Μες στο δάσος περπατώ και τον κόσμο κατακτώ
Υλοποίηση προγράμματος στο πλαίσιο της θεματικής ομπρέλας Ολοήμερο Ν/γείο Αερ. Αράξου Υπεύθυνοι προγράμματος Πούλου Δήμητρα Γιαννιώτα Αναστασία
Περιγραφή του προγράμματος Είναι ένα πρόγραμμα που υλοποιήθηκε καθ΄όλη τη διάρκεια της χρονιάς στο πλαίσιο της θεματικής ομπρέλας με θέμα το δάσος και με το οποίο συνδέσαμε όλες τις θεματικές ενότητες που προγραμματίσαμε και υλοποιήσαμε στην τάξη.
Σκοπός Μέσα από μια διεπιστημονική και διαθεματική μελέτη να συνειδητοποιήσουν τα παιδιά τη σχέση του ανθρώπου με το φυσικό και το κοινωνικό περιβάλλον, να ευαισθητοποιηθούν για τα προβλήματα που συνδέονται με αυτό και να δραστηριοποιηθούν ώστε να συμβάλουν στην αντιμετώπισή τους Γενικοί στόχοι • • • • • • • •
Να κατανοήσουν την αλληλεπίδραση του ανθρώπου με το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον Να συσχετίσουν αρχές και έννοιες των Φυσικών επιστημών με την καθημερινή πραγματικότητα Να εξοικειωθούν με διαδικασίες και κριτήρια επιστημονικής μεθοδολογίας Να αντιλαμβάνονται τη φύση μέσα από όλες τις αισθήσεις Να αξιοποιούν τη σημειολογία της φύσης να σέβονται και να προστατεύουν κάθε μορφή ζωής Να αντιληφθούν ορισμένες αξίες που αφορούν τα ζητήματα υγείας και να εφαρμόζουν τις σχετικές αρχές Να αναπτύξουν αυτοεκτίμηση
Αυτό το θέμα επιλέχτηκε γιατί σε πολύ κοντινή απόσταση από το σχολείο μας βρίσκεται το δάσος της Στροφυλιάς, ένα μέρος που όλα σχεδόν τα παιδιά γνώριζαν ή και είχαν επισκεφτεί. Η αφορμή για την έναρξη του προγράμματος δόθηκε από την επίσκεψη ενός σαλιγκαριού στο σχολείο μας. Στην ερώτηση ενός παιδιού από πού να ήρθε αυτό το σαλιγκάρι κάποιο απάντησε πως το έσκασε από το δάσος. Μια απάντηση που εκμεταλλεύτηκα για να ξεκινήσουμε. Τα ρώτησα τί είναι το δάσος και αν έχουμε κάποιο εδώ κοντά ώστε να μπορέσει να έρθει το σαλιγκάρι και έτσι έγινε η πρώτη καταγραφή των γνώσεων που είχαν τα παιδιά για το δάσος Τα δέντρα είναι πολύ μεγάλα Δεν έχει σπίτια Έχει πολλά δέντρα Το δάσος Ζουν πολλά ζώα
Καίγονται , το δείχνει η τηλεόραση
Είναι ψηλά στα βουνά, εκεί που πάμε για μπάνιο είναι δάσος αλλά δεν είναι κανονικό
Προετοιμασία της τάξης
• • • •
Μόνιμα στην τάξη ήταν αναρτημένες εικόνες του δάσους που σχετίζονταν με τη θεματική ενότητα που υλοποιούσαμε Πίνακας αναφοράς και παρουσιολόγιο με θέμα το δάσος Το ημερολόγιο είχε σαν θέμα του το δάσος με κάποια ζωάκια που ζουν εκεί Τα παιδιά χωρίστηκαν σε ομάδες με ονόματα ζώων του δάσους
Πίνακας αναφοράς ονομάτων
Οι θεματικές ενότητες που θα υλοποιηθούν κάτω από τη θεματική ομπρέλα του δάσους «Μες στο δάσος περπατώ και τον κόσμο κατακτώ»
• • • • • • • • • • • • • • • • •
Το δάσος τις 4 εποχές Οικογένεια 28η Οκτωβρίου / 25η Μαρτίου Τα χρώματα του δάσους Ο Κύκλος του νερού Χωροχρονικές έννοιες Χριστούγεννα Καιρός και καιρικά φαινόμενα Τήξη –πήξη Φως –σκιά Τα δέντρα του δάσους /φυτά Το Σώμα μου /διατροφή Γνωρίζω το δάσος μέσα από τις αισθήσεις μου Συναισθήματα Τα ζώα του δάσους, της ζούγκλας, κατοικίδια Τα έντομα Συμμετρία στο δάσος
• • • • • • • • • •
