2010-06-SB by Acquire Publishing

In dit nummer o.a. • Speelbos in Gijsbrecht van Aemstelpark • Bruggen met verlichte glazen balustrade • Jan Wolkers speeltuin in versteend Amsterdam

M MA AG GA AZZ II N NE WEBSITE EN E-ZINE

Groen

Spelen

• Zieplaweb: het eerste nationaal online platform voor boomziekten en -plagen Meubilair

21e j a a rg a n g j u n i 2 0 1 0

Advies

Bestrating

Licht

w w w. s t r a a t b e e l d . n l

Bloemsingel bank De bloemetjes buiten zetten

Newport Nesselande Tot in de puntjes verzorgd!

maatwerk

Beiramar bank 5-op-ĂŠĂŠn-rij

SKA afvalbak Sterk, Kunstzinnig een Aanwinst SKA

meubilair

Yarg Vele mogelijkheden en sublieme afwerking

Boomplint Westwal Betere bomen en een beter beeld

boombescherming

Venus

verlichting

De ster van de avond

Baliza Mota Een baken van licht

Voor meer informatie of uitgebreide documentatie bel: 0575 - 58 39 11

www.samson.nl

Licht

Jan Wolkers speeltuin in versteend Amsterdam

Bestrating

Advies

Zieplaweb: het eerste nationaal online platform voor boomziekten en -plagen

Meubilair

Het gebruik van kunstlicht in Nederlandse steden en landschappen neemt nog steeds elk jaar toe, terwijl het effect daarvan op ecosystemen onbekend is. Daarom gaan wetenschappers van Wageningen University, de Stichting Veldonderzoek Flora en Fauna (VOFF) en het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO), op 40 locaties onderzoek doen naar de invloed van kunstlicht op floraen fauna in Nederland. Het onderzoek is toegespitst op de vraag wat lichtvervuiling doet met planten, nachtvlinders, amfibieën, broedvogels, vleermuizen en kleine zoogdieren. Pagina 26

Spelen

Invloed van licht op vleermuizen

Groen

Inhoud

Speelbos in de stad met natuurlijke speelaanleidingen

Bij de voorpagina: Speelplekken met moderne en natuurlijke uitstraling in Veghel, zie ook op pagina 6 e.v. MA AG GA AZ Z II N E M WEBSITE EN E-ZINE

En verder in dit nummer van Straatbeeld tientallen informatieve berichten over nieuwe producten, gerealiseerde projecten, columns, kort nieuws en meer. Verdeeld over de sectoren spelen, bestrating, groen, licht, meubilair en advies.

Colofon Informatief vakblad voor iedereen die betrokken is bij ontwerp, inrichting, beheer en onderhoud van de openbare ruimte. Met ondermeer analyses, productbeschrijvingen, brancheinformatie en projecten.

Straatbeeld is een uitgave van Acquire Publishing bv Faradaystraat 4a 8013 PH Zwolle T: 038-4606384 F: 038-4606318 W: www.acquirepublishing.nl

Natuurtalenten Verlichting Velsen

Uitgever/hoofdredacteur Geert Dijkstra Medewerkers Wim Nijmeijer, Frank Bekker, Jaap Groot, Marjan van Elsland, Geesje Rietveld, Erna Jansen Grafische vormgeving Studio Birnie, Twello

Louis Poulsen LEDs

Boomroosters

Meer nieuws, producten projectinformatie op www.straatbeeld.nl:

Herinrichting wijkcentrum Ploosche Hof â&#x20AC;&#x2122;s Hertogenbosch

Markering Castellummuur Domplein Utrecht

Druk Thieme Almere Advertentie-acquisitie Acquire Media Michiel Noordzij Faradaystraat 4a 8013 PH Zwolle T 038 460 63 84 E info@acquiremedia.nl Abonnementen Voor alle informatie over abonnementen op het tijdschrift, de emailnieuwsbrief, de website en andere activiteiten van Straatbeeld, stuurt u een email naar abonnementen@acquirepublishing.nl. ÂŠ Acquire Publishing. Alle rechten voorbehouden. Reproductie in enige vorm of op enige wijze verboden zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van Acquire Publishing zijn van toepassing de voorwaarden die zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel in Zwolle.

Blikvanger Zonnebanken besturen water in Sneek

Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave uiterste zorg is besteed, aanvaardt de uitgever geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten en onvolkomenheden, noch voor de gevolgen hiervan.

Acrobantico zitelement

Speelplekken met moderne en natuurlijke uitstraling in Veghel In de nieuwe Veghelse VINEX-wijk ’t Ven is royaal ruimte gereserveerd voor de aanleg van een aantal speelplekken, bedoeld voor verschillende leeftijdsgroepen. In de zomer van vorig jaar werd daartoe een aantal randvoorwaarden en eisen opgesteld, met als belangrijkste de wens om het karakter van deze nieuwe wijk – duurzaam, water, groen – door te vertalen in de uiteindelijke inrichting van de verschillende in ’t Ven verspreide speelvoorzieningen. Middels een aanbesteding werd een aantal aanbieders aangezocht, om conform een door de gemeente Veghel opgesteld programma van eisen een onderbouwd voorstel te presenteren. Die ontwerpen van de verschillende bedrijven werden vervolgens beoordeeld door een commissie, waarin behalve de verantwoordelijke ambtenaren ook buurtbewoners, mensen van het

S t r a a t b e e l d juni 2010

onderhoud en andere belanghebbenden een stem hadden. Twee belangrijke eisen stonden hoog op het verlanglijstje van de gemeente: toestellen en elementen moesten een natuurlijke uitstraling hebben en kunnen bogen op een hoge speelwaarde, en dienden vervaardigd te zijn van materialen en vormgegeven in een constructie die onderhoudsvriendelijk is. “Dat accent op die gewenste natuurlijke uitstraling komt niet zo maar uit de lucht vallen”, zegt eibe-directeur Ben van Kralingen. “Deze nieuwe wijk ’t Ven is zowel qua bebouwing als landschappelijke indeling met veel aandacht voor het milieu aangelegd. Zo wordt hier bijvoorbeeld het regenwater zorgvuldig opgevangen en opnieuw gebruikt...”. In totaal dienden er verspreid over de wijk een zestal speelplekken te worden

ingericht. Voor de drie qua omvang grootste locaties gooide het ontwerp van eibe bij zowel de gemeente als de buurtbewoners de hoogste ogen. “Voor de invulling van elk van die speelplekken werden door de gemeente een aantal zowel technische als functionele eisen geformuleerd. Vanuit die invalshoek werden door ons eigen ontwerpteam de uitgewerkte ideeeën op papier gezet, die vervolgens in een presentatie aan de gemeente en overige belangstellenden werden getoond”, vertelt Ronald Booy, districtsverkoopleider die het project van begin tot eind heeft begeleid. Heuvels met wildgras Op alle drie speelplekken zijn houten speeltoestellen geplaatst, die in hoofdzaak zijn opgebouwd met behulp van ronde geschuurde houten

