Brochure 8ste Energiecongres : van tekentafel tot onderhoud, oog voor innovatie en comfort

8ste Energiecongres

22 maart 2016 - Lamot

Van tekentafel tot onderhoud, oog voor innovatie & comfort Enkel voor voorlopers in energiezuinig (ver)bouwen

Congresbrochure

vo orwoor d Energiecongres speelt in op doorbraken in Vlaamse bouw

Jef Lembrechts Voorzitter van de Vlaamse Confederatie Bouw

In het laatste visierapport van de Vlaamse Confederatie Bouw werden een aantal doorbraken vermeld die nu ook op het 8ste Energiecongres van de VCB uitgebreid aan bod zullen komen.

Vooreerst verschuift de aandacht op het vlak van energiebesparing nu duidelijk van nieuwbouw naar renovatie. Uiteindelijk voegt de nieuwbouw jaarlijks amper 1% toe aan het bestaande gebouwenpatrimonium. Dat patrimonium energiezuiniger krijgen is de grootste uitdaging.

Van groot belang is de consensus die intussen is ontstaan om tegen 2050 voor al de bestaande gebouwen een duidelijk objectief voorop te stellen: een consensus die de VCB mee heeft onderschreven in het kader van het Vlaams renovatiepact. Daarbij wordt onder meer gedacht aan de invoering van een E60-peil als maximum. Maar deze finale doelstelling moet volgens de VCB worden aangevuld met tussentijdse doelstellingen.

De workshop toekomstgericht renoveren van het 8ste Energiecongres sluit perfect aan bij deze uitdaging. Over de te volgen aanpak bij particuliere woningen en in appartementsgebouwen en over de mogelijke terugverdieneffecten bestaat nog heel wat onduidelijkheid.

Hopelijk dat de sprekers hierin meer klaarheid kunnen scheppen op basis van hun ervaringen en proefprojecten.

Op het vlak van hernieuwbare energie gaat de interesse momenteel vooral naar de installatie van fotovoltaïsche panelen en zonneboilers. Het 7de Energiecongres focuste vooral op minder toegepaste alternatieven, zoals diepe en ondiepe geothermie en warmtenetten.

Uit het laatste visierapport van de VCB bleek tegelijk een duidelijke tendens naar slimme gebouwen waarvan de verschillende functies, zoals onder meer koeling, verwarming, verlichting, beveiliging en aanwezigheidsregistratie, dankzij nieuwe communicatietechnologie optimaal met elkaar worden verbonden met almaar betere prestaties, een beter comfort voor de gebruiker en tegelijk lagere kosten tot gevolg. De workshop over slimme gebouwen en wijken op het 8ste Energiecongres zal ook op dit vlak meer duidelijkheid kunnen brengen.

Nog enkele doorbraken die op het 8ste Energiecongres aan bod komen, hebben te maken met de toenemende belangstelling voor het systematisch onderhoud van gebouwen, voor de inschakeling van ESCO’s (Energy Service Companies) met tegelijk aandacht voor bouwschil en installaties en voor de formule van de bouwteams, onder meer in zorggebouwen.

Deze drie doorbraken houden allemaal verband met een meer geïntegreerde werking in de bouw waarbij over de ganse levenscyclus van een gebouw van voorontwerp tot langetermijnonderhoud wordt samengewerkt tussen professionals uit diverse disciplines. Met name om bijna energieneutrale gebouwen te realiseren is zo’n geïntegreerde samenwerking van cruciaal belang.

Deze geïntegreerde manier van werken vormt niet alleen het thema van de derde workshop maar vormt bovendien de rode draad doorheen het volledige 8ste Energiecongres, zoals ook blijkt uit de ondertitel: “Van tekentafel tot onderhoud, oog voor innovatie en comfort”. Laat nu precies het bouwen van bruggen tussen de verschillende bouwdisciplines een van de hoofdbetrachtingen voor mijn voorzitterschap van de VCB zijn.

Ik wens u als deelnemer aan het 8ste Energiecongres veel vernieuwende inzichten en nieuwe en blijvende contacten toe.

2

Van tekentafel tot onderhoud, oog voor innovatie & comfort 8ste Energiecongres

De drie bouwheren

Annemie Turtelboom Viceminister-president van de Vlaamse Regering Vlaams minister van Financiën, Begroting en Energie

Sprookjes zijn meer dan kinderverhalen. Van oudsher worden ze ingezet om een zekere boodschap mee te geven op een moraliserende en soms belerende manier. Het verhaal van de drie biggetjes vertelt ons dat luiheid wordt bestraft en ijver wordt beloond. Alleen het biggetje met het stevige bakstenen huis kan de wolf buitensluiten.

De realiteit is uiteraard complexer en valt niet zomaar te verklaren vanuit luiheid of ijver.

Nemen we nu drie hypothetische bouwheren die te kampen hebben met reële problemen.

Ze hebben elk een woning gekocht, die zoals vele andere woningen in Vlaanderen dateert van voor 1970: Amper geïsoleerd en weinig energie-efficiënt.

De eerste bouwheer heeft al vaak gedacht om z’n woning te renoveren en zijn energiepeil te verbeteren. Zowel hij als zijn partner hebben echter een veeleisende job. De schaarse tijd die ze over hebben gaat naar de opvoeding van hun kinderen. Het probleem is dus zeker niet dat de bouwheer lui is, maar wel dat hij nood heeft aan iemand die het proces van offerte tot en met realisatie van hem kan overnemen. Samen met onder meer bouwondernemers moeten we op zoek naar een manier om bouwheren te “ontzorgen”.

Bouwheer nummer twee heeft in tegenstelling tot de eerste bouwheer al wel de tijd gevonden om woorden om te zetten in daden. Hij heeft zijn dak geïsoleerd. Om een onduidelijke reden heeft hij het echter daarbij gelaten. De ramen blijven onaangeroerd waardoor het positief effect van de dakisolatie quasi wordt teniet gedaan omdat de warmte via het enkel glas naar buiten glipt.

Dit gebeurt jammer maar helaas meer dan gedacht. Dat kan verschillende oorzaken hebben.

Misschien ontbrak het de tweede bouwheer aan een juist stappenplan om de totaalrenovatie van zijn woning tot een goed einde te brengen. Met de tweede fase van het renovatiepact wordt dit euvel aangepakt. Zo zal het concept van de woningpas, de handleiding voor renovatie, worden uitgewerkt.

Het zou ook kunnen dat de tweede bouwheer een zekere stimulans miste voor een totaalrenovatie. Die stimulans zal worden aangepakt wanneer de energiepremies hervormd zullen worden dit jaar. Totaalrenovatie zal na de hervorming bijkomend ondersteund worden. Op die manier zal de tweede bouwheer alsnog overgaan tot de vervanging van zijn ramen.

Dan hebben we tot slot de derde bouwheer. Zoals het vastgelegd plot dat wil is hij het meest ijverig geweest van alle drie bouwheren. Hij heeft dak, muren en ramen goed geïsoleerd. Na enkele jaren merkt hij echter dat de isolatie minder goed zijn werk doet dan hij oorspronkelijk had ingeschat. De dikte van de isolatie is eigenlijk ontoereikend om het huis goed te isoleren.

Daardoor mist de derde bouwheer comfort, bespaart hij minder dan gepland en levert hij ook geen bijdrage aan het milieu en het klimaat, al had hij dat graag gewild.

Dat is spijtig. Daarom dat het beleid een stuk de richting moet aangeven en moet evolueren richting BEN-normen. Dat doen we door de dikte van isolatie stelselmatig op te trekken.

Alleen die isolatie die tot een echte energiebesparing leidt, komt in aanmerking voor ondersteuning.

Het doel van heel wat ingrepen is om de particulier effectief aan het renoveren te krijgen.

De rol die bouwondernemers moeten spelen is die van de jager. Jagers in sprookjes zijn het archetype van betrouwbaarheid. Het zijn oerdegelijke vakmensen, die op het juiste moment het juiste oordeel vellen en kordaat handelen wanneer anderen twijfelen.

Met het doel dat elke woning energie-efficiënt is in 2050 hebben we meer dan ooit nood aan mensen en ondernemingen met deze kwaliteiten.

3

vo orwoor d Voorstelling 8 ste Energiecongres 8ste Energiecongres : Van tekentafel tot onderhoud, oog voor innovatie en comfort - 22 maart 2016 - Nieuwe locatie: Lamot Mechelen De 8ste editie van het Energiecongres zet opnieuw in op voorlopers in Energieneutraal, innovatief (ver)bouwen richting comfortabel wonen. Naast technische hoogstandjes gaat er ook ruim de aandacht naar betaalbaarheid; juridische noodwendigheden & prestatiecontracten; en organisatiestructuren om optimaal een bouwproject uit te voeren en vervolgens in onderhoud te voorzien.

Het congres valt uiteen in drie parallelle sessies: - Toekomstgericht renoveren - Slimme gebouwen en wijken - Energiezuinigheid, een totaalaanpak De synergie tussen installaties, technologie & bouwmaterialen maken vooruitstrevende en vooral inspirerende bouwprojecten mogelijk die het 8ste energiecongres vormgeven. Dit initiatief is een forum voor alle stakeholders in de bouwsector om de toegevoegde waarde van nieuwe materialen en systemen vanuit de eigen invalshoek te benaderen. Van aannemers, installateurs, architecten en studiebureaus tot energiedeskundigen, beleidsmensen en fabrikanten/invoerders van systemen en materialen. Tijdens de netwerkmomenten in het standhoudergedeelte kunnen de deelnemers niet alleen diverse professionals ontmoeten, maar ook diverse bouwmaterialen en -systemen beter leren kennen.

WIE? Voorlopers in energiezuinig (ver)bouwen - Aannemers - Installateurs - Studiebureaus - Architecten - Fabrikanten / Invoerders - Kredietinstellingen - Beleidsmensen - Energiedeskundigen - e.a. stakeholders

4

Van tekentafel tot onderhoud, oog voor innovatie & comfort 8ste Energiecongres

Het 8ste energiecongres, in samenwerking met:

WTCB Het WTCB is het wetenschappelijke en technische kenniscentrum van en voor de 92 000 aangesloten Belgische bouwbedrijven. Beheersing van het energiegebruik en het binnenklimaat in gebouwen is daarbij een belangrijk thema waarmee WTCB de bedrijven ondersteunt in de ontwikkeling van duurzame gebouwen.

Onderzoek en innovatie Onderzoeksactiviteiten worden gestuurd door de Technische Comités om ze zo nauw mogelijk te laten aansluiten bij de noden van de sector. Onderzoeksprojecten als Instal2020, Renofase, Smart Geotherm, Groene Gevels, SmartLED, Optivent, Groen Licht Vlaanderen 2020, Luchtdicht Bouwen van A tot Z, … tonen de weg en dit in samenwerking met bedrijven.

Ontwikkeling, normalisatie, certificering en goedkeuring Op vraag van overheden of bedrijven werkt het WTCB mee aan de ontwikkeling van nieuwe producten, normen, bestekteksten, rekenregels, uitvoeringsvoorwaarden en kwaliteitskaders (isolatie, luchtdichtheid, ventilatie, hernieuwbare energie,…).

