2009-02-SB

p

u

b

l

i

c

d

e

s

i

g

n

In dit nummer o.a.

• Recycling Canvas zitbanken • Invloed straatmeubilair op gemeente-imago onderschat • Innovatief concept: Biodiversiteitsheg

MAGAZINE

• Rotterdam plaatst fietstrommels • Romeins verleden Cuijk herleeft in kadeverharding

20e jaargang februari 2009

Groen Groen

Spelen

Meubilair Meubilair

Advies

Bestrating

Licht

w w w. s t r a a t b e e l d . i n f o

FalcoLinea; De FalcoLinea is een prachtige serie straatmeubilair, met diverse banken en een stoel. Strakke vormgeving met onbehandeld FSC-gecertificeerd hout.

Naos; Ontwerp: Italo Rota-Alessandro Pedretti.

Bijzondere hocker gebaseerd op een kleine barkruk. Uitgevoerd in minimalistisch zwart/ wit. Ook als bank verkrijgbaar.

ARP; ARP is anders, kleurig (in 8 RAL-kleuren) en mogelijk in verschillende opstellingen.

De zitjes zijn combineerbaar met tafelblad en enkel- of dubbelzijdig te plaatsen. Vul zelf uw idee in met ARP, exclusief bij Falco.

Wilt u het graag transparant houden?

Kies dan Falco Structuur. Elegante en transparante verschijning in een mooie buitenwereld. De Structuur-serie draadmeubilair bestaat uit verschillende

draadstoelen,

fauteuils

en

een

tafel.

Functionele,

ergonomische zitkuipen staan garant voor prettig zitcomfort, zonder uit te nodigen tot oneigenlijk gebruik.

Met (RAL-)kleuren en de eindeloze opstellings- en variatiemogelijkheden geeft u de Structuur helemaal FALCO STRUCTUUR

uw eigen (stedelijke) touch.

MEER WETEN? VRAAG HET 276 PAGINA’S DIKKE FALCO GROTE BUITENBOEK AAN. BEL (0546) 55 44 44 OF KIJK OP WWW.FALCO.NL

De Rijnstraat in het Amsterdamse stadsdeel ZuiderAmstel is niet alleen een belangrijke invalsweg vanaf de Utrechtse brug de stad in, maar tevens een woon/winkelstraat van allure die in deze combinatie elders nog maar weinig voor komt. De komende jaren wordt deze belangrijke verkeersweg geheel opnieuw gereconstrueerd waarbij de straat van gevel tot gevel wordt open gelegd.

26

Licht

ANAE boomrooster met drie demontabele ringen

Bestrating

16

Overheden zijn al jaren op zoek naar de optimale mix van de gewenste lichtkwaliteit in de openbare ruimte, lager energieverbruik en lagere CO2 uitstoot en het kunnen manipuleren van het lichtniveau met inachtneming van de eisen die worden gesteld aan zowel de sociale als de verkeersveiligheid en natuurlijk de sfeer. Ofwel de handhaving van de hoeveelheid licht in woonwijken, stadscentra en groen- en buitengebieden gecombineerd met het gewenste lagere energieverbruik vereist specifieke maatregelen.

Zo ook in Assen.

Advies

Assen in 2020 een CO2 neutraal

Meubilair

12

De gemeente Goes is bezig met een grootscheepse herinrichting van de binnenstad. Uitgangspunt is een kwalitatief hoogwaardig vormgegeven en samenhangend ingerichte openbare ruimte. Alle winkelstraten, stegen, pleinen en de straten in de woongebieden van de binnenstad worden heringericht. Ipv Delft tekende voor het ontwerp van het straatmeubilair. De opgave: het straatmeubilair moet een eenheid vormen met het historisch centrum. “Het werkt prettig met een gemeente die met veel ambitie investeert in een eenduidig straatbeeld.”

Spelen

Goes pakt herinrichting grootscheeps aan

Groen

8

De inrichting van de openbare ruimte bepaalt voor een belangrijk deel de beleving van een stad of dorp. Uit onderzoek blijkt dat het oordeel over de openbare ruimte meer gewicht in de schaal legt dan dat over de architectuur.

Is de inrichting een ‘rommeltje’, dan zal dat tot een negatief imago leiden. Omgekeerd: als de openbare ruimte er pico bello uit ziet, zal de stad of het dorp positief beoordeeld worden. Een gemeente die een positief imago wil uitstralen, dient dus passende aandacht te besteden aan de inrichting van de openbare ruimte. Het straatmeubilair speelt een belangrijke rol in het totaalbeeld. Twee ontwerpers vertellen over het ontwerpproces.

Inhoud

Invloed straatmeubilair op gemeenteimago wordt nog vaak onderschat

Bij de voorpagina: Recycling zitbank Canvas, zie ook pagina 38 e.v.

MAGAZINE

En verder in dit nummer van Straatbeeld tientallen informatieve berichten over nieuwe producten, gerealiseerde projecten, columns, kort nieuws en meer. Verdeeld over de sectoren spelen, bestrating, groen, licht, meubilair en advies.

Colofon Informatief vakblad voor iedereen die betrokken is bij ontwerp, inrichting, beheer en onderhoud van de openbare ruimte. Met ondermeer analyses, productbeschrijvingen, brancheinformatie en projecten.

Straatbeeld is een uitgave van Netwerk Pers bv Izak Osstraat 51, 8017 DC Zwolle T 038 460 30 14 F 038 460 31 06 M 06 55704920 E info@netwerkpers.nl I www.netwerkpers.nl

Julie

Energievoorziening Utrecht

Uitgever/hoofdredacteur Geert Dijkstra Medewerkers Wim Nijmeijer Frank Bekker Jaap Groot

Honderd jaar openbare ruimte

Grafische vormgeving Studio Birnie, Twello Druk Thieme Deventer

Ska

Advertentie-acquisitie Acquire Media Michiel Noordzij Faradaystraat 4a 8013 PH Zwolle T 038 460 63 84 E info@acquiremedia.nl Abonnementen Voor alle informatie over abonnementen op het tijdschrift, de emailnieuwsbrief, de website en andere activiteiten van Straatbeeld, stuurt u een email naar info@netwerkpers.nl.

Fietstrommel

Nomade

Š Netwerk Pers. Alle rechten voorbehouden. Reproductie in enige vorm of op enige wijze verboden zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van Netwerk Pers zijn van toepassing de voorwaarden die zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel in Zwolle.

Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave uiterste zorg is besteed, aanvaardt de uitgever geen aansprakelijk-

Cortenstalen lichtmast

Romeins verleden

heid voor eventuele fouten en onvolkomenheden, noch voor de gevolgen hiervan.

g graven Waarom no ren? of betonne

Onder dak in stijl... uitdagend voor jongeren, beschuttend voor rokers, ideaal voor info/servicepunten, abri’s en andere toepassingen

Moderne fundamentbouw voor alle bodemsoorten

Voordelen: n kosten- en tijdbesparend n statisch getest n niet graven en betonneren n direct belastbaar n hoge stabiliteit n lange levensduur

www.pijnenburgimport.nl

INTER DESIGN Postbus 217 32 Postbus 6920AE AA Arnhem Duiven 6800 Tel. 026 311 73 04 Fax 026 311 67 81 Email: straatmeubilair@inter-design.nl www.inter-design.nl

ID

Toepassingen o.a.: n overkappingen n straat-/parkmeubilair n vlaggenmasten n bewegwijzering n reclameborden n hekwerken

groen en geel

Het Gemeentelijk AfkoppelProject (1) Dit jaar wordt in mijn buurt het regenwater afgekoppeld van het riool. Vorig jaar gebeurde dat in een aangrenzende buurt, dus we weten wat ons te wachten staat: grote machines, veel lawaai, tijdelijke onbereikbaarheid en tenslotte een glanzend nieuw straatbeeld. Een interessant project, dus toen mij gevraagd werd in de klankbordgroep te gaan zitten heb ik daar ja tegen gezegd. Tenslotte heb ik mijn hele leven in het raakvlak van overheid en burgers gewerkt, dus ik meen daar nu ook wel iets toe te kunnen voegen.

De projectleider is eind vorig jaar begonnen met het samenstellen en bijeen roepen van de klankbordgroep en dan zie je al meteen dat het niet eenvoudig gaat worden. Want enerzijds bestaat de groep uit zes verschillende mensen, die nog niet eens hun medebewoners hebben gepolst maar al wel zes eigen agenda’s klaar hebben.

En anderzijds heeft de projectleider plannen, die vooral niet teveel mogen gaan kosten, want zoals het vorig jaar is gegaan was te duur. Toch meent hij dat we wel wensen op tafel mogen leggen ten aanzien van groen, verlichting en verkeer, want als de straten toch open gaan….

Ik begrijp dat hij gaat samenwerken met andere afdelingen om een integraal plan te maken.

Zouden we hem nou verkeerd begrepen hebben tijdens die eerste bijeenkomst? Was het niet de bedoeling om integraal te werken, om ‘werk met werk te maken’? Is het zo’n rare gedachte om meteen de verlichting aan te passen als de straat toch open ligt en de leidingen toch bekeken moeten worden? Waarom moet alles uit het waterproject betaald worden als andere afdelingen ook meedoen in het project?

Waarom is de mening van de stedenbouwkundige belangrijker dan die van de bewoners? Heb ik zelf mijn medebewoners op het verkeerde been gezet door ze hun wensen te laten spuien?

Was de wens de vader van de gedachte? Ik ben er nog niet achter.

Voor de vele bomen in de wijk heb ik wel met enig succes extra aandacht gevraagd. Er komt van tevoren een onderzoek naar hun ondergrondse omstandigheden, zodat ze in elk geval niet slechter worden van de werkzaamheden en misschien zelfs beter. Voor enkele monumentale bomen is maatwerk vereist. Ik hoop dát dan in elk geval voor elkaar te krijgen. En ik hou u op de hoogte!

Marjan van Elsland

Reacties? info@netwerkpers.nl

Met dat gegeven gaan we als klankbordgroep aan het werk en roepen buurtbewoners op om met hun wensen naar een informatieavond te komen. Intussen ligt er een nieuwsbrief, dus men weet wat er ongeveer gaat gebeuren. U raadt het al: sommige wensen staan loodrecht op elkaar. De een wil dat de bomen verdwijnen, de ander wil er bomen bij hebben. De verlichting moet zeker anders… of juist helemaal niet.

Over één ding zijn we het bijna unaniem eens: het sluipverkeer moet de wijk uit en het mag allemaal wel wat groener, veiliger en uniformer!

Maar er is ook iemand die een bedrijf heeft in de wijk; hij zal zich absoluut verzetten tegen iedere verkeersremmende maatregel….

Ik merk ook weer eens dat veel mensen niet geloven dat er naar ze geluisterd zal worden, want het vertrouwen in ‘de gemeente’ is laag, en ‘ze doen toch wat ze zelf willen’. Met mijn geloof in de goede bedoelingen van alle partijen wil ik die gedachte graag doorbreken.

We geven onze wensen door aan de projectleider, die ze vervolgens met zijn gemeentelijke projectgroep gaat bekijken en dan de klankbordgroep weer bijeenroept. En wat blijkt: de wantrouwende burger krijgt gelijk, want bijna al onze wensen zijn van tafel geveegd, omdat ze niet binnen het waterproject passen of omdat de stedenbouwkundige ze ‘niet passend’ vindt.

Invloed straatmeubilair op gemeente-imago wordt nog vaak onderschat De inrichting van de openbare ruimte bepaalt voor een belangrijk deel de beleving van een stad of dorp. Uit onderzoek blijkt dat het oordeel over de openbare ruimte meer gewicht in de schaal legt dan dat over de architectuur. Is de inrichting een ‘rommeltje’, dan zal dat tot een negatief imago leiden. Omgekeerd: als de openbare ruimte er pico bello uit ziet, zal de stad of het dorp positief beoordeeld worden. Een gemeente die een positief imago wil uitstralen, dient dus passende aandacht te besteden aan de inrichting van de openbare ruimte. Het straatmeubilair speelt een belangrijke rol in het totaalbeeld. Twee ontwerpers vertellen over uitstraling, ontwerpuitgangspunten en het ontwerpproces.

“De invloed van het straatmeubilair op de beleving van de bewoners wordt nog vaak onderschat,” constateert Gerhard Nijenhuis, directeur

van ontwerpbureau ipv Delft. “Veel gemeenten zien het straatmeubilair slechts als een bankje hier en een paaltje daar. Door een zorgvuldige afweging van vormgeving, plaats en functie kan straatmeubilair een wezenlijke bijdrage leveren aan het functioneren en de uitstraling van de openbare ruimte. Zo kan het de goede kanten van de bestaande omgeving versterken. Of die omgeving aanvullen. Als je bijvoorbeeld een wijk hebt met veel baksteen en beton, kun je deze harde, koud aandoende kant verzachten met straatmeubilair met vriendelijke – bijvoorbeeld ronde – vormen en kiezen voor materialen met een warme uitstraling, zoals hout.” Nijenhuis vergelijkt het straatmeubilair met de huisstijl van een bedrijf. “Besteedt het bedrijf geen zorg aan die huisstijl

en ziet het er rommelig uit, dan trek je als potentiële klant doorgaans de conclusie dat het bedrijf ook wel niks zal zijn. Voor straatmeubilair geldt hetzelfde. Een gemeente die zorg besteed aan het straatmeubilair en kiest voor mooie en duurzame materialen, straalt daarmee uit dat ook zorg besteed wordt aan haar bewoners.” Het straatmeubilair hoeft daarvoor niet op te vallen of door een bijzondere vormgeving er uit te springen. “Het gaat niet om verfraaiingen met toeters en bellen.

Deze vervelen doorgaans snel. De kwaliteit van het meubilair wordt eerder afgemeten aan duurzaamheid en zorgvuldigheid.”

Eenheid Om de gewenste uitstraling van de openbare ruimte te bereiken, is alléén mooi straatmeubilair plaatsen niet voldoende. Nijenhuis: “Het ontwerpen van straatmeubilair moet niet als een solitaire activiteit worden gezien. Pas als je één geheel maakt van alle elementen zoals straatmeubilair, verlichting, verkeersmaatregelen, groen en bestrating, kan het totaalbeeld een krachtige uitstraling hebben. Hiermee valt nog veel kwaliteit te winnen in Nederland. Ik zie veel verrommeling door reclameuitingen, lantarenpalen, fietsenrekken, verkeersborden, noem maar op.