Απόκριες στο δάσος Μέτρηση μήκους -ύψους Τα δάση του κόσμου και οι άνθρωποι που ζουν σε αυτά Τα επαγγέλματα Το δάσος της Στροφυλιάς Η προσφορά του δάσους Τα δάση απειλούνται/προστασία των δασών Πάσχα Ανακύκλωση ( γυαλί –χαρτί) Από τον ποταμό στη θάλασσα
Πώς οι θεματικές ενότητες που υλοποιήθηκαν συνδέθηκαν και εντάχθηκαν κάτω από τη θεματική ομπρέλα του δάσους το δάσος ενδείκνυται για παραμύθια. Πολλές φορές κάναμε εισαγωγή ενός θέματος είτε με αυτοσχέδια παραμύθια- ιστορίες είτε εκμεταλλευόμενοι κάποια παραδοσιακά παραμύθια
•
«Το δάσος τις 4 εποχές»
Εισάγουμε το θέμα με τον προβληματισμό: Πως νομίζετε ότι θα είναι το δάσος αν το επισκεφτούμε τώρα το Φθινόπωρο/Χειμώνα / Άνοιξη /Καλοκαίρι;
«Οικογένεια» •
•
εισάγουμε αρχικά το θέμα με το παραμύθι της Κοκκινοσκουφίτσας. Μετά την αφήγηση του παραμυθιού θέτουμε τον προβληματισμό γιατί η Κοκινοσκουφίτσα απειλήθηκε από το Λύκο; Γιατί είχε πάει στο δάσος μόνη της ενώ έπρεπε να είχε πάει με τη μαμά και το μπαμπά, δηλαδή με την οικογένειά της για να την προστατεύει. Αφού μ΄ αυτόν τον τρόπο έγινε η αναφορά στην οικογένεια τους ζητήσαμε να μας ζωγραφίσουν μια εκδρομή τους στο δάσος με την οικογένειά τους για πικ νικ
«28η Οκτωβρίου / 25η Μαρτίου»
Η σύνδεση και των δύο αυτών θεμάτων με το δάσος έγινε ως ιστορικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν στα δάση «Ο Κύκλος του νερού» Η εισαγωγή έγινε με μια αυτοσχέδια ιστορία κάποιων παιδιών που είχαν πάει εκδρομή στο δάσος. Όμως ψιχάλισε για λίγο και αναγκάστηκαν να σταματήσουν το παιχνίδι και να καθίσουν κάτω από ένα κιόσκι. Πίστευαν ότι θα φύγουν, αλλά οι γονείς τους, τους είπαν πως αφού βγήκε αμέσως ο ήλιος, θα στεγνώσει το χορτάρι και σε λίγο θα μπορούν να ξαναπαίξουν. Γιατί στεγνώνει το χορτάρι; που πηγαίνει το νερό της βροχής;
«Χωροχρονικές έννοιες» Δραματοποίηση παραμυθιών που εξελίσσονται στο δάσος π.χ. Χάνσελ και Γκραίτε (μέσα-έξω)
Ζωγραφίζω έναν λύκο πίσω από την Κοκκινοσκουφίτσα και λουλούδια μπροστά της
«Τα χρώματα του δάσους»
•
Το θέμα αυτό εκτός από την εισαγωγή ‘’Ποια νομίζετε ότι είναι τα χρώματα του δάσους’,’ είχε δράση και μέσα στο δάσος στο στάδιο της αξιολόγησης. Η αξιολόγηση βασίστηκε πάνω σε μια αυτοσχέδια ιστορία. Την πρώτη μέρα τους παρουσίασα τη Νεράιδα των χρωμάτων που βούτηξε ραβδάκι της στο ουράνιο τόξο και έδωσε χρώμα στο δάσος . Τα παιδιά καλούνται να ζωγραφίσουν και να χρωματίσουν το δάσος με όσα χρώματα γνωρίζουν . Τη δεύτερη μέρα τους είπα πως η Νεράιδα έχει έναν εχθρό μέσα στο δάσος τη μάγισσα Αχρωμία η οποία ένα βράδυ πήγε και έκλεψε όλα τα χρώματα από αυτό. Τα παιδιά καλούνται να ζωγραφίσουν πως έγινε το δάσος δίχως χρώματα. Αφού ζωγράφισαν τους ζήτησα να σκεφτούν έναν τρόπο να βοηθήσουμε τη Νεράιδα να πάρει πίσω τα χρώματα. Την επόμενη μέρα ήρθαν με πολλές ιδέες αλλά με τη δική μου βοήθεια αποφασίσαμε όλοι στο δάσος να κάνουν απεργία , το νερό τα φρούτα , τα χόρτα , ώστε η μάγισσα να μην μπορεί να βρει φαγητό και νερό . Έτσι αναγκάστηκε να υποχωρήσει και να επιστρέψει τα χρώματα . Όμως δεν τα έδωσε όλα, έδωσε μόνο το κόκκινο , το μπλε και το κίτρινο . Θα μπορούσε τα δάσος να ξαναπάρει χρώμα; Τα παιδιά καλούνται να αναγνωρίσουν ότι αυτά είναι τα βασικά χρώματα και έτσι να δημιουργήσουν τα υπόλοιπα.
