Gideon Keifer by ACC Art Books

[1] Gideon Kiefer It’s Plato All Over Again 21.5 cm × 14.5 cm Pencil, gouache, fluomarker, Arabic gum, ballpoint pen on book cover 5.IX.2011 751 A.D. [2] Gideon Kiefer Constant Forgetfulness 27.5 cm × 39 cm Pencil, gouache, Indian ink and fluo marker on a book cover 18.VIII.2014 1828 A.D.

[1]

[2]

In de tekeningenreeks Duck and Take Cover (2011) zien we personages die bescherming zoeken. Maar waartegen? Een nucleaire aanval, een ontplofte kerncentrale, een razzia? Hoe dan ook heerst er een permanente dreiging. Met End of Dreams (2014), een reeks tekeningen met monumentale opgezette vogels die piepkleine museumbezoekers overvleugelen en bedreigen, laakt Gideon Kiefer de onverschilligheid waarmee tegen de klimaatverandering en ecologische rampen wordt aangekeken. Zo heeft hij in de marge van de tekening Constant Forgetfulness (18.VIII.2014, 1828 A.D.) geschreven: “We forget what’s going wrong in and with the world… Ours is an economy of ghosts, of deliberate blindness.” In de Ecce Homo-serie uit 2017 snijdt de kunstenaar een op het eerste gezicht totaal ander thema aan. In evenveel tekeningen roept hij de veertien staties van de kruisweg op. Maar er is geen Christus te zien, alleen enorme drapages van witte lakens als gigantische, dreigende sculpturen in desolate landschappen. Nu eens fladderend in de wind, dan weer als een silhouet met een zweem van een menselijke figuur. Het is ongetwijfeld Kiefers meest complexe reeks tekeningen tot nu toe, waarin hij zijn hoogsteigen jeugdherinneringen aan zijn geboortedorp Neerpelt vervlecht met religie, kunstgeschiedenis en milieuproblematiek.

nuclear plant that exploded, a raid? The impending threat is always palpable. In End of Dreams (2014), a series of drawings of monumental stuffed birds that overpower and threaten tiny museum visitors, Gideon Kiefer criticises our indifference in the face of climate change and ecological disasters. In the margin of his drawing Constant Forgetfulness (18.VIII.2014, 1828 A.D.) he has written: “We forget what’s going wrong in and with the world… Ours is an economy of ghosts, of deliberate blindness.” In his Ecce Homo series from 2017, the painter turns his attention to another theme. He evokes the fourteen Stations of the Cross in fourteen drawings. But instead of Christ, his compositions are populated by huge draped white sheets, gigantic menacing sculptures in desolate landscapes – flapping in the wind, or like silhouettes with the semblance of a human form. This is Kiefer’s most complex series to date, in which he blends his own childhood memories of Neerpelt (in Belgian Limburg) where he was born, with religion, art history and environmental issues. He was inspired to create this series by the Stations of the Cross in the church at Neerpelt where he spent many a Mass looking around avidly instead of listening. The prominent sheets are a reference to Christ’s loin

[3] Gideon Kiefer The Last Stand 26.5 cm × 34 cm Pencil, gouache, ballpoint pen, pen, acrylic paint, Stabilo marker, Sharpie permanent marker and Indian ink on a book cover 20.IX.2017 2959 A.D. [4] Caravaggio The Entombment of Christ 300 cm × 203 cm Oil on canvas Pinacoteca Vaticana, Vatican City [5] Francisco de Zurbarán Saint Serapion 120 cm × 103 cm Oil on canvas, Wadsworth Atheneum, Hartford, Connecticut

[3]

[4]

[5]

