«ΧΡΩΜΑΤΑ ΠΑΝΤΟΥ ΓΥΡΩ ΜΑΣ» 2/θ 33o ολοήμερο Νηπιαγωγείο Πατρών Σχ.έτος: 2015-2016 Υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί:Μπαρακίτη Μαρία, Διονυσοπούλου Ελισάβετ Στόχοι:•Να πειραματιστούμε με ένα διαφορετικό τρόπο προσέγγισης θεμάτων. • Να γνωρίσουν τα νήπια σε βάθος τα χρώματα. • Να συνειδητοποιήσουν τη σημασία των χρωμάτων σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας (περιβάλλον,διατροφή,ψυχολογία κ.α.). •Να προτείνουν τρόπους ώστε να υπάρχουν τα χρώματα παντού γύρω μας. •Να καλλιεργήσουν τη φαντασία και την αισθητική τους,να πειραματιστούν με τα υλικά,να δημιουργήσουν και να ευχαριστηθούν.
Θεματικές προσεγγίσεις (προεπιλεγμένες):«Χρώματα και εποχές»(αφόρμηση: «τι χρώμα σας έρχεται στο μυαλό,όταν ακούτε τη λέξη: Φθινόπωρο-Χειμώνας…),«Χρώματα και ανθρώπινο σώμα»(αφόρμηση:εικόνες με γαλάζια,καφέ κ.α μάτια,μαλλιά,δέρμα),«Χρώματα και λαοί»(αφόρμηση:ανάγνωση και επεξεργασία δυο ποιημάτων: «γεννιέμαι μαύρος..» και «είμαι λευκός...μαύρος,..κίτρινος κ.ο.κ».),«Χρώματα και συναισθήματα»(αφόρμηση:ανάγνωση του παραμυθιού: «Ελμερ»,του Ντέιβιντ Μακ Κι,επισήμανση των συναισθημάτων του Έλμερ και «ζωγραφική» αυτών),«Χρώματα και παράδοση»(αφόρμηση:φέραμε στο Νηπ/γείο παραδοσιακά κεντήματα,τα περιγράψαμε και τα ζωγραφίσαμε) .Οι υπόλοιπες θεματικές προσεγγίσεις προέκυψαν από τα νήπια και κάλυψαν όλο το σχολικό έτος. Εποπτικό υλικό:ολόκληρη η τάξη μας,ο φυτικός και ζωικός κόσμος,το σπίτι μας,έντυπο υλικό,αναλώσιμα υλικά,ρούχα κ.α.
Η έναρξη του προγράμματος έγινε στα μέσα Οκτώβρη του 2015. Το θέμα επιλέχθηκε λόγω του ότι θεωρήθηκε βατό,ιδιαίτερα γνώριμο,ευχάριστο για τα νήπια και ευέλικτο ώστε να περάσουμε μέσα από αυτό σε πολλές άλλες θεματικές προσεγγίσεις. Αφόρμηση:Έπειτα από ελεύθερη ζωγραφική ζητήθηκε από τα νήπια να αιτιολογήσουν την επιλογή των χρωμάτων τους.Οι απαντήσεις τους έδωσαν το έναυσμα ώστε να ασχοληθούμε με τα χρώματα. Στη συνέχεια έγινε καταιγισμός ιδεών στην ερώτηση: «Πού βλέπουμε χρώματα;» Οι απαντήσεις καταγράφηκαν σε πίνακα που έμεινε αναρτημένος στην τάξη μας,έπειτα από συμφωνία με τα νήπια, επ’ αόριστον,έτσι ώστε να σημειώνουμε νέες «περίεργες» ιδέες (π.χ «κόκκινη είναι η καρδιά μας κ.α). Ερωτήσεις προεπισκόπησης:1.