Ел басқарған тұлғалар by Акбота Баймбетова

Құрастырушыдан Ә.Тәжібаев атындағы облыстық әмбебап ғылыми кітапханасы Сыр елінің саяси, әлеуметтік өмірінде өзіндік қолтаңбасы мен ізгілікті ізі қалған ардақты есімдер туралы библиографиялық көрсеткіш дайындап, оқырман назарына ұсынып отыр. Ел ағасыз, тон жағасыз болмайды. Мемлекет бар жерде, ел бар жерде оны басқарған, бар жауапкершілікті мойнына алып, оның дамуын қамтамасыз еткен көпшілік үшін өзінің қарым-қабілетін, білімін, тіпті өзінің мүддесі мен денсаулығын да ұмыта отырып, бар күш-жігерін аямай адал қызмет еткен ел ағалары, білікті басшылар, атпал азаматтар, ер тұлғалар да болды. Көрсеткіш Алаштың анасы атанған Сыр елінің өсіп-өркендеуіне қомақты үлес қосқан ағалардың еңбек және өмір жолдарына арналған. Мұндағы материалдар хронологиялық тәртіп бойынша орналастырылған, ел басқарған хатшылардың, әкімдердің өмірбаяндық деректері мен суреттері, әдебиеттер тізімі жинақталған. Көрсеткіш алғы сөз, авторлардың алфавиттік көрсеткішімен жабдықталған. Библиографиялық құрал тарихшыларға, ғылыми қызметкерлерге және өлкетану материалдарымен танысқысы келген барша оқырман қауымға арналған.

Қазақстан Компартиясы Қызылорда округтік және облыстық комитеттері бірінші хатшылары, Қызылорда облысының әкімдері 1. Розыбакиев Абдолла Ахметұлы (1929, мамыр -1930, наурыз) 2. Әміров Құсайынбек (1938, наурыз – 1938, маусым) 3. Әбдірахманов Халип Уәлиұлы (1938, мамыр – 1940, наурыз) 4. Төлебаев Рахымбай (1940, наурыз – 1945, қазан) 5. Бектелеев Сапар Темірханұлы (1945, қазан – 1947, шілде) 6. Ибрагимов Баймахан Ескендірұлы (1947, тамыз – 1950, тамыз) 7. Бектелеев Сапар Темірханұлы (1950-1952, тамыз) 8. Қайсақанов Арынғазы (1952, қыркүйек – 1954, қаңтар) 9. Жанбаев Сағалбай (1954, қаңтар – 1954, маусым) 10. Сужиков Мұхамедғали Әленұлы (1954, шілде – 1958, ақпан) 11. Оспанов Сейдолла (1958, ақпан – 1959, тамыз) 12. Ілиясов Ғұбайдолла (1959, тамыз – 1961, ақпан) 13. Тоқтамысов Сәлімгерей (1961, ақпан – 1963, қаңтар) 14. Ықсанов Мұстахым Біләлұлы (1963, қаңтар – 1966, қараша) 15. Бектұрғанов Хасан Шаяхметұлы (1966, қараша – 1972, маусым) 16. Әбдікәрімов Исатай (1972, маусым – 1978, желтоқсан) 17. Есетов Такей (1978, желтоқсан – 1985, қаңтар) 18. Әуелбеков Еркін Нұржанұлы (1985, қаңтар – 1989, шілде) 19. Шаухаманов Сейілбек (1989-1991, 1992, ақпан – 1995, қыркүйек) 20. Сапарбаев Бердібек Машбекұлы (1995, қыркүйек – 1999) 21. Нұрғисаев Серікбай Өрікбайұлы (1999, шілде – 2004, сәуір) 22. Адырбеков Икрам Адырбекұлы (2004, сәуір – 2007, қаңтар) 23. Құл-Мұхаммед Мұхтар Абрарұлы (2007, қаңтар – 2008, мамыр) 24. Қуандықов Болатбек Баянұлы (2008,мамыр -)

РОЗЫБАКИЕВ АБДОЛЛА АХМЕТҰЛЫ (1897-1937) Розыбакиев Абдолла Ахметұлы (31.10.1897, Верный у. Киікбай ауылы – 1937) – қоғам қайраткері. 1917 ж. сәуірде Верный (Алматы) қалалық мұсылман жұмысшылар одағының хатшысы болып сайланды. 1918 жылы Жетісу облыстық ревкомына мүшелікке өтті. Ол О.Жандосов, П.Виноградов, Т.Бокин, т.б. қоғам қайраткерлерімен бірге Жетісу өңірінде Кеңес өкіметін орнатуға қатысты. 1920 жылдың көктемінде Жаркент уездік, қалалық ревкомының төрағасы болып тағайындалды. Сол жылдың соңында өзі ұйымдастырған ерікті ұйғыр полкінің комиссары ретінде Фергана «даласында» басмашыларға қарсы күреске қатысты. 1921 жылы тамызда БК(б)П Жетісу облыстық комитетінің хатшылығына әрі облыстық «Қосшы» одағының төрағалығына сайланды. 1924 жылы Орта Азияны ұлттық-мемлекеттік межелеу жөніндегі комиссияның мүшесі болды. 1925—1927 жылдары Мәскеудегі коммунистік университетте оқыды. БК(б)П Қызылорда округтік комитетінің бірінші хатшысы (1929, мамыр – 1930, наурыз), Қазақ АКСР-інің дайындау комиссары (1930 жылдың соңы – 1932 ж.), Шығыс Қазақстан облысы Павлодар аудандық (кейін округтік) партия комитетінің хатшысы қызметтерін атқарды. Өмірінің соңғы жылдары Қазақстан КП ОК-нің баспасөз және баспа бөлімі меңгерушісінің орынбасары болды. 1921 жылы маусым айының басында Ташкентте, кейін Алматыда ұйғыр тілінде шыға бастаған «Камбағарлар авази» («Кедей дауысы») газетін ұйымдастырушы әрі редакторы болды. 1937 ж. саяси қуғын-сүргін құрбаны болды. Алматы қаласындағы бір көшеге А.Розыбакиев есімі берілген. Әдебиеттер: Розыбакиев Абдолла Ахметұлы //Қазақстан. Ұлттық энциклопедия / Бас ред. Б.Аяған. – Алматы: Қазақ энциклопедиясының Бас редакциясы, 2005. – Т.7. – 482 б. Сыр өңірі тарихы (көне заманнан бүгінге дейін). – Алматы: Атамұра, 1998. – 278б. *** Әлипов К. Халқым деп өткен қайраткер: [Қоғам және мемлекет қайраткерi, саяси қуғын-сүргiн құрбаны Абдолла Розыбакиев жайында] // Егемен Қазақстан.- 2002.- 16 ақпан - 3 б.

Хасанов Қ. Ұйғыр әдебиетiнiң қамқоршысы: [А.Розыбақиевтiң революциялық қызметiмен бiрге ұйғыр совет әдебиетiне қосқан үлесi жайында] // Қазақ әдебиетi.- 1972.- 22 сент. ӘМІРОВ ҚҰСАЙЫНБЕК (1903-1989) Әміров Құсайынбек – 1903 жылы туған, қазақ, 1920 жылғы сәуірден БК(б)П мүшесі, Верный қаласында приходская мектебін бітірген, 1919 жылы Түркістан майданы саяси басқармасының кеңес партия мектебі курсынан өткен. Қазақстан К(б)П ОК Қызылорда облысы бойынша ұйымдастыру бюросының төрағасы болып 1938 жылдың наурызынан маусымына дейін жұмыс істеп, Қазақстан К(б)П ОК қарауына шақырып алынды. Әдебиеттер: Сыр өңірі тарихы (көне заманнан бүгінге дейін). – Алматы: Атамұра, 1998. – 278б. Төлеуғалиева З. Жүрек көзi: [1938 ж. сталиндiк зұлмат зардабын көрген партия қайраткерi, ақын әрi жазушы Құсайынбек Әмiров туралы] // Егемен Қазақстан.- 1998. – 17 қаңтар ӘБДІРАХМАНОВ ХАЛИП УӘЛИҰЛЫ (1905-) Әбдірахманов Халип Уәлиұлы – 1905 жылы туған, татар, 1926 жылдан БК(б)П мүшесі, 1938 жылдың мамырынан 1940 жылдың наурызына дейін облыстық партия комитетінің бірінші хатшысы болып істеген. Әдебиеттер: Дәулетұлы А. Абдрахманов Халил Уалиұлы //Дәулетұлы А. Сыр саңлақтары: 70 жылдық шежіре: құжатты деректер, тарихи дәйектер, естеліктер. – Қызылорда, 2010. – 77-78б. Сыр өңірі тарихы (көне заманнан бүгінге дейін). – Алматы: Атамұра, 1998. – 278б.

ТӨЛЕБАЕВ РАХЫМБАЙ (1910 – 1982) Төлебаев Рахымбай – 1910 жылы қазіргі Шығыс Қазақстан облысы, Ұлан ауданында туылған. 1930 жылғы қыркүйектен БК(б)П мүшесі, Шығыс Қазақстан облысындағы Риддер қаласында Риддердің ФЗУ мектебін бітірген. 1928-1936 жылдары Риддер (Лениногорск) қаласындағы қорғасын заводында жұмысшы, партком хатшысының орынбасары, Риддер қалалық парткомының нұсқаушысы болған. 1938-40 жылдары қазіргі Оңтүстік Қазақстан облыстық парткомының үшінші, екінші хатшысы міндетін атқарған. 1940-1945 жылдары Қызылорда облыстық партия комитетінің бірінші хатшысы болған. 1947-1950 жылдары Талдықорған облысының Қапал ауданында кеңшар директоры, 1950-1958 жылдары және 1958-1959 жылдары Алматы облысы Қаскелең ауданында мектеп директоры болып істеді. 1959-1961 жылдары Шығыс Қазақстан облысы Бұқтырма ауданында кеңшар директоры, 1961-1963 жылдары Өскемен қаласында кондитер зауыты директорының орынбасары, 1963-1971 жылдары Шығыс Қазақстан облысының мемлекеттік мекеме қызметкерлері кәсіподағы комитетінің төрағасы қызметтерін атқарды. Әдебиеттер: Дәулетұлы А. Төлебаев Рахымбай //Дәулетұлы А. Сыр саңлақтары: 70 жылдық шежіре: құжатты деректер, тарихи дәйектер, естеліктер. – Қызылорда, 2010. – 79-81б. Сыр өңірі тарихы (көне заманнан бүгінге дейін). – Алматы: Атамұра, 1998. – 278б. Төлебаев Рахымбай //Сыр елі. Қызылорда облысы: Энциклопедия / Бас ред. Б.Ғ.Аяған. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы» ЖШС, 2005. – 488 б. *** Рахымбеков Ә. Ереуiл жылдарда ел басқарған: [Соғыс жылдары обл. бiрiншi басшысы болған Рахымбай Төлебаев туралы] // Сыр бойы.- 2010. - 9 сәуiр. - 3 б. Рахымбеков Ә. Ереуiл жылдарда ел басқарған : [Қоғам қайраткерi Р.Төлебаев туралы] // Айқын.- 2010. - 29 сәуiр (№ 74).- 24 б. Рахымбекұлы Ә. Тылдағы толағай тiрлiк ұйтқысы: [Рахымбай Төлебаев туралы] //Егемен Қазақстан.- 2010. - 1 мамыр - 8 б.

