ΠΕΡΙΟ∆ΟΝΤΙΚΗ ΝΟΣΟΣ & ΚΑΡ∆ΙΑΓΓΕΙΑΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Η περιοδοντική θεραπεία µπορεί να µειώσει τους δείκτες της φλεγµονής στον οργανισµό, οι οποίοι αποδεδειγµένα σχετίζονται µε την δυσλειτουργία των αγγείων.
Άρθρο του εµφυτευµατολόγου
Φώτη Λατίνου
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες γίνονται πολλές έρευνες που έχουν ως στόχο την διερεύνηση της σχέσης της περιοδοντικής νόσου µε τα καρδιαγγειακά νοσήµατα όπως είναι η αρτηριακή αθηροσκλήρωση, το έµφραγµα του µυοκαρδίου και το εγκεφαλικό επεισόδιο. Τα καρδιαγγειακά νοσήµατα είναι η υπ’αριθµόν ένα αιτία θανάτου παγκοσµίως. Η περιοδοντική νόσος είναι η υπ’αριθµόν ένα αιτία απώλειας των δοντιών στις ανεπτυγµένες κοινωνίες. Σύµφωνα µε ορισµένους ερευνητές ασθενείς µε περιοδοντίτιδα έχουν 25% αυξηµένο κίνδυνο να παρουσιάσουν καρδιαγγειακή
Η περιοδοντική νόσος µπορεί να προκαλέσει παθολογικές αλλαγές στα αιµοφόρα αγγεία και να δράσει ως πρόδροµος της αθηροσκλήρωσης σε ευπαθείς οµάδες του πληθυσµού. νόσο. Επίσης έχει διαπιστωθεί ότι η στοµατική υγεία ασθενών µε οξύ έµφραγµα του µυοκαρδίου είναι σηµαντικά χειρότερη σε σχέση µε υγιείς ανθρώπους. Η περιοδοντική νόσος µπορεί να προκαλέσει παθολογικές αλλαγές στα αιµοφόρα αγγεία και να δράσει ως πρόδροµος της αθηροσκλήρωσης σε ευπαθείς οµάδες του πληθυσµού. Σύµφωνα µε την Αµερικανική Ακαδηµία Καρδιολογίας και την Αµερικανική Ακαδηµία Περιοδοντολογίας, η περιοδοντίτιδα αυξάνει τον κίνδυνο δηµιουργίας αθηρωµατικών πλακών στα αγγεία κατά 30%.
Με τον όρο αθηροσκλήρωση αναφερόµαστε στην ανάπτυξη αθηρωµατικών πλακών στην εσωτερική επιφάνεια των αρτηριών (ενδοθήλιο) σε συνδυασµό µε την σκλήρυνση και απώλεια της ελαστικότητας του τοιχώµατος των αγγείων. Οι αθηρωµατικές πλάκες προκαλούν στένωση ή και απόφραξη του αυλού των αρτηριών, συνάθροιση και συγκόλληση των αιµοπεταλίων οδηγώντας σε σχηµατισµό θρόµβου. Οι θρόµβοι µπορεί να αποκολληθούν από τα τοιχώµατα των αγγείων, να µεταναστεύσουν µέσω της αιµατικής κυκλοφορίας και να φτάσουν στην καρδιά δηµιουργώντας
ισχαιµικό επεισόδιο, ή στον εγκέφαλο προκαλώντας εγκεφαλικό επεισόδιο. Η αθηροσκλήρωση είναι η βασική αιτία εµφάνισης των καρδιαγγειακών νόσων. Είναι µία φλεγµονώδης νόσος όπου µία αρχική βλάβη στο ενδοθήλιο των αγγείων οδηγεί σε χρόνια φλεγµονώδη νόσο. Υπάρχουν πάρα πολλές µελέτες που τεκµηριώνουν τον ρόλο των παραγόντων της φλεγµονής στην αθηροσκλήρωση των αγγείων. Αυτοί οι παράγοντες ( c-αντιδρώσα πρωτεΐνη, ινοδωγόνο κ.α.) είναι αυξηµένοι στο αίµα και αποτελούν δείκτες της φλεγµονής και της αθηροσκλήρωσης. Η περιοδοντίτιδα είναι και αυτή µία χρόνια φλεγµονώδης νόσος η οποία οφείλεται κυρίως σε gram(-) βακτήρια. Είναι σοβαρής µορφής µόλυνση που προσβάλει τα ούλα και τους ιστούς γύρω από τα δόντια προκαλώντας την καταστροφή τους.
