Festspel-avis 2012 by Nynorsk kultursentrum

Volda og Ørsta, 28.6.2012–1.7.2012

Festspeldiktar Arne Moslåtten Hellbillies Edvard Hoem Elin Furubotn Egil Olsen Stein Torleif Bjella Veslemøy

frost media as

www.aasentunet.no

2 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 28. juni – 1. juli 2012 • Volda og Ørsta

Velkomen til festspel 20 år og vaksen, men framleis leiken og med evne til å overraske! Slik ønskjer Dei nynorske festspela å møte deg som publikum. Opp gjennom åra er det bygt opp ein solid organisasjon som forvaltar arven frå idealistane på 1990-talet, og Ivar Aasen-tunet er hovudarena, slik målet var heilt frå starten. Gjennomføringa er prega av stor innsatsvilje. Frivillige, lag og organisasjonar, samarbeidspartar og tilsette står alle på for å leggje til rette for givande festivaldagar og store opplevingar. Opningskvelden held Hellbillies konsert i Ørsta sentrum etter at Dei nynorske festspela 2012 høgtideleg er opna på utescena i Aasen-tunet av den første styreleiaren, Jon Tvinnereim. Sidan går det slag i slag med konsertar og andre litterære arrangement, festspeldiktar Arne Moslåtten blir å treffe på mange arenaer, og dei yngste får etterlengta møte med tunkatten Lurivar. Songen er årets tema, og dei mange strålande utøvarane leier oss gjennom songen og festspelprogrammet fire dagar til ende. I den vesle bygda Oldedalen var det songen som samla bygdefolket dagen etter orkanen Dagmar sist 1. juledag. Der stod dei alle, unge og eldre, mellom trea som var knekte som var dei spinkle fyrstikker, og song Ivar Aasens «Mellom bakkar og berg». Orkankoret frå Oldedalen kjem på Festspela. Kjem du? Velkomen skal du vere!

Velkomne til Volda og Ørsta! Ordførarane i Volda og Ørsta har nok ein gong gleda av å ønskje alle velkomne til kommunane våre i samband med Dei nynorske festspela. I år er det ”Songen” som er tema. Det er eit tema nært knytt til språk og identitet, og Festspela er kvart år med på å

styrkje vår kjensle av at arven frå Ivar Aasen blir stadig viktigare, også for framtida til Ørsta og Volda. Vi ønskjer frivillige, arrangørar, artistar og publikum hjarteleg velkomne til Dei nynorske festspela i 2012!

Rune Hovde Ordførar i Ørsta

Arild Iversen Ordførar i Volda

Frivillig under Festspela? – Kvart år er om lag femti personar med på å gjere Festspela til ei god oppleving for både utøvarar og publikum. Innsatsen dei frivillige gjer, er avgjerande for at vi skal kunne ha fest og spel fire flotte dagar kvar sommar, seier programansvarleg Åshild Widerøe. Som frivillig på Festspela får du god praksis innan kulturarbeid og ein unik sjanse til å knyte nye

kontaktar. Vi treng hjelp til mellom anna transport, billettkontroll, rydding, vakthald og parkering. Dei som er frivillige får fribillettar til festspelarrangement, t-skjorte og avslutningsfest med mat og drikke. Vil du vere med på laget? Ring 70 04 75 70 eller send ein e-post til admin@aasentunet.no.

Programmagasin Dei nynorske festspela 2012 Utgivar: Nynorsk kultursentrum, Indrehovdevegen 176, 6160 Hovdebygda Tlf 70 04 75 70 • Faks 70 04 75 71 www.aasentunet.no • admin@aasentunet.no Ansvarleg redaktør: Ottar Grepstad Redaktør: Laila Walseth Lid I redaksjonen: Kjerstin Gjengedal, Ottar Grepstad, Laila Walseth Lid, Åshild Widerøe, Gaute Øvereng og Anders Aanes Produksjon: Aarflots Prenteverk AS, ved Rune Hauge Aarflot Trykk: Sunnmørsposten/Polaris Trykk Ålesund Opplag: 33 000, av dette 32 000 som innstikk i Sunnmørsposten 15. juni Miljømerka trykksak

Polaris Trykk Ålesund 241 791

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 28. juni – 1. juli 2012 • Volda og Ørsta 3

Hellbillies opnar Festspela Dette kan bli årets folkefest i Hamneparken. Hellbillies har funne den musikalske blandinga som treffer både ung og gammal, og torsdag held dei opningskonserten på Festspela. Om dei spelar på countryfestivalar eller på urbane rockeklubbar, fulle hus trekkjer dei uansett. Barndomskameratane frå Ål spelar country- og folkemusikkinspirert countryrock som gjer seg forunderleg godt på hallingdialekt. Neste plata deira kjem i november, men i Hamneparken får publikum høyre materiale frå heile katalogen. – Kanskje blir det ein låt frå den nye plata, dersom vi har noko som er godt nok innøvd til at vi har lyst å presentere det, seier vokalist Aslag Haugen. Musikken deira blir nytta ved alle dei store hendingane i livet, konfirmasjon, bryllaup og gravferder. Eit sikkert teikn på at bandet når breitt. Hellbillies er mellom dei som heile tida har makta å utvikle seg, men samstundes har halde fast på eigenarten. Trivst på scena – Lyden av bandet er annleis enn i starten, og låtmaterialet har også endra seg. I byrjinga handla låtane om eit slags lokalt univers. Det er jo kult, men ein kan ikkje drive på for lenge utan å utvide universet, seier Haugen. Noka oppskrift på suksessen har han ikkje, men han meiner ein får mykje att for skikkeleg musikalsk handverk og gode norske tekstar. – Det er sterkt å oppleve at folk har brukt tid på å lære seg tekstane, og eg har opplevd å bli arrestert av publikummarar som kjem

Hellbillies (pressefoto) etter konserten og fortel at eg song feil på andre verset, seier han. Hellbillies er kjent som eit forrykande liveband som gir alt på konsertane. Det kjem av at dei kjenner seg trygge på scena, trur Haugen. – Vi har spelt mykje live og er komfortable med det. Og så er det veldig moro. Vi vonar sjølvsagt at det smittar!

Torsdag 28. juni 21.00–22.30 Hamneparken, Ørsta OPNINGSKONSERT: Hellbillies Kr 350 / ungdom 250 / barn 200 / familie 900 Billettpris ved inngangen kr 380

Tekstar med truverde – Arne Moslåtten er ein

av dei få som kan skrive ei kjærleikslåt på norsk utan å hamne midt i ei forferdeleg klisjémyr, seier Hellbilliesvokalist Aslag Haugen. Det er dei to i lag som står for hovuddelen av arbeidet med Hellbillies-låtane. Aslag lagar melodi og skriv ein engelsk tekst som han gir vidare til Moslåtten. Han lagar ein ny norsk tekst etter rytmeførelegget frå den engelske. – Og som oftast endar han

opp med å skrive om noko heilt anna. Han står fritt til å velje tema, fortel Haugen. Han meiner Arne Moslåtten i dag er mellom dei beste tekstforfattarane i Noreg. Ikkje berre fordi han greier å unngå klisjeane, men også fordi han skriv musikalsk. Det har mykje å seie for den som skal framføre. – Vi har jobba på denne måten lenge, og veit stort sett kva som fungerer. Men eg veit at andre band kan få problem når den som skriv teksten er ein annan enn den som skal framføre. Det har med truverde å gjere.

Arne Moslåtten (foto: Kjerstin Gjengedal) Vi kjenner kvarandre godt, og Arne styrer unna ting han veit er heilt uaktuelt for meg å syngje om.

– Og nei, du får ikkje eit døme på det! ler han.

4 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 28. juni – 1. juli 2012 • Volda og Ørsta

Festspeldiktaren Arne Moslåtten (teikning: Egil Olsen)

Leitar etter lydane Festspeldiktar Arne Moslåtten er ikkje heilt viss på om tekstane han skriv er litteratur. Men han vil gjerne at dei skal vere musikk.

alle song-tekstane til det enormt populære countryrock-bandet Hellbillies, og nett no er han inne i nok ein intensiv arbeidsperiode. For det neste albumet er i kjømda, og heime ligg det ein haug melodiar som må få tekstar.

– Det er ikkje så mange som legg vekt på dette med musikaliteten i språket, det er helst innhaldet ein blir vurdert utifrå. Rytme, trykk og lydbruk er like vanskeleg å meistre som innhald, men det får mykje mindre merksemd, seier Arne Moslåtten. Over kaffi og kake på ein kafé på Gol fortel han om korleis han jobbar med skrivinga. Moslåtten står bak så godt som

Kryssordløysaren – I og med at eg skriv til ferdige melodiar, kan eg ikkje drive og skrive ein tekst no og då og ha dei liggjande i skuffen. Eg ventar til eg må skrive dei. Med slike rammer blir det rytmiske og musikalske i teksten endå viktigare. Det minner litt om å løyse kryssord, illustrerer han. Moslåtten har alltid likt å skrive og fikle

med rim og rytme, så det var naturleg for han å prøve seg som songlyrikar då Hellbillies vart etablert. Eigentleg var han musikar og musikklærar, men musikk og språk heng tett i hop for han. Dei er, som han seier, organisert på same måten oppi skallen, og dermed blir det lettare å skrive songtekstar for ein som er musikalsk. Å skrive ein god songtekst handlar mykje om å kassere, meiner han. Di meir av teksten som er ferdig, di trongare blir rammene for det som står att, og di fleire idear må i papirkorga. Det gjeld å vere kritisk, også når han finn linjer som passar perfekt reint rytmisk.

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 28. juni – 1. juli 2012 • Volda og Ørsta 5 – Så les eg kanskje teksten på nytt etter eit par dagar, og så ser eg at det kanskje ikkje var så fantastisk intelligent, eller språket var litt klønete. Då hjelper det ikkje at det passa med melodien, det må skrivast om. Tekstar som slår Men når all kasting er unnagjort, står han att med ein tekst der språkrytmen og melodirytmen er identisk. Det gir teksten ei enorm gjennomslagskraft, hevdar Moslåtten. For når teksten ligg naturleg til melodien, er han lettare for publikum å oppfatte og hugse. Av same grunn prøver han å skrive så nært sitt eige talemål som råd. Hellbillies har fått både merksemd og skryt for å syngje på hallingdialekt, men det handlar om meir enn som så. Du finn ikkje høgtflygande poesispråk i ein Hellbilliestekst. – Mange songtekstar nyttar til dømes snudd ordstilling for å få det til å rime, seier han, og siterer «Den fyrste song eg høyra fekk» som døme. – Innhaldet er jo strålande, men setningsoppbygginga er heilt snudd om. Eg prøver å unngå det, eg meiner det gjer teksten litt distansert. Eg vil at teksten skal liggje nær talemålet slik at han slår hardare når ein syng det. Sjølv ville han heller ha skrive «Den fyrste song eg lydde på». Skulle vere bygdeband Hellbillies har fått prisar for språkbruken i songane sine, men Moslåtten ser ikkje på seg sjølv som nokon kvit riddar som rir ut i kamp på vegner av hallingdialekten. Dei musikalske omsyna har alltid gått framfor dei språklege, sjølv om han blir glad når

han får dialekten og musikken til å spele på lag. Hadde han visst at Hellbillies skulle ende med å selje plater i heile Noreg og få terningkast i riksavisene, kan det godt hende han ville ha moderert dialektbruken, vedgår han. Den første plata var meint for lokalmiljøet i Hallingdal. – Og vi visste jo at folk som bur i Hallingdal, sikkert ville synest det var grisemorosamt at vi brukte litt gamle uttrykk og slikt. Det var nok bra vi ikkje visste vi skulle lanserast over heile landet. Då kunne vi ha enda med å file det ned for mykje. I staden får dei kommentarar frå folk som ser slektskapen mellom hallingdialekten og eigne dialektar. – Og så er det jo generelt stor språkinteresse i Noreg. Det er eit tema ein kan greie å fyre opp mange folk med! Men eg har vel ikkje så stor tru på at prosjektet vårt skal ha så mykje å seie for språkutviklinga. Den går sin gang med eller utan Hellbillies. I neste andedrag funderer han likevel over slektskapen mellom folkemusikk og dialektar. Begge blir overleverte frå person til person innanfor eit geografisk område, og med tida blir alle samde om å kutte nokre kvasse konsonantar her og dra i hop litt der, slik at ein dialekt alltid vil liggje betre i munnen enn eit skriftspråk gjer. – Og difor trur eg det er lettare å syngje på dialekt enn på bokmål eller nynorsk. I eit talemål er dei skarpe kantane borte, og då er det lettare å få fram ei meining. Allment alvor Med tida har tekstane fått fleire lag, og alvoret skin meir gjennom enn det gjorde i starten då alt skulle vere morosamt. Det har skjedd samstundes som Hellbillies

Arne Moslåtten Fødd: 4. april 1948 i Ål i Hallingdal. Utdanna musikklærar, tidlegare rektor ved Ål musikkskule. Medlem i Hellbillies sidan starten i 1991. Har skrive alle songtekstane til bandet, unnateke éin. Fekk Edvard-prisen for tekstane til Hellbillies-albumet Spissrotgang. Har fått ei rekkje prisar saman med Hellbillies. Festspeldiktar på Dei nynorske festspela 2012, som første songlyrikar. l

har endra seg frå bygdeband for Hallingdal til nasjonal musikktungvektar. – Vi er nok framleis eit meir ruralt enn urbant band, men det er blitt mindre dyrking av konflikten mellom by og land. Det er lett å hamne i ein klisjé om kor fint det er på bygda og kor fælt det er i byen. Og det er blitt mindre bil i solnedgang, «five hundred miles away from home». I staden skriv eg om generelle konfliktar, ting som går føre seg mellom menneske og i hovuda på folk. Han likar seg når han ser litt nærare på ein elles enkel og grei tekst og oppdagar at det kan liggje ei anna meining under det openberre. Då prøver han gjerne å framheve det underliggjande ved å flikke litt på formuleringane. – Det vanskelegaste er eigentleg å finne noko å starte med. Greier eg først å finne ei line som sit godt, som er litt artig og som slår litt, så kan det vere starten på ei historie. – Då er ein i gang. Kjerstin Gjengedal