Informatieverspreiding en steun aan bedrijven WTCB brengt de opgedane kennis en informatie direct naar de bouwbedrijven, via Technische Voorlichtingsnota’s, rapporten, rekentools, bouwnormen, vorming en opleiding (650 informatiesessies en themadagen voor bouwprofessionals per jaar), productinformatie en direct advies aan de bouwbedrijven (meer dan 26.000 per jaar). Via de website is een zeer omvangrijk informatieaanbod beschikbaar: www.wtcb.be

WTCB - Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf Lombardstraat 42, 1000 Brussel info@bbri.be www.wtcb.be

5

vo orwoor d

Van tekentafel tot onderhoud, oog voor innovatie & comfort 8ste Energiecongres

ORI: representatieve organisatie van de advies- en ingenieursbureaus ORI behartigt de belangen van advies- en ingenieursbureaus in België, levert diensten naar haar leden en stimuleert innovatie en creativiteit in de sector.

Ondertussen telt ORI ruim 50 leden, samen goed voor ongeveer 5.000 werknemers, in de meest uiteenlopende expertisedomeinen. De concrete projecten – zowel in de publieke als private sector – omvatten jaarlijks circa 14 miljard euro aan investeringen.

ORI stelt zich als ambitie om de Belgische advies- en ingenieursbureaus en hun toegevoegde waarde meer zichtbaarheid te geven. Hiervoor streeft ORI naar een verruiming van het maatschappelijk debat, waarbij specifieke aandacht uitgaat naar de cruciale rol van adviesen ingenieursbureaus inzake de huidige en toekomstige uitdagingen voor de samenleving (bijv. klimaatsverandering, circulaire economie enz.). Zij beschikken namelijk over de nodige expertise en ervaring om creatieve en innovatieve oplossingen op maat aan te bieden.

De bouwsector staat voor grote uitdagingen. Er is nood aan een efficiëntere bouwsector, meer keten gericht en met de focus op duurzaamheid in de ruime zin. De gebouwen dienen duurzaam en energie-efficiënt te zijn met voldoende aandacht voor de levenscyclus van het gebouw. Advies- en ingenieursbureaus hebben de kennis en ervaring in huis om oplossingen te vinden voor de enorme uitdagingen waarmee we geconfronteerd worden. De klimaatveranderingen gecombineerd met de wereldwijde economische crisis vragen om een innovatieve en duurzame aanpak, gericht op een toekomst waarbij economische, sociale en ecologische aspecten hand in hand gaan. Ieder project is immers anders en heeft een eigen aanpak en toepassingen nodig. Advies- en ingenieursbureaus zijn eigenlijk dag in dag uit op zoek naar goede en duurzame oplossingen die de samenleving ten goede komen.

Maar liefst 75 % van duurzame oplossingen komt namelijk tot stand door een duurzaam ontwerp. Architecten, aannemers, ingenieurs e.a. moeten via hun ontwerp er dan ook voor zorgen dat milieubewust gedrag een vanzelfsprekende keuze wordt. De advies- en ingenieursbureaus kunnen helpen bij het tot stand brengen van energie-efficiënte gebouwen en bij de keuze van de toepassingen voor hernieuwbare energie binnen de stedelijke omgeving: biomassa, thermische zonne-energie, fotovoltaïsche zonnecellen, recuperatie van restwarmte en vooral geothermie. De advies en ingenieursbureaus zijn niet alleen bezig met duurzame energieoplossingen voor gebouwen, maar zijn ook zeer actief in het ontwerpen van groene energie-installaties zoals bijvoorbeeld windmolens, biogas en biomassa centrales, koppelingen ervan aan het net, omzettingen en distributie van intelligente energienetwerken.

ORI vertegenwoordigt haar leden op federaal, regionaal en lokaal niveau in platforms en netwerken zoals het VBO en Voka. Daarnaast is ORI ook op internationaal niveau actief als lid van de organisaties EFCA (Europees) en FIDIC (wereldwijd).

ORI vzw Kolonel Bourgstraat 105 1030 Brussel www.ORI.be

6

pro g r a mma 8 st e e n e r g i ec o n g r e s Van tekentafel tot onderhoud, oog voor innovatie & comfort

pro gramma

13.00 u

ONTHAAL – standhoudergedeelte

13.30 u

PLENAIRE INLEIDING – presentatie: Goedele Wachters Verwelkoming Jef Lembrechts (Voorzitter VCB) Marc Dillen (Directeur-generaal VCB) stand van zaken binnen het reglementair kader Luc Peeters (Administrateur-generaal VEA) Videofragment Building Group Jansen en nieuwe energietechnieken

14.30 u

Start 3 parallelle WORKSHOPS concrete cases inclusief wisselwerking tussen aannemers en diverse stakeholders in de bouwsector Toekomstgericht

slimme gebouwen

energiezuinigheid,

renoveren

en wijken

een totaalaanpak

Moderator

Moderator

Moderator

Johan Van Dessel

Kris Van Dingenen

Wim Boydens

(WTCB)

(Fedelec)

(Boydens Engineering)

Jeroen Vrijders (WTCB)

Robbe Salenbien (VITO)

Inge Goessens (VLaams Energiebedrijf)

Renofase: tools voor een doorgedreven energetische renovatie de CashFlowSimulator

Energienetten

ESCO

Ann Verlinden (BJW wonen) Praktijkvoorbeeld: mutatie +

Raf schildermans (IFtech)

Jan Moens (Bureau Bouwtechniek)

Collectieve energievoorziening vanuit bodem/grondwater

Onderhoud van gebouwen

Lien Defour (DT plan)

Bouwteams

Christophe Lenders (GSJ advocaten)

Gebouwbeheersystemen

Jacques Wollaert (CIB) Problematiek van renovaties bij appartementen in medeeigendom

16.30 u

PAUZE – standhoudergedeelte

17.00 u

PLENAIRE AFSLUITER – presentatie: Goedele Wachters Panelgesprek met energiedeskundigen, aannemers, architecten, juristen enz.

Slotspreker Viceminister-president van de Vlaamse regering en Vlaams minister van Financiën, Begroting en Energie, Annemie Turtelboom

18.30 u

NETWERKING met hapje en drankje – standhoudergedeelte 8

pro gramma

toelichting bij 3 parallelle workshops

Na de plenaire inleiding, kan u tijdens het energiecongres deelnemen aan een van de drie parallelle sessies. Deze editie wordt er ingezet op toekomstgericht renoveren; slimme gebouwen & wijken; en energiezuinigheid, een totaalaanpak.

Telkens wordt er gefocust op 4 kernvragen: • Welke technieken zijn er voorhanden en wat is technisch haalbaar?

• Hoe de betaalbaarheid van projecten vrijwaren?

• Rekening houden met welke juridische risico’s en aansprakelijkheden ?

• Welke organisatiestructuren komen in aanmerking om het bouwproject optimaal voor te bereiden en uit te voeren?

Drie parallelle workshops Toekomstgericht renoveren (van woningen en appartementen) Tegen de achtergrond van het renovatiepact 2050 wordt er volop ingezet op de aanpassing van het bestaande gebouwenpark. Met name de wisselwerking met de veranderende noden van de bevolking dringt zich op. Hoe kan er bij de renovatie rekening gehouden worden met de veranderende noden van bewoners op een kostenefficiënte en duurzame wijze? Niet enkel de juiste isolatiepakketten en energiezuinige installaties zijn nodig, ook het concept en de kwaliteit zijn van belang om gebouwen te realiseren die dezelfde bewoners meerdere decennia van dienst kunnen zijn en bijgevolg afgestemd zijn op hun variabele (zorg-)behoeften. Het bestaande gebouwenpark is zeer divers en vraagt een aanpak op maat per doelgroep: een interessante case betreft de appartementen in mede-eigendom.

Moderator Johan Van Dessel van WTCB “Een toekomstgerichte renovatie van een woning of een appartement, geeft de huurder en de eigenaar het nodige comfort. Comfort in de investering, comfort in de robuustheid voor de stijging van de energieprijzen en voor toekomstige wetgevende initiatieven rond energieperformantie van bestaande woningen; en vanzelfsprekend ook comfort als beleving van de woning, met aandacht voor ruimte en gebruik en een gezond binnenklimaat (licht, lucht, geluid). Dit samenspel van eisen zet druk op de haalbaarheid en betaalbaarheid van een kwaliteitsvolle renovatie, zeker wanneer deze moet kaderen binnen de opkomende langetermijndoelstellingen. De afweging renovatie of toch sloop en nieuwbouw of een gefaseerde renovatie - zonder lock-in ! - volgens een masterplan renovatie zijn elementen die bij projectdefinitie en uitvoering mee op tafel moeten komen. Een toekomstgerichte renovatie houdt ook rekening met het evoluerend gebruik van de woning – in ruimtegebruik door het gezin, maar ook met de nodige flexibiliteit om de steeds snellere evolutie in techniek, installaties of gezinsvormen te kunnen integreren. Kwaliteitsvol renoveren blijft een uitdaging en een opportuniteit.”

9

pro gramma

toelichting bij 3 parallelle workshops

Slimme gebouwen en wijken Vandaag is technologie in een gebouw niet meer weg te denken.

Technologieën maken het leven eenvoudiger, maar leiden ook tot energiezuiniger en kwaliteitsvoller wonen of werken. Met de nieuwste gebouwbeheersystemen is het mogelijk om de meest complexe installaties onmiddellijk af te stemmen aan de werkelijke, veranderende (verbruik)situatie. Van eengezinswoningen tot hele wijken zijn de mogelijkheden legio. Op het niveau van wijken komt de focus steeds vaker te liggen op energienetten (warmte en/of elektriciteit). Voor de verwarming op wijkniveau gaat het om het inschakelen van hernieuwbare energie zoals een geothermienet, een aanpak via afvalverbranding enz.

Moderator Kris Van Dingenen van Fedelec : “Er zijn reeds talrijke gebouwen in Vlaanderen waar door middel van een gebouwbeheersysteem de technische installaties zoals HVAC, verlichting, toegangscontrole enz. slim aangestuurd worden en waar reeds hernieuwbare energietechnologieën en een energiemanagementsysteem geïntegreerd zijn.

Er zijn al toepassingen waar de LED-verlichtingsarmaturen via PoE voorzien zijn van de nodige energie en verbonden zijn met de slimme ICT-installatie van het gebouw, die op zijn beurt verbonden is met het gebouwbeheersysteem. Gaandeweg zullen de sensoren (temperatuur, CO2,…) ook dezelfde weg op gaan.

Deze evolutie naar een “Internet of Things” van de technische installatie binnenin een gebouw maakt het mogelijk om gegevens via internet makkelijker ter beschikking te stellen ten behoeve van een slimme aansturing van technische installaties op wijkniveau zoals energienetten en het beheer van hernieuwbare energie en energieopslag in functie van de netcapaciteit en de ogenblikkelijk lokale vraag in de wijk.”

Energiezuinig bouwen, een totaalaanpak Het bouwproces is een aaneenschakeling van diverse onderdelen die op elkaar dienen afgestemd te worden. Maar hoe kunnen we nu organisatorisch efficiënt en kosten-optimaal energiezuinige gebouwen realiseren van bij het ontwerp tot na de uitvoering. Hoe kunnen we integraal ontwerpen en gedurende het hele proces rekening houden met de toekomstige installaties? Want de verwachtingen komen steeds hoger te liggen op het vlak van het onderhoud en de prestatie van gebouwen. Bieden energiecontracten hier een goede oplossing?

In deze workshop komen in het bijzonder praktijkvoorbeelden van ESCO aan bod. Dat is een oplossing om de energiezuinigheid van onder meer bestaande overheidsgebouwen te stimuleren.