Χαρακτηρίζεται από την φλεγµονή (κόκκινα πρησµένα ούλα που µατώνουν εύκολα), την περιστασιακή βακτηριαιµία( είσοδο των µικροβίων στο αίµα), µία ισχυρή ανοσολογική απάντηση του οργανισµού και απώλεια του συνδετικού ιστού και του οστού γύρω από τα δόντια. Εάν µείνει αθεράπευτη, η καταστροφή των περιοδοντικών ιστών είναι τέτοιου βαθµού που οδηγεί σε απώλεια των δοντιών.
Υπάρχουν πολλές µελέτες, κυρίως επιδηµιολογικές, οι οποίες παρουσιάζουν στατιστικές σχέσεις ανάµεσα στην περιοδοντίτιδα και τα καρδιαγγειακά νοσήµατα. Ασθενείς που πάσχουν από περιοδοντίτιδα εµφανίζουν 2 έως 7 φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρδιαγγειακή νόσο. Ωστόσο αν αναλύσουµε αυτά τα αποτελέσµατα εκτενώς, η σχέση αυτή δεν αποδεικνύεται τόσο ισχυρή όσο πιστεύεται.
φλεγµονής (c-αντιδρώσα πρωτεϊνη, ινοδωγόνο, κυτοκίνες κ.α.) . Από κλινικές µελέτες διαπιστώθηκε ότι η περιοδοντική θεραπεία είναι δυνατόν να µειώσει τα επίπεδα αυτών των παραγόντων της φλεγµονής στο αίµα. Πολλοί ερευνητές έχουν δείξει ότι τα βακτηρίδια που ανιχνεύονται στην στοµατική κοιλότητα ασθενών µε περιοδοντίτιδα είναι ίδια µε εκείνα που ανευρίσκονται σε αθηρωµατικές πλάκες στεφανιαίων αγγείων σε ασθενείς µε αθηροσκλήρωση. ∆εν έχει αποδειχτεί µία άµεση αιτιολογική σχέση ανάµεσα στις δύο αυτές χρόνιες ασθένειες, δηλαδή όσοι πάσχουν από περιοδοντίτιδα δεν θα αναπτύξουν και αθηροσκλήρωση των αγγείων. Ωστόσο οι έρευνες δείχνουν ότι η περιοδοντική νόσος αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εξέλιξη και εµφάνιση των καρδιαγγειακών νοσηµάτων . Οι δύο αυτές ασθένειες µοιράζονται τους ίδιους παράγοντες κινδύνου οι οποίοι είναι το κάπνισµα, η ηλικία, το φύλο, το κοινωνικοοικονοµικό επίπεδο, το στρες, οι µεταβολικοί παράγοντες.
Αντικείµενο πολλών ερευνών είναι η υπόθεση ότι η µέτρια και προχωρηµένη περιοδοντίτιδα αυξάνουν τα επίπεδα της συστηµατικής φλεγµονής στον οργανισµό. Υποστηρίζεται ότι η µακροχρόνια και συνεχής έκθεση στα παθογόνα βακτηρίδια του στόµατος και τις τοξίνες που αυτά παράγουν οδηγούν σε ενεργοποίηση του ανοσολογικού µηχανισµού του οργανισµού η οποία σε συνδυασµό και µε άλλους παράγοντες µπορεί να προάγει την αρτηριακή αθηρωγένεση που οδηγεί στην καρδιαγγειακή νόσο.
Σε µία έρευνα βρέθηκε ότι το 55% των ασθενών µε περιοδοντίτιδα ήταν πάνω από 60 χρονών και είχαν διαγνωσθεί µε αθηροσκλήρωση ή υπήρχε ιστορικό µε καρδιακή προσβολή.
Υπάρχουν ενδείξεις που επιβεβαιώνουν αυτή την υπόθεση. Με την εξέλιξη της περιοδοντίτιδας τα ούλα αποκολλώνται από τα δόντια, το οστό καταστρέφεται και σχηµατίζονται θύλακοι µέσω των οποίων τα µικρόβια και οι τοξίνες που παράγουν αυτά είναι δυνατό να εισέλθουν στην αιµατική κυκλοφορία (µικροβιαιµία) και να προκαλέσουν αποµακρυσµένες εστιακές λοιµώξεις.
Έτσι αυτό που πρέπει να αποσαφηνιστεί είναι ο µηχανισµός µέσω του οποίου η µόλυνση των ούλων επηρεάζει την γενική υγεία και ειδικότερα την καρδιαγγειακή νόσο.
