I ԱՐԱՄ ՂԱՆԱ1.ԱՆՅԱՆ 1983 թ. հունիսի 9-ին մահացավ Հայկական ՍՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս, գիտության վաստակավոր գործիչ, բանասիրական գիտությունների դոկտոր, (՛Պատմա-բանասիրական հանդեսի}) գլխավոր խմբագրի տեղակալ Ար ամ Տիգրանի ՛Հան ա լան յանը։
տության մեջ: Ուսումնառությունից հետո աշխատանքի անցնելով գիտահետազոտական հիմնարկներում, նա զբաղվում է բանագիտական տարբեր խնդիրների ուսումնասիրությամբ: 30ական թվականներին գրի է առնում <хՍասն иг ծռերօ ժողովրդական վեպի երկու նոր պատումներ, Մ. Աբեղյանի և Գ. Աբովի հետ կազմում « Ս ասունցի Դավիթօ հյուսվածո֊հ ամ ահ ավաք բնագիլւը, որ հրամւարակվել է մի քանի ան գամ և թարգմանվել աշխարհի բազմաթիվ լեզուներովէ Հր ապար ակում Է <гՍասունցի Գավիթս և «Սա֊ սոլնցի Գավթի» պատմիչների կյանքն ու ստեղծագործությունը» ո ւս ումն ա и ի բութ յո ւնն ե ր ը: Նրա՝ մի շարք աշխատություններ նվիրված են բանագիտության տեսության ու պատմության հարցերին, ինչպես՝ «Ժողովրդական բ ան ա հ յուս ո ւթ (ան մի քանի հարցեր)), «Գարեկին Սրվանձտյան» , «Մ. Աբեղյանի կքանքն ու գործունեությունը՛» և այլն:
Վաստակաշասւ բանագետի գի տ ական հետա֊ քրրքրությունների ո լո րտում են եղել գեղարվ ե ստական գր ա կան ութ յան և բ ան ւսհ յուս ո ւթ յան փոխառնչությո ւնների խնդիրները։ Այս հարցերին են նվիրված «Պ ռոշյան ը և ժողովրդական՝ բանահյուսությունըV, «Ավետիք Իսահակյանի и տեղծագործութ յան Ժողովրդական ակունքները Ար ամ Ղ шЬ ալան յան ը ծնվել է 1909 թ. փե֊ «Աբովյանը և ժողովրդական բ ան ահ յո ւս ո ւ թ յո լ ֊ տ ըր վա ր ի 12-ին Ախալցխայում։ Սկզբնական նըճ>, «Սայաթ֊Նովայի ստեղծագործության ժողոկրթությունը ստացել է ծնն դավա յր ո и!} իսկ վըրդական ակունքներ ը», հետազոտություններ նակարդը Թբիլիսիում ։ 1927 թ. ընդունվել է Ղ• Աղա յանի, Մ. նալբանդյանի, Հ. Պ աբոն յանի, Երևանի պետական համալսարանի պատմաՀ. Թ ում ան յանի, Վ. Սարոյանի մասին, որոնց գրական ֆակուլտե տի լեզվագրական բա ժինը: մեջ քննարկվում են հայ դասական գրողների 1932 թ. նա աշխ ա տանքի է անցնում Հայաստակողմից բանահյուսական նյութերի վերամշակման նի նյութական կուլտուրայի ինստիտուտում, աեղանակները և ցույց Է տրվում բանարվեստի պ ա ՝ աշխ ա տ ում է Հայաստանի կուլտուրայի դերը նրանց ստեղծագործությունների ժողովրՈպատմության, պատմության և գրականության, դայնության գործում г Արմֆանի լեզվի և գր ական ո ւթ յան ինստիտուտԱր ամ Ղ, ան ա լան յ ան ին իբրև գիտնական առաներում՝ զբաղվելով հաք ժողովյւդական բանավել հատկանշականը այն Է, որ նա ուսումնասիհյուսության ոլսոլմնասի բութ յամ բ։ 1943 թ. րության նյութ Էր դարձնում բ ան ահ յո ւս ո ւթ յ՚սն Հայկական ՍՍՀ ԳԱ հիմնադրման օրից մինչև այնպիսի տեսակներ, որոնք մինչև այդ ուսումիր կյանքի վերջը նա աշխատում էր Մ. Աբեղ֊ նասիրված չեն եղել։ 1937 թ. [ույս Է տեսնում յանի անվան գրականության ին и տի տո ւտ ում ։ նրա «Հայ շինականի աշխատանքի երգերը)), Ար ամ Ղ ան ա լան յան ը սովետահայ բանագիտության դպրոցի հ իմն ա դի բների ց է։ Գեռևս ուսանողության տարիներին՝ 1927 — 32 թթ. Երևանի պետական համալսարանի պատմա-գրական բաժնում սովորելիս նա առանձին հետաքրքրություն է ցուցաբերում ժողովրդական բանահյուսության նկատմամբ, և այդ առարկայի դասախոս, մեծանուն գիտնական Մ• Աբեղյանի ղեկավարությամբ խորամուխ է լինում հայ բանագի-
1951 թ. «Առածանի)) (երկրորդ անդամ* 1960 թ.), 1969 թ. (ГԱվանդապատում)) աշխատությունները, որոնցից յուրաքանչյուրը ներկայացնում Է բանահյուսական առկա բոլոր բնսւգիր֊նյութերը գիտականորեն խմբավորված, դասակարգված և ենթարկված բազմակողմանի հետազոտության։ Այս երկու կոթողային աշխատությունները նրա գի տա կան վաստակի պսակն են կազմում, և ամեն մեկր մի ծանրակշիռ ներ-