De inspiratie vond hij in de kruisweg van de kerk in Neerpelt, waar hij in zijn jonge jaren tijdens de mis vooral zijn broek zat te verslijten en ondertussen gretig rondkeek. De prominent aanwezige lakens verwijzen zowel naar de lendendoek van Christus als naar de witte folie en doeken die sinds enkele jaren gebruikt worden om smeltende gletsjers in de Alpen af te dekken en zo voor totale verdwijning te behoeden. In de marge van zijn Ecce Homo-tekeningen bracht Kiefer teksten aan die wijzen op urgentie: om de aarde te redden moet er snel actie worden ondernomen tegen de klimaatopwarming. De laatste kruiswegstatie is traditioneel de graflegging van Christus. Kiefer noemt zijn veertiende tekening The Last Stand (20.IX.2017, 2959 A.D.); onderaan staat onder meer te lezen: “Remember the Alamo”. Dat was het laatste bastion in de Texaanse onafhankelijkheidsoorlog tegen Mexico, waar in 1836 alle Amerikaanse strijders werden gedood. In Kiefers jongste werk blijft al het voorgaande een rol spelen. Dezelfde beelden en bekommernissen komen er, op een of andere manier, in terug. Met de serie A Throwback to Ancient Times, It’s No Coincidence (2019) toont Kiefer zijn eerste ‘echte’ schilderijen. Deze keer heeft hij gekozen voor olieverf en voor paneel als drager: geen boekomslagen meer maar hout, het wat banale triplex zelfs, dat hij deels onbeschilderd

laat. Het formaat is relatief bescheiden – vaak gaat het om werken van 60 bij 40 centimeter. Net als in Ecce Homo roept ook hier elk schilderij een cluster van associaties op. En er is nog een verband: het lijden, in Ecce Homo impliciet vervat in de drapages van doeken en lakens, wordt ook in deze reeks getoond, maar nu explicieter. In zijn virtuoos geschilderde werken richt Kiefer de aandacht op lichaamsdelen (meestal handen, soms ook torso’s) die refereren aan het lijden van Christus en de dood van anderen. De focus ligt hier en daar op de wonden – lichaamsdelen zijn op sommige plaatsen geperforeerd met doornen. Kiefer laat zich inspireren door bekende werken van beroemde oude meesters, zoals De geseling van Christus en De graflegging van Caravaggio, De kruisafneming van Rubens, De kruisiging van Matthias Grünewald en De heilige Serapion van Zurbarán, maar evengoed De dood van Marat van Jacques-Louis David (1793) en De dood van generaal Wolfe van Benjamin West (1770). Over dat laatste werk zegt Kiefer: “Dat komt uit het plaatjesboek De grote veldslagen. Het schilderij van de stervende generaal is mijn favoriet. Zijn slappe hand – een verwijzing naar de beroemdste hand uit de kunstgeschiedenis, die van God in de Sixtijnse Kapel – heb ik nu ook geschilderd.”

cloth as well as the white film and cloths that have been used in recent years to cover the melting Alpine glaciers to stop them disappearing completely. In the margin of his Ecce Homo drawings, Kiefer’s texts point to the sense of urgency: if we want to save Earth, we need to take action now against climate change. Traditionally, the last Station of the Cross is that of the entombment of Christ. Kiefer chose to name his fourteenth drawing The Last Stand (20.IX.2017, 2959 A.D.), adding the following inscription at the bottom: “Remember the Alamo”. The Alamo was the last bastion in the Texan war of independence against Mexico, with the Mexicans killing all the American soldiers within it in 1836. All this continues to play a part in Kiefer’s most recent work. The same imagery and concerns manifest themselves – in one way or another. Kiefer’s series A Throwback to Ancient Times, It’s No Coincidence (2019) is his first attempt at ‘real’ painting. This time he has chosen to work in oils on panel: wood instead of book covers, banal plywood even, which he leaves partially unpainted. The dimensions are relatively modest – many of the works measure a mere 60 by 40 centimetres.

As in Ecce Homo, each painting evokes a cluster of associations. But there is another relationship: the suffering, which was implied in the draping of sheets and cloths, is visualised here too, albeit more explicitly. Kiefer’s attention in these virtuoso paintings turns to body parts – hands for the most part, as well as some torsos – which reference Christ’s plight and the death of others. The emphasis is on wounds here and there. Body parts are pierced with thorns in some instances. Kiefer was inspired by well-known works of famous Old Masters, such as Caravaggio’s The Flagellation of Christ and The Entombment of Christ, Rubens’s The Descent from the Cross, Matthias Grünewald’s Isenheim Altarpiece and Zurbarán’s Saint Serapion as well as Jacques-Louis David’s The Death of Marat (1793), and The Death of General Wolfe by Benjamin West (1770). Kiefer has the following to say on the latter work: “I first saw it in a book called De grote veldslagen [Great Battles]; the painting of the dying general is my favourite. I have now also painted his limp hand – a reference to the most famous hand in the history of art, the hand of God, in the Sistine Chapel.” Kiefer does not merely copy the hands in the works of great masters: some hands are meticulously painted, in great detail, while others are purposefully rough, coarse