Her møter du festspeldiktaren Torsdag 28. juni

17.00–21.00 Kafeen, Aasen-tunet Festspeldiktarens favorittrett 18.00–19.15 Utescena, Aasen-tunet OPNINGSHØGTID 19.20 Gamletunet, Aasen-tunet Blomar ved bauta: Ivar Aasen-bautaen

21.00–22.30 Hamneparken, Ørsta OPNINGSKONSERT Hellbillies

Fredag 29. juni

16.00–16.45 Salen, Aasen-tunet Festspeldiktar Arne Moslåtten Samtale med Stein Torleif Bjella

12.30–12.45 Basisutstillinga, Aasen-tunet 23.00–02.00 Møre folkehøgskule, Ørsta Songen Målbar Opning av temautstilling Gabriel Fliflet og Arne Moslåtten 14.30–15.15 Salen, Aasen-tunet Litteratur med Landro: Laurdag 30. juni Norsk eller engelsk? 13.00 Kunsthuset, Ørsta Hallingdøl. Minne frå dalen

18.30–19.15 Salen, Aasen-tunet «Den gule songen» Lynkurs i å skrive den beste selskapssongen Kr 100

Søndag 1. juli

11.00–12.00 Utescena, Aasen-tunet Festspelgudsteneste i det fri

6 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 28. juni – 1. juli 2012 • Volda og Ørsta

Sjølvportrett av ein songar/songskrivar – Eg håpar folk set pris på det minimalistiske uttrykket i bileta mine, seier Egil Olsen. Når festspelutstillinga 2012 opnar, er det første gongen songaren og songskrivaren frå Ørsta har utstilling med berre eigne kunstverk. Han blir kalla Noregs mest joviale songar/songskrivar, og det er også musikken sin han er mest kjend for. Han har gitt ut tre album og spelt ei rekkje konsertar over heile landet. Egil Olsen tek med gitaren også til Festspela, men her er det som biletkunstnar han får størst plass.

Det er også ein slags parallell mellom teknikken årets festspelutstillar brukar i songskrivinga og måten han komponerer bileta sine på. – Eg set saman bileta mine som ein slags kollasj, der eg målar bakgrunnane på akryl, supplerer med figurar teikna med penn og fargeblyant, og set til slutt alt saman på data. Det ferdige produktet inneheld også gjerne element i databasert vektorgrafikk og handskriven tekst, fortel Olsen. På same måten er musikken hans eit produkt i skjeringspunktet mellom akustiske instrument og digitale verktøy. Festspelutstillinga vil innehalde om lag 30 bilete, der

halvparten er trykk frå Olsen sine plateomslag, medan resten er måleri, akvarellar og blyantteikningar. Han har ikkje hatt eiga utstilling før, men har gjerne vist fram kunsten sin i samband med konsertar. – Eg har ein veldig barnsleg og grafisk stil som enkelte kanskje meiner er litt pretensiøs til å kalle kunst, men eg kallar alt eg gjer kunst, seier Olsen, som er spent på mottakinga frå publikum. Dei tre albuma han har gitt ut, har alle vore med engelske tekstar. No har han sett seg ned og omsett dei aller fleste av desse tekstane til nynorsk. Dette kjem også til å vise igjen i utstil-

linga, som reine tekstflater med eigne tekstar. – Eg skal også framføre eit par av dei nyomsette nynorske tekstane mine på Festspela. Det blir spennande, seier Olsen. Festspelpublikummet blir med andre ord dei første til å få oppleve Egil Olsen på norsk, både i ord, tonar og bilete. Torsdag 28. juni 17.30–17.45 Galleriet, Ivar Aasentunet Festspelutstillinga 2012 Gratis Festspelutstillinga er open fram til 15. august

Multikunstnar på heimebane

Festspelutstillar og multikunstnar Egil Olsen (foto: Ante Giskeødegård)

Under Festspela skal han stille ut eigne teikningar og diskutere språket i songtekstar. Ørstingen Egil Olsen spelar på fleire strengar enn dei fleste. Tittelen på siste plata til Egil Olsen, «Keep movin – keep dreamin», kan kanskje stå som

eit motto for livet hans. Heilt sidan barndomen har han strekt talentet sitt i mange retningar, og til Festspela kjem han både som biletkunstnar og som ordog tonekunstnar. Konsertar har han halde mange av, men det er første gongen han stiller ut kunsten sin. – Eg interesserte meg først for illustrering og ville eigentleg bli

filmskapar. Men så vart musikken så viktig for meg at den tok over. Sidan har det berre balla på seg, fortel han. Likevel legg han mykje arbeid i illustrasjonane til albuma sine. Som artist ville han skape seg eit eige univers der han kunne bruke alle uttrykksmåtane for å lage ein heilskap, og publikum likar det dei har fått sjå og høyre.

– Som utvekslingsstudent i USA studerte eg berre ulike former for kunstfag, og eg tenkjer kanskje litt som ein filmskapar når eg produserer musikk. Korleis instrumenta skal plasserast og slikt. Eg får høyre av andre musikarar at eg gjer ting litt annleis, seier Olsen.

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 28. juni – 1. juli 2012 • Volda og Ørsta 7

I godt selskap med Vonde visu Stein Torleif Bjella har på kort tid blitt ei røyst å rekne med i musikk-Noreg. Og det er særleg som tekstforfattar han er blitt lagt merke til. Så verdsett er Bjella som tekstforfattar, at fleire framståande artistar reagerte sterkt då han ikkje blei nominert i nettopp sjangeren «Tekstforfatter» under Spellemannprisen i fjor. – Bjella er ein av dei som klårast skil seg ut. Han har fornya visesjangeren, og framstår som ein moderne Alf Prøysen i måten han skildrar folk på landet, spesielt den nevrotiske bygdemannen som eksponerer fleire veikskapar enn han vedgår, sa Bjørn Eidsvåg til VG Nett i desember i fjor. Sjølv skildrar den tilbakehaldne og stillfarne Bjella seg som ganske enkelt «mann med gitar». Han blir òg kalla «talsmannen for dei tause menn». Og det er kanskje ikkje rart når ein ser på tekstane frå debutplata Heidersmenn (2009): «Du går og leie rundt omkring / på den lekre fruen min. / Ha alder sett ho so glad / gode venni er gode å ha./ Eg går rundt i mitt tomme hus / du går rundt i elskovsrus. / Kan du hugse at eg sa / gode venni er gode og ha.»

Stein Torleif Bjella (foto: Knut Bry) Debutplata fekk jamt over svært gode kritikkar, men det var altså med albumet Vonde visu at Bjella nådde eit større publikum. Titlane på songane, til dømes «Innegubbe», «Romantikken gjer meg sjuk» og «Moromann», tilseier at tekstuniverset er det same som på første plata. Bjella er likevel ikkje redd for å hamne i same båsen av tekstforfattarar som hyllar bygdelivet, kan det verke som.

– Det handlar om å sjå det rundt seg, og ta innover seg det som er rundt oss. Leve med det som er rundt oss, på same måten som Lars Lillo syng om det som er rundt han i Oslo. Eller når Jokke gjorde det. Så er utfordringa å gjere det til noko meir enn heimstaddikting, nemleg at det kan bety noko universelt. Det er jo det som er hemmelegheita. Dess meir presist du klarer å setje finge-

ren på det, dess meir vil andre kunne kjenne seg att, uttala han til journalist André Løyning i 2009.

Fredag 29. juni 20.00–21.15 Utescena, Ivar Aasen-tunet Stein Torleif Bjella Kr 300 / ungdom 200

Møte mellom to handverkarar Arne Moslåtten har brøytt vegen for songtekstar på hallingdialekt med ei spennvidd i tematikk og stemningar. Stein Torleif Bjella er bilen som køyrer på nybrøytt veg. Fredag ettermiddag under Dei nynorske festspela leier Bjella ein samtale med årets festspeldiktar. Kva han konkret kjem til å spørje Moslåtten om, vil ikkje Bjella avsløre heilt enno. – Han er jo ein sambygding,

så det kan kanskje bli øydeleggjande for han, seier Bjella og ler. Men han blir raskt alvorleg igjen og uttrykkjer stor respekt for handverket Moslåtten utøvar. – Eg er interessert i det reint praktiske om korleis han skriv. Korleis han gjer handverket sitt. Medan Moslåtten har nokså stramme rammer for korleis han må dikte tekstane sine – han får ferdige melodiar frå vokalist Aslag Haugen – er prosessen til Bjella meir eit einmannsshow. Han sit og skriv

teksten medan han spelar gitar. – Eg er veldig usikker på korleis han då gjer det. Moslåtten har jo eit sterkt øyre for dialekten og kan den svært godt. I tillegg stør han seg på nynorsk. Ordtilfanget hans er rikt og han fargelegg tekstane med kunnskap om hallingmålet. Det å skrive tekstar på dialekt har Bjella eit nokså pragmatisk forhold til. – Det er som med alt anna. Det er kvaliteten som tel. Det som er bra, det lever, medan det som er dårleg går bort. Det er

mange gode artistar som syng på engelsk, og det må få vere lov å prøve seg ute i verda. – Men for meg var morsmålet det lettaste å ta tak i.

Fredag 29. juni 16.00–16.45 Salen, Ivar Aasen-tunet Festspeldiktar Arne Moslåtten i samtale med Stein Torleif Bjella Kr 100 / ungdom 50

8 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 28. juni – 1. juli 2012 • Volda og Ørsta

Nært og leikande Det blir få instrument, men desto meir atmosfære når Elin Furubotn og Karl Seglem inntek scena laurdag kveld.

Heilt nye vei er det femte albumet hennar. Det er også lansert internasjonalt til gode kritikkar, sjølv om tekstane er på norsk, nærare bestemt stavangerdialekt. – Norsk er mitt språk, og det Visesongaren Elin Furubotn og er eit direkte språk. Ein kan saksofonisten Karl Seglem har ikkje så lett gøyme seg, og det samarbeidd i fleire år, og under likar eg. Kanskje gjer det også at Festspela får publikum høyre ein lyttar nøyare til teksten, og stoff frå det siste albumet Heilt det vil eg jo gjerne at dei som nye vei. Dei jazzinspirerte visene høyrer på skal gjere. Norske til Furubotn handlar gjerne om tekstar gir noko ærleg, som eg det nære og kvardagslege – viser likar, meiner ho. som skapar stemningar med få Furubotn lagar tekst og melodi verkemiddel. parallelt. Bilete i hovudet blir om– Eg likar godt det vesle sett i klangar og grep på gitaren. formatet. Vi improviserer gjerne – Eg leitar etter ei stemning, litt på scena og veit ikkje alltid ein atmosfære. Det treng ikkje heilt kva som skjer. Då er det vere vart og fint heile tida, ein godt å berre vere to. Vi må lytte må kunne formidle kraft også, til kvarandre, og eg trur det ska- sjølv om det berre er eg og par større nærleik til publikum gitaren. Eg vil kunne ta det både òg, seier Furubotn. heilt ut og heilt ned, seier ho. Karl Seglem medverkar med både saksofon og bukkehorn. Laurdag 30. juni Saman skal dei mellom anna 19.30–20.30 på turné i Tyskland, der Seglem Salen, Ivar Aasen-tunet har gitt ut fleire plater tidleElin Furubotn og gare. Heilt nye vei er det første Karl Seglem albumet til Furubotn som blir Kr 250 / ungdom 150 lansert i Tyskland.

Karl Seglem og Elin Furubotn (foto: Geir Birkeland)

Fleirstemt norsk songskatt Fredag kveld er det urnorske klangar som fyller salen i Aasen-tunet, når fire av våre beste folkesongarar og musikarar står saman på scena. Berit Opheim Versto, Åsne Valland Nordli og Benedicte Maurseth hadde samarbeidd to og to før dei fann i lag alle tre på albumet Fodne ho svara stilt, som kom ut i 2008. Her framførte dei folketonar samla inn av Geirr Tveitt. På konserten i Aasen-tunet får publikum høyre utdrag frå plata, men også andre melodiar som Tveitt både samla inn og skreiv sjølv, i tillegg til andre religiøse folketonar og slåttemateriale. Sigbjørn Apeland på trøorgel har lenge vore med i dette samabeidsprosjektet, som har utvikla seg konsert for konsert. – Vi har utvida repertoaret litt sidan plata kom. Vi jobbar fram arrangementa i lag, og legg mykje vekt på å improvisere kring songane, seier Benedicte Maurseth. I og med at improvisasjon er viktig, trur

Frå venstre Benedicte Maurseth, Åsne Valland Nordli, Sigbjørn Apeland og Berit Opheim Versto (foto: Ingvil Skeie Ljones) eg framføringane våre blir best med eit aktivt lyttande publikum til stades, seier ho.