БЕКТЕЛЕЕВ САПАР ТЕМІРХАНҰЛЫ (1912-1967) Бектелеев Сапар Темірханұлы 1912 жылы Ресейдің Астрахан облысы Марфин ауданында туған. Қызметкер. 1932 жылдан партия мүшесі. БК (б)П Орталық комитеті жанындағы жоғары партия мектебін бітірген (1950). 1945-1947 және 1950-1952 жылдары Қызылорда облысы партия комитетінің 1-хатшысы болды. 1952 жылдан Алматы облысы кәсіподақ комитетінің төрағасы, Шелек ауданы партия комитетінің 1-хатшысы, басқа да мекемелерде жауапты қызметтер атқарды. 1967 жылы 10 мамырда өмірден қайтты. Әдебиеттер: Бектелеев Сафар Темірханұлы //Сыр елі. Қызылорда облысы: Энциклопедия / Бас ред. Б.Ғ.Аяған. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы» ЖШС, 2005. – 168 б. Дәулетұлы А. Бектелеев Сафар Темірханұлы //Дәулетұлы А. Сыр саңлақтары: 70 жылдық шежіре: құжатты деректер, тарихи дәйектер, естеліктер. – Қызылорда, 2010. – 81-82б. Сыр өңірі тарихы (көне заманнан бүгінге дейін). – Алматы: Атамұра, 1998. – 279б. ИБРАГИМОВ БАЙМАХАН ЕСКЕНДІРҰЛЫ (1909-1962) Ибрагимов Баймахан Ескендірұлы 1909 жылы Қызылорда облысы Қармақшы ауданында дүниеге келген. Қызметкер, соғыс ардагері. 1931 жылғы қарашадан партия мүшесі. Ташкент қаласындағы Қазақ орман шаруашылығы техникумында оқыған. Ленинградта жоғары партия мектебін бітірген. 1940 жылға дейін Алматы қаласында комсомол органдарында жауапты қызметтер атқарған. 1940-1945 ж. 2дүниежүзілік соғысқа қатысқан. Полковник шенінде дивизия, армия комиссары болды. 1946-1947 жылдары ҚКП ОК-нде әскери бөлім меңгерушісі қызметін атқарған. 1947 жылдың тамызынан 1950 жылдың тамызына дейін Қызылорда облыстық партия комитетінің бірінші хатшысы болып істеді. 1950-1962 жылдары Алматы облысы Ұйғыр ауданы партия комитетінің 1-хатшысы болды. Көптеген орден-медальдармен марапатталған.

Әдебиеттер: Ибрагимов Баймахан Ескендірұлы //Сыр елі. Қызылорда облысы: Энциклопедия / Бас ред. Б.Ғ.Аяған. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы» ЖШС, 2005. – 252 б. Сыр өңірі тарихы (көне заманнан бүгінге дейін). – Алматы: Атамұра, 1998. – 279б. ҚАЙСАҚАНОВ АРЫНҒАЗЫ (1912-1976) Қайсақанов Арынғазы (1912 ж., Семей губ., Көкен ауылы (қазіргі Жаңасемей ауданы) – экономист, партия кеңес қызметкері. 1939 жылдың сәуірінен БК(б)П мүшесі. БК(б)П ОК жанындағы Жоғары партия мектебін бітірген (1949). Еңбек жолдары: Семей облыстық мал шаурашылығы басқармасы қаржыөндіріс бөлімінің бастығы (1935), Алматыда мемлекеттік жоспарлау комитетінде экономист (1935-1937), есеп-санақ комитетінде экономист (1937-1939), Жамбыл облыстық есеп-санақ мекемесінің бастығы (1939-1941), Жамбыл облыстық атқару комитеті төрағасының орынбасары (1941-1944), Жамбыл облыстық партия комитеті хатшысының орынбасары (1944-1946), Жамбыл облаткомы төрағасының орынбасары (1946), Қарағанды облаткомы төрағасының орынбасары (1949-1950), Қызылорда облаткомының төрағасы (1950-1952), Қызылорда облыстық партия комитетінің бірінші хатшысы (1952-1954), ҚКП ОК-нде жауапты ұйымдастырушы, Алматы облысы, Қаскелең аудандық партия комитетінің 1-хатшысы (1953-1957), Гурьев (Атырау) облаткомының төрағасы, Семей обаткомы төрағасының орынбасары (1957-1973). Бүкілодақтық, республикалық партия съездеріне бірнеше мәрте делегат болып қатысты, Жоғары Кеңеске депутат болып сайланды. 3 мәрте Ленин орденімен, «Құрмет белгісі» орденімен, медальдармен марапатталған. Әдебиеттер: Дәулетұлы А. Қайсаханов Арынғазы //Дәулетұлы А. Сыр саңлақтары: 70 жылдық шежіре: құжатты деректер, тарихи дәйектер, естеліктер. – Қызылорда, 2010. – 83б. Қайсаханов Арынғазы //Сыр елі. Қызылорда облысы: Энциклопедия / Бас ред. Б.Ғ.Аяған. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы» ЖШС, 2005. – 287 б. Сыр өңірі тарихы (көне заманнан бүгінге дейін). – Алматы: Атамұра, 1998. – 279б.

ЖАНБАЕВ САҒАЛБАЙ (1904-1972) Жанбаев Сағалбай 1904 жылы Омбы облысы, Алабота болысының 4 ауылында дүниеге келген. Партия, кеңес қайраткері. Петропавл педагогикалық техникумын (1948), БК (б)П ОК жанындағы жоғары партия мектебін бітірген. 1928-1938 жылдары Солтүстік Қазақстан, Павлодар, Көкшетау, Ақмола облыстарында комсомол, партия органдарында басшылық қызметтерде болған. 1939-1945 жылдары Ақмола облысы партия комитетінің 3, 2 хатшысы, 1948-1954 жылдары Ақмола, Қызылорда облыстарында партия комитетінің 1 хатшысы, 1954-1958 жылдары Семей қалалық атқару комитетінің төрағасы, облыстық атқару комитеті төрағасының орынбасары, 1958-1963 жылдарда Қазақстан КП ОК парткомиссиясының мүшесі болды, республикалық еңбек резервтері комитетінде жауапты қызметтер атқарды. КСРО және ҚазКСР Жоғарғы Кеңестеріне бірнеше дүркін депутат болып сайланды. Ленин, Еңбек Қызыл Ту, «Құрмет белгісі» ордендерімен, медальдармен марапатталған. «Өмір өткелі», «Кенді алқап» атты кітаптары жарық көрген. 1972 жылы 18 мамырда Алматыда дүние салды. Әдебиеттер: Дәулетұлы А. Жанбаев Сағалбай //Дәулетұлы А. Сыр саңлақтары: 70 жылдық шежіре: құжатты деректер, тарихи дәйектер, естеліктер. – Қызылорда, 2010. – 83б. Мұқанов Сәбит. Сағалбай Жанбаевқа: Өлең // Мұқанов С.Таңдамалы шығармалар: 16 томдық.- Алматы, 1972.- Т.1.- 372-373 б. Сыр өңірі тарихы (көне заманнан бүгінге дейін). – Алматы: Атамұра, 1998. – 279б. Мұқай Ө. Сағалбай Жанбаев : аңыз һәм ... хапризма : [Мемлекет қайраткерi жайында] //Алматы ақшамы.- 2006. - 16 қыркүйек - 4 б. Мұсаұлы Ы. Осы жұрт Жанбаевты бiле ме екен? : [Қоғам қайраткерi Сағалбай Жанбаев туралы естелiк] // Абай.- 2009.- № 3.- 46-70 б. Танашев Н. Аты аңызға айналған Жанбаев: [1904 ж. Омбы облысы, Алабота даласында дүниеге келген, Қазақстанның бiраз облыстарында комсомол, партия қызметтерiнде басшылық қызмет атқарған, "Ленин", "Еңбек Қызыл Ту", "Құрмет белгiсi" ордендерiмен марапатталған Сағалбай Жанбаев туралы естелiк] // Қазақстан - ZAMAN.- 2006.- 9 қаңтар - 9 б.