De ambitie om er een eenheid van te maken verschilt sterk per gemeente.

Sommige gemeenten hebben hier oog voor en pakken alle elementen tegelijk aan, anderen hebben daar geen oog voor. Net zoals niet elk bedrijf aandacht heeft voor de grafische verzorgdheid van haar briefpapier.”

Elger Blitz, directeur van ontwerpbureau Carve, onderstreept de voordelen van het op elkaar afstemmen van De aandacht voor de openbare ruimte neemt toe

8

S t r a a t b e e l d februari 2009

De stedenbouwkundige en de ontwerper van straatmeubilair moeten gezamenlijk een beeldplan voor de openbare ruimte maken

beeldelementen. “Een uitstraling van eenvoud of herkenbaarheid kun je niet met straatmeubilair alléén bereiken. Ik denk dat ontwerpopdrachten multidisciplinair moeten zijn. Zowel de stedenbouwkundige als de ontwerper van straatmeubilair kunnen het beste gezamenlijk een beeldplan voor de openbare ruimte maken.

Daardoor kun je voorkomen dat het een ratjetoe wordt. Ik vind rust en terughoudendheid in het straatbeeld belangrijk. De straten staan al vol genoeg met geparkeerde auto’s, borden, fietsenrekken enzovoort.”

Afstemmen Het op elkaar afstemmen van beeldelementen is dus een goed ontwerpOntwerpers moeten rekening houden met functionele eisen

uitgangspunt, maar hoe doe je dat? “Je moet goed nadenken over wat je wilt uitstralen,” suggereert Nijenhuis. “Rust? Comfort? Soberheid of juist chique? Ook dien je je af te vragen waar het straatmeubilair bij moet aansluiten. Een moderne woonwijk of een historisch centrum?

Met vorm, materiaal, kleur, aantal en plaatsbepaling kun je proberen de gewenste uitstraling te bereiken. In Goes bijvoorbeeld heeft de gemeente bij de herinrichting van het historisch centrum gekozen voor duurzaamheid. De materiaalkeus is hierop afgestemd, in combinatie met het uitgangspunt dat het materiaal bij het historisch beeld moet passen.

Dit laatste had niet alleen gevolgen voor de materiaalkeus, maar ook

Budget beter inzetten Gevraagd naar het kwaliteitsniveau van de inrichting van de openbare ruimte in Nederlandse gemeenten geven beide ontwerpers het antwoord: dat wisselt sterk. “De

voor de kleur en vormentaal. De gekozen kleuren zijn afgestemd op het bestratingsontwerp, dat op zijn beurt goed aansluit bij de kleuren van de architectuur. Ook de vormentaal sluit hierbij aan. Bovendien zijn de verschillende productvormen afgestemd op elkaar. Van bank tot bewegwijzering. Het straatmeubilair vormt één familie.”

Bij het afstemmen van beeldelementen kan de inrichting van het maaiveld niet los gezien worden van de architectuur. Moet het straatmeubilair dezelfde vormen en kleuren hebben als de gebouwen in de omgeving?

“Niet per definitie”, meent Blitz. “Je kunt het meubilair laten aansluiten bij de bestaande vormgeving, maar je kunt het ook laten afwijken. Die keus is afhankelijk van de ontwerpopgave.

Vergelijk het met de architectuur. Een nieuw gebouw met eigentijdse vormentaal kan naast een oud historisch pand worden gezet en – ondanks

ene gemeente is bereid veel geld te stoppen in de openbare ruimte, de andere niet”, zegt Blitz. “Hoewel ik in de afgelopen tien á vijftien jaar over het algemeen een toename van de budgetten zie. De aandacht voor de openbare ruimte neemt toe. Er wordt echter nog te weinig naar de directe relatie van maaiveld en omgeving van het straatmeubilair gekeken. Als ik een mooie bank op een natuurstenen plaveisel plaats, zie ik vaak genoeg dat de gemeente kiest voor een betonnen funderingsvoet op straatniveau. Dat doet natuurlijk ernstig afbreuk aan het beeld. Terwijl het technisch eenvoudig anders kan.” Het afstemmen van kleuren en vormen hoeft niet veel te kosten, ervaart Nijenhuis. “Het gaat erom dat je van te voren goed over een eenduidige uitstraling nadenkt. Laat bijvoorbeeld iets weg dat vanwege de speciale vormgeving duur is en zet er iets eenvoudigs maar goeds voor in de plaats. Door het budget beter in te zetten is meer mogelijk dan men vaak denkt. Ik hoop dat gemeenten meer naar het straatmeubilair in buitenwijken gaan kijken.

Nu wordt hoofdzakelijk aandacht geschonken aan de binnensteden.”

S t r a a t b e e l d februari 2009

9

Door het budget beter in te zetten is meer mogelijk dan men denkt

de afwijkingen – daarmee toch een eenheid vormen. Vormen en kleuren hoeven niet hetzelfde te zijn, maar door ze op elkaar af te stemmen kunnen ze elkaar aanvullen.”

In het geval een nieuwe abri geplaatst moet worden voor een driehonderd jaar oud pand, kan deze maar beter niet eenzelfde oude uitstraling krijgen, denkt Blitz. “Dat zal er heel truttig uitzien. Want de abri zoals wij die kennen is pas in de twintigste eeuw ontstaan: je kunt hem niet ouder laten lijken dan dat.

Je kunt wel de abri wat vorm en kleur betreft op het pand afstemmen. Of overwegen het ding niet pal voor het oude gebouw te plaatsen, maar een stukje verderop. Daarentegen past een gietijzeren straatlantaren prima op een Amsterdamse gracht.

Het materiaal refereert aan de oude gaslamp uit de negentiende eeuw.

Dit beeld wordt algemeen geaccepteerd als passend bij de historische grachtengordel.”

Onderhoud Naast de bestaande omgeving zullen

10

S t r a a t b e e l d februari 2009

de ontwerpers van straatmeubilair ook rekening moeten houden met functionele eisen. Bijvoorbeeld met betrekking tot beheer en onderhoud. Zowel Nijenhuis als Blitz zijn voorstanders van het vroeg in het ontwerpproces betrekken van de gemeentelijke beheerder. “Het is goed in een vroeg stadium de ideeën over het beheer en onderhoud boven water te krijgen”, zegt Nijenhuis.

“De beheerder heeft praktijkervaring met het straatmeubilair. Door zijn ideeën bij het ontwerp te betrekken, kun je tot betere producten komen.” “Dat klopt, mits men elkaar tijdens het ontwerpproces met open vizier tegemoet treedt”, vult Blitz aan. “Mijn ervaring is dat sommige beheerders en ontwerpers vooringenomen zijn en moeilijk te overtuigen.

Beheerders moeten niet al van te voren tegen elke vorm van uitbreiding zijn omdat dat te lastig is voor het onderhoud. Anderzijds moet de ontwerper goed kunnen luisteren naar de wensen van de beheerder.

En natuurlijk moet de ontwerper een beheerder niet opzadelen met moeilijk beheersbare producten, zoals prullenbakken die alleen handmatig te legen zijn als in de betreffende gemeente alleen machinaal geleegd wordt.” Het beheer en onderhoud hebben wel invloed op het ontwerp en de materiaalkeuze, maar zijn niet een wezenlijk uitgangspunt, vinden beide ontwerpers. Blitz: “Ik vind het jammer als gemeenten niets anders willen dan onderhoudsarme producten. Daarmee blokkeren ze alternatieve ontwerpen. Men is bijvoorbeeld bereid veel geld te betalen voor een

betonnen plaat onder een bank, omdat deze plaat onderhoudsarm is.

Maar als gras beter in het ontwerp past, zou ik er voor kiezen dit veel goedkopere natuurproduct vaker te onderhouden. Per saldo is men evenveel kwijt.”

Gebruikers Uiteindelijk zijn het de bewoners die het straatmeubilair zullen gebruiken en er tegenaan kijken. Dienen zij een stem in het ontwerpproces te hebben? “Het zou eigenlijk vaker moeten”, verzucht Nijenhuis. “Maar in de praktijk worden bewoners nog te weinig naar hun mening gevraagd.

Een voorbeeld hoe het ook kan: ipv Delft heeft het ontwerpproces voor het ontwikkelen van lichtmasten voor de markt in Zwolle samen met een klankbordgroep doorlopen. De klankbordgroep kwam met enkele verrassend leuke ideeën, waaruit bleek dat de bewoners graag mooie dingen wilden met kwaliteit, passend bij het oude centrum.”

“Smaken verschillen en dat maakt het lastig omwonenden op één lijn te krijgen”, is ook de ervaring van Blitz. “Ik ben er daarom geen voorstander van alle omwonenden te vragen of ze iets mooi vinden.

Een kleine werkgroep is beter. Wat betreft functionele toepassing vind ik het niet noodzakelijk gebruikers te vragen naar specifieke wensen.

Anderzijds ben ik wel benieuwd naar wat men belangrijk vindt in het ontwerp. Wil men duurzame producten, of is eenheid het belangrijkste? Ook de voorkeur voor de opstelling neem ik mee; wel of geen rugleuning aan de banken; modern of klassiek; dat soort zaken. ”

Buiten Spelen

Nieuw vakblad

!

Vakblad voor beleid, ontwerp en inrichting van speelvoorzieningen in de openbare ruimte, bij speeltuinen, op scholen en in de recreatieve sector

en Wi l t u e j ve n d v r i jbl i n e s i t a a na r e gr m m u a k i ng s n m s i di aK i t n e n e M k e d in e n /o f e t da ar v r ag e n m n e g e di an t v an 2009 o at ie v o o r u w m a r rm il na a l le i nf o r d a n e e n e m a s .n l uu er p l a n? St le n@ne t we r k p pe 384.

6 0 6 b u i te n s 4 38 of be l: 0

✔ Achtergrond interviews ✔ Columns ✔ Projectanalyses ✔ Vraagbaak ✔ Innovatienieuws ✔ Bekende Nederlander

01 09

Goes pakt herinrichting grootscheeps aan De gemeente Goes is bezig met een grootscheepse herinrichting van de binnenstad.

Uitgangspunt is een kwalitatief hoogwaardig vormgegeven en samenhangend ingerichte openbare ruimte. Alle winkelstraten, stegen, pleinen en de straten in de woongebieden van de binnenstad worden heringericht. Ipv Delft tekende voor het ontwerp van het straatmeubilair. De opgave: het straatmeubilair moet een eenheid vormen met het historisch centrum. “Het werkt prettig met een gemeente die met veel ambitie investeert in een eenduidig straatbeeld.”

Met de herinrichting van de binnenstad is in de eerste uitvoeringsfase 9,3 miljoen euro gemoeid. De kosten van de tweede fase worden nog berekend. Een forse investering voor een ambitieus plan: in nagenoeg alle straten wordt het plaveisel en het straatmeubilair compleet vernieuwd.

Behalve de bestrating worden terrassen opgeknapt en waar mogelijk groter gemaakt. Bovendien gaan de vier grotere pleinen volledig op de schop. Elk plein krijgt zijn eigen karakter: de Grote Markt wordt hét plein van Goes (markt, evenementen, terrasgebied), de Beestenmarkt wordt stilteplein (minder parkeerplaatsen, meer bomen), de Singelstraat wordt kerk- en monumentenplein (met gras en bomen rond de Grote Kerk) en de Vlasmarkt is bestempeld als kunstplein. Op en rond de pleinen zal niet meer geparkeerd kunnen worden; als alternatief wordt nu een parkeergarage gebouwd.

De financiële haalbaarheid van een tweede wordt onderzocht.

Gemeente en onder nemers werken samen De plannen zijn een initiatief van de gemeente Goes en de ondernemers in de binnenstad. “De aanleiding voor de herinrichting was de slechte staat van de bestrating en het verslechterde verblijfsklimaat”, vertelt Carolien Eijkelenboom, binnenstadmanager bij de gemeente Goes. “De bestrating was aan vernieuwing toe.

12

S t r a a t b e e l d februari 2009

Bestrating en meubilair creëren eenheid in straatbeeld Tegelijkertijd wilden we het rommelige straatbeeld aanpakken, dat er voor zorgde dat je niet prettig wandelde, zat of winkelde in de binnenstad. In de loop der jaren werden steeds meer en steeds opvallender reclameborden buiten op straat gezet, geparkeerde auto’s verstoorden het zicht op de fraaie pleinen en historische woningen in de binnenstad, in het winkelgebied ontbraken verbindende looproutes. We hebben de situatie geanalyseerd en samen met ondernemers en gebruikers oplossingen bedacht.”

Deze oplossingen zijn verdeeld in een flink aantal projecten die gefaseerd zullen worden uitgevoerd.

Zoals de herinrichting van de openbare ruimte, de bouw van de twee parkeergarages, het autovrij maken van de pleinen en het verbeteren van het loopcircuit in het winkelgebied.

Gietwerk De gemeente maakte een bestratingsontwerp. De basis is overal hetzelfde: de straten krijgen een rode middenloper van gebakken

steen en natuurstenen zijstroken.

Lijngoten worden geplaatst om het regenwater op te vangen en af te voeren. De pleinen in de binnenstad krijgen een speciale inrichting van volledige natuurstenen bestrating. In een masterplan Binnenstad legde de gemeente de doelbeelden van deze en de overige elementen vast. Aan ipv Delft de vraag deze doelbeelden uit te werken met betrekking tot het straatmeubilair. “We wilden meubilair dat zou aansluiten op de historische omgeving en de nieuwe bestrating wat betreft kleur, maar ook een eigentijdse uitstraling zou hebben.