Fredag 29. juni 22.00–23.00 Salen, Ivar Aasen-tunet Fodne ho svara stilt Kr 250 / honnør og student 200 / ungdom 150

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 28. juni – 1. juli 2012 • Volda og Ørsta 9

Opningshøgtid på utescena For 20 år sidan blei dei første nynorske Festspela opna på flyplassen i Hovdebygda. Etter fleire år innandørs flyttar vi igjen opningshøgtida ut, til den flotte utescena i Aasen-tunet, og får med det plass til langt fleire publikummarar. – Opningshøgtida i år knyter 20 års festspelhistorie til framtida, seier programansvarleg Åshild Widerøe. Den første styreleiaren for Festspela, Jon Tvinnereim, skal halde opningstalen. Han arbeidde på Høgskulen i Volda då dei første festspelplanane tok form, og var ein av dei sentrale personane som stabla Dei nynorske festspela på beina Torsdag 28. juni 18.00–19.15 Utescena, Ivar Aasen-tunet Opningshøgtid Kr 100 / ungdom, barn 50 / familie 250

som ein nyskapande festival med fagleg seminar, litteratur og musikk på programmet. I opningstalen vil han både sjå tilbake på den første festspeltida og gi eit historisk bilete på kva Festspela har betydd i desse 20 åra. Ei gruppe frå Ørsta og Volda ballettskule dansar Festspela vidare inn i framtida. Dei unge og svært talentfulle dansarane tek heile uterommet i bruk når dei framfører to dansar på opningshøgtida, begge koreograferte av Renáta Nagy Vynikalová. Festspeldiktar Arne Moslåtten har sjølvsagt ei sentral rolle under opningshøgtida. Han har skrive ein heilt ny tekst spesielt for dette arrangementet, og framfører han denne gongen utan musikk. Festspelutstillaren Egil Olsen byd derimot på den musikalske sida av seg sjølv under opningshøgtida. Han tek med seg gitaren, to medmusikantar og eigne songar på nynorsk. Egil Olsen på nynorsk er det ikkje mange som har høyrt før.

Jon Tvinnereim (foto: Møre) Opningshøgtida har også sine faste innslag. Prisen Årets nynorskbrukarar blir i år delt ut til Ingvild Bryn og Arill Riise, og publikum får vere med i

allsong. Med Songen som tema for Festspela, blir allsongen vonleg løfta til nye høgder. Takhøgda i uteamfiet er det i alle fall ingenting å seie på.

Nynorskprisen til Bryn & Riise – Det er mogleg å skiple Ingvild Bryn og få Arill Riise til å snakke som ein forkava verdsmeister på ski. Alt som skal til, er å fortelje dei at dei er kåra til Årets nynorskbrukarar 2012, seier Ottar Grepstad. «Prisen Årets nynorskbrukar 2012 går til Ingvild Bryn og Arill Riise for utsøkt språkrøkt og framifrå bruk av normert nynorsk i moderne nyheitsjournalistikk i radio og fjernsyn», seier juryen for prisen, Torsdag 28. juni 19.30–20.15 Salen, Ivar Aasen-tunet Årets nynorskbrukarar 2012 Kr 100

styret i Nynorsk kultursentrum. – Eg blir berre meir og meir glad i nynorsken, sa Ingvild Bryn då ho hadde fått summa seg. – Å få nynorskens nobelpris er stort. Eg er då berre ein journalist, sa Arill Riise. Styret la vekt på at nynorsk som andre språk både er skrift og tale. – Tradisjonen for at nynorsk gjerne blir realisert som tale gjennom dialektane, skal førast vidare. Når 2012-normalen for nynorsk blir innført, bør vi likevel også gi meir rom for normert nynorsk tale, seier Grepstad Den gjeve prisen blir i år delt ut for 13. gong. Under opningshøgtida 28. juni får Bryn og Riise velfortent heider og kvar sine 40 000 kr. Seinare på kvelden kjem dei til orde i «Prisvinnarens time». Då har dei nok fått att både munn og mæle.

Ingvild Bryn (foto: Anne Liv Ekroll)

Arill Riise (foto: TV2)

10 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 28. juni – 1. juli 2012 • Volda og Ørsta

Lyrikk og historier gjennom 40 år Poesikonsert er den uvanlege undertittelen på framsyninga med Edvard Hoem laurdag kveld. Der presenterer han dikt, songar og historier gjennom førti år. – Eg kjenner på eit behov for å trekkje nokre lange linjer, og minne meg sjølv om at det var lyrikar eg var først, seier Edvard Hoem. Saman med pianist Dag Filip Roaldsnes og songar Hilde Brunsvik, får vi i framsyninga stort sett høyre dikt og songar som enno ikkje er komne i bokform. Mykje av materialet har heller ikkje blitt framført frå Laurdag 30. juni 21.30–23.00 Salen, Ivar Aasen-tunet Edvard Hoem. Musikken eller livet! Kr 200 / ungdom 150

scena tidlegare. Hoem meiner lyrikken hans er meir tradisjonell og klassisk, og dermed lettare å syngje enn mykje av det ein elles høyrer på ein lyrikkscene i dag. – At materialet ikkje er publisert, var det eit val du tok sjølv? – Romanen har fått prioritet hos meg. Eg har jo forsørgja meg som frilansar fram til no, og det er no slik at det gir meir avkastning. Det er svært mange forfattarar som har kjent på dette og har det slik. – Men når du har skrive dikt, har du hatt som siktemål at det skal vere mogleg å syngje det? – Nei, i grunnen ikkje. Når eg har skrive songar, så har eg skrive songar, og når eg har skrive dikt, har eg gjort det. Men eg har skrive dikt som er blitt tonesett, som eg ikkje har tenkt som songar, seier Hoem. Forfattaren meiner mykje av lyrikken eignar seg som opp-

Edvard Hoem (foto: Samlaget) lesing i staden for stillelesing, fordi rytmikken spelar ei viktig rolle i framføringa. – Programmet er gjennomsyra av musikk og vender seg relativt breitt, understrekar Hoem. Samarbeidet med musikar og komponist Henning Sommerro er kjent for fleire, og Hoem

avslører at tre-fire av songane i framsyninga er tonesette av han. Men her er også fleire songar og dikt som ingen har høyrt før. – Musikken eller livet, det har alltid vore eit akutt val, og oftast har eg prøvd å takke ja til begge delar, seier Hoem.

Aasen og songane Kunne Ivar Aasen notar? Spela han noko instrument? Laga han sjølv tonar til dikta sine? Slike spørsmål kjem Terje Aarset til å stille i Ivar Aasen-minneforedraget, som i år har tittelen «Aasen-songane». – Eg vil nok leggje mest vekt på tonane i foredraget mitt, mest fordi det er dette som er minst kjent, seier Aarset. Under foredraget blir det høve til å høyre nokre av tonane, og her har Aarset med seg musikar og komponist Roar Goksøyr og musikklærar og songar Siv Aurdal. Det blir òg tid til litt allsong. Neste år er det 150 år sidan Symra kom ut, og Aarset peikar på at halvparten av songane i denne diktsamlinga levde i songbøkene hundre år etter at boka kom ut (1863). – Og mange av dei er klas-

sikarar framleis. Eg tenkjer på «Gamle Norig», «Nordmannen», «Dei gamle Fjelli» og «Gamle Grendi». Som dikt er nok «Sumarkvelden» best, men den blir lite sungen. I tillegg har ein «Dei vil alltid klaga og kyta» frå Ervingen, seier Aarset. Eit sentralt spørsmål i Aasenforskinga er om Ivar Aasen laga nokon av tonane til dikta sine sjølv. – Dette har vore mykje diskutert, og det endelege svaret får vi vel aldri. Aasen sjølv vrei seg unna spørsmålet. Han såg ikkje på seg sjølv som diktar, og slett ikkje tonediktar. Men nye opplysningar kan kome for Fredag 29. juni 13.00–14.00 Salen, Ivar Aasen-tunet Ivar Aasen minneforedraget: Aasen-songane Kr 100 / ungdom 50

dagen, og publikum vil få seg ei lita overrasking på dette punktet, seier Aarset. Jakob N. Kobberstad frå Breim, skulepioner i Volda, musikar og god ven av Ivar Aasen, stod for notetillegget i den tredje utgåva av Symra (1875). Vi vil få høyre nokre av tonane som Kobberstad hadde med seg til Kristiania, men som ikkje kom med. – Tonane blei sannsynlegvis vraka av Ivar Aasen, som var musikalsk og hadde fin teft for dei gode tonane, som framleis lever.

Terje Aarset

Ivar Aasen-minneforedraga 2006–2012 2006 A ndreas Hompland: Framsteg. Kulturelle og sosiologiske perspektiv på regionalisering 2007 Gunvor Risa: Undring og utforsking mellom Løland og Osland 2008 Atle Kittang: Kva er poenget med diktekunst i dag?

2009 Paal-Helge Haugen: Å løfte seg sjølv etter teksten 2010 Hans H. Skei: Mindre er meir. Nye tankar om den korte forteljinga 2011 Bjørn Sortland: Alt lyset på, men ingen heime? 2012 Terje Aarset: Aasensongane

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 28. juni – 1. juli 2012 • Volda og Ørsta 11

Den blinde folkeforkynnaren Matias Orheim var blind, men såg meir enn dei fleste. Han var ein av dei store folketalarane og mest folkekjære salmediktarane i lekmannsrørsla tidleg på 1900-talet. Våren 2010 hadde Sogn og Fjordane Teater premiere på «Matias Orheim med ord, felespel og glasmusikk» av Mette Brantzeg og Norvald Tveitt. Stykket blei spelt for fullsette kyrkjer, men det var tydeleg at mange fleire ville oppleve dette. Dessutan var det ikkje blitt plass til Dei nynorske festspela på turnéplanen. Teatersjef Terje Lyngstad hadde ikkje noko val. Endå ein gong måtte Matias Orheim ut på ferd. Fredag 29. juni 18.00–19.15 Ørsta kyrkje Laurdag 30. juni 17.30–18.45 Dalsfjord kyrkje Matias Orheim Kr 250 / honnør og student 200 / ungdom 150

Det var mest som salmediktar Matias Orheim (1884–1958) frå Stårheim i Nordfjord fann vegen til hjarta i ein heil generasjon. Han blei blind i ungdomsåra, men reiste likevel landet rundt som forkynnar saman med kona Marie. På møta spelte Orheim på fele og på glas. Glasspelet hans finst enno og var i bruk under eit Orheimarrangement på Dei nynorske festspela i 1994. I delar av lekmannsrørsla sat det langt inne å vinne aksept for landsmålet. Predikantar som Matias Orheim og Ludvig Hope sette ein ny språkleg standard og endra mykje, men Den norske kyrkja har nok gjort nynorsk song og tale meir sjølvsagt enn lekmannsrørsla har greidd. Salmane til Orheim står sentralt i stykket. Du får sjå glimt frå livet hans, som predikant og privatmenneske. Orheim braut med den rådande pietismen og forkynte ein gladare og meir praktisk kristendom. I stykket stig Marie fram frå eit meir usynleg tilvere. Ho stod ikkje bak han, men ved sidan av han, og samlivet med henne var nok eit vilkår for Orheims kolossale

«Stor innleving og lidenskap». Firda skapartrong og utstrekte reiseverksemd. Døden er alltid brutal, men livet til Matias Orheim sluttar like symbolsk vakkert som styk-

ket. Søndag kveld 20. april 1958 døyr han av hjerneslag. Mindre enn fem timar seinare, i midnattstimen, kjem kona Marie etter.

Frukost frå kulturnæringshagen Kunnskap må dyrkast, og det gjer dei i Sunnmøre Kulturnæringshage i Volda. Fredag morgon fortel dagleg leiar Martin Foldal om tankane bak den nyopna næringshagen under arrangementet Frukost i tunet. Fredag 29. juni 09.00–10.30 Kafeen og utekafeen, Ivar Aasen-tunet Frukost i tunet I samarbeid med Kontaktpunktet Kr 100 for frukost

Sunnmøre Kulturnæringshage er ein del av det nasjonale næringshageprogrammet, og skal leggje til rette for eit kompetansemiljø som bidreg til å styrkje allereie etablerte kulturbaserte verksemder på Sunnmøre. Hovudvekta av bedriftene som er lokalisert der er nyetablerte verksemder innan film og media. Når fleire bedrifter innanfor same næring er samla i eitt kontorfellesskap, kan ein vere med på å løfte kvarandre fram og gjere kvarandre betre. Både gjennom samarbeid og konkurranse. Håpet er at dette igjen skal føre til meir nyskaping innan dei kulturbaserte nærin-

gane på Sunnmøre og gjere det enklare for dei å posisjonere seg for nye marknader. Kanskje kan kulturnæringshagen føre til at Volda blir eit kraftsenter for produksjon av film og animasjon? I år som tidlegare er godt brød, smakfullt pålegg, varm drikk og viktige ord sentrale ingrediensar på dette arrangementet. Kaféleiar Milan Ilic og gode samarbeidspartnarar byr på freistande frukost mellom anna frå lokale produsentar. Arrangementet er eit samarbeid med Kontaktpunktet for næringslivet i Ørsta og Volda. God appetitt!

Dagleg leiar i Sunnmøre Kulturnæringshage Martin Foldal (foto: Møre)

12 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 28. juni – 1. juli 2012 • Volda og Ørsta

All verdas språk – i Noreg Lurer du på kva som er skilnaden mellom dei to nasjonale minoritetane rom og romani? Kven skogfinnane er, språkleg sett? Eller kva som er språksituasjonen til den jødiske minoriteten i Noreg?

Rolf Theil

Søndag er språkprofessor Rolf Theil på plass med den etter kvart årvisse programposten All verdas språk. Men fører ikkje årets tittel, «Språksituasjonen i Noreg», til ei sjølvmotseiing?