Moderator Prof ir Wim Boydens van boydens engineering en universiteit Gent : “Een totaalconcept vereist een geïntegreerd ontwerp. Uiteraard is dit een integratie van de verschillende disciplines in de ontwerpaanpak, nog steeds eerder een uitdaging dan een business as usual in het actuele werkveld. Maar de integratie gaat veel verder. Integratie van de volledige levenscyclus van het gebouw in de keuzes die op de tekentafel worden uitgewerkt vereisen kennis en kunde om gevolg op onderhoud, energiekost, financiering, levensduur,... op een onderbouwde wijze te kunnen inschatten. Vragen rijzen omtrent de impact van het werkelijke gebouwgebruik op de accuraatheid van deze prognoses, en verantwoordelijkheidsverdeling. Welke aanpak kan als robuust worden beschouwd en toekomstig een vorm van certificering of meetbaarheid genieten? Welke aanpak bevordert het inzetten van innovatie, uit onderzoek voortvloeiend, waarbij het potentieel om de globale performantie van het gebouw te verbeteren nog niet exact kan worden ingeschat? Hoe kunnen voorbeeldfragmenten van vandaag tot een globale aanpak van morgen inspireren? Verschillende kennisdomeinen ontmoeten elkaar in deze vraagstelling.”

10

vc b-ini ti at i e v e n duurzaamheid en energiezuinigheid bouw aanmoedigen

vcb-in it i at i e v e n Energieconsulentenproject Leden van de Vlaamse Confederatie Bouw kunnen rekenen op het advies en de begeleiding van twee energieconsulenten rond de trends in energetische oplossingen en de nieuwste bouwtechnologieën.

Deze dienstverlening wordt ondersteund door het Vlaams Energieagentschap (VEA). Naast adviezen, tips tot constructieve oplossingen of bevragingen rond premies, worden ook opleidingen hernieuwbare energie, een technische BEN-website en vernieuwende werkgroepen verder ontwikkeld. > Raadpleeg de VCB-energieconsulent voor al uw vragen rond Bouw en Energie: energieconsulent@vcb.be

In 2015 heeft de Vlaamse Confederatie Bouw een BEN-demowebsite op de rails gezet, waar aannemers hun BEN-bouwprojecten kunnen voorstellen. De website beschrijft voornamelijk de technische aspecten van uw Bijna Energie Neutrale (BEN) demowoningen. De nadruk wordt zowel op gebouwschil als op technieken gelegd. Het doel is jaar na jaar een trend te onderscheiden in het aantal gerealiseerde BEN-wooneenheden. Niet alleen willen we de evolutie opvolgen van het aantal aannemers die bouwen volgens de BEN-vereisten, maar ook pogen wij voorkeuren in bouwpraktijk en technieken te onderscheiden. Hebt u een BEN-demowoning die de expertise en vakkennis van uw bedrijf weerspiegelen?

Aarzel niet en publiceer die op de VCB-website. > Registreer u via www.vcb.be/ben-projecten-publiceer Vervolgens kunt u uw woning(en) online plaatsen.

Wij hopen u alvast als BEN-aannemer te verwelkomen.

De E-calculator: “Wat is het laagste E-peil dat ik kan halen met een bepaald budget” Een handige Excel-tool voor sleutel-op-de-deur-bedrijven en algemene aannemers om het meest economische E-peil te bepalen voor woningen. Het gaat om een rekenblad dat als doel heeft een aantal economisch en/of ecologisch optimale varianten van een bestaand woningconcept te berekenen.

Hierbij wordt in de eerste plaats de Totaal Actuele Kost (TAK) geminimaliseerd. De TAK is de totale kost van de woning over een zekere termijn, waarbij investeringskosten zwaar doorwegen, maar ook toekomstige verwarmingskosten en herinvesteringen tellen mee en tenslotte worden ook subsidies ingerekend betreffende de toegepaste duurzame maatregelen. De woning met de laagste TAK zal dus een goede balans moeten vormen tussen investeringen en toekomstige kosten. Desondanks is ook het energieverbruik en de investeringskost an sich meegenomen als optimalisatiedoel om een range van interessante resultaten te bekomen waaruit de bouwfirma of eindklant kan kiezen. Soms kan een kleine extra investering leiden tot een aanzienlijke energiebesparing. > Voor de E-calculator surf naar www.vcb.be/e-tools

De Installatietoets Met de installatietoets kan u gericht de installatie-eisen die van toepassing zijn in Vlaanderen bij renovaties en functiewijzigingen met een melding of bouwaanvraag vanaf 1 januari 2015 nagaan. Deze eisen zijn enkel geldig indien de installatie vernieuwd, vervangen of nieuw geplaatst wordt. De installatie-eisen bij renovatie zullen dus niet gelden voor installaties waaraan geen werkzaamheden worden uitgevoerd. Het verplaatsen of het uitbreiden van een bestaande installatie wordt beschouwd als het vernieuwen van de installatie. Enkel het tijdelijk demonteren en opnieuw plaatsen van dezelfde installatie op exact dezelfde plaats, wordt niet beschouwd als vernieuwing. Er zijn eisen aan de nieuwe of vernieuwde installaties voor verwarming, sanitair warm water, koeling, ventilatie en verlichting (enkel niet-residentiële gebouwen). Daarnaast wordt het plaatsen van energieverbruiksmeters verplicht voor grote nieuwe of vernieuwde installaties in bestaande gebouwen. > Voor de Installatietoets surf naar www.vcb.be/e-tools 12

duurzaamheid en energiezuinigheid in de bouw aanmoedigen

Smart Geotherm Dit innovatietraject streeft ernaar geïntegreerde concepten te ontwikkelen om met behulp van geothermie, betonkernactivering en andere technieken te komen tot bijna energieneutrale gebouwen.

De beoogde maatschappelijke impact (o.a. minder energieverbruik) van het project is groot, gezien de helft van het gebouwenpark in aanmerking komt voor de implementatie van dergelijke concepten.

Daarnaast wordt er ook een belangrijke economische impact verwacht zoals jobcreatie. Het ‘Smart Geotherm concept’ bestaat erin het gebouw te isoleren tot op het niveau waar de netto-warmtebehoefte grotendeels kan ingevuld worden met hernieuwbare energie en gebruik te maken van intelligente en geïntegreerde technieken. Het project focust zich in eerste instantie op grote en middelgrote gebouwen. Bij de klassieke aanpak wordt thermische energie (koude of warmte) opgewekt op het ogenblik dat er een vraag ontstaat vanuit de gebruikerszijde. In het Smart Geotherm project wordt de thermische energie die op een bepaald ogenblik op ecologische en/of economische wijze beschikbaar is, opgevangen en gebufferd totdat er een behoefte aan thermische energie ontstaat. De afstemming tussen aanbod, vraag en buffering van thermische energie op een economisch en ecologisch verantwoorde wijze vormt dan ook een belangrijke uitdaging in het project. > Meer weten? energieconsulent@vcb.be

RenoFase Het project RenoFase wil aannemers, architecten en materiaalleveranciers en -producenten ondersteunen om renovatieprojecten doorgedreven energetisch, efficiënt en kwaliteitsvol te realiseren. De nodige kennis en tools worden opgebouwd en op maat van de aannemer en architect gebracht, opdat zij deze in concrete projecten kunnen benutten. Daarnaast wordt ingezet op innovatie: nieuwe materialen, producten en systemen worden getest, gevalideerd en nieuwe ideeën worden ontwikkeld. Een derde pijler wordt gevormd door ‘implementatie’ via cases, verspreiding van kennis en het stimuleren en ondersteunen van nieuwe product- en systeemideeën. Op die manier worden renovatieprojecten gestructureerd aangepakt, waarbij kwaliteit en meerwaardecreatie de klant kunnen overtuigen. > Meer weten? www.renofase.be

RenoseeC RenoseeC (Renovaties met sociale, ecologische en economische meerwaarde via collectieve aanpak) beoogt de uitrol van een business model voor de collectieve, duurzame en betaalbare renovatie van particuliere eengezinswoningen. Het project richt zich op de aaneengesloten woningtypologie in de 19de-eeuwse gordel van Gent (Sint-Amandsberg). Doelpubliek is een mix van noodkopers. Samenwerking en innovatie over de volledige bouwketen van fabrikanten, aannemers, architecten tot social profit organisaties en onderzoekers staan hierbij centraal. RenoseeC brengt twee elementen samen tot een opschaalbaar en vermarktbaar geheel: (1) de catalogus van oplossingen met gestandaardiseerde renovatie-modules, financieringsmodellen en een juridisch kader en (2) een gebruiksvriendelijk draaiboek dat de gecoördineerde, geïntegreerde en gefaseerde implementatie van de catalogus vooropstelt.

Gezien de maatschappelijke focus van RenoseeC gaat bijzondere aandacht naar de doorgedreven procesbegeleiding en ontzorging van deelnemers en de sensibilisering en activering op schaal van de wijk. Het Renoseec-project wordt uitgevoerd met de steun van het IWT. > Meer weten? www.renoseec.com

13

vcb-in it i at i e v e n

duurzaamheid en energiezuinigheid bouw aanmoedigen

‘Groen in de bouw’ Binnen het project Groen in de Bouw wordt er een kenniscentrum opgebouwd dat de toepassing van natuur-technische milieubouw moet stimuleren. Niet enkel bij infrastructuurwerken, maar ook bij andere bouwprojecten kan dit een positieve meerwaarde creëren.

Een betere kennis van producten en technieken moet het vertrouwen in deze verhogen en zo de toepassing ervan stimuleren. De uitbouw en opvolging van een bijhorend NTMB-Zorgsysteem moet een hogere kwaliteit van de materialen en uitvoering bewerkstelligen.

Ook levende materialen kunnen hier een grote rol spelen. Zo zorgt schaduw voor minder opwarming van gebouwen, wat zelf weer van invloed is op het energieverbruik van het gebouw. > Meer weten ? karl.fonteyne@vcb.be

Confederatie Bouw - Grote technische installaties In 2014 is binnen de Confederatie Bouw een nationaal overlegplatform opgezet voor de grote technische installatiebedrijven. Zij worden door de evolutie van de technologie en de markt geconfronteerd met specifieke problemen en uitdagingen. De grote technische installateurs voelen dan ook een groeiende behoefte aan belangenbehartiging die gericht is op die specifieke knelpunten.

Gespecialiseerde bedrijven in grote technische installaties zijn niet meer weg te denken in de bouw.

Niet alleen staan zij in voor de technische aspecten die de kwaliteit, het comfort en de energiezuinigheid van onze gebouwen aanzienlijk bevorderen. Ook voorzien zij continu in het onderhoud van deze uiteenlopende systemen zoals HVAC (heating, ventilation, and air conditioning), warmtekrachtkoppeling, smart grids, diverse hernieuwbare energietechnieken enz.

Op de bouwplaatsen zien we dat de specialisaties van aannemers en deze technische installatiebedrijven steeds meer verbindingen krijgen. Met dit initiatief kunnen we in grotere synergie en met één stem de belangen van onze leden verdedigen en hun beter op de hoogte houden van de meest recente evoluties in hun specialisatie op het vlak van wetgeving, technologie, beroepsopleiding enz. Prioritaire onderwerpen vandaag zijn o.a. bouwteams, maintenancecontracten, PPS, ESCO’s en hernieuwbare energietechnieken.

