά ηνπ ζαλ θπλεγεκέλν πνπιί. ΢ήθσζε ην θεθάιη ηεο θαη ην πξόζσπό ηεο ήξζε θάηζα-θάηζα κε ηνπ Κώζηα. Υσξίο δηζηαγκό έλσζε ηα ρείιηα ηεο απαιά κε ηα ρείιηα ηνπ άιινπ. Σεο έιεηπε ηόζν ε αληξηθή αγθαιηά θαη ηώξα ήηαλ κέζα ζε κηα απ’ απηέο. Ο άιινο ήηαλ δηζηαθηηθόο. Γελ αξλήζεθε ην θηιί ηεο. Αληαπνθξίζεθε, αιιά ηίπνηα πεξηζζόηεξν. Σεο ήξζε λα βάιεη ηα θιάκαηα: - ΋ια κε απνδηώρλνπλ! ηνπ είπε.

- ΋ρη θνξίηζη κνπ. Μνπ είζαη ηόζν ζπκπαζήο, αιιά ζθέςνπ θαη ην δηθό κνπ αδηέμνδν. Ίζσο ζε ιίγν θαηξό αλαγθαζηώ λα επηζηξέςσ εδώ έρνληαο ην ζηίγκα ηνπ απνηπρεκέλνπ. Υξεηάδνκαη λα θάλσ κηα επαλαηνπνζέηεζε ηνπ εαπηνύ κνπ ζε όινπο ηνπο ηνκείο. Θα μαλαβξεζνύκε εκείο νη δπν. Κάλε ιίγν ππνκνλή.

- Δληάμεη Κώζηα. Καηαιαβαίλσ. ΋κσο δώζε κνπ έλα θηιί. Έλα πξαγκαηηθό θηιί. Απηό ήηαλ. Μεηά ρώξηζαλ.

[50]

18. Η επόκελε θάζε Ζ Γσγώ ήηαλ επραξηζηεκέλε από ηνλ εαπηό ηεο κέρξη ζηηγκήο. ΋κσο ν θηιόδνμνο άλζξσπνο δελ ζηακαηά πνηέ. Δίλαη αρόξηαγνο. Πάληα ζέιεη θη άιια. Καη απηό ίζσο κπνξεί λα γίλεη ζην ηέινο ν ηάθνο ηνπ. Σα έθεξε ζην λνπ ηεο. Ση πξνεγείηαη; Δίλαη νη δεκνηηθέο εθινγέο πνπ έξρνληαη. Δθόζνλ κπήθε ζην ρνξό ζα ρνξέςεη. Πεξηζώξηα γηα απνηπρία δελ ππάξρνπλ. Πξέπεη λα θηλήζεη γε θαη νπξαλό. Θα ρξεηαζηνύλ θαη ιεθηά. Από ηνλ Νίθν άξρηζε: - Νίθν, έδσζα ηελ ππόζρεζή κνπ! Θα είκαη ππνςήθηα. Καηαιαβαίλεηο, ζα ρξεηαζηώ βνήζεηα. Κάζε γλσζηόο πξέπεη λα ελεκεξσζεί. Να ζνπ πσ θάηη. Καη ζηε δνπιεηά ζνπ ζα θάλεη θαιό. Μόλν πνπ ζα ρξεηαζηώ ρξήκαηα. Κνίηαμε ηη κπνξείο λα θάλεηο! Να θάλεη ζπγθέληξσζε γνλέσλ ζην ζρνιεηό. Με ηελ επθαηξία θάηη ζα αθήζεη λα θαλεί. Ξέξεη όηη πξνεθινγηθή θακπάληα ζην λεπηαγσγείν δελ κπνξεί λα γίλεη. Καη δελ είλαη ζσζηό. Μόλν έκκεζα θάπνηα αλαθνξά θαη κε πξνζνρή. Οη ζπγγελείο; Δδώ ζα βάιεη ηε κάλα ηεο. Οη ζπκκαζεηέο ηεο; Δδώ πξέπεη λα βνεζήζεη ν Πεξηθιήο. Με ηελ ρνξνεζπεξίδα απέδεημε ηελ ηθαλόηεηά ηνπ. Πξέπεη λα ηνλ ζπλαληήζεη θαη κάιηζηα άκεζα. Σνπ ηειεθώλεζε: - Πεξηθιή ζέισ λα ζε δσ! Να έρνπκε ρξόλν γηα λα πνύκε θάπνηα πξάγκαηα πνπ δελ παίξλνπλ αλαβνιή. ΢ην καγαδί ζνπ, κνπ είλαη δύζθνιν. Θα ήζεια θάπνπ πην δηαθξηηηθά. Δζύ θαηαιαβαίλεηο.

- Ναη! Ναη, θαηαιαβαίλσ. ΢ηηο νθηώ ην βξάδπ λα είζαη έμσ από ην ζηλεκά πνπ βξίζθεηαη θνληά ζηε δνπιεηά ζνπ. Θα πεξάζσ κε ην απηνθίλεην λα ζε πάξσ. ΢ην ζπίηη εηνηκάζηεθε γηα έμνδν: Έρσ πξνεθινγηθή ππνρξέσζε ζήκεξα θαη ζ’ αξγήζσ. Πεο ην θαη ηνπ Νίθνπ όηαλ έξζεη, είπε ζηε κάλα ηεο. Αγθάιηαζε ην γην ηεο θαη ηνλ θίιεζε ξνπθερηά. Ήηαλ ζηε ώξα ηεο ζην ξαληεβνύ. Γελ πεξίκελε ιεπηό. Σν απηνθίλεην ζηακάηεζε κπξνζηά ηεο θη άλνημε ε πόξηα. Υσξίο θαζπζηέξεζε ρώζεθε κέζα θαη θάζηζε ζηε ζέζε ηνπ ζπλνδεγνύ. Ο Πεξηθιήο μεθίλεζε θαη ην κόλν πνπ πξόιαβε λα ηνπ πεη ήηαλ: - Πνπ πάκε; - Άζην πάλσ κνπ! Έρε κνπ εκπηζηνζύλε. Με ηαρύηεηα πάλσ από ην όξην, κπήθε ζηελ εζληθή νδό θαη ζε έλα ηέηαξην βξέζεθε ζηα πεξίρσξα ηεο δηπιαλήο πόιεο. Απόηνκα

[51]

ζηακάηεζε κπξνο από έλα μελνδνρείν. Γελ πξόιαβε λα πεη θνπβέληα. ΋ια ηελ αλαζηάησλαλ θαη ηηο δεκηνπξγνύζαλ εζσηεξηθή δηέγεξζε. ΢ε δπν ιεθηά ήηαλ κόλνη ζ’ έλα από ηα δσκάηηα θη άιινο ζίγνπξνο θαη θαηαθηεηηθόο ηελ πήξε ζηελ αγθαιηά ηνπ θαη άξρηζε λα ηελ θηιάεη κε πάζνο. Γελ έθεξε θακηά αληίζηαζε. Αληίζεηα κπήθε ζην παηρλίδη θαη αθνινύζεζε ηηο θαηαπηεζκέλεο νξέμεηο ηεο. Γηα πξώηε θνξά ζηε δσή ηεο έθαλε έξσηα κε όιν ην πεξηερόκελν ηεο ιέμεο. Ο θεξαηάο ηελ αλέβαζε ζε ύςε πνπ, νύηε θαληαδόηαλ. Κάπνηα ζηηγκή απηόο θιείλνληάο ηεο ην ζηόκα, ηεο είπε θαζεζπραζηηθά.

- ΢ηακάηα λα θσλάδεηο. Απ’ έμσ ζα λνκίδνπλ όηη ζε ζθνηώλσ! Σόικεζε λα θάλεη καδί ηνπ πξάγκαηα πνπ δελ είρε δνθηκάζεη πνηέ θαη ε πιήξσζε επαλαιήθηεθε θαη κάιηζηα εληνλόηεξε. Μέρξη πνπ απηόο ηελ ζηακάηεζε: - Φηάλεη! Θα κε ιηώζεηο πηα. Τπάξρεη θαη ην αύξην, θνξίηζη κνπ! Γελ ηνπ είπε επραξηζηίεο θαη ηέηνηα. Ούηε όηη ήηαλ πξσηάξα. … Μελ ηνπ δώζεηο ζάξξνο θαη ζε ζεσξήζεη δεδνκέλε, ζθέθηεθε. Απιώο, αλαζηέλαμε θαη αθέζεθε ζην καμηιάξη ηεο. Γύξηζε ην θεθάιη ηεο θαη ηνπ ρακνγέιαζε επραξηζηεκέλε. Ακέζσο άιιαμε ζέκα ζπδήηεζεο. Δπίηεδεο. Γελ ήζειε λα ηνπ πεη εληππώζεηο. Απηέο δελ ζα ηηο κνηξαδόηαλ κε θαλέλαλ.

- Σν μέξεηο θαληάδνκαη. ΢ηηο δεκνηηθέο είκαη ππνςήθηα θη ειπίδσ ζηε βνήζεηά ζνπ.

- Τπάξρεη θάπνην πξόβιεκα, Γσγώ. Έρσ ήδε δεζκεύζεηο κε άιιν ζπλδπαζκό. Γελ κε πξόιαβεο.

- Καη ηώξα; ΢ηεξηδόκνπλ, ξε Πεξηθιή πνιύ ζηε βνήζεηά ζνπ! Νηώζσ ηώξα μεθξέκαζηε. Σόηε λα απνζπξζώ. Καη ην ήζεια, ηόζν!

- ΢ηάζνπ! Μελ θάλεηο ηέηνηα καιαθία. Θα ζε βνεζήζσ κε πνιινύο ηξόπνπο πνπ δελ μέξεηο εζύ. Από ιεθηά ζα ρξεηαζηείο. Θα ζνπ ζηείισ αύξην ζην ζρνιείν έλα δώξν. Ο δηθόο ζνπ ηη ιέεη; - Αο ηνλ απηόλ Πεξηθιή. Σα θπβηθά ηνπ δελ είλαη γηα κέλα. Θα δσ ζην κέιινλ ηη ζα θάλσ. Γελ ζέισ λα ην ζπδεηήζσ άιιν. Σώξα πξέπεη λα γπξίζσ πίζσ. Γελ είκαη θαη κόλε κνπ. Έρσ θαη γην κελ ην μερλάο!

- Δληάμεη, πάκε!

[52]

19. Δεκνηηθή ζύκβνπινο Ήηαλ θπζηθό. Ξεζήθσζε γε θαη νπξαλό γηα λα πεηύρεη ην ζθνπό ηεο. ΢εκαληηθή ήηαλ θαη ε ζπκβνιή ηνπ Πεξηθιή. Σν δώξν ηνπ, ηελ επόκελε κέξα έθηαζε αλσλύκσο ζην ζρνιεηό. ΋ηαλ ην άλνημε κέζα ππήξρε έλα πνζό πάλσ από ηηο πξνβιέςεηο ηεο. Σν μόδεςε κέρξη ην ηειεπηαίν επξώ. Ο ζπλδπαζκόο ηνπο ήηαλ θη ν ληθεηήο. Μεηά ηελ θαηακέηξεζε ησλ ζηαπξώλ θάλεθε ε επηηπρία ηεο. Ήηαλ κέζα ζηνπο πξώηνπο εθιεγόκελνπο θη απηό δελ κπνξνύζε λα πεξάζεη απαξαηήξεην από ηα ηνπηθά κέζα ελεκέξσζεο αιιά θαη ηνλ λενεθιεγέληα δήκαξρν. Απηόο ζεκείσζε ηε ζπκβνιή ηεο ζηελ εθινγή ηνπ, αθνύ ε Γσγώ ήηαλ ην λέν αίκα, πνπ γηα πξώηε θνξά έκπαηλε ζην ζηίβν ηεο πνιηηηθήο θαη ηνλ πξηκνδόηεζε. Απηά κεηξάλε θαη ππνινγίδνληαη ζηελ πνιηηηθή. Ζ ίδηα; Από κέζα ηεο απνιάκβαλε πιήξσο ηνλ ζξίακβν. Δμσηεξηθά ην έπαηδε ςύρξαηκε θαη απαληνύζε πάληα ζε ρακεινύο ηόλνπο ζ’ όηη ηελ ξσηνύζαλ. Ο Νίθνο παξέκελε ζησπειόο δίπια ηεο, εθθξάδνληαο κε απηόλ ηνλ ηξόπν ηε ζηήξημή ηνπ. Ήμεξε όηη ζηγά-ζηγά ε Γσγώ γιηζηξάεη απ’ ηα ρέξηα ηνπ. Αιιά ηη άιιν κπνξνύζε λα θάλεη; Ο ίδηνο ζπλέρηδε λα ηελ αγαπά απειπηζκέλα. Σώξα ππήξρε θη ν άιινο δεζκόο κεηαμύ ηνπο. Ο γηνο πνπ κεγάισλε θαη γηλόηαλ έλα όκνξθν αγνξάθη. Ήηαλ ην παηδί ηνπ θαη δελ ήζειε λα δεκηνπξγήζεη θακηά αλσκαιία πνπ ζα ην επεξέαδε. Σν πεδίν κπξνζηά ζηε Γσγώ ήηαλ δηάπιαηα αλνηρηό. Έλα από ηα πξώηα βξάδηα κεηά ηηο εθινγέο, θώλαμε ζην ζρνιείν ηνλ Πεξηθιή θαη ηνλ επραξίζηεζε, κε ηνλ ηξόπν πνπ ηώξα ήμεξε θαιά, γηα ηε δηθή ηνπ ζπκβνιή. Δθεί πάλσ ζην γξαθείν ηεο, αθνύ είρε πξνεγνπκέλσο δηώμεη ηνπο πάληεο. Κη ν Πεξηθιήο είρε γίλεη έλα αθόκα πηόλη ζηα ρέξηα ηεο. Σεο ήηαλ αλαγθαίνο, αιιά λα κελ λνκίζεη όηη είλαη θη αλαληηθαηάζηαηνο. Δθεί πνπ ήηαλ αλππνρώξεηε ήηαλ ε ζρέζε ηνπο λα κείλεη απζηεξά κεηαμύ ηνπο. Αλ θάηη ζηξαβώζεη; - Να ην μέξεηο ηόηε κ’ έραζεο! ΋ηαλ ην λέν δεκνηηθό ζπκβνύιην ζπλήιζε ζε ζώκα θη άξρηζε ε ζπδήηεζε γηα ηελ θαηαλνκή αξκνδηνηήησλ δελ κπνξνύζε λα

[53]

κείλεη έμσ απ’ ηε κνηξαζηά. Με ηνλ ηξόπν ηεο πέξαζε ζηνλ Γήκαξρν ηελ ηδέα. ΢ηα ζέκαηα πνιηηηζκνύ ήηαλ δηαζέζηκε λα πξνζθέξεη ηηο γλώζεηο ηεο θαη ηελ όξεμή ηεο. Καη όπσο πάληα θη ν ζηόρνο απηόο επηηεύρζεθε. Δθεί έραζε ην κέηξν, αθνύ πίζηεςε όηη όια ηεο ήηαλ δπλαηά.