СУЖИКОВ МҰХАМЕДҒАЛИ ӘЛЕНҰЛЫ (1910-1999) Сужиков Мұхамедғали Әленұлы Ресейдің Астрахан облысы Володар ауданының тумасы. Ол 1910 жылы қыркүйектің 15-жұлдызында балықшы отбасында дүниеге келген. Алғашқы еңбек жолын ауыл мектебінде мұғалім болып бастаған. Астрахан педагогикалық училищесін (1929), СОКП ОК жанындағы жоғары партия мектебін (1945) бітірген. 1929-1938, 1938-1943 жылдары Астрахан облысы Володар аудандық кеңесі атқару комитетінің төрағасы, 1943-1945 жылдары Астрахан округтік комиссиясының мал шаруашылығы жөніндегі хатшысы, төрағасының орынбасары, 1945-1951 жылдары Ақтөбе облыстық партия комитетінің 1 хатшысы, 1951-1954 жылдары Қазақстан ОК-інің хатшысы, бюро мүшесі, 1954-1960 жылдары Қызылорда, Семей облыстары партия комитеттерінің 1-хатшысы, 1960-1967 жылдары Қазақстан Министрлер кеңесі мемлекеттік бақылау комитеті төрағасының орынбасары, республикалық мәдениет қызметкерлері кәсіподақ ұйымының төрағасы, Қостанай облыстық партия комитетінің 1-хатшысы, 1967-1971 жылдары Қазақстан Министрлер кеңесінің баспа, полиграфия және кітап саудасы істері жөніндегі мемлекеттік комитетінің төрағасы қызметтерін атқарған. М.Сужиков республикамызда бедел мен зор құрметке бөленген ардақты абзал аға болатын. Ол СОКП ХХ-ХХІ-съездерінің делегеты болып 5 рет сайланды, КСРО, Қазақстан Жоғарғы Кеңесінің депутаты болған. Қазақстан Компартиясының V-Х съездерінде Орталық комитеттің мүшесі болып отырды. Екі мәрте «Құрмет белгісі», Еңбек Қызыл Ту ордендері және бірнеше медальдармен марапатталған. 1971 жылы Одақтық дәрежедегі дербес зейнеткерлікке шықты. 1999 жылы 12 тамызда дүниеден озды. Әдебиеттер: Дәулетұлы А. Басшы бейнесі //Дәулетұлы А. Сыр саңлақтары: 70 жылдық шежіре: құжатты деректер, тарихи дәйектер, естеліктер. – Қызылорда, 2010. – 185-192б. Дәулетұлы А. Сужиков Мұхамедғали Әленұлы //Дәулетұлы А. Сыр саңлақтары: 70 жылдық шежіре: құжатты деректер, тарихи дәйектер, естеліктер. – Қызылорда, 2010. – 84-85б. Сужиков Мұхамедғали //Иманғалиев С., Қыстаубаева З. Қызылорда көшелері. – Алматы, 2009. – 122 б. 10

Сужиков Мұхамедғали //Сыр елі. Қызылорда облысы: Энциклопедия / Бас ред. Б.Ғ.Аяған. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы» ЖШС, 2005. – 451452 б. Сыр өңірі тарихы (көне заманнан бүгінге дейін). – Алматы: Атамұра, 1998.-279б. *** Байшуақұлы Ә. Көрнекті қайраткер, ірі ұйымдастырушы //Қызылорда. – 1996. – 27 қараша Бәкiр Ә. Ғалым ғибраты: [Филос. ғыл. д-ры, проф. М.Сужиковтың 65 жылдығына орай] // Егемен Қазақстан.- 1997. - 19 қыркүйек Бәкiр Ә.Қайсар қайраткер // Егемен Қазақстан.- 2010.- 15 қыркүйек.- 6 б. Бәкiр Ә. Сыр елi оны ұмытпайды: [Қазақстан Компартиясы Орт. комитетiнiң хатшысы болған Мұхамедғали Сужиковтың 100 жылдығы қарсаңында] // Сыр бойы.- 2010. – 11 қыркүйек. - 2 б. Елеусiзов М. Ұмытылмас кездесулер: [Мұхамедғали Сужиков,Бауыржан Момышұлы, Сақтаған Бәйiшев туралы естелiктер] // Жұлдыз.- 2001.- N 3.С.100-110 б. Қаракөзов К. Жақсыдан із қалар //Сыр бойы. – 1996. – 18 шілде Мұхаметқали Әленұлы Сужиков: [Қазақстан Респ. көрнектi мем. және қоғам қайраткерi. Қазанама] // Егемен Қазақстан.- 1999.- 14 тамыз.- 8 б. ОСПАНОВ СЕЙДОЛЛА (1918-) Оспанов Сейдолла 17 қазан 1918 жылы туған, Қызылорда облысы Тереңөзек ауданының тумасы. Қызылорда темір-жол техникумын бітірген. 1939 жылдың қыркүйегінен БК(б)П ОК жанындағы сырттай оқытатын Жоғары партия мектебін бітірген. 1941-1947 жылдары Қызылорда облысының кеңес ұйымдарында кадр бөлімінің меңгерушісі, комсомол комитетінің хатшысы, партия комитетінің ұйымдастыру-нұсқау бөлімінің меңгерушісі, 1947–1953 ж. Қармақшы 1953– 1957 ж. Жаңақорған, Шиелі аудандарының 1-хатшысы қызметтерін атқарған. 1957-1959 жылдары Қызылорда облыстық партия комитетінің 1-хатшысы, 1959-1962 ж. облыстық атқару комитетінің төрағасы, 1963- 79 ж. Оңтүстік Қазақстан Жоғарғы кеңесіне бірнеше рет депутат болып сайланған. Ленин, үш мәрте «Құрмет белгісі» ордендерімен және бірнеше медальдармен марапатталған. Әдебиеттер: Дәулетұлы А. Оспанов Сейдолла //Дәулетұлы А. Сыр саңлақтары: 70 жылдық шежіре: құжатты деректер, тарихи дәйектер, естеліктер. – Қызылорда, 2010. – 85б. 11

Оспанов Сейдулла //Сыр елі. Қызылорда облысы: Энциклопедия / Бас ред. Б.Ғ.Аяған. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы» ЖШС, 2005. – 414 б. Сыр өңірі тарихы (көне заманнан бүгінге дейін). – Алматы: Атамұра, 1998. – 279б. ІЛИЯСОВ ҒҰБАЙДОЛЛА (1914-2001) Ілиясов Ғұбайдолла – 1914 жылы Батыс Қазақстан облысы Жәнібек ауданында туылған. 1941 жылдан БК(б)П мүшесі, Алматы қаласындағы ауыл шаруашылығы институтын бітірген. 1959 жылдың 31 тамызынан 1961 жылдың ақпанына дейін облыстық партия комитетінің хатшысы болып істеді. Әдебиеттер: Дәулетұлы А. Ілиясов Ғұбайдолла //Дәулетұлы А. Сыр саңлақтары: 70 жылдық шежіре: құжатты деректер, тарихи дәйектер, естеліктер. – Қызылорда, 2010. – 85-86б. Сыр өңірі тарихы (көне заманнан бүгінге дейін). – Алматы: Атамұра, 1998. – 279б. *** Ғұбайдолла Отарұлы Iлиясов: [Қоғам және мемлекет қайраткерi, ғалым, бiлiктi ұстаз : Қазанама] // Егемен Қазақстан.- 2001.- 25 қазан ТОҚТАМЫСОВ СӘЛІМГЕРЕЙ ТОҚТАМЫСОВИЧ (1914-1997) Тоқтамысов Сәлімгерей 6 шілде 1914 жылы Қостанай облысы Затобол ауданы Алқау ауылында туылған. Қазақстанның партия, совет қызметкері. 1939 жылдан КПСС мүшесі. 1941 жылы Урицк аудандық партия комитетінің 2-секретары, 1943-1945 жылдар партия комитетінің 1секретары, 1945-1949 жылдары Қазақстан КП Қостанай обкомының 2-секретары,1949-1950 жылдары Семей облысының Совет аткомының председателі. 1950-1953 жылдары Жоғарғы партия мектебінде оқыды. 1954-1956 жылдары Қазақстан КП Орал обкомының 1-секретары, 1956-1961 жылдары Кәсіподақтардың қазақ республикалық советінің председателі. 1961-1963 жылдары Қазақстан КП Қызылорда обкомының 1-секретары. 1963-1967 12

жылдар шаруашылық жұмыстарында,1967 жылдан Жамбыл облысының Совет аткомы председателінің орынбасары. Қазақстан Компартиясы 3-5, 7, 10-11-съездерінің делегаты, бірнеше рет Қазақстан КП Ок-нің мүшелігіне кандидат және мүшесі болды. 4, 5сайланған СССР Жоғарғы Советінің және 2-3 сайланған Қазақстан ССР Жоғарғы Советінің депутаты, СССР Кәсіподақтары 12-съезінде кәсіподақтардың Бүкіл одақтық Орталық Советінің мүшесі. 1975 жылдан одақтық дәрежедегі дербес пенсионер. Ленин орденімен және Еңбек Қызыл Ту, 1,2-дәрежелі Отан соғысы ордендерімен және медальдарымен наградталған. 1997 жылы 29 маусымда дүниеден озды. Әдебиеттер: Дәулетұлы А. Тоқтамысов Сәлімгерей //Дәулетұлы А. Сыр саңлақтары: 70 жылдық шежіре: құжатты деректер, тарихи дәйектер, естеліктер. – Қызылорда, 2010. – 86б. Сыр өңірі тарихы (көне заманнан бүгінге дейін). – Алматы: Атамұра, 1998. – 279б. ЫҚСАНОВ МҰСТАХЫМ БІЛӘЛҰЛЫ (1926 - 1991) Ықсанов Мұстахым Біләлұлы 1926 жылы 30 наурыз күні қазіргі Батыс Қазақстан облысы Жәнібек ауданы Борсы ауылында туған. Қазақ КСР-нің еңбек сіңірген құрылысшысы. 1945 жылы Алматы темір жол техникумын, 1952 жылы Қазақ ауыл шаруашылық институтын бітірген. 1945-1946 жылдары Қазақстан темір жолының Ақтоғай, Тентек станциясында жол қызметі дистанциясының технигі болып жұмыс істеген. Ал, 1952 жылы ЛКЖО Алматы қаласындағы Фрунзе аудан комитетінің бірінші хатшысы, 1952-1958 жылдары Оңтүстік Қазақстан облысы Ильичев ауданында «Жетісайқұрылыс» басқармасында прораб, өндірістік – техникалық бөлімінің бастығы, бас инженер, басқарма бастығы қызметтерін атқарды. 1958-1961 жылдары Ильичев ауданында «Қазирголстепстрой» тресінің басқарушысы, 1961-1963 жылдары Ильичев аупарткомының бірінші хатшысы болды. 1963 жылдың қаңтарынан 1966 жылдың қарашасына дейін Қызылорда облыстық партия комитетінің хатшысы болып істеді. 1966-1970 жылдары Қазақ КСР Министрлер Кеңесі төрағасының орынбасары, 1970-71 жылдары Жамбыл обкомының бірінші хатшысы, 1971-75 жылдары Қазақстан КП ОК-нің хатшысы, ал 1975 жылдан Орал обкомының бірінші хатшысы болып істеді. 13