«Χριστούγεννα» Η εισαγωγή του θέματος έγινε με το παραμύθι του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν ‘’Το Έλατο’’. Το έλατο είναι ένα δέντρο που ζει στο δάσος και το κόβουμε για να το στολίσουμε σύμφωνα με το έθιμό μας τα Χριστούγεννα. «Καιρός και καιρικά φαινόμενα» - Αν θέλαμε να πάμε μια εκδρομή στο δάσος την επόμενη εβδομάδα πως θα ξέραμε ποια μέρα θα κάνει καλό καιρό ώστε να την προγραμματίσουμε; -να παρακολουθήσουμε το Δελτίο καιρού στην τηλεόραση Έτσι αρχίσαμε να μαθαίνουμε τα καιρικά φαινόμενα , τις αλλαγές του καιρού να διαβάζουμε μετεωρολογικούς χάρτες αλλά να λέμε και τον καιρό στην τηλεόραση.
«Τήξη –πήξη» Δραματοποίηση αυτοσχέδιας ιστορίας: Κάποια χειμωνιάτικη μέρα μια οικογένεια πήγε επίσκεψη στο δάσος . Όταν έφτασαν ήταν ακόμη πρωί και έκανε παγωνιά . Τα παιδιά παρατήρησαν πως τα νερά στο ρυάκι ήταν παγωμένα και δεν κυλούσαν. Περνώντας η ώρα βγήκε ο ήλιος και το νερό στο ρυάκι άρχισε να κυλά. Γιατί νομίζετε ότι έγινε αυτό;
«Φως –σκιά»
•
Δραματοποίηση: Σε μια βόλτα μας στο δάσος με λιακάδα αφού παίξαμε και κουραστήκαμε καθίσαμε να ξεκουραστούμε κάτω από τη σκιά ενός δέντρου. Τι είναι η σκιά και πως δημιουργείται;
«Συμμετρία στο δάσος»
•
Υλοποίηση του προγράμματος «η μάγισσα συμμετρία» η δράση του οποίου εξελίσσεται στο δάσος ( από το περιοδικό ‘’Παράθυρο στην εκπαίδευση’’). «Απόκριες στο δάσος» Η εισαγωγή του θέματος έγινε με το παραμύθι ‘’το καρναβάλι των Ζώων’’ η υπόθεση του οποίου διαδραματίζεται στο δάσος
«Τα δέντρα του δάσους /φυτά» Το θέμα είναι άμεσα συνδεδεμένο με τη θεματική ομπρέλα «Το Σώμα μου /διατροφή» Αφού μιλήσαμε για τα δέντρα του δάσους προβληματιστήκαμε για τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στο δάσος και τη ζωή του ανθρώπου καθώς και την επίδραση του στην υγεία μας ( οξυγόνο)και στη διατροφή. Έτσι ξεκινήσαμε να μαθαίνουμε για το σώμα μας και τη διατροφή.