[54]

20. Ο Αιέθνο θάλεη ζπλδπαζκνύο Έθαλε ηελ πξνζπάζεηά ηνπ. Βνήζεζε ζηνλ πξνεθινγηθό αγώλα ηνπ θηιηθνύ ηνπο ζπλδπαζκνύ. Κηλεηνπνίεζε ηνπο δηθνύο ηνπ, νηθνγέλεηα θαη γλσζηνύο. ΢πλόδεπζε ππνςεθίνπο ζε πεξηνδείεο ζηηο γεηηνληέο ηεο πόιεο, κνίξαζε πξνεθινγηθό πιηθό θαη ςεθνδέιηηα. Αιιά, δπζηπρώο ράζακε! Καη ε επηινγή ηνπ επηθεθαιήο θαη ε ζύλζεζε ηνπ ςεθνδειηίνπ πξνδίθαδαλ ιίγνπνιύ ην απνηέιεζκα, αιιά ήηαλ λσξίο λα θάλεη ηέηνηνπ είδνπο θξηηηθή. Γελ είρε ηνπο απαηηνύκελνπο δεζκνύο αθόκα κε ην ηνπηθό ζηειερηθό δπλακηθό. Μύξηζε όκσο έξπνπζεο αληηδειίεο, εζσηεξηθέο δηακάρεο θαη ηα ζεκείσζε όια γηα κειινληηθή ρξήζε. Παληνύ ζπζηελόηαλ. Σν «δόθηνξαο» ήηαλ απαξαίηεην ζπλνδεπηηθό. ΢ε κηα από ηηο ηνπηθέο εθεκεξίδεο βξήθε έλαλ ζηελό θίιν ηνπ ζείνπ ηνπ. Μπόξεζε θαη πέξαζε δπν άξζξα, έλα γηα ηελ νηθνλνκηθή πξννπηηθή ζηε ρώξα θη έλα κε ηνπηθά ζέκαηα. Άξζξα γεκάηα κε αηζηόδνμα κελύκαηα. Ο Αιέθνο θάλνληαο έλαλ απνινγηζκό ηεο δηθήο ηνπ ζπκκεηνρήο είδε όηη ρξεηάδεηαη πνιύ πξνζπάζεηα θαη επαλεηιεκκέλα ηαμίδηα γηα λα απνθηήζεη ζηέξεε βάζε ζην ηνπηθό θνκκαηηθό κεραληζκό θαη αθόκε πεξηζζόηεξν ζηελ ηνπηθή θνηλσλία. Υξεηάδεηαη ζπξώμηκν από ηελ Αζήλα θη εδώ κπνξεί λα παίμεη ξόιν ν δηθόο ηνπ: Σν ζαΐλη ν ΢ηακάηεο! Σνλ εληππσζίαζε ε επηηπρία ηεο Γσγώο. Ζ πνπηάλα ηειηθά έζθηζε. Πξέπεη λα ην παξαδερηεί. Κηλεηνπνίεζε ηα πάληα θαη ηνπο πάληεο. Πνηνη όκσο ρξεκαηνδόηεζαλ ηελ πινύζηα πξνεθινγηθή ηεο θακπάληα; Σν λα βξεη θνξόηδα, ηεο ήηαλ πξνζσπηθή ηεο εηδηθόηεηα. Πξέπεη λα ςάμεη όηαλ μαλάξζεη, πνηνη θξύβνληαη από πίζσ ηεο. Μηα θνξά ηελ είδε ηπραία ζε πεξηνδεία. Κξαηνύζε απ’ ην ρέξη ηεο έλα αγνξάθη. Έλα όκνξθν αγνξάθη! Θα είλαη ν γηνο ηεο κάιινλ. Κη απηόλ ρξεζηκνπνηεί ε ηπρνδηώθηξηα. Σίπνηα δελ είλαη ηπραίν. Πξέπεη θη απηό λα ην ςάμεη! Σν κπαιό ηνπ όκσο θισζνγύξηδε ρσξίο λα ην ζέιεη ζηε Γσγώ. ΢θεθηόηαλ όηη θάπνηε ηνλ αγαπνύζε. Καη ζηνλ ίδην δελ ήηαλ αδηάθνξε. Άιισζηε, ακέζσο ήξζε ζην κπαιό ηνπ ε λύρηα, εθεί

[55]

ζηνπο βξάρνπο, πνπ ηνπ δόζεθε νινθιεξσηηθά θαη απζνξκήησο. Απηόο ήηαλ πνπ έδξεςε ηελ παξζεληά ηεο. Ζ δξακαηηθή επίζθεςή ηεο ζηελ Αζήλα κε ηελ απεηιή: Δίκαη έγθπνο! Έιεγε άξαγε ηελ αιήζεηα; Ή ην είπε έηζη γηα λα ηνλ εθβηάζεη. Απηό δελ ην μέξεη. ΋κσο μαθληθά ήξζε ε θεξακίδα. Πώο απηή ε γπλαίθα κέζα ζε ηόζν ζύληνκν ρξόλν βξέζεθε παληξεκέλε κε θάπνηνλ πνπ πξνεγνπκέλσο ηνλ είρε κόλν γηα θηύζηκν. Θπκάηαη ηη ηνπ έιεγε παιηά γηα ηνλ Νίθν. Πώο θαηέβαζε μαθληθά θαη ηόζν απόηνκα ηνλ πήρε ησλ θηινδνμηώλ ηεο; Να παληξεπηεί ηνλ Νίθν! Γελ κπνξνύζε λα ην ρσλέςεη κε ηίπνηα. Αίληγκα γηα ηνλ ίδην. Άζε ην άιιν. Ακέζσο έθαλε καδί ηνπ θαη παηδί; Παξαγγειία ην είρε; Κάηη εδώ δελ ηαηξηάδεη. Πξέπεη ηελ επόκελε θνξά πνπ ζα έξζεη λα ην ςάμεη. Κιεηδί νη εκεξνκελίεο. Δίλαη ηόζν ζηξηκσγκέλα ηα πξάγκαηα, έσο ύπνπηα. Ζ κάλα ηνπ, απηό ην δηάζηεκα, ηνλ ράξεθε θνληά ηεο. Δίδε θαζαξά ηελ επηζπκία ηνπ λα αλαθαηεπζεί ζηελ πνιηηηθή. Σελ ίδηα δελ ηελ ράιαγε. Δίλαη θαιή ε θηινδνμία. Αξθεί λα ηνλ έρεη θνληά ηεο.

- Παηδί κνπ, πεο ζην ζείν ζνπ γηα ηα ζρέδηά ζνπ. Θα κπνξέζεη λα ζε βνεζήζεη. Ήηαλ θάηη πνπ έπξεπε λα θάλεη. Ο ΢ηακάηεο ην είρε πεη: - Αμηνπνηνύκε ό,ηη κπνξεί λα βνεζήζεη!

[56]

21. Η θξίζε έξρεηαη ζηε ρώξα θαιπάδνληαο Κάπνηνη επαίζζεηνη δέθηεο ζηε ρώξα ην έβιεπαλ θαη δεηιά ή ζηαξάηα πξνεηδνπνηνύζαλ κε πνιινύο ηξόπνπο γηα ηελ επεξρόκελε θαηεθόξα. Δίλαη αλζξώπηλν ραξαθηεξηζηηθό. Γελ ζέινπκε λ’ αθνύκε δπζάξεζηεο εηδήζεηο. Θέινπκε κόλν απηά πνπ καο αξέζνπλ. Γηα ηα άιια ζθπξίδνπκε αδηάθνξα, ιεο θαη ηα απηηά καο έρνπλ κπακπάθηα θαη κάιηζηα, ρσξίο ηελ πιήξε ζπλαίζζεζε ηνπ γεγνλόηνο ηηκσξνύκε απηνύο πνπ καο δεκηνπξγνύλ αξλεηηθά αηζζήκαηα. Απηό αλεμαξηήησο αλ νη πξνεηδνπνηήζεηο πεξηιακβάλνπλ θη αιήζεηεο, πνπ ζηελ πνξεία επαιεζεύνληαη.. Έηζη ε θξίζε πνπ ελέζθεςε ζηε ρώξα βξήθε ηνπο πνιίηεο ςπρνινγηθά θαη νηθνλνκηθά απξνεηνίκαζηνπο. Από ηελ πιήξε ζηγνπξηά όηη όια πάλε θαιά, όηη νη δνπιεηέο ζα είλαη πάληα ζηαζεξέο, απόηνκα πεξάζακε ζην άιιν άθξν. ΢ην αίζζεκα ηνπ θόβνπ, ηεο απόιπηεο αλαζθάιεηαο, ηνπ ππεξβνιηθνύ θιεηζίκαηνο ησλ αλζξώπσλ ζην θαβνύθη ηνπο. Γελ ήηαλ νθζαικνθαλέο όηη θάηη δελ πάεη θαιά; ΋ηαλ ν παξαγσγηθόο ηζηόο δηαιπόηαλ, όηαλ ν θάζε πνιίηεο ζεσξνύζε όηη ην θξάηνο έρεη ηελ απνθιεηζηηθή ππνρξέσζε λα ηνπ εμαζθαιίδεη ηα πξνο ην δελ, όηαλ ν θάζε πνιίηεο ην κόλν πνπ επεδίσθε ήηαλ λα ρσζεί θάπνπ ζην δεκόζην γηα λα ηελ αξάμεη κε αζθάιεηα, όηαλ όιεο ηηο ρεηξνλαθηηθέο εξγαζίεο ηηο αλέιαβαλ θησρνί θαη ζηεξεκέλνη άλζξσπνη πνπ ήξζαλ ζηε ρώξα απ’ όια ηα ζεκεία ηεο πθειίνπ, ήηαλ αλαπόθεπθην θάπνηα ζηηγκή απηό ην θνπζθσκέλν κπαιόλη ησλ ςεπδαηζζήζεσλ λα ζθάζεη. Καη ην ζθάζηκν πνπ θάπνηα ζηηγκή επήιζε, ήηαλ εθθσθαληηθό. Δίλαη αληηθεηκεληθά δεδνκέλν όηη ν ξπζκόο ηεο δσήο καο ήηαλ πάλσ από ηηο δπλαηόηεηεο ηεο νηθνλνκίαο καο. Σν ηξαγηθό ζηελ πεξίπησζή είλαη όηη θαλείο εθ ησλ παξαγόλησλ, πνπ έπαημαλ θάπνην ξόιν, δελ αλαιακβάλεη ηελ επζύλε γηα απηό ην θαηάληεκα. Αθόκα ρεηξόηεξα ε κόλε έγλνηα ηνπο είλαη ε κεηάζεζε ησλ επζπλώλ ηνπ ελόο ζηνλ άιιν.

- Οη άιινη θηαίλε, απηνί ηα έθαλαλ ζθαηά. Δκείο κόλν δηθαηνύκαζηε λα παξαπνληόκαζηε θαη λα δεηάκε ηηο θεθαιέο ησλ ελόρσλ. ΋κσο απηό είλαη ε κηα πιεπξά ηνπ

[57]

πξνβιήκαηνο, πνπ πξέπεη λα μεθαζαξηζηεί, κόλν γηα ιόγνπο θξνλεκαηηζκνύ ζην κέιινλ. Δθείλν πνπ ηώξα έρεη ζεκαζία είλαη πώο ζα ππεξβνύκε ηηο δπζθνιίεο, πώο ζα δνύκε θσο ζην αδηέμνδν. Ση πξσηνβνπιίεο πξέπεη λα πάξνπκε γηα λ’ αξρίζεη λα δνπιεύεη πάιη ε κεραλή. Παξαγσγή αγαζώλ, επηινγή ζπγθεθξηκέλσλ ζηξαηεγηθώλ ζηόρσλ γηα εζηίαζε ησλ πξνζπαζεηώλ ζ’ απηνύο, κε ηειηθό ζηόρν ηελ αλάπηπμε. Αγάπε γηα ηελ παηξίδα θαη πξνζπάζεηα γηα ην θνηλό θαιό ησλ θαηνίθσλ ηεο. Ζ θξίζε επεξέαζε όινπο ηνπο ηνκείο ηεο δσήο ηεο ρώξαο θαη ηαξαθνύλεζε κύζνπο πνπ είραλ δεκηνπξγεζεί ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο. Έηζη δελ κπνξνύζε λα αθήζεη απέμσ θαη ηε κηθξή καο πόιε. Κνηλή ε κνίξα όισλ; ΋ρη βέβαηα! Οη αξλεηηθέο ζπλέπεηεο είλαη εληνλόηεξεο ζε απηνύο πνπ δελ έρνπλ ζηέξεε πξνεγνύκελε νηθνλνκηθή βάζε, ζ’ απηνύο πνπ δελ δηαζέηνπλ ηε δηάζεζε γηα πξσηνβνπιίεο θαη δελ έρνπλ πξνζσπηθέο ηθαλόηεηεο. Πάληα ην ίδην γίλεηαη ζηηο θξίζεηο. Οη θησρνί, νη δηζηαθηηθνί θαη νη λσζξνί είλαη θαη νη πην επάισηνη ζηηο ζπλέπεηέο ηεο. Δίλαη ςεπδαίζζεζε λα πηζηεύνπκε ζε ζαύκαηα. ΋πνπ ζπκβαίλνπλ θάηη ηέηνηα είλαη εμαηξέζεηο ζηνλ θαλόλα. Οη ξηςνθίλδπλνη κπνξεί λα απνθηήζνπλ πνιιά ή λα ράζνπλ ηα πάληα. Δκείο αλαθεξόκαζηε ζηνλ κέζν άλζξσπν.

[58]

22. Η άδνμε επηζηξνθή ηνπ Κώζηα ΋ηη ζα γύξηδε πίζσ ήηαλ ζρεδόλ ζίγνπξν. Γελ ζα έδηλε κάρεο πξνζαξκνγήο ζ’ απηά πνπ κέρξη ηώξα κηζνύζε. Παξέκελε έλαο θαθόκνηξνο Γνλ Κηρώηεο πνπ κάρεηαη κε απαξραησκέλνπο ηξόπνπο θαη θαληαζηηθνύο αλεκόκπινπο ηνπο ερζξνύο ηνπ. Ο ξνκαληηζκόο είλαη κόλν γηα αηνκηθή θαηαλάισζε. Γελ ιύλεη ηα πηεζηηθά βηνπνξηζηηθά πξνβιήκαηα ηεο δσήο. Οη δηθνί ηνπ είραλ από πξηλ νηθνλνκηθά πξνβιήκαηα θαη ην κεληαίν έκβαζκα έβγαηλε πάληα κε θόπν. ΋ηαλ άξρηζαλ νη πεξηθνπέο ζηηο ζπληάμεηο ησλ γνλέσλ ηνπ θη όηαλ ν αδειθόο ηνπ απνιύζεθε από ην θαηάζηεκα πνπ εξγαδόηαλ σο ππάιιεινο, ηνλ εηδνπνίεζαλ όηη δελ κπνξνύλ λα ζπλερίζνπλ θη αο θξνληίζεη λα ηειεηώζεη ή λα βξεη κόλνο ηνπ ρξήκαηα. Δλώ ζηε ζεσξία ήηαλ καλνύια, ζηα πξαθηηθά ζέκαηα ηεο δσήο ήηαλ ζθέηνο ζθξάπαο. Καη θαηά ζπλήζεηα ιίγν βαξύο θαη ξάζπκνο. Να ηξέμεη απηόο λα βξεη κόλνο ηνπ δνπιεηά κάιινλ απίζαλν. Μόλν ε ζθέςε ηνπ πξσηλνύ μππλήκαηνο θαη ηνπ σξαξίνπ ηνλ παξέιπε. ΢ε ιίγν θαηξό ηα πάληα ιίγα ιεθηά ηνπ ηέιεησζαλ θη άξρηζαλ λα ηξέρνπλ νη ππνρξεώζεηο. Από έλαλ ζύληξνθν πήξε ιίγα δαλεηθά αιιά θη απηά ζύληνκα θαηαλαιώζεθαλ. ΋ηαλ ν ζπηηνλνηθνθύξεο ηνπ είπε λα ηα καδέςεη, θηινμελήζεθε κεξηθέο κέξεο ζην θνηηεηηθό δσκάηην κηαο ζπληξόθηζζαο πνπ ηνλ άληεμε κεξηθέο κέξεο, αιιά ζε ιίγν ηνπ είπε: - Γπζηπρώο αύξην έξρεηαη ε κάλα κνπ! Πξέπεη λα θύγεηο. Έπεζε θαη ζύξκα όηη βάδεη θέζηα θη ε ζπληξνθηθή αιιειεγγύε έσο εδώ ήηαλ. ΢πλάληεζε αξλήζεηο, ηειεθσληθέο θιήζεηο ζε θίινπο έκελαλ αλαπάληεηεο. Έθηαζε ζην ακήλ: - ΋ια κε απνδηώρλνπλ! ζπκπέξαλε. Ζ έιιεηςε ζηεξηγκάησλ, ε ιόξδα πνπ ήξζε ρσξίο πξόζθιεζε θη εγθαηαζηάζεθε ζην ζηνκάρη ηνπ ηνλ πξνζγείσζαλ. Γελ ήηαλ ζπλεζηζκέλνο λα δίλεη ηέηνηεο κάρεο θαη ζαλ βξεγκέλε γάηα, κε ηελ νπξά ζηα ζθέιηα, γύξηζε ζηνπο δηθνύο ηνπ απνθαιύπηνληαο ηνπο ηελ γπκλή αιήζεηα. Θξήλνο θη νδπξκόο νη δηθνί ηνπ, αιιά ηη λα θάλνπλ; Παηδί ηνπο ήηαλ, άλνημαλ ηελ πόξηα λα βξεη ην άζπιν. Κνηλσληθά έπξεπε λα

[59]

θξαηήζνπλ ηα πξνζρήκαηα θαη δελ είπαλ πνπζελά ην ξεδηιίθη. Ζ κάλα έθαλε ηελ θίλεζε αλάγθεο γηα κηα αλάζα. ΢ην ρσξηό ηεο είρε ην παηξηθό, ην ζπίηη ησλ γνλέσλ ηεο. Γελ πήγαηλαλ πηα εθεί. Ο γείηνλαο ην ιηκπηδόηαλ από ρξόληα θαη επαλεηιεκκέλσο ηεο είρε πξνηείλεη λα η’ αγνξάζεη ζπλαληώληαο πάληα ηελ άξλεζή ηεο. Σώξα πηα, δελ γηλόηαλ δηαθνξεηηθά. Έπξεπε λα θξαηήζνπλ ηα πξνζρήκαηα. Σνπ ηειεθώλεζε θαη ε πώιεζε έγηλε. Ο ρσξηάηεο πάηεζε ζηελ αλάγθε ηεο θη έθαλε έθπησζε ζε παιαηόηεξε νηθνλνκηθή πξόηαζε πνπ ηεο είρε θάλεη: - Ζ θξίζε Φηιηώ! Ση λα θάλσ; Έδσζε ηόπν ζηε νξγή θαη πήξε ηα ππόινηπα. Αιιά ζηνλ άλδξα ηεο ην μεθαζάξηζε: Δγώ Θαλάζε ζα δηαρεηξίδνκαη ηα ιεθηά! ΢ηγά ηα θνπξάγηα πνπ είρε απηόο λα ηεο αληηζηαζεί. Έηζη θη αιιηώο ηα είραλ θάλεη καληάξα. Σνπιάρηζηνλ λα κελ γίλνπλ πεξίγεισο ζηε γεηηνληά θαη ζην θαθελείν πνπ πάεη. Ο Κώζηαο εδώ θαη κέξεο θαζόηαλ θιεηζκέλνο ζην δσκάηηό ηνπ παξακέλνληαο ζησπειόο. Ση λα πεη άιισζηε; Ωο θη όξεμή ηνπ είρε θνπεί. Με ην δόξη θαη κε ηελ πίεζε ηεο θπξά Φηιηώο, θαηέβαδε ιίγν θαγεηό απ’ ην πηάην πνπ ηνπ πήγαηλε: - Ση ζα πνύκε αγόξη κνπ ζηε γεηηνληά; ΋ινη ζα ξσηήζνπλ. Πεο καο λα έρνπκε όινη ηελ ίδηα δηθαηνινγία.