Het gaat om een strategische actie die gevoerd wordt door de Confederatie Bouw en verschillende gewest- en beroepsfederaties. > Meer weten ? nicola.loxham@vcb.be

14

Technieken en materialen richting E-Neutraal

15

technieken en materialen richting e-neutraal

Synergie tussen energie-neutrale gebouwen en bouwmaterialen & systemen De vooruitstrevende, inspirerende bouwprojecten die het 8ste energiecongres vormgeven, zijn enkel mogelijk dankzij innoverende materialen en systemen. Dit initiatief wil louter een forum bieden aan alle stakeholders in de bouwsector om de toegevoegde waarde van nieuwe materialen en systemen, die van belang zijn om energieneutrale woningen te realiseren, vanuit de eigen invalshoek te benaderen. Samen buigen de deelnemers, gastsprekers en fabrikanten zich over hun concrete toepassing in recente bouwprojecten die een duurzame en energiezuinige aanpak hanteren.

Met dit energiecongres willen we dus geen selectie van producten naar voren schuiven om een certificering op te kleven. De aansprakelijkheid voor deze materialen en systemen blijft de verantwoordelijkheid van de respectievelijke fabrikanten en invoerders. De verschillende toepassingen en installaties kunt u terugvinden aan de hand van de drie pijlers van energiezuinig bouwen:

3 efficiënt energiegebruik

2 energieterugwinning (hernieuwbare energie)

1 behoeftebeperking

1. Behoeftebeperking = energie-efficiëntie aan vraagzijde 2. Energieterugwinning en energie uit duurzame bronnen (hernieuwbare energie) 3. Efficiënt energiegebruik van eindige bronnen en rendementsoptimalisatie = energie-efficiëntie aan productiezijde

16

technieken en materialen richting e-neutraal

Behoeftebeperking Het voorkomen van energieverbruik is prioriteit nummer één. Er wordt getracht zoveel mogelijk verspilling en onnodig verbruik tegen te gaan. Elke kWh die niet nodig is, betekent een financiële en ecologische besparing.

In de bouwsector komt dit in eerste instantie neer op de bouwkundige maatregelen die de buitenschil en het volume van de woning omvatten. Dit noemt men ook de ‘passieve’ maatregelen die geen hulpenergie vragen. We wensen de compactheid zo groot mogelijk te maken en de warmte en koude vraag te beperken aan de hand van een goede thermische isolatie (dak, muren, vloer), het voorkomen van koudebruggen, een goede luchtdichtheid; een slimme zonwering (maakt airconditioning onnodig), opslag van energie via gebouwmassa enz.

Deze eerste stap is vaak ook de best renderende stap. Deze maatregel maakt het in eerste instantie mogelijk om energiezuinige technieken te gebruiken die de resterende verminderde energievraag en koellast opvangen.

17

isotrie

Productgegevens Vloerisolatie Akoestische vloerisolatie Spouwmuurisolatie Muurisolatie Kruipkelderisolatie Dak- en zolderisolatie In zijn eigen labo blijft Isotrie verder werken aan kwaliteitszorg en nieuwe ontwikkelingen zoals de eigen ontwikkeling voor akoestische isolatie Tremblex, een gepatenteerd product.

Toepassingsgebied Residentieel, nieuwbouw en renovatie Industriebouw Agrarische gebouwen

Isotrie

Oost-West Vlaanderen Booiebos 8 9031 Drongen T 09-240 99 99 E Info@isotrie.com Limburg T 089-50 40 43 E Info.limburg@isotrie.com

Toepassingsvoorwaarden Isotrie is houder van een geldig ATG-certificaat, wat u zekerheid garandeert wat de bekwaamheid, kwaliteit en erkenningen betreft.

Welke opleiding is vereist voor installatie?

Isotrie behoort al meer dan dertig jaar tot de pioniers voor isolatie met gespoten of geïnjecteerde PUR. Onze gespecialiseerde en uitstekend opgeleide isolatieteams beschikken over de meest moderne machines en gaan uitsluitend met de beste materialen aan de slag.

Zo voldoen wij aan de kwaliteitsnorm ATG 13/32901, uitgevaardigd door het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor de Bouw (WTCB).

Isotrie is een BCCA gecertificeerd plaatsingsbedrijf waardoor een STS attest kan worden opgesteld voor de premie-aanvraag bij de netbeheerders voor spouwmuurisolatie.

Als enigste specialist in het spuiten van PUR beschikken we over een eigen laboratorium om de isolatiewaarde en de drukweerstand van de PUR-isolatie te controleren. Op uw wens kunnen we een VVO opstellen voor uw werf.

Prestatiecijfers en karakteristieken Thermische isolatie voor vloeren Hoge densiteit Isotrie 240 ATG 13/2901 Technische kenmerken: - Warmtegeleidbaarheid:

d = 0,027 W/mK dikte 4 ≤ d < 8 cm

d = 0,026 W/mK dikte 8 ≤ d < 12 cm

d = 0,025 W/mK dikte 12 ≤ d < 8 cm

volgens EN12667 - Druksterke (bij 10 % vervorming): ≥ 150 kPa volgens EN826 Thermische isolatie voor daken Hoge densiteit Isotrie 440 Warmtegeleidingscoëfficient Lambda ( i): 0,021W/mK volgens DIN 52612

18

behoeftebeperking

Product Referenties - Ghelamco Arena Gent - Koninklijk Museum Centraal-Afrika Tervuren - Barco Campus Kortrijk - K Shopping Kortrijk - UZ Gent - Maria Middelares Ziekenhuis Sint-Denijs-Westrem - MAS Antwerpen - Pari Daiza Ath - Hardenvoortpark Antwerpen - Primark Hasselt - Voetbalstadion Sint-Truiden - Forensisch Psychiatrisch Centrum Antwerpen - Karel De Grote Hogeschool Antwerpen - Particuliere woningen

Isotrie

Luik Rue des Alouettes 150 4041 Milmort T 04-387 48 06Â F 04-370 22 32 E Info.liege@isotrie.com Antwerpen Gulkenrodestraat 7/7a 2160 Wommelgem T 03-354 31 11 F 03-354 51 19 E Info.antwerpen@isotrie.com

Levensduur & Duurzaamheid PUR is een duurzame manier om te isoleren. Zo bestaat PUR-isolatie uit een aaneengesloten, naadloze en homogene massa die zich volledig vastzet.

Dit betekent dat er doorheen de jaren geen risico bestaat op verschuivingen of verzakkingen. PUR behoudt zijn isolatiekracht.

PUR bevat geen irriterende vezels of toxische elementen.

Toegevoegde waarde voor energie-neutrale gebouwen Isotrie is BEN-voorloper

19

s chü co

behoeftebeperking

tiptronic simply smart Productgegeven Schüco moderniseringsgevel met Schüco TipTronic Simply Smart Volledig integreerbaar mechatronisch systeem voor het sluiten van ramen Afmetingen afhangend van de verschillende onderdelen en architectonische eisen

Schüco Belgium NV/SA

Hochstrasse 104 f 4700 Eupen T 087 59 06 10 E schueco_belgium@schueco.com I www.schueco.be

Moderniseringsgevel: Volledig systeem voor het renoveren van gevels. Volledige montage aan de buitenzijde van de gevel waardoor het gebouw in gebruik kan blijven. De verschillende elementen maken een Passiefbouw mogelijk Schüco TipTronic SimplySmart geïntegreerd in ramen AWS 90 AWS (VV) Volledig geïntegreerde systeem voor het elektrisch openen en sluiten van ramen.

Bediend door de raamgreep, door de Schüco sturingscomponenten of door de eenvoudige KNX technologie.

Geluidsarme geïntegreerde motoren met verschillende openingssnelheden. Veiligheidsfuncties zoals klembeveiliging en software bescherming zorgen voor een beschermingsklasse 4.

Vleugelgewichten tot 160 kg Inbraakwering tot klasse RC 2 Toepassingsgebied - Residentieel Renovatie gebouwen jaren 1980-1990 met niet geïsoleerde structuren (beton elementen) Bestrijden van bijv. koudebruggen - Niet residentieel Ziekenhuizen scholen, kantoren.

Afwerkingen beperkt, integratie van hedendaagse geveltechnieken (zonnewering, nachtkoeling) volledig langs de buitenzijde van het gebouw.

Welke opleiding is vereist voor installatie?

Ervaren aluminium verwerkers Notie van elektrische aansluitingen (beperkt) Prestatiecijfers en karakteristieken Passieve gevel uit verschillende componenten afhangend van de in te zette raamsystemen (bijv. AWS 90 SI) U-waarde te berekenen volgens configuratie gevel.

Referenties Project Düsseldorf Volledige renovatie bestaande gevel Levensduur & Duurzaamheid De structurele delen van de achterliggende gevel (beton, metselwerk…) blijven behouden waardoor er een beperkte hoeveelheid bouwafval vrij komt. De bestaande structuren blijven behouden en hoeven niet gerecycleerd te worden.

Toegevoegde waarde voor energie-neutrale gebouwen Afhangend van de gestelde eisen kan geopteerd worden voor een BEN-gebouw of passiefgebouw door het integreren van technieken als nachtkoeling en zonnewering.

Het isolerende gedeelte kan aangepast worden aan de gestelde eisen (variabel dikte, opbouw).

20

Pitts bu r g h c or n i n g e u r o p e

behoeftebeperking

foamglas® Productgegevens FOAMGLAS® - platen van 60 x 45 cm of panelen van 120 x 60 cm - Dikte van 4 cm t.e.m. 18 cm Cellulair glas isolatie Toepassingsgebied Zowel residentieel als niet-residentieel - Platte daken - Gevelisolatie - Binnenisolatie - Ondergrondse toepassingen - Koudebrugonderbreking

PITTSBURGH CORNING EUROPE n.v.

FOAMGLAS ® Albertkade 1 3980 TESSENDERLO T 02 352 31 82 E info@foamglas.be I www.foamglas.be

Welke opleiding is vereist voor installatie?

- Makkelijk te plaatsen - Opleiding mogelijk in het trainingscentrum in Tessenderlo - Gratis werfopstart door de technische dienst Prestatiecijfers en karakteristieken - Lambda-waarde vanaf 0,038 - Druksterkte van 400kPa t.e.m. 2900kPa - Waterdicht - Waterdampdicht - Onbrandbaar (Brandklasse A1) - Ongevoelig voor ongedierte - Maatvast - Ecologisch (70% gerecycleerd glas) - Eurocode 6 - ATG goedgekeurd - ETA - Nature Plus Referenties - Parkeerdaken: Delhaize, Shopping 1 Genk, Westland Shopping, Shopping Basilix, Kortrijk Xpo, …

- Ziekenhuizen: AZ Zeno, UZ Leuven, UZ Antwerpen, UZ Gent, OLV Aalst, Sint-Jozef Bornem, …

- Scholen: Universiteit Gent, Hogeschool Gent, ULB Solvay Brussel, Passiefschool De Zande Beernem, …

- Publieke en private zwembaden: Knokke, Sint-Truiden, Halle, Beringen, Hoogstraten - Openbare pleinen: Emile Braunplein Gent, Molenpoortplein Hasselt, …

- Andere referenties: NATO, FPC Wommelgem, MAS, Museum M, Schiphol, …

Levensduur & Duurzaamheid - Water- en waterdampdicht =>Lambda-waarde blijft constant gedurende de hele levensduur van het gebouw -Vervaardigd uit 70 % gerecycleerd glas -Productieresten (snijafval) worden hergebruikt in het productieproces Toegevoegde waarde voor energie-neutrale gebouwen Als isolatiemateriaal beperkt FOAMGLAS® het energieverlies van gebouwen.

Specifieke producten voor het oplossen van koudebruggen.

21

Kin gs pan i n su l ati o n

behoeftebeperking

kingspan kooltherm ® k15 Productgegevens Een resol hardschuim isolatieplaat met vezelvrije kern, aan één zijde voorzien van een gesloten zwart samengesteld aluminium folie en aan de andere zijde een micro geperforeerd blank aluminium folie, standaard verkrijgbaar met rechte kanten in de afmeting 1200 x 600 mm.