Ketelven-park springt de schommel direct in het oog met zijn hoogte van 4 meter. In alle ontwerpen zijn de speelelementen rond bestaande bomen gegroepeerd. Verhoogde, in het terrein aangebrachte accenten omzomen greppels waar overheen een boomstammetje ligt. Naast speeltoestellen werden ook speciale speelprikkels gecreëerd die kinderen uitnodigen tot spel: een palenbos, een zandspel, tussen bomen een klein evenwichtsparcours bestaande uit o.a. maaskeien etc. palen, uitgevoerd in een neutrale kleurstelling. Van Kralingen: “De gewenste natuurlijke uitstraling wordt door dit natuurlijke materiaal nog eens benadrukt. Interessant is dat de rechte constructie van de eibe speeltoestellen ook modern oogt. En dat gaat goed samen met de eigentijdse architectuur van deze VINEX-wijk. De realisatie van dit project is in zoverre uniek, dat we erin zijn geslaagd om speelplekken met een natuurlijke maar bovendien moderne uitstraling voor de gemeentelijke markt te creëren. eibe heeft dit project compleet opgeleverd, inclusief het uitvoeren van het grondwerk, het aanbrengen van de valdemping (zand, natuurgras en kunstgras), het ontwerpen van de

heuvels en de andere accenten in het terrein en tenslotte de uiteindelijke afwerking van de speelplek”. In de verschillende speelplekken Ketelven-park, Mergelven-park en Turfven-park werden naast een aantal gezamenlijke speelelementen, per locatie ook enkele specifiek voor deze plek ontworpen speeltoestellen geplaatst. Door in de ontwerpen glooiiende heuvels begroeid met wildgras te introduceren, werd mooi ingespeeld op de gemeentelijke eis van ‘natuurlijke uitstraling’. Tussen de heuvels kunnen de kinderen schommelen en bovenop die heuvels zijn speelattributen geplaatst en start bijvoorbeeld een kabelbaan. Op het

Op verzoek van de gemeente werden op het laatst nog een aantal speciale elementen aan de speelplekken toegevoegd: een schommelzitje voor het gehandicapte kind, speeltafels die ook toegang bieden voor rolstoelers en bijvoorbeeld de aanleg van paden met puinverharding die breed genoeg zijn voor een rolstoel. Van Kralingen: “Uiteindelijk is hierdoor het totale project niet alleen natuurlijk en modern maar ook integratief toegankelijk geworden...”.

i eibe Benelux Zoetermeer T: 079-3610010 www.eibe.nl

S t r a a t b e e l d juni 2010

Speelbos in de stad met natuurlijke speelaanleidingen

Fotografie: Kees AB

Het Gijsbrecht van Aemstelpark in het Amsterdamse stadsdeel Zuideramstel, is de ecologische verbindingszone tussen het Amstelpark en het verderop gelegen Amsterdamse Bos. Een echt inspirerend bos is het eigenlijk nooit geweest, vond de gemeente een 5-tal jaar geleden en daar moest dus verandering in komen. Vanuit het prestigieuze project ZuidAs was een budget vrijgekomen om elders te besteden ‘ter compensatie van de overlast en het natuurverlies...’. Zo’n vijf jaar geleden begon de gemeente voorzichtig zijn voelhorens uit te steken in de directe omgeving van het park, om te weten te komen welke wensen er ten opzichte van dit onderwerp bij de omwonenden leefden. Uit gesprekken met bewoners kwam naar voren dat met name het dicht begroeide oostelijke gebied van het Gijsbrecht van Aemstel park moest worden opengegooid om er uiteindelijk een echt speelbos van te maken. Vanaf zomer 2008 werd Oranjewoud Realisatie BV al in een vroeg stadium voor dit project ingeschakeld. Het Tilburgse ontwerpbureau BuroBlad maakte in opdracht van Oranjewoud het ontwerp voor het deel van het park waar het speelbos werd gesitueerd. De werkzaamheden in

S t r a a t b e e l d juni 2010

het voortraject tot het tijdstip dat er een ontwerp op tafel lag, hebben veel tijd gekost. Vorig jaar juni werd het tot in detail uitgewerkte ontwerp door Oranjewoud aan de gemeente gepresenteerd en in januari 2010 ging de schop de grond in. Natuurlijke uitstraling “Het stadsdeel Zuideramstel wilde dit ‘oude’ park ‘omvormen tot een gevarieerd speelbos met voor de kinderen uit de omgeving meerdere speeltoestellen, speelaanleidingen en verblijfsmogelijkheden op basis van natuurlijke elementen”, legt

Martien van Ruitenbeek van Oranjewoud Realisatie uit, die dit project van begin tot eind heeft begeleid. “Het gerevitaliseerde park is voor iedereen toegankelijker geworden en nodigt zowel kinderen als volwassenen uit er te verblijven. Door het park ‘open te gooien’ hebben we er meer licht en lucht in gebracht; door de bossages uit te dunnen en doorkijkjes in het groen te creëren is het bos transparanter geworden. Bij de opzet van dit plan van aanpak is ons streven altijd geweest om zoveel mogelijk het hergebruik van materialen mogelijk te maken. Wat in

het project aan groen wordt gekapt, gesnoeid of anderszins verwijderd, wordt bijvoorbeeld elders in het werk weer als houtsnippers (takken en struiken) als padverharding of als boomstam om op te zitten en te klimmen hergebruikt”. Het park is onder te verdelen in een drietal zones: de randzone, de binnenzone en de natte zone. De randzone omvat de oorspronkelijke bebossing (veel eikenbomen) en bosplantsoen. De binnenzone omvat het overige terrein met grasveldjes, bossages en bomen. En de natte zone wordt gevormd door de waterpartijen en de rand er omheen. Waterplas In overleg met de gemeente Amsterdam werd een plan van aanpak opgesteld, dat vervolgens door Oranjewoud Realisatie op basis van ‘design and construct’ werd uitgevoerd. Voor de realisatie van dit speelbos werd door het stadsdeel een aantal eisen geformuleerd. Zo diende er in het park een mogelijkheid tot watercompensatie te komen ‘voor water dat elders verloren ging’. Er werd daarom een grote waterplas aangelegd met een oppervlak van 2000 vierkante meter die via de singel met open water in verbinding staat. In piektijden met een grote toevoer van oppervlaktewater kan het Waterschap hier dus rekenen op een aanzienlijke vergroting van het buffervermogen. Oorspronkelijk bestond het Gijsbrecht van Aemstel park uit een bos met veel kastanjebomen van zo’n 40 tot 50 jaar oud, met daartussen enkele grote

grasvelden. Het geheel omzoomd door dichte groene bossages. In de loop der tijd zijn er tussen de kastanjes ook een aantal populieren omhoog geschoten, sommige tot een hoogte van meer dan 40 meter. In het kader van de omvorming tot speelbos werden meteen al 6 grote populieren van 50 jaar oud gekapt, de bossages uitgedund en gesnoeid. De vrij eenzijdige beplantingsopbouw diende meer diversiteit te krijgen door nieuwe aanplant van overwegend inheemse soorten bomen en struiken. In totaal werden er 30 nieuwe bomen geplant: kastanje, berk, esdoorn, iep en dergelijke, waarmee een positieve bomenbalans in het gebied is ontstaan. Natuurlijke elementen Om het park met name voor kinderen aantrekkelijk te maken, werd verdeeld over het hele terrein een aantal speelplekken/speelaanleidingen gecreëerd. Om het karakter van natuurpark nog eens extra te benadrukken, werden die speelplekken (in de oostelijke helft van het park) ingericht met toestellen, gemaakt van Robinia hout – niet verduurzaamd Europees hardhout – en geleverd door Ovaal Speelconcepten te Holten. In de grillig gevormde waterpartij in het park is in een ondiep deel een keienpad aangelegd, dat kinderen uitdaagt er over heen te balanceren zonder natte voeten te krijgen. De keienlijn voert naar een klein eilandje in de waterplas en via een andere route daar weer vandaan naar de vaste oever. Net zo aantrekkelijk voor kinderen is het steltenpad dat de vaste oever met het eiland