«Γνωρίζω το δάσος μέσα από τις αισθήσεις μου» ακοή: ήχοι του δάσους Όσφρηση : οι μυρωδιές του δάσους Αφή : η υφή των κορμών , των φύλλων Γεύση : τα φρούτα του δάσους όραση: τι βλέπω στο δάσος
«Τα ζώα του δάσους, της ζούγκλας, κατοικίδια» και «Τα Έντομα» Και τα δυο αυτά θέματα σχετίζονται άμεσα με τη θεματική ομπρέλα
«Συναισθήματα» Συναισθήματα που μας δημιουργούνται μέσα από εικόνες του δάσους
Αλλά και συναισθήματα που παρουσιάζονται και δημιουργούνται μέσα από το βιβλίο ‘’ το δέντρο που έδινε ‘’
«Μέτρηση μήκους –ύψους»
• •
Ένα πουλάκι κινδυνεύει πάνω στο κλαδί ενός δέντρου. Πρέπει να μετρήσουμε το ύψος του κορμού για να φτιάξουμε μια σκάλα να ανέβουμε να το σώσουμε. Ένα ποταμάκι διασχίζει το δάσος . Οι σανίδες της γέφυρας είναι παλιές. Ας φτιάξουμε μια καινούργια γέφυρα μην πέσει κανένα ζωάκι μέσα. Τι διαστάσεις θα δώσουμε στον ξυλουργό; οι δραστηριότητες είναι βασισμένες πάνω στο πρόγραμμα Fibonacci
«Τα δάση του κόσμου και οι άνθρωποι που ζουν σε αυτά» το θέμα αυτό είναι άμεσα συνδεδεμένο με τη θεματική ομπρέλα
«Τα επαγγέλματα» Η εισαγωγή αυτού του θέματος έγινε με το ερώτημα ποιος φροντίζει το δάσος. Από τον Δασοφύλακα και τον πυροσβέστη επεκταθήκαμε και στα υπόλοιπα επαγγέλματα.
«Το δάσος της Στροφυλιάς»
•
Πραγματοποίηση εκπαιδευτής επίσκεψης στο κέντρο πληροφόρησης και εθνικό πάρκο δάσους Στροφυλιάς –Λιμνοθάλασσας Κατυχίου.
Ίχνη από πατημασιές κάποιου ζώου
Ακούω τους ήχους του δάσους / μυρίζω το δάσος
Υδροβιότοπος λίμνης Κατυχίου
«Η προσφορά του δάσους»
«Ανακύκλωση ( γυαλί –χαρτί)»
Η ξυλεία και η άμμος από το δάσος της Στροφυλιάς και της λιμνοθάλασσας μας έδωσαν τη ευκαιρία να μιλήσουμε για τη ανακύκλωση του χαρτιού και του γυαλιού. «Τα δάση απειλούνται/προστασία των δασών» Η αφίσα μας
Σύνθεση του τίτλου του παραμυθιού ‘’ο κότσυφας απαιτεί το δάσος να σωθεί»
«Το Πάσχα» Σε αυτό το θέμα προβληματιστήκαμε για το αν θα το συνδέαμε με με τη θεματική ομπρέλα έτσι η μόνη αναφορά που έγινε για το δάσος ήταν πως ο Χριστός σταυρώθηκε πάνω σε ένα ξύλινο Σταυρό . Ήταν φτιαγμένος από κάποιο δέντρο που έκοψαν. « Από τον ποταμό στην θάλασσα» Σ’ αυτό το θέμα κάναμε ένα ταξίδι ξεκινώντας από την πηγή ενός ποταμού που βρίσκεται στο δάσος ενός βουνού και αφού το ακολουθήσαμε γνωρίζοντας τον κόσμο του οδηγηθήκαμε εκεί που καταλήγει , στη θάλασσα γνωρίζοντας έτσι και τον κόσμο της θάλασσας.
Το πρόγραμμα έκλεισε με την καλοκαιρινή μας γιορτή που ήταν αφιερωμένη στο δάσος και σκοπό είχε να περάσουμε το μήνυμα της αξίας του δάσους για τη ζωή του ανθρώπου και πώς η προστασία του δεν είναι ζήτημα των άλλων αλλά θέμα προσωπικής ευθύνης. Η πρόσκληση της γιορτής μας
‘’Σώστε τα δάση’’ Γράφουμε και ζωγραφίζουμε το μήνυμα μας σε χαρτί και το βάζουμε μέσα στο μπουκάλι, που πριν έχουμε βάψει, για να το μεταφέρουμε στους γονείς μας