Det viser seg at ein kan kome over overraskande mange språk, sjølv om ein aldri kjem seg utanfor Noregs grenser. Den som er redd for at dette berre vil handle om den utslitne konflikten mellom bokmål og nynorsk, kan puste letta ut. Ifølgje Theil har Noreg vore fleirspråkleg og fleirkulturelt heilt frå dei eldste tider. I dag er norsk, samisk og kvensk offisielle språk i Noreg, og i tillegg kjem ei rekkje minoritetsspråk. I foredraget blir det også snakk om språka til innvandrarar som er komne i nyare tid. Urdu og svensk er to

av dei største minoritetsspråka i Noreg i dag, og begge påverkar norsk språk på kvar sin måte. Om lag 110 ulike språk er i dag representerte i grunnskulen i Oslo. Gjer deg klar til ei språkleg rundreise i ditt eige land!

Bjerkaas vil forklare seg – Det er eit privilegium, sa kringkastingssjef HansTore Bjerkaas. – Det er eit privilegium for NRK å få spegle heile det norske språkmangfaldet, sa han i eit foredrag på Dei nynorske festspela for to år sidan. Fredag 29. juni 11.30–12.15 Salen, Ivar Aasen-tunet Kringkastingssjef Bjerkaas Gratis

Det var ikkje noko han sa berre her. Han sa det same i eit møte i Kringkastingsrådet seinare på hausten. Forgjengaren John G. Bernander tok ikkje så sterkt i. «Følelsen av gramvekt kan kanskje i noen sammenhenger gjøre at nynorsk blir en ekstra bør for oss», sa han på eit rådsmøte i Nynorsk kultursentrum for ti år sidan. Den gongen var det 10 % nynorsk i NRK1 og 19 % nynorsk i P1. I fjor var det 19 % i NRK1 og 27 % i P1. Det meste av dette er dialekt, men

kravet om minst 25 % nynorsk i verbalsendingane er ikkje lenger eit mål i det fjerne. Noko av det første Bjerkaas gjorde som ny kringkastingssjef i 2007, var å gjeste Dei nynorske festspela. No kjem han attende før årsmålsperioden hans er ute. Han kjem for å forklare seg og svare på spørsmål om kva NRK vil gjere med nynorskens plass i det norske språkmangfaldet dei neste åra. Det er eit privilegium å ha han her att. Kringkastingssjef Hans-Tore Bjerkaas (foto: Ole Kaland)

Festspelgudsteneste med biskopen – Det er stor bibelglede på Sunnmøre, endå større etter at vi fekk den nye nynorske omsetjinga av bibelen. Å lese det gamle testamentet i ny utgåve gir ei heilt ny leseoppleSøndag 1. juli 11.00–12.00 Utescena, Ivar Aasen-tunet Festspelgudsteneste i det fri

ving, seier biskop Ingeborg Midttømme i Møre bispedøme. Biskopen skal halde preika under friluftsgudstenesta i Aasen-tunet. Midttømme, som var initiativtakar til lanseringa av den nynorske bibelen i Aasen-tunet i fjor haust, fortel at ho var glad i nynorsken under oppveksten i Oslo. Då ho som biskop flytta til Molde i 2008, trengde ho ei oppfrisking. – Eg brukte den nynorske litteraturen aktivt for å få nynorsken under huda att

og har mellom anna lese mykje av Edvard Hoem, seier Midttømme. Festspeldiktar Arne Moslåtten er tekstlesar og Kjell-Roger Isene er liturg. For første gong skal eit barn berast til dåpen under festspelgudstenesta. Etter gudstenesta er alle inviterte til kyrkjekaffi og søndagskafé på Jostein Nerbøvik-plassen.

Biskop Ingeborg Midttømme (foto: Anita Grønland)

Søndag 1. juli 12.30–13.15 Salen, Ivar Aasen-tunet All verdas språk: Språksituasjonen i Noreg Kr 100

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 28. juni – 1. juli 2012 • Volda og Ørsta 13

Lurivar og dei magiske bokstavane – Mjauuuu! Som eg gler meg til dei fiskefine Festspela her i Aasen-tunet! Eg, tunkatten Lurivar, bur her i dette lange og moderne nynorskens hus som rommar tøflane til Ivar Aasen og eit hav av sprell levande bokstavar. Ja, for alle små og store vesen her i landet veit vel at bokstavar er levande? Om ein berre har nok av dei, vel og merke. Eg elskar å smake på dei magiske bokstavane! Ikkje slik å forstå at eg et dei, lesekattar som meg likar jo best tunfisk og andre fiskar, men eg smakar på orda fordi dei gir rare, fine, triste, glade og tullete meiningar. På fredag kan du kome på besøk i Aasen-tunet

og leite etter magiske bokstavar saman med meg. Om vi er så griseheldige at vi finn nokre, skal vi verkeleg ha oss ei skikkeleg lykketid! Bokstavar kan brukast til så mangt, veit eg. Difor skal vi lage noko kattevakkert i aktivitets-

verkstaden, og den tingen får du lov å ta med heimatt! Sommarkattekyss Lurivar

Fredag 29. juni 11.00-11.30 Utescena, Ivar Aasen-tunet Lurivar og dei magiske bokstavane Kr 50 / familie 150

Songar som går rundt og rundt Tunkatten Lurivar er ein ekte songelskar, og laurdag har han tenkt seg på konsert på Volda Bygdetun. Når han kjem dit, oppdagar han ein merkeleg speledåse med ein fengjande melodi som går rundt og rundt, akkurat som det skal vere på speledåsar. På scena møter han musikarane Gabriel Fliflet og Benedicte Maurseth som avslører at dei har orda til melodien på spele-

dåsen, ein song om årstidene. Sommar, haust, vinter og vår, slik går det rundt og rundt, kvart eit år. Desse songane er lette å lære, så alle borna som kjem til Volda Bygdetun kan enkelt synge med. Og det kan sjølvsagt dei vaksne òg. Tekstane er skrivne av Jon Fosse og det er Gabriel Fliflet som har laga melodiane. Årstidssongane er laga heilt spesielt for tunkatten Lurivar og nettsongboka hans, men før dei blir å finne der, kan du høyre dei på Festspela.

Som eit naturleg framhald av songframsyninga, blir det songleikar for små og store rundt på bygdetunet. Det vert sal av mat etter framsyninga. Marit Lid Bjerkvik spelar Lurivar på Festspela Laurdag 30. juni 13.00–13.45 Volda Bygdetun Tunkatten Lurivar på Haualeite 13.45–14.30 Songleikar for små og store Kr 50 / familie 150

Med bøker og post frå Ekset til Åsen Søndag kan du vere med på ei vandring av historisk karakter. Vandringa tek til med ei formidlingsstund i Sivert Aarflot sitt prenteverk og postopneri før deltakarane legg ut på turen Søndag 1. juli 12.15-14.45 Med bøker og post frå Ekset til Åsen Kr 50 / familie 150

til Åsen, der Ivar Aasen blei fødd og voks opp. For 200 år sidan var Ekset eit viktig knutepunkt for opplysning, med det første trykkjeriet på landsbygda i Noreg. Ørsta høyrde i den tida saman med Volda, og Volda var hovudbygda. Når ein fór over eidet mellom Volda og Ørsta, var Ekset den siste garden på Volda-sida og Åsen den første på Ørsta-sida. For den kunnskapshungrige gutungen på Åsen-garden var vegen til Ekset kort og her fann

han bøker og aviser i rikt monn. Heidi Thöni Sletten fortel om trykkjeriet og det som skjedde her. Frå Ekset går turen til Åsen med friluftstrykking på Høgetua som avslutning.

Vandringa høver særleg godt for born i alderen 9-12 år, men interesserte i alle aldrar er sjølvsagt velkomne. Arrangementet er eit samarbeid med Sivert Aarflot-museet.

14 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 28. juni – 1. juli 2012 • Volda og Ørsta

Dei nynorske f Torsdag 28. juni

Fredag 29. juni

10.00 Ivar Aasen-statuen, Ørsta sentrum Blomar ved bauta: Ivar Aasen-statuen Direktør Ottar Grepstad

09.00–10.30 Kafeen og utekafeen, Aasen-tunet Frukost i tunet Martin Foldal, dagleg leiar i Sunnmøre kulturnæringshage I samarbeid med Kontaktpunktet Kr 100 for frukost

17.00–21.00 Kafeen, Aasen-tunet Festspeldiktarens favorittrett 17.30–17.45 Galleriet, Aasen-tunet Festspelutstillinga 2012 Opning med festspelutstillar Egil Olsen Gratis 18.00–19.15 Utescena, Aasen-tunet OPNINGSHØGTID Opningstale ved Jon Tvinnereim Festspeldiktar Arne Moslåtten Festspelutstillar Egil Olsen Ørsta og Volda ballettskule Allsong Utdeling av prisen Årets nynorskbrukarar Kr 100 / ungdom og barn 50 / familie 250 19.20 Gamletunet, Aasen-tunet Blomar ved bauta: Ivar Aasen-bautaen Arne Moslåtten les og kransar Ivar Aasen-bautaen Allsong: ”Dei gamle fjelli” 19.30–20.15 Salen, Aasen-tunet Årets nynorskbrukarar 2012 Samtale med Ingvild Bryn frå NRK og Arill Riise frå TV2 Kr 100 21.00–22.30 Hamneparken, Ørsta OPNINGSKONSERT Hellbillies Aslag Haugen, Lars Håvard Haugen, Arne Moslåtten, Arne Sandum, Bjørn Gunnar Sando og Lars Christian Narum Kr 350 /ungdom 250 / barn 200 / familie 900 Billettpris ved inngangen: Kr 380 23.00–02.00 Møre folkehøgskule, Ørsta Målbar Platekåseri med Ragnar Hovland Kr 100, sal av mat og drikk

10.30–11.15 Salen, Aasen-tunet Medietimen. Nynorsk i media Utdeling av Kulturdepartementet sin nynorskpris for journalistar. Samtaleleiar: Arill Riise Arrangør: NRK Nynorsk mediesenter Gratis 11.00–11.45 Volda omsorgssenter Madli under apalen Forteljing etter to romanar av Jens Tvedt Forteljar Johanne Øvstebø Tvedten og Sigbjørn Apeland på trøorgel I samarbeid med Volda kommune Gratis Utescena, Aasen-tunet 11.00–11.30 Tunkatten Lurivar og dei magiske bokstavane Marit Lid Bjerkvik som Lurivar 11.30–12.30 Utandørsaktivitetar Høver best for born 3–6 år Kr 50 / familie 150 11.30–12.00 Mylneriet, Volda Kaffi, bokstaveleg talt Aina Basso les Kr 50 / ungdom 30 11.30–12.15 Salen, Aasen-tunet Kringkastingssjef Bjerkaas Kringkastingssjefen er tilbake og gjer greie for språkutviklinga i NRK Gratis 12.30–12.45 Basisutstillinga, Aasen-tunet Songen Opning av temautstilling Berit Opheim Versto framfører stev av festspeldiktaren Gratis under Festspela

13.00–14.00 Salen, Aasen-tunet Ivar Aasen–minneforedraget: Aasen-songane Foredrag ved Terje Aarset Siv Aurdal og Roar Goksøyr Lillebø Kr 100 / ungdom 50 14.30–15.15 Salen, Aasen-tunet Litteratur med Landro: Norsk eller engelsk? Arne Moslåtten, Egil Olsen og Annjo Klungervik Greenall Samtaleleiar: Jan H. Landro Kr 100 / ungdom 50 16.00–16.45 Salen, Aasen-tunet Festspeldiktar Arne Moslåtten Samtale med Stein Torleif Bjella Kr 100 / ungdom 50 18.00–19.15 Ørsta kyrkje Matias Orheim Med ord, felespel og glasmusikk Gjestespel frå Sogn og Fjordane Teater Kr 250 / honnør og student 200 /ungdom 150 20.00–21.15 Utescena, Aasen-tunet Stein Torleif Bjella HP Gundersen, Rolf Y. Uggen, Marita Igelkjøn og Hans Wagner Kr 300 / ungdom 200 22.00–01.00 Det grøne treet, Volda Festspeljam Olav Opsvik, Torkjell Hovland, Torgeir Standal og Henrik Lødøen Arrangør: Jazzklubben Volda Ørsta Billettsal i døra 22.00–23.00 Salen, Aasen-tunet Fodne ho svara stilt Berit Opheim Versto, Åsne Valland Nordli, Benedicte Maurseth og Sigbjørn Apeland Kr 250 / honnør og student 200 / ungdom 150 23.00–02.00 Møre folkehøgskule, Ørsta Målbar Gabriel Fliflet og Arne Moslåtten Kr 100, sal av mat og drikk

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 28. juni – 1. juli 2012 • Volda og Ørsta 15

festspela 2012 Søndag 1. juli

Laurdag 30. juni 10.00–12.00 Volda og Ørsta sentrum Festspelfrukost 11.00–11.45 Møre folkehøgskule, Ørsta Litteratur med Landro: Forfattaren Ragnar Hovland Samtale med Jan H. Landro Kr 100 / ungdom 50 12.00–12.30 Kafé Fru Svendsen, Ørsta Kaffi, bokstaveleg talt Oskar Stein Bjørlykke les Kr 50 / ungdom 30 13.00 Kunsthuset, Ørsta Hallingdøl. Minne frå dalen Festspeldiktar Arne Moslåtten les Open sommarutstilling Gratis Volda Bygdetun 13.00–13.45 Tunkatten Lurivar på Haualeite Urframføring: Årstidssongar av Jon Fosse og Gabriel Fliflet. Marit Lid Bjerkvik som Lurivar. Benedicte Maurseth og Gabriel Fliflet 13.45–14.30 Songleikar for små og store Kr 50 / familie 150, sal av mat 14.00–14.45 Salen, Aasen-tunet Dette er Ivar Aasen I år: Bøkene Illustrert foredrag av Ottar Grepstad Kr 100 / ungdom 50 15.00–16.30 Salen, Aasen-tunet Veslemøy. Songen og soga om Haugtussa Johanne Øvstebø Tvedten, Maria Malmsten og Sjur Magnus Kr 150 / ungdom 100