verbindt en dat voor een deel op het droge en voor een deel in het water staat. Het pad bestaat uit lage en hoge palen van tamme kastanjehout: de lage om overheen te lopen en de her en der staande hoge exemplaren om je aan vast te houden. Broedwanden en snipperpaden Heel apart zijn de zogeheten broedwanden langs het water, met name aantrekkelijk voor ijsvogels en oeverzwaluwen. Van Ruitenbeek: “Dit is een mooi voorbeeld van ons streven om zoveel mogelijk materiaal uit het bos te hergebruiken. De wanden bestaan uit een aantal fors bemeten uit het park afkomstige boomstronken bij elkaar, die op hun kant op de oever in de waterlijn liggen. De stammen zijn afgezaagd en de grillig gevormde wortelpakketten nodigen vogels uit om er te nestelen. Tussen de bossages werd ook een trapveldje met kunstgras aangelegd, dat het hele jaar door bespeelbaar is. Dus geen losse pollen meer in het veld of modderpartijen bij de doelen. Het uitgedunde kreupelhout samen met de gesnoeide takken wordt in compacte hopen bij elkaar gebracht, verspreid over het park. Dergelijke ecohopen zijn aantrekkelijke plekken voor kleine diertjes om zich te verschuilen. Ook zal hier een spontane diversiteit aan paddestoelen, zwammen en dergelijke ontstaan. Het rottend hout wordt een broedplaats van torren, larven etc. Omdat de bosrand tegen de openbare weg aanligt, werd op een aantal plekken een takkenwal gebouwd, om op die

S t r a a t b e e l d juni 2010

plekken de directe toegang tot het park te belemmeren. Van de andere kant kunnen kinderen in hun spel niet plotseling de weg opschieten. De diverse voetpaden in de randzone geven toegang tot het bos en de vele speelmogelijkheden. In die randzone zijn ook twee open plekken gecreëerd met houten zitelementen, die dienst kunnen doen als buitenklas of het houden van een kinderpartijtje. Er zijn twee soorten verharding te onderscheiden: halfverharding met behulp van (uit het park afkomstige) houtsnippers en tegelverharding van aanwezige tegels. De snipperpaden zijn gemiddeld 1,5 breed. De lange rechte paden die het westelijke en oostelijke deel

van het park met elkaar verbinden, hebben een elementverharding van betontegels. Het oude tegelwerk inclusief de bestaande betonbanden worden hergebruikt in de nieuwe 60 cm smallere paden.

i Oranjewoud Realisatie BV Almere-Stad T: 036-5332129 www.oranjewoud.nl en Ovaal Speelconcepten Holten T: 0548-363067 www.ovaalspeelconcepten.nl

Straatbeeld Online Meer foto’s op www.straatbeeld.nl Op de website van Straatbeeld vindt u ter inspiratie nog een uitgebreide fotoreportage van het project in het Gijsbrecht van Aemstelpark.

Picknickset volgens ONLY ONE concept Met de ONLY ONE introduceert Delta niet alleen een nieuwe picknickset voor de openbare ruimte maar ook een nieuw concept. Waarin het getal één centraal staat. De staal verzinkte en dubbellaags gecoate ONLY ONE Picknickset is een welkome aanvulling op elke speel- en recreatieplek. En kan in elke kleur of combinatie gemaakt worden in overeenstemming met de

S t r a a t b e e l d juni 2010

omgeving en naar wens van de klant. Meest opvallend aan de picknick set is echter het concept. De ONLY ONE is leverbaar in één soort, volgens één model, met één levertijd en voor één prijs, die ook nog eens is opgebouwd uit vier enen: c 1.111,-.

i Delta Products Zwolle T: 038-4602700 www.deltacatalogus.nl

Advies • Ontwerp • Realisatie l Tilburg l 013 455 1605 l www.speelprojecten.nl

Bruggen met verlichte glazen balustrade “In onze perceptie is een brug meer dan alleen een verbindende constructie. Natuurlijk heeft een brug een puur functionele taak, maar daarmee is, vinden wij, nog lang niet alles gezegd”, aldus Peter Faber, directeur van Stalen Design Bruggen BV, “Onze maatwerk bruggen zijn afgestemd op de plek en omgeving waar hij komt te liggen en ook qua design een streling voor het oog. Kortom: bruggen die niet alleen functioneel en onderhoudsvriendelijk, maar ook in alle eenvoud opvallend mooi zijn...”. In de vorig jaar nieuw betrokken grote productiehal wordt een

S t r a a t b e e l d juni 2010

grote variatie aan modellen fiets/ voetgangersbruggen en autobruggen gebouwd. “Met de assistentie van twee bovenloop kranen van elk 10 ton worden hier op een vloeroppervlak van 65 bij 25 meter de verschillende typen bruggen geassembleerd’, aldus Sales Manager W. Praamstra.”Die zijn dusdanig van afmetingen dat de complete constructie met speciaal vervoer over de weg naar de plek van bestemming getransporteerd kan worden. Is dit niet mogelijk, dan wordt de brug in delen vervoerd en ter plekke

in elkaar gezet”. Faber vult aan: “De fietsen voetgangersbrug bijvoorbeeld die over de Hoofdvaart in Hoofddorp is geplaatst, wordt in de constructiehal compleet opgebouwd om daarna in delen op transport te gaan: een stalen boogconstructie met daarop een licht getoogd stalen dek. Het vervaardigen van dit type bruggen past ons als een jas, hier zijn we goed in. In goede samenwerking met de opdrachtgever worden de plannen voor de nieuwe overspanning verder uitontwikkeld. Met de know-how die we in huis hebben,

aanlichten van gebouwen staat al langere tijd in de belangstelling en nu kunnen ook bruggen van binnenuit worden aangelicht. Stalen Design Bruggen ontwikkelde namelijk een specifiek voor toepassing bij bruggen ontwikkelde glazen balustrade, die zowel van boven als van beneden met LED’s kan worden aangelicht. Indien gewenst kan dat

zorgen wij ervoor dat het oorspronkelijke idee een echte brug wordt die aan alle wettelijke eisen voldoet. Om een idee te geven: een dergelijke fiets- annex voetgangersbrug wordt berekend op een belasting van 500 kg per vierkante meter brugdek. Dat betekent bij een brug van 25 meter lang en 6 breed een totaalbelasting van rond de 75 ton!”.

