Ականավոր հայագետը

Լրատու

299•

ԱԿԱՆԱվՈՐ ՀԱՅԱԳԵՏԸ (Հուշ-երեկո՝ ն վ ի ր վ ա ծ ա կ ա դ ե մ ի կ ո ս ԿԱՐՈ ՄԵԼԻՔ-ՕՀԱՆՋ ԱՆՅ ԱՆԻ 80-աւ) |ակին) Ակադեմիկոս Կարո Մ ելիք-Օհանջան յանի 80 ՛ամ յակին էր Նվիրված սույն թվականի մարտի 6-ին Մաշտոցի անվան Մա տ են ա դա ր ան ի նիստերի դահլիճում կայացած հուշ-երեկոն, ո՛րին ներկա էին Երևանի դիտական հասարակայնության բազմաթիվ ներկայացուցիչներ, գիտնականի նախկին գործընկեր ներր, աշակերտներն ու հարազատները։ Եր բացման խոսքի մեջ Մատենադարանի տնօրեն, ակադեմիկոս Լևոն Խաչիկյանը հիշեցրեց, որ այս նույն դահլիճում 10 տարի առա 9 այսօրվա նիստի մասնակիցներից շատեր՛ը ներկա են գտնվել Սարապետ Մ ելիք-Օհանջան յանի 70 ֊ամյակին նվիրված մեծարման երեկոյինք լսել նրա երախտագիտության խոսքը, ուսանելի խորհուրդները։ Լ. Խաչիկյանը Մ ելիք-Օհան9 ան յանին բնութագրեց իբրև մի գիտնականի, որը մեծ ավանդ Է մուծել հայագիտության մեջ, անջնջելի հուշեր թողել բոլոր նրանց հոգում, ում հետ առիթ Է ունեցել առնչվելու։ Այնուհետև ականավոր հա յա գետի կյանքին ու գործունեությանը նվիրված ընդարձակ զեկուցում կարդաց ՀՍՍՀ 9՝Ա թղթակից-անդա մ Ա. ՛Լան ա լան յան ը։ Զեկուցողը նշեց, որ Հայաստանի գիտությունների ակադեմիայի իսկական անդամ, գիտության վաստակավոր գործիչ Սարապետ Մելհք-Օհանջանյան ը հտյ, ռուս և եվրոպական դասական բանագիտության, հայագիտության և արևելագիտության ստեղծագործական ավանդ ների լավա գույն շարունակողներից ու տարածողներից Էր մեր օրերում։ Նշանակալից Է նրա վաստակը հարազատ ժողովրդի հոգևոր մշակույթի ուսումնասիրության տարբեր մարզերում։ Կ. Մ ելիք-Օհանջան յանի գրչին են պատկանում գիտական անուրանա լի արժեք ներկայացնող մի շարք գրքեր, ծավալուն հոդվածներ, Հրապարակումներ, նախաբաններ։ Դրան ցից են «Ֆիրդուսին և Երանի վիպական մոտիվները <(Շ ահ֊Նամեում» ու հայ մատենագրության մեջ» (1934), «Ռոստամ֊ֆալ» հայ-իրանական ժողովրդական վեպը}> (1934), «Լենին ը հայ ֆոլկլորի մեջ» (1936), «Մի թաւ-Միհրը « Սասնա Ծռերի » մեջ» (1946), «Տի րան-Տ րդա տի վեպը ըստ Փավստոս Բուղան դի» (1947), «Էջեր հայ միջնադարյան գեղարվեստական արձակից •> (1957), Կիրակոս 9՝ ան ձա կ ե ց ո ւ «Հայոց պատմության» քննական բնագիրը (1961), „Корюи и его „История Маштоца" (1962), <(Ագա թ ան դե դո и ի բանահյուսական արբյուրնե-

ծննդյան

րի հարցի շուրջը» (1964), «Ագաթանգեղոսի* պատմությունն ու նրա ժողովրդական բանավոր աղբյուրները» (1966), «Պատմութիւն ՓարԷզի և Վեննայի», «Պատմութիւն Վենետիկ քաղաքին» (1966), «Գրիգոր լուսավորչի վեպըճ (ձեռագիր), «Միջնադարյան հայ միստերիաները» (ձեոագիր), «Ժողովրդական բանահյուսության պատմականության ուսումնասիրության սկզբունքները ըստ «Սասնա ծռերի» նյութի» (ձեոագիր) և այլն։ Զեկուցողն առանձնակի ընդգծեց այն մնայուն ու ծանրակշիռ վաստակը, որ թողել է բանագետը հայ ժողովրդի ազգային մեծ վեպի նոր պատումների հայտնաբերմանդ գրառման ուսումնասիրության, հրատարակության ու թարգմանության ուղղությամբ։ Եբրև բանագետ, հայագետ և արևելագետ, եզրակացրեց զեկուցողը, Կ. Մ ելիք-Օհանջանյանը աչքի էր ընկնում լայն մտահորիզոնով, բազմակողմանի գի տ ելիքն եր ով, պրպտող մըտքով։ Նա քաջատեղյակ էր ոչ միայն հարազատ ժողովրդի, այլև արևելյան ու արևմտյան մի շարք ազգերի մշակույթի պատմությանը, հասարակական գի տութ յունների ընդհանուր տեսական հարցերին։ Հայ ժո ղովրդի բանավոր ստեղծագործության, . պատմության, գրականության խնդիրները նա քննարկել ու լուծել է ուրիշ ժողովուրդների և, առաջին հերթին, արեվելյան ազգերի բանավոր ստեղծագործության, պատմության ու գրականության հետ ունեցաձ ընդհանրությունների, առնչակցությունների և առանձն ահա տկութ յունների տեսանկյանից։ 9՝իտ՛ նականի հետազոտություններում արծարծված են հիմնականում անմշակ թեման եր, առաջադրված ու լուծված են լուսաբանության կարո տ նոր հարցեր։ Եր վերլուծությունները, տեսական եզրակացությունները նա հաջողությամբ կարողացել է զուգորդել աղբյուրագիտական և բնագրագիտական հետազոտությունների հետ։ Ներկան եր ը ուշադրությամբ ունկնդրեցին անվանի հասարակական գործիչ և գիտնական Ս եբիկ Դավթյանի հուշերը Կարո Մ ելիք-Օհանջան յանի մասին։ Նա նշեց այն եռանդուն դոր՛ ծունեությունը, որ ունեցել է Կարո Մ ելիքՕհանջան յանը Սովետական Հայաստանում ա՛ռաջին գիտահետազոտական հաստատության՝ էջմիածնի գիտական ինստիտուտի ղեկավարման . ինչպես և 20-ական թթ% մեզանում ուսումնական գործի կազմակերպման բնագավառում։ Կարո Մ ելիք-Օհանջան յանին նվիրված ջերմ