- Ναη κάλα, έρεηο δίθην. Θα πνύκε ην εμήο. Ο γηνο καο πήξε ην πηπρίν ηεο Ννκηθήο, αιιά δελ έρεη θακηά όξεμε - ηνλ μέξεηε δα ηώξα - λα αζθήζεη ην επάγγεικα ηνπ δηθεγόξνπ. Έρεη ηδενινγηθέο αλαζηνιέο.

- Πνηνο ζα πηζηέςεη, παηδί κνπ, θάηη ηέηνην; ΋κσο ζηνλ κπακπά θαη ηνλ αδειθό θάλεθε θαιή δηθαηνινγία λα θξαηεζνύλ ηα πξνζρήκαηα. Καη ζπκθώλεζαλ όινη ζ’ απηή ηε γξακκή. Πάλσ ζηελ ώξα ν κηθξόο βξήθε κηα επνρηαθή απαζρόιεζε θαη πήξαλ αλάζα. Ζ πξώηε θίλεζε ηνπ Κώζηα ήηαλ έλα ηειέθσλν ζηε Μαξία: - Μαξία, ν Κώζηαο είκαη. Γύξηζα!

- Πώο; - Ηζρύνπλ απηά πνπ ζνπ είπα. Οη δηθνί κνπ, ζα ην ζπλεζίζνπλ. Θα ζε δσ; Τπήξμαλ κεξηθά δεύηεξα ζησπήο. Ζ θσλή ηεο από ηελ άιιε άθξε ηνπ είπε:

[60]

- Έια από ην ζπίηη λα ηα πνύκε κε άλεζε. Θα έρσ έλα πξόρεηξν θαγεηό. Δζύ θέξε ην θξαζί. Σα ιόγηα ηεο εκπεξηείραλ ηα πάληα. Κνηκήζεθε εθεί ην βξάδπ. Γηα πξώην βξάδπ εδώ θαη θαηξό έλησζε θαλνληθόο άλζξσπνο. Σν πξσί κόλν ηνλ ξώηεζε: - Καη ηώξα ηη ζρέδηα έρεηο; - Μαξία νη καιαθίεο ηέινο! Ζ δσή κε πξνζγείσζε. Μόλν πνπ ηώξα νη δνπιεηέο βξίζθνληαη πην δύζθνια. Γε ιέσ όηη ζα θάλσ νηηδήπνηε. Αιιά αλ βξσ θάηη αμηνπξεπέο ζα δνπιέςσ. Πεξηζώξηα από ηνπο δηθνύο κνπ δελ ππάξρνπλ πιένλ.

- Θα ην ζθεθηνύκε. Ίζσο κπνξώ εγώ λα βνεζήζσ.

- Γηα πεο!

- Άζε λα ξσηήζσ θάπνπ.

[61]

23. Η θξίζε εληείλεηαη Δλώ ζε πξώηε θάζε ε θξίζε θξίζεθε ζαλ κπόξα πεξαζηηθή, πνπ ζύληνκα ζα μεπεξαζηεί, ε εμέιημε ησλ πξαγκάησλ έδεημε ην αληίζεην. Ζ θξίζε ήξζε θη εγθαηαζηάζεθε ζηε ρώξα ζαλ αλίαηε αξξώζηηα. Οη ζπλέπεηεο ζηελ νηθνλνκία έρνπλ ζσξεπηηθό ραξαθηήξα θαη ζηηο πεξηπηώζεηο απηέο θάπνηα ζηηγκή έξρεηαη ην κπνύθσκα. Σόηε νη επηπηώζεηο γίλνληαη αηζζεηέο, αθόκα θαη ζηνπο αξρηθά εθεζπραζκέλνπο ή ζίγνπξνπο όηη ην θαηλόκελν δελ ηνπο αθνξά θαη δελ ζα ηνπο αθνπκπήζεη. Οη δνπιεηέο ηνπ Νίθνπ ειαηηώζεθαλ δξαζηηθά, όρη κόλν γηαηί αξθεηά από ηα καγαδηά πνπ θξάηαγε ηα βηβιία ηνπο θαηέβαζαλ ξνιά, αιιά θαη όζα άληεραλ αθόκα ζηακάηεζαλ λα ηνλ πιεξώλνπλ κε ηε δηθαηνινγία όηη δελ ππάξρεη ηζάη θαη ίζσο αξγόηεξα, όηαλ μαλαλνίμνπλ νη δνπιεηέο ηνλ μνθιήζνπλ όηη ηνπ νθείινπλ. Εήζε Μάε κνπ, λα θαο ηξηθύιιη. Σν απόζεκα ζηελ ηξάπεδα είρε θξνληίζεη έγθαηξα ε Γσγώ λα ην εμαληιήζεη θη έηζη ν Νίθνο δελ κπνξνύζε ζρεδόλ λα εμαζθαιίζεη ηα βαζηθά έμνδα ηνπ ζπηηηνύ. Δθείλε έηζη θη αιιηώο δελ έβαδε πνηέ ιεθηά ζ’ απηό θη αθόκε δνύζε ιίγν ζηα ζύλλεθα. ΋ηαλ ε Γσγώ απεπζύλζεθε ζηελ άιιε «πξνζσπηθή ηεο ηξάπεδα» βξέζεθε πξν απξνόπηνπ. Σόηε ζπλεηδεηνπνίεζε ηη ζπκβαίλεη. Ο Πεξηθιήο ηεο είπε: - Καιό κνπ θνξίηζη, θνηκάζαη; Πνύ δεηο; Βξίζθεζαη ζε άιιν ηόπν; Γελ βιέπεηο γύξσ ζνπ ηη ζπκβαίλεη; Οη δνπιεηέο κνπ έπεζαλ ζην κηζό θη έρσ θαη αλνίγκαηα κε επηηαγέο, πνπ κάιινλ πξνβιέπεηαη λα θάλε θέζη. Μόλν γηα ζέλα, πνπ είζαη ην θνξίηζη κνπ, ζα θόςσ από κηα πιεξσκή θάηη θαη ζα ζην δώζσ κόιηο εηδσζνύκε. Δίρε πεξάζεη ε θιόγα ησλ πξώησλ ζπλαληήζεσλ. Ζ ίδηα είρε ηελ πεξηνδηθή αλάγθε ηνπ, αιιά ηα παιηά ινύζα θαη ε επίδεημε είραλ ήδε ηειεηώζεη. Οη ζπλαληήζεηο γίλνληαλ ζην ζρνιεηό ή ζην καγαδί ηνπ κε ηα αξλεηηθά παξεπόκελα ηεο ειιηπνύο άλεζεο. Ζ ίδηα ην απέδηδε ζηελ έιιεηςε ρξόλνπ, πξάγκα πνπ γηα έλα πνζνζηό ήηαλ αιήζεηα, αιιά ηώξα κε η’ απνθαιππηήξηα

[62]

ζπλεηδεηνπνίεζε θαη ηελ άιιε ζπληζηώζα: Σελ νηθνλνκηθή ζηελόηεηα. Μηα ηόζν έμππλε γπλαίθα πνπ ην κπαιό ηεο έπαηξλε ρηιηάδεο ζηξνθέο ζε άιιεο πεξηπηώζεηο θαη κέρξη ηώξα ρεηξηδόηαλ κε απόιπηε επηηπρία αλζξώπνπο θαη θαηαζηάζεηο, πνπ ζπλάληεζε ηόζεο θαη ηόζεο αλαπνδηέο ζηελ πνξεία ηεο δσήο θαη είρε βγεη ληθήηξηα ζε όιεο, πώο δελ ζπλέιαβε έγθαηξα ηνλ θίλδπλν ηεο νηθνλνκηθήο ζηελόηεηαο; Θεσξνύζε απηνλόεην όηη γηα όζα ρξήκαηα ρξεηαζηεί, ηα πηόληα ηεο ζα είλαη ζε ζέζε λα ηεο εμαζθαιίδνπλ ηηο πινύζηεο θαηαλαισηηθέο ηεο αλάγθεο θαη ζπλήζεηεο. Σα πνιιά ιεθηά πνπ πέξαζαλ απ’ ηα ρέξηα ηεο έθπγαλ ζαλ ζηξαγάιηα, ζε αγνξέο όρη απαξαίηεηα αλάγθεο, αιιά πεξηζζόηεξν επίδεημεο ζην πεξηβάιινλ ηεο. Γελ πέξαζε πνηέ απ’ ην κπαιό ηεο λα βάιεη θάηη ζηελ πάληα, λα θάλεη κηα απνηακίεπζε γηα έθηαθηεο πεξηπηώζεηο. ΋πσο θάλνπλ όινη νη ζώθξνλεο άλζξσπνη. Καη όηαλ έθηαζαλ θαη ζ’ απηήλ ηελ ίδηα νη ζπλέπεηεο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο έπαζε ςπρνινγηθό θιαθάδ, κε ζπλέπεηα λα ράζεη ηελ ςπρξαηκία ηεο θαη νη αληηδξάζεηο ηεο λα κελ είλαη έιινγεο. Ήδε ππήξραλ αλνίγκαηα κε θνξησκέλεο ηξαπεδηθέο θάξηεο, κε ρξέε ζε πξνκεζεπηέο ηνπ ζρνιείνπ, κε εθθξεκόηεηεο ζηηο ακνηβέο ησλ ζπλεξγαηώλ πνπ απαζρνινύζε ζην ζρνιείν, κε ππνρξεώζεηο ζε ηακεία θαη εθνξίεο, πνπ πνηέ κέρξη ηώξα δελ είρε αζρνιεζεί ε ίδηα, αθνύ ηα είρε όια θνξηώζεη ζηνλ άλδξα ηεο. Άζε θαη ηα λνίθηα πνπ είρε θαζπζηεξήζεη ζηνλ ηδηνθηήηε ηνπ θηηξίνπ. Σόηε ζπλδύαζε θαη ην γεγνλόο, όηη θαη νη εγγξαθέο γηα ηελ λέα πεξίνδν παηδηώλ ζην λεπηαγσγείν γηα πξώηε θνξά ήηαλ ιηγόηεξεο, θάηη πνπ κέρξη ηώξα δελ ηεο είρε ηύρεη θη απηό ηελ ηαξαθνύλεζε πεξηζζόηεξν από η’ άιια. Πιήγσλε ηελ πξνζσπηθή ηεο πεξεθάληα θαη ηελ εδξαησκέλε κέζα ηεο ζηγνπξηά όηη όια είλαη ζην ρέξη ηεο θαη κπνξεί λα ηα μεπεξλάεη. Πξώηα μέζπαζε ζηνλ θαθνκνίξε άλδξα ηεο: - Μηα δσή αλίθαλνο ήζνπλ θη έηζη ζα πεζάλεηο! Καιά νύηε ηα έμνδα ηνπ ζπηηηνύ δελ κπνξείο λα εμαζθαιίζεηο. Θα αθήζεηο, άζιην ππνθείκελν, λα πεηλάζεη ην παηδί κνπ;

[63]

Υσξίο λα ην ζπλεηδεηνπνηεί πνηέ κέρξη ηώξα δελ είρε ρξεζηκνπνηήζεη ηελ έθθξαζε: Σν παηδί ζνπ ή ην παηδί καο. Σελ παξνπζία ηνπ ζην ζπίηη κόλν ζαλ αλαγθαίν θαθό κπνξνύζε λα αλερηεί. Δδώ θαη θαηξό δελ ηνλ άθελε λα ηελ αθνπκπήζεη. ΢ηελ αξρή επηθαινύληαλ θάπνηεο δηθαηνινγίεο αιιά ζηε ζπλέρεηα ηνπ έδεημε ζαθώο όηη δελ ζέιεη θακηά εξσηηθή επαθή καδί ηνπ. Ο ίδηνο γηα ράξε ηνπ παηδηνύ θαηάπηλε ρσξίο παξάπνλα όια απηά ηα ραζηνύθηα. ΋πσο όκσο ζ’ όια ηα πξάγκαηα ππάξρνπλ όξηα έθηαζε θαη ζηνλ ππνκνλεηηθό Νίθν ε ώξα ηεο δηθήο ηνπ έθξεμεο. ΢ήθσζε ηε θσλή θαη κίιεζε έμσ απ’ ηα δόληηα. Σν κόλν πνπ θξόληηζε λα κελ είλαη κπξνζηά ν γηνο ηνπ. Σεο είπε γηα ηνλ απζαίξεην απνθιεηζκό ηνπ από ην ζπδπγηθό θξεβάηη, ηεο είπε γηα ηηο ππόλνηέο ηνπ όηη αιινύ θξνληίδεη απηή ηελ αλάγθε, ελώ ν ίδηνο θάλεη ππνκνλή ειπίδνληαο όηη θάπνηα ζηηγκή όηη ζα θαηαιάβεη ην ιάζνο ηεο. Σεο ζύκηζε πόζν θαιά ηεο είρε θεξζεί ζηελ έλαξμε ηεο θνηλήο δσήο ηεο, ηεο ζύκηζε αθόκε όηη ην ζηήζηκν ηνπ ζρνιεηνύ έγηλε κε ηε δηθή ηνπ απνθιεηζηηθά νηθνλνκηθή ζηήξημε θη όηη όια απηά ηα ρξόληα, απηόο πξέπεη λα απνπιεξώζεη ηηο δόζεηο ηνπ δαλείνπ ζηελ ηξάπεδα θη όηη όιν απηό ην δηάζηεκα απηόο έρεη απνθιεηζηηθά αλαιάβεη ηα έμνδα ηνπ λνηθνθπξηνύ. Αιιά γηα η’ απηηά ηεο Γσγώο όια απηά ήηαλ κπαηλάθεοβγαηλάθεο. Αλ δελ κπνξνύζε ηώξα λα βνεζήζεη γηαηί λα ηνλ αλέρεηαη αθόκα. Σνπ απάληεζε κε ζθιεξόηεηα θαλεξώλνληαο ηα εζσηεξηθά ηεο αηζζήκαηα γη απηόλ: - Πνιύ ζε αλέρζεθα εδώ ζην ζπίηη κνπ θύξηε! Αξθεηά! Μπνξείο λα καδέςεηο ηα ξνύρα ζνπ θαη λα παο όπνπ ζεο, αθόκα θαη ζηνλ δηάνιν! Ο Νίθνο εξρόηαλ πξόζσπν κε πξόζσπν κε απηό πνπ πάληα θνβόηαλ. Σν δηώμηκν!

- Γηα ζηάζνπ ξε Γσγώ, κηιάο ζηνλ άλδξα ζνπ, εδώ είλαη θαη ην ζπίηη κνπ. Μηιάο ζηνλ παηέξα ηνπ παηδηνύ ζνπ! Σεο ήξζε ζην ζηόκα λα ηνπ πεη εδώ θαη ηώξα ηελ αιήζεηα, αιιά επηπρώο ην έλζηηθην απηνζπληήξεζεο ηελ ζπγθξάηεζε. ΋ρη! Να κελ ηα ζπάζεη όια. Άιισζηε δελ έρεη λα θεξδίζεη ηίπνηα κε κηα ηέηνηα απνθάιπςε. Αο ηνλ λα λνκίδεη όηη ην αγόξη κνπ είλαη γηνο ηνπ θαη λα ληώζεη ηελ ππνρξέσζε λα ζπλεηζθέξεη ζηα έμνδα ηεο

[64]

αλαηξνθήο ηνπ. Θα κπεξδεπηνύλ πνιύ ηα πξάγκαηα αιιηώο. Κη αλ αλνίμεη ηέηνην ζέκα κπνξεί λα κπεη ην δήηεκα ηνπ πξαγκαηηθνύ παηέξα θαη δελ ήζειε παξηίδεο κε ηνλ άιιν. Ζ ζπζζσξεπκέλε καλία πνπ είρε γη’ απηόλ θαη ηελ πξνδνζία ηνπ παξέκελε αιώβεηε κέζα ηεο. Έηζη ρακήισζε ηα ιόγηα ηεο: - Φέξε ινηπόλ ιεθηά γηα ην ζπίηη. Ση είζαη; Φηινμελνύκελνο; Αλ δελ κπνξείο λα παο λα θάηζεηο αιινύ. Γε ζε ρξεηαδόκαζηε!