Een LED element uit de glazen balustrade

Verlichte glazen balustrade De openbare ruimte wordt in al zijn geledingen steeds kleurrijker. Het

ook in verschillende kleuren, wat met name ’s avonds en ’s nachts een fraai beeld geeft. Daardoor lijkt de verlichte brug als het ware los te komen van zijn omgeving. De LED’s zijn vandalismebestendig geïntegreerd aan de bovenzijde in de leuningbuis of beneden in de onderconstructie. De wijze van montage is absoluut onderhoudsvrij en het stroomverbruik minimaal. De balustrade is gemaakt van diverse lagen gehard en gelaagd glas met een speciale folie er tussen. De constructie is zeker niet puur decoratief maar wordt wel degelijk in de sterkteberekeningen meegenomen en kan 3 kN per strekkende meter opnemen.

i Stalen Design Bruggen BV Oosterwolde T: 0516-521232 www.stalendesignbruggen.nl

Fietskluizen op maat voor MFC Presikhaaf Bij het onlangs geopende Multifunctioneel Centrum West in Presikhaaf zijn door Falco fietsparkeersystemen met op maat gemaakte fietskluizen van Falco geplaatst. De kluizen moeten een veilige en solide fietsenstalling bieden voor de werknemers en bezoekers. Partner in dit project is Van Dalen uit Huissen en in samenspraak met architectuurstudio HH heeft Falco een ontwerp gemaakt voor een passende fietskluis. De twintig fietskluizen zijn bekleed met persrooster en aan de voorzijde voorzien van dubbele deuren. Door het persrooster krijgen de fietskluizen een verfijnde transparante uitstraling. Daarnaast zijn er Ideaal fietsenrekken geplaatst met het keurmerk FietsParKeur.

i Falco Vriezenveen T: 0546-554444 www.falco.nl

S t r a a t b e e l d juni 2010

Fietsboog = oplossing bij ruimtegebrek

www.putkast.nl

Natuurtalenten Bloemen, vogels, kiezels en bomen inspireren designers over de hele wereld. Samson levert diverse producten waarvan het innovatieve design is geïnspireerd op de natuur. Bloemen, dieren en natuurverschijnselen als golven en vogelnesten worden rechtstreeks naar designobjecten vertaald. Natuurlijke vormen geven designers een unieke balans tussen functionaliteit, rust en pure schoonheid. Natuurlijke materialen als Cortèn staal, gietijzer, gietsteen en hout zijn niet alleen verantwoord maar brengen de stedelijke omgeving weer dichter bij de natuur.

i Samson Urban Elements bv Zutphen T: 0575-583911 www.samson.nl Naguisa

Gota

Lungu Mare

Manits detail

Flor

Flora en fauna Alexander Brisbaine ontwierp voor Escofet de Twig, een element gevormd als een twijgje, die een groots effect geeft als losse bank of borderrand. De vrolijke gietstenen Flor bank en de bijbehorende straattegels vormen een gestileerde bloemenweide. De opvallende poten van de Mantis bank zijn afgekeken van de insectenwereld. Door dieren gemaakt Het vogelnest Niu, zet de wereld op zijn kop. Normaliter veilig hoog in de boom verstopt biedt deze, nieuw geïntroduceerde boomschotel de boom bescherming en gebruikers de mogelijkheid om onder het bladerdek de zitten. Dauwdruppels gevangen in een spinnenweb brachten Herzog & Meuron tot het ontwerp van de Gota. De verlichting is een levendige aankleding van pleinen, stadsparken en winkelstraten.

Niu TWIG

Zeeën van inspiratie Een ware kustlijn aan land ontstaat als de verschillende modellen van de Naguisa bank aan elkaar worden gekoppeld. Naguisa is de Japanse benaming voor het effect van de golven die met witte koppen de kustlijn bereiken. De Lungo Mare wekt met haar schelpenvorm de associatie met het strand op.

S t r a a t b e e l d juni 2010

Armaturen met speciale optiek verlichten stads-as Rotterdam Het is alweer een aantal jaren geleden dat Gemeentewerken Rotterdam het besluit nam om de openbare verlichting langs en boven de belangrijkste stads-as – die voert vanaf de A16 tot midden in het centrum – zowel qua vormgeving als technische prestaties te updaten. Het in Rotterdam gevestigde Atelier LEK kreeg in 2004 de opdracht om met name voor de Coolsingel en de Schiedamsedijk ‘een visie te ontwikkelen voor het avondbeeld van de stads-as en daarmee een duidelijke samenhang te creëren in de openbare verlichting’. Deze belangrijke toevoerweg naar het hart van Rotterdam start bij de afslag 25 van de A16 en omvat het traject Maasboulevard, Boompjes, Schiedamsedijk, Coolsingel tot aan het Hofplein. Van begin tot eind staan en hangen hier Hellux armaturen uit de serie Fritzleuchten. In totaal werden over het gehele traject ongeveer 450 nieuwe verlichtingsarmaturen geplaatst. Het complete project werd in een aantal fasen opgeleverd: in 2006 de Coolsingel in 2008 gevolgd door

S t r a a t b e e l d juni 2010

de Boompjes. Eind 2009 kwam als laatste de Schiedamsedijk – inclusief de befaamde Sterrenboulevard – gereed. Cuprohaag Lichttechniek uit Capelle a/d IJssel was vanaf 2007 de leverancier van deze armaturen.

Hangarmatuur Voor toepassing op de Coolsingel en de Schiedamsedijk ontwierp Atelier LEK, uitgaande van het bestaande Hellux model Fritzleuchten, een nieuwe armatuuruitvoering toege-

spitst op de specifieke verlichtingseisen die door de gemeente voor dit deel van het traject werden opgesteld. Het nieuwe type hangarmatuur (Coolsingel, Schiedamsedijk en Hofplein) â&#x20AC;&#x201C; type 117 â&#x20AC;&#x201C; is voorzien van een speciale optiek bestaande uit een bandvormige lens, die de naar beneden gerichte lichtuittreding op de weg naar behoefte breder of smaller kan maken. De armaturen zijn voor een deel opgehangen aan overspanningskabels (6 meter boven de rijbaan) en voor een deel gemonteerd op lichtmasten. Toegepast zijn twee halogeenmetaaldamplampen 70W/HIT-CE. Voor het voetgangersgedeelte is gekozen voor Fritzleuchten type 114, dat eveneens voorzien is van deze speciale optiek. Handafdrukken van beroemdheden Op de Schiedamsedijk staan masten opgesteld met een enkele of dubbele uithouder: type 115 ten behoeve van de rijweg en type 114

voor het naastliggende fiets/voetpad. Aparte vermelding verdient nog de aanvullende verlichting op de zogeheten Sterrenboulevard waar handafdrukken van beroemdheden in het plaveisel zijn aangebracht. Deze worden met speciale aan de mast gemonteerde designschijnwer-

pers (type FLC 131) door middel van een smalle lichtbundel aangelicht.

Cuprohaag Lichttechniek Capelle aan den IJssel T: 010-4582319 www.cuprohaag.nl

Eerste duurzaamheidsessie Grijsen park & straatdesign Wat is precies duurzaamheid? Hoe wordt gekeken naar de Criteriadocumenten? Wat doen partijen al op het gebied van duurzaamheid? Wat mag je van leveranciers verwachten? Botsen duurzaamheid en recessie? En hoe moet het samenspel moeten zijn tussen gemeente, architect, advies/ingenieursbureau, ontwerpbureau en leverancier van straatmeubilair?