17.30–18.45 Dalsfjord kyrkje Matias Orheim Sjå omtale fredag Kr 250 / honnør 200 / ungdom 150 18.30–19.15 Salen, Aasen-tunet «Den gule songen» Lynkurs med festspeldiktar Arne Moslåtten i å skrive den beste selskapssongen Kr 100 19.30–20.30 Salen, Aasen-tunet Elin Furubotn og Karl Seglem Kr 250 / ungdom 150 21.30–23.00 Salen, Aasen-tunet Edvard Hoem Musikken eller livet! Ein poesikonsert Edvard Hoem, Hilde Brunsvik og Dag Filip Roaldsnes Kr 200 / ungdom 150 23.30–00.30 Utescena, Ivar Aasen-tunet Mellville – Song i natta Knut Eilefsen, Bottolf Lødemel, Bjørn C. Dreyer, Freddy Bolsø og Roger Jensen Kr 200 / ungdom 150 23.00–02.00 Møre folkehøgskule, Ørsta Målbar Sal av mat og drikk

Opningstider i Aasen-tunet Torsdag 28. juni Fredag 29. juni Laurdag 30. juni Søndag 1. juli

10.00–24.00 09.00–24.00 10.00–01.00 10.00–18.00

11.00–12.00 Utescena, Aasen-tunet Festspelgudsteneste i det fri Preike: Biskop Ingeborg Midttømme Liturg: Kjell-Roger Isene Tekstlesing ved festspeldiktaren Arrangør: Volda sokneråd i samarbeid med Ørsta sokneråd 12.00–17.00 Kafeen og Jostein Nerbøvik-plassen, Aasen-tunet Kyrkjekaffi og søndagsmiddag Sivert Aarflot-museet, Ekset 12.15–14.45 Med bøker og post frå Ekset til Åsen Formidlingsstund i Sivert Aarflots prenteverk og postopneri før vandring til Høgetua ved Aasen-tunet Born må ha følgje av vaksne I samarbeid med Sivert Aarflot-museet Kr 50 / familie 150 12.30–13.15 Salen, Aasen-tunet All verdas språk: Språksituasjonen i Noreg Rolf Theil Kr 100 14.00–14.45 Salen, Aasen-tunet Litteratur med Landro: Litterær verdi med rim og rytme? Oskar Stein Bjørlykke og Edvard Hoem i samtale med Jan H. Landro Kr 100 / ungdom 50 15.00–16.30 Aasen-tunet AASEN-STEMNET 2012 Stemnetale ved Inger Johanne Sæterbakk, Språkåret 2013 Orkankoret frå Oldedalen Allsong Konsert med søskena Jorun Marie og Ola Kvernberg Kr 200 / honnør, student og ungdom 150 / barn 100 / familie 500 Med atterhald om endringar Ungdomsprisane er støtta av ordninga Kulturrabatt for ungdom

16 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 28. juni – 1. juli 2012 • Volda og Ørsta

Poesi og det som verre er Etter eit års pause er kulturredaktør Jan H. Landro tilbake på programmet med sine samtalar om litteratur. Her utfordrar og overraskar han både samtalepartnarar, publikum – og kanskje også seg sjølv. – I år var temaet for Festspela så annleis at eg straks visste at dette må eg vere med på, seier Landro. For ein gongs skuld har han ikkje inngåande kjennskap til alle samtalepartnarane han skal snakke med i dei tre «LitteFredag 29. juni 14.30–15.15 Salen, Ivar Aasen-tunet Litteratur med Landro: Norsk eller engelsk? Kr 100 / ungdom 50 Søndag 1. juli 14.00–14.45 Salen, Ivar Aasen-tunet Litteratur med Landro: Litterær verdi med rim og rytme? Kr 100 / ungdom 50

ratur med Landro»-samtalane. No sit han og høyrer gjennom songar og les songtekstar for å gjere seg kjend med stoffet. Mellom anna skal han snakke med festspeldiktar Arne Moslåtten, festspelutstillar Egil Olsen og Annjo Klungervik Greenall om bruk av norsk eller engelsk i songtekstar. Moslåtten høyrer til dei som meiner ein norsk tekst kan gjere større inntrykk, fordi teksten kjennest viktigare når han vert framført på morsmålet. – Men songteksten har ikkje heilt den statusen han eingong hadde. Det er lenge sidan ein byrja sjå ned på tekstar med rim, dei blir forbundne med halvflaue bryllaupssongar skrivne kvelden før. Endringa har nok med modernismen å gjere, då ein byrja å søkje mot andre verdiar enn rim i litteraturen. Og likevel kan rim vere krevjande, spesielt i dei strengt bundne formene som sonetter, seier Landro. Poet og romanforfattar Oskar Stein Bjørlykke ser fram til ein samtale om både tradisjonell og modernistisk poesi, og om

Hovland i fritt format Tilfellet vil at Ragnar Hovland er 60-årsjubilant i år. Kva er då meir naturleg enn at han kjem til Festspela for å snakke om kva han har brukt åra til? At der er nok å snakke om, lyt ein rekne med, for Hovland har sidan debuten i 1979 gitt ut så mange bøker at det knapt er råd å halde teljinga lenger. I tillegg kjem endå fleire omsetjingar, og Laurdag 30. juni 11.00–11.45 Møre Folkehøgskule Litteratur med Landro: Forfattaren Ragnar Hovland Kr 100 / ungdom 50

innimellom alt dette syslar han med musikk og teikning òg. – Musikken går som ein raud tråd gjennom alt Hovland har gjort frå starten av, og no er det jo songen som er tema for årets Festspel. Så eg vil ikkje utelukke at vi kjem inn på det, men heller ikkje love noko, seier Landro kryptisk. Gjennom sin surrealistiske humor, skildringa av vestlandske originalar og dei mangfaldige kulturreferansane, har Hovland vore tonesetjande for mange yngre nynorskforfattarar. Same kva samtalen laurdag føremiddag kjem til å handle om – interessant blir det i alle fall. Ragnar Hovland (foto: Herborg Pedersen)

Jan H. Landro (foto: Jan M. Lillebø) korleis poesi kan formidlast og bli meir folkeleg, slik han ein gong var. For Landro er det viktig å ikkje drøvtyggje ting som har blitt sagt mange gonger før, men prøve å finne noko nytt og overraskande. Det gjeld kanskje særleg samtalen med Ragnar Hovland. – Eg vart spurd om å ha ein samtale med ein forfattar etter eige ønske, og då valde eg straks Hovland. Men eg lyt nok tenkje litt meir på kva vi skal snakke om.

Blir du med ut i verda? • Ungarn på sykkel – august 2012 • Kina, Yangtze – september 2012 • Myanmar (Burma) – oktober 2012 • Sør-Afrika – november 2012 • Etiopia – januar 2013 • Uganda – februar 2013 Informasjon og påmelding: www.kulturreiser.com tlf.: 70041999 / 97122111

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 28. juni – 1. juli 2012 • Volda og Ørsta 17

SPESIALTILBOD PÅ SYN OG SEGN Årets tidsskrift og Årets nordiske tidsskrift i 2010 Er du lei av det kjappe og tabloide? Syn og Segn er det einaste allmenn

Kåra til Årets tidsskrift 2010 og Årets nordiske tidsskrift 2010

kulturelle tidsskriftet på nynorsk, med eit breitt spekter av artiklar innan SYNOGSEGN: 0212

kultur, samfunn og politikk. Vi har ei rad dyktige skribentar som skriv om litteratur, historie, næringsliv, sentrumperiferi, klima, psykologi,

TIDSSKRIFT FOR KULTUR, SAMFUN N OG

TIDSSKRIFT FOR KULTUR, SAMFUNN

«At soldatar, marinefar ty og blåseorkester skapte feststemning og romantiske kjensler som kunne få utilsikta følgjer, er ikkje urimeleg.»

filosofi, humor, språk, utanrikspolitikk og mykje, mykje meir. Bestill

Karl Egil Johansen

POLITIKK DET NORSKE SAMLAG ET

KR 110

OG POLITIKK

abonnement på Syn og Segn i dag, og få eit norsk kvalitetstidsskrift

JAN ZAHL: Oslofolk er visst flinkare ARVE KIRKEVIK: Breivik-paragrafane – kollektiv B.V. HENRY: Den arabiske straff for psykisk sjuke våren. Kulissene og realitetan e ASTRID SVERRESDOTTER SVERRE STORØY: Er demokrati DYPVIK: Døden i arkivet ske val demokratiske? Får veljarane MICHEAL O’SIADHAIL: Dikt sin vilje? BENT ARE IVERSEN og draum STEPHEN J. WALTON: : Ting imellom Matriarkar som bryt handbak, og festgalne transvestittar KARL EGIL JOHANSEN: Nord for moralsirkelen? Kristenliv AGNES RAVATN: «Lyg litt og ekteskaps moral i Nord-Noreg meir, Vetle-Erling!» Erling Lægreid om delfinar, Hamsuns kvinner og tulleri og tullera MARGUNN VIKINGSTAD: Ein vaklande kritikk

DET NORSKE SAMLAGET

fire gongar i året – rett heim!

Få tre utgåver av Syn og Segn for berre kr 300,– Send sms: SYNOGSEGN til 2090

DET IMELLOM

Vi ser oss rundt utan å sjå alt. Stoppar vi opp, kan vi sjå på nytt. Då kan alt skje.

978-82-521-8172-2

INTERPRESS NOREG

119. ÅRGANG

RETURADRESSE: SYN OG SEGN, POSTBOKS 4672 SOFIENBERG, 0506 OSLO

sos0212cover.indd 1

RETURVEKE 34

04.05.12 14:09

Bestiller du på sms, bli beløpet trekt frå i mobilrekninga. Du kan også bestille på www.synogsegn.no. Heilårsabonnement (4 nr i året) kr 410. Student kr 350. Bedrift/institusjon kr 500. Som abonnent får du rabatt på alle bøker frå Samlaget. Abonnementet gjeld til det blir sagt opp.

uten navn.indd 1

24.05.12 13:40 Volda Elektriske Mylne AS Tlf. - 70 05 55 10 1 Fax - 70 05 55 11 Hamnegt. 16 Pb.104 6100 Volda

Førsteklasses produkt til dine bakverk Produksjonsmåten er unik og tufta på gamle tradisjonar, dette skaper eit miljøvennleg og økologisk produkt. Når du opnar ein pakke mjøl frå oss vil du få ei annleis kjensle. Dufta av ekstra grovt mjøl gir lovnad om ei smaksoppleving utanom det vanlege. Besøk vår nettside for bestilling, meir informasjon, oppskrifter og mykje meir. www.mylna.no

BACHELOR- OG YRKESUTDANNINGAR Administrasjon, planlegging og leiing Planlegging og administrasjon Estetiske fag Drama/teater Kunst og handverk Musikk Helse- og sosialfag Sosialt arbeid, barnevern Sosialt arbeid, sosionom Historie, kultur, samfunn og religion Historie Religion og språk Idrett og friluftsliv Idrett og friluftsliv

Lærar- og førskulelærarutdanning Førskulelærarutdanning Grunnskulelærarutdanning 1-7 Grunnskulelærarutdanning 5-10 Praktisk-pedagogisk utdanning Mediefag Animasjon Journalistikk Media, IKT og design PR, kommunikasjon og media

Platetørka havregryn

Ertemjøl

Valsa bygg

Havremjøl

Valsa rug

Vi ønskjer festspeldiktaren Arne Moslåtten utøvarar og publikum velkomne til

DEI NYNORSKE FESTSPELA 2012

Språk og litteratur Språk og litteratur

www.hivolda.no

Ørsta kommune www.orsta.kommune.no

Volda kommune

www.volda.kommune.no

18 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 28. juni – 1. juli 2012 • Volda og Ørsta

Folkemusikk og jazz møtest på Aasen-stemnet Søskena Jorun Marie og Ola Kvernberg er renommerte musikarar på kvar sin kant. Under Aasenstemnet held dei konsert saman. Spennande, stemningsfullt og sjeldan. Jorun Marie Kvernberg har gitt ut prisnominerte soloalbum og spelar i folkemusikkgruppene Majorstuen og Tindra. Ola Kvernberg Trio fekk svært gode kritikkar for si debutplate Night Driver for to år sidan. Han har Søndag 1. juli 15.00–16.30 Aasen-stemnet 2012 Kr 200 / honnør, student og ungdom 150 / barn 100 / familie 500

turnert med mellom andre Thomas Dybdahl og komponert filmmusikk til Erlend Loes Nord. Folkemusikk er sjangeren til Jorun Marie, medan Ola først og fremst er jazzmusikar. Søndag under Aasen-stemnet møtest dei til felles konsert. Ivar Aasen-tunet går mot eit jubileumsår. 5. august 2013 er det 200 år sidan Ivar Aasen blei fødd. Feiringa er raus, inkluderande og varer eit heilt år. Språkåret 2013 blir eit jubileum ein aldri har sett maken til. Prosjektleiar Inger Johanne Sæterbakk held stemnetalen. Etter orkanen Dagmar i romjula 2011, samla bygda Oldedalen i Stryn seg og song «Mellom bakkar og berg». Dette synest arrangøren var så spesielt at dei like godt inviterte heile koret til Aasen-stemnet.