Deze plaat heeft een zeer hoge isolatiewaarde (vanaf 0,020 W/m·K) en een waterkerende laag. Met een Eurobrandklasse B-s1, d0 (naakt product) is het product zeer brandveilig. Bovendien heeft de Kingspan Kooltherm® K15 Vliesgevelplaat CE-markering en DUBOkeur. Dus ook op gebied van milieuvriendelijkheid een prima keuze.

Toepassingsgebied De Kingspan Kooltherm® K15 Vliesgevelplaat is door de hoogwaardige isolatie en waterkerende laag uitermate geschikt voor toepassing in vliesgevels. Een bijkomend voordeel van dit product is de zwarte cachering aan de zichtzijde, wat het tot een esthetisch verantwoorde keuze maakt bij verwerking in gevelsystemen met open voegen.

Kingspan Insulation B.V.

Lorentzstraat 1 7102 JH Winterswijk Nederland T +32 (0) 14 23 60 93 F +32 (0) 14 23 60 94 E info@kingspaninsulation.be I www.kingspaninsulation.be

Welke opleiding is vereist voor installatie?

Goede isolatie betekent weinig wanneer deze niet goed wordt verwerkt. Daarom heeft Kingspan Insulation een Technical Service Department. Hier kunt u terecht met al uw vragen over bijvoorbeeld producten, U-waarde berekeningen, verwerkingsvoorschriften of de bouwregelgeving.

Daarnaast is er het Kingspan College. Hier worden trainingen verzorgd door een ervaren team met ruime kennis van zaken. Die trainingen kunnen op elke gewenste locatie gegeven worden en bieden volop ruimte voor uw specifieke vragen. Zo kunt u alle benodigde kennis vergaren voor het realiseren van een goede productverwerking. e techline@kingspaninsulation.be • college@kingspaninsulation.eu • T +32 (0) 14 23 60 93 Prestatiecijfers en karakteristieken - CE markering - DUBOkeur - Euro brandklasse B-s1, d0 (naakt product) Referenties Markthal Rotterdam Levensduur & Duurzaamheid De isolatieproducten van Kingspan Insulation gaan de levensduur van een gebouw mee.

Toegevoegde waarde voor energie-neutrale gebouwen Een goed geïsoleerde schil is de eerste als niet de belangrijkste stap richting het creëren van een energie-efficiënt gebouw. Door de zeer hoge isolatiewaarde, levert de Kingspan Kooltherm® K15 Vliesgevelplaat een belangrijke bijdrage aan de beperking van energiebehoefte in gebouwen. Bovendien beschikt het product over een DUBOkeur, dat alleen wordt toegekend aan de meest milieuvriendelijke producten binnen een toepassing. Ook binnen de ‘BRE Green Guide to Specification’ behaalt Kooltherm® K15 de hoogst mogelijke score, A+, een score gebaseerd op de levenscyclusanalyse. Deze score draagt bij aan het behalen van BREEAM certificering op gebouwen. Zo heeft de Markthal in Rotterdam een 3-sterren rating binnen BREEAM NL behaald, mede dankzij toepassing van de Kooltherm® K15.

22

23

r eyn aer s a l u mi n i u m

behoeftebeperking

sl 38 Productgegevens SL 38 is een nieuw raam- en deursysteem dat bestaat uit ultraslanke profielen voor de constructie van fijngeprofileerde ramen en deuren. SL staat voor Slim Line. Het systeem komt perfect tot zijn recht in hedendaagse nieuwbouwwoningen, maar biedt ook de ideale oplossing voor renovaties waarbij verouderde stalen ramen moeten worden vervangen. Industrieel design, pastoriestijl, vintage veranda’s, maar ook rationele en ranke structuren met grote glaspartijen: de toepassingsmogelijkheden zijn talrijk en zetten aan tot creativiteit en originaliteit in concept en uitvoering. En dat zonder in te boeten aan energie-efficiëntie.

Het profiel SL 38 is beschikbaar in 400 RALkleuren en in de stijluitvoeringen Classic, Cubic en Ferro, elk met een eigen esthetisch accent.

Reynaers Aluminium

Oude Liersebaan 266 2570 Duffel T 015/308.810 (Peter Ottevaere) E peter.ottevaere@reynaers.com I www.reynaers.be

Toepassingsgebied Residentieel Het SL “slim line” aluminium profiel zorgt voor heel wat architecturale mogelijkheden, waarbij een minimalistisch of industrieel design centraal staat zonder in te boeten op energie-efficiëntie. Het systeem leent zich niet alleen optimaal voor hedendaagse nieuwbouwwoningen, maar ook voor renovatie met vervanging van verouderde stalen raamprofielen en voor stijlvolle veranda’s. Daarmee sluit het systeem perfect aan op de architecturale trends waarin transparantie en authenticiteit centraal staan.

Toepassingsvoorwaarden Aangezien het systeem een strakke oplossing nastreeft is het aangewezen van bij het ontwerp van de ruwbouw rekening te houden met de inbouwdetails van de SL 38.

Welke opleiding is vereist voor installatie?

Het SL 38 aluminium profiel vereist een perfecte uitvoering. Daarom worden voor het Reynaers Partner & Installer netwerk regelmatig productopleidingen georganiseerd in het Reynaers institute, zo ook voor het verwerken en plaatsen van het SL 38 systeem.

Prestatiecijfers en karakteristieken - Thermische isolatie SL 38 standaard - Thermische isolatie SL 38 HI - Luchtdichtheid EN 12207 - Waterdichtheid EN12208 - Weerstand tegen wind EN12210

2.3 W/m²K (Uf waarde voor een kader-vleugelcombinatie) 1.9 W/m²K (Uf waarde voor een kader-vleugelcombinatie) klasse 4 klasse 9A C5

Referenties - Diverse privé-projecten, villabouw - 7tuinen – Leuven - Bloemmolens Art Center Hugo Voeten – Herentals - Carbon Hotel – Genk - Wetenschapspark Arenberg Levensduur & Duurzaamheid De levensduur van het systeem is, mits een regelmatig onderhoud, identiek aan dat van het klassieke schrijnwerk.

Aluminium is het basismateriaal voor dit systeem. Aluminium is 100 % recycleerbaar met behoud van zijn eigenschappen. +/- 95 % van het aluminium dat verwerkt wordt in de bouw wordt gerecycleerd.

Het glas kan eenvoudig gescheiden worden van het aluminium en op zich gerecycleerd worden.

Toegevoegde waarde voor energie-neutrale gebouwen De thermische prestaties voldoen ruim aan de hedendaagse eisen voor een grondige renovatie en nieuwbouw. Bovendien kan de isolatiegraad van ramen en deuren nog worden opgevoerd door gebruik te maken van de variant SL 38-HI, een sterk geïsoleerd driekamersysteem geschikt voor een dubbele of drievoudige beglazing. De hoge energie-efficiëntie gaat samen met een zeer fijn profiel.

24

a ralco

behoeftebeperking

oxygreen Productgegevens OxyGreen ventilatiesystemen: OxyGreen 5, OxyGreen 15 en OxyGreen 55 Vraaggestuurd residentieel ventilatiesysteem met behulp van sensoren.

Toepassingsgebied Residentieel - Kan toegepast worden in open bebouwing, half open bebouwing, rijhuis, appartement - Maakt onderdeel uit van mechanische ventilatie met kanalen.

- Wordt uitgerust met ventilatiemonden in de leefruimtes en natte ruimtes. Met een dakdoorvoer voor de extractie.

Welke opleiding is vereist voor installatie?

Moet door een HVAC installateur geplaatst worden.

Prestatiecijfers en karakteristieken Debiet van 387 mÂł/h

Aralco NVS Textielstraat 18a 8790 Waregem T 056 52 80 60 E info@aralco.be I www.aralco.be

Referenties In BelgiĂŤ nog niet toegepast, wel in Nederland.

Toegevoegde waarde voor energie-neutrale gebouwen Het toepassen van OxyGreen kan een reductie betekenen tot maximaal 16 E-peil punten. Dit is een aanzienlijke reductie ten opzichte van het totale E-peil dat momenteel voor nieuwbouw maximaal 60 mag bedragen in Vlaanderen.

25

w ien erb e r g e r

eco-brick gevelstenen Productgegevens Afmetingen : WF 6.5 Textuur en vormgeving (strengpers, handvorm of vormbak): afhankelijk van de gekozen steen (zie technische fiches op de website) Eco-brick is een gevelsteen uit gebakken klei die tot 3,5 cm smaller is dan een traditionele gevelsteen.

Hierdoor kun u meer isolatie voorzien en dus flink wat besparen op uw energiefactuur. Door zijn geringe dikte geniet u van meer woonruimte binnenin.

Eco-brick Atlas Architect Cipolat Architecture – Brussel

WIENERBERGER NV Kapel ter Bede 121 8500 Kortrijk I www.wienerberger.be

Toepassingsgebied Wordt toegepast als decoratief niet-dragend binnen- en buitenmetselwerk Kan zowel toegepast worden bij nieuwbouw als bij renovatie.

Bij renovatie vormt de smallere gevelsteen een extra voordeel indien de beschikbare ruimte beperkt is.

Toepassingsvoorwaarden De Wienerberger Eco-brick is toepasbaar in een spouwmuurconstructie met een binnenblad uit keramisch materiaal van minimaal 140 mm. Wanneer u andere configuraties wenst toe te passen, met eventuele andere stijfheden, contacteer dan uw stabiliteitsingenieur en/of Wienerberger.

Het gebruik van de Eco-brick in een spouwmuurconstructie, m.a.w. waarbij de Eco-brick met spouwankers verankerd is aan een binnenspouwblad, heeft in vergelijking met het gebruik van een traditionele gevelsteen geen extra implicaties op de vrije bouwhoogte in de uiteindelijke constructie.

Welke opleiding is vereist voor installatie?

De Eco-brick laat zich verwerken als een traditionele gevelsteen. Er zijn geen specifieke tools nodig.

De metser behoeft geen extra opleiding. Bij juiste keuze van de mortel (keuze ifv de initiële wateropname van de steen) kan tijdens verwerking met de Eco-brick eenzelfde aantal lagen gemetst worden in vergelijking met een traditionele gevelsteen.

U vindt de Eco-brick verwerkingsadviezen terug op onze website.

Prestatiecijfers en karakteristieken CE-gekeurd (productnorm EN771-1) Eco-Brick geproduceerd in een Belgische productiesite dragen het Belgisch Benor keurmerk (PTV 23-002) Vorstbestandheid: Euroklasse F2 Gewicht, initiële wateropname, porositeit, druksterkte : afhankelijk van de gekozen steen (zie technische fiches op de website) Referenties Bij foto Eco-brick Atlas : Architect Cipolat Architecture – Brussel Bij foto Eco-brick Triton & Eco-brick Reno : Achitect Boeckx architecture & engineering – Oostende

26

behoeftebeperking

Levenscyclus & duurzaamheid Uit een marktonderzoek door Xtra Muros kon besloten worden dat keramische producten het bouwmateriaal bij uitstek zijn in ons vochtige klimaat. Ze zijn prima bestand tegen klimaat- en weersinvloeden en hebben een levensduur van minstens 150 jaar. Hierdoor zijn er weinig of geen kosten aan vervanging en herstelling.