Om tot een antwoord te komen op deze en andere vragen organiseerde Grijsen park & straatdesign een eerste Duurzaamheidsessie in aanwezigheid van vertegenwoordigers van de gemeente Doetinchem, gemeente Winterswijk, Dusseldorp, Anacon Infra, Tauw, Idenova en dagvoorzitter Martin Stor van Achterhoeks Centrum voor Technologie.

Conclusies /oplossingsrichtingen Uit de sessie is bovenal geconcludeerd dat een goede samenwerking in de keten essentieel is, alleen dan kun je komen tot een duurzaam eindresultaat. Gunning op EMVI (economisch meest voordelige inschrijving) is een voorwaarde. Functioneel specificeren en het goed benutten van de gunningcriteria die beschreven staan in de criteriadocumenten van Agentschap NL zijn eveneens belangrijk. Daarnaast moet de markt uitgedaagd en geprikkeld worden om te innoveren, bijvoorbeeld door het uitschrijven van een prijsvraag die creativiteit en innovatie stimuleert.

reeds vervolgsessies gepland met andere deelnemende gemeenten, architecten, adviseurs en aannemers.

i Grijsen park & straatmeubilair Winterswijk T: 0543 516 950 www.grijsen.nl

Wordt vervolgd Grijsen wil op deze manier bijdragen aan een duurzame inrichting van de openbare ruimte. Er staan daarom

S t r a a t b e e l d juni 2010

Nedal advertentie

Spelen voor peuters Een kwestie van balans & ergonomie Europese peuters groeien, in vergelijking met 20-30 jaar geleden, op in een compleet andere wereld. Steeds meer kinderen brengen tijd door bij de kinderopvang, de tijd die zij in familieverband doorbrengen is van betekenis veranderd en kinderen zijn minder lichamelijk actief. Veel van deze veranderingen hebben direct gevolgen voor de manier waarop kinderen spelen. Daarom heeft KOMPAN nu de nieuwe MOMENTS Peuter serie ontwikkeld, in nauwe samenwerking met o.a. het KOMPAN Play Institute, pedagogen, peuters en ouders. Want spelen is niet alleen kinderspel, het is een essentieel onderdeel van de ontwikkeling van peuters. De afname van fysieke activiteit heeft een aantal zwaarwegende gevolgen voor de ontwikkeling van peuters. Onderzoek heeft uitgewezen dat peuters van nu een vertraging in hun motorische ontwikkeling ondervinden, zowel in de grove als de fijne motoriek. Hun evenwichtsgevoel is beperkt en cross-body coördinatie verminderd. Het vertrouwen dat kinderen hebben in hun lichamelijke capaciteit neemt af en hun gewicht neemt toe.

maar ook met elkaar. Ze verzinnen herhalingsspelletjes, bepalen met behulp van beschikbare materialen een eigen decor én vertonen al jong

de beginselen van rollenspel. Door de afgenomen interactie tussen volwassenen en kind verzwakt de taalontwikkeling. De nieuwe MOMENTS Peuter serie is ontwikkeld met het oog op deze veranderingen maar ook op de onveranderlijke aspecten in de wereld van peuters. Iedere peuter heeft tijd nodig om zich lichamelijke basisvaardigheden eigen te maken en heeft letterlijk een ander perspectief op de wereld, van gemiddeld 90 cm hoog. De MOMENTS Peuter serie is

De ontwikkeling van sociale vaardigheden wordt beïnvloed door de sociale veranderingen in het leven van peuters. Onderzoek toont aan dat peuters die veel samen zijn met leeftijdsgenoten in speelzalen en dagverblijven, meer interactief zijn. Ze spelen niet enkel naast elkaar ontwikkeld vanuit dit perspectief en uitgebreid getest door de uiteindelijke gebruikers. Een greep uit de serie: Droomhuis Dubbel De toonbank en de zithoek binnen in het droomhuis zijn goede aanleidingen voor sociaal rollenspel en fantasierijke interactie. De spiegel en de deurbel dragen bij aan de fijne motoriek en bieden de mogelijkheid voor visueel en tactiel spel op basis van oorzaak en gevolg. De driedimensionale opzet versterkt het ruimtelijke inzicht en voor iedereen is er genoeg te ontdekken. Kleine Olifant Het blauwe olifantje is een veertoestel om op te staan of zitten.

S t r a a t b e e l d juni 2010

Staand wiebelen geeft peuters de mogelijkheid bewegingen te leren controleren, evenwicht te bewaren en te vertrouwen op hun lichamelijke capaciteit. De rode ring in het oor kan op en neer worden bewogen en

gedraaid, goed voor tactiele ontwikkeling en grove motoriek. Tijdens observaties is vaak gezien dat twee kinderen tegelijk speelden met de Olifant door elk aan een kant te gaan staan. De peuters leren samenwer-

ken en krijgen meer begrip voor oorzaak en gevolg. Sprookjesbos met Giraffe Een fysiek uitdagende speelcombinatie voor sociaal en fantasiespel. De giraffe heeft aaibare manen, een beweegbare staart en voelbare vlekken. Deze tactiele elementen stimuleren interactie en zijn inspiratie voor rollenspel. De toevoeging van het klimnet daagt uit tot fysieke inspanning en geeft extra aandacht aan cross-body en hand-oog coördinatietraining.

i KOMPAN b.v. Zaltbommel T: 0418-681468 www.kompan.nl

Free Run Parkour Springen over betonnen elementen, zwaaien aan palen, opspringen tegen muren. Free Running is een nieuwe manier van bewegen in de buitenruimte en wereldwijd enorm in opkomst. Naast de fysieke kant speelt de filosofie ‘de vrijheid en het verleggen van grenzen’ ook een belangrijke rol. Met het Free Run Parkour van VelopA-Omniplay kunnen jongeren zich op een experimentele manier verplaatsen en verantwoord stunten met hun lichaam. Het daagt ze lichamelijk uit en traint hun reflexen. Met de introductie van het Free Run Parkour in Nederland appelleert VelopA-Omniplay aan de vraag naar vernieuwing in bewegen en sporten. ‘Apenkooi’ Free Running, ook wel Extreme Movement of Urban Gym genoemd, is een nieuwe vorm van bewegen en overgewaaid uit Amerika. Free Running ontstond in het leger als ontsnappingstechniek voor soldaten om zich snel en efficiënt te verplaat-

S t r a a t b e e l d juni 2010

sen. Nu draait het vooral om het spektakel. Het Free Run Parkour is een verantwoorde vertaling van deze trend om het lichaam op spectaculaire wijze uit te dagen met Flatground (stunts op de grond), Walltricks (trucs met inzet van een muur) en Airtricks (stunts in de lucht). De gebruiker krijgt met het Free Run Parkour inzicht in afstanden, ontwikkelt zijn reflexen en lenigheid van zijn lichaam. Het systeem heeft niet voor niets ‘de apenkooi’ als bijnaam.