Målbar med og utan program «Til lags åt alle kan ingen gjera», skreiv Ivar Aasen. Arrangøren freistar likevel å prøve og har laga Målbar både med og utan program i år. Ragnar Hovland, forfattar, musikar og jubilant, tek turen til Møre Folkehøgskule torsdag kveld. Platekåseri står det i programmet, men ikkje bli overraska om allsidige Hovland har eit ekstranummer i ermet. Gabriel Fliflet og trekkspelet kjenner det trufaste Målbarpublikummet frå før. Festspeldiktaren Arne Moslåtten stevar om både eitt og hitt. Fredag er dei på Målbar saman. Laurdag er programfri kveld. Årets Festspel har «Songen» som tema og kanskje er dette den store kvelden for allsong?

Gabriel Flilfet (foto: Nicolai Karlsen) Møre folkehøgskule 23.00–02.00 Torsdag 28. juni Platekåseri med Ragnar Hovland Fredag 29. juni Gabriel Fliflet og Arne Moslåtten Kr 100

Jorun Marie Kvernberg (foto: Marius Beck Dahle)

Ola Kvernberg (pressefoto)

Dette er Ivar Aasen Ivar Aasen skreiv kanskje ikkje så mange bøker, men det han skreiv, fekk meir å seie enn forfattarar flest bør vente seg. Om desse bøkene er mykje sagt og meir skrive i mange artiklar og lange tekstar. Mindre har interessa vore for det han las og det han sjølv hadde av bøker. Aasen levde sitt liv i skrift, og då blir boksamlinga hans viktig for å forstå det han gjorde. Der er både dei bøkene ein ventar å finne hos ein slik kar, men også skrifter som overraskar. Dessutan er det noko merkeleg med heile denne samlinga hans av bøker. I bokhistoria om Ivar Laurdag 30. juni 14.00–14.45 Salen, Aasen-tunet Dette er Ivar Aasen I år: Bøkene Illustrert foredrag av Ottar Grepstad Kr 100 / student og kulturrabatt for ungdom 50

Aasen er det noko som ikkje stemmer. Ottar Grepstad

Foredragsserie i fem delar Dette er det fjerde av ein serie illustrerte foredrag under fellestittelen Dette er Ivar Aasen: 2009 Kvardagane 2010 Reisene 2011 Menneska 2012 Bøkene 2013 Verket

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 28. juni – 1. juli 2012 • Volda og Ørsta 19

Vi har igjen blitt kåra til det beste forsikringsselskapet i Noreg! - Bli forsikra og fornøgd du også!

Ann.Festspel.2011_Layout 1 28.03.11 14.48 Side 1

Rett i mål! Når du kjenner leselysta vakne, og du treng bøker på rappen: Velg mellom 55.ooo titlar – fakta og fiksjon, nytte og glede. Velkomen til rask og effektiv bokhandel på nettet!

ILIOS kommuniukasjon AS

• Alle ordrar over kr 249,– får du fraktfritt tilsendt i Noreg. • Avbetaling utan pristillegg på ordrar over kr 750,– • Kundeblad med knalltilbod sommar og haust. • Alltid gode boktilbod og rask ekspedering! • STUDENTKONTO: Sjekk vår nettside!

haugenbok.no

Postboks 175, 6101 Volda • epost@haugenbok.no • Tlf 70 07 45 00

Konsept/Foto: Havnevik/Marius Beck Dahle

13 feSTIValar, 26 korpS, 4 hjelpekorpS, 14 kor, 8 ungDomSlag, 3 penSjonISTlag - og ei speidargruppe frå folkestad I over 60 år har Tussa vore ein bidragsytar til lokal verdiskaping. Det har vi tenkt å fortsetje med. Vi støttar topp og breidde i lokal kultur. Saman med folket på Sunnmøre har vi kraft til å skape tusenvis av draumar og ei og anna stjerne. Tussa - med krafT Til å skape

ASTE S RASK NOREG HANDEL K NETTBO

20 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 28. juni – 1. juli 2012 • Volda og Ørsta

Over 900 arrangement på 20 år Laurdag 29. august 1992 stod prinsesse Märtha Louise framfor fleire tusen gjester på Ørsta Volda lufthamn Hovden og opna Nynorsk Festspelveke. Den veka varte i åtte dagar. Då kunne festivalsjefane Marie Egset Haug og Jon Tvinnereim letta vende attende til kvardagen. Året etter var veka endå lengre, men sidan har festivalen heitt Dei nynorske festspela. Ideen kom frå Arne Apelseth, no førsteamanuensis ved Høgskulen i Sogn og Fjordane. Hausten 1990 var han nytilflytta forskar i Volda. Han undra seg over at sunnmøringane var mindre stolte av Ivar Aasen og nynorsken enn han hadde venta. Her trongst både den møtestaden mellom folkeleg engasjement og akademisk fordjuping som Prinsesse Märtha Louise på scena under opningsermonien 29. august 1992 (foto: Møre-Nytt) han vona Ivar Aasen-tunet ville bli, og ei årleg feiring av den nynorske skriftkulturen lag 104 000 gjester. I 1994 budde om lag ni med Festspela, og kvart år er om lag ein i form av ei nynorsk festspelveke. av ti gjester på Sunnmøre. I fjor kom seks tredel av gjestene nye. Nokre går altså att og Dei 19 første åra har Dei nynorske festdannar ein fast kjerne, og mange kjem for av ti gjester frå andre kantar av landet. Tre spela presentert 865 arrangement for om av fire var svært nøgde eller ganske nøgde første gong, også etter 20 år.

Festspelminne Desse to kommunane burde ha eigeninteresse av å sjå seg sjølve som ein hovudstad for nynorskkulturen, som dei fremste forvaltarane av denne kulturens særdrag og ytringar. Det kunne t.d. resultere i ei årleg festspelveke, gjerne på ettersommaren ein gong, når aktiviteten elles ligg nede. Arne Apelseth, i foredraget «Husmannsånd i Volda/ Ørsta?» i Volda 6. desember 1990 Ofte er dei beste minna dei du vart mest overraska over. Opninga av Dei nynorske festspela var flytta til Ørstahallen etter åra på flyplassen. På programmet stod Eikanger og Bjørsvik musikklag. Framføringa av ”Riverdance” vart mektig. Så profesjonelt, så tøft. Dette var storblåsarar. Vi vart blåst ut av hallen. Rune Sæbønes, Møre Nytt

Marie Takvam som les “Tale ved båra til ein vestlands-småbonde” under opningshøgtida i 2003. Magnus Takvam på kopirommet like før, hektisk forstørrar han opp teksten til 200%, strekar over med svart tusj alt som ikkje skal vere med. Mora ventar på fremste rad i den smekkfulle salen, så verdig og vakker, nylagt hår, fin, blå bleser, blomstrete skjørt. Ottar Grepstad er rørt og litt nervøs i introduksjonen. Alle vil så inderleg det beste. Så går ho stilt fram på scena, lita bak talarstolen, legg arket i frå seg, ser ikkje meir på det. Ser berre rett ut i salen, smiler og les roleg diktet om far sin. Janne Karin Støylen, tidlegare programansvarleg for Festspela

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 28. juni – 1. juli 2012 • Volda og Ørsta 21 Først lo publikum litt av at Aasmund sang at «munken syntes det var så varmt nu ved St. Hans». Konserten var ved St. Hans, må vite. Deretter lettet støyende et fly, så han måtte pause i noen sekunder, før han deklamerte: «Forvovne, hvem er du som i det høye, i selve himmelriket, søker ly. Som var konserten regissert av Gud selv! » Jørund Fluge Samuelsen, musikar i bandet til Aasmund Nordstoga, om opningskonserten på utescena i 2009.

Erik Bye under Festspela i 1995 (foto: Møre-Nytt)

Åse Kleveland legg ned grunnsteinen for Aasen-tunet i 1996 (foto: Møre-Nytt)

Nynorsk i media I Medietimen fredag føremiddag blir Kulturdepartementet sin nynorskpris for journalistar delt ut for sjuande gong. Vinnaren får 50 000 kroner og eit norsk kunstverk. Aasmund Nordstoga under opningkonserten i 2009 (foto: Stine Dahl)

Edvard Hoem på festspelferja i 2005 (foto: Gunnar Wangen)

Runar Tafjord under ekkokonserten i Bjørkedalen 2004

Festspeldiktarar gjennom tidene 2012 Arne Moslåtten 2011 Bjørn Sortland 2010 Rønnaug Kleiva 2009 Tove Bakke 2008 Lars Amund Vaage 2007 Erna Osland 2006 Olaug Nilssen

2005 Edvard Hoem 2004 Frode Grytten 2003 Marie Takvam 2002 Einar Økland 2001 Brit Bildøen 2000 Rune Belsvik 1999 Åse-Marie Nesse

1998 Jon Fosse 1997 Ragnar Hovland 1996 Paal-Helge Haugen 1995 Halldis Moren Vesaas 1994 Kjartan Fløgstad

Etter overrekkinga av prisen blir det debatt og samtale om stoda for nynorsk i media. I år kan kommentaren til kultur- og debattredaktør i Bergens Tidende, Hilde Sandvik, tene som bakteppe for det heile. Teksten, med tittelen «Kjærleikens sørgereise», kom i kjølvatnet av debatten om sidemål tidlegare i år. Sandvik sette ord på noko mange nynorskingar balar med å få fram. «Språket er personlegdomen min, identiteten min, det skinet eg ser verda gjennom», skreiv Sandvik, og heldt fram: «Då eg flytta til Stavanger for å gå på vidaregåande skule og kunne byte til bokmål, var det allereie for seint. Klangen i det nynorske hadde etsa seg inn i kroppen saman med kolsvarte stjernehimlar og granitt. Eg valde det aldri, eg valde det aldri bort, og eg veit – dessverre – at eg dermed også har gitt frå meg mogleg definisjonsmakt og høve til å kommunisere breiare.» Sandvik konstaterer at mange mediefolk skifta til bokmål før dei nådde toppen i dei store medieverksemdene i hovudstaden. «I Oslo er det berre i NRK ein kan klatre heilt opp i leiinga og framleis vere tydeleg nynorskbrukar, som Einar Førde var», skriv ho. Ordstyrar for dagen er Arill Riise, nyhendeanker i TV2. Fredag 29. juni 10.30–11.15 Salen, Ivar Aasen-tunet Medietimen. Nynorsk i media Arrangør: NRK Nynorsk mediesenter

22 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 28. juni – 1. juli 2012 • Volda og Ørsta

KLIKK DEG TIL MEIR NYNORSK! Sjå kva du kan gjera for å få meir nynorsk på nett: framtida.no

QUIZ KNIPS & VINN IVAR AASEN

Forteljinga om Madli Romanen Madli und’ apalen av heimstaddiktaren Jens Tvedt er grunnlaget når Johanne Øvstebø Tvedten held forteljeframsyning på Volda omsorgssenter fredag føremiddag. Driftige, arbeidsglade og hjelpsame Madli driv husmannsplassen og tek seg av den gamle og helselause ektemannen, men har likevel ein lengt etter noko meir – ein lengt som ho får oppfylt då ho etter mannens død kan gifte Johanne Øvstebø Tvedten (pressefoto) seg med bonden Paal Bakka. Historia om Madli er omtala som eitt av dei beste kvinneporFredag 29. juni trett av norsk litteratur. 11.00–11.45 – Det er også ei historie om Volda omsorgssenter ei kvinne av låg stand, som Madli under apalen endar som den beste av dei alle, I samarbeid med Volda seier Øvstebø Tvedten, som har kommune tonefølgje av Sigbjørn Apeland Gratis på trøorgel.

FILM

POLITIKK

MUSIKK SKRIVE-

TEVLINGAR

JOBB

SKULE

UNGDOM

KULTUR Spontan festspeljazz BOKMELDINGAR

MEININGAR

NYHENDE Framtida.no, Startsida.no, LNK.no og Magasinett.no vil vera eit lokomotiv for nynorsk på nett. Les meir på www.framtida.no om korleis du kan få meir nynorsk på nett!

Olav, Torgeir, Henrik og Torkjell

Det skal ikkje vere for godt planlagt, ferdig arrangert og innøvd. Det handlar meir om å lage svingande og harmoniske rammer som opnar for den musikalske kreativiteten, når Jazzklubben Volda Ørsta inviterer til Festspeljam fredag kveld. Fire unge jazzmusikarar er vertar for festspeljammen og spelar opp med spontane festspelharmoniar for fjerde året på rad. Torgeir Hovden Standal (gitar), Henrik Lødøen (trommer), Torkjell Hovland (bass) og Olav

Opsvik (piano) kjenner kvarandre frå musikklinja ved Volda vidaregåande skule og har spelt saman i mange år. Sjølv om dei for tida bur på kvar sin kant av landet, passar dei på å få spelt i lag så mykje dei kan. Dei tidlegare festspeljammane har bydd på spesielle innslag og overraskingar ein ikkje ser eller høyrer kvar som helst, og det blir ikkje mindre av det i år. Fredag 29. juni 22.00–01.00 Det Grøne Treet, Volda Festspeljam Arrangør: Jazzklubben Volda Ørsta Billettsal i døra

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 28. juni – 1. juli 2012 • Volda og Ørsta 23

Med opne auge gjennom livet Har du ikkje lese Haugtussa, seier du? Då kan du i staden få historia med tonefølgje i salen laurdag ettermiddag.

