ΤΑ ΡΑΣΑ ΚΑΝΟΥΝ Η ΔΕΝ ΚΑΝΟΥΝ ΤΟΝ ΠΑΠΑ;
Η ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ • Η ενδυμασία αποτελείται από κάθε τι με το οποίο ο άνθρωπος καλύπτει και στολίζει το σώμα του. Περιλαμβάνει δηλαδή τα ρούχα και τα συμπληρώματά τους (αξεσουάρ), όπως είναι τα παπούτσια, οι τσάντες, τα καπέλα, τα γάντια και άλλα. Σ αυτήν περιλαμβάνονται επίσης τα κοσμήματα, το μακιγιάζ, ακόμα και το χτένισμα. • Η ενδυμασία έχει πολύ μεγάλη σημασία στη ζωή του ανθρώπου. Καταρχάς, είναι απαραίτητη για την υγεία, γιατί προστατεύει το σώμα από τις άσχημες καιρικές συνθήκες. Όμως, συνδέεται και με τον χαρακτήρα του ανθρώπου. Καθένας διαλέγει τον τρόπο με τον οποίο ντύνεται ανάλογα με την προσωπικότητά του. Ακόμη, υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ ενδυμασίας και ανθρώπινης συμπεριφοράς. Γι’ αυτό, όταν κάποιος θέλει να κάνει μια σημαντική αλλαγή στη ζωή του, φροντίζει να αλλάξει το ντύσιμό του προς το καλύτερο. Εκφράζει μ’ αυτόν τον τρόπο τη διάθεσή του για αλλαγή και βελτίωση του εαυτού του. Εξάλλου, όταν κάποιος είναι ωραία ντυμένος, νιώθει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, γεγονός που αντανακλάται στη συμπεριφορά του. Τέλος, τα χρώματα που διαλέγει ο άνθρωπος για το ντύσιμό του όχι μόνο αποκαλύπτουν την προσωπικότητά του, αλλά επιδρούν και στη διάθεσή του.
• Η ενδυμασία μπορεί να δηλώνει την κοινωνική τάξη ενός ανθρώπου και τον ρόλο του μέσα σ’ αυτήν (π.χ. οι ειδικές βασιλικές ενδυμασίες), κάτι που συνέβαινε ιδιαίτερα στο παρελθόν. Επιπλέον, φανερώνει το φύλο του ανθρώπου. Για παράδειγμα, στο δυτικό πολιτισμό το φόρεμα αποτελούσε το χαρακτηριστικό γυναικείο ρούχο και τα παντελόνια το αντίστοιχο αντρικό. Η ενδυμασία μπορεί, επίσης, να δείχνει την ηλικία, όπως συνέβαινε με τα κοντά παντελόνια που παλαιότερα τα φορούσαν μόνο τα μικρά αγόρια. Σε ορισμένες περιπτώσεις τα ρούχα, ιδίως οι στολές, φανερώνουν το επάγγελμα ενός ατόμου. Άλλες φορές, η ενδυμασία δηλώνει την εθνικότητα (π.χ. οι χαρακτηριστικές εθνικές ενδυμασίες), τη θρησκεία (π.χ. το μαντήλι που καλύπτει συχνά το πρόσωπο των μουσουλμάνων γυναικών) ή την ιδεολογία του ανθρώπου (π.χ. το ντύσιμο των χίπις). • Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ενδυμασίας αποτελεί η μόδα. Μόδα είναι οι αλλαγές στον τρόπο ντυσίματος που χαρακτηρίζουν μια χρονική περίοδο. Οι αλλαγές της μόδας εξαρτώνται από τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες, από τις αισθητικές αντιλήψεις κάθε περιόδου, καθώς και από την εξέλιξη της τεχνολογίας. Σήμερα η μόδα καθορίζεται κυρίως από τις επιχειρήσεις που ασχολούνται με την ενδυμασία. • Σε γενικές γραμμές, η ενδυμασία αποτελεί ένα είδος κώδικα επικοινωνίας. Είναι μια σιωπηλή γλώσσα που φανερώνει πολλά, όχι μόνο για τα άτομα, αλλά και για το κοινωνικό σύνολο και το πολιτισμικό περιβάλλον στο οποίο αυτά ζουν.