Wat Kiefer doet, is niet zomaar de handen uit werken van grote meesters kopiëren: nu eens schildert hij meticuleus fijn en haarscherp, dan weer opzettelijk ruw, grof en weerbarstig. Hij focust, fragmenteert, roteert en isoleert. Hij haalt de handen uit hun oorspronkelijke, vaak religieuze context. Hij schildert een hand ondersteboven of ondersteunt ze met kleine, dunne stokjes alsof het om een maquette gaat. Zijn inspiratie mag dan uit de kunstboeken komen die bij zijn grootvader rondslingerden (en die hij jaren later traceerde op het internet), wat hij schildert, is geënsceneerd of gere-ensceneerd; het is Kiefers eigen hand, soms ook die van zijn zoon. Nu en dan zet hij scènes helemaal naar zijn hand (pun intended) en worden houdingen uit klassieke schilderijen gebruikt om een jeugdherinnering vorm te geven, zoals een inbraak in een voetbalclublokaal in Good Luck, You Petty Burglar (02.I.2020, 3790 A.D.). Handen vormen een uitdaging voor een schilder. Ze zijn notoir moeilijk om te schilderen omdat ze zoveel ‘onderdelen’ tellen: gewrichten, botten, kootjes en knokkels, nog afgezien van spieren, pezen en aders, al dan niet zichtbaar aan het huidoppervlak. Gideon Kiefer zegt plezier te scheppen in het schilderen van handen. Hij toont graag hun schoonheid: vlees, vel en de lichtinval daarop. Het levensechte inkarnaat. Dat hij handen zoveel aandacht geeft, is misschien omdat ze,

samen met ons gezicht, ons expressiefste lichaamsdeel zijn. Handen kunnen reiken, aanraken, strelen, tasten, afschermen, steunen, koesteren, maar evengoed grijpen en slaan; ze kunnen uitnodigend zijn maar ook afwerend. Bij Kiefer gaat het hoofdzakelijk om zorgende en helpende handen. Door de panelen maar deels te beschilderen en de nerven van het hout een rol te laten spelen, door handen soms als een maquette weer te geven of in een soort hok of doos te isoleren, door nadrukkelijk te fragmenteren en door het bloed uit de wonden niet ‘realistisch’ maar als roodgekleurde geometrische vormen voor te stellen, benadrukt Gideon Kiefer het artificiële en objectmatige van zijn schilderijen. Op die manier neemt hij tevens afstand van de oude meesters. Net als in zijn vroegere werk voegt hij vaak een kritische, ontnuchterende of pessimistische commentaar toe in de marge. Vaak gaat die over de tijdelijkheid van ons bestaan en de weg van alle vlees. Dat vlees kan geschilderd en zo vereeuwigd worden, maar het echte vlees is sterfelijk. Op een van de schilderijen staat “Do not go gentle…”, op een ander werk lezen we “Rage, rage against the dying of the light”. Het zijn verwijzingen naar het gedicht ‘Do Not Go Gentle into That Good Night’ van de Welshe schrijver-dichter Dylan Thomas (1914–1953), geschreven bij de nakende dood van zijn vader. Het gedicht eindigt met de volgende strofe:

and unruly. He focuses, fragments, rotates and isolates, extricating the hands from their original, often religious context. He paints a hand upside down or props it up with small, thin sticks, like a scale model. While he may have been inspired by the art books in his grandfather’s study (scouring the Internet many years later to buy them), everything he paints is staged or re-staged. It is Kiefer’s own hand, and sometimes also his son’s. Now and then he manipulates scenes (pun intended), sometimes using postures from classical paintings to portray a childhood memory, such as a burglary in the clubhouse of his local football club in Good Luck, You Petty Burglar (02.I.2020, 3790 A.D.). The painter finds hands challenging. They are notoriously difficult to paint because of their many ‘components’: joints, bones, phalanges and knuckles, as well as muscles, tendons and veins, some of which are also visible beneath the skin. Gideon Kiefer says that he enjoys painting hands. He likes to highlight their beauty: flesh, skin and the light that falls on them. Life incarnate. Perhaps he chooses to pay so much attention to hands because they are our most expressive body part, along with our face. Hands can reach out, touch, caress, feel, protect, support, cherish.