Forteljar Johanne Øvstebø Tvedten har teke for seg dikta i Garborg sin diktsyklus og laga dei om til ei livsforteljing om Veslemøy, ungjenta som har evna å sjå skapningar og makter andre ikkje kan sjå – ei evne som gir henne tilnamnet Haugtussa. Mezzosopran Maria Malmsten framfører Haugtussasongar til tonefølgje av Sjur Magnus på flygel. Veslemøy elskar Jon, som svik

Laurdag 30. juni 15.00–16.30 Salen, Aasen-tunet Veslemøy. Songen og soga om Haugtussa Kr 150 / ungdom 100

Mellville syng i natta

henne, og ho giftar seg aldri. Trollkjerringar og huldrefolk tilbyr henne ein trolldrikk som let henne gløyme det vonde. Men sjølv om ho kjenner seg freista, vel ho å gå gjennom livet med opne auge. Når Jon døyr, kan ho endeleg tilgi og forsone seg med jenta han gifte seg med. – Ein kan lære mykje av Veslemøy om å orke å stå i det vonde utan å rømme til rus eller galskap. Den sterke kjærleiken, som pregar henne heile livet, Maria Malmsten (pressefoto) er også kjent for mange, seier Øvstebø Tvedten. – Dikta fortel dessutan mykje om kulturhistorie. Ein får innsyn i naturen var ein del av verkelegi ei tid der underjordiske makter heita til folk.

Ny temautstilling frå Ivar Aasen-tunet

Kvar kjem songen frå?

Mellville (pressefoto)

Melodiøse låtar og tekstar på nynorsk har fanga publikum si interesse og laurdag kveld kan ein oppleve Mellville på utescena i Aasen-tunet. Laurdag 30. juni 23.30 – 00.30 Utescena, Ivar Aasen-tunet Mellville – Song i natta Kr 200 / ungdom 150

Knut Eilefsen er kjend frå Bokkereidars Bluesband, Woodleg Odd og TV 2-suksessen «The Voice». Bottolf Lødemel har komponert for artistar som Kylie Minogue, Maria Arredondo og Olav Stedje. I 2008 fekk dei lyst til å skrive på nynorsk og danna gruppa Mellville saman med musikarar frå mellom andre Tre små kinesere. Musikken er i sjangeren country, folk og pop/rock.

Språkhandbok Pris:

kr 298,–

All lyrikk har ein gong vore brukslyrikk, heiter det seg i faglitteraturen om kvar songen kjem frå. I dette ligg det ei oppjustering av sjangeren og ei realitetsorientering om kor utbreidd og viktig han er. «Det du skriv, Arne Moslåtten, glir so lett inn og set seg fast i skallen på so mange tå uss», skriv Terje Engebakken i Hallingdølen i fjor. Det må vel vere ei rimeleg god stadfesting på at songtekstane fungerer bra saman med musikken. Og nett det har vore eit mål for festspeldiktar Moslåtten heile vegen; at språket skal fungere på ein

Skriv rett! Skriv godt!

Handboka kan kjøpast i bokhandelen eller hos Nynorsk pressekontor. Nynorsk pressekontor, boks 6817 St. Olavs plass, 0130 Oslo. Besøksadresse: Akersgata 55 (inngang Apotekergata). Telefon: 22 03 44 00 epost: npk@npk.no

rytmisk god måte saman med musikken. I temautstillinga Songen prøver vi å gi eit bilete av delar av tradisjonen innanfor songlyrikk. Kva for metode brukar tekstforfattarane? Kvar får dei inspirasjonen sin frå? Og korleis oppstår magien i møte med musikken? Dette, og meir til, er noko det blir sett lys på. Som vanleg har vi valt å gi andre ordet, i form av det slåande og poengterte sitatet. Utstillinga tek utgangspunkt i Hellbillies-songen «Ei krasafaren steinbu», ein tekst som har eit spesielt opphav. Meir enn nokon annan sjanger, viser nemleg songlyrikken ei særleg lyst til samspel med annan tekst. Samstundes kjem det klårt fram at det i tekstforfattarens univers ikkje alltid er reglar; det er det som fungerer som tel. Fredag 29. juni 12.30–12.45 Basisutstillinga, Ivar Aasen-tunet Songen Opning av temautstilling Gratis under Festspela

24 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 28. juni – 1. juli 2012 • Volda og Ørsta

Prøv

På tide å melde seg inn i mållaget!

Akkurat no blir det arbeidd med ein ny læreplan i norsk. Eit av framlegga som ligg på bordet, er at bokmålselevar ikkje skal prøvast i nynorsk. Dette er eit åtak på nynorsk som nasjonalspråk.

– den nynorske vekeavisa for kultur og politikk – gratis! Send SMS DT3V til 2007, så sender vi deg tre prøvenummer utan at du forpliktar deg til noko som helst. NR. 48

27. NOVEMBER

Richard Brouillettes har laga film om globaliseringa av det nyliberalistiske tankesystemet.

SAMFUNN 6–7

20. NOVEM

NR. 47

tru at illusjon å Det er ein kan berga bilsam . biodrivstoff Trygve Refsdal 2 funnet, skriv KOMME

NTAR

Vitamin forsvaret

for immun er viktigare Vitamin D det ein tidlegare enn forsvaret viser ny forsking. 6–7 har trudd, HELSE

BER 2009

48. ÅRGANG

r ei ordinæ meiner at Hamsun Knut Stein Husby ville gjevelsstraff. rettssak lang fengse KRONIKK 32–33

L 35 KRONER

Kvinnelesna e skriva d alle kjendisan Agnes Ravatn r, blar seg gjennom Kvifor skal om prinsesse er kvinneblada d. i Narvesen. Tre av dei barnebøk Hovlan rår til kjøp av truse 39 med rumpeundrar Ragnar

LAUSSA

ESSAY 18–19

friskt Det gjekk på slottet føre seg i 1821, i Stockholm gav då Carl Johan ns audie handfast ter til statsminis r. Peder Anke SIDE 19

Islay Bønderdrivpå brørne David

På Hebridane gardsbruk. og Neil McLellan kjem to tusen I desember på vitjing. 22–23 tundragjæser ASJE REPORT

Dystre r prognosa er høgare utsleppa

– Klimagass enarioa som vart enn ekstremscsidan, fortel Pål år laga for ti i Cicero. 4–5 Prestrud KLIMA

Grand Old Men

Dei fyller sytti år, men både Jon Eikemo og Svein Erik Brodal vonar at det vert teater også i framtida. TREMANNSHAND

Karl Ove Knausgå rd føyer seg i ei lang rekkje skriv Solveig av farmordarar, inn Aareskjold.

20–21

BOKME

Ord-avdukinga

LDING

Vankunna

Dei fyrste utgåvene ske Leksikon av Store Norgrepa i DDR. underapporterte kallar Sven Samtidsforfals overG. Holtsmark king, det.

770803 3340 15

HISTOR

Frå Lesja med roma n

Økonomis blåmånda k g

TUR LITTERA

Ill.: Stein

Skal vi tru er dei godenasjonalbudsjettet, sektor over. tidene for offentleg

BER –

19. NOVEM

BER 2009

48. ÅRGAN

Tore Rem GEN LAUSSA mar, men vil vera snill L 35 KRONE mot musliR – Dobbe slem mot antrop Frp er den ltmora osofar l, skriv einaste utanriks Jon Hustad . tiske opposis polijonen her . seier KOMM ENTAR i landet, Erling Borgen 15 .

JU 3

www.nm.no

Regjerin ga vil ha oss til å sløk lyset i gan kje gen samstun des ho set nor som egsreko rd i tildelin gar av oljekon sesjona r. Side 4–5

18–19

eljar Norsk bests

selde frå Tønsberg Clara Tschudi av keisarinne eksemplar 140.000 i 1889. 16–17 boka si i Tyskland

ENTAR

Foto: Scanpix

IE 14–15

Systrene Guri gård Botheim og Sigrid Sørumhar skrive – saman, ord for ord. roman ATUR

MUSIKK 24–25

INTERV

PROLOG 22–23

Det er 200 år sidan Felix Mendelsohn vart fødd, oppfinnaren av religiøs kitsch i musikken.

Slå av ly Pump o set! olja! pp

Mange av dei innbydde kom ikkje, men likevel las Einar Økland prologen sin då Norsk Ordbok band 8 vart avduka.

LITTER

ISSN 0803-3340

KOMM

Heilstøyp Bjørnson t

Nerland

Tips oss – om ein typisk 9

77080

01 3 334

ØKONO

ISSN 0803-3340

Det kostar 200 kroner. Send “nynorsk” i ein sms til tlf.nr. 2490, eller gå inn på www.nm.no.

LAUSSAL 35 KRONER

INTERVJU 3

Edvard Hoem bør skrive staden for tre band i Bjørnson, to om Bjørnstjer ne skriv Geir Mork.

ISSN 0803-3340

48. ÅRGANGEN

Presidentane i Venezuela, Cuba, Bolivia, Ecuador Nicaragua allierte seg og mot Bush. No rustar dei til for svar mot Obama. Men kva hender flest trur betre om presidenten når venezuelarar i USA enn sin eigen? NR. 46 SIDE 4–5 13. NOVEM

innlegg. INNSIDA

Kongeslaget

2009

Udugeleg som fiende

Ventemottak

Dei er utviste flyktningar. Dei bur på ventemottak. No vil dei at skal sjå dei – på Facebook. me

26. NOVEM BER –

– 3. DESEMBER

– Sjukefråværet i Noreg er det høgste i verda. Det er få det ned, seier Knutmogleg å Røed.

KULTUR 10–11

Noregs Mållag arbeider for at det skal vere full jamstelling. Vi fekk 2000 nye medlemer i vinter, og vi vil gjerne bli fleire. Kva med deg?

MI 6–7

7708

03 33 40

Kulturfylket Hordaland ynskjer Sunnmøre til lukke med dei Nynorske festspela 2012! [mastergrad]

NYNORSK SKRIFTKULTUR

-lesar som ikkje les Dag og Tid. Send SMS til 2007 slik: TYPISK følgd av namn og adresse til personen. (Døme: TYPISK Jonas Gard Større, Riksvegen 10, 5020 Bergen). Han eller ho du tipsar om, får tre nummer av Dag og Tid, heilt utan plikter. Du får eit Flax-lodd som takk for hjelpa. NR. 48

27. NOVEMBER

Richard Brouillettes har laga film om globaliseringa av det nyliberalistiske tankesystemet. KULTUR 10–11

SAMFUNN 6–7

20. NOVEM

NR. 47

BER –

tru at illusjon å Det er ein kan berga bilsam l. biodrivstoff Trygve Refsda 2 funnet, skriv KOMM

ENTAR

Vitamin forsvaret

for immun er viktigare Vitamin D det ein tidlegare enn forsvaret viser ny forsking. 6–7 har trudd, HELSE

BER 2009

48. ÅRGAN

GEN

r 26. NOVEM ei ordinæ meiner at Hamsun Knut Stein Husby ville gjevelsstraff. rettssak KK 32–33 lang fengse

L 35 KRONE

. På Hebridane gardsbruk og Neil McLellan kjem to tusen I desember på vitjing. 22–23 tundragjæser TASJE REPOR

Dystre r prognosa

er høgare utsleppa – Klimagass enarioa som vart enn ekstremscsidan, fortel Pål år laga for ti i Cicero. 4–5 Prestrud KLIMA

k friskt Det gjek på slottet føre seg m i 1821, i Stockhol n gav då Carl Joha ens audi handfast ster til statsmini r. Peder Anke SIDE 19

ESSAY 18–19

Grand Old Men

Dei fyller sytti år, men både Jon Eikemo og Svein Erik Brodal vonar at det vert teater også i framtida. TREMANNSHAND

BOKM

Ord-avdukinga

Dei fyrste utgåvene ske Leksikon av Store Norgrepa i DDR. underapporterte overkallar Sven Samtidsforfalsking, G. Holtsmark det. HISTO

Frå Lesj med roma an ATUR

LITTER

Økonom blåmåndaisk g

ATUR

01 3 334

Skal vi tru er dei godenasjonalbudsjettet sektor over. tidene for offentleg,

ØKON

5 ISSN 0803-3340

7708

03 33 40

OMI 6–7

LAUSSAL 35 KRONER

Det er 200 år sidan Felix Mendelsohn vart fødd, oppfinnaren av religiøs kitsch i musikken. MUSIKK 24–25

18–19

ENTAR

BER –

19. NOVEM

BER 2009

48. ÅRGAN

Slå av ly Pump o set! olja! pp INTERV

Regjeri nga vil ha oss til å sløk lyset i gan kje gen samstu ndes ho set nor som egsrekord i tildelin gar av oljekon sesjonar. Side 4–5 Ill.: Stein

Nerland

Hordaland fylkeskommune skaper rom for eit rikt og mangfaldig kulturliv i Hordaland. Vi medverkar til at alle kan oppleve tradisjonell og nyskapande kunst og kultur og delta i idrett og fysisk aktivitet. Vi vernar kulturminna og tek vare på historia vår for framtida. I samarbeid med kommunar, institusjonar og frivillige utviklar vi kulturen og samfunnet til gagn og glede for alle.

Tore Rem GEN LAUSSA mar, men vil vera snill L 35 KRONE mot musliR – Dobbe slem mot antrop Frp ltmoral, skriv Jon osofar. tiskeer den einaste utanrik Hustad. opposis spoliKOMM seier Erling jonen her i landet, ENTAR 15 Borgen.

Foto: Scanpix

RIE 14–15

Systrene Guri gård Botheim og Sigrid Sørumhar skrive – saman, ord for ord. roman

frå Clara Tschudi r av keisarinne eksempla 140.000 i 1889. 16–17 boka si i Tyskland

ISSN 0803-3340

G 27

Vankunn a

eljar Norsk bests selde Tønsberg

77080

ELDIN

PROLOG 22–23 ISSN 0803-3340

LITTER

KOMM

Heilstøy Bjørnsonpt

Edvard Hoem bør skrive staden for tre band i Bjørnson to om Bjørnstjerne , skriv Geir Mork.

770803 3340 15

48. ÅRGANGEN

INTERVJU 3

Karl Ove Knausgård i ei lang føyer seg rekkje skriv Solvei av farmordarar, inn g Aaresk jold.