Solide uitvoering De robuuste toestellen zijn van beton en staal, onderhoudsarm en vandalismebestendig. Het Free Run Parkour voldoet aan de hoogste kwaliteit- en veiligheidseisen en is in alle RALkleuren te verkrijgen. De toestellen zijn in zes uitvoeringen beschikbaar en sluiten perfect aan bij skateparcours, het Omnistadium en JOPS. Levertijd is 6 - 8 weken.

i VelopA-Omniplay Leiderdorp T: 071-5815959 www.velopa-omniplay.com

Omnistadium

Breng de wijk in beweging!

Voetbal • Basketbal • Volleybal • Handbal • Tennis • Badminton

Het Omnistadium is een echte aanwinst in de wijk voor jong en oud! Meer weten over de mogelijkheden? Kijk op www.velopa-omniplay.com/omnistadium of maak een afspraak met een van onze buitendienstadviseurs: tel.: 071 581 59 59, e-mail: info@velopa-omniplay.com.

Tijdsmeting fietsstalling bestrijdt ‘weesfietsen’probleem Met de toenemende populariteit van fietsen in Nederland neemt ook het aantal niet-opgehaalde fietsen in een rek of stalling, de zogenaamde ‘weesfietsen’, toe. Beleidsambtenaren en stallingsbeheerders voeren in toenemende mate beleid op basis van goede voorzieningen, voldoende voorzieningen en beter gedrag. Telematica kan ze helpen bij een succesvolle implementatie. “De Gemeente Haarlem zocht een meetinstrument om bijvoorbeeld de stallingspatronen te bepalen om daarmee een zuivere kosten-batenanalyse te kunnen maken”, aldus een woordvoerder van NSA-Urbanproducts BV. “Bovendien wilde men met een grotere schat aan data de basis leggen voor het verder ontwikkelen van het overall-fietsenbeleid”. Men koos voor de Bikeeper Telematic die is voorzien van een sensor, die registreert hoe lang, wanneer en waar vrije parkeerplaatsen zich bevinden. Tevens is het mogelijk een tijdslimiet aan een parkeerplaats toe te kennen. “Ons systeem verschafte de gemeente Haarlem concrete inzichten in de patronen, mate van overstaan, effectmeting van acties, reken-

modellen voor correlaties en last but not least: een permanente bezetting van 70-80% van de rekken”. Naast de telematica biedt de Bikeeper nog secundaire voordelen. Zo kunnen wielen en voorvorken van de gepatenteerde klemmen nooit beschadigen, is de Bikeeper geschikt voor alle soorten velgen en is het systeem voorzien van het FietsParkeur.

i NSA UrbanProducts BV Almelo T: 074-7600199 www.bikeeper.nl

Holzhof speeltoestellen Welles Hout uit Appelscha is de exclusieve importeur van de in Italië geproduceerde speeltoestellen van het merk Holzhof. Het speeltoestellen assortiment is vernieuwend, kleurrijk en voldoet aan de veiligheidsnorm EN 1176. Het Holzhof assortiment wordt landelijk verspreid via een netwerk van erkende Holzhofpartners. Deze regionaal werkende Holzhofpartners dragen zorg voor een gedegen

S t r a a t b e e l d juni 2010

persoonlijk advies, levering, plaatsing, onderhoud en inspectie van de speeltoestellen, indien gewenst in combinatie met het leveren en aanbrengen van een valdempende ondergrond. Het Holzhof assortiment is gemaakt van hoogwaardige en duurzame materialen zoals drukgeïmpregneerd hout, aluminium of edelstaal in combinatie met polyethyleen onderdelen en HPL platen.

i Holzhof Nederland Appelscha T: 0516-431470 www.holzhof.nl

Verlichting benadrukt architectuur Dudok in Velsen Het gemeentehuis van Velsen en het voorliggende Plein 1945 hebben recentelijk een facelift gekregen. Zes nieuwe lichtmasten, strakke bestrating en zitgelegenheid maken het plein weer aantrekkelijk. Bovendien benadrukt doordachte aanlichting van het gemeentehuis voortaan ook ’s nachts de kenmerkende architectuur van het door architect Dudok ontworpen gebouw. ipv Delft tekende voor het ontwerp van de lichtmasten en bedacht het totale lichtplan. Geometrische vormen, smalle nissen en fraai blauw tegelwerk, dat zijn de belangrijkste kenmerken van het pand uit de jaren zestig. ipv Delft koos er bewust voor juist deze elementen uit te lichten, zodat het gebouw ook ‘s avonds optimaal tot zijn recht komt. Het voorheen nauwelijks opvallende blauwe tegelwerk is nu dankzij witte accentverlichting al van ver zichtbaar, onder meer in de toren en het plafond bij de entree. Het ontwerp van de zes lichtmasten

op het plein is afgestemd op de architectuur van Dudok. Strakke, geometrische vormen voeren de boventoon. De uit staalplaat opgebouwde masten van 10 en 13 meter hoog verjongen naar boven toe en hebben een nis over de onderste meters, die ‘s nachts net als de nissen in het gebouw wordt uitgelicht. Het aantal lichtarmaturen per mast verschilt, maar elke mast biedt plaats aan maximaal zes armaturen. De masten verzorgen zowel de sfeer- en verkeersverlichting op het plein als de aanlichting van de gevel. Led-

accentverlichting op het gebouw zelf verlicht de details. Door het aanlichten van het gebouw en de pleinverlichting te combineren en zorgvuldig op elkaar af te stemmen, wordt energieverspilling voorkomen. De vier hoogste masten, aan de oostzijde van Plein 1945, staan op een betonnen sokkel waaraan een uitkragende houten zitting is bevestigd. De houten banken zijn afgewerkt met een stalen omlijsting. Aan de westzijde van het plein staan nog een aantal losse banken, die qua ontwerp sterk lijken op het met de masten geïntegreerde zitmeubilair. Al het meubilair is ontworpen door ipv Delft.

i ipv Delft Rob Kruizinga T: 015-7502579 www.ipvdelft.nl

S t r a a t b e e l d juni 2010

3D-stabiliteitsmetingen op lichtmasten, VRI’s en brugleuningen. Rei-Lux is gespecialiseerd in het uitvoeren van zowel statische- als dynamische 3D-metingen op lichtmasten tot 40 m hoogte, verkeersportalen, zweepmasten en brugleuningen waardoor het gehele object wordt gemeten en gewaarborgd.

De Rei-Lux 3D-meettechniek biedt u: •

Waarborgen van openbare veiligheid

•

Het verlengen van de economische levensduur

•

Het uitstellen van grote investeringen (het vervangen van oudere lichtmasten en VRI’s)