But they can also grab something or inflict blows. They can invite or repel. Kiefer for the most part prefers to paint caring and helping hands. Kiefer stresses the artificial, objectified aspect of his paintings – by only partly painting the panels and using the grain of the wood in the composition, by representing hands as scale models or isolating them in a crate or coop, by emphatically choosing to fragment bodies and even body parts and not painting the blood in the wounds in a ‘realistic’ way, but representing it instead as red, geometric shapes. It is also his way of distancing himself from the Old Masters. Here, too, he often adds a critical note, a sobering thought, or a pessimistic comment in the margins. These often refer to the transience of our existence and the death of our flesh. Although you can paint flesh, preserving it for posterity, it is always mortal. He has written “Do not go gentle…” on one painting, “Rage, rage against the dying of the light” on another. These are references to “Do Not Go Gentle into That Good Night”, a poem by the Welsh poet Dylan Thomas (1914–53), which he wrote as his father lay dying. The last stanza is as follows:

The Tiniest Glory Hole in History 32 cm × 39.5 cm Oil, acrylic paint and pencil on plywood 01.I.2020 3789 A.D.

I wish I

39.5 cm × 61 cm Oil paint, acrylic paint and pencil on plywood 21.III.2019 3504 A.D.

The Shelf 45 cm × 61 cm Oil, acrylic paint, brush marker and pencil on plywood 06.VI.2020 3946 A.D. L.D. 82

Once Upon a Time 80 cm × 96 cm Oil, Stabilo marker, ballpoint pen and pencil on canvas 05.XII.2021 4892 A.D.

109

124

125

COLOFON / COLOPHON

WERKEN / WORKS

We Document Art & David Samyn TEKST / TEXT

Eric Rinckhout VERTALING / TRANSLATION

Sandy Logan EINDREDACTIE / COPY-EDITING

Chantal Huys & Derek Scoins VORMGEVING / GRAPHIC DESIGN

Dit boek werd gepubliceerd naar aanleiding van de expo in Cultuurcentrum de Werft Geel van 15 januari tot 27 maart 2022. Curator: Marie-Paule De Vil. / This book is published in conjunction with the exhibition in Cultuurcentrum de Werft Geel from 15 January to 27 March, 2022. Curated by Marie-Paule De Vil. De kunstenaar dankt iedereen die dit boek mogelijk heeft gemaakt. / The artist wishes to thank all those involved in making this book.

Tim Bisschop ARTDIRECTION / ART DIRECTION

Natacha Hofman DRUK / PRINTING

die Keure, Bruges, Belgium INBINDING / BINDING

Brepols, Turnhout, Belgium

ISBN 978 94 6436 631 0 D/2022/11922/11 NUR 642/646

SPECIALE DANK AAN / SPECIAL THANKS TO

Kris Cuypers, Marie-Paule De Vil & Yasmine Geukens, Lien Craps, Gudrun Depourcq & Dirk Dons, Eric Rinckhout, Bruno Roels (1/1), Ivo & Huguette, Ide Claessen, Joost Zweegers, Greet Nagels, Peter Pillaert, Mark Verbraeken, Frank Laplanche-Pison, Peter De Meyer Sofie De Smul, Otis en Ella Gideon Kiefer wordt vertegenwoordigd door Geukens & De Vil Gallery, België / Gideon Kiefer is represented by Geukens & De Vil Gallery, Belgium www.geukensdevil.com

Alle rechten voorbehouden. Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. / All rights reserved. No part of this publication may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic or mechanical, including photocopy, recording or any other information storage and retrieval system, without prior permission in writing from the publisher.