20–21

Mange av dei innbydde kom ikkje, men likevel las Einar Økland prologen sin då Norsk Ordbok band 8 vart avduka.

2009

Presidentane i Venezuela, Cuba, Bolivia, Ecuador Nicaragua allierte seg og mot Bush. No rustar dei til for svar mot Obama. Men kva hender når venezuelar flest trur betre om presidente ar n i USA enn sin eigen? NR. 46 SIDE 4–5 13. NOVEM

innlegg. INNSID

Kongeslaget

Islay Bønderdrivpå brørne David

Kvinnelesn ne skriva ad alle kjendisa Agnes er, Ravatn blar seg gjennom Kvifor skal om prinsess kvinneblada d. i Narvesen. Tre av dei barnebøker r Hovlan rår til kjøp av truse A 39 med rumpeundrar Ragna

LAUSSA

KRONI

– 3. DESEMBER

– Sjukefråværet i Noreg er det høgste i verda. Det er få det ned, seier Knutmogleg å Røed.

Udugeleg som fiende

Ventemottak

Dei er utviste flyktningar. Dei bur på ventemottak. No vil dei at skal sjå dei – på Facebook. me

Mastergradsstudentane i Volda går inn i eit aktivt og kreativt miljø. Studentane arbeider tett med undervisarar og rettleiarar frå fleire fagmiljø i Volda, og frå andre institusjonar i inn- og utland. Mastergradsstudiet i nynorsk skriftkultur er eineståande i Noreg, og legg vekt på skriftkulturen allment, samstundes som det nynorske eksempelet vert brukt for å vise korleis menneska har forma skrifta, og skrifta har forma menneska.

JU 3

www.hordaland.no

Studiet tilsvarar 120 studiepoeng, og kan takast på heiltid eller deltid. Undervisninga er organisert i tre vekesamlingar kvart semester. Det er også opning for utanlandsopphald. Studiet gir brei kulturkompetanse og kvalifiserer for arbeid i fagstillingar ved museum, i offentleg og privat kultursektor, i utdanningssektoren, i forlag, i media, i kulturadministrasjon, ved kulturformidlingsinstitusjonar. Fullført mastergrad gir høve til å søkje om opptak ved doktorgradsprogram. Kontakt instituttleiar Stephen Walton, e-post: stephen.walton@hivolda.no, T: 70 07 52 17 eller Roger Ole Rangsæter: ror@ hivolda.no, T: 70 07 50 16

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 28. juni – 1. juli 2012 • Volda og Ørsta 25

Historisk dramatikk i kaffipausen Tradisjonen tru kan du få litterært påfyll i lunsjpausen på kaféar både i Ørsta og Volda under Festspela. To ferske romanar står på programmet, og det er forfattarane sjølve som les. Historikar og forfattar Aina Basso gav nyleg ut tredje boka si, Inn i elden, og vil fortelje og lese utdrag på Mylneriet i Volda fredag føremiddag. Om tittelen høyrest dramatisk ut, er det ingenting mot historia. Boka dreiar seg nemleg om hekseprosessane i Finnmark på 1600-talet – Det kjekke med historiske romanar, er at dei blir lesne av både unge og gamle, kvinner og menn, seier Basso. Fleire gonger har ho møtt godt vaksne, histoFredag 29. juni 11.30–12.00 Mylneriet, Volda Kaffi, bokstaveleg talt Aina Basso Kr 50 / ungdom 30

rieinteresserte menn som ventar ivrig på neste boka hennar. Likeins tykkjer ho det er kjekt med spørsmål og kommentarar når ho les opp. Barneminne om krigsår Laurdag les Oskar Stein Bjørlykke frå den nyaste romanen sin, Vår tid, på Kafé Fru Svendsen i Ørsta sentrum. Det er også ein historisk roman, men frå nyare tid. – Romanen handlar om åra frå 1937 til 1952. Det er eit kammerspel, ei lita familiehistorie, fortalt på bakgrunn av dei viktige tinga som skjedde desse åra, med ein horisont mot verdshendingane, fortel Bjørlykke. Bjørlykke skriv frå ståstaden til barnet i familien, som han også har gjort tidlegare, i barneLaurdag 30. juni 12.00–12.30 Kafé Fru Svendsen, Ørsta Kaffi, bokstaveleg talt Oskar Stein Bjørlykke Kr 50 / ungdom 30

Aina Basso (foto: Samlaget)

Oskar Stein Bjørlykke (foto: Arve Ringen)

bøkene sine. – Det er likevel stor skilnad på å skrive om opplevingane til born for born, og å gjere det for vaksne. Det siste krev ein vaksen redaktør og fleire perspektiv. Temaet for heile historia er det vonde som kan ramme einskildmennesket, barnet si oppleving av det, og korleis ein kan kome til rette med det, seier han. Språket til både Basso og

Bjørlykke blir gjerne omtala som poetisk og bileteskapande, med korte, meiningstunge setningar. Bjørlykke har også skrive mykje lyrikk tidlegare. Han meiner eit poetisk språk kan gjere boka ekstra godt eigna for høgtlesing. – Korte, poengterte setningar gjer at teksten godt kan lesast i små porsjonar, seier han.

Skrivekurs og barndomsminner frå Moslåtten Arne Moslåtten er mest kjend for songtekstane sine og held lynkurs i tekstskriving under Festspela. Bøkene hans er ikkje like kjende, men laurdag mimrar han frå oppveksten i Hallingdal på Kunsthuset i Ørsta. Laurdag kveld er det lynkurs med festspeldiktaren i å skrive gode selskapssongar. – Ofte blir det jo feil i høve til rytmen i originalen, og det er det berre forfattaren som veit løysinga på. Då skjer det uventa saker og ting, seier Arne Moslåtten. Han vil gi gode tips i skriveprosessen og publikum får vere med å syngje ein gul song. Kanskje ein som ikkje heilt verkar slik den var tenkt. Moslåtten tek med boka «Hallingdøl. Minne frå dalen» til Kunsthuset i Ørsta laurdag. Med gode historier frå 1950- og 60-talet mimrar Moslåtten frå ei tid før turisme, motorisert landbruk og ny teknologi sette sitt preg på dagleglivet. Det skortar

ikkje på påfunn, ikkje alle like vellukka. Dei som voks opp i Ørsta og Volda på same tida vil nok heilt sikkert kunne kjenne seg att i fleire av påfunna. Sommarutstillinga til kunstlaget er opa frå 23. juni–11. august. Den kjende Ørstakunstnaren Olav Myklebust ville ha fylt 100 år opningsdagen og utstillinga er både ei salsutstilling og ei utstilling av bilete som familien har teke vare på.

Arne Moslåtten som 10-åring (foto: Jens A. Myro) Laurdag 30. juni 13.00 Kunsthuset, Ørsta Hallingdøl. Minne frå dalen Festspeldiktar Arne Moslåtten les Gratis

Laurdag 30. juni 18.30–19.15 Salen, Ivar Aasen-tunet Den gule songen Kr 100

26 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 28. juni – 1. juli 2012 • Volda og Ørsta

Havnevik FOTO: TONY HALL

Tenk framtid no! Spar fast – kvar månad Du veit at det er lurt å spare. Du har berre ikkje kome i gong. Start fast sparing no, så går resten av seg sjølv. Vi hjelper deg i gong. Ta kontakt med rådgivaren din, eller ring Kundeservice på tlf. 70 11 33 00. www.sbm.no

CREATING PROGRESS

Scana ønskjer lykke til med Dei nynorske festspela!

Propell • Reduksjonsgir • Tunneltrustar • Fjernstyring • Service Scana Volda AS, Hamnegata 24, 6100 Volda, tlf: +47 7005 9000, propulsion@scana.no, www.scana.no

Vi ynskjer alle velkomne til nydeleg mat og himmelsk søvn ved foten av Sunnmørsalpane! Overnatting i kjærleikens teikn • Dobbeltrom kr 1090 inklusiv frukostbuffet • Enkeltrom kr 890 inklusiv frukostbuffet “Brasseriet hass Ivar” er ope kvar kveld unntatt søndag til kl. 2200. Opplev KuNaMa* i Ørsta! *Kultur Natur Mat

Hotell Ivar Aasen

Parkvegen 9, 6150 Ørsta

Tlf. 70 04 51 00

post@hotellivaraasen.no

www.hotellivaraasen.no

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 28. juni – 1. juli 2012 • Volda og Ørsta 27

Kongekjukling og festspelslusj Festspeldiktaren vil vi ta godt vare på, og det skal ikkje stå på maten. Festspeldiktarens favorittrett har blitt både ein suksess og ein tradisjon. Årets festspeldiktar, Arne Moslåtten, et helst kongekjukling. Beinfri kylling servert med ris, sjampinjong og paprika i fløytesaus. – Eg synest det er ein enkel rett som smakar svært godt. Den er ganske mild, men samstundes smakfull og balansert, seier festspeldiktaren.

I år er festspelbrusen bytta ut med festspelslusj. Naturlege råvarer og eigenprodusert saft frå Gode Greier i Ulsteinvik gir fargerike og smakfulle forfriskingar under Festspela. På menyen står også eigenkomponert symfoniburger, sommarsalatar og ciabatta med lokal vri. Torsdag 28. juni 17.00 – 21.00 Kafeen, Ivar Aasen-tunet Arne Moslåttens favorittrett

Milan Ilic i Aasen-tunet og Lisa Mari Breivik Anderson i Gode Greier

Drivstoff for sjel og kropp i butikken! «Drivstoff for humøret» er mottoet på årets Festspelskjorte. Med sitatet av Arne Moslåtten vonar vi å motivere festspelpublikummet til aktivitet. Stoffet er difor i ein «teknisk» kvalitet, og fargane svart og rosa. Bøkene til Moslåtten, festspelkruset med kaffistev, og songbøker og musikk av Hellbillies vil vise att i butikken desse dagane. I tillegg vil ein òg finne bøker og cd-ar av dei andre festspelforfattarane og -musikarane. Blant årets nyheiter er sports-

toppen «Mellom bakkar og berg» og trusetrøya for dei minste med teksten «Ny norsk verdsborgar» eller «Ervingen». Den skal tidleg krøkjast som god nynorsking skal bli. Den populære Aasen-boksaren er komen i nye, spreke fargar og Katrine Berg har laga nye, nynorske ordsmykke til Festspela. – I høve 20-årsjubileet kjem vi også til å lage eit tilbodsbord med tidlegare festspel-t- skjorter, plakatar og andre varer, seier butikksjef Ingrid Opedal, som gler seg til å ta imot festspelgjestene i slutten av juni.

Milan Ilic og Ingrid Opedal håpar dei får sjå mange med dei flotte produkta dei har i butikken.

www.moreforsk.no

NYNORSKOPPLÆRING www.nynorsksenteret.no/blad/

Arbeider du i skule eller barnehage? Treng du inspirasjon til nynorskopplæringa? Bladet Nynorskopplæring kjem med tre nummer i året.

På www.nynorsksenteret.no/blad/ kan du lese gamle nummer og melde deg som abonnent. Det kostar ingenting å abonnere på bladet.

Nynorsksenteret

Nasjonalt senter for nynorsk i opplæringa

28 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 28. juni – 1. juli 2012 • Volda og Ørsta 1. Ivar Aasen-statuen 2. Målbar, Møre Folkehøgskule 3. Volda omsorgssenter 4. Det Grøne Treet, Volda 5. Ørsta kyrkje 6. Volda Bygdetun 7. Festspelfrukost Volda 8. Festspelfrukost Ørsta 9. Mylneriet

10. Kafé Fru Svendsen 11. Kunsthuset - Ørsta kunstlag 12. Sivert Aarflot-museet 13. Hamneparken, Ørsta 14. Dalsfjord kyrkje

8 10 7

14 6

Volda og Ørsta

Volda

16. august - 14. juni Måndag - fredag kl. 10-16 Søndag kl. 12-17

Ørsta

Billettar

Ivar Aasen-tunet Opningstider 15. juni - 15. august Måndag - fredag kl. 10-17 Laurdag og søndag kl. 12-17 Utvida opningstider under Festspela

Billettprisar Vaksne: 75,Barn (6-16), student: 35,Honnør: 50,Grupper: 50,- pr person (minst 15 personar inkl. leiar) Familie: 150,- (inntil to vaksne)

Eigne prisar for barnehagegrupper og skuleklassar.

www.billettluka.no/aasentunet Narvesen og 7-Eleven over heile landet Telefon 70 04 75 84 Rabattar Ev. honnør-, studentbillett eller Kulturrabatt for ungdom er oppført spesielt. Festspelpass kr 1300 Gir tilgjenge til alle festspelarrangement. NB: Også publikum med festspelpass må tinge plass på førehand til arrangement i lokale med avgrensa plass, t.d. i Salen i Ivar Aasen-tunet.

Takk til sponsorar og tilskotsgivarar

Volda kommune

Ørsta kommune

Samarbeidspartnarar AMFI Ørsta  Bama  Bil og gummiservice  Brudevoll kjøtt AS  Coca Cola  Det Grøne Treet  Det Norske Samlaget Forlaget Oktober  Friele  Hotell Ivar Aasen  Jazzklubben Volda Ørsta  Kafé Fru Svendsen  Kontaktpunktet  Møre folkehøgskule Norsk Forfattarsentrum  NRK Nynorsk mediesenter  Ole Ringdal  Sivert Aarflot-museet  Sogn og Fjordane Teater  TINE Tuns bakeri  Volda Bil  Volda Bygdetun  Volda elektriske mylne  Volda handelsforening  Volda sokneråd  Volda omsorgssenter Westre bakeri  Ørsta handels- og serviceforeining  Ørsta kunstlag  Ørsta og Volda ballettskule  Ørsta sokneråd