21 Μαρτίου Η Άνοιξη και η Ποίηση γιορτάζουν μαζί
Πρώτη μέρα της Άνοιξης σήμερα. Εαρινή Ισημερία. Και μαζί, Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης.
Το 1999 με πρωτοβουλία της UNESCO ορίστηκε η 21 Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης. • Πετυχημένη η επιλογή της ημέρας, αφού η Εαρινή Ισημερία είναι η στιγμή κατά την οποία ισορροπεί το φως με το σκοτάδι, η ζωή με το θάνατο, η γέννηση με τη φθορά. • Είναι μια υπόμνηση ότι η ποίηση ταλαντεύεται ανάμεσα στο αιώνιο και στο εφήμερο, ακροβατεί ανάμεσα στο αναλλοίωτο και στο μεταβαλλόμενο, στο αθάνατο και στο θνητό.
Στόχοι της UNESCO • Με πρωτοβουλία της η UNESCO επιδιώκει: • να προωθήσει την τέχνη της ποίησης και συγκεκριμένα τις προσπάθειες των μικρών εκδοτών να τυπώνουν συλλογές νέων ποιητών. • Να επιστρέψει την προφορική παράδοση με την ανάγνωση ποιημάτων ενώπιον κοινού. • Να αποκατασταθεί ο διάλογος μεταξύ της ποίησης και των άλλων μορφών τέχνης.
Τι είναι η ποίηση; • Η ποίηση είναι ανάπτυξη ενός επιφωνήματος Βαλερύ • Η ποίηση είναι η αναζήτηση του ανεξήγητου Στήβενς • Η ποίηση είναι το άλλο πρόσωπο της υπερηφάνειας. Οδυσσέας Ελύτης • Η ποίηση είναι μια λύτρωση ατομική - αν όχι ανάδειξη. Μπορείς μιαν άκρη μόνο της αλήθειας να σηκώσεις, να ρίξεις λίγο φως στην πλαστογραφημένη σου ζωή. Τίτος Πατρίκιος • Η ποίηση είναι το καταφύγιο που φθονούμε. Καρυωτάκης
• Η ποίηση έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη ανάσα. Σεφέρης • Η ποίηση δεν είναι παρά ένας μεγεθυντικός φακός της πραγματικότητας. Η μεγέθυνση των αληθινών διαστάσεων του ανθρώπου και του κόσμου που μας περιβάλλει, μπορεί να μας μεταδώσει την αίσθηση του μεγαλείου της ζωής την οποία είμαστε έτοιμοι να καταστρέψουμε. Νικηφόρος Βρεττάκος • Η ποίηση δεν είναι ο τρόπος να μιλήσουμε, αλλά ο καλύτερος τοίχος να κρύψουμε το πρόσωπό μας. Αναγνωστάκης • Η ομορφιά καραδοκεί. Αν είμαστε ευαίσθητοι, θα την αισθανθούμε μέσα στην ποίηση όλων των γλωσσών. Μπόρχες. • Η ποίηση είναι ένα πράγμα ανάλαφρο, ιερό και φτερωτό. Πλάτων
• Η ποίηση δεν είναι ένα ελευθέρωμα της συγκίνησης, αλλά απόδραση από τη συγκίνηση. Δεν είναι έκφραση της προσωπικότητας, αλλά απόδραση από την προσωπικότητα. Έλιοτ • Η ποίηση είναι σκέψεις που αναπνέουν, και λέξεις που καίνε. Edgar Allan Poe
Γιατί είναι σημαντική η ποίηση; • Βελτιώνει το λεξιλόγιο και τις γλωσσικές δεξιότητες. • Ενισχύει την κριτική σκέψη, αναγκάζοντας τον αναγνώστη να σκεφτεί σε βάθος και να ανακαλύψει το νόημα πίσω από τις λέξεις, το οποίο τις περισσότερες φορές δεν είναι προφανές ή μονοδιάστατο. • Βοηθά στην καλλιέργεια της ενσυναίσθησης και της διορατικότητας προκαλώντας έντονα συναισθήματα και αναβίωση αναμνήσεων στους αναγνώστες της. • Ενθαρρύνει τη σχέση με άλλες μορφές τέχνης. Όταν κάποιος ελκύεται από την ποίηση είναι πολύ πιθανό να ασχοληθεί και με άλλες μορφές τέχνης
• Η καλή ποίηση πάντα σε κάνει να νιώσεις κάτι. Σε κάνει να κλάψεις ή να γελάσεις, ή ακόμη να νιώσεις καλύτερα αν είσαι λυπημένος. • Η ποίηση έχει δύναμη. Είναι πιο πειστική από την πρόζα. Οι άνθρωποι θυμούνται τους στίχους των ποιητικών έργων, καλύτερα από λέξεις ειπωμένες με διαφορετικό τρόπο. • Η ποίηση είναι προσωπική υπόθεση. Ένα ποίημα μπορεί να πει πράγματα που δεν θα μπορούσαν να ειπωθούν με κανέναν άλλο τρόπο. Το να γράφει κανείς ποίηση μπορεί να λειτουργήσει ως κάθαρση. Μπορεί να βγάλει προς τα έξω σφραγισμένα συναισθήματα. Μπορεί να σε κάνει να εκφράσεις την αγάπη σου, την απέχθειά σου, τη φαντασία σου.