Ποιά χρώματα γνωρίζετε; 2. Πώς δημιουργούνται τα χρώματα; 3. Πού βλέπουμε χρώματα; Στη συνέχεια ομαδοποιήσαμε τις απαντήσεις των νηπίων,με αποτέλεσμα να αναδυθούν από τα ίδια οι υπόλοιπες θεματικές μας προσεγγίσεις και τα παιδιά χωρίστηκαν σε 4 ομάδες.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ:(Γλώσσα-περιβάλλον) τα παιδιά γνώρισαν τα χρώματα (βασικά-συμπληρωματικά κ.α) και πειραματίστηκαν με αναμείξεις,αντιστοίχισαν χρώμα-λέξη,βρήκαν λέξεις από τα αρχικά των χρωμάτων και τις ζωγράφισαν (π.χ κόκκικο:καλάθι,καραμέλα κ.α),ταύτισαν τα αρχικά γράμματα των χρωμάτων με τα αρχικά των ονομάτων τους,περιέγραψαν πίνακες ζωραφικής,τους σύγκριναν και εξέφρασαν τα συναισθήματά τους,απέδωσαν συναισθήματα-πρόσωπα-εποχές-λαούς με χρώματα (π.χ η μαμά:ροζ-κόκκινη,η γιαγιά:γκρι-καφέ…),συνέδεσαν με τα χρώματα συμβολισμούς(σημαία,σήματα κ.α),βρήκαν σύνθετες λέξεις,αινίγματα παροιμίες και επώνυμα,γνώρισαν την ιστορική πορεία των χρωμάτων και τη χρήση και τη σημασία τους σε διάφορους λαούς (κατασκευή χρωμάτων στα αρχαία χρόνια,παραδοσιακή τέχνη,σημασία για τους Ινδιάνους κ.α),έμαθαν για τα ρεύματα της ζωγραφικής,συνειδητοποιήσαν το γιατί βλέπουμε τα χρώματα μα και τις αιτίες ύπαρξής τους σε τρόφιμα,ζώα κ.α)και έβγαλαν συμπεράσματα για τη πιθανή απουσία των χρωμάτων από τη ζωή μας,αντιλήφθηκαν τη σημασία των αισθήσεων και κατανόησαν τον τρόπο που οι τυφλοί αντιλαμβάνονται τα χρώματα,άκουσαν ,έμαθαν κι έκαναν τεστ για την αχρωματοψία,επεξεργάστηκαν και απόλαυσαν παραμύθια και ποιήματα,έκοψαν και κόλλησαν σχετικά γράμματα και λέξεις από έντυπο υλικό,συλλαβίσαμε τα χρώματα (κί-τρι-νο) και «σημειώσαμε» τον αριθμό των συλλαβών με τουβλάκια,ώστε να ασχοληθούμε με κάποιες χωροχρονικές έννοιες (πάνω-κάτω,ψηλό-χαμηλό κ.α.).
Συνέδεσαν τα χρώματα εθνικές και θρησκευτικές γιορτές της πατρίδας μας,φτιάξαμε ομοιοκαταληξίες και συνθήματα,παρακολουθήσαμε τη χρωματική πορεία 4 φύλλων (ένα για κάθε ομάδα) ζωγραφίζοντας την απόχρωσή του μια φορά το μήνα,προσπαθώντας κάθε φορά να κάνουμε αναμείξεις όσο πιο κοντινές σε αυτό που βλέπαμε.Τέλος αναρωτηθήκαμε,υποθέσαμε πειραματιστήκαμε,βγάλαμε και καταγράψαμε συμπεράσματα (π.χ επικίνδυνες τροφές:πορτοκαλάδα εμπορίου:αναμείξαμε νερό,πορτοκάλι και χρώμα, «φυτέψαμε» σε χώμα χρωματιστά χαρτιά και άλλα σκουπίδια και έπειτα από δυο εβδομάδες παρατηρήσαμε τις αλλαγές τους,κοιτάξαμε στο «σκοτεινό κουτί» και κατανοήσαμε τη σημασία του φωτός για την ύπαρξη των χρωμάτων κ.α).