Daarbij wensten we een uniek ontwerp en een eigen lijn. Verder moest het straatmeubilair duurzaam zijn en vandalismeproof. Voor ons was het een uitdaging samenhang aan te brengen tussen het verschillende meubilair onderling – zoals lichtmasten, banken en afvalbakken – en tussen het meubilair en de omgeving”, vertelt Ivo Mulders, ontwerper en projectleider bij ipv Delft. “Ons ontwerp moest een eenheid vormen met het door de gemeente gemaak-

te bestratingsontwerp, de architectuur van de historische binnenstad en het straatbeeld. De gemeente dacht daarbij zelf aan meubels van rvs. Rvs wordt wel beschouwd als een tijdloos materiaal en is dus niet gebonden aan een bepaalde tijdsperiode. Wij vreesden echter dat de uitstraling van rvs wel eens zou kunnen concurreren met die van de historische panden. Daarom stelden we voor gietwerk en hout te gebruiken.

Het gietwerk verwijst naar vroeger.

Met dit materiaal is een detaillering mogelijk die past bij een historische omgeving. De antracietkleur van gietwerk past bovendien mooi bij de architectuur en bij de bestrating: het donkerrood van de nieuw te leggen gebakken klinkers en het antraciet van het natuursteen.” Wat vormentaal betreft wilde ipv Delft niet verwijzen naar een specifieke historische periode. “Een eigentijds straatmeubilair was een goed uitgangspunt van de gemeente, want je loopt het risico dat oudgemaakte meubels nogal truttig overkomen. We stelden daarom voor tijdloze, vriendelijke vormen te gebruiken. Niet modern en niet historisch. Omdat gietwerk lang mooi blijft, kan het straatmeubilair lang mee. Met de door ons voorgestelde tijdloze vormentaal zal het over tien of vijftien jaar niet gedateerd overkomen.”

enige moeite af te stappen van het rvs. We hebben er dan ook lange tijd over gediscussieerd. Maar nadat

wij konden laten zien dat mooi gecoat gietwerk, hout en een tijdloze vormentaal beter aansluit op de omgeving, werd daarvoor gekozen.

Dat was een belangrijke stap in het ontwerpproces.”

Bewoners konden hun mening geven tijdens inloopdagen. “Voor elk in te richten deel organiseerden wij een inloopdag”, vertelt Carolien Eijkelenboom. “Mensen konden reageren op de plaats van het straatmeubilair en de uitvoeringsplanning. Veel mensen maakten gebruik van deze inloopmogelijkheid. Daarbij kwamen allerlei praktische dingen naar voren.

We kregen reacties als: ik vind het onhandig dat dat bankje zo vlak voor mijn deur komt. Wat betreft plaatsing stonden de plannen nog redelijk open, dus konden we een en ander

Overleg met werkgroep Het idee werd voorgelegd aan een werkgroep bestaande uit een vertegenwoordiging van gemeenteambtenaren en ondernemers. Ivo Mulders: “Het kostte de werkgroep

S t r a a t b e e l d februari 2009

13

aanpassen.” In een eerder stadium konden gebruikers en ondernemers in een vaste overleggroep hun eigen ideeën en wensen spuien. Volgens Eijkelenboom is het belangrijk dat gemeenten de belangen van de diverse doelgroepen vroegtijdig inventariseren en in de gaten houden.

“Je hebt de bevoorraders, ondernemers, gehandicapten, bewoners, fietsers: iedereen heeft zijn of haar eigen wensen en behoeften. Als je alle doelgroepen in een vroeg stadium bij het proces betrekt, krijg je het noodzakelijke draagvlak. Bij onze herinrichtingsplannen hebben we zo veel mogelijk doelgroepen betrokken waardoor een breed draagvlak is ontstaan. Daardoor kon het ontwerpproces vlot verlopen.”

Uitwerking Bij de uitwerking van het ontwerp van het straatmeubilair heeft ipv Delft nauw contact gehad met onder meer de onderhoudsafdeling van de gemeente Goes. “Om goede en bruikbare producten te kunnen maken, is het van belang bij het ontwerpproces onder andere de onderhoudsafdeling te betrekken”, meent Mulders. “We hebben samen met deze afdeling uitgebreid gediscussieerd over de keus relatief weinig grote afvalbakken te plaatsen, of meerdere afvalbakken van klein formaat. Uiteindelijk hebben we af-

14

S t r a a t b e e l d februari 2009

valbakken ontworpen met een flinke capaciteit die deels onder de grond kunnen worden geplaatst. Ook zat het onderhoudsteam dicht op de uitwerking van de leegmogelijkheid van de afvalbakken. De gemeente was net overgestapt op een nieuw leegsysteem. Het legen ging niet meer handmatig maar via een zuigarm op een vrachtauto. De nieuwe afvalbakken moesten uiteraard geschikt zijn om op deze manier geleegd te worden.” Ook bij het ontwerp van de overige elementen kwamen specifieke eisen en voorwaarden kijken.

Zo worden, waar mogelijk, aan de onderzijde van het straatmeubilair ribbels aangebracht in het gietwerk.

Door de schaduwwerking zal eventuele vervuiling minder opvallen. ipv Delft heeft met de gemeente meegedacht over de plaatsing van het straatmeubilair. Mulders: “Voornamelijk over de verlichting viel veel te zeggen. Zet je de lichtmasten aan één kant van de straat, of aan beide kanten? Ook over de plaatsing van de zitbanken hebben we gebrainstormd. We hebben uiteindelijk zitbanken met twee verschillende maten gemaakt. Beide hebben geen rugleuning, zodat je niet gebonden bent aan een bepaalde opstelling.

De gemeente heeft nu alle vrijheid om waar ze maar wil een bank neer te zetten. Om dezelfde reden hebben we ronde, vrijstaande afvalbakken ontworpen die gemakkelijk in de zijstroken van de straat te plaatsen zijn. Omdat ze niet tegen een muur gemonteerd hoeven te worden, zijn ook hier geen plaatsbeperkingen.”

Fasering Om het financieel haalbaar te maken zal de herinrichting gefaseerd worden uitgevoerd. De eerste fase is bijna afgerond. Nagenoeg alle straten in de kern van het winkelgebied zijn opnieuw bestraat; de

straten rond de in aanbouw zijnde parkeerkelder worden pas gelegd als de parkeerkelder klaar is. Drie van de vier pleinen zijn nagenoeg heringericht, op enkele details na zoals de kunst op het kunstplein. “De reacties op het nieuwe straatbeeld zijn zeer positief”, zegt Eijkelenboom. “Men vindt het enorm opgeknapt. Voor de Grote Markt zijn aparte lichtmasten ontworpen, die weliswaar tot dezelfde familie als het overige straatmeubilair behoren, maar afwijken wat schaal betreft.

Over dit ontwerp wordt nog wel eens gediscussieerd: sommigen vinden het te extreem. De grotere schaal is echter noodzakelijk om voldoende lichtopbrengst op het plein te krijgen. We merken ook dat de zitbankjes nogal eens gebruikt worden om een fiets tegenaan te parkeren. We zullen bekijken of extra fietsenrekken nodig zijn.”

De tweede fase wordt nu voorbereid.

Daarin zullen de overige straten worden aangepakt en het vierde plein, de Beestenmarkt. Of de tweede parkeerkelder zal worden gebouwd is afhankelijk van het nu lopende onderzoek. ipv Delft heeft inmiddels de opdracht gekregen de bewegwijzering in de binnenstad te ontwerpen. “In de eerste fase was er geen budget voor, maar nu gaan we de bewegwijzering aanpassen aan het nieuwe straatmeubilair”, aldus Mulders.

“Daar waar alles nieuw is ingericht valt op hoe oud en versleten de huidige bewegwijzering is. De borden zijn twintig jaar oud en technisch op hun eind. Voor de nieuwe borden zullen we dezelfde gebogen vormen gebruiken als in het overige meubilair. De tekst wordt wit op een donkerrode achtergrond, een kleur die past bij de bestrating. De palen worden van gietwerk gemaakt.” De gemeente hoopt over twee jaar met de herinrichting klaar te zijn.

Mast Services Nederland EEN BETROUWBARE PARTNER IN PUBLIC DESIGN

Industrieweg 41 6651 KR Druten Telefoon: 0487 - 573305 Fax: 0487 - 573275 E-mail: mastservned@wxs.nl www.mastservicesnederland.nl

MÓÓI

OPVALLEND STRAATMEUBILAIR

Straatmeubilair van Jan Kuipers Nunspeet is functioneel, duurzaam en onderhoudsarm. Maar bovenal opvallend mooi qua design.

Neem bijvoorbeeld het nieuwe regio-politiebureau in Eindhoven.

Hier realiseerde Jan Kuipers Nunspeet o.m. de rokersaccommodatie op het dakterras. Ook voor fietsoverkappingen, banken, abri’s, verkeersbeheersmiddelen en ander straatmeubilair kiest u uit een breed assortiment van innovatieve producten.

Beglazingsconstructies en luifels zijn maatwerk; zij worden in overleg ontworpen en uitgevoerd, geheel konform uw wensen.

Voor nadere info: www.jankuipers-nunspeet.nl

INNOVATIEF IN STRAATMEUBILAIR

Industrieweg 20, Postbus 5, 8070 AA Nunspeet Tel: (0341) 25 29 44, Fax: (0341) 25 28 56 E-mail: info@jankuipers-nunspeet.nl Internet: www.jankuipers-nunspeet.nl

Assen in 2020 een CO2 neutrale stad Overheden zijn al jaren op zoek naar de optimale mix van de gewenste lichtkwaliteit in de openbare ruimte, lager energieverbruik en lagere CO2 uitstoot en het kunnen manipuleren van het lichtniveau met inachtneming van de eisen die worden gesteld aan zowel de sociale als de verkeersveiligheid en natuurlijk de sfeer. Ofwel de handhaving van de hoeveelheid licht in woonwijken, stadscentra en groen- en buitengebieden gecombineerd met het gewenste lagere energieverbruik vereist specifieke maatregelen. Zo ook in Assen.

In het Beleidsplan Openbare Verlichting van de gemeente Assen dat in het jaar 2003 het licht zag (en jaarlijks wordt bijgesteld), is expliciet gekozen voor de uitgangspunten energiebesparing en het gebruik van duurzame stroom. In 2014 zijn bijvoorbeeld alle ‘energievretende’ lampen vervangen door energiezuinige exemplaren, wordt waar mogelijk in de openbare verlichting op grote schaal gedimd worden, worden met name in de buitengebieden op daarvoor geschikte lokaties masten Groene LED verlichting

Assen neemt het voortouw om te komen tot een energiezuinige openbare verlichting verwijderd en wordt op plekken waar dat kan energiezuinige LEDverlichting ingevoerd. Conform dit beleidsplan stelt de gemeente Assen, verdeeld over de jaren 2009 t/m 2014, een budget van ca. 3,5 miljoen Euro ter beschikking voor onder meer de vervanging van 1000 lichtmasten van meer dan 35 jaar oud. En daarnaast nog eens de vervanging van zes tot zeven duizend afzonderlijke armaturen die aan het eind van hun levensduur zijn. Gerekend over de gemiddelde levensduur van 20 jaar van een armatuur, bespaart de gemeente Assen vanaf het jaar 2014 in de openbare verlichting meer dan 4,1 miljoen kilowatt aan stroom.

Ofwel meer dan 1900 ton aan CO2 reductie. En dus een energiebesparing van 30 procent vergeleken met het huidige verbruik.

Speerpunten Beleidsplan 2003 en verder Het beleidsplan bestrijkt een periode van 20 jaar waarin de complete

cyclus van aanschaf, onderhoud, beheer, doelmatigheid en sociale en verkeersveiligheid van de openbare verlichting in al zijn facetten in de planning voorbij komt. “En het beleidsplan wordt jaarlijks geactualiseerd’, vertelt vakdeskundige Aad Verheul van Stadsbeheer, “Zo blijf je altijd uptodate qua nieuwe technieken en eventuele veranderende wensen van zowel de gemeente als de bewoners.” Om op korte termijn te komen tot een forse CO2-reductie in de openbare verlichting, heeft de gemeente de planning in het beleidsplan in wezen omgedraaid.

De investeringen die vanaf 2010 en verder zouden worden gedaan ten behoeve van vervanging, zijn naar voren gehaald in de planning van 2009. Aad Verheul: “Op grote schaal wordt nu het vervangen van masten en armaturen doorgevoerd. En waar het mogelijk worden dimtechnieken toegepast en op beperkte schaal LED-verlichting ingeveerd. Als alle maatregelen genomen zijn zoals in het beleidsplan beschreven, bespaart de gemeente Assen vanaf het jaar 2014 meer dan € 100.000 op energiekosten. En ook een belangrijke ‘energiewinst’ boekt met navenant een aanzienlijke CO2-reductie”.

Assen-Oost De openbare verlichting in AssenOost (één van de negen wijken van de stad) is helemaal ingericht conform de aanpak zoals verwoord in het beleidsplan. Er zijn op grote schaal nieuwe masten met eveneens nieuwe armaturen geplaatst. En ook de oude masten die nog blijven staan dragen die nieuwe armaturen.

Gekozen werd voor het Libra-armatuur van Industria. Een model dat qua constructie heel geschikt is om zowel lichtvervuiling als lichthinder tegen te gaan. De lichtbundel wordt effectief geheel op het wegdek

16

S t r a a t b e e l d februari 2009

Witte LED verlichting in Kloosterveen

gericht en dat betekent dat de luchtvervuiling nog geen 1 procent bedraagt. Aad Verheul vindt dat een heel mooie score vergeleken met oudere en anders geconstrueerde armaturen met vaak een lichtvervuiling tussen de 8 en 10 procent.”Maar ook de mate van lichthinder – bijvoorbeeld voor mensen waar lichtmasten voor de deur staan opgesteld – is in dit model armatuur sterk geminimaliseerd”.

In het Libra armatuur is een SLIM dimunit van het fabrikaat Maiken gemonteerd dat met een infrarood signaal wordt aangestuurd. Met dit dim-apparaat zijn statische dimscenario’s eenvoudig te wijzigen. In woonwijken van Assen-Oost staat deze unit standaard zo ingesteld dat om half een ’s nachts (eerder mag niet vanuit het Politie Keurmerk) de verlichting 50 procent wordt gedimd.