•

Het beperken van de gemeentelijke aansprakelijkheid door de geboden garantie

•

Een positieve bijdrage verlaging CO2 uitstoot

•

Geen overlast tijdens de meetwerkzaamheden

Rei-Lux: 3D-meten is zeker weten... Wilt u meer weten? Bel 073 684 1050 of kijk op www.rei-lux.nl

kabeloverspanning & lichtplanning

kh Lan

rst To

uwfa b ri e k e n

LCD BV LCD BV ibc_weg plataan 363c 5683 pk best 5682 gm best the netherlands the netherlands t 499372 372222 222 t +31 +31(0) (0) 499 f 499372 372444 444 f +31 +31(0) (0) 499 e e lcd@lcdinfo.nl lcd@lcdinfo.nl i i www.lcdinfo.nl www.lcdinfo.nl 2070291 LCD_ad_185x131_ZW.indd 1

www.lcdinfo.nl 29-03-2007 15:44:47

BOOMMM perfoelie. Groot voordeel is de platte vorm, waardoor het object dicht bij de gevels van huizen en gebouwen geplaatst kan worden. Verder heeft het plantgat de grootte van slechts één stoeptegel en brengt het groen, in tegenstelling tot bomen met wortels, geen beschadiging toe aan de bestrating. In smalle straatjes en bij terrassen Marc Müskens kent veel locaties waar deze verticale groenvoorziening echt een uitkomst zou kunnen zijn: “Voor in smalle straatjes, op de middenstrook van gescheiden rijbanen, of gewoon als leuke afscheiding tussen terrasjes in het centrum.” Boommm kan uitgevoerd worden voor fundatie onder het maaiveld Bomen krijgen in de stad steeds minder ruimte om ongehinderd te groeien. Daarom ontwierp Marc Müskens de Boommm. Voor in smalle straatjes, op de middenstrook van gescheiden rijbanen, of gewoon als leuke afscheiding tussen terrasjes in het centrum. Steden krijgen een steeds hogere dichtheid. Open plekken in de stad moeten wijken voor wonen, werken en parkeren. Het afgelopen jaar heeft Marc Müskens van de gemeente Eindhoven opdracht gekregen om een groenvoorziening te ontwerpen voor een kale, stenige straat: de Schalmstraat. Insteek hierbij was: “Het liefst willen we bomen in onze straat, maar dat schijnt niet te kunnen”. De Boommm was het resultaat van deze ontwerpexercitie. IJzeren boomsculptuur Booommm is een 3,5 meter hoog ijzeren sculptuur in de vorm van een boom. Het patroon of grid van het geraamte is ideaal voor het geleiden van klimplanten en bloemen. Afhankelijk van het beheer kan er gekozen worden voor een transparant uiterlijk of een stevig groenpakket. Marc zelf adviseert Hedera, clematis en kam-

maar ook voor plaatsing in betonfundatie boven het maaiveld zoals op parkeerdekken. De vorm wordt geleverd met bodembak en bestaat voornamelijk uit afgelaste staalplaat met een poedercoating. Boommm wordt standaard geleverd in het donkergrijs maar is op aanvraag in iedere kleur leverbaar. Tijdens de Dutch Design Week 2009 werden de eerste zeven Boommmen geplaatst in de straat waarvoor het ontwerp aanvankelijk werd gemaakt, de Schalstraat. Müskens denkt al over een variant voor op het parkeerdekken.

i Falco Vriezenveen T: 0546-554444 www.falco.nl

(Advertentie)

De specialist in ontwikkeling en realisatie van ondergronden voor speelplekken. Totaaloplossingen van ontwerp tot en met aanleg. • Veiligheidsgras® bestaande uit S-Foam + met zand ingewassen kunstgras. • Softlandings valdempende EPDM vloer voor kleurrijke, speelse vormen. • Pleinplakkers® kleurrijke permanente pleinversieringen en spelelementen. • Verkeerspleinen, spelenderwijs ontwikkelen van verkeersinzicht. • Pebble-Flex®, de innovatieve valdempende antislip-ondergrond van thermoplastisch urethaan polymeer. Ideaal voor in en rond zwembaden, UV- en chloorbestendig. • Gazongras, het meest natuurlijke en onderhoudsvriendelijke kunstgras voor tuinen, dakterrassen, groenstroken, recreatieparken etc. Meer weten? www.vanzijl.biz VAN ZIJL • Postbus 33 • 5570 AA Bergeijk • Telefoon: 0497-598659 Fax: 0497-598652 • info@vanzijl.biz • www.vanzijl.biz

Aandacht voor vleermuizen in het verlichte buitengebied Het gebruik van kunstlicht in Nederlandse steden en landschappen neemt nog steeds elk jaar toe, terwijl het effect daarvan op ecosystemen onbekend is. Daarom gaan wetenschappers van Wageningen University, de Stichting Veldonderzoek Flora en Fauna (VOFF) en het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO), op 40 locaties onderzoek doen naar de invloed van kunstlicht op flora en fauna in Nederland. Het onderzoek is toegespitst op de vraag wat lichtvervuiling doet met planten, nachtvlinders, amfibieën, broedvogels, vleermuizen en kleine zoogdieren. Het is een duidelijke trend de laatste jaren dat gemeenten met name in de buitengebieden meer en meer groen licht toepassen, want ‘dat is goed voor de vogels...’. Uit onderzoek is inderdaad gebleken dat vogels groen licht anders interpreteren dan normaal kunstlicht waardoor ze gedesoriënteerd kunnen raken. Bepaalde delen van het kleurenspectrum in kunstlicht kunnen het kompas van (trek)vogels verstoren. Dat werd voor het eerst duidelijk op boorplatforms in zee, die ’s avonds en ’s nachts ware kerstbomen van overvloedig licht zijn. In samenwerking met de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) ontwikkelde Philips Lighting speciale lampen die groen licht uitstralen. Sinds boorplatforms dit groene licht Kattenogen zorgen voor veiligheid met lichtluwheid (foto Erik Korsten)

S t r a a t b e e l d juni 2010

toepassen hebben vogels niet de neiging om er naar toe te vliegen en wijken niet meer af van hun route. De dieren blijken groen licht anders te interpreteren dan wit licht. Die delen uit het kleurenspectrum die de vogels kunnen afleiden zijn geminimaliseerd. Vliegroutes vleermuizen “Het is nog maar zeer de vraag of dat gunstige effect ook op vleermuizen van toepassing is,” zegt vleermuisdeskundige ir. Herman Limpens van Zoogdiervereniging VZZ, ”op basis van onderzoek denken we niet meteen aan dit type groen licht, als niet storend veilig licht voor vleermuizen. Natuurlijk zijn we heel blij dat als het op verlichting aankomt bij de gemeenten aandacht is voor vogels en andere dieren. Maar er zijn nu eenmaal ook dieren die

Een kanaal is een belangrijke vliegroute voor de meervleermuis. De sterke verlichting hier is onnodig, alleen over de weg bewegen zich ‘s nachts mensen (foto Erik Korsten)

totaal anders op licht reageren, zoals vleermuizen. Ik maak me als vleermuisspecialist echt zorgen over het aantal oprukkende groene lampen die gemeenten in buitengebieden plaatsen. Anders dan vogels kunnen vleermuizen dit groene licht uitstekend waarnemen en sommige soorten worden door wit licht juist aangetrokken, dat zou voor groen licht ook wel eens kunnen gelden. Specifiek voor de soortgroep vleermuizen is het nog een extra handicap dat ze actief zijn bij avondschemering en in Gewone dwergvleermuis. Jaagt veel bij straatlantaarns (foto Wesley Overman)

de nacht, wanneer al dat kunstlicht ontstoken wordt”. Alle vleermuizen mijden daglicht en sommige soorten dus ook kunstmatige verlichting. Lichtverstoring beïnvloedt het normale gedrag en/of de ecologie van deze dieren negatief. Kunstmatige verlichting kan verschillende delen van het leefgebied van vleermuizen beïnvloeden, zoals verblijfplaatsen, vliegroutes en in fourageergebieden. Vleermuizen vormen een zeer diverse soortengroep die een wijd vertakt netwerk aan leefgebieden in het landschap gebruikt. De meeste soorten oriënteren zich in het landschap met behulp van opgaande begroeiing. Daarom vliegen ze ’s avonds en ’s nachts vaak langs lijnvormige landschapsstructuren zoals lanen,