- De keramische producten beschikken over een EPD (Environmental Product Declarations). Een EPD bevat gedetailleerde, kwantitatieve en gecertificeerde informatie over de milieu- en gezondheids aspecten van producten en is volledig gebaseerd op levenscyclusanalyse met eventueel nog bijkomende milieu-informatie.

- Eco-brick is lichter en neemt minder plaats in. Dat betekent minder transportimpact per m² wand en dus minder CO2.

- Enkele Wienerberger Eco-Brick gevelstenen dragen het Dubokeur. Dubokeur is een keurmerk wat laat zien dat een bouwproduct tot de meest milieuvriendelijke producten in een toepassing behoort.

Eco-brick Triton & Eco-brick Reno Achitect Boeckx architecture & engineering – Oostende

Toegevoegde waarde voor energie-neutrale gebouwen Eco-brick neemt minder ruimte in dan een traditionele baksteen. Hierdoor kunt u de isolatiedikte verhogen zonder de wanddikte uit te breiden. Door het gebruik van een Eco-brick in plaats van een traditionele gevelsteen kunt u tot 3,5 cm extra isolatie plaatsen.

Voorbeeld: Nemen we twee muuropbouwen met totale dikte 40 cm Muuropbouw 1: pleister 12mm – Porotherm binnenmuursteen (PLS) 138mm – PU 12cm – spouw 3cm – gevelsteen 10cm U-waarde wand = 0,18W/m²K Muuropbouw 2: pleister 12mm – Porotherm binnenmuursteen (PLS) 138mm – PU 15,5cm – spouw 3cm – gevelsteen 6,5cm U-waarde wand = 0.14W/m²K Dankzij de Eco-brick kunnen we, binnen eenzelfde totale muurdikte, een wandopbouw voor een lageenergiewoning extra gaan isoleren zodat een “passieve” schil wordt bekomen.

27

exceco n

DSS douchewarmtewisselaars Productgegevens De DSS douchewarmtewisselaars zijn een eigen ontwikkeling in samenwerking met Bries Energietechniek. Douchewarmtewisselaars helpen te voorkomen dat een groot gedeelte van de energie die nodig was om warm tapwater te produceren, via de afvoer verloren gaat. Door het terugwinnen van deze warmte daalt de energiebehoefte en bespaart men al snel meer dan 50 % van de benodigde energie om warm te douchen.

Verticale douchepijp-WTW 2000 mm x Ø 63 mm 2 x ½” Roodkoperen warmtewisselaar met

droge dubbele scheiding en PVC

buitenmantel Douchebak-WTW 900 x 900 x 143 mm 2 x ½” Roodkoperen warmtewisselaar met droge

900 x 1200 x 143 mm dubbele scheiding, bak in acryl en rooster

met stankslot in RVS

EXCECON

Zwaarveld 9A B-9200 HAMME T +32 (0)52 22 28 66 E sales@excecon.com I www.excecon.com

Douchegoot-WTW

800 x 128 x 112 mm 2 x ½” Roodkoperen warmtewisselaar met droge 900 x 128 x 132 mm dubbele scheiding, bak en rooster in RVS

Doucheput-WTW 600 mm x Ø 315 mm 2 x ¾” RVS warmtewisselaar, putbehuizing in PVC

en rooster met stankslot in RVS Toepassingsgebied Elke installatie waarin warm water wordt gebruikt om te douchen: - Residentieel: badkamer (douche) - Industrie: douches voor werknemers - Tertiair: zorgsector, hospitaal douches in patiëntenkamers, hotelkamers, B&B, campings - Sportinfrastructuur: zowel individuele als collectieve douchevoorzieningen in sportcentra en zwembaden Toepassingsvoorwaarden Enkel toepasbaar voor warmteterugwinning uit douchewater Welke opleiding is vereist voor installatie?

Installateur sanitair, loodgieter Prestatiecijfers en karakteristieken Rendementen

(Waterintrede 40°C)

Volumestroom

9,2 l/min (CW3) / drukval

Volumestroom 12,5 l/min (CW 4/5/6) / drukval

• Verticale douchepijp Standard (15 l/min) Comfort (20 l/min)

63,7 % / 0,34 bar -------------------

60,0 % / 0,45 bar 50,2 % / 0,11 bar

• Douchebak

50,6 % / 0,39 bar

48,3 % / 0,52 bar

• Douchegoot 900/4 800/3

49,1 % / 0,24 bar 38,1 % / 0,16 bar

47,7 % / 0,40 bar 36,4 % / 0,25 bar

• Doucheput

-------------------

43,2 % / 0,06 bar

Volgens KIWA, conform NEN 7120:2011+2012 WTW met droge dubbele scheiding conform NEN 1717

28

behoeftebeperking

Referenties OMCO Metals – Hamme Nimbustoren – Nijmegen Diverse particuliere woningen en appartementsgebouwen Levensduur & Duurzaamheid De levensduur van douchepijp-WTW ligt naar verwachting tussen de 20 en 50 jaar; de douchegoot- en douchebak-WTW’s zullen de gemiddelde lifecycle-duur van een badkamer ruim overstijgen. Het gebruikte koper, RVS en PVC zijn volledig recycleerbaar.

Toegevoegde waarde voor energie-neutrale gebouwen Door het gebruik van een douchewarmtewisselaar kan het energieverbruik om SWW te produceren, verlaagd worden. De productie eenheid (ketel, warmtepomp) / geïnstalleerd vermogen kan kleiner gedimensioneerd worden.

29

foto T.Palm

Vraaggestuurd ventilatiesysteem in een BEN-woning

30

technieken en materialen richting e-neutraal

Energie uit duurzame bronnen De tweede stap in de Trias Energetica is de benodigde energie - die men in de eerste stap tot een minimum heeft proberen te beperken - zoveel mogelijk op een duurzame manier op te wekken. Dit kan door het gebruik van reststromen of energie uit hernieuwbare energiebronnen.

Onder reststromen plaatsen we de energie die gewonnen wordt door middel van warmteterugwinning. Ingaande en uitgaande warmtestromen worden gekruist in een warmtewisselaar om zo de koudere ingaande stroom voor te verwarmen met de warmere uitgaande stroom. Voorbeelden hiervan zijn WTW van ventilatielucht en douchewater.

Er zijn tal van duurzame energiebronnen, maar in gebouwen gaat het doorgaans om PV-panelen, zonneboiler, warmtepomp of biomassa. Meer bepaald omdat er bij de opwekking van deze hernieuwbare energie een verbeterde CO2-uitstoot is. Sinds 1 januari 2014 geldt de verplichting een minimum aandeel hernieuwbare energie toe te passen in nieuwbouwwoningen en voor nieuwbouw kantoren en scholen.

31

Gen eral t he r c on

energieterugwinning / hernieuwbare energie

climeleon wave Productgegevens De Climeleon Wave is een geluidsdempende omkasting voor airco- en warmtepompbuitenunits. De omkasting verlaagt het brongeluid met minstens 7 decibel en is tegelijkertijd mooi en discreet, met een minimale impact op het rendement van het toestel. Hierdoor kan een warmtepomp op meer plaatsen worden toegepast.

De omkasting is gebouwd uit duurzame kunststof (zwart) met hoge UV-bestendigheid. De Climeleon Wave is beschikbaar in vier varianten met dezelfde voetafdruk maar een verschillende hoogte voor de meest courante warmtepomp buitenunits in de markt.

General Thercon nv Kontichsesteenweg 52 2630 Aartselaar E erik.waumans@thercon.be I www.generalbenelux.com I www.climeleon.com

Technische specificaties Climeleon Wave 5 Buitenafmetingen Breedte 1165 mm Diepte 1200 mm Hoogte 758 mm Binnenafmetingen Breedte 1060 mm Diepte 490 mm Hoogte 690 mm

Wave 7

Wave 11

Wave 13

1165 mm 1200 mm 1002 mm

1165 mm 1200 mm 1489 mm

1165 mm 1200 mm 1733 mm

1060 mm 490 mm 930 mm

1060 mm 490 mm 1410 mm

1060 mm 490 mm 1650 mm

Toepassingsgebied Residentieel en niet-residentieel Type toepassing: installaties Toepassingsvoorwaarden Voor de montage van een Climeleon Wave is vakkennis inzake airco- en warmtepomptechniek vereist.

Daarom is de plaatsing door een installateur noodzakelijk.

Welke opleiding is vereist voor installatie?

Technische opleiding volstaat voor wat betreft de opbouw en verankering van de omkasting. Omdat het hier een omkasting betreft voor buitenunits kan het in sommige toepassingen noodzakelijk zijn om ook kennis te hebben over koeling vanwege de aanleg van de koelleidingen.

Productlancering Product beschikbaar sinds februari 2016.

Levensduur & Duurzaamheid De hoofdbestanddelen van de Climeleon zijn Polypropyleen, glaswol en staal, allen zijn volledig recycleerbaar.

De houdbaarheid van het product is afgestemd op de verwachte levensduur van een warmtepompbuitenunit en bedraagt 15 tot 20 jaar.

Toegevoegde waarde voor energie-neutrale gebouwen De Climeleon bevordert de toepassing van warmtepompen, want zorgt ervoor dat zij stiller zijn en visueel gecamoufleerd worden. De lucht-water- en lucht-luchtwarmtepompen hebben een belangrijk economisch voordeel wegens de lagere investering en dragen bij tot een verlaging van de CO2 uitstoot (36% tot 94% t.o.v. een gasketel, afhankelijk van de geleverde elektriciteit) voor hetzelfde comfort.

De Climeleon is daarenboven ontworpen met de focus op een zo klein mogelijk effect op het rendement van de warmtepomp. De openingen van 60 mm bevorderen een vlotte â&#x20AC;&#x2DC;ademhalingâ&#x20AC;&#x2122; van de ingebouwde warmtepomp maar verlagen tegelijk de geluidsproductie met minimaal 7db(A).

32

33

foto: GEBO

Project Mijnwater Heerlen

34

technieken en materialen richting e-neutraal

EfficiĂŤnt energiegebruik van eindige bronnen en rendementsoptimalisatie De laatste stap in de Trias Energetica behandelt het efficiĂŤnt gebruik van technieken.

Enkel de resterende energiebehoefte (na de behoeftebeperking en na de opwekking van duurzame energie), mag ingevuld worden op een conventionele manier (bijv. met fossiele brandstoffen) maar dan wel aan een maximaal rendement (bijv. een condensatieketel).

Het is dus de bedoeling om de werking van de verschillende installaties voor verwarming, warm tapwater, koeling, ventilatie en de verlichting te optimaliseren. Bijv. door gebruik van lage temperatuur verwarming, LED-verlichting, korte leidinglengte enz.

35

e. van wi n g e n

rendementsoptimalisatie

Productgegevens E. VAN WINGEN NV (EVW) levert sinds 1958 energieoplossingen met diesel- en gasmotoren.

De toepassingen rusten op drie pijlers: noodstroomaggregaten, energietoepassingen en energiesturingen, telkens met nadruk op engineering als basis voor de projectoplossing. Met de warmtekrachtkoppelingen en elektriciteitscentrales op aardgas of biomassa beantwoordt EVW aan de vraag naar maximale energie-efficiëntie. Warmtekrachtkoppelingen (vanaf 250 kW) bouwt EVW al sinds 1992! Uit die ervaring werd de Mini-WKK (aardgas en bio-olie, 9-12 kW) ontwikkeld, onmiddellijk inzetbaar en eenvoudig te beheren, ook via een mobiel platform. Met een ervaring van vele decennia in kritische noodstroomtoepassingen en als ondertussen volleerd pionier op het gebied van WKK specialiseert EVW zich ook in de uitvoering van totale HS energiesturingen in gebouwen. Hiervoor worden softwareoplossingen voor hoogkritische omgevingen ontwikkeld, waarbij calamiteiten als kabelbreuk, netuitval, enz. oordeelkundig worden opgevangen, onder meer via webbased applicaties.