In plaats van de normale 36 W die de lichtbron produceert, wordt dat in gedimde stand 18 W. Op die wijze wordt netto 30 tot 35 procent energie bespaard en een dergelijke vermindering geldt tevens voor de CO2 uitstoot. De komende vijf jaar gaat de gemeente Assen op grote schaal dit dimsysteem invoeren in de woonwijken.

Groene LED-verlichting Een andere proef die momenteel loopt vindt plaats in de dwars door Assen lopende Hoofdlaan. Hier zijn witte lichtbronnen vervangen door groen licht. Op boorplaatsen op zee van de NAM had men al uitgevonden dat de groen licht uitstralende platforms de oriëntatie van vogels niet verstoort. Dit in tegenstelling tot het felle witte licht waarop de dieren zich vaak te pletter vlogen. In het type straat als de Hoofdlaan worden normaal armaturen met een lamp van 24W gemonteerd, in de groene uitvoering kan worden volstaan met 14W. De groene kleur van het licht komt niet alleen ten goede aan alles dat ‘vliegt en fladdert’ maar zeker ook aan de weggebruiker die in dit rustige licht veel meer ziet.

“Onderzoek heeft uitgewezen dat mensen veel meer zien bij groen licht 14W dan bij wit licht van gelijke sterkte. Ten behoeve van een cor-

recte kleurherkenning op straat zijn twee rode LED-jes aan de lichtbron toegevoegd. Deze pilot is een maand geleden van start gegaan,” aldus Verheul, “Aan de hand van de resultaten van deze proef zal straks dergelijk groen licht worden geïnstalleerd aan de randen van de stad en in bosrijke omgeving”.

Proef met LED in Kloosterveen In de nieuwe Assense woonwijk Kloosterveen loopt weer een ander proefproject met witte LED-verlichting die is geplaatst in de nabijheid van de bestaande paaltop-armaturen. Vorig jaar werd middels een enquête onderzoek gedaan naar wat de bewoners van de huidige paaltop verlichting vinden. De volgende maand zal de mensen worden gevraagd hoe dergelijke LEDverlichting qua sociale en verkeersveiligheid en sfeer wordt ervaren.

Nogmaals Verheul: “De resultaten van al die proeven die op diverse locaties in de stad lopen, worden op een bijeenkomst van CROW Levende Stad op 26 februari in Assen gepresenteerd . Gemeenten die lid zijn van deze organisatie worden met een bus langs de verschillende locaties gevoerd waar uitleg gegeven wordt gegeven over de resultaten die zijn geboekt en de doelen waarnaar gestreefd wordt. Elke gemeente is in wezen op zoek naar hetzelfde: methoden om met de openbare verlichting tot een flinke energiebezui-

niging en een hogere CO2-reductie te komen. Het sleutelwoord daarbij is kennisoverdracht en zeker op dit specifieke technische terrein zeer aan te bevelen. Door de kennis op dit gebied gezamenlijk te delen, wordt het pas mogelijk om in de komende jaren enorm te gaan besparen op het energieverbruik in de openbare verlichting”.

i Gemeente Assen, Stadsbeheer, Aad C.J.M. Verheul T: 0592 - 366911

Libra armaturen met gedimde lampen (van 36W naar 18W)

Lamp op zonne-energie

S t r a a t b e e l d februari 2009

17

Decoratieve Holophane armaturen Holophane is een begrip op het gebied van verlichtingsarmaturen voor binnen en buiten, zoals de zogeheten Prismatische klokarmaturen voor de verlichting van fabriekshallen, groothandels, zwembaden en sporthallen (Thialf in Heerenveen). “Puttend uit de diverse culturen die binnen het mondiale bedrijf aanwezig zijn, hebben onze ontwerpers een nieuwe range decoratieve armaturen ontwikkeld, die tegemoet komt aan de Noord-Europese ideeën op dit specifieke gebied”, aldus Martin Kornaat, verantwoordelijk voor de verkoop in de BeNeLux.

apart compartiment ondergebracht.

De bedrijfstemperatuur van het VSA daalt daardoor tot een lagere waarde dan wanneer het een plaats heeft gekregen bij de lichtbron. Kornaat:

masten worden volstaan. En op het station van Apeldoorn staan stalen conceptmasten met het armatuur Petxina opgesteld: 2 masten met vier schelpvormige armaturen op

Aparte compartimenten in QSS-serie Eén voorbeeld is de QSS-serie die zowel technisch als qua vormgeving helemaal up-to-date is. In dit armatuur is de elektronische voorschakelapparatuur thermisch gescheiden van de lichtbron. Het VSA is in een

“Dankzij die lagere temperatuur wordt de levensduur van het voorschakelapparaat verlengd. Met als gevolg dat de onderhoudscyclus voor de gemeente langer wordt, waardoor op de kosten kan worden bespaard”. Het onderhoud aan de QSS kan uitgevoerd worden zonder gebruik te maken van gereedschap.

Design in V ista Grande en Petxina Een opvallend armatuur is verder de Vista Grande in de vorm van een halve bol met een doorsnee van 1 meter. De lichtbron hangt in het armatuur hetgeen een lichtspreiding met hoog rendement naar beneden oplevert. Dankzij de optimale lichtspreiding op de grond van deze armaturen, gemonteerd op een lichtpunthoogte van 8 of 12 meter, kan voor de verlichting van een project met veel minder

18

S t r a a t b e e l d februari 2009

Armatuur Petxina

een lichtpunthoogte van 8 meter. In samenwerking met NS werd deze vork vormige mast ontwikkeld met in het onderste deel voorzieningen om accessoires als reizigersinformatie of een NS-klok te monteren. Het armatuur is ontworpen door de Spaanse architect Xavier Listosella Vidal. Het complete armatuur – ook reflector en vsa – zijn IP66. Petxina armaturen zijn uitgevoerd met lichtbronnen vanaf 35 Watt Cosmo tot 250 CDM. Distributeur voor Holophane op de Nederlandse markt is Eszet Lighting in Harderwijk.

i Holophane Benelux T: 050-5291690 W: Info@holophane.nl

Demontabel straatmeubilair op Cityring Tilburg Het autoverkeer op de ring beweegt zich met de klok mee in één richting rond de stad. Aan beide zijden van deze autoweg met twee rijstroken, komen vrijliggende fietspaden waarop dus in twee richtingen gereden kan worden. Het wegprofiel wordt afgerond met aan beide zijden extra brede trottoirs voor voetgangers. Op de fietspaden (die deel uitmaken van het fietsroute-netwerk van Tilburg) en trottoirs, wordt op de daarvoor geschikte plaatsen straatmeubilair geplaatst, zoals onder meer fietsbeugels en boomroosters. In een aantal straten die deel uitmaken van de Cityring wordt demontabel straatmeubilair geplaatst. Om een obstakelvrije ruimte te creëren wordt ten behoeve van bijvoorbeeld de kermis en andere feestelijke evenementen, het meubilair tijdelijk verwijderd.

En dat gebeurt ook echt drastisch: zowel straatlantaarns, banken, verkeersborden als de genoemde fietsbeugels zijn daarom demontabel geconstrueerd.

Zwart roestvaststaal De afneembare trapeziumvormige fietsbeugel van Van Besouw wordt met een metalen grondplaat op de onderliggende betonpoer vastgezet.

Door eenvoudigweg de veiligheidsmoeren los te draaien wordt

In 2006 is Tilburg begonnen met de aanleg van de Cityring rond de oude binnenstad. Het project wordt in een aantal fasen uitgevoerd en naar verwachting zal in het jaar 2012 het verkeer gebruik kunnen maken van de complete rondweg. Om een obstakelvrije ruimte te creëren wordt ten behoeve van bijvoorbeeld de kermis en andere feestelijke evenementen, wordt demontabel straatmeubilair geplaastst.

de beugel compleet demontabel.

Beugel en plaat zijn gemaakt van roestvaststaal en evenals al het overige straatmeubilair in Tilburg zwart gepoedercoat.

De Cityring wordt, aldus de ge-

meente Tilburg ‘een boulevard met veel groen’. Op de meeste plaatsen komen er aan weerszijden platanen te staan en de middenbermen worden voorzien van een haag van groene hulst. De bomen komen in een vierkant boomrooster te staan waarin met behulp van lasertechniek een groot aantal hoofdletters T (van Tilburg) zijn uitgesneden. Ook ander straatmeubilair in de stad draagt voor een deel die eigen identiteit van Tilburg uit door middel van deze goed herkenbare letter T. De roosters (in verschillende afmetingen leverbaar) zijn net als de beugels zwart gepoedercoat.

i Van Besouw Metaal Tilburg T: 013-5360050 W: www.vbm.nu

S t r a a t b e e l d februari 2009

19

Energievoorzieningen langs Utrechtse stadsbuitengracht In de zomermaanden is de stad Utrecht met zijn goed bevaarbare waterwegen een geliefd reisdoel van de recreatievaart. De oude stadsbuitengracht rond het hart van de stad wordt op die zomerse dagen druk bezocht door de meest uiteenlopende soorten en typen pleziervaartuigen. “En om die recreanten van de nodige electriciteit te voorzien Energiezuilen zijn onder de aanlegsteiger aangebracht

De Stadsbuitengracht van Utrecht is een Rijksmonument en valt binnen het beschermd stadsgezicht. Dus mochten de gewenste electriciteitsvoorzieningen niet zichtbaar aanwezig zijn. Net als toegepast in jachthavens zijn de energiezuiltjes daarom horizontaal onder de aanlegsteiger aangebracht. Door de zuil in de verticale stand te zetten, kan van de aansluitkast gebruik worden gemaakt. zijn onlangs een groot aantal energievoorzieningen aangebracht langs een deel van die stadsbuitengracht, met name de Catharijnesingel en de Weerdsingel”, zegt sr.adviseur Arthur Klink van Stadswerken, IBU Stadsingenieurs, die samen met Ben Willemsen (ontwerp/bestekschrijver) in opdracht van de afdeling Inzamelen, Markten en Havens is gevraagd dit project uit te voeren.

Uit zicht Omdat de Stadsbuitengracht een Rijksmonument is en valt binnen het beschermd stadsgezicht, mochten deze electriciteitsvoorzieningen niet zichtbaar aanwezig zijn. Daarom zijn, net als bijvoorbeeld in jachthavens, de energiezuiltjes horizontaal onder de aanlegsteiger aangebracht. Door de zuil in de verticale stand te zetten, kan van de aansluitkast gebruik worden gemaakt. In totaal zijn er over totaal 300 meter aanlegsteiger een groot aantal van deze energievoorzieningen aangebracht: 58 inbouw-

20

S t r a a t b e e l d februari 2009

exemplaren die in gesloten toestand dus geen obstakel vormen op de aanlegsteiger en 12 zogeheten extra voorzieningen. Deze zijn op zuilen gemonteerd en staan gecamoufleerd langs het water opgesteld op een wegneembaar steigerdeel. Tegelijk met de uitvoering van dit werk is ook de vervanging van de beschoeiing aangepakt. Dankzij die gecombineerde aanpak is de overlast binnen de perken gebleven. “Al met al heeft de voorbereiding van dit project bijna 3 maanden in beslag genomen’, vertelt Ben Willemsen, “Om goed te kunnen bepalen welk type en hoeveel kabels er nodig zijn om de maximale belasting aan te kunnen, is een goede berekening van de installatie van groot belang. We hadden ook meer tijd nodig omdat het bestek niet standaard was vanwege het innovatieve karakter van het project”.

i Ben Willemsen E: ibu@utrecht.nl

VelopA staat al 50 jaar stil bij de openbare ruimte 19 MAART 2009 STILL EVENT

DE TOEKOMST VAN DE OPENBARE RUIMTE! LODEWIJK BALJON (LANDSCHAPS-ARCHITECT) OVER HET ONTWERP EN DE TOEKOMST VAN DE OPENBARE RUIMTE PETER DE BOIS (LECTOR MEERVOUDIG INTENSIEF RUIMTEGEBRUIK UVA / TU DELFT) TERUGBLIK OP VIJFTIG JAAR OPENBARE RUIMTE KIJK OP WWW.VELOPA.COM VOOR MEER SPREKERS EN AANMELDEN

VELOPA BESTAAT 50 JAAR EN TER GELEGENHEID DAARVAN VERSCHIJNT STILL, MAGAZINE OVER DE OPENBARE RUIMTE VAN 1959 TOT 2059.

Still tijdsbeeld van de openbare ruimte

VOORAANSTAANDE SPREKERS WAARONDER:

Op initiatief van VelopA ter gelegenheid van haar 50-jarig bestaan

STILL WORDT GRATIS VERSPREID ONDER RELATIES VAN VELOPA EN LEZERS VAN HET VAKBLAD STEDELIJK INTERIEUR. WILT U STILL OOK ONTVANGEN? GA NAAR WWW.VELOPA.COM.

tijdsbeeld van de openbare ruimte

1959 barcelona ashok bhalotra wetenschappers 2009 shanghai boris v/d ham waarzeggers 2059

Biodiversiteitsheg brengt natuur terug in de stad Door de dieren in de stad meer beschutting te geven en plaatsen te creëren om zich voort te planten, trekken de verschillende soorten dieren eerder de steden in en daar ook blijven. Door een ‘groene lijn’ door de steden te creëren tussen al het beton en daardoor een brug te maken voor allerlei dieren en planten hebben ze meer kans om daar te overleven en voort te planten. En het is nog educatief ook. Het brein achter de Biodiversiteitsheg, Jacqueline Couwenberg, staat te trappelen om haar idee te realiseren.

Het concept De ‘biodiversiteitsheg’ is gebaseerd op elementen van 1 meter lang, max. 2,40 meter hoog en 0,60 cm breed die gevuld is met driedimensionale elementen. Daartussen vind je objecten, zoals vogelhuisjes, eekhoornverblijven, egelverblijven en insectenhotels, met daarbij de informatie die interessant is voor de mensen in de stad. Couwenberg: “Op deze manier wordt op een educatieve manier iets bijgebracht

22

S t r a a t b e e l d februari 2009

over de natuur en wat er leeft. Het educatieve gedeelte is ook erg geschikt voor kinderen. Er wordt hen op een speelse en toch informatieve manier iets bijgebracht over de natuur in de bebouwde omgeving.

