INSPIRATIE VOOR BUITENWONEN & BUITENLEVEN
even l d n a L fietst EE! M E O D
LENTE ORKEST lpenveld
op tu
Gewoonweg gelukkig met
‘schier hoeske en mooi kampke laand’ 24E JAARGANG APR 2019 PRIJS: NL/B €6,35
Australop
geeft eieren, vlees en blijheid
LANDLEVEN.NL
APRIL 2019
Special
Moestuin
76
op pagina 115
Bloemen van Corinne Boureau
Lekker
eten
Paasbroodjes met ei Eigentijdse poffert Lentefoccacia Hartige taart Limonade van Japanse duizendknoop
62 Dieren Koeienamazone Dierentips Lotte leert: gaas spannen Robuuste Australorp
28 37 52 62
44 4 Landleven | april 2019
14 16 17 18 44
Platteland 6 144
De Tulperij Kaarsrechte paasbult
92 BUITENWONEN Voedselbos Binnenkijken bij de Schumachers Landleven van Niels en Sanne Bakker
6 ERF
& Tuin
Festina Lente-tuin Rond het erf: eiercatalogus Maak zelf: zaaivorenmaker Groene tips Kopersporen gereedschap Sjef’s tuintips: bonentunnel
100
22 Creatief
68 99 100 108 116 130
bezig
22 35
Paaseieren van vilt Miniposter Kunstschilder Corinne Boureau Borduurmuseum
In elk nummer Te hooi & te gras
84 92 122
13, 21, 27
Column Angela
107
Column dierenarts Stef
39
Vraag & aanbod
148
Agenda
40
Volgende maand
161
Column Esther over dorpsleven
51
Postbus Landleven
58
Column Klaske’s keuken
75
76 136
Lezersservice Landleven pompdoek-schorten
36
Jaarabonnement met korting
83
Bestel de special Moestuin
115
Nieuw evenement: Landleven Fietst 141 Foto voorpagina: Hanneke Reijbroek
De leukste boeken van Landleven
162
Colofon
162 Landleven | april 2019 5
Tekst KLASKE BAKKER | Fotografie HANNEKE REIJBROEK
6 Landleven | april 2019
Daan en Anja Jansze zijn de derde generatie bloembollenkwekers aan de Oude Herenweg in Voorhout. Enkele jaren terug stonden ze voor de uitdaging: óf stoppen met het bedrijf, óf een nieuwe toekomst vinden. Ze kozen ervoor om het bedrijf open te stellen voor toeristen, en niet zonder succes. Daan: “Ik durf wel te zeggen dat deze stap ons bedrijf heeft gered.”
‘ONS BEDRIJF HEEFT WEER TOEKOMST’ n i g e w e w u e i n t eker slaa
B ollenkw
Landleven | april 2019 7
Om haar ouders te overtuigen dat haar paardrijdwens geen bevlieging was, legde ze het zadel op een koe. Dat werkte. Jantien van Soelen kreeg een paard en bleef koerijden. Tekst MARIO BROEKHUIS | Fotografie MAX DE KRIJGER
Jantien wilde een eigen paard
COWGIRL ‘H
et is chill en het is warm, dus dan doe ik niet zo moeilijk. Als ik thuis rij, doe ik nooit een rijbroek aan”, reageert Jantien van Soelen (19) als ze in een korte spijkerbroek en met de haren los in het zadel klimt.
Ze oogt eerder als een model voor de boerenmeidenkalender dan als een amazone. “Nee, echt, zo voel ik mij het prettigst. Het liefst rij ik ook nog zonder zadel. Maar als Sarah wild gaat doen, blijf je zonder zadel echt niet zitten. Koeien hebben geen schoft en als ze willen, gooien ze de kop naar beneden en de kont omhoog. En dan doe jij dit.” Jantien fluit, om aan te geven hoe ze door de lucht zou vliegen. “Dan word je gelanceerd.” “Ik wilde altijd een pony, maar dat mocht niet. Ik dacht: als ik op een koe kan rijden en laat zien dat ik ervoor kan zorgen en het echt kan, dan mag ik misschien toch een paard. Na twee jaar rondhobbelen op een koe kreeg ik uiteindelijk een paard. Dus ja, het werkte wel. Mijn ouders vonden het best wel gek dat ik op die koeien zat en ze wilden liever niet dat ik er optredens mee ging geven, want daar zou vraag naar komen. Ze waren ook bang voor negatieve reacties. Dus ze gaven me een paard in de hoop dat het koerijden over zou gaan, maar ik ben het beide gaan doen.”