ΤΙ ΝΑ ΦΟΡΕΣΩ ΠΑΛΙ ΣΗΜΕΡΑ; • Το ερώτημα αυτό αποτελεί καραμέλα στο στόμα όλων μας! αγόρια και κορίτσια προσπαθούμε να ντυθούμε με έναν τρόπο που να μας κάνει να νιώθουμε όμορφοι, άνετοι, δυνατοί, ελκυστικοί. Αν και τα ρούχα δε δημιουργούν την προσωπικότητα, εντούτοις μπορούν να την εκφράσουν και να την αναδείξουν, ακόμα και να την υποβιβάσουν. Το ντύσιμο αποτελεί αναμφισβήτητα κομμάτι του εαυτού μας, δομικό συστατικό του προφίλ και της δημόσιας εικόνας μας, η οποία και ασκεί καταλυτική δύναμη στην άποψη που σχηματίζουν οι άλλοι για μας.
• Το προσωπικό στυλ στο ντύσιμο αποτελεί ταυτόχρονα ένα μέσο επικοινωνίας με τους άλλους, αλλά και ένα μέσο αυτό-έκφρασης. Αν και η εντύπωση ενός ρούχου λειτουργεί το πολύ για δέκα λεπτά στο μυαλό όσων μας βλέπουν, παρόλα αυτά οι ενδυματολογικές επιλογές μας ασυνείδητα καθρεφτίζουν τον εσωτερικό μας κόσμο και επηρεάζουν την άποψη που σχηματίζουν οι άλλοι για μας. • Το ντύσιμο αποτελεί ένα μοναδικό και καθημερινό τρόπο έκφρασης του εαυτού μας. Ακόμα κι όταν νομίζουμε πως φοράμε ότι βρούμε μπροστά μας, στην πραγματικότητα φοράμε αυτό που εκφράζει την ψυχική μας κατάσταση εκείνη τη στιγμή. Κανένα ρούχο πάνω μας δεν είναι τυχαίο. Η επιλογή του οποιουδήποτε ρούχου εκφράζει την ψυχική μας κατάσταση τη στιγμή της επιλογής του, ενώ το ύφος ντυσίματος συνδέεται άμεσα με το στυλ ανθρώπου που είμαστε. Το προσωπικό στυλ στα ρούχα μας εκφράζει και επιβεβαιώνει τη μοναδικότητα της προσωπικότητας μας. Κάποιες φορές όμως μέσα από λάθος ενδυματολογικές επιλογές προβάλλουμε κάτι άλλο από αυτό που πραγματικά είμαστε, ίσως κάτι που νομίζουμε ότι είμαστε, ή κάτι που θα θέλαμε να είμαστε.
ΠΟΣΟ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΟ ΝΤΥΣΙΜΟ ΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΜΑΣ; • Τα ρούχα μας αποτελούν προέκταση του εαυτού μας και δε θα πρέπει να αντιμετωπίζονται επιπόλαια. Πολλά κρυμμένα μηνύματα μπορεί να αποκαλυφθούν από την προσεκτική παρατήρηση των ρούχων που φορά κάποιος, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που μια λανθασμένη στυλιστική επιλογή, μας "ρίχνει" ψυχολογικά.
• Από τα αρχαία χρόνια τα ρούχα δεν ικανοποιούσαν μόνο την ανάγκη προστασίας από το κρύο και τη ζέστη, αλλά εξυπηρετούσαν εκφραστικούς και κοινωνικούς σκοπούς. Στις μέρες μας τα ρούχα δίνουν την πρώτη εντύπωση για ένα άτομο και εκφράζουν στοιχεία της προσωπικότητάς του καθένα μας. Η εξωτερική εμφάνιση ενός ατόμου μας δίνει πληροφορίες, όπως η καταγωγή του, το επάγγελμά του, η οικονομική του κατάσταση και η κοινωνική του θέση. Σύμφωνα με αρκετές μελέτες δεν μπορούμε να μείνουμε ανεπηρέαστοι από τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος μας. Αυτό ισχύει και για τη μόδα, και αν δεν το κάνουμε συνειδητά, ακολουθούμε ως προς κάποιο βαθμό τα πρότυπα της εποχής μας.