Zo is de ‘Biodiversitetsheg’ een uitstekende afscheiding bij bijvoorbeeld een school. De biologieles kan lekker buiten gegeven worden. Dat is interessanter dan binnen in een klaslokaal.” De heg kan uit vijf lagen bestaan. Vier lagen worden op land geplaatst en één laag kan daaraan toegevoegd worden op plaatsen in de stad, waar water is. De vijf lagen zijn bedoeld voor: vogels, insecten, planten, kleine zoogdieren en vissen.

Door de vijf groepen te combineren wordt de biodiversiteitcirkel gesloten en zal de natuur intact blijven.

Plaatsing De beste plaats om de muur te creëren is in de binnenstad omdat daar op dit moment het minst natuur terug te vinden is. In de buitenwijken van de steden is al wat meer natuur te bewonderen. Ook hier kan het geen kwaad de muur te plaatsen.

Kortweg gezegd is elke plek, waar mensen wonen, geschikt om dit product toe te passen. Het zal een verrijking van de leefomgeving zijn.

Als de muur in contact staat met een waterstroom die door de stad loopt is het voor vissen, maar ook veel dieren en vele insecten makkelijker om de stad in te trekken.

Ook zonder water functioneert de muur goed. Inheemse planten groeien overal, zelfs tussen stenen

waar de meeste mensen het liever niet zien. Dit betekent, dat als de Biodiversiteitsheg geplaatst is er vanzelf allerlei mooie planten doorheen groeien. Hier komen dan weer de insecten op af en zo ontstaat er in een zeer korte tijd een geweldig leven in de muur. Omdat gemeenten de steden zo schoon mogelijk willen houden en liever geen wilde plantengroei in de steden zien, blijft de omgeving van de Biodiversiteistsheg schoon. Zo wordt de biodiversiteitcirkel in stand gehouden in de muur en de omwonenden zullen er van genieten en er geen directe last van ondervinden. Tevens is het een perfecte afscheiding van een woongebied of de omgeving van een school vanwege het educatieve gedeelte wat erin verwerkt is; een andere vorm van afrastering, waarbij de leefomstandigheden voor dieren, vogels, insecten en vissen en uiteindelijk natuurlijk ook voor de mensen, worden verrijkt. Doordat de piramidevormige objecten door elkaar heen in de muur liggen lijkt het op een takkenstructuur. Planten kunnen

er makkelijk doorheen groeien en klimmen. Plantengroei is de basis voor een goede opbouw van de muur. Op de planten komen insecten af. De vogels komen weer op de insecten en zaden van de planten af en de egels en eekhoorntjes bijvoorbeeld komen weer op het leven in de muur af.

100% brandveilig gerecycled polypropoleen De piramidevormige segmenten in de muur, die een takkenstructuur vormen, zijn gemaakt van gerecycled polypropoleen wat 100% brandveilig is in verband met vandalisme. Ik heb gekozen voor dit materiaal omdat kunststof langdurig meegaat in allerlei weersomstandigheden. Ook is dit materiaal onderhoudsvriendelijk en behoudt z´n kleur. Als de heg na

verloop van tijd eventueel vernieuwd moet worden hoeven alleen de segmenten eruit gehaald te worden en kunnen ze opnieuw gerecycled worden. Op deze manier is er geen milieuvervuiling en materiaalverlies, goedkoop in onderhoud en het behoudt altijd de goede kleur. Doordat de segmenten een enigszins ruw oppervlak hebben groeien en klimmen planten er op een gemakkelijke manier overheen en doorheen. Dit is een uitstekende basis voor een ecologische leefomgeving, waar de flora en fauna zich opnieuw ontwikkelen.

Zo kunnen kinderen, die in de stad wonen, makkelijk kennis maken en bijgebracht worden van de rijkdom van de flora en fauna. Ze zien van dichtbij en maken mee hoe de dieren en planten leven en groeien in de natuur. Door het op deze manier te visualiseren leren en onthouden leerlingen makkelijker naast de leerstof uit boeken, die ze in de klas doornemen. Ook is er bewezen dat een kind dat meer in de natuur komt een betere ontwikkeling doormaakt voor later, meer in beweging is, dus minder snel dik wordt.

Educatie De Biodiversiteitsheg zal een nuttig educatief onderdeel zijn voor scholen. Voor leerlingen kan men, bijvoorbeeld voor een biologieles, dichtbij een excursie organiseren.

i En&And Design Jacqueline Couwenberg Haaren (NB) T: 06-52088979 W: enand-design.com

Pafpaal Naast de courante afvalbakken is er een enorme behoefte ontstaan aan afvalopvangsystemen voor rokersaval bij bestaande zitplekken binnen stadscentra, horeca, kantoorcomplexen,etc. Daarvoor heeft Erdi de Pafpaal ontwikkeld.

Een uniek afvalopvangsysteem voor afval van sigaretten en ander rookwaar en dus om overlast tegen te gaan Een afvalopvangsystemen voor sigaretten en ander rookwaar moet dusdanig herkenbaar zijn voor de gebruikers dat zij daar bewust en onbewust gebruik van maken. Daarnaast moet het systeem technisch geschikt zijn voor toepassing in de openbare buitenruimte, zoals een efficiĂŤnte lediging en een hoge mate van bestendigheid tegen vandalisme. De Pafpaal voldoet aan deze praktische eisen die je van een afvalopvangsysteem mag verwachten.

Twee delen De Pafpaal bestaat uit twee delen.

Het bovendeel (filter) functioneert als opvangbak en werkt bovendien vlamdovend. Dit bovendeel wordt automatisch vergrendeld wanneer

deze in het onderste deel van de paal wordt teruggezet. Zowel bij een vaste als een wegneembare Pafpaal wordt middels een sleutelsysteem de opvangbak ontgrendelt. Bij het wegneembare model heeft het sleutelsysteem een dubbele functie en kan de paal in zijn geheel worden weggenomen door middel van hetzelfde sleutelsysteem. Als de opvangbak verwijderd is van de basis kan deze door middel van een stortklep geleegd worden. Daarnaast is de bovenzijde van de Pafpaal voorzien van een aluminium uitdrukplaat.

Specificaties De Pafpaal is 1,20 meter hoog en heeft een diameter van 101 mm.

De inhoud van de opvangbak is 3,2 liter, circa 1.500 sigarettenfilters. Het onderstuk is gecoat in verkeerswit en het bovenstuk in pastelgeel. De bovenzijde is voorzien van een aluminium uitdrukplaatje.

i Erdi B.V. Zaandam T: 075-6173357 W: www.erdi.n

S t r a a t b e e l d februari 2009

23

Fraaie standaards voorkomen diefstal van fietsen Niets zo vervelend als na een gezellig avondje buiten komen en merken dat je fiets gestolen is. Het overkwam een goede vriend van Cor Kraaijeveld, eigenaar van Idee Fiks, dertien jaar geleden voor de zóveelste keer. “We hadden er schoon genoeg van en bedachten dat dat anders moest kunnen.”

Samen ontwikkelden ze een concept voor een fietsenstandaard waar je zonder extra slot je fiets aan kunt verankeren: de ‘Hermes’. De gemeente Leeuwarden werd hun eerste klant. Kraaijeveld: “Het is mooi om te zien dat ze consequent zijn, onze Palla aangepast aan bestrating

24

S t r a a t b e e l d februari 2009

standaards staan door heel Leeuwarden.” Dat de ‘Hermes’ misschien wel de meest veilige standaard is, blijkt uit een politierapport van enige jaren geleden uit de gemeente Nuenen waar deze standaards waren geplaatst en voor die tijd veel rijwielen werden gestolen. Met de komst van de Hermes is het aantal ontvreemdingen drastisch afgenomen.

De Hermes werd opgevolgd door de ‘Pallas’ en de ‘Zeus’. De principes en maatvoering zijn hetzelfde, het uiterlijk verschilt.

FietsParKeur In het begin werd het straatmeubilair gemaakt door een bedrijf in roestvaststaal, maar na verloop van tijd richtte Kraaijeveld zijn eigen bedrijf Idee Fiks op. “Doordat we zelf produceren, zijn de communicatielijnen korter en hebben we het allemaal in eigen hand. Dat is belangrijk, want onze kwaliteitsstandaard is hoog.”

Dat blijkt wel uit het feit dat Idee Fiks het keurmerk FietsParKeur heeft ontvangen voor de rijwielstandaards Hermes, Pallas en Zeus. Dit landelijk keurmerk wordt toegekend als de producten voldoen aan de strengste eisen, onder andere op het gebied van veiligheid en vandalismebestendigheid.

Buitenasbakken Idee Fiks levert de diverse modellen fietsenstandaards in binnen- en buitenland. Ook zijn er sinds kort buitenasbakken van roestvaststaal verkrijgbaar, met of zonder standaard. “Ik vind het een leuke uitdaging om – in overleg met de opdrachtgever - voor ieder probleem een creatieve oplossing te vinden zoals plaatsing van de Pallas in een speciale straatsteen in Leeuwarden, zie foto en een roestvaststalen afdekplaat voor de Triangel in Groningen,” aldus Kraaijeveld. De fietsenstandaard en asbak zijn gemaakt van hoogwaardige materialen en hebben een fraaie vormgeving. Bovendien schelen de producten van Idee Fiks een hoop ergernis: fietsen verwisselen niet ongevraagd van eigenaar, met alle gevolgen van dien.

En schoonmaakbedrijven hoeven niet meer dagelijks de stoepen van gebouwen te ontdoen van bergen sigarettenpeuken.

i Idee Fiks Leeuwarden T: 058-2153559 ‘Een uitdaging om de Pallas goed in de speciale straatsteen van Leeuwarden te plaatsen’

Schuin inzinkbare paal Inzinkbare trottoirpalen zijn al lang op de markt. De bekende modellen gaan verticaal een meter de grond in of verdwijnen in een horizontale kist in het wegdek. VCP Streetcare heeft hier een andere oplossing voor

bedacht, de schuin inzinkbare paal.

De voordelen van dit systeem zijn: het complete systeem gaat maximaal 500 mm de grond in en blijft dus boven het leidingpakket en eventu-

eel grondwater. In gesloten toestand is het oppervlak van de deksel in het straatwerk minimaal, zodat vrachtwagens er zonder problemen overheen kunnen rijden. Het systeem is mechanisch en de zwaartekracht zorgt er voor dat de paal vanzelf in de houder zakt. Bij eventuele aanrijdschade is de paal zeer simpel te vervangen.

VCP Streetcare heeft inmiddels met veel succes meerdere systemen geplaatst en heeft een bijzondere naam bedacht: het Wegzakkertje.

i VCP Streetcare BV Zelhem T: 0314–621690 W: www.vcpstreetcare.nl

KRINNER schroeffundamenten Pijnenburg Import B.V. introduceert als Nederlandse vertegenwoordiging van Krinner Schraubfundamente GmbH een nieuw wereldwijd gepatenteerd schroeffunderingsconcept. Met staal thermisch verzinkte schroeffundamenten, verkrijgbaar in diverse uitvoeringen en afmetingen, kan een veelheid aan profielen in de bodem worden bevestigd zonder gebruik van traditionele betonfundamenten. Niet meer graven en betonneren bij het plaatsen van straat- en parkmeubilair, overkap-

pingen, vlaggenmasten, bewegwijzering, reclameborden, hekwerken etc.

Met KRINNER schroeffundamenten bespaart u aanzienlijk op montagekosten. Meer informatie en toepassingsmogelijkheden zijn te vinden op www.krinner.com.

i Pijnenburg Import B.V T: 013-536 00 60 W: www.pijnenburgimport.nl

S t r a a t b e e l d februari 2009

25

ANAE boomrooster met drie demontabele ringen

Foto’s: FotoXperience

De Rijnstraat in het Amsterdamse stadsdeel ZuiderAmstel is niet alleen een belangrijke invalsweg vanaf de Utrechtse brug de stad in, maar tevens een woon/ winkelstraat van allure die in deze combinatie elders nog maar weinig voor komt.

De komende jaren wordt deze belangrijke verkeersweg geheel opnieuw gereconstrueerd waarbij de straat van gevel tot gevel wordt open gelegd.

Niet alleen de rijbaan, de trottoirs en de fietspaden aan weerszijden van de straat worden heringericht, maar ook voor de twee rijen oude bomen tussen fietspad en rijweg zijn jonge exemplaren in de plaats gekomen.

Het ontwerp van dit vierkante rooster met een rond plantgat is van Frank Lewis uit VVK. De keuze is gevallen op het boomrooster Elbe, die in een speciale uitvoering is gemaakt voor dit project. Grijsen park & straat-

design levert de ANAE gietijzeren boomroosters waarin de jonge iepen geplant zijn. De roosters worden geproduceerd door ANAE. “Het onderwerp ‘bomen rooien’ ligt in de stad Amsterdam heel gevoelig”, zegt Rob Lubrecht van ANAE “. “En het is dan ook met pijn in het hart en veel discussie dat de bewoners van de Rijnstraat uiteindelijk akkoord zijn gegaan met de plannen van het stadsdeel”.

De laatste herinrichting van deze straat vond tientallen jaren geleden plaats. Bij een vergelijkbaar groot project wordt uitgegaan van een ‘levensduur’ van zo’n 20 jaar. Om de bewoners een herhaling van de langdurige en moeizame discussie, over met name het opnieuw rooien van bomen, te besparen, heeft het stadsdeel in dit speciale geval ingezet op een levensduur van de reconstructie van 40 jaar. Lubrecht: “Zowel het ontwerp als de kwaliteit

van het boomrooster model Elbe voldoen volledig aan dat vereiste duurzaamheids criterium”.

Drie binnenringen Een rooster van deze afmetingen (125 bij 120 cm) wordt normaal voorzien van een plantgat met een diameter van ongeveer 50 cm. Het boomrooster wordt dan opgevuld met split, echter onder dit type boomrooster bevindt zich een luchtkamer. De opdrachtgever bedong daarom dat de roosterconstructie nauwer om de jonge aanplant aansloot zodat men er niet overheen zou kunnen vallen. Dit boomrooster is daarom voorzien van drie demontable ringen. Deze worden met bouten vastgezet op de onderconstructie waarvan de ringen ook demontabel zijn. Deze onderconstructie zorgt ervoor dat het rooster genoeg draagkracht heeft. Als de boom gaat groeien en de stam in omvang toeneemt, moet het plantgat ook groter gemaakt kunnen worden. Die mogelijkheid wordt geboden door een ring weg te halen en tegelijkertijd blijft de afstand van stam tot boomrooster beperkt .