EVW investeert constant in innovatie via samenwerking met kennisinstellingen als hogescholen en universiteiten. Nieuwe ontwikkelingen rond smart grids waarin WKK een stabiliserende functie kan vervullen en rond nieuwe brandstoffen zoals waterstof, zitten in de pijplijn.

E. VAN WINGEN NV Durmakker 27 9940 EVERGEM T 09 253 08 00 F 09 253 40 82 E info@vanwingen.be I www.vanwingen.be

Toepassingsgebied De EVW producten zijn te vinden in alle niet-residentiële sectoren: verzorgingsinstellingen (meer dan 50 % van de Vlaamse ziekenhuizen), industrie, KMO’s, spoorwegen, datacentra, telecommunicatie, kantoorgebouwen, afvalverwerking, , tuinbouw, scholen, wellnesscentra enz.

Toepassingsvoorwaarden Voor Mini-WKK : Combinatie van warmte- en stroomvraag. Mogelijkheid tot condensatie van de rookgassen.

Ook mogelijk in combinatie met warmtepomp, warmtebuffer of zonnecollectoren.

Welke opleiding is vereist voor installatie?

Voor Mini-WKK : De gangbare erkenningen die vereist zijn voor gasleidingen en stooktoestellen.

Prestatiecijfers en karakteristieken De standaard producten voldoen aan de eisen van de EU verordeningen nr. 811/2013 als aanvulling van Richtlijn 2010/30/EU en nr. 813/2013 tot uitvoering van Richtlijn 2009/125/EG en zijn onder andere bepaald volgens NBN EN 50465:2015.

Referenties www.vanwingen.be/nl/referenties Levensduur & Duurzaamheid EVW focust op kwaliteit en klanttevredenheid, niet enkel volgens de ISO9001 kwaliteitsnorm en de VCA** procedures, maar ook met de overtuiging om met maatschappelijke verantwoordelijkheid te ondernemen. Hiervoor behaalde EVW het SR10 IQNet certificaat (cf. ISO26000 rond Corporate Social Responsibility). Aspecten zoals duurzaamheid, afval, recyclage zijn daarin doorslaggevend.

Toegevoegde waarde voor energie-neutrale gebouwen De Mini-WKK klasseert zich met een A++ vooraan in het energie-efficiëntie klassement volgens de Europese richtlijn 2010/30/EU rond ecodesign en energie-labelling en staat aan de top in het segment van de ruimte- en combiverwarmingstoestellen. Daarmee is hij efficiënter dan de nieuwste condensatietoestellen!

36

a bb

rendementsoptimalisatie

busch-free@home® Productgegevens Busch-free@home® onder merknaam Busch-Jaeger Eenvoudig slim. Busch-free@home® maakt van uw huis een intelligente woning. Jaloezie, licht, verwarming, airco, deurcommunicatie of scènes: eenvoudig (op afstand) te bedienen met schakelaar aan de wand, met de laptop, tablet of smartphone. Eenvoudig, praktisch, comfortabel en energie-efficiënt.

En bijzonder voordelig met slechts geringe meerkosten ten opzichte van een conventionele elektrische installatie.

Toepassingsgebied Residentieel Levensduur & Duurzaamheid Busch-free@home® wordt conform de internationale norm IEC EN 60669 en IEC EN 50428 gemaakt.

Alle apparaten worden milieuvriendelijk op basis van de RoHS-richtlijn geproduceerd.

ABB N.V.

Hoge Wei 27 B-1930 ZAVENTEM T +32 2 718 63 11 F +32 2 718 66 66

Toegevoegde waarde voor energie-neutrale gebouwen Bewegingsmelders zorgen ervoor dat verlichting alleen brandt waar beweging of activiteit is.

LED dimmers zorgen ervoor dat er LED-verlichting optimaal bediend kan worden.

Alles-uit-knop zorgt ervoor dat er geen lampen onnodig blijven branden.

37

hen rad

premium eco

HENRAD nv

Herenthoutseweg 210 2200 Herentals E info@henrad.com I www.henrad.eu

Productgegevens Premium ECO, omkaste lagetemperatuurs-ventielradiator met seriële doorstroming.

Voorgemonteerd: vooringesteld Heimeier ventiel 4368 of 4369, ECO-ontluchter en blindstoppen Meegeleverd: L-consoles, saddle clips, montagevergrendeling, schroeven, pluggen en montage-instructies Aansluitingen: 2 x ¾” buitendraadse euroconus middenaansluiting + 2 x ½” binnendraad Ophangstrippen: 2 paar ophangstrippen tot 1.600 mm en 3 paar vanaf 1.800 mm Verpakking: Iedere radiator wordt stevig verpakt in hoogwaardig karton en geplastificeerd.

Een etiket beschrijft de radiatorkarakteristieken: type – hoogte – lengte.

Garantie: 10 jaar Lakproces: Alle radiatoren zijn ontvet, gefosfateerd, kataforetisch gegrondlakt en standaard in Henrad wit 9016 gepoederlakt.

Kleur: Henrad wit 9016 + 35 andere Henrad kleuren of 200 RAL-kleuren mogelijk Maximale werkdruk: 10 bar (getest op 13 bar) Maximale werktemperatuur: 110°C Conformiteit: volgens EN442 Kwaliteitsborging: RAL en NL Gelijkwaardigheidsverklaring: ISSO en Kiwa Types: 11-21-22-33 Hoogtes: 300-400-500-600-700-900 mm Lengtes: 400 – 3.000 mm Dieptes: 61-77-100-158 mm Deze ventielradiator is, dankzij een seriële paneeldoorstroming (het paneel aan de voorzijde wordt eerst doorstroomd), uitermate geschikt voor lage temperaturen. Dit genereert een hoge energie-efficiëntie, een maximale straling (ook bij lagere temperatuur-regimes), een snelle opwarming en een verlaagd warmteverlies aan de muurzijde.

Toepassingsgebied De Premium ECO radiator is vrij inzetbaar voor elk type bouwproject, zowel voor nieuwbouw- als voor renovatieprojecten.

Toepassingsvoorwaarden De Henrad ECO radiator kan toegepast worden zonder enige voorwaarden/restricties.

Het gaat om lage temperatuurverwarming.

Welke opleiding is vereist voor installatie?

Deze radiator kan geïnstalleerd worden door iedere HVAC installateur, mits een precieze opvolging van de montage-instructies, welke vervat zijn in de verpakking van elke radiator.

Prestatiecijfers en karakteristieken De warmteafgiftes zijn berekend volgens EN442 en geoptimaliseerd volgens de vereisten van EN12831 en DIN 470110. Uitvoerige testen van Kiwa hebben bewezen dat met de Henrad Premium ECO radiator tot 10,5 % kan bespaard worden op de energiefactuur.

Referenties Hieronder enkele van onze ECO-projecten:

- Jardins d’Orphée te Anderlecht

- Renovatie Hemelrijk te Denderleeuw

- Hôtel Traviata te Mons

- Rozenhof te Wortegem - Petegem

- Calerco te Tournai

- Kadox te Antwerpen

- St. Godelieve te Gistel

- BCM te Sint Niklaas

- Galileo te Middelkerke

- Centower te Opglabbeek

38

rendementsoptimalisatie

Levensduur & Duurzaamheid Henrad biedt 10 garantie op elke ECO radiator, mits men de installatievoorwaarden respecteert en voldoet aan de garantievoorschriften van Henrad.

Met een levenscyclus van meer dan 15 jaar en een 100 % recycleerbaarheid, is deze Premium ECO een uiterst duurzaam product.

Toegevoegde waarde voor energie-neutrale gebouwen De ECO radiator bekomt, dankzij de seriĂŤle doorstroming, een hogere oppervlaktetemperatuur van de voorplaat, met als rechtstreeks gevolg een tot 50 % hogere stralingswarmte. Meer straling is meer comfort.

Bovendien is de ECO radiator perfect geschikt voor zowel individuele als collectieve verwarmingsinstallaties. Hij is aansluitbaar op modulerende gas- of stookolieketels en uitstekend combineerbaar met allerlei lage-temperatuursystemen zoals warmtepompen en zonne- of biomassa-installaties.

39

u bbin k

rendementsoptimalisatie

clv pp/galva & clv pp Productgegevens CLV PP/galva en CLV PP enkelwandig in overdruk Gemeenschappelijke rookgasafvoersystemen voor meerdere ventilator-gestuurde condenserende verwarmingstoestellen.

- meerdere toestellen op één schoorsteen - de toestellen zijn allemaal gesloten - enkel gasgestookte toestellen

Ubbink nv

Jan Samijnstraat 9 9050 Gentbrugge T 09/237 11 00 E info.bouw@ubbink.be I www.ubbink.be

Toepassingsgebied Residentieel geschikt voor appartementsgebouwen waarbij elke wooneenheid een condenserende ketel heeft, of bij renovatie van bestaande appartementsgebouwen met atmosferische ketels waar men wenst over te gaan naar condenserende ketels.

Toepassingsvoorwaarden De diameter van de CLV wordt berekend volgens EN13384-2 en is afhankelijk van type, merk en aantal ketels; te overbruggen hoogte en afstand tussen ketel en CLV Welke opleiding is vereist voor installatie?

Kan geplaatst worden door installateurs sanitair of verwarming.

Prestatiecijfers en karakteristieken CE-markering conform aan Europese norm EN14471.

Toegevoegde waarde voor energie-neutrale gebouwen - energiezuinige ketels = energiezuinige woningen - doordat de verbrandingslucht rechtstreeks van buiten (=gesloten systeem) wordt aangezogen ontstaat er verhoogd comfort (geen aanvoer van koude lucht in de opstellingsruimte van de ketel).

- veiliger werking door gesloten systeem (geen risico op koolstofmonoxide in de opstellingsruimte).

- door de juiste ketels te gebruiken (conform aan de nieuwe ecodesign richtlijn) heeft men met de CLV PP/galva en het enkelwandig CLV systeem de gepaste rookgasafvoersystemen.

Dakdoorvoer / Passage de toiture Tot. lengte 1120mm Long. totale 1120 mm

Vergrendelde aansluiting eenvoudig en verzekerd

De lucht die deze toestellen nodig hebben voor de verbranding wordt aangetrokken van buitenaf. Dat is niet alleen veel veiliger voor de gebruiker, het levert ook een hoger rendement op. Bovendien hoeft de stookruimte niet meer geventileerd te worden en is de ketel ongevoelig aan invloeden van mechanische ventilatie of dampkap.

Beschikbaar in inox naturel of zwart Disponible en inox naturel ou noir

Stormkraag Collier tempête

Indekdeel Solin

Muurbeugel Collier mural

Verlengstuk 500mm Rallonge 500mm

T-stuk 1000mm Té 1000mm

1 of 2 ketelaansluitingen (180° of 90°) 1 ou 2 piquages (180° ou 90°)

Telescopische verlengstuk 550 à 1000mm Rallonge téléscopique 550 à 1000mm Muurbeugel Collier mural

Verlengstuk 1000mm Rallonge 1000mm

T-stuk 1000mm Té 1000mm 1 of 2 ketelaansluitingen (180° of 90°) 1 ou 2 piquages (180° ou 90°)

Inspectiestuk Pièce d’inspection

Muurbeugel Collier mu ral

Muursteun Support mural

Eindstuk met siphon Embout avec siphon

Ondersteuning Support

40

van m ar c ke log i st i c s

rendementsoptimalisatie

alfa laval - Micro STC Productgegevens Alfa Laval â&#x20AC;&#x201C; Micro STC Etagestation voor verwarming en sww Gegevens: H = 775mm; L = 430mm; D = 160mm Gewicht= 15kg Voorzien van donkergrijze cover Toepassingsgebied Wordt gebruikt in grote gebouwen zoals appartemensblokken, wzc, verkaveling op warmtenet en andere vormen van collectieve warmte.