(Μαθηματικά):Τα νήπια συναρμολόγησαν πασχαλίτσες (με κινητά κομμάτια) με τα βασικά και τα συμπληρωματικά χρώματα,έκαναν ταξινομήσεις,σειροθετήσεις(π.χ αποχρώσεις του μπλε με πολύ λεπτές διαφορές από το κλειστότερο στο ανοιχτότερο χρώμα και αντίστροφα),αντιστοιχίσεις,ομαδοποιήσεις,μοτίβα,πίνακες διπλής εισόδου,χωροχρονικές έννοιες,έβγαλαν το «βασιλιά» των χρωμάτων μετρώντας με αντισυμβατικά μέτρα μέτρησης (επέλεξαν το αγαπημένο τους χρώμα ζωγραφίζοντας σε χαρτί μέτρου ένα «κουτάκι».Όποιος διάλεγε το ίδιο χρώμα ζωγράφιζε ένα «κουτάκι» πάνω στο υπάρχον.Στο τέλος δημιουργήθηκαν «πύργοι» χρωμάτων.Το ύψος τους το μετρήσαμε με μαρκαδόρους ώστε να προκύψει ο «βασιλιάς» των χρωμάτων),ασχολήθηκαν με τη συμμετρία,έπαιξαν παιχνίδια με χρωματιστά ζάρια ανά ομάδες ,έπαιξαν παιχνίδια μνήμης και παρατηρητικότητας,έγιναν ασκήσεις γεύσης-όσφρησης(φρούτα,λαχανικά κ.α).
(Εικαστικά):Τα νήπια ζωγράφισαν ελεύθερα,έκαναν κολλάζ,πειραματίστηκαν με τα υλικά, «αντέγραψαν» και «συνέχισαν» πίνακες ζωγραφικής,κατασκεύασαν «τα στεφάνια των εποχών»,είδαν και έπαιξαν κουκλοθέατρο με κούκλες που έφτιαξαν μόνα τους,παρακολούθησαν θεατρική παράσταση και Καραγκιόζη, «ζωγράφισαν» μουσικά κομμάτια και ήχους,έφτιαξαν δικό τους ρυθμικό κομμάτι (με το μπλε,το ροζ, το μοβ χτυπούσαμε ένα παλαμάκι,με το άσπρο,το καφέ ,το μαύρο δυο παλαμάκια κ.ο.κ. .Βάζοντας χρώματα στη σειρά δημιούργησαν το δικό τους ρυθμό),διασκέδασαν με παντομίμα,δραματοποίηση και κινητικά παιχνίδια,δημιούργησαν παραμύθια και συνθήματα,άκουσαν τραγούδια (π.χ «της καρδιάς τα χρώματα») και χόρεψαν,ψυχαγωγήθηκαν και εκτονώθηκαν με ομαδικά παιχνίδια (π.χ να μεταφέρουν ανά δυο ένα μπαλόνι,μέχρι το τέρμα, κρατώντας το με τις κοιλίτσες και τα χέρια πίσω, «ο ζωγράφος»:ο ζωγράφος έλεγε ένα χρώμα.Τα παιδιά έπρεπε να το βρουν σε αντικείμενα μέσα στη τάξη μας.Όποιος δεν έβρισκε το χρώμα που είπε ο ζωγράφος,έπαιρνε τη θέση του. κ.α.). Επίσης δημιουργήσαμε το δικό μας ανακυκλωμένο χαρτί γράψαμε τα συνθήματά μας σε αυτό και αναρτήθηκε στην τάξη μας,ενώ τέλος διαβάσαμε το«Βρωμοχώρι» της Σ.Ζαραμπύκα,προβληματιστήκαμε, καταλήξαμε σε συμπεράσματα και προτείναμε ιδέες για ένα «χρωματιστό»,αισθητικά όμορφο και υγιεινό περιβάλλον.Η δραστηριότητα τελείωσε με τη δημιουργία σχετικών παραμυθιών από τις ομάδες μας.
(Η.Υ.):Έγραψαν τα ονόματά τους πολύχρωμα και τα εκτύπωσαν,ζωγράφισαν,είδαν πίνακες (κατάφεραν να αναγνωρίζουν κάποιους ζωγράφους:(Πικάσο,Δομήνικο Θεοτοκόπουλο,Γύζη,Φασιανό),αναζήτησαν πληροφορίες στο Νηπ/γείο και στο σπίτι (ομαδικά),είδαν ντοκιμαντέρ και σχετικά τραγούδια,ενώ παρακολούθησαν video,από τους ειδικούς επιστήμονες που μας επισκέφτηκαν. Επισκέψεις και επισκέπτες: •Επισκεφτήκαμε το θέατρο Λιθογραφείο και παρακολουθήσαμε την παράσταση: «το γαϊτανάκι των σκιών και των χρωμάτων». • Επισκεφθήκαμε γειτονικό μανάβικο και παρατηρήσαμε την ποικιλία των χρωμάτων των φρούτων και των λαχανικών και έπειτα βρήκαμε τις αιτίες ύπαρξης χρωμάτων σε αυτά.