Het komt vaker voor dat een boomrooster van een enkele demontabele ring wordt voorzien, maar dit type Elbe heeft er drie. Met dit type boomrooster kan de stam 40 jaar in omvang toenemen. Niet alleen kan er dus over ongeveer 10 jaar een ring verwijderd worden, maar ook nog eens over 25 à 30 jaar een tweede exemplaar, waarna de boom tot zijn maximale dikte kan uitgroeien.

Strak ontwerp ANAE probeert samen met Grijsen elk type ANAE boomrooster een eigen identiteit toe te dichten: sommige zijn meer ingetogen en andere juist meer expressief. Een drukke winkelstraat als de Rijnstraat vraagt om een rooster dat mooi uitgebalanceerd is, maar niet te veel aandacht

26

S t r a a t b e e l d februari 2009

vraagt. Ondanks de aanvullende wensen van het stadsdeel is het rooster mooi in balans gebleven.

Het hele rooster, inclusief de ringen, is in vier segementen verdeeld. De verhouding tussen de ringen maakt dat het geheel goed aansluit op het groeipad van de boom maar het totaal ontwerp niet schaadt. Ook als na zo’n 10 jaar die eerste ring is weggehaald blijft het een mooi, evenwichtig, flexibel ontwerp, aldus Rob Lubrecht.

i Grijsen park & straatdesign Winterswijk T: 0543 516 950 W: www.grijsen.nl ANAE Maastricht W: www.ANAE.nu

VelopA brengt boek uit over 100 jaar openbare ruimte Still geeft tijdsbeeld over openbare ruimte in verleden, heden en toekomst Op 1 maart verschijnt Still, een bijzonder boek over honderd jaar openbare ruimte in Nederland.

Initiatiefnemer is straatmeubilairproducent VelopA die hiermee haar 50-jarig-bestaan viert. Op 19 maart vindt een speciaal Stillevent plaats.

Op 19 maart bestaat straatmeubilairproducent VelopA 50 jaar en ter gelegenheid daarvan verschijnt het boek Still, tijdsbeeld van de openbare ruimte. Deze 120 pagina’s dikke uitgave gaat over honderd jaar openbare ruimte in Nederland (1959 – 2059). Ton van Klooster, directeur van VelopA en initiatiefnemer van Still over het waarom van Still: ‘De directe aanleiding is ons jubileum. Je kunt natuurlijk een leuk feest vieren en dan verder gaan tot de orde van de dag, maar wij wilden wat langer stil staan bij dit moment. Hoe zijn we hier gekomen? In welke omgeving opereren wij? En hoe ziet onze toekomst eruit. Ik wilde dat tijdsbeeld bovendien vastleggen.’

Vooraanstaande geïnterviewden In Still staan interviews met vooraanstaande architecten als Ashok Bhalotra en Lodewijk Baljon die terugkijken op de afgelopen halve eeuw,

worden de steden Kopenhagen en Barcelona bezocht, bakermatten van de hedendaagse openbare ruimte in Nederland en wordt gesproken met wetenschappers, beheerders en gebruikers. Maar er wordt ook vooruit gekeken tot pakweg 2059. In Shanghai bijvoorbeeld. Of met D66politicus Boris van de Ham en met de stedenbouwkundige bureaus van nu als Karres en Brands en IMOSS die letterlijk hun toekomstbeeld schetsen. Het boek is opgezet als een magazine, wat het gemakkelijk leesbaar maakt. Van Klooster is erg tevreden met het resultaat: ‘Het is

ook voor professionals, die dag in dag uit met de openbare ruimte bezig zijn, een heel verfrissend boek geworden.’

19 maart: Still-event Ter gelegenheid van de verschijning van Still organiseert VelopA het Still-event in Leiderdorp. Tijdens dit seminar zullen geïnterviewden uit het boek hun verhaal (en meer) vertellen en is er gelegenheid tot discussie over verleden, heden en toekomst van de openbare ruimte. Kijk op www.velopa.com voor meer informatie en aanmelden.

S t r a a t b e e l d februari 2009

27

Rotterdam plaatst tenminste 50 fietstrommels per jaar In de straten van Rotterdam is aan het groeiend aantal ovaalvormige fietstrommels af te meten, dat deze mogelijkheid om de fiets veilig en droog te stallen zich in een grote belangstelling mag verheugen. Ze zijn in hoofdzaak in woonbuurten geplaatst en staan al naar gelang de beschikbare ruimte in de buitenruimte, op een parkeerplaats of op het trottoir.

Wachtlijst Een fietstrommel geeft aan bewoners die niet beschikken over een eigen inpandige stallingsmogelijkheid, de mogelijkheid om hun fiets op een veilige wijze te stallen. De fietstrommels kunnen individueel of in clusters worden geplaatst. Verdeeld over de diverse deelgemeenten staan er per november 2008 in totaal 590 fietstrommels opgesteld. De populariteit van deze voorziening blijkt uit de ‘wachtlijst’ met 951 aanvragen voor 203 trommels. Momenteel heeft de gemeente Rotterdam een jaarlijks budget ter beschikking voor een gedoseerde aanschaf en plaatsing van deze trommels. Vanuit kostenoverwegingen wordt er meestal een opdracht gegeven voor ongeveer 50 fietstrommels.

Wachttijd Behalve een wachtlijst is er ook sprake van een flinke ‘wachttijd’ als gevolg van gecompliceerde en langdurige procedures. De Rotterdamse dienst Stadstoezicht (STZ) is zowel verantwoordelijk voor de plaatsing, het beheer als de exploitatie van de fietstrommels. Publiekszaken (PZR) verzamelt de individuele aanvragen Havenstraat

die vervolgens na clustering op locaties worden getoetst door de deelgemeenten, zowel op rechtmatigheid alsmede op technisch/ruimtelijke criteria. Uiteindelijk besluit de (relevante) deelgemeente voor het al of niet plaatsen van de fietstrommel. Stadstoezicht zorgt vervolgens na goedkeuring voor de eventuele aanbesteding en plaatsing. De procedure is in het kort als volgt: de aanvrager van een fietstrommel

moet in Rotterdam zijn ingeschreven en een huis hebben zonder inpandige stallingsmogelijkheid (bv een bovenwoning). Bovendien moeten er drie medeaanvragers zijn voor dezelfde trommel die ruimte biedt aan maximaal 5 fietsen. De deelgemeente toetst vervolgens of er inderdaad in huis geen inpandige ruimte is om een fiets te stallen. De totale proceduretijd (inclusief fabricage en daadwerkelijke plaatsing) bedraagt gemiddeld 44 weken. De gemeente blijft ten alle tijde eigenaar van de fietstrommels. Om gebruik te maken van de box betalen bewoners ongeveer 4 Euro per maand per fiets.

Schermlaan, links het Rotterdamse model 2008 en rechts het standaardmodel Heijmerink/Wagemakers

28

S t r a a t b e e l d februari 2009

Veilig stallen Het project ‘fietstrommel’ ging in het jaar ’98 bescheiden van start op instigatie van een plaatselijke actiegroep die ijverde voor een voorziening om de fiets dicht bij huis veilig te stallen. Er werden in dat jaar een zestal trommels geplaatst naar ontwerp en fabrikaat van Heijmerink /Wagemakers in Nieuwegein, die dit product onder de naam Fietshangar® op de markt brengt. “Die eerste exemplaren werden door het publiek positief ontvangen. Hoe meer we er in het Rotterdamse plaatsten, hoe populairder de voorziening bij de mensen werd’, zegt Hans Rens, projectmanager nieuwbouw en innovatie bij Stadstoezicht, afdeling Beleid & Ontwikkeling. “De gemeente heeft in de

loop van de tijd een steeds groter budget ter beschikking gesteld voor de aanschaf en de plaatsing van de fietstrommels. In het verleden is overigens bij de eerste Europese aanbesteding gekozen voor een fietstrommel van een andere levarancier.

Later bleken bij de exploitatiefase van deze trommel zich veel technische problemen voor te doen. Bij de tweede Europese aanbesteding zijn we weer in zee gegaan met Heijmerink / Wagemakers met een geüpgrade versie van hun standaardmodel volgens Rotterdamse specificaties”.

Dit Rotterdamse model biedt een zodanige overdekte hoogte dat ook een fiets met een hoog kinderzitje achterop er in terecht kan. Ook zijn de fietsboxen voorzien van een

scharnierende klep met gasveren, die is voorzien van een electrisch slot. Elke deelnemer waarvan de fiets in de trommel staat heeft een eigen unieke sleutel waarmee dat slot kan worden geopend.

i Gemeente Rotterdam, Beleid & Ontwikkeling, Rotterdam T: 06-51 92 09 98 (Hans Rens) W: www.rotterdam.nl/ stadstoezicht Of Heijmerink / Wagemakers Nieuwegein T: 030-6060823 W: www.fietshangar.nl

Klauterbos Een klauterbos biedt kinderen en jongeren van alle leeftijdsgroepen de meest uiteenlopende speelmogelijkheden. Ze bestaan uit met de hand geschilde eikenhouten stammen waarvan de natuurlijke groeivorm blijft behouden. Deze bomen kunnen zowel op een open plaats als in een natuurlijk bos worden ingeplant.

De groepering van de klauterbomen is variabel, zodat bestaande beplantingen of de wortels van de bestaande bomen niet worden beschadigd. Hierdoor is een klauterbos zeer geschikt voor natuurgetrouwe speelplekken. Elk klauterbos wordt individueel en op maat ontworpen.

ten, koorden, touwladders, klimnetten en klimstangen zijn belangrijke bewegingsstimulansen en nodigen uit tot avontuurlijke klauterpartijen.

Schommelen of in een net ravotten is net zo leuk als over een slingerende hangbrug van de ene naar de ander boom waggelen. Zonder prestatiedruk en op een speelse wijze kunnen hier evenwichtszin, moed en uithouding, balanceervermogen en kracht worden getest.

in combinatie met echte bomen. In het spel van licht en schaduw onder het bladerdek naar boven klimmen geeft een bijzonder gevoel van geborgenheid, maar het heeft ook iets geheimzinnigs. Ruist de wind in de boomtoppen of laat een lichte regen de bladeren zingen, dan worden heel wat gevoelens aangesproken en wordt spelen in een klauterbos een echte belevenis.

Rode kabels contrasteren goed met de natuurlijke grijskleuring van de eikenstammen en vooral met het bladgroen van de levendige bomen.

Een klauterbos is pas echt interessant

i Spereco Holland BV Weert Speeltoestellen & Straatmeubilair T: 0495 540205 W: www. spereco.nl

Juist kinderen hebben de behoefte eens van boven naar beneden te kijken, zich vanaf een hoogte de grootste te voelen en liefst uit de greep van volwassenen. Via een klimladder bereiken ze de boomhut waar ze van de rust kunnen genieten, zich achter de wanden kunnen verstoppen of via de glijbaan weer naar beneden suizen. In een klauterbos kunnen kinderen op verschillende plaatsen naar binnen klimmen en hun behendigheid testen. Indianenladders, spor-

S t r a a t b e e l d februari 2009

29

Ska: modern en verfrissend Het Ska programma is nieuw op de markt en is voortgekomen uit een in 2008 afgerond project van ONN Outside in samenwerking met de Spaanse ontwerper Javier Machimbarrena. Deze lijn straatmeubilair werd ontworpen ‘om te voldoen aan de vele verschillende eisen die aan de stedelijke omgeving gesteld kunnen worden’. ”Ska is een mooi voorbeeld ervan hoe belangrijk vormgeving en materiaalkeuze zijn bij het produceren van hoogwaardige kwaliteitsproducten.

Dat samengaan heeft deze moderne, verfrissende en verfijnde lijn opgeleverd. De diverse producten kenmerken zich door hun stijlvolle vormgeving. Een evolutie in straatmeubilair”, aldus een woordvoerder van Samson Urban Elements.

De complete lijn bestaat uit een straatlantaarn voor voetgangersgebieden, een zitbank, een afvalbak, een afbakening met LED-verlichting, een afzetpaal, een boomrooster en

30

S t r a a t b e e l d februari 2009

een fietsparkeersysteem. De keuze voor materialen van hoge kwaliteit is ook terug te vinden in de afwerking met duurzame, slijtvaste en weersbestendige expoxy / polyester finish.

i Samson Urban Elements Zutphen T: 0575-583907 W: www.samson.nl

Untitled-1 1

boomroosters

ANÆ

Veiligheidsinspecties, inventarisaties, en beoordelingen van speeltoestellen en speelomgevingen

www.ANAE.nu

Advies, onderzoek en ondersteuning in speelruimtebeleid en –beheerplannen

project : Rijnstraat Amsterdam ontwerp maaiveld : VVK model: Elbe

Ontwerp en realisatie van alle soorten speelruimte

S

Speelplan BV * Randstad 22 - 129 * 1316 BW Almere * Tel: 036 523 61 27 * info@speelplan.nl * www.speelplan.nl

Het plan voor beter spelen

10-08-2006 13:00:36

m B.V. ®

REISIN F O R M A T I E S Y STEMEN S T R A A T M E UBILAIR

aviljoenen · Modulaire Abri´s · Toiletten · Kiosken · Fietsoverkappingen · Paviljoenen · Modulaire Abri´s · Toiletten nformatiezuilen · Bushalteborden · Halteborden met wisselpanelen · Halte- en Informatiezuilen · Bushalteborden · n · Trottoirpalen · Afvalbakken · Informatie- en Reclamevitrines · Banken · Trottoirpalen · Afvalbakken · InformatieTel 0575 - 57 44 46 · Fax 0575 - 57 35 77 · www.mabeg.nl · info@mabeg.nl 190 x 66 Verkeer in Beeld.indd 4

11.02.2009 15:34:37 Uhr

Nomade Toiletvoorziening; dé stijlvolle semi-permanente sanitaire oplossing ROM introduceert de Nomade in Nederland.

