100 jaar De Mick

Teringlijders, vakbondslui en een sanatorium: 100 jaar De Mick

Waar (ruwweg) 1000 jaar geleden een galg stond, bloeide er 100 jaar geleden een ‘symfonie van ijzer, beton en glas’ open tot een revalidatie-, woon- en zorgcentrum voor de meest hulpbehoevenden. Hier richtten die van de Belgische Transportarbeiders Bond de Heropbeuring op, de vzw achter sanatorium De Mick.

TERINGLIJDERS AAN DE DOKKEN

Anno 1913 raast ‘de tering’, de gevreesde en dodelijke longtuberculose (tbc), door de Antwerpse dokwerkers en zeelieden. Maar liefst een vijfde van de bevolking lijdt aan deze sluipende moordenaar. Zieke arbeiders, verzwakt van het harde labeur, moeten zonder inkomen thuisblijven en besmetten hun gezin, hun familie en hun dichtbevolkte buurt. BTB-secretaris Georges Hendrickx schreef later: “De tering […] eist wrekend hare tol, en stopt zo niet het graf, de ziekenhuizen vol.”

Enkele BTB’ers starten met een teringlijderskas naar het voorbeeld van de diamantarbeiders en de metaalbewerkers. ‘De Heropbeuring’ – genoemd naar een gelijkaardig initiatief uit 1903 – werkt met ledenbijdragen om de tbc-patiënten te ondersteunen. De kas stuurt verzwakte kinderen naar buitenverblijven om aan te sterken.

WO I legt hun werking stil, maar in 1922 richtten ze een officiële vzw op, die van het OCMW-Antwerpen een groot terrein verwerft. De 29 hectare grond met hoeve vormen één van de mooiste parken van Brasschaat, ondanks de lugubere achtergrond van hun naam: de ‘mickse’ hoeve verwijst al sinds 1251 naar een … mikgalg.

SANA DE MICK: SCHOONHEID, COMFORT EN WAARDIGHEID

In 1927 wordt er een eerste residentie gebouwd voor tbc-patiënten, ontworpen door de befaamde Antwerpse architect Eduard van Steenbergen. Sanatorium ‘De Mick’ opent in 1934: ‘een symfonie van ijzer, beton en glas’ die gebaseerd is op modernistische principes zoals ‘licht’, ‘lucht’ en ‘contact met de natuur’. Het gebouw belichaamt ‘de ultieme verwezenlijking van de missie van Heropbeuring: de zieke arbeiders krijgen niet enkel verzorging, maar ook schoonheid, comfort en waardigheid.’

Hij ontwerpt het vakbondspaviljoen voor de wereldtentoonstelling van 1930 te Antwerpen, en zal hieruit een standbeeld van Albert Poels – bekend van de Lange Wapper aan het Steen - meenemen. ‘De sterke steunt de zwakke’ vormt vanaf nu het hart van De Mick.

DE GOUDEN JAREN EN DE VERNIEUWING

Eind WO II wordt het gebouw gebombardeerd door de geallieerden wanneer de Duitse bezetter, tegen alle internationale afspraken in, afweergeschut op het dak plaatst. In 1953 verrijst De Mick op magistrale en modernistische wijze met 150 bedden. Ook qua werking blijft solidariteit hoog in het rode vaandel staan, met een uitmuntende kwaliteit aan de meest democratische tarieven van België.

Na de gouden jaren ‘50 en ‘60 gaat het bergaf met De Mick. Dure verbouwingen stapelen zich op, zeer efficiënte antibiotica zorgen voor een dalend aantal tbc-patiënten, en de sociale keuze van De Mick voor de meest hulpbehoevende patiënten - die in vele andere ziekenhuizen niet welkom zijn omdat ze ‘te veel’ kosten - betekent dat de kosten oplopen … en de schulden ook.

Van 1995 tot 2005 wordt de Mick volledig gerenoveerd tot een modern woon- en zorgcentrum. In 2008 volgt De Vrije Vlinder, een gehandicaptenvoorziening voor mensen met een motorische handicap tengevolge van een niet-aangeboren hersenletsel, en in 2010 de palliatieve eenheid De Lotus. In 2015 komt het revalidatieziekenhuis onder ziekenhuis Klina te staan en wordt Campus De Mick.

100 jaar Heropbeuring

In 2022 viert de vzw haar honderdjarige bestaan en heet nu officieel ‘De Mick’. Nog steeds worden er solidaire dromen waargemaakt, zoals zorgappartementen of cohousing voor jonge dementerenden. Zo blijft De Mick trouw aan zijn eeuwenoude motto: ‘De sterke steunt de zwakken!’

J Naar aanleiding van het 100-jarige bestaan, heeft het Instituut voor Sociale Geschiedenis (Amsab-ISG) een inspirerende publicatie uitgebracht, te bestellen of downloaden op www.amsab.be. t