In de hoogste versnelling
Ze weet het nog precies: “Op een zondagmorgen om kwart over zeven kwam mijn moeder ons wekken omdat er een kalfje werd geboren, en dat is toch altijd iets bijzonders. Het zou ons eerste roodbonte kalfje zijn. Toen ze twee en een half was ben ik erop geklommen. Ze was zo aan mij 28 Landleven | april 2019
Landleven | april 2019 29
Uit de holle stengels van duizendknoop kun je water drinken.
’ n e d i e r e b t e h moet je Het is de schrik van elke tuinier: Japanse duizendknoop. Hij woekert, is vrijwel niet te bestrijden en kan met zijn enorme groeikracht bestrating en zelfs funderingen beschadigen. Maar wildplukster Elsje Bruijnesteijn laat ook een andere kant van het onkruid zien. “Het is ontzettend lekker. Maak er eens een taart mee of een snoepje van, of bereid er een pittig drankje mee: duizendknooplimonade.” Tekst ANGELA GROENBOS | Fotografie LODE GREVEN
44 Landleven | april 2019
‘Duizendknoop is
familie van rabarber en verrassend lekker’
Landleven | april 2019 45
62 Landleven | april 2019
Australorp geeft eieren, vlees en blijheid
ROBUUSTE DUBBELDOELKIP Wie een verhaal wil over de raskenmerken en de historie van de Australorp als hoenderras is bij San Smeets aan het verkeerde adres. Zij is duidelijk iemand van de ‘nieuwe generatie’ kippenhouders die vooral een leuke erfaankleding en eitjes wil. Zij viel voor een robuuste dubbeldoelkip. Tekst MARIO BROEKHUIS | Fotografie THEO TANGELDER
Landleven | april 2019 63
Van sommige planten hebben ze er maar vijf. “Het blijft een mooi gevoel als we er dan toch een verzamelaar die er heel lang naar heeft gezocht blij mee kunnen maken”, vertellen Esther Schonenberg en Joke Durieux van Festina Lente tuin in Katwijk. Ze kweken en verkopen bollen, eenjarigen, vaste planten en grassen: bijna alles voor de tuin dus. “Ons enige criterium is dat het bijzondere planten moeten zijn.”
nte Kwekerij Festina Le
tuin
‘ALS HET MAAR BIJZONDER IS’
68 Landleven | april 2019
Tekst ANGELA GROENBOS | Fotografie SIETSKE DE VRIES
Landleven | april 2019 69
Corinne B ourteahuet schilder onlosmakelÄłke
NATUUR ZIT IN DE MENS
76 Landleven | april 2019
Tekst MARIO BROEKHUIS | Fotografie THEO TANGELDER
Landleven | april 2019 77
Voedselbos als proeftuin voor nieuwe landbouw
'Oogsten en genieten IN PLAATS VAN SCHOFFELEN'
Het liefst zien ze overal in het buitengebied het landschap veranderen in voedselbossen. Want Janine Raabe en Paul Müller zijn er zeker van dat dit de toekomst is van tuinieren én de landbouw. Ze proberen hun principes uit in Den Food Bosch: een voedselbos in Sint Michielsgestel. “Dit zijn de principes waar onze aarde op draait. Dat is uiteindelijk de enige manier die werkt.” Tekst ANGELA GROENBOS Fotografie HANNEKE REIJBROEK
cirkels worpen als twee halve Het voedselbos is ont liggen. die richting het zuiden
84 Landleven n | april 2019
In de eerste jaren komt de oogst van eenjarigen, zoals sla.
E
en echt bos is het nog niet: het Den Food Bosch in Sint Michielsgestel. Het lijkt eerder op een uit zijn krachten gegroeide, wat rommelige
moestuin. “Maar in het eerste jaar na de aanplant kun je nog geen echt voedselbos verwachten”, legt initiatiefnemer en beheerder
De gewassen zijn van laag naar hoog aangeplant, om optimaal gebruik te maken van de zon.