•
Η ποίηση μας βοηθά να δούμε τη ζωή με άλλα μάτια. Είναι μια σύντομη διακοπή της πραγματικότητας. Μας δείχνει το πραγματικό μέγεθος των πραγμάτων και των ανθρώπων και μας ανοίγει ένα φεγγίτη από όπου μπορούμε και βλέπουμε τον κόσμο αλλιώς: σε μια κοινωνία διάτρητη από την κρίση, την έλλειψη αξιών και αποσαθρωμένη από την απληστία, την πλεονεξία και την αρπακτικότητα, οι ποιητές προσφέρουν τις αλληγορίες και τις παραβολές τους ως αντίδοτο στο φόβο, την αποξένωση, την κατήφεια. Η ποίηση είναι ένα πακέτο διάσωσης από τους φόβους και τα δεινά της διαταραγμένης πραγματικότητας. Αντώνης Φωστιέρης
«Κι οι ποιητές τι χρειάζονται σ’ ένα μικρόψυχο καιρό; •
Ο στίχος του Φρίντριχ Χέλντερλιν «Wozu dichter in dürftiger Zeit?" που ο Γιώργος Σεφέρης, τον απέδωσε στα Ελληνικά. • για να δίνουν την ανάσα στους ανθρώπους που συμπιέζονταν στις συμπληγάδες της ζωής. Επειδή οι καιροί δεν συναινούν, οι Ποιητές είναι εκεί, στην άλλη άκρη της ζυγαριάς για να ισορροπούν τα βαριά υλικά της ζωής με την αγάπη για την πατρίδα, τον έρωτα για τη γυναίκα, το στοχασμό πάνω στο αίνιγμα της ζωής, την κοινωνική ευαισθησία. • Ο Οδυσσέας Ελύτης γράφει στη Μαρία Νεφέλη «Παρακαλώ προσέξτε τα χείλη μου: απ’ αυτά εξαρτάται ο κόσμος». Να γιατί χρειάζονται οι ποιητές· για να υπάρχει αυτός ο άλλος κόσμος και ο μικρός και ο μέγας, και ο αληθινός και ο ονειρικός, εκείνος στον οποίο ευδοκιμεί το θαύμα και φυσάει ούριος ο άνεμος.
• Είναι σίγουρο ότι η ποίηση δεν θα μας λύσει όλα μας τα προβλήματα, ίσως και κανένα. Θα μας βοηθήσει όμως να μην χάσουμε την ανθρωπιά μας. • Και όσο διατηρούμε τη δυνατότητα να διαλεγόμαστε ειλικρινά και de profundis μέσω της ποίησης, διατηρούμε και την ελπίδα πώς έστω κι αν δεν μπορέσουμε να κάμουμε τη ζωή μας όπως τη θέλουμε, ίσως καταφέρουμε να μην την κάμουμε μια ξένη φορτική.
• Μέσα στο ολόμαυρο τοπίο που βιώνουμε, περισσότερο από κάθε άλλη εποχή, έχουμε ανάγκη την Ποίηση που –άγνωστο γιατί, πιθανόν λόγω των πολλαπλών κρίσεων που υφιστάμεθα σαν άνθρωποι– έχουμε λησμονήσει και απωθήσει σαν κάτι ξένο και απόμακρο, ενώ κατοικούμε στο ίδιο ομηρικό τοπίο και ρέει στις φλέβες μας το ποιητικό αίμα σε όλα τα βήματα του πολιτισμού μας ως λαού. Μολονότι, λοιπόν, είναι πολύ υψηλή της ποιήσεως η σκάλα (Κ. Καβάφης), ας έχουμε στον νου μας τον λόγο του. • Ο. Ελύτης λέει ότι «η ποίηση αρχίζει εκεί όπου αρχίζει να ηττάται ο θάνατος», • Η ποίηση δεν ανήκει σ’ αυτούς που την γράφουν αλλά σ’ αυτούς που την έχουν ανάγκη» (Π. Νερούντα).
Η μελοποιημένη ποίηση • Η ποίηση έγινε γνωστή στους πολλούς χάρις στους μουσικούς, εκεί δηλαδή που οι στίχοι κάποιου συναντούν τις νότες κάποιου άλλου. Τότε το ταξίδι αποκτά το δικό του ρυθμό, μια ξεχωριστή απόχρωση και οι λέξεις ξαφνικά αρχίζουν να χορεύουν…