- Μα Γσγώ όια κνπ ηα ιεθηά εδώ κέζα κπήθαλε. Αιιά απ’ ηα ρέξηα ζνπ γιηζηξάγαλε ζαλ ην λεξό. Άιια ιόγηα λ’ αγαπηόκαζηε. Σν ήμεξε όηη ηνλ έρεη ζβεζκέλν, αιιά πώο κπνξνύζε λα αληηδξάζεη;

[65]

24. Η θξίζε είλαη επθαηξία Ο Αιέθνο πάιεπε ζηελ Αζήλα. Έδηλε κάρεο λ’ αλέβεη ζθαινπάηηα ζηελ θνκκαηηθή ηεξαξρία. Μπήθε ζε δηάθνξεο επηηξνπέο. Πξνβιεκαηηζκνύ θαη λέσλ ηδεώλ, ζρεδηαζκνύ ηνπ εθινγηθνύ πξνγξάκκαηνο γηα ηηο επόκελεο βνπιεπηηθέο εθινγέο θη άιια ηέηνηα παξόκνηα. Κόιιεζε δίπια ζε πξνβεβιεκέλα ζηειέρε ηνπ θόκκαηνο θαη δήισζε ηε δηάζεζή ηνπ πξνο όιεο ηηο πιεπξέο λα βνεζήζεη, ζε ό,ηη ηνλ ρξεηαζηνύλ. Σν όλνκά ηνπ άξρηζε λα γίλεηαη γλσζηό ζηνπο αλζξώπνπο ηνπ κεραληζκνύ. Έγξαςε άξζξα ζην εβδνκαδηαίν θνκκαηηθό όξγαλν. Σίπνηα ην ηδηαίηεξν, αιιά έπξεπε κε θάζε πξόζθνξν κέηξν λα βξίζθεηαη ζην πξνζθήλην, λα πξνσζήζεη ηελ θαξηέξα ηνπ. Δπεηδή είρε ηηο πιάηεο ηεο νηθνγέλεηαο, κέρξη ηώξα δελ κπήθε ζηελ αλάγθε λα αλαδεηήζεη εξγαζία γηα βηνπνξηζκό. Γελ ήηαλ ηεκπέιεο, αιιά ζα αλαιάκβαλε θάπνηα εξγαζία κόλν αλ ήηαλ πξνσζεηηθή ηνπ βαζηθνύ ηνπ ζηόρνπ. Ζ νηθνγέλεηα ην ήμεξε θαη εθόζνλ απηόο ην ήζειε ηόζν, ζα ζηήξηδαλ θάζε απόθαζε ηνπ. Ζ θξίζε δελ ηνλ επεξέαζε πξνζσπηθά. ΋κσο είρε ηελ εμππλάδα λα κπξίζεη ηηο λέεο δπλαηόηεηεο πνπ δεκηνπξγνύζαλ νη νηθνλνκηθέο δπζθνιίεο ηνπ κέζνπ Έιιελα. Ναη, ρσξίο ακθηβνιία ζα είλαη πεξίνδνο γηα ξηδηθέο αλαθαηαηάμεηο ζηηο ππάξρνπζεο πνιηηηθέο δπλάκεηο. Οη επόκελεο βνπιεπηηθέο εθινγέο ζα είλαη κνλαδηθή επθαηξία γηα ην πξνζσπηθό πνηνηηθό ηνπ άικα.

- Άξα ηέινο ηα ςέκαηα, πξέπεη λα δσ δίπια ζ’ απηνύο πνπ ζε ιίγν ζα δεηήζσ ηελ ςήθν ηνπο. Ζ απόθαζε ήηαλ ηειεζίδηθε: - Θα πάσ ζηελ παηξίδα γηα κόληκε εγθαηάζηαζε. Υξεηάδεηαη αλαζέξκαλζε ησλ παιηώλ ζρέζεσλ, δεκηνπξγία λέσλ θαη ζπλερείο δεκόζηεο εκθαλίζεηο. Πξέπεη λα πξνεηνηκάζεη ην αλαγθαίν επηηειείν. Δη δπλαηόλ απ’ όινπο ηνπο ρώξνπο θαη ηα βαζηθά ρσξηά ηεο πεξηνρήο καο. Καη ηέινο ζα ρξεηαζηνύλ ιεθηά. Πξέπεη λα θάλεη κηα αλαιπηηθή ζπδήηεζε κε ηε κάλα θαη ην ζείν ηνπ. Άιιε πεγή γηα ρξεκαηνδόηεζε ηεο πξνεθινγηθήο ηνπ εθζηξαηείαο δελ βιέπεη πξνο ην παξόλ.

[66]

Έηζη ηα κάδεςε απ’ ηελ Αζήλα θη ήξζε θνληά ζηε κάλα ηνπ. Δθείλε ην είδε ζαλ επινγία ζενύ, αθνύ ζα ηνλ έρεη θνληά ηεο. ΋ηαλ ηεο εμήγεζε ηα ζρέδηά ηνπ, ζέινληαο θαη κε, ηνπ είπε όηη ζα ηνλ βνεζήζεη. Ζ πξώηε ηνπ ζθέςε: Ση λα θάλνπλ νη παιηνί θίινη θαη νη ζπκκαζεηέο ηνπ; Πνηνο είλαη ν πην πξόζθνξνο ηξόπνο λα έξζεη πάιη ζ’ επαθή καδί ηνπο; Ο Κώζηαο; Απηόο δεη ζηνλ θόζκν ηνπ. Ο Νίθνο; Δίλαη αηρκάισηνο ηεο άιιεο, ρσκέλνο ζην βξαθί ηεο. Με απηήλ, αλ κπνξνύζε λα βξεη θάπνηα επαθή, ζα ηνπ ήηαλ πνιύ ρξήζηκε. Βιέπεηο έγηλε παξάγνληαο ζηελ πόιε, αζρνιείηαη κε ηα δεκνηηθά, έρεη κεγάιν θύθιν θαη είλαη ηθαλή λα αλαθαηέςεη πξάγκαηα θη αλζξώπνπο. Βγήθε ζηηο δεκνηηθέο πνιύ ςειά, αιιά κσξέ, ηη αηπρία, κε ηνλ ζπλδπαζκό ηνπ άιινπ θόκκαηνο.

- ΢ηγά, ε Γσγώ κελ έρεη ηδενινγηθέο αλαζηνιέο! Κάπνηα επνρή κε γνύζηαξε θη έθαλε ηα πάληα λα κπιέμνπκε καδί. Κάηη ζα έκεηλε κέζα ηεο. Γελ κπνξεί λα ηα μέραζε όια, αθόκα θη όηαλ αλαζηέλαδε ζηελ αγθαιηά κνπ. Πξέπεη λα βξσ ηξόπν, πξέπεη λα κηιήζνπκε καδί αλαιπηηθά. Δίλαη δπλαηόλ ε ζπλάληεζε λα θαλεί ηπραία; Μάιινλ όρη. Πξέπεη λα πάσ ζηα ίζα θαη λα ηεο πσ όηη ζέισ, θαζαξά θαη ρσξίο θηνξηηνύξεο. Θα ηεο ηειεθσλήζσ ζην ζρνιείν θαη ζα δεηήζσ ζπλάληεζε. Δθεί ζα θαλεί! Γελ είρε θαηξό γηα ράζηκν. Βξήθε ηνλ αξηζκό ηεο απ’ ηνλ θαηάινγν θαη ηελ πήξε. Ζ ίδηα δελ ήηαλ εθεί, αιιά άθεζε όλνκα θαη ηελ πιεξνθνξία όηη αύξην ην πξσί ζα μαλαπάξεη. Ζ Μαξία ηη λα θάλεη; Κη απηή ζηα ππόςε. Μάιινλ ε πεξίπησζή ηεο ζα ήηαλ πην δηαρεηξίζηκε ζε ζρέζε κε ηε Γσγώ. Ζ Γσγώ ελεκεξώζεθε γηα ην ηειεθώλεκα ηνπ Αιέθνπ θη απηό ηελ έβαιε ζε ζθέςεηο: Ση λα ζέιεη θη απηόο ηώξα πνπ όια έρνπλ ζηξαβώζεη; ΢ε θαλνληθέο ζπλζήθεο, ηηο κέξεο ηεο παληνδπλακίαο ηεο, ζα ηνλ έζηειλε ρσξίο θαλέλα δηζηαγκό ζην δηάνιν. Μα ηώξα ηα πξάγκαηα ζθίμαλε θαη δελ έρεη ηελ πνιπηέιεηα ηέηνησλ ρεηξηζκώλ. Αο ηνπ κηιήζεη, ινηπόλ, γηα λα θάλεη κηα αλαγλώξηζε πξνζέζεσλ. Πνύ μέξεηο; Αξθεί λα κελ ηεο βγάιεη ην θαζνύιη κε εξσηήκαηα γηα ηνλ γην ηεο. Δθεί ζα είλαη αλππνρώξεηε. Πνηέ δελ ζα κνηξαζηεί ην αγόξη

[67]

ηεο κ’ άιινλ, ηδηαίηεξα κ’ απηόλ πνπ ηελ θξίζηκε ζηηγκή ηελ πξόδσζε θη αξλήζεθε λα αλαιάβεη ηηο επζύλεο ηνπ.

- Σν γατδνύξη ην μεζακάξσην! Σν κόλν πνπ βξήθε λα ηεο πεη ήηαλ λα πάεη λα ην ξίμεη. Γηα ζθέςνπ λα ηνλ είρε αθνύζεη; Σνλ άζιην! Σώξα δελ ζα είρε ην θσο ηεο δσήο ηεο. ΋ρη, ηνπ όθεηιε κηα αληίζηνηρε ζπκπεξηθνξά. ΋κσο - αο ηελ επρή - έηπρε θη απηή ε αλαπνδηά κε ηελ θξίζε. Γελ έρεη ηελ πνιπηέιεηα ησλ εύθνισλ απνξξίςεσλ. Σελ επόκελε κέξα πεξίκελε ην ηειεθώλεκα ηνπ. Γελ άξγεζε λα έξζεη. Αληάιιαμαλ δπν-ηξεηο ακήραλεο θνπβέληεο. Σν ξαληεβνύ νξίζηεθε γηα ην απόγεπκα ηεο ίδηαο κέξαο. Πεξηπνηήζεθε όζν κπνξνύζε ηνλ εαπηό ηεο. Ζ θηιαξέζθεηα δελ κεηώζεθε θαζόινπ. Αληίζεηα. ΋ηαλ έθηαζε ζηε ζπλάληεζε ήηαλ ζπλεζηαικέλνο, κελ μέξνληαο πώο λα ζπκπεξηθεξζεί. Μεηά ηα ηππηθά, ρσξίο λα βξεζεί κπξνζηά ζε δύζθνιεο εξσηήζεηο ην μεθνύξληζε: - Γσγώ, ζα θαηέβσ ππνςήθηνο ζηηο βνπιεπηηθέο εθινγέο!

- Με πνην θόκκα; Με ην δηθό ζνπ; Ση θξίκα! Θα είκαζηε αληίπαινη!

- Θα είζαη θαη ζπ ππνςήθηα; - Γελ ην μέξσ αθόκα, αιιά είλαη πηζαλόλ!

- Πώο ήξζαλ έηζη ηα πξάγκαηα ξε Γσγώ; Δκείο από κηθξά παηδηά ήκαζηαλ θνιιεηάξηα!

- Ίζσο, αιιά ζηελ θξίζηκε θάζε, ην μέραζεο; Σα ζθάησζεο!

- Σν μέξεηο όηη ζε εθείλε ηε θάζε δελ γηλόηαλ θαη δηαθνξεηηθά.

- Άπνςή ζνπ. Άζε λα έρσ θη εγώ ηε δηθή κνπ.

- Πάλησο ηα πήγεο θαιά ζηε δσή ζνπ. ΢ε παξαδέρνκαη. Παληξεύηεθεο, έθαλεο παηδί, άλνημεο δηθό ζνπ παηδηθό ζηαζκό, αζρνιήζεθεο κε ηα θνηλά. Σειηθά ζε δειεύσ. ΋ια ζνπ πήγαλ θαιά.

- Γε δηαθσλώ. Σειηθά, ηη ήζειεο από ηε ζεκεξηλή ζπλάληεζε; - Σε βνήζεηά ζνπ!

- Σν θαηαιαβαίλεηο όηη απηό είλαη δύζθνιν.

- Διπίδσ όηη ζα βξεηο εζύ ηξόπνπο λα ην θάλεηο. Άθνπ. ΢ην ζπίηη κνπ ζα νξγαλώζσ έλα πάξηη. Μελ θνβάζαη. ΋ρη θνκκαηηθή ζπγθέληξσζε. Μόλν ε παιηά παξέα, νη ζπκκαζεηέο. Θα πηνύκε, ζα θάκε θαη ζα ρνξέςνπκε! Μελ θνβάζαη, δελ ζα βγάισ πνιηηηθό ιόγν. Θα ζνπ ζηείισ πξόζθιεζε.

[68]

- Αλ δελ έρσ άιιε ζνβαξή ππνρξέσζε ζα έξζσ. Τπόζρεζε από ηώξα δελ κπνξώ λα δώζσ! ΋ηαλ βξέζεθε έμσ κηα πίθξα ηνλ θαηέθιπζε: - Σδάκπα ηελ είδα. Σελ έραζα νξηζηηθά! ΋κσο γηαηί ηόζε θαθία θαη ηέηνηα εθδηθεηηθόηεηα. Απηό θαίλεηαη από καθξηά. Γηα κηα εγθπκνζύλε πνπ απηή κε δηθό ηεο ιάζνο πξνθάιεζε; Κάηη πξέπεη λα κνπ δηαθεύγεη. Σόηε θαη κόλν ηόηε πέξαζε γηα πξώηε θνξά απ’ ην κπαιό ηνπ ε ππνςία: - Αιήζεηα, πόηε γελλήζεθε ν γηνο ηεο; Απηή είλαη ζε ζέζε λ’ αλαπνδνγπξίζεη ηα πάληα, Λεο; Θα ην εξεπλήζσ! Σηο ίδηεο ζηηγκέο ε Γσγώ αλαξσηηόηαλ από κέζα ηεο: - Καιά ηόζν ειίζηνο είλαη; Άθνπ; Να δεηάεη βνήζεηα από κέλα. Γελ επηθνηλσλείο κε ην κπαιό ζνπ θύξηε! Καη λα ζθεθηείο όηη ηνλ αγάπεζα θη έδεζα αγσλίεο γη’ απηόλ! Σειηθά δελ άμηδε απηήο ηεο αγάπεο. Δπηπρώο δελ έγηλε θακηά ζπδήηεζε γηα ην γην κνπ. Γελ θηαίεη ην καλαξάθη κνπ λα κπιέμεη ζε ηέηνηα πεξηπέηεηα. Αλαξσηήζεθε: - Να πάσ ζην πάξηη; Άζε λ’ απνθαζίζσ όηαλ έξζεη ε ώξα!

[69]

25. Η ζπγθέληξσζε ζηνπ Αιέθνπ Ο Αιέθνο έβαιε ζ’ εθαξκνγή ην ζρέδην ηνπ. Πξνζθιήζεηο, ηειέθσλα, εηδνπνηήζεηο κέζσ ηξίησλ, έθαλε ηα πάληα γηα ηελ επηηπρία ηεο κάδσμεο. Γελ εκπηζηεύηεθε ηε κάλα ηνπ λα εηνηκάζεη θαγεηά θαη όηη άιιν απαηηνύζε ε πεξίπησζε. Πξώηνλ ζα άληερε ζε ηέηνηα πίεζε θαη ύζηεξα ήμεξε λα ηα εηνηκάζεη; Σα αλέζεζε, ινηπόλ ζε κηα επηρείξεζε θέηεξηλγθ θαη εξέκεζε. ΢’ όιεο ηηο ελδηάκεζεο κέξεο ε ζθέςε ηνπ έηξερε ζηε Γσγώ θαη ην παηδί ηεο. Έπξεπε λα ειέγμεη ηα πάληα. Κπξίσο ηηο εκεξνκελίεο. Δθεί ζα είλαη θξπκκέλν ην κπζηηθό. Μα είλαη δπλαηόλ ν Νίθνο; Θα ηνπ πνύιεζε θάπνην παξακύζη. Δθείλνο ήηαλ πάληα ηξειόο καδί ηεο. Αιήζεηα ζε πνηα θιηληθή γέλλεζε; Ζ εκεξνκελία γέλλεζεο είλαη πάληα γξακκέλε ζην δεκνηνιόγην.

- Ρε ζπ, εθεί δελ εξγάδεηαη ν μάδειθνο ν Νώληαο; Δίλαη ηόζν ππνρξεσκέλνο ζηε κάλα κνπ. Θα κνπ θάλεη ηε ράξε αλ ηνπ ην δεηήζσ. Ακ έπνο, ακ έξγνλ. Σνπ ηειεθώλεζε κε ην πξόζρεκα όηη ηνλ θαιεί ζην πάξηη. Ο άιινο ζεώξεζε ηηκεηηθή ηελ πξόζθιεζε. Σν άιιν αίηεκα ηνπ θάλεθε ιίγν παξάμελν, αιιά ην ζθέθηεθε θη αιιηώο: - Δκέλα ηη κε λνηάδεη; Μηα καηηά ζην βηβιίν εγγξαθώλ θαη ηέιεησζε. Γελ ζα θάλσ θάηη παξάλνκν. Ήηαλ ππνρξεσκέλνο ζηελ νηθνγέλεηα θαη ζα έθαλε ό,ηη ηνπ δεηνύζαλ. Σελ άιιε θηόιαο κέξα ηνλ ελεκέξσζε. Ζ εκεξνκελία, πνπ ηνπ είπε ν Νώληαο ηνλ έβαιε ζε κεγάιεο ζθέςεηο. Πόηε είρε γίλεη ν ρνξόο ηνπ Ναπηηθνύ Οκίινπ; Με έλα ηειεθώλεκα ελεκεξώζεθε θαη γηα απηό. Μέηξεζε ην ελδηάκεζν ρξόλν. Κνληά ζηνπο ελλέα κήλεο! Πόηε ήξζε ζηελ Αζήλα λα ηνπ πεη όηη είλαη έγθπνο; Σα έβαιε θάησ. ΢πλδύαζε εκεξνκελίεο κε γεγνλόηα. ΋ηαλ ηνλ βξήθε ζηελ Αζήλα είραλ πεξάζεη κέξεο πνπ ηνλ δέρηεθαλ ζηνλ κεηαπηπρηαθό θύθιν. Αλαδήηεζε ηνλ ηίηιν πνπ ηνπ έδσζαλ θαη είδε εκεξνκελίεο. Σα ππνιόγηζε από εδώ, ηα κέηξεζε από εθεί θαη θαηέιεμε: Ή ην παηδί βγήθε εμακελίηηθν ή είρε θάηζεη ζηνλ Νίθν ζπγρξόλσο κ’ απηόλ. Σν δεύηεξν ελδερόκελν ην έβιεπε πνιύ ρισκό μέξνληαο ηελ ππεξνςία θαη ηνλ ραξαθηήξα ηεο

[70]

Γσγώο. Μάιινλ, επεηδή κεηά ηελ άξλεζή ηνπ βξέζεθε ζε δύζθνιή ζέζε, έθαλε ηα δηθά ηεο θαη ηνλ κπνπξδνύθισζε. Απηή κπνξνύζε λα θνξντδέςεη θαη ηνλ ίδην ηνλ δηάνιν ζα δπζθνιεπόηαλ λα παγηδεύζεη ηνλ αζών θαη αθειή Νίθν; Αιινύ είλαη ην εξώηεκα: Ξέξεη όηη ην παηδί δελ είλαη δηθό ηνπ ή δεη κέζα ζε κηα ςεπδαίζζεζε! Απηό είλαη κηα είδεζε πνπ κπνξεί ζηελ πνξεία λα ηνπ θαλεί ρξήζηκε.

- Καιά - κηα θσλή είπε κέζα ηνπ - θη αλ είλαη δηθό ζνπ ην παηδί απηό δελ ζνπ ιέεη ηίπνηα απηό, δελ ζνπ γελλάεη θαλέλα αίζζεκα; - Άζε, ξε θίιε, δελ είλαη γηα κέλα ηέηνηα πξάγκαηα. ΋ρη! απάληεζε θάζεηα ΋κσο ηώξα έπξεπε λα αθνζησζεί ζηελ επηηπρία ηνπ πάξηη. Απηό είλαη πνπ έρεη κόλν ζεκαζία. Ήηαλ όινη εθεί. Δλώ δνύζαλ κέζα ζηελ ίδηα κηθξή πόιε, ζπάληα είραλ ηελ επθαηξία ηέηνησλ ζπγθεληξώζεσλ. Ζ ζπλερήο παξαθνινύζεζε ησλ ζεηξώλ ζηελ ηειεόξαζε απνκόλσζε ηνπο αλζξώπνπο θαη ηνπο κεηέηξεςε ζε νπδέηεξνπο παξαηεξεηέο καθξηλώλ ηόπσλ, μέλσλ θαηαζηάζεσλ θαη ηδηόκνξθσλ αηζζεκάησλ. Ο άλζξσπνο δελ βιέπεη δίπια ηνπ, δελ εζηηάδεη ην κάηη ηνπ ζην γλώξηκν θνληηλό ηνπ πεξηβάιινλ, αιιά εθεί πνπ ε ζπζθεπή ηνλ ηαμηδεύεη. Σν ρεηξόηεξν όηη θαη νη ζπδεηήζεηο κεηαμύ ησλ κειώλ ηεο κηθξήο θνηλσλίαο δελ πεξηζηξέθνληαη ζηα πξνζσπηθά ηνπο πξνβιήκαηα, αιιά ζρνιηάδνπλ ηηο πεξηπέηεηεο ησλ θαηαζθεπαζκέλσλ από μέλνπο εξώσλ. Ο Αιέθνο πξνζπάζεζε λα είλαη επγελήο θαη δεζηόο κε όινπο. Δκκέζσο, δίρσο άκεζε αλαθνξά, όινη ήμεξαλ ή κάζαλε γηα ηα ζρέδηά ηνπ. Ζ εμσηεξηθή αληαπόθξηζε ζηελ πιεξνθνξία ήηαλ κελ ζεηηθή, αιιά πνηνο κπνξεί λα μέξεη ηη αθξηβώο ζθέπηεηαη θάπνηνο από κέζα ηνπ; Πάλσ ζηελ πξάμε θαηάιαβε πόζν δύζθνιε είλαη ε θαινγεξηθή. Γελ είλαη εύθνιν λα ζέιεηο λα γίλεηο δεκόζην πξόζσπν. Υξεηάδνληαη εηδηθέο ηθαλόηεηεο, όρη πάληα επαηλεηέο. Έλα νγθώδεο θνξηίν ππνκνλήο λα αλέρεηαη θαηαζηάζεηο από κηθξνύο έσο θαθόηξνπνπο αλζξώπνπο, αιιά αθνύ κπήθε ζην ρνξό θαη ζα ηνλ ρνξέςεη κέρξη ηειηθήο πηώζεσο. Ο Κώζηαο ζπλόδεπε ηε Μαξία θαη βιέπνληάο ηνπο ν Αιέθνο αλίρλεπζε κηα ζύκπλνηα:

[71]

- Γίλαλε δεπγάξη άξαγε. Καιά, όιεο νη καιαθίεο πνπ πάληα πέηαγε απηόο ζηε ζπδήηεζε, πνύ πήγαλ; Ση ηνπ βξήθε θη απηή ε ρακέλε; Σόζν ζηεξεκέλε είλαη; ΢’ όιε ηε δηάξθεηα πνπ ήηαλ ζην ζπίηη ν Κώζηαο έκεηλε ζρεδόλ κνπγγόο. Μεξηθά ηππηθά ιόγηα από επγέλεηα κε γλσζηνύο θαη θπξίσο ςηζπξίζκαηα ζη’ απηί ηεο Μαξίαο. Απηή πην απειεπζεξσκέλε, πην θπζηνινγηθή, ρσξίο ην ζπλεζηζκέλν θνβηζκέλν ύθνο ηεο. Ο άλδξαο ηεο Γσγώο κε ύθνο πιεγσκέλνπ δώνπ, ιεο θαη κόιηο ηνπ αλαθνίλσζαλ ηελ θαηαδίθε ηνπ ζε ηζόβηα. Κνίηαδε ηελ δηθή ηνπ, πνπ αιώληδε ζ’ όιεο ηηο παξέεο κε έλα παξαπνλεκέλν ύθνο, πνπ ζνπ δεκηνπξγνύζε δηάζεζε γηα ζπκπαξάζηαζε. Ζ Γσγώ απηόεηε έδηλε γηα κηα αθόκα θνξά ηελ παξάζηαζή ηεο ζην ξόιν πνπ πάληα ζπλήζηδε. Σν ξόιν ηεο πξσηαγσλίζηξηαο. Σώξα ήμεξε ην κπζηηθό ηεο! Γηα κηα ζπλεζηζκέλε γπλαίθα έλα ηέηνην κπζηηθό - θαη ζην επαξρηαθό πεξηβάιινλ πνπ δνύζαλ - ζα ήηαλ κηα αηνκηθή βόκβα! Αιιά γηα απηήλ δελ ήηαλ ζίγνπξνο πνηα ζα ήηαλ ε αληίδξαζή ηεο ζε ελδερόκελε απνθάιπςε. Μπνξεί, απιώο λα ρακνγεινύζε ζπγθαηαβαηηθά θαη λα κελ ηελ έλνηαδε θαζόινπ. Γηα κηα αθόκα θνξά έβαιε ζηνλ εαπηό ηνπ ην εξώηεκα. Πώο κπνξνύζε λα ρξεζηκνπνηήζεη πξνο όθειόο ηνπ απηήλ ηελ πιεξνθνξία; Άγλσζην ην όθεινο, ηδηαηηέξσο, όηαλ θη απηόο είλαη κέζα ζηελ ππόζεζε ρσκέλνο σο ηα καιιηά θη είλαη ζνβαξόο ν θίλδπλνο αληί γηα καιιί λα βγεη θαη θνπξεκέλνο. ΋ρη ζέιεη πνιιή πεξίζθεςε ην πξάγκα. Ζ Γσγώ άλεηε, θνηλσληθή, ζθνξπνύζε παληνύ ραηξεηνύξεο θαη θηιηά, αιιά ην ύθνο θαη νη καηηέο πνπ άιιαδε κε ηνλ Πεξηθιή, ηνπ θάλεθε όηη πεξηείραλ θάηη πεξηζζόηεξν. Αλίρλεπζε ππόγεηα λήκαηα θη έπξεπε λα ην ςάμεη. Σεο έθαλε κηα αζώα εθ πξώηεο όςεσο λύμε: - Ση θάλεη ό όκνξθνο γηνο ζνπ Γσγώ; Σνπ έξημε κηα δηεξεπλεηηθή καηηά γηα ιίγν θαη κεηά κ’ απηνπεπνίζεζε ηνπ είπε: - Μηα ραξά! Ρώηα θαη ηνλ παηέξα ηνπ! Κη έδεημε πξνο ηνλ Νίθν. Ήηαλ αιεπνύ ε πνπηάλα. Γελ ηόικεζε λα πεη ηίπνηα παξαπάλσ.

[72]

27.

Η καύξε ηξύπα ηεο Γσγώο

Ζ ζηγνπξηά πνπ έλησζε ηα ηειεπηαία ρξόληα, ηεο ηέιεησζε. Σν αίζζεκα ηεο αλαζθάιεηαο γηα πξώηε θνξά εηζρώξεζε κέζα ηεο. Ο Νίθνο κε ην δόξη θάιππηε ηα βηνπνξηζηηθά έμνδα ηνπ ζπηηηνύ. Σόζν κπνξνύζε. Σα έμνδα ηνπ λεπηαγσγείνπ όκσο κε ην αθξηβό λνίθη ηνπ θηηξίνπ δελ θαιππηόηαλ πιένλ από ηα έζνδα ησλ δηδάθηξσλ. Φπζηθό επαθόινπζν ηεο κείσζεο ηνπ αξηζκνύ ησλ παηδηώλ. Αξθεηά ζηακάηεζαλ κεηά ηελ νκνινγία ησλ γνλέσλ όηη δελ έρνπλ πιένλ ηελ νηθνλνκηθή δπλαηόηεηα. Οη πεξηζζόηεξνη από ηνπο ππόινηπνπο πνπ παξέκελαλ ζην ζρνιεηό δεηνύζαλ από κηθξέο έσο κεγάιεο εθπηώζεηο. Δλώ ζηελ αξρή ην έπαηδε ππεξάλσ θη απέξξηπηε ηέηνηα αηηήκαηα νη θαηαηγηζηηθέο εμειίμεηο ηελ αλάγθαζαλ λα πξνζαξκνζηεί. Δίρε ήδε ζνβαξά αλνίγκαηα κε γξακκάηηα θαη επηηαγέο ζε ηξάπεδα, ζε πξνκεζεπηέο θαη ζε ππαιιήινπο. Σν θξαθάξηζκα ήηαλ πξν ησλ ππιώλ. Καη δελ άληερε ηε κηδέξηα. Δλνρινύζε δξακαηηθά ηελ ππεξεθάλεηα ηεο. Να παξαδερζεί όηη δελ κπνξεί λ’ αληηδξάζεη, λα πάεη θόληξα ζην ξεύκα. Σνπιάρηζηνλ αο δώζεη ηε κάρε ηεο! Γξαζηεξηνπνηήζεθε πξνο ηελ θαηεύζπλζε πεξηνξηζκνύ ησλ εμόδσλ. Κάπνηεο απνιύζεηο ππαιιήισλ, πξνζαξκνγή ηεο πνηόηεηαο ησλ αλαγθαίσλ πξνκεζεηώλ. Ξεπέξαζε ηελ έπαξζε θαη ηελ ληξνπή. Εήηεζε από ηνλ ηδηνθηήηε κείσζε ηνπ ελνηθίνπ θαη ηελ πέηπρε. ΢άκπσο κπνξνύζε λα θάλεη θη αιιηώο; Μνλνιόγεζε: - Γελ κπνξεί! Απηή ε ζθνηεηληά ζα ηειεηώζεη θάπνηα ζηηγκή. Κάπνπ ζηελ άθξε ηνπ δξόκνπ ζα θαλεί έλα ακπδξό θώο ειπίδαο. Παίδεςε ηε ζθέςε ηεο λα γελλήζεη ηδέεο. Απηή κέρξη ηώξα ππεξέβε νγθόιηζνπο πνπ βξέζεθαλ ζην δξόκν ηεο, ηα νηθνλνκηθά πξνβιήκαηα ζα ηελ ζηακαηήζνπλ; Δίρε θάπνην δίθην ν άλδξαο ηεο. Απ’ ηα ρέξηα ηεο πέξαζαλ ιεθηά θαη ιεθηά! Γελ πέξαζε απ’ ην κπαιό ηεο όηη κπνξεί λα βξεζεί ζην άζζν. Πόζν θαηξό έρεη λα βγεη ζηα καγαδηά θαη λ’ αγνξάζεη όηη ηεο γπαιίζεη ην κάηη; Κάπνηνη καγαδάηνξεο ηεο θάλαλε ηεκελάδεο όηαλ έκπαηλε ζην καγαδί ηνπο. ΢ήθσλε ηα πάληα γηα ηνλ εαπηό ηεο θαη ηνλ θαλαθάξε ηεο.

[73]

Ο Νίθνο απηό κπνξνύζε, απηό έθαλε. Γελ ήηαλ άλζξσπνο λα θαηεβάζεη ηνικεξέο ηδέεο, λα πάξεη ξηςνθίλδπλεο πξσηνβνπιίεο. Ο παηδνβνύβαινο Πεξηθιήο ηεο ην είπε θαζαξά: - Γσγώ κνπ ζ’ αγαπώ, ζ’ εθηηκώ, αιιά ιεθηά κελ κνπ δεηάο. Σα ρξέε κε πλίμαλε θαη έρεηο θαη ζπ έλα πνζνζηό επζύλεο. Εήηαγεο, δήηαγεο θη εγώ ζνπ έδηλα ρσξίο ζθέςε ό,ηη είρα. Δίζαη αρόξηαγε θαη επηθίλδπλε καλάξη κνπ. Απηό δε ζεκαίλεη όηη ζέισ λα θόςνπκε εληειώο; ΋ρη! Γνπζηάξσ πνιύ ηηο ζπλαληήζεηο καο θαη ηε βξίζθσ καδί ζνπ. Σν ίδην θη εζύ απ’ ό,ηη θαηαιαβαίλσ… Ζ άιιε ζηξαβνκνπηζνύληαζε θαη ζέιεζε λα κηιήζεη. Γελ ηεο έδσζε πάζα, θνβνύκελνο όηη ζα πεη ηα ρεηξόηεξα. Έηζη κε θόξα ζπλέρηζε ζέινληαο λα δώζεη κηα λόηα αηζηνδνμίαο: … Άθνπ, Γσγώ κνπ. ΋ια είλαη πεξαζηηθά. Σν ζηξίκσγκα ζα πεξάζεη. Μόιηο γπξίζεη ιίγν ε θαηάζηαζε ζα είζαη ε πξώηε πνπ ζα πάξεηο ιεθηά. ΋κσο απηό ην δηάζηεκα ζπλέρηδε λα ζηέιλεηο ηε κάλα ζνπ ζην καγαδί γηα όηη θξεαηηθό ρξεηάδεζαη. Ζ πίζησζε είλαη γηα ζέλα αλνηρηή. Ζ ζπδήηεζε γηλόηαλ θαηά ην ζπλήζην αξγά ζην γξαθείν ηεο θαη από κέζα ηεο ζθέθηεθε όηη δελ έρεη ηελ πνιπηέιεηα επηινγώλ. Αο θάλεη ηελ πάπηα γηα ηελ ώξα. Αλαζηέλαμε δήζελ ζηελαρσξεκέλε θαη πήξε ηελ θαηάιιειε ζηάζε γηα λ’ απνζβέζεη κέξνο ησλ ρξεώλ ηεο πξνο ηνλ Πεξηθιή.

[74]

27.

Η Μαξία δηαινγίδεηαη

Πάληα - ζθέθηεθε ε Μαξία - ε δσή ηεο ήηαλ ήξεκε θαη ρακειώλ ηόλσλ κε ρηππεηή εμαίξεζε ηελ πεξηπέηεηα ηεο κε ηνλ Μηράιε. ΋κσο θη απηή ε θάζε ηεο δσήο ηεο ήηαλ απαξαίηεηε γηαηί απειεπζεξώζεθε από ην κόληκν θόκπιεμ πνπ έζεξλε κέζα ηεο όια ηα πξνεγνύκελα ρξόληα. Γελ ήμεξε, δελ είρε δνθηκάζεη ηελ αληξηθή επαθή, δελ είρε θάλεη πνηέ έξσηα, ελώ κεηά ηνλ Μηράιε, γλώξηζε θη έλησζε ηε γιύθα ηνπ. Σεο ζηνίρηζε αγσλίεο θαη ηεο δεκηνύξγεζε πξνβιήκαηα ν ηύπνο, αιιά αο ην νκνινγήζεη - κόλν όκσο ζηνλ εαπηό ηεο - όηη είρε θαη ηηο ζεηηθέο επηπηώζεηο πάλσ ηεο. Σώξα κπνξνύζε λ’ αληηκεησπίζεη έλαλ άληξα ρσξίο θόβν, κε γλώζε, ρσξίο αλαζηνιέο, αξθεί απηόο λα ζεβαζηεί ηελ πξνζσπηθόηεηά ηεο, αξθεί λα εηζπξάμεη θη απηή έλα κηθξό αληίδσξν ηεο πξνζθνξάο ηεο. Αξθείηαη ζε κηα ζρέζε αιιεινθαηαλόεζεο θαη ηξπθεξόηεηαο, αιιά δελ ζα έιεγε θη όρη θαη ζε κηα ζρέζε πάζνπο θαη απόιπηεο αθνζίσζεο. Μόλν λα είρε ην ζηνηρείν ηεο αληαπόδνζεο. Κνξόηδν γηα δεύηεξε θνξά δελ είλαη δηαηεζεηκέλε λα πηαζηεί. Ζ δεύηεξε εκπεηξία ηεο ήηαλ ν Κώζηαο. Καιό παηδί θαη παηδηθόο ηεο θίινο, αιιά βξε παηδί κνπ, ηόζα ρξόληα θαη δελ σξίκαζε, ζπλερίδεη λα παξακέλεη παηδί. Γελ ιέεη λα ζνβαξεπηεί. Σνπ ην ιέεη θαηάκνπηξα θαη ρσξίο αλαζηνιέο: - Πξνζγεηώζνπ Κώζηα κνπ. ΢ηακάηα λα νπξαλνβαηείο. Ση αθόκα πξέπεη λα δήζεηο γηα λα θαηαιάβεηο όηη απηά πνπ ιεο είλαη βιαθείεο θαη δελ ζπγθηλνύλ θαλέλα; Δγώ ζ’ αληέρσ θαη ζε αλέρνκαη γηαηί είζαη παηδηθόο κνπ θίινο, γηαηί είζαη απξνζηάηεπηνο θαη γηαηί έρσ ηελ αλάγθε κηαο θηιηθήο παξέαο. Ο ηξίηνο όκσο; Ζ αιήζεηα είλαη όηη ν θαθνκνίξεο βξίζθεηαη ζε θάζε αλαθαηάηαμεο ησλ ηδενινγηθώλ ηνπ αμηώλ. Γελ είλαη εύθνιν λα πεηάμεηο ζηα ζθνππίδηα όηη πίζηεςεο θη αγσλίζηεθεο ηόζα ρξόληα. Δπεηδή ηνλ ιππήζεθε ηνλ έβαιε θάπνηεο θνξέο ζην ζπίηη ηεο. Μαδί ηνπ ζην θξεβάηη δελ εηζέπξαμε θάηη ην ηδηαίηεξν. Μέηξηα πξάγκαηα. ΢ίγνπξα δελ ηελ θάιππηε, αιιά ζηελ αλαβξνρηά θαιό θαη ην ραιάδη. Έθαλε θαη κηα θαιή πξάμε.

[75]

Πξέπεη λα μαλνηρηεί ζ’ άιινπο ρώξνπο, κε άιινπο αλζξώπνπο, ζε άιιεο επθαηξίεο. Σα ρξόληα πεξλάλε, ηα πεξηζώξηα ζηελεύνπλ. Γελ ζα έρεη θη απηή ηελ επθαηξία θαη ηε ραξά λα ζθίμεη ζηελ αγθαιηά ηεο έλα δηθό ηεο παηδί; Γελ έρεη απαηηήζεηο ηειεηόηεηαο. ΢πκβηβάδεηαη θαη κε κέηξηεο θαηαζηάζεηο. Πξέπεη λα έρεη ηα κάηηα ηεο αλνηρηά θαη λα δείρλεη ηε δηάζεζή ηεο γηα κόληκε ζρέζε, ΢θέθηεθε ην εξγαζηαθό ηεο πεξηβάιινλ θαη πέξαζε από ην λνπ ηεο όινπο ηνπο άλδξεο πνπ θηλνύληαη ζην ρώξν. Σίπνηα ην αμηνπξόζεθην θαη θάπνηεο πεξηπηώζεηο, πνπ είλαη ππνθεξηέο θξόληηζαλ πξηλ πην έμππλεο απ’ απηήλ λα ηνπο θαπαξώζνπλ. Έμσ! ΢ην πάξθν, ζηελ παξαιία, ην βξάδπ ζηα κπαξ. Δθεί πξέπεη λα ξίμεη ηα δίρηπα ηεο. Με πξνζνρή όκσο, κελ θαλεί πεηλαζκέλε θαη δηαζέζηκε από ηνλ πξώην ηπρόληα. Μελ αλνίμεη θη άιιε πιεγή. Ζ πεξίπησζε ηνπ Μηράιε ηεο θηάλεη θαη ηεο πεξηζζεύεη. Πνιύ ζύληνκα λόκηδε όηη ην πέηπρε. Ήηαλ ςειόο, όκνξθνο, θαζαξόο άλεηνο θαη επγελήο. Σνλ ζεώξεζε ζαλ ην δώξν ηνπ ζενύ κεηά ηηο απώιεηεο θαη ην θάδν πνπ βίσζε ζην παξειζόλ. Ήηαλ από θνληηλό ρσξηό, κε ηνπο γνλείο ηνπ λα δνύλε, ζύκθσλα κε ηα ιεγόκελά ηνπ, εθεί. Γη απηό πήγαηλε ζπρλά λα ηνπο επηζθεθηεί, αθνύ ήηαλ κηαο θάπνηαο ειηθίαο θαη σο κνλαρνγηόο έπξεπε λα ηνπο θξνληίδεη. Πξνκήζεηεο, γηαηξνί, θάξκαθα! Σόζεο θαη ηόζεο ππνρξεώζεηο πνπ έπξεπε όιεο λα πεξλάλε απ’ ηα ρέξηα ηνπ. Ακέζσο πξνζθέξζεθε λα βνεζήζεη, αιιά ν άιινο δελ άθνπζε ζεηηθά ηελ πξόηαζε. Σεο είπε: - Δίλαη λσξίο αθόκα. Δίλαη κεγάινη άλζξσπνη θαη δελ μέξσ πσο ζα αληηδξάζνπλ. Άζε ζηγά- ζηγά ζα ηνπο πξντδεάζσ. ΢ηελ αξρή ην βξήθε ινγηθό. Μαδί ηνπ πέξαζε σξαίεο βξαδηέο θη εξσηηθό ηαίξηαζκα, δηαθξηηηθέο εμόδνπο ηα βξάδηα, αιιά ζύληνκα έζθαζε ε θνύζθα. Ο σξαίνο θαη ηαηξηαζηόο ζύληξνθνο ήηαλ ήδε θη απηόο θαπαξσκέλνο. Παληξεκέλνο ζην ρσξηό θαη κ’ έλα παηδί! Πώο κπνξνύζε λα ιείπεη ηόζα βξάδηα από ηε ζπδπγηθή εζηία θαη λα δηθαηνινγείηαη κόλν απηόο ην μέξεη. Δίρε πνιιέο ηθαλόηεηεο ν θεξαηάο! Έγηλε έμαιιε θη έζηεζε ηξηθνύβεξην θαπγά καδί ηνπ. Απηόο άλεηνο ιεο θαη ηίπνηα δελ έρεη ζπκβεί ηεο πξόηεηλε λα ζπλερίζνπλ: - Ναη κσξό κνπ, έρεηο όια ηα δίθηα. Αιιά κελ λνκίδεηο. Έλαο δπζηπρηζκέλνο είκαη θη εγώ. Δγθισβίζηεθα κε ην παηδί θαη ηελ

[76]

παληξεύηεθα. Κάλε ιίγν ππνκνλή θαη ζα θαζαξίζσ ζε ιίγν ρξόλν. Αο κελ δηαθόςνπκε γηα θάηη πεξαζηηθό! Ζ αιήζεηα είλαη όηη κπήθε ζηνλ πεηξαζκό. Γηα ιίγεο ζηηγκέο ήηαλ έηνηκε λα ππνρσξήζεη αιιά ζύληνκα κέζα ηεο νξζώζεθαλ νη ηύςεηο: - Θα γίλσ αληξνρσξίζηξα; Θα δηαιύζσ κηα νηθνγέλεηα κε παηδί; ΋ρη! Να κνπ ιείπεη. Έηζη πνηέ δελ ζα ληώζσ ήζπρε θη επηπρηζκέλε. Μηα άιιε θσλή ηεο έιεγε: Γελ κπνξεί, καξή ραδή, αύξην ν θύξηνο απηόο λα βξεη κηα άιιε θη εζύ λα κείλεηο πάιη ζηνλ άζν; - Αο βξεη! Άιιε ζα είλαη ε έλνρε ηεο δηάιπζεο κηαο νηθνγέλεηαο θη άιισζηε ηόηε ζα απνδεηρζεί όηη δελ άμηδε ηεο δηθήο κνπ αγάπεο θη αθνζίσζεο. Πάιη απ’ ηελ αξρή ε Μαξία! Μέρξη ζηηγκήο δελ θαηόξζσζε λα θάλεη κηα ζρέζε ηεο πξνθνπήο Έβαιε θπζηνινγηθά ζηνλ εαπηό ηεο ην εξώηεκα: - Άηπρε ή αλίθαλε; Ίζσο ιίγν θη απ’ ηα δπν. Απηό ην δηάζηεκα ν Κώζηαο ήηαλ ρακέλνο απ’ ηελ πηάηζα. Μόλν κηα θνξά ηεο ηειεθώλεζε θη αθνπγόηαλ καπξηζκέλνο από ηα δηθά ηνπ. Ίζσο λα ήζειε λα ‘ξζεη ζην ζπίηη ηεο, αιιά ηνπ ην απέθιεηζε ιέγνληάο ηνπ ηελ αιήζεηα: - Πεξηκέλσ άιινλ Κώζηα κνπ! Γελ εηπώζεθε ηίπνηα άιιν . Ζ γξακκή λεθξώζεθε. Δίρε ηελ έγλνηα ηνπ: - Λεο λα ηνπ έρεη ζπκβεί θάηη; Θα ηνπ ηειεθσλήζσ θη όηη γίλεη. Έπεζε πάλσ ζηνλ αδειθό ηνπ. Ο Κώζηαο έιεηπε απ’ ην ζπίηη.

- Καιά είλαη! Δίλαη ε ώξα ηνπ κνλαρηθνύ ηνπ πεξηπάηνπ. Θα ηνπ πσ όηη ηειεθώλεζεο, αιιά λα μέξεηο. Σνλ ηξώεη ε κνλαμηά θη εζέλα ζε ζεσξεί θίιε ηνπ. Κάζε κέξα ηέηνηα ώξα θάλεη πεξίπαην ζην άθξν ηεο παξαιίαο. Θα πάεη λα ηνλ βξεη. Μήπσο έρεη ρηιηάδεο θίινπο λα δηαιέμεη; Κη απηή κόλε ζαλ θαιακηά ζηνλ θάκπν είλαη ε θαθνκνίξα. Πήγε εθεί πνπ ηεο είπε αιιά δελ ηνλ βξήθε ή δελ ηνλ πξόιαβε Καιά είπε από κέζα ηεο. Τπάξρεη θαη ην αύξην…

[77]

28. Ο ηξαγηθόο ζάλαηνο Γπξίδνληαο ηελ άιιε κέξα από ηελ εξγαζία ηεο, έβαδε ην θιεηδί λ’ αλνίμεη ηελ πόξηα, όηαλ άθνπζε ην ηειέθσλό ηεο λα ρηππάεη. Ο Κώζηαο ζα ‘λαη είπε από κέζα ηεο. Έηξεμε λα ην πξνιάβεη θαη ζεθώλνληαο ην αθνπζηηθό θαη απζόξκεηα είπε: - Έια Κώζηα. Ση θάλεηο; - Μαξία δελ είκαη ν Κώζηαο. Ο Μαλώιεο είκαη, ν αδειθόο ηνπ. Έρεηο θαλέλα λέν απ’ ηνλ Κώζηα; Παξαμελεύηεθε: - ΋ρη! Υζεο ηνλ έςαμα εθεί πνπ είπεο, αιιά δελ ηνλ βξήθα. Μάιινλ ζα είρε θύγεη. Γηαηί ηνλ ςάρλεηο; - Γελ εκθαλίζηεθε θαζόινπ ζπίηη θη ε κάλα καο αλεζπρεί. Απηή κ’ έβαιε λα ηειεθσλήζσ.

- Καιά πεο ηεο λα εξεκήζεη. Πξώηε θνξά είλαη πνπ ιείπεη; Κάπνπ ζα ηξηγπξλάεη.

- Ζ κάλα έρεη ιέεη θαθό πξναίζζεκα. Σειεπηαία, ν Κώζηαο ήηαλ κειαγρνιηθόο.

- Θα γπξίζεη - κελ αλεζπρείηε - θη όια ζα ‘λαη θαιά. Κξάηα κε όκσο ελήκεξε Μαλώιε, ζε παξαθαιώ! Ζ αλεζπρία πέξαζε ρσξίο λα ην ζέιεη θαη ζ’ απηήλ. Πνύ κπνξεί λα ηξηγπξλάεη άξαγε; ΢ηηο επόκελεο ώξεο θαζόηαλ ζηα θάξβνπλα. Γελ άληεμε ζηελ αλακνλή. Πήξε απηή ηειέθσλν θη έπεζε πάλσ ζηε κάλα, πνπ θιαίγνληαο ηεο είπε όηη δελ έρνπλ θαλέλα λέν ηνπ. Σν ηόικεζε θαη είπε: - Μήπσο έπαζε θάηη; Αο ηειεθσλήζνπκε ζηηο αξρέο κήπσο βξνύκε άθξε. Διπίδσ λα κελ ζπκβαίλεη ηίπνηα.

- Ο παηέξαο ηνπ έθπγε πξηλ ιίγν λα ξσηήζεη ηελ αζηπλνκία. Γηζηάδακε κε καο βάιεη ηηο θσλέο, αιιά Μαξία θνβόκαζηε πιένλ.

- ΋ρη! ΋ρη, όια ζα πάλε θαιά!

- Απ’ ην ζηόκα ζνπ θαη ζηνπ ζενύ η’ απηί!

- Θα ζαο ηειεθσλήζσ πάιη! Γελ πξόιαβε. Σεο ηειεθώλεζε ν Μαλώιεο: - Μαξία άζρεκα λέα. Σνλ βξήθε έλαο βνζθόο ζην βάζνο ελόο γθξεκνύ. Γπζηπρώο απηνθηόλεζε. Αλ ζέιεηο πέξλα από δσ λα πεηο

[78]

κηα θνπβέληα παξεγνξηάο ζηε κάλα κνπ, πνπ απεηιεί λα πάεη λα ηνλ ζπλαληήζεη. ΢ε παξαθαιώ!

- Έξρνκαη! Έθηαζε αζζκαίλνληαο ζην ζπίηη. Ζ κάλα ηνπ Κώζηα ηελ αγθάιηαζε θιαίγνληαο: - Σν έραζα ην παιηθάξη κνπ! Γελ άληεμε ν Κώζηαο κνπ! Ο Μαλώιεο ηελ πήξε ηδηαίηεξα λα ηελ ελεκεξώζεη: - Ο κπακπάο ηξέρεη ζηνλ παπά. Να ηνλ παξαθαιέζεη λα κελ ζαθηεί άςαιηνο. Βιέπεηο ζηελ ηζέπε ηνπ βξέζεθε ζεκείσκα απηνθηνλίαο θαη ε εθθιεζία δελ κπνξεί λα θξαηήζεη ηα πξνζρήκαηα θαη λα ην ραξαθηεξίζεη αηύρεκα. Μαο έδσζε έλα θσηναληίγξαθν ε αζηπλνκία, κέρξη λα θιείζεη ν θάθεινο θαη λα καο δώζεη ην πξσηόηππν.

- ΢ε παξαθαιώ δώζ’ ην κνπ λα ην δηαβάζσ. Σν μέξεηο. Ο Κώζηαο ήηαλ θαιόο θίινο κνπ. Ήηαλ έλαο ζύληνκνο απνραηξεηηζκόο ζηνπο δηθνύο ηνπ: Μάμα, Πατέρα, Μαμώλη Σας παρακαλώ συγχωρέστε με για τις πίκρες που σας πότισα. Δεμ αμτέχω άλλο Μόμο προβλήματα θα συμέχιζα μα σας δημιουργώ, Μάμα πες ότι είχες μόμο τομ Μαμώλη. Αμτίο, Κώστας. Σώξα έλησζε θη απηή έλνρε. Ο πην θαιόο ηεο θίινο έθηαλε ζην ακήλ θη απηή ηξηγπξλνύζε κε ηνλ παληξεκέλν αιεηήξην. Θπκήζεθε ην ηειεπηαίν ηειεθώλεκα ηνπ Κώζηα θαη ηελ ςπρξή άξλεζε ηεο λα ζπδεηήζεη καδί ηνπ. Ήηαλ ζε αδηέμνδό, αιιά θη απηή αληί λα ζηαζεί δίπια ηνπ ηνλ έζπξσμε πξνο ηνλ γθξεκό. Ζ απηνθηνλία ηνπ Κώζηα έπεζε ζαλ θεξαπλόο ζηνπο θίινπο θαη ηνπο ιίγνπο νκντδεάηεο ηνπ. ΢ηε ιηηή ηειεηή πνπ έγηλε κπξνζηά ζηνλ νηθνγελεηαθό ηνπο ηάθν επηθξαηνύζε κηα παξάμελε ζησπή θαη

[79]

κηα βαζεηά ιύπε. Οκηιίεο δελ έγηλαλ. Μόλν ηα γνεξά θιάκαηα ηεο κάλαο ηνπ έθνβαλ ηελ απόιπηε κνπγθακάξα πνπ ππήξρε ζ’ όινπο. Μόλν θνηηαδόληνπζαλ κ’ έλα βιέκκα γεκάην απνξίεο. Ήδε βίσλαλ όινη ιίγν σο πνιύ ηηο ζπλέπεηεο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο, ήξζε ηώξα θη ν ζάλαηνο ελόο δηθνύ ηνπο αλζξώπνπ θαπάθη θαη ηνπο γέκηζε απειπηζία. Δίλαη ινηπόλ ηόζν άζρεκα ηα πξάγκαηα; Ση είλαη απηό πνπ αλαγθάδεη έλαλ ζπλάλζξσπό καο κε βίαην ηξόπν λα δηαθόςεη ην λήκα ηεο δσήο ηνπ; Γηα πξώηε θνξά ήηαλ καδεκέλνη νη παιηνί ζπκκαζεηέο ζηελ εθθνξά ελόο κέινπο ηεο δηθήο ηνπο γεληάο θαη ηνπο έθεξε ζηελ επηθάλεηα ην παξνδηθό ηεο παξνπζίαο ηνπο ζηε δσή.

[80]

29. Η θαηεθόξα ζπλερίδεηαη ΢ηελ αξρή ήηαλ θάπνηνη ςίζπξνη. Κάπνηεο θνπβέληεο ηδησηηθέο πνπ ιέγνληαλ κε δηζηαγκό θη ακθηβνιία ζε ηδησηηθέο ζπδεηήζεηο δπν ή ηξηώλ αλζξώπσλ. Πεξηιάκβαλαλ ππόλνηεο, θήκεο, αθξηηνκπζίεο γηα αηαζζαιίεο ζην Γήκν. Αθνύζηεθε όηη ππάξρνπλ θάπνηα αλνίγκαηα νηθνλνκηθά πνπ δελ δηθαηνινγνύληαη από ηα αληίζηνηρα λόκηκα παξαζηαηηθά. Κάπνηνη ηζρπξίδνληαη πσο κεξηθνί έβαιαλ ρέξη ζηα ιεθηά γηα ηελ πάξηε ηνπο. Τπήξρε κηα ανξηζηία γηα ην πνηνπο αθνξνύλ απηέο νη θαηεγνξίεο ή αθόκα δελ ήμεξαλ ηνπο αλζξώπνπο πνπ βνύηεμαλ ην δάθηπιν ζην κέιη. Με ηελ πάξνδν ηνπ ρξόλνπ νη θήκεο εληάζεθαλ, έγηλαλ πην μεθάζαξεο θη αθνύζηεθαλ ηα πξώηα νλόκαηα. Αθνινύζεζε ην αλακελόκελν ζ’ απηέο ηηο πεξηπηώζεηο. Ζ είδεζε πέξαζε ζηελ ηνπηθή εθεκεξίδα θαη ην ζέκα πήξε δηαζηάζεηο ηέηνηεο, πνπ δελ κπνξνύζε λ’ αθήζεη αδηάθνξνπο ηνπο ππεπζύλνπο. Ο δήκαξρνο έδσζε εληνιή λα εξεπλεζεί ε ππόζεζε ζε πξώηε θάζε δηνηθεηηθά θη αλ πξνθύςνπλ επζύλεο γηα αλζξώπνπο λα παξαπέκςεη ηελ ππόζεζε ζηε δηθαηνζύλε. Αλάζεζε, ινηπόλ, ηελ έξεπλα ηεο νηθνλνκηθήο δηαρείξηζεο ησλ δαπαλώλ ζε κηα αλεμάξηεηε κεγάιε εηαηξεία θαη πεξίκελε ην πόξηζκά ηεο. Ζ Γσγώ δελ δνύζε εθηόο ηεο πόιεο. Από λσξίο είρε κάζεη ηη θπθινθνξνύζε θη έλαο θόβνο άξρηζε λα ηελ πεξηδώλεη. Ννκίδεη όηη ζηνλ ηνκέα επζύλεο ηεο όια ηα έρεη ηαθηνπνηεκέλα. Απνδείμεηο, παξαζηαηηθά θη όηη άιιν ρξεηάδεηαη. ΋ινη απηνί νη έμππλνη πνπ πεηάλε αζηήξηθηεο θαηεγνξίεο, έρνπλ θαζόινπ ηδέα πόζεο ώξεο θαη ηη θόπνπο έρεη αθηεξώζεη γηα ηελ πινπνίεζε όισλ ησλ πνιηηηζηηθώλ εθδειώζεσλ πνπ νξγάλσζε ηα ρξόληα απηά ζηε πόιε; Ση αιιεινγξαθία, ηη ηαμίδηα ρξεηάζηεθαλ γηα λα θιεηζηνύλ ηα ζπγθξνηήκαηα πνπ έθεξε ζηελ πόιε θη αλαδσνγόλεζε ηελ πνιηηηζηηθή αηκόζθαηξα ηεο. Αο δηαβάζνπλ όινη απηνί νη άζρεηνη ηηο θξηηηθέο θαη ηα ζεηηθά ζρόιηα πνπ θαηαγξάθεθαλ ζηελ ηνπηθή αιιά θαη ζε αζελατθέο εθεκεξίδεο. Από ηελ πξώηε ζηηγκή δήηεζε ζπλάληεζε κε ηνλ Γήκαξρν. Γηα άγλσζην ζ’ απηήλ ιόγν ην ξαληεβνύ άξγεζε λα νξηζηεί. Γηαηί όκσο;

[81]

΋ηαλ βξέζεθε κπξνζηά ηνπ είδε από ηελ πιεπξά ηνπ κηα δηζηαθηηθόηεηα θαη κηα ακεραλία. Δθείλν πνπ κόλν βξήθε λα ηεο πεη είλαη: - Πξνο ην παξόλ Γσγώ δελ κπνξώ λα πσ ηίπνηα. Έθαλα ηελ αλάζεζε ηεο έξεπλαο θαη πξηλ λα πάξσ ην πόξηζκα ηεο επηηξνπήο κελ πεξηκέλεηο λα ζρνιηάζσ θάηη.

- Γειαδή πηνζεηείο απηά πνπ θπθινθνξνύλ ζηνπο δηαδξόκνπο; Καη κ’ αθήλεηο απξνζηάηεπηε; Ξέραζεο ηε ζπκβνιή κνπ ζηελ εθινγή ζνπ; - ΋,ηη ήηαλ λα ζνπ πσ ην είπα! Σέινο! Ζ Γσγώ θαηάιαβε όηη θάπνηνη απνθάζηζαλ λα παίμεη απηή ην ξόιν ηεο Ηθηγέλεηαο, δειαδή εθείλεο πνπ πξέπεη λα ζπζηαζηεί γηα ηελ θάζαξζε όισλ ησλ άιισλ. Σν δηάβαζε θαζαξά ζηα κάηηα ηνπ δεκάξρνπ θαη θπξίσο ζηα ιόγηα ηνπ. Αλαξσηήζεθε ην γηαηί. Πνηνη ην απνθάζηζαλ θαη κε βάζε πνηα ζηνηρεία. Ζ ίδηα δελ πήξε πνηέ νύηε θη έλα επξώ από ηα θνηλά ιεθηά. Γη’ απηό ήηαλ ζίγνπξε. ΋κσο, σο ππεύζπλε ηνπ πνιηηηζηηθνύ ηνκέα ππέγξαςε πνιιέο δαπάλεο πνπ απαηηνύζε ε πξαγκαηνπνίεζε ησλ εθδειώζεσλ. ΋ια μεθηλνύζαλ από ηελ αθέιεηά ηεο, όηη όινη νη ζπλεξγάηεο ηεο είλαη άλζξσπνη ηεο εκπηζηνζύλεο ηεο. Έηζη δελ έιεγρε πξνζεθηηθά ηηο απνδείμεηο πξηλ βάιεη ηελ ππνγξαθή ηεο. Βιέπεηο ήηαλ θαη πνιπάζρνιε θαη ππέξ ην δένλ ζίγνπξε γηα ηηο ηθαλόηεηεο ηεο. Λεο λα ηεο έζηεζαλ θακηά παγίδα θαη ηώξα λα ήξζε ν ρξόλνο πιεξσκήο; Ση θξίκα! Απηή πνπ έθεξε ζε αίζην πέξαο ηόζεο δύζθνιεο ππνζέζεηο! Απηή λα πηαζηεί θνξόηδν; Μήπσο ηελ έθαγε ε απηνπεπνίζεζε όηη όια είλαη ζην ρέξη ηεο. Ναη! Σν ιέεη ε παξνηκία; Σν έμππλν πνπιί απ’ ηε κύηε πηάλεηαη! ΋ρη όκσο απηή. Γελ ζα πάεη, σο αξλί γηα ζθάμηκν, ρσξίο κάρε. Θα παιέςεη κ’ όηη έρεη θαη δελ έρεη. Αιιά κηα θνπβέληα είλαη απηή. Ση όπια έρεη ζηα ρέξηα ηεο; ΢ήκεξα ζρεδόλ ηίπνηα. Λεθηά δελ ππάξρνπλ, νη πεγέο ηεο ζηέγλσζαλ. Ο Νίθνο κε ην δόξη θαιύπηεη ηα έμνδα ηνπ ζπηηηνύ, ν δε Πεξηθιήο γηα θάζε επξώ πνπ δίλεη ζέιεη ην αληάιιαγκα ζε είδνο. Σελ θάλεη λα ληώζεη ηειηθά ζαλ πόξλε πνπ πιεξώλεηαη γηα ηηο ππεξεζίεο ηεο. Έλαο ηεο απέκελε. Ο Αιέθνο. Μα πώο; Μόλν κηα πεξίπησζε ππάξρεη. Να θάλεη ζηξνθή 180 κνηξώλ ζηα κέρξη ηώξα

[82]

ζηάληαξ ηεο. Ήηαλ δηαηεζεηκέλε γηα έλα ηέηνην ελδερόκελν; Καη λα ήηαλ απηή, ζα έβξηζθε αληαπόθξηζε από ηνλ άιιν; Ή ζα ήηαλ κηα απέιπηδα πξνζπάζεηα, ρσξίο θαλέλα νπζηαζηηθό απνηέιεζκα; Θα δνθηκάζεη θαη ζα ην παίμεη θνξώλα –γξάκκαηα. Γελ έραζε θαζόινπ ρξόλν. Σνλ πήξε ηειέθσλν θαη δήηεζε λα ζπλαληεζνύλ ρσξίο θαζπζηέξεζε. Ζ έθπιεμε θη ακεραλία ηνπ άιινπ ήηαλ πξνθαλήο, όηαλ ακέζσο ππήξμε εθ κέξνπο ηνπ κηα ζησπή πνπ θξάηεζε κεξηθά βαζαληζηηθά δεύηεξα, κέρξη λα πεη ην λαη γηα ηελ ζπλάληεζε.

[83]

30. Η απόπεηξα λέαο ζπκκαρίαο ΢ηνλ Αιέθν, πνπ ην ηειεθώλεκα ηεο Γσγώο ήηαλ ην ηειεπηαίν πνπ πεξίκελε λα ζπκβεί. Έθεξε ζηελ επηθάλεηα παιηέο αλεζπρίεο, αιιά θαη πεξηέξγεηα. Ση άξαγε λα ζέιεη; ΢ίγνπξα πξέπεη λα είλαη ζην έπαθξν επηθπιαθηηθόο. Με ηε Γσγώ πνηέ δελ μέξεηο ηη κπνξεί λα ζνπ δεηήζεη θαη πνύ κπνξεί λ’ απνζθνπεί. Ήηαλ αγγιίδα ζην ξαληεβνύ. Παξά ηελ πξνζπάζεηά ηεο λα γίλεη όκνξθε θη επηζπκεηή, ν Αιέθνο αλίρλεπζε ζην πξόζσπν θαη ην ζώκα ηεο ηα ζεκάδηα ηνπ ρξόλνπ θαη ζηα κάηηα ηεο είδε κηα αλεζπρία θη έλαλ θόβν. Πνύ πήγε εθείλε ε ζηγνπξηά θη απηνπεπνίζεζε, εθείλνο ν αέξαο ηεο ζηγνπξηάο πνπ ήηαλ κόληκν ζπλνδεπηηθό ηεο; Πνύ είλαη ην ζξάζνο θαη ε απηάξεζθε έθθξαζε πνπ ήηαλ ζην πξόζσπό ηεο. ΢πκπέξαλε, ινηπόλ όηη θάηη ηελ αλεζπρεί. Δίπαλ ηα ηππηθά θη ακέζσο ε Γσγώ κπήθε ζην ςεηό: - Αιέθν είκαζηε καδί από κηθξνί θη έρνπκε πνιιά πνπ καο ζπλδένπλ, αλεμαξηήησο αλ ε ζρέζε καο δελ επνδώζεθε ηειηθώο. Έξρνκαη ζε ζέλα κε ζπγθεθξηκέλε πξόηαζε θαη ζέισ λα ηελ αθνύζεηο γηαηί ζπκθέξεη θαη ηνπο δπν καο. Θα δερηώ επίζεζε γηα ηε δηαρείξηζε ησλ δαπαλώλ πνπ έθαλα ζην δήκν….

- Κάηη δηάβαζα ζηελ εθεκεξίδα, αιιά δελ είρε νλόκαηα. ΢ε αθνξά; - Αιέθν, ζνπ νξθίδνκαη ζε όηη έρσ ηεξό θαη όζην, ζηε δσή ηνπ γηνύ κνπ, όηη δελ αθνύκπεζα νύηε έλα επξώ από ηα ιεθηά. Κάηη ππνπηεύζεθα - όρη ιόγηα αιιά θιίκα - θαη δήηεζα ζπλάληεζε κε ην δήκαξρν. Γελ κε θαηεγόξεζε, αιιά ήηαλ ςπρξόο απέλαληί κνπ, ζε αληίζεζε κε άιιεο πξνεγνύκελεο θνξέο πνπ ήηαλ όιν αγθαιηέο θαη θηιηά. Σα ιόγηα ηνπ ήηαλ: «Αλέζεζα ηελ έξεπλα ζε ηξίηνπο θαη πεξηκέλσ ην πόξηζκά ηνπο. Μέρξη ηόηε δελ κπνξώ λα πσ ηίπνηα». Δγώ ην εξκήλεπζα ζαλ θαηεγνξία θαη πξέπεη λα πξνεηνηκαζηώ.

- Ναη! Έρεηο δίθην. Ο δήκαξρνο ζε άθεζε αθάιππηε. Ση έρνπλ ζε βάξνο ζνπ, Γσγώ; Τπνπηεύεζαη θάηη; Πνηνο είλαη από πίζσ; - Άθνπ Αιέθν. Γελ έρσ απαληήζεηο ζ’ απηά πνπ ξσηάο. Αιιά δεο απηά πνπ έρσ λα ζνπ πσ. Γηα ηπραίνπο ιόγνπο βξεζήθακε ζε

[84]

αληίπαιεο παξαηάμεηο. Φαληάδνκαη λα θαηαιαβαίλεηο όηη δελ έρσ ηδενινγηθέο ή άιιεο δεζκεύζεηο λα βξίζθνκαη εθεί. Δίκαη δηαηεζεηκέλε ζηηο επόκελεο βνπιεπηηθέο εθινγέο, πνπ θαληάδνκαη δελ ζα αξγήζνπλ, λα ζηαζώ ζην πιεπξό ζνπ κε όιεο κνπ ηηο δπλάκεηο θη όινπο ηνπο αλζξώπνπο πνπ κπνξώ λα επεξεάζσ. Δθείλν πνπ δεηώ είλαη ηε ζηήξημή ζνπ θαη ηελ πηζαλή αλάγθε θάπνηαο βνήζεηαο. Ση ιεο; - Υαίξνκαη γηα ηελ πξνζθνξά ζνπ θαη ηελ εθηηκώ. Βεβαίσο ρξεηάδνκαη ηε ζηήξημή ζνπ θαη κνπ είλαη πνιύηηκε. Γηα ηε δηθή ζνπ πεξίπησζε λα δνύκε ηηο θαηεγνξίεο θαη πσο κπνξώ εγώ λα βνεζήζσ… Από ηα ιόγηα ηνπ ηεο έκελε έλα θελό θαη κηα πηθξή γεύζε. Πεξίκελε πεξηζζόηεξε αληαπόθξηζε. Έθαλε κηα ηειεπηαία απόπεηξα: - Σώξα, Αιέθν, κπνξνύκε, δηαθξηηηθά γηα ζέλα βέβαηα, λα βιεπόκαζηε θαη ηδηαίηεξα. Θα έρνπκε ηόζα λα πνύκε θαη λα θάλνπκε…

- Ναη, ζα ζε πάξσ ηειέθσλν! Απηό ήηαλ. Δλώ ε πξνζθνξά ηεο ήηαλ εκθαλήο ε αληαπόθξηζε δελ ήηαλ κελ αξλεηηθή, ήηαλ όκσο αόξηζηε θαη παξαπνκπή ζην κέιινλ. Θα ξνύθαγε κηα αθόκα πξνδνζία; ΢ύληνκα ζα θαλεί. ΢ηνπ Αιέθνπ ην κπαιό άιιεο ζθέςεηο πέξλαγαλ. Ζ βνήζεηά ηεο, αλ εηιηθξηλά ην ζέιεη, ζα ηνπ είλαη ζεκαληηθή θαη δελ κπνξεί λα ηνλ αθήζεη αζπγθίλεην. ΋κσο κε ηε Γσγώ ρξεηάδεζαη πάληα πξνζνρή θη επηθύιαμε. Πνηεο ζα είλαη νη θαηεγνξίεο, ηη ζηνηρεία ζα ππάξρνπλ; Θα κπιέμεη κε δηθαζηηθέο δηακάρεο; Ση θιίκα ζα ππάξρεη ηόηε; ΋ια πξέπεη λα ζπλεθηηκεζνύλ Μελ ηπρόλ κπιέμεη θαη ην δηθό ηνπ όλνκα. Μελ πάεη γηα καιιί θαη βγεη θνπξεκέλνο. Σν ηειεπηαίν ήηαλ πξόθιεζε. Δπζεία πξνζθνξά γηα ζρέζε. Γελ έρεη ηεξό θαη όζην ε θπξία. ΢αλ γπλαίθα δελ ήηαλ θαη ηνπ πεηακνύ, αιιά σο κέιισλ πνιηηηθόο έπξεπε λα θπιάεη λα λώηα ηνπ. Δίρε θη από αιινύ πξνζθνξέο, αιιά ζηε πόιε πξόζερε πνιύ. Κξαηνύζε θάπνηεο άθξεο από γλσξηκίεο ζηηο ζπρλέο επηζθέςεηο πνπ έθαλε ζηελ Αζήλα Σν ζπκπέξαζκα βγήθε κόλν ηνπ. ΢ηγή αζπξκάηνπ κέρξη λα μεθαζαξίζεη ην ηνπίν.

[85]

31. Η θαηάζηαζε ρεηξνηεξεύεη Σν έβιεπε ζηα βιέκκαηα ησλ άιισλ. Μηα ζησπειή αηκόζθαηξα απνδνθηκαζίαο θαη απνθπγήο. ΋ινη θαίλεηαη θάηη ήμεξαλ. Κάηη πνπ απηή όκσο, δελ ην ήμεξε. Ζ αηκόζθαηξα γηλόηαλ πην αλάγιπθε ζην δεκαξρείν. ΢αλ έλα είδνο νκαδηθήο ζπλνκσζίαο ζε βάξνο ηεο. Σώξα δνθίκαδε γηα πξώηε θνξά θη ε ίδηα ην θαηλόκελν. Ση κπνξεί λα θάλνπλ νη ππόγεηεο θήκεο, νη ζπεξκνινγίεο πνπ από ζηόκα ζε ζηόκα κεηαιιάζζνληαη κε ην ζπλεζέζηεξν ελδερόκελν λα δηνγθώλνληαη από ηε ζάιηζα πνπ πξνζζέηεη ν θαζέλαο ελδηάκεζνο κεηαθνξέαο ηεο πιεξνθνξίαο. Ζ πξώηε εκθαλήο επίδξαζε πάλσ ηεο ήηαλ νη επηπιένλ δηαθνπέο παηδηώλ από ην λεπηαγσγείν. Απηέο ήηαλ πνπ έθαλαλ ην πνηήξη λα μερεηιίζεη. Γελ κπνξνύζε πηα λα ην θξαηά αλνηρηό, αθνύ έκπαηλε κε ηα ηζαξνύρηα κέζα. Οη δηθαηνινγίεο ησλ γνλέσλ, απηνί πνπ πξηλ έβαδαλ κέζν γηα λα δερηεί ηα παηδηά ηνπο, ηώξα επηθαινύληαλ αζηήξηθηεο θαη ςεύηηθεο δηθαηνινγίεο γηα λα ηα απνζύξνπλ. Σν θιείζηκν ηνπ ζρνιείνπ, πνπ αλαγθαζηηθά αθνινύζεζε ην εηζέπξαμε σο ην πξνζσπηθό ηεο Βαηεξιό. Μηα ήηηα πνπ άιιαδε όια ηα δεδνκέλα. Έλαο νδπλεξόο θόβνο ηελ παξέιπζε. Από ηνλ Νίθν δελ είρε θακηά ειπίδα. ΋ηαλ ηνπ δήηεζε λα ηελ βνεζήζεη ζήθσζε ηα ρέξηα δειώλνληαο αδπλακία. Σν ηειέθσλν πνπ έθαλε ζηνλ Αιέθν δελ απέδσζε ηίπνηα, αθνύ απηόο γηα ην κόλν πνπ ηελ ξώηεζε ήηαλ αλ ν δήκαξρνο ηεο αλαθνίλσζε ην πόξηζκα. ΋ηαλ πήξε αξλεηηθή απάληεζε ηεο είπε όηη πξέπεη λα πεξηκέλνπλ κέρξη ηόηε. ΋ηαλ αξρίδεη ν θαηήθνξνο δύζθνια ζηακαηάεη. Μέζα ζ’ απηά ήξζε, σο θεξαπλόο θαη ν ζάλαηνο ηεο κάλαο ηεο. Καπάθη γηα λα κελ κπνξέζεη λα πάξεη κηα αλάζα. Πνηέ βεβαίσο δελ ηξειαηλόηαλ γη’ απηήλ. Πνηέ κεηαμύ ηνπο δελ ππήξμε ε ζρέζε ηδηαίηεξεο αγάπεο κεηαμύ κάλαο θαη θόξεο. Αιιά κάλα ηεο ήηαλ! Γελ γηλόηαλ λα κελ ηεο ζηνηρίζεη. Ηδηαηηέξσο, όηαλ απηή δηεθπεξαίσλε όιεο ηηο ππνρξεώζεηο ηνπ λνηθνθπξηνύ θαη είρε θαη ηελ έγλνηα ηνπ αγνξηνύ ηεο ηηο πεξηζζόηεξεο ώξεο ηνπ εηθνζηηεηξαώξνπ. Έληνλε ήηαλ

[86]

πιένλ ε αίζζεζε όηη ην ρώκα έθεπγε θάησ από ηα πόδηα ηεο. Καη κάιηζηα όηη δελ κπνξνύζε λα βξεη ελαιιαθηηθή ιύζε. ΢ηελ ηειεηή εθθνξάο ηεο κάλαο ηεο, έδσζαλ όινη ην παξόλ από ηελ παιηά παξέα, πνπ ηεο εθδήισζαλ ηε ζεξκή ηνπο ζπκπαξάζηαζε. Αλάκεζά ηνπο ν Αιέθνο θαη ε Μαξία. Ηδηαίηεξα ε ηειεπηαία ήηαλ πνιύ ζεξκή ζηε ζπκπαξάζηαζε ηεο θαη ηεο δήισζε όηη είλαη ζηε δηάζεζή ηεο θαη λα κελ δηζηάζεη λα ηεο ηειεθσλήζεη αλ θάηη ρξεηαζηεί. Σελ ήμεξε θαιά ηελ Μαξία θαη πίζηεπε ζηελ εηιηθξίλεηα ησλ ιόγσλ ηεο. Ήηαλ ε κόλε πξαγκαηηθή πξνζθνξά ζηήξημήο ηεο, ην ηειεπηαίν δηάζηεκα. Σελ επραξίζηεζε, ελώ απ’ ηα κάηηα ηεο έηξεραλ ηα δάθξηα. Πνηέ ε Μαξία δελ ηελ είρε μαλαδεί ηόζν απειπηζκέλε.

[87]

32. Τν πόξηζκα Δηνίκαδε ην 40ήκεξν κλεκόζπλν γηα ηε κάλα ηεο όηαλ ηελ εηδνπνίεζε ε Μαξία λα δηαβάζεη ηελ εθεκεξίδα. Δίρε βγεη ην πόξηζκα θη απηή δελ είρε ελεκεξσζεί θαζόινπ. Καλέλα ηειεθώλεκα από ηνλ Γήκν. Έλδεημε ζαθήο ησλ δηαζέζεσλ ηνπ δεκάξρνπ θαη ησλ πεξί απηόλ. Ζ εθεκεξίδα ζηελ πξώηε ηεο ζειίδα, δεύηεξε είδεζε, είρε εθηελέο ξεπνξηάδ γηα ηα ζηνηρεία πνπ πεξηειάκβαλε ην πόξηζκα γηα ηηο «αηαζζαιίεο ζηηο δεκνηηθέο δαπάλεο» ζηε δηεύζπλζε ησλ εθδειώζεσλ. Γειαδή ην πόξηζκα δελ εμέηαζε γεληθώο ηελ νηθνλνκηθή δξαζηεξηόηεηα ηνπ δήκνπ, αιιά κόλν ηνπ ηνκέα ηεο δηθήο ηεο επζύλεο. Γηαζπάζηζε ρξεκάησλ, ππεξηηκνιόγεζε δαπαλώλ, ςεύηηθεο βεβαηώζεηο ακνηβώλ ζε αλύπαξθηνπο παξαιήπηεο θαη κηα ζεηξά άιια. Σν όλνκά ηεο δελ ζπλδεόηαλ κε άκεζε θαηεγνξία γηα ηα παξαπάλσ αδηθήκαηα, αιιά αλαθεξόηαλ, θαη κάιηζηα δπν θνξέο, σο ππεύζπλε εθ κέξνπο ηνπ δεκνηηθνύ ζπκβνπιίνπ ζηνλ ηνκέα απηώλ ησλ δξαζηεξηνηήησλ Δλώ ήηαλ ςπρνινγηθά πξνεηνηκαζκέλε όηη ηεο έρνπλ ζηήζεη παγίδα θάπνηνη, ελώ είρε απνξξνθήζεη εθ ησλ πξνηέξσλ ην ελδερόκελν αξλεηηθνύ ζελαξίνπ, ηώξα πνπ νη ππνςίεο πήξαλ ζάξθα θαη νζηά θη όια βγήθαλ ζηνλ αέξα, είραλ πάλσ ηεο θαηαιπηηθή επίδξαζε. Δθείλε ε δξαζηήξηα θη απνθαζηζηηθή γπλαίθα, πνπ έθνβε θαη έξαβε ζ’ όινπο ηνπο ηνκείο ηεο παξνπζίαο ηεο ζηελ πόιε, πνπ ξύζκηδε θαηά ηελ επηζπκία ηεο, ηηο εμειίμεηο έλησζε αλήκπνξε γηα νπνηαδήπνηε αληίδξαζε, αλίθαλε γηα δξάζε θαη ππεξάζπηζε ηνπ εαπηνύ ηεο, ππνηαγκέλε ζην πεπξσκέλν ηεο. Γελ εκθαλίζηεθε πνπζελά, δελ έθαλε θακηά δήισζε, δελ πήξε θαλέλα ηειέθσλν, άθεζε λα θπιίζεη αδηακαξηύξεηα ν ρξόλνο, δηθαηώλνληαο εθ ησλ πξαγκάησλ ηηο θαηεγνξίεο. Μηα ζηάζε πνπ δεκηνύξγεζε εύινγεο απνξίεο θαη ζηνπο ιίγνπο θίινπο πνπ ελδερνκέλσο ζα ηελ ππεξαζπίδνληαλ. Μόλν ν θαθόκνηξνο ν άλδξαο ηεο παξέκεηλε δίπια ηεο θαη εθ ησλ πξαγκάησλ αλέιαβε ην παηδί ηνπο, πνπ πιένλ ζα άξρηδε ζε ιίγν λα πεγαίλεη ζην ζρνιείν.

[88]

Από ηελ παξέα ε Μαξία εκθαλίζηεθε θαη δήισζε πξόζπκε λα βνεζήζεη, πιελ δελ ηεο δήηεζαλ θάηη ζπγθεθξηκέλν λα θάλεη. Ο Αιέθνο δελ έδσζε ζεκεία δσήο. Γελ ήηαλ ζσζηό γη απηόλ λα κπεξδεπηεί ζε κηα ηόζν άζρεκε ππόζεζε. Ζ θαξηέξα ηνπ βξηζθόηαλ ζε επαίζζεην ζεκείν, αθνύ από κέξα ζε κέξα ζα αλαθνηλώλνληαλ νη ππνςεθηόηεηεο ηνπ λνκνύ γηα ηηο επεξρόκελεο βνπιεπηηθέο εθινγέο. Ο Πεξηθιήο, άλζξσπνο ηεο πηάηζαο θαη ηνπ δίλσ-παίξλσ είρε από θαηξό αξαηώζεη ηηο επαθέο καδί ηεο. Πώο λα ην θάλνπκε; Γελ άμηδε πηα ηνλ θόπν. Σελ είρε δνθηκάζεη θαη ηελ είρε ρνξηάζεη κ’ όινπο ηνπο ηξόπνπο. Δίρε αμία όηαλ ήηαλ ζηελ αθκή ηεο, ζηα ληνπδέληα ηεο. Σόηε ηθαλνπνηνύζε ηνλ αληξηθό ηνπ εγσηζκό λα έρεη ζρέζε καδί ηεο, αιιά όηαλ άξρηζαλ ηα πξνβιήκαηα, θόπεθε ζαλ καραίξη θη ε εξσηηθή επηζπκία. Γελ ηεο ρξσζηνύζε ηίπνηα. Απηή ηνλ γνύζηαξε θη άιισζηε είπε ζηνλ εαπηό ηνπ: Αθξηβά ηελ πιήξσζα! αλαθεξόκελνο ζην νηθνλνκηθό κέξνο ηνπ πξνβιήκαηνο. Έηζη πήξε θη απηόο ηηο απνζηάζεηο ηνπ.

[89]

33. Τν θιείζηκν ηεο απιαίαο Αλήζπρνο ν Νίθνο ηεο ηειεθώλεζε: - ΢ε παξαθαιώ έια λα βνεζήζεηο. Ζ Γσγώ αξλείηαη θαη ην θαγεηό. Γελ μέξσ ηη λα θάλσ. Έρσ θαη ην παηδί πνπ ζπλέρεηα ξσηάεη. Ζ Μαξία έθηαζε όζν πην γξήγνξα κπνξνύζε. Δίρε ιίγεο κέξεο λα ηελ δεη αιιά νη αιιαγέο ζην πξόζσπό ηεο ήηαλ εκθαλείο. Ράθνο. Αδπλαηηζκέλε κε λέεο ξπηίδεο πνπ απιάθσλαλ ην πξώελ όκνξθν πξόζσπό ηεο θη ακίιεηε. Σν λέν θξνύην πνπ εκθάληζε θαη πεηζκαηηθά ηεξνύζε απαξέγθιηηα. Μνπγγακάξα. Αθαζία πιήξεο αθόκα θη όηαλ ην παηδί ηεο απεγλσζκέλα ηε ξσηνύζε θαη κελ παίξλνληαο απαληήζεηο έβαδε κπξνζηά ηεο ηα θιάκαηα. Πξνζπάζεζε ε ίδηα λα ηεο βάιεη ζην ζηόκα ιίγε ζνύπα, πνπ πξόρεηξα ε ίδηα εηνίκαζε. Πεηζκαηηθά αξληόηαλ λ’ αλνίμεη ην ζηόκα ηεο. Ο Νίθνο αλήζπρνο ηεο είπε: - Λεο θη απνθάζηζε λα πεζάλεη! Γελ εμεγείηαη αιιηώο. Ση λα θάλνπκε Μαξία; Βνήζα ζε παξαθαιώ! Ση κπνξνύζε λα πεη θη απηή; Σν κόλν πνπ ζθέθηεθε ήηαλ: - Να θέξνπκε γηαηξό λα ηελ εμεηάζεη. Σν βξήθε ζσζηό ν Νίθνο θαη έθεξε έλα γλσζηό ηνπ γηαηξό. Δθείλνο πξνζπάζεζε λα ηελ εμεηάζεη θαη ζπλάληεζε εθ κέξνπο ηεο πιήξε άξλεζε γηα ζπλεξγαζία.

- Γελ είλαη ζέκα παζνιόγνπ. Πεξηζζόηεξν ςπρίαηξνο ρξεηάδεηαη. Αλ ζέιεηε ηε γλώκε κνπ, πηζηεύσ όηη πξέπεη λα ηελ πάηε ζην λνζνθνκείν. Ζ θαηάζηαζή ηεο επηδεηλσλόηαλ ξαγδαία θαη ην λνζνθνκείν ήξζε σο αλαπόθεπθηε ιύζε. Πξνζπάζεζαλ κε νξνύο λα ηελ ζπλεθέξνπλ αιιά πέηαγε ηα ζσιελάθηα απ’ ην κπξάηζν ηεο. Σν ίδην απέηπρε θαη ε απόπεηξα γηα αλαγθαζηηθή ζίηηζε. Δίρε απνθαζίζεη λα θύγεη απ’ ηε δσή. Ήηαλ ην ηειεπηαίν πξάγκα πνπ πέηπρε. ΢ην ηέινο θαηέιεμε… Σν κπζηηθό ηεο γηα ην γην ηεο ην πήξε καδί ζηνλ ηάθν ηεο. Μηα ζπκπεξηθνξά αλεμήγεηε! Πνηνο κπνξεί λα μέξεη ηη δηαδξακαηίζηεθε κέζα ηεο. Ζ πξνδνζία ησλ θίισλ; Ο άθξαηνο

[90]

εγσηζκόο ηεο; Σα απαλσηά ρηππήκαηα, όπσο ν ζάλαηνο ηεο κάλαο ηεο; Καλέλαο δελ κπνξεί λα ην πεη. Μόλν σο ύζηαηε εθδήισζε ηνπ πείζκαηνο πνπ ήηαλ βαζηθό ζηνηρείν ηνπ ραξαθηήξα ηεο κπνξεί θάπνηνο λα επηθαιεζηεί θαη ηελ άξλεζή ηεο λα δερζεί ηελ ήηηα ηεο. Ούηε ε αγάπε πξνο ην γην ηεο κπόξεζε λα ηελ ζηακαηήζεη. Με ην ζάλαηό ηεο έθιεηζε θαη ην ζέκα ησλ «αηαζζαιηώλ» ζην δήκν πξηλ αθόκα αλνίμεη. ΢ηελ θεδεία ηεο ήηαλ πνιύ ιίγνο θόζκνο. Έθπγε απ’ ηε δσή εληειώο άδνμα. Ο Νίθνο έκεηλε κόλνο λα θξνληίζεη ηνλ γην ηνπ, αιιά επηπρώο είρε θαζεκεξηλή βνήζεηα απ’ ηε Μαξία πνπ κέξα κε ηε κέξα γηλόηαλ αλαπόζπαζην θνκκάηη ηεο δσήο ηνπ.