Paul Müller uit. Samen met zijn vrouw Janine Raabe en de Stichting Den Food Bosch ontwierp en plantte hij dit stuk ‘agroforestry’ of ‘boslandbouw’ aan. “We zijn vorig jaar begonnen
Laagjes
en de bomen hebben een paar jaar nodig om
Het belangrijkste kenmerk van een voedselbos is dat de natuur er
goed vrucht te gaan dragen. Het duurt nog
wordt nagebootst. Dat betekent dat er niet maar één gewas op het
wat langer voor ze echt het formaat hebben
hele stuk grond wordt verbouwd, dat de grond altijd bedekt blijft
waarmee we hier het ecosysteem van een
en na de eerste aanplant niet meer wordt verstoord en dat de
bosrand krijgen. Het is niet onze bedoeling
oogst in verschillende lagen te vinden is. Paul: “Aan de noordkant
om hier een moestuin te maken, dus die moet
van het perceel staan de hoogste bomen: tamme kastanjes, walnoten,
je ook niet verwachten. Wat we wel maken is
kersen. Maar anders dan in een boomgaard kan er in een voedselbos
een ecosysteem dat zichzelf straks kan onder-
veel onder die hoogste laag gebeuren. Zo past er prima een half-
houden en waar veel te oogsten valt. En dat
of laagstam appelboom onder. En tussen de hoge en lagere bomen
begin je al wel volop te merken!”, vertelt hij
kan weer een laag bodembedekkers zoals bosaardbeien staan.
enthousiast.
De fruitstruiken staan weer net na de laagstamfruitbomen, met kruiden en wortelgewassen als laatste, laagste laag. Als je ook nog een lindenboom plant waar een druif tegenaan groeit, benut je zelfs de tussenruimte nog. Zo kan een voedselbos voor een relatief
Landleven | april 2019 85
icks t N k j i k e B oor he v s e i t c u r inst aiwiel op za
ven.nl/ e l d n a l . www aiwiel za
Sneller, netter en leuker zaaien
ZELFGEMAAKT
zaaiwiel Tekst, productie & fotografie NICK VAN ZUTPHEN | Illustraties MADY NIJENHUIS
Een vaste zaaiafstand draagt bij aan een goede groei van bijvoorbeeld bonen. Voldoende lucht en licht tussen de planten, maar wel dichtbij genoeg voor bevruchting. Met dit fraaie zaaiwiel is het maken van zaaikuiltjes op een vaste afstand een fluitje van een cent. Nick van Zutphen laat u zien hoe u uw eigen zaaiwiel fabriceert.
100 Landleven | april 2019
ig: d o n u t b Dit he 18 x 44 mm, 210 cm p.st.
chaafd m 3 x vuren ges 0 cm x 18 m plaat 75 x 6 mm 2 1 x multiplex 1 10 bout 0 mm 1 x m 5 3 x ,5 3 ef er 21 schro 2 x m10 mo osseriering 2 x m10 carr
En verde r: houtzaa g rolm
aat po tlood 4 mm h outboor decoupe g radenho erzaag ek 10 mm handsch h outboor aaf sc huurpap ier slijp transpara steen nte buite nbeits winkelha k w a s ak lijm t klemme n ijzerz aag
accuboo
r
Lan dle dlle Landleven nd even v ve en | apr april p pril 201 20 2019 019 9 101
Volgended maan
De nieuwe Landleven ligt vanaf 25 april in de winkels.
Sonja Brussen zoekt de
weidsheid Er is een groot gebrek aan starterswoningen, terwijl op het platteland nog genoeg leeg staat of dreigt te vervallen. Dat heeft natuurlijk alles te maken met locatie en geld. Drie starters aan het woord over hoe zij een betaalbare woning buitenaf vonden. Drie jonge imkers ontdekken het geheim van de honing. Drie vrijwilligers uit de buurt van Zuid-Kennemerland op zoek naar orchideeĂŤn in het Limburgse Gerendal. En verder lekker smullen van Jouster pof en Friese keallepoat.
In de Knechtenkamer
Limburgse
Imkerjeugd
orchideeĂŤn
LANDLEVEN
thuis ontvangen? STARTERS-
woning
Gebruik de antwoordkaart achter in dit magazine of ga naar www.landleven.nl/abonneren Landleven | april 2019 161