• Το ντύσιμο θεωρείται σαν ένας τρόπος να εκφράσουμε τον εαυτό μας. Επιλέγουμε τα ρούχα που φοράμε είτε επειδή μας αρέσει το χρώμα, είτε επειδή ταιριάζουν στο σώμα μας, ή ακόμα επειδή πιστεύουμε ότι ταιριάζουν στο στυλ μας και αναδεικνύουν την προσωπικότητά μας. Διαφορετικά θα ντυθεί κάποιος που πηγαίνει για επαγγελματική συνέντευξη και διαφορετικά θα ντυθεί το ίδιο άτομο, όταν θα βγει με τους φίλους του ή όταν θα βγει ραντεβού. • Οι μεγάλοι σχεδιαστές μόδας, υποστηρίζουν ότι η εντύπωση ενός ρούχου κρατάει 5-10 λεπτά, ενώ αυτό που υπερισχύει είναι η αίσθηση της προσωπικότητας του ανθρώπου. Το ρούχο αναδεικνύει την προσωπικότητα δεν τη δημιουργεί. Ακόμα και η ποιότητα και το είδος του υφάσματος σε κάνουν να νιώθεις όμορφα όχι μόνο επειδή είναι ωραίο αισθητικά, αλλά επειδή βοηθά την έκφραση της προσωπικότητας του ατόμου. Με άλλα λόγια είναι σημαντικό το να υπάρχει στυλ στο ντύσιμο.
ΦΟΡΑΜΕ ΡΟΥΧΑ Η ΜΑΣ "ΦΟΡΟΥΝ" ΑΥΤΑ; • Το στυλ στο ντύσιμο επιβεβαιώνει τη μοναδικότητά μας. Το να αντιγράψει κάποιος τα μοντέλα από τα περιοδικά ή τις επιδείξεις μόδας δε σημαίνει ότι θα τους ταιριάζει. Το αποτέλεσμα πιθανότερα να είναι αστείο ή κακόγουστο. Συμβαίνει κάποιες φορές να προβάλλουμε μέσω των ρούχων μας αυτό που θα θέλαμε να είμαστε και όχι αυτό που είμαστε πραγματικά. Σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει σύγχυση μεταξύ της εξωτερικής εικόνας και του εσωτερικού μας κόσμου. Εδώ ταιριάζει η φράση “το ρούχο φοράει τον άνθρωπο και όχι ο άνθρωπος το ρούχο”. • Τα ρούχα μπορεί να επηρεάσουν την ψυχολογία μας, αλλά και το αντίθετο, δηλαδή ντυνόμαστε σύμφωνα με τη διάθεσή μας. Όλοι θα έχουμε παρατηρήσει ότι στις διάφορες περιόδους της ζωής μας η διάθεσή μας για το ντύσιμο είναι διαφορετική. Μπορεί να φοράμε συχνά ένα ρούχο, έπειτα για ένα διάστημα να αναρωτιόμαστε πώς το φορούσαμε και μετά από λίγο καιρό να το φοράμε ξανά. Το στυλ μας αλλάζει σύμφωνα με τη διάθεσή μας και ακολουθεί τις φάσεις που περνάμε στη ζωή μας. Συνήθως το κάνουμε ασυνείδητα, αλλά αν το παρατηρήσουμε θα καταλήξουμε σε ενδιαφέροντα συμπεράσματα.
ΤΑ ΡΟΥΧΑ ΣΤΗΝ «ΕΛΕΝΗ» • Τα ρούχα στην Ελένη χρησιμοποιούνται ως στοιχείο εξέλιξης της τραγωδίας.
• Ολόκληρος ο Μενέλαος εμφανίζεται στη σκηνή αγνώριστος και κουρελιασμένος, ντυμένος με τα υπολείμματα των πανιών του καραβιού του και αισθάνεται την ανάγκη να δικαιολογηθεί για την εμφάνισή του, αναφέροντας πως τα λαμπρά του πέπλα τα πήρε ο ωκεανός. • Η γερόντισσα που ανοίγει την πόρτα, βλέπει έναν κουρελιασμένο τύπο που έρχεται να ζητιανέψει και του φέρεται ανάλογα, πράγμα που εντείνει την γελοιοποίηση και την απελπισία του Μενέλαου και τον κάνει να αναφωνεί: "θεοί, να μ’ ατιμάζουν έτσι εμένα!« • Η Ελένη καθώς επιστρέφει στη σκηνή και βλέπει τον Μενέλαο, εστιάζει στο σουλούπι του, σε αυτά που φοράει και, και έχοντας και τον φόβο του θεοκλύμενου, το βάζει στα πόδια βρίσκοντας καταφύγιο στο βωμό. Όταν ο Μενέλαος της λέει να μη φοβάται, γιατί δεν είναι κακός άνθρωπος, η Ελένη απαντάει: "όμως η φορεσιά σου τέτοιο σε δείχνει"...
• Η ενδυμασία παίζει βασικό ρόλο στην επιτυχή κατάληξη της μηχανής σωτηρίας που στήνουν ο Μενέλαος και η Ελένη για να διαφύγουν. • Προκειμένου να εξαπατήσουν τον θεοκλύμενο, βασίζονται ιδιαίτερα στην ενδυμασία . Η Ελένη ακολουθεί την πανάρχαια παράδοση που συνδέει με το πένθος το κόψιμο των μαλλιών και τα μαύρα ρούχα, για να πείσει τον θεοκλύμενο ότι ο Μενέλαος πέθανε. • Αυτό που για τον Μενέλαο ήταν ντροπή πριν από λίγο, τα κουρελιασμένα ρούχα του, αποτελεί τώρα σωτηρία. Θ θεοκλύμενος βλέποντας τον ταλαιπωρημένο και κουρελιασμένο Μενέλαο αναφωνεί «ω! Απόλλωνα κουρέλια η φορεσιά του» • Το σχέδιο της Ελένης κερδίζει σε αληθοφάνεια και μπαίνει σε λειτουργία. Ο Θεοκλύμενος • παρασύρεται από το φαίνεσθαι και παραβλέπει το είναι. Ταυτόχρονα, η Ελένη αναφερόμενη στην εικονική τελετή ταφής του εικονικά νεκρού Μενέλαου, επικαλείται μια παράδοση που διατηρείται ακόμα και σήμερα: τα ρούχα να υποκαθιστούν το ανθρώπινο σώμα κατά την ταφή, όταν αυτό δεν έχει βρεθεί.
•
Τέλος, ο ίδιος ο Μενέλαος αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της σημασίας που έχουν τα ρούχα για την ψυχολογία του ανθρώπου. Λουσμένος από την Ελένη και ντυμένος με καθαρό χιτώνα, ανακτά την ταυτότητα του και την ηρωική του υπόσταση. Φορώντας ρούχα αντάξιά του, φορά ταυτόχρονα πάλι το ρόλο του πορθητή της Τροίας.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ • Τα ρούχα σίγουρα είναι δηλωτικά της ταυτότητας κάποιου, διαμορφώνουν συγκεκριμένες εντυπώσεις στους άλλους και μπορούν να τους ξεγελάσουν, • Όμως τα ράσα δεν κάνουν τον παπά, δεν αλλάζουν το χαρακτήρα του! • Εμείς οι ίδιοι ελέγχουμε το τι θα φορέσουμε και πώς θα το αναδείξουμε.
• ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ «ΕΛΕΝΗ» ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΙΔΗ (ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2018-19) • ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΤΗΣ Γ2 ΤΑΞΗΣ, ΕΥΑΣ ΜΕΤΟΥΣΙ
• ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΚΑΡΑΜΠΑΪΡΗ ΚΑΤΕΡΙΝΑ