Παρουσίαση: Τα νήπια δημιούργησαν δικά τους συνθήματα,ανάλογα με την εκάστοτε θεματική μας προσέγγιση ,τα οποία φωτοτυπήσαμε,μοιράσαμε στη γειτονιά και στους γονείς και τοιχοκολλήθηκαν στην αίθουσά μας.Οι γονείς των παιδιών μπορούσαν να δουν τα έργα τους στον πίνακα εργασιών,ενώ έπειτα από συνεννόηση με τις φοιτήτριες του Τ.Ε.Ε.Α.Π.Η,δημιουργήθηκε ένα C.D.με διάφορες δραστηριότητες των νηπίων και δόθηκε στους γονείς. Αξιολόγηση: Καθ’όλη τη διάρκεια της χρονιάς τα νήπια συμμετείχαν στο πρόγραμμα «ομπρέλα» με ενθουσιασμό και ευχαρίστηση.Θεωρούμε δε ότι οι στόχοι μας επιτεύχθηκαν.Το συγκεκριμένο πρόγραμμα αποδείχτηκε εύχρηστο και ευέλικτο και δεν αντιμετωπίσαμε καμία δυσκολία στο να ασχοληθούμε με άλλες θεματικές προσεγγίσεις που είχαμε προεπιλέξει,ενώ όπως προαναφέρθηκε όλες οι υπόλοιπες αναδύθηκαν από τα παιδιά.Ο βαθμός δυσκολίας των δραστηριοτήτων αυξανόταν με το πέρασμα του χρόνου ανάλογα με τις ικανότητες,τα ενδιαφέροντα και τις ιδιαιτερότητες των νηπίων μας. Η αξιολόγηση των νηπίων έγινε με διάφορους τρόπους:συζήτηση,επανάληψη των ερωτήσεων προεπισκόπησης (μας εντυπωσίασε η χρήση νέων λέξεων και επιστημονικών όρων:φωτοευαίσθητοι υποδοχείς,ορατό φάσμα κ.α),με τον «πίνακα των φύλλων» (με το πέρασμα του χρόνου τα παιδιά απέδιδαν το χρώμα και το σχήμα των φύλλων πιο ρεαλιστικά και με μεγαλύτερη λεπτομέρεια),ενώ παρατηρήθηκε μεγάλη πρόοδος των νηπίων σε όλους τους τομείς (γραφή,ανάγνωση,μαθηματικά κ.α.).
• Επισκεφθήκαμε γειτονικό Νηπ/γείο και παρακολουθήσαμε παράσταση Καραγκιόζη και αργότερα είδαμε video από δύτη (έπειτα από πρόσκληση της νηπ/γού).Τα νήπια εντυπωσιάστηκαν από τα χρώματα του βυθού,αλλά εντυπωσιάστηκαν ακόμα περισσότερο όταν έμαθαν και είδαν ότι δεν υπάρχουν χρώματα από το βάθος των 30m.και κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας,γιατί δε φτάνει εκεί το φως του ήλιου και όλα έχουν ένα γκριζωπό χρώμα. • Επισκεφθήκαμε το παιδικό festival του Τ.Ε.Ε.Α.Π.Η όπου η μια δραστηριότητα που συμμετείχαν τα νήπια αφορούσε τα χρώματα (έπειτα από συνεννόηση με την υπεύθυνη). Επισκέφθηκε το χώρο μας κτηνίατρος,που εκτός των άλλων αιτιολόγησε την ύπαρξη των χρωμάτων στα ζώα.
Κλείνουμε παραθέτοντας δυο από τα συνθήματα που δημιούργησαν τα παιδιά:
«Θέλουμε χρώμα και χαρά; Στη γη ας φερόμαστε σωστά!!!»
«Τι να κάνω για γη γεμάτη χρώματα;ΟΧΙ σκουπίδια ΟΧΙ απόβλητα»
ΤΕΛΟΣ