Η αυστηρή βυζαντινή κοινωνία δεν ενθάρρυνε τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις. Τα πατερικά κείμενα διδάσκουν ότι οι άνθρωποι πρέπει να ζουν σύμφωνα με τις χριστιανικές διδαχές και να μην παρεκτρέπονται σε εκδηλώσεις άσεμνες, όπως ο χορός και το θέατρο. Η συχνή επανάληψη των συμβουλών και των απαγορεύσεων αυτών αποτελεί μάλλον ένδειξη ότι πολλές από αυτές δεν εφαρμόζονταν. Όλοι οι βυζαντινοί αγαπούσαν τις διασκεδάσεις. Θρησκευτικές γιορτές, γενέθλια, επέτειοι και σημαντικά κρατικά γεγονότα πρόσφεραν αφορμές για γλέντι. Ο Ευστάθιος Θεσσαλονίκης μιλάει για το Συρτό και τον Αντικριστό χορό: "κατ' ορθόν δι' αλλήλων έθεον".
Βασικός χώρος ψυχαγωγίας για τους κατοίκους της αυτοκρατορίας ήταν ο ιππόδρομος, όπου διεξάγονταν, μεταξύ άλλων, αγώνες δρόμου αντοχής, ιππικοί αγώνες και αρματοδρομίες, που τελούνταν σε τακτές ημερομηνίες, αλλά και με την ευκαιρία επίσημων γιορτών.
Άφθονα καπηλειά, μαγειρεία και μιμαρεία -δηλαδή λαϊκά θέατρα όπου εμφανίζονταν ακροβάτες και θαυματοποιοί ή παρουσιάζονταν αυτοσχέδιες, συνήθως προκλητικές, σατιρικές παραστάσεις- διασκέδαζαν τα βράδια τους άντρες της λαϊκής τάξης. Δεν ήταν βέβαια ευπρεπές να συχνάζει κανείς σε τέτοια μέρη. Οι μοναχοί καθαιρούνταν και όσες γυναίκες δούλευαν εκεί θεωρούνταν κοινές. Παρά την ευρύτατα διαδεδομένη αντίληψη ότι το Βυζάντιο είναι ένας κόσμος που τον χαρακτηρίζει αυστηρότητα, θρησκευτικότητα και επιπλήξεις, θα ήταν πιο κοντά στην αλήθεια να φανταστούμε τον κάτοικο του Βυζαντίου περισσότερο κοσμικό από ότι υποψιαζόμαστε και καθόλου πληκτικό.
Οι Βυζαντινοί είχαν πολλές γιορτές δημόσιες, οικογενειακές και θρησκευτικές. Τιμούσαν ιδιαίτερα τους τοπικούς αγίους και συμμετείχαν ευχάριστα στις εκδηλώσεις λατρείας τους. Στα πανηγύρια που γίνονταν τη μέρα της γιορτής τους, μετά τη θεία λειτουργία, έτρωγαν, έπιναν, χόρευαν και τραγουδούσαν. Οι φανατικοί χριστιανοί στο Βυζάντιο ήταν αντίθετοι με το χορό και ο χαρακτηρισμός «χορευτής» θεωρούνταν προσβλητικός. Ο λόγος ήταν ο εξής: Σε κάποιες εκδηλώσεις με άφθονο κρασί και χορό ακόμα και οι γυναίκες χόρευαν ημίγυμνες, αν και κανονικά για λόγους σεμνότητας συνήθως είχαν καλυμμένο το κεφάλι, τα χέρια και το στήθος....
Η οικογένεια της βυζαντινής περιόδου, όταν καθόταν για φαγητό γύρω από το στρωμένο με το μενσάλι τραπέζι, είχε μπροστά της διάφορα σκεύη για τις τροφές και τα ποτά. Γύρω γύρω, στα πόδια των συνδαιτημόνων, ακουμπούσε το μανδήλι, ένα ενιαίο και μακρύ ύφασμα που χρησίμευε για το σκούπισμα των χεριών. Στη διατροφή των Βυζαντινών βασικό ρόλο είχαν το ψωμί, τα λαχανικά, τα όσπρια και τα δημητριακά, που τα μαγείρευαν με διάφορους τρόπους. Ο πιο συνηθισμένος τρόπος μαγειρείας ήταν το βράσιμο, όπως ειρωνικά μας αφήνει να καταλάβουμε και η βυζαντινή παροιμία "αργώ μαγείρω πάντα έκζεστα", δηλαδή "ο τεμπέλης μάγειρας όλα τα μαγειρεύει βραστά".
Οι Βυζαντινοί έτρωγαν επίσης πουλερικά, που υπήρχαν σχεδόν σε κάθε σπίτι, καθώς και αυγά, με τα οποία έφτιαχναν τα περίφημα σφουγγάτα, τις γνωστές μας ομελέτες, που αναφέρονται και από τον Θεόδωρο Πρόδρομο. Από το γάλα έφτιαχναν τυριά όπως το ανθότυρο, το βλάχικο και το κεφαλίτζιν. Κρέας εξασφάλιζαν και με το κυνήγι, αγαπημένη απασχόληση των ανδρών που τους παρείχε συνάμα ευκαιρίες για προσωπική διάκριση. Κυνηγούσαν με σκυλιά και γεράκια. Δεν περιφρονούσαν όμως και άλλες μεθόδους όπως τις παγίδες, τα δίχτυα και τις ιξόβεργες.
Τα μεγαλύτερα ζώα αποτελούσαν ακριβότερη και λιγότερο διαδεδομένη τροφή. Τα χοιροσφάγια, που γίνονταν κάθε χειμώνα, προμήθευαν την οικογένεια με τα λουκάνικα, τα παστά και το μαγειρικό λίπος όλης της χρονιάς. Το αρνί ήταν προσιτό μόνο στα πιο ευκατάστατα νοικοκυριά. Σπανιότερα έτρωγαν οι Βυζαντινοί τα βοοειδή, μια και τα χρησιμοποιούσαν κυρίως για την καλλιέργεια των χωραφιών. Αγαπούσαν επίσης τα κάθε λογής ψάρια, φρέσκα ή παστά, και τα θαλασσινά.
Τα διάφορα κρασιά, για τα οποία φημιζόταν η Μακεδονία, καθώς και τα φρούτα, συνόδευαν τα τραπεζώματά τους μαζί με μελωμένα και σιροπιαστά γλυκά. Τα γεύματα μπορούσαν να είναι απλά, αλλά και εξαιρετικά πολύπλοκα και πλούσια, ανάλογα με την οικονομική κατάσταση κάθε οικογένειας. Εξάλλου, όπως και οι ίδιοι έλεγαν, καταλαβαίνει κανείς "από του γεύματος τον πίθον".