Πρόσφατα ερευνητικά δεδοµένα ενισχύουν την υπόθεση αυτή από το γεγονός ότι ασθενείς µε περιοδοντίτιδα έχουν αυξηµένα επίπεδα στο αίµα των διαµεσολαβητών της
Το γεγονός αυτό καταδεικνύει ότι πιθανότατα ασθενείς που εµφανίζουν την µία νόσο, να εµφανίζουν και κάποιο ρίσκο και για την άλλη.
Συγκεκριµένα ανιχνεύτηκε σε αθηρωµατικές πλάκες καρωτίδων και στεφανιαίων αγγείων το DNA ενός από τους πιο σηµαντικούς παθογόνους µικροργανισµούς που προκαλούν περιοδοντική νόσο σε ποσοστό 50%. Επίσης έχει διαπιστωθεί ότι το πάχος του τοιχώµατος της καρωτίδας το οποίο αντιπροσωπεύει και τον βαθµό αθηροσκλήρωσης στην αρτηρία αυτή, αυξάνεται µε την εξέλιξη της περιοδοντικής νόσου. Τα µέχρι στιγµής δεδοµένα υποδεικνύουν ότι η µέτρια και προχωρηµένη περιοδοντίτιδα συσχετίζεται µε την ενδοθηλιακή δυσλειτουργία των αγγείων και µε την αύξηση των κινδύνων εµφάνισης αθηροσκλήρωσης και καρδιαγγειακών νοσηµάτων πιθανώς µέσω της αύξησης του φλεγµονώδους και µικροβιακού φορτίου στα ευπαθή άτοµα. Τελευταία οι επιστήµονες ανακάλυψαν µία γενετική σχέση ανάµεσα στις δύο ασθένειες. Ανακαλύφθηκε µία γενετική παραλλαγή στο χρωµόσωµα 9 µε την οποία συνδέονται οι δύο ασθένειες. Ο ∆ρ. Arne Schaefer από το ινστιτούτο κλινικής µοριακής βιολογίας στο πανεπιστήµιο του Kiel στην Γερµανία είπε το εξής : Τώρα γνωρίζουµε ότι υπάρχει µία ισχυρή
γενετική βάση και οι ασθενείς µε περιοδοντίτιδα πρέπει να προσπαθούν να µειώσουν τους παράγοντες κινδύνου και να λαµβάνουν µέτρα σε πρώϊµο στάδιο.
έχουν κάποια καρδιαγγειακή πάθηση και λαµβάνουν θεραπεία για αυτή, είναι επιβεβληµένο να διατηρούν υψηλό επίπεδο στοµατικής υγιεινής και να προσέρχονται για check-up στον οδοντίατρο κάθε 6 µήνες.
Συµπερασµατικά θα λέγαµε ότι παρά το γεγονός ότι δεν έχει ακόµη αποδειχθεί µία άµεση αιτιολογική σχέση ανάµεσα στις δύο καταστάσεις, οι ενδείξεις που συνδέουν την περιοδοντική νόσο µε τα καρδιαγγειακά νοσήµατα είναι συνεχώς αυξανόµενες.
Ασθενείς µε µέτρια ή προχωρηµένη περιοδοντίτιδα θα πρέπει να ενηµερώνονται από τον οδοντίατρο ότι µπορεί να βρίσκονται σε αυξηµένο ρίσκο για αθηροσκλήρωση.
Το γεγονός αυτό καταδεικνύει και τον ρόλο που πρέπει να παίζει η σωστή στοµατική υγιεινή και η πρόληψη, στις ευπαθείς οµάδες. Έτσι όσοι ασθενείς γνωρίζουν ότι
Ασθενείς µε περιοδοντίτιδα που έχουν τουλάχιστον ένα γνωστό παράγοντα κινδύνου όπως κάπνισµα, οικογενειακό ιστορικό, αυξηµένη χοληστερίνη, σακχαρώδη δια-
βήτη, υπέρταση, θα πρέπει να επισκεφτούν τον καρδιολόγο τους για ιατρική αξιολόγηση. Η περιοδοντική θεραπεία µπορεί να µειώσει τους δείκτες της φλεγµονής στον οργανισµό, οι οποίοι αποδεδειγµένα σχετίζονται µε την δυσλειτουργία των αγγείων. Επιπρόσθετα βελτιώνοντας την στοµατική υγεία των ασθενών, µειώνεται και η επιβάρυνση της χρόνιας συστηµατικής φλεγµονής. Έτσι η εξάλειψη των φλεγµονών στο στόµα µπορούν να βελτιώσουν την γενική υγεία και να συµβάλλει στην µείωση των καρδιαγγειακών νόσων.