In elke residentiĂŤle woning wordt dergelijk toestel voorzien tvv een gasketel.

Toepassingsvoorwaarden Kan enkel gebruikt worden bij centrale stookplaats of warmtenet.

Van Ma rcke Logistics NV

Weggevoerdenlaan 5 8500 Kortrijk I www.vanmarcke.com

Welke opleiding is vereist voor installatie?

Opleiding hydraulica.

Prestatiecijfers en karakteristieken Zie ATGE-attest: www2.vlaanderen.be/economie/energiesparen/epb/doc/innovconceptventilatieatgalfalavalmicrostc.pdf Welke bijdrage levert het product tot de energiezuinigheid van gebouwen Zie ATGE-attest: www2.vlaanderen.be/economie/energiesparen/epb/doc/innovconceptventilatieatgalfalavalmicrostc.pdf

41

vies s ma n n b e lg i u m

rendementsoptimalisatie

Productgegevens Om de renovatiestilstand op de verwarmingsmarkt te verhelpen, hebben wij het gehele beschikbare technologische spectrum nodig. Wat de aangewezen keuze is, hangt van de specifieke situatie af – van het benodigde vermogen, van de beschikbare energiedrager en ten slotte ook van de specifieke eisen van de gebruiker van de installatie.

Ook in de nieuwbouwmarkt zijn er belangrijke stappen te zetten. Voor beide hebben wij een compleet productpallet ter beschikking gaande van fossiele brandstoffen (gas –en oliecondensatie) over hernieuwbare energiebronnen (biomassa, warmtepompen, zonnecollectoren en fotovoltaïsche panelen) en de productmix van beide. Deze laatste, bivalente systemen, worden steeds belangrijker.

Toepassingsgebied Dergelijke installaties kunnen zowel residentieel als niet-residentieel ingezet worden in elk type gebouw. Gelet op de noden van het gebouw zijn er verschillende type-oplossingen mogelijk.

Viessmann B elgium BVBA

Hermesstraat 14 1930 Zaventem (Nossegem) T 0800 999 40 (particulier) T 02 712 06 66 (professioneel) F 02 725 12 39 I www.viessmann.be

Toepassingsvoorwaarden In functie van de toepassing zijn er bepaalde voorwaarden/vereisten. Hiervoor neemt u best met ons contact op.

Welke opleiding is vereist voor installatie?

Dergelijke installaties dienen geplaatst te worden door erkende verwarmingsinstallateurs.

Levensduur & Duurzaamheid Duurzaamheid dragen wij als Viessmann hoog in het vaandel, ook de levensduur is één van de belangrijke parameters in de ontwikkeling van producten.

Toegevoegde waarde voor energie-neutrale gebouwen De koppeling van hernieuwbare energieën bij bivalente installaties hebben quasi altijd positieve effecten op het E-peil. Het monovalent inzetten van hernieuwbare oplossingen hebben uiteraard steeds een positief effect.

42

impressie: Van Roey | ontwerp: evr-architecten

Atrium van het kantoorgebouw Quantum te Gent dat binnen het technisch concept dienst doet als klimaatmachine

43

cvba

STABO

Remylaan 2b, 3018 LEUVEN (Wijgmaal) i www.stabo.be

cvba

STA B O

specialisaties De expertise van STABO is het succesvol combineren van ingenieursdiensten rond duurzaamheid, gebouwtechnieken, structuur en milieutechnieken.

STABO kan de ingenieursstudie van alle gebouwtechnieken, duurzaamheid en EPB-kennis in Vlaanderen/Brussel uitvoeren; bijkomend hebben we alle expertise in huis voor stabiliteit en BREEAM. Referenties Zie onze website www.stabo.be/nl/onze-referenties Visie op de realisatie van energie-neutrale gebouwen Een duurzaam gebouw met een optimaal comfortgevoel en een laag energieverbruik: daar gaan we voor. Als spreker, moderator of toeschouwer van seminaries en congressen houden we de vinger aan de pols.

We streven naar een optimale levenscyclus van een gebouw met minimale kosten en maximale beleving.

Door het aanbieden van een geĂŻntegreerd pakket van ingenieursstudies van gebouwentechnieken, duurzaamheid en stabiliteit, kan STABO als bijkomende dienstverlening ook zelf instaan voor de interne coĂśrdinatie tussen deze disciplines.

44

Eandis brengt dag en nacht elektriciteit en aardgas tot bij de klanten, thuis of op het werk Bijna-EnergieNeutraal! BEN jij er klaar voor?

Door de klimaatverandering is duurzaam en energie-efficiënt bouwen meer dan ooit de toekomst. De Europese, federale en regionale klimaatwetgevingen spelen daarop in. Nieuwbouwwoningen moeten elk jaar aan een lager E-peil beantwoorden. Voor 2016 ligt dit maximum vast op 50. Vanaf 2021 geldt een E-peil van maximaal 30 en de verplichte productie van hernieuwbare energie. We bouwen dan Bijna-EnergieNeutraal of BEN. Maar ook bestaande woningen moeten hun energie-efficiëntie opkrikken. In Vlaanderen spoort het Renovatiepact aan om bestaande woningen groen en duurzaam te verbouwen. Als bedrijf met een maatschappelijke rol wil Eandis klanten hierbij ondersteunen, onder meer via onafhankelijk advies om energiefit te bouwen en te verbouwen. Wij geven tips rond energiezuinige (ver)bouwtechnieken zoals isolatie, hoogrendementsglas, verwarming en ventilatie. Deze technieken betalen zichzelf terug door lagere energiekosten. Bovendien zijn er nog steeds verschillende premies te verkrijgen, zowel voor nieuwbouwwoningen als voor bestaande woningen!

Wist je dat je aardgas perfect kunt combineren met een hernieuwbare energiebron?

Aardgas is de ideale keuze voor jouw BEN-woning. Het is de zuiverste van alle fossiele brandstoffen: het stoot weinig stikstofoxide en CO2 uit, geen roet en bijna geen fijn stof. De aardgassector investeert bovendien voortdurend in nieuwe ontwikkelingen en technologieën. Zo zijn hybride systemen fel in opmars: ze combineren het beste van bestaande warmtetechnologieën.

Een mooi voorbeeld is de bivalente ketel die een condensatieketel combineert met een milieuvriendelijke energiebron zoals een warmtepomp, zonnepanelen of een zonneboiler.

Snelle hulp? Ga online!

Voor de overgrote meerderheid van uw (aan)vragen, wordt u het snelst geholpen via onze website.

Online premie-aanvragen betalen we bijvoorbeeld uit binnen de twee weken. www.eandis.be 078 35 35 34

45

EcoPuur Ter Mote 9 9850 Nevele T 09 330 87 20 E info@ecopuur.be I ecopuur.be

EcoPuur UW specialisaties EcoPuur is als energieaannemer zowel actief in nieuwbouw- als renovatieprojecten. Bij bestaande woningen analyseert ze het gebouw aan de hand van een energiescan. Ze noteert energieverbruik en brengt energieverliezen in kaart met een infraroodcamera. Beter isoleren helpt om de gebouwschil te optimaliseren en de energievraag te beperken. Nadien volgt de installatie en correcte dimensionering van duurzame energietechnieken. Dat alles in nauw overleg met de opdrachtgever. Het grote voordeel van EcoPuur? Alle knowhow rond energie in één bedrijf. Bij nieuwbouw wordt ze idealiter zo vroeg mogelijk in het bouwtraject betrokken. Ze verdient haar stem in het bouwteam waar ook architect en studiebureau deel van uitmaakt. Op die manier komen ze tot een optimale combinatie van energietechnieken die nauw aansluit bij de wensen van de bouwheer. Vervolgens zorgt de projectleider dat de verschillende installatiewerken mekaar vlot opvolgen. Ook voor dienst-na-verkoop staat een équipe klaar om uit te rukken bij problemen.

Referenties Wim, van het architectenkantoor 5+ Architecten, is bouwheer én architect. Voor de bouw van zijn passiefhuis in Overijse zocht hij één aannemer die alle technieken in huis had, maar ook een partner die op de hoogte was van de nieuwste duurzame ontwikkelingen.

Mathias uit Halle zocht een betrouwbare partner in duurzame energie. EcoPuur stelde er een compact-aggregaat van het Deense merk Nilan voor. Da’s zowel ventilatie, sanitair warm water productie en verwarming in één en hetzelfde toestel.

Luc uit Brakel wilde zijn energiefactuur beperken. EcoPuur plaatste isolatie…

Uw visie op de realisatie van energie-neutrale gebouwen Zonnepanelen > groepsaankoop

46

foto VMA

Hoogspanningsbord en transformator voor het Jan Palfijnziekenhuis

47

r en ewabl e e n e r gy p l at fo r m

hernieuwbare energie

“Samen sterk in hernieuwbare energie” Vorig jaar heeft de Confederatie Bouw een nieuw platform gecreëerd voor hernieuwbare energie. Het Renewable Energy Platform (REP) wil bruggen slaan en een grotere synergie creëren tussen de verschillende gewesten en federaties, betrokken bij hernieuwbare energie.

Het platform mikt in een eerste fase op de installateurs van warmtepompen, zonneboilers en fotovoltaïsche zonnepanelen.

Met 1.300 Belgische bedrijven en 9.000 werknemers zorgen de installateurs van hernieuwbare energietechnieken voor een belangrijke economische activiteit binnen de bouw. Maar de aannemers die te maken hebben met deze duurzame technieken zitten met bepaalde verwachtingen. Dankzij de technische comités in het platform kunnen deze sneller aan de oppervlakte komen. Dat is van belang voor aannemers in speciale technieken en ondiepe geothermie, maar evengoed voor algemene aannemers, dakwerkers of aannemers van grote bouwwerken.

Op de bouwplaatsen zien we immers dat de specialisaties van onze aannemers onderling steeds meer verbindingen krijgen. Door een grotere synergie kunnen we de regionale verschillen overstijgen, de belangen van de aannemers met één stem verdedigen en hun beter op de hoogte houden van de meest recente evoluties op het vlak van wetgeving, technologie, beroepsopleiding, recyclage enz.

Het Renewable Energy Platform wil een multidisciplinaire strategie ontwikkelen voor hernieuwbare energie om de verschillende beroepscategorieën zo goed mogelijk te ondersteunen, ongeacht hun grootte of cliënteel. Het gaat om een strategische actie die gevoerd wordt door de Confederatie Bouw met haar drie gewestconfederaties (VCB, CCW, CBB-H) en verschillende beroepsfederaties binnen de Confederatie, met name Fedelec, ICS, Fedecom, CBD en Bevad.

Voor meer informatie kan u terecht bij: Kris Van Dingenen Coördinator van het Renewable Energy Platform T 0477/33.29.34 E kris.vandingenen@fedelec.be

48

49

foto Verbeke Energy

Vu Marc Dillen (directeur-generaal Vlaamse Confederatie Bouw) Lombardstraat 34-42 â&#x20AC;&#x201C; 1000 Brussel E info@vcb.be I www.vcb.be

50