Rotonde met veel overbodig licht (foto Erik Korsten)

heggen, waterlopen en bosranden. In het algemeen vermijden vleermuizen zoveel mogelijk kunstlicht en kiezen rustige routes door stille landschappen. Limpens: “Waar ze een weg moeten oversteken kiezen ze het donkerste stuk. Ze steken over waar boomkruinen elkaar raken of ze duiken waar mogelijk door een onverlichte tunnel of onder een brug. Natuurlijk is het ook met het oog op de sociale veiligheid niet mogelijk om op zoveel plekken de openbare verlichting uit te schakelen. Wij pleiten ervoor, dat als er toch verlichting op bijvoorbeeld oversteekplaatsen moet worden aangebracht, te kiezen voor armaturen die recht naar beneden de weg verlichten en die dus niet langs de vegetatie op de vliegroute schijnen. Vegetatie vanaf het oversteekpunt parallel aan de weg helpt de verstoring door de verlichting van de weggebruikers (autoverkeer) tegen te gaan”.

Minder of tijdelijk licht Vleermuizen gedijen in het donker. Een even duidelijke als simpele regel bij de verlichting van de buitengebieden ten behoeve van met name vleermuizen is: laat het donker waar het kan en breng op die voor vleermuizen belangrijke plekken in het landschap zo weinig mogelijk verlichting aan, zegt Limpens: “Het streven naar een zo groot mogelijke sociale veiligheid in de openbare ruimte door middel van verlichting, is een wens die hoog op het verlanglijstje van elke gemeente staat. Maar aan de andere kant – vinden wij van de Zoogdiervereniging - wordt er vaak een uitbundige verlichting geplaatst op plekken waar dat echt niet zo nodig is. De gemeente kan er voor kiezen om bepaalde plekken onverlicht te laten. Of verlichtingsarmaturen te plaatsen met lichtbronnen die gedimd kunnen worden of die op een van te voren ingestelde periode worden aan- en uitgeschakeld. Ook het aanbrengen van sensoren die het licht aan- en uitschakelen bij het passeren van een auto of fiets, behoort tot de mogelijkheden om de verlichtingsdruk te verkleinen. Een ideale mogelijkheid voor vleermuizen om een brede weg te passeren is bijvoorbeeld een onverlichte fietstunnel. Wanneer hier een uit oogpunt van veiligheid noodzakelijke verlichting wordt aangebracht, kies dan voor een summiere verlichting die vanaf halve hoogte recht naar beneden schijnt en geen lichtvervuiling naar boven vertoont.” Advies Op het gebied van verlichting, met name in de buitengebieden, is het raadzaam dat gemeenten wat het gedrag van de verschillende soorten vleermuizen betreft, zich laten adviseren door een deskundige op dat terrein, vindt Limpens. Belangrijke aspecten zijn: de toepassing van ‘slimme’ armaturen, de plekken waar die worden aangebracht, de hoeveelheid licht en inderdaad ook de kleur ervan. “Het verdient aanbeveling om op het land ten behoeve van vleermuizen niet met groen licht te werken, want deze dieren kunnen die tint goed waarnemen. Momenteel wordt onderzoek gedaan met LEDlicht met het doel kleuren te maken

die door vleermuizen minder goed zijn waar te nemen zodat er ook minder verstoring optreedt”.

i Zoogdiervereniging Nijmegen T: 024-7410500 www.zoogdiervereniging.nl

Vogelvriendelijke lichtbronnen van Philips “Uit onderzoek in samenwerking met de universiteiten van Wageningen en Leiden weten we inmiddels dat er geen habitatvriendelijke lichtbron bestaat. Verschillende diersoorten hebben elk hun eigen gevoeligheid voor een ander deel van het spectrum. Een lichtbron die trekvogels niet verstoord kan bijvoorbeeld juist een nadelig effect op vleermuizen hebben”, aldus een woordvoerder van Philips. Het meerjarige onderzoek naar verlichting die minder storend is voor trekvogels, is inmiddels afgerond. De onderzoekers trekken in het rapport de volgende conclusie: “Een Noordzee brede toepassing zou het aantal verstoorde vogels kunnen doen dalen van ca. 6 miljoen naar minder dan 600.000.” De vogelvriendelijke lichtbronnen zijn nu beschikbaar in ClearSky PL-L 24, 36 en 55 W.

S t r a a t b e e l d juni 2010

Warme CorTen bruggen Streetlife ontwerpt en realiseert architectonische bruggen. De Crossline bruggen van Streetlife creëren een warm en uniek beeld door de CorTen balusters en het sustainable dek van composiet hout.

CorTen balustrades met RVS kabels

Crossline bruggen in CorTen staal Het CorTen staal hoeft niet met zink of coating afgewerkt te worden, maar heeft een natuurlijke beschermende corrosielaag. Er zijn verschillende opties om de CorTen balustrades in te vullen: RVS kabels, wilde spijlen etc. De bovenzijde van de reling is voorzien van FSC hardhout en aan de onderzijde zijn LED Glas Spots geintegreerd. Deze creëren s’avonds een zeer subtiel lichtbeeld zonder passanten hinderend te verblinden.

Delft

Subtiel lichtbeeld door LED Glas Spots

Design & Construct Outdoor design expertise, jaren lange ervaring met bruggen, knowhow van duurzame materialen en productietechnieken heeft Streetlife tot een sterke partner gemaakt voor voetgangersen fietsbruggen. Er wordt niet alleen ontworpen en geĂŤngineerd, maar ook gefabriceerd en geleverd. De gehanteerde Design & Construct formule is daarbij helder en voor de opdrachtgever zonder enkel risico.

Leiden

i Streetlife Leiden 071-5246846 www.streetlife.nl streetlife@streetlife.nl

Sneek

Heemskerk

Lange Crossline brug waarbij de CorTen balustrades van wilde spijlen zijn voorzien

Louis Poulsen armaturen geschikt voor LED Het groeiende energiebewustzijn stelt steeds hogere eisen aan de wijze waarop producenten nieuwe verlichtingsconcepten op de markt brengen. LED is weliswaar één van de lichttechnologieën die een goede toekomst worden voorspeld, maar ook deze vorm van verlichting is nog volop in ontwikkeling. Dus kunnen ook steeds meer Louis Poulsen armaturen voorzien worden van LED-technologie, maar blijft het bedrijf kritisch op het verband tussen technologie, product en gebruikssituatie. “Louis Poulsen test alle nieuwe soorten verlichting en neemt ze, bij gebleken geschiktheid, direct op in het assortiment. Wel stellen we altijd de eis dat nieuwe vormen van verlichting passen bij de producten waarin ze worden gebruikt. Er moet, met andere woorden, een onderling verband zijn tussen de technologie, het product en het gebruik ervan”, aldus een woordvoerder.” Louis Poulsen heeft een traditie om de lichttechnologie voor zijn produc-

Rubbie

ten met zