Λευτερης η οικογενεια τελικό pdf by λευτέρης τσίλογλου

ΛΕΤΣΕΡΗ΢ Σ΢ΙΛΟΓΛΟΤ

Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Μυθιστόρημα

Αθήνα 2016

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Βηζαγσγή…………………………………………………………. 5 2. Ο παηέξαο ηεο Υξπζνχιαο…………………………………….. 8 3. Δ Υξπζνχια ……………………………………………………… 11 4. Δ νηθνγέλεηα κεγαιψλεη …………………………………………. 16 5. Δ αλαηξνθή ησλ παηδηψλ ………………………………………. 18 6. Ο Ώληξέαο…………………………………………………………. 22 7. Δ Φνίβε …………………………………………………………… 24 8. Δ Νίθε …………………………………………………………….. 27 9. Δ Νηφξα …………………………………………………………… 30 10. Σν πνιηηηθφ πεξηβάιινλ ………………………………………. 32 11. Ο ρξφλνο θπιάεη ……………………………………………….. 35 12. Οη θφξεο …………………………………………………………. 38 13. Ο Μίιηνο …………………………………………………………. 42 14. Δ απνγνήηεπζε …………………………………………………. 48 15. Σν θξνληηζηήξην ………………………………………………… 50 16. Δ κεηαπνιίηεπζε ………………………………………………… 53 17. Δ πξψηε επέηεηνο ηνπ Πνιπηερλείνπ …………………………. 56 18. Σξία ρξφληα κεηά – 1977 ………………………………………. 59 19. Δ πνιηηηθή αιιαγή………………………………………………. 63 20. Δ απειεπζέξσζε ηεο Φνίβεο ……………………………….… 67 21. Ο πξψηνο γάκνο .………………………………………………. 70 22. Δ Φνίβε «θηλείηαη κπξνζηά» ……………………….…………. 74 23. Δ Νηφξα δεηάεη ην κεξηηθφ ηεο …………….…………………… 77 24. Ο Εάζνλαο ………….……………………………………………. 79 25. Δ «βφκβα» ….…………………………………………………… 83 26. Σν αδηέμνδν ηεο Νίθεο…………………….……………………. 85 27. Δ Φνίβε θηλείηαη ζε πςεινχο θχθινπο ……….……………….. 88 28. Δ Νίθε αλαζπγθξνηείηαη………….……………………………… 92

29. Δ πνιηηηθή δσή ζηε ρψξα ππνβαζκίδεηαη ……………………. 95 30. Δ Υξπζνχια γίλεηαη γηαγηά ……………………………………. 99 31. Δ λέα πηπρηνχρνο ……………………………………………… 102 32. Ο ζάλαηνο ηνπ Ώλδξέα Παπαλδξένπ………………………… 108 33. Δ νηθνγέλεηα ζπλερίδεη… ……………………………………. 110 34. Δ Νίθε αθήλεη πίζσ ηεο ην παξειζφλ……………………… 113 35. Ο παππνχο Ώληξέαο θάλεη ηνλ απνινγηζκφ ηεο δσήο ηνπ… 115 36. Δ Φνίβε ελψπηνλ ηνπ δηιήκκαηνο……………………………. 117 37. Δ Υξπζνχια έρεη φια ηα παηδηά γχξσ ηεο………………….. 119 38. Δ Νίθε ιχλεη ηνλ πξνζσπηθφ ηεο γξίθν……………………… 122 39. Δ Νηφξα ζέηεη ην πξφβιεκα…………………………………… 125 40. Δ Νίθε ζε δίιεκκα …………………………………………….. 128 41. Δ άλνδνο ησλ κεηαξξπζκηζηψλ ζηελ εμνπζία ……………… 133 42. Δ Φνίβε πξνζγεηψλεηαη ………………………………………. 136 43. Δ Νίθε δεη ηελ πεξηπέηεηά ηεο ………………………………… 139 44. Οη θιεξνλνκηθνί δηάδνρνη ζηελ εμνπζία …………………… 142 45. Δ Νίθε ζε λέν πεξηβάιινλ ……………………………………. 145 46. Δ νηθνγέλεηα σξίκαζε…………………………………………. 146 47. Σν θιείζηκν …………………………………………………….. 148

1. Εηζαγσγή Βίρε πεξάζεη ιίγε ψξα απφ ηε ζηηγκή πνπ ην μεκέξσκα έθεξλε ην πξψην ιηγλφ θσο ηνπ, ληθψληαο γηα κηα αθφκα θνξά, ην καχξν θη άξαρλν ζθνηάδη. Μέζα ζηελ αηψληα θίλεζε ηεο Γεο γχξσ απ’ ηνλ εαπηφ ηεο, πιεζίαδε ε ρξνληθή ζηηγκή πνπ ζηελ πεξηνρή νη πξψηεο δσνδφηεο αρηίλεο ηνπ ήιηνπ ζα άξρηδαλ λα εξγάδνληαη ππξεησδψο εμνβειίδνληαο ηα δαηκφληα ηνπ ζθφηνπο θαη αθαηξψληαο ηελ πάρλε ηεο λχρηαο. Έηζη, κεηά απφ ιίγε ψξα, ζα έθαλαλ ππνθεξηή ηελ παξακνλή ηνπ λνηθνθχξε ζηελ αλνηρηή βεξάληα ηνπ ζπηηηνχ ηνπ. Ώπηφο είρε μππλήζεη απφ λσξίο θαη ήδε είρε ζεθσζεί απ’ ην θξεβάηη. Μφληκε ζπλήζεηα πηα θη απφ θνληά, ηνλ αθνινπζνχζε ε γπλαίθα ηνπ πνπ αλαγθαζηηθά απέθηεζε θη απηή ην ρνχη. Πεξίκελε ιίγν ζηελ ηξαπεδαξία λα πεξάζεη ε ψξα. Άλνημε ηελ ηειεφξαζε θη άθνπζε, κε αλαπφθεπθηε δπζθνξία, ηελ πξσηλή θιπαξία ησλ θαλαιηψλ. Κεθάιηα λα κηιάλε ρσξίο δηαθνπή, κε χθνο παληνγλψζηε. Κελή θιπαξία ρσξίο πεξηερφκελν θη νπζία. Έθαλε ππνκνλή λα πεξάζεη ιίγνο ρξφλνο. Ώπέθεπγε πιένλ λα βγαίλεη πξσί-πξσί ζηε βεξάληα, ην αγαπεκέλν ζην ζπίηη ηνπ κέξνο. ΐιέπεηο ηα ρξφληα πνπ πέξαζαλ είραλ αθήζεη ζην ζψκα ηα αλαπφθεπθηα ζεκάδηα. Δ πγξαζία πάληα ηνπ πεξφληαδε ηα κέιε θαη νη ξεπκαηηθνί πφλνη κε ηηο ζνπβιηέο ηνπ έζηειλαλ νδπλεξά κελχκαηα. ΢χληνκα βαξέζεθε ηελ ηειεφξαζε, βγήθε ζηε βεξάληα θαη θάζηζε ζηελ άλεηε ηνπ πνιπζξφλα. ΐξηζθφκαζηαλ γηα θαιά ζηελ άλνημε, αιιά ην πξσί, κεηά ην μχπλεκα, ηα πνλάθηα δελ έιεγαλ λα ηνλ μεράζνπλ. Βίρε ξίμεη ζηελ πιάηε ην ρνληξφ παλσθφξη, κε ην θφβν κελ αξπάμεη θακηά πνχληα ζηα θαιά ηνπ θαζνπκέλνπ. Σελ πξφζερε ηε δσνχια ηνπ ν θχξηνο θαη ζ’ απηφ δελ κπνξνχζεο λα ηνπ πξνζάςεηο θακηά θαηεγνξία. Ήηαλ κηα θπζηθή αλζξψπηλε άκπλα. Κη αθφκε δελ ήηαλ κφλνο ζηε δσή. Βίρε ππνρξεψζεηο θαη νηθνγέλεηα λα δήζεη. ΢ε άιια ζέκαηα φκσο κπνξνχζεο λα ηνπ αλαθέξεηο έλαλ καθξχ θαηάινγν απφ δπζηξνπίεο, κηθξνειαηηψκαηα θαη

παξάπνλα. Βίλαη γεγνλφο πσο ζ’ φιε ηε δσή ηνπ ήηαλ μεξνθέθαινο θη αγχξηζην θεθάιη. Ώπηαξρηθφο, κεξηθέο θνξέο έσο ππεξβνιήο, πάηεξ θακίιηαο, γηλφηαλ αλππφθνξνο ζηνπο δηθνχο θαη ζην πεξίγπξν ηνπ. Μφλν ε ηθαλφηεηα, ε απχζκελε ππνκνλή θη εγθαξηέξεζε ηεο γπλαίθαο ηνπ ήηαλ ην θάξκαθν γηα λα ηνλ εξεκεί θαη λα ηνλ πξνζγεηψλεη. Ώπηή κέζα ζηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ είρε πεηχρεη λα ακβιχλεη, θαηά ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ, απηέο ηηο αξλεηηθέο πιεπξέο ηνπ ραξαθηήξα ηνπ θαη λα ηνλ θάλεη ππνθεξηφ. Βίρε ηνλ ηξφπν ηεο ε θπξά Υξπζνχια! Μηα απφ ηηο πξψηεο έγλνηεο ηεο θάζε πξσί ήηαλ λα ηνπ ζεξβίξεη έλα παξαδνζηαθφ πξσηλφ θη απηφ έθαλε κφιηο ν δηθφο ηεο θάζηζε ζηε ζέζε ηνπ. Αο είζαη θαιά θπξά Υξπζνύια κνπ! Σεο είπε επραξηζηεκέλνο ν άληξαο ηεο. ΢αλ ηνλ θαθέ ζνπ, γπλαηθνύια κνπ, δελ έρσ πνπζελά αιινύ δνθηκάζεη! Δ άιιε δελ απάληεζε ζηηο ηζηξηκφληεο ηνπ. Ο θπξ Ώληξέαο έξημε κηα κηθξή ηδνχξα θαη θάεθε ε γιψζζα ηνπ. Σηο έβαιε, δήζελ, ηηο θσλέο: - Καπηό ηνλ έθεξεο, κσξέ; Να κε ζθνηώζεηο ζέιεηο; - Μόιηο ηνλ θαηέβαζα απ’ ην θακηλέην, Αληξέα. Αο κελ βηαδόζνπλ θη εζύ ηόζν. Μηα δσή ιαίκαξγνο είζαη. Με θνβάζαη, άληξα κνπ! Γελ ζα ζηνλ πηεη θαλέλαο άιινο. Γηθόο ζνπ είλαη ν θαθέο. Έηζη κε γιπθέο αςηκαρίεο, αιιά ζην βάζνο αγάπε θαη θαηαλφεζε, πνπ βάζαηλε κε ηελ πάξνδν ησλ ρξφλσλ, ηξαβνχζε ε νηθνγελεηαθή δσή ηελ αλεθφξα. ΋κσο αο κελ είκαζηε γθξηληάξεδεο. Ώο κελ εζηηάδνπκε κφλν ηηο αξλεηηθέο πιεπξέο. Ο άλζξσπνο είρε θαη κηα ζεηξά πξνηεξήκαηα θη αξεηέο, ε θπξηφηεξε ησλ νπνίσλ ήηαλ ε πιήξεο αθνζίσζε ζηελ νηθνγέλεηα θαη ν πνιχρξνλνο κφρζνο πνπ είρε θάλεη γηα λα εμαζθαιίζεη ηνπο αλαγθαίνπο πφξνπο ζηελ άλεηε δηαβίσζε ησλ κειψλ ηεο. ΢’ φια απηά ηα ρξφληα, απηή ήηαλ ε θχξηα έγλνηα ηνπ. Πνηέ δε ινμνδξφκεζε. Ώθνζησκέλνο πάληα ζηε γπλαίθα ηνπ, δελ είρε κάηηα γηα θακηά άιιε. ΢ηνλ ηνκέα απηφλ δελ είρε λα ηνπ πξνζάςεη θαλέλα κεκπηφ. Σν κφλν πνπ ηεο έιεηςε εθ κέξνπο ηνπ ήηαλ ιίγε ηξπθεξφηεηα ζηελ θαζεκεξηλή ηνπο δσή. Έλαο θαιφο ιφγνο, κηα δσληαλή θνπβέληα απ’ ην ζηφκα ηνπ. Να ηεο πεη, βξε παηδί κνπ, έζησ θαη κηα θνξά έλα ιφγν α6

γάπεο, λα ηεο δψζεη έλα θηιί. Ο αγξνίθνο δελ θαηάιαβε πνηέ φηη φινη νη άλζξσπνη έρνπλ αλάγθε απφ ρνπρνχιηαζκα, απφ έλα ηξπθεξφ ράδη, απφ έλαλ ιφγν αγάπεο. Ώπφ έλα απιφ θη απξφζκελν δσξάθη. Ώπηά ηα ζεσξνχζε εθείλνο εθδειψζεηο ησλ νιίγνλ θνπληζηψλ. Σέηνηεο ρεηξνλνκίεο δελ ηαηξηάδνπλ ζηνπο θαζαξνχο άλδξεο ζαλ θη απηφλ. Απζηπρψο κηα δσή ήηαλ θαη παξέκελε ρσξηάηεο. ΢ηνλ ηνκέα απηφλ δελ θαηάθεξε, ζρεδφλ θαζφινπ, λα ηνλ αιιάμεη.

2. Ο παηέξαο ηεο Χξπζνύιαο Δ Υξπζνχια, ε γπλαίθα ηνπ Ώληξέα ζπκφηαλ - ζαλ λα είλαη πξφζθαην ην γεγνλφο - πφηε θαη πψο ηνλ γλψξηζε θαη πψο άξρηζαλ ηα κεηαμχ ηνπο πάξε-δψζε, ελψ ζηελ πξαγκαηηθφηεηα, είραλ ήδε πεξάζεη πάλσ απφ ηξηάληα ρξφληα. Ναη! Σε ζθνηεηλή εθείλε επνρή ε δηθή ηεο νηθνγέλεηα πεξλνχζε ηηο ζπλέπεηεο ηεο εκθχιηαο δηακάρεο κε ηνλ νδπλεξφηεξν ηξφπν. Ο παηέξαο ηεο ζηε θπιαθή πιήξσλε ηε ζπκκεηνρή ζηελ αληίζηαζε θαηά ησλ Γεξκαλψλ θαη ηελ έληαμή ηνπ ζε κηα απφ ηηο κεγαιχηεξεο νξγαλψζεηο, ην ΒΏΜ. Μεηά ηελ απειεπζέξσζε νη απινί αγσληζηέο αληί λα γεπηνχλ ηε ραξά ηεο ειεπζεξίαο εηζέπξαμαλ ην αλειέεην θπλεγεηφ απφ ηελ αληίπαιε παξάηαμε. Ο ίδηνο δελ είρε ηε γλψζε θαη ηελ πιεξνθφξεζε ησλ ζθνπηκνηήησλ θαη ησλ χζηεξσλ βιέςεσλ ησλ δηάθνξσλ εγεηηθψλ νκάδσλ. Δ ζπκκεηνρή ηνπ άξρηδε θαη ηέιεησλε ζηελ αγλή θη άδνιε δηάζεζε ηνπ λ’ αγσληζηεί γηα ηελ απειεπζέξσζε ηεο ρψξαο απφ ηνλ άλνκν μέλν θαηαθηεηή. Να δψζεη ηελ πξνζσπηθή ηνπ ζπλεηζθνξά ζηνλ αγψλα. Σελ αγάπαγε ηελ παηξίδα ηνπ, ξε θίιε, θαη δελ ηνπ πήγαηλε λα θάηζεη ζηε γσληά, αζθαιήο θη αδηάθνξνο. Καθφ ήηαλ; Πνιχ αξγφηεξα θαηάιαβε φηη ππάξρνπλ θη άιια ζέκαηα ζηε κέζε. Έηζη, φηαλ ν αγψλαο επνδψζεθε θη ν θαηαθηεηήο κε ηελ νπξά ζηα ζθέιηα πήξε ησλ νκκαηηψλ ηνπ θαη καο άδεηαζε ηε γσληά, απηφο απνθιήζεθε εγθιεκαηίαο, ζηηγκαηίζηεθε σο πξάθηνξαο μέλσλ δπλάκεσλ θαη κε άιια επίζεηα πνπ νχηε ηα ήμεξε θη νχηε θαηαιάβαηλε ηε ζεκαζία ηνπο. Με ζπλνπηηθέο δηαδηθαζίεο θαη κε άγλσζηνπο ςεπδνκάξηπξεο, πνπ θαηάζεζαλ ηα απίζαλα ησλ απηζάλσλ, θαηαδηθάζηεθε ην θαινθαίξη ηνπ 1945 απφ ην έθηαθην ζηξαηνδηθείν ζε ηζφβηα δεζκά θαη θιείζηεθε ζηε θπιαθή. Σν ρηχπεκα γηα ηε κάλα ηεο θαη ηελ ίδηα ηε Υξπζνχια ήηαλ ηξνκεξφ. Απν κφλεο γπλαίθεο, ε ίδηα κφιηο είρε θιείζεη ηα ηξία, κε ζρεδφλ αλχπαξθηεο πεγέο εηζνδεκάησλ, βξέζεθαλ μεθξέκαζηεο, ρσξίο ηνλ πξνζηάηε θη αγαπεκέλν ηνπο. Δ κάλα, παιηθάξη κηα δσή, ζπλέρηζε λα αζθεί ηελ ηέρλε ηεο. Ήηαλ κνδίζηξα. Καιή ηερλίηξηα θη είρε απφ 8

πξηλ πειάηηζζεο, πνπ εθηηκνχζαλ ην ηαιέλην ηεο. Ώπηή ε αζρνιία, πνπ ζπλδπαδφηαλ θαη κε ινγηθέο ηηκέο, ήηαλ ηψξα ε κφλε πεγή ρξεκάησλ γηα λα έρνπλ ηα ζηνηρεηψδε. Θα έδηλαλ ηε κάρε κέζα ζηε ζηέξεζε, αιιά κε αμηνπξέπεηα θαη πίζηε. Με ηελ ειπίδα θάπνηα ζηηγκή ν παηέξαο ζα γπξίζεη ζην ζπίηη. Σφηε ε δσή ηνπο ζα ζηξψζεη μαλά θη ε κεηαμχ ηνπο αγάπε ζα είλαη νδεγφο γηα ην κέιινλ. Οη ζπλζήθεο δηαβίσζεο ηνπ παηέξα κέζα ζηε θπιαθή, πέξα απφ ηνλ απνθιεηζκφ απφ ηελ θνηλσλία, είρε θαη ηηο «εηδηθέο πεξηπνηήζεηο» ησλ δεζκνθπιάθσλ κε ζπλερή θαςφληα, καδί κε εμαληιεηηθή εξγαζία. ΋ια απηά ζησηθά ηα ππέκελε. Άιισζηε ήηαλ θνηλή ε κνίξα φισλ ησλ ζπγθξαηνπκέλσλ θη απηφ είλαη θάηη πνπ ππνθέξεηαη. Ο πφλνο αληέρεηαη φηαλ ηα βάζαλα είλαη θνηλά γηα φινπο. Βθείλν πνπ ηνλ θαηάηξσγε ήηαλ ην γεγνλφο φηη ηα αγαπεκέλα ηνπ πξφζσπα - γπλαίθα θαη θφξε έκεηλαλ απξνζηάηεπηα ζηνπο πέληε δξφκνπο. Ώπηφ ηνπ έγηλε ζθηθηφο βξφρνο πνπ ηνλ έπληγε. Ώπφ ηελ αξρή θαη πνιιέο θνξέο ζηε ζπλέρεηα ηνπ δεηήζεθε λα θάλεη δήισζε απνθήξπμεο ηνπ ΒΏΜ, ησλ παξαθπάδσλ απηνχ θαη ηνπ θνκκνπληζηηθνχ θφκκαηνο. Μέρξη ζηηγκήο ην είρε αξλεζεί. ΋ρη γηα ηδενινγηθνχο ιφγνπο. Κπξίσο ήηαλ γηα ιφγνπο θηιφηηκνπ θαη πξνζσπηθήο αμηνπξέπεηαο. Ώπφ κέζα ηνπ εμαλέζηε: Ση λ’ απνθεξύμσ, κσξέ ηζαθάιηα; Μήπσο ήκνπλ πνηέ κέινο θαλελόο θόκκαηνο; Ζ κόλε εκπινθή κνπ είλαη ε ζπκκεηνρή ζηελ αληίζηαζε ελάληηα ζηνπο Γεξκαλνύο. Δ πεξίνδνο πνπ πεξλνχζε ε ρψξα δελ ήηαλ, δπζηπρψο, γηα ηέηνηα μεςαρλίζκαηα. Ώπηά γηα ηνπο λένπο εμνπζηαζηέο ήηαλ ςηιά γξάκκαηα, ρσξίο θακηά αμία. Σα πξάγκαηα ήηαλ μεθάζαξα: Δίζαη καδί καο, ξε ηνκάξη ή είζαη κε ηνπο θαηζαπιηάδεο; Βλδηάκεζεο θαηαζηάζεηο δελ ππήξραλ. Σν παίδεςε θαηξφ ζην κπαιφ ηνπ, ην ζθέθηεθε έηζη, ην ζθέθηεθε αιιηψο, ην γχξηζε, ην καηαγχξηζε θη εθείλν πνπ ηειηθψο θέξδηζε ήηαλ ε επηζπκία λα βξεζεί θνληά ζηνπο δηθνχο ηνπ. Ώπηή ε αμεπέξαζηε αλάγθε ππεξέβε ηνπο ηειεπηαίνπο δηζηαγκνχο. Με βαξηά θαξδηά απεπζχλζεθε ζηε δηεχζπλζε ηεο θπιαθήο βάδνληαο ηελ νδπλεξή ηδίθξα. Μέζα ηνπ ςπραλέκηδε ε ηζρλή ειπίδα φηη ζα ππάξμνπλ επλντθέο εμειίμεηο. Σν θαηλφκελν ην είρε παξαηεξήζεη πνιιέο 9

θνξέο ζε αλάινγεο πεξηπηψζεηο πξνεγνπκέλσο. Μα ζηε δηθή ηνπ, ηίπνηα δελ έγηλε! ΋ιεο ηηο κέξεο πνπ αθνινχζεζαλ. Ώληίζεηα ε αηκφζθαηξα γη’ απηφλ κέζα ζηε θπιαθή έγηλε ηξηζρεηξφηεξε. Σέηνηεο πξάμεηο δελ κέλνπλ θξπθέο. Μέζα ζε κηα λχρηα απφ ζπλαγσληζηήο θαη ζπγθξαηνχκελνο έγηλε δαθηπινδεηθηνχκελνο πξνδφηεο θαη δεισζίαο. Σν ππφινηπν δηάζηεκα ην πέξαζε ζε πιήξε απνκφλσζε απφ ηνπο άιινπο. Λεο θη είρε θάλεη έγθιεκα θαζνζηψζεσο. Υξηζηέ κνπ, ηη αζπιαρλία, ηη ζθιεξφηεηα, ηη θαλαηηζκφο! Ώπηφ ηνλ πείξαμε πεξηζζφηεξν απφ φιεο ηηο θαθνπρίεο πνπ ζπλάληεζε ην πξνεγνχκελν δηάζηεκα. Σνλ πιήγσλε ηδηαίηεξα, γηαηί βιέπεηο πξνέξρνληαλ απφ ηνπο «δηθνχο» ηνπ! Σνπ ζηνίρηζε θαη ςπρνινγηθά. ΢’ έλαλ ήδε βεβαξπκκέλν νξγαληζκφ ε πξνζζήθε απηνχ ηνπ αξλεηηθνχ παξάγνληα είρε ζνβαξέο ζπλέπεηεο ζηελ πγεία ηνπ, πξάγκα πνπ ζα θαηλφηαλ ηα επφκελα ρξφληα. Σελ θαηάζηαζε ηελ «έζσζε», ηξφπνο ηνπ ιέγεηλ, ε άλνδνο ζηελ πξσζππνπξγία ηνπ Πιαζηήξα. Σα κέηξα θαηεπλαζκνχ θαη ιήζεο πνπ είρε ππνζρεζεί - θαη φηαλ έγηλε θπβέξλεζε είρε εθαξκφζεη - είραλ απνηέιεζκα λα απνθπιαθηζηεί θαη λα γπξίζεη ζπίηη ηνπ. Σνπιάρηζηνλ γιίησζε απφ ηελ ζπκπεξηθνξά ησλ ζπλαγσληζηψλ ηνπ. Δ πγεία ηνπ είρε ήδε δπζηπρψο ππνζηεί αλήθεζηε βιάβε. Αηαγλψζηεθε θπκαηίσζε θη ε αληίζηαζε ηνπ νξγαληζκνχ ήηαλ αζζελήο. Σνλ ππφινηπν ρξφλν ηεο δσήο, ηνλ πέξαζε κπαηλνβγαίλνληαο ζε λνζνθνκεία θαη ζαλαηφξηα. Βπηπρψο, γηα ιφγνπο απηνάκπλαο, δελ ελεκέξσζε ηε γπλαίθα θαη ηελ θφξε ηνπ γηα ηε ζπκπεξηθνξά ησλ άιισλ ζπγθξαηνχκελσλ ηνπ. Αελ ήηαλ αλάγθε λα ηνπο πξνζζέζεη κηα αθφκα πίθξα. Σν 1956 ήηαλ ν ρξφλνο πνπ έθπγε απ’ ηε δσή. ΋ηαλ πήξαλ ην λεθξφ ζψκα ηνπ απφ ην ζαλαηφξην ΢σηεξία, είδαλ φηη ν φκνξθνο άληξαο πνπ είρε αγαπήζεη ε κάλα ηεο, ν αγαπεκέλνο δηθφο ηεο παηέξαο, ηνπο παξαδφζεθε ζαλ έλα άζαξθν θη αγλψξηζην θνπθάξη. Σν ρηχπεκα ήηαλ ηξνκεξφ. Με πνιχ ιίγνπο παξηζηάκελνπο ηνλ ζάςαλε θησρηθά κέζα ζε νδπξκφ ζην λεθξνηαθείν ηεο Καηζαξηαλήο. Έλα αθφκα αδηθαίσην ζχκα ηεο αηκαηεξήο εκθχιηαο δηακάρεο πνπ ζεκάδεπζε ηε ρψξα φια ηα πξνεγνχκελα ρξφληα θη άθεζε πίζσ ηεο αλεπνχισηεο πιεγέο.

3. Η Χξπζνύια Βθ ησλ πξαγκάησλ, κεηά ην ζάλαην ηνπ παηέξα ηεο, ε Υξπζνχια ζηακάηεζε ην ζρνιείν θη αλαδήηεζε κηα - ηελ νπνηαδήπνηε - εξγαζία. Ίζσο απηφ λα κελ ήηαλ ε θαιχηεξε επηινγή εθείλε ηε ζηηγκή, αιιά δελ είραλ ηε ςπρξαηκία, ηελ σξηκφηεηα θαη ηελ ππνκνλή - δπν κφλεο θαη πιεγσκέλεο γπλαίθεο - λα πνξεπηνχλ πξνο ην παξφλ δηαθνξεηηθά. Πξφιαβε λα θηάζεη ζηελ πξψηε ηάμε ηνπ γπκλαζίνπ, ελψ είρε ηα αληηθεηκεληθά πξνζφληα γηα επηηπρή ζπλέρηζε ησλ ζπνπδψλ. Κάηη πνπ ήηαλ φλεηξν θη επηζπκία ηνπ αγαπεκέλνπ παηέξα ηεο. Σψξα γηα αληηθεηκεληθνχο ιφγνπο δελ ήηαλ δπλαηφλ λα πινπνηεζεί. Έπξεπε λα εξγαζηεί θαη λα βνεζήζεη κε ηε δηθή ηεο ζπλεηζθνξά ηελ νηθνγέλεηα. Δ πξψηε απαζρφιεζε ηεο ήηαλ ζηνλ έκπνξν ηεο γεηηνληάο κε κηα αζηεία εβδνκαδηαία ακνηβή. Αελ είρε θη άιιε ελαιιαθηηθή δπλαηφηεηα. Τπήξραλ θη νη πεξηνξηζκνί ιφγσ ηνπ παξειζφληνο ηεο νηθνγέλεηαο θη έηζη δέρηεθε γηα ηελ ψξα, σο πξνζσξηλή ιχζε, ηελ θαηάζηαζε. Ήηαλ ήδε κηα φκνξθε θνπέια θη φια έδεηρλαλ φηη ζχληνκα ζα κεηαζρεκαηηδφηαλ ζε κηα αμηνπξφζεθηε θη επηζπκεηή γπλαίθα. ΢ηε γεηηνληά ήηαλ ην κπαθάιηθν ηνπ παηέξα ηνπ Ώληξέα θη απφ θεη πξνκεζεχνληαλ φια ηα ζηνηρεηψδε γηα ηε δηαηξνθή ηνπο. ΢ηα ρξφληα εθείλα ην βεξεζέ ήηαλ θαλφλαο θαη φινη νη πειάηεο δηέζεηαλ ην απαξαίηεην ηεθηέξη. ΢ε θάπνηεο ζηηγκέο ηδηαίηεξεο νηθνλνκηθήο ζηελφηεηαο - ε αιήζεηα λα ιέγεηαη - ν κπαθάιεο έδεημε θαηαλφεζε θη ππνκνλή. Βθεί γηα πξψηε θνξά ηελ είδε ν Ώληξέαο. Δ εκθάληζή ηεο δελ ηνπ πέξαζε απαξαηήξεηε. Ρψηεζε θη έκαζε γη απηήλ. Ώπφ κηα ζηηγκή θαη κεηά, ηεο έγηλε ζηελφο θνξζέο. Πνχ ηνλ έραλεο, πνχ ηνλ εχξηζθεο, πάληα ηνλ είρε πίζσ ηεο. Αελ ρξεηαδφηαλ πνιχ εμππλάδα λα θαηαιάβεη ην ελδηαθέξνλ ηνπ. Σεο Υξπζνχιαο δελ ηεο άξεζαλ νη εθθξεκφηεηεο θη αζάθεηεο. Μηα κέξα πνπ ηνλ είδε λα ζέξλεηαη πίζσ ηεο ζηακάηεζε θαη γπξίδνληαο ηνλ ξψηεζε θαηάκνπηξα:

- Αληξέα θάηη ζέιεηο λα κνπ πεηο θαη δηζηάδεηο. Να! Σώξα έρεηο ηώξα ηελ επθαηξία. Πεο κνπ ινηπόλ ηη ζέιεηο; Ώπηή ε ζηαξάηε δήισζε, απξφζκελε θη αζπλήζηζηε εθείλε ηελ επνρή, ηνπ έθνςε ηα πφδηα. Γηα ιίγν ρξφλν δελ έβγαιε θηρ. Κνθθίληζε ζαλ παληδάξη. ΢χληνκα φκσο μεπέξαζε ηελ ακεραλία, βξήθε ην αλαγθαίν ζάξξνο, θαη ηεο ην είπε: - Μ’ αξέζεηο Υξπζνύια! Φαληάδνκαη ην έρεηο θαηαιάβεη. Γελ έρσ θαθό ζθνπό. ΢ε ζέβνκαη θαη ζέισ λα γλσξηζηνύκε θαιύηεξα. Πνύ μέξεηο, κπνξεί λα είλαη ε κνίξα εκείο λα πεξπαηήζνπκε καδί ζηε δσή. - Δ! Δ! Γηα ζηάζνπ! Μελ είζαη ηόζν βηαζηηθόο. Ξέξεηο ζε πόζν δύζθνιε ζέζε βξηζθόκαζηε εγώ θαη ε κάλα κνπ. Γελ έρσ ινηπόλ ηελ πνιπηέιεηα λα παίμσ κε θαλέλαλ, αιιά αλ ζνβαξά ελδηαθέξεζαη γηα κέλα ν δξόκνο είλαη έλαο. Να ην μέξεηο. ΢πλελλνήζνπ κε ηνλ παηέξα ζνπ θη έια ζηε κάλα κνπ λα κε δεηήζεηο. - Βξε Υξπζνύια, ρσξίο λα δνύκε θαζόινπ αλ ηαηξηάδνπκε; - Δκέλα δελ κνπ είζαη αδηάθνξνο! Διπίδσ θαη ζπ λα ληώζεηο αλάινγα. Αλ ζέιεηο λα γίλεη θάηη κεηαμύ καο απηό ζα πξέπεη λα είλαη ελ γλώζεη ησλ γνλέσλ καο. ΢θέςνπ ην θη απνθάζηζε. Έθαλε απφηνκα κεηαβνιή θη απνκαθξχλζεθε πξηλ ν άιινο πξνιάβεη λ’ αληηδξάζεη. Σνλ έβαιε ζε κεγάιν δίιεκκα θαη δελ ηνπ άθεζε θαλέλα άιιν πεξηζψξην. Έβαιε θάησ ηα δεδνκέλα. Δ Υξπζνχια ηνπ άξεζε. Ήηαλ φκνξθε, ηίκηα θη αμηνπξεπήο. ΋ινη ζηε γεηηνληά ηελ εθηηκνχζαλ θη είραλ λα πνπλ έλα θαιφ ιφγν. Γηα ζρέζε ηεο κε άιινλ άληξα δελ είρε πνηέ αθνπζηεί θη απηφ πίζηεπε θη ν ίδηνο φηη ήηαλ αιήζεηα. Άιιν ήηαλ πνπ ηνλ έθαλε λα θνβάηαη θη άξα θάπσο λα δηζηάδεη. Δ αληίδξαζε ηνπ παηέξα ηνπ. ΐιέπεηο ήηαλ κνλαρνγηφο θαη ν παηέξαο ηνπ πάλσ ηνπ είρε ζηεξίμεη πνιιέο ειπίδεο. Πξηλ ιίγνπο κήλεο ράζαλε ηε κάλα ηνπ θη απηφ ηνπο πιήγσζε θαη ηνπο δπν πνιχ. Ο παηέξαο ηνπ είρε παιαηφηεξα άιιεο βιέςεηο γη’ απηφλ. Ήζειε λα ηνλ θάλεη γηαηξφ ή δηθεγφξν, αιιά ν ίδηνο θιψηζεζε. Αελ ηα πήγαηλε θαιά κε ηα γξάκκαηα, δελ είρε ηελ ππνκνλή πνπ ρξεηάδεηαη θάπνηνο λα κειεηάεη. Ώπηφο ακέηη-κνπρακέηη κπήθε ζην καγαδί θαη ζχληνκα έκαζε ηα κπζηηθά ηεο δνπιεηάο. Ο παηέξαο ηνπ, είρε ηα ρξνλάθηα ηνπ θαη δπζθν12

ιεπφηαλ λα θνπκαληάξεη κφλνο ηνπ ην καγαδί. Έηζη εθ ησλ πξαγκάησλ δέρηεθε ηελ θαηάζηαζε θαη παξαηηήζεθε απφ ηα θηιφδνμα ζρέδηα γηα ην γην ηνπ. Δ πξφζθαηε απψιεηα ηεο γπλαίθαο ηνπ έζθημε αθφκα πεξηζζφηεξν ηα πξάγκαηα. Γηα ην ζηνηρεηψδεο λνηθνθπξηφ ζην ζπίηη θαη γηα έλα πηάην θαγεηφ, πήξαλε κηα γλσζηή ηνπο ρήξα ηεο γεηηνληάο, πνπ είρε αλάγθε γηα δνπιεηά. Γηα κέξεο δίζηαδε λα θάλεη ην αλαγθαίν βήκα, κα ηνλ θαηέηξσγε ε αλάγθε λα θεξδίζεη ηε Υξπζνχια. Τπήξρε πάληα ν θίλδπλνο λα ηνλ πξνιάβεη θάπνηνο άιινο θαη ηφηε ρέζε κέζα Πνιπρξόλε πνπ δελ γίλακε Δπδώλνη. Δ ηειεπηαία ζθέςε μεπέξαζε θαη ηνπο χζηαηνπο δηζηαγκνχο. Σν ίδην βξάδπ ζην ζπίηη ηνπ ην μεθνχξληζε. - Παηέξα έρσ λα ζνπ πσ θάηη ζεκαληηθό. Μεγάισζα θη εγώ. Πξέπεη λα ην βιέπεηο θαη κόλνο ζνπ. Έθηαζε ν θαηξόο ινηπόλ λα βξσ ηε γπλαίθα πνπ ζα δήζσ καδί ηεο ηε δσή κνπ. Δζύ δελ έρεηο θηινδνμία λ’ απνθηήζεηο εγγόληα; - Με βηάδεζαη αγόξη κνπ. Έρεηο πνιιά ρξόληα κπξνζηά ζνπ. Θα βξνύκε κηα θνπέια άμηα θαη ηεο ηάμεο καο λα γίλεη γπλαίθα ζνπ. Γηα ηηο αλάγθεο ζνπ, δόμα ην ζεό, έρεηο ιεθηά. Γπλαίθεο ππάξρνπλ άθζνλεο θαη πξόζπκεο ζηα πέξημ. Μόλν πξόζεμε κελ αξπάμεηο θακηά αξξώζηηα, θαθνκνίξε κνπ θη έρνπκε άιια ληξάβαια. - Γελ κ’ αξέζνπλ απηέο νη γπλαίθεο, παηέξα. Δγώ ζέισ λα λνηθνθπξεπηώ θαη λα θάλσ παηδηά. Κνξίηζη, άμην κνπ, βξήθα. - Βξήθεο; Καη πηα είλαη ε ιεγάκελε; - Δίλαη ε Υξπζνύια, παηέξα. Σν θνξίηζη πνπ δνπιεύεη ζηνλ έκπνξα. - Πνηα; Ζ θόξε ηεο κνδίζηξαο; Γελ είκαζηε θαιά! Απηέο παηδί κνπ δελ έρνπλ νύηε βξαθί λα θνξέζνπλ. Δίζαη ραδόο; Καη δελ είλαη ηεο δηθήο καο ηάμεο. Δκείο έρνπκε θάλεη ην θνπκάλην καο κηθξέ, θη έρνπκε κηα πεξηνπζία. Να βξνύκε κηα θνπέια κε αλάινγα πξνζόληα θαη λα ηελ παληξεπηείο. - Γπλαίθα ζέισ παηέξα! ΋ρη πνξηνθόιη. Γπλαίθα λα δήζσ κηα δσή καδί ηεο» - Δληάμεη παηδί κνπ, αιιά ππάξρεη θαη ην άιιν. Ο παηέξαο ηεο ήηαλ θόθθηλνο, ην μέραζεο; ΋ιε ηε δσή ηνπ ηελ πέξαζε ζηηο θπιαθέο. Δκείο 13

πάληα ήκαζηαλ εζληθόθξνλέο. Θα καο θαθνραξαθηεξίζνπλ αλ κπιέμνπκε κ’ απηέο. - Έια, ξε παηέξα, απηά πέξαζαλ πηα. Άιισζηε ηη θηαίεη ε Υξπζνύια; Μηθξό θνξηηζάθη ήηαλ ηόηε. - Ναη, αιιά ε Αζθάιεηα δε ζθέθηεηαη έηζη. Μήπσο ζα έρεη επηπηώζεηο ζηελ επηρείξεζε καο; - ΋ρη ξε παηέξα! - Με βηαζηνύκε, άζε κε λα ην ζθεθηώ… Αελ ηνπ έθαλε ηε ράξε. Αελ ηνλ άθεζε ζηηγκή λα εξεκήζεη. ΢ε θάζε ζπλάληεζε ζην ζπίηη ή ζην καγαδί ηνπ έζεηε πηεζηηθά ην ίδην ζέκα: - Ση απνθάζηζεο παηέξα; Αελ άληεμε ηελ πίεζε. Βίδε ην πείζκα θαη ηελ απνθαζηζηηθφηεηά ηνπ. Κάπνηα ζηηγκή ππνρψξεζε θαη ηνπ είπε: - Πάξηε παηδί κνπ! Δζύ ζα ηελ παληξεπηείο, εζύ ζα ζεθώζεηο ηα βάξε. Δγώ βάξπλα πηα. Σα ρξόληα πέξαζαλ θη νη αληνρέο κνπ κεηώζεθαλ. Ίζσο ρξεηάδεηαη λ’ αλαιάβεηο ζην καγαδί κεγαιύηεξεο επζύλεο. Αελ έραζε θαζφινπ ζηηγκή. Πήγε ζηνλ έκπνξα πνπ εξγαδφηαλ ε Υξπζνχια θαη ρσξίο εηζαγσγή ηεο είπε: - Δληάμεη! Ο παηέξαο κνπ ζπλαίλεζε γηα ζέλα. Πεο ηε κάλα ζνπ όηη αύξην ην βξάδπ ζα έξζσ ζην ζπίηη ζνπ λα ζε δεηήζσ. Έθαλα ό,ηη κνπ είπεο θαη θαληάδνκαη όηη ηα λέα ζα ζε ραξνπνηήζνπλ. Υξπζνύια είκαη απνθαζηζκέλνο, λα ην μέξεηο θαη πάξ’ ην απόθαζε. Θα δήζνπκε καδί θαη ζνπ ππόζρνκαη όηη ζα ζε θάλσ επηπρηζκέλε! Σεο άιιεο ηεο ήξζε ηακπιάο! ΢ηελ πξψηε θνξά πνπ ζπδήηεζαλ δελ θαηάιαβε πφζν ζνβαξά ηεο κηινχζε ν Ώληξέαο. Σψξα φκσο ν θφκπνο έθηαζε ζην ρηέλη θαη έπξεπε λα ην αθνκνηψζεη. Ήδε είρε ελεκεξψζεη ηε κάλα ηεο γηα ηελ πξψηε ζπλάληεζε. Βθείλε ηελ είρε πξνεηδνπνηήζεη: - Πξόζεμε θνξίηζη κνπ κε ζέιεη λα παίμεη καδί ζνπ. Δζύ θαιά θέξζεθεο. Να ζε ξσηήζσ όκσο θάηη. Πεο όηη απηόο ην ελλννύζε. Θα ηνλ ήζειεο γηα άληξα ζνπ; - Κνίηα κάλα, Δπθαηξία γηα κεγάιεο αγάπεο δελ είρα. Σε ζέζε καο ηελ μέξσ θαη δελ πεηάσ ζηα ζύλλεθα. Ο Αληξέαο θαίλεηαη θαιό θη εξ14

γαηηθό παηδί. Μ’ αξέζεη. Γελ κπνξώ λα πσ πσο ηνλ αγαπώ, αιιά έρνπκε κπξνζηά καο ην κέιινλ. Πόζνη θαη πόζνη γάκνη κε πξνμεληό δελ πήγαλ θαιά; Γηαηί λα κελ πάεη θαιά θαη ζηελ πεξίπησζή καο; Σψξα ήξζε ε ψξα ηεο αιήζεηαο. Σνπ κίιεζε κε ζνβαξφηεηα θαη είπε: - Άθνπ Αληξέα. Απηά ηα πξάγκαηα είλαη ζνβαξά θαη αθνξνύλ ηελ ππόινηπε δσή καο. Δγώ ην ζθέθηεθα θαη δέρνκαη λα ζπλδέζσ ηε δσή κνπ καδί ζνπ. Διπίδσ θαη εθ κέξνπο ζνπ λα ππάξρεη ε ίδηα ζνβαξόηεηα. - Μα Υξπζνύια κνπ, εγώ μεθίλεζα ην ζέκα, εγώ έπεηζα ηνλ παηέξα κνπ λα καο δώζεη ηελ επρή ηνπ θη εγώ πην πνιύ από ζέλα ζέισ λα γίλεηο γπλαίθα κνπ. ΢νπ δίλσ όξθν ζηελ Παλαγηά θη όπνπ αιινύ ζέιεηο, όηη ζα πξνζπαζήζσ κ’ όιεο κνπ ηηο δπλάκεηο λα θαλώ αληάμηνο ησλ πξνζδνθηώλ ζνπ. - Δληάμεη Αληξέα ζα ζε πεξηκέλνπκε. Αύξην ην βξάδπ είπεο; ………………………………………………………………………………… Σα πξάγκαηα πήξαλ ην δξφκν ηνπο θαη ζχληνκα έγηλε ν γάκνο. Σν λπθηθφ ην έξαςε ε κάλα ηεο. Δ Υξπζνχια ήηαλ απνθαζηζκέλε λα θεξδίζεη ην πξνζσπηθφ ηεο ζηνίρεκα θη αθνζηψζεθε ζην ζηφρν ηεο. Δ πξνηεξαηφηεηα ήηαλ λα γλσξηζηεί κε ηνλ Ώληξέα. Δ πξψηε λχρηα ηνπ γάκνπ δελ πεξηιάκβαλε θάηη ζπληαξαθηηθφ, αιιά κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ ηα πξάγκαηα είραλ βειηησζεί. Καη ππήξρε πνιχο θαηξφο κπξνζηά ηνπο. Μεηά θέξδηζε ην ζεβαζκφ ηνπ πεζεξνχ ηεο θάηη, πνπ ν ίδηνο ην εμνκνινγήζεθε ζην γην ηνπ. Δ Υξπζνχια ήδε δνχζε ζην παηξηθφ ηνπ Ώληξέα θαη γηα πξαθηηθνχο ιφγνπο. Να πξνζέρεη ηνλ πεζεξφ, πνπ είρε απνζπξζεί απφ ην καγαδί θαη είρε ζρεδφλ θιεηζηεί ζην ζπίηη.

4. Η νηθνγέλεηα κεγαιώλεη Μεηά ην γάκν ηα παηδηά ήξζαλ επαλσηά. Σν έλα πίζσ απφ ην άιιν, κέζα ζε δηάζηεκα κφλν ηξηψλ εηψλ. Ώλάζα δελ πξφθηαζε λα πάξεη ε θαθνκνίξα. Σν έλα πίζσ απ’ ην άιιν. Σξεηο θφξεο! Δ Φεβξσλία, πνπ ηηκήζεθε κε ην φλνκα ηεο πεζεξάο ηεο. Ώπηή είρε ήδε πεζάλεη. Ώξγφηεξα ε πξσηφηνθε ην έθαλε Φνίβε γηαηί ην Φεβξσλία ήηαλ πνιχ κπαλάι θαη ζην ζρνιείν αθνπγφηαλ ιίγν αζηείν απφ ηηο ζπκκαζήηξηεο ηεο. Ο κπακπάο ζηξαβνκνπηζνχληαζε γηα ηελ αιιαγή, αιιά ηειηθψο ζπκβηβάζηεθε, αθνχ θη απφ άιιεο αθνξκέο είρε αξρίζεη λα ζπλεζίδεη φηη ην πείζκα ησλ θνξηηζηψλ μεπεξλνχζε ηηο δηθέο ηνπ αλαζηνιέο. Δ δεχηεξε θφξε πήξε ην φλνκα ηνπ αδηθνρακέλνπ αγαπεκέλνπ παηέξα ηεο: Νηθνιέηα. ΢χληνκα απηή ην έθαλε Νίθε θη ε επηβνιή ηνπ ηψξα ήηαλ πην εχθνιε απφ ηελ πξψηε θνξά. Δ ηξίηε θαη ζηεξλή βαπηίζηεθε Θενδψξα πνπ ακέζσο έγηλε Νηφξα. ΐέβαηα ζχζζσκε ε νηθνγέλεηα ηελ θψλαδε: Σν Νηνξάθη. Κη απηφ ηειηθά ηεο έκεηλε. Πήξε ην φλνκα ηνπ πεζεξνχ ηεο, πνπ αθφκα δνχζε, αιιά ζε πξνρσξεκέλε ειηθία θαη κε θινληζκέλε ηελ πγεία ηνπ, κηα αθφκα ππνρξέσζε γηα ηε Υξπζνχια πνπ αγφγγπζηα ηελ αζθνχζε. Απζηπρψο κεηά ιίγν θαηξφ έθπγε απ’ ηε δσή θη έηζη ν Ώληξέαο δελ είρε θαλέλαλ ζηελφ ζπγγελή απφ ηε δηθή ηνπ αξρηθή νηθνγέλεηα. Σελ πξσηνβνπιία ηελ πήξε ν ίδηνο: - Σώξα δελ ρξεηάδεηαη ε κάλα ζνπ λα κέλεη κόλε ζην παηξηθό ζαο. Μπνξεί λα κεηαθέξεη όια ηα πξάγκαηά ζαο εδώ. Σν ζπίηη είλαη κεγάιν θαη καο ρσξάεη όινπο. Ζ κάλα ζνπ κπνξεί λα ζε βνεζάεη θαη ζην κέιινλ ειπίδσ λα ρξεηαζηεί πεξηζζόηεξν. Σν δηθό ηεο ζπίηη κπνξεί λα ην θάλεη όηη ζέιεη. Ζ δηθή κνπ άπνςε είλαη λα ην λνηθηάζεηε θαη λα έρεη έλα εηζόδεκα. Δ Υξπζνχια ηνλ άθνπζε πξνζεθηηθά θαη βξήθε ινγηθέο ηηο πξνηάζεηο ηνπ. Ώκέζσο ηνπ απάληεζε:

- ΢πκθσλώ Αληξέα καδί ζνπ. Θα ζπλελλνεζώ κε ηε κάλα κνπ θη αλ ζπκθσλεί θη απηή ζα ηελ θέξσ θνληά καο. Ζ βνήζεηά ηεο κνπ είλαη απαξαίηεηε. Σόζν θαηξό πεγαηλνέξρεηαη θάζε κέξα. Καη γηα εθείλε θαη γηα κέλα ζα είλαη ιύηξσζε. Ώπηφ θη έγηλε. ΋ιε ε νηθνγέλεηα καδεχηεθε ζην παηξηθφ ηνπ Ώληξέα θη απηφ ηα ππφινηπα ρξφληα ζα ήηαλ ην ζπίηη ηνπο. Μεγάιε ήηαλ ε επηζπκία θαη ησλ δπν λα θάλνπλ έλα ηέηαξην παηδί. Ο Ώληξέαο ήζειε δηαθαψο λα βγεη ην αγφξη. ‘Ήηαλ ηφζν δηαδεδνκέλε ε αληίιεςε φηη θάζε νηθνγέλεηα πξέπεη λα έρεη ην «δηάδνρν» ηεο. Κη ν άληξαο ηεο, παξαδνζηαθφο Έιιελαο, δελ κπνξνχζε λ’ απνηειέζεη εμαίξεζε. Καη ε ίδηα ήζειε ηέηαξην παηδί γηα λα πάξεη η’ φλνκα ηεο κάλαο ηεο, πνπ ηφζν πνιχ αγαπνχζε θη ήμεξε απφ πξψην ρέξη ηα βάζαλα πνπ είραλ ηχρεη ζηε δσή ηεο. ΋κσο παξά ηηο «θηιφηηκεο» πξνζπάζεηέο ηνπο ε επηηπρία δελ ήξζε. Ο ζπφξνο δε θχηξσλε κε ηίπνηα. Λεο θαη – απφ κηα ζηηγκή θαη πέξα - ε κήηξα ηεο δηπινκαληαιψζεθε θαη δελ άλνηγε παξ’ φιεο ηηο πξνζπάζεηεο πνπ έθαλαλ. Έηζη κεηά απφ εχινγν ρξφλν ην πήξαλ απφθαζε. Σα παηδηά ηνπο ζα ήηαλ ηξία. Δ Φνίβε, ε Νίθε θαη ην Νηνξάθη. ΢ηελ αλαηξνθή ησλ παηδηψλ ζεκαληηθφ ξφιν έπαημε θη ε κάλα ηεο πνπ ζήθσζε ην κεγαιχηεξν βάξνο ησλ θαζεκεξηλψλ ππνρξεψζεσλ. Δ Υξπζνχια πξφηεηλε ζηνλ άλδξα ηεο λα βνεζήζεη ζην καγαδί. Έζησ κφλν ζην ηακείν, αιιά ζην ζέκα απηφ, ζπλάληεζε ηελ θάζεηε αληίδξαζε ηνπ: - ΢ε θακηά πεξίπησζε! Απηό λα ην μεράζεηο. Δζύ ζα είζαη ε αξρόληηζζα ηνπ ζπηηηνύ καο. Υξπζνύια, ηα παηδηά θαη ηα κάηηα ζνπ. Γηα ην καγαδί ζα πάξσ ππάιιειν, αλ ρξεηαζηώ γηα λα κε βνεζάεη.

5. Η αλαηξνθή ησλ παηδηώλ Βίλαη παξάμελν θξνχην ν ρξφλνο, αγαπεηέ κνπ! Γηα θάπνηνπο πεξλάεη ζαλ αλάιαθξν θηεξφ, πνπ θιπδσλίδεηαη κε ην πην αλεπαίζζεην αγέξη, ελψ γηα άιινπο είλαη βαξίδη πνπ ηνπο θξαηάεη αηρκάισηνπο. Άιινη βηάδνληαη λα πεξάζεη θη άιινη παηάλε θξέλν ειπίδνληαο ζηελ δηεχξπλζε ηεο παξνπζίαο ηνπο πάλσ ζηε γε. ΢ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπ έλαο άλζξσπνο αλαιψλεηαη ζε πνηθίιεο αζρνιίεο είηε γηαηί ην επηβάινπλ νη αλάγθεο είηε γηα λα γεκίζεη ην θελφ πνπ ζπλέρεηα ηνλ θπλεγάεη. Βδψ καο ελδηαθέξεη ε πξψηε πεξίπησζε. Οη αλάγθεο, βεβαίσο, έρνπλ κηα δηαβάζκηζε. Κάπνηεο είλαη πην βαξηέο θαη θάπνηεο πην ππεχζπλεο. Μφλν εθείλνο πνπ έρεη αλαζξέςεη παηδηά μέξεη απφ πξψην ρέξη ην βάξνο απηνχ ηνπ ηεξνχ θαζήθνληνο. Γλσξίδεη ηελ θνχξαζε πνπ απηή ε γιπθηά ππνρξέσζε ζπλεπάγεηαη. Βίλαη ελήκεξνο γηα ηε δηαξθή επαγξχπλεζε ζηελ νπνία πξέπεη λα βξίζθεζαη, ηηο αγσλίεο πνπ αδηάθνπα δεηο γηα ηηο παηδηθέο ηνπο αξξψζηηεο πνπ είλαη ζπρλέο θαη ηηο έγλνηεο γηα ηα πξψηα βήκαηα ζηε κφξθσζή ηνπο. Δ Υξπζνχια απφ λσξίο είρε μεθάζαξνπο ζηφρνπο γηα ηελ αλαηξνθή ησλ ζπγαηέξσλ ηεο. Υξήζηκν ζπκβνπιάηνξα είρε ηελ άμηα κάλα ηεο, κα θη ε ίδηα δηέζεηε θάηη πεξηζζφηεξν απ’ ηελ θνηλή ινγηθή. Κη απηφ ήηαλ ε αθνζίσζε. Βμαζθάιηζε ινηπφλ φινπο ηνπο φξνπο γηα ηελ πγεία, ηε ζσζηή δηαηξνθή, ηελ ηαθηηθή παξαθνινχζεζε απφ ηνλ παηδίαηξν θαη ηνλ νξζνδνληηθφ ηνπο, ηα πεξηνδηθά εκβφιηα θη φ,ηη άιιν πεξλνχζε απ’ ην κπαιφ ηεο ή κάζαηλε απφ κηα ηξίηε ζπκβνπιή πνπ ηελ έβιεπε ινγηθή. Κπξίαξρε έγλνηα ηεο ήηαλ λα κελ θάλεη αλάκεζα ηνπο δηαθξίζεηο. Να δηδάμεη ζηα παηδηά ηεο ηελ κεηαμχ ηνπο αιιειεγγχε θαη λα δηαηεξήζεη ζηαζεξή ηελ νηθνγελεηαθή ελφηεηα. Να ηνπο εκπλεχζεη ηελ αγάπε ζηνλ ζπλάλζξσπν, ηελ νκαδηθφηεηα θαη ηελ αλνηρηή καηηά ζηε γλψζε. Ώπφ ηνλ άλδξα ηεο είρε ην ειεχζεξν ζε θάζε πξσηνβνπιία ηεο. Με ηε ζεηξά πήγαλ ζην ίδην δεκφζην ζρνιείν ηεο γεηηνληάο ηνπο, Μαδί κε ηηο ίδηεο

δαζθάιεο άξρηζαλ ζην ζπίηη ηελ εθκάζεζε ησλ μέλσλ γισζζψλ. Έηζη νη φξνη ηεο αλαηξνθήο ηνπο δελ ήηαλ κφλν θξνληηζκέλνη. Ήηαλ πιήξεηο θαη παλνκνηφηππνη. Θα πεξίκελε έηζη θάπνηνο απηέο νη νκνηφηεηεο λα είλαη θπξίαξρεο θαη ζηνλ ραξαθηήξα ηνπο. Κη φκσο! ΢ηελ πξάμε δελ ήηαλ θαζφινπ έηζη ηα πξάγκαηα. Οη ραξαθηήξεο ησλ ηξηψλ θνξηηζηψλ παξνπζίαδαλ αμηνζεκείσηεο έσο ζεκαληηθέο δηαθνξέο, πνπ ζα εθδειψλνληαλ αλάγιπθα ζηε κειινληηθή ηνπο εμέιημε. Πνηα εμήγεζε ζα κπνξνχζε λα δψζεη θάπνηνο ζ’ απηφ ην γεγνλφο; Σν DNA ίδην, νη ζπλζήθεο δσήο θαη ηα ζηνηρεία ηεο αλαηξνθήο θαηά ην δπλαηφλ θνηλά! Σφηε; Σν εξψηεκα απφ κφλν ηνπ ηίζεηαη θη απαηηεί κηα ινγηθή εμήγεζε. Μία πιεπξά ηεο εξκελείαο βξίζθεηαη ζην γεγνλφο φηη ε θιεξνλνκηθφηεηα είλαη έλα θαηλφκελν πην ζχλζεην θαη πνιχπινθν απ’ φηη αξρηθά ζα λφκηδε θαλείο. Σν DNA κεηαθέξεη ζηνηρεία γελλεηφξσλ, πνιιψλ γελεψλ πίζσ θαη ζην θάζε μερσξηζηφ άηνκν, ε δνζνινγία ησλ ζηνηρείσλ πνπ θιεξνλνκείηαη είλαη ινγηθφ λα πνηθίιιεη. Ώπηφ είλαη ην έλα ζηνηρείν, πνπ ίζσο εμεγεί ην ζέκα. Ώιιά φρη θαη ην κφλν. Μέζα ζην ίδην πεξηβάιινλ θάζε άηνκν ζέιεη λα δείμεη ηελ ηδηαηηεξφηεηα ηνπ, ηα εηδηθά ραξαθηεξηζηηθά εθείλα πνπ ζα ην μερσξίζνπλ απφ ην δηπιαλφ ηνπ. Ώπηή ε απζφξκεηε ζηελ αθεηεξία ηάζε, ζηγά-ζηγά ελζσκαηψλεηαη ζαλ κφληκν ραξαθηεξηζηηθφ, ζπληζηά απηφ πνπ κε γεληθνχο φξνπο νλνκάδνπκε ραξαθηήξα ηνπ αλζξψπνπ ή ηδηαίηεξν ρνχη. Κπξίαξρν ζηνηρείν αμηνιφγεζεο ελφο αλζξψπνπ είλαη ν ραξαθηήξαο ηνπ. Άηνκα απφ φινπο ηνπο ηδενινγηθνχο ρψξνπο, απφ φιεο ηηο ζξεζθεπηηθέο δνμαζίεο, ζε φια ηα κήθε θαη πιάηε ηεο νηθνπκέλεο, απφ φια ηα δηάθνξα κνξθσηηθά επίπεδα, κπνξεί λα είλαη άγγεινη επί ηεο γεο ή αληίζεηα άμηα παηδηά ηνπ δηαβφινπ. Πνηα είλαη φκσο ηα ζηνηρεία πνπ θαζνξίδνπλ ή δηακνξθψλνπλ ην ραξαθηήξα ελφο αλζξψπνπ; Πνηα απφ απηά είλαη θιεξνλνκηθά κε ηε γέλλεζε θαη πνηα απνθηήζεθαλ ζηε πνξεία; Πνηνο παξάγνληαο θαζνξίδεη ην πνζνηηθφ θαη ην πνηνηηθφ πεξηερφκελν ηεο θάζε πεξίπησζεο; Έρεη παξαηεξεζεί φηη αδέιθηα κεγαισκέλα ζηηο ίδηεο - θαηά ην δπλαηφλ - ζπλζήθεο έρνληαο ηηο ίδηεο θιεξνλνκηθέο θαηαβνιέο παξνπζηά19

δνπλ αμηφινγεο έσο ζεκαληηθέο δηαθνξέο ραξαθηήξα θαη αληηδξάζεσλ πάλσ ζην ίδην πξφβιεκα. Ίζσο, φπσο ήδε αλαθέξζεθε, απηφ λα έρεη ηελ εμήγεζή ηνπ ζηελ ελζηηθηψδε αληίδξαζε ηνπ θάζε κέινπο λα δηακνξθψζεη ηε δηθή ηνπ μερσξηζηή πξνζσπηθφηεηα. ΢ηελ πξνθαλή πξνζπάζεηα λα μερσξίζεη, λα δηαθνξνπνηεζεί απφ ην άιιν ζηγά- ζηγά δεκηνπξγεί επίθηεηα λέα ραξαθηεξηζηηθά πνπ κε ηελ επαλάιεςε γίλνληαη κφληκα ρνχγηα ηνπ ΋κσο, ζέιεη δε ζέιεη, κεηαθέξεη κε ηε γέλλεζε ζην θχηηαξφ ηνπ ραξαθηεξηζηηθά θαη ηδηφηεηεο, πνπ φζν θη αλ ηηο θξχβεη θαη ηηο θαηαπηέδεη κέζα ηνπ, ππάξρνπλ δνπλ θη αλαπλένπλ θάησ απφ ηελ επηδεξκίδα ηνπ, θαη κε ηελ πξψηε επθαηξία βξίζθνπλ ηελ θαηάιιειε ζηηγκή λα εθδεισζνχλ. Βίλαη ραξαθηεξηζηηθά θαηαγεγξακκέλα ζην DNA ηνπ θαη κε ηε πξψηε επθαηξία, κε ην πξψην θχζεκα ηνπ αγέξα ζα εθδεισζνχλ. Καζήθνλ κηαο πνιηηείαο είλαη λα πξνζθέξεη ζην κέινο ηεο ηελ παηδεία εθείλε πνπ ζα κεγηζηνπνηήζεη ηα ζεηηθά θιεξνλνκηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θαη λα ειαρηζηνπνηήζεη ηηο αξλεηηθέο θαηαβνιέο πνπ ππάξρνπλ θη αλ είλαη δπλαηφλ λα ηηο θξαηήζεη κνλίκσο ελ ππλψζεη. Δ κεγάιε θφξε, ε Φνίβε, είρε κηα έπαξζε, κηα ζηγνπξηά. Αηεθδηθνχζε εμαξρήο κεγαιχηεξν κεξίδην ζηα δηθαηψκαηα, σο πξσηφηνθε, απφ ηηο δπν άιιεο. Δ δεχηεξε, ε Νίθε ήηαλ πάληα νλεηξνπαξκέλε, ιίγν αιαθξνΎζθησηε θαη ην κπαιφ ηεο ζπλερψο θάπνπ ηαμίδεπε. ΢πλαηζζεκαηηθή ζην έπαθξν, ζα ηεο θφζηηδε πνιχ ζην κέιινλ. Δ ηξίηε θαη κηθξφηεξε ήηαλ ε πην πξνζγεησκέλε. Βίρε πξαθηηθφ κπαιφ θαη ηα ρέξηα ηεο «έπηαλαλ». Μπνξνχζε λα ρεηξηζηεί θη αθφκα λα ιεηηνπξγήζεη θάζε ειεθηξηθή ζπζθεπή πνπ δηέζεηε ην ζπίηη. Κη φρη κφλν. Κάπνηα ζηηγκή ζπλέβε απηφ πνπ ηάξαμε πνιχ ηε Υξπζνχια. Έραζε ηε κάλα ηεο! Ξαθληθά θαη ρσξίο θακηά πξνεηδνπνίεζε. Έπεζε ην βξάδπ γηα χπλν θαη ην πξσί δελ μχπλεζε. Έηζη αζφξπβα έθπγε, φπσο αζφξπβα έδεζε θη φιε ηε δσή ηεο. ΋κσο πάληα ήηαλ παιηθάξη! Εδηαίηεξα ζηα δχζθνια ρξφληα ησλ θπλεγεηψλ θαη ηεο θπιαθήο Με ηφζα θαη ηφζα πξνβιήκαηα. Ώο είλαη θαιά ν παηέξαο ηεο, πνπ πνηέ δελ ηνπο θφξησζε κε ηα βάζαλα πνπ πέξαζε απφ ηνπο «ζπληξφθνπο» ηνπ.

Έηζη ζηε κάλα θαη ηελ θφξε έκεηλε κηα ξνκαληηθή εηθφλα γηα ηελ παξάηαμε ηεο Ώξηζηεξάο, εθεί πνπ «αλήθε» θη παηέξαο. Αελ ήηαλ θη ε κφλε ςεπδαίζζεζε ζηε δσή ηνπο. ΢ε θάπνηεο απφ ηηο εθινγηθέο αλακεηξήζεηο πνπ έγηλαλ ηα επφκελα ρξφληα ε Υξπζνχια είπε ηα πξψηα «αζψα» ςέκαηα ζηνλ άληξα ηεο, πνπ πξαγκαηηθά αγαπνχζε θαη ζ’ φιεο ηηο άιιεο εθδειψζεηο πάληα ηηκνχζε. Φήθηζε θξπθά ηελ αξηζηεξά, ελψ ηεο ήηαλ γλσζηφ φηη ν άληξαο ηεο ςήθηδε απφ παξάδνζε, αιιά θη αληίιεςε ηε ζπληεξεηηθή παξάηαμε. Σν έθαλε ζαλ έλα είδνο ηηκήο ζηε κλήκε ηνπ αγαπεκέλνπ παηέξα ηεο. ΢ην κφλν πνπ είρε νκνινγήζεη ην ακάξηεκά ηεο ε Υξπζνχια, ήηαλ ε κάλα, πνπ εθείλε έηζη θη αιιηψο ςήθηδε αξηζηεξά. Με ηε κάλα ηεο είραλ αλνηρηή θαη κφληκε επηθνηλσλία επί παληφο ζέκαηνο. Σελ θξαηνχζε ελήκεξε γηα θάζε δήηεκα, αθφκα θαη γηα ζέκαηα ηεο θξεβαηνθάκαξάο ηεο, γηαηί πάληα ε γλψκε ηεο ήηαλ ρξήζηκε θαη ιπζηηειήο. Σψξα ε αηθλίδηα απψιεηα ήηαλ έλα ρηχπεκα γηα ηελ ίδηα απφ πνιιέο απφςεηο. Έραζε ηνλ ζπκβνπιάηνξα θαη ζηήξηγκά ηεο, αιιά θαη έλα απνηειεζκαηηθφ ρέξη πνπ γηα ρξφληα ηελ βνεζνχζε λα αλαζηήζεη ηηο θφξεο, ελψ ζπγρξφλσο είρε ζπκβνιή ζην θαζεκεξηλφ λνηθνθπξηφ. Ώπψιεηα ήηαλ θαη γηα ηα παηδηά, πνπ ππεξαγαπνχζαλ ηελ κνλαδηθή άιισζηε - γηαγηά πνπ γλψξηζαλ. Ο άληξαο ηεο εμαξρήο ηελ εθηηκνχζε θαη ήμεξε πφζν ζεκαληηθή ήηαλ ε ζπκβνιή ηεο ζηε ζσζηή ιεηηνπξγία ηνπ ζπηηηνχ θαη ηελ αλαηξνθή ησλ παηδηψλ.