De Nomade is een semipermanente sanitairvoorziening die in Frankrijk al op meer dan 100 locaties succesvol is ingezet.

De Nomade is in te zetten als autonome én rioolaansluit-versie.

Dankzij drie geïntegreerde hijsogen is de Nomade eenvoudig te (ver) plaatsen. Ideaal voor onder andere steden, dorpen, bossen en stranden. Het ontwerp kenmerkt zich door duurzaamheid, ruimte en comfort.

De Nomade is standaard voorzien van alle gemakken, zoals een oprijplaat, afsluitbare deur en een zelfreinigende, desinfecterende wc-zitting.

In Nederland maakt de gemeente Texel inmiddels naar volle tevredenheid gebruik van deze oplossing.

Want zoals elke gemeente is Texel wettelijk verplicht om voor sanitaire voorzieningen te zorgen. Drijfveer van de gemeente om een Nomade te plaatsen, is dat men al haar inwoners en bezoekers zorgeloos wil laten genieten van de vele ontspanningsmogelijkheden. In een omgeving met vele faciliteiten is een openbaar toilet, dat zelfs toegankelijk is voor rolstoelgebruikers, onmisbaar.

i ROM bv T: 0342-490417 W: www.rombv.com

Speels & Comfortabel Gelfort, een partner waar je op kunt bouwen...

Gelfort is een bekende leverancier voor overheidsinstellingen, recreatieparken en bedrijven. Door de grote flexibiliteit en het hoge afwerkingsniveau is Gelfort een prettige partner om mee samen te werken.

Gelfort beschikt over een eigen designafdeling die wensen en eisen van opdrachtgevers perfect kan vertalen in op maat gemaakte oplossingen. Daarnaast werkt Gelfort samen met gerenommeerde architecten en ontwerpbureaus.

Gelfort Productie b.v.

Industrieterrein Veesteeg, Expeditieweg 2, 6657 KL Boven-Leeuwen Tel: 0487-595772, Fax: 0487-595773 Website: www.gelfort.nl, Email: info@gelfort.nl

DUURZAAM GENIETEN

Vakwerkbruggen voor Maaslandziekenhuis Voor het recent gebouwde Maaslandziekenhuis in Sittard ontwierp ipv Delft een tweetal voetgangersbruggen. De sobere stalen vakwerkbruggen vallen op door hun eenvoud en passen goed bij de architectuur van het moderne ziekenhuiscomplex.

Stalen vakwerkliggers, een stalen troggendek, rvs kabels en een rvs handregel. Beide bruggen zijn op identieke wijze uit deze onderdelen opgebouwd. De vakwerkliggers vormen de draagconstructie van de brug. Doordat ze aan de bovenzijde van het brugdek liggen, doen ze direct dienst als hekwerk. Voor het comfort is een handregel toegevoegd en de spankabels zorgen voor de benodigde doorvalbeveiliging.

Het sobere, slimme ontwerp zorgt voor een relatief laag gewicht en dus lage productiekosten. Daarnaast zien de bruggen er strak en stijlvol uit.

variĂŤren zowel in lengte als oriĂŤntatie: de tien meter lange brug ligt haaks op de toegangsweg, terwijl de verderop gelegen brug van zeventien meter de weg onder een hoek van dertig graden snijdt. Ook de dimensionering van de vakwerken is verschillend. Zo is het vakwerk van de korte brug opgebouwd uit kokerprofielen van 180 bij 100 millimeter en de langere brug uit profielen van 200 bij 120. Het staalwerk heeft een donkergrijze coating, aansluitend op de kleur van het staalwerk in het gebouw.

De voetgangersbruggen verbinden een verhoogd gelegen parkeerterrein met het ziekenhuis en overbruggen geen water, maar een weg. Ze

i ipv Delft T: 015-7502577 W: www.overbruggen.nl

S t r a a t b e e l d februari 2009

33

Lichtmasten met cortenstaal in Deurne In het centrum van Deurne zijn een achttal opvallende masten geplaatst. Vooral het ontwerp, van de hand van Ruud Dubbeld van MTD Landschapsarchitecten te ’s Hertogenbosch, maakt de mast anders dan anderen.

Allereerst valt de combinatie van gegalvaniseerd en cortenstaal op. Verder wordt gebruik gemaakt van de reflectietechniek waarbij het licht via een grote reflector op de grond wordt geprojecteerd. In zijn ontwerp heeft Dubbeld

het reflectie-lichtsysteem van EWO/MATMO Lichtadviezen toegepast.

Het cortenstaal van de masten komt ook elders in het plein terug, bijvoorbeeld rondom de bomen en als een soort dilatatievoeg in de bestrating. Met echte basismaterialen ontstaat een fraai duurzaam geheel; afgestemd op de gevels en verdere aankleding van dit winkelgebied. De masten zijn gerealiseerd door Kaal Masten en door A.HakZuid B.V. geplaatst op een lichte strook in de bestrating waardoor ze goed tot hun recht komen.

i Kaal Masten B.V. T: 0412-674747 W: www.kaal.nl MTD Landschapsarchitecten T: 073 – 6125033 W: www.mtdlandschapsarchitecten.nl

34

S t r a a t b e e l d februari 2009

kabeloverspanning & lichtplanning

kh Lan

o

rst To

uwfa b ri e k e n

LCD BV plataan 36 5682 gm best the netherlands t f e i

+31 (0) 499 372 222 +31 (0) 499 372 444 lcd@lcdinfo.nl www.lcdinfo.nl

www.lcdinfo.nl

2070291 LCD_ad_185x131_ZW.indd 1

29-03-2007 15:44:47

Concepturbain

Custom made Postbus 8006 5004 GA Tilburg Tel.: (013) 536 00 60 Fax: (013) 536 91 75 info@pijnenburgimport.nl Exclusief importeur van:

www.pijnenburgimport.nl

Ondergronds meubilair voor elektriciteit en water

Tel: 075 - 750 22 14

www.putkast.nl

Romeins verleden herleeft in kadeverharding De nieuwe Maasboulevard in Cuijk wordt vormgegeven door een stoere in het oog springende cortenstalen kadewand en in het horizontale vlak een vloer met een Esticon® designverharding in beton in een aantal ‘standaard’ afmetingen. Buro Lubbers uit ’s-Hertogenbosch zette dit project nieuwe Maaskade op papier, dat de verbinding vormt tussen de Maas en de oude dorpskern van Cuijk.

Cuijk is een stadje met wortels die reiken tot in de Romeinse tijd.

Regelmatig worden dan ook in de dorpskern en de directe omgeving archeologische vondsten gedaan die uit deze periode stammen. Ook bij de aanleg van de Maaskade nieuwe stijl stuitte men op dergelijke archeologische restanten.

Uitgewassen motieven De verharding van de kade is samengesteld uit een groot aantal betonnen Esticon platen, geleverd door de betonfabriek De Meteoor, in

een aantal standaard maten: 2 bij 2 meter, 2 bij 1,5, 2 bij 1 en 1 bij 1 meter. In die wirwar van platen is door het aanbrengen op diverse plaatsen van cortenstalen stroken van 15 cm breed een kadering aangebracht, waardoor grote rechthoekige vlakken ontstaan die weer zijn onderverdeeld in kleinere. Aan de rand van de kade zijn voor het parkeren van auto’s twee rijen platen gelegd in de afwijkende tint anthraciet. Dit is een blijvende kleur die ook op den duur niet zal uitspoelen. Alle andere betonnen platen zijn voorzien van een kwarts deklaag zonder pigment.

In het algemeen geldt dat de platen in de toplaag ‘gebezemd’ zijn, zodat een stroeve anti-slip structuur wordt verkregen.

Vanwege de bodemvondsten die tijdens de bouw van de kade gedaan werden, wenste de gemeente daar ter plekke aandacht aan te schenken bij het totstandkomen van de nieuwe kadevloer. Zoals de brugpijler die hier heel lang geleden gestaan heeft en waarvan de contouren in de bodem werden terug gevonden. De belijning van die pijler is uitgewassen in de deklaag van de Esticon platen op de plek waar deze in het verleden gestaan heeft. Tevens werd een uitgebreide verklarende tekst in het beton uitgewassen. Verderop in de

36

S t r a a t b e e l d februari 2009

Foto's: FotoXperience

bodem van de huidige kade werden resten gevonden van een oude waterloop. In de Romeinse tijd waren twee zogeheten spitsgrachten een kleine 15 meter van elkaar verwijderd met een gemiddelde breedte van 2 meter. De platen die hier in de kadevloer liggen zijn voorzien van een golfjes-motief, vormgegeven in contrasterend toeslagmateriaal. De platen met deze motieven zijn over de hele breedte haaks op de kade gelegd. Op weer een andere plek tegen het water aan, zijn restanten van een tempel gevonden. Ook hier vertellen uitgewassen motieven daarvan, vergezeld van een verklarende tekst.

i De Meteoor Rheden T: 026-4975600 W: www.meteoor.nl

VCP Streetcare introduceert egoé Als exclusief vertegenwoordiger brengt VCP Streetcare BV een nieuw merk van mmcite op de Nederlandse markt: egoé “Het succes van mmcite wordt veroorzaakt door de perfecte verhouding tussen prijs/kwaliteit en exclusieve vormgeving”, aldus een woordvoerder. Dit is nu ook vertaald in een productlijn voor de private en semi-openbare ruimte.

Egoé bevat alle elementen die voldoen aan de behoefte aan exclusief, doch betaalbaar meubilair.

Vormgegeven door internationale en Tsjechische designers bevat egoé klassieke, gewaagde en speelse modellen.

Toe te passen op bijv. horeca terassen, in atriums, wachtruimten, bedrijfs- en privetuinen.

Eenvoudig in onderhoud, meerdere modellen zijn makkelijk te stapelen en een waarborg voor een unieke uitstraling.

i VCP Streetcare BV Zelhem T: 0314–621690 W: www.vcpstreetcare.nl

S t r a a t b e e l d februari 2009

37

Designprijs voor recycling zitbank Canvas Recyclage van kunststof en de toepassing ervan in de productie van straatmeubilair is niet nieuw. Zo produceert Govaerts Recycling bijvoorbeeld al sinds 1999 park- en straatmeubilair uit gerecycleerd kunststof. Maar bij de reeks Canvas komen alle eigenschappen die in het gerecycleerde materiaal zitten, naar boven. ‘Het meubel bewijst dat gerecycleerde kunststof een volwaardig materiaal is om toe te passen in een ontwerp’, zo oordeelde de jury van de Designprijs OVAM ecodesign award PRO’08.

Canvas overtuigt door zijn speelse ontwerp. Het is een buitenmeubel dat in diverse vormen geplaatst kan worden door de rechte of gebogen versies te combineren. Het materiaal waaruit de volledige bank bestaat, is massieve gerecycleerde kunststof die in de massa gekleurd is. Alle voordelen van homogene kunststof met gelijkmatig oppervlak zijn ook hier van toepassing: de banken zijn milieuvriendelijk, onderhoudsvriendelijk, duurzaam, rotvrij, splintervrij en graffitibestendig.

38

S t r a a t b e e l d februari 2009

Scala aan toepassingsmogelijkheden De bank zonder leuning bestaat uit 2 zwarte bankvoeten met uitsparingen waarin 5 planken passen.

De bankvoeten zijn spuitgietstukken waarin de planken op hun smalle zijde geplaatst worden zodat de kopse kanten van de planken niet zichtbaar zijn.

Deze elementen zorgen voor een strakke vormgeving. In de matrijs is reeds ruimte voorzien voor een stadslogo of een naam. Door het feit dat de planken op hun smalle kant geplaatst worden, is de stevigheid gegarandeerd en worden metalen verstevigende inzetstukken overbodig.

De eenvoudige vormgeving impliceert ook een lage assemblage- en plaatsingstijd. Bovendien zorgen de vele combinatiemogelijkheden voor een speels aspect. Dankzij een speciale middenvoet, kan de bank ook op een lengte van 360 cm gemaakt worden. Met enkele exemplaren

van de gebogen versie (30°) kan een cirkel gevormd worden of een golvende lijn.

Eventuele grondverankering is eenvoudig en gebeurt met draadstangen die via de onderkant van de voet in de ondergrond bevestigd worden.

Designprijs De zitbank ‘Canvas’ heeft tijdens de uitreiking van de “Henry van de Velde Labels” de Designprijs OVAM ecodesign award PRO’08 ontvangen.

Design Vlaanderen heeft deze prijs toegekend aan ontwerpbureau Cides, dat in opdracht van Govaerts Recycling, de banken ‘Canvas’ uit de meubilair reeks Govaplast®Plus ontwierp.

i Govaerts Recycling NV Alken (B) T : +32 11 59 01 60 W: www.govaplast.com

Bank CANVAS van Govaplast

Enkele andere modellen uit het Govaplast-gamma

S t r a a t b e e l d februari 2009

39

Streetlife: De lichtpuntjes van 2009 Voor deze donkere tijden heeft Streetlife een drietal lichtoplossingen die de moeite waard zijn. Speels, innovatief en natuurlijk duurzaam.

Streetlife is de smaakmaker voor nieuwe producten in de openbare ruimte. Het in-house ontwerpteam ontwerpt straat-meubilair, producten voor bomen en bruggen: met en zonder lichtpunten.

LED-Glasspot, ø 42 mm, RGB.

Toepasbaar in stenen en tegels.

LED- Glasspots De Streetlife Glasspots (ø35 en ø 42mm) zijn vrijwel onverwoestbaar, volledig water- en stofdicht, verbruiken minimaal energie en hebben een uiterste lange levensduur van ca. 25 jaar. Door de gepatenteerde ingietmethode met transparante hars, ontstaat een massief transparant armatuur, inclusief trekontlasting. De spots kunnen probleemloos in het vochtige maaiveld of zelfs onderwater toegepast kan worden.

Met een controller kunnen de kleuren wisselen.

Glasspot-patroon in maaiveld van busstation te Almere.