31.5 քքրոէմ
/
Հաչ
բանագիտության
և
առհասարակ
Հայագիտության մեք։ «Առածանին» ժ ողովբղական առածների ու ա ֊ յւացվածքների Համահավաք ժողովածու Է, այսւոեղ, աոաքին ան,,ամ լինելով, ի մի են Հավաքված ու Համակարգված Հայ ժողովրդի ստեղծած առածների ու ասացվածքների Հարուստ ժաոանդությոէնր (շուրջ 40.000 աոած ու ասացվածք)։ Ժողովածուի ծավալուն ներածության մեք Ղանալանյանր րնութ ագրում Է ժողովրդական առածներն ու ասացվածքները, պարզում դրանց ստեղծման ժամանակը, րացաՀ այտում Հայ ժողովրդի քաղաքական կյանքի, Հո դեկան նկարագրի և միջավայրի արտացոլումը առածների մԼօ, и/ար [՛երակում ընդՀանուր ը, փոխառյալը և տեղական ստեղծագործությունները, վերլուծում նրբան д գաղափարական րովանդակութ յունը, ք ը ն ֊ նամ յեդվի ու արվեստի Հարցերը։ «Ավանդապատում ը» բովանդակում Է ավե[ի քան ООО ավանդություններ, իրենց 400 տարբերակներով, որոնք քաղված են Հ ա բ յուր ավո բ սոդա դիր ու ձեոագիր գան աղան ա ղբ յուրն ե բի ց՝ միջնագար յան մատենագիրների երկերից, աոգա գրական, ր ան ահլուս ական ժողովածուներից, հնախոսական, տեղադրական և ուղեգրական աշխատություններից։ Բնագրին նա խո ըդոլմ Է րնդարձակ Ուսումնասիրությունը, ուր Հեղին ակը տ ա ր բ ե ր սյ գ ա տե լուէ ավանդությունները բանարվեստի մյուս տեսակներից, բնորոշում Է դրանք որպես բանավոր արձակի փոքր ծավալի и տեղ֊ ծագո բծութ յուննե ր, որոնց մեջ արտացոլված են երկրի բնաշխարհի բնորոշ առան ձն ահ ա տ կու ֊ թյուններր՝ սերտորեն կապված ու դո ւգո բ դվա ծ ժ ո ղ ով ր դ ական Հավատալիքների, ժողովրդի կենցաղի, նրա սոցիալ-տնտեսական, աշխատանքա ֊ յին, Հասարակական, քաղաքական, մշակութային կյանքի երևույթների ու Հասկացությունների հետ, Ա յս աշխատություններում արգասավոր դիանա կ ան ր, Հենվելով դասական բանագիտության նվ աճումների վրա, առաջադրել Է ժողովրդական
բանահյուսության .ոլշարձանների հրապարակման և հետազոտության իր սկզբունքները, որոնք լայն մ անաշում են զտել բան ա գի տ ութ յան մեջ։ Գիտահետազոտական աշխատանքներին զուգընթաց Աըամ Ղան ալան յան ը երկար տարիներ զբաղվեք Է նաև գիտա֊մ անկավարժական գործունեությամբ։ Նա Երևանի պետական համալսարանում, Խ. Աբովյանի անվան և հեռակա մանկավարժական ինստիտուտներում դասախոսել Է հայ ժողովրդական բանահյուսության առարկան, ստեղծելով հայ բանագիտության մշակված դասընթաց, որի մի քանի պրակները լույս են տեսել 1945 — 46 թվականներին։ Նա Է հիմնադրել Հայկական ՍՍՀ գիտությունների ակադեմիայի գրականության ինստիտուտի ժողովրդական բանահյուսության բաժինը, որի ղեկավարն Է եղել 1943 — 1959 թվականներին։ Նրա թյամբ Է աճել ու դաստիարակվել գետների այժմյան սերունդը։
հայ
ղեկավարուբանա-
Դեոևս շատ սպասելիքներ ուներ հայ բա նազիտությունր Ար ամ Ղէ ան ալան յանի ց՝՝ քանքարավոր գիտնականը շարունակում Էր նույնքան ինքնամոռաց ու եռանդով ստեղծազործել, պատրաստում Էր (ГՄանրապատում» և (ГԵրգիծապատումս աշխատությունները, որոնք, դժ բախ տարար, անավարտ մնացին ։ Սկսած
1965 թվականից
Արամ
((Պատմա-բանասիրական խմբագրի
տեղակայն
ջանքերը
ի սպաս
տանքներին, գրում
ամենայն
նվիրյալը
չառ քաղաքացու
«Հանդեսի»
ուղղություն մեծ
կերպար
խմբա-
հոդվածները, Էր
տալիս
տալիս ազնիվ
հենրանց։
երախտավորը,
միաժամանակ
իր աշխա-
բ ա ր ե խ ղճո ւթ յամ բ
խորհուրդներ օգնում,
Հայագիտության թյան
գլխավոր նվիրումով
Հայագիտական
Հոգատարությամբ ղինակներին,
Էր։ Նա մեծ Էր դնում
ներկայացված
Ղ ան ալան յան լ։
Հանդեսի»
գիտուու
անա-
Էր։
է. Ա. ՊԻլԼԱ9»ՅԱն