6-9 сайланған Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің, 7-10 сайланған КСРО Жоғарғы Кеңесінің депутаты. Қызылорда облысын басқарған жылдары облыс экономикасын, құрылыс, мәдени салаларын дамытуға үлкен үлес қосқан. Ленин, үш мәрте Еңбек Қызыт Ту, Халықтар достығы, Октябрь революциясы ордендерімен, медальдармен, Құрмет КСР Жоғарғы Кеңесінің Құрмет грамотасымен марапатталған. Әдебиеттер: Дәулетұлы А. Қарымы мол қайраткер //Дәулетұлы А. Сыр саңлақтары: 70 жылдық шежіре: құжатты деректер, тарихи дәйектер, естеліктер. – Қызылорда, 2010. – 193-201б. Дәулетұлы А. Ықсанов Мұстахым Біләлұлы //Дәулетұлы А. Сыр саңлақтары: 70 жылдық шежіре: құжатты деректер, тарихи дәйектер, естеліктер. – Қызылорда, 2010. – 87-88б. Сыр өңірі тарихы (көне заманнан бүгінге дейін). – Алматы: Атамұра, 1998. – 279б. Ықсанов Мұстақым Біләлұлы //Иманғалиев С., Қыстаубаева З. Қызылорда көшелері. – Алматы, 2009. – 148 б. Ықсанов Мұстахым Біләлұлы //Сыр елі. Қызылорда облысы: Энциклопедия / Бас ред. Б.Ғ.Аяған. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы» ЖШС, 2005. – 532-533 б. *** Айдаров Д. Абзал азамат: [Мемл. қайраткерi М.Ықсанов туралы сыр] // Ақиқат.- 1996.- N 3.- 56-59 б. Әуезов Е. Ықсанов десанты //Сыр бойы. – 2009. – 29 қырк. Бақтыгереева А. Ықсанов: [Мемлекет және қоғам қайраткері Мұстахым Ықсанов туралы] //Егемен Қазақстан. – 2006. – 29 наурыз Бiләлдiң ұлы Мұстақым : [Мемлекет және қоғам қайраткерi Мұстақым Бiләлұлы Ықсанов туралы естелiк] / Жазып алған З.Асабаев // Алматы ақшамы.- 2007. - 17 сәуiр.- 10-11 б. Далдабаев С. Естен кетпес Ер бейне: [Облыс басшысы болған, қоғам қайраткерi Мұстақым Ықсановтың 80 жасқа толуына байланысты еске алу] // Сыр бойы.- 2006. - 21 наурыз. - 3 б. Дәулетұлы А. Қарымы мол қайраткер: [Мемлекет және қоғам қайраткері Мұстахим Ықсанов туралы]// Сыр бойы.- 2009. - 30 мамыр. - 5 б. Мырзахметұлы Қ. Кемел тұлға: [Мемлекет және қоғам қайраткері Мұстахым Ықсанов туралы] //Сыр бойы. – 2001. – 29 наурыз

БЕКТҰРҒАНОВ ХАСАН ШАЯХМЕТҰЛЫ (1922-1987) Бектұрғанов Хасан Шаяхметұлы 1922 жылы 3ақпан күні Солтүстік Қазақстан облысы Мамлют ауданында дүниеге келген. Қоғам қайраткері, 2дүниежүзілік соғысқа қатысқан. Оның әкесі Шаяхмет Бектұрғанов, ағасы Шәймерден сталиндік қуғынсүргінге ұшырап, тұтқында болған. Ол кезде Хасан Шаяхметұлы небәрі 15 жаста еді. Кейін әкесі ақталып, жоғары білімді маман ретінде агрономдық жұмысқа орналасты. Бұл кезде Х.Ш.Бектұрғанов Ұлы Отан соғысына өз еркімен аттанған болатын. Ол атақты Панфилов дивизиясының барлаушысы, бөлімшенің саяси жетекшісі болды, соғыста ерлік көрсетті. 1946-1966 жылдарда Солтүстік Қазақстан, Қостанай, Көкшетау, Ақтөбе облыстарының партия комитеттерінде басшылық қызметтер атқарды. 19661972 жылдарда Қызылорда облыстық партия комитетінің, 1972-1983 жылдары Жамбыл облыстық партия комитетінің 1-хатшысы болып істеді. КСРО Жоғарғы Кеңесіне, Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесіне депутат болып сайланды. 2 рет Ленин, Еңбек Қызыл Ту, Октябрь Революциясы, 1 және 2-дәрежелі Отан соғысы ордендерімен, медальдармен марапатталған. 1987 жылы 21 ақпанда дүниеден өтті. Әдебиеттер: Бектұрғанов Хасан Шаяхметұлы //Иманғалиев С., Қыстаубаева З. Қызылорда көшелері. – Алматы, 2009. – 42 б. Бектұрғанов Хасан Шаяхметұлы //Сыр елі. Қызылорда облысы: Энциклопедия / Бас ред. Б.Ғ.Аяған. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы» ЖШС, 2005. – 168-169 б. Дәулетұлы А. Бектұрғанов Хасан Шаяхметұлы //Дәулетұлы А. Сыр саңлақтары: 70 жылдық шежіре: құжатты деректер, тарихи дәйектер, естеліктер. – Қызылорда, 2010. – 88-89б. Дәулетұлы А. Заңғар тұлға //Дәулетұлы А. Сыр саңлақтары: 70 жылдық шежіре: құжатты деректер, тарихи дәйектер, естеліктер. – Қызылорда, 2010. – 211-220б. Сыр өңірі тарихы (көне заманнан бүгінге дейін). – Алматы: Атамұра, 1998. – 278-280б. *** Дәулетұлы А. Қайсар рухты қайраткер: [Қызылорда обл. бiрiншi хатшысы болған Хасан Бектұрғановтің туғанына 80 жыл] // Сыр бойы.- 2009. - 27 қараша. - 4 б. Облыс тарихында орны бар азамат //Сыр бойы. – 1995. – 18 наурыз 15

ӘБДІКӘРІМОВ ИСАТАЙ (1923-2001) Исатай Әбдікәрімов 1923 жылы 15 мамырда Жаңақорған ауданының Өзгент ауылында туған. 1952 жылы Қызылордадағы Н.В. Гоголь атындағы педагогикалық институтын, 1954 жылы КПСС Орталық Комитетінің Жоғары партия мектебін, 1962 жылы Қызылорда гидротехникумын бітірген. 1935-1940 жылдары ауылшаруашылық техникумында, ауылшаруашылық институтында оқыды. Ол өзінің еңбек жолын 1940 жылы Жаңақорған аудандық «Екпінді» газет редакциясының әдеби қызметкері болып бастады. 1941-1945 жылдары Ұлы Отан соғысына қатысты. Гвардиялық полк командирі, атқыштар бригадасының командирі болды. Әскери қызметтен оралғаннан кейін 1946-1948 жылдары И.Әбдікәрімов Жаңақорған аудандық комсомол комитетінің екінші хатшысы, Қармақшы аудандық комсомол комитетінің бірінші хатшысы болып қызмет істеді. 1949 жылдан бастап облыстық партия комитетінің аппаратында нұсқаушы, сектор меңгерушісі, партия органдары бөлімі меңгерушісінің орынбасары, облыстық комсомол комитетінің бірінші хатшысы қызметтерін атқарды. 1953-1955 жылдары облыстық ауыл шаруашылығы басқармасы бастығының орынбасары, облыстық Кеңесі атқару комитетінің хатшысы болды. 1955 жылдан И.Әбдікәрімов Шиелі аудандық партия комитетінің МТС аймағы бойынша хатшысы, Шиелі аудандық партия комитетінің бірінші хатшысы, Қармақшы өндірістік басқармасы партия комитетінің хатшысы, Жалағаш аудандық партия комитетінің бірінші хатшысы қызметтерін атқарды. 1972-1978 жылдары Қызылорда облыстық партия комитетінің бірінші хатшысы болды. 1978 жылдың желтоқсанынан 1979 жылғы желтоқсанына дейін Қазақ ССР Жоғарғы Кеңесі Президиумының Төрағасы болды. Исатай Әбдікәрімов КПСС XXIY cъезінің делегаты, СССР Жоғарғы Кеңесінің депутаты болып сайланды. Ол Отанына сіңірген зор еңбегі үшін Социалистік Еңбек Ері атағына ие болды, екі рет Ленин орденімен, Октябрь революциясы, «Құрмет белгісі» ордендерімен және СССР медальдарымен марапатталды. Оның 1993 жылы «Көп екен көргенімнен көрмегенім» атты естелік кітабы жарық көрді. Жаңақорған ауданының «XX ғасыр Адамы» құрметіне ие болды. Исатай Әбдікәрімов 2001 жылы 7 сәуірде дүниеден өтті. Ол туралы «Дүниеден ғажайып бір жан өтті» атты естеліктер кітабы (2002 ж.) шықты. 16

Әдебиеттер: Әбдікәрімов И. Көп екен көргеніңнен көрмегенің: Естелік / И.Әбдікәрімов. – Алматы: Атамұра, 1993. – 152б. Әбдікәрімов Исатай //Сыр елі. Қызылорда облысы: Энциклопедия / Бас ред. Б.Ғ.Аяған. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы» ЖШС, 2005. – 125 б. Дәулетұлы А. Әбдікәрімов Исатай //Дәулетұлы А. Сыр саңлақтары: 70 жылдық шежіре: құжатты деректер, тарихи дәйектер, естеліктер. – Қызылорда, 2010. – 90б. Исатай Әбдікәрімов //Қалиев Ы., Айдосов А. Ұлы Жеңістің 60 жылдығы ерлік пен елдігіміздің мерекесі. – Қызылорда: Тұмар, 2005. – 75-76б. Исатай Әбдікәрімов //Сопыбеков А.Жаңақорған : тарихнама. – Шымкент: ЖШС «Кітап», 2008. – 294-296 б. Сыр өңірі тарихы (көне заманнан бүгінге дейін). – Алматы: Атамұра, 1998. – 280б. *** Абдоллаев Ш. Шуақты күннің шарапаты: [Қоғам және мемлекет қайраткерi Исатай Әбдiкәрiмов туралы естелік] //Сыр бойы. – 2002. – 25 шілде Әбдуов Қ. Парасатты ғұмыр: [Қоғам және мемлекет қайраткерi Исатай Әбдiкәрiмов туралы] // Сыр бойы.- 2002.- 28 наурыз.- 3 б. Баязид Ж. Алаш ардақтысына: [Қоғам қайраткерi Исатай Әбдiкәрiмовке ескерткiш тақта ашылуына арн. өлең] // Сыр бойы.- 2006. - 30 наурыз. - 3 б. Данабаев Қ. Адамгершiлiктiң асқар шыңы: [Облыс басшысы болған Исатай Әбдiкәрiмов туралы естелiк] // Сыр бойы.- 2006. - 5 сәуiр. - 3 б. Данабаев Қ. Еменнің иір бұтағы: [Соғыс ардагері И.Әбдікәрімов туралы] //Сыр бойы. – 2000. – 6 сәуір Исатай Әбдiкәрiмов: [Мемлекет және қоғам қайраткерi. Қазанама] //Егемен Қазақстан.- 2001.- 10 сәуiр- 5 б.; Сыр бойы. – 2001. – 10 сәуір Исмаил Ө. Тұлға: [Қайраткер И.Әбдікәрімов туралы] //Өскен өңір. – 2010. – 6 қазан Камалов Қ. Сыр елінің бәйтерегі: [Қайраткер И.Әбдікәрімов туралы естелік] //Қазақ Елі. – 2003. – наурыз (№4). – 7 б. Көштаев Б. Өз заманының бәйтерегi: [Облыс басшысы болған Исатай Әбдiкәрiмов туралы естелiк] // Сыр бойы.- 2006. - 5 сәуiр. - 3 б. Қонысбай Қ. Қаллыбек Камалов:"Сыр елiнiң бәйтерегi": Қоғам және мемлекет қайраткерi Исатай Әбдiкәрiмов туралы // Қазақ Елi.- 2003.- N 5-6.13 б. Мұхамедов М. Өсер ұрпақ - көк шыбық ырза саған: [Қазақ КСР жоғарғы кеңесi Төралқасының Төрағасы болған И. Әбдiкәрiмов туралы] // Сыр бойы.2010. - 8 қазан. - 2 б. Сейітов Қ. Халық перзентіне құрмет жасады: [Қоғам қайраткері И.Әбдікәрімовтің тұрған үйіне ескерткіш тақта орнатылды] //Сыр бойы. – 2006. – 8 сәуір 17

Тәжібаев Ә. Арнау: [Исатай Әбдікәрімовке] //Сыр бойы. – 2002. – 28 наурыз Уәлиұлы Н. Ақжайлау аға: [Қайраткер И.Әбдікәрімов туралы] //Сыр бойы. – 2001. – 12 шілде Уәлиұлы Н. Қайраткер.Қамқор.Қарапайым: [Қайраткер И.Әбдікәрімов туралы] //Ақмешіт апталығы. – 2001. – 5 шілде ЕСЕТОВ ТӘКЕЙ (1923-2003) Тәкей Есетов (1923, қараша, Қазалы ауданы – 2004, Қызылорда) – қайраткер. Еңбек жолын сауатсыздарға әріп үйрететін курста мұғалім болып бастаған. Соғысқа дейін халық сотының хатшысы болып істеді. Алматыдағы алты айлық авиациялық курсты (1941), Ленинград қаржы-экономикалық институтын (1955) бітірген. 1941-1942 жылдары майданда болып, ауыр жарақан алып елге оралды. Аудандық сотта хатшы, Мемлекет қауіпсіздік комитетінде қызмет етті. 1950 ж. аудандық қаржы бөлімінде, 1955 жылдан Арал аудандық қаржы бөлімінің бастығы. 1957-1985 жылдары Арал аудандық партия комитетінің екінші хатшысы, Қызылорда облыстық партия комитетінің бөлім меңгерушісі, Арал аудандық партия комитетінің бірінші хатшысы, облыстық партия комитетінің бірінші хатшысы қызметтерін атқарды. Бірнеше мәрте Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің, КСРО Жоғарғы Кеңесінің депутаты болып сайланды. 3 мәрте Еңбек Қызыл Ту, Октябрь Революциясы ордендерімен марапатталған. Әдебиеттер: Дәулетұлы А. Есетов Тәкей //Дәулетұлы А. Сыр саңлақтары: 70 жылдық шежіре: құжатты деректер, тарихи дәйектер, естеліктер. – Қызылорда, 2010. – 90-91б. Дәулетұлы А. Тәкең тәлімдері //Дәулетұлы А. Сыр саңлақтары: 70 жылдық шежіре: құжатты деректер, тарихи дәйектер, естеліктер. – Қызылорда, 2010. – 233-239б. Есетов Тәкей //Иманғалиев С. Қызылорда көшелері. – Алматы, 2009. – 58 бет. Есетов Тәкей //Сыр елі. Қызылорда облысы: Энциклопедия / Бас ред. Б.Ғ.Аяған. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы» ЖШС, 2005. – 207 б. Сыр өңірі тарихы (көне заманнан бүгінге дейін). – Алматы: Атамұра, 1998. – 280б.

Тағдыр мен тағылым: [Т.Есетов туралы естелік кітабынан алынған деректер бойынша] //Қалиев Ы., Айдосов А. Ұлы Жеңістің 60 жылдығы ерлік пен елдігіміздің мерекесі. – Қызылорда: Тұмар, 2005. – 76-77б. *** Абылаев Т. Бізге танымал бір тұлға //Сыр бойы. – 2009. – 22 тамыз Дәулетұлы А. Тәкең тәлімдері: [Мемлекет және қоғам қайраткері Т.Есетов туралы] //Сыр бойы. – 2003. – 2 желтоқсан Ержігітқызы Қ. Ленинград қаһарманы //Толқын. – 2010. – 8 мамыр Қалиев Ы. Өмiрде өнегелi бiр жан едi: [Обл. партия комитетiнiң бiрiншi хатшысы болған Текей Есетовтi еске алу] // Сыр бойы.- 2004.- 27 қазан.- 4 б. Мырзахметұлы Қ. Ұрпақ атаулы соғысты көрмесін: Қоғам қайраткері Тәкей Есетов туралы //Сыр бойы. – 2000. – 29 ақпан Тәкей Есетов: Қазанама //Сыр бойы. – 2003. – 1 қараша ӘУЕЛБЕКОВ ЕРКІН НҰРЖАНҰЛЫ (1930-1999) Әуелбеков Еркін Нұржанұлы 1930 жылы 20-маусымда Көкшетау облысы (қазіргі Ақмола облысы), Рузаев ауданы, Фрунзе ауылында дүниеге келген. Е.Н.Әуелбеков – партия, кеңес, қоғам қайраткері, Социалистік Еңбек Ері. К.А.Тимирязов атындағы Мәскеу ауыл шаруашылығы академиясының экономика факультетін бітірген (1953). 1953-1957 жылдары Солтүстік Қазақстан облысы Коновалов МТС-нің бас агрономы, Преснов ауданы Николаевск МТС-нің директоры, 1957-1961 жылдары Марасьев кеңшарының директоры, 1961-1963 Солтүстік Қазақстан облыстық атқару комитеті төрағасының бірінші орынбасары, 1963 жылы облыстық партия комитетінің 2-хатшысы, 1963-1965 жылары облыстық атқару комитетінің төрағасы, 19651967 жылдары ауыл шаруашылығы министрінің бірінші орынбасары, 19671968 жылдары астық өнімдері және мал шаруашылығы өнеркәсібі министрі, 1978-1985 жылдары Көкшетау облыстық парткомының, Торғай облыстық парткомының, 1985-1989 жылдары Қызылорда облыстық парткомының 1хатшысы қызметтерін атқарды. 1989 жылы тамыздан КСРО Жоғарғы Кеңесінің ұлт саясаты және халықаралық қатынастар жөніндегі комиссия төрағасының орынбасары болып сайланды. 1994 жылдан дербес зейнеткер. Ол зейнеткерлікке шыққаннан кейін де ауыл шаруашылығының зор маманы ретінде өз ауылына фермерлік шаруашылық құрды. 8-11 сайланған КСРО Жоғарғы Кеңесінің депутаты.Е.Н.Әуелбеков Қазақстанның ауыл шаруашылығын өркендетуге елеулі үлес қосты, облыс экономикасы мен еңбекшілерінің әлеуметтік тұрмыстық жағдайын жақсарту жолында еңбек сіңірген әділ де турашыл, талапшыл қайраткер, іскер ұйымдастырушы 19

ретінде танылды. Үш рет Ленин орденімен, Октябрь революциясы, Еңбек Қызыл Ту ордендерімен, медальдармен марапатталған. 1999 жылы 29 қаңтарда Алматы қаласында дүниеден озды. Әдебиеттер: Әуелбеков Еркін Нұржанұлы //Сыр елі. Қызылорда облысы: Энциклопедия / Бас ред. Б.Ғ.Аяған. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы» ЖШС, 2005. – 143 б. Дәулетұлы А. Әуелбеков Еркін Нұржанұлы //Дәулетұлы А. Сыр саңлақтары: 70 жылдық шежіре: құжатты деректер, тарихи дәйектер, естеліктер. – Қызылорда, 2010. – 91-92б. Дәулетұлы А. Қажырлы қайраткер //Дәулетұлы А. Сыр саңлақтары: 70 жылдық шежіре: құжатты деректер, тарихи дәйектер, естеліктер. – Қызылорда, 2010. – 221-225б. Кiребайұлы А. Еркiн Әуелбековке: Өлең // Кiребайұлы А.Сейхундария.Қызылорда : Тұмар, 2006.- 37-38 б. Сыр өңірі тарихы (көне заманнан бүгінге дейін). – Алматы: Атамұра, 1998. – 280б. *** Алмағанбетов Ә. Қоғам қайраткерiне – құрмет: [Мемлекет және қоғам қайраткерi Е.Әуелбековтің туғанына 80 жыл] // Сыр бойы.- 2010. - 23 қазан. 1 б. Аңсатов С. Ар намысы тулаған алып жүрек: [Қоғам қайраткерi Еркiн Әуелбеков туралы] //Сыр бойы. – 2010. – 27 ақпан Аңсатов С. Әуелбеков: [Қайраткер Е.Әуелбеков туралы] //Сыр ардагері. – 2010. – 14 шілде Аңсатов С. Құла жонды гүл қылған Әуелбеков : [Қызылорда облысының бiрiншi хатшысы болған Е.Н.Әуелбеков туралы] // Таң-Шолпан.- 2010.- № 1.176-183 б. Аңсатов С. Әуелбековтiң әлеуетi: [Қызылорда облыстық партия комитетiнiң бiрiншi хатшысы болған Е.Н.Әуелбековтiң ел басқарудағы бiлiктiлiгi туралы] // Айқын.- 2010.- 30 қаңтар (№ 15).- 5 б. Асқаров Е. Ерағаң елдiң ағасы едi: [Мем. және қоғам қайраткерi Еркiн Әуелбеков туралы] // Астана ақшамы.- 1999.- 25 ақпан Әбіл Е. Қайраткерге құрмет көрсетілді: [Қоғам қайраткерi Е.Әуелбековтің туғанына 80 жыл] //Егемен Қазақстан. – 2010. – 26 қазан – 4 б. Әбішев Т. Жұлдыздар ағады, бірақ сөнбейді: [Мемлекет қайраткері Е.Әуелбеков туралы] //Ақиқат. – 2005. - №6. – 47-53б. Әуелбекова К.О. Адалдықты ту етiп өттi: [Қоғам қайраткерi Еркiн Әуелбеков туралы сұхбат] / Әңг. Амангелдi Ә. // Зерде.- 2000.- N 3.- 16-19 б. Бәкiр Ә. Қайсар тұлға: [Қоғам қайраткерi Е.Әуелбековтің туғанына 80 жыл] // Сыр бойы.- 2010. - 22 қазан. - 3 б. Ертай Е. Аңызға айналған адам: [Мем. және қоғ. қайраткерi Еркiн Әуелбеков туралы естелiк] // Астана ақшамы.- 1999.- 25 ақпан 20

Есмаханұлы С. Хатшы: [Еркін Нұржанұлы Әуелбеков жайлы бір үзік сыр] //Сыр бойы. – 2006. – 25 қараша Жұмағұлов И. Ақ жүректі азамат : [Мемлекет қайраткері Е.Әуелбековтің туғанына 80 жыл] //Сыр бойы. – 2010. – 25 қырк. Зiкiбаев Е. Аңыз аға: [Қоғам қайраткерi Еркiн Әуелбеков туралы] // Жұлдыз.- 2000.- N 5.- 114-124 б. Исмаилов М. Өз заманының тұлғалы азаматы: [Обл. 1-шi хатшысы болған Е.Н.Әуелбеков туралы] // Сыр бойы.- 2010. - 18 тамыз. - 3 б. Камалатдин А. Қыран жүректi тектi тұлға: [Қоғам және мем. қайраткерi Е.Н.Әуелбековтiң туғанына - 80 жыл] // Сыр бойы.- 2010. - 27 шiлде. - 3 б. Махамбетов К. Ұрпаққа үлгi етуге лайықты : [Мемлекет және қоғам қайраткерi Еркiн Әуелбеков туралы] // Сыр бойы.- 2007. - 18 шiлде. - 4 б. Маханбетов К. Тұлға : [Мем. қайраткерi Еркiн Әуелбеков туралы] // Сыр бойы.- 2008. - 15 қаңтар. - 2 б. Мұқанов М. Еңбек Ерiнiң ескерткiшi: [Солтүстiк Қазақстан обл. Целинный ауд. орт.-ында мем. қайраткерi, Соц. Еңбек Ерi Е.Әуелбековке ескерткiш орнатылғандығы туралы] // Егемен Қазақстан.- 2000.- 5 шiлде Мұхамедов М. Қайраткер: [1985-1989 жж. Қызылорда облысын басқарған Еркiн Әуелбеков туралы] // Егемен Қазақстан.- 2010.- 16 маусым (№ 235/236).- 4 б. Мырзабеков Қ. Ел қайғысы (Е.Әуелбековке): Жоқтау өлең // Астана ақшамы.- 1999.- 25 ақпан Салықов К. Жұлдызы жанған азамат: [Қоғам қайраткерi Е.Н.Әуелбеков 75 жаста] //Сыр бойы. – 2005. – 29 маусым Сарбалақов Ж. Әуелбековты армандаймыз: [Қайраткер Е.Әуелбековтің туғанына 80 жыл] //Ақмешіт ақшамы. – 2010. – 16 шілде – 13 б. Сәдібекұлы А. Ата-бабалар аманаты: [Мемлекет және қоғам қайраткерi Еркiн Әуелбеков туралы] //Таң- Шолпан. – 2009. - №2. – 135-153б. Ұзақбаев Б. Өнегелі өмірін нұрлы шуақтай сезінемін: [Мемлекет және қоғам қайраткерi Еркiн Әуелбеков туралы] // Халық. – 2010. – 2 қырк. – 7 б. Шаухаманов С. Еңбектiң әмiршiсi:[Қоғам қайраткерi Е.Әуелбековтің туғанына 80 жыл] // Сыр бойы.- 2010. - 19 қазан. - 3 б. ШАУХАМАНОВ СЕЙІЛБЕК Сейілбек Шаухаманов 1939 жылы 15 мамырда Жаңақорған ауданы Өзгент ауылында дүниеге келген. Қазақ Мемлекеттік ауыл шаруашылығы институтын инженер мамандығы бойынша тәмамдаған және Алматы Жоғары партия мектебін бітірген. Экономика ғылымының кандидаты, саясаттанушы. 1962-1967 жылдары Шиелі РТС-нда бақылаушыинженер болып жұмыс істеді. 1967-1968 жылдары Сырдария, Тереңөзек аудандық комсомол 21

комитеттерінің бірінші хатшысы, 1968-1974 жылдары Тереңөзек ауданы Партияның XXI cъезі атындағы кеңшарға директор, 1975-1980 жылдары Жалағаш аудандық партия комитетінің екінші хатшысы, 1980-1983 жылдары Сырдария аудандық Кеңесі атқару комитетінің төрағасы, 1983-1987 жылдары Шиелі аудандық партия комитетінің бірінші хатшысы болды. 1987 жылдың маусым, шілде айларында Қазақстан Компартиясы Орталық Комитеті партия органдары бөлімінің инспекторы, 1987 жылдың шілдесінде Талдықорған облыстық Кеңесі атқару комитетінің төрағалығына сайланды. Сейілбек Шаухаманов 1989 жылдың шілдесінде Қызылорда облыстық партия комитетінің бірінші хатшылығына сайланды. 1991 жылдың қарашасынан 1992 жылдың ақпанына дейін Қызылорда облыстық Кеңесінің төрағасы болды. 1992 жылдың ақпанынан 1995 жылдың қыркүйегіне дейін Қызылорда облысының әкімі, 1995-1997 жылдары Республика Парламент Сенатының депутаты болды. Бұдан соң Қазақстан Республикасы Көші-қон және демография агенттігі төрағасының бірінші орынбасары болды. Сейілбек Шаухаманов ауыл шаруашылығын дамытудағы белсенді қызмет үшін екі рет Еңбек Қызыл Ту орденімен, «Құрмет белгісі», «Қазан революциясы», «Халықтар достығы» ордендерімен марапатталған. Үш рет Қазақ ССР Жоғарғы Кеңесінің депутаттығына, екі рет Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің мүшелігіне сайланған. Ал КПСС XXYII съезінде Орталық Комитетінің мүшелігіне сайланған бірінші қызылордалық. Сейілбек Шаухаманов қазіргі кезде облыс ардагерлер кеңесінің төрағасы, Қызылорда облысының Құрметті азаматы. Қазақстан мен Өзбекстанның Құрмет грамоталарымен марапатталған. Сырдария ауданының (Қызылорда облысы) және Хорезмнің (Өзбекстан) Құрметті азаматы, «Құрмет» орденімен марапатталған. Сейілбек Шаухамановтың 2006 жылы «Мұхтар Әуезовтың тек аталары туралы, Ұрпақтардың ұлы үндестігі» атты және 2007 жылы «Иесі кім бұл елдің, киесі кім бұл жердің?» атты кітаптары шыққан. Әдебиеттер: Дәулетұлы А. Шаухаманов Сейілбек //Дәулетұлы А. Сыр саңлақтары: 70 жылдық шежіре: құжатты деректер, тарихи дәйектер, естеліктер. – Қызылорда, 2010. – 92-94б. Дәулетұлы А. Тәуелсіздік таңы атты. 1.Шаухаманов Сейілбек Шаухаманұлы //Дәулетұлы А. Сыр саңлақтары: 70 жылдық шежіре: құжатты деректер, тарихи дәйектер, естеліктер. – Қызылорда, 2010. – 108б.. Сейілбек Шаухаманов //Сопыбеков А.Жаңақорған : тарихнама. – Шымкент: ЖШС «Кітап», 2008. – 300-302 б. Сыр өңірі тарихы (көне заманнан бүгінге дейін). – Алматы: Атамұра, 1998. – 280б. Шаухаманов, С. Ер қанаты: Эсселер, публицистикалық мақалалар мен толғаныстар /С.Шаухаманов; Жауапты ред. Б.Кәрібозұлы. – Астана: Фолиант, 2009. – 376 б. – (Сырдария кітапханасы) 22

Шаухаманов Сейілбек //Сыр елі. Қызылорда облысы: Энциклопедия / Бас ред. Б.Ғ.Аяған. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы» ЖШС, 2005. – 515-516 б. *** Аяшұлы, Д. Тауға шықсаң талабыңды таяныш қыл: [Қайраткер С.Шаухаманов туралы] //Сыр бойы. – 2007. – 6 шілде Елдігі мақтан, ерлігі дастан туған жер: [Ә.Нұрпейісов, Ұ.Қараманов, С.Шаухаманов Қызылорда облысының құрметті азаматы атағын иеленді] //Сыр бойы. – 2007. – 15 желт. Жаппархан Ө. Абыз: ["Сыр ардагерi" газетiнiң қаламгерi Сейiлбек Шаухаманов туралы]//Айқын.- 2009.- 12 қараша.- 20 б. Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығымен «Парасат» орденімен С.Шаухаманов марапатталды //Сыр бойы. – 2009. – 15 желт. Қалиев Ы. Абырой: [Мемлекет және қоғам қайраткерi, облыс басшысы болған С.Шаухаманұлы туралы] // Егемен Қазақстан.- 2002.- 19 шiлде - 2 б. Құбашев С. Білікті басшы, қарымды қайраткер: [Қайраткер С.Шаухаманов 70 жаста] //Сыр бойы. – 2009. – 16 мамыр – 4 б. Мекебаев А. Талап, еңбек, терең ой: [Қайраткер С.Шаухаманов туралы] //Түркістан. – 2009. – 28 мамыр – 11 б. Ормантаев К. Сейілбек: [Қайраткер С.Шаухаманов туралы] //Егемен Қазақстан. – 2009. – 20 мамыр. – 5 бет Рахымбеков Ә. Жүрек жылуы: [Қайраткер С.Шаухаманов туралы эссе] //Сыр бойы. – 2009. – 31 қазан САПАРБАЕВ БЕРДІБЕК МАШБЕКҰЛЫ Бердібек Машбекұлы Сапарбаев 1953 жылы 9 ақпанда Жаңақорған ауданы Бесарық селосында туған. Орта мектепті бітіргеннен кейін ол еңбек жолын 1969 жылы Жаңақорған ауданындағы «Задария» кеңшарында жұмысшы болып бастады. 1971-1973 жылдары әскери борышын Германияда өтеді. 1977 жылы Алматы халық шаруашылығы институтын экономист мамандығы бойынша бітірді. Бердібек Машбекұлы Сапарбаев 1977-1978 жылдары Қазақ ССР Қаржы министірлігінде алғашында экономист, кейіннен бас экономист, бөлім бастығының орынбасары қызметтерінде болды. 1988-1994 жылдары Қазақстан Республикасы Білім министрлігінің Басқарма бастығы, министрдің орынбасары болды. 1994 жылдың қантарынан тамызына дейін Қазақстан Республикасы Президентінің Аппараты мен Министірлер Кабинетінің әлеуметтік және еңбек қорғау, қаржы бөлімі меңгерушісінің орынбасары, 23

1994 жылғы тамыздан 1995 жылдың наурызына дейін Қазақстан Республикасы Министірлер Кабинеті Басқарма істерінің әлеуметтік және еңбек қорғау, қаржы бөлімінің меңгерушісі, 1995 жылғы наурыздан қыркүйек айына дейін Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинеті Аппаратының басшысы, Республика Министрлер Кабинетінің мүшесі болды. 1995-1999 жылдар Қызылорда облысының, 1999-2002 жылдары Оңтүстік Қазақстан облысының әкімі қызметтерін атқарды. 2003-2005 жылдары Қаржы министрлігінің Кеден комитетін басқарды. 2006 жылы қантардан Қазақстан Республикасы Үкіметінің Парламенттегі өкілі болды. 2007 жылдың тамызынан бастап 2009 жылдың наурыз айына дейін Қазақстан Республикасының Еңбек және Халықты әлеуметтік қорғау министрі қызметін атқарған. 2009 жылдың наурыз айынан бастап Шығыс Қазақстан облысының әкімі. «Құрмет» және «Парасат» ордендерімен марапатталған. Б. М. Сапарбаев экономика ғылымының докторы, үш тілді жетік меңгерген. Қызылорда қаласының Құрметті азаматы, Жаңақорған ауданының «XX ғасыр Адамы». Бердібек Машбекұлының еңбек жолы жайлы жазушы Жақсылық Рахматулла «Жібек жолындағы жұлдыздар» атты деректі хиқаят жазып, 2000 жылы кітап етіп шығарды. Әдебиеттер: Бердібек Машбекұлы Сапарбаев //Сопыбеков А.Жаңақорған : тарихнама. – Шымкент: ЖШС «Кітап», 2008. – 299-300 б. Дәулетұлы А. Тәуелсіздік таңы атты. 2. Сапарбаев Бердібек Машбекұлы //Дәулетұлы А. Сыр саңлақтары: 70 жылдық шежіре: құжатты деректер, тарихи дәйектер, естеліктер. – Қызылорда, 2010. – 108-109б. Сапарбаев Бердібек Машбекұлы //Сыр елі. Қызылорда облысы: Энциклопедия / Бас ред. Б.Ғ.Аяған. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы» ЖШС, 2005. – 432 б. *** Б.М.Сапарбаевты Қызылорда облысының әкiмi етiп тағайындау туралы Қазақстан Республикасы Президентiнiң Жарлығы: 1995 ж. 29 қыркүйек // Егемен Қазақстан.- 1995.- 30 қыркүйек; Сыр бойы. – 1995. – 4 қазан Ергөбек Қ. Қайраткерлiгiн халқына арнаған: [Халқымыздың қалаулы азаматтарының бiрi, қайраткер Бердiбек Сапарбаев туралы сыр] // Қазақ Елi.2004.- 25 ақпан (N7).- 4 б. Қамен Е. Ол - Бердiбек Сапарбаев! // Алтын орда.- 2008. - 17-23 сәуiр (№16).- 4 б. Қыдыр Е. Бейнет пен бедел: [Қызылорда обл. әкiмi Бердiбек Сапарбаев туралы] // Егемен Қазақстан.- 1997. - 29 қазан Мұхамедов М. Елбасының сенімді серігі //Сыр бойы. – 2011. – 19 ақпан – 8-9 бет. Найманбайұлы А. Азамат: [Бердiбек Сапарбаев туралы] // Ана тiлi.2003.- 6 ақпан (N 5).- 10 б. 24

НҰРҒИСАЕВ СЕРІКБАЙ ӨРІКБАЙҰЛЫ Нұрғисаев Серікбай Өрікбайұлы 1956 жылы 27 мамырда Алматы облысы Іле ауданы Жаңаарқа ауылында дүниеге келген. 1980 жылы ҚазМУ-дің (қазіргі ҚазҰУ-дың механика-математика факультетін), Қазақ мемлекеттік Басқару Академиясының экономикалық жоспарлау факультетін бітірген. Еңбек жолын Алматы облысы Талғар қаласындағы СПТУ-20 училиещесінде өндірістік оқыту бөлімінің шебері болып бастады. 1982-1985 жылдары Алматы қаласындағы облыстық комсомол комитетінің жастар ісі секторының жетекшісі, 1985-1986 жылдары Қазақстан ЛКСМ ОК-нің жауапты ұйымдастырушысы, 1986 – 1989 жылдары Қазақстан ЛКСМ ОК-нің жастарға білім беру бөлімі меңгерушісінің орынбасраы, 1992–1993 ж. Алматы қаласы Алатау ауданы әкімінің 1-орынбасары, 1993-1994 ж. Совет ауданының әкімі, 1994-1996 ж. өнеркәсіптік-қаржылық «Глоба-Казахстан» корпорациясының президенті болды. 1996-1999 ж. Қызылорда облыс әкімінің 1- орынбасары, 1999-2004 ж. облыс әкімі, 2004-2005 ж. ҚР Президенттінің кеңесшісі, қызметтерін атқарды. 2005 жылдан ҚР Президентінің Алматы қаласындағы арнайы өкілі. Әдебиеттер: Дәулетұлы А. Тәуелсіздік таңы атты. 3.Нұрғисаев Серікбай Өрікбайұлы //Дәулетұлы А. Сыр саңлақтары: 70 жылдық шежіре: құжатты деректер, тарихи дәйектер, естеліктер. – Қызылорда, 2010. – 109-110б. Нұрғисаев Серікбай //Сыр елі. Қызылорда облысы: Энциклопедия / Бас ред. Б.Ғ.Аяған. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы» ЖШС, 2005. – 393-394 б. *** Данабаев Қ. Облыс әкімі С.Ө.Нұрғисаев ғылым докторы болды! //Алтын Орда. – 2004. – 2-8 сәуір (№13). – 3б. С.Ө.Нұрғисаевты Қызылорда облысының әкiмi етiп тағайындау туралы Қазақстан Республикасы Президентiнiң Жарлығы: 1999 ж. 28 шiлде N 180 // Егемен Қазақстан.- 1999.- 29 шiлде

АДЫРБЕКОВ ИКРАМ АДЫРБЕКҰЛЫ Адырбеков Икрам Адырбекұлы 1950 жылы 8-шілде күні Өзбекстанның Ташкент облысы, «Қызыл әскер» ауылында дүниеге келген. Мемлекет қайраткері, дипломат, 1-дәрежелі Төтенші Өкілетті Елші (2000), экономика ғылымдарының докторы(1995). Алматы мал дәрігерлік институтын (1972), Қазақ КСР ҒА-ның Эксперименттік биология институтының аспирантурасын (1976), Менеджмент және маркетинг институтын (1995), Ресей Федерациясы Президентінің жанындағы Мемлекеттік қызмет академиясын (1999) бітірген. 1972-1979 жылдары ҚазКСР ҒА эксперименттік биология институтының өтілгер-зерттеушісі, аспиранты, кіші ғылыми қызметкері, 1979-1983 жылдары Шымкенттегі «Қаракөл» ғылыми-өндірістік бірлестігінің аға ғылыми қызметкері, зертхана меңгерушісі қызметтерін атқарды. 19831985 жылдары Оңтүстік Қазақстан облысы Бөген ауданы парткомының ұйымдастыру бөлімінің нұсқаушысы, осы облыстың «Бөржар» кеңшарында партком хатшысы, 1985-1988 жыдары «Қаракөл» ғылыми-өндірістік бірлестігінде бөлім меңгерушісі, 1988-1989 жылдарда «Қазқаракөл» реснубликалық ғылыми-өндірістік бірлестігі төрғасының орынбасары, 19901992 жылдарда «Қазақжабағықаракөл» республикалық өндірістіккоммерциялық концернінің президенті, 1992-1993 жылдарда «Қазагросыртқысауда» экономикалық қауымдастығының бас директоры, 1993-1996 ж. «Агросауда» мемлекеттік сыртқы сауда АҚ президенті, 19961997 жылдары ҚР Сыртқы істер министрінің орынбасары, Бас қаржылықәкімшілік басқармасының бастығы, 1997-2002 жылы ҚР – ның Литва Республикасындағы, сонымен қатар 1998-2006 жылдары ҚР-ның Эстон Республикасындағы, 2002-2004 жылы Малайзия еліндегі, сонымен қатар 2003-2004 жылдары Индонезия, Филиппин, Бруней-Дарэссалам мемлекеттеріндегі Төтенші және өкілетті Елшісі, 2004 жылдың сәуір айынан 2007 жылдың қаңтары аралығында Қызылорда облысының әкімі болып қызмет атқарды. Бірнеше медальдармен, Литва Республикасының «Великого князя Гедеминаса 3 степени» орденімен марапатталған. Әдебиеттер: Адырбеков Икрам //Сыр елі. Қызылорда облысы: Энциклопедия / Бас ред. Б.Ғ.Аяған. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы» ЖШС, 2005. – 72-73 б.

Дәулетұлы А. Тәуелсіздік таңы атты. 4. Адырбеков Икрам Адырбекұлы //Дәулетұлы А. Сыр саңлақтары: 70 жылдық шежіре: құжатты деректер, тарихи дәйектер, естеліктер. – Қызылорда, 2010. – 110-111б. *** И.Адырбековтi Қызылорда облысының әкiмi етiп тағайындау туралы Қазақстан Республикасы Президентiнiң жарлығы: 2004 ж. 5 сәуiр N 1343 // Егемен Қазақстан.- 2004.- 6 сәуiр. Облыс әкімі – Икрам Адырбеков //Сәтті сағат. – 2004. – 9 сәуір ҚҰЛ-МҰХАММЕД МҰХТАР АБРАРҰЛЫ

1960 жылы 12 желтоқсанда ҚХР Шәуешек қаласында дүниеге келді. Қазақ. Білімі жоғары. Әл-Фараби атындағы Қазақ мемлекеттік университетін бітірген, заң ғылымдарының докторы, профессор. 100 – ден аса ғылыми еңбектері, оның ішінде 6 монографиясы жарық көрді. Ғылыми қызметінің негізгі бағыты: мемлекет және құқық тарихы, саяси және құқықтық ілімдер тарихы.1982-1992 жылдары «Қазақ энциклопедиясы» баспасының Бас редакциясында ғылыми редактор, аға ғылыми редактор, философия, құқық және әлеуметтану редакциясының меңгерушісі, жауапты хатшы - бас директордың орынбасары. 1992-1999 жылдар аралығында шағын кәсіпорын директоры, «Атамұра» корпорациясының президенті.1999-2001 жылдары Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының депутаты, Сенаттың Заңнама және құқықтық реформа комитетінің хатшысы, Сенаттың Әлеуметтік-мәдени даму комитетінің төрағасы.2001-2003 жылдары Мәдениет, ақпарат және қоғамдық келісім министрі. 2003-2007 жылдары Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі және баспасөз хатшысы, Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі Басшысының орынбасары. 2007-2008 жылдары Қызылорда облысының әкімі. 2008 жылғы 12 мамырдан бастап Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрі. 2010 жылдың наурызынан Қазақстан Республикасы Мәдениет министрі. Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты (1996 ж.).«Құрмет» орденымен марапатталды (2004 ж.).

Әдебиеттер: Дәулетұлы А. Тәуелсіздік таңы атты. 5. Құл-Мұхаммед Абрарұлы //Дәулетұлы А. Сыр саңлақтары: 70 жылдық шежіре: құжатты деректер, тарихи дәйектер, естеліктер. – Қызылорда, 2010. – 111-112б. Досжан Дүкенбай Тәуелсiздiк сардары: [Облыс әкiмi Мұхтар ҚұлМұхаммед туралы эссе] // Сыр бойы.- 2007. - 20 қазан . - 3 б. Жақып А. Талант: [Ғылым докторы, проф. Мұхтар Құл-Мұхаммед туралы] //Қазақстан-ZAMAN. – 2007. – 29 қараша Жұбатырұлы С. Ар тұғырының атойлы үнi : [Мәдениеттанушы М.ҚұлМұқаммедтiң жарияланым-туындылары туралы] // Қазақ әдебиетi.- 2010.10 - 23 желтоқсан.- 11 б. М.А.Құл-Мұхамедті Қызылорда облысының әкімі қызметіне тағайындау туралы Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы: 2007 ж. 11 қаңтар №267 //Егемен Қазақстан. – 2007. – 13 қаңтар; Қазақ Елі. – 2007. – 18 қаңтар – 2б. Мұхтар: [Қызылорда облысының әкiмi, ғалым, заңгер Мұхтар ҚұлМұхаммед жайлы] // Айқын.- 2007.- 12 желтоқсан - 8 б. Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхамед: [Облыстың жаңа әкiмiнiң өмiрбаяны] // Сыр бойы.- 2007. - 12 қаңтар. - 1 б. Сарбалаұлы Б. Қызылорда өңiрiн Құл-Мұхаммед басқарады // Қазақ Елi.2007. - 18 қаңтар (N 1/2).- 2, 3 б. Тобағабыл Т. Халқы үшiн туған қайратты ер: [Облыс әкiмi М.ҚұлМұхаммед туралы]// Сыр бойы.- 2007. - 8 тамыз. - 4 б.

ҚУАНДЫҚОВ БОЛАТБЕК БАЯНҰЛЫ 1969 жылғы 14 ақпанда Қызылорда облысының Қармақшы ауданындағы Қашқансу ауылдық округінде туған. Білімі жоғары, 1994 жылы Қазақ мемлекеттік басқару академиясын экономист мамандығы бойынша бітірген. 2004 жылы Экономика ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алды. 1986-1987 жылдары Алматы қаласындағы № 39 құрылыс-монтаж басқармасының ағаш ұстасы, 1992 1996 жылдары Алматы қаласындағы «Лидер» кооперативтік кәсіпорнында «Адам-ата» халықаралық акционерлік қоғамында бухгалтер-экономист, Ұлттық банкте экономист, жетекші экономист, бөлім бастығы, басқарма бастығы болды. 1996-2007 жылдар аралығында Ұлттық банктің Қызылорда облыстық басқармасының бастығы, Қызылорда облысы әкімінің орынбасары, бірінші орынбасары, Қазақстан Республикасы Экономика және бюджеттік жоспарлау 28

министрлігінің департамент директоры, Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар жөніндегі вице-министрі болып қызметтерін атқарды. 2007 жылы – Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің мемлекеттік инспекторы. 2008 жылдың мамыр айынан бастап Қызылорда облысының әкімі. Әдебиеттер: Дәулетұлы А. Тәуелсіздік таңы атты. 6. Қуандықов Болатбек Баянұлы //Дәулетұлы А. Сыр саңлақтары: 70 жылдық шежіре: құжатты деректер, тарихи дәйектер, естеліктер. – Қызылорда, 2010. – 112-113б. *** Ақсақалов Ж. Мақсаткерлік: [Облыс әкімі Б.Қуандықовтың басшылық қызметіне 1 жыл толды] //Сыр бойы. – 2009. – 12 мамыр Б.Б.Қуандықовты Қызылорда облысының әкiмi, Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Байқоңыр" кешенiндегi арнаулы өкiлi қызметiне тағайындау туралы Қазақстан Республика: 2008 ж. 12 мамыр № 586 // Егемен Қазақстан.2008. - 9 мамыр Болатбек Қуандықов: Қызылорда облысының әкімі болып тағайындалды //Алматы ақшамы. – 2008. – 13 мамыр Қуандықов Болатбек Баянұлы: Облыс әкімінің өмірбаяны //Сыр бойы. – 2008. – 13 мамыр

АВТОРЛАРДЫҢ АЛФАВИТТІК КӨРСЕТКІШІ Абдоллаев Ш. - 17 Абылаев Т. – 19 Айдаров Д. – 14 Айдосов А. - 18 Ақсақалов Ж. – 29 Алмағанбетов Ә. -20 Аңсатов С. – 20 Асқаров Е. – 20 Аяшұлы Д. – 22 Әбдуов Қ. - 17 Әбіл Е. – 20 Әбішев Т. –20 Әлипов К. - 4 Әуезов Е. - 14 Әуелбекова К.О. – 20 Байшуақұлы Ә. - 11 Бақтыгереева А. - 14 Баязид Ж. - 17 Бәкір Ә. – 11,20

Исмаилов М. – 21 Камалатдин А. – 21 Камалов Қ. - 17 Көштаев Б. - 17 Кiребайұлы А. - 20 Қалиев Ы. – 17,18,19,23 Қамен Е. – 24 Қаракөзов К. - 11 Қонысбай Қ. - 17 Құбашев С. - 23 Қыдыр Е. – 24 Махамбетов К. - 21 Мекебаев А. – 23 Мұқай Ө. - 9 Мұқанов М. - 21 Мұқанов С. – 9 Мұсаұлы Ы. – 9 Мұхамедов М. – 17,21,24 Мырзабеков Қ. – 21 Мырзахметұлы Қ. – 14

Далдабаев С. - 14 Данабаев Қ. – 17,25 Дәулетұлы А.– 5,6,7,8,9,10,11,12,13, Найманбайұлы А. – 24 14,15,17,18,19,20,22,24,25,26,27,29 Досжан Д. – 27 Ормантаев К. – 23 Елеусiзов М. - 11 Ергөбек Қ. – 24 Ержігітқызы Қ. - 19 Ертай Е. – 16,20 Есмаханұлы С. - 20 Жақып А. - 28 Жаппархан Ө. - 23 Жұбатырұлы С. - 28 Жұмағұлов И. – 21 Зікібаев Е. – 21 Иманғалиев С. – 10,14 Исмаил Ө. - 17

Рахымбеков Ә. – 6,23 Салықов К. – 21 Сарбалақов Ж. - 21 Сарбалаұлы Б. - 28 Сәдібекұлы А. – 21 Сейітов Қ. – 17 Сопыбеков А. – 17,22 Танашев Н. - 9 Тәжібаев Ә. - 18 Тобағабыл Т. – 28 Төлеуғалиева З. – 5 Уәлиұлы Н. – 18 30

Ұзақбаев Б. – 21 Хасанов Қ. – 5 Шаухаманов С. – 21,22,23

МАЗМҰНЫ 1. Адырбеков Икрам..................................................................................26-27 2. Әбдікәрімов Исатай..............................................................................16-18 3. Әбдірахманов Халип....................................................................................5 4. Әміров Құсайынбек.....................................................................................5 5. Әуелбеков Еркін.....................................................................................19-21 6. Бектелеев Сапар............................................................................................7 7. Бектұрғанов Хасан.....................................................................................15 8. Есетов Тәкей..........................................................................................18-19 9. Жанбаев Сағалбай........................................................................................9 10.Ибрагимов Баймахан...............................................................................7-8 11.Қайсақанов Арынғазы.................................................................................8 12.Қуандықов Болатбек............................................................................ 28-29 13.Құл-Мұхаммед Мұхтар........................................................................27-28 14.Нұрғисаев Серікбай...................................................................................25 15.Оспанов Сейдолла................................................................................ 11-12 16.Розыбакиев Абдолла.................................................................................4-5 17.Сапарбаев Бердібек...............................................................................23-24 18.Сужиков Мұхамедғали..........................................................................10-11 19.Тоқтамысов Сәлімгерей........................................................................12-13 20.Төлебаев Рахымбай......................................................................................6 21.Шаухаманов Сейілбек..........................................................................21-23 22.Ықсанов Мұстахым..............................................................................13-14 23.Ільясов Ғұбайдолла...................................................................................12

Ел басқарған тұлғалар: Библиографиялық көрсеткіш / Ә.Тәжібаев атындағы ОӘҒК; Құраст.: А.А.Махамбетова.- Қызылорда: б.ж., 2011. – 32 б.: сурет