40

S t r a a t b e e l d februari 2009

Mega Bloempotten met LED-lijn De verrassende Mega Bloempotten met geïntegreerde LED-verlichting realiseren ook ’s avonds een kleurrijk en intiem beeld!

Deze Streetlife boombakken in groot formaat zijn er in de diameters 250 en 215 cm. Geschikt voor grote, volle bomen. Een optioneel Treetec®-systeem vermindert de onderhoudsinspanning.

Mega Bloempotten met LED-lijn creëren ook ’s avonds een kleurrijk beeld.

CorTen Boomroosters De dikwandige CorTen boomroosters van Streetlife zijn er in verschillende patronen. Naast het hippe stippenpatroon zijn allerlei grafische maatwerkpatronen bij de Streetlife ontwerpers in goede handen. Ronde, vierkante roosters of lange stroken dekken de groeiplaats duurzaam af. De slimme Tree Air® grondspots kunnen mooi in één keer geïntegreerd worden!

Tree Air® Grondspots Streetlife ontwikkelde deze slimme grondspots voor de moderne duurzame groeiplaatsen van stadbomen. Het Tree Air® systeem (patent aangevraagd) combineert boomverlichting met wortelbeluchting. Het systeem realiseert extra trek door de wortelbuizen, zodat er meer zuurstof voor de wortelkluit beschikbaar is.

Bijkomend voordeel: geen luchtroosters meer in het stenen maaiveld.

O2

Steetlife CorTen rooster met Tree Air® Grondspots.

O2

Het Tree Air® systeem combineert verlichting met wortelbeluchting.

i Streetlife Leiden 071-5246846 www.streetlife.nl streetlife@streetlife.nl Surf naar onze uitgebreide website: Laat u verrassen door onze brochure Streetlife Collectie 2008-2009.

S t r a a t b e e l d februari 2009

41

Ministerbuurt Eindhoven eerste met LED verlichte woonwijk in Nederland In het kader van het ambitieuze innovatieprogramma Brainport gaat de gemeente Eindhoven alle openbare verlichting in rap tempo vervangen door LED-verlichting. De Ministerbuurt wordt, samen met het Tramstraatkwartier, de eerste met LED verlichte woonwijk in Nederland.

De huidige verlichting in de Ministerbuurt bestond uit sterk verouderde en energieverslindende kwiklampen en was aan vervanging toe. “Veel huidige LED-oplossingen zijn kil en komen de sfeer in de straat niet ten goede. Bovendien valt er bij een aantal oplossingen geen licht meer op de gevels”, zegt Rik van Stiphout, programma manager licht bij de gemeente. “Een ander lastig punt is de grote helderheid en de daarmee gepaard gaande verblinding van LED-oplossingen. Een prettige sfeervolle woonomgeving is belangrijk voor de burger.” De gemeente Eindhoven is op zoek gegaan naar een energiezuinige LED-oplossing die bijdraagt aan een warme, comfortabele en sfeervolle leefomgeving. De openbare ruimte moet immers ook na zonsondergang uitnodigen om gebruik van te maken.

42

S t r a a t b e e l d februari 2009

Oplossing Eindhoven kiest in dit geval voor CitySpirit LED. De Ministerbuurt krijgt daarmee een sfeervolle uitstraling door de warm witte lichtkleur van de LED’s. Bovendien is de verlichting comfortabel en niet verblindend door het indirecte licht van de CitySpirit armaturen. Door de kleine hoeveelheid strooilicht op gevels blijft het beeld in de straat prettig, kunnen mensen het sleutelgat vinden en is de lichthinder minimaal. De armaturen met kwiklampen kunnen 1 op 1 uitgewisseld worden door de CitySpirit LED. Dit geeft een energiebesparing van circa 70%.

Voordelen De CitySpirit is een brede familie decoratieve armaturen voor het verlichten van woonwijken en verenigt energiebesparing met een zeer goed

Op de voorgrond een lichtmast met de sterk verouderde en energieverslindende kwiklamp. Op de achtergrond een lichtmast met het nieuwe CitySpirit armatuur, met energiezuinige LED-verlichting.

CitySpirit LED met beperkte hoeveelheid strooilicht op de gevels aan de Loudonlaan in Eindhoven

lichtbeeld. “Bewoners kunnen van deze combinatie die in een proefopstelling is getoond, niet anders dan enthousiast worden, lijkt me”, zegt Van Stiphout. De Ministerbuurt is geen losstaand project, Eindhoven gaat LED’s veel breder toepassen.

Naast de Ministerbuurt komt de CitySpirit LED langs het fietspad in het Severijnpark en de woonwijken Drents Dorp, Kruidenbuurt en Putten. In deze laatste wijk komt de CitySpirit LED in plaats van de veelgebruikte kegel met PL-L36 W. Hier bedraagt de energiebesparing 22%. Rik van Stiphout: “De CitySpirit LED is een uitstekende oplossing die wij graag verder in de gemeente Eindhoven willen gaan uitrollen.”

i Philips Nederland Licht Eindhoven W: www.lighting.philips.nl

“De nieuwste LED-verlichting in de Ministerbuurt onderstreept de ambitie van lichtstad Eindhoven om als laboratorium te fungeren en daarmee duurzame innovatie te versnellen.”

Rik van Stiphout, programma manager licht Gemeente Eindhoven

CitySpirit LED armatuur

S t r a a t b e e l d februari 2009

43

Renovatie (waren)markt Schijndel Het centrumplein Markt van het Brabantse Schijndel is onlangs uitgebreid onder handen genomen. Het hele plein is voorzien van een nieuw tapijt en straatmeubilair. De oude bestrating had haar beste tijd gehad en een renovatie was noodzakelijk.

Het vernieuwde plein is grotendeels voorzien van karakteristieke granietkeien die in waaierpatroon zijn aangelegd. Daarentegen zijn de rijbanen voorzien van traditionele klinkerbestrating terwijl de voetpaden zijn uitgerust met donker grijze natuurstenen. De overgang tussen deze zones is door middel van brede stenen. Dit geeft een duidelijk onderscheid tussen de verschillende

44

S t r a a t b e e l d februari 2009

zones waardoor er geen hoogteverschillen noodzakelijk zijn en een vlak plein ontstaat.

Obstakelvrije voorzieningen Op het plein worden de wekelijkse warenmarkt en evenementen gehouden. Hiervoor waren op het oude plein vaste vloerpotten toegepast waarin tijdens gebruik energiezuilen werden ingeplugd. Dit werd ervaren als een bewerkelijke en storingsgevoelige aanpak die voor de toekomst niet gewenst werd. Het staat buiten kijf dat op het nieuwe vlakke plein ook moderne obstakelvrije voorzieningen nodig zijn voor de markt en evenementen. De gemeente heeft een onafhankelijk adviseur in hand genomen om te onderzoeken welke benadering hierbij het beste was.

Op basis van dit advies heeft de gemeente besloten dat PUTkast de beste keuze is. Ondermeer omdat door het unieke twee compartimentensysteem het de enige ondergrondse kast is die voldoet aan alle relevante Nederlandse regelgeving.

Voor de gemeente redenen genoeg

om PUTkast te benaderen om actief mee te denken over de verdere uitwerking van het project. Na een uitgebreide inventarisatie van de situatie, behoeften en gewenste beheersmodel begonnen met het ontwerp van de installaties. Hierbij is slim gebruik gemaakt van de bestaande bekabelingsinfrastructuur waardoor er aanzienlijk is bespaard in de realisatiekosten. Doordat PUTkasten gebruik maken van het unieke luchtbelprincipe zijn dure rioolaansluitingen niet nodig.

Totaal zijn er tien martkPUTkasten basic toegepast waardoor er op alle gewenste plekken voldoende elektriciteitspunten beschikbaar zijn. Hierdoor wordt de maximale kabellengte van 20 meter niet overschreden en liggen er geen kabels in publieksruimten. Daarnaast zijn de kasten in actieve en passieve toestand gesloten en dus obstakelvrij.

i PUTkast BV T: 075–750 22 14 W: www.putkast.nl

Een combinatie van Julie©, Premark® en Ovidius Originals borden zorgt voor een herkenbare schoolomgeving.

Julie © en Premark ® dragen bij aan veiliger schoolomgeving Het is om technische of budgettaire redenen niet altijd mogelijk om de infrastructuur rondom een school zo aan te passen, dat kinderen veilig bij de school kunnen komen. Het is daarentegen vaak wel mogelijk om de inrichting van de directe omgeving bij een schooltoegang af te stemmen op kinderen. Bijvoorbeeld met Julie© straatmeubilair of Premark® markering.

Verder kan worden bekeken of er schoolroutes zijn die kinderen zelfstandig veilig kunnen volgen. Kinderen zijn te stimuleren om bepaalde routes te nemen en soms kunnen aparte paadjes en doorsteekjes soelaas bieden. Veilige schoolroutes worden herkenbaar met Premark® markering. Door gebruik te maken

van gekleurde voetstappen of speelelementen zijn kinderen geneigd deze route te volgen van huis naar school en omgekeerd.

i Vermolen Groep Den Haag/Leek W: www.vermolen.com

Het vrolijke straatmeubilair Julie© maakt de schoolomgeving herkenbaar. De hoge accentpaal waarschuwt naderende automobilisten.

Extra attentie krijgt de schoolomgeving door deze accentpaal te combineren met Julie© hekjes en/of Julie© paaltjes. De hekjes zorgen ervoor dat kinderen op de stoep blijven, de paaltjes gaan wild parkeren tegen.

Julie en premark Monster: Gekleurde voetstappen markeren de veiligste weg naar de schoolingang

S t r a a t b e e l d februari 2009

45

Natuurlijk spelen in Platvoet te Deventer De gemeente Deventer is de buurt Platvoet grootschalig aan het opknappen. Daarbij zijn het groen, de rondweg en de speelplekken volledig aangepast en vernieuwd. De medewerkers van speelruimteadviesbureau OBB hebben zich samen met buurtbewoners van de taakgroep en enkele geĂŻnteresseerde klanten ingezet om een gedeelte van de bomen die gekapt zijn in de buurt te gebruiken op de speelplekken.

Met circa vijftien mensen zijn drie natuurlijke speelobjecten gerealiseerd.

OBB heeft dit project uitgevoerd om de gemeenten te laten zien hoe eenvoudig en goedkoop het is om informele speelruimte te realiseren.

En natuurlijk, of juist, om de kinderen in de buurt heerlijke, uitdagende speelmogelijkheden te bieden. In overleg met de gemeente werden eerst de ontwerpen gemaakt en de locaties bepaald. De taakgroep (bewoners) van Platvoet zorgde daarbij dat er meer dan 150 handtekeningen van omwonenden werden

opgehaald. De ontwerpen werden vooraf getoetst door een bedrijf dat gespecialiseerd is in veiligheid van speeltoestellen. Dit bedrijf zal binnenkort de objecten komen certificeren om de veiligheid en aansprakelijkheid te garanderen. Voordat de bomen werden omgezaagd, werden ze gekenmerkt. Vervolgens heeft de aannemer, die uitvoering geeft aan de aanpassing van het groen en de wegen, de bomen op de plaats gelegd. De realisatiekosten voor de gemeente zijn beperkt gebleven doordat de werkzaamheden zijn uitgevoerd door buurtbewoners, enkele relaties van ingenieursbureau OBB en de medewerkers van dit speelruimteadviesbureau. Voor de gemeente zijn de kosten beperkt tot de ambtelijke uren. Wel zal de gemeente zorg dragen voor de controle op de veiligheid van de natuurlijke speelobjecten tijdens de reguliere inspectieronden.

Brug De brug van boomstammen bestaat uit twee stammen, evenwijdig aan een greppel, waar er twee stammen dwars overheen liggen. Deze als dienen brug. De greppel kan bij regen vollopen met water. Dit maakt het speelobject extra interessant voor kinderen om te gaan spelen met water. De greppel is niet diep en je kunt er makkelijk met blote voeten doorheenlopen, of onder de brug door kruipen als er geen water in de

OBB peilt de behoefte aan een praktische workshop over het Bouwen van natuurlijke speelaanleidingen. OBB zal voor de zomer de eerste workshop gaan verzorgen, graag in samenwerking met een gemeente.

Mocht u als deelnemer of als gastgemeente betrokken willen worden dan graag mail aan Johan@OBB-Ingenieurs.nl.

46

S t r a a t b e e l d februari 2009

greppel staat. De boomstammen geven aanleiding om te balanceren, te klimmen, te zitten, of een zelfbedacht spel mee te doen.

Mikado De Mikado bestaat uit verschillende boomstammen die kriskras door elkaar en over elkaar heen gelegd worden, net zoals bij het spelletje Mikado de stokjes door elkaar liggen.

De Mikado kan gebruikt worden om over te klimmen en klauteren, maar je kunt er natuurlijk ook gewoon lekker op zitten. Het nodigt ook uit tot fantasiespel van kinderen, onder andere omdat er een soort van vakken ontstaan tussen de boomstammen in.

Stapstammen Stapstammen kunnen worden gebruikt om op te zitten, op te klimmen, om van de ene naar de andere stam te stappen of te springen of om tussendoor te slalommen. En vast nog voor veel meer! De stapstammen zijn zo gepositioneerd dat de jeugd zelf een spel kan bedenken om op en rondom deze stammen te spelen.

i Speelruimteadviesbureau OBB / Johan Oost Deventer T: 0570 - 61 60 05 W: www.OBB-Ingenieurs.nl

NERI WINT DE UITDAGING

E E N O V E R T U I G E N D A N T W O O R D O P "LICHT VERVUILING"

ALLEMODELLENONLINE WWW.LOUISPOULSEN.COM

DE ARMATUUR 804 IS HET ANTWOORD OP DE MEEST STRENGE EISEN EN REGELGEVING MET BETREKKING TOT LICHTVERVUILING. HET IS ALTIJD ONS UITGANGSPUNT OM DE MENSELIJKE ARCHITECTUUR OVEREEN TE LATEN KOMEN MET DE ARCHITECTUUR VAN DE OMGEVING.

LOUIS POULSEN LIGHTING B.V. PARELLAAN 26 2132 WS HOOFDDORP TEL. +31 (0)23-5650030