300

Լրատու

՜Հուշերով հանդես եկավ նաև երկար տարիների .նրա մտերիմներից և գործ ընկերներից ՀՍՍՀ ԳԱ թղթակից֊անդամ Մ, Հասրաթյանր, որի րնութա դրմամբ հոբելյարը ոչ միայն մեծ գիտնական էր, ա քլև վաստակաշատ ուսուցիչ և լավ ընկեր, օժտված անսպառ կենսասիրությամբ։ Նա հիշեցրեց Նիկողայոս Մա ռի բարձր գնահատականը տրված 1934 թ. Կարապետ Մ ելիք֊ Օհ անջան յանին։ Պրոֆ. Հաջիե Հնգին իր հուշերում նշեց այն սերն ոլ հարգանքը, որ տածում էին հայ և քուրդ աշխատավոր գյուղացիներն ու բանասացները Կարո Մ ելիք֊Օհանջանյանի նկատմամբ։ ՛Նա բարձր գնահատեց անվանի գիտնականի ներդրումը քրդական բանահյուսության ուսումնասիրության գործում։ Հ. Հնգին շնորհակալությամբ նշեց, որ քրդական բան ահ յո ւ ֊ սության մի շարք գոհարներ փրկվել են Կ. Մե լի ք-0 հանջանյանի օգնությա մբ՝ արևմտահայ • գաղթական բանասացների շնորհիվ։ Մ անուկ Աբեղյանի անվան գրականութ յան ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող Մայիս Ավ՛ դալբեկյանը խոսեց նրա բարձր հայրենասիրության, գիտության նկատմամբ անձնա զոհ նվխրվածության մասին։ Չնայած կյանքի ոչ միշտ բարենպաստ պայմաններին,— նշեց Մ> Ավդալբեկյանը,— Մ ելիք֊Օհանշանյան ը չընկըրկեց դժվարությունների հանդեպ, նրան երբեք չլք^ց իրեն հատուկ կենսասիրությունն ու սկզբունքայնությունը։ Կարո Մ ելիք ֊0 հան շան յանի կյանքից հետաքրքիր միջադեպեր պատմեց բանասիրական գիտ. դոկտոր т. Աբգարյանը, որին բախտ է վիճակվել լինել անվանի գիտնականի ասպի-

րանտը։ Նա Կարո Մ ե լի ք֊Օհան ջան յանին բնութագրեց իբրև արտակարգ լայն մտահորիզոնի տեր, միաժամանակ խստապահանջ ուսուցչապետի, որի մասնավոր զրույցներն անգամ, ինչպես հայ, այնպես էլ ռուս և ար ևմտա եվրո պա կան շատ մասնագետների հետ, վեր էին ածվում գիտական էոլրջ դասախոսությունն երի։ Բան ասիրական գիտությունների դոկտոր Ս. Հարություն յան ի հուշերը նվիրված էին այն մտորումներին, որ ուներ անվանի գիտնականը մեր ժողովրդական վեպի հետագա ուսումնասիրության ուղղությամբ։ Ներկաների կողմ ից հավանության արժանացավ նրա առաջարկը այն մասին, որ անհրաժեշտ է գործնական միջոցների դիմել ((Սասնա ծռերիյ) պատումների՝ հոբելյարի կողմից կատարված ռուսերեն թարգմանության հրատարակությունը իրականացնելու համար։ Ստելլա Վարդանյանի հուշերը հուզիչ ոլ ջերմ խոսք էին արդեն հիվանդէ սակայն հոգյււ արիությունը չկորցրած գիտնականի մասին, որն իր կյանքի վերջա լույսին անգամ կարո ղանում Էր գի տա կան խորհրդատու և հոգևոր նեցուկ դաոնալ երիտասարդության համար։ Նա, ասաց Ս. Վարդանյանը, բազմակողմանի պատրաստված գիտնական Էր, մեծ հայրենասեր, բարի և ուժեղ մարդ։ Նա անջնջելի հիշողություն Է թողել իր մասին։ Հուշ֊երեկոյի մասնակիցները վերջում մեծ հետաքրքրությամբ լսեցին Կարո Մելիք֊Օհանջանյանի՝ 1963 թ. նույն դահլիճում իր ծննդյան 70 ֊ ամ յակին նվիրված մեծարման երեկոյին ունեռ ած ելույթի ձայնագրությունը։ է.

ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