6. Ο Αληξέαο Ώξαγκέλνο ζηελ πνιπζξφλα, ν Ώληξέαο απνιάκβαλε ηνλ ηνχξθηθν θαθέ ηνπ κε αξαηέο θαη δηζηαθηηθέο ηδνχξεο. Δ πξσηλή πγξαζία είρε απφ ψξα ππνρσξήζεη θαη ν γιπθφο ήιηνο είρε θάλεη ην ζαχκα ηνπ γηα κηα αθφκα θνξά. Έλησζε πσο κπνξεί λα βγάιεη ην παλσθφξη πνπ ζηελ αξρή, ηνπ ήηαλ απαξαίηεην. Υνπδνχξη θαη ξαράηη! Ώρ ηη σξαία! Βπηπρηζκέλνο θαη γεκάηνο. ΢ήκεξα ήηαλ Κπξηαθή θαη ηα καγαδηά ζα έκελαλ φιε ηελ εκέξα θιεηζηά. Δ δηθηά ηνπ κέζα ζπγχξηδε θη είρε βάιεη ζην θνχξλν ην θπξηαθάηηθν γηνπβεηζάθη. Οη θφξεο απφ λσξίο είραλ θχγεη γηαηί είραλ κε ην ζρνιείν εθθιεζηαζκφ. Έηζη επηθξαηνχζε ζην ρψξν κηα αζπλήζηζηε εζπρία. ΢πλήζσο ζ’ φιν ην ζπίηη αθνχγνληαλ νη θσλέο ησλ παηδηψλ πνπ έπαηδαλ ζηα δσκάηηα θαη ζηελ επξχρσξε απιή. Σψξα κφλν ιίγα θειαεδίζκαηα πνπιηψλ θαη ν καθξηλφο ζφξπβνο ηνπ δξφκνπ πνπ βξηζθφηαλ ζην κπξνζηηλφ κέξνο ηνπ ζπηηηνχ ζπάδαλε, φρη φκσο ελνριεηηθά, ηε ζησπή. Εδαληθέο ζπλζήθεο γηα αλαπφιεζε. Πψο πέξαζαλ, αιήζεηα, ηα ρξφληα! Σειηθά ήηαλ πνιχ ηπρεξφο ζηε δσή ηνπ. ΐέβαηα ν πξψηνο αξηζκφο ηνπ ιαρείνπ, εθηφο ζπλαγσληζκνχ, ήηαλ ε Υξπζνχια ηνπ! ΋κσο λα πνχκε θαη ηνπ ζηξαβνχ ην δίθαην. Ώπηφο ηελ δηεθδίθεζε, απηφο θαη ηελ θέξδηζε. Σα πξάγκαηα δελ ήξζαλ απφ κφλα ηνπο, θχξηε. Άμηδε, γηαηί ηνλ έθαλε επηπρηζκέλν. Σνλ θάιπςε πιήξσο σο άληξα θαη ηνπ έδσζε ηξεηο φκνξθεο θφξεο! Γηαηί λα θνηηάμεη ζε άιιν θνχξλν γηα ςσκί φηαλ ζην ζπίηη είρε ην θαιχηεξν παληεζπάλη; Δ θπξά Υξπζνχια ηνλ ελέπλεπζε θαη ηνπ έδσζε ηελ ψζεζε λα αλνίμεη ηελ επηρεηξεκαηηθή ηνπ δξαζηεξηφηεηα. ΐέβαηα δελ μεθίλεζε απ’ ην ηίπνηα, αιιά ηψξα κε ηξεηο θφξεο ηα έμνδα απμήζεθαλ, φπσο θαη νη αλακελφκελεο κειινληηθέο ππνρξεψζεηο. Μεξηθέο λέεο επελδχζεηο ηνπ πήγαλ πνιχ θαιά θαη απγάηηζε δεφλησο ηελ αξρηθή παηξηθή θιεξνλνκηά. Δ γπλαίθα ηνπ έδσζε ηηο θαιχηεξεο ζπκβνπιέο. Κπξίσο, λα κελ απμήζεη άλεπ ιφγνπ θη αηηίαο, ηνλ φγθν ησλ εξγαζηαθψλ ππνρξεψζεσλ. Να πεξηζζεχεη ρξφλνο πνπ λ’ αθηεξψλεη ζηελ νηθνγέλεηα θαη ηνλ εαπηφ ηνπ. Να κελ ηαιαηπσξείηαη γηαηί ηνπο είλαη αλαληηθαηάζηαηνο. 22

Γηα ην κέιινλ, φηαλ ζα κεγαιψζνπλ ηα θνξίηζηα θη αξρίδνπλ λα δεκηνπξγνχλ ηηο δηθέο ηνπο νηθνγέλεηεο, ζα έπξεπε λα έρνπλ κηα ζηέγε. Γηα λα κελ ζθνξπηζηνχλ θξφληηζε λ’ αγνξάζεη ην δηπιαλφ ειεχζεξν νηθφπεδν. Βδψ αξγφηεξα ζα ρηίζεη ηα ζπίηηα ηνπο. Έλαλ φξνθν γηα ηελ θάζε κηα. Ο άλζξσπνο κεξηθέο θνξέο μερληέηαη φηη είλαη ζλεηφ πιάζκα. ΢ρεδηάδεη θαη θάλεη πξνγξάκκαηα γηα ην κέιινλ ιεο θη είλαη αζάλαηνο. Μηα θξπθή, αιιά κε νκνινγεκέλε πίθξα ηνπ έκεηλε πνπ δελ είρε έλα αγφξη, σο δηάδνρν, αιιά θαζψο ηα ρξφληα πεξλνχζαλ ακβιχλνληαλ απηέο νη ζπκβαηηθφηεηεο θαη νη φκνξθεο θφξεο ηνπ θάιππηαλ επαξθψο απηήλ ηελ έιιεηςε. Σν κφλν πνπ ζθίαδε ην ηνπίν ήηαλ ν ρξφλνο πνπ αδπζψπεηνο θπινχζε θαη δπζηπρψο άθελε ηα ζεκάδηα πάλσ ηνπ. ΢’ απηφ, δπζηπρψο, δελ κπνξνχζε λα αληηηάμεη θακηά άκπλα. Ήηαλ ε θπζηθή πνξεία ησλ πξαγκάησλ, αιιά θαη πάιη ηνπ θαθνθαηλφηαλ. - Γηαηί, ζεέ κνπ, λα πεξλάεη έηζη γξήγνξα ε δσή; Γηαηί ηώξα πνπ όια κνπ πάλε δεμηά λα κελ πξνθηάζσ λα δήζσ ηηο ραξέο ησλ παηδηώλ κνπ, ηα εγγνλάθηα πνπ αζθαιώο ζα θέξεη ν ρξόλνο; Καζψο νη θφξεο κεγάισλαλ άξρηδαλ θαη ηα πξνβιήκαηα λα αθνινπζνχλ ηελ πνξεία ηνπο. Έηζη φκσο δε γίλεηαη πάληα; Σνλ, εθ ηνπ ζχλεγγπο έιεγρν φισλ, ηνλ είρε κ’ εκπηζηνζχλε αθήζεη ζηα ρέξηα ηεο γπλαίθαο ηνπ θαη κέρξη ηψξα δελ ηνπ είρε αλαθέξεη θάηη άμην ηδηαίηεξεο αλεζπρίαο. Ώπηέο ήηαλ πνιχ ραδηάξεο. Ήμεξαλ πφζν ηηο αγαπνχζε θαη ην εθκεηαιιεχνληαλ ζην έπαθξν. Αελ άληερε λα αξλεζεί θάπνηα επηζπκία ηνπο. Δ Υξπζνχια ηνπ έθαλε ζπρλά παξαηεξήζεηο: Μελ ηηο θαθνκαζαίλεηο κσξέ Αληξέα! ΢ην ηέινο ζα ηξέρνπκε θαη δε ζα θηάλνπκε! Ήμεξε φηη έρεη δίθην, αιιά πψο λα πεηο φρη ζηηο καιαγαληέο ηνπο; Εδηαίηεξα ζηελ ηειεπηαία, ην Νηνξάθη ηνπ. ΋ρη γηαηί είρε η’ φλνκα ηνπ παηέξα ηνπ. Ήηαλ ε κηθξφηεξε θαη πην ηθαλή ζηα πξαθηηθά ζέκαηα. Ώπηφ ηνπ άξεζε γηαηί ηαίξηαδε ζην ραξαθηήξα ηνπ: Απηή, Υξπζνύια κνπ, κπνξεί λα γίλεη ν θαιύηεξνο κάζηνξαο ζηελ πηάηζα! - Τδξαπιηθό ζα ην θάλνπκε ην θνξίηζη καο Αληξέα κνπ; - ΋ρη βξε γπλαίθα! Σν θνξίηζη ζα ζπνπδάζεη, όπσο θαη νη άιιεο. Αιιά, ζα ήηαλ ληξνπή λνκίδεηο θάηη ηέηνην;

7. Η Φνίβε Ώκάλ πηα! Μέρξη πφηε ε κάλα ζα ειέγρεη θάζε βήκα ηεο. Βπηηέινπο θηάλεη! Έγηλε κεγάιε θνπέια πηα. Φέηνο άιισζηε πήγε γπκλάζην. Οη δηθνί ηεο ηελ αληηκεησπίδνπλ ζαλ λα είλαη αθφκα παηδάθη. Ίζσο λα είλαη παηδάθηα νη αδειθέο ηεο, πνπ αθφκα είλαη ζην Αεκνηηθφ. ΋ρη φκσο θαη ε ίδηα. Ξερλάλε φηη είλαη ε κεγαιχηεξε; Ώο ηελ επρή πηα! Χξίκαζε ν ρξφλνο λα θάλεη ηελ επαλάζηαζή ηεο, λα δεηήζεη δηθαηψκαηα θαη ζεβαζκφ ζην πξφζσπφ ηεο. Βδψ, ζην λέν ζρνιείν, ε Φνίβε έρεη ηελ επθαηξία ηεο δσήο ηεο. Τπάξρνπλ άθζνλα θη φκνξθα κεγαιχηεξα απ’ απηήλ αγφξηα θαη κπνξεί λα ξίμεη ηα δίρηπα ηεο, φπνπ θη φπσο επηζπκεί. Οη επηινγέο είλαη κπφιηθεο θαη ην θαιχηεξν βξίζθεηαη ζην γεγνλφο, φηη δελ είλαη θνληά νη άιιεο αδειθέο λα ηελ ζπηνπλάξνπλ ζηε κάλα ηεο. Σν Νηνξάθη; Έρεη ηελ θαθή ζπλήζεηα θάζε θνξά ηεο ηα μεξλάεη φια κε ην λη θαη κε ην ζίγκα. Ώρ ηη σξαία! Ο ρψξνο φινο ήηαλ δηθφο ηεο. Έλα ςειφ αγφξη απ’ ηελ Σξίηε ηάμε - Λεφ ηνλ ιέλε, απφ Λεσλίδαο - κε φκνξθα ππθλά καιιηά πνπ ηνπ ζθεπάδνπλ ηα κάηηα, ηεο ρηχπεζε ακέζσο ην κάηη κε ην πξψην θαη βάιζεθε λα ηνπ κηιήζεη ζηελ πξψηε επθαηξία. Αελ ήηαλ θη ν κφλνο! ΢ην άιιν ηκήκα έλα μαλζνκάιιηθν αγφξη θάζε θνξά πνπ ηνλ έβιεπε ζην πξναχιην αλαζηαησλφηαλ. Ση παξάμελν! Σελ έπηαλε έλα ηξέκνπιν. Έλησζε κηα παξάμελε αλαζηάησζε, ηφζν πνπ άθνπγε δπλαηά ηνπο ρηχπνπο ηεο θαξδηάο ηεο. Ώο ην θαιφ! Βδψ ζε ζέισ Φνίβε. Πνηνλ απφ ηνπο δπν ζα πξνηηκήζεη; Αχζθνιν λ’ απνθαζίζεη. Σν άθεζε γη αξγφηεξα. Σψξα αο αληρλεχζεη ην έδαθνο θαη βιέπνπκε. Πψο ηνλ ιέλε ηνλ δεχηεξν; Αελ έραζε θαηξφ. Με ηελ πξψηε επθαηξία ηνπ ρψζεθε: - Αγόξη γεηα ζνπ. Δίκαη ε Φνίβε, Δζέλα πσο ζε ιέλε; Ο λεαξφο γχξηζε θαη ηελ θνίηαμε. Βίδε κηα κηθξή, αιιά ελδηαθέξνπζα θαηζνχια. Καζαξφ πξφζσπν, φκνξθα θαζηαλά κάηηα, πξνζεθηηθά ληπκέλε, ίζσο κε θιαζζηθφ ζηπι, κε φκνξθα ρηεληζκέλα καιιηά. Βίρε πξννπηηθέο, αιιά θαη ηψξα αθφκα ήηαλ θαγψζηκε!

- Σάθε κε ιέλε. Από Παλαγηώηε. Γηαηί όκσο ξσηάο; - Θα ήζεια Σάθε λα γίλνπκε θίινη! - ΢ε πνηα ηάμε παο; - ΢ηε πξώηε. Φέηνο ήξζα ζην ζρνιείν. - Πξσηάθη είζαη; Φαίλεζαη όκσο κεγαιύηεξε. Πνηνπο θαζεγεηέο έρεηο ζην ηκήκα ζνπ; - Γελ ηνπο μέξσ όινπο αθόκα. ΢ηα καζεκαηηθά έρσ θάπνηνλ Αλησλίνπ. Μνπ θαίλεηαη ιίγν ζηξαβόμπιν, αιιά εγώ μέξσ πσο ζα ηνλ ηνπκπάξσ. - Σνλ είρα θη εγώ πέξζη. Έρεηο δίθην, ΋ιε ηε ρξνληά καο έβγαιε ην ιάδη ζε ηεζη θαη δηαγσλίζκαηα. Απζηεξόο ζαλ κπάηζνο. Με θόπν έβγαια ζην κάζεκά ηνπ έλα δσδεθάξη. Πώο είζαη βέβαηε όηη ζα ηνλ θαηαθέξεηο; - Άζην ζε κέλα απηό, Κάηη άιιν ζέισ λα ζνπ πσ. Σν ΢άββαην πνπ έξρεηαη ζα θάλσ πάξηη ζην ζπίηη κνπ. Θέιεηο λα έξζεηο; - Θα ην ήζεια Φνίβε, αιιά δελ κπνξώ. Έρεη ήδε θαλνληζηεί από ηε κάλα κνπ λα πάκε ΢αιακίλα. Δθεί είλαη ην εμνρηθό καο θαη ζα έξζεη θη ε αδειθή κνπ. Σν ΢άββαην βιέπεηο ζα θηάζεη ν κπακπάο. Παληξεύεηαη έλαο μάδειθνο ηνπ θαη καο ζέιεη όινπο παξόληεο. ΋κσο, λαη, ζα ήζεια λα είκαη. Γώζε κνπ ην ηειέθσλό ζνπ λα ζνπ πσ θαη ηηο δηθέο κνπ επρέο. Με ηελ επθαηξία γξάςε θαη ην δηθό κνπ. Έηζη άλνημε ην κεηαμχ ηνπο θαλάιη πνπ ζα είρε, ίζσο ζηελ πνξεία θάπνηα επεηζφδηα. ΍ξα λα ξίμεη αιινχ ηα δίρηπα ηεο. Αελ έραζε ρξφλν, ηνλ δηπιάξσζε θαη ηνπ ηα έξημε: - Λεό γεηα ζνπ! Σν ΢άββαην έρσ πάξηη ζην ζπίηη. Θέιεηο λα έξζεηο; - Ση πάξηη; - Έρσ ηα γελέζιηά κνπ, κσξέ! - Α! Δληάμεη ηόηε. Θα έξζσ. Σνπ έδσζε δηεχζπλζε θαη ηειέθσλν. Ώπφ κέζα ηεο κνπξκνχξηζε: - Θα δνύκε, Θα ζπκπεξηθεξζώ αλάινγα κε ηηο εμειίμεηο, Δίλαη λσξίο γη’ απνθάζεηο». Σν πάξηη είρε κεγάιε επηηπρία. Βλψ θάζε ρξφλν γηλφηαλ αληίζηνηρεο γηνξηέο θαη γηα ηηο ηξεηο θφξεο, θέηνο γηα πξψηε θνξά ε Υξπζνχια θη ν 25

άληξαο ηεο ζπλεηδεηνπνίεζαλ φηη ε κεγάιε ηνπο θφξε δελ είλαη πηα θνξηηζάθη, αιιά κηα θνπέια θη φηη ηα φξγαλα ζε ιίγν ζ’ άξρηδαλ λα παίδνπλ. Ώξθεηνί απ’ ηνπο θαιεζκέλνπο - επηινγή ηεο θφξεο ηνπο- ήηαλ πιένλ έθεβνη θαη ζηε Υξπζνχια ηδηαίηεξε εληχπσζε έθαλε ν Λεφ. Σεο θάλεθε κεγάινο θαη παξαηήξεζε ην ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ ηεο θφξεο ηεο γη’ απηφλ. ΢ίγνπξα ην θιεξη ηεο απ’ ην ζρνιείν. Να έρεη ην λνπ ηεο. Κάπνηα ζηηγκή πνπ ρηχπεζε ην ηειέθσλν, κέζα ζε πνιιέο άιιεο θνξέο, έηπρε λα ην ζεθψζεη ε ίδηα. Άθνπζε κηα λεαληθή θσλή - Γεηα ζαο! Μπνξώ λα κηιήζσ ζηε Φνίβε; - Πνηνο ηε δεηά; - Δίκαη ν Σάθεο. Πάκε ζην ίδην ζρνιείν. Θέισ λα ηεο πσ ηηο επρέο κνπ. - Βεβαίσο! Μηζό ιεπηό. Σελ ψξα πνπ ε Φνίβε κηινχζε ζην ηειέθσλν ε Υξπζνχια ηελ παξαηεξνχζε θη έβιεπε δσληαλά ηηο αιιαγέο, πνπ έρνπλ ζπκβεί. Σν βξάδπ ζην θξεβάηη πνπ μάπισζε κε ηνλ άληξα ηεο ηνλ ελεκέξσζε θαη ηνπ είπε ηηο αλεζπρίεο ηεο. Βθείλνο δελ έδεημε λα ζπκκεξίδεηαη ηνπο θφβνπο ηεο: - Έια ξε Υξπζνύια! Αθόκα είλαη κηθξνύιηα ηα θνξίηζηα καο!» - Μ’ απηό ην κπαιό λα θνηκάζαη, εζύ! Να δεηο πνπ ζε ιίγν ζα ρηππήζνπλ νη θακπάλεο! - Δζύ είζαη ζπλέρεηα θνληά ηνπο. Έρε, θπξά κνπ, ηνλ λνπ ζνπ. Γχξηζε απ’ ηελ άιιε θαη ζε ιίγν άθνπζε ηελ ήξεκε αλαπλνή ηνπ. Ώζψνο θη άκνηξνο επί ηνπ ζέκαηνο, θνηκήζεθε ακέζσο ζε αληίζεζε κ’ απηή πνπ παηδεχηεθε κε ηηο ζθέςεηο θαη ηνπο θφβνπο ηεο φηη ηα πξνβιήκαηα ηεο εθεβείαο έξρνληαη θη απηή πξέπεη λα έρεη ηνλ λνπ ηεο.

8. Η Νίθε Γηα κηα αθφκε θνξά, ε Νίθε κφλε θαη ζην δηθφ ηεο δσκάηην θιεηζκέλε, ζθεθηφηαλ ην πνίεκα πνπ πξηλ ιίγν είρε δηαβάζεη γηα πνιινζηή θνξά, αιιά πνπ θάζε θνξά ηεο έθεξλε ηελ ίδηα ζπγθίλεζε. Όλες ηις αγάπες ηις αγάπηζα πια, δεν έτφ ηίποηα’ άλλο ζκιάτηρο ή θφς να πλάζφ μες ζηη ζκέυη μοσ μέζα ζηην καρδιά θφηιά να βάλφ. Το διαβαηάρικο μεθύζι μέθσζα, μ’ έδειρε ηο πάθος ηο μεγάλο. Σν βηβιίν είρε πέζεη ηπραία ζηα ρέξηα ηεο. Σν είρε αλαθαιχςεη θάπνηα ζηηγκή ζηε απνζήθε ηνπ παηξηθνχ ηεο ζπηηηνχ κε ηελ πεξηέξγεηα θαη ην εξεπλεηηθφ έλζηηθην πνπ απφ κηθξή ηε ραξαθηήξηδε. Άξρηζε λα ην μεθπιιίδεη. Ήηαλ κηα ζπιινγή πνηεκάησλ ηνπ Κσζηή Παιακά, θηηξηληζκέλν απ’ ην ρξφλν, Φαηλφηαλ θαζαξά φηη είρε ρξφληα λ’ αλνηρηεί, αθνχ ρξεηάζηεθε λα ην ηηλάμεη γηα λα θχγεη ε ζθφλε πνπ κε ηα ρξφληα είρε θαηαθάηζεη πάλσ ηνπ. Σφηε κέζα απφ ηηο ζειίδεο ηνπ καδί κε ηε ζθφλε έπεζαλ θαη πνιιά μεξακέλα ινπινπδάθηα. ΢ίγνπξα θάπνηνο ηα είρε πξηλ ρξφληα εθεί ηνπνζεηήζεη. Ώλαξσηήζεθε: Πνηνο λα είλαη άξαγε; Ο παηέξαο ηεο; Ο παππνχο ηεο; Σεο θάλεθε κάιινλ απίζαλν. Αελ ηεο θαηλφηαλ ν παηέξαο ηεο πεξίπησζε γηα ηέηνηνπ είδνπο επαηζζεζίεο. Θα ηνλ ξσηήζεη. ΋ηαλ ηνπ ην έδεημε αλαθαιχθζεθε ε γιπθηά αιήζεηα - Ζ γηαγηά ζνπ κσξό κνπ, ε θπξά Φεβξσλία. Γελ ηελ πξόιαβεο εζύ. Δίρε θύγεη πξηλ γελλεζείο. Σεο άξεζαλ θάηη ηέηνηα! ΋ια ηα βηβιία ηνπ ζπηηηνύ απηή ηα είρε αγνξάζεη θαη κάιινλ απηή ηα είρε δηαβάζεη. Ο παππνύο Θόδσξνο γθξίληαδε γηαηί ήηαλ ζθηρηνρέξεο, αιιά ηελ αγαπνύζε ηε κάλα θαη ηελ άθελε ζην ηέινο λα θάλεη ην θέθη ηεο. Δ πιεξνθνξία απηή ηε γέκηζε ραξά θαη πεξεθάληα. Δ γηαγηά ηειηθά ήηαλ πνιχ πξνρσξεκέλε. Λεο θη απηή λα θιεξνλφκεζε απηήλ ηελ αγά-

πε; Βίλαη γεγνλφο φηη ηεο άξεζε ην δηάβαζκα θαη ηδηαίηεξα ηεο άξεζε ε πνίεζε. Βίρε γπξίζεη πξηλ ιίγν απ’ ην πάξηη ηεο αδειθήο ηεο αεδηαζκέλε: - Μα πώο θάλνπλ έηζη γηα ηα αγόξηα; ΢αλ ιπζζαζκέλεο! Γελ κπνξώ λα ην θαηαιάβσ! Βληάμεη! Ώδειθή ηεο ήηαλ, ηελ αγαπνχζε, απφ ηελ ίδηα θνηιηά βγήθαλε θη νη δπν ΋κσο ήηαλ ηφζν, κα ηφζν, δηαθνξεηηθέο. Ώθνχο εθεί! Να ελδηαθέξεηαη ζπγρξφλσο γηα δπν αγφξηα θαη λα παίδεη καδί ηνπο. Να θάλεη ζαλ πεηλαζκέλε ιεο θαη δελ ππάξρεη ρξφλνο κπξνζηά ηεο. Λεο θαη είλαη ην κφλν πξάγκα πνπ ππάξρεη ζηνλ θφζκν. Ώπηφ πνηέ δε ζα ην θάλεη ε ίδηα. ΐεβαίσο ζέιεη λ’ αγαπήζεη θαη λ’ αγαπεζεί. Ώιιά αθφκα είλαη κηθξή, ζε δπν κήλεο ζα θιείζεη ηα δψδεθα. Ώιιά αλ απηφ ζπκβεί θάπνηα ζηηγκή ζα δψζεη φιν ηεο ην είλαη θαη ζ’ απαηηήζεη απ’ ηνλ αγαπεκέλν ηεο ηελ ίδηα αληαπφθξηζε. ΋ρη! ΋ρη! Αελ είλαη ζσζηή ε ζπκπεξηθνξά ηεο θαη θάπνηα ζηηγκή ίζσο ζα βξεζεί κπιεγκέλε θαη λα ην πιεξψζεη. Πξέπεη θάηη λα θάλεη γηα λα ηελ πξνζηαηεχζεη. Να ην πεη ζηε κάλα ηεο, δελ ηεο πάεη αλ θαη φπσο είδε θη απηή ην παξαηήξεζε. Μηα ζπδήηεζε κε ηελ ίδηα, πξφζσπν κε πξφζσπν, ίζσο ζα ήηαλ ρξήζηκε. Θα ην ζθεθηεί θαη ζ’ απνθαζίζεη. Πξνο ην παξφλ άιια είρε ζην κπαιφ ηεο. Ώιήζεηα ηη ζέιεη ε ίδηα λα γίλεη ζην κέιινλ; Σν ζέκα ηελ πξνβιεκάηηδε, αιιά απφθηεζε ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ απφ κηα ζπδήηεζε πνπ έγηλε πξφζθαηα ζηελ ηάμε ηεο κε πξσηνβνπιία ηεο δαζθάιαο. Δ εξψηεζε ήηαλ: Ση ζέιεηε λα γίλεηε όηαλ κεγαιώζεηε;. Οη απαληήζεηο ήηαλ πνηθίιεο. Ώξθεηά αγφξηα δήισζαλ ζηξαηησηηθνί, ππξεληθνί επηζηήκνλεο, επηρεηξεκαηίεο, πνδνζθαηξηζηέο θηι. ελψ ζηα θνξίηζηα θπξίαξρεο απαληήζεηο ήηαλ δαζθάια, ηξαγνπδίζηξηα, καλεθέλ, αεξνζπλνδφο. Δ ίδηα βξέζεθε ζε ακεραλία. Μέζα ηηο ππήξραλ δπν-ηξεηο πξνηηκήζεηο, αιιά δελ ήζειε, κπξνζηά ζε ηξίηνπο, λα δεζκεπηεί, απφ ηψξα, ζε θάπνηα. Δ δηθή ηεο απάληεζή ήηαλ: Γελ έρσ αθόκα απνθαζίζεη, αιιά κέζα ηεο ην ζθνπιεθάθη άξρηζε λα ηξηβειίδεη ην κπαιφ. Θα έπξεπε λ’ απνθαζίζεη εδψ θαη ηψξα; Ίζσο είλαη λσξίο αθφκα!

Έλα απφ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο είλαη ε πεξηέξγεηα, ΋ρη πεξηζζφηεξν γηα αληηθείκελα θαη θαηαζθεπέο, Πεξηέξγεηα γηα αλζξψπνπο, γηα αηζζήκαηα θαη ζρέζεηο. Ρσηνχζε ηε κάλα ηεο απφ λσξίο γηα ηελ νηθνγέλεηα ηεο, ηε γηαγηά πνπ πξφιαβε λα γλσξίζεη θαη ηνλ παππνχ πνπ είρε θχγεη λσξίηεξα. Βθ κέξνπο ηεο θάλεθε έλαο δηζηαγκφο θαη κηα πξνζπάζεηα απνθπγήο ησλ απαληήζεσλ: - Άζε ηώξα θνξίηζη κνπ. ΋ηαλ κεγαιώζεηο ζα ζηα πσ όια! Βίλαη θαλεξφ φηη απηφ θέληξηζε αθφκα πεξηζζφηεξν ην ελδηαθέξνλ ηεο. Οη εξσηήζεηο ηεο Νίθεο δεκηνχξγεζαλ πξφβιεκα θαη ζηελ Υξπζνχια: - Αιήζεηα, ηη απ’ όια πξέπεη λα ηνπο πσ; Γηαηί λα κπιέμσ ηα παηδηά κε πιεγέο ηνπ παξειζόληνο; Αιιά πάιη. Δίλαη ζσζηό λα κελ μέξνπλε ηίπνηα ηηο νηθνγελεηαθέο ηνπο ξίδεο; Αο ην ηώξα Υξπζνύια. Θα δνύκε ζηελ πνξεία.

9. Η Νηόξα Ώπφ ηε γέλλεζή ηεο ππήξρε έλα πιενλέθηεκα (ή κήπσο ήηαλ κεηνλέθηεκα;). Δ Νηφξα δελ ήηαλ ζίγνπξε πνηα είλαη ε ζσζηή απάληεζε. Ήηαλ ην κηθξφηεξν θαη χζηαην παηδί ηεο νηθνγέλεηαο κε φ,ηη απηφ ζπλεπάγεηαη. Οη αξλεηηθέο δηαθξίζεηο είραλ πξνέιεπζε θπξίσο απφ ηηο κεγαιχηεξεο αδειθέο ή λα είκαζηε πην αθξηβείο απφ ηελ ςεινκχηα Φνίβε. Βχθνια ηελ ππνηηκνχζαλ ή ηελ παξακέξηδαλ απφ αζρνιίεο πνπ γη’ απηέο ε ίδηα ήηαλ «πνιχ κηθξή». Σέηνηεο δηαθξίζεηο δελ ζπλάληεζε πνηέ απ’ ηε κάλα ηεο, πνπ πάληα, κε ηεξή ζπλέπεηα, θξαηνχζε ζ’ φιεο ίδηεο απνζηάζεηο θαη δελ έθαλε δηαρσξηζκνχο. Δ κφλε δηαθνξά ππέξ ηεο, πνπ θαηέγξαςε, ήηαλ απφ ηνλ παηέξα ηεο. Μάιινλ ηελ αγαπνχζε ηδηαίηεξα, ίζσο γηα η’ φλνκά ηεο ή γηαηί ήηαλ ε κηθξφηεξε απ’ φιεο. Γεγνλφο ήηαλ φηη ηεο είρε αδπλακία. ΢αλ ραξαθηήξαο, κε ηελ Φνίβε ήηαλ κέξα κε ηελ λχρηα. Ώπηή έπαηδε κε θνχθιεο, ηε κακά, ην γηαηξφ, θαζφηαλ κε ηηο ψξεο ζην θαζξέθηε, ελψ ηελ ίδηα ηελ απαζρνινχζε ε δσγξαθηθή, ηα δεκηνπξγηθά παηρλίδηα, ε ιχζε ησλ πάδι θηι. Βίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη, αλ θάπνην απφ ηα παηρλίδηα ησλ άιισλ δπν πάζαηλαλ θάπνηα δεκηά, ζ’ απηήλ ηα έθεξλαλ κήπσο ηα επηδηνξζψζεη. Πξάγκαηη είρε ηελ πεξηέξγεηα λα εμεηάδεη θάζε κεράλεκα ή εξγαιείν θαη λα ελδηαθέξεηαη γηα ην κεραληζκφ ιεηηνπξγίαο ηνπο. Σα ρέξηα ηεο είραλ εμαξρήο κηα επηδεμηφηεηα, πνπ έδεηρλαλ θαη ηελ ηάζε γηα ηνλ κειινληηθφ ηεο πξνζαλαηνιηζκφ. Ώλαξσηήζεθε: - Γηαηί κσξέ ν ρξόλνο πάεη ηόζν αξγά; Αρ, πόζν ζέισ, κα πόζν πνιύ, λα κεγαιώζσ! Να έρσ δηθό κνπ ζπίηη. Να ην ληύζσ κε πξάγκαηα πνπ εκέλα κ’ αξέζνπλ. Θα ήζεια αθόκα θάλσ έλα αηειηέ. Να δσγξαθίδσ πξόζσπα θαη ηνπία. Θα θαινύζα ζην ζπίηη θίινπο, ζα ζπδεηνύζακε γηα όια ηα ζέκαηα πνπ καο απαζρνινύλ, ζα αθνύγακε κνπζηθή, ζα ρνξεύακε. Ση σξαία, αιήζεηα πνπ ζα ήηαλ! Σώξα είκαη αηρκάισηε ζην

ζπίηη, καδί ηνπο. Γε ιέσ, αδειθέο κνπ είλαη, πξέπεη λα ηηο αγαπώ, ην ιέεη θη ε κακά, αιιά κσξέ δελ ηαηξηάδνπλ ηα ρλώηα καο. Δίκαζηε ηόζν δηαθνξεηηθέο! Ζ Νίθε δεη ζην δηθό ηεο θόζκν, αιιά ηνπιάρηζηνλ δελ κε ελνριεί. ΋κσο ε Φνίβε είλαη απαξάδεθηε. Γπλάζηεο κε ηα όια ηεο! Απιώο ηελ αλέρνκαη αιιά θάπνηα ζηηγκή ζα ηε βάισ ζηε ζέζε ηεο!

10. Τν πνιηηηθό πεξηβάιινλ Μέζα ζ’ απηά ηα ρξφληα πνπ ε νηθνγέλεηα κεγάισλε θαη επηπρνχζε, ζηα ρξφληα πνπ έθεπγαλ θαη νη ηειεπηαίνη ελαπνκείλαληεο εθπξφζσπνη ηεο πξνεγνχκελεο γεληάο, ζην επξχηεξν πεξηβάιινλ ηεο ειιεληθήο επηθξάηεηαο ζπλέβαηλαλ, κε ηελ θχιηζε ηνπ ρξφλνπ, ζεκαληηθέο αιιαγέο θαη πνηθίιεο εμειίμεηο πνπ δελ ζα άθελαλ αλεπεξέαζηε θαη ηελ νηθνγέλεηα. Οη ζθιεξέο θαηαζηάζεηο πνπ έδεζε ε ρψξα ζηελ εκθχιηα ζχγθξνπζε είραλ ζρεδφλ θνπάζεη. Ώιιά νη ζπλέπεηεο ηνπ εκθπιίνπ ζπλέρηδαλ λα ηαιαλίδνπλ κηα κεγάιε κεξίδα ηνπ πιεζπζκνχ θαη σο εθ ηνχηνπ ην δήηεκα αληηθεηκεληθά απνηεινχζε ηξνρνπέδε ζηελ νκαιή θη απξφζθνπηε νηθνλνκηθή αλάπηπμε ηεο ρψξαο. Έιιεηπε ην απαξαίηεην θιίκα εξεκίαο θαη ζπλνρήο πνπ κηα θνηλσλία ρξεηάδεηαη γηα λα δήζεη θαη λα επδνθηκήζεη. Παξ’ φια απηά ε αλνηθνδφκεζε ηεο ρψξαο, εθ ησλ πξαγκάησλ, πξνρσξνχζε θη ν απιφο ιαφο κεηά απφ πνιιά ρξφληα βαζάλσλ, θπλεγεηψλ θαη ζηεξήζεσλ άξρηδε λα δεη θαιχηεξεο κέξεο. Απζηπρψο ε πεξηνξηζκέλε δήηεζε εξγαηηθψλ ρεξηψλ αλάγθαδε πνιινχο λ’ αλαδεηήζνπλ εξγαζία ζηε μεληηηά. Μηα αηκνξξαγία πνπ ζηεξνχζε απφ ηελ εζληθή νηθνλνκία ρξήζηκα κπαιά θαη ρέξηα. ΋κσο ε δσή δελ είρε άιιε επηινγή απφ ην λα ζπλερίζεη λα θπιάεη. Πξνρσξνχζε ιίγν-ιίγν κέρξη πνπ δεκηνπξγήζεθαλ νη ζπλζήθεο πην αλζξψπηλεο δηαβίσζεο ελφο κεγάινπ πνζνζηνχ ηνπ ειιεληθνχ πιεζπζκνχ. Δ πνξεία απηή δελ ήηαλ νχηε νκαιή, νχηε επζχγξακκε. Κάζε άιιν. ΢θακπαλεβάζκαηα, εληάζεηο θαη πηζσγπξίζκαηα ήηαλ ζηελ εκεξήζηα δηάηαμε. Κχθινη, πνπ ππνγείσο βπζζνδνκνχζαλ θαη θξέλαξαλ ηελ πξφνδν, ζπλέρηζαλ αδηάθνπα λα ππάξρνπλ θαη λα ζθηάδνπλ ηελ πνιηηηθή, νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή δσή. Ώιιά κηα θνηλσλία - πψο λα ην θάλνπκε - έρεη θξπκκέλε κέζα ηεο έλα κεγάιν απφζεκα αθνκνησηη-

θήο ηθαλφηεηαο. Μπνξεί ηειηθψο λα μεπεξλάεη ηηο δπζθνιίεο θαη ηα πξνβιήκαηα. Να ζπλερίδεη ηελ αζηακάηεηε πνξεία ηεο. Δ ρξνλνινγηθή πνξεία ησλ νηθνγελεηαθψλ ζπκβάλησλ ήηαλ ε εμήο: Σν 1958 έγηλε ν γάκνο θαη ηα ηξία δηαδνρηθά επφκελα ρξφληα ήξζαλ ζην θφζκν νη ηξεηο ηνπο θφξεο. Έηζη φηαλ ζηε ρψξα νη επίνξθνη ζπληαγκαηάξρεο θαηέιπζαλ ηελ δεκνθξαηία επηβάιινληαο ηελ επάξαην δηθηαηνξία ηνπο, ηα παηδηά ήηαλ κηθξά θαη δελ κπνξνχζαλ λα έρνπλ ηελ αίζζεζε θαη ηε ζπλείδεζε ησλ ζπκβαηλφλησλ. ΢ηνλ παηέξα, ζπληεξεηηθφ εθ παξαδφζεσο, ε εμέιημε απηή, ηνπιάρηζηνλ ζηελ αξρή, δελ ηνπ θαθνθάλεθε. Βθείλν πνπ θπξίσο ηνλ ελδηέθεξε ήηαλ ν κηθξφθνζκνο ηνπ. Αειαδή ηα κέιε ηεο νηθνγέλεηαο θαη νη δνπιεηέο ζην καγαδί. Ώπηά ζπλέρηδαλ ηελ απξφζθνπηε πνξεία ηνπο. Άξα κηθξή ε ζεκαζία ηνπ ζπκβάληνο. Πξνο ην παξφλ ιίγν ηνλ απαζρνινχζε ην πξφβιεκα ησλ επηπηψζεσλ ηνπ ζηελ επξχηεξε Βιιεληθή θνηλσλία. Δ εξεκία, έζησ βίαηε θηφιαο, ηνπ ηαίξηαδε. ΢ηε κάλα φκσο, ηελ θπξά Υξπζνχια, ε εμέιημε έθαλε πνιχ αξλεηηθή εληχπσζε, γηαηί μχπλεζε κέζα ηεο ηηο ζθιεξέο παηδηθέο ηεο κλήκεο. Γηα κηα αθφκε θνξά ε ρψξα έκπαηλε ζε πεξηπέηεηεο. Έηζη ην εηζέπξαμε ζαλ αξλεηηθφ θαη ηξαγηθφ ζπκβάλ. Απηή ε ρώξα δελ ζα πξνιάβεη λα δήζεη κηα άζπξε κέξα; αλαξσηήζεθε απφ κέζα ηεο. Σψξα φκσο νη ζπλζήθεο ήηαλ εληειψο δηαθνξεηηθέο. Βίρε νηθνγέλεηα, είρε ηξία παηδηά θη έλαλ άληξα ζπληεξεηηθφ, σο αζπίδα πξνζηαζίαο. Σηο αξλεηηθέο γλψκεο, πνπ απηφκαηα αλαδχζεθαλ κέζα ηεο, ηηο θξάηεζε κφλν γηα ηνλ εαπηφ ηεο, καδί κ’ έλαλ κηθξφ θφβν κελ ηπρφλ ην γεγνλφο απηφ ζα έρεη επίπησζε ζηελ νηθνγέλεηα. Μηα ζηάζε πνπ πξνζηδίαδε κε ηε ζηάζε πνπ θξάηεζε ε κεγάιε πιεηνςεθία ηνπ Βιιεληθνχ ιανχ. Μηα ζησπεξή άξλεζε, αιιά πξαθηηθά ζηελ πξάμε παξαδνρή ηεο λέαο θαηάζηαζεο ησλ πξαγκάησλ. Πξέπεη αθφβσο λα εηπσζεί, φζν θη αλ εληέρλσο θαιιηεξγνχληαη θαληαζηηθέο εηθφλεο θαη ςεχηηθνη ηζρπξηζκνί. Δ παξακνλή ησλ επηβεηφξσλ ζηελ εμνπζία δελ ζπλάληεζε ηελ αλακελφκελε αληίζηαζε, απηή πνπ πεξίκελαλ νη πνιηηηθνί ζρνιηαζηέο θαη παξαηεξεηέο ησλ γεγνλφησλ. Παξ’ φια απηά δελ κπνξνχζε λα δηαηεξεζεί επ’ άπεηξνλ. Έμε 33

ρξφληα ήηαλ ήδε πνιιά, φηαλ ήξζε ε πξψηε καδηθή αληίδξαζε ζην απηαξρηθφ θαζεζηψο. Ήηαλ ηα γεγνλφηα ηνπ πνιπηερλείνπ. Μηα ζρεδφλ απζφξκεηε εμέγεξζε ησλ λέσλ, θπξίσο θνηηεηψλ, έθθξαζε ηεο ππφθσθεο αληίζεζεο ηνπ ιανχ ζηνπο βηαζηέο ηεο δεκνθξαηηθήο λνκηκφηεηαο. Δ εμέγεξζε είρε δπζηπρψο ηξαγηθή θαηάιεμε κε ην άδηθα ρπκέλν αίκα λέσλ αλζξψπσλ, δείρλνληαο αλάγιπθα ην εγθιεκαηηθφ πξφζσπν ησλ άλνκσλ επηβεηφξσλ ηεο εμνπζίαο. ΢ηε ζπλέρεηα ε παξαπαίνπζα ρνχληα κε λέν αξρεγφ, έθαλε θαπάθη ηελ πξάμε ηεο Βζληθήο κεηνδνζίαο. Ώπηή ήηαλ ε πξνδνζία ηεο Κχπξνπ. Ναη, πξνδνζία απ’ απηνχο πνπ ζαλ πξνκεησπίδα θαη ζεκαία είραλ δήζελ ηελ εζληθνθξνζχλε θαη ηελ ππεξάζπηζε ηεο εζληθήο αθεξαηφηεηαο ηεο παηξίδαο. Ώπηήλ ηελ εζληθνθξνζχλε πνπινχζαλ θη απηή εθκεηαιιεχνληαλ θαη’ επάγγεικα ζηελ αγνξά. Γηα κηα αθφκα θνξά επαιεζεχηεθε ε δηαρξνληθή αιήζεηα φηη «εθεί πνπ αθνχο πνιιά θεξάζηα βάζηα θαη κηθξφ θαιάζη». Με ην ηξαγηθφ πξαμηθφπεκα ελαληίνλ ηνπ Μαθαξίνπ έδσζαλ ηελ επθαηξία ζηνπο Σνχξθνπο λα θάλνπλ ηελ αηκαηεξή επέκβαζε ηνπο κε ηειηθφ απνηέιεζκα ηνλ δηακειηζκφ ηνπ λεζηνχ. Κάησ απ’ απηέο ηεο ζπλζήθεο ε δηαηήξεζε ηεο απηαξρηθήο εμνπζίαο έγηλε πνιχ δχζθνιε. Σν θαζεζηψο θαηέξξεπζε απφ κφλν ηνπ ζε ζπληξίκκηα, δείρλνληαο φηη ε βίαηε άγλνηα ησλ θαλφλσλ κηαο δεκνθξαηίαο ηηκσξείηαη ζην ηέινο. Ώπφ ην ιαφ θαη ηελ ηζηνξία.

11. Ο ρξόλνο θπιάεη Μέρξη ηε κεηαπνιίηεπζε ζηελ νηθνγέλεηα δελ ζπλέβε θάηη ην αμηνζεκείσην πέξα απφ ηηο ζπλέπεηεο πνπ ν ρξφλνο θέξλεη ζηνλ θάζε άλζξσπν μερσξηζηά. Ο Ώληξέαο, πξνζεισκέλνο ζηε κφληκε απφ ρξφληα παξαδνζηαθή απαζρφιεζε ηνπ, ην κφλν πνπ ηνλ ελδηέθεξε ήηαλ λα απγαηίζεη ηελ πεξηνπζία ηνπ. Γηαηί ζηξαβνκνπηζνπληάδεηο έηζη, κσξέ; Βίλαη κηθξφ απηφ ην θαζήθνλ; Καη ην είρε πεηχρεη! Βίρε γελλεζεί ην 1937 ζε κηα νηθνγέλεηα πνπ ηνπ εμαζθάιηδε φιεο ηηο πιηθέο αλάγθεο. Κάζε επηζπκία ηνπ γηλφηαλ απηφκαηα απνδεθηή. Κη αλ ν παηέξαο ηνπ είρε θάπνην δηζηαγκφ ζε θάπνηα απ’ απηέο, ε αγαπεκέλε ηνπ κάλα ηελ πινπνηνχζε πάξαπηα. Ήηαλ βιέπεηο κνλαρνγηφο, άξα παξαρατδεκέλνο. Βθείλν πνπ ζηελαρψξεζε πνιχ ηε κάλα ήηαλ ε αληίδξαζε ηνπ ζηελ δηαθαή επηζπκία ηεο λα ζπλερίζεη ην ζρνιεηφ. ΋ινη νη φξνη γηα ηηο ζπνπδέο κέρξη θαη ην παλεπηζηήκην, ππήξραλ θαη κε ην παξαπάλσ. Ώιιά ζην κπαιφ ηνπ Ώληξέα ηα πξάγκαηα ήηαλ πην απιά. - Τπάξρεη κηα θαιή θαη ζηξσκέλε δνπιεηά, ξε κάλα! Πνύ λα ηξαβηέκαη ηώξα ζε ζπνπδέο; Άιισζηε ν παηέξαο κεγάισζε θαη ζύληνκα ζα ρξεηαζηεί θάπνηνο λα ηνλ ζηεξίμεη. Αξγόηεξα θαη λα ηνλ αληηθαηαζηήζεη. Γηαηί λα κελ είκαη εγώ απηόο; Έηζη είρε ηε ζπλείδεζή ηνπ ήζπρε φηη είρε θάλεη ην ζσζηφ. Σν κφλν ζέκα πνπ ηνλ ηάξαμε πξηλ ην γάκν ηνπ ήηαλ ε απψιεηα ηεο αγαπεκέλεο ηνπ κάλαο. Σφηε ζπλεηδεηνπνίεζε πφζν πνιχ ηελ αγαπνχζε. Καη ηελ έθιαςε! Σελ έθιαςε πνιχ. Έηζη γίλεηαη ζρεδφλ πάληα. Σνπο δηθνχο ζνπ αλζξψπνπο ηνπο ζεσξείο δεδνκέλνπο θαη δελ ζθέθηεζαη φηη θάπνηα ζηηγκή ζα ηνπο ράζεηο. Αελ πξνιαβαίλεηο ελ δσή λα ηνπο δείμεηο πφζν ηνπο αγαπάο, λα πεηο φζν δνπλ έλαλ θαιφ ιφγν γηα ηε πξνζθνξά θη αθνζίσζε ζην πξφζσπφ ζνπ. ΋ηαλ μαθληθά θεχγνπλ γηα πάληα ζε θαηαθιχδνπλ νη ηχςεηο, κα είλαη πιένλ αξγά.

Δ δσή ηνπ ξφδηζε πάιη φηαλ ζπλέδεζε ην κέιινλ ηνπ κε ηε Υξπζνχια. Σφηε ήηαλ εηθνζηελφο ζηα είθνζη δχν, ελψ εθείλε ήηαλ κφλν δεθαεπηά. Διηθίεο θαηάιιειεο γηα λα δεκηνπξγήζεη νηθνγέλεηα έλαο λένο. Ήξζαλ θαη νη ηξεηο θφξεο πνπ δέζηαλαλ ηελ θαξδηά ηνπ, ηνπ έδσζαλ θίλεηξν λα ζπλερίδεη λα αγσλίδεηαη θαη λα πξνζπαζεί γηα ηελ επηπρία ηνπο. Πνηέ δελ αλαθαηεχηεθε κε ηα θνηλά κέρξη ηψξα. ΋ρη πσο δελ ηνλ ελδηέθεξαλ, αιιά δελ είρε ίζσο ηα πξνζφληα θαη ηνλ απαηηνχκελν ρξφλν. Δ καηαηνδνμία πνπ ππάξρεη ελ δπλάκεη ζε θάζε άλζξσπν ζε απηφλ ήηαλ ζε χπλσζε. Οη αληηιήςεηο ηνπ ήηαλ ζίγνπξα ζπληεξεηηθέο απφ νηθνγελεηαθή παξάδνζε. ΢ηελ επηαεηία ησλ ζπληαγκαηαξρψλ παξέκεηλε νπδέηεξνο θαη ζησπειφο, αθνχ θηφιαο δελ ελνριήζεθε θαζφινπ ν ίδηνο θη ε νηθνγέλεηά ηνπ. ΋ηαλ ήξζε ε κεηαπνιίηεπζε, πνιιά άιιαμαλ άξδελ ζηε ρψξα θη απηφο δελ κπνξνχζε λα κείλεη αλαιινίσηνο. Ήηαλ βιέπεηο θαη ηα παηδηά πνπ κεγάισλαλ ζ’ έλα θαηλνχξην πεξηβάιινλ πνπ βξηζθφηαλ ζε έμαξζε, ηέηνηα πνπ έθηαλε ζε θάπνηεο πιεπξέο ηεο έσο ηελ ππεξβνιή. Οη φξνη ηεο δσήο έγηλαλ δηαθνξεηηθνί γηα φινπο. Δ Υξπζνχια θνβήζεθε κε ηελ έθξεμε ηεο δηθηαηνξίαο. Ώπηφκαηα ζην κπαιφ ηεο αλαβίσζαλ νη θξηθηέο παηδηθέο ηεο κλήκεο, νη πεξηπέηεηεο ηνπ παηέξα ηεο θαη ην ηξαγηθφ ηνπ ηέινο. Οη δπζθνιίεο θαη ζηεξήζεηο ηεο κάλαο θαη νη δηθέο ηεο φια ηα ρξφληα πξηλ ην γάκν ηεο. ΋κσο, κεηά ηνπο αξρηθνχο θφβνπο εξέκεζε αθνχ είδε πσο δελ είρε επηπηψζεηο ζηε δηθή ηεο νηθνγέλεηά. Παξαθνινπζνχζε φκσο ηδηαίηεξα ηηο πεξηπέηεηεο ησλ άιισλ Βιιήλσλ θαη ζιηβφηαλ γη απηνχο. Βμνξίεο, ζπιιήςεηο, δίθεο ζε ζηξαηνδηθεία, αλειεχζεξνη λφκνη, πεξηνξηζκνί κεηαθηλήζεσλ θη φια ηα ζπλαθή. Άθνπγε φπνηε κπνξνχζε ηνπο ζηαζκνχο ηνπ εμσηεξηθνχ, αιιά κε πξνζνρή θη φηαλ ήηαλ κφλε ηεο. Αελ ήζειε νη θφξεο ηεο λα κπνπλ απφ λσξίο ζε ηέηνηνπ είδνπο αλεζπρίεο. ΋ηαλ ε κηζεηή ρνχληα έπεζε ην ράξεθε κε φιε ηεο ηελ ςπρή θαη γηα πξψηε θνξά εθδειψζεθε κπξνζηά ζ’ φιε ηελ νηθνγέλεηα. Σα θνξίηζηα ηεο ήηαλ πηα θνπέιεο ζηα δεθαπέληε, δεθαηέζζεξα θαη δεθαηξία ρξφληα ηνπο, πήγαηλαλ ζην εληαίν γπκλάζην θαη νη ππνρξεψζεηο ηεο σο κάλα είραλ απμεζεί. Παξαθνινχζεζε θαη επίβιεςε ηεο 36

πξνφδνπ ηνπο, θξνληηζηήξηα, μέλεο γιψζζεο, ιίγνο αζιεηηζκφο γέκηδαλ γηα ηα θαιά ηε κέξα ηεο. ΢’ απηά έπξεπε λα πξνζζέζεηο ην λνηθνθπξηφ θαη ηελ εηνηκαζία ηεο δηαηξνθήο. Αελ παξαπνληφηαλ. Γηα ηνπο δηθνχο ηεο ζα γηλφηαλ νινθαχησκα. Ώπηφ ην μέξαλε φινη. Μφλν γηα ηηο ρνληξνδνπιεηέο θαζαξηφηεηαο θαη ιίγν ζίδεξν εξρφηαλ ζην ζπίηη δπν θνξέο ηελ εβδνκάδα κηα γλσζηή ηεο πνπ δελ είρε πφξνπο θαη ηα κεξνθάκαηα απηά ηεο ήηαλ απαξαίηεηα. Ο άληξαο ηεο ηελ είρε θάλεη ρξπζή λα πάξνπλ κηα εζσηεξηθή ππεξεζία γηα λα ηελ μειαθξψζεη, κα απηή αξληφηαλ πεηζκαηηθά λα βάιεη ζην ζπίηη μέλν άλζξσπν. Καη κέρξη ηψξα ηα είρε βνιέςεη. Γεηνχζε θακηά θνξά θαη βνήζεηα απφ ηηο θφξεο ηεο, φηαλ έθξηλε φηη ε απαζρφιεζή ηνπο δελ ζα ήηαλ ζε βάξνο ησλ καζεκάησλ ηνπο. Χο καζήηξηεο νη θφξεο ήηαλ πάλσ απ’ ην κέζν φξν. Οη δπν κεγαιχηεξεο ηδηαίηεξα ζηα ζεσξεηηθά καζήκαηα, αιιά ε κηθξφηεξε ήηαλ παληνχ αζηέξη. Ώπ’ φινπο ηνπο θαζεγεηέο άθνπγε επαίλνπο θαη απηφ ηελ έθαλε ηδηαίηεξα ππεξήθαλε. Κάπσο ην ηνπίν ησλ πξνηηκήζεψλ ηνπο άξρηδε λα μεθαζαξίδεη. Δ Φνίβε ζα έδηλε εμεηάζεηο ζηηο ζεσξεηηθέο ζρνιέο κε πξνηίκεζε ζηε Ννκηθή, σο πξψην πηπρίν, κε χζηεξε βιέςε θαη πξνζδνθία λα ζηαδηνδξνκήζεη ζην δηθαζηηθφ ή δηπισκαηηθφ θιάδν. Δ Νίθε θη απηή ζεσξεηηθή ζρνιή, αιιά κε πξνηίκεζε ζηε θηινινγία. Δ κηθξφηεξε, ε Νηφξα έπαηδε αλάκεζα ζε πνιιά ελδηαθέξνληα. Άιισζηε είρε πνιχ ρξφλν αθφκα κπξνζηά ηεο θη απηφ δελ ελνρινχζε ηε κακά. ΢ρνιή θαιψλ ηερλψλ, αξρηηεθηνληθή θαη γηαηί φρη νηθνλνκία ή αθφκα θαη ε επηζηήκε κε ηηο κεγάιεο πξννπηηθέο, ε επηζηήκε ησλ ππνινγηζηψλ. ΋ια ηα θαινθαίξηα ηνπο ήηαλ νλεηξεκέλα. Ο κπακπάο είρε θξνληίζεη λ’ αγνξάζεη ζηελ Ώίγηλα έλα έηνηκν εμνρηθφ, πνπ ν αξρηθφο ηδηνθηήηεο έπεζε έμσ ζηηο επηρεηξήζεηο ηνπ θαη ην πνχιεζε ζε θαιή ηηκή. Γηα ηνλ Ώληξέα ήηαλ επθαηξία θαη ηελ άξπαμε. Θα κπνξνχζε θη απηφο, εχθνια, λα πεηάγεηαη θαη λα ηνπο βιέπεη θαη λα θάλεη θαλέλα κπάλην. Βθεί ηα θνξίηζηα έθαλαλ άιιεο γλσξηκίεο θαη είραλ ηα πξψηα αζψα λεαληθά θιεξη θάησ απφ ηε ζηελή παξαθνινχζεζε φκσο θαη έιεγρν ηεο κακάο.

12. Οη θόξεο Ώδειθέο αδειθέο, αιιά κελ έρνπκε θαη ηελ ςεπδαίζζεζε φηη κεηαμχ ηνπο δελ ππήξραλ εκθαλείο ή ππφγεηεο δηαθσλίεο θη αληαγσληζκνί. Σφζν θνληά ζε κηα κάλα πνπ ηνπο γαινχρεζε κε ηε βαζηθή ηδέα λ’ αγαπηνχληαη θαη λα ζπλεξγάδνληαη, νη δήιηεο, ηα ςηινθαξθψκαηα, νη εθαηέξσζελ κπερηέο, ήηαλ ζπρλφ θαηλφκελν ζηηο θαζεκεξηλέο κεηαμχ ηνπο ζρέζεηο. Ώιιά κε πξνζνρή θαη δηαθξηηηθφηεηα. ΋ρη κπξνζηά ζε ηξίηνπο θαη φρη θαηά ην δπλαηφλ κπξνζηά ζηνπο γνλείο. Αελ γηλφηαλ θαη αιιηψο. Βίραλ ηφζν δηαθνξεηηθνχο ραξαθηήξεο θαη ελδηαθέξνληα. Παξά ηελ θνηλή αλαηξνθή ζην ίδην πεξηβάιινλ. Οη ηφζν κεγάιεο δηαθνξέο ζα έπξεπε λα αλαδεηεζνχλ ζηελ ηάζε ηνπ θάζε αλζξψπνπ λα μερσξίζεη απφ ην δηπιαλφ ηνπ, λα θαηαδείμεη φηη έρεη δηθή ηνπ πξνζσπηθφηεηα, δηαθνξεηηθά γνχζηα θη φ,ηη άιιν κπνξεί θάπνηνο λα δηαλνεζεί. Μ’ έλαλ ιφγν ε δήισζε: είκαη θη εγώ εδώ! Δ Φνίβε έπξεπε πάληα λα είλαη ε πξσηαγσλίζηξηα αλάκεζά ηνπο. Να ηελ παξαδέρνληαη. Να δηαιέγεη απηή πξψηε θαη ην θαιχηεξν θνκκάηη. Βλεκεξσλφηαλ αδηαιείπησο θαη κε ηνλ πξέπνληα δήιν γηα ηα λέα ησλ δηαζεκνηήησλ, απηψλ πνπ αξγφηεξα ζα νλνκάδακε celebrities. Σεο άξεζαλ ηα πάξηη, νη ρνξνί, ε κνληέξλα μέλε κνπζηθή, αγφξαδε δίζθνπο ζπλερψο, αλ άθνπγε απφ ηξίηνπο θαιά ιφγηα. ΢ην ζπίηη απφ λσξίο ππήξρε πηθάπ. Αεθαπεληάξα αθφκα, είρε ζηε θαξέηξα ηεο ηνπιάρηζηνλ ηξεηο - επηπφιαηεο φκσο - ζρέζεηο. Κξαηήζεθαλ ζην επίπεδν ππνζρέζεσλ, ιίγα δηζηαθηηθά θηιηά θαη ράδηα ζε απφκεξεο γσληέο. Σίπνηα ην ζπλαξπαζηηθφ, αιιά ηελ ψξα πνπ απηά ζπκβαίλνπλ λνκίδεηο φηη είλαη ζεκαληηθά θη απνηεινχλ ην θέληξν ηνπ θφζκνπ. Ώξγφηεξα κεηαζρεκαηίδνληαη ζε απιέο ιεπηνκέξεηεο, πνπ ίζσο ζηε ζπλέρεηα θαη λα μερληνχληαη γηα πάληα. Μφλν έλαο απφ απηνχο δηεθδίθεζε θάηη πεξηζζφηεξν θαη κάιηζηα κε άγαξκπν ηξφπν Δ αληίδξαζή ηεο ήηαλ ελζηηθηψδεο θη άκεζε. Ο λεαξφο θηινδσξήζεθε κε ηέηνηα αλάπνδε ζθαιηάξα πνπ είδε ηνλ νπξαλφ κε η’ άζηξα.

Δ αιήζεηα είλαη φηη ζα γνχζηαξε θάηη ζπλαξπαζηηθφ! Έλαλ άληξα πνπ λα ηελ θεξδίζεη, λα ηεο εκπλεχζεη δπλαηά αηζζήκαηα. Σφηε εληάμεη. Να ηνπ ηα δψζεη φια θαη κάιηζηα, κε ηε ζέιεζή ηεο. Σνπο ζπκκαζεηέο ηεο ηνπο έβιεπε κηθξνχο θη αλψξηκνπο, αλίθαλνπο λα ηεο εκπλεχζνπλ ην κεγάιν έξσηα. Έλαλ φκνξθν θαζεγεηή ηνλ ζηακπάξηζε απφ ηελ αξρή. Ήηαλ ν γπκλαζηήο ηεο. Γεξνδεκέλνο, σξαίνο, φια πάλσ ηνπ ηεο άξεζαλ. Σεο άξεζε ε θίλεζε ηνπ ζψκαηφο ηνπ, ν ηξφπνο πνπ πεξπαηνχζε, ην πάληα κνληέξλν ληχζηκφ ηνπ, κηα απηαξέζθεηα ζην πξφζσπν πνπ εθείλε ηελ εηζέπξαηηε ζαλ ζπζζσξεπκέλε εκπεηξία ζηνλ έξσηα. Έλαλ ηέηνην αξζεληθφ ρξεηαδφηαλ γηα λα δνθηκάζεη ηνλ έξσηα, αιιά πξνο ην παξφλ δελ ηνικνχζε. ΐεβαίσο ήηαλ παληξεκέλνο, αιιά απηφ δελ ηελ ράιαγε. Ίζα- ίζα ζα είρε ηελ πξέπνπζα εκπεηξία θαη δελ ζα ηεο γηλφηαλ θνιιηηζίδα. Σν παίδεπε ζην κπαιφ ηεο, ην γχξηδε απφ δσ, ην γχξηζε απφ θεη, αιιά δελ ήζειε λα ην κνηξαζηεί νχηε κε ηνπο δηθνχο ηεο, αιιά θη νχηε κε ηηο, ιηγνζηέο άιισζηε, έκπηζηεο θίιεο ηεο. Σελ απφθαζε πξέπεη λα ηελ πάξεη ε ίδηα θαη λα ζθεθηεί ην πψο θαη ην πφηε. Μέζα ζην ζρνιεηφ ππήξραλ φισλ ησλ ινγηψλ παηδηά. θάζε θαξπδηάο θαξχδη. Ώπφ νηθνγέλεηεο εχπνξεο θη απνθαηαζηεκέλεο, φπσο ήηαλ ε δηθηά ηεο, έσο πάκθησρεο. Ώπφ νκνλννχζεο έσο δηαιπκέλεο κε ηα κπαιά ζηα θάγθεια θαη κε αδηάθνπεο ζθιεξέο ζθελέο θη εληάζεηο. Παηδηά επγεληθά θη εππξνζήγνξα, έσο παηδηά κνρζεξά θαη δειφθζνλα. Παηδηά ηνπ θαηερεηηθνχ θαη άιισλ ζξεζθεπηηθψλ νξγαλψζεσλ έσο λεαξνχο πνπ έξεπαλ απφ λσξίο ζηελ παξαβαηηθφηεηα ή ζηε ρξήζε νπζηψλ, πνπ αλακθίβνια ζα ηνπο νδεγνχζε ζχληνκα ζηνλ αθαληζκφ. Ώξθεηνί ήηαλ πξνζαλαηνιηζκέλνη ζηελ κειινληηθή ππνρξέσζε ησλ εηζαγσγηθψλ εμεηάζεσλ θαη πξνεηνηκάδνληαλ κ’ φινπο ηνπο δπλαηνχο ηξφπνπο γη απηήλ ηελ δνθηκαζία. ΋πσο θαη άιινη, πνπ ε εθπαηδεπηηθή ηνπο ζεηεία ζα ηέιεησλε κε ηελ απνθνίηεζε απφ ην γπκλάζην. Δ Φνίβε αλήθε ζηελ πξψηε θαηεγνξία Ήδε ζην ζπίηη εξρφηαλ ε θηιφινγνο δπν θνξέο ηελ εβδνκάδα θαη απφ ην θαινθαίξη - ζπλελλνήζεθε κε ηε κάλα ηεο - ζα πάεη ζε θξνληηζηήξην ηνπ θέληξνπ, πνπ έρεη αθνχζεη γηα θάπνηα απφ απηά ηα θαιχηεξα ιφγηα. Ώπηή είρε ην ζρέδηφ 39

ηεο. Θα δειψζεη κφλν Ννκηθή Ώζήλαο θη αλ θάηη ζηξαβψζεη ζα πάεη ζε ζρνιή ηνπ εμσηεξηθνχ. Σν λα πάεη ζην θέληξν είρε γη απηήλ θαη κηα άιιε ελδηαθέξνπζα δηάζηαζε. Θα βξεζεί ζε θαηλνχξην πεξηβάιινλ, ζα γλσξίζεη λένπο αλζξψπνπο θαη πνχ μέξεηο, κπνξεί λα πέζεη ζηελ επθαηξία ηεο δσήο ηεο. Σελ απαζρνινχζε ζνβαξά ην ζέκα. Ήζειε λα δήζεη απηά πνπ είρε δηαβάζεη ζηα κπζηζηνξήκαηα ή βιέπεη θάζε ηφζν ζηηο ηαηλίεο κε ηνπο ζηαξ ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ. Έηζη κε αδεκνλία πεξίκελε λα ηειεηψζεη ηελ ηεηάξηε ηάμε θαη λα θηάζεη ην θαινθαίξη. Θα έδηλε φιεο ηηο δπλάκεηο ηεο ζ’ απηφλ ην ζηφρν. Ήηαλ ηφζν πεξήθαλε θη εγσίζηξηα, πνπ δελ ζ’ άληερε ηελ ληξνπή ηεο απνηπρίαο. Έλησζε κέζα ηεο ηηο νξκνληθέο αιιαγέο θαη δελ ηελ άθελαλ θακηά θνξά λα έρεη ήζπρν χπλν. Πξηλ δπν ηνπιάρηζηνλ ρξφληα ηεο ήξζε ε πεξίνδνο, γεγνλφο πνπ ζηελ αξρή ηελ ελνρινχζε πνιχ, αιιά ηψξα ην ζπλήζηζε θη έγηλε ξνπηίλα. Έλα πξσηλφ ζην ζρνιείν, ηελ ψξα ηεο γπκλαζηηθήο ν «δηθφο ηεο» βαξηφηαλ λα ηνπο θάλεη ζεσξεηηθφ κάζεκα ή γπκλαζηηθή θαη ηνπο έδσζε κπάιεο λα παίμνπλ κφλνη ηνπο. Σα αγφξηα κπάζθεη θάησ απφ ηε κηα κπαζθέηα θαη ηα θνξίηζηα βφιετ. Ώπηή πξνθαζίζηεθε πψο ηελ πνλάεη ε κέζε ηεο θη έκεηλε απέμσ. Κάπνηα ζηηγκή ηνλ είδε λα πεγαίλεη ζην γξαθείν ηνπ θαη δηαθξηηηθά ηνλ αθνινχζεζε. Υσξίο λα ρηππήζεη ηελ πφξηα, επίηεδεο ηελ άλνημε απφηνκα θαη ηνλ είδε λα ρηελίδεηαη ζην θαζξέπηε πνπ ππήξρε εθεί. Αελ ηνπ άθεζε ρξφλν λ’ αληηδξάζεη: - Γε ρξεηάδεηαη, θύξηε, λα θηηαρηείηε θη άιιν! Κη έηζη όκνξθνο είζηε!, ηνπ είπε κε ραδηάξηθε θσλή. - Φνίβε; Κάηζε θαιά! Δίζαη κηθξνύια κσξό κνπ γηα ηέηνηα κπαζίκαηα. - Μηθξό είλαη ην κάηη ζνπ, Νώληα! Σνλ πξνζθψλεζε επίηεδεο κε ην κηθξφ ηνπ. Καη πνηνλ άληξα, παξαθαιψ, κηα ηέηνηα άκεζε πξφθιεζε ζα ηνλ άθελε αδηάθνξν; Λφγνη εζηθνί, αξρψλ ή ζεκλνηπθίαο δελ εκπφδηδαλ ηνλ Νψληα λα εθκεηαιιεπζεί ηελ θαηάζηαζε. Μφλν ν θφβνο γηα ηηο πηζαλέο ζπλέπεηεο ζα κπνξνχζαλ λα ηνλ ζπγθξαηήζνπλ. Βπηπρψο ε είζνδνο ζην γξαθείν ελφο άιινπ θαζεγεηή θξέλαξε ηελ εμειηζζφκελε κπζηαγσγία. 40

Ο γπκλαζηήο πήξε ην θαηάιιειν χθνο θαη είπε: - ΋πσο είπακε, δεζπνηλίο Φνίβε. Γελ γίλεηαη λα ζ’ απαιιάμσ από ην κάζεκα. Υξεηάδνκαη ραξηί γηαηξνύ. Βίπε έλα νπδέηεξν «θαιψο» θη απνρψξεζε. Βπραξηζηεκέλε κε ηνλ εαπηφ ηεο θαη ηε θαξδηά ηεο λα ηξέκεη γηα ην ζξάζνο ηεο. ΋ρη ζα ηνλ άθελα, ςηζχξηζε απφ κέζα ηεο. Σψξα είρε πνιχ πιηθφ γηα νλεηξνπνιήζεηο ην βξάδπ ζην δσκάηην ηεο. ΢ηνλ χπλν θαη ηνλ μχπλην ηεο. Ώπφ θαηξφ είρε βξεη ην δξφκν ηεο κνλαρηθήο εδνλήο θαη ηνλ είρε ζπρλά πεξπαηήζεη. Δ πάζα είλαη ζ’ εθείλνλ ηψξα. Ώπηφο αο πάξεη πξσηνβνπιία. Ώπηή έθαλε ην θαζήθνλ ηεο. Αελ κπνξνχζε λα μέξεη ηελ εληχπσζε ηνπ έθαλε κε ην κπάζηκφ ηεο. ΢ίγνπξα ζα ηνλ έβαιε ζε ζθέςεηο. Ώπηή ζ’ αλέκελε εμειίμεηο. Ο γπκλαζηήο απφ κέζα ηνπ δνχζε ηηο εληππψζεηο θαη ζθεθηφηαλ: - Βξε ην ηζνπιάθη! Καη δελ ηνπ θαηλόηαλ. Ζ πξόηαζε ήηαλ θαζαξή: Πήδεμέ κε! Πήδεμέ κε! ΋κσο, θνβάκαη, ξε θίιε. Σν κηθξό έρεη αδειθέο ζην ζρνιεηό. Ζ κάλα έξρεηαη ζπρλά θαη παξαθνινπζεί από θνληά ηελ εμέιημή ηνπο… Άπαπα! Μαθξηά! Κίλδπλνο, πξόζερε θαθνκνίξε κνπ, κελ έρεηο ληξάβαια! Αλ όκσο επηκέλεη ηη λα θάλσ; ΋ια έρνπλ ηα όξηα ηνπο. Θα ηελ κπάζσ κε ηξόπν ζηελ απνζήθε πνπ έρσ θιεηδί θαη ζα ηεο ηνλ θνξέζσ ζην πη θαη θη. Να δεη, ην ηζνγιάλη, πόζα απίδηα θξύβεη ν ζάθνο. Μελ καο πάξεη θαη γηα καιάθεο!

13. Ο Μίιηνο Ο Μίιηνο πήγαηλε ζηελ έθηε ηάμε θαη θέηνο ζα έδηλε εμεηάζεηο γηα αλψηαηε ζρνιή. Αελ ήηαλ - ην ήμεξε - θη αζηέξη ζηα καζήκαηα. Μέηξηνο καζεηήο. ΋ρη ραδφο, απιά δελ αθνζησλφηαλ ζηηο ζρνιηθέο ππνρξεψζεηο. Σν κπαιφ ηνπ πεξί άιισλ ηχξβαδε θαη κνλαδηθφο ππαίηηνο ήηαλ ν θαηά δπν ρξφληα κεγαιχηεξνο αδειθφο ηνπ Αεκήηξεο. Φνηηεηήο απφ πέξζη, ν Αεκήηξεο, ζην Μαζεκαηηθφ ηεο Ώζήλαο θαη δξαζηήξην κέινο ησλ θνηηεηηθψλ παξαηάμεσλ, ήηαλ ρσκέλνο κέρξη ην ιαηκφ ζηηο δξαζηεξηφηεηεο γηα ηελ νξηζηηθή ζπληξηβή ηεο ρνχληαο. Βίρε δήζεη εθ ηνπ ζχλεγγπο ηα ηξαγηθά γεγνλφηα ηνπ Ννέκβξε ’73 ζην Πνιπηερλείν θαη αθφκα θπξηαξρνχληαλ απφ ηηο δπλαηέο ζπγθηλήζεηο εθείλσλ ησλ εκεξψλ. Φνβφηαλ ηα αληίπνηλα θαη δνχζε ζηελ παξαλνκία. Δ κφλε επαθή κε ηελ νηθνγέλεηα ήηαλ ηα εβδνκαδηαία ξαληεβνχ κε ηνλ αδειθφ ηνπ, ηνλ Μίιην. Μάζαηλε γηα ηηο ζπιιήςεηο, γηα ηελ ππνρξεσηηθή ζηξάηεπζε θαη ηα βαζαληζηήξηα πνπ ππνβάιινληαλ θίινη θαη γλσζηνί ηνπ. Δ θνπέια ηνπ - αο είλαη θαιά - ηνλ θάιππηε ζην θνηηεηηθφ ηεο δσκάηην θαη κέρξη ηψξα ηελ είρε βγάιεη θαζαξή. Ο Αεκήηξεο κχξηδε ηε ζχληνκε νξηζηηθή ζπληξηβή ηνπ απηαξρηθνχ θαζεζηψηνο, πνπ κεηαζρεκαηίζηεθε ππφ ηνλ λέν επηβήηνξα Εσαλλίδε θαη πεξίκελε ηε ζηηγκή ηνπ ηέινπο. Έηζη ήζειε λα είλαη πξνεηνηκαζκέλνο γηα ηηο λέεο ζπλζήθεο. Να έρεη εγθαίξσο ην αλαγθαίν δίθηπν επαθψλ θαη γηαηί φρη, έηνηκνπο ζπληξφθνπο πνπ ζα αλαιάβνπλ δξάζε. ΢ηηο ζπλζήθεο ηεο παξαλνκίαο, ζηε καδεκέλε πίθξα πνπ ε απνκφλσζε εθ ησλ πξαγκάησλ ζπλεπάγεηαη, ε έιιεηςε ησλ αλαγθαίσλ ζε αλάινγεο πεξηπηψζεηο ηζηνξηθψλ γλψζεσλ, είραλ ηηο ζπλέπεηέο ηνπο ζηηο απφςεηο ηνπ γηα ηε κειινληηθή πνξεία ηεο ρψξαο. Βίρε ξηδνζπαζηηθνπνηεζεί ε αληίιεςε ηνπ γηα ηηο αλάγθεο θαη ηηο κεζφδνπο, πνπ ζα έπξεπε λα ρξεζηκνπνηήζεη ζηελ πνιηηηθή ηνπ δξάζε. Δ ζπζζσξεπκέλε πίθξα, ε απνκφλσζε απ’ ηε δσή, ην πξνζσπηθφ πηπίιηζκα ηνπ κπαινχ ηνπ, ε πίθξα ηνπ γηα ηελ αδηαθνξία ή αλνρή ηεο κεγάιεο κάδαο

ηνπ ιανχ ζηνπο βηαζηέο ηνπ, ηνλ είραλ νδεγήζεη ζηελ άπνςε φηη κφλν δξαζηηθέο ελέξγεηεο πνπ ζα ηαξαθνπλνχζαλ ηνπο θξαηνχληεο, ζα δσληάλεπαλ θαη ζα παξαδεηγκάηηδαλ ηνλ ελ ππλψζεη ιαφ Βίλαη ν κφλνο αλαγθαίνο θαη ηθαλφο φξνο γηα λα ππάξμνπλ πξννπηηθέο ξηδηθψλ αιιαγψλ. Οη κηθξναζηηθέο αληηιήςεηο γηα νκαιή πνξεία ζηελ εθδεκνθξαηηθνπνίεζε ησλ ζεζκψλ ηνπ θαηλφηαλ αζηείνο ηζρπξηζκφο, θελφο πεξηερνκέλνπ. Γηαηί φρη θαη πξνθάιπκκα γηα λα μεθχγνπλ νη έλνρνη. Μηα δεχηεξε ζπληζηψζα ηνπ πξνβιήκαηνο ινηπφλ είλαη ε ηηκσξία ησλ ελφρσλ. Ο Αεκήηξεο είλαη πεηζκέλνο φηη ε λέα αξρή πνπ ζα εγθαηαζηαζεί ζηε ρψξα απφ ηηο δπλάκεηο πνπ απ’ έμσ θηλνχλ ηα λήκαηα απιψο ζα ηνπο ρατδέςεη κε αζηείεο ηηκσξίεο. ΋ρη! Ώπηφ δελ ην αλέρεηαη. Γηα ιφγνπο παξαδεηγκαηηζκνχ είλαη απαξαίηεηε ε δξαζηηθή ηηκσξία ηνπο. Καη ζ’ απηφ ζα κπνξεί απηφο θη νκάδα ηνπ λα θέξεη απηφ ην θαζήθνλ ζε πέξαο. Ώπφ ηνλ Μίιην δήηεζε λα ηνπ βξεη αλζξψπνπο θη επαθέο, φπσο είρε θάλεη θαη ζηελ θνπέια ηνπ. Σνπ εμήγεζε ρνληξηθά ηνλ πξνβιεκαηηζκφ ηνπ λα μέξεη ηη πεξίπνπ δεηάεη. Ο Μίιηνο ιάηξεπε ην κεγάιν ηνπ αδειθφ θαη ε επηζπκία ηνπ γη απηφλ ήηαλ πξνζηαγή θαη θαζήθνλ. Ο ρψξνο πνπ ζπλαλαζηξέθνληαλ κε αλζξψπνπο ήηαλ θπξίσο ην ζρνιείν θη εδψ κέζα άξρηζε λα βάδεη ζε εθαξκνγή ην ζρέδην ηνπ. Δ αιήζεηα είλαη πσο δελ ήηαλ ηδηαίηεξα θνηλσληθφο ή θαιχηεξα λα πνχκε ήηαλ εθιεθηηθφο. Σνπ ηε βάξαγαλ πεξηπηψζεηο αγνξηψλ πνπ ην κφλν ελδηαθέξνλ ηνπο θαη ην κφλν ζέκα ζπδεηήζεσλ ήηαλ ην πνδφζθαηξν. ΢ηνλ ίδην ην ζέκα ηνπ ήηαλ πιήξσο αδηάθνξν. Σνλ Μίιην ηνλ είραλ θαηαθηήζεη ηα απηνθίλεηα, νη κάξθεο, ηα ζρέδηα, νη ηαρχηεηεο θη επηηαρχλζεηο πνπ κπνξνχλ λα πηάζνπλ θη φια ηα ζπλαθή. Απζηπρψο πξνο ην παξφλ κφλν ζεσξεηηθά γηαηί δελ είρε ζπκπιεξψζεη ηελ ειηθία λα δψζεη γηα δίπισκα θαη δεχηεξνλ γηαηί ζίγνπξα δελ ππήξραλ ηα ρξήκαηα γηα έλα ηφζν δαπαλεξφ ρφκπη. Οη πεξηνξηζκνί απηνί δελ ηνλ εκπφδηδαλ πάλησο λα ελδηαθέξεηαη αξθνχλησο κε ην ζέκα. Ώπφ ηα θνξίηζηα εθεί ηα θξηηήξηα ηνπ ήηαλ δηαθνξεηηθά. Μέζα ζηηο θνπέιεο ηνπ ζρνιείνπ ηνπ γπάιηζε ζην κάηη ε Φνίβε. Ήηαλ εληππσζηαθή αιιά θαη ηνλ θφβηδε ε κεγάιε απηνπεπνίζεζε ηεο. ΢αλ γθφκελα ζα 43

ήηαλ ηδαληθή, αιιά γηα πνιηηηθή δξάζε, ην έβιεπε πνιχ ρισκφ. Να κπνξνχζε λα ηελ θξεβαηψζεη, κάιηζηα! Ώιιά δελ ην έβιεπε θαζφινπ πηζαλφ. Μφλν εμαηηίαο ηεο Φνίβεο πιεξνθνξήζεθε γηα ηηο κηθξφηεξεο αδειθέο Νίθε θαη Νηφξα. Αε ζπκάηαη πψο, έκαζε φηη ε Νίθε ελδηαθέξεηαη γηα ηελ πνίεζε θη απηφ έγηλε ε αθνξκή λα βξεη καδί ηεο έλα ιφγν επαθήο. ΢ηε βηβιηνζήθε ηνπ αδειθνχ ηνπ βξήθε κηα πνηεηηθή ζπιινγή ηνπ Νίθνπ Καββαδία Μαξακπνύ θαη Πνύζη. Κάζηζε κε ππνκνλή θαη δηάβαζε ην θείκελν, ηηο βηνγξαθηθέο πιεξνθνξίεο, ην εηζαγσγηθφ ζεκείσκα ηνπ εθδφηε θη έηνηκνο έθαλε ηελ έθνδν. Σελ άιιε κέξα ζ’ έλα απφ ηα δηαιείκκαηα ηελ πιεζίαζε θαη ηελ αηθληδίαζε: - Νίθε, πάξε απηό βηβιίν θη όηαλ ην δηαβάζεηο ζα ήζεια λα κνπ πεηο ηηο εληππώζεηο ζνπ. Σν θνξίηζη δελ πξφιαβε λα ηνπ απαληήζεη. Ο Μίιηνο απνκαθξχλζεθε κπαίλνληαο ζηε ηάμε ηνπ. Σν μεθχιιηζε θαη κε ραξά είδε φηη ήηαλ πνηεηηθή ζπιινγή. Σνλ καζεηή πνπ ηεο ην έδσζε ηνλ ήμεξε κφλν εμ φςεσο. Σνλ είρε δεη πνιιέο θνξέο ζην πξναχιην, αιιά δελ γλψξηδε νχηε η’ φλνκά ηνπ. Βίλαη κεγαιχηεξνο ηεο, αθνχ πάεη ζηελ έθηε θαη ίζσο λα ηνλ μέξεη ε Φνίβε, γηαηί ηνλ έρεη δεη λα ηελ πεξηηξηγπξίδεη. Σψξα φκσο νη πξνηεξαηφηεηεο ήηαλ άιιεο. Σν βξάδπ ζην δσκάηην ηεο ζα ην μεθνθαιίζεη. Ήδε κε δηθή ηεο πξσηνβνπιία, είρε αγνξάζεη ηα πνηήκαηα ηνπ Γ. ΢εθέξε θαη ζηε βηβιηνζήθε ηεο γηαγηάο ηεο είρε βξεη ζπιινγέο ηνπ ΢νισκνχ, ηνπ Κάιβνπ, ηνπ ΐαιασξίηε θη άιισλ. Ο πνηεηήο Καββαδίαο ηεο ήηαλ άγλσζηνο. Έθαγε ηηο πεξηζζφηεξεο ψξεο ηεο λχρηαο δηαβάδνληάο ηνλ. Σεο έθαλε κεγάιε εληχπσζε ε λέα αηκφζθαηξα πνπ απέπλεαλ ηα πνηήκαηά ηνπ θαη ε πεξηπεηεηψδεο δσή ηνπ ζηα πινία σο αζπξκαηηζηήο. Σν πξσί ε κάλα ηεο κε θφπν ηελ μχπλεζε λα πάεη ζην ζρνιεηφ. Αελ είπε θνπβέληα ζηε Φνίβε. Σν ζέκα ήηαλ απνθιεηζηηθά δηθφ ηεο θαη ζα ην ρεηξηζηεί ε ίδηα κφλε. ΢ην πξψην δηάιεηκκα ηνλ αλαδήηεζε θαη δελ ηνλ βξήθε, ην ίδην επαλαιήθζεθε ζην επφκελν. Μήπσο απνπζίαδε; ΋ρη επηπρψο! ΢ην ηξίην ηνλ είδε λα βγαίλεη απ’ ηε ηάμε ηνπ. Αελ έραζε ρξφλν ηνλ πιεζίαζε θαη ηνπ είπε: 44

- Ούηε ην όλνκά ζνπ δελ μέξσ. Δκέλα κε ιέλε Νίθε. - Σν μέξσ. Σν δηθό κνπ είλαη Μίιηνο. Ση έγηλε; - Σν δηάβαζα όιν θαη είκαη έηνηκε λ’ αληαιιάμνπκε απόςεηο. - Υαίξνκαη Νίθε! Κη εγώ ην ζέισ. Μόλν… κσξέ, εδώ δελ έρνπκε ρξόλν. ΢ε ιίγν ζα ρηππήζεη ην θνπδνύλη. Θέιεηο λα βξεζνύκε έμσ λα ηα πνύκε κε ηελ άλεζή καο; Αο πάκε γηα έλαλ θαθέ. - Δληάμεη, αιιά αύξην ζα ζνπ πσ πόηε. Να θαλνλίζσ ηηο ππνρξεώζεηο κνπ. Πάξε ην βηβιίν πίζσ. - Πεξηκέλσ λα κνπ πεηο. ΋ηαλ ρψξηζαλ απηφο ζθεθηφηαλ: Δληάμεη κε ηε κηθξή. Σώξα πνπ ηελ είδα από θνληά έρεη ελδηαθέξνλ θαη ζαλ γπλαίθα, αλ ην δεηο κε ηελ πξννπηηθή ηνπ ρξόλνπ. Μ’ αξέζεη θη ε θσλή ηεο. Γνπζηάξσ! Βθείλε ήηαλ ην ίδην ηθαλνπνηεκέλε: Ωξαίνο ηύπνο θαη ηνπ αξέζεη ε πνίεζε. Απηό πνπ αξέζεη θαη κέλα. Μόλν, πσο ζα θαλνλίζσ λα ηνλ δσ κόλε κνπ εθηόο ζρνιείνπ; Κάηη ζα ζθεθηώ κέρξη αύξην. Ώπνθαζηζκέλε ηελ άιιε κέξα ζην ζρνιείν ηνπ πξφηεηλε: - Σελ Κπξηαθή ην απόγεπκα ζηηο 4 ζηελ πιαηεία ηεο Αγίαο Δηξήλεο ζηελ Αηόινπ. Μπνξείο;» - Έγηλε! Σελ πξσηνβνπιία ηελ πήξε ρσξίο λα ζπλελλνεζεί κε θαλέλαλ απφ ηελ νηθνγέλεηα. Πνηα δηθαηνινγία λα βξεη; Σν θαιχηεξν ζα είλαη λα κελ πεη ηίπνηα θαη λα ην ζθάζεη απ’ ην ζπίηη απαξαηήξεηε. Κη απηφ έγηλε ζηελ πξάμε. Μεηά ην κεζεκεξηαλφ θαγεηφ ηελ Κπξηαθή ν παηέξαο ηεο φπσο ζπλήζηδε έπεζε γηα χπλν, ε κάλα κάδεπε ην ηξαπέδη θαη έπιελε ηα πηάηα θη νη αδειθέο ηεο θιείζηεθαλ ζηα δσκάηηα ηνπο. Με ηελ αγσλία ηεο πξσηάξαο γιίζηξεζε αζφξπβα έμσ θαη πήξε ην δξφκν γηα ην ξαληεβνχ. Άιισζηε δελ ήηαλ πνιχ καθξηά απ’ ην ζπίηη ηεο. ΋ηαλ έθηαζε εθεί ηνλ είδε λα πεξηκέλεη ρακνγειψληαο: - Καιώο ηελ Νίθε. Θέιεηο λα θάηζνπκε θάπνπ γηα θαθέ; - Ωξαία! Κάζηζαλ ζ’ έλα θνληηλφ θαθελείν θη ν Μίιηνο ακέζσο πέηαμε απηφ πνπ θη εθείλε πεξίκελε: - Πώο ζνπ θάλεθε ν Καββαδίαο; 45

Δ Νίθε ζρνιαζηηθή θαη κε πξαγκαηηθφ ελδηαθέξνλ θη αγάπε γηα ηελ πνίεζε ηνπ είπε, ζαλ λεξάθη, ηνλ πξνεηνηκαζκέλν ιφγν ηεο. Εδηαίηεξα φηη ήηαλ κηα λέα, αιιά γιπθηά, εκπεηξία ηα πνηήκαηα ηνπ. Σελ εληππσζίαζε ε πεξηπεηεηψδεο δσή ηνπ θαη ε ιαγαξή γιψζζα ηνπ καδί κε πνιιά άιια. Ώπφ ην ηειεπηαίν πηάζηεθε ν Μίιηνο. Σεο κίιεζε γηα ηηο πξννδεπηηθέο ηνπ αληηιήςεηο θαη ηνπο αγψλεο ηνπ γηα ηε δεκνθξαηία, ηε ζέζε ηνπ γηα ην απηαξρηθφ θαζεζηψο ηεο ρψξαο. Δ ίδηα δελ δηαθσλνχζε ζ’ απηά πνπ άθνπγε. Ώπιψο ήηαλ αζπλήζηζηε ζε ηέηνηνπ είδνπο ζπδεηήζεηο θαη πξνζπάζεζε λα κελ θαλεί ε αζρεηνζχλε ηεο. Σφηε θαπάθη ηεο είπε γηα ηνλ αδειθφ ηνπ. Γηα ην θπλεγεηφ πνπ ηξαβνχζε κεηά ηα γεγνλφηα ζην Πνιπηερλείν θαη ηα αζψα ζχκαηά ηνπ. Βθεί ζηακάηεζε. Αε ρξεηαδφηαλ κε ηελ πξψηε λα ην ηξαβήμεη παξαπέξα. Ήξζε ε ψξα λα κηιήζνπλ γηα ηα πξνζσπηθά ηνπο. Ώπηφο άλνημε ηε ζπδήηεζε: - ΢ε είρα μερσξίζεη από κέξεο. Μνπ έθαλε εληύπσζε ε εξεκία θαη ην ζηπι ζνπ. - Μα… εζύ ηξηγύξλαγεο γύξσ από ηε Φνίβε!» - Άθνπ! Αδειθή ζνπ είλαη θαη δελ πξέπεη λα ηελ θαηεγνξώ. ΋κσο είλαη ηόζν ςεινκύηα θαη δελ ηηο κπνξώ απηέο ηηο γπλαίθεο. Πίζηεςέ κε! ΢ε κέλα ηαηξηάδνπλ πεξηζζόηεξν θνξίηζηα ήξεκα κε ελδηαθέξνληα ζνβαξά. Να… ζαλ θαη ζέλα. Σελ ίδηα ζηηγκή άπισζε ην ρέξη ηνπ θαη ζθέπαζε ην δηθφ ηεο πνπ ην είρε αθνπκπηζκέλν πάλσ ζην ηξαπέδη. Μηα παξάμελε αλαηξηρίια πέξαζε απ’ φιν ην ζψκα ηεο. Σφζν πνπ θνβήζεθε. Μεηά απφ ιίγν ην ηξάβεμε. Δ εληχπσζε θαηαγξάθηεθε φκσο κέζα ηεο. Ο Μίιηνο έθιεηζε ην ζέκα: - Σώξα πνπ αξρίζακε αο ην επαλαιάβνπκε. Μ’ άξεζε ε ζπδήηεζε πνπ θάλακε. Δζύ ηη ιεο; - Καη ζε κέλα Μίιην κ’ άξεζε. Θα είκαζηε ζ’ επαθή θαη ζα ζπλελλννύκαζηε ζην ζρνιείν. Γχξηζε ζην ζπίηη γεκάηε κ’ εληππψζεηο θαη κε ηελ απφθαζε ε ζρέζε ηεο κε ηνλ Μίιην λα είλαη ην γιπθφ δηθφ ηεο κπζηηθφ. Να κελ θνηλν46

πνηήζεη ην γεγνλφο ζε θαλέλαλ. ΋ηαλ κπήθε ζην ζπίηη ε κάλα ηεο αλήζπρε ηελ ξψηεζε: - Πνύ εμαθαλίζηεθεο θαιέ; Γελ κνπ είπεο θνπβέληα θαη ζε αλαδεηνύζα - Πήγα κηα βόιηα ζηελ Αθξόπνιε, κακά. Μνύ ήξζε μαθληθά ε επηζπκία. Δίκαζηε ηόζν θνληά θη έρσ πάεη κόλν κηα θνξά ζηε δσή κνπ. Γηάβαζα θάηη ζρεηηθό θη ήζεια λα ην δσ από θνληά. Σελ θνίηαμε κε έληνλν βιέκκα, αιιά δελ επέκεηλε γηα πεξηζζφηεξεο ιεπηνκέξεηεο. Βθείλε πνπ ηελ «αλέθξηλε» πεξηζζφηεξν κε ηα κάηηα θαη ηηο γθξηκάηζεο ήηαλ ε αδειθή ηεο Φνίβε, αιιά ε κφλε απάληεζε πνπ πήξε ήηαλ ε ζησπή ηεο. ……………………………………………………………………………… Σελ αγσλία ηεο επηζηξνθήο ηελ μεπέξαζε ζρεδφλ αλψδπλα. Καηαιάβαηλε φηη ην ζθνπιεθάθη ηεο ακθηβνιίαο ζα είρε εγθαηαζηαζεί ζην κπαιφ ηεο κάλαο ηεο, αιιά ήμεξε πσο δελ ζα ππήξραλ νξαηέο αληηδξάζεηο. Ώλ θάηη ηεο έιεγε ζα επέκελε ζηνλ αξρηθφ ηεο ηζρπξηζκφ. Αελ είραλ θαζφινπ ζηνηρεία. Βθείλε πνπ έπξεπε λα πξνζέρεη είλαη ε δειηάξα αδειθή ηεο. Δ Φνίβε. Βίδε ην βιέκκα ηεο, φηαλ έδηλε εμεγήζεηο ζηε κάλα ηεο. Ώπηήλ έπξεπε λα πξνζέρεη. Κπξίσο ην ρψξν ηνπ ζρνιείνπ. Ξαλάθεξε ζην κπαιφ ηε ζπλάληεζε: - Ση ήηαλ θη απηό; Δ θίλεζε απφ ηε κηα λα ηεο ζθεπάζεη ην ρέξη θαη κεηά ε αλαηξηρίια πνπ ηελ δηαπέξαζε. Πξψηε θνξά ηελ αθνχκπεζε αγφξη φρη κφλν θηιηθά, αιιά κε εκθαλή γη απηήλ εξσηηθή πξφζεζε. Αελ ηελ ελφριεζε. ΋ρη! Κάζε άιιν. Άλνηγε ζηε δσή ηεο έλα πεδίν πνπ απφ θαηξφ ην αλέκελε….

14. Η απνγνήηεπζε Δ Φνίβε ήηαλ λα ζθάζεη: Αθνύο εθεί, ην κόκνιν! Σελ έθαλε ηελ θνπηζνπθέια ηεο θαη δε ιέεη θνπβέληα. Πήγε, ιέεη, βόιηα ζηελ Αθξόπνιε. ΢ηγά κελ ηελ πηζηέςνπκε. Μσξέ θάπνηνλ ζα ζπλάληεζε θαη ην ηζνγιάλη ην παίδεη κνπγγό. ΋κσο, πνύ ζα πάεη; Θα ηα μεξάζεη όια, αιιηώο ζα ηεο θάλσ ηε δσή θόιαζε. Θα παξαθνινπζώ ην θάζε βήκα ηεο. Σν ζπκβάλ αχμεζε ηελ επηζπκία ηεο γηα ηε κεγάιε εκπεηξία: Θα ζπξώμσ ηα πξάγκαηα, είπε απφ κέζα ηεο. Πξάγκαηη φηαλ βξέζεθε ηελ επφκελε κέξα θνληά ζην ζηφρν ηεο, δήζελ ηπραία, έπεζε πάλσ ζηνλ γπκλαζηή θαη κε ηξφπν έηξηςε πάλσ ηνπ ην ζηήζνο ηεο, θνηηψληαο ηνλ θηφιαο κε λφεκα. Μφλν έλαο λεθξφο δελ ζα θαηαιάβαηλε ηελ πξφθιεζε. Σελ άιιε κέξα ζην κάζεκα ηεο γπκλαζηηθήο, ν θαζεγεηήο ηνπο είπε: - Σα αγόξηα, ζήκεξα, ζα παίμνπλ κπάζθεη. Σα θνξίηζηα ζα θάλνπλ όξγαλα. Φνίβε βνήζεζε κε, ζε παξαθαιώ λα κεηαθέξνπκε ηνλ ίππν από ηελ απνζήθε. Αελ αθνχζηεθε παξάμελν γηαηί απηφ είρε γίλεη πνιιέο θνξέο. ΋ηαλ κπήθαλ ζηελ απνζήθε έθιεηζε πίζσ ηνπ ηελ πφξηα θαη ηελ ηξάβεμε απφηνκα πάλσ ηνπ. Με ηα δπν ηνπ ρέξηα θπιάθηζε ην πξφζσπφ ηεο θαη θφιιεζε κε δχλακε ηα ρείιε ηνπ άγξηα πάλσ ζηα δηθά ηεο. Αελ ζα έιεγε φρη ζε άιιε πεξίπησζε, κα εδψ ηελ ελφριεζε ην ζηνηρείν ηεο βίαο. Ήζειε πξψηα λ’ αθνχζεη δπν ηξία ηξπθεξά ιφγηα, κηα αλζξψπηλε εηζαγσγή, κσξέ. Όζηεξα απηφο κε ην έλα ρέξη ράηδεςε δπλαηά ην ζηήζνο ηεο ζε βαζκφ πνπ λα ηελ πνλέζεη θαη ην άιιν ρψζεθε θάησ απ’ ηε θνχζηα ηεο. Σεο ράηδεπε ην βξαθάθη. Ώπηφ ήηαλ! Σνλ απψζεζε κε δχλακε θαη βγήθε κε θφξα έμσ απφ ηελ απνζήθε. Βπηπρψο ην επεηζφδην δελ έγηλε αληηιεπηφ απφ ηξίηνπο. ΋κσο ήηαλ έλα θαιφ κάζεκα γηα ηελ ίδηα. - Καιά λα πάζεηο ειίζηα. Δζύ ην πξνθάιεζεο, ξνύθα ην ηώξα, θαηάπηε ην θαη θάλε θαη ην κόθν. Αιιά κε ηνλ θύξην απηόλ ηειεηώζακε!

Δ Φνίβε έθαλε κέξεο λα ζπλέιζεη, ίζσο γηαηί δελ είρε θαλέλαλ λα ηελ κνηξαζηεί ηελ ληξνπή ηεο. Σνλ ηζρπξφ θη αλέλδνην εγσηζκφ ηεο ζα ηνλ πιήξσλε θαη κε άιιεο αθνξκέο ζηε δσή ηεο. ΋ηαλ κεηά απφ κέξεο ν γπκλαζηήο έθαλε θάπνηεο απφπεηξεο λα ζπδεηήζεη καδί ηεο ην επεηζφδην, ζπλάληεζε ηελ πιήξε εθ κέξνπο ηεο ςπρξφηεηα. Αελ ήηαλ ειίζηνο ν άιινο. Καηάιαβε φηη ν δξφκνο είρε θιείζεη, ρσξίο θαλ λα πξνιάβεη ζρεδφλ λα ηνλ αλνίμεη….

15. Τν θξνληηζηήξην Βπηηέινπο ήξζε ην θαινθαίξη. Φέηνο γηα πξψηε θνξά ε νηθνγέλεηα δελ ζα έθεπγε ζχζζσκε γηα ηελ Ώίγηλα. ΐιέπεηο ε κεγάιε θφξε ζα άξρηδε ην δηεηή θχθιν πξνεηνηκαζίαο γηα ηηο εμεηάζεηο θη ε ζθνπηκφηεηα απηή, κε ηε ζπκθσλία ησλ γνλέσλ, ήηαλ ππέξηεξε θάζε άιιεο αλάγθεο θαη ζπλήζεηαο. Δ Φνίβε γξάθηεθε ζην θξνληηζηήξην πνπ απηή επέιεμε, αθνχ επηθαιέζηεθε ηηο επηηπρίεο καζεηψλ απ’ ην ζρνιείν ηεο ηα πξνεγνχκελα ρξφληα. Κάπνηνπο θαη θάπνηεο ηηο είρε ππφςε ηεο θη ε Υξπζνχια. ΢ην εμνρηθφ ηνπο ζα πάλε ηνλ Ώχγνπζην. Βθ ησλ πξαγκάησλ ν ξπζκφο ηεο δσήο ηεο νηθνγέλεηαο ηα επφκελα ρξφληα ζα πξνζαξκνδφηαλ κε βάζε ηηο ζρνιηθέο ππνρξεψζεηο ησλ θνξηηζηψλ. Δ Φνίβε πεξίκελε ηηο λέεο επθαηξίεο κε αδεκνλία θαη πεξηέξγεηα. Μπξνζηά ηεο αλνίγνληαλ πινχζηεο λέεο δπλαηφηεηεο θαη πήγαηλε ζην λέν πεξηβάιινλ ζαλ δηςαζκέλνο νδνηπφξνο ηεο εξήκνπ πνπ επηηέινπο βιέπεη φηη θηάλεη ζηελ φαζε. Γηα ηηο δπν άιιεο θφξεο ν άθζνλνο ειεχζεξνο ρξφλνο ήηαλ επθαηξία γηα θαηλνχξηεο απαζρνιήζεηο. Σελ άλνημε πνπ πέξαζε, έλα απφγεπκα αξγίαο, ν Μίιηνο θη ε Νίθε ζπλαληήζεθαλ γηα δεχηεξε θνξά. Σν ξαληεβνχ ήηαλ ζηνλ Άγην Αεκήηξην ηνλ Λνπκπαξδηάξε. ΋ηαλ βξέζεθαλ εθεί αλέβεθαλ ηελ αλεθφξα ηνπ πιαθνζηξσκέλνπ απφ ηνλ Πηθηψλε δξφκνπ έθηαζαλ ζην κλεκείν ηνπ Φηινπάππνπ. Αελ ζηάζεθαλ νχηε εθεί. Πξνρψξεζαλ πην πάλσ θαη θάζηζαλ πάλσ ζηα βξάρηα κηαο απφκεξεο γσληάο. Κνηηάδνληαο πξνο ηα έμσ, έλα κεγάιν κέξνο ηεο Ώζήλαο ήηαλ κπξνζηά ζηα κάηηα ηνπο ζαλ έλα θαιά ζεξβηξηζκέλν πηάην. Πην θάησ απισλφηαλ ε ήξεκε ζάιαζζα, ν ΢αξσληθφο. Δ επαίζζεηε Νίθε δελ κπνξνχζε λα κε ζθεθηεί φηη ζ’ απηά ηα κνλνπάηηα πνπ πεξπαηνχλ ηψξα νη δπν ηνπο, ίζσο ζην παξειζφλ λα πεξπάηεζαλ θαη νη θνινζζνί ηεο αλζξψπηλεο ζθέςεο. Ώπηνί πνπ κε ηα έξγα ηνπο έδσζαλ ηηο βάζεηο ηνπ αλζξψπηλνπ πνιηηηζκνχ. Έλησζε κηα

αλαζηάησζε αλεμήγεηε, αιιά θαη κηα εζσηεξηθή επθνξία γη’ απηά πνπ ίζσο ζα αθνινπζνχζαλ. Ο Μίιηνο είρε αξρηθά ζην κπαιφ ηνπ, ηελ πξφζεζε λα πξνζειπηίζεη ηε κηθξή ζηελ νκάδα, πνπ δεκηνπξγνχζε ν Αεκήηξεο, αιιά ηί παξάμελν, ε γιπθηά Νίθε πνπ αξρηθά δελ ηελ είρε εθηηκήζεη ζσζηά, ηνπ γελλνχζε ηξπθεξά αηζζήκαηα, αλάγθε λα ηελ αγθαιηάζεη θαη λα ηε γεκίζεη κε θηιηά. Σν εξψηεκα έκπαηλε απφ κφλν ηνπ: Έρεη δηθαίσκα απηό ην αγγεινύδη λα ην κπιέμεη ζε πεξηπέηεηεο; Έηζη απηή ηε θνξά απέθπγε λα θάλεη πνιηηηθή ζπδήηεζε. Μίιεζαλ θπξίσο γηα ηνπο εαπηνχο ηνπο θαη ηα φλεηξά ηνπο γηα ην κέιινλ. Σα ρέξηα ηνπο ήηαλ ήδε κπιεγκέλα. Σα κάηηα ηνπο ζπλαληήζεθαλ θαη νη δπν δηάβαζαλ ν έλαο κέζα ζηα κάηηα ηνπ άιινπ ηελ έληνλε επηζπκία, πνπ ηνπο δηαθαηείρε. Ο κεγαιχηεξνο Μίιηνο πιεζίαζε ην πξφζσπφ ηνπ ζηε Νίθε θαη εθείλε δελ έδεημε λα ηνλ απνθεχγεη. Σα ρείιε ηνπ αθνχκπεζαλ απαιά ηα παξζέλα ρείιε ηεο κηθξήο θη έλησζαλ ηε δεζηαζηά ηνπο. Βθείλε θιεγφηαλ απφ ηελ επηζπκία λα δνθηκάζεη ηε γεχζε ηνπ. Σα ρείιε άλνημαλ απφ κφλα ηνπο θαη γηα πξψηε θνξά ε Νίθε δνθίκαδε ηε γεχζε ηνπ αληξηθνχ θηιηνχ. Ώπίζαλε εκπεηξία! Υψζεθε ζηελ αγθαιηά ηνπ θαη ηνλ έζθημε πάλσ ηεο. Κη απηφο αληαπνθξίζεθε ζηα ράδηα ηεο. Κάπνηα ζηηγκή αηζζάλζεθε φηη απνκαθξχλεηαη απφ απηφλ. Σν θαηάιαβε, σο έλδεημε νξίνπ γηα ηελ ψξα, θαη ην ζεβάζηεθε. ΋κσο έλησζε γεκάηνο, ελψ θαη ην πξφζσπν ηεο θνπέιαο έιακπε: - Μίιην κνπ ήηαλ πνιύ σξαία! Γηα ζήκεξα θηάλεη. Έρνπκε κπξνζηά καο όιν ην ρξόλν. Σψξα ην θαινθαίξη ζα κπνξνχζε κε κεγαιχηεξε άλεζε ρξφλνπ λα ηνλ βιέπεη, αιιά είρε θαη ηελ έγλνηα ηνπ. Οη εηζαγσγηθέο εμεηάζεηο ζα γίλνληαλ ηνλ ΢επηέκβξην θαη δελ ήζειε λα ηνλ απαζρνιεί απφ ηα δηαβάζκαηά ηνπ. Σνπ ην είπε θαζαξά: - Λεο εγώ δε ζέισ λα ζε βιέπσ Μίιην; Αιιά δελ είκαη ηόζν αλεύζπλε. Πξνεγνύληαη νη εμεηάζεηο ζνπ. Ο πάληα πξνζηαηεπηηθφο ραξαθηήξαο ηεο γπλαίθαο αλαδχζεθε απφ κέζα ηεο. Να ηνλ πξνζηαηεχζεη, αιιά λα πξνζηαηεχζεη θαη ηνλ εαπηφ ηεο. Αελ ήηαλ ζίγνπξε φηη ζα κπνξνχζε λα ζπγθξαηήζεη ηνλ εαπηφ ηεο 51

κεηά ηελ εκπεηξία ηνπ Φηινπάππνπ ηελ επφκελε θνξά. Κάζε θνξά πνπ έθεξλε ζην κπαιφ ηεο ην πξψην θηιί, πιεκκχξηδε απφ κέζα ηεο ε επηζπκία γηα επαλάιεςε θαη κάιηζηα αλαβαζκηζκέλε. Πξέπεη λα ην νκνινγήζεη ζηνλ εαπηφ ηεο. Γηα ην Μίιην ληψζεη θάηη πεξηζζφηεξν απφ ζπκπάζεηα. Απηόο όκσο πώο λα ληώζεη άξαγε; Σν εξψηεκα ηελ ηαιάληδε θη απάληεζε πξνο ην παξφλ δελ ππήξρε. Κη εθείλνο είρε κεηαβάιεη ηνλ κνλνκεξή αξρηθφ ηνπ ζηφρν. Βλψ ζηελ αξρή ηελ είδε κφλν ζαλ θαιή ππνςήθηα γηα ηηο εληνιέο ηνπ Αεκήηξε, ζηε ζπλέρεηα ηελ πξφζεμε ζαλ γπλαίθα θαη κεηά ην ζπκβάλ ηεο Φηινπάππνπ, απηή ε δηάζηαζε θνχζθσζε θη έγηλε ζεκαληηθή κέζα ηνπ.

16. Η Μεηαπνιίηεπζε Σν θαινθαίξη ηνπ 1974 ζεκαδεχηεθε απφ ζεκαληηθέο πνιηηηθέο εμειίμεηο. Μεηά ηελ εηζβνιή ησλ Σνχξθσλ ζηελ Κχπξν, ην πξνδνηηθφ θαζεζηψο ηνπ Εσαλλίδε θαηέξξεπζε, δείρλνληαο αλάγιπθα ηνλ απαξρήο ζαζξφ ηνπ ραξαθηήξα. Δ επηζηξνθή ηνπ Καξακαλιή θαη ε αλάιεςε ηεο δηαθπβέξλεζεο ηεο ρψξαο απφ απηφλ, ήηαλ γηα ηε κεγάιε πιεηνςεθία ηνπ ιανχ ε αζθαιήο εγγχεζε γηα ηελ νκαιή πνξεία ηεο ζηε ζπλέρεηα. Βίλαη ραξαθηεξηζηηθά ηα εμήο γεγνλφηα. Πξψηνλ ε επξχηεηα θαη αληηπξνζσπεπηηθφηεηα ηεο πξψηεο Βζληθήο Κπβέξλεζεο πνπ ζρεκάηηζε ν ίδηνο. Αεχηεξνλ ην πιεηνςεθηθφ πνζνζηφ ηνπ ιανχ πνπ ηνλ ηίκεζε ζηηο πξψηεο ειεχζεξεο εθινγέο πνπ δηεμήγαγε απηή ε Κπβέξλεζε θαη ηξίηνλ, αιιά φρη χζηαην, ε ρσξίο ηαιαληεχζεηο ιχζε ηνπ πνιηηεηαθνχ πξνβιήκαηνο πνπ ηαιάληδε γηα πνιιέο δεθαεηίεο ηε κνίξα ηεο παηξίδαο καο. Απζηπρψο, πνιχ γξήγνξα, απηή ε εζληθή ζχκπλνηα ζθνξπίζηεθε ζηνπο ηέζζεξηο αλέκνπο θαη ην κφληκν ζαξάθη ηνπ ζηελνχ θνκκαηηζκνχ θαη ηεο ηξηζθαηάξαηεο δηρφλνηαο εγθαηαζηάζεθε ζχληνκα πάιη ζ’ φιεο ηηο δξαζηεξηφηεηεο θαη ηνπο ζεζκνχο ηεο ρψξαο. Θπκεζείηε ηηο ψξεο, ηηο δξάζεηο θαη ηνλ απνπξνζαλαηνιηζκφ πνπ ππέζηε ε θνηλσλία καο απφ ηηο δηελέμεηο, ηνπο πνιηηηθνχο δηαμηθηζκνχο, ηνλ εθαηέξσζελ θαλαηηζκφ ζε δπν κφλν ελδεηθηηθά ζέκαηα πνπ ζα αλαθέξσ, ελψ βεβαίσο ππάξρεη κηα αιπζίδα παξφκνησλ πεξηζηαηηθψλ. Θέκαηα πνπ θπξηάξρεζαλ θαη πιήγσζαλ, κε κεδεληθφ ηειηθψο φθεινο, ζηελ πνιηηηθή δσή ηεο ρψξαο, Πξψηνλ ην θπλήγη ησλ καγηζζψλ γηα ηελ «απνρνπληνπνίεζε» θαη δεχηεξνλ ν «θάθεινο ηεο Κχπξνπ». Καηακεηξήζηε ηα ζπλ θαη ηα πιελ απηψλ ησλ «θηλεκάησλ» απηψλ θαη ηφηε ζα θαλεί αλάγιπθα φηη ε δπγαξηά έθιεηζε ζεακαηηθά πξνο ηα δεχηεξα Σα απνηειέζκαηα ήηαλ ηδίθνο, έλα αδεηαλφ πνπθάκηζν σο πξνο ηα ζεηηθά, αιιά έλα βαξπθνξησκέλν έξκα σο πξνο ηα αξλεηηθά, πνπ αθφκα ην ζέξλνπκε θαη ζήκεξα αγθνκαρψληαο. Σν ρεηξφηεξν φ-

ισλ φκσο είλαη φηη, ζαλ ιαφο δελ παξαδεηγκαηηδφκαζηε απφ ην θαθφ παξειζφλ καο γηαηί πνηέ δελ θάλνπκε έλαλ εηιηθξηλή απνινγηζκφ ηεο πνξείαο καο. Πάληα πξνεγείηαη ε άζθνπε θαη θσλαζθνχζα επηθαηξφηεηα, νη βξαρππξφζεζκεο επηδηψμεηο πνπ έρνπλ αλαδείμεη, δπζηπρψο, κηα εγεζία, ζηνπο θχξηνπο ηνκείο ηεο θνηλσλίαο καο, αλάμηα θαη κηθξφηεξε ησλ αλαγθψλ. Νάλνη θαη παξαδφπηζηνη είλαη, θαηά πιεηνςεθία, απηνί πνπ ξπζκίδνπλ ηα ηειεπηαία ρξφληα ηηο ηχρεο ηεο ρψξαο. Σν ηξαγηθφ φκσο είλαη ε επαλεηιεκκέλε αλαβάπηηζή ηνπο απφ ην ιαφ θαηά ηηο ειεχζεξεο εθινγέο πνπ θάζε ηφζν γίλνληαη. Αελ ππάξρεη γη απηφ επζχλε; Μφλν νη πνιηηηθνί θηαίλε; Ώο θνηηάδεη θάζε Έιιελαο πνιίηεο ζηνλ θαζξέθηε ηνπ θαη αο ξσηήζεη εηιηθξηλά ην είδσιφ ηνπ. Να δνχκε ηψξα ηα δπν κεγάια εζληθά δεηήκαηα πνπ καο ηαιαλίδνπλ ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο, Σν πξφβιεκα ηεο Κχπξνπ θαη ην δήηεκα ηεο νλνκαζίαο ησλ ΢θνπίσλ. Δ αλαπνθαζηζηηθφηεηα ησλ εγεηψλ θαη ε ππνρσξεηηθφηεηα ηνπο ζε αθξαίνπο θαη κηθξφλνεο κεηνςεθηθνχο θχθινπο, καο νδήγεζαλ λα απνξξίπηνπκε, ειαθξά ηε θαξδία, δηαδνρηθψο πξνηεηλφκελα ζρέδηα ιχζεο, πνπ ζηηο επφκελεο θάζεηο ζα ήηαλ πιένλ άπηαζηα φλεηξα. Πφηε ζα βγνπλ ήξεκα ζπκπεξάζκαηα γηα ηελ αδηέμνδε ζηάζε καο φια απηά ηα ρξφληα; Καη πφηε ζα απνδνζνχλ, έζησ κφλν σο ηζηνξηθά γεγνλφηα θη φρη πνηληθά θνιάζηκεο πξάμεηο, νη επζχλεο πνπ αζθαιψο ππάξρνπλ; Καη ε Υξπζνχια ζπκκεηείρε ζηελ πάλδεκε ραξά ηνπ ιανχ γηα ηελ επάλνδν ηνπ Καξακαλιή. Σν ζχλζεκα: Έξρεηαη! Έξρεηαη ν Καξακαλιήο! δνλνχζε ηελ πιαηεία ΢πληάγκαηνο απφ ρηιηάδεο ζπγθεληξσκέλνπο. Αελ ήηαλ νη «αγαλαθηηζκέλνη» άλεπ ιφγνπ θαη αηηίαο, νη ηζνπεδσηέο ησλ πάλησλ, νη ερζξνί ηνπ δεκνθξαηηθνχ καο πνιηηεχκαηνο. Ήηαλ νη αλαθνπθηζκέλνη Έιιελεο πνιίηεο, κεηά απφ ηελ πνιχρξνλε ζησπή. Μαδί, ήηαλ θαη νη ηξεηο ηεο θφξεο, πνπ γηα πξψηε θνξά ζηε δσή ηνπο έβιεπαλ ηφζν θφζκν ελζνπζηαζκέλν θαη ραξνχκελν λα δεησθξαπγάδεη κ’ φιε ηε δχλακε ηεο ςπρήο ηνπ. Ώθέζεθαλ θη απηέο ζηα φκνξθα ζπλαηζζήκαηα, πνπ ηέηνηεο επθαηξίεο ζνπ πξνζθέξνπλ, θαη ξνχθεμαλ ζαλ δηςαζκέλνη νδνηπφξνη ηνλ γεληθφ ελζνπζηαζκφ. Σνλ παηέξα δελ πξφιαβαλ λα ηνλ εηδνπνηήζνπλ. Ώπηφο ν θαθφκνηξνο ζπ54

λέρηζε λα παξακέλεη ζην πφζην ηνπ ζην καγαδί. ΋κσο ε αιήζεηα ήηαλ πσο ε Υξπζνχια είρε θη έλαλ ακπδξφ θφβν γηα ηηο ηπρφλ αληηξξήζεηο ηνπ. Πήξε ηηο θφξεο κε δηθή ηεο πξσηνβνπιία θαη δελ ην κεηάλησζε. Κάπνηα ζηηγκή ζεψξεζε φηη νινθιεξψζεθε ν ρξφλνο ηεο δηθήο ηνπο ζπκκεηνρήο θαη ηηο θαηέβαζε, απφ ηελ Μεηξνπφιεσο, πξνο ην Μνλαζηεξάθη. Πεηλνχζαλ κεηά ηελ ηφζε αλαζηάησζε θαη θάζηζαλ ζε έλα απφ ηα ζνπβιαηδίδηθα ηεο πεξηνρήο. Δ Υξπζνχια ήηαλ ζε έμαξζε θη απηή ηε ζηηγκή κέζα ηεο έγηλε ην θιηθ. Ώπνθάζηζε ζε θάηη πνπ ρξφληα ηελ παίδεπε θαη δελ ην ηνικνχζε λα αξζξψζεη θνπβέληα. Να θάλεη ηηο θφξεο ηεο θνηλσλνχο ησλ πιεξνθνξηψλ γηα ην ηζηνξηθφ ηεο νηθνγέλεηάο ηεο θαη ηδηαίηεξα ηελ ηξαγηθή κνίξα ηνπ παηέξα ηεο. Με ήξεκε γιψζζα θαη ρσξίο ππεξβνιέο θαη ςεχηηθεο σξαηνπνηήζεηο, πεξηέγξαςε ηηο πεξηπέηεηεο ηνπ παηέξα ηεο, πνπ κέρξη ηψξα, παξά ηηο επαλεηιεκκέλεο εξσηήζεηο ησλ θνξηηζηψλ, απέθεπγε λα απαληήζεη. Πξνθαλψο ε γιψζζα ηεο ιχζεθε θαη απφ ηελ αηκφζθαηξα ηεο εκέξαο. Σνπο είπε αλαιπηηθά γηα ηε θπιάθηζε ηνπ, ηνλ θινληζκφ ηεο πγείαο ηνπ θαη ηνλ πξφσξν ζάλαηφ ηνπ. Σηο δπζθνιίεο πνπ αληηκεηψπηζαλ ηα πξψηα ρξφληα απηή θαη ε κάλα ηεο θαη ηνλ αγψλα πνπ έδσζαλ γηα λα ηηο μεπεξάζνπλ. Σν κφλν πνπ δελ ηνπο είπε ήηαλ ε ζπκπεξηθνξά ησλ ζπληξφθσλ ηνπ κεηά ηελ ππνγξαθή ηεο απνθήξπμεο. Ώιιά απηφ νχηε θη ε ηδία ην ήμεξε. Βπηπρψο! Δ επίδξαζε ησλ πιεξνθνξηψλ ζηα θνξίηζηα ήηαλ ζπγθινληζηηθή. Ώγθάιηαδαλ ηε κάλα ηνπο θαη ηε θηινχζαλ. Έηζη θη αιιηψο ηελ αγάπαγαλ, αιιά κεηά απφ απηή ηε λέα γλψζε ε ιαηξεία έθηαζε ζην κε παξέθεη. Ήηαλ πεξήθαλεο γηα ηνλ παππνχ θαη ηε γηαγηά ηνπο. Ώιιά ην ίδην γηα ηε ήξεκε θη απνηειεζκαηηθή κάλα ηνπο.

17. Η πξώηε επέηεηνο ηνπ Πνιπηερλείνπ ΢ηηο 17 Ννεκβξίνπ ηνπ 1974, κέξα Κπξηαθή δελ έγηλε «ενξηαζκφο» ηεο επεηείνπ, γηαηί ζπλέπεζε κε ηηο πξψηεο κεηαπνιηηεπηηθέο εθινγέο. Ώπηφο έγηλε ηελ επφκελε Κπξηαθή 24 Ννεκβξίνπ κε πάλδεκε ζπκκεηνρή ηνπ ιανχ. Κφζκνο απ’ φιεο ηηο γεηηνληέο ηεο Ώηηηθήο - θαη φρη κφλν καδεχηεθε εθείλε ηε κέξα θαη θαηέθιπζε φινπο ηνπο ρψξνπο ζηε γχξσ πεξηνρή. Βθείλν πνπ ήηαλ ηδηαίηεξν ραξαθηεξηζηηθφ ήηαλ ε ζχζζσκε ζπκκεηνρή ησλ καζεηψλ. Σν αηέιεησην πνηάκη ηνπ ιανχ βξήθε κηα δηέμνδν λα ηηκήζεη ηνπο αγψλεο ησλ λέσλ, αιιά θαη λα ραξεί ηελ ειεπζεξία λα θσλάμεη ηα ζπλζήκαηά ηνπ θαη λα ακβιχλεη ηηο αγσλίεο ηνπ. Κάησ απφ ηελ εκθαλέο θιίκα παλεγπξηζκνχ, ππφγεηεο ζθνπηκφηεηεο άξρηζαλ απφ λσξίο λα δεκηνπξγνχλ ηα πξψηα ξήγκαηα ζηελ αηκφζθαηξα ηεο εζληθήο ελφηεηαο, πνπ ππήξμε αξρηθά, αιιά δελ ζπλέρηζε λα δεη. Μπινθ δηαθφξσλ ρξσκάησλ θαη επηδηψμεσλ εκθαλίζηεθαλ απφ ηελ πξψηε ζηηγκή. Πφιεκνο κεηαμχ ησλ παξαηάμεσλ ζε πνηα απ’ απηέο «αλήθεη ην Πνιπηερλείν» θαη ζηνρεπκέλεο δηεξγαζίεο γηα ηελ άισζε ησλ λέσλ ζηνπο δηθνχο ηεο ζθνπνχο ε θάζε κηα. Κη αθφκα ρεηξφηεξα αλάκεζα ζηηο επίζεκεο παξαηάμεηο ζπκπιέθνληαλ θη άιιεο πνπ νη ζηφρνη ηνπο ήηαλ λα απνδψζνπλ νη ίδηνη ηε δηθαηνζχλε, φπσο απηνί λφκηδαλ, αλαγνξεχνληαο ηνλ εαπηφ ηνπο σο ηνλ κφλνλ θη απζεληηθφ εξκελεπηή ηεο ιατθήο ζέιεζεο, κεηαηξεπφκελνη ζε εηζαγγειείο θαη δεκίνπο. Ση απζαίξεηε θαη αληηδεκνθξαηηθή ζπκπεξηθνξά! Κχθινη, πνπ ηα επφκελα ρξφληα κε ηα δνινθνληθά ηνπο ρηππήκαηα επέθεξαλ ηειηθψο ζεκαληηθή δεκία ζηα εζληθά καο ζπκθέξνληα θαη δελ επέηξεςαλ ζηε ρψξα λα ππάξμεη ε απαξαίηεηε εξεκία ζηε δσή πνπ έρεη αλάγθε κηα θνηλσλία γηα λα αλαπηπρζεί θαη λα κεγαινπξγήζεη. Σν θαθφ είλαη φηη γηα αξθεηά ρξφληα θαη απφ έλα ζεκαληηθφ πνζνζηφ ηνπ εχπηζηνπ θαη κφλν ζπλαηζζεκαηηθά ζθεθηφκελνπ ιανχ είρε ηελ ηδενινγηθή θάιπςε, έσο θαη ζπκπάζεηα ζηε ηξνκνθξαηία. Σέηνηεο ειαθξφκπαιεο ζπκπεξη-

θνξέο πξέπεη λα επηζεκαίλνληαη κε ηελ ειπίδα κελ ηπρφλ γίλνπλ παξαδείγκαηα απνθπγήο ζην κέιινλ. ΢ηελ πνξεία βξέζεθαλ θαη νη ηξεηο θφξεο ηεο νηθνγέλεηαο. Ώζψεο θαη γεκάηεο απφ ηελ νιφζεξκε δηάζεζε λα ζπκκεηάζρνπλ νιφςπρα ζην γεληθφ λφεκα ηεο πνξείαο. Δ κεγάιε πήγαηλε θέηνο ζηελ ηειεπηαία ηάμε ηνπ γπκλαζίνπ θαη ηνπ ρξφλνπ ζα ιάβαηλε κέξνο ζηηο εηζαγσγηθέο εμεηάζεηο γηα ηελ Ννκηθή. ΢ηφρν πνπ εδψ θαη ρξφληα ζρεδίαδε. Άλζξσπνο θηιφδνμνο θαη πεηζκαηάξεο δελ ζα παξέθιηλε κε ηίπνηα ηνπ βαζηθνχ ηνπ ζηφρνπ. ΢ήκεξα φκσο έθαλε κηα εμαίξεζε. Αε γηλφηαλ λα ιείπεη απφ ην πξσηφθαλην απηφ γεγνλφο. Δ Νίθε ζηε ζπγθέληξσζε ηνπο επεθχιαμε κηα έθπιεμε. Σνπο παξνπζίαζε επηηέινπο ην αγφξη ηεο, ηνλ Μίιην. ΋ιεο ηνλ ήμεξαλ εμ φςεσο. Βθείλν πνπ δελ ήμεξαλ ήηαλ φηη είρε ηδηαίηεξεο παξηίδεο κε ηελ αδειθή ηνπο. Παξά ηηο πνιιέο ζπλαληήζεηο ηνπο πνπ είραλ πξνεγεζεί πνηέ δελ είρε εμνκνινγεζεί ζε θακηά ηε ζρέζε ηνπο, παξφηη ε Φνίβε απφ θαηξφ είρε ππνπηεπζεί φηη κε θάπνηνλ ληαξαβεξίδεηαη. Σψξα ν Μίιηνο ήηαλ θνηηεηήο ζηε ΐηνκεραληθή ζρνιή ηνπ Πεηξαηά, ζπνπδάδνληαο νηθνλνκηθά. Ώιιά - γηα λα είκαζηε εηιηθξηλείο - ζα πξέπεη εμαξρήο λα ζεκεησζεί φηη ε θχξηα απαζρφιεζή ηνπ δελ ήηαλ νη ζπνπδέο ηνπ. Ήηαλ ε δξάζε ηνπ ζε κηα απφ ηηο δεθάδεο αξηζηεξίζηηθεο νξγαλψζεηο πνπ ππήξραλ πηα λφκηκεο ή αθφκα θαη κπζηηθέοπαξάλνκεο, ζε κηα απφ ηηο νπνίεο εγεηηθή κνξθή ήηαλ ν αδειθφο ηνπ, ν Αεκήηξεο. Οη ζρέζεηο κεηαμχ ηνπο είραλ πξνρσξήζεη. Έλα απφγεπκα ηεο Κπξηαθήο, πνπ μέθπγε απ’ ηηο άιιεο, θαη ζπλαληήζεθε κε ηνλ Μίιην έγηλε γπλαίθα. Πξψηε, θη απφ ηηο ηξεηο αδειθέο. Αελ ήηαλ θαη θακηά ζπγθινληζηηθή εκπεηξία ην γεγνλφο, αιιά κήπσο είρε θαη κέηξν ζχγθξηζεο λα ην αμηνινγήζεη; Γηα έλα ήηαλ ζίγνπξε. Σν Μίιην ηνλ αγαπνχζε, ηνλ αγαπνχζε πνιχ. Αελ ελζνπζηαδφηαλ βεβαίσο κε ην θαλαηηζκφ θαη ηελ αθνζίσζή ηνπ ζηε πνιηηηθή δξάζε, αιιά πξνο ην παξφλ ζα ηνλ αθνινπζνχζε ζηηο επηινγέο ηνπ. Δ Φνίβε πνπ πάληα ήηαλ βηαζηηθή θη απαηηνχζε ηα πξσηνηφθηα, ελψ αλνίρηεθε κε δηάθνξνπο, ελψ κε ηε ζέιεζή ηεο ρατδεχηεθε θαη θηιήζε57

θε δεφλησο, ηελ θξίζηκε ζηηγκή ζπγθξαηηφηαλ θαη δίζηαδε γηα ην ηειηθφ βήκα. Βίρε βάιεη, βιέπεηο, ςειά ηνλ πήρε ησλ απαηηήζεσλ θαη κ’ φινπο πνπ κέρξη ηψξα είρε αλνίμεη παξηίδεο, απνθάζηδε ζην ηέινο φηη δελ ηθαλνπνηνχζαλ ηα απζηεξά ζηάληαξ ηεο. ΢ήκεξα φκσο, πνπ είδε πσο ε κηθξφηεξε Νίθε έρεη δεζκφ, πήγε λα ζθάζεη απ’ ηε δήιεηα ηεο. Πνχ λα κάζαηλε θηφιαο φηη ην «ζπκβάλ» είρε ήδε ζπληειεζηεί. Ίζσο ηφηε λα θαζφηαλ ζηνλ πξψην ηπρφληα πνπ ζα έπεθηε ζην δξφκν ηεο. Ώπφ αληίδξαζε θαη κφλν. Βπηπρψο, ε Νίθε ηα πξνζσπηθά ηεο ηα θχιαγε ζαλ πνιχηηκν ζεζαπξφ θαη νη εμεηάζεηο πνπ πξνζέγγηζαλ ηελ πξνθχιαμαλ απφ ηέηνηεο βηαζηηθέο θηλήζεηο. Δ Νηφξα είρε πηα απνθαζίζεη. Θα γίλεη αξρηηεθηφληζζα. Πήγαηλε ζηελ ηεηάξηε θαη απφ ηψξα είρε αξρίζεη καζήκαηα ζρεδίνπ. Γήηεζε απφ ηνλ παηέξα ηεο λα ηεο αγνξάζεη ηα απαξαίηεηα ζχλεξγα δσγξαθηθήο θαη ηνλ πεξηζζφηεξν απφ ηνλ ειεχζεξν ρξφλν ηεο ηνλ αθηέξσλε δσγξαθίδνληαο θσηνγξαθίεο, ηνπία θαη πξφζσπα. Δ κάλα πίζηεπε ζηελ θιίζε ηεο θαη ηελ ζηήξηδε θη απηή. ΢ηα ζπλαηζζεκαηηθά ζέκαηα ε Νηφξα ήηαλ αθφκα ιεπθφ ραξηί. ΋ρη φηη δελ ηελ ελδηέθεξε ην ζέκα. Ώπιψο ην πξνζγεησκέλν θαη πξαθηηθφ κπαιφ ηεο αλέβαιε, γηα ηελ ψξα, ηέηνηνπ είδνπο αζρνιίεο. - Θα έξζεη θαη ε ζεηξά κνπ, ζθεθηφηαλ απφ κέζα ηεο.

18. Τξία ρξόληα κεηά - 1977 Βίραλ πάξεη θαιέο βάζεηο ηα θνξίηζηα απφ λσξίο. Με ηελ απζηεξή επίβιεςε ηεο κάλαο δεκηνχξγεζαλ ζηαζεξνχο ραξαθηήξεο, εθνδηάζηεθαλ εγθαίξσο κε ηα ρξήζηκα εθφδηα γηα ην κέιινλ, φπσο μέλεο γιψζζεο θαη θξνληηζηήξηα. ΋ηαλ έθηαζε ε ζεηξά λα δψζνπλ ε θάζε κηα εμεηάζεηο, ήηαλ παλέηνηκεο. Οη δηαδνρηθέο επηηπρίεο δελ ήηαλ έθπιεμε γηα ηνλ θχθιν ηνπο, αιιά θάζε θνξά πνπ αλαθνηλψλνληαλ ηα απνηειέζκαηα νη γνλείο εηζέπξαηηαλ ζην έπαθξν ηε ραξά ηεο επηηπρίαο. Ίζσο θαη πεξηζζφηεξν απ’ ηηο ίδηεο. Πεξεθάληα θαη ηθαλνπνίεζε. Ο παηέξαο ηνπο είρε θάλεη ηξία θάδξα κε ηηο θσηνγξαθίεο ηνπο θαη ηα είρε θξεκάζεη πάλσ απφ ην ηακείν. Κάζε θνξά, πνπ έκπαηλε πειάηεο ζην κπαθάιηθν ηνπ έιεγε: - Οη ηξείο κνπ θόξεο, Ζ κεγάιε δηθεγόξνο, ε κεζαία θηιόινγνο θαη ε ηξίηε αξρηηεθηόληζζα! Λεο θαη είραλ ήδε ηειεηψζεη θαη αζθνχζαλ επάγγεικα. ΢ηηο θφξεο δελ άξεζε απηή ε θάκπξηθα θαη ήζειαλ λα επέκβνπλ, αιιά έπεζε ζηε κέζε ε κάλα: - Αθήζηε ηνλ βξε θνξίηζηα λα ραξεί θη απηόο; Παηέξαο ζαο είλαη. Γηα ζαο δεη θη αλαπλέεη. ΢ε ιίγν θαηξό, ζαο ππόζρνκαη, ζα ηηο θαηεβάζσ εγώ. ΢ηα ηξία ρξφληα πνπ πέξαζαλ κεζνιάβεζαλ πνιιά γεγνλφηα. Δ κάλα ηνπο ήμεξε φηη ηα θνξίηζηα ηεο ζα πεξλάλε ηηο πεξηπέηεηεο ηνπο. Αερφηαλ φηη κεγάισλαλ ζε κηα άιιε επνρή απ’ ηε δηθή ηεο, φηη ηα ζηάληαξ ηεο αλζξψπηλεο ζπκπεξηθνξάο θαη θνηλσληθήο αλνρήο άιιαμαλ θαη δελ ην έπαημε θέξβεξνο κε ηα κε θαη κε ηα φρη. Ώπιψο ήζειε νη θαηαζηάζεηο λα είλαη θάησ απφ θάπνηνλ έιεγρν. Ώπφ ηελ αξρή ηνπο είπε λα ηελ θξαηάλε ελήκεξε, λα ηελ ζπκβνπιεχνληαη, λα ζέβνληαη εθείλεο ηνλ εαπηφ θαη ηελ αμηνπξέπεηά ηνπο θαη ην θπξηφηεξν: Να πξνζέρνπλ ηελ πγεία ηνπο απφ αξξψζηηεο. Αελ βξήθε φκσο ηελ αληαπφθξηζε πνπ πεξίκελε. ΢παλίσο ελεκεξσλφηαλ γηα ηα

ζπκβαίλνληα απφ ηελ άκεζα ελδηαθεξφκελε. Σηο πεξηζζφηεξεο θνξέο νη πιεξνθνξίεο ηεο έθηαλαλ ζ’ απηήλ εκκέζσο απφ ηηο άιιεο δπν. Ώπηφ δελ ην ελζάξξπλε αιιά θαη νχηε θαη ην απέηξεπε. Ήζειε, βιέπεηο, λα μέξεη ηη ζπκβαίλεη. Αελ γηλφηαλ δηαθνξεηηθά. Δ πεξίπησζε πνπ ηελ αλεζχρεζε πξψηε ήηαλ ε Νίθε. Ώπφ ηελ Φνίβε έκαζε φηη ζρεηίδεηαη κε άηνκν, πνπ έρεη παξαηήζεη ηηο ζπνπδέο θαη αζρνιείηαη κε χπνπηα πξάγκαηα. Ώλεζχρεζε θπζηθά κελ ηπρφλ ε θφξε ηεο βξεζεί, ρσξίο λα ην θαηαιάβεη, κπιεγκέλε ζε κηα θφιια ραξηί. Αελ ηελ απνπήξε άκεζα, δελ ηεο επηηέζεθε. Φξφληηζε θάπνηα ζηηγκή λα κείλνπλ νη δπν ηνπο θαη κε εηιηθξηλέο ελδηαθέξνλ ηελ ξψηεζε ηη γίλεηαη. Βθείλε αξρηθά αξλήζεθε θάζεηα νπνηαδήπνηε ζρέζε. Ώπφηνκα ηεο απάληεζε: - Μελ αλαθαηεύεζαη κάλα ζηα πξνζσπηθά κνπ δεηήκαηα. Αλαθνξά ζα ζνπ δίλσ γηα πνηνπο βιέπσ θαη ηη θάλσ; Έιενο! Μεγάιε θνπέια είκαη! Δ Υξπζνχια δελ απνζαξξχλζεθε. Με ήξεκν ηξφπν ηεο εμήγεζε φηη ζαλ κάλα δελ ζέιεη λα ηεο ππαγνξεχζεη θάηη. Θέιεη απιψο λα βνεζήζεη ην παηδί ηεο. Ο εππξνζήγνξνο ηξφπνο πξνζέγγηζεο ηεο κάλαο θαη νη δηθέο ηεο πξψηεο εζσηεξηθέο ξσγκέο, άλνημαλ ηειηθψο ην ζηφκα ηεο. Έγηλε καθξά ζπδήηεζε θαη φια ηέζεθαλ επί ηάπεηνο. Σεο εμηζηφξεζε φια ηα ζπκβάληα. Πψο θαη πφηε ζπλδέζεθε καδί ηνπ, πφηε έθαλαλ γηα πξψηε θνξά έξσηα θαη φηη ηνλ ζέιεη γηα ζχληξνθφ ηεο. - Ση λα θάλσ ξε κάλα; Σνλ αγαπάσ! ΐεβαίσο δελ έθξπςε ηνπο θφβνπο ηεο γηα ηηο αζρνιίεο ηνπ Μίιηνπ, ηελ παξακέιεζε ησλ ζπνπδψλ ηνπ θαη ηελ αγσλία ηεο κελ βξεζεί κπιεγκέλνο ζε παξάλνκεο πξάμεηο. Δ Υξπζνχια ηελ επραξίζηεζε γηα ηελ εκπηζηνζχλε πνπ ηεο έδεημε θαη ε κφλε ζπκβνπιή πνπ ηεο έδσζε ήηαλ: - Δθόζνλ ηνλ αγαπάο δηεθδίθεζέ ηνλ θαη δώζε ηε κάρε λα ηνλ θάλεηο δηθό ζνπ. Σν θπξηόηεξν; Να επηκείλεηο πνιύ λα επηζηξέςεη ζηηο ζπνπδέο ηνπ. Γλώκε κνπ είλαη, ζ’ απηό λα είζαη αλππνρώξεηε. Δ ζπδήηεζε αλαθνχθηζε θαη ηηο δπν. Καη ε Νίθε ραδή δελ ήηαλ. Έβιεπε ηελ αδηέμνδε πνξεία, αιιά δελ είρε ην θνπξάγην αθφκα γηα δξαζηηθή ιχζε: Ζ κακά έρεη δίθην. Θα ηνλ δηεθδηθήζσ! είπε απφ κέζα 60

ηεο. Βπηπρψο απηή παξαθνινπζνχζε αθφκα έζησ θαη κεξηθψο, ηα καζήκαηά ηεο, φζν βέβαηα απηά γίλνληαλ Με ηηο ζπλερείο απεξγίεο ράλνληαλ πνιιέο ψξεο, αιιά απηφ πξνο ην παξφλ δελ ηελ ελνρινχζε, αθνχ θη απηή ζπλέπιεε κε ην αγσληζηηθφ θιίκα ηεο πεξηφδνπ. Σν θέξδνο απ’ απηή ηε ζπδήηεζε ήηαλ κεγάιν, γηαηί γηα πξψηε θνξά, απφ εθείλν ην καγηθφ απφγεπκα πάλσ ζηνπ Φηινπάππνπ, πνπ έδσζε θαη πήξε ην πξψην παξζεληθφ θηιί, είδε θαη ηηο πξαθηηθέο πιεπξέο ηνπ πξνβιήκαηνο. Πξέπεη λα πξνεηνηκαζηεί γηα κηα ζπλνιηθή ζπδήηεζε κε ηνλ Μίιην. ΋ρη κφλν απφ ηε δηθή ηεο πιεπξά, αιιά θαη ηελ αλάγθε λα μεζεθψζεη ηνλ Μίιην λα ζθεθηεί θαη ην δηθφ ηνπ κέιινλ. Δ Νηφξα είρε κπεη ζηα βάζαλα απφ πέξζη. Αελ κπνξνχζε λα γίλεη θαη δηαθνξεηηθά. Οη νξκνληθέο αιιαγέο δελ ζε ξσηνχλ. Έξρνληαη απξφζθιεηεο θαη εγθαζίζηαληαη κέζα ζνπ. Καη ζηε ζπλέρεηα θάζε ηφζν ζνπ ρηππάλε ηελ πφξηα δεηψληαο ην κεξίδηφ ηνπο. Αελ έρνπλ βεβαίσο ηελ ίδηα επίδξαζε ζ’ φινπο ηνπο αλζξψπνπο, αιιά ζα ήηαλ αμηνπεξίεξγν έσο αξξσζηεκέλν, λα αθήζνπλ θάπνηνλ ζπλερψο αλεπεξέαζην. Πξαθηηθή θαη πξνζγεησκέλε ε Νηφξα κε ελδηαθέξνληα πάλσ ζηηο αγάπεο ηεο, ηε δσγξαθηθή, ην ζρέδην, ηηο θαηαζθεπέο θαη ηα ζέκαηα ηεο ηερλνινγίαο, ηνλ πξψην άλζξσπν πνπ ζα έβξηζθε θαη ζα ηελ ζπγθηλνχζε ζα ήηαλ κέζα απφ απηνχο ηνπο ρψξνπο ελδηαθεξφλησλ ηεο. Ο Εάζνλαο ήηαλ ζηελ νκάδα πνπ έθαλαλ ζρέδην κε ηνλ ίδην δάζθαιν. Δ επαθή ηνπο ήξζε απφ κφλε ηεο. ΢ηελ αξρή πάλσ ζηα θνηλά ηνπο ελδηαθέξνληα ζπδεηήζεηο, έλαο πεξίπαηνο ζηα πέξημ, αηέιεησηεο ζπδεηήζεηο γηα ηηο πξνηηκήζεηο θαη ηα φλεηξά ηνπο, έλαο θαθέο ζην θαθελείν, ζηλεκά θαη θάπνηα ζηηγκή αγθαιίηζεο θαη θηιάθηα ζηηο γσλίεο. Μέρξηο εδψ, πξνο ην παξφλ, ήηαλ ε δηαδξνκή πνπ είραλ δηαλχζεη. Σαίξηαδαλ ηα ρλψηα ηνπο θη ν έλαο γνχζηαξε ηελ παξέα ηνπ άιινπ. Πνηέ κέρξη λα δψζνπλ εμεηάζεηο δελ πξνρψξεζαλ ηε ζπδήηεζε γηα ηηο πξννπηηθέο ηεο κεηαμχ ηνπο ζρέζεο, αιιά φηαλ κεηά ηα απνηειέζκαηα βξέζεθαλ θνηηεηέο ζηελ ίδηα ζρνιή, εθ ησλ πξαγκάησλ ηέζεθε ην δήηεκα. Σν έιπζαλ κε ηελ πξνζέγγηζε πνπ ζ’ απηνχο ηαίξηαδε. Έλα - θη φρη ην κνλαδηθφ - απφ ηα πξνβιήκαηα πνπ είραλ λα ιχζνπλ. Ο πξαγκαηηζκφο ηνπο, ίζσο λα κελ ηαίξηαδε ζηνπο ζπλαηζζεκαηηθνχο αλζξψ61

πνπο, αιιά πάλσ ζηε Γε ππάξρνπλ ινγηψλ θαη ινγηψλ άλζξσπνη. Πψο λα ην θάλνπκε; Σν λα δεηάο νκνηνκνξθία θαη θνηλή ζπκπεξηθνξά είλαη νπηνπία, είλαη κάηαηε αληίδξαζε ζηνπο θπζηθνχο λφκνπο. Έθαλαλ θάπνηα ζηηγκή έξσηα, αιιά δελ είραλ ηελ εκπεηξία λα ηνλ αμηνινγήζνπλ. Οη ίδηνη πάλησο ήηαλ ηθαλνπνηεκέλνη. Καη απηφ είλαη πνπ έρεη ηειηθά ζεκαζία. Δ Φνίβε απφ ηελ αξρή έδεηρλε φηη ζα πξνεγεζεί ησλ άιισλ δπν ζηνλ εξσηηθφ ηνκέα. Σν δήηεκα ηελ απαζρνινχζε απφ λσξίο θαη είρε θάλεη πνιιέο απφπεηξεο λα δηαβεί ην Ρνπβίθσλα αιιά αθφκα δελ είρε θαηαθέξεη ην ζηφρν ηεο. Ώπηή πνπ είρε θαη ηα αληηθεηκεληθά πξνζφληα λα είλαη ην αληηθείκελν ηνπ πφζνπ κηαο αηέιεησηεο αιπζίδαο ζαπκαζηψλ, ήηαλ αθφκα παξζέλα. ΢πλέρεηα κεζνβέδηθεο θαηαζηάζεηο, εκηηειείο απφπεηξεο, ρσξίο αίζην πέξαο. Ήζειε, βιέπεηο, ε νινθιήξσζε λα είλαη γηα ηελ ίδηα κηα κπζηαγσγία, έλα αμέραζην θη αιεζκφλεην γεγνλφο. Έηζη γηα θαηξφ ήηαλ ζην πεξίκελε, νπφηε θάπνηα ζηηγκή έθηαζε ζην ακήλ. Αελ άληεμε άιιν. Έξημε φια ηα ηείρε ησλ αλαζηνιψλ θαη έθηαζε λα δερζεί ηελ «ηέιεζε ηνπ γεγνλφηνο» ζ’ έλα βξψκηθν δσκάηην ελφο μελνδνρείνπ-επηζθεπηάδηθνπ πάλσ ζ’ έλα θξεβάηη πνπ είρε δερζεί εθαηνληάδεο, αλ φρη ρηιηάδεο, δεπγάξηα ζην παξειζφλ, θάζε είδνπο θαη πνηφηεηαο, ζε ζεληφληα ακθίβνιεο θαζαξφηεηαο, κε έλαλ επθαηξηαθφ ζχληξνθν πνπ γλψξηζε ζ’ έλα θνηηεηηθφ γιέληη. Βίραλ πηεη πξνεγνπκέλσο ηα πνηά ηνπο θη ν ζχληξνθφο ηεο γηα εθείλν πνπ κφλν ελδηαθέξζεθε ήηαλ ε πξνζσπηθή ηνπ ηθαλνπνίεζε ηελ νπνία κεηά απφ θφπν πέηπρε κε ηα ζπλνδεπηηθά ζε απηέο ηηο ζηηγκέο, ζξηακβηθά επηθσλήκαηα. Δ Φνίβε έλησζε πξνδνκέλε, γηαηί ελψ αηζζάλζεθε ηε δέζηε ηεο αληξηθήο επαθήο θαη ν άιινο ήηαλ κάιινλ έκπεηξνο ζην πξνθείκελν, απηή δελ έθηαζε ηειηθά ζηελ νινθιήξσζε. Ίζσο θάπνηα ζηηγκή λα άδξαμε ηηο παξπθέο ηνπ πςψκαηνο, αιιά δελ θαηφξζσζε λα ην θαηαιάβεη. Γιίζηξεζε πξνο ηα πίζσ κέλνληαο αληθαλνπνίεηε. Δ θνξπθή ηνπ πςψκαηνο δελ θαηαιήθζεθε. Σεο έκεηλε ην απσζεκέλν. ΢ηηο επαλαιήςεηο πνπ ππήξμαλ αξγφηεξα ζε άιιεο επθαηξίεο θαη κε άιινπο ζπληξφθνπο, κέζα ζην κπαιφ ηεο θπξηαξρνχζε ε αλακνλή ηεο 62

νινθιήξσζεο πνπ δελ είρε κέρξη ηψξα ζπκβεί. Δ ζθέςε απηή θαη ε αλαπφθεπθηε αγσλία, αλ ζα ζπκβεί ην πνζνχκελν, έγηλαλ βξφρνο πνπ δξνχζε αλαζηαιηηθά ζηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ. Κάζε θνξά αγσληδφηαλ κε φιε ηε δχλακε ηνπ ζψκαηνο ηεο θη απειπηζκέλα δεηνχζε λα θαηαιάβεη ην απφξζεην θάζηξν. Μέρξη ηψξα δελ ην είρε θαηνξζψζεη. Άξρηζε λα απειπίδεηαη, αιιά δελ γλψξηδε φηη γηα ηελ θάζε θνπέια ππάξρεη πάληα ν άλζξσπνο πνπ δηαζέηεη, αθφκα θαη ρσξίο λα ην μέξεη, ην θιεηδί λα ηελ μεθιεηδψζεη. Έπξεπε λα γίλνπλ φκνξθεο ζπκπηψζεηο, πνπ ε ξφδα ηεο κνίξαο θάπνηα ζηηγκή ζα έθεξλε. ΢ηα ρέξηα ηεο έπεζε έλα πνίεκα θάπνηνπ πνπ δελ ζπκφηαλ ην φλνκά ηνπ θη έδεηρλε ηελ αγσλία πνπ θη απηήλ ηπξαλλνχζε. Σν είρε αληηγξάςεη ζε έλα πξφρεηξν θχιιν θαη ηψξα ην δηάβαδε γηα κηα αθφκα θνξά: Σα βιέπσ ζηα κάηηα ζνπ ην θέγγηζκα θαιπάδνληαο λα έξρεηαη γνξγόθηεξν άηη γίλνκαη πνπ πεδά ραίλνπζεο ξεκαηηέο Σα βιέπσ ζην πξόζσπό ζνπ ηελ απιαθηά ζηα δπν ην πξόζσπν λα θόβεη ζρίδσ ηε ζάιαζζα κε ξσκαιέεο απισζηέο ζηα απύζκελα ηεο ζθνηεηλήο ζνπ ζπειηάο λα θηάζσ ηα βάζε γπξεύνληαο ιαραληαζκέλα ην ηξόπαην ηεο έζραηεο λίθεο. Ώρ! Έλαλ ηέηνηνλ εξαζηή ρξεηάδεηαη θη απηή λα ζπλαληήζεη ζην δξφκν ηεο! Πνπ αιήζεηα είλαη θξπκκέλνο ν άλζξσπνο;

19. Η πνιηηηθή αιιαγή Βλψ ν Καξακαλιήο ήηαλ παξαζάγγεο κπξνζηά απφ ηνπο άιινπο πνιηηηθνχο ηνπ αληηπάινπο, είρε έλα ληεδαβαληάδ. Σν ζηειερηθφ δπλακηθφ ηεο ζπληεξεηηθήο παξάηαμεο ήηαλ πνιχ θαηψηεξν απφ ηηο αλάγθεο θαη ηηο πεξηζηάζεηο πνπ απαηηνχζαλ νη λέεο ζπλζήθεο. ΢’ απηφ πξέπεη λα πξνζζέζεηο ηηο αγθπιψζεηο πνπ ε παξάηαμε κεηέθεξε πάλσ ηεο, απφηνθεο ηνπ εκθπιίνπ θαη ησλ αιιεινζπαξαγκψλ πνπ ζπλέβεζαλ ζηε δηάξθεηά ηνπο. Εδενινγηθέο αλαζηνιέο πνπ είραλ ζηε ζεκεξηλή θνηλσλία μεπεξαζηεί πιένλ απφ ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ θαη ηηο ελδηάκεζεο εμειίμεηο. Δ παξακνλή ζηελ εμνπζία επί ζεηξά εηψλ αλζξψπσλ απφ ηνλ ίδην ηδενινγηθφ θαη πνιηηηθφ ρψξν εκθάληζε έληνλα ηα θαηλφκελα θαηξηαζκνχ, επέθεξε θαηαζηάζεηο εθκαπιηζκνχ θαη ζεηξάο νηθνλνκηθψλ ζθαλδάισλ. Απζηπρψο, ε πιενλεμία πνπ ν άλζξσπνο έρεη γελεηηθά κέζα ηνπ, εχθνια ηνλ βάδεη ζηνλ πεηξαζκφ λα ζθεηεξηζηεί δεκφζηα πεξηνπζία γηα δηθφ ηνπ φθεινο. Υξεηάδεηαη ηζρπξνχο κεραληζκνχο αληίζηαζεο θαη δχλακε ραξαθηήξα λα κελ ππνθχςεη θάπνηνο ζηνλ πεηξαζκφ θαη λα κελ βνπηήμεη ην δάθηπιν ηνπ ζην κέιη. ΋ινη απηνί νη παξάγνληεο ζπκπνζνχκελνη ήηαλ νη αηηίεο πνπ ε πιεηνςεθία ηνπ ιανχ είρε θνπξαζηεί θαη ήζειε πιένλ αιιαγή ζειίδαο. Έγθαηξα ηφηε κπξίζηεθε ηελ επθαηξία έλαο επαγγεικαηίαο θαηξνζθφπνο, ν νπνίνο ρξεζηκνπνηψληαο κε επηζηεκνληθφ ηξφπν φιεο ηηο κεζφδνπο δειεαζκνχ, ηνπ πάληα επθνιφπηζηνπ θαη εχθνια παξαζπξφκελνπ ιανχ, θαηάθηεζε κε παλεγπξηθφ ηξφπν ηελ εμνπζία. Απζηπρψο ν νδεγφο ησλ ελεξγεηψλ ηνπ απφ ηελ αξρή, δελ ήηαλ ην εζληθφ ζπκθέξνλ, αιιά πψο θαη κε πνην ηξφπν ζα εγθαζηδξχζεη ην λέν ηνπ θαζεζηψο, αγλνψληαο πιήξσο ηηο αξλεηηθέο ζπλέπεηεο πνπ νη ελέξγεηέο ηνπ ζα επέθεξαλ ζηα καθξνπξφζεζκα εζληθά ζπκθέξνληα. Υάηδεςε κε έμππλν ηξφπν ηα απηηά ησλ Βιιήλσλ θαη μχπλεζε φια ηα ηαπεηλά έλζηηθηα πνπ ελ ππλψζεη βξίζθνληαη κέζα ζηνλ ακφξθσην,

ηνλ θαθφηξνπν, ην θηιφδνμν, ηνλ εκηκαζή θαη ην αξπαθηηθφ κέινο ηεο θνηλσλίαο καο. ΋ινπο απηνχο, απφ πεξηθεξεηαθνχο παξάγνληεο ηνπο έθαλε ξπζκηζηέο ησλ εμειίμεσλ. Ο ίδηνο ξνχθεμε κε ηνλ νδπλεξφηεξν ηξφπν φια ηα πιενλεθηήκαηα ηεο ζέζεο ηνπ, απνζεσκέλνο απφ πιεξσκέλνπο ή αθειείο θνλδπινθφξνπο, πνπ θάζε θνπβέληα θαη πξάμε ηνπ ηελ ζενπνηνχζαλ σο ζεφπλεπζηε ζνθία, ελψ ηηο ίδηεο αθξηβψο απηέο ζπκπεξηθνξέο γηα ηνπο αληηπάινπο ηνπ ηηο θαηαθεξαχλσλαλ κε φια ηα ππάξρνληα αξλεηηθά επίζεηα. Βίλαη βαξηά ε επζχλε ησλ κεγάισλ ζπγθξνηεκάησλ ηνπ ηχπνπ ζε απηήλ ηελ άθξηηε ππνζηήξημε, έλαληη νηθνλνκηθψλ αληαιιαγκάησλ. ΢χληνκα ηνπο κεηέηξεςε ζε ηζρπξνχο παξάγνληεο θαη ζ’ φινπο ηνπο θξίζηκνπο ηνκείο ηεο Βιιεληθήο νηθνλνκίαο. Μεγάιν κέξνο ησλ αξηζηεξψλ ηνπ παξειζφληνο, αδξαλνπνηεκέλεο δπλάκεηο ηνπ Βακηθνχ ρψξνπ, πιεγσκέλνη απφ ηελ πνιχρξνλε απνκφλσζε θαη ηηο αξλεηηθέο δηαθξίζεηο ζε βάξνο ηνπο κεηά ηηο εμνλησηηθέο λνκνζεζίεο πνπ θαζηεξψζεθαλ ζηνλ εκθχιην, είδαλ - ίζσο κε επηθαλεηαθφ ηξφπν - ηηο αιιαγέο, πνπ ζα ηνπο επέηξεπαλ θη απηνχο λ’ απνθηήζνπλ θσλή θαη εμνπζία. Οη πεξηζζφηεξνη εμ απηψλ, φρη κφλνλ έγηλαλ νπαδνί ηνπ, αιιά θαη κεξηθνί κεηεηξάπεζαλ ζηνπο θαλαηηθφηεξνπο πνιέκηνπο απηψλ πνπ είραλ ηηο δηθέο ηνπο επηθπιάμεηο γηα ηνλ θχξην θαη δελ αθνινχζεζαλ ηε δηθή ηνπο επηινγή. Κάπνηα «θηινιατθά» κέηξα θάλεθαλ ζπγθπξηαθά επράξηζηα ζε νξηζκέλεο νκάδεο πνιηηψλ, αιιά πξέπεη λα γίλεη ζαθέο θαη μεθάζαξν φηη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ήηαλ ηα πξψηα βήκαηα γηα ηελ νηθνλνκηθή θαηεθφξα, πνπ ηα επφκελα ρξφληα ζα αθνινπζνχζε. Μηα λέα ηάμε αξπαθηηθψλ άξρηζαλ κε βνπιηκία λα βπδαίλνπλ κε ηε ζεηξά ηνπο ηνλ πινχην ηνπ θξάηνπο δεκηνπξγψληαο κηα λέα ηάμε αζπγθξάηεησλ θη άκεηξσλ λεφπινπησλ. Υσξίο θακηά αλαζηνιή άξρηζαλ λα δηνξίδνπλ ζην δεκφζην θαη ζε λένπο πεξηηηνχο νξγαληζκνχο, πνπ απεξίζθεπηα ηδξχνληαλ, ρηιηάδεο λένπο Έιιελεο αθαηξψληαο απφ ηελ ηδησηηθή νηθνλνκία δξαζηήξηα θαη ηθαλά ζηειέρε, κεηαηξέπνληαο ηνπο ζε άβνπινπο θαη άρξεζηνπο ηξνρνχο ελφο μέρεηινπ θαη δηαβξσκέλνπ κεραληζκνχ ή γηαηί φρη, ζε 65

ελζπλείδεηνπο θπλεγνχο καχξνπ ρξήκαηνο γηα ηνλ εαπηφ ηνπο. Σν ηειεπηαίν θαη γηα ιφγνπο κηκήζεσο έγηλε θαηλφκελν κε επξχηαηε δηάδνζε ζε θάζε ρψξν πνπ δνχζε θη αλέπλεε ην ζηελφ θη επξχηεξν θξάηνο. Ο άκνηξνο πνιίηεο, θαθψο, είρε θηάζεη ζην επίπεδν λα ζεσξεί απηνλφεην ην γεγνλφο λα ρξπζψλεη ην δεκφζην ιεηηνπξγφ γηα λα δηεθπεξαηψλεη θάπνηα απφ ηηο ππνρξεψζεηο ηνπ. Με ηέηνηνπο βξψκηθνπο ηξφπνπο έγηλε κηα λέα βίαηε αλαθαηαλνκή ηνπ πινχηνπ πνπ γέλλεζε κηα λέα ηάμε λεφπινπησλ πνπ δελ ίδξσζαλ ή θαη δελ είραλ ηελ ηθαλφηεηα λα απνθηήζνπλ κε ηίκηεο κεζφδνπο έλαλ ηέηνην πινχην. Ώπηφ είλαη κηα απφ ηηο αθνξκέο ηνπ εζηθνχ εθηξαρειηζκνχ πνπ επηθάζηζε πάλσ ζηελ ειιεληθή θνηλσλία ζαλ κηα αθφκα πιεγή ησλ Φαξαψ. Γηα ρξφληα ζε κεγάιε κεξίδα ηνπ πιεζπζκνχ ην θαηλφκελν απηφ ην ζεσξνχζε καγθηά, ηθαλφηεηα θη εμππλάδα. Έλα πιήξεο αλαπνδνγχξηζκα δειαδή ησλ επηθξαηνπζψλ αμηψλ ησλ πνιηηηζκέλσλ θνηλσληψλ.

20. Η απειεπζέξσζε ηεο Φνίβεο Σνλ πξσηνείδε ζηε ζπλέιεπζε ηεο ζρνιήο ηεο. Καηά παξάδνζε νη ζπλειεχζεηο ηεο Ννκηθήο ήηαλ θαη ην πξαθηηθφ βήκα άζθεζεο ησλ απξηαλψλ ξεηφξσλ ζηηο αίζνπζεο ησλ δηθαζηεξίσλ ή ηεο ΐνπιήο. Φειφο, φκνξθνο κε σξαίεο θηλήζεηο ζψκαηνο, ήξεκνο ρσξίο ην θαλαηηζκφ θαη ηηο πνιηηηθέο εμαιινζχλεο άιισλ νκηιεηψλ, ηελ θέξδηζε κε ην πξψην. Σν είπε απφ ηελ αξρή: Απηόο είλαη ν άλζξσπνο κνπ! Αελ έθαλε θάηη ρνληξνθνκκέλν πνπ ζα ζθφησλε ηα πάληα. Ώπιψο ζηξηθνγχξηζε γχξσ ηνπ θαη ηα βιέκκαηά ηνπο ζπλαληήζεθαλ εθ ησλ πξαγκάησλ πνιιέο θνξέο. Κη απηή δελ ήηαλ ε ηπραία θνπέια. Ίζα-ίζα ε εκθάληζε ηεο ήηαλ εληππσζηαθή θαη δελ κπνξνχζε λα πεξάζεη απαξαηήξεηε. Έηζη θάπνηα ζηηγκή απηνζπζηήζεθαλ θαη έλσζαλ ην θνηλφ ελδηαθέξνλ ηνπο. - Γεηα ζνπ. Κώζηαο είλαη ην όλνκά κνπ! - Σν μέξσ Κώζηα. Δκέλα κε ιέλε Φνίβε. Υαίξνκαη πνπ καο δόζεθε ε επθαηξία λα κηιήζνπκε. Ώθνινχζεζαλ βξαδηέο ζε κπαξ κε ηα πνηά θαη ηηο αλαπφθεπθηεο ζπδεηήζεηο ηεο ηξέρνπζαο επηθαηξφηεηαο. Δ ζπλάθεηα καδί ηνπ ηελ απειεπζέξσζε απφ ηνπο δαίκνλέο ηεο. Έηζη φηαλ θάπνηα ζηηγκή βξέζεθαλ ζην πεξηπνηεκέλν θνηηεηηθφ ηνπ δσκάηην ηα θηιηά θη νη αγθαιηέο ήξζαλ απφ κφλα ηνπο. Αελ ήηαλ θαζφινπ βηαζηηθφο. Πήγαηλε ηελ ππφζεζε ιάνπ-ιάνπ. ΋ζα επαθνινχζεζαλ έγηλαλ κε άλεην θη φρη βεβηαζκέλν ηξφπν. Σελ θίιεζε θαη ηε ράηδεςε ζε θάζε ζεκείν ηνπ ζψκαηφο ηεο. Γηα πξψηε θνξά δελ θπξηαξρνχζε ζην κπαιφ ηεο ε αγσλία, πνπ ζε άιιεο πεξηπηψζεηο ηελ έζθηγγε. Δ ηξπθεξφηεηα ηνπ ηε γέκηζε κε κηα πξσηφγλσξε δεζηαζηά θη αληαπνθξίζεθε ην ίδην θη απηή. ΋ηαλ θάπνηα ζηηγκή κπήθε κέζα ηεο θη άξρηζε ε ζπγρξνληζκέλε θίλεζε ησλ ζσκάησλ ηνπο αηζζάλζεθε ζαλ έηνηκε απφ θαηξφ. Οη απειπηζκέλεο θξαπγέο επραξίζηεζεο πνπ αθνινχζεζαλ ήηαλ ζηα απηηά ηνπ ζπληξφθνπ ηεο αηζέξηα κνπζηθή. Αελ ήμεξε ε άκνηξε ηελ αλαζθάιεηα πνπ ληψζνπλ νη

ζσζηνί εξαζηέο λα θέξνπλ ηελ επραξίζηεζε ζηε ζχληξνθφ ηνπο θαη πφζν πεξήθαλνη αηζζάλνληαη φηαλ απηφ ην πεηπραίλνπλ. Δ Φνίβε ήηαλ ιησκέλε απφ ηελ επραξίζηεζε θαη ηελ επηπρία. Ο άιινο δελ ήμεξε ηελ πξσηηά πνπ ηεο είρε ραξίζεη. Σνλ θνίηαδε κε ιαηξεία θη αλεβαίλνληαο πάλσ ηνπ ηνλ αγθάιηαζε απειπηζκέλα, ζέινληαο λα ηνλ επραξηζηήζεη. Ώπηά ηα πιήξε ζπλαηζζήκαηα δελ ιέγνληαη κε ιφγηα, ιέγνληαη κφλν κε βιέκκαηα θαη θηλήζεηο. Μέζα ηεο έιησλε ζαλ αλακκέλν θεξί ζην βνπλφ ηεο πίθξαο θαη ηεο ζηέξεζεο πνπ ηελ έθαλε ζηπθή ζην νηθνγελεηαθφ ηεο πεξηβάιινλ. Ώπφ δσ θαη πέξα θαηάιαβε πφζν πνιχ ηπρεξή ήηαλ ζηε δσή ηεο λα κεγαιψζεη κε απηνχο ηνπο γνλείο, λα έρεη δπν αδειθέο. Με έλαλ ιφγν ε απειεπζέξσζε ηελ έθαλε πην αλζξψπηλε θαη πην γήηλε. Κη ν Κψζηαο ήηαλ γνεηεπκέλνο κε ηε ζθέςε φηη κηα ηφζν φκνξθε θαη δηαιερηή θνπέια άλνημε παξηίδεο καδί ηνπ. ΢ηηο πνιηηηθέο ηνπ πξνηηκήζεηο ηνλ απσζνχζαλ ηα άθξα. Σν πην θπζηνινγηθφ ζα ήηαλ λα θάηζεη ζηελ άθξε θαη λα παξαθνινπζεί απφ απφζηαζε ηηο εμειίμεηο. ΋κσο, πψο λα ην θάλνπκε, δελ ήηαλ άκνηξνο θη απηφο ηεο αλζξψπηλεο καηαηνδνμίαο. Αηθεγφξνο ζα ήηαλ ζε ιίγν θαηξφ ην επάγγεικά ηνπ θαη δελ κπνξνχζε λα είλαη κφλν ηδηψηεο. Κακηά απφ ηηο θνηηεηηθέο παξαηάμεηο δελ ηνλ θάιππηε πιήξσο, αιιά δηάιεμε θαη πήγε ζ’ απηήλ πνπ ηελ έλησζε πην θνληηλή ηνπ θαη πνπ ζα ηνπ δεκηνπξγνχζε ηηο ιηγφηεξεο ππνρξεψζεηο, ελψ ζπγρξφλσο ηνπ πξφζθεξε ηηο κεγαιχηεξεο πξννπηηθέο. Γξάθηεθε ζηελ ΠΏ΢Π, ηε θνηηεηηθή νξγάλσζε ηνπ ΠΏ΢ΟΚ. Έλαο ξεαιηζηήο άλζξσπνο, ηππηθφ παξάδεηγκα ηνπ κέζνπ Έιιελα, πνπ δελ ήηαλ εθηφο ζπκθεξφλησλ θαη σθειηκηζηηθψλ πιενλεθηεκάησλ. Ώπηφ ην γλψξηδε ε Φνίβε θαη κε ηε ζέιεζή ηεο ηνλ αθνινχζεζε ζηελ ίδηα επηινγή. Έγηλε θη απηή κέινο ηεο ΠΏ΢Π θαη ην θνηλνπνίεζε ζηνπο δηθνχο ηνπο εηζπξάηηνληαο πνηθίιεο αληηδξάζεηο. Ο παηέξαο ηεο, πάληα ζπληεξεηηθφο ην κφλν πνπ ηεο είπε ήηαλ κελ κπιέμεη ζε πεξηπέηεηεο: - Απηέο νη αζρνιίεο έρνπλ ηηο ζπλέπεηέο ηνπο, θνξίηζη κνπ. Να πξνζέρεηο! 68

΢ηε κάλα ηεο δελ άξεζε ε εμέιημε. Ώπηή δηαηεξνχζε ζησπειά ην αξηζηεξφ παξειζφλ ηεο νηθνγέλεηαο ηεο θαη ην ΠΏ΢ΟΚ δελ ήηαλ απφ απηήλ ηελ αξηζηεξά. Πξνζσπηθά ηελ πιήγσλε ε δηάζπαζε πνπ έγηλε ζηελ αξηζηεξή παξάηαμε θη επρφηαλ απφ κέζα ηεο λα μεπεξαζηνχλ νη πξνζσπηθέο θηινδνμίεο πνπ δεκηνπξγνχλ ηηο δηαζπάζεηο. Δ ίδηα δελ είρε αθφκα απνθαζίζεη λα ηνπνζεηεζεί. ΋ινπο ηνπο ζεσξνχζε θαη ιίγν έλνρνπο. ΋ηαλ φκσο, κεηά ηελ εμνκνιφγεζε ηεο θφξεο ηεο, έκαζε ην ιφγν, αλνηρηά επηδνθίκαζε ηελ επηινγή ηεο θφξεο ηεο: - Καιά έθαλε. Έρεη ην δηθαίσκα ηεο δηθήο ηεο επηινγήο! Σελ Νηφξα ε είδεζε ηελ άθεζε αδηάθνξε. Σα πνιηηηθά, νη θνηηεηηθέο παξαηάμεηο θη νη δηελέμεηο πνπ ππήξραλ ήηαλ - φπσο θαη ζηνλ Εάζνλα άιισζηε - άζθνπεο θαη επηδήκηεο αζρνιίεο. Γη απηφ δελ έιαβαλ πνηέ κέξνο ζε ηέηνηνπ είδνπο εθδειψζεηο. Ώληίζεηα θάζεηα αξλεηηθή κε ηελ επηινγή ηεο Φνίβεο ήηαλ ε Νίθε. Βπεξεαζκέλε απφ ηνλ θχθιν πνπ δνχζε κε ηνλ Μίιην δελ ηελ ηθαλνπνηνχζε θακηά απφ ηηο ππάξρνπζεο, αθφκα θη αξηζηεξέο, παξαηάμεηο. Ήηαλ ζπκβηβαζκέλεο ζην αζηηθφ θαζεζηψο, γξαλάδηα ηνπ ζπζηήκαηνο, ελψ εθείλν πνπ ρξεηάδεηαη ε ρψξα είλαη ε νινθιεξσηηθή αλαηξνπή ηνπ αζηηθνχ θαζεζηψηνο θαη ε εγθαζίδξπζε ηεο ιατθήο εμνπζίαο. Σειηθά ε πνιχρξνλε ζπκβίσζε κε ηνλ Μίιην δελ ηελ είρε αθήζεη αλεπεξέαζηε. Γηα ηε Φνίβε φια απηά ήηαλ «έπεα πηεξφεληα», ιφγηα ηνπ αέξα. Ώπηή ζα αθνινπζνχζε ηηο επηινγέο ηνπ αγαπεκέλνπ ηεο Κψζηα. ΋ια ηα άιια δελ ηελ αθνξνχζαλ.

21. Ο πξώηνο γάκνο Δ Φνίβε απφ ηε κέξα πνπ ηα βξήθε κε ηνλ Κψζηα ην έβαιε βαζεηά ζην κπαιφ ηεο. Ο Κψζηαο ζα γίλεη ν άληξαο ηεο δσήο ηεο. Βλψ ηελ πξνεγνχκελε πεξίνδν βξηζθφηαλ ζε κηα άζθνπε θαη ςπρνθζφξα αλαδήηεζε εξσηηθνχ ζπληξφθνπ ζπρλάδνληαο ζηα κπαξ θαη ηα πάξηη, απφ ηε ζηηγκή πνπ έδεζε ηελ νλεηξεκέλε εθείλε λχρηα κεηακνξθψζεθε ζ’ έλαλ άιιν άλζξσπν. Άλζξσπν κε ζηφρνπο, κε ζρέδηα γηα ην κέιινλ θαη ρξνλνδηάγξακκα δξάζεσλ. Με ήξεκν ηξφπν λα κελ θαλεί φηη εθβηάδεη θαηαζηάζεηο, αιιά φηη ζθέθηεηαη κφλν ην θνηλφ θαιφ ηνπο, ηνπ ηα παξέζεζε φια κε ην λη θαη κε ην ζίγκα - Κώζηα κνπ, ην μέξεηο. Από ηελ πξώηε ζηηγκή ζ’ αγάπεζα βαζεηά θαη ζέισ λα είκαη δίπια ζηα επόκελα βήκαηά ζνπ. Θα ζε βνεζήζσ νιόςπρα λα πινπνηήζεηο όπνηνπο ζηόρνπο θαη θηινδνμίεο έρεηο. Ζ άπνςε κνπ είλαη: Να επηζπεύζνπκε ηηο ζπνπδέο καο θαη λα πάξνπκε ηα πηπρία καο. Δζύ έρεηο ηελ ππνρξέσζε ηνπ ζηξαηησηηθνύ πνπ πξέπεη ακέζσο λα ηελ εθπιεξώζεηο γηα λα είζαη ειεύζεξνο ζηα επόκελα βήκαηά ζνπ. Δγώ καηαηώλσ γηα ηελ ώξα ηα ζρέδηά κνπ γηα κεηαπηπρηαθέο ζπνπδέο. Ίζσο αξγόηεξα, αλ ηαηξηάμνπλ κε ηα δηθά ζνπ ζρέδηα. Σν δηάζηεκα πνπ εζύ ζα θάλεηο ην ζηξαηησηηθό ζνπ, εγώ ζα πξνζπαζήζσ λα πάξσ ηελ άδεηα άζθεζεο επαγγέικαηνο. Θα έξρνκαη λα ζε βιέπσ θαη ζα θνηηάμνπκε αλ γίλεηαη λα θιείζεηο θαη ζπ κε απηέο ηηο ππνρξεώζεηο ζηε δηάξθεηα ηεο ζεηείαο ζνπ. Αλ δελ κπνξέζνπκε δελ πεηξάδεη. Θα ηα θάλεηο αξγόηεξα. Θέιεηο λα θάλεηο πνιηηηθή θαξηέξα; Ωξαία! Δγώ ζα είκαη δίπια ζνπ κ’ όιεο ηηο δπλάκεηο κνπ. Θέιεηο θάηη άιιν; Δγώ ζα ζηαζώ πάιη δίπια ζνπ. Να ην μέξεηο, ε Φνίβε ζα είλαη ν άλζξσπόο ζνπ! Ο άιινο ππέζηε ακίιεηνο ηνλ θαηαθιπζκφ ησλ πξνηάζεσλ ηεο Φνίβεο, αιιά φρη θη αδηάθνξνο. Σνπ άξεζαλ απφ κέζα ηνπ, αιιά δελ ήζειε λα ηεο ην δείμεη. Ναη! Βίρε πνιηηηθέο θηινδνμίεο. Γη απηφλ ην ιφγν δελ πήγε ζηε λενιαία ηνπ ΠΏ΢ΟΚ; ΢ηγά κελ ζπλέπιεε κε φιεο ηηο ζέζεηο

ηνπ. Ώιιά ε δηαβεβαίσζε ηεο Φνίβεο φηη ζα ζηαζεί ζην πιεπξφ ηνπ ήηαλ γη απηφλ έλα δειεαζηηθφ θίλεηξν πνπ δελ κπνξνχζε λα ην αγλνήζεη. Ώιιά κελ δείμεη φηη πέθηεη κε ην πξψην. Ώο έθαλε θαη ιίγν ηνλ δχζθνιν. - Γηα ζηάζνπ ξε Φνίβε! Δζύ κε πξνγξακκάηηζεο κέρξη ηνλ ηάθν. Δληάμεη δελ κνπ είζαη αδηάθνξε, αιιά κήπσο βηαδόκαζηε θαη θάλνπκε ζρέδηα επί ράξηνπ; ΢ίγνπξα ε πξνζθνξά ζνπ είλαη ζπγθηλεηηθή, αιιά άζε λα ην δνύκε θαη ηηο απνθάζεηο αο ηηο πάξνπκε αξγόηεξα. Σνλ ςπρνιφγεζε ζσζηά. Βληάμεη! Μπιέρηεθε ζηνλ ηζηφ πνπ κε επηκνλή θη ππνκνλή είρε πιέμεη γχξσ ηνπ ην ηειεπηαίν δηάζηεκα. Ώο ηνλ ηψξα λα θξαηήζεη ηα πξνζρήκαηα, αο ηνλ λα λνκίδεη φηη έρεη θαη δεχηεξε επηινγή. Θέιεη δελ ζέιεη ζα ππνθχςεη ηειηθψο. Ο Κψζηαο ζα γίλεη δηθφο ηεο. Καη ηφηε ζηγά-ζηγά ζα ηνλ θνξκάξεη φπσο απηή ζέιεη. Κη απηή έρεη ηηο θηινδνμίεο ηεο. Ώιιά ζα ηηο θπιαθίζεη πξνο ην παξφλ θαη φηαλ θξίλεη θαηάιιειν ην ρξφλν ζα ηηο μεδηπιψζεη. Γηαηί φρη; Οη άιινη, πνπ εηζήιζαλ ζην ρψξν θαη ζηαδηνδξνκνχλ, είλαη θαιχηεξνη ηεο; Οη απνθάζεηο, ρσξίο λα ην δηαηππψζνπλ ζαθψο, άξρηζαλ λα εθαξκφδνληαη ζηελ πξάμε. Κνηλφ δηάβαζκα ζε καζήκαηα πνπ ρξψζηαγαλ γηα ην πηπρίν, θνηλή πξνζέιεπζε ζηηο εμεηάζεηο. Έηζη νη εθθξεκφηεηεο ειαηηψλνληαλ θαη ν δξφκνο γηα ηελ πινπνίεζε ησλ ζηφρσλ πνπ εμαξρήο έβαιε ε Φνίβε έκπαηλε ζε βαζκηαία εθαξκνγή. ΢χληνκα πήξε ην πηπρίν ηεο θαη νη γνλείο ηεο ην γηφξηαζαλ κ’ έλα κεγάιν πάξηη, πνπ ήηαλ θαη ε επθαηξία ηεο Φνίβεο λα γλσξίζνπλ θη απφ θνληά νη γνλείο ηνλ αγαπεκέλν ηεο. ΐεβαίσο ε κακά ήμεξε απφ θαηξφ γηα ην εηδχιιην, αιιά ηψξα ήηαλ ε πξψηε θνξά πνπ ηνλ έβιεπε απφ θνληά. Οη πξψηεο εληππψζεηο ήηαλ θάηη παξαπάλσ απφ ζεηηθέο. Γηα επηβξάβεπζε ηεο θφξεο ηνπ ν κπακπάο ηεο αλαθνίλσζε φηη ην δψξν ηνπ είλαη έλα απηνθίλεην. Ώπφ πξηλ θαη νη ηξεηο θφξεο είραλ πάξεη άδεηα νδήγεζεο. Έηζη ζε ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα ε Φνίβε ην ρξεζηκνπνηνχζε γηα πνηθίινπο ζθνπνχο, έλαο εθ ησλ νπνίσλ ήηαλ λα επηζθέπηεηαη ηνλ Κψζηα πνπ, σο έθεδξνο αμησκαηηθφο ππεξεηνχζε ηε ζεηεία ηνπ ζηε Θήβα. Έβαιε ιπηνχο θαη δεκέλνπο ζην θφκκα λα ηνλ θέξεη ζηελ Ώζήλα θαη ηειηθψο ην πέηπρε θη απηφ. Μάζαηλε έηζη απφ 71

λσξίο πσο ιεηηνπξγνχλ ηέηνηνπ είδνπο δεηήκαηα θη άξρηζε λα αλνίγεη παξηίδεο κε πςειφβαζκα θαη επψλπκα ζηειέρε ηνπ θνκκαηηθνχ κεραληζκνχ. Γθξίληαδε ν ζπληεξεηηθφο κπακπάο πνπ ε θφξε ηνπ, ε δηθεγνξίλα, ηξηγχξλαγε αζηεθάλσηε κ’ έλαλ άληξα, έζησ θη αλ απηφο είλαη ζνβαξφ παηδί θαη επηζηήκνλαο. Αηθεγφξνο θη απηφο ληε! Καη κε ηελ πξψηε επθαηξία πνπ ηνπο είδε καδί ην πέηαμε: - Ρε παηδηά, έηζη ζα ζέξλεζηε εζείο; ΢πνπδέο θάλαηε, πηπρία πήξαηε. Γηαηί δελ βάδεηε θη έλα ζηεθάλη ζην θεθάιη ζαο λα αληηκεησπίδεηε κε θαζαξό κέησπν ηελ θνηλσλία; Ο Κψζηαο έλησζε ππνρξέσζή ηνπ λα απαληήζεη: - Μα θύξηε Αληξέα αθόκα δε βγάδνπκε δξαρκή θη εγώ ζέισ κήλεο λα απνιπζώ. Με ηί ζ’ αλνίμνπκε από ηώξα ζπηηηθό; Δ Φνίβε δπζαλαζρέηεζε, κε ελφριεζε θαη ζπκφ, γηα ηελ παξέκβαζε ηνπ παηέξα ηεο: - Έια ξε κπακπά κελ επεκβαίλεηο! Ώπηφεηνο θη απνθαζηζκέλνο ν θπξ Ώληξέαο ζπλέρηζε: - Γη απηό κελ αλεζπρείηε θαζόινπ! Ζ Φνίβε έρεη δηθό ηεο ζπίηη. Καηλνύξην! Δζείο ζα κπείηε πξώηνη. Σώξα είλαη άδεην θαη κπνξείηε λα ην επηπιώζεηε κε ην γνύζην ζαο. Σα έμνδα είλαη δηθά κνπ. Θεσξήζηε ην σο ηελ πξνίθα ζηε πξσηόηνθε θόξε κνπ. Άληε πάξηε ην απόθαζε, λα ηειεηώλνπκε θαη κ’ απηό. Δ κάλα ζ’ φιε απηή ηε ζπδήηεζε έκεηλε ακέηνρε γηαηί δελ είρε μεθάζαξν κέζα ηεο πνην είλαη ζσζηφ θαη πνην είλαη ιάζνο. ΢ίγνπξα δελ ήζειε λα εθβηάζεη ην γάκν, κα αλ ηα παηδηά ζπκθσλνχζαλ, ηεο ίδηαο δελ ηεο έπεθηε ιφγνο. Αελ εηπψζεθε ηίπνηα άιιν ηφηε, αιιά ε πξφηαζε δνχιεπε κέζα ζην κπαιφ ηνπο θαη είδαλ φια ηα πιενλεθηήκαηα πνπ εκπεξηέρεη. Υσξίο δπζθνιία ηειηθά ζπκθψλεζαλ λα ηελ δερηνχλ. Ο γάκνο πνπ έγηλε ήηαλ γεγνλφο γηα ηελ νηθνγέλεηα. Ο παηέξαο δελ ηζηγθνπλεχηεθε ζηηο δαπάλεο θαη ε κάλα ζήθσζε ην κεγαιχηεξν βάξνο ησλ αλαγθαίσλ εηνηκαζηψλ πνπ έλαο γάκνο έρεη. Υσξίο βέβαηα λα βαξπγθσκήζεη. ΋ια ηα αληηκεηψπηζε ζησηθά θαη σο απηνλφεηε κεηξηθή ππνρξέσζε. 72

΋ παηέξαο αξγφηεξα θάλνληαο ην ινγαξηαζκφ είδε φηη απηφο μέθπγε θαη πξέπεη θάπσο λα ζπγθξαηεζεί. Τπήξραλ θαη εμσηεξηθά ζεκάδηα λα είλαη πην πξνζεθηηθφο κε ηε ζηαδηαθή επέιαζε ησλ αιπζίδσλ ησλ ζνχπεξ-κάξθεη. Βπηπρψο απφ λσξίο ν Ώληξέαο είρε θάλεη θαιή δηάρπζε επελδχζεσλ κε ηδηαίηεξε έκθαζε ζηηο νηθνδνκέο πνπ απέδηδαλ θαιά. Σν δήηεκα ήξζε πην κπξνζηά ηνπ φηαλ ε ηξίηε θφξε θάπνηα ζηηγκή κεηά ην γάκν, ηνπ είπε ηδηαηηέξσο κε αλάιαθξν χθνο αζθαιψο θη νιίγνλ ρακνγειαζηά: - Μπακπά έρεηο θη άιιεο θόξεο, ε; Μελ ην μερλάο! Βθείλε ην είπε κε θαιή δηάζεζε θαη κε κηα δφζε ρηνχκνξ, αιιά ζηνλ ίδην αθνχζηεθε ζαλ βαξηά θαηεγνξία. Ναη! Δ κηθξή ηνπ θφξε έρεη ην δίθην ηεο. Θα πξνζέρεη ζην κέιινλ πεξηζζφηεξν.

22. Η Φνίβε «θηλείηαη κπξνζηά» Πην γξήγνξα απφ ηνλ άληξα ηεο, ε Φνίβε, πήξε ηελ άδεηα αζθήζεσο επαγγέικαηνο. Σν ζηξαηησηηθφ εθείλνλ ηνλ θαζπζηέξεζε ιίγν. Ο γάκνο, ε άδεηα, ε θνηλσληθή αλαγλψξηζε, ήηαλ νη ιφγνη λα μεδηπισζεί γηα ηα θαιά ν πιεζσξηθφο θαη θηιφδνμνο ραξαθηήξαο ηεο. Βδψ θαη θαηξφ, κε ηδηαίηεξε πξνζπάζεηα έδηλε ηνλ αγψλα ηεο κέζα ζηνλ θνκκαηηθφ κεραληζκφ λα απιψζεη ηηο γλσξηκίεο ηεο ζην επξχηεξν θαη αλψηεξν ζηειερηθφ δπλακηθφ ηνπ θφκκαηνο. Καη είρε κεγάιεο επηηπρίεο. Δ εληππσζηαθή παξνπζία ηεο, ε ζηνρνπξνζήισζε ζηα ζρέδηα ηεο ζχληνκα είραλ ηνπο θαξπνχο ηνπο. Έλαο απφ ηνπο αλεξρφκελνπο ππνπξγνχο ηεο θπβέξλεζεο ηνπ ΠΏ΢ΟΚ εθηίκεζε φια ηα πξνζφληα ηεο θαη ηεο έθαλε ηελ πξφηαζε: - Θέιεηο Φνίβε λα αλαιάβεηο ηε δηεύζπλζε ηνπ πνιηηηθνύ κνπ γξαθείνπ; Δγώ πηζηεύσ ζηηο ηθαλόηεηεο ζνπ θαη ζε ζέισ θνληά κνπ. Πξνθαλψο ράξεθε θαη ην είδε ζαλ επθαηξία κνλαδηθή λα εηζρσξήζεη ζηα ζεκεία πνπ ιακβάλνληαη νη απνθάζεηο, αιιά ήζειε λα θξαηήζεη θαη ηα πξνζρήκαηα. Μελ ηε ζεσξήζεη θαη ιηκαζκέλε: - Γελ πξέπεη λα ζπλελλνεζώ πξηλ θαη κε ηνλ άληξα κνπ; Θα ζαο απαληήζσ, θύξηε ππνπξγέ, αύξην. - Μελ ην ακειήζεηο γηαηί νη εμειίμεηο ηξέρνπλ ΢αθήο πξνεηδνπνίεζε φηη δελ είλαη θη αλαληηθαηάζηαηε. Σν ίδην βξάδπ ην ζπδήηεζε κε ηνλ άληξα ηεο ηνλ Κψζηα: - Λέσ Κώζηα λα δερηώ. Γηα κέλα είλαη κηα επθαηξία. Άιισζηε αλ αλέβσ ζην κεραληζκό ζα κπνξώ από θαιύηεξε ζέζε λα πξνσζήζσ ηνπο ζηόρνπο ζνπ γηα πνιηηηθή θαξηέξα. Κάηη ηνλ ελνρινχζε εθείλνλ, αιιά δελ κπνξνχζε λα πξνζδηνξίζεη ηί. Απλαηφηεηα γηα δηαθνξεηηθή απάληεζε απφ ην λαη δελ έβιεπε κπξνζηά ηνπ. Έηζη αλαγθαζηηθά δέρηεθε ην αλαπφθεπθην: - Να παο Φνίβε, αιιά θνξίηζη κνπ, ζε παξαθαιώ, πξόζερε ηνλ εαπηό ζνπ!

Πνιχ ζχληνκα ε Φνίβε έιεγμε ηελ θαηάζηαζε ζην γξαθείν ηνπ ππνπξγνχ. Μνίξαζε ζπγθεθξηκέλεο θαη μεθάζαξεο αξκνδηφηεηεο ζηνπο δπν παιαηφηεξνπο ππαιιήινπο θη έδεημε κε θαζαξφ ηξφπν απ’ ηελ πξψηε ζηηγκή πνηνο είλαη εδψ κέζα ην αθεληηθφ. ΢χληνκα θάλεθαλ ηα πξψηα ζεηηθά απνηειέζκαηα. Ο ππνπξγφο ηεο έδεημε πνιιαπιψο ηελ ηθαλνπνίεζή ηνπ θαη απφ έλα ζεκείν θαη πέξα απνθάζηζε φηη ηε ζέιεη θνληά ηνπ. Κη ν ίδηνο έδηλε ηε κάρε ζηελ θαηαλνκή ηεο εμνπζίαο κέζα ζην θφκκα θαη ηελ θπβέξλεζε. Σεο ην είπε: - ΢ε ζέισ ζην ππνπξγείν. ΢ε ζέισ θνληά κνπ, Φνίβε. Πηζηεύσ όηη έρεηο ηηο ηθαλόηεηεο θαη κπνξείο λα κε βνεζήζεηο. Σν γξαθείν κπήθε πηα ζην δξόκν ηνπ ράξε ζε ζέλα. Μπνξείο λα πξνηείλεηο ην πξόζσπν πνπ ζα ζε αληηθαηαζηήζεη. Δ Φνίβε θάζηζε γηα ιίγν ρξφλν ζνβαξή, δήζελ φηη ην ζθέθηεηαη, θαη ζηε ζπλέρεηα κε απνθαζηζηηθφηεηα ηνπ είπε: - Άθνπζε κε θύξηε ππνπξγέ. Δίκαη νιόθιεξε ζηε δηάζεζή ζνπ, αιιά έρσ θη εγώ έλαλ όξν λα ζέζσ. Θέισ λα κνπ ππνζρεζείο όηη ζα ην θάλεηο. ΢θέςνπ θαη ηε δηθή κνπ ζέζε. Εεηώ κηα αληηπαξνρή θαη ζνπ ππόζρνκαη όηη ζα ζηελ επηζηξέςσ πνιιαπιώο….. - Πεο κνπ ηη ζέιεηο θαη ζα ζην θάλσ! - Θέισ λα δηνξίζεηο ηνλ άληξα κνπ λνκηθό ζύκβνπιν ζ’ έλαλ απ’ ηνπο νξγαληζκνύο πνπ επνπηεύεηο ή ζε κηα ηξάπεδα. Να μέξεηο ηόηε όηη ζα ληώζσ απειεπζεξσκέλε από ην βξόρν πνπ κε πλίγεη. Μεηά ζα είκαη δηθή ζνπ. Σν ζθέθηεθε, ην δχγηζε θαη ηελ μαλαξψηεζε: - Μνπ ππόζρεζαη όηη ζα είζαη καδί κνπ; - Ναη ζα είκαη! - Θα ην θάλσ κέζα ζην κήλα! Έια απ’ αύξην ζην γξαθείν κνπ. Γεκάηε ραξά θαη πεξεθάληα ην αλαθνίλσζε ζηνλ άληξα ηεο. Μηα ηφζν ηθαλή γπλαίθα, κέζα ζηα πξάγκαηα ηεο δσήο, δελ κπνξνχζε λα ππνπηεπζεί ην πιήγκα πνπ δεη έλαο άληξαο πνπ ληψζεη φηη, ε γπλαίθα πνπ αγαπά θαη παληξεχηεθε, ηνπ γιηζηξάεη κέξα κε ηε κέξα κέζα απ’ ηα ρέξηα ηνπ. Αελ είρε ηα πεξηζψξηα λ’ αξλεζεί κηα ηέηνηα δειεαζηηθή πξφηαζε πνπ δηα κηαο ζα ηνπ έιπλε ην βηνπνξηζηηθφ ηνπ 75

πξφβιεκα, αθνχ επηπξνζζέησο ζα ζπλνδεπφηαλ κε ειαζηηθφ σξάξην θαη ηθαλνπνηεηηθή ακνηβή. Σνλ θπλεγνχζε φκσο ην γεγνλφο φηη ε γπλαίθα ηνπ είρε πξνρσξήζεη πεξηζζφηεξν απ’ ηνλ ίδην θη απηή ήηαλ πνπ θαζφξηδε ηηο εμειίμεηο. Θα πξνηηκνχζε ζίγνπξα ηα πξάγκαηα λα είλαη αλάπνδα. ΋κσο πξνο ην παξφλ δελ είρε θη άιιε επηινγή. Ώο έθακε ππνκνλή ειπίδνληαο ζηελ πνξεία ηα πξάγκαηα ζ’ αιιάμνπλ. Βθείλν πνπ πξέπεη λα ζεκεησζεί είλαη πσο ν ππνπξγφο θξφληηζε κέζα ζηα ρξνληθά πεξηζψξηα πνπ είρε ππνζρεζεί, ππεξληθψληαο κηα ζεηξά δπζθνιίεο, αθφκα θαη λνκηθά εκπφδηα, λα πινπνηήζεη ηελ ππφζρεζε ηνπ Ο δηνξηζκφο ηνπ Κψζηα ςεθίζηεθε νκφθσλα απφ ην δηνηθεηηθφ ζπκβνχιην ηεο ηξάπεδαο ζηε πξψηε ζπλεδξίαζε ηνπ. ΋ηαλ ην επφκελν πξσηλφ κπήθε ε Φνίβε ζην γξαθείν ηνπ ππνπξγνχ ην πξφζσπφ ηεο έιακπε απφ ραξά. Υσξίο θαζπζηέξεζε ηνλ αγθάιηαζε θαη ηνλ θίιεζε ζηαπξσηά ζηα δπν κάγνπια: - Δίζαη θύξηνο πνπ θξαηάεη ην ιόγν ηνπ. Θα ζνπ ην αληαπνδώζσ. Να κε ζεσξείο από δσ θαη πέξα σο ηνλ άλζξσπό ζνπ. Σν ίδην ζεξκά θαη ίζσο πην εθδεισηηθά αληαπνθξίζεθε θη ν ππνπξγφο ζην αγθάιηαζκά ηεο. Σελ έζθημε πάλσ ηνπ κε δχλακε θη έκθαζε πεξηζζφηεξε απφ κηα απιή αβξνθξνζχλε. Δ άιιε δελ εθδήισζε ε θάπνηα έλδεημε ελφριεζεο γηα ην πξνθείκελν: - Δληάμεη, Φνίβε! Πάκε ηώξα λα δνπιέςνπκε! Έρνπκε πνιιά λα θάλνπκε καδί από δσ θαη πέξα!

23. Η Νηόξα δεηά ην κεξηηθό ηεο Σν κπαθάιηθν ηνπ Ώληξέα δελ ήηαλ εδψ θαη θαηξφ έλα καγαδί ηεο γεηηνληάο. Σφζν απφ ηα ηεηξαγσληθά ηνπ ρψξνπ πνπ εθηεηλφηαλ θαη απφ ηνλ φγθν ηεο δηπιαλήο - γεκάηεο πξντφληα - απνζήθεο, φζν θη απφ ηελ επξχηαηε πνηθηιία ησλ πξνζθεξνκέλσλ αγαζψλ θαη ηε δηαιεγκέλε πνηφηεηά ηνπο. ΋ια απηά ήηαλ αδηάζεηζηα ζηνηρεία κεγάινπ θαηαζηήκαηνο. Μέζα εξγάδνληαλ πηα ζπλνιηθά δέθα άηνκα. Σακίεο, άηνκα πνπ εμππεξεηνχζαλ ηνπο πειάηεο, άηνκα πνπ έθαλαλ ηηο πξνκήζεηεο. ΋ια ήηαλ απνδείμεηο φηη επξφθεηην γηα κηα επηρείξεζε πνπ βάδηδε σο θαινδνπιεκέλε κεραλή. Ο Ώληξέαο παξαθνινπζνχζε ηεο ηάζεηο ηεο αγνξάο θαη έθαλε έγθαηξα ηηο αλαγθαίεο πξνζαξκνγέο. Με ηηο εμειίμεηο απηέο αλαδχζεθε απφ κέζα ηνπ ε παιαηά πιεγή: Αρ κσξέ αο είρα θη εγώ έλα αγόξη λα κνπ δώζεη έλα ρέξη βνήζεηαο θαη ηόηε ζα βιέπαλε. ΋πσο έθαλα εγώ κε ηνλ παηέξα κνπ! Έλα γην πνπ επάμηα ζα αλαιάβεη αξγόηεξα ηε δνπιεηά! Μέρξη πόηε, ηώξα, εγώ ζα αληέρσ; Ο θφξηνο εξγαζίαο κεγάισλε, νη αληνρέο κεηψλνληαλ. Ση ζα γίλεη ζην κέιινλ; Ώπηά ηνπ παίδεπαλ, φιν θαη πεξηζζφηεξν, ην κπαιφ θαη αλαδεηνχζε ιχζεηο. Μηα κεγάιε αιπζίδα πνπ επεθηεηλφηαλ ηνπ είρε ήδε θάλεη πξνζθνξά γηα εμαγνξά, αιιά ζε πξψηε θάζε ην αξλήζεθε θάζεηα. Σε δνπιεηά ηελ θιεξνλφκεζε απ’ ηνλ παηέξα ηνπ θη έρεη θαη εζηθνχο ιφγνπο λα ηε ζπλερίζεη ν ίδηνο. Σν ζπδήηεζε θαη κε ηε Υξπζνχια, πνπ έβιεπε ην κειινληηθφ αδηέμνδν, αιιά απηή δελ ηφικεζε λα ηνπ πεη θαζαξά ηε γλψκε ηεο, κελ ηνλ πιεγψζεη. Έηζη πξνο ην παξφλ ην πξφβιεκα έκελε ζε εθθξεκφηεηα. Ώπιψο αχμαλε ρξφλν κε ην ρξφλν ηε ζπκκεηνρή ηνπ ζηηο νηθνδνκέο, κηα δξαζηεξηφηεηα πνπ έδεηρλε αρηχπεηε ζην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ. Σφηε εκθαλίζηεθε ζην καγαδί ε κηθξή ηνπ θφξε. Ση κηθξή δειαδή; Σν Νηνξάθη ήηαλ νιφθιεξε πηα θη φκνξθε θνπέια πνπ ζρεδφλ ηειείσλε ηηο ζπνπδέο ηεο θαη ζχληνκα ζα έπαηξλε ην πηπρίν ηεο: - Καιώο ην κσξό κνπ! Καιώο ην Νηνξάθη κνπ! Κάηζε άλεηα, θνξίηζη κνπ, ζην γξαθείν κνπ θαη ζ’ έλα ιεπηό έθηαζα.

Πξάγκαηη ζε ιηγφηεξν ρξφλν ήξζε θη απηφο κέζα: - Πνηνο θαιόο άλεκνο ζε θέξλεη εδώ θνξηηζάθη κνπ; Έρεηο ρξόληα λα παηήζεηο κέζα ζην καγαδί καο. Πεο κνπ ηη ζέιεηο; Δίκαη όινο απηηά. - Μπακπά κνπ μέξσ ηνλ αγώλα πνπ θάλεηο γηα καο θη είλαη κηα επθαηξία ηώξα λα ζην πσ κπξνζηά ζνπ. Καη ζ’ επραξηζηώ! - Μελ ην μαλαπείο! Τπνρξέσζε κνπ είλαη. Δίζηε θόξεο κνπ! Λνηπόλ; - ΢ε ιίγν θαηξό, κπακπά, παίξλσ ην πηπρίν κνπ θαη ζθέθηνκαη γηα ηε ζπλέρεηα. Θέισ λα πάσ ζην εμσηεξηθό. Μάιινλ ην θαληάδεζαη. Να μέξεηο όηη ζα ρξεηαζηνύλ επηπιένλ ρξήκαηα θαη ζέισ ηελ έγθξηζή ζνπ πάλσ ζην ζέκα. - Σν μέξεηο όηη γηα ζέλα ζα έθαλα ηα πάληα. Έρεηο θακηά ακθηβνιία; - ΋ρη! Σν μέξσ. Απιώο ππάξρεη θαη θάηη άιιν θη απηό ζέισ λα ζπδεηήζσ κόλν κε ζέλα. Ξέξεηο όηη όια ηα ρξόληα ζηε ζρνιή είκαη κε ηνλ Ηάζνλα. Μαδί κπήθακε ζηε ζρνιή, καδί δηαβάδακε, καδί ζα ηειεηώζνπκε. Δίλαη θαιόο ραξαθηήξαο, ζεηηθόο άλζξσπνο θη είκαη δεκέλε καδί ηνπ. Μπνξεί λα είζαη ελεκεξσκέλνο από ηε κακά. Γελ έρεη ηελ νηθνλνκηθή άλεζε γηα ηα δίδαθηξα θαη ζθέθηνκαη όηη θάλνληαο εγώ νηθνλνκίεο κπνξώ λα ηνλ βνεζήζσ, καδί θαη κε ηε δηθή ζνπ ζπλδξνκή γηα ηελ αξρηθή καο εγθαηάζηαζε έμσ» Ο Ώληξέαο έκεηλε γηα ιίγν ζησπειφο. Μεηά ηελ ξψηεζε απνθαζηζηηθά: - Σνλ αγαπάο Νηόξα κνπ; Πεο κνπ εηιηθξηλά θαη ρσξίο θόβν. Δίλαη άμηνο λα γίλεη ν άλζξσπόο ζνπ; Υσξίο δηζηαγκφ ηνπ απάληεζε ακέζσο: Ναη παηέξα! - Γέρνκαη ηόηε ην αίηεκα ζνπ, αιιά κε έλαλ όξν. Να ηνλ θέξεηο εδώ λα θάλνπκε κηα ζπδήηεζε νη ηξεηο καο. Μόλν εκείο νη ηξεηο. Καλέλαο άιινο δελ ζα ην κάζεη. Έρσ λα ζαο θάλσ κηα πξόηαζε. Κακηά ππνρξέσζε αλ ζα ζαο ελδηαθέξεη ή όρη. Απηό πνπ κνπ δήηεζεο είλαη έηζη θη αιιηώο εμαζθαιηζκέλν. ΢ην ππνζρέζεθα θαη μέξεηο, θξαηώ ην ιόγν κνπ. - Γελ μέξσ πσο ζα ην πάξεη, αιιά ζα πξνζπαζήζσ λα ηνλ θέξσ. - Νηόξα κηα δσή είζαη ε πην ζεηηθή θαη ξεαιίζηξηα απ’ ηηο θόξεο κνπ. Ξέξσ όηη δελ ζα νιηγσξήζεηο θαη ζα θαηνξζώζεηο λα ηνλ θέξεηο.

24. Ο Θάζνλαο Δ Νηφξα ήμεξε ηνλ παηέξα ηεο θαη ηελ αδπλακία πνπ είρε ζηηο θφξεο ηνπ. ΋κσο ηελ έηξσγε ε απνξία: Ση αιήζεηα ζέιεη λα καο πεη; Γελ κπνξνύκε ηειηθά λα αξλεζνύκε. Καιά κε ηνλ Ηάζνλα δελ έρσ πξόβιεκα. Θα ηνλ πείζσ. Τπνκνλή ινηπόλ θαη ζα ην κάζσ. ΢ηε κάλα θαη ηηο αδειθέο δελ είπε θνπβέληα. Άιισζηε, απηφ ην δήηεζε θη ν ίδηνο ν κπακπάο. ΐεβαίσο έθαλε ηελ ακαξηία ηεο θαη πψο ηψξα ζα ηα κπαιψζεη; ΢ηνλ Εάζνλα δελ είρε πεη ηελ πξφζεζή ηεο λα δεηήζεη βνήζεηα θαη γη απηφλ. Ήηαλ δηθή ηεο πξσηνβνπιία θαη κφλν. ΋ηαλ ηνλ είδε ην βξάδπ ζην κέξνο πνπ ζπλαληηφληαλ πάληα ηνπ ηα είπε φια ραξηί θαη θαιακάξη. Ο Εάζνλαο ζηελ αξρή θιψηζεζε. Φπζηνινγηθή αληίδξαζε, αιιά δελ ηεο ήηαλ δχζθνιν γηα ηελ Νηφξα λα ηνλ θέξεη ζηα λεξά ηεο. Σε ξψηεζε ηειηθά: - Τπνπηεύεζαη ηη είδνπο πξόηαζε έρεη ζην κπαιό ηνπ; - Γελ έρσ ηδέα, αιιά θαη δελ αγσληώ. Μνπ είπε εληάμεη ζην αίηεκα κνπ Αελ βηάζηεθαλ λα ηνπ θιείζνπλ ξαληεβνχ. Άθεζαλ λα πεξάζνπλ δπν -ηξεηο κέξεο θαη κεηά ε Νηφξα ηνπ ηειεθψλεζε. Σν ξαληεβνχ θιείζηεθε γηα ην ίδην βξάδπ ζην καγαδί ακέζσο κεηά ην θιείζηκν. - Να έρνπκε ηελ εζπρία καο, ηεο είπε ν παηέξαο ηεο Σν βξάδπ έθηαζαλ εγθαίξσο ζην ξαληεβνχ. Δ ππνδνρή ζηνλ Εάζνλα ήηαλ επγεληθή κε ηελ αξρηθή επηθπιαθηηθφηεηα ηεο πξψηεο γλσξηκίαο. Σνλ ξψηεζε ηα ηππηθά, γηα ηνπο δηθνχο ηνπ θη αθνχ ηέιεησζε απηή ε θάζε άξρηζε λα κηιάεη: - Παηδηά κνπ ραίξνκαη πνπ κεηαμύ ζαο ηα βξήθαηε. Έρσ ηε γλώζε πόζν δύζθνιν είλαη απηό ηε ζήκεξνλ εκέξα θαη ζαο ζπγραίξσ. Με κε δηαθόςεηε θη αθήζηε κε λα νινθιεξώζσ ην ζπιινγηζκό κνπ. Μέζα ζ’ απηόλ ην ρώξν έδεζα πάλσ από ηξηάληα ρξόληα κε ηε ζπλερή ζθέςε λα εμαζθαιίζσ ζηελ νηθνγέλεηά κνπ ην θαιύηεξν. Κνπξάζηεθα πηα. Αελ θξαηήζεθε ε Νηφξα θαη ηνλ δηέθνςε:

- Έια ξε κπακπά! Αο ηα απηά, κηα ραξά είζαη! Τγηήο θαη δπλαηόο κελ ιεο ηέηνηα πξάγκαηα. Με ζηελαρσξείο. Γηα καο όινπο είζαη ην βνπλό ηεο ζέιεζεο θαη ηεο δύλακεο. Ο Ώληξέαο ρακνγέιαζε επραξηζηεκέλνο απ’ ηα ιφγηα ηεο θφξεο ηνπ. Παίξλνληαο κηα αλάζα ζπλέρηζε: - Σν πλεύκα πξόζπκν, θόξε κνπ αιιά ε ζαξμ αζζελήο! Σέινο πάλησλ. Ίζσο λα κελ έρεηε ηελ εηθόλα ηεο αγνξάο, αιιά ζαο ελεκεξώλσ όηη ν αληαγσληζκόο ζηνλ θιάδν καο είλαη ακείιηθηνο. Οη αιπζίδεο ησλ ζνύπεξ-κάξθεη εμαπιώλνληαη κε γξήγνξνπο ξπζκνύο θαη δελ ζα ρξεηαζηεί αθόκα πνιύο ρξόλνο λα θαηαπηνύλ όια ηα κηθξά κπαθάιηθα. Βέβαηα εγώ έρσ κεγάιν καγαδί θαη δύζθνια ζα κε θάλνπλ δάθηη. ΋κσο ν θεξαηέληνο ρξόλνο δελ αζηεηεύεηαη. Κακηά από ηηο ηξείο θόξεο κνπ δελ ελδηαθέξζεθε γηα ηε δνπιεηά κνπ. Απηή όκσο ε δνπιεηά καο έδεζε, απηή κνπ απγάηηζε ηελ πεξηνπζία κνπ θαη ηε ζέβνκαη. Μνπ έγηλε ηηο πξνάιιεο κηα θαιή πξόηαζε από γλσζηή αιπζίδα λα πνπιήζσ ηελ επηρείξεζε θη αθόκα δελ έρσ δώζεη απάληεζε. Έρσ έλα ρξνληθό πεξηζώξην δέθα αθόκα εκεξώλ λα απαληήζσ. Απζόξκεηα ζηελ αξρή αληέδξαζα αξλεηηθά κα θαζώο πεξλνύλ νη κέξεο όια αξρίδνπλ λ’ αιιάδνπλ κέζα κνπ.. - Ωρ! Θα καο θάλεη πξόηαζε λα ηελ αλαιάβνπκε εκείο, είπε απφ κέζα ηεο ε Νηφξα, δε ζθάμακε όκσο! Ούηε κηα ζηα ρίιηα. Ο παηέξαο ζπλέρηζε ην ζπιινγηζκφ ηνπ - Ξέξσ όηη δελ ελδηαθέξεζηε! Γη απηό άιισζηε θνπηάζαηε ηόζα θαη ηόζα ρξόληα… Ώλαζηελαγκφο αλαθνχθηζεο απφ ηελ Νηφξα. Ο Εάζνλαο ζνβαξφο θη ακίιεηνο πξφζερε ηα ιφγηα ηνπ παηέξα ηεο. …κε ηηο ζπνπδέο ζαο θαη ηελ αγάπε ζαο ζ’ άιια πξάγκαηα. Με θνβάζηε! Καηαιαβαίλσ ηελ επηζπκία ζαο λα ζπλερίζεηε ηηο ζπνπδέο ζαο, ηηο γλώζεηο θαη ηηο εκπεηξίεο ζαο θαη ηε ζέβνκαη. Βέβαηα ε κόξθσζε έρεη ηε δηθή ηεο αλεμάξηεηε αμία, αιιά έλαο από ηνπο θύξηνπο ιόγνπο πνπ θάπνηνο ζπνπδάδεη δελ είλαη ε επαγγεικαηηθή επηηπρία θαη ε εθαξκνγή ζηελ πξάμε απηώλ πνπ ζεσξεηηθά κάζαηε; Πνηνο είλαη ην θπξηόηεξν θίλεηξν ησλ κεηαπηπρηαθώλ ζπνπδώλ; Ο εκπινπηηζκόο ηνπ 80

αηνκηθνύ ζαο θαθέινπ κε πξνζόληα πνπ ζα εθηηκήζεη ν κειινληηθόο ζαο εξγνδόηεο. ΢σζηό θαη θαηαλνεηό, ΋κσο αλ εμαξρήο είζηε εζείο ηα αθεληηθά; Σόηε έλα ηνπιάρηζηνλ κέξνο απηνύ ηνπ επηρεηξήκαηνο δελ ράλεη ηελ αμία ηνπ; Πάιη επελέβε ε θφξε ηνπ: - Γελ ζε θαηαιαβαίλσ κπακπά. Ση ελλνείο; - ΢νπ είπα απ’ ηελ αξρή. Άζε κε λα νινθιεξώζσ. - ΢πγλώκε. Δληάμεη ζπλέρηζε… - Γελ μέξσ αλ είζαη ήδε πιεξνθνξεκέλε, αιιά από θαηξό - βιέπνληαο ηελ ηάζε ηεο αγνξάο - έρσ ζηξαθεί θαη ζηηο νηθνδνκηθέο επηρεηξήζεηο. Ζ αδειθή ζνπ ε Φνίβε πήξε έλα από απηά δηακεξίζκαηα θαη ζ’ απηό θαηνηθεί. Πνηα είλαη ηειηθά ε πξόηαζή κνπ; Ξέξσ όηη ζαο γθάζηξσζα ζην πεξίκελε. Έρσ λα ζαο πξνηείλσ ην εμήο: Αληί λα θύγεηε έμσ, όπνπ κπνξείηε λα πάηε όπνπ θη όπνηε ζέιεηε ζε ηαμίδη αλαςπρήο, λα αξρίζεηε ακέζσο κεηά ην πηπρίν εδώ ηηο δνπιεηέο ζαο. Θα ζαο ηδξύζσ κηα δηθή ζαο εηαηξεία κε ηζόηηκε ζπκκεηνρή θαη ησλ δπν ζαο… Νέα απόπεηξα ηεο Νηόξαο λα ηνλ δηαθόςεη δελ πέξαζε. Απζηεξά δελ ηεο ην επέηξεςε θαη ζπλέρηζε: ...Ήδε ζαο έρσ έηνηκε ηελ πξώηε κεγάιε δνπιεηά. Σν άδεην νηθόπεδν δίπια ζην ζπίηη καο ην έρσ από θαηξό αγνξάζεη. Δθεί ζέισ λα ρηίζσ ηελ εμήο νηθνδνκή. Σν ηζόγεην θαηαζηήκαηα θαη από πάλσ ηξία όξνθνδηακεξίζκαηα γηα ηηο θόξεο κνπ. Σα ζρέδηα δηθά ζαο. Γελ ζέισ ηώξα απάληεζε. Ήδε η’ απηηά κνπ είλαη βνπισκέλα. ΢πνπδέο κπνξείηε λα ζπλερίζεηε αξγόηεξα, αιιά γηαηί λα κελ παξαθνινπζείηε κόλνη ζαο ηηο εμειίμεηο ηεο επηζηήκεο ζαο; Δγώ ζπνύδαζα; Κη όκσο πέηπρα. Γελ ζέισ λα κνπ απαληήζεηε ηώξα. Σν επαλαιακβάλσ. Σώξα κπνξείηε λα θύγεηε, αιιά πξέπεη λα έρσ ηελ απάληεζή ζαο ζε ηξεηο κέξεο από ζήκεξα. Έγηλε; Α! Καη ζην ζπίηη κέρξη ηελ απάληεζε θνπβέληα. Ζ ζπδήηεζε ζα κείλεη κεηαμύ καο. Ηάζνλα ράξεθα πνιύ γηα ηε γλσξηκία καο. Οη δπν ηνπο ήηαλ αηθληδηαζκέλνη, αιιά δελ ηνπο επέηξεςε λα πνπλ ηίπνηα. Ο Εάζνλαο θπζηνινγηθά, αιιά θαη ε Νηφξα πνπ δελ αλάκελε θάηη ηέηνην. Έθπγαλ θαη ηφηε άξρηζε ε κεηαμχ ηνπο ζπδήηεζε: - Ση ιεο εζύ Ηάζνλα; ηνλ πξνθαηέιαβε ε Νηφξα 81

Ώπηφο δίζηαζε λα κηιήζεη, αιιά θαη δελ κπνξνχζε λα θάλεη ην ραδφ: - Γηθόο ζνπ παηέξαο είλαη θη εζύ πξνεγείζαη, Αιιά αθνύ ζεο λα πσ θάηη είλαη ην εμήο. Ζ πξόηαζε ηνπ παηέξα ζνπ είλαη πάλσ από γελλαηόδσξε θαη καο αλνίγεη δηάπιαηα ην δξόκν ηεο επαγγεικαηηθήο απνθαηάζηαζεο. Σν είπε θαζαξά. Γηα όηη άιιν επηζπκνύκε ππάξρεη θαη ην αξγόηεξα. Να αξλεζώ ηελ πξόηαζε θαη λα ηνπ δεηήζσ ιεθηά γηα ηηο ζπνπδέο κνπ ζην εμσηεξηθό ην βιέπσ ζαλ ελέξγεηα κε πεξίζζην ζξάζνο. Γελ ζα ην δερόκνπλ κε ηίπνηα. ΋κσο μέξεηο πόζν ελδηαθέξνκαη γηα ζέλα θαη πόζν ζέισ ηελ επηπρία ζνπ. Αλ επηκέλεηο λα θύγνπκε ζα πξέπεη λα πεξηκέλεηο ιίγν λα θάλσ ην θνπκάλην κνπ. Θα δεηήζσ λα βξσ δνπιεηά θαη λα θάλσ ην πξώην κάδεκα ρξεκάησλ. Σνπιάρηζηνλ ηα εηζηηήξηα. Δθεί θάπνηα απαζρόιεζε ζα είλαη πην εύθνιν λα βξεζεί. Δ άιιε ηνλ άθνπγε ακίιεηε αιιά πξνζεθηηθά. Ώπφ κέζα ηεο ζα πξνηηκνχζε λα θχγνπλ έμσ. Βίλαη κσξέ θαη ε πεξηπέηεηα ζηε κέζε. Μφλνη ηνπο έμσ λα δήζνπλ θαη ην θάηη άιιν, λα δνχλε κέξε, θηήξηα λα επηζθεθζνχλ κνπζεία. Μέζα ζην κπαιφ ηεο είρε θαη θξπθέο ζθέςεηο. Να ζπνπδάζεη δηαθφζκεζε εζσηεξηθνχ ρψξνπ θαη ίζσο θάπνηα καζήκαηα δσγξαθηθήο. Να θχγεη φκσο κφλε ηεο ην απέθιεηε θάζεηα. Υσξίο ηνλ Εάζνλα δελ πάεη πνπζελά. Αρ! Απηόο ν κπακπάο κνπ έθιεηζε όιεο ηηο ηξύπεο δηαθπγήο κνπξκνχξηζε απφ κέζα ηεο. ΢ηνλ Εάζνλα πνπ κε αδεκνλία πεξίκελε ηε γλψκε ηεο ηνπ είπε: - Άζε λα ην ζθεθηνύκε ιίγν αθόκα. Κη αύξην κέξα ηνπ ζενύ είλαη. Δ αιήζεηα ήηαλ φηη ην ζέκα είρε θιεηδψζεη. Ώπιψο αληηδξνχζε λα ην δερηεί έηζη κε ην πξψην. Δ απάληεζε ζηνλ παηέξα ηεο ζα ήηαλ ζεηηθή.

25. Η «βόκβα» Ο Ώληξέαο ήηαλ επραξηζηεκέλνο κε ηνλ εαπηφ ηνπ. Έηζη πνπ ηα ξχζκηζε κπνξνχζε κε αζθάιεηα λα εηθάζεη απφ πξηλ ηε ζεηηθή απάληεζε ησλ παηδηψλ. ΋ηαλ ζε δπν κέξεο ε θφξε ηνπ είπε ηδηαηηέξσο ην «λαη» ζην ζπίηη, νη επφκελεο θηλήζεηο ηνπ ήηαλ αζηξαπηαίεο. Τπέγξαςε ην ζπκβφιαην κεηαβίβαζεο ηεο επηρείξεζήο ηνπ. Ώπηφ ζα γηλφηαλ ζ’ έλα κήλα. Βίρε θξνληίζεη λα εμαζθαιίζεη ηε ζπλέρηζε ηεο απαζρφιεζεο γηα ηνπο ππαιιήινπο ηνπ θαη κάιηζηα φηαλ πήξε ηελ επηηαγή ηεο αμίαο ηεο κεηαβίβαζεο έδσζε ζ’ φινπο ηελ λφκηκε απνδεκίσζε γηα ηα ρξφληα εξγαζίαο ζ’ απηφλ. Σνπο εμήγεζε φηη ε ζέζε ηνπο δελ αιιάδεη, αιιάδεη κφλν ν εξγνδφηεο ηνπο. Με πεξεθάληα εηζέπξαμε ηηο επραξηζηίεο ηνπο. Βθεί πνπ ε είδεζε έζθαζε ζαλ βφκβα ήηαλ ζηελ νηθνγέλεηα, κε εμαίξεζε ηελ Νηφξα πνπ ηα ήμεξε φια, αιιά ζχκθσλα κε ηελ νδεγία ηνπ κπακπά έθαλε ηελ αλήμεξε. Σέινο ην κπαθάιηθν; Μα είλαη δπλαηφλ; Ο κπακπάο κηα δσή ήηαλ δεκέλνο κε ην ρψξν απηφ. ΢ηε γπλαίθα ηνπ νη εληππψζεηο ήηαλ ακθίζεκεο. Βπηηέινπο ν άλζξσπνο λα μεθνπξαζηεί θαη ιίγν βξε αδειθέ. Να πάξεη κηα αλάζα. Πψο φκσο ζα γεκίδεη ηψξα ηε κέξα ηνπ; ΢ε ιίγεο κέξεο ζα κάζαηλε ηα λέα ζρέδηα ηνπ άληξα ηεο. Κη απηά ζα ηελ θαζεζχραδαλ. Δ Φνίβε, πνιπάζρνιε κε λένπο θχθινπο, φηαλ ην έκαζε είπε: - Καιά έθαλε ν κπακπάο! Δ Νίθε δελ ην ζρνιίαζε θαζφινπ. Σελ είραλ ιίγν ζπλεζίζεη, αιιά δελ ήμεξαλ φηη ην εζσηεξηθφ ηεο κπιέμηκν ήηαλ θάηη πεξηζζφηεξν απφ ην ζχλεζεο. Ώπηφ πέξαζε απαξαηήξεην αθφκα θη απφ ηελ νμπδεξθή κάλα ηεο. Δ Νηφξα αξθέζηεθε ζ’ έλα απιφ: - ΢πκθσλώ! Ήμεξε πνην είλαη ηψξα ην θαζήθνλ ηεο. Ο Εάζνλαο θη απηή έζηξσζαλ ηνλ θψιν ηνπο θάησ θαη ζε ιίγνπο κήλεο ζα έπαηξλαλ ην πηπρίν ηνπο.

΢ην πάξηη ενξηαζκνχ ηνπ γεγνλφηνο πνπ αθνινχζεζε ζηελ νηθνγέλεηα, παξψλ ήηαλ θη ν Εάζνλαο, πνπ ιίγν σο πνιχ ηνλ ήμεξαλ φινη θαζψο θαη ηνλ πνιχρξνλν δεζκφ ηνπ κε ηελ Νηφξα. Βθεί πιεξνθνξήζεθαλ φινη φηη νη δπν ηνπο αλνίγνπλ θνηλφ γξαθείν θη φηη ζα παξακείλνπλ ζηελ Βιιάδα. Ο ρξεκαηνδφηεο ηνπ ζρεδίνπ ηνπο αθφκα ήζειε λα παξακείλεη αθαλήο. Άιισζηε θαλείο δε έζημε απηή ηε δηάζηαζε ηνπ ζέκαηνο, ΢ην πάξηη απηφ ε κάλα θαηάιαβε φηη θάηη ζπκβαίλεη ζηε δεχηεξε θφξε ηεο. Σελ πήξε ηδηαηηέξσο θαη ηε ξψηεζε πηεζηηθά: - Ση γίλεηαη κε ζέλα, θόξε κνπ; Θέισ λα ην ζπδεηήζνπκε ζύληνκα καδί. Σειεπηαία δελ ζε βιέπσ πνιύ θαιά. - Άζε κε ξε κάλα. Δληάμεη θάπνηα ζηηγκή ζα ηα πνύκε. Μελ αλεζπρείο. Ώπηφ ήηαλ έλα κεγάιν ςέκα. Έπξεπε λα αλεζπρεί θαη κάιηζηα ηδηαίηεξα. Δ Νίθε ήηαλ κπιεγκέλε θαη ζε κεγάιν πξφβιεκα

26. Τν αδηέμνδν ηεο Νίθεο Βίραλ γίλεη πνιινί θαπγάδεο κε ηνλ Μίιην. Παξά ηηο πξνζπάζεηέο ηνπ λα ηελ πείζεη πάλσ ζηνπο ζθνπνχο ηεο νξγάλσζεο ε Νίθε θιψηζαγε θαη δελ ηνπο ελζηεξληδφηαλ. Σν αληίζεην κάιηζηα. Βθείλε είρε δεκηνπξγήζεη ηα πξψηα ξήγκαηα ζηελ απφιπηε αθνζίσζε ηνπ Μίιηνπ ζηνλ αδειθφ ηνπ Αεκήηξε. Ώπηφο παξέκελε αδηάιιαθηνο θαη θαλαηηθφο. Βπηπιένλ ζα πξέπεη λα πξνζηεζεί θαη ε εμήο δηάζηαζε. Γψληαο θαηξφ εθηφο θνηλσλίαο, αθνχ δελ θπθινθνξνχζε ζηνπο δξφκνπο θαη ηε δψζα θνηλσλία είρε απνθηήζεη θαη εθδηθεηηθά ραξαθηεξηζηηθά. Καλνληθά ζα έπξεπε λα ην βάιεη ζηα πφδηα γηα λα ζψζεη ην ηνκάξη ηεο, αιιά - αο ην δηάνιν - ελδηαθεξφηαλ γηα ηνλ δηθφ ηεο άλζξσπν θη ήζειε λα ηνλ πάξεη θη απηφλ καδί ηεο. Αελ ην είρε κέρξη ζηηγκήο θαηνξζψζεη θη ίζσο πξνζέγγηδε ε ψξα λα θχγεη, έζησ θαη κφλε ηεο. Σεο είραλ γίλεη πξνηάζεηο, αθφκα θαη πεξηθεξεηαθήο ζπκκεηνρήο ζε θάπνηεο απφ ηηο παξάλνκεο ελέξγεηεο ηεο νξγάλσζεο, αιιά ζπλάληεζαλ ηελ αλέλδνηε άξλεζε ηεο. Βίρε πιένλ θνπξαζηεί θαη πξνζέγγηδε ε νξηαθή ζηηγκή. Σα είρε θάλεη ζθαηά θαη κε ηηο ζπνπδέο ηεο, Βλψ είρε ζηελ αξρή μεθηλήζεη κε θφξα θη έδεηρλε φηη ζα πάεη θνπιαξηζηή, ζην ηέινο ζηγά-ζηγά αθελφηαλ ζηε ραιαξή αηκφζθαηξα ηεο παξέαο ηεο θαη απφ έλα ζεκείν θαη πέξα ηελ πήξε ε θαηεθφξα. Γηα λα είκαζηε δίθαηνη ν έλαο ηνπιάρηζηνλ ρξφλνο θαζπζηέξεζεο δελ νθεηιφηαλ ζε δηθέο ηεο αβειηεξίεο. Οθεηιφηαλ ζε αληηθεηκεληθνχο ιφγνπο. Ώπεξγίεο ησλ θνηηεηψλ ηεο ζρνιήο ηεο. Καηαιήςεηο θηεξίσλ θαη φια ηα άιια ζπλήζε πιένλ θαηλφκελα ζην δηαιπκέλν απηήλ ηελ πεξίνδν Παλεπηζηήκην. ΢ηηο εξσηήζεηο ηεο κάλαο ηεο γηαηί δελ έρεη αθφκα ηειεηψζεη απαληνχζε αφξηζηα γηα ηηο εηδηθέο ζπλζήθεο πνπ ππάξρνπλ ζηε ζρνιή ηεο θαη κηα ζεηξά άιιεο ςεχηηθεο δηθαηνινγίεο πνπ βέβαηα εθείλε δελ ηελ έπεηζαλ, αιιά ε ίδηα θξαηνχζε ζηάζε αλακνλήο θαη θαηαλφεζεο γλσξίδνληαο ηηο δπζθνιίεο ηεο ζρέζεο ηεο κε ηνλ Μίιην. ΋κσο θαη νη δπν έθαλαλ ην ίδην ιάζνο. Πνιιέο θνξέο κπνξεί θάπνηνο λα βξεζεί κπιεγ-

κέλνο ζε θαηαζηάζεηο πνπ φρη κφλν δελ ζπκκεηείρε, αιιά επηπιένλ θαη δηαθσλνχζε θάζεηα. Ώπηφ έρεη ζπκβεί πνιιέο θνξέο ζηε δσή θαη θάπνηνο πξέπεη λα ην έρεη πάληα ππφςε ηνπ. Έλα βξάδπ πνπ θαζφηαλ ακέξηκλε ζηα γξαθεία ηεο νξγάλσζεο πεξηκέλνληαο ηνλ Μίιην λα ηειεηψζεη απφ κηα ζχζθεςε πνπ γηλφηαλ ζην ηδηαίηεξν γξαθείν έγηλε μαθληθή έθνδνο ηεο Ώζηπλνκίαο θαη κάδεςαλ φινπο φζνπο ήηαλ κέζα. Άληε ηψξα λ’ απνδείμεηο φηη εζχ δελ είζαη ειέθαληαο. Δ επίζεκε πξνκεησπίδα ηεο νξγάλσζεο ήηαλ φηη είλαη κηα θίλεζε κε πνιηηηζηηθά ελδηαθέξνληα θαη ν ρψξνο ησλ γξαθείσλ είλαη ρψξνο φπνπ νξγαλψλνληαη εθδειψζεηο γηα πνιιά θαη δηάθνξα κε ειεχζεξε θαη εζεινληηθή ζπκκεηνρή. Παξνπζίαζε βηβιίσλ, πξνβνιή ηαηληψλ, νξγάλσζε εθζέζεσλ λέσλ εξαζηηερλψλ δσγξάθσλ, ζπδεηήζεηο ζε επίθαηξα πνιηηηζηηθά γεγνλφηα θη φια ηα ζπλαθή. Καη πξάγκαηη απηά γίλνληαλ. Ώιιά φρη κφλνλ απηά. Απζηπρψο. Κάησ απφ απηήλ ηελ αζψα επηθάλεηα, θάπνηνη αθαλείο θαη ζθνηεηλνί ηχπνη, κε άιιεο θαηαρζφληεο επηδηψμεηο, θηλνχζαλ ηα λήκαηα ησλ παξάλνκσλ δξαζηεξηνηήησλ. ΋κσο ε αιήζεηα πξέπεη λα ιέγεηαη. Δ Νίθε δελ ήηαλ αθειήο, Ήμεξε φηη πίζσ απφ απηή ηελ αζψα πξφζνςε ππάξρεη θάηη πεξηζζφηεξν. Ώθνχ ηεο είρε γίλεη επαλεηιεκκέλα ςεζηήξη λα ιάβεη θη απηή κέξνο. Απζηπρψο, κεηά απφ ηελ έξεπλα πνπ έγηλε ζηα γξαθεία, βξέζεθε πιεζψξα ελνρνπνηεηηθψλ ζηνηρείσλ - θπξίσο ζηελ θιεηδσκέλε απνζήθε θαη ε ππφζεζε απφθηεζε εθ ησλ πξαγκάησλ άιιεο δηαζηάζεηο. Ο Ώληξέαο θαη ε Υξπζνχια έηξεμαλ ακέζσο λα ζπκπαξαζηαζνχλ ζην παηδί ηνπο, αιιά ζπλάληεζαλ πιήξε άξλεζε λα πιεξνθνξεζνχλ ην νηηδήπνηε. - Βξηζθόκαζηε ζηε θάζε ησλ αλαθξίζεσλ θαη κέρξη λα μεθαζαξηζηνύλ ηα πξάγκαηα δελ κπνξνύκε λα ζαο πνύκε ηίπνηα, ηνπο είπαλ. - Μα, ην θνξίηζη καο δελ έρεη ζρέζε θη νύηε ζπκθσλεί κε ηέηνηα πξάγκαηα. Πήγε εθεί λα δεη ην αγόξη κε ην νπνίν ζπλδέεηαη. - Αο πξόζερε ηηο παξέεο ηεο, θύξηε! Απηά έρνπκε λα ζαο πνύκε πξνο ην παξόλ. Σν ζέκα θεύγεη ζε ιίγν απ’ ηε δηθαηνδνζία καο. Αθνξά πιένλ ηε δηθαηνζύλε. 86

Έκεηλαλ άθσλνη. Σν θνξίηζη ηνπο ζα παξέκεηλε ππφ θξάηεζε. Κίλεζαλ γε θαη νπξαλφ, κήπσο βξνχλε θακηά άθξε. Ο ζπληεξεηηθφο παηέξαο απεπζχλζεθε ζε βνπιεπηέο πνπ ήιπηδε φηη ζα ηνλ βνεζήζνπλ. Άθεζε θαη ηε λχμε πσο είλαη δηαηεζεηκέλνο λα πιεξψζεη. Σδίθνο. Πξνζέιαβαλ έλαλ απφ ηνπο θαιχηεξνπο θη άξα αθξηβφηεξνπο δηθεγφξνπο λα ρεηξηζηεί ηελ ππφζεζε. Καη ηφηε επελέβε ε Φνίβε. Με ηνλ ππνπξγφ είραλ γίλεη θψινο θαη βξαθί. Σνπ ην έζεζε ζαλ θαζήθνλ: - Θέισ λα μεκπιέμεηο ηελ αδειθή κνπ! Γελ μέξσ ηη ζα θάλεηο. Να θηλήζεηο γε θαη νπξαλό. Θέισ λα ην πεηύρεηο. Υξεηάζηεθαλ πνιιέο ζπλδπαζκέλεο θηλήζεηο γηα λα ππάξμεη έλα ζεηηθφ ζην ηέινο απνηέιεζκα. Ο αλαθξηηήο απεθάλζε φηη ε Νίθε βξέζεθε ηπραία ζην ρψξν θαη δελ έρεη ζρέζε κε ηηο παξαβαηηθέο πξάμεηο πνπ νη άιινη θαηεγνξνχληαη. ΐεβαίσο ην απνηέιεζκα είρε ην ηίκεκά ηνπ. Αελ αλαθέξνκαη ζηα ρξεκαηηθά έμνδα, πνπ ε νηθνγέλεηα κπνξνχζε εχθνια λα ηα αληηκεησπίζεη. Ο θχξηνο ππνπξγφο ήζειε θαη ηελ επηπιένλ ακνηβή ηνπ απφ ηε Φνίβε, θάηη πνπ βεβαίσο δελ γηλφηαλ θαη γηα πξψηε θνξά. Σν πιένλ πιεγσκέλν άηνκν απφ απηήλ ηελ πεξηπέηεηα ήηαλ ε ίδηα ε Νίθε πνπ ηψξα - έζησ θαη θαζπζηεξεκέλα - ζπλεηδεηνπνίεζε ζ’ φιε ηελ έθηαζε ηελ απεξηζθεςία ηεο. Ώιιά ν ρξφλνο θαη ηα ηεηειεζκέλα δελ γπξίδνπλ πίζσ. Σψξα έπξεπε λα εηζπξάμεη φιε ηελ ληξνπή κέρξη ηνλ πάην ηεο. Αχζθνιε, αιιά θη αλαθνπθηζηηθή ζηηγκή ήηαλ φηαλ ηεο αλαθνίλσζαλ πσο είλαη ειεχζεξε θη φηη κπνξεί λα πάεη ζπίηη ηεο. Ώπ’ έμσ ηελ πεξίκελε ζχζζσκε ε ππφινηπε νηθνγέλεηα θαη κε δάθξπα αλαθνχθηζεο αιιά θαη ληξνπήο ρψζεθε ζηελ αγθαιηά ηνπο βιέπνληαο αλάγιπθα φηη ε νηθνγέλεηα είλαη ην πην ζίγνπξν θη αζθαιέο θαηαθχγην ηνπ θάζε αλζξψπνπ. Υξεηάζηεθε αξθεηφο ρξφλνο ε Νίθε γηα λα νξζνπνδήζεη ςπρνινγηθά, αιιά έλα είλαη ζίγνπξν. Ώπφ ηελ πεξηπέηεηα απηή βγήθε πην έκπεηξε θαη πην απνθαζηζκέλε.

27. Η Φνίβε θηλείηαη ζε πςεινύο θύθινπο Ήηαλ ε ηδηαηηέξα ηνπ ππνπξγνχ! ΋ρη φπνηα θη φπνηα! Ο ππνπξγφο ην είρε πνιιέο θνξέο ηνλίζεη κέζα ζην ππνπξγείν. Δ παιαηά ηεξαξρία θαη ηάμε είρε απφ ρξφληα πάεη πεξίπαην. Ήηαλ ην δεμί ηνπ ρέξη θαη πξέπεη λα ηελ αθνχλε. Ώλάκεζα ηνπο ε ζρέζε είρε πξνρσξήζεη. ΢ηελ αξρή δίζηαδε. ΐιέπεηο ήηαλ παληξεκέλε γπλαίθα θαη ν άληξαο ηεο ήηαλ αθφκα ζηελ θαξδηά ηεο. Ώιιά ήηαλ θαη θηιφδνμε θη έβιεπε φηη κε ηνλ ππνπξγφ άλνηγαλ άιιεο πξννπηηθέο. Μαδί έθαλαλ πνιιέο ζπδεηήζεηο θαη ν ππνπξγφο πην πξνζγεησκέλνο θαη ξεαιηζηήο ηεο άλνημε ηα κάηηα: - Γελ ζα είκαη ππνπξγόο κηα δσή Φνίβε. Μπνξεί ν κεγάινο λα μππλήζεη έλα πξσί ζηξαβά θαη ηόηε ην πνπιάθη πέηαμε. Θα πξέπεη λα ιύζσ ην νηθνλνκηθό κνπ πξόβιεκα κηα θαη θαιή. Κη εζύ ζα έρεηο ην κεξηηθό ζνπ, κελ αλεζπρείο. Απιώο ρξεηάδεηαη ε θάκπξηθα λα γίλεηαη κε πξνζνρή θη αζθάιεηα. Σα ιεθηά πξέπεη λα είλαη δσληαλά θη όρη ινγαξηαζκνί θαη θαηαζέζεηο πνπ αθήλνπλ ην απνηύπσκα ηνπο. Δγώ ζα θαλνλίδσ ηηο δνπιεηέο, εζύ ζα ηα εηζπξάηηεηο. Θα ζε ελεκεξώλσ πνύ ζα ηα δίλεηο, ζε άηνκν πνπ ζα ζνπ ιέσ θαη ζα θξαηάο γηα ηελ πάξηε ζνπ έλα 5% ηνπ πνζνύ. Με θνβεζείο, ην έρσ κειεηήζεη θαιά. Να μέξεηο όηη πνιινί ζπλάδειθνη θάλνπλ απηή ηε δνπιεηά. Δγώ δελ ζα είκαη ν ειίζηνο ζηελ ππόζεζε λα κείλσ απέμσ. Δ Φνίβε αξρηθά ήηαλ δηζηαθηηθή, αιιά ην εχθνιν ρξήκα ηεο γπάιηζε θαη δελ κπνξνχζε λα κείλεη ηειηθά αζπγθίλεηε. Μεηαμχ ηνπο, εδψ θαη κέξεο, κέζα ζην γξαθείν ηνπ ζε άβνιεο ζπλζήθεο ηνπ δφζεθε νινθιεξσηηθά. Ο ρψξνο πνπ απηφ δηαδξακαηηδφηαλ, ν άληξαο πνπ ήηαλ ν θαηλνχξηνο εξσηηθφο ηεο ζχληξνθνο ήηαλ νη ζπλζήθεο πνπ ηεο εμαζθάιηζαλ ηελ εξσηηθή πιήξσζε. Σν ζηνηρείν ηεο παξάλνκεο ζρέζεο ηελ εμηηάξηδε θαη ζα ηζρπξηδφηαλ φηη ρσξίο θφπν θαη πξνζπάζεηα ηειείσζε κε επηηπρία. ΋ηαλ βξέζεθε κεηά κε ηνλ άληξα ηεο ζην ζπδπγηθφ θξεβάηη δελ έλησζε ηφζν άβνια φζν ζα πίζηεπε πξνεγνπκέλσο. Δ θαξδηά ηνπ αλζξψπνπ έρεη πνιιέο ζέζεηο θαη βξίζθεη εχθνια δηθαην-

ινγίεο θαη πξνζρήκαηα γηα θάπνηεο αζχκκεηξεο, απφ ηππηθνχο ιφγνπο, ζπκπεξηθνξέο. Πνηέ άιισζηε δελ ηζρπξίζηεθε ζην παξειζφλ φηη είλαη θαιφγξηα. Πξάγκαηη ζηηο επφκελεο κέξεο εηδνπνηήζεθε φηη έξρνληαη ιεθηά, Ήηαλ ηφζν εχθνιν, πνπ ηεο θάλεθε ζρεδφλ αζηείν. Φαξκαθνβηνκήραλνη πνπ δήηαγαλ λέεο ηηκέο γηα ηα θάξκαθά ηνπο, κεγαιέκπνξνη θαη εηζαγσγείο ηαηξηθνχ θαη λνζνθνκεηαθνχ εμνπιηζκνχ, πνπ δεηνχζαλ πξνηίκεζε ζηηο θξαηηθέο πξνκήζεηεο, ήηαλ έλα απφ ηα πνιιά παξαδείγκαηα, πνπ ν παξαδφπηζηνο ππνπξγφο αμηνπνίεζε γηα δηθφ ηνπ φθεινο, παξακεξίδνληαο σο εθ ηνχηνπ ην δεκφζην ζπκθέξνλ. Αελ πξσηνηππνχζε. ΢πλέρηδε ηελ καθξφρξνλε παξάδνζε ησλ αμησκαηνχρσλ ηεο έξεκεο απηήο ρψξαο πνπ ην θξάηνο δελ ην αηζζαλφηαλ ζαλ δηθφ ηνπο, αιιά ζαλ έλα ηξίην μέλν ή αδηάθνξν παξάγνληα, πνπ ρσξίο ζπλέπεηεο κπνξνχλ λα ην απνκπδνχλ. Δ Φνίβε εθηέιεζε «επηηπρψο» θαη ρσξίο απξφνπηα πνιιά δξνκνιφγηα. Σεο ην είρε εμεγήζεη ν ππνπξγφο: - Απηόο πνπ ρξπζώλεη ηνλ ππνπξγό, θνξίηζη κνπ, έξρεηαη νηθηνζειώο λα δεηήζεη κηα εμππεξέηεζε. Γελ πάκε εκείο ζ’ απηόλ. Έηζη, δελ ππάξρεη πεξίπησζε λα θαηαγγείινπλ ηνλ ίδην ηνπο ηνλ εαπηό. Να είζαη άλεηε, αιιά λα θπιάμεηο ηα δηθά ζνπ ιεθηά ζε ζίγνπξν κέξνο θαη λα κελ αξρίζεηο λα ηα ραιάο αξηζηεξά θαη δεμηά λσξίο. Μελ κπνύκε κόλνη καο ζην κάηη ελόο ηξίηνπ! Πξάγκαηη ζην παηξηθφ ηεο είρε κηα θξχπηε πνπ ηελ είρε θαη ζην παξειζφλ, γηα δηαθνξεηηθφ ιφγν, ρξεζηκνπνηήζεη. ΋ηαλ καδεχηεθε έλα ζεκαληηθφ πνζφλ πήγε θαη ηα έθξπςε εθεί. Αελ κπνξνχζε λα πεγαίλεη θάζε ηφζν γηαηί ζηε κάλα ηεο ζα δεκηνπξγνχζε ππνςίεο. Ώιιά ήηαλ κηα θαιή θαβάληδα γηα ην κέιινλ. Δ παξέκβαζε ηνπ ππνπξγνχ ζηελ πεξίπησζε ηεο αδειθήο ηεο Νίθεο, ζηέξησζε πεξηζζφηεξν ηελ ηδηαίηεξε ηνπο ζρέζε. Μέρξη ηψξα δελ είρε αθνπζηεί, νχηε είρε γξαθηεί θαλέλα ζρφιην. ΋κσο ήηαλ πηζαλφ λα ζέξλνληαλ ππφγεηεο θήκεο. Ο δηθφο ηεο, ν Κψζηαο, δελ είρε πεη θάηη. Άιισζηε δελ ππήξρε θαη θαλέλα ζηνηρείν. Ώλίρλεπε βέβαηα κηα ςπρξφηεηα, αιιά ηίπνηα πεξηζζφηεξν. Σελ είρε ξσηήζεη θη ν ππνπξγφο θαη 89

ηνπ απάληεζε αξλεηηθά. Σν ίδην ηεο είπε θη απηφο γηα ηε γπλαίθα ηνπ. Σελ ελεκέξσζε φηη ζρεδηάδεη ππεξεζηαθφ ηαμίδη ζηε Ώγγιία θαη φηη ζα ήζειε λα ηελ πάξεη καδί ηνπ: Έρεηο θακηά αληίξξεζε; - Κακηά! ΢ίγνπξα ζα έξζσ. Σν ηαμίδη, επίζεκε επίζθεςε γηα ζπδεηήζεηο κε ηνλ νκφινγφ ηνπ Άγγιν ππνπξγφ, ηέιεησζε πνιχ γξήγνξα θαη ζην ζπλνδφ αζθαιείαο ηνπ έδσζε ην ειεχζεξν κέρξη ηελ άιιε κέξα λα θάλεη θη απηφο ην θνκκάηη θαη ηα ςψληα ηνπ. ΋ιν ην απφγεπκα κέρξη ηελ άιιε κέξα ήηαλ δηθφ ηνπο. ΐνιηάξηζαλ ειεχζεξα θαη ρσξίο θφβν ζηνπο εκπνξηθνχο δξφκνπο, έθαλαλ ηα ςψληα γηα ηνπο αλζξψπνπο πνπ άθεζαλ πίζσ αιιά ην πην ζεκαληηθφ ήηαλ ηα παλάθξηβα δψξα πνπ έθαλε ζηελ ίδηα. ΋ζν θη αλ ην παίδεη κηα γπλαίθα ππεξάλσ, θνιαθεχεηαη απφ ηα αθξηβά δψξα. Βίλαη ιεο ρσκέλν κέζα ζην DNA ηεο. Δ κφλε έγλνηα ηεο ήηαλ πψο ζα ηα δηθαηνινγήζεη ζηνλ άληξα ηεο. Ώιιά ε απάληεζε ηεο έθηαζε απηφκαηα ζην κπαιφ. Θα ηα παξνπζηάδεη έλα- έλα θαη ζε βάζνο ρξφλνπ. Βθείλν ην βξάδπ ν ππνπξγφο ήξζε ζην δσκάηηφ ηεο θη φιε ηε λχρηα επηδφζεθαλ ζην ζηεξεκέλν έξσηα, πνπ κέρξη ηφηε γηλφηαλ κεηά θφβνπ ζενχ θαη ζε άβνιεο ζπλζήθεο. Σψξα είραλ ζηε δηάζεζή ηνπο ηελ πνιπηέιεηα θαη ηηο αλέζεηο ελφο παλάθξηβνπ μελνδνρείνπ κε ην επηπιένλ «ραξηησκέλν» ζηνηρείν φηη ηα έμνδα ηα πιήξσλε ην ειιεληθφ δεκφζην. Σχςεηο θη αλαζηνιέο δελ ππήξραλ ζ’ απηή ηε θάζε. ΐιέπεηο φηη ηέηνηεο πξάμεηο εθείλε ηελ επνρή, νη πεξηζζφηεξνη ηηο αληηιακβάλνληαλ σο καγθηά, σο εμππλάδα θη ηθαλφηεηα. Έλα ζθέθηεθε γηα ηνλ άληξα ηεο θαη απεπζχλζεθε ζηνλ ππνπξγφ: - Δίρα ππνζρεζεί πξηλ ην γάκν, ζηνλ άληξα κνπ λα ηνλ βνεζήζσ ζηηο πνιηηηθέο ηνπ θηινδνμίεο. Σώξα κνπ θάλεη κνύηξα θαη ζέισ θάηη λα θάλσ γη’ απηόλ. Έηζη γηα λα θιείζσ ζηόκαηα. Μπνξείο λα βνεζήζεηο λα κπεη ζε θάπνην ςεθνδέιηην; Με θνβάζαη εγώ ζα ζπλερίζσ λα είκαη ζην πιεπξό ζνπ. - Φνίβε άθνπ! Οη βνπιεπηηθέο αξγνύλ θη εθεί απνθαζίδεη ν κεγάινο θαη ε απιή ηνπ. Θα πξνζπαζήζσ, αιιά δελ κπνξώ λα ζην ππνζρεζώ. Έρσ όκσο θάηη άιιν λα ζνπ πξνηείλσ. ΢ηηο δεκνηηθέο πνπ έξρνληαη,

ζέιεηο λα ηνλ ρώζσ ζην δηθό καο ςεθνδέιηην; Απηό κπνξώ λα ην θάλσ! - Θα ηνπ ην πσ θη αο θάλεη ό,ηη ζέιεη! Βπέζηξεςε ζηελ Βιιάδα ηξνπαηνθφξνο κε δψξα γηα φιε ηελ νηθνγέλεηα θαη ηδηαίηεξα ηνλ Κψζηα. Με πεξεθάληα πεξηέγξαθε ηηο εληππψζεηο ηεο απφ ην Λνλδίλν θαη ηνπο επίζεκνπο πνπ ζπλάληεζε. Οη δηθνί ηεο ην ραίξνληαλ, ν Κψζηαο ζρεδφλ κνπηξσκέλνο δε ζπκκεηείρε ζηε γεληθή ραξά. ΋ηαλ πήγαλ ζην δηθφ ηνπο ζπίηη άθεζε πεξηζζφηεξν ειεχζεξν ηνλ εαπηφ ηνπ θαη ηα παξάπνλα εθδειψζεθαλ πην άκεζα. Δ Φνίβε δελ ήζειε θαη πνιιά λα θάλεη ηε ζθελή ηεο: - Ση ζέιεηο; Να κελ θάλσ ηε δνπιεηά κνπ; Να παξαηηεζώ; Αλ θάηη ηέηνην πεξλάεη απ’ ην κπαιό ζνπ λα ην ζβήζεηο γηαηί δελ ζα γίλεη. Ση δεηάο επηηέινπο, κνπ ιεο ζε παξαθαιώ; Ο άιινο δελ είρε ην θνπξάγην γηα επίζεζε θαηά κέησπν θαη ρηχπεζε πιαγίσο: - Έρνπκε έλα ρξόλν παληξεκέλνη θαη βιεπόκαζηε ιίγν. Γελ κνπ ιεο, εκείο παηδί πόηε ζα θάλνπκε; Δ Φηιηβε κε χθνο θαηάιιειν ηνπ είπε: - Δγώ δελ ζέισ λα γίλσ κάλα, Κώζηα κνπ; Αο ην όκσο γηα αξγόηεξα κέρξη λα ηαθηνπνηεζνύλ ιίγν ηα πξάγκαηα. Α! θαιά πνπ ην ζπκήζεθα. Δγώ ζπλερίδσ λα δνπιεύσ γηα ζέλα. Ήδε δήηεζα λα κπεηο ζην ςεθνδέιηην ζηηο επόκελεο εθινγέο. Ο ππνπξγόο κνπ είπε όηη ζα πξνζπαζήζεη. Αιιά, άθνπ, έθαλε ηελ εμήο ζθέςε: «Θα είλαη θαιύηεξα, είπε, λα απνθηήζεηο πείξα θαη θύθιν κέζα από ηηο δεκνηηθέο εθινγέο πνπ ζύληνκα ζα γίλνπλ. Θέιεηο λα δνθηκάζεηο;» Δ αλαθνξά ηνπ ππνπξγνχ θη φηη απηφο ζα θξνληίζεη, ηνλ εθλεχξηζε θαη ηνλ έζηεηιε ζηελ άιιε άθξε: - ΋ρη δε ζέισ! Σε γπλαίθα κνπ ζέισ! - Απηή ηελ έρεηο θαη εξέκεζε! Πάκε ηώξα ζην θξεβάηη. Δ Φνίβε είρε πάληα ηνλ ηξφπν ηεο. Καη ην φπιν ηεο εξσηηθήο απνπιάλεζεο ην είρε αλαγάγεη ζε επηζηήκε. ΢ηνλ ηνκέα απηφ ε άξλεζε ήηαλ ιίγν δχζθνιε.

28. Η Νίθε αλαζπγθξνηείηαη Δ πεξηπέηεηα ηεο Νίθεο ζπγθιφληζε φιε ηελ νηθνγέλεηα, αιιά ηειηθψο είρε θαη ην ζεηηθφ ηεο απνινγηζκφ. Ώλέδεημε ηνπο αθαηάιπηνπο δεζκνχο πνπ ελψλεη ηα κέιε ηεο. Ώπηφ ήηαλ ην θαηαιεθηηθφ ζπκπέξαζκα ηεο θπξά Υξπζνχιαο. ΢ε πξψηε θάζε ζθπιφβξηζε ηνλ εαπηφ ηεο γηα ηελ έιιεηςε θξνληίδαο θαη πξφιεςεο ηέηνησλ ζπκβάλησλ εθ κέξνπο ηεο. Ώπηή είρε νιφθιεξε ηελ επζχλε. Υσξίο ακθηβνιία. Άζε ηη ιέλε νη άιινη γηα λα ηελ παξεγνξήζνπλ. Ώπηή έπξεπε έγθαηξα λα ην πξνιάβεη. Τπήξραλ φιεο νη ελδείμεηο θαη σο κάλα έπξεπε λα ην πξνιάβεη. ΋κσο φηαλ ζην ηέινο ην παηδί ηεο επαλήιζε αζψν ζηελ νηθνγελεηαθή εζηία, φηαλ είδε ηελ νηθνγέλεηα ζχζζσκε λα ζπγθεληξψλεηαη γηα λα ζπκπαξαζηαζεί ζε έλα κέινο ηεο, ηφηε αλαθνπθίζηεθε. Γηα κηα αθόκα θνξά επαιεζεύηεθε ην ζνθό αξραίν ξεηό. «Οπδέλ θαθόλ ακηγέο θαινύ!», ςηζχξηζε απφ κέζα ηεο. Καη ε Φνίβε; Ώο είλαη θαιά ην θνξίηζη κνπ! Έθαλε ηα αδχλαηα δπλαηά. Γηα ηνλ άληξα ηεο θνβήζεθε ιίγν κελ πάζεη θάηη ζηελ ειηθία πνπ βξίζθεηαη αιιά επηπρψο γηα κηα αθφκα θνξά ζηάζεθε παιηθάξη. Αελ ππνιφγηζε θφπν θαη έμνδα γηα ην παηδί ηνπ. Αφμα ησ ζεψ! Βθείλε πνπ επεξέαζαλ πεξηζζφηεξν ηα γεγνλφηα ήηαλ ε πάληα επαίζζεηε θαη πάληα αλαπνθάζηζηε Νίθε. ΢ην δσκάηην κφλε έθαλε ηνλ απνινγηζκφ ηεο θαη ην ζπκπέξαζκα ήηαλ νδπλεξφ γηα ηελ ίδηα. Πηάζηεθε θνξφηδν κε φιε ηε βαξχηεηα ηεο ιέμεο. Καιά, δελ αδίθεζε κφλν ηνλ εαπηφ ηεο, αλαζηάησζε θαη ληξφπηαζε ηνπο δηθνχο ηεο. Σφζν ειαθξφκπαιε, ηφζν αλεχζπλε, ηφζν ιίγε πηα; Ώπηή πνπ επαίξνληαλ παιαηφηεξα φηη είλαη ν πιένλ επαίζζεηνο δέθηεο κελπκάησλ! Οη αδειθέο ηεο πνπ δελ ηηο είρε ζε εθηίκεζε ηελ θξίζηκε ζηηγκή έηξεμαλ θη έδεημαλ ακέξηζην ην ελδηαθέξνλ ηνπο λα μεκπιέμεη. Ώπηφ πξέπεη λα ηεο γίλεη κάζεκα, κάζεκα γηα ηελ ππφινηπε δσή ηεο. - Καη ηώξα ηη θάλνπκε; αλαξσηήζεθε κφλε ηεο. Έθηαζε ε ώξα λα πάξσ ηηο απνθάζεηο κνπ!

Σν πξψην πνπ επείγεη είλαη λα ηειεηψζεη ηηο εθθξεκφηεηεο κε ην πηπρίν. Ώπηή ζα είλαη ε πξνηεξαηφηεηά ηεο. Να δεζηάλεη ηηο επαθέο ηεο, λα μαλακπεί ζην θιίκα ηεο ζρνιήο, λα δεη ηη καζήκαηα ρξσζηάεη θαη δηάβαζκα. Ώηέιεησην δηάβαζκα. Ώπηφ ην ππφζρεηαη ζηνλ εαπηφ ηεο. Μεηά; Πνηνη ζα είλαη νη επφκελνη ζηφρνη; Κη εδψ απαηηνχληαη απνθάζεηο. Άθεζε ηειεπηαίν ην θξίζηκν εξψηεκα: Με ηνλ Μίιην ηη ζα θάλεη; Ήδε θαη πξηλ ηηο ζπιιήςεηο ζην κπαιφ ηεο είραλ εηζρσξήζεη πνιιά εξσηήκαηα. Γηα ηνλ Μίιην είρε ληψζεη γηα πξψηε θνξά δπλαηά αηζζήκαηα. Σνλ είρε βαζεηά αγαπήζεη. Ήηαλ ν πξψηνο θη ν κφλνο άλζξσπνο κε ηνλ νπνίν έθαλε έξσηα. ΋ια απηά δελ κπνξνχζε λα ηα ζβήζεη δηα κηαο, αιιά ηψξα νη φξνη ζα ήηαλ δηαθνξεηηθνί. Αελ μέξεη πσο ν Μίιηνο ζα μεκπιέμεη απφ ηελ πεξηπέηεηα ζηελ νπνία έκπιεμε, αιιά ρξεηάδεηαη ε ίδηα λα αιιάμεη ξηδηθά πεξηβάιινλ. Να ηνλ δερηεί πίζσ, αλ θάπνηα ζηηγκή μεκπιέμεη απφ ηελ πεξηπέηεηα ηνπ, ην έβιεπε πνιχ απίζαλν. Δ κφλε ηεο απνξία είλαη πψο ζα αληηδξάζεη φηαλ θάπνηα ζηηγκή βξεζεί αλεπάληερα απέλαληί ηεο. ΋κσο ε πξψηε πξνηεξαηφηεηα είλαη ην πηπρίν. Οη απνθάζεηο γηα η’ άιια αο κείλνπλ ζε εθθξεκφηεηα. Σν «κπακ» ζηελ νηθνγέλεηα ήξζε απφ αιινχ. Ίζσο θη απφ θεη πνπ δελ ην πεξίκελαλ. Μηα κέξα ε κηθξή θφξε, ε Νηφξα, απνκφλσζε ηε κάλα ηεο ζ’ έλα δσκάηην θαη ηεο ην πέηαμε ιεο θαη ηεο έιεγε ηί ζα καγεηξέςεη αχξην: Μάλα κάιινλ είκαη έγθπνο! Δ άιιε έκεηλε. Σέηνηα είδεζε ίζσο αλάκελε θαη ήιπηδε απφ ηε κεγάιε θφξε ηεο, ηε Φνίβε. Παληξεκέλε ζρεδφλ έλα ρξφλν, ινγηθά θάπνηνο απφ εθεί ζα πεξίκελε λα ππάξρεη κηα ηέηνηα εμέιημε. - Πώο ζνπ ήξζε απηό; - Έρσ θαηξό θαζπζηέξεζε. - Με πνηνλ; - Ση λα ζνπ πσ ηώξα, ξε κάλα; Γλσξίδσ θαλέλαλ εθηόο απ’ ηνλ Ηάζνλα; - Καη γηαηί θαζπζηέξεζεο λα κνπ ην πεηο; - Γίλακε κε ηνλ Ηάζνλα ηα ηειεπηαία καζήκαηα ζην πηπρίν θη είπακε πξώηα λα ηειεηώζνπκε ηηο εμεηάζεηο. - Δίζηε ηξεινί παηδηά κνπ; Καη ηώξα ηη ζα γίλεη; 93

- Ση ζέιεηο λα γίλεη; Παηδί καο ζα είλαη! Θα θάηζσ θαη ζα ην γελλήζσ! Σεο Υξπζνχιαο ηεο ήξζαλ δάθξπα ζηα κάηηα! Δ κηθξνχια ηεο, ην Νηνξάθη, ζα γίλεη κάλα. Πψο πέξαζαλ, ζεέ κνπ, ηα ρξφληα! - Σν ζέιεηε θη νη δπν; - Ναη! - Δληάμεη ηόηε! Πξέπεη λα ην πεηο ζην κπακπά θαη λα πάκε ζην γηαηξό! Απηά είλαη ζνβαξά πξάγκαηα. Γε γίλνληαη έηζη ζηνλ αέξα. - Πεο ην εζύ. Γελ ζα έρεη αληίξξεζε. - Πνύ ην μέξεηο απηό; - Κάηη μέξσ θη εγώ! Πάληα ε Νηφξα ηελ εληππσζίαδε. Ώπφ κηθξή είρε ξεαιηζκφ θαη ηθαλφηεηα ζε πνιιά ζέκαηα. ΋ηαλ αληηκεηψπηδε θάπνην πξφβιεκα ηερληθήο θχζεσο ή βιάβε ζπζθεπήο ζ’ απηήλ απεπζπλφηαλ θη αξθεηέο θνξέο ην πξφβιεκα ιπλφηαλ ρσξίο λα ρξεηαζηεί λα θσλάμνπλ ηνλ εηδηθφ ηερλίηε. Ήμεξε ηελ αδπλακία ηνπ Ώληξέα ζηε κηθξή ηνπ θφξε θαη γηα λα ιέεη ε Νηφξα φηη δελ ζα έρεη αληίξξεζε έηζη ζα είλαη. Σνπ ηειεθψλεζε θαη ηνπ είπε ηα θαζέθαζηα. Βθείλνο ην κφλν πνπ ηεο είπε ήηαλ: Πεο ηεο θόξεο ζνπ αύξην ζηηο 9 ην βξάδπ λα είλαη ζπίηη. Να έρεη καδί ηεο θαη ηνλ ιεγάκελν. ΋ηαλ απηφ ζπλέβε ην επφκελν βξάδπ ν παηέξαο δελ άθεζε θαλέλαλ λα κηιήζεη. Ώπνθαζηζηηθφο θαη ηειεζίδηθνο ηνπο είπε: - Σν θαλόληζα κε ηνλ παπά Υξηζηόθνξν! ΢ε δπν Κπξηαθέο από ζήκεξα γίλεηαη ν γάκνο ζηνλ Αε Γεκήηξε! Σηο πξνεηνηκαζίεο ζα ηηο αλαιάβνπκε εγώ θαη ε γπλαίθα κνπ. Δζύ λεαξέ λα πξνζέρεηο ην θνξίηζη κνπ, γηαηί αιιηώο ζα ζε ςήζσ δσληαλό. Γελ κπνξνύκε λα πάκε ζηελ εθθιεζία θη ε λύθε λα έρεη κηα θνηιηά ηνύξια. Γελ ζα γίλνπκε βνξά ζην ζηόκα ησλ θνπηζνκπόιεδσλ! Έηζη; Δίκαζηε ζύκθσλνη! Πνηνο λα ηνικήζεη θαη λα ηνπ θέξεη αληίξξεζε! Σα πξάγκαηα πήξαλ ην δξφκν ηνπο θαη ε Υξπζνχια ζε ιίγνπο κήλεο ζα γηλφηαλ γηα πξψηε θνξά γηαγηά. Ήηαλ επηπρηζκέλε! Πνιινί μαθληάζηεθαλ κε ηηο εμειίμεηο, αιιά ν βηαζηηθφο γάκνο έθιεηζε φια ηα ζηφκαηα!

29. Η πνιηηηθή δσή ζηε ρώξα ππνβαζκίδεηαη Σν θαηλφκελν επαλαιακβάλεηαη ζπλερψο ζηελ ηαιαίπσξε ρψξα πνπ ηπραίλεη λα είλαη θαη παηξίδα καο. Κάπνηνη ιανπιάλνη γηα λα ρατδέςνπλ απηηά θαη λα γίλνπλ πξφζθαηξα αξεζηνί κηιάλε γηα ηελ απέξαληε ζνθία ηνπ ιανχ, γηα ην αιάλζαζην θξηηήξην ηνπ λα επηιέγεη πάληα ηε ζσζηή ιχζε θαη ηφζα άιια πξνηεξήκαηα πνπ ζε ππεξζεηηθφ βαζκφ θαηέρεη ν ιαφο. Υξηζηέ κνπ! ΋ληαο θη εγψ κνλάδα απηνχ ηνπ ζπλφινπ ληψζσ θηφιαο λα πεηάσ. Βίκαη ηφζν δηαιεθηφο θαη δελ ην μέξσ; Οπνία ςεπδαίζζεζε! Σίπνηα πην αλαιεζέο. Μηα γξήγνξε αλαδξνκή ζηα ζπκβάληα ηεο ηζηνξίαο καο ζα δείμεη φηη πνιιάθηο, ζε θξίζηκεο ζηηγκέο γηα ην Έζλνο, φ ιαφο δελ έθαλε θαη ηηο θαιχηεξεο δπλαηέο επηινγέο. Ώπηφ είλαη γεγνλφο αλακθηζβήηεην. Βθείλν πνπ πξέπεη ινηπφλ λα κείλεη ζην κπαιφ ηνπ απινχ καο ζπκπαηξηψηε είλαη - θαηά ηε γλψκε κνπ - λα είλαη επηθπιαθηηθφο ζ’ φζνπο ρξεζηκνπνηνχλ ηέηνηα γαιίθηθα ιφγηα. Τζηεξφβνπιε είλαη κάιινλ ε ππφγεηα πξφζεζή ηνπο. Να πνχκε έλα δπλαηφ φρη ζηνπο επράξηζηνπο ιανπιάλνπο! Υνξηάζακε πιένλ απ’ απηφ ην θξνχην. Θέινπκε εγέηεο πνπ ζα πεξηγξάθνπλ ηελ πξαγκαηηθή θαηάζηαζε, πνπ ζα ιέλε αιήζεηεο φζν πηθξέο θη αλ είλαη απηέο. Πνπ δελ ζα ππφζρνληαη ςεχηηθνπο παξαδείζνπο, αιιά ζα δεηνχλ θνηλή πξνζπάζεηα, ζα δεηνχλ νκνζπκία ζηνπο βαζηθνχο ζηφρνπο. Δ αιήζεηα είλαη φηη γηα ηε ρψξα καο ν παξάδεηζνο είλαη πνιχ καθξηά θη αλ θάπνηε απηφ γίλεη ζα νθείιεηαη κφλν αλ επηηέινπο ζ’ απηφλ ηνλ ηφπν επηθξαηήζεη ελφηεηα θαη ε ζχκπλνηα φινπ ηνπ ιανχ. Έλαο ηέηνηνο ιανπιάλνο ήηαλ θη ν Ώληξέαο Παπαλδξένπ. Με ηηο απαηειέο ηνπ ππνζρέζεηο πήξε, κε ειεχζεξεο αζθαιψο εθινγέο ηελ εμνπζία θη φιε ε πνιηηηθή ηνπ ζπκπεξηθνξά εμαξρήο ήηαλ πψο ζα δηαηεξήζεη απηήλ ηελ εμνπζία κε θάζε κέζν, αλεμαξηήησο ησλ ζπλεπεηψλ πνπ απηφ ζα έρεη ζηα κεζνπξφζεζκα θαη καθξνπξφζεζκα ζπκθέξνληα ηεο ρψξαο. Σα πξψην ηνπ κέιεκα ήηαλ λα ειέγμεη ηνπο βαζηθνχο βξαρίνλεο ηεο εμνπζίαο. Κξαηηθή λνκελθιαηνχξα, ζηξαηφο, δηθαζηηθή

εμνπζία θαη κέζα καδηθήο ελεκέξσζεο. Αελ θνπίαζε πνιχ γηα λα ην πεηχρεη. Σα ζεσξνχκελα κέρξη ηφηε απφξζεηα νρπξά έπεζαλ ζηα ρέξηα ηνπ ζαλ έηνηκα απφ θαηξφ, δηαςεχδνληαο θαη ηνπο πην ζθεπηηθηζηέο θξηηέο ησλ ζπκβαηλφλησλ. Μηα θνχζθα ήηαλ φια ηα πνιπηειή ηδενινγήκαηα κε ηα νπνία είραλ πεξηηπιίμεη ην δήζελ άβαηφ ηνπο. Ήηαλ θη απηφ κηα απφ ηηο αηηίεο ηνπ εζηθνχ εθπεζκνχ πνπ επαθνινχζεζε. Παξά ηηο ζαθείο ελδείμεηο φηη θάηη δελ πάεη θαιά, αλαβαζκίζηεθε απφ ην ιαφ ζηηο επφκελεο εθινγέο. Θπκεζείηε πψο άδεηαζε ηνλ παηξηάξρε ηεο πνιηηηθήο καο δσήο Κσλζηαληίλν Καξακαλιή ζηελ εθθξαζκέλε επηζπκία ηνπ λα παξακείλεη ζηε ζέζε ηνπ, σο παξάγνληαο ηζνξξνπίαο. Θπκεζείηε ηηο δεησθξαπγέο ησλ δηάθνξσλ ρξεκαηηδφκελσλ θνλδπινθφξσλ γηα ηελ «απειεπζέξσζε ηεο ρψξαο απφ ην δπλάζηε ηεο». ΢ηε ζέζε ηνπ- κε ζπδεηήζηκεο δηαδηθαζίεο- κπήθε έλαο ηδηφκνξθνο αληηθαηαζηάηεο, αθνχ πξνεγνπκέλσο θξφληηζε λα αθαηξέζεη θαη ηηο ππφινηπεο εμνπζίεο απφ ηνλ ζεζκφ κεηαηξέπνληάο ηνλ ζε δηαθνζκεηηθφ ξφιν. Ώλαθέξσ δπν «ακειεηέα» γηα πνιινχο κηθξνζπκβάληα, πνπ φκσο γηα κέλα ζεκαηνδφηεζαλ ηηο εμειίμεηο πνπ ήξζαλ κεηέπεηηα. Σν πξψην είλαη ε θξάζε ηνπ ζε πξνεθινγηθή ζπγθέληξσζε: Σζνβόια δώζηα όια. Σν δεχηεξν ήηαλ φηαλ μέζπαζε έλα ζθάλδαιν ζε έλαλ δεκφζην νξγαληζκφ γηα παξάλνκν ρξεκαηηζκφ ηνπ δηνηθεηή ηνπ ν πξσζππνπξγφο ηεο ρψξαο, ν νξθηζκέλνο λα ππεξαζπίζεη κέρξη εζράησλ ην δεκφζην ζπκθέξνλ, έδσζε ην επηηξεπφκελν φξην ηεο δηαθζνξάο: ΋ρη θαη ηόζν! Να πάξεη έλα δσξάθη, ην θαηαιαβαίλσ! Αειαδή δηαθψλεζε κφλν ζην χςνο ηεο παξάλνκεο ακνηβήο. Δ πξνηξνπή ηνπ αξρεγνχ ηνπ θξάηνπο άλνημε ηνλ αζθφ ηνπ Ώηφινπ. Θεσξήζεθε δηθαίσκα ηνπ φπνηνπ δεκφζηνπ ιεηηνπξγνχ λα βάδεη ην ρέξη ζην κέιη θαη κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ, ε ζαπίια απφ ην θεθάιη άξρηζε λα κεηαδίδεηαη θαη ζ’ φιν ην ζψκα. Μέρξη πνπ μέζπαζε ην ζθάλδαιν ηνπ απνζξαζπκέλνπ Κνζθσηά. Σα ιεθηά πάξζεθαλ! Γηαηί άιισζηε λα κελ ηα δψζεη; Αηθά ηνπ ήηαλ; Λεθηά ηνπ απινχ θαηαζέηε ήηαλ! Πέξα απφ ηελ πιεζψξα ησλ πξνθνξηθψλ θαηαζέζεσλ αλζξψπσλ πνπ γλψξηδαλ εθ ηνπ ζχλεγγπο ηα γεγνλφ96

ηα, θαη πέξα απ’ ηελ εχθνιε πξφζβαζε ζε ινγαξηαζκνχο, πνηέ δελ ηφικεζε ε ειιεηκκαηηθή θαη πξνθαηεηιεκκέλε αλαθξηηηθή αξρή λα αλαδεηήζεη ηα θιεκκέλα. Τπήξρε θη άθζνλν νπηηθναθνπζηηθφ πιηθφ, πνπ παξαδφμσο, απφ ηε κφλε ηφηε ππάξρνπζα θξαηηθή ηειεφξαζε, εμαθαλίζηεθε κπζηεξησδψο Έλαο πξσζππνπξγφο κε ηξαπκαηηζκέλε πγεία θεχγεη γηα ην Λνλδίλν θη απφ πίζσ φιε ε πνιππιεζήο θη άρξεζηε απιή ηνπ. Ο αζθψλ ηελ πξσζππνπξγία δέρεηαη λα ρξεκαηηζηεί κε 2.000.000 ακεξηθάληθα δνιάξηα πνπ θαηαηίζεληαη ζε θνηλφ ινγαξηαζκφ κε ηε γπλαίθα ηνπ θαη ην γεγνλφο επηβεβαηψλεηαη απφ ηειεθσληθέο ζπλνκηιίεο πνπ βγαίλνπλ ζηνλ αέξα θαη δπζηπρψο γίλνληαη θηήκα φινπ ηνπ ιανχ. Με αληίηηκν ηελ αζπιία ηνπ ζξαζχηαηνπ «ηξαπεδίηε» Σν ηξαγηθφ είλαη φηη απφ θάπνηα ζηηγκή θαη κεηά ιεο θη έλαο ηζχλσλ λνπο έθαλε ην θαηάιιειν λεχκα θαη ππήξμε κηα νκαδηθή ζηξνθή, φρη ηεο θνηλσλίαο, αιιά ησλ παξαγφλησλ πνπ ππνγείσο θηλνχλ ηα λήκαηα. Καηαζηξνθή ζηνηρείσλ, άξλεζε λα ζπκβάινπλ ζηελ έξεπλα θαη νκαδηθή ακλεζία. Ο αληηπξφεδξνο Κνπηζφγησξγαο πεζαίλεη ζηε δηάξθεηα ηεο δίθεο. Δ γπλαίθα ηνπ νξκάεη ζηελ αίζνπζα ηνπ δηθαζηεξίνπ «θαηαγγέιινληαο» ηε «δνινθνλία» ηνπ άληξα ηεο. Σν δηθαζηήξην γηα «αλζξσπηζηηθνχο» ιφγνπο ηελ αθήλεη αηηκψξεηε γηα ηελ ρνληξνθνκκέλε θαη παξάλνκε πξάμε ηεο. Βπεηδή ηα επφκελα ρξφληα ην ΠΏ΢ΟΚ επαλέξρεηαη ζηελ εμνπζία, νη δηθέο ηεο πξάμεηο θαζψο θαη ηνπ κεζνιαβεηή δηθεγφξνπ, κεηά απφ δηαδνρηθέο αλαβνιέο, ηα δηαπηζησκέλα αδηθήκαηά ηνπο δελ εθδηθάζηεθαλ πνηέ ζε αίζνπζα δηθαζηεξίνπ κε ζπλέπεηα ηελ νξηζηηθή παξαγξαθή ηνπο. Έλνρνο νπδείο, απηνθξηηηθή απφ πνπζελά. Έηζη ν κέζνο Έιιελαο πήξε ην κάζεκα ηνπ. Ο ηζρπξφο είλαη εθ ησλ πξαγκάησλ ππεξάλσ ησλ λφκσλ θαη παξακέλεη ζρεδφλ πάληα αηηκψξεηνο. Σν ηξαγηθφηεξν φισλ είλαη ηα εμήο: Ο βνπηεγκέλνο ζηε δηαθζνξά ηνπ Ώληξέαο φρη κφλν αζσψλεηαη, αιιά ζηηο επφκελεο εθινγέο αλαβαζκίδεηαη θαη απνθαζάξεηαη ζηε ιατθή θνιπκπήζξα. Έηζη πξσζππνπξγφο αλαδεηθλχεηαη έλα άηνκν πνπ γηα λα κεηαθηλεζεί αθνινπζείηαη απφ έλα

θηλεηφ λνζνθνκείν αλίθαλνο λα αληαπνθξηζεί ζηα ζηνηρεηψδε θαζήθνληά ηνπ. Φηαίεη κφλν ν Παπαλδξένπ γη’ απηφ; Βπηπξφζζεηα ζέισ λα αλαθέξσ ζηε κλήκε καο ην ληξνπηαζηηθφ γεγνλφο φηη ζην ςεθνδέιηην ηεο ΏραΎαο πεξηειήθζε ν γηνο ηνπ Κνπηζφγησξγα, πνπ δπζηπρψο, εθιέρηεθε!! Φηαίεη κφλν ην ΠΏ΢ΟΚ γη απηφ; Ση λα πεη θαλέλαο; Φηαίλε κφλν νη ζθνηεηλνί θχθινη πνπ ζ’ απηνχο απνδίδνκε θάζε ηη θαθφ φηαλ δε ζέινπκε λα ην εξκελεχζνπκε; ΋ρη! Ο θάζε ιαφο έρεη ηελ εγεζία πνπ ηνπ αμίδεη. ΢θιεξφ λα ην ιέσ, αιιά είλαη αιεζέο!

30. Η Χξπζνύια γίλεηαη γηαγηά Ο γάκνο ηνπ Εάζνλα θαη ηεο Νηφξαο λνκηκνπνίεζε, ζχκθσλα κε ηελ αληίιεςε ηνπ παηέξαο ηεο, ην δεπγάξη. Πξνο ην παξφλ εγθαηαζηάζεθαλ ζην παηξηθφ ζπίηη κέρξη ηα αλαθνηλσζεί θαη λα πινπνηεζεί ην ζρέδην ηνπ κπακπά γηα ην δηπιαλφ νηθφπεδν: - Μέρξη λα γελλεζεί ην παηδί ζαο δε ζα πξνρσξήζεη ηίπνηα. Σν παηδί θαη ηα κάηηα ζνπ κηθξή κνπ! ΢ε ιίγεο κέξεο αλαθνηλψζεθαλ ηα απνηειέζκαηα ησλ ηειεπηαίσλ καζεκάησλ πνπ ρξψζηαγαλ ζηε ζρνιή ηνπο θαη ηψξα ήηαλ θαη ηππηθά πηπρηνχρνη αξρηηέθηνλεο. ΢χκθσλα κε ηελ παξάδνζε έγηλε νηθνγελεηαθή γηνξηή κε παξφληα φια ηα κέιε ηεο νηθνγέλεηαο. Ο πάηεξ θακίιηαο ζηελ πξφπνζε πνπ έθαλε πέξα απφ ηα ζπγραξεηήξηα ζηνπ λένπο πηπρηνχρνπο, θαζφξηζε, σο ζηξαηεγφο, ηα επφκελα βήκαηα ηεο νηθνγέλεηαο: - Δίκαη πνιύ πεξήθαλνο παηδηά κνπ γηα ζαο! Ζ νηθνγέλεηα κεγαιώλεη. ΢ε ιίγνπο κήλεο ε Νηνξνύια καο, πξώηα ν Θεόο, ζα κνπ ραξίζεη ην πξώην εγγόλη. Μελ παξεμεγήζεηε απηό πνπ ζα πσ, αιιά έρσ ηελ ακπδξή ειπίδα όηη ζα ζπάζεη ηελ παξάδνζε θαη ζα βγεη, επηηέινπο, ην αγόξη… ΋ινη ρακνγέιαζαλ θη ε Φνίβε ηνλ δηέθνςε: - Έια ξε κπακπά… Ώπηφο δελ πηνήζεθε θαζφινπ θαη ζπλέρηζε: - Με γίλεη παξεμήγεζε. Καη θνξίηζη λα είλαη πάιη ζα ην αγαπώ! Δδώ ηόζα ρξόληα αληέρσ όιεο ζαο… Έπεζε έλα γέιην απ’ φινπο. Βδψ ηνλ δηέθνςε ε Υξπζνχια: - Αο ηόικαγεο θάηη άιιν! Θα ζε ζθόησλα εγώ πξώηε! Σελ ρεηξνθξφηεζαλ νη ηξεηο ηεο θφξεο. Ο κπακπάο αξλήζεθε λα ζηακαηήζεη: - ΋πσο όινη μέξεηε ην κπαθάιηθν είλαη πηα παξειζόλ. Με θνβάζηε δελ θαιίξηζα. Σν πνύιεζα θαη κάιηζηα ζε θαιή ηηκή. Μελ ειπίδεηε

όκσο λα θάηζσ ζπίηη. Σν θόηζηα κνπ αθόκα θξαηάλε. Θα αζρνιεζώ κε ηηο νηθνδνκέο, πνπ όπσο ήδε θάλσ. Έρσ όκσο λ’ αλαθνηλώζσ έλα λέν πνπ δελ ην μέξεηε. ΢ην κέιινλ ζα ζπλεξγάδνκαη κ’ έλα θαη κόλν απνθιεηζηηθά ηερληθό γξαθείν. Γηαβάδσ από ηώξα ηελ ηακπέια ηνπ γξαθείνπ ηνπο: «Ώξρηηέθηνλεο-κεραληθνί Εάζνλαο θαη Νηφξα» ΋ινη δεησθξαχγαζαλ ηνλ παηέξα ηνπο κε ηε θπξά Υξπζνχια λα κελ κπνξεί λα ζπγθξαηήζεη ηα δάθξπά ηεο. - Παξαθαιώ, παξαθαιώ. Γελ ηειείσζα αθόκα Έρσ θη άιια λα πσ. Κάληε ππνκνλή. Απηό ζα θαζπζηεξήζεη ιίγν. Πξώηα ην παηδί, κεηά ν Ηάζνλαο πξέπεη λα θάλεη ην ζηξαηησηηθό ηνπ. Διπίδσ ε Φνίβε καο λα ηνλ θέξεη ζηελ Αζήλα. Δγώ απ’ ηε πιεπξά κνπ ζα θάλσ όιεο ηηο λνκηθέο δηαδηθαζίεο γηα ηελ ίδξπζε ηεο εηαηξείαο θαη ην άλνηγκα ηνπ γξαθείνπ ηνπο. Δ Νηφξα ηνλ δηέθνςε: - Σν γξαθείν θαη ηελ επίπισζή ηνπ ζα ην αλαιάβσ εγώ θαη λα ρηππηέζαη! - Μόλν αλ κνπ ππνζρεζείο όηη ζα πξνζέρεηο. Καη ηειεηώλσ κε ην εμήο. Απ’ όηη πιεξνθνξνύκε απ’ ηε κάλα ηεο ζύληνκα ζα έρνπκε ην ηξίην πάξηη πηπρίνπ. Ζ γιπθηά καο Νίθε ζα είλαη πηπρηνύρνο θηιόινγνο. Δύρνκαη απ’ ηε ςπρή κνπ ζύληνκα θη απηή λα βξεη ην δξόκν ηεο. ΋ινη ζπκθψλεζαλ. Ο ρξφλνο θχιηζε νκαιά ρσξίο θάηη δπζάξεζην. ΢ην πιήξσκα ηνπ ρξφλνπ ε πξσηνπφξα Νηφξα έθεξε ζην θφζκν έλα πγηέζηαην αγνξάθη ηξεηζήκηζη θηιψλ θαη φιε ε νηθνγέλεηα ράξεθε νκφζπκα ην λέν κέινο ηεο. Ίζσο θηφιαο ππήξμε θαη έλα αθφκα θξπθφ θέξδνο, πνπ ζα θαηλφηαλ ζην πξνζερέο κέιινλ. Δ Φνίβε φηαλ ην πήξε αγθαιηά έλησζε θαηλνχξηα αηζζήκαηα, δήιεςε θη είπε ζηνλ άληξα ηεο ςηζπξηζηά: - Καηξόο λα βάινπκε θη εκείο κπξνζηά Κώζηα! Ήηαλ ε πξψηε θνξά, εδψ θαη κήλεο, πνπ ζην ρεηιάθη ηνπ θάλεθε έλα γιπθφ ρακφγειν επραξίζηεζεο θη ειπίδαο. Οη γνλείο ρεζκέλνη. Ο Ώληξέαο πεξηζζφηεξν απ’ φινπο:

100

- Δπηηέινπο! Μέζα ζ’ απηό ην ζπίηη θη έλα ηζνπηζνπλάθη. Μηα δσή όιν θπιόηηεο θαη ζνπηηέλ» ΋ινη γέιαζαλ επραξηζηεκέλνη μέξνληαο ηνλ πφλν ηνπ φια απηά ηα ρξφληα. Αελ ρξεηάζηεθε γπλαίθα γηα λα ληαληέςεη ην παηδί. Τπήξραλ εζεινληέο πάληα κε ζπρλφηεξε παξνπζία ηελ παληαρνχ παξνχζα Υξπζνχια, ηελ Νίθε θαη ηνλ Εάζνλα, φζν βξηζθφηαλ ζην ζπίηη. ΐιέπεηο θαηαηάρηεθε ζην ζηξαηφ θαη ηα κεγάια κέζα ηεο Φνίβεο ζχληνκα ηνλ έθεξαλ ζε κνλάδα ηεο Ώζήλαο κε φιεο ηηο άιιεο ζεηηθέο ζπλέπεηεο. Δ ελέξγεηα πνπ έιησζε θπξηνιεθηηθά ηνλ κπακπά ήηαλ φηαλ ν γακπξφο ηνπ Εάζνλαο, ηνπ αλαθνίλσζε ηελ απφθαζε ηνπ δεπγαξηνχ γηα ην φλνκα ηνπ παηδηνχ: - Απνθαζίζακε παηέξα, ην όλνκα ηνπ παηδηνύ λα είλαη Αληξέαο. Ζ θόξε ζνπ είπε όηη ζην δεύηεξν παηδί ην όλνκα ζα βγεη απ’ ηε δηθή κνπ νηθνγέλεηα! Ο παξαδνζηαθφο κπακπάο κφλν πνπ δε ρέζηεθε απ’ ηε ραξά ηνπ. Με θφπν ζπγθξάηεζε ηα δάθξπά ηνπ θαη ην αληαπέδσζε κε έλα ηξηθνχβεξην γιέληη ζηα βαθηίζηα πνπ έγηλαλ αξγφηεξα. Ννλά ε Νίθε. Βπηινγή ηεο Νηφξαο.

101

31. Η λέα πηπρηνύρνο Αελ ήηαλ ηφζν εχθνιν φζν ζηελ αξρή ππνιφγηδε. Δ πνιχρξνλε απνκάθξπλζε απφ ηα ακθηζέαηξα θαη ηηο εμεηάζεηο ηεο δεκηνχξγεζαλ πνιιά θελά πνπ έπξεπε λα θαιχςεη. Σν πεξηβάιινλ ζρεδφλ άγλσζην. Οη παιαηνί ζπκθνηηεηέο είραλ ηειεηψζεη θη απ’ ηηο λέεο θνπξληέο ήμεξε πνιχ ιίγνπο. Με ην πείζκα ηεο φκσο ηα μεπέξαζε φια θαη θάπνηα ζηηγκή επηηέινπο ηειείσζε. Καη ε Νίθε πηπρηνχρνο θηιφινγνο. Σν εξψηεκα έκπαηλε απφ κφλν ηνπ: - Καη ηώξα ηη θάλνπκε; Ο παηέξαο ηεο ζην ίδην κήθνο θχκαηνο: - Υξπζνύια εηνίκαζε ην πάξηη! Βπελέβε ε Νίθε: - Άζε ξε κπακπά! Δπραξηζηώ πνιύ, αιιά δε ρξεηάδεηαη. Να ζνπ πσ θάηη. Θα κ’ επραξηζηνύζε πεξηζζόηεξν αλ κνπ έδηλεο κεξηθά ιεθηά λα θάλσ έλα ηαμίδη ζηελ Δπξώπε. - Γελ μέξσ. Ση ιεο εζύ Υξπζνύια; - Να γίλεη ό,ηη ζα επραξηζηήζεη ηελ θόξε καο! - Δληάμεη ηόηε. Θα ζηα δώζσ ην βξάδπ. Έηζη ήηαλ κηα δσή ν Ώληξέαο. Οη επηζπκίεο ησλ παηδηψλ ηνπ ήηαλ γη απηφλ πξνζηαγή. Ώιιά πάληα δεηνχζε ηε γλψκε ηεο θπξάο ηνπ. Ήηαλ ε εγγχεζε γη απηφλ. Μέζα ζην κπαιφ ηεο Νίθεο ηα πξάγκαηα ήηαλ αθφκα κπεξδεκέλα. Κπξίσο κε ην ηί ζα αζρνιεζεί ζην κέιινλ. Μφλν γηα έλα πξάγκα ήηαλ ζίγνπξε: Αεκφζηνο ππάιιεινο δελ ζα γίλεη ζε θακία πεξίπησζε. Αελ ηεο ηαίξηαδε ε αηκφζθαηξα πνπ ήδε είρε δήζεη σο καζήηξηα, αιιά θη απφ κηα ζεηξά πιεξνθνξίεο πνπ κάζαηλε απφ δηάθνξεο πεγέο. Θα πξέπεη λα βξεη θάηη άιιν. Ώπφ κηθξή ε κάλα ηεο είρε θξνληίζεη νη θφξεο ηεο λα κάζνπλ μέλεο γιψζζεο. Έηζη ε Νίθε ήμεξε επαξθψο Ώγγιηθά θαη Γαιιηθά. Σηο γιψζζεο κπνξνχζε λα ηηο ρεηξηζηεί γηαηί ηεο δφζεθαλ επθαηξίεο λα ηηο κηιήζεη θαη πάληα δηάβαδε μέλα βηβιία ζηελ πξσηφηπ-

102

πε γιψζζα ηνπο. Σψξα δεηνχζε κηα επθαηξία λα ιχζεη πεξηζζφηεξν ηε γιψζζα θαη λα απνθηήζεη ηελ απαξαίηεηε άλεζε. Σν ηαμίδη ζα ήηαλ κηα θαιή επθαηξία θη ίζσο έμσ λα βξεη έλα ελδηαθέξνλ γηα λέεο ρξήζηκεο ζπνπδέο. Σν νξγάλσζε φπσο ηαίξηαδε ζε έλα λέν άλζξσπν, πνπ ήηαλ αλνηρηφο θαη επεπίθνξνο ζε λέεο εκπεηξίεο. Θα έθαλε ην ηαμίδη κε ηξέλν θαη ρσξίο εθ ησλ πξνηέξσλ νξηζηηθφ πξφγξακκα πξννξηζκψλ. - Βιέπνληαο θαη θάλνληαο, είπε. Έηζη έθπγε γηα ηε Θεζζαινλίθε έρνληαο καδί ηεο κφλν έλαλ ηαμηδησηηθφ ζάθν. Ο θπξ Ώληξέαο ηελ είρε εθνδηάζεη κε αξθεηφ μέλν ζπλάιιαγκα, πνπ ε κάλα ηεο είρε ξάςεη ζε δηάθνξα κέξε πάλσ ηεο θαη ζηνλ ζάθν. Ώο έρνπκε ππφςε φηη ηα αλνηρηά ζχλνξα θαη ην θνηλφ λφκηζκα ήηαλ αθφκα καθξηά. Καη ην επηηξεπφκελν ζπλάιιαγκα ήηαλ ιίαλ πεξηνξηζκέλν. Ώπηφ ην ιέσ γηαηί θάπνηεο θαηαθηήζεηο ηηο μεράζακε πνιχ γξήγνξα θαη ηηο ζεσξνχκε ζαλ λα ππήξραλ απφ πάληα. Μεηά απφ θφπν βξέζεθε ζηε ΐφξεην Εηαιία. Αελ ήμεξε ηε γιψζζα. Ώιιά παξαηήξεζε φηη πνιχ ζχληνκα έκαζε ηηο βαζηθέο ιέμεηο γηα ηελ θαζεκεξηλή κεηαθίλεζε θαη δηαηξνθή ηεο. Άξρηζε κε ηα ηνπηθά κνπζεία θη φινπο ηνπο ελδηαθέξνληεο θνληηλνχο πξννξηζκνχο. Υφξηαζε, ήζειε αιιαγή. Βπφκελνο ζηφρνο ην Παξίζη. Βθεί είρε άιιε άλεζε γηαηί κπνξνχζε κε επθνιία λα ζπλελλνείηαη θαη λα ζπδεηάεη κε ηνπο αλζξψπνπο πνπ εξρφηαλ ζ’ επαθή. ΢ην Παξίζη άξρηζε κε έλα πξφγξακκα πνπ είρε θαηαζηξψζεη λα επηζθέπηεηαη ηζηνξηθνχο ρψξνπο, θηήξηα θαη ηα θεκηζκέλα κνπζεία. ΢ηνπο πεξηπάηνπο πνπ έθαλε άθνπγε λα κηινχλ ειιεληθά πνιιέο θνξέο θαη κέζα ηεο έλησζε κηα άιιε επραξίζηεζε. Ήηαλ ζπκπαηξηψηεο ηεο θη άξα δηθνί ηεο άλζξσπνη. Ίζσο νη άιινη λα κελ έλησζαλ ην ίδην, αιιά απηφ δελ ηελ πείξαδε. Μάιηζηα κ’ έλα λέν δεπγάξη άλνημε θαη ζπδήηεζε. Ήηαλ ειιελφπνπια πνπ ζπνχδαδαλ εθεί. Γήηεζε πιεξνθνξίεο γηα ζρεηηθά ζέκαηα θαη φζν απηνί είραλ ρξφλν θαη ππνκνλή ηελ ελεκέξσζαλ γηα ηηο ηνπηθέο ζπλζήθεο . Μεηά πέξαζε ζηελ Εζπαλία θη εθεί νη εληππψζεηο ήηαλ πην έληνλεο. Σεο άξεζε ε αηκφζθαηξα, ε δσληάληα, νη άλζξσπνη, ηα κνπζεία ηεο ρψξαο θαη κέζα ηεο ην απνθάζηζε. ΋ηαλ γπξίζεη ζηελ παηξίδα ζα θά103

ηζεη κε ζνβαξφηεηα λα κάζεη απηή ηε γιπθφιαιε γιψζζα. Σα ηζπαληθά πνπ κηινχλ εθαηνληάδεο εθαηνκκχξηα ζηνλ θφζκν. Αελ ήηαλ κφλν απηφ. Μέζα ηεο άξρηδε ζηγά-ζηγά λα ζρεκαηίδεηαη έλα ζρέδην γηα ηα επφκελα βήκαηα ηεο. Ση ζα ήζειε ζε ρνληξέο γξακκέο; Να κειεηήζεη ηζηνξία ηεο ηέρλεο, λα ελεκεξσζεί γηα θάζε πηπρή ηνπ ζέκαηνο. Σειηθφο ζηφρνο; Να γίλεη δεκνζηνγξάθνο κε δηθή ηεο, αλ είλαη δπλαηφλ, ζηήιε ζε κηα εθεκεξίδα. Ήμεξε φηη αλ εμνκνινγεζεί θάηη ηέηνην απφ λσξίο ζα ηελ ζεσξήζνπλ έλα αθφκα ςψλην. ΋ρη! Ξέξεη θαιά φηη ν δξφκνο είλαη δχζθνινο, αιιά αξρίδνληαο απφ ηε βάζε ζα αλεβαίλεη. Ώπφ δηνξζψηξηα θεηκέλσλ ή αθφκα πην ρακειά. Αελ ηελ λνηάδεη. Βπηπρψο ε ίδηα δελ έρεη ην θπλεγεηφ ηνπ επηνχζηνπ θάηη πνπ γηα πνιινχο γχξσ ηεο απνηεινχζε ζηνηρείν αγσλίαο θη αλαζηαιηηθφ παξάγνληα καθξφρξνλνπ ζρεδηαζκνχ. Σν ηαμίδη-πεξηνδεία ζην εμσηεξηθφ θξάηεζε ζρεδφλ έλα κήλα θαη θνξησκέλε κε λέεο γλψζεηο, εκπεηξίεο θαη απνθάζεηο γχξηζε ζηνπο δηθνχο ηεο, πνπ είρε πνιχ λνζηαιγήζεη. Πεξηζζφηεξν ζην βαθηηζηήξη ηεο, ηνλ φκνξθν θαη δσεξφ Ώληξέα πνπ θάζε κέξα ηνπο έδηλε θαη λέεο ραξέο. Ο κηθξφο δελ είρε αλάγθε. Γχξσ ηνπ ηξηγχξηδαλ ν παππνχο Ώληξέαο, ν κπακπάο Εάζνλαο, ε κακά Νηφξα, αιιά θπξίσο ην έκπεηξν παιηθάξη, ε γηαγηά Υξπζνχια, πνπ ζήθσλε θαη ην κεγαιχηεξν βάξνο ησλ πξαθηηθψλ ππνρξεψζεσλ απέλαληη ζ’ έλα κσξφ. Αελ είρε κεζνιαβήζεη θαη ηίπνηα ην αμηνζεκείσην. Σν κφλν πνπ ηεο έθαλε εληχπσζε, έρνληαο απνκαθξπλζεί απ’ ην ζπίηη, φηαλ είδε ηνπο γνλείο ηεο πξφζεμε πφζν ηνπο είρε θαηαβάιιεη ν ρξφλνο πνπ είρε δηαβεί. Ώκέζσο έβαιε κπξνο ηα ζρέδηά ηεο. Γξάθηεθε ζε έλα θξνληηζηήξην θη άξρηζε εληαηηθά καζήκαηα ηζπαληθψλ. Αελ ζ’ αληηκεηψπηδε ηδηαίηεξεο δπζθνιίεο γηαηί απφ κηθξή είρε κηα έθεζε κε ηηο γιψζζεο. Κάζηζε λα ζθεθηεί ηη πφξηεο έρεη λα ρηππήζεη γηα λα κπεη ζην ρψξν ηνπ ηχπνπ. Βίρε πξνζφληα θαη ζε πξψηε θάζε ζα δερφηαλ λ’ αξρίζεη απφ ηελ νπνηαδήπνηε, έζησ θαη κε ακεηβφκελε, ζέζε. Μφλε ηεο, ρσξίο λα θνηλνινγήζεη ζηνπο άιινπο ην λέν ζηφρν ηεο άξρηζε λα ρηππάεη πφξηεο εθεκεξίδσλ. Δ πξνζθνξά ηεο δελ ήηαλ δπλαηφλ λα αθήζεη αδηάθνξνπο ηνπο ζπλνκηιεηέο ηεο. Δ ηδάκπα εξγαζία, πψο λα ην θάλνπκε, δελ α104

πνξξίπηεηαη εχθνια. Σεο πξνηάζεθε λα εξγαζηεί ζην εμσηεξηθφ ξεπνξηάδ. ΢ηελ πξαγκαηηθφηεηα λα κεηαθξάδεη ηα θείκελα ησλ μέλσλ πξαθηνξείσλ. Δ απαζρφιεζε δελ ηελ ελζνπζίαδε, αιιά θη νχηε είρε πξνο ην παξφλ ηελ πνιπηέιεηα ηεο επηινγήο. Έθαλε θη απηή έλα ιάζνο. Αελ ήηαλ ηδάκπα ρξφλνο. ΢ηελ πξψηε ζέζε απαζρφιεζεο πήξε ην βάθηηζκα ηνπ ππξφο, γλψξηζε λένπο ζπλεξγάηεο, είδε απφ θνληά ηελ έληαζε ηεο δνπιεηάο ζηνλ ηχπν θαη ηειηθψο εηζπξάρηεθε θη απφ ηελ ίδηα σο κηα ρξήζηκε θαη ελδηαθέξνπζα εκπεηξία. Πιεξψζεθε ζε είδνο. ΢’ φιν ην δηάζηεκα ηεο πξψηεο θάζεο εξγαζίαο κε πείζκα θαη επηκνλή έγξαθε κηθξά θνκκάηηα γηα θάπνηνλ πνηεηή κε αθνξκή κηα επέηεην ή έλα πνίεκα, έλα θείκελν κε ηηο εληππψζεηο ηεο απφ κηα ζεαηξηθή παξάζηαζε πνπ είδε, κηα θαηαγξαθή ησλ εληππψζεσλ πνπ έλησζε απφ ην δηάβαζκα ελφο βηβιίνπ θαη ηφζα άιια. ΋ια ηα πξνσζνχζε ζηνλ ππεχζπλν ηνπ πνιηηηζηηθνχ ηνκέα ηεο εθεκεξίδαο, ζηνλ νπνίν κφλε ηεο είρε κηα κέξα απηνζπζηεζεί. Σα πεξηζζφηεξα ηα πήξε ην πνηάκη ηεο αδηαθνξίαο, αιιά κηα κέξα - ρσξίο πξνεγνχκελε ελεκέξσζή ηεο - είδε ζηελ εθεκεξίδα έλα δηθφ ηεο θείκελν. Σίπνηα ην ηδηαίηεξν, αιιά γηα ηελ ίδηα πνιχ ζεκαληηθφ. Έθαλε ζεθηέ, άλζξσπέ κνπ. Σν εηζέπξαμε ζαλ αληακνηβή ησλ θφπσλ ηεο πνπ εδψ θαη κήλεο έθαλε θαη ζαλ άλνηγκα ηεο πφξηαο πνπ ήζειε εμαξρήο. Με θακάξη ην έδεημε ζηε κάλα ηεο. ΋ινη νη άλζξσπνη δεηάλε ελαγσλίσο ηελ έμσζελ παξαδνρή θη απηή δελ ήηαλ ππεξάλσ ηεο κηθξήο θη αζψαο απηήο καηαηνδνμίαο. Σα θαιά ιφγηα ηεο κάλαο ηεο ήηαλ ην πξψην βάιζακν κεηά ηελ άηπρε πξνζσπηθή ηεο εκπεηξία. - Πεο ην θαη ζην κπακπά ζε παξαθαιώ! - ΢ίγνπξα, αγάπε κνπ, δελ ρξεηαδόηαλ λα κνπ ην πεηο. ΢πλέρηζε κε ην ίδην πείζκα ην ζρέδην ηεο θαη θάπνηα ζηηγκή ν Νίθνο - επηθεθαιήο ηνπ πνιηηηζηηθνχ ηκήκαηνο ζηελ εθεκεξίδα - ηελ θψλαμε ζην γξαθείν ηνπ - Θέιεηο λα δνπιέςεηο καδί κνπ; Σε ξψηεζε ρσξίο πξνεηζαγσγέο. - Απηό ήζεια εμαξρήο, ηνπ απάληεζε κε απνθαζηζηηθφηεηα.

105

- Κνίηα λα δεηο, Σν γξάςηκό ζνπ είλαη ζηξσηό. Αιιά γηα θάπνην δηάζηεκα ζα θάλεηο γεληθό ξεπνξηάδ ζε δεηήκαηα πνιηηηζκνύ. Με ηνλ θαηξό ζα δνύκε ζε πνην ηνκέα ζα πξέπεη θαη ζα κπνξείο λα εηδηθεπηείο. - Δληάμεη, δέρνκαη! Θέκα κηζζνδνζίαο δελ αλαθέξζεθε θη νχηε ε ίδηα ήζειε ζηε θάζε απηή λα ην ζέζεη. Ώξγφηεξα, φηαλ ζα έρεη δείγκαηα δνπιεηάο ζα επαλέιζεη δξηκχηεξε. Ανχιεςε κε πάζνο, έηξεμε ζηα ππνπξγεία, ζε εθδειψζεηο, ζε ζπλαπιίεο, ζε ζπλεληεχμεηο. Υξεηάζηεθε λα θάλεη θαη μελχρηηα. Ώιιά δελ βαξπγθσκνχζε, αληίζεηα ην απνιάκβαλε. Γλσξηκίεο λέεο κε ζπλαδέιθνπο πνπ έθαλαλ ηελ αληίζηνηρε δνπιεηά γηα άιιεο εθεκεξίδεο. Κάπνηα κέξα ηελ εηδνπνίεζαλ λα πεξάζεη απφ ηε δηεχζπλζε πξνζσπηθνχ. Βθεί ππφγξαςε ηελ επίζεκε πξφζιεςε θαη κεηά ζην ηακείν πήξε ηελ πξψηε ακνηβή ηεο. Σίπνηα ην ζεκαληηθφ, αιιά γηα ηελ ίδηα ήηαλ έλαο πξνζσπηθφο ζξίακβνο. Μπήθε θαη επίζεκα ζην επάγγεικα. ΢ην ζπίηη ην αλαθνίλσζε ζαλ έλαο θνπζθσκέλνο δηάλνο θαη δηθαίσο εηζέπξαμε ηελ νκφζπκε παξαδνρή. Μηα κέξα ζην γξαθείν ηεο αλνίγνληαο ηνλ θάθειν πνπ είρε ηηο ζεκεηψζεηο ηεο είδε κηα θφιια ραξηί κε γξακκέλνπο ρεηξφγξαθα πάλσ ηεο ιίγνπο ζηίρνπο. Πώο βξέζεθε απηό εδώ κέζα; αλαξσηήζεθε. Δ εληχπσζε κεγάισζε φηαλ ηνπο δηάβαζε θηφιαο: Νύκθε ησλ πνηακώλ εαξηλό ξνδόζηακα ηθέηεο απνζέησ επιαβηθά ζηηο παξπθέο ησλ βιεκκάησλ ζνπ ηνπο πνιύθισλνπο πόζνπο Θεξαπαηλίδα ησλ ειπίδσλ απξηιηαλή Απγνύια νη κύρηεο ζθέςεηο κνπ λαλνπξίδνληαη ζε λνύθαξα ηεο ιίκλεο ζειάδνληαη κνηρά ζην αρλό πέξαζκά ζνπ

106

Θσξαθηζκέλε ζε βέβειεο ρεηξνλνκίεο θινγέξα η’ αλέκνπ πέλνκαη ησλ βιεκκάησλ ζνπ Έια!.. κπξώλσ ηα κάηηα κνπ κε πξσηνμύπλεηα ρξώκαηα Κόξε θεραξηησκέλε νπξάλην ηόμν ηρλειαηώ επί ησλ βεκάησλ ζνπ εηζπλέσ ηνλ αέξα πνπ εθπλέεηο Απηό ηώξα κνπ αξθεί.. Έηζη θη αιιηψο είρε απφ κηθξή ηελ επαηζζεζία κε ηελ πνίεζε. Πάληα ηεο άξεζε. Ώιιά ζηε πξνθείκελε πεξίπησζε αιινχ ήηαλ ην κεγαιχηεξν ελδηαθέξνλ. Πνηνο λα ην έβαιε εθεί; Πνηαλνχ είλαη ν γξαθηθφο ραξαθηήξαο; Πνηαλνχ πνηεηή είλαη νη ζηίρνη; ΢ε φια απηά ηα εξσηήκαηα δελ είρε λα δψζεη απαληήζεηο. Έζηξεςε ην βιέκκα ηεο ζ’ φινπο ηνπο ζπλαδέιθνπο πνπ ηε ζηηγκή εθείλε βξίζθνληαλ κέζα, αιιά απαζρνιεκέλνη κε ηηο δηθέο ηνπο δνπιεηέο, δελ ηεο πξφζζεζαλ θαλέλα ζηνηρείν. Αηάβαζε πάιη κε πξνζήισζε ηψξα ην πνίεκα. Πξέπεη λα παξαδερζεί φηη ήηαλ φκνξθν, ηξπθεξφ θαη θαινγξακκέλν. Έδεηρλε έλα ελδηαθέξνλ γηα ηνλ παξαιήπηε ηνπ θη απηφο ήηαλ ε ίδηα. Σελ ζπγθίλεζε ε ρεηξνλνκία, αιιά ε απνξία έκελε κέζα ηεο πειψξηα θη αλαπάληεηε. Πνηνο; Πνηνο είλαη ν άγλσζηνο απνζηνιέαο. Θα εκθαληζηεί ζηε ζπλέρεηα ή ζα δηαιέμεη ηελ αλσλπκία; Να έλα θαηλνχξην πξφβιεκα!

107

32. Ο ζάλαηνο ηνπ Αλδξέα Παπαλδξένπ Δ πνιχρξνλε παξακνλή ελφο ζαθαηεκέλνπ αλζξψπνπ ζηελ πξσζππνπξγία ήηαλ έηζη θη αιιηψο πξφβιεκα. Σψξα φκσο ην πξφβιεκα γηλφηαλ εληνλφηεξν, γηαηί αληί λα πινπνηείηαη ην θπβεξλεηηθφ έξγν, επί κήλεο ελεκεξσλφκαζηαλ κε ηαηξηθά αλαθνηλσζέληα γηα ηελ θαηάζηαζε ηνπ αζζελνχο θαη ηηο ηηκέο θάπνησλ δεηθηψλ πνπ ην επξχ θνηλφ γηα πξψηε θνξά άθνπε. Έλα ηζνχξκν αλδξψλ ηεο αζθάιεηαο, εθαηνληάδεο δεκνζηνγξάθνη πνπ είραλ εγθαηαζηαζεί ζε πξφρεηξν θη φιν ην δπλακηθφ ηνπ λνζνθνκείνπ αζρνινχληαλ κε ηελ πγεία ηνπ πξνέδξνπ. Κη ε ρψξα αξκέληδε αθπβέξλεηε αθεκέλε ζηελ ηχρε ηεο ζε άμελεο θη επηθίλδπλεο ζάιαζζεο. Ο ίδηνο αξπαγκέλνο απφ ηα θξφζζηα ηεο εμνπζίαο ζπλεπηθνπξνχκελνο απφ ηελ μέρεηιε νκάδα ησλ απιηθψλ ηνπ, πνπ ζαλ χαηλεο ηνλ πεξηηξηγχξηδαλ, αξληφηαλ πεηζκαηηθά λα παξαηηεζεί. Με εγθιεκαηηθή θαζπζηέξεζε απηφ έγηλε κπνξεηφ αθνχ θάπνηνη θχθινη ρξεζηκνπνίεζαλ αθφκα θαη ηνλ εθβηαζκφ γηα λα ηνλ παξαηηήζνπλ. Να ζπκίζνπκε ηελ θαηάληηα ηεο ρψξαο φηη γηα απηφ ην δηάζηεκα νπζηαζηηθά ηελ εμνπζία θαη ηηο εληνιέο ηηο έδηλε ε καηηξέζα θαη δεχηεξε γπλαίθα ηνπ, ε Αήκεηξα Ληάλε. ΋ηαλ θάπνηα ζηηγκή ν Ώληξέαο παξαηηήζεθε άξρηζε ε κάρε ηεο δηαδνρήο. Βπηπρψο απφ ηνπο ηξεηο δηεθδηθεηέο ηεο εμνπζίαο θέξδηζε ν ζρεηηθά θαιχηεξνο, αιιά φρη θαη απνθαζηζκέλνο γηα ηηο αλαγθαίεο ξήμεηο. Αελ κπνξνχζε λα ηα βάιεη κε ηα δηάθνξα ραιηθάηα πνπ αζθνχζαλ πιήξε εμνπζία θη έιεγρν ζηνλ ηνκέα ηνπο. Ση λα ην θάλεηο φκσο ζην βαζχηαηα εγθαηαζηεκέλν απφ ηνλ Ώληξέα παρπιφ αιιά θη αρφξηαγν θξάηνο, φηαλ επηπξνζζέησο ππάξρεη αηνικία θαη δηζηαγκφο λα κπνπλ ζε πινπνίεζε νη επαγγειιφκελεο αιιαγέο, παξά ηηο φκνξθεο θαη ληπκέλεο κε ηα θαιχηεξα ζηνιίδηα ιεθηηθέο δηαθεξχμεηο. Σν θαθφ ζηε ρψξα είρε ζπκβεί θαη κφλν ξηδηθέο αλαηξνπέο ζα κπνξνχζαλ λα ζψζνπλ φ,ηη αθφκα ζσδφηαλ Σέηνηεο εγεηηθέο θπζηνγλσκίεο δελ θάλεθαλ ζηνλ πνιηηηθφ νξίδνληα ηεο ρψξαο. Σν έιιεηκκα απηφ ζπλέρηζε λα ππάξρεη αθφκα θαη ζήκεξα.

108

΢ην κεζνδηάζηεκα πνπ θπβέξλεζε ηε ρψξα ν Κσλζηαληίλνο Μεηζνηάθεο ην θαιπνλνζεπηηθφ εθινγηθφ ζχζηεκα πνπ εθπφλεζε ν Μέληνο Κνπηζφγησξγαο, κε ηελ εληνιή ηνπ αξρεγνχ ηνπ, ήηαλ ξπζκηζκέλν έηζη ψζηε λα κε βγαίλεη θαλείο. ΐιέπεηο ππνιφγηδαλ φηη ζηηο επφκελεο εθινγέο δελ βγαίλνπλ απηνί. Μ’ άιια ιφγηα έβαιαλ ζε εθαξκνγή ηελ εγθιεκαηηθή πνιηηηθή, κεηά από κέλα γαία ππξί κεηρζήησ. Μηα αθφκα «πξνζθνξά» ζηε ρψξα ηνπ αλεθδηήγεηνπ Μέληνπ, αιιά θαη ηεο «έγλνηαο» ηνπο γηα ηελ νκαιή πνξεία ηεο ρψξαο Παξά ην ζεβαζηφ πνζνζηφ ςήθσλ πνπ ζπγθέληξσζε, κεηά απφ ηξηπιέο εθινγέο, ν Μεηζνηάθεο δελ κπφξεζε λα εθαξκφζεη ην ξεαιηζηηθφ ηνπ πξφγξακκα. Βίρε κηα νξηαθή πιεηνςεθία ζηε ΐνπιή πνπ ηνλ θξαηνχζε αηρκάισην εθβηαζκψλ θαη αλαβνιψλ ησλ απαξαίηεησλ απνθάζεσλ. ΐιέπεηο νη άζπνλδνη θίινη ηνπ θξέλαξαλ ζε θάζε ηνικεξή ηνπ ζέζε. ΢ηε πξαγκαηηθφηεηα ε παξάηαμε δελ ηνλ είρε δερηεί πνηέ κε ραξά ζηνπο θφιπνπο ηεο. Σνπο βφιεπε θη απηνχο λα πηνζεηνχλ ηνλ ραξαθηεξηζκφ, ν απνζηάηεο. Δ ηειηθή πξνδνζία δελ άξγεζε λα θαλεί ζην πξφζσπν ελφο αξγπξψλεηνπ βνπιεπηή. Σέζζεξα ρξφληα πνιηηηθήο αζηάζεηαο έθαλαλ αθφκα ρεηξφηεξα ηα πξάγκαηα. Κπβεξλήζεηο αζζεληθέο θαη επηξξεπείο ζε πάζεο θχζεσο πηέζεηο απφ ηα θαηεζηεκέλα ζπκθέξνληα ρεηξνηέξεςαλ ηελ θαηάζηαζε θαη ην πνιηηηθφ θιίκα. Ώληί λα πξνιεθζνχλ ηα θαηλφκελα αθέζεθαλ λα εμνγθψλνληαη θαη απφ έλα ζεκείν θαη πέξα λα γίλνπλ αλεμέιεγθηα. Σν ηξαγηθφ ζηε ζπλέρεηα είλαη πσο ν «ζνθφο θαη θηιεχζπιαρλνο» ιαφο καο επαλέθεξε ηνλ Ώληξέα Παπαλδξένπ ζηελ εμνπζία. Έλα φξζην πηψκα βνπηεγκέλν ζηε δηαθζνξά θαη ηηο εγθιεκαηηθέο επζχλεο απέλαληη ζηα εζληθά ζπκθέξνληα, Έηζη λα πνχκε θαη ηνπ ζηξαβνχ ην δίθην Αελ θηαίεη κφλν ν αθαηαλφκαζηνο. Φηαίλε θαη ηα εθαηνκκχξηα ησλ ςεθνθφξσλ ηνπ πνπ έδηλαλ ηε ςήθν φρη κε πνιηηηθά θξηηήξηα, αιιά κε ζπλαηζζεκαηηθά ή άγλσζηεο εξκελείαο. Γηα λα κελ αλαθέξνπκε ηελ εθπαρπλζείζα ηα ηειεπηαία ρξφληα «επγελή ηάμε» ησλ Βιιήλσλ ςεθνθφξσλ πνπ ςήθηδαλ πιένλ κε κνλαδηθφ θξηηήξην ηα πιηθά αληαιιάγκαηα πνπ ζα έρνπλ.

109

33. Η νηθνγέλεηα ζπλερίδεη… ΐξηζθφκαζηαλ ην ζσηήξην έηνο 1994. Πνηα είλαη ηφηε ε θαηάζηαζε ηεο νηθνγέλεηαο; Ο κπακπάο Ώληξέαο είλαη 57 ρξνλψλ, ε κακά Υξπζνχια 52 θαη νη θφξεο 35, 34 θαη 33 εηψλ. Σν κπαθάιηθν ήηαλ παξειζφλ εδψ θαη ηξία ρξφληα. Ώπηφ δελ ζήκαηλε φκσο φηη ν Ώληξέαο κπήθε ζην πεξηζψξην θαη έγηλε απφκαρνο ηεο εξγαζίαο. Ίζα-ίζα ήηαλ δσληαλφ κέινο ηεο νηθνλνκηθήο δσήο. Σψξα δηέζεηε κηα δξψζα θη αλζεξή νηθνδνκηθή εηαηξεία κε ζπλεξγάηεο ηελ θφξε ηνπ θαη ηνλ γακπξφ ηνπ Εάζνλα. Δ νηθνδνκή ζην δηπιαλφ νηθφπεδν είρε πξνρσξήζεη θαη βξηζθφηαλ ζηα ηειεηψκαηα. Ο κπακπάο δελ ήηαλ ηθαλφο λα θξαηάεη ίζεο απνζηάζεηο ζηα παηδηά ηνπ. Ώπφ ηελ αξρή ε Νηφξα ήηαλ ε επλννχκελε ηνπ, αιιά απ’ ηε ζηηγκή πνπ ηνπ έδσζε θαη ην πξψην εγγφλη θαη πήξε ην φλνκά ηνπ έπαςε λα θξαηάεη θαη ηα πξνζρήκαηα. Παξά ηηο θσλέο ηεο γπλαίθαο ηνπ λα κελ θάλεη δηαθξίζεηο ν ζπλνλφκαηνο εγγνλφο δελ κπνξνχζε λα ηνλ θξαηήζεη ζε απφζηαζε. Ώο δνχκε ηηο επηπιένλ εμειίμεηο πνπ είραλ ελ ησ κεηαμχ ζπκβεί ζηελ νηθνγέλεηα Εδηαίηεξεο αλαθαηαηάμεηο είραλ ιάβεη ρψξα ζην πεξηβάιινλ ηεο εξγαζίαο ηεο Φνίβεο. ΢ηε ηεηξαεηία πνπ ην ΠΏ΢ΟΚ ήηαλ εθηφο εμνπζίαο ν παλίζρπξνο ππνπξγφο πνπ είρε ηελ πιήξε θάιπςε απφ ηνλ πξσζππνπξγφ ηνπ, φζν απηφο είρε ηελ εμνπζία, βξέζεθε εθηφο θπβέξλεζεο θαη άξα έθιεηζε ε πινχζηα θιέβα πνπ ηνπο πξνκήζεπε άθζνλν καχξν ρξήκα. Ώπηή ε ζπζζψξεπζε ρξεκάησλ ηνπ έδσζε ηε δπλαηφηεηα λα θάλεη πινχζηα πξνεθινγηθή εθζηξαηεία, λα κνηξάζεη αθεηδψο ππνζρέζεηο κειινληηθψλ αληηπαξνρψλ, ζηνηρεία πνπ ηνπ εμαζθάιηζαλ ηειηθψο ηελ επαλεθινγή ηνπ θαη άξα ηελ αζπιία ηνπ ζε ελδερφκελε θαηεγνξία ρξεκαηηζκνχ. Με βάζε ηελ πάγηα παξάδνζε αιιειεγγχεο πνπ είρε θαζηεξσζεί κεηαμχ ησλ βνπιεπηψλ, ε άξζε αζπιίαο ήηαλ ζπάληα γηα λα κελ πσ αλχπαξθηε. Οη ζρέζεηο κεηαμχ ηεο Φνίβεο θαη ηνπ ππνπξγνχ ζπλέρηζαλ λα είλαη αδηαηάξαθηεο. Σν λήκα πνπ ηηο δηαηεξνχζε ζε απηφ ην πςειφ επίπεδν

110

απφ ηελ πιεπξά ηνπ ήηαλ ε αξπαθηηθφηεηα πνπ πάληα ηνλ ραξαθηήξηδε θαη απφ ηελ πιεπξά ηεο ε θηινδνμία λα αλέβεη ηα ζθαινπάηηα ηεο ηεξαξρίαο. Σν ρξεκαηηθφ δήηεκα δελ ηελ άθελε αδηάθνξε, αιιά ζ’ απηή ηε θάζε ήηαλ ζε δεχηεξε κνίξα. Σν πξφβιεκα θαη ην ζηξίκσγκα πνπ είρε θαη ηελ έθεξλε ζε δχζθνιή ζέζε ήηαλ ν άληξαο ηεο Κψζηαο. Μεηά απφ ζθέςε είρε απνξξίςεη ηηο πξνζθνξέο πνπ ηνπ είραλ γίλεη γηα ζπκκεηνρή ζε ςεθνδέιηηα. Βθείλν πνπ ηελ πίεδε αθφξεηα ήηαλ λα θάλνπλ έλα παηδί. Ήηαλ ρξφληα παληξεκέλνη θη αθφκα ηίπνηα γηαηί ε Φνίβε δε ζπκθσλνχζε λα κείλεη έγθπνο. Κάπνηα ζηηγκή απφ δήιεηα ην ζέιεζε φηαλ ε Νηφξα έθαλε ηνλ κηθξφ Ώληξέα, αιιά ζχληνκα ην μέραζε. Αελ είρε πξνο ην παξφλ ρξφλν, λα γίλεη κάλα. Άιιεο ήηαλ νη πξνηεξαηφηεηεο ηεο. Έηζη ν γάκνο ηεο θηλδχλεπε λα δηαιπζεί. Ο άληξαο ηεο είρε ςπρξαλζεί θαη ην κήλπκα ην έζηεηιε ζηα πεζεξηθά ηνπ. Βθείλνη ζήθσλαλ ηα ρέξηα θαη ηνπ έιεγαλ φηη ν ιφγνο ηνπο δελ αθνχγεηαη. Δ μεξνθέθαιε Φνίβε πάληα απφ κηθξή έθαλε ην δηθφ ηεο. Με ηελ επάλνδν ηνπ Ώληξέα Παπαλδξένπ ζηελ εμνπζία ν ππνπξγφο επαλήιζε ζε άιιν ππνπξγηθφ ζψθν πνπ δελ είρε ηηο άθζνλεο επθαηξίεο ηνπ πξνεγνχκελνπ. Ήηαλ θαη ν θφβνο ηνπ κεγαιχηεξνπ θηλδχλνπ κεηά ηα θεληξηθά ζθάλδαια πνπ είραλ ηαιαηπσξήζεη ηνλ αξρεγφ θη έηζη ήηαλ ιίγν ζπγθξαηεκέλνο. Ώπηφ δελ ζεκαίλεη φηη δελ άξπαδε θάζε επθαηξία πνπ ηνπ παξνπζηαδφηαλ. Σν δίδπκν ήηαλ αρηχπεην ζηηο ηερληθέο παξάλνκνπ πινπηηζκνχ. Δ Φνίβε είρε παηήζεη πφδη θαη απφ ηδηαηηέξα γξακκαηεχο είρε αλαβαζκηζηεί ζε γεληθή γξακκαηέαο ηνπ ππνπξγείνπ. Θέζε πνιηηηθή κε κεγάιεο εμνπζίεο πνπ ηηο αζθνχζε κε δεμηνηερλία εηνηκάδνληαο ην δηθφ ηεο πξνζσπηθφ δίθηπν ζρέζεσλ. Ο γάκνο ηνπ ππνπξγνχ ήηαλ εδψ θαη θαηξφο λεθξφο αιιά ε επίζεκε ζχδπγνο αξληφηαλ πεηζκαηηθά λα ηνπ δψζεη δηαδχγην. Βθβηάδνληάο ηνλ κε ηα παηδηά θαη ην ζθάλδαιν πνπ ζα θάλεη κε ηηο θαηαγγειίεο ζηα ΜΜΒ. Έηζη εδψ επηθξαηνχζε κηα ζηάζηκε θαηάζηαζε πνπ δηαηεξνχληαλ θνηλή ζπλαηλέζεη. Λφγσ ηνπ θφξηνπ εξγαζίαο ν «εξγαζηνκαλήο» ππνπξγφο είρε θηηάμεη κηα κηθξή αιιά κε φια ηα θνκθφξ θξεβαηνθάκαξα ζην δηπιαλφ ζπλερφκελν γξαθείν. Κη ν ρψξνο απηφο δελ έκελε αλαμηνπνίεηνο, φπνηε δηλφηαλ ε θαηάιιειε επθαηξία. 111

Σν δεπγάξη Εάζνλαο- Νηφξα δνχζε αξκνληθά ρσξίο εληάζεηο, αιιά δίρσο θαη ηηο ηδηαίηεξεο εμάξζεηο, πνπ κεξηθνί ηηο ζεσξνχλ σο απαξαίηεηεο. Ώπηνί νη δπν ιεο θαη γελλήζεθαλ απηνθφιιεηνη ζπκθσλνχζαλ ζ’ φια θαη πνιιέο θνξέο ε ζπλελλφεζε γηλφηαλ ρσξίο ιφγηα. Με κηα καηηά, κ’ έλα αλεπαίζζεην λεχκα ην δήηεκα είρε ιπζεί. Ο γηνο ηνπο ήηαλ έλα φκνξθν, γεκάην πγεία θαη ζθαληαιηέο αγνξάθη πνπ ήζειε πάληα πίζσ ηνπ έλαλ άλζξσπν λα ηνλ πξνζέρεη. Μεγάιν θνκκάηη απηνχ ηνπ θαζήθνληνο ην αζθνχζαλ εθνπζίσο ν παππνχο θαη ε γηαγηά. Ξεηξειακέλνη κε ην πξψην - θαη πξνο ην παξφλ κνλαδηθφ - ηνπο εγγφλη. Σνπο ην είπαλ. Θα ήζειαλ λα πάλε έλα νιηγφρξνλν ηαμίδη ζηελ Βπξψπε. Σν ζέκα αλέιαβε ε Νηφξα - Παηέξα δνπιέςακε καδί θαηξό θαη πηζηεύσ πσο θάλακε έξγν. Θέινπκε έλα νιηγνήκεξν ηαμίδη ζηελ Δπξώπε. Να δνύκε εηθόλεο, κνπζεία θηήξηα. Σν έρνπκε αλάγθε. Ίζσο λα καο βγεη ζε θαιό. Σνλ Αληξέα κνπ ηνλ αθήλσ ζε ζέλα. Γελ ην ππόζρνκαη, αιιά ήξζε ν θαηξόο λα ηνπ δώζνπκε έλα αδειθάθη. Αελ ρξεηαδφηαλ λα πεηζηεί. Ήηαλ απφ πξηλ έηνηκνο γηα θάζε αίηεκα ηνπο. Γηα ηελ Νηφξα πάληα ην ήμεξε. Ώιιά θη ν γακπξφο ηνπ ήηαλ απφ ην ίδην κέηαιιν. Σαίξηαδαλ άλζξσπέ κνπ. Άζε ηε Υξπζνχια λα θσλάδεη. Βγψ λαη! Κάλσ δηαθξίζεηο θαη κ’ αξέζεη.

112

34. Η Νίθε αθήλεη πίζσ ηεο ην παξειζόλ Δ απνξία έκελε αλαπάληεηε. Πνηνο είλαη απηφο πνπ ηεο είρε βάιεη ζην θάθειφ ην φκνξθν πνίεκα; Δ Νίθε ην έςαμε επηζηακέλσο. ΢ηα πξφζσπα ζπλαδέιθσλ, ζηα γξαθηά πνπ έβιεπε ζηα γξαθεία ηνπο ζπγθξίλνληαο γξαθηθνχο ραξαθηήξεο, αιιά κέρξη ηψξα… ηδίθνο. Καλέλα ζηνηρείν. Τπήξραλ θαη δπζθνιίεο. Πξψηνλ λα κελ είλαη απ’ απηφλ ην ρψξν ηεο εθεκεξίδαο αιιά απφ άιια γξαθεία ζπληαθηψλ ή γηαηί φρη ηακείνπ, ηερληθνχ πξνζσπηθνχ, ππεξεζία θαζαξηφηεηαο θ.α. Αεχηεξε δπζθνιία βξηζθφηαλ ζην γεγνλφο φηη αξθεηνί ζπλάδειθνη δαθηπινγξαθνχζαλ ηα θείκελά ηνπο θαη ζε κεξηθνχο είρε κπεη ην λέν θξνχην, ν πξνζσπηθφο ππνινγηζηήο, πνπ θη απηή είδε πφζν, κα πφζν ρξήζηκν εξγαιείν είλαη λα γξάθεη θαη λα απνζεθεχεη ηα θείκελά ηεο θαη λα πεξάζεη κέζα φια ηα ρξήζηκα αξρεία αλαθνξάο. Ναη! Θα ήηαλ κηα απφ ηηο πξψηεο ελέξγεηέο ηεο. Σν κπζηήξην παξέκελε αλαπάληεην. Κη φρη κφλν. Βπαλαιήθζεθε κε κηθξά ζηηράθηα πνπ δελ ηηο θαίλνληαλ απφ απηά πνπ ππάξρνπλ ζηηο πίζσ ζειίδεο ησλ ιατθψλ εκεξνινγίσλ. Σα θχιαγε γηαηί έςαρλε ην δξάζηε, αιιά θαη γηαηί ηεο άξεζαλ. Πψο λα ην θάλνπκε θάπνηνο ηα έγξαθε ή έζησ ηα αληέγξαθε ην έθαλε κφλν γηα απηήλ. Ήηαλ πξνζσπηθέο αθηεξψζεηο θη έπξεπε λα ην ζεβαζηεί ΋ηαλ ήηαλ κφλε άλνηγε ην θιεηδσκέλν ζπξηάξη ηνπ γξαθείνπ ηεο θαη ηα δηάβαδε γηα κηα αθφκε θνξά ληψζνληαο ηελ ίδηα εζσηεξηθή επθνξία. Να ην ηειεπηαίν: Αγέξαο πνπ θνπζθώλεη ην παλί ζην ηξεραληήξη ε ζύκεζή ζνπ… Σφζν γιπθφ, ηφζν ηξπθεξφ θαη είλαη ζ’ απηήλ αθηεξσκέλν! Πνηνο λα είλαη ν θεξαηάο πνπ παίδεη καδί κνπ ην θξπθηό; Θα γνχζηαξε λα ηνλ γλσξίζεη, έζησ θη αλ απνγνεηεπηεί, έζησ θη αλ είλαη κηα ζθέηε θνχζθα. ΢ηνλ αηζζεκαηηθφ ηνκέα γηα πνιχ θαηξφ δελ

113

είρε ζπκβεί ηίπνηα. Μεηά ηελ πεξηπέηεηα κε ηνλ Μίιην δελ ηεο δφζεθε άιιε επθαηξία. Γηα κεγάιν δηάζηεκα, γηαηί απηή είρε θιεηζηέο φιεο ηηο πφξηεο, αιιά απφ έλα ζεκείν θαη κεηά γηαηί δε ζπλάληεζε ηνλ θαηάιιειν άλζξσπν λα ηεο θηλήζεη ην ελδηαθέξνλ. Με ηνλ Μίιην ην ζέκα κέζα ηεο είρε θιείζεη. Σνλ είρε παξαθαιέζεη, ηνλ είρε εθιηπαξήζεη θη απηφο είρε θάλεη ηελ επηινγή ηνπ. Με γεηα ηνπ κε ραξά ηνπ. Θπκφηαλ ηελ πξψηε θάζε ηεο ζρέζεο ηεο θαη αλαξηγνχζε. Ση απφγεπκα εθείλν πάλσ ζηνπ Φηινπάππνπ. Σί ζχκεζε ηεο έθεξλε ην πξψην, ην παξζεληθφ ηεο θηιί! ΋κσο απηά ηέιεησζαλ πηα. Να θαληαζηείο δελ ελδηαθέξζεθε λα κάζεη ηηο κεηέπεηηα εμειίμεηο ηεο πεξηπέηεηαο πνπ θαη ε ίδηα είρε κπιέμεη ζηελ πξψηε θάζε ηεο. Ανμάδεη ηελ νηθνγέλεηά ηεο πνπ θξφληηζε λα ηελ μεκπιέμεη θαη ηψξα λα αζθεί έλα επάγγεικα πνπ ηεο αξέζεη θαη λα δίλεη θαζεκεξηλή κάρε λα θαζηεξσζεί. Αελ έθαλε κφλν ξεπνξηάδ. ΢πρλά έγξαθε θαη γηα ηα λέα βηβιία, ηνπο ζπγγξαθείο ηνπο θαη ηα πξψηα θξηηηθά θείκελα. Θα ήζειε λα αζρνιεζεί κε ηελ πνίεζε ηελ κεγάιε ηεο αγάπε αιιά ν πξντζηάκελνο ηεο απάληεζε φηη ζηελ εθεκεξίδα έλαο ζπληάθηεο θαιχπηεη φιεο ηνπο ηνκείο ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ. Βληάμεη απηφο ζα είλαη ν ηειηθφο ηεο ζηφρνο. Κη άξρηζε λα δηαβάδεη, λα κειεηάεη ην θάζε ηη πάλσ ζηνλ ηνκέα ηεο. Πάιη μεθχιιηζε ην θάθειφ ηεο: Εγώ, εζύ, απηό ην δσκάηην θαη ε αγάπε. ..Ώξα ηεο θύζεο. Δίλαη σξαίνο ν θεξαηάο! Αιιά ηα βαζηιόπνπια ησλ παξακπζηώλ έρνπλ πηα ηειεηώζεη. Αο θαηεβάζσ ηνλ πήρε ησλ πξνζδνθηώλ κελ πάζσ ζην ηέινο ηελ παλσιεζξία ηεο δσήο κνπ, ςηζχξηζε απφ κέζα ηεο. ΋κσο ην ελδηαθέξνλ γηα ηελ αλαθάιπςε ηεο ηαπηφηεηαο ηνπ άγλσζηνπ απνζηνιέα ζπλέρηζε λα είλαη κηα απφ ηηο πξψηεο επηδηψμεηο ηεο.

114

35. Ο παππνύο Αληξέαο θάλεη ηνλ απνινγηζκό ηεο δσήο ηνπ ΢ήκεξα πνπ μχπλεζε λσξίο φπσο ην ζπλήζηδε, ν Ώληξέαο δελ έλησζε θαη πνιχ ζφη. ΐαξχζπκνο, δπζθίλεηνο κε ηα ζπλήζε πνλάθηα. Αελ έθαλε παξάπνλα ζηε γπλαίθα ηνπ, γηαηί κηα κέξα πνπ ηεο ην είπε ζήθσζε ηε θαζαξία ηεο δσήο ηεο. Να πάεη, ιέεη, γηα γεληθέο εμεηάζεηο, λα δνπλ νη γηαηξνί πσο είλαη ε θαηάζηαζε ηεο πγείαο ηνπ. Αελ ηα γνπζηάξεη απηά ηα πξάγκαηα. Έηζη ην απέθπγε. Δ αιήζεηα είλαη φηη θνβάηαη κελ ηνπ πνπλ θάηη αξλεηηθφ θαη ηνλ πάξεη θάησ ε ςπρνινγηθή θαηεθφξα. ΢ηα ζέκαηα ηεο πγείαο ήηαλ ιίγν θνβεηζηάξεο. Βλψ έδσζε ζηε δσή ηνπ κάρεο θαη ηηο θέξδηζε, ζηνλ ηνκέα ηεο πξνζσπηθήο ηνπ πγείαο ήηαλ φρη κφλν άηνικνο αιιά θαη θξπςίλνπο. Έηζη έπηλε ζηε βεξάληα ηνλ ηνχξθηθν θαθέ ηνπ, ελψ απφ κέζα άθνπγε ην ηξαγνπδηζηηθφ κνπξκνχξηζκα ηεο δηθηάο ηνπ. Αελ ήζειε λα ελνριήζεη ηα παηδηά, πνπ πηα είραλ εγθαηαζηαζεί ζηα δηθά ηνπο δηακεξίζκαηα ζην δηπιαλφ νηθνδφκεκα πνπ είρε πηα ηειεηψζεη. Έξημαλ θιήξν πνηνο ζα πάξεη πνην. ΢ην πξψην φξνθν ε Νίθε πνπ πξνο ην παξφλ, ήηαλ κφλε ηεο. ΢ηνλ δεχηεξν ε Φνίβε πνπ αθφκα θαζφηαλ ζην παιαηφ ηεο δηακέξηζκα θαη ζηνλ ηξίην ν εγγνλφο ηνπ θαη ην δεπγάξη ησλ ζπλεξγαηψλ ηνπ, Νηφξα θαη Εάζνλαο! Έηζη είπε ε θιήξσζε πνπ έγηλε ελψπηνλ φισλ θαη θακηά δελ κπνξνχζε λα ην ακθηζβεηήζεη. ΐεβαίσο ηνπ άξεζε θη ν ίδηνο παιαηψλ αξρψλ ην εξκήλεπζε ζαλ δψξν θη αληακνηβή ηνπ θαινχ ζενχ ηνπ. ΋ηαλ ηδησηηθψο ην είπε ζηε γπλαίθα ηνπ απηή ηνπ είπε λα θιείζεη ην ζηφκα ηνπ θαη λα κελ ιέεη ηέηνηεο ζαριακάξεο: - Γειαδή ν ζεόο ζνπ θάλεη δηαθξίζεηο ζηα πιάζκαηά ηνπ; Μελ πεηο κπξνζηά ζηα παηδηά ηέηνηα πξάγκαηα θαθνκνίξε κνπ ζα ζε ζθνηώζσ! Ο Ώληξέαο ινχθαμε, αιιά κέζα ηνπ ήμεξε φηη ν ζεφο έβαιε ην ρέξη ηνπ. Άθεζε ηε ζθέςε ηνπ λα ηαμηδεχζεη ζην παξειζφλ απνθαζηζκέλνο γηα κηα αλαζθφπεζε ηεο δσήο ηνπ. Αφμα ησ ζεψ κπνξεί κε ηε ζπλείδεζε, θαζαξή λα πεη ζηνλ εαπηφ ηνπ Καιά ηα θαηάθεξα! Θπκφηαλ ηελ κάλα ηνπ θαη ηψξα πνπ ηα μαλάθεξλε ζηνλ λνπ ηνπ, έβαδε ην εξψηεκα: Ήηαλ επηπρηζκέλε κε ηνλ παηέξα κνπ; Αελ ήηαλ θαζφινπ ζίγνπξνο φηη

115

ε απάληεζε ήηαλ θαηαθαηηθή. Γηα έλα κφλν ήηαλ. Πφζν κα πφζν ηνλ αγαπνχζε, πφζν ήζειε λα ζπνπδάζεη θη απηφο ηελ απνγνήηεπζε. Έλησζε ηψξα ηελ ελνρή ηνπ, κα αλ ηνλ βιέπεη απφ ςειά πσο ηα πήγε ζηε δσή δελ ζα ηνπ δψζεη ηελ άθεζε ηνπ ακαξηήκαηνο ηνπ; Ίζσο ε έιιεηςε επηπρίαο αλάκεζα ζην δεπγάξη ηελ είρε νδεγήζεη ζηα βηβιία θαη ηα πνηήκαηα λα δήζεη κέζα απφ εθεί απηά πνπ επηζπκνχζε θαη δελ έθαλε. Ο παηέξαο ηελ αγαπνχζε θη ίζσο θαηαλννχζε ην πξφβιεκά ηεο, αιιά ήηαλ ην αληίζεην άθξν. Άλζξσπνο ηεο πξάμεο, ηεο εξγαζίαο θαη ηεο ξεαιηζηηθήο πξνζέγγηζεο ηεο δσήο. Ήηαλ ιίγν πνπ εμαζθάιηζε ηνπο άλεηνπο φξνπο ηεο δηαβίσζεο ηνπο; Ώπηφ δελ είλαη ην πξψην θαζήθνλ ελφο νηθνγελεηάξρε; Ο ίδηνο ηαίξηαδε ζαλ ραξαθηήξαο κε ηνλ παηέξα ηνπ. Δ θαζαξή αιήζεηα λα εηπσζεί: Σν κπαθάιηθν θαη νη αηέιεησηεο ψξεο αθνζίσζεο ζ’ απηφ, ηνπο έθαλε αλζξψπνπο. Αελ ζα ππνηηκνχζε πνηέ απηφ ην γεγνλφο, αλεμάξηεηα αλ θάπνηεο θνξέο νη θφξεο ηνπ δελ ην αμηνινγνχζαλ ζσζηά. - Γε βαξηέζαη, παηδηά είλαη, ηη μέξνπλ απ’ ηελ δσή; Αξγόηεξα ζα θαηαιάβνπλ. ΋κσο ην ζπκβάλ πνπ θαζφξηζε ηε δσή ηνπ ήηαλ ην ηαίξηαζκα ηνπ κε ηε γπλαίθα ηνπ. Ώο είλαη θαιά ε θπξά Υξπζνχια! Με ην άπεηξν απφζεκα ππνκνλήο θαη θαηαλφεζεο ηα έθεξε φια δεμηά. Βληάμεη ήηαλ ιίγν αγξνίθνο, ιίγν ρσξηάηεο, φπσο ζηηο ζπάληεο ζηηγκέο εθλεπξηζκνχ ηνλ απνθαινχζε, αιιά είρε θαιέο πξνζέζεηο θαη δηνξζψζεθε αξθεηά ζηελ πνξεία. Βίρε ηε ραξά λα θάλεη κηα νηθνγέλεηα κε ηξία θνξίηζηα. Σα κεγάισζε κε φια ηα θαιά, ηα ζπνχδαζε, έθαλε ην θαζήθνλ ηνπ. ΐέβαηα ζα ήηαλ θαιχηεξα λα έρεη θη έλα γην αιιά ηη λα θάλνπκε; Αελ κπνξείο λα ηα έρεηο φια. Ο κηθξφο Ώληξέαο ίζσο γεκίζεη απηφ ην θελφ. - Σώξα πνπ ηα έθεξα βόιηα, Θεέ κνπ, πξνζηάηεπζε κε ιίγα ρξόληα αθόκα λα ραξώ ηνπο θόπνπο κνπ. Υξηζηέ κνπ θάλε θη άιιν έλα ζαύκα ! Ώπηφο ήηαλ: Έλαο ζπληεξεηηθφο Έιιελαο, πίζηεπε ζην ζεφ θαη ηελ παλαγία. Αελ κπνξνχζε απηά λα η’ αιιάμεη νπνηαδήπνηε έμσζελ επίδξαζε. Ώπηφ, άξγεζε, αιιά θάπνηα ζηηγκή ην ζπλεηδεηνπνίεζε θαη δελ κπνξνχζε παξά λα ην απνδερζεί, ε άιιεο ινγηθήο γπλαίθα ηνπ.

116

36. Η Φνίβε ελώπηνλ ηνπ δηιιήκαηνο Σν θαηαιάβαηλε θαιά ε Φνίβε. Αελ ήηαλ θακηά ειίζηα. Έπξεπε λα επηιέμεη. Θα ζψζεη ην γάκν ηεο ή ζα ζπλερίζεη ηνλ αδηέμνδν δξφκν δίπια ζηνλ ππνπξγφ; Αελ κπνξεί λα αξλεζεί ηελ εδνλή πνπ έρεη ε εμνπζία, αιιά φια έρνπλ ηα φξηά ηνπο. Ξέξεη φηη ακαχξσζε ηε ζπλείδεζή ηεο κε πξάμεηο θαθέο. ΢πκκεηείρε ζε δηαδηθαζίεο δηαθζνξάο θη φρη κφλν, ηηο θάιπςε. Πήξε επηπιένλ θαη κεξίδην απφ ην καχξν ρξήκα. Ώπάηεζε επαλεηιεκκέλα ηνλ άληξα ηεο, απηφλ πνπ ελψπηνλ ηνπ ζενχ θη αλζξψπσλ, ηνπ ππνζρέζεθε πίζηε θη αθνζίσζε, απέθπγε εζειεκέλα λα γίλεη κεηέξα. Ώπηφο δελ ήηαλ ν άληξαο πνπ αγάπεζε; Καη γηαηί λα κελ ην νκνινγήζεη; Σνλ αγαπά αθφκα; Σα έθαλε ζθαηά, πνπ λα πάξεη ν δηάνινο! Να ήηαλ ζξεζθεπφκελε ζα πήγαηλε ζηνλ πλεπκαηηθφ θαη ζα ηα μέξλαγε φια λα ληψζεη κηα θάπνηα ιχηξσζε. Αελ ήηαλ φκσο! Ίζσο λα έλησζε ζηεξεηηθφ ζχλδξνκν, αιιά ε κφλε ξεαιηζηηθή πξάμε ζα ήηαλ λα ηα παξαηήζεη φια. Μηα θη έμσ! Σν απνθάζηζε! Άξρηζε κε ηνλ ππνπξγφ, πνπ έπεζε απ’ ηα ζχλλεθα: - Ση ιεο θνξίηζη κνπ γίλνληαη απηά; - ΢ε ιίγν ζα έρεηο ηε γξαπηή κνπ παξαίηεζε. Αύξην λα μέξεηο δελ ζα έιζσ ζηε δνπιεηά. Άθνπ! Από κέλα δελ έρεηο θάηη λα θνβάζαη. Μαδί ηα θάλακε. Δγώ όκσο θνπξάζηεθα θαη ζα πάσ λα ζώζσ ηελ νηθνγέλεηα κνπ. Δζύ θάλε ό,ηη θαηεβάδεη ε θνύηξα ζνπ. Ο άιινο έκεηλε γηα ιίγν αθίλεηνο. Μεηά, ην βξψκηθν κπαιφ ηνπ πήξε ρίιηεο ζηξνθέο. ΢θέθηεθε: Γελ κπνξεί λα κνπ θάλεη ηίπνηα. Σελ ράλσ σο γθόκελα. Αιιά γηα ζηάζνπ; Έρεη θη αιινύ πνξηνθαιηέο πνπ θάλνπλ πνξηνθάιηα. Αληηθαηαζηάηξηα ζα βξσ κε έλα κνπ λεύκα. Υξεηαδόκνπλ θη εγώ - ε αιήζεηα λα ιέγεηαη - ιίγν θξέζθν θξέαο. Να κε πξνδώζεη; Σν βιέπσ απίζαλν γηαηί δελ είλαη ν ραξαθηήξαο ηεο θαη ύζηεξα είλαη θη ε ίδηα ρσκέλε κέρξη ην ιαηκό. Ίζσο λα κνπ βγεη θαη ζε θαιό! Σεο είπε: Λππάκαη πνιύ πνπ ζε ράλσ. Σα πήγακε θαιά νη δπν καο. Αιιά αθνύ δελ κπνξώ α ζε πείζσ λα παο ζην θαιό. Δγώ ζα είκαη πάληα θίινο ζνπ.

117

Σν έλα κέησπν ην έθιεηζε. Σψξα ήξζε ε ζεηξά λα ηα πεη κε ηνλ Κψζηα. Δ αηκφζθαηξα κεηαμχ ηνπο απφ θαηξφ ήηαλ ηεηακέλε. Ώιιά γηα λα ππνκέλεη ηελ θαηάζηαζε ζα πξέπεη αθφκα λα ηελ αγαπά. Ώο κελ ην θαζπζηεξήζεη άιιν. Σν ίδην βξάδπ κέζα ζην ζπίηη φηαλ ζπλαληήζεθαλ ηνπ είπε: Θέισ λα ζ’ ελεκεξώζσ γηα ηηο απνθάζεηο πνπ πήξα ζήκεξα. ΢’ ελδηαθέξεη πνιύ θαη ζέισ απ’ ηελ αξρή λα ζνπ πσ όηη ηα ιέσ ζνβαξά. Δζύ ζ’ απνθαζίζεηο γηα ηε δηθή ζνπ ζηάζε. Ο άιινο ην εξκήλεπζε δηαθνξεηηθά: Ωρ! κνπξκνχξηζε απφ κέζα ηνπ. Ήξζε ε ώξα λα κε απνιύζεη! - Δίκαη όινο απηηά λα ζ’ αθνύζσ - Άθνπ Κώζηα! Ξέξσ όηη δελ ζνπ θέξζεθα θαιά όιν απηόλ ηνλ θαηξό θαη ζνπ δεηώ εηιηθξηλά ζπγλώκε. Θέισ λα θάλνπκε πιήξε ζηξνθή αλ θη εζύ ζπκθσλείο. ΢ήκεξα παξαηηήζεθα από ην ππνπξγείν. Αύξην ζα είκαη ζην ζπίηη…. Ο Κψζηαο απφ κέζα ηνπ μειάθξσζε θη απνπεηξάζεθε λα ηελ δηαθφςεη. Δ Φνίβε δελ ηνπ ην επέηξεςε - Κώζηα άζε κε λα ηα πσ όια θαη κεηά ιεο θη εζύ ηα δηθά ζνπ. Απηό είλαη νξηζηηθό θη ακεηάθιεην. Με ηνλ ππνπξγό ηα μεθαζάξηζα θαη ην δέρηεθε. Άιισζηε δελ είρε άιιε επηινγή. Θα αζθήζσ δηθεγνξία. Μαδί ζα αλνίμνπκε έλα γξαθείν θαη ζα είκαζηε ζπλεηαίξνη. Δζύ ζα δηαηεξήζεηο ηε ζέζε ζνπ ζηελ ηξάπεδα. Καλείο λόκνο δελ ην απαγνξεύεη. Μπνξεί γξαθείν καο λα είλαη απηό ην ζπίηη. Καη ηα έπηπια λα ηα κεηαθέξνπκε ζην δηακέξηζκα πνπ καο έρηηζε ν κπακπάο. Κάηη άιιν. Σν ζέκα παξαηξάβεμε. Ωξίκαζε κέζα κνπ ε αλάγθε λα γίλσ κάλα. Δζύ ηη ιεο; Σν γειαζηφ ηνπ πξφζσπν ηα έιεγε φια. Σν κφλν πνπ βξήθε λα ηεο πεη ν «άζιηνο» ήηαλ: - Γελ πάκε ζηελ θξεβαηνθάκαξα λα βάινπκε ζ’ εθαξκνγή ην λέν ζρέδην; Έπεζε κε θιάκαηα ζηελ αγθαιηά ηνπ: - Ναη! Πάκε! Κώζηα αγάπε κνπ!

118

37. Η Χξπζνύια έρεη όια ηα παηδηά γύξσ ηεο Μηα επράξηζηε έθπιεμε γηα ηε Υξπζνχια ήηαλ φηαλ ε Φνίβε ηεο αλαθνίλσζε φηη έξρεηαη θνληά ηνπο. Αελ αλαξσηήζεθε γηα ηελ μαθληθή αιιαγή, νχηε θαη ην ςείξηζε. Σν απνηέιεζκα κεηξάεη θαη ην έλζηηθηφ ηεο έιεγε, φηη είλαη γηα θαιφ. Σν έβιεπε ζηα ραξνχκελα πξφζσπα ηνπ δεπγαξηνχ, πνπ ιίγν θαηξφ πξηλ ήηαλ ζπλλεθηαζκέλα θαη κχξηδε ππφγεηα θξίζε. Αελ ηελ έλνηαδε πνπ ε Φνίβε έθπγε απφ ην ππνπξγείν. Γηα λα ην θάλεη θάπνην ιφγν ζα έρεη θη απηή θαιά ζα θάλεη λα κελ αλαθαηεπζεί. ΢ απηά ζπκθσλνχζε θη ν άληξαο ηεο, φπσο ηεο είπε ηδησηηθψο. Άλζξσπνο ηεο πηάηζαο ήμεξε φηη ηέηνηεο ζέζεηο έρνπλ θαη κπεξδέκαηα. - Άζε, Υξπζνύια, κελ αλεζπρείο. Θα ηεο βξσ εγώ δνπιεηέο. Σν θαιφ ππεξδηπιαζηάζηεθε φηαλ ηνπο αλαθνηλψζεθε ε εγθπκνζχλε ηεο Φνίβεο. Οιφθιεξε ε νηθνγέλεηα ράξεθε κε ην λέν. Δ Φνίβε έλησζε κέζα ηεο έλα ζησπειφ ζξίακβν. Βπηηέινπο ζα γίλεη κάλα! Μέζα ηεο νη ηχςεηο ηελ ελνρινχζαλ, αιιά ν δπλαηφο ηεο ραξαθηήξαο ηηο θαηάπληγε: Ση ζα θάλσ κε ηα ιεθηά πνπ κάδεςα ζην ππνπξγείν; Ο ρξφλνο δε γχξηδε, ην θαθφ είρε ζπκβεί. Άζηα εθεί θαηαρσληαζκέλα. Οη εμνκνινγήζεηο δελ ήηαλ ζηνηρείν ηνπ ραξαθηήξα ηεο: Υαδή, νύηε θνπβέληα ζηνλ Κώζηα. ΢ίγνπξα έρεη ηηο ππνςίεο ηνπ, αιιά άιιν ππνςία θη άιιν, επηβεβαησκέλε απφ ηελ ίδηα, δήισζε. Μνύγθα ινηπόλ. Δίλαη ηόζν επηπρηζκέλνο πνπ ζε κεξηθνύο κήλεο ζα γίλεη παηέξαο! Γηαηί λα ην ραιάζσ; Γελ είκαη θαη ειίζηα. Δ Υξπζνχια δνχιεςε κε ηελ ςπρή ηεο λα βνεζήζεη ζηε κεηαθφκηζε θαη ηψξα πνπ είρε ηελ επθαηξία γηα κηα αλάζα άθεζε ηε ζθέςε ηεο λα ηαμηδέςεη ζην παξειζφλ. Πξέπεη λα δνμάδεη ηελ ηχρε ηεο. Σεο κέλεη κφλν ε πίθξα γηα ηνλ παηέξα ηεο. Αελ πξφιαβε λα ηνλ γλσξίζεη. Ο άκνηξνο βγήθε ζεκαδεκέλνο απφ ηε θπιαθή θαη ηνλ ζπκάηαη λα ππνθέξεη θαη λα είλαη ζπλέρεηα ζπλνθξπσκέλνο. Σψξα κπνξνχζε, απφ κέζα ηεο, λα βάιεη ην εξψηεκα πνπ θξπθά ηξηγχξηδε απφ ρξφληα ζην κπαιφ ηεο: Ήηαλ κφλν ν πφλνο ηεο αξξψζηηαο ηνπ πνπ ήηαλ ζπλέρεηα θαηζνχθεο; Πνηνο άιινο πφλνο, άξαγε κπνξεί λα ππήξρε πνπ ηνπ βαζάληδε ηε ζθέςε; Με ηε κάλα κνπ ηα πήγαηλαλ άξηζηα. Σν εξψηεκα ην εί119

ρε ζέζεη θαη ζηελ ίδηα ιίγν πξηλ ηελ ράζεη, αιιά απάληεζε δελ πήξε. Οχηε εθείλε ήμεξε ηίπνηα. Σν κφλν πνπ ήμεξε ήηαλ πφζν πνιχ ηνλ αγαπνχζε θαη πφζν άδηθε ήηαλ ε δσή καδί ηνπ. Έηζη ζπλππνινγίδνληαο θη φζα κεηέπεηηα είρε δήζεη, ην ξεδνπκέ ηεο πξνζσπηθήο ηεο δηαδξνκήο ήηαλ πσο ηίπνηα, κα ηίπνηα δελ είλαη πάλσ απφ ηελ νηθνγέλεηα. Καλέλα πξάγκα δελ αμίδεη πεξηζζφηεξν απφ ηελ αγάπε ζηνλ άλζξσπφ ζνπ πνπ κέζα ζην δηάβα ηνπ ρξφλνπ γίλεηαη θαη ζεβαζκφο, γίλεηαη ζηνξγή. ΐιέπεη ζην θαζξέπηε ηηο αιιαγέο πνπ επέθεξε ν αδπζψπεηνο ρξφλνο. ΢’ απηφ δελ κπνξεί λα ακπλζεί. ΋κσο θαη δελ αθέζεθε πνηέ. Με κέηξν, δελ ζηακάηεζε λα ελδηαθέξεηαη γηα ηελ εκθάληζή ηεο. Σν φθεηιε ζηελ ίδηα, αιιά ήζειε θαη λα δψζεη ην παξάδεηγκα ζηηο θφξεο ηεο. Σν ίδην πξφζερε θαη ηελ πγεία ηεο. Έθαλε φιεο ηηο πξνιεπηηθέο εμεηάζεηο, ηδηαίηεξα απηέο πνπ ρηππάλε ηηο γπλαίθεο. Αφμα ησ ζεψ ε πγεία ηεο σο ηψξα είλαη κηα ραξά. Βθείλνο πνπ ηελ αλεζπρεί είλαη ν άληξαο ηεο. Ώξλείηαη πεηζκαηηθά ν μεξνθέθαινο βιάρνο λα πάεη ζε γηαηξνχο, λα θνηηάμεη ηελ πγεία ηνπ. Σνλ ζπλήζηζε πιένλ. Πεηζκαηάξεο θαη αληηδξαζηηθφο, αιιά είλαη ν κφλνο άληξαο πνπ δέζεθε καδί ηνπ, έθαλε ηα παηδηά ηεο θαη ηνλ αγαπάεη, φπσο θαη λα είλαη. Έβαιε θαη ηηο θφξεο λα ηνλ πηέζνπλ, αιιά απηφο αξβαλίηηθν θεθάιη δελ έπαηξλε απφ ιφγηα. Σν ηειεπηαίν δηάζηεκα είρε δηαηζζαλζεί θάηη. Οη αληνρέο ηνπ πεξηνξίζηεθαλ, θακηά θνξά βαξηαλαζηέλαδε. Βίπε ζηηο θφξεο: Θα ηνλ πάκε γηα ηζεθ-απ, έζησ θαη ζεθσηό! Κη έηζη έγηλε. Με απεηιέο θαη παξαθάιηα κπήθε γηα εμεηάζεηο. Σνπ βξήθαλ πξνρσξεκέλε ζηέλσζε αξηεξηψλ κε πηζαλφ θίλδπλν εκθξάγκαηνο. Δ ηαηξηθή ζπκβνπιή άκεζε εγρείξεζε κπάη-παο. Ση παξάμελν πιάζκα πνπ είλαη ν άλζξσπνο! Βθείλνο ν αεηθίλεηνο θη αθνχξαζηνο άλζξσπνο, ν αγσληζηήο ηεο δσήο, φηαλ έκαζε ην πξφβιεκά ηνπ, ιεο θαη κηα αφξαηε αλαξξνθεηηθή αληιία ξνχθεμε απφ κέζα ηνπ φιε ηε δχλακε ηνπ, φιε ηελ φξεμε γηα δσή θαη δεκηνπξγία. ΋ιε ε νηθνγέλεηα έπεζε πάλσ ηνπ λα ηνλ αλαζηπιψζεη ςπρνινγηθά. ΋κσο ηίπνηα δελ κπφξεζαλ λα πεηχρνπλ. Δ πνξεία ήηαλ πιένλ κνλφδξνκνο. Σνπο έθπγε κέζα απφ ηα ρέξηα ηνπο πξηλ πξνιάβνπλ λα θάλνπλ ηίπν-

120

ηα. Δ απψιεηα ήηαλ ζεκαληηθή γηα φινπο. Σν δίιεκκα εηζρψξεζε ζαλ θίδη θνινβφ κέζα ζην κπαιφ ηεο Υξπζνχιαο: - Μήπσο θηαίεη ε επηκνλή κνπ λα ηνλ πάσ γηα εμεηάζεηο; Μήπσο απηό άλνημε ηελ πόξηα ηεο θαηαζηξνθήο; ΋ινη έπεζαλ πάλσ ηεο. Κφξεο θαη γηαηξνί. - Μελ ιεο βιαθείεο κάλα. Ήηαλ αλαπόθεπθην Αελ είρε θη άιιε επηινγή. Έπξεπε λα γίλεη απηή ε θνιφλα πνπ ζα ζηεξηρηεί ε νηθνγέλεηα πνπ ν ρακφο ηνπ παηέξα ηελ ηαξαθνχλεζε. Ίζσο ηφηε θαη κφλν ηφηε, νη θφξεο ζπλεηδεηνπνίεζαλ πφζν απαξαίηεηνο θαη νκπξέια αζθάιεηαο ήηαλ ν παηέξαο ηνπο, ζε θάζε πξφβιεκα πνπ εκθαληδφηαλ. Μέζα ηνπο έκελε ε πίθξα φηη δελ ηνπ είπαλ φζν θη φπσο έπξεπε ην επραξηζηψ γηα ηνλ αγψλα πνπ έθαλε κηα δσή. Βίλαη αλζξψπηλν ραξαθηεξηζηηθφ θη αδπλακία ζπγρξφλσο λα πηζηεχνπκε φηη νη άλζξσπνη πνπ γχξσ καο δνπλ ζα είλαη γηα πάληα δεδνκέλνη. Σε ζλεηφηεηα ηελ ληψζνπκε ηελ ψξα ηεο απψιεηαο θαη πνιιέο θνξέο ζε ιίγν πάιη ηελ μερλάκε. ΋κσο ε δσή δελ έρεη άιιε επηινγή παξά λα ζπλερηζηεί. Δ απψιεηα ζηγά-ζηγά απνξξνθήζεθε απ’ ηηο θφξεο πνπ ζπλέρηζαλ ηελ πνξεία ηνπο αθνχ νη δπν θηφιαο απ’ απηέο κεγάισλαλ θαη παηδηά. Δ Φνίβε ιίγν ρξφλν πξηλ είρε θέξεη ζηνλ θφζκν έλα πγηέζηαην θνξηηζάθη πνπ δπλάκσζε ηνπο δπν λένπο γνλείο θαη ην κεηαμχ ηνπο δέζηκν. Βπηπρψο ηε ραξά ηεο έιεπζεο ηεο ζηε δσή ηελ πξφιαβε θαη ηε ράξεθε ν κπακπάο. Βθείλε, πνπ ε πιεγή ηεο απψιεηαο έκελε ζρεδφλ αθέξηα κέζα ηεο ήηαλ ε κάλα. Έπξεπε φκσο λα ην θξχβεη, γηαηί ε δσή ζπλερηδφηαλ φπσο θαη νη ππνρξεψζεηο ηεο ζαλ λνηθνθπξά ηνπ ζπηηηνχ παξέκελαλ αθέξαηεο. Ο άληξαο ηεο κηα δσή ήηαλ θχξηνο. Ώπηφ ην ήμεξε πάληα, αιιά ηψξα πνπ έθαλε θαη ηελ αλαδξνκή έβιεπε ηί ζεζαπξφ είρε δίπια ηεο. Σψξα ππάξρεη κηα εθθξεκφηεηα, αιιά δελ ήζειε ε ίδηα λα ην αλαθηλήζεη. Να μεθαζαξηζηνχλ ηα θιεξνλνκηθά δεηήκαηα πνπ πξνέθππηαλ κεηά ην ζάλαην ηνπ Ώλδξέα γηα λα κελ πξνθχςεη αξγφηεξα θακηά δηαθσλία αλάκεζα ζηα παηδηά ηεο. Ώλ θαη δελ ην πίζηεπε απηφ. Οη ζρέζεηο ησλ θνξηηζηψλ ηεο δελ είραλ ηέηνηαο κνξθήο εληάζεηο.

121

38. Η Νίθε ιύλεη ηνλ πξνζσπηθό ηεο γξίθν Δ αιήζεηα είλαη φηη κε ηελ απψιεηα ηνπ παηέξα ηεο εγθαηάζηεζε κέζα ηεο έλα επηπιένλ θελφ. Αελ πξφιαβε ε Νίθε λα ηνπ δψζεη κηα ραξά φζν βξηζθφηαλ ζηε δσή. Μφλν πξνβιήκαηα ηνλ πξνίθηζε, κε ηελ επηπφιαηα πεξηπέηεηα ηεο κε ην Μίιην θαη ηελ εκπινθή ηεο ζηελ ηξνκνθξαηία. Ώπηή είλαη ε θαζαξή αιήζεηα. Οη δπν άιιεο αδειθέο θάηη έθαλαλ. Σνπιάρηζηνλ απηέο ηνπ ράξηζαλ θη απφ έλα εγγνλάθη. Δ ίδηα ηίπνηα. Ώπηφ δελ δηνξζψλεηαη, δπζηπρψο. Ο παηέξαο έθπγε θαη γπξηζκφο δελ ππάξρεη. Ώο ζπγθεληξσζεί ηψξα ζηε δηθή ηεο ζηαδηνδξνκία. Πξέπεη λα πξνζζέζεη γλψζεηο θαη έξγν. Πξέπεη λα δηθαηψζεη ηνπο ιίγνπο αλζξψπνπο πνπ πηζηεχνπλ ζ’ απηήλ θαη πνπ ηελ ίδηα ελδηαθέξεη ε γλψκε ηνπο. Βίρε ήδε θάλεη κηα πνξεία θαη ππήξρε κηα πξψηε αλαγλψξηζε ησλ θεηκέλσλ ηεο απφ ζπλαδέιθνπο, αιιά θπξίσο απ’ απηφλ πνπ ηελ ελδηέθεξε: Σνλ πξντζηάκελφ ηεο. Ο γξίθνο πνπ ηεο δεκηνπξγήζεθε απφ ηελ εγθαηάζηαζή ηεο ζην λέν γξαθείν παξέκελε άιπηνο. Αελ είρε βξεη ηε ιχζε ηνπ παξά ηηο πξνζπάζεηεο ηεο. Ώπηφ δελ ήηαλ θαη ην ρεηξφηεξν. Υζεο λέν ζεκείσκα, λέν πνίεκα, ίδηνο γξαθηθφο ραξαθηήξαο, αιιά πάληα άγλσζηνο ν απνζηνιέαο. Να ην λέν κήλπκα κε θνηλά ραξαθηεξηζηηθά ζαλ ηα πξνεγνχκελα θαη κε άγλσζην δεκηνπξγφ. Αελ ήζειε λα δεκνζηνπνηήζεη ζηνπο άιινπο ζπλαδέιθνπο ην πξνζσπηθφ ηεο πξφβιεκα. Σν πήξε απφθαζε: Αλ ελδηαθέξεηαη ν θύξηνο αο εκθαληζηεί κόλνο ηνπ. Από ζήκεξα παύσ λα θάλσ ηνλ Ζξαθιή Πνπαξό. Γελ κνπ ηαηξηάδεη θηόιαο. Ξαλαδηάβαζε ην θείκελν πην εζπραζκέλε. Ο θεξαηάο γξάθεη ή δηαιέγεη επαίζζεηα θη ελδηαθέξνληα θνκκάηηα. Ώο ην παξαδερζεί! Αελ ηελ αθήλνπλ αδηάθνξε νχηε ηα πνηήκαηα, νχηε θη ν απνζηνιέαο ηνπο. Μηθξέο ζηηγκέο αλεπαλάιεπηεο, αξρίδνπλ κε δπλαηό θαιπαζκό θαη ζβήλνπλ ζηελ απαιή θίλεζε ηνπ θύκαηνο πάλσ ζηελ άκκν.

122

Μηθξέο θξαπγέο πξσηόγνλεο κεηαθξάδνπλ ζηελ ίδηα πάληα γιώζζα ηελ αηώληα ιεηηνπξγία δσήο θαη γέλλεζεο. Τα κέιε παξαδνκέλα ζηελ εμνπζία ηνπ ηδξώηα κάηαηα απνπεηξώληαη λ’ αδξαρηνύλ από ηα θξόζζηα ηνπ πνξθπξνύ ρηηώλα ηεο. Εζύ θη’ εγώ ζκαξάγδηα θαξθηηζσκέλα ζην γθξίδν θόλην ηεο κλήκεο. Δ αιήζεηα λα ιέγεηαη. Βίρε κηα ηζρλή εξσηηθή εκπεηξία κε ηνλ Μίιην, αιιά πνηέ δελ έθηαζε ζηελ νινθιήξσζε. Ώπηφ ην θξνχην ην μέξεη κφλν απφ ηα θείκελα ησλ βηβιίσλ θαη κηα θαη κνλαδηθή εμνκνιφγεζε ηεο δχζθνιεο αδειθήο ηεο Φνίβεο, φηαλ ηελ πέηπρε ζε κηα θαιή κέξα. Γεηνχζε λα γλσξίζεη, λα δεη, λα ληψζεη έληνλα αηζζήκαηα θη ίδηα. Βίρε νξζάλνηρηεο ηηο πφξηεο λ’ αγαπήζεη θαη λ’ αγαπεζεί. Οη κφλνη πεξηνξηζκνί, ε πξνζσπηθή ηεο αμηνπξέπεηα θαη ν θφβνο ελφο λένπ ζθαλδάινπ…. Έλα απφγεπκα φηαλ πήγε ζην γξαθείν ηεο βξήθε έλαλ ρνληξφ θαη θιεηζηφ θάθειν, πνπ απ’ έμσ δελ είρε ζηνηρεία ηνπ απνζηνιέα θαη ρσξίο ιφγν κηα αλεζπρία εκθαλίζηεθε κέζα ηεο. Ναη, δίζηαδε λα ηνλ αλνίμεη! Λεο θη έλα πξναίζζεκα ηελ ζηακαηνχζε. ΋ηαλ ηνλ άλνημε ηειηθά έπεζε απφ ηα ζχλλεθα. ΢ρεδφλ εθαηφ ρεηξφγξαθα κε πνηήκαηα θη ν γξαθηθφο ραξαθηήξαο ν γλσζηφο θαη κε εμαηξεηένο. Μέζα ζηα θχιια θη έλα θείκελν πνπ απεπζπλφηαλ εηδηθά ζ’ απηήλ: Αγαπεηή Νίθε Είλαη κεξηθέο πξσηόιεηεο πξνζπάζεηέο λα θαηαγξάςσ θάπνηα αηζζήκαηα κνπ. Ζεηώ κηα πξώηε γλώκε γη απηά. Σέβνκαη θαη εθηηκώ ηε δνπιεηά ζνπ. Σύληνκα ζα έξζσ λα κνπ ηελ πεηο. Με εθηίκεζε Έλαο ( πξνο ην παξόλ αλώλπκνο) θίινο

123

Καλνληθά ζα έπξεπε λα ραξεί. Ώιιά πάιη νχηε ηψξα δελ ζα ην κάζεη; Πνιύ κπζηήξην απηόο ν άλζξσπνο. Με θνύξαζε πιένλ. Γηαηί ηέηνηα απνθπγή λα κνπ πεη ό,ηη ζέιεη θαηά πξόζσπν; Αελ ηελ άθελε φκσο θη αδηάθνξε. ΋,ηη είρε κέρξη ηψξα δηαβάζεη έδεηρλε άλζξσπν επαίζζεην. Θα θάηζεη κε θξνληίδα λα ηα δεη θαη λα ζρεκαηίζεη γλψκε. Ώπηή ζα ηνπ ηα πεη κε θάζε εηιηθξίλεηα. Σν βξάδπ πήξε ην θάθειν ζην ζπίηη ηεο. Δ λχρηα ζα είλαη καθξηά, αιιά δπζηπρψο κνλαρηθή. Σεο έιεηπε αθφξεηα ε αληξηθή ζπληξνθηά. Σν ζψκα ηεο απνδεηνχζε απειπηζκέλα ην αληξηθφ ράδη. Σειηθά ν άγλσζηνο Υ είρε ηαιέλην. Ώπηφ έπξεπε λα ην παξαδερηεί. Σα θείκελά ηνπ είραλ πξνζσπηθφ χθνο, δπλαηφ αίζζεκα θη επαηζζεζία. ΢ε ιίγεο κέξεο, αθνζησκέλε ζηα γξαθηά ηεο, κφλν ηελ ηειεπηαία ζηηγκή, αληηιήθηεθε ηελ αλζξψπηλε παξνπζία κπξνζηά ζην γξαθείν ηεο. ΢ήθσζε ηα κάηηα θαη είδε κπξνζηά ηεο ηνλ πξντζηάκελν ηεο. - Γεηα ζαο! Σώξα ζαο είδα. Ση θάλεηε; - Ήξζα λα κνπ πεηο ηε γλώκε ζνπ γηα ηα γξαπηά κνπ. Έπεζε απ’ ηα ζχλλεθα. Κεξαπλφο ελ αηζξία. Ήηαλ ε κεγάιε έθπιεμε ηεο δσήο ηεο!

124

39. Η Νηόξα ζέηεη ην ζέκα Ίζσο γηα κηα αθφκα θνξά επαιεζεπφηαλ ην γεγνλφο φηη ε Νηφξα ήηαλ ην πξαθηηθφ κπαιφ ζηελ νηθνγέλεηα. Κάπνηνο έπξεπε λα πάξεη ηελ πξσηνβνπιία θαη άιινο πέξα απ’ απηήλ δελ έβιεπε λα ππάξρεη. Ώθνχ ην ζπδήηεζε κε ηνλ Εάζνλα θη άθνπζε θαη ηε δηθή ηνπ άπνςε, πήγε ζηε κάλα ηεο. Βίρε πξνεγεζεί ηειεθσληθή ζπλελλφεζε γηαηί ζα ηεο άθελε ζηε ζπλέρεηα θαη ην γην ηεο, πνπ ηψξα ήηαλ έλα φκνξθν αγνξάθη. Βίραλ, βιέπεηο, ην βξάδπ κηα θνηλσληθή ππνρξέσζε κε θίινπο. Πνιιέο θνξέο ε κάλα ηεο ηνπο είρε εμππεξεηήζεη κε ην γην ηνπο, πνπ ηνλ ιάηξεπε. Παξφηη ηα ζπίηηα ήηαλ δηπιαλά, νη θαζεκεξηλέο ππνρξεψζεηο ησλ θνξηηζηψλ δελ ηνπο άθελαλ ρξφλν λα πεξάζνπλ απφ θεη φζν ζπρλά απηή επηζπκνχζε. Δ ίδηα, θπξίσο ηα κεζεκέξηα ηεο Κπξηαθήο, ηνπο έθαλε ην ηξαπέδη, γηα λα θξαηά δεζηακέλε ηελ νηθνγέλεηα. Να βιέπνληαη φινη καδί θαη λα ζπδεηάλε γηα φπνην ζέκα ππάξρεη. Κη φπνηε ηεο δεηνχζαλ ράξε, θπξίσο νη κάλεο, ήηαλ πάληα ζηε δηάζεζή ηνπο πξφζπκε λα εμππεξεηήζεη ζην θάζε ηη. Δ Νηφξα κπήθε ρσξίο εηζαγσγέο ζην ζέκα: - Μάλα άθνπζε πνην είλαη ην πξόβιεκα θαη ζέισ λα πάξεηο εζύ πξσηνβνπιία λα μεθαζαξίζεη ε θαηάζηαζε. Με ην ζάλαην ηνπ κπακπά δεκηνπξγήζεθαλ εθθξεκόηεηεο πνπ πξέπεη λα ιπζνύλ. ΢ηελ εηαηξεία καο ήδε έρνπκε πξνβιήκαηα κε ηελ εθνξία θαη κεξηθά πξάγκαηα δελ πξνρσξνύλ. Ο κπακπάο ήηαλ ν ππεύζπλνο θαη δεκηνπξγνύληαη ζέκαηα ζηηο ζπλαιιαγέο ηεο εηαηξίαο. Σξάπεδεο, αγνξνπσιεζίεο δηακεξηζκάησλ θη άιια πνπ δελ ζέισ λα ζε δαιίδσ. Πξέπεη λα θάλνπκε ηελ θιεξνλνκηθή πξάμε. - Γελ έρσ θακηά αληίξξεζε θόξε κνπ, κα… - Πξνθαλώο δελ ζα αληηδηθήζνπκε κεηαμύ καο, αιιά ν ρσξηζκόο ηεο πεξηνπζίαο είλαη απαξαίηεηνο γηα καο. Θα ρξεηαζηεί θάπνην πνζό γηα ηελ εθνξία λα πιεξσζνύλ νη θόξνη θιεξνλνκηάο. ΋ια ηα λνκηθά

125

ζέκαηα πνπ αλαθύπηνπλ αο ηα αλαιάβεη ε Φνίβε. Μάδεςε ηνπο, λα ηα πνύκε όινη καδί. - Ση λα ζνπ πσ παηδί κνπ; Απ’ απηά δε ζθακπάδσ γξπ. Δθόζνλ ην βξίζθεηο αλαγθαίν λα ην θάλνπκε. Από ηώξα ζαο ιέσ. ΋,ηη ππάξρεη θαη δελ ππάξρεη είλαη γηα ζαο. ΋ια είλαη ν θόπνο ηνπ παηέξα ζαο. - Δληάμεη, εζύ ζα ηνπο εηδνπνηήζεηο γηα ζπγθέληξσζε εδώ. Πεο ηνπο θαη γηα ηη πξόθεηηαη. Α! Μελ ην μεράζσ! Δηνηκάζνπ, πάιη είκαη έγθπνο! - Αρ κσξό κνπ ηη σξαία! Μπξάβν, κπξάβν! Δ κάλα πήξε ηελ πξσηνβνπιία θαη αθνχ έγηλαλ θάπνηεο πξνζπλελλνήζεηο αλάκεζα ζηα ηξία θνξίηζηα, ζε δπν Κπξηαθέο έγηλε ε ζπγθέληξσζε ζηε κακά, πνπ είρε εηνηκάζεη θαη ηα λφζηηκα θαινχδηα ηεο. Πξψηε πήξε ην ιφγν ε Φνίβε. Ώπφ κηθξή δηεθδηθνχζε ηα πξσηνηφθηα πνπ θακηά δελ ηεο ηα ακθηζβήηεζε. Σν επηπξφζζεην ζηνηρείν: Ήηαλ ε δηθεγφξνο ηεο νηθνγέλεηαο. - Πξηλ απ’ όια πξέπεη λα γίλεη θαηαγξαθή ησλ πεξηνπζηαθώλ ζηνηρείσλ. Αλαθέξνκαη ζηα αθίλεηα. Να ζαο ελεκεξώζσ από λνκηθήο απόςεσο ηζρύνπλ ηα εμήο. Με ην ζάλαην ηνπ παηέξα καο ό,ηη αλήθεη ζ’ απηόλ, ην 30% ην θιεξνλνκεί ε ζύδπγνο θαη ηα ππόινηπν 70% κνηξάδεηαη ζηα παηδηά. Σα δηακεξίζκαηα ζην δηπιαλό θηήξην ν κπακπάο ηα έρεη ήδε γξάςεη ζην όλνκά καο θαη δελ καο απαζρνινύλ. Υξεηάδεηαη λα δσ ηελ πξάμε ίδξπζεο ηεο νηθνδνκηθήο εηαηξείαο θαη ηα πεξηνπζηαθά ηεο ζηνηρεία. Γηα ηα θηλεηά λα δνύκε ηη βηβιηάξηα ππήξραλ, ζε πνηα νλόκαηα θαη ηη πνζά πεξηιακβάλνπλ. Αλ ππάξρνπλ ζπξίδεο θαη πνύ, αλ ππάξρνπλ πνζά ζην ζπίηη. Απηά πξνο ην παξόλ. Δγώ ζα αλαιάβσ ηα λνκηθά θαη θνξνινγηθά ζέκαηα θαη γη απηό δελ ζα ήζεια πξνθαλώο θακηά ακνηβή. Δ αλάιπζε ήηαλ πιήξεο θαη ξεαιηζηηθή. Πξψηε κίιεζε ε κάλα: - Αθνύζηε παηδηά κνπ. Δγώ δελ ζέισ ηίπνηα. Έρσ ηε ζύληαμε ηνπ κπακπά ζαο απ’ ην ΣΔΒΔ. Δίλαη κηθξή αιιά εκέλα κνπ θηάλεη θαη κνπ πεξηζζεύεη. Αθόκα έρσ έλα κηθξό λνίθη απ’ ην παηξηθό κνπ. Απηά ηα θξαηνύζα ζηελ άθξε Έηζη έρσ έλα κηθξό θνκπόδεκα γηα έθηαθηε πεξίπησζε. Σίπνηα ην ηδηαίηεξν. Αλ ζέιεηε όκσο ζαο ην δίλσ. Σώξα ηα θύιαγα λα δίλσ δώξα ζε ζαο θαη ζηα εγγνλάθηα κνπ. 126

΋ιεο καδί έβαιαλ ηηο θσλέο. Δ θσλή ηεο Φνίβεο μερψξηζε - Έια ξε κάλα! Ση καο έρεηο; Δκείο μέξεηο πόζν ζ’ αγαπάκε. Μελ αλεζπρείο! - Έλα αθόκα. Σν ζπίηη πνπ γελλεζήθαηε είλαη όιν δηθό ζαο. Θα ήζεια όκσο λα δήζσ ηελ ππόινηπε δσή κνπ εδώ. Γηα ιόγνπο πνπ θαηαιαβαίλεηε αιιά θαη γηαηί ζέισ λα είκαη θνληά ζαο. Δ Νίθε είπε κφλν κηα ιέμε: - ΢πκθσλώ! Δ Νηφξα είπε ζηε Φνίβε: - ΢ε πεξηκέλνπκε αύξην ζην γξαθείν. Θα ζ’ ελεκεξώζνπκε γηα ηα πάληα Έηζη ήξεκα έθιεηζε ην ζέκα. Δ κακά ξψηεζε: - Νηόξα λα ην πσ; - Σν ιέσ εγώ. Κνξίηζηα πεξηκέλσ δεύηεξν παηδί. Υαξνχιεο θαη ζπραξίθηα απφ ηηο άιιεο.

127

40. Η Νίθε ζε δίιεκκα Μεηέσξν ην επφκελν βήκα ηεο. Καη ηώξα ηη γίλεηαη; έβαιε ην εξψηεκα ζηνλ εαπηφ ηεο. Ση ήμεξε αιήζεηα γηα ηνλ Μπάκπε, ηνλ πξντζηάκελν ηεο; Ώο βάιεη θάησ ηα πξάγκαηα. Διηθία; Αελ μέξεη αθξηβψο, αιιά ζα θνληεχεη ή ηα πάηεζε ήδε ηα πελήληα. Ώπηφ δελ ηελ ελνριεί θαζφινπ. Ώιινχ είλαη ην ζέκα θαη εθεί ππάξρεη απαγνξεπηηθή δηάηαμε. Βίλαη παληξεκέλνο θη έρεη έλα παηδί. - Αληξνρσξίζηξα εγώ δε γίλνκαη! Να κνπ ιείπεη κηα ηέηνηα ζρέζε! ΋κσο γηα ζηάζνπ; Μήπσο βηάδνκαη λα βγάισ ζπκπεξάζκαηα; Μήπσο απιψο ζέιεη ηελ επαγγεικαηηθή κνπ γλψκε θη εγψ βηάδνκαη λα κηιήζσ γηα αηζζεκαηηθή πξφζεζε. ΋κσο αλ ήηαλ κφλν απηφ γηαηί φιε ε πξνεγνχκελε κπζηηθφηεηα; Πνηα είλαη ηφηε ε ζεκαζία ησλ δηαδνρηθψλ βεκάησλ; ΢ε φια απηά απάληεζε ζα βξεη κε ηε ζπλάληεζε καδί ηνπ. Ώο πξνεηνηκαζηεί κειεηψληαο ηα θείκελα θαη θξαηψληαο ηηο επηθπιάμεηο ηεο γηα ηηο πξαγκαηηθέο ηνπ πξνζέζεηο. Μεηά απφ ιίγεο κέξεο ηνλ ελεκέξσζε φηη είλαη ζε ζέζε λα ηνπ πεη ηε γλψκε ηεο. Δ απάληεζή ηνπ ήηαλ απηφ πνπ είρε απφ ηελ αξρή είρε ππνζέζεη - Θέισ λα έρνπκε άλεζε ρξόλνπ Νίθε. Θέιεηο λα πεξάζσ αύξην ην βξάδπ απ’ ην ζπίηη ζνπ λα πάκε θάπνπ ήξεκα λα κηιήζνπκε θαη λα θάκε; Σαιαληεχηεθε ζηελ απάληεζε ηεο. Μηα ζα κπνξνχζε λα ήηαλ: Θα εηνηκάζσ εγώ θάηη ζην ζπίηη! Αελ ην ηφικεζε, νχηε ήηαλ έηνηκε γηα θάηη ηέηνην. Ώιιά θαη δελ ηελ έπαηξλε λα αξλεζεί πξηλ ηνπ πεη ηε γλψκε ηεο θη αληρλεχζεη ηηο πξαγκαηηθέο ηνπ πξνζέζεηο. Έηζη ε απάληεζή ηεο ήηαλ: - Υηύπα ην θνπδνύλη θαη ζα θαηέβσ. Αελ ηφικεζε λα δεηήζεη πιεξνθνξίεο απφ ηξίηνπο. ΋ρη! Ίζσο κέζα ηεο λα κελ ήζειε θηφιαο λα εκπιέμεη ηξίην άηνκν ζηελ ππφζεζε. Μφλε ηεο ζα θαζνξίζεη ηα φξηα. Μφλε ε ίδηα ζα κεηξήζεη ηηο αληηδξάζεηο θη φ,ηη πξνθχςεη. 128

Πξνεηνηκάζηεθε κε ηε δένπζα πξνζνρή γηα ηε ζπλάληεζε ηφζν πνπ θάπνηα ζηηγκή αλαξσηήζεθε απφ κέζα ηεο: Γηαηί όια απηά; Ώπέθπγε λα δψζεη ηελ απάληεζε: Ίδσκελ θπξά κνπ ! Σελ έηξσγε ε αλεζπρία θαη λφκηδε φηη ν ρξφλνο επίηεδεο θαζπζηεξνχζε θη αξγνχζε ε ζηηγκή λα μεθαζαξίζεη ν νξίδνληαο. Ώπηή είρε πξνεηνηκάζεη ηα ιφγηα πνπ ζα ηνπ πεη γηα ηα πνηήκαηά ηνπ. ΋ηαλ ρηχπεζε ην θνπδνχλη απφ θάησ ήηαλ ζην θηεξφ έηνηκε. Καηέβεθε ζε ακειεηέν ρξφλν θαη ηνπ έδσζε ην ρέξη λα ηνλ ραηξεηήζεη θη απηφο αληί λα ην ζθίμεη ηξπθεξά ην ζήθσζε θη αθνχκπεζε ηξπθεξά ηα ρείιηα ηνπ ζηε παιάκε ηεο. Αελ πξφιαβε λα αληηδξάζεη ή λα ζθεθηεί θάηη ινγηθφ. Δ αλαηξηρίια πνπ δηαπέξαζε ην θνξκί ηεο έθνςε ηελ αλάζα. Πξνζπάζεζε κ’ φιεο ηηο δπλάκεηο ηεο λα κελ ην θαηαιάβεη ν άιινο φηη είλαη έλα ηξχπην νρπξφ, παλέηνηκν λα παξαδψζεη ηα φπια. Μπήθε ζην απηνθίλεην θη ακέζσο ηνλ ξψηεζε: - Πνπ πάκε; - Αο ην απηό πάλσ κνπ! Έθηαζαλ ζηε ζάιαζζα ζρεδφλ ακίιεηνη θαη ζπλέρηζαλ κέρξη ηε ιίκλε ηεο ΐνπιηαγκέλεο. Ώπέλαληη ππήξρε ε γλσζηή ηαβέξλα ηνπ Λάκπξνπ κε ηα ηξαπεδάθηα δίπια ζην θχκα. Δ βξαδηά ήηαλ γιπθηά θη άλεηα κπνξνχζαλ λα θάηζνπλ έμσ. Έλαο θνηλφο δηζηαγκφο ηνπο θξάηαγε ζρεδφλ θιεηζηφ ην ζηφκα πέξα απφ αζψεο θη νπδέηεξεο θνπβέληεο πνπ δπν άλζξσπνη ζπλήζσο αληαιιάζνπλ. Σφηε ε Νίθε ηνπ είπε: - Μνπ δήηεζεο ηε γλώκε γηα ηα γξαθηά ζνπ. Σα δηάβαζα θαη έρσ λα ζνπ πσ ηα εμήο…. Αελ ηελ άθεζε λα νινθιεξψζεη ηελ πξφηαζή ηεο: - Αο ην απηό λα πεξηκέλεη, θνξίηζη κνπ; Αο ραξνύκε ην όκνξθν ηνπίν, ηε γιπθηά λύρηα πνπ καο πεξηηξηγπξίδεη. Αο ηζηκπήζνπκε θη αο πηνύκε ην θξαζί καο. Έρνπκε ρξόλν γηα ηα ππόινηπα… Δ άιιε αληέδξαζε: - Μα γη απηό ην ζθνπό δελ ήξζακε; - Ναη θνξίηζη κνπ, αιιά κελ κνπ ηε ζπαο ηώξα. Κνίηα δίπια ηε ζάιαζζα. ΢ήθσζε ην θεθάιη ζνπ. Σν θεγγάξη αλεβαίλεη, ζρεδόλ νιόγην129

κν. Γελ ληώζεηο ηελ αηκόζθαηξα λα καο δεηάεη ιίγν ξνκαληηζκό; Αο ην ραξνύκε ινηπόλ! Μελ είζαη ηόζν πεδή. Βίρε ηνλ ηξφπν ηνπ ν θεξαηάο. Κη ίδηα δελ κπνξνχζε λα κελ επεξεαζηεί. Ώπφ ραξαθηήξα επάισηε ζηα αηζζήκαηα, ιεζκφλεζε ηνπο θφβνπο ηεο, άξρηζε λα ραιαξψλεη θαη λα αθήλεηαη ζηηο πξνζηαγέο ηνπ. Ώπφ ην πξψην πνηήξη ηνπ θξαζηνχ έλησζε θάηη λα αλαζθαιεχεη ζηηο ζηάρηεο ηεο εζσηεξηθήο ζβεζκέλεο κε ηφζν θφπν θιφγαο θαη πηεζκέλεο επηζπκίεο θαη ζηεξήζεηο λα ηελ πιεκπξίδνπλ ζαλ έλαο πξηλ ιίγν μεξφο ρείκαξξνο κεηά απφ ηε δπλαηή κπφξα. Μφλν απφ κέζα ηεο θαηφξζσζε λα ςειιίζεη κηα επρή: - Καιή κνπ Παλαγηά δώζε κνπ ηα δύλακε λα αληηζηαζώ ζηελ πιεκύξα πνπ μαθληθά κε θαηαθιύδεη θαη ζε ιίγν ζα κε πλίμεη! Μάηαηε ε έθθιεζε. ΋ηαλ απηφο ζε ιίγν ηεο πξφηεηλε έλαλ πεξίπαην ζηε δηπιαλή αθξνγηαιηά ηνλ αθνινχζεζε ζαλ ππάθνπν θη άβνπιν ζθπιάθη. Αελ είρε πνηέ βξεζεί ζε ηέηνηα έμαξζε θαη δηάζεζε. Βθεί, ρσξίο θαζφινπ πξνιφγνπο, ρσξίο θαζφινπ εμεγήζεηο, πάλσ ζηελ άκκν, ηνπ παξαδφζεθε νιφθιεξε ζαλ έηνηκε απφ θαηξφ θη έδεζε γηα πξψηε θνξά ηελ εξσηηθή έθζηαζε ζ’ φιε ηελ έθηαζή ηεο. Μηα βξχζε πνπ ήηαλ ζθξαγηζκέλε άλνημε θη ε δηςαζκέλε Νίθε άξρηζε λα πίλεη λεξφ ρσξίο θηφιαο λα μεδηςάζεη. Μέρξη νη αλαπλνέο ηνπο λα γίλνπλ θπζηνινγηθέο δελ αληαιιάρηεθε θνπβέληα. Μεηά ε Νίθε ηνλ ξψηεζε: - Με ηα πνηήκαηα ηη ζα γίλεη; Ώπηφο εηνηκφινγνο, ιεο θαη πεξίκελε ηελ εξψηεζε ηεο είπε: - Θα ην ζπδεηήζνπκε ζηελ επόκελε ζπλάληεζή καο, πνπ ζέισ λα είλαη ζύληνκα θαη ζε πην ηδησηηθέο ζπλζήθεο. Σν μέξεηο; Ούηε ζθεθηήθακε αλ εδώ ππήξμαλ κάξηπξεο ηεο έλσζήο καο. Θα ζπλελλνεζνύκε ηειεθσληθά. Σν κφλν πνπ βξήθε λα πεη ήηαλ έλα εληάμεη. ΢ηε δηαδξνκή ηεο επηζηξνθήο κνπγγακάξα. ΢’ έλα θαλάξη θνηηάδνληαο ζην πιάη είδε ην πξφζσπν ηεο γεκάην δάθξπα. Δ Νίθε έθιαηγε αζφξπβα: - Γηαηί, γιπθηά κνπ θιαηο; Δγώ θηαίσ;

130

- ΋ρη! Σα έρσ κε ηνλ εαπηό κνπ! Πόζν εύθνια δέρηεθα ηνλ εξσηά ζνπ. Θα λνκίδεηο όηη είκαη κηα γπλαίθα ηεο πξώηεο επθαηξίαο. Έλα έρσ λα ζνπ πσ. Ζ εληύπσζε είλαη πιήξσο ιαζεκέλε. Να ην μέξεηο. Έρσ ρξόληα λα ελσζώ κε άληξα θη ίζσο έηζη εξκελεύεηαη ε κεησκέλε αληίζηαζε κνπ. Αελ ηελ άθεζε λα ζπλερίζεη. Πάξθαξε ζ’ έλαλ παξάδξνκν θαη ηεο είπε: - Άθνπ Νίθε. Καη κέλα κνπ ιείπεη ε γπλαίθα. Θα κνπ πεηο. Μα, ξε Μπάκπε είζαη παληξεκέλνο! Ναη θη έρσ έλα γιπθό θνξηηζάθη δέθα ρξόλσλ, πνπ ππεξαγαπώ. Πίζηεπε όηη ζέιεηο, κα ν γάκνο κνπ είλαη λεθξόο εδώ θαη ρξόληα. Γελ ηαηξηάμακε ηειηθά. Άιινη ζηόρνη, άιιεο πξνηεξαηόηεηεο, άιιεο ηδηνζπγθξαζίεο. Απηά ζπκβαίλνπλ ζηε δσή. Γηα ράξε ηνπ παηδηνύ ζπλερίδνπκε λα δνύκε ζηελ ίδηα ζηέγε. - ΢ηακάηα! Δίκαη ε γπλαίθα ηεο κηαο επθαηξίαο γηα ζέλα; Έηζη κε ζεσξείο; - Καιά ην κπαιό ζνπ ζηακάηεζε, κηθξνύια κνπ; Σόζεο πξνζπάζεηεο έθαλα λα πξνθαιέζσ ην ελδηαθέξνλ ζνπ, ρσξίο λα γίλεη θνπηζνκπνιηό ζην γξαθείν! Δθεί ππάξρνπλ πέληε άιιεο γπλαίθεο θαη ηόζεο άιιεο ζε άιια ηκήκαηα. Γηαηί δελ απεπζύλζεθα ζ’ απηέο; Από ηε πξώηε ζηηγκή ζε μερώξηζα θαη εθηίκεζα ην ραξαθηήξα ζνπ. Ξέξσ όηη γύξσ ζνπ δελ ππάξρεη άιινο άληξαο. Γηαηί ήκνπλ θαη ιίγν αδηάθξηηνο. Γπν ηξεηο θνξέο ζε παξαθνινύζεζα θαη ζην πξόζσπό ζνπ δηάβαζα ηε κνλαμηά. Σν ελδηαθέξνλ γηα έλα άηνκν δελ παξαγγέιλεηαη ζηνλ έκπνξα, θνξίηζη κνπ. Πάξ’ ην απόθαζε. ΢νπ έξρεηαη απξόζθιεην θαη επηβάιιεηαη. Απηό είλαη καδί ζνπ. Ξέξσ όηη δεηάσ πνιιά, ελώ έρσ λα ζνπ πξνζθέξσ κηθξό θαιάζη. Απηόο είκαη! Έλαο άλζξσπνο πνπ ελδηαθέξεηαη γηα ζέλα θαη εθιηπαξεί ηελ θαηαλόεζε ζνπ… ΢ηε δηάξθεηα ηεο εμνκνιφγεζήο ηνπ ηα δάθξπα ζηακάηεζαλ θαη ην πξφζσπφ ηεο άξρηζε ιίγν λα θσηίδεηαη. Σνπ είπε: - ΢ηε δσή κνπ δπν άληξεο γλώξηζα. Έλαλ ζηελ εθεβεία κνπ κέρξη ηα θνηηεηηθά κνπ ρξόληα κε άηπρε θαηάιεμε θη ν δεύηεξνο εζύ παληξεκέλνο θαη κε ππνρξεώζεηο. Γηαηί ηόζε αηπρία Υξηζηέ κνπ! ΋κσο ζα ην νκνινγήζσ. Γε κνπ είζαη αδηάθνξνο! Γη απηό θιαίσ… 131

Σελ αγθάιηαζε θαη ηελ έζθημε πάλσ ηνπ. ΢αλ θπλεγεκέλν θη αλππεξάζπηζην δσάθη ρψζεθε ζηελ αγθαιηά ηνπ. Σεο ζήθσζε ην πξφζσπν πνπ ήηαλ ρσκέλν ζην ζηήζνο ηνπ θαη ηε θίιεζε κε ηέηνηα ηξπθεξφηεηα, πνπ ρξφληα δεηνχζε λα βξεη. Αο ην δηάνιν! είπε απφ κέζα ηεο. Κη εγώ έρσ δηθαίσκα ζηε δσή! Ξεθάξθσηα θη απζφξκεηα ηεο βγήθε: - Ζ επόκελε θνξά ζα είλαη ζην ζπίηη κνπ! ΢ηνπο άιινπο νξόθνπο από πάλσ είλαη νη παληξεκέλεο αδειθέο κνπ. Μελ αλεζπρείο, θαλέλαο δελ έξρεηαη απξόζθιεηνο… ΋ηαλ έκεηλε κφλε ην ζθέθηεθε θη αιιηψο: - Δίζαη πνιύ κπόζηθε, θπξία κνπ. Με ην πξώην ράδη, κε ηελ πξώηε ηξπθεξόηεηα ζεθώλεηο ιεπθή ζεκαία. Να είζαη πην ζπγθξαηεκέλε, θνξίηζη κνπ, γηαηί ζε πήξε θαη ζε ζήθσζε…

132

41. Η άλνδνο ησλ κεηαξξπζκηζηώλ ζηελ εμνπζία Ο Ώληξέαο Παπαλδξένπ έθπγε, αιιά ην εγθαηαζηεκέλν απ’ απηφλ λέν θξάηνο παξέκεηλε ζρεδφλ αιψβεην. Ο ζπλδηθαιηζηηθφο ζπξθεηφο ηεο λέαο ηάμεο πξαγκάησλ, έθεξε αξρεγφ ζην ΠΏ΢ΟΚ ηελ κεηαξξπζκηζηή Κψζηα ΢εκίηε λα αλαιάβεη ηε ζπλέρηζε ηεο δηαθπβέξλεζεο ηεο ρψξαο. Πάιη θαιά, αλ ζθεθηείο φηη ε ελαιιαθηηθή ιχζε ήηαλ ν θαηανχιαο Άθεο Σζνραηδφπνπινο! Καιέο πξνζέζεηο αιιά ρσξίο ηελ απαηηνχκελε απνθαζηζηηθφηεηα γηα ξήμεηο θη αιιαγέο πνπ απαηηνχζαλ νη ζηηγκέο. Δ αξηζηεξά αλήκπνξε ζα ζπλέρηδε λα παίδεη ηνλ αθίλδπλν θη αλνχζην γηα ηελ εμνπζία ξφιν. Σν ξφιν ηνπ επηθξηηή ησλ πάλησλ. Μήπσο ρξεηάδεηαη λα πάεη ζε ςπρνιφγν; Δ δεμηά βξέζεθε ρσξίο ελαιιαθηηθφ φξακα θαη ηθαλή εγεζία λα αληηπαξαηαρζεί ζην έκπεηξν πηα ζηειερηθφ ηνπ ΠΏ΢ΟΚ. Ο κφλνο πνπ ζα κπνξνχζε λα απνηειέζεη ην αληίπαιν δένο, ν Κσλζηαληίλνο Μεηζνηάθεο είρε εμνπδεηεξσζεί απφ ηελ ίδηα ηελ παξάηαμή ηνπ, πνπ πνηέ δελ ηνλ αθνκνίσζε θαη δελ ηνλ δέρηεθε ζηνπο θφιπνπο ηεο. Ώο θάλσ ηνλ πξνθήηε. Μεηά ηνλ ζάλαηφ ηνπ, φινη νη επηθαλεηαθνί επηθξηηέο ηνπ, ηδηαίηεξα απηνί πνπ ηνλ έρνπλ ζπλδέζεη ακεηάθιεηα ζήκεξα κε ηελ απνζηαζία ηνπ ’65, ζα αξρίζνπλ λα ηνλ απνηηκνχλ δηαθνξεηηθά. Βδψ ίζσο λα είκαζηε παξφληεο. Έηζη κε ππαξρνχζεο ελαιιαθηηθήο ιχζεο - είλαη αιήζεηα - ζηηο λέεο εθινγέο ην ΠΏ΢ΟΚ αλαλέσζε ηελ εμνπζία ηνπ. Οπφηε ηα νηθνλνκηθά ζπκθέξνληα πνπ θηλνχζαλ θαη πξηλ ηα λήκαηα απνραιηλψζεθαλ έηη πεξηζζφηεξν. Δ αξηζηεξά «αγξφλ εγφξαδε!». Καηακεηξήζηε, εζείο πνπ επηειίζαηε ηελ επηζηήκε ηεο ζηαηηζηηθήο θαη ηελ θαηαληήζαηε θνπξέιη εμππεξέηεζεο πνιηηηθψλ θαη άιισλ ζθνπηκνηήησλ, πφζεο, κα πφζεο θνξέο ππνζηήξημαλ άθξηηα αηηήκαηα θαη δηεθδηθήζεηο πνπ ε ηθαλνπνίεζε ηνπο απνηέιεζε κηα απφ ηηο θχξηεο αηηίεο ηεο ζεκεξηλήο θαηάληηαο ηεο ρψξαο. Δ αξηζηεξά δηαζέηεη ζηηο ηάμεηο ηεο ηθαλφηαηνπο αλαιπηέο θη

133

εξκελεπηέο ησλ ηειεζζέλησλ ζην παξειζφλ ζπκβάλησλ. Να ηνπο βξάζσ! Βθείλν πνπ ραξαθηεξίδεη «πξννδεπηηθή» κηα γλψκε, κηα πνιηηηθή είλαη, αλ εθ ησλ πξνηέξσλ ραξάζζεη ηνλ ρξήζηκν, ηνλ πξνσζεηηθφ ξφιν γηα ηηο αλαγθαίεο αιιαγέο… πνπ έξρνληαη. Αε ζέινπκε κειινληνιφγνπο, ζέινπκε πξαγκαηηζηέο πνπ ζα πξνλννχλ θαη ζα θαηεπζχλνπλ ηε ρψξα πξνο ηελ πνξεία αλφδνπ ηεο. Οη επηθξηηέο είλαη είδνο ελ αθζνλία θαη ν ξφινο ηνπο ηφζν εχθνινο θαη ρσξίο απαηηήζεηο. Καη γηα απηφ έρεη ηφζνπο πνιινχο πνπ επηζπκνχλ λα επσκηζηνχλ ην ξφιν. Έηζη, κε ππαξρνχζεο άιιεο ελαιιαθηηθήο ιχζεο, ν θφζκνο θνπξαζκέλνο θη απεπδηζκέλνο απφ ην ΠΏ΢ΟΚ επαλέθεξε ζηελ εμνπζία ηε δεμηά. Ώπηή, ππφ ηελ εγεζία ελφο αλζξψπνπ πνπ ην κεγαιχηεξν πξνζφλ ηνπ ήηαλ ην φλνκα πνπ έθεξε θαη ην θχξην ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ ε αλαπνθαζηζηηθφηεηα, αληί λα πινπνηήζεη ηηο αλαγθαίεο πξνεθινγηθέο ππνζρέζεηο θαη λα εθαξκφζεη ηα κέηξα ζνθ πνπ νη αλάγθεο απαηηνχζαλ, επέιεμε ηελ πνιηηηθή ηεο «ήπηαο πξνζαξκνγήο». ΋ κεζεξκελεπφκελν ζήκαηλε: Γελ ελνρινύκε ηα θνξάθηα πνπ απνκπδνύλ ηνλ εζληθό πινύην, απιώο επηηξέπνπκε ηελ είζνδν ζην πξνζνδνθόξν απηό παηρλίδη λέσλ παηθηώλ. Απηνί «πεηλαζκέλνη θη αδηθεκέλνη» όια ηα πξνεγνύκελα ρξόληα, δηεθδηθνύζαλ θαη ην δηθό ηνπο κεξίδην ζηε κνηξαζηά ηεο πίηαο. Ώλαπνθάζηζηνο θαη θνπξαζκέλνο πξσζππνπξγφο, θνβνχκελνο ηελ ηεξαξρία ηνπ άρξεζηνπ κεραληζκνχ ηνπ θξάηνπο αληί λα ην πεηζνθφςεη φπσο πξνθαλψο ρξεηαδφηαλ ην έθαλε πην μέρεηιν θαη πην αξπαθηηθφ ζην ραξαθηήξα ηνπ. Φνβηζκέλνο κελ ηνλ θαηεγνξήζνπλ νη ζπλήζεηο «ππεξαζπηζηέο» ησλ παξαλνκνχλησλ πνπ έρνπλ θνξέζεη ηε ιενληή ηνπ ππεξαζπηζηή ησλ αλζξσπίλσλ ειεπζεξηψλ, άθελε επί ρξφληα αηηκψξεηα εμφθζαικα πνηληθέο πξάμεηο θξχβνληάο ηεο θάησ απφ ην ραιί. Σφζν αηηκψξεηεο πνπ ζε κηα λέα γεληά πνπ κεγάισλε κέζα ζ’ απηνχο ηνπο «άγνλνπο αγψλεο», λα έρεη ηειηθά εκπεδσζεί ε αληίιεςε φηη είλαη λφκηκν δηθαίσκα ε αγλφεζε θαη θαηαπάηεζε ησλ λφκσλ. Μνηξάζηεθαλ κε ηνλ πην αλεχζπλν ηξφπν ρξήκαηα αξηζηεξά θαη δεμηά, δήζελ σο παξνρέο, έγηλαλ εγθιεκαηηθά θνπζθσκέλεο δαπάλεο ρσξίο θακηά θαηεχζπλζε πξνφδνπ θαη αλάπηπμεο θαη ην ζχζηεκα θά134

πνηα ζηηγκή θξάθαξε, γηαηί φιεο απηέο νη «θηινιατθέο πξσηνβνπιίεο», πνπ απφ ηνλ «πξννδεπηηθφ ρψξν» κεηαθξάδνληαλ σο «θαηαθηήζεηο ηνπ ιανχ», γίλνληαλ κε δαλεηθά ρξήκαηα. Κάπνηεο έγθαηξεο θσλέο αγσλίαο, πνπ κηινχζαλ γηα ην αδηέμνδν αγλννχληαλ απφ ηα ΜΜΒ θαη ακείβνληαλ κε ινηδνξία απφ ηνπο δήζελ έμππλνπο. Σν ηξαγηθφ είλαη φηη ζθνδξφηεξνη ερζξνί ηεο χζηαηεο ζήκεξα πξνζπάζεηαο γηα ηε ζσηεξία ηεο ρψξαο πνπ γίλεηαη απφ ηελ πξφζθαηα εθιεγκέλε Κπβέξλεζε, είλαη φινη απηνί πνπ παλεγχξηδαλ ζην πξνεγνχκελν παδάξη ηεο δηαθζνξάο. Αελ κνπ πξνμελεί εληχπσζε. Δ κειέηε ησλ ζπκβαηλφλησλ ζηελ ηζηνξία καο ιέεη φηη ην θαηλφκελν απηφ είλαη ζπρλά απαληνχκελν.

135

42. Η Φνίβε πξνζγεηώλεηαη Έβιεπε ηελ θφξε ηεο λα παίδεη ζην ζαιφλη κε ηνλ άληξα ηεο, άθνπε ηα ραξνχκελα μεθσλεηά ηνπο θη ε ςπρή ηεο γαιελεκέλε άξρηζε ην ηαμίδη ηεο αλαπφιεζεο θαη ηνπ απνινγηζκνχ. Ση είρε θη απηή θάλεη ζηε δσή ηεο; Πξάμεηο πνπ θαζψο ζήκεξα ηηο θέξλεη ζην κπαιφ ηεο, ηεο δεκηνπξγνχλ ην αίζζεκα ηεο ληξνπήο; Απζηπρψο αξθεηέο! Βπηπρψο ηηο έρεη επηκειψο θξπκκέλεο ζε κηα άθξε ηνπ κπαινχ ηεο. ΢πλερψο ηηο απσζεί κε ηπρφλ ηηο θαηαληθήζεη νξηζηηθά, ζάβνληάο ηεο, πιελ καηαίσο. Ώπξφζθιεηεο εθείλεο έξρνληαη θαη ηεο ππελζπκίδνπλ ηελ χπαξμή ηνπο. Ση λα θάλεη; Σίπνηα. Ίζσο είλαη ε επίγεηα ηηκσξία γηα ηηο ακαξηίεο ηεο! Αελ ήηαλ θακηά ζενχζα λα δίλεη ηέηνηνπ είδνπο απαληήζεηο, αιιά ηεο έξρνληαη απζφξκεηα ζην θεθάιη ιφγσ θνηλσληθήο αδξάλεηαο. ΢ε ηέηνηα θνηλσλία κεγάισζε θαη κεηαθέξεη ηηο ζπλήζεηεο ηεο, ηα ίδηα αληαλαθιαζηηθά κε απηήλ. Δηθόλα ηεο θνηλσλίαο θη εκείο δελ είκαζηε; Ο ραξαθηήξαο ηεο θηαίεη. Βίρε ην ζηνηρείν ηνπ άπιεζηνπ θαη ηνπ αξπαθηηθνχ πάλσ απ’ ην κέζν φξν. Ση λα θάλεη θαη ηη λα ζθέπηεηαη άξαγε ν «κέληνξάο» ηεο ζηελ ακαξηία θαη ηε δηαθζνξά; Αελ μέξεη αθξηβψο θη νχηε ζα επηδηψμεη πνηέ λα κάζεη. Έλα κφλν μέξεη. Σνλ πήξε καδί ηνπ ην θχκα ηεο αλσλπκίαο θαη ηνλ έζηεηιε ζηνλ θάδν ηεο αλαθχθισζεο. Δ πνιηηηθή ηνλ απέξξηςε θαη ζηηο ηειεπηαίεο εθινγηθέο αλακεηξήζεηο ηνλ καχξηζε δεφλησο. Μηα δεχηεξε θσλή απφ κέζα ηεο μεκπηίδεη κε θξπκκέλε θαθία θαη έπαξζε λα ηεο ιέεη: - Μελ είζαη ειίζηα θαιή κνπ! ΢ε θάπνηα γσληά ηνπ ζύκπαληνο ηξηζεπηπρηζκέλνο θαη ήζπρνο απηόο ζα γεύεηαη ηηο ραξέο ηεο δσήο, δίπια ζε ελαιιαθηηθέο γθόκελεο πνπ άθζνλεο θπθινθνξνύλ ζ’ όιεο ηηο πηάηζεο έηνηκεο λα πξνζθέξνπλ ην θάζε ηη γηα ιίγε επσλπκία θαη έλα δσξάθη ηπιηγκέλν ζε ρξπζόραξην. Ση λόκηδε; ΋ηη είλαη αλαληηθαηάζηαηε; Αλαξσηήζεθε: Σα ρξήκαηα θέξλνπλ άξαγε ηελ επηπρία; ΋ρη πάληα,

136

ηδηαίηεξα όηαλ είλαη ζηηγκαηηζκέλα από ζθνηεηλέο πξνειεύζεηο, όηαλ δελ είλαη απόθηεκα θάπνηαο ζθιεξήο εξγαζίαο από πίζσ ηνπο. ΋κσο επεηδή είλαη θαη ξεαιίζηξηα μέξεη όηη θη όηη ε παληειήο έιιεηςή ηνπο ζίγνπξα είλαη αζθαιέο εηζηηήξην γηα ηε δπζηπρία θαη ηε κηδέξηα. Ώπηή ηε πιεπξά ηεο δσήο ηεο, ηελ κεηαθέξεη, σο ζηαπξφ καξηπξίνπ, απνθιεηζηηθά ζηελ πιάηε ηεο. Πνηέ δελ ηφικεζε λα ηελ κνηξαζηεί κ’ έλαλ δεχηεξν άλζξσπν. Ξέξεη φηη απφ ην νηθνγελεηαθφ ηεο πεξηβάιινλ φιν θαη θάηη ζα ππνπηεχνληαη, αιιά άιιν είλαη ε ππνςία θη άιιν ε παξαδνρή. ΋ρη, δελ έρεη ην θνπξάγην γηα ηέηνηα απνθαιππηήξηα. Πεξηζζφηεξν ν άληξαο ηεο, ν Κψζηαο, αιιά θαίλεηαη θη απηφο δελ ηφικεζε πνηέ λα μεθαζαξίζεη ηα πξάγκαηα. Οη κεηαμχ ηνπο ζρέζεηο αθνχ πέξαζαλ απφ επηθίλδπλεο ζηξνθέο πήξαλ κηα βαζεηά αλάζα θη αλαδσνγνλήζεθαλ κε ηελ έιεπζε ηνπ παηδηνχ ηνπο. Σνλ θέξδηζε ε παηξηθή αγάπε θαη ππεξλίθεζε φινπο ηνπο άιινπο θφβνπο. Μήπσο ινηπφλ ήξζε ε ψξα ηεο επαλάιεςεο γηα ην δεχηεξν παηδί; Ναη! Ώπηφ ζα βάιεη κπξνο. Ώπφ ζήκεξα θηφιαο. Μηα θξίζε πέξαζε θαη ζηε κνηξαζηά ηεο παηξηθήο πεξηνπζίαο. ΋ηαλ πήγε ζην γξαθείν ηεο Νηφξαο θαη ηνπ Εάζνλα παξαιίγν λα θάλεη ηελ παηάηα ηεο. Καη ζεσξεί ηνλ εαπηφ ηεο έμππλν! Ώ ξε κνχληδα πνπ ζνπ ρξεηάδεηαη! ΋ηαλ ηα δπν παηδηά παξνπζίαζαλ ηελ πεξηνπζηαθή θαηάζηαζε ηεο εηαηξίαο, πψο ηεο ήξζε, ρσξίο ζθέςε ηεο ρακέλεο λα πεη; - Σν ζέκα είλαη απιό. Θα ρσξίζνπκε ηα ππάξρνληα ζηα ηξία θαη ε θάζε κηα καο ζα πάξεη από έλα κεξίδην Τπήξμαλ κεξηθά δεπηεξφιεπηα ακεραλίαο έσο παγσκάξαο. Ο Εάζνλαο δελ είπε ηίπνηα, αιιά ε Νηφξα δελ ην άληεμε: - Μα, Φνίβε, ε εηαηξία είλαη ζην όλνκά καο θαη κέζα ηεο πεξηιακβάλεη θαη ηελ εξγαζία ηόζσλ ρξόλσλ ηνπ Ηάζνλα. Απηόο δελ δηθαηνύηαη ηίπνηα; Έζησ κόλν από λνκηθή άπνςε. Σφηε θαη κφλν ηφηε ε Φνίβε μχπλεζε απφ ηελ επζχγξακκε ινγηθή ηεο. Ώκέζσο έθαλε ηε ζηξνθή, βιέπνληαο ηελ αδηθία πνπ ζα γηλφηαλ: - ΢πγλώκε παηδηά, παξαζύξζεθα. Απηό πνπ είπα είλαη καιαθία!

137

Σν λα δεηάεη ε Φνίβε ζπγλψκε ήηαλ θάηη ζεκαληηθφ θαη πξσηνεκθαληδφκελν. Με απνθαζηζηηθφηεηα επελέβε κελ αθήλνληαο ηνπο άιινπο λα πνχλε θνπβέληα: - Έρεηο απόιπην δίθαην Νηόξα. Απηά είλαη δηθά ζαο! Δ Νηφξα φκσο δελ ήηαλ πακθάγα. Βπελέβε θη έβαιε ηα πξάγκαηα ζηε ζσζηή ηνπο ζέζε: - Ούηε απηό είλαη ην ζσζηό Φνίβε! Ο κπακπάο έβαιε θάπνηα ρξήκαηα θη απηά αλήθνπλ θαη ζηηο ηξεηο καο. Δίλαη άδηθν λα ηα πάξσ όια εγώ. Πξνηείλσ ε Νίθε θαη εζύ λα πάξεηε από έλα κεγάιν δηακέξηζκα απ’ απηά πνπ θαηέρεη ε εηαηξία. Βξεο εζύ ηε λνκηθή θόξκνπια λα γίλεη απηό. Δγώ πξνηείλσ ηελ εηθνληθή πώιεζε. Δ Φνίβε αγθάιηαζε ηελ Νηφξα θαη ηελ έζθημε πάλσ ηεο κε έλα ρακφγειν πιαηχ πνπ θάιππηε φιν ην πξφζσπφ ηεο. Ο Εάζνλαο απφ απέλαληη ρακνγεινχζε θη απηφο επηπρηζκέλνο. Αελ ήηαλ απιψο. Έλησζαλ επηηέινπο φηη ήηαλ αδειθέο. Βθείλε πνπ ράξεθε ηδηαίηεξα κε ηελ εηξεληθή θαη ρσξίο πξνβιήκαηα θαηάιεμε ηνπ νηθνγελεηαθνχ ρσξηζκνχ ηεο πεξηνπζίαο ήηαλ ε θπξά Υξπζνχια. Οη θφξεο ηεο ήηαλ πιένλ ψξηκεο θαη ππεχζπλεο γπλαίθεο.

138

43. Η Νίθε δεη ηελ πεξηπέηεηά ηεο Ώθνχ άλνημε ν δξφκνο, ε ζπλέρεηα ήηαλ αλαπφθεπθηε. Σελ πξψηε βξαδηά πνπ ηνλ έκπαζε ζην ζπίηη ηεο ήηαλ κηα βξαδηά απνθιεηζηηθά πάζνπο θη έξσηα. Ήμεξε ν άζιηνο λα ηε ρεηξίδεηαη, λα παίδεη κε ην ζψκα ηεο θαη λα αθνπιίδεη θάζε δηζηαγκφ θη αλαζηνιή ηεο. Κη απηή λα ηνπ παξαδίλεηαη ρσξίο αληίζηαζε. ΋ιεο νη πφξηεο ηνπ νρπξνχ ηεο νξζάλνηρηεο. Γλψξηδε πσο λα μππλήζεη κέζα ηεο ηηο πην απφθξπθεο, ηηο πην αζχκκεηξεο, ηηο πην «ακαξησιέο» επηζπκίεο. Πνηέ δελ θαληαδφηαλ φηη ζα ππάξμεη ζηηγκή πνπ ζα επηηξέςεη ζε άληξα λα ηεο θάλεη ηέηνηα πξάγκαηα. Σν ρεηξφηεξν φισλ ήηαλ φηη φρη κφλν ηα «ππέκεηλε», αιιά αληίζεηα ηα απνιάκβαλε. Υάζεθε κέζα ζηε θαληαζίσζε θαη ην παξαιήξεκα. Μφλν φηαλ θαηά ην μεκέξσκα ν πξντζηάκελνο έθπγε ζαλ ηνλ θιέθηε, ηφηε επαλήιζε ζην ζπλήζε εαπηφ ηεο θη νη ηχςεηο άξρηζαλ λα ηελ θαηαθιχδνπλ φιε ηε κέξα. Σφηε κφλν ζπκήζεθε φηη θαη πάιη δελ κίιεζαλ γη απηφ πνπ έγηλε ην αίηην ηεο ζρέζεο ηνπο. Κνπβέληα γηα ηα θείκελά ηνπ. Μήηε ιέμε. Σν ιηηφ γεχκα πνπ είρε εηνηκάζεη δελ ην αθνχκπεζαλ θαζφινπ. Μφλν έξσηαο, απνθιεηζηηθά ζεμ. Υξηζηέ κνπ! Ση θαηξαθχια είλαη απηή; ΢φδνκα θαη Γφκνξξα! Μηα άιιε ζθέςε ηελ θαηαηξφκαμε μαθληθά. Λεο λα άθνπζαλ νη αδειθέο ηεο ηηο απειπηζκέλεο θξαπγέο ηεο. Πάεη ηφηε ράζεθε! Με ηη κνχηξα ζα ηνπο μαλαδεί; Βπηπρψο δελ ππήξμε θαλέλα ζρφιην, νχηε έκκεζε λχμε γηα ην ζπκβάλ. Πάιη θαιά! Ώλαξσηηφηαλ, πνην είλαη ην καγηθφ θίιηξν πνπ ηελ πφηηζε ν θεξαηάο θη έραζε ην κπαιφ ηεο; Να πεηο φηη πήξαλ θάπνην θίιηξν; Ρνχθεμαλ έλα ηζρπξφ πνηφ; Σίπνηε απ’ απηά. Κη φκσο φια ηα φξηα ησλ ζπλήζσλ αλαζηνιψλ εθνπζίσο μεπεξάζηεθαλ. Μηα καγηθή εηθφλα. Χξαία ήηαλ, αιιά ηελ θφβηδε φηη έραλε ηε ζπλείδεζε ηνπ εαπηνχ ηεο θη απηφ δελ ηεο άξεζε θαζφινπ. Σελ επφκελε θνξά πξέπεη λα είλαη πην πξνζεθηηθή θαη πην ζπγθξαηεκέλε: - Έιενο θπξά κνπ! Βάιε έλα όξην!

139

Σφηε ζπλέβε θαη θάηη έθηαθην. Ώπφ θπζηθά αίηηα έθπγε αλαπάληερα απ’ ηε δσή έλαο ζπλάδειθνο, ζην ίδην αληηθείκελν εξγαζίαο κε απηήλ, απφ έλα κεγάιν ζπγθξφηεκα εθεκεξίδσλ θαη ηεο έγηλε κηα δειεαζηηθή πξφηαζε λα είλαη απηή ε αληηθαηαζηάηξηα ηνπ. Υσξίο ζθέςε, ρσξίο θακηά ζπλελλφεζε ζεψξεζε απηνλφεην θαη ινγηθφ λα δερηεί ηελ πξφηαζε. Τπέγξαςε ην ζπκβφιαην αηάθα θη επηηφπνπ. Ώξγφηεξα ζθέθηεθε ηελ επίδξαζε πνπ ζα έρεη απηφ ζηε ζρέζε ηεο κε ηνλ Μπάκπε. Ώιιά εθ πξψηεο φςεσο είπε: - Ίζσο λα είλαη θαιύηεξα έηζη. Να κελ βξηζθόκαζηε ζηνλ ίδην εξγαζηαθό ρώξν. Ίζσο ηόηε λα είκαζηε πην απειεπζεξσκέλνη λα ραξνύκε ηνλ έξσηά καο. ΋κσο εδψ έθαλε ιάζνο ινγαξηαζκφ. ΋ηαλ ηνλ ελεκέξσζε ε αληίδξαζή ηνπ ήηαλ απξφζκελε. Μίιεζε γηα πξνδνζία, ηεο απέδσζε ζπκπεξηθνξά αράξηζηνπ αλζξψπνπ, πνπ δελ ππνιφγηζε ηίπνηα παξά κφλν ηελ πξνζσπηθή ηεο θηινδνμία θαη απηφ δελ κπνξεί λα κελ έρεη ηηο ζπλέπεηέο ηνπ. Αελ ην πεξίκελε θάηη ηέηνην. Κάζε απφπεηξά ηεο λα ηνπ εμεγήζεη ηα θίλεηξά ηεο πήγε ζηξάθη. Ίζσο λα είρε ιίγν δίθην, αιιά δελ έρεη ε ίδηα ην δηθαίσκα ηεο επηινγήο; Δ λέα ζέζε είλαη αλαβαζκηζκέλε. Θα κπνξνχζε λα αγλνήζεη ηελ επθαηξία πνπ ηεο παξνπζηάζηεθε; Μεηά απφ ηειεθσληθή ζπλελλφεζε, πνπ έγηλε κε δηθή ηεο πξσηνβνπιία, ηνλ πεξίκελε ζήκεξα ην βξάδπ ζην ζπίηη. Βίρε ηελ αγσλία πσο ζα πάλε ηα πξάγκαηα. Θα ππάξμνπλ ιεο πάιη εθείλεο νη νλεηξεκέλεο ζηηγκέο πνπ έδεζε καδί ηνπ; ΋ηαλ ήξζε ε ψξα θαη κπήθε ζην ζπίηη εχθνια αλίρλεπεο κηα δηζηαθηηθφηεηα, έλα θιίκα δπζαξέζθεηαο πνπ εμαξρήο ζθφησζε ηελ αξρηθή ηεο επηζπκία λα πέζεη ζηελ αγθαιηά ηνπ θαη λα ηνλ γεκίζεη κε θηιηά. Κάζηζαλ ζην ηξαπέδη θαη ηνπ πξφζθεξε ιίγν θξαζί. Πήξε ην πνηήξη ζην ρέξη ηνπ θαη δηα κηαο ην άδεηαζε πίλνληάο ην. Ώκεραλία! Ώπηή έκεηλε κε ην δηθφ ηεο πνηήξη απείξαρην, αθνχ ήιπηδε ζε κηα πξφπνζε πνπ ζα ζπάζεη ηνλ πάγν. Ναη, ην γπαιί ηεο κεηαμχ ηνπο ζρέζεο είρε πηα ξαγίζεη. Ξάπισζαλ θάπνηα ζηηγκή ζην θξεβάηη, αιιά ν έξσηαο πνπ επαθνινχζεζε είρε ράζεη ηελ αξρηθή νξκή, ην πξνεγνχκελν θπξίαξρν πά140

ζνο. Ξεζπκαζκέλεο θαηαζηάζεηο. Άξα κήπσο ήξζε ε ζηηγκή ηεο ξήμεο; Αελ ην επηδήηεζε ε ίδηα. Φνβφηαλ ην ζχλδξνκν ηεο ζηέξεζεο κηα θαη ε ίδηα μεθιεηδψζεθε θαη κάιηζηα κε ηφζν έληνλν βαζκφ. Ώιιά κπνξνχζε λα εθβηάζεη θαηαζηάζεηο; Σα αηζζήκαηα δελ έξρνληαη κε παξαγγειίεο. Σα ληψζεηο θαη ηα βηψλεηο ή ηίπνηα. ΢ε δπν ψξεο έθπγε απφ ην ζπίηη ηεο. Αελ είπαλ αληίν, αιιά θαληαδφηαλ φηη εηπψζεθε απφ κέζα ηνπ. Με γεηα ηνπ κε ραξά ηνπ! Ώπφ ηελ αξρή ππήξραλ ηα αμεπέξαζηα φξηα. Παληξεκέλνο κε παηδί. Ώξρηθφ δεδνκέλν. Κη απηή ηειηθψο δελ ζα κπνξνχζε λα αληέμεη κηα ζρέζε, πνπ ην κφλν ζηήξηγκά ηεο ζα ήηαλ ε ζαξθηθή επαθή. Αελ ήηαλ αλζξψπηλν λα δεηάεη θάηη πεξηζζφηεξν απ’ ηε δσή;

141

44. Οη θιεξνλνκηθνί δηάδνρνη ηεο εμνπζίαο Βλψ ν κηθξφο Καξακαλιήο ρξεψλεηαη κε δπν κεγάια ακαξηήκαηα, ηειηθψο απέδεημε φηη έρεη αλεπηπγκέλν ην αίζζεκα ηεο πξνζσπηθήο ηνπ απηνζπληήξεζεο. Σα δπν ακαξηήκαηα πνπ ήδε αλαθέξζεθαλ, ήηαλ ε απξφζθνπηε ζπλέρηζε ηεο δηαζπάζηζεο ηνπ δεκφζηνπ ρξήκαηνο, κε ζπλέπεηα ηελ δηφγθσζε ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο θαη δεχηεξνλ ε παγίσζε ηνπ αηζζήκαηνο ηεο αηηκσξεζίαο ζε κηα γεληά πνπ εξρφηαλ απαηηεηηθή θαη ρσξίο κλήκεο. Ο ηειηθφο απνινγηζκφο ηεο δηπιήο ζεηείαο ηνπ ζηελ θνξπθή ηεο δηαθπβέξλεζεο ηεο ρψξαο είλαη ηειηθψο αξλεηηθφο. Βμαξρήο ν Κψζηαο Καξακαλιήο έδηλε ζπλερψο ηελ εληχπσζε φηη δελ ληψζεη θαιά ζην λέν ξφιν ηνπ ππεχζπλνπ εγέηε ηεο ρψξαο, ιεο θαη κε ην δφξη ηνλ έβαιαλ λα «παίμεη» απηφ ην ξφιν. Ώπφδεημε απηνχ ηνπ ηζρπξηζκνχ είλαη θαη ν πεξηνξηζκέλνο εκεξήζηνο ρξφλνο πνπ αθηέξσλε ζ’ απηφ ην θαζήθνλ. Έδηλε ηελ εληχπσζε δεκφζηνπ ππαιιήινπ. ΋κσο πξέπεη λα ηνπ αλαγλσξίζνπκε δπν έμππλεο θηλήζεηο. Πξψηνλ εγθαίξσο θαηάιαβε ην αδηέμνδν θαη δξαπέηεπζε κέζσ εθινγψλ παξαδίδνληαο ηελ εμνπζία ζηνλ δηάδνρφ ηνπ. Καη δεχηεξνλ ε παξαηεηακέλε ζησπή ηνπ, παξά ηηο επαλεηιεκκέλεο πξνθιήζεηο, λα κηιήζεη φιν ην επφκελν δηάζηεκα, βγάδνληαο εληέρλσο ηνλ εαπηφ ηνπ απφ ην θάδξν ησλ επζπλψλ. ΋ηαλ δελ γηλφηαλ δηαθνξεηηθά θαη έπξεπε θάηη λα εηπσζεί, ππήξραλ πξφζπκνη ζπλέλνρνη ηεο απιήο ηνπ, επλνεκέλνη πνηθηινηξφπσο απφ ηνλ ίδην, λα βγάδνπλ ηα θάζηαλα απφ ηε θσηηά. Έηζη ην ηειηθφ απνηέιεζκα πνπ θαηαγξάθεηαη είλαη: Μέρξη ζηηγκήο ηελ βγάδεη θαζαξή. Σξαγηθή πεξίπησζε ήηαλ ν δηάδνρφο ηνπ. Βιιηπήο δηα γπκλνχ νθζαικνχ, άπεηξνο ηεο δσήο, αηζεξνβάκσλ, αλίθαλνο λα ρεηξηζηεί θξίζηκα ζέκαηα, θαηαζπαηάιεζε ηνλ πξψην θξίζηκν ρξφλν ηεο δηαθπβέξλεζεο ηνπ ιέγνληαο ειηζηφηεηεο γηα πξάζηλε αλάπηπμε θαη πξάζηλα άινγα. Γηα αλνηρηή δηαθπβέξλεζε θη άιιεο πνκθφιπγεο, πνπ απφ ηνπο πεξηζζφηεξνπο επίζεκνπο ζρνιηαζηέο ηεο πνιηηηθήο καο δσήο εξκε-

142

λεπφληνπζαλ ιεο θη είλαη ζπκππθλσκέλεο ζνθίεο. Ώλίθαλνο ζηελ πξαγκαηηθφηεηα λα ρσξίζεη δπν γατδνπξηψλ άρπξα, δεκηνχξγεζε κηα απιή, παξφκνηα άπεηξσλ κε ηνλ ίδην, απιηθψλ θαη έθεξε γξήγνξα ηε ρψξα ζην ρείινο ηνπ γθξεκνχ. Με ιεζκνλήζσ λα πσ φηη θη ν λένο επηβήηνξαο ήξζε ζηελ εμνπζία πάιη παλεγπξηθά κε ηελ ςήθν ηνπ ιανχ, έρνληαο σο κνλαδηθφ εθφδην ην θιεξνλνκεκέλν φλνκά ηνπ Ώλ κπνξνχζε λα βξεζεί κηα αληρλεπηηθή κέζνδνο θαη λα δηεξεπλεζεί ην γεγνλφο, ηφηε ζα βιέπακε φηη ε πιεηνςεθία φισλ απηψλ πνπ ζπλαπαξηίδνπλ ηα «αδηέμνδα θηλήκαηα» ησλ «αγαλαθηηζκέλσλ», ησλ κπαηαρηζήδσλ ηνπ «δελ πιεξψλσ» ζηε κεγάιε πιεηνςεθία είλαη άλζξσπνί ζηνπο νπνίνπο δηαςεπζηήθαλ νη αλακνλέο γηα ηε ζπλέρηζε ηνπ πάξηη κνηξάζκαηνο ρξεκάησλ. Βίλαη κφληκν ην θαηλφκελν φηη νη πην αθξαίνη δηακαξηπξφκελνη είλαη ζπγρξφλσο θαη νη γελλήηνξεο ησλ πξνβιεκάησλ. Ο κέζνο ππεχζπλνο πνιίηεο ζηέθεηαη ζηε κέζε ζησπειφο ειπίδνληαο ζε ιχζε απφ ππεχζπλνπο πνιηηηθνχο. Βίλαη ψξα λα κηιήζνπκε θαη γηα ηελ ζησπειή απνδνρή απφ ηνπο «αδέθαζηνπο θη απζηεξνχο ζρνιηαζηέο» ηεο ηφζν «εχθνιεο ηθαλνπνίεζεο» παξάινγσλ αηηεκάησλ ησλ ηζρπξψλ ζπλδηθάησλ ηνπ ζηελνχ θαη επξχηεξνπ δεκφζηνπ ρψξνπ, πνπ δεφλησο ζπλέβαιαλ ζην νηθνλνκηθφ αδηέμνδν. Γίλεηαη θαη ην ζθπιί ρνξηάην θαη ην ςσκί νιφθιεξν; Πνηεο ήηαλ νη αληηδξάζεηο ηνπο φηαλ νη δηθαζηέο ξχζκηδαλ ηα ηνπ νίθνπ ηνπο ζρεηηθά κε ηηο ακνηβέο ηνπο πέξαλ ηεο θνηλήο ινγηθήο ζηεξηδφκελνη κφλν ζην γξάκκα ηνπ λφκνπ; Πνηνο αληέδξαζε φηαλ έβγαδαλ «επλντθέο» ηηκέο απνδεκίσζεο ησλ απαιινηξηψζεσλ ηδηνθηεηψλ; Πψο επέηξεςαλ λα αλζίζεη ζηνπο θφιπνπο ηνπο ην ιεγφκελν «παξαδηθαζηηθφ θχθισκα» πνπ θαηαπνιεκήζεθε ηειηθψο εμ απαιψλ νλχρσλ. Δ Κψλζηα αθφκε θάλεη δηαθνπέο ζην Λνλδίλν κε ηα ρξήκαηα ηξίησλ. Καη νη θξηηέο θξίλνληαη, ηδηαίηεξα φηαλ «θνξαζνχλ θιέπηνληεο νπψξαο». Ώο καο παξνπζηάζνπλ ηηο δειψζεηο θαη ηα γξαπηά ησλ έγθαηξσλ πξνεηδνπνηήζεσλ ησλ ππεπζχλσλ. Σφηε ζα δνχκε ηε θησρή ζνδεηά πνπ ζα εηζπξάμνπκε.

143

Πξέπεη λα ην πνχκε θαζαξά. Σα πεξηζζφηεξα μεθηλνχζαλ απφ ηελ επξέσο δηαδεδνκέλε αληίιεςε πνιιψλ λα ζεσξνχλ ην θξάηνο ζαλ παίρηε πνπ δελ είλαη δηθφο ηνπο, ζαλ αγειάδα, πνπ αζηακάηεηα θαη ρσξίο ζπλέπεηεο κπνξνχλ λα αξκέγνπλ, σο έλα άπαην πεγάδη πνπ πάληα ζα καο δίλεη ην λεξφ πνπ ρξεηαδφκαζηε. Να πσ ηελ ακαξηία κνπ. Να, κηα ζεηηθή ζπλέπεηα ηεο θξίζεο. Έγηλε επξέσο ζπλείδεζε φηη δελ είλαη έηζη ηα πξάγκαηα. Σν θξάηνο αθνξά ηνλ θαζέλα θη φινπο καο θη αλ δελ ην πξνζηαηεχνπκε ζαλ ην δηθφ καο ζπίηη ζα πέζεη λα καο πιαθψζεη. Κη φηαλ ην θξάηνο γνλαηίδεη ε επίδξαζε αθνξά ηνπο πάληεο. Έλνρνπο θη αζψνπο. Αηαλχνπκε κηα θξίζηκε θάζε ζηε ρψξα καο θαη ν πεξηνξηζκφο ηνπ πνιίηε ζηε ζέζε ηνπ θξηηή ησλ ζπκβαηλφλησλ δελ είλαη αξθεηή. Πξέπεη ν θάζε ππεχζπλνο πνιίηεο λα αζθεί ηελ θξηηηθή ηνπ ζηε θαηεχζπλζε λα βνεζήζεη ηα πξάγκαηα θη φρη λα ηα ζπξψρλεη ζην γθξεκφ. Μέρξη πφηε ε αξηζηεξά ζηελ Βιιάδα ζα ζπλερίζεη λα βξίζθεηαη ζηελ θεξθίδα; Πφηε ζα κπεη ζην ζηίβν θαη λα αγσληζηεί θαη λα βάιεη ζε εθαξκνγή ηα ζπλερψο δηαθεκηδφκελα πξνζφληα ηεο; Να δεη θη απηή ζηε πξάμε πφζα απίδηα έρεη ν ζάθνο! ΢πλερψο ζα βξίζθεηαη ζηελ παηδηθή ειηθία; Να μέξεη φηη έηζη ζχληνκα ζα ζαπίζεη.

144

45. Η Νίθε ζε λέν πεξηβάιινλ Πήγε ζην λέν πφζην απνθαζηζκέλε λα δψζεη ηε κάρε ηεο. Βίρε ήδε κηα ζπζζψξεπζε πείξαο, αιιά απηφ δελ αξθνχζε. ΢ε απηνχ ηνπ είδνπο δνπιεηέο ρξεηάδεηαη θαζεκεξηλή επαιήζεπζε ηεο επάξθεηάο ζνπ. Σξεράκαηα, αγσλίεο, πξνζαξκνγή ζην λέν πεξηβάιινλ θαη ζπγρξφλσο λα κεηαθέξεη κέζα ηεο ηελ αλνηρηή πιεγή ηεο δεχηεξεο αηζζεκαηηθήο απνηπρίαο. Σν παξάπνλν εξρφηαλ ζπλερψο ζην ζηφκα ηεο Νίθεο ζαλ κφληκε γεχζε πίθξαο πνπ ηεο ζηεξνχζε ην ρακφγειν ζηε δσή. ΢ην ηνκέα απηφ κάιινλ είρε απνηχρεη. Οξηζηηθά; Έλα εξψηεκα πνπ κφλν ην κέιινλ γλψξηδε ηελ απάληεζή ηνπ. Ώπφ ηελ άιιε δνχζε πνιχ ζηελά κε ηηο αδειθέο ηεο, πνπ είραλ δεκηνπξγήζεη επηπρηζκέλεο νηθνγέλεηεο κε παηδηά θη ε γιπθηά αιιά θαη άδνιε δήιηα δσληάλεπε κε ηηο εηθφλεο πνπ δνχζε. Ο αλαδεμηκηφο ηεο ήηαλ πηα έλαο γεκάηνο δσληάληα έθεβνο κε πνιχ ζηελή ζρέζε κε ηε λνλά ηνπ πνπ ηνλ γέκηδε κε δψξα, ηφζν πνπ ε κάλα ηνπ ε Νηφξα λα ρηππάεη ην θακπαλάθη: Σνλ θαθνκαζαίλεηο Νίθε θαη δελ είλαη ζσζηό! Δ κάλα θαη νη δπν αδειθέο ήηαλ πξνζεθηηθέο ζηα πξνζσπηθά ζέκαηα. Κάπνηα ήμεξαλ θαη θάπνηα ππνπηεχνληαλ. ΋κσο πξφζεραλ κελ μχζνπλ πιεγέο γηαηί ζπγρξφλσο ήμεξαλ ηελ επαίζζεηε ςπρνζχλζεζή ηεο Αελ ρξεηάζηεθε λα πεξάζεη πνιχο ρξφλνο γηα λα θεξδίζεη ην ζεβαζκφ ησλ ζπλαδέιθσλ ηεο ζηνλ λέν εξγαζηαθφ ρψξν. Καηείρε εθφδηα θαη κπνξνχζε λα ρεηξηζηεί ηα ζέκαηα ηνπ ηνκέα ηεο. Ώπφ ηνλ παιαηφ ηεο εξγνδφηε, νχηε θσλή νχηε αθξφαζε θαη ίζσο απηφ λα ήηαλ θαιχηεξν γηαηί δελ είρε εκπηζηνζχλε ζηα φξηα ησλ αληηζηάζεσλ ηεο. ΐεβαίσο ηα ρξφληα είραλ πεξάζεη. Αελ ήηαλ πιένλ θαλέλα θνξηηζάθη ζηελ πξψηε θάζε ηεο δσήο ηεο, αιιά νχηε θαη κηα απφκαρε ηεο δσήο. ΢’ απηή ηε θάζε είρε αλνηρηέο ηηο πφξηεο ηεο γηα επθαηξίεο πνπ ίζσο ηεο παξνπζηάδνληαλ ζην κέιινλ. Σψξα ήμεξε, είρε ληψζεη ηηο ραξέο ηεο ζάξθαο θη νη κλήκεο απηέο είλαη αλεμίηεια ραξαγκέλεο ζην κπαιφ. Πνηέ δελ είλαη αξγά, ζθέθηεθε απφ κέζα ηεο, παξεγνξψληαο ζηελ νπζία ηνλ εαπηφ ηεο

145

46. Η νηθνγέλεηα σξίκαζε Σα ρξφληα πέξαζαλ θαη νη ειηθίεο ησλ κειψλ ηεο νηθνγέλεηαο ηνπ Ώληξέα θαη ηεο Υξπζνχιαο είραλ γίλεη ζεβαζηέο. Σν 2010 ε θπξά Υξπζνχια ήηαλ πιένλ ζρεδφλ εβδνκεληάξα θαη νη θφξεο γχξσ ζηα πελήληα. Σα εγγφληα πέληε. Σξία ε κηθξφηεξε Νηφξα, δπν ε κεγαιχηεξε Φνίβε, ελψ ε κεζαία Νίθε δελ επηχρηζε λα γίλεη κεηέξα. Ήηαλ φκσο ε γιπθχηεξε ζεία πνπ κπνξνχζε λα ππάξρεη. Δ Υξπζνχια θξαηηφηαλ θαιά ζηελ πγεία ηεο θαη – θξίζηκν ζήκεξα ζέκα - ζηα κπαιά ηεο. Γηα φινπο ήηαλ ην ζεκείν αλαθνξάο. ΢ε θάζε πξφβιεκα πνπ δεκηνπξγνχληαλ, φινη πξνζέηξεραλ ζηε ζνθία ηεο, δεηψληαο ηελ ζπκβνπιή ηεο. Κη απηή ήηαλ ε πξψηε έγλνηα ηεο. Να βνεζήζεη, λα ζπλδξάκεη ζην κέηξν ησλ δπλάκεψλ ηεο. ΢νβαξφ πξφβιεκα πγείαο κέρξη ηψξα δελ είρε παξνπζηαζηεί ζε θαλέλα κέινο ηεο νηθνγέλεηαο. Καη ε νηθνλνκηθή θαηάζηαζε φισλ ήηαλ αλζεξή. Οζκηδφηαλ ηα καχξα ζχλλεθα πνπ ζπγθεληξψλνληαη πάλσ απ’ ηε ρψξα, αιιά πίζηεπε φηη ηα θνξίηζηα ηεο έρνπλ θφβν λα κελ γίλνπλ ζχκαηα ηεο επεξρφκελεο θξίζεο. Βίλαη θαλεξφ φηη πνηέ δελ μεπέξαζε θαη δελ ζα μεπεξάζεη ην ρακφ ηνπ αγαπεκέλνπ άληξα ηεο. Απν ηφζν δηαθνξεηηθνί ζηελ αθεηεξία κεηαμχ ηνπο άλζξσπνη, βξήθαλ ην ρξφλν λα ζπγρξσηίζνπλ ηνπο ραξαθηήξεο ηνπο, λα δεκηνπξγήζνπλ κηα επηπρηζκέλε νηθνγέλεηα θαη λ’ αγαπεζνχλ κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ αθαηάιπηα. Ώο είλαη θαιά φπνπ θη αλ βξίζθεηαη ε θαιή θη αγαζή ςπρνχια ηνπ. Δ Φνίβε έβγαιε, κεηά ηηο πεξηπέηεηεο πνπ πέξαζε απφ ην μεξφ ηεο ην θεθάιη, φιεο ηηο φκνξθεο ηδηφηεηεο ηνπ ραξαθηήξα ηεο. Πνηνο, πξηλ ιίγα ρξφληα, ζα κπνξνχζε λα ειπίδεη φηη κέζα ζ’ απηφ ην εθ πξψηεο φςεσο θηιφδνμν θη εγσηζηηθφ πιάζκα ζα μεπεδήζεη κηα ηφζν ηξπθεξή θαη θαηαδεθηηθή ζχδπγνο, κηα ηθαλή θη αθνζησκέλε κάλα; Ο άληξαο ηεο, ν Κψζηαο είρε ηελ εμππλάδα λα κελ ζπδεηήζεη πνηέ καδί ηεο ηελ πξνεγνχκελε θάζε ηεο δσήο ηεο θνληά ζηνλ ππνπξγφ. Ση λφεκα, είρε πεη απφ κέζα ηνπ, ζα είρε θάηη ηέηνην; Βθείλν πνπ πάληα επηζπκνχζε

146

είρε ζπκβεί θη φια ηα άιια είλαη εθ ηνπ πεξηζζνχ. Ώο ηα πάξεη καδί ηνπ ην πνηάκη ηεο ιήζεο. Πξέπεη λα ηελ παξαδερζεί ηε δηθηά ηνπ. Ώπφ ηε ζηηγκή πνπ έγηλε κάλα ε Φνίβε, φιν εθείλν ην επεξκέλν χθνο έθπγε απφ πάλσ ηεο, ζαλ έλα ιεξσκέλν παιαηφ ξνχρν πνπ έπξεπε λα πεηαρηεί ζηα ζθνππίδηα. Σν πξφζσπφ ηεο εξέκεζε, έθπγε ε πξνεγνχκελε έληαζε θη αλάκεζα ηνπο, πέξα απφ ηελ πάληα παξνχζα εξσηηθή έιμε, ήξζαλ θη άιια πην ρξήζηκα θαη κφληκα ζηνηρεία, φπσο ε ζηνξγή, ε θαηαλφεζε, ε ζπλελλφεζε. Ναη! Σψξα ρσξίο θακηά ακθηβνιία ήηαλ νηθνγέλεηα, κε φιε ηε ζεκαζία ηεο ιέμεο Βίραλ δπν αγγεινχδηα πνπ κεγάισλαλ κέξα κε ηε κέξα θαη ηνπο ράξηδαλ επηπρία θαη ηνπο έθαλαλ ππεχζπλνπο γνλείο. ΢ηα νηθνλνκηθά ε θαηάζηαζε επίζεο πήγαηλε θαιά, γηαηί παξά ηηο ππνρξεψζεηο ηνπο ζηα παηδηά είραλ κηα θαιή καγηά απφ πειάηεο θαη ηα έζνδά ηνπο θάιππηαλ ηηο αλάγθεο ηνπο, Ο Κψζηαο είρε θαη ην ζηαζεξφ επηπιένλ κηζζφ απφ ηελ ηξάπεδα. Δ θιεξνλνκηά απφ ηνλ κπακπά ήηαλ κηα αζθάιεηα πνπ ηνπο απέθεξε επηπιένλ έζνδα. Σν έλα θαη κφλν ζθνηεηλφ ζεκείν γηα ηε Φνίβε ήηαλ ηα αθφκα θξπκκέλα ιεθηά πνπ είρε καδέςεη θαηά ηε ζεηεία ηεο δίπια ζηνλ ππνπξγφ. Βίλαη αιήζεηα φηη δελ είρε αθνπκπήζεη νχηε έλα επξψ απφ απηά, αιιά πξνβιεκαηηδφηαλ πνηνο ζα ήηαλ ν ηειηθφο ηνπο πξννξηζκφο. ΢ε απηφ αθφκα δελ είρε απνθαζίζεη. Ίζσο αξγφηεξα πάλε γηα έλαλ θαιφ ζθνπφ πνπ ζα ηεο δψζεη θαη ηελ ηειηθή εμηιέσζε. Σν δεπγάξη Εάζνλαο θαη Νηφξα απφ ηελ αξρή θαηλφηαλ φηη ζα πξνθφςεη. Αελ ήηαλ ίδηνη, ήηαλ ζπκπιεξσκαηηθνί. Ο έλαο θάιππηε ηνλ άιινλ θαη εθεί πνπ ηαίξηαδαλ ήηαλ φηη νη απαηηήζεηο ηνπο απ’ ηε δσή ήηαλ πάληα ζην επίπεδν ησλ δπλαηνηήησλ ηνπο. Ίζσο ν θαηαιπηηθφο παξάγνληαο απηήο ηεο απφιπηεο ζχκπιεπζεο λα έρεη ηελ εξκελεία ηεο ζηνλ απφ πάληα ξεαιηζηηθφ θαη πξαθηηθφ κπαιφ ηεο Νηφξαο. Οη δνπιεηέο ηνπο είραλ πάεη θαιά θαη ε θξίζε πνπ θαηλφηαλ λα έξρεηαη θαιπάδνληαο ζην επάγγεικά ηνπο εχξηζθε λα έρνπλ θάλεη ηελ αζθαιή εθείλε ζπζζψξεπζε. ΋ρη, δελ θηλδπλεχνπλ. Δ κφλε επρή είλαη λα έρνπλ ηελ πγεία ηνπο. 147

47. Τν θιείζηκν Δ Υξπζνχια έδεζε φιεο απηέο ηηο δεθαεηίεο ηελ πξνζσπηθή ηεο πεξηπέηεηα, αιιά θαη ζην επξχηεξν πεξηβάιινλ παξαθνινχζεζε απφ θνληά ηα ζπκβάληα ηνπ ηφπνπ ηεο. Αελ κπνξνχζε λα ηζρπξηζηεί φηη είρε εκπινθή ζηα γεγνλφηα, αιιά απηή ε απφζηαζε ίζσο ηε βνεζνχζε γηα κηα πην αληηθεηκεληθή πξνζέγγηζε ησλ πξαγκάησλ θαη κηα θαιχηεξε θαηαζηάιαμε ησλ ζπκπεξαζκάησλ. Πξέπεη λα ην παξαδερηνχκε φηη νη ζπκπάζεηεο, νη ζπκκεηνρέο, ηα πάζε, νη δεζκεχζεηο, ν θαλαηηζκφο ρσξίο λα ην ζέιεηο ζε επεξεάδνπλ θαη εηζάγνπλ ζηε θξίζε ζνπ ππνθεηκεληθφ ζηνηρεία. Ώιιά δελ γίλεηαη θαη δηαθνξεηηθά. Ώπηφ αο ην πάξνπκε απηφ σο δεδνκέλν. Έηζη πνηέ δελ ζα ηζρπξηζηεί πσο θαηέρεη ηελ απφιπηε αιήζεηα ΋ρη! Σν κφλν πνπ κπνξεί λα θαηαζέζεη είλαη ε δηθή ηεο αιήζεηα. Πφζν φκνξθν θαη ζπγρξφλσο αλαθνπθηζηηθφ είλαη γηα έλαλ άλζξσπν λα αγαπά θαη λα δεη επηπρηζκέλα κε ηελ νηθνγέλεηά ηνπ. Να ζέβεηαη ηνπο πξνπάηνξεο ηνπ, λα θάλεη απνγφλνπο θαη λα επηηειεί ην θαζήθνλ ηνπ γηα απηνχο. Πφζν απαξαίηεην είλαη λα αγαπά θαλείο ηνλ ηφπν ηνπ, ηα ρψκαηα, πνπ ηνλ έζξεςαλ θαη ηνπ έδσζαλ ηηο πξψηεο εηθφλεο ηεο δσήο. Βίλαη ηφζν αλζξψπηλν λ’ αγαπάο ηνπο γείηνλέο ζνπ θαη λα ελδηαθέξεζαη γηα ηελ επηπρία ηνπο. Βπηπξνζζέησο πφζν ρξήζηκν θαη πξψηεο πξνηεξαηφηεηαο θαζήθνλ είλαη λα πξνζπαζεί ν θαζέλαο λα γίλεη θαιχηεξνο πεξηνξίδνληαο θαηά ην δπλαηφλ ηα ειαηηψκαηα ηνπ θαη λα θαιιηεξγεί ηηο ζεηηθέο πιεπξέο ηνπ ραξαθηήξα ηνπ. Να επηδηψθεη ηε γλψζε θαη δηαξθψο λα δηεπξχλεη ηνπο νξίδνληέο ηνπ. Να είλαη ζπγθαηαβαηηθφο, αιιά φρη αδηάθνξνο, ζηα ειαηηψκαηα ηνπ δηπιαλνχ ηνπ θαη λα κελ ηξέθεη ςεπδαηζζήζεηο φηη φια είλαη ζέκα θαιψλ πξνζέζεσλ. ΋ρη! Βίλαη παξάμελν ηειηθψο πιάζκα ν άλζξσπνο! Αηαζέηεη κηα κεγάιε βεληάιηα πιενλεθηεκάησλ, κε αμηνπξφζερηεο αξεηέο, κε ηεξάζηηεο δπλαηφηεηεο ιφγσ ηεο έιινγεο ηθαλφηεηάο ηνπ, πνπ ε πνξεία ηνπ ρξφλνπ ηνλ έθαλε θπξίαξρν νλ ζηελ θχζε. Μπνξεί λα θαηέρεη δπλαηά

148

αηζζήκαηα αγάπεο θαη αιιειεγγχεο γηα ηνλ ζπλάλζξσπφ ηνπ αιιά ζπγρξφλσο εκθαλίδεη θαη κε κηα ζεηξά έκθπηα ειαηηψκαηα θαη αδπλακίεο. Οη θαθέο πιεπξέο ηνπ αλζξψπνπ φκσο είλαη απηέο πνπ ηειηθά θαζνξίδνπλ ζε κεγαιχηεξν πνζνζηφ ηηο ηζηνξηθέο εμειίμεηο. Οη λφκνη, νη πεξηνξηζκνί, νη έγλνηεο κηαο θνηλσλίαο, νη πξνβιεπφκελεο πνηλέο θαη ηηκσξίεο γηα κηα αθνινπζία πξάμεσλ θαη ζπκπεξηθνξψλ, είλαη κηα απφ ηηο θχξηεο απαζρνιήζεηο κηαο νξγαλσκέλεο θνηλφηεηαο θαη θπξίσο είλαη απνηξεπηηθνί ηνπ θαθνχ. Δ ηηκσξία γηα ην θαθφ πιεηνςεθεί θαηά θξάηνο ηνπ επαίλνπ γηα ην νπνηνδήπνηε θαιφ. Έλα απφ ηα ρεηξφηεξα θαη ζπρλά εθκαληδφκελα ζηελ ηζηνξία ειαηηψκαηα ηνπ αλζξψπνπ είλαη ε πιενλεμία. Ο άλζξσπνο εχθνια γίλεηαη άπιεζην θαη αρφξηαγν πιάζκα. Αελ ηθαλνπνηείηαη κε απηά πνπ ήδε θαηέρεη. Θέιεη αδηαθφπσο θη άιια θαη ηδηαηηέξσο απηά πνπ βιέπεη λα έρεη ν δηπιαλφο ή ν απέλαληη ηνπ. Δ δήιεηα θαη ε ζπλεπαγφκελε δηάζεζε δηαξπαγήο είλαη ε γελεζηνπξγφο αηηία ησλ δηαηξέζεσλ, ησλ δξακάησλ θαη θαη’ επέθηαζε ησλ πνιέκσλ, πνπ εθξήγλπληαη ιφγσ απηψλ ησλ δηαηξέζεσλ. Δ αλζξψπηλε ηζηνξία, δίπια ζην έπνο ησλ αλαθαιχςεσλ θαη εθεπξέζεσλ πνπ βειηίσζαλ ηηο ζπλζήθεο ηεο δσήο ηνπ αλζξψπνπ, έρεη ζπγρξφλσο ζην παζεηηθφ ηεο θαη κηα αιπζίδα ζθαγψλ, αθαληζκψλ θαη ιεειαζηψλ. Κάπνηνη ηζρπξίδνληαη φηη φια απηά ηα αξλεηηθά ραξαθηεξηζηηθά κπνξνχλ λα μεπεξαζηνχλ, αλ επηθξαηήζεη ε «θαιή ζέιεζε» απφ φινπο. Πηζηεχνπλ φηη κπνξεί λα δεκηνπξγεζεί κηα παγθφζκηα θνηλφηεηα ρσξίο πνιέκνπο, ρσξίο δηελέμεηο θαη δξάκαηα. Έλαο κφληκα εηξεληθφο θφζκνο, ρσξίο πνιέκνπο θαη αίκαηα. Εζρπξίδνληαη αθφκα φηη ζηε Γε κπνξεί λα επηθξαηήζεη κηα δηαξθήο εηξήλε, πνπ θπζηθή ζπλέπεηά ηεο ζα είλαη θαη ε δηαξθήο πξφνδνο. Γηα ηελ πξνεηνηκαζία θαη ηελ νηθνδφκεζε κηαο ηέηνηαο θνηλσλίαο έρνπλ δηαηππσζεί αμηνζαχκαζηα κνληέια ηδαληθήο νξγάλσζεο νπηνπηθψλ θνηλσληψλ, πνπ ε αθεξεκέλε θαη θαινπξναίξεηε αλάγλσζή ηνπο κπνξεί λα εκπλεχζεη αηζζήκαηα αηζηνδνμίαο γηα ην κέιινλ θαη λα δεκηνπξγήζεη ηελ ςεπδαίζζεζε ηεο επεξρφκελεο ιχηξσζεο Σν ζχλδξν149

κν ηνπ επεξρφκελνπ Μεζζία είλαη κηα απφ ηηο θαιχηεξεο εκπλεχζεηο παξεγνξηάο θαη ειπίδαο γηα ηε ζπλέρηζε ηεο δσήο. Έλα θαιφ παπζίπνλν ζηελ αγσλία, έλα θίλεηξν ππνκνλήο θη αλακνλήο ησλ θαιχηεξσλ εκεξψλ. ΋ια φκσο απηά ηα κνληέια έρνπλ έλα εγγελέο ειάηησκα. Οη νπηνπηθέο θνηλσλίεο πνπ νξακαηίζηεθαλ θάπνηνη ζα απαξηίδνληαη απφ ηα αλζξψπηλα πιάζκαηα, πνπ είλαη ζεκαδεκέλα κε αλεμίηειν ηξφπν απφ ηα έκθπηά ειαηηψκαηά ηνπο. Οη ηδαληθέο θνηλσλίεο έρνπλ έλα ζηνηρεηψδεο πξναπαηηνχκελν. Πξνυπνζέηνπλ θαη ηδαληθά αλζξψπηλα φληα. ΋κσο απηφ ην είδνο είλαη ζπαληφηαην, γηα λα κελ πσ αλχπαξθην, ζηε θχζε. Έηζη ε επίθιεζε ησλ ηδαληθψλ κεηαζρεκαηηζκψλ ίζσο κπνξεί λα απνηειεί δηθαηνινγία, κηαο χπνπηεο θαη άλνκεο επηδίσμεο, πξνπέηαζκα θαπλνχ γηα κειινληηθή εμαπάηεζε, ζίγνπξν θξηηήξην αξλεηηθήο αμηνιφγεζεο γηα ηνπο πξνλνεηηθνχο θξηηέο ησλ κειιφλησλ λα ζπκβνχλ. Βλψ φκσο ε θνηλσλία κεηαθέξεη ην άρζνο απηνχ ηνπ πξνπαηνξηθνχ ακαξηήκαηνο δελ είλαη θαη φια ηφζν αξλεηηθά θαη εθ ησλ πξνηέξσλ θαζνξηζκέλα. Τπάξρεη ρψξνο θαη άθζνλε δπλαηφηεηα ζε αξθεηνχο ηνκείο λα ππάξμνπλ βειηησηηθέο θηλήζεηο, θαιχηεξεο ηαθηνπνηήζεηο κε ζθνπφ ηνλ πεξηνξηζκφ ηνπ φγθνπ ησλ αξλεηηθψλ ζπλεπεηψλ. Βδψ έγθεηηαη ε ηθαλφηεηα, αιιά θαη ην θαζήθνλ ησλ εγεηηθψλ νκάδσλ: Να επηβάιινπλ ζηελ νξγαλσκέλε θνηλσλία ηνπο φξνπο εθείλνπο, πνπ ζα πεξηνξίδνπλ - θαηά ην δπλαηφλ - ην θαθφ, ζα ελζαξξχλνπλ ην θαιφ θαη αθφκα πεξηζζφηεξν θαη ρξεζηκφηεξν, ζα ην επηβξαβεχνπλ, φπνηε θαη εάλ απηφ εθδειψλεηαη θαη παξαηεξείηαη, δεκηνπξγψληαο πξνσζεηηθά θίλεηξα γη’ απηφ ην ζηφρν. Βδψ είλαη θη ν απμεκέλνο ξφινο ησλ εγεηψλ πνπ ζα κπνξνχζαλ κε ηα πξφηππα ηεο πξνζσπηθήο ηνπο δσήο λα απνηειέζνπλ πεξηπηψζεηο παξαδεηγκαηηζκνχ θαη έκπλεπζεο γηα θάπνηνπο ηξίηνπο. Σα βαζηθά ζηνηρεία ηεο θνηλσλίαο ζα ζπλερίδνπλ λα ππάξρνπλ ζην δηελεθέο. Μέζα ζην ζχλνιν ησλ αλζξψπσλ ζα ζπλαληάο νιφθιεξε ηε γθάκα θαη πνηθηιία ησλ ραξαθηήξσλ, πνπ πιεζψξα επεηζφδηα ηνπ παξειζφληνο έρνπλ επαλεηιεκκέλσο ηζηνξηθά θαηαγξάςεη. Θα επαλαιεθζνχλ νη αληαγσληζκνί, νη πφιεκνη θαη ηα δξάκαηα. Ώιιά φρη 150

κφλν απηά. Αίπια ηνπο θαη ζπγρξφλσο ζα ζπλαληήζεηο ην αλζξψπηλν κεγαιείν, ηνλ εξσηζκφ θάπνησλ γηα ηελ θνηλή επηπρία, ηε κεγαινζχλε, ηελ αιιειεγγχε. Ώπηφο είλαη ν αληηθαηηθφο θφζκνο καο. Ώο ην δερηνχκε! Βίλαη καηαηνπνλία ε άξλεζε παξαδνρήο απηνχ ηνπ λνκνηειεηαθνχ δεδνκέλνπ. Απζηπρψο ε αλζξψπηλε θχζε είλαη ηέηνηα πνπ δελ παξαδεηγκαηίδεηαη απφ ηηο εκπεηξίεο θαη ηα δπζηπρήκαηα ησλ άιισλ. Πεξίεξγε θη εγσηζηηθή, φπσο είλαη, ζέιεη ην πξνζσπηθφ κεξίδην ζ’ απηά. Ώπαηηεί λα δήζεη ηδίνηο φκκαζη, πάλσ ζην πεηζί ηεο, ηε δηθή ηεο πεξηπέηεηα. Με άιια ιφγηα ε εκπεηξία δε κεηαβηβάδεηαη, απιψο βηψλεηαη. Βίλαη θάηη πνπ ην παξαηεξείο γχξσ ζνπ, λα επαλαιακβάλεηαη ζπλερψο θαη άξα πξέπεη λα δερηείο θαη λα ην ζεβαζηείο. Δ δηθή κνπ ζεκεξηλή άπνςε - πνπ δπζηπρψο ζηε δηάξθεηα ηεο δσήο κνπ δελ ηήξεζα, αιιά κε ην δηάβα ηνπ ρξφλνπ ηελ απνδέρζεθα σο ζσζηή - είλαη λα κελ αθήλεζαη κνλφπιεπξα θη νινθιεξσηηθά ζε κηα επηδίσμε, ζ’ έλα ζθνπφ, ζε κηα ηδενινγία, ζ’ έλαλ έξσηα ή ζε φ,ηη άιιν ζνπ ηπραίλεη ζηελ πνξεία ηεο δσήο. Οη απνθιεηζηηθφηεηεο είλαη πέπιν πεξηνξηζκνχ, δέζκεπζε αλαζηνιήο ησλ άπεηξσλ ελδερνκέλσλ, κνλνδξφκεζε κέζα ζηνλ άπιεην ειεχζεξν ρψξν. Βίλαη θαιφ λα πξνλνείο εγθαίξσο - θη ίζσο δελ είλαη ηφζν δχζθνιν λα ην πεηχρεηο - αλ έλα κέξνο ηνπ εαπηνχ ζνπ ην θξαηάο απέμσ, ζαλ κπζηηθφ πνιχηηκν ζεζαπξφ. Έλα ζεζαπξφ πνπ δελ ηνλ κνηξάδεζαη κε θαλέλαλ, πνπ ηνλ θπιάο ζαλ θξπθή εξσκέλε κφλν θη απνθιεηζηηθά γηα ζέλα. Να απνηειεί ηελ θαηαθπγή ζνπ ζηηο δπζθνιίεο θαη η’ αδηέμνδα πνπ ζπρλά αηζζάλεζαη φηη θηάλεηο, λα είλαη ν ηφπνο φπνπ κπνξείο λα ζπλνκηιείο ελψπηνο ελσπίσ καδί ηνπ, λα έρεηο ηε δπλαηφηεηα λα θνηηάο «απ’ έμσ» ηα πξάγκαηα, ζαλ ηξίηνο παξαηεξεηήο θη φρη σο πξσηαγσληζηήο ή απιψο ζπκκέηνρνο. Γηα λα κπνξείο λα θξίλεηο, λα δπγηάδεηο, λα ηνπνζεηείο ηνλ εαπηφ ζνπ ζηε ζέζε ηνπ ζπλεγφξνπ ηνπ δηαβφινπ, λα βάδεηο δχζθνια εξσηήκαηα θαη λα πξνζπαζείο ρσξίο αλαζηνιέο, λα ςάρλεηο γη απαληήζεηο.. Ο θαζέλαο καο είλαη επηξξεπήο ζηελ απνθιεηζηηθή αθνζίσζε ζε θάηη πνπ ζε κηα θάζε αγάπεζε, ζπκθψλεζε θη έδσζε ηα πάληα. Έρεη 151

ηελ πξνδηάζεζε εχθνια λα γίλεηαη νπαδφο θαη ηφηε κε ην θαλαηηζκφ πνπ απηφκαηα πξνθχπηεη, πεξηνξίδεη ηνλ νπηηθφ ηνπ νξίδνληα. Σφηε παχεη λα ζθέπηεηαη θξηηηθά, λα βιέπεη ηνπο ελδερφκελνπο ελαιιαθηηθνχο δξφκνπο θαη λα παξάγεη ην θαηλνχξην. ΋ηαλ δίλεζαη νινζρεξψο ζε θάηη ην κφλν πνπ κπνξείο είλαη λα αλαδεηάο ηξφπνπο γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε απηνχ ηνπ ζπγθπξηαθνχ ζθνπνχ. ΋κσο ζην θφζκν ππάξρνπλ άπεηξεο δπλαηφηεηεο, ρηιηάδεο ελδηαθέξνληα, κπξηάδεο ελαιιαθηηθέο ιχζεηο θη ελδερφκελα Γηαηί εζχ λα δαπαλάζαη κφλν ζ’ έλα ζθνπφ; Ο θφζκνο έρεη κηα δηάζηαζε; Πξνθαλψο φρη! Γηαηί ινηπφλ λα δεζκεχεζαη ηφηε ζηε κία θαη κνλαδηθή; Βγψ απηφ ζα έθαλα ζηελ θαληαζηηθή πεξίπησζε ε δσή λα άξρηδε πάιη απ’ ηελ αξρή. Πνηα είλαη ηα θαζήθνληα ελφο ζπλεπνχο κέινπο ηεο θνηλσλίαο ζήκεξα; Δ ηειηθά ζεηηθή ζπκβνιή ηνπ κέζα ζ’ απηήλ. Πξψηνλ κε ην πξνζσπηθφ ππφδεηγκα ηεο δσήο ηνπ, θαη δεχηεξνλ κε ηε γεληθφηεξε ζπκκεηνρή ηνπ ζηνλ πξνβιεκαηηζκφ γηα ηε βειηίσζε ησλ θαζηεξσκέλσλ ζεζκψλ, ηνλ θαιχηεξν έιεγρν ησλ αξλεηηθψλ ζπκπεξηθνξψλ. Κξηηήξην αμηνιφγεζεο ελφο κέινπο ηεο θνηλσλίαο είλαη ζην πέξαζκα ηνπ απφ απηή ηε δσή λα έρεη ζπλεηζθέξεη θάηη πεξηζζφηεξν απφ φ,ηη απηή ε θνηλσλία ηνπ πξφζθεξε άκεζα ή έκκεζα ζ’ φιε ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπ. Βθείλν πνπ έρεη ηειηθψο ζεκαζία είλαη ν απνινγηζκφο απηφο λα είλαη ηειηθψο ζεηηθφο. Ώλ απηφ γίλεη ραξαθηεξηζηηθφ ησλ πεξηζζνηέξσλ ηφηε θαη ην γεληθφ ηζνδχγην ζα είλαη ζεηηθφ κε ζπλέπεηα ηε βειηίσζε ηεο δσήο καο.

152