05
strateji Mustafa Karahan
Dönüşüm G Türkiye kaynaklarını verimli kullanmak adına, evsel tüketiciler hariç olmak üzere enerjiyi işlerinde girdi olarak kullanan tüm kesimlerin fiyatlarının maliyete göre piyasada belirlenmesine izin verecek modeli benimsemeli ve hızla hayata geçirmelidir.
eçtiğimiz 10 yıla dijital dönüşüm açısından baktığımızda, özellikle California merkezli bir devrim olduğu gerçeğini herkes görüyor. Bu devrim bir taraftan günlük hayat rutinlerimizi değiştirirken diğer taraftan da hem kendi burjuvazisini oluşturuyor hem de insan hayatına daha kalıcı farklılıklar getiriyor. Genç yaşlarında milyar dolarlık şirket sahibi olanlar artık hayatın akışına normal gelen haberlerin içerisinde. Dijitalleşme ile birlikte özellikle bio-medikal alanda ortaya çıkan çalışmalar ve bunların ticarileşmesi ile birlikte insanların hayat kaliteleri ve hatta yaşam süreleri değişecek gibi sinyaller geliyor. Elbette bu trendin öncelik sıralamasında gerilerde de olsa enerji konusu da bu etki alanının en önemli noktasında. Şimdilik gerilerde olmasının sebebi ise tüketici açısından sağladığı faydanın tüketici gözündeki öncelik sıralaması. Bu yüzden de enerji tarafındaki dönüşümü daha fazla kurumsal ya da kamusal alanda gözlemliyoruz. Mevcut pazar koşullarımız içerisinde, gerek Türkiye gerekse
Avrupa gibi pazarlar bakımından bu dönüşümün Amerika ve Asya kıtası kadar içerisinde gibi gözükmüyoruz. Avrupa ülkeleri bu konuda ciddi çalışmalar yürütüyor ve bu konuda ciddi bütçeler harcıyor. Özellikle verimlilik ve yenilenebilir enerji üretimi ve depolama konularında önemli mesafeler kat edilmiş durumda. Tüketici tarafının piyasa paydaşı olması durumu bu trendi hızlandırmış doğal olarak. Ve elbette yasal altyapı, fiziki altyapı gibi bizden avantajlı oldukları noktalar da var. Türkiye için de burada alınması gereken ciddi bir mesafe var. Üretim konusunda özellikle yenilenebilir teknolojiler ile ilgili olarak YEKA modeli kendini kabul ettirmiş gibi gözüküyor. Ancak hala üreticileri ve tüketicileri kendi kendilerine motive olacak modelin uzağındayız. Bu tarafta hala devletten alım garantisi ya da sözleşme bekleyen ve buna göre finansman modeli kuran bir sektör yapımız var. Oysa Türkiye için en ucuz ve hızlı enerji kaynağı verimlilik ve talep tarafıdır. Anında devreye giren bu kaynakların kullanılmasını sağlayacak çalışmaları hemen başlatmak elzemdir. Gerek yasal gerekse fiziki altyapılar çok
hızlı hazır hale getirildiğinde YEKA’larda olduğu gibi iki yıl içinde ciddi bir başarı hikâyesi bu tarafta yazılacaktır. Diğer taraftan, tüketicilerin enerjiyi gerçek fiyatından kullanması ve bu konuda ucuz kaynakların maliyetleri paçallaması yolu ile sübvanse edilmemesi ile tüketicilerin enerjiyi daha doğru kullanım motivasyonunun önü açılmış olacaktır. Bu farklılık birçok yeniliğin de önünü açacak ve enerji yönetimi ve verimliliği konularında birçok genç girişimci farklı fikirlerle yeni iş alanları oluşturacaktır. Bunun en önemli örneğini kayıp kaçağın çok yüksek olduğu bölgelerde görebiliyoruz. Elektrik kaçak kullanıldığında maliyet artık bir karar unsuru olmaktan çıkıp, en gereksiz yerlerde bile kullanılıp israf edilmeye başlanıyor. Bu durum Türkiye’deki enerji piyasalarının önündeki en büyük engeldir. Türkiye kaynaklarını verimli kullanmak adına, evsel tüketiciler hariç olmak üzere enerjiyi işlerinde girdi olarak kullanan tüm kesimlerin fiyatlarının maliyete göre piyasada belirlenmesine izin verecek modeli benimsemeli ve hızla hayata geçirmelidir.
TAPI projesinin Türkmenistan ayağı tamamlandı TAPI projesinin Türkmenistan’daki 214 kilometrelik bölümünün tamamlanmasının ardından, ülkenin güneyindeki Mary bölgesinin Serhetabat vilayetinde tören düzenlendi. Törene, Türkmenistan Devlet Başkanı Gurbangulu Berdimuhamedov, Afganistan Devlet Başkanı Eşref Gani ve Pakistan Başbakanı Şahid Han Abbasi katıldı. Berdimuhamedov, açılışta yaptığı konuşmada, bin 814 kilometrelik hattın yıllık doğalgaz kapasitesinin 33 milyar metreküp olacağını belirterek, bunun bölgenin sürdürebilir gelişiminin, sosyal, ekonomik ve enerji güvenliğinin garantisi olduğunu söyledi. Söz konusu projenin binlerce iş imkanının da yolunu açacağına işaret eden Berdimuhamedov, “Bu projenin hayata geçmesiyle, Türkmenistan, Avrupa ve Güneydoğu Asya arasında bilgi köprüsü olacak.”
Asya’nın en önemli enerji projelerinden biri olarak kabul edilen, Türkmenistan doğalgazını Afganistan üzerinden Pakistan ve Hindistan’a taşıyacak Türkmenistan-Afganistan-Pakistan-Hindistan (TAPI) doğalgaz boru hattı projesinin Türkmenistan ayağı tamamlandı.
“HİNDİSTAN’IN ENERJİ GÜVENLİĞİ İÇİN ÖNEMLİ” Hindistan’ın dış ilişkilerden sorumlu Devlet Bakanı Mobaşar Caved Akbar da törende yaptığı konuşmada, projenin çok sayıda fırsat kapısı açtığını kaydetti. Akbar, Türkmenistan’ın Hindistan’ın önemli enerji partnerlerinden biri olduğunun altını çizdi.
TAPI PROJESİ dedi. Berdimuhamedov, Türkmenistan ve Afganistan arasında inşa edilecek demiryolu aracılığıyla da Afganistan’ın Asya Pasifik pazarına ulaşacağını kaydetti.
“TÜRKMENİSTAN VE AFGANİSTAN’IN İŞ BİRLİĞİ ARTIYOR” Türkmenistan’ın elektrik enerjisi alanında güvenilir bir partner olduğunu kanıtladığını söyleyen Berdimuhamedov, kendileriyle bu konuda iş
birliği yapmak isteyen çok sayıda ülke olduğuna dikkati çekti. Berdimuhamedov, enerji alanında Türkmenistan ve Afganistan arasındaki iş birliğinin gün geçtikçe arttığını ifade etti. Afganistan Devlet Başkanı Gani ise, TAPI projesine verilen destek ve gösterilen çaba için ülke başkanlarına teşekkür ederek, projenin hayata geçmesinde gece gündüz çalışan ve emek veren herkesi takdir ettiğini dile getirdi.
“TAPI BÖLGEYE İSTİKRAR KAZANDIRACAK” Pakistan Başbakanı Abbasi de projenin öncülüğünü yapan Türkmenistan’a teşekkür etti. TAPI’nın, enerji ve iletişim koridoru olduğunu belirten Abbasi, söz konusu projenin halkları birbirine bağlayacağını, sosyal ve ekonomik gelişim sağlayacağını ve bölgeye istikrar kazandıracağını kaydetti.
Türkmenistan’ın en büyük doğalgaz yatağı Galkınış’tan başlayan hat, Afganistan’ın Herat, Farah, Helmand ve Kandahar vilayetlerinden geçerek Pakistan ve Hindistan sınırındaki Fazilka yerleşim bölgesine kadar devam edecek. Uzunluğu bin 814 kilometre olacak hattın, 214 kilometrelik kısmı Türkmenistan’dan, 774 kilometrelik kısmı Afganistan’dan ve 826 kilometrelik kısmı da Pakistan’dan geçecek. 2020 yılında hizmete girmesi beklenen hattın, yıllık kapasitesi 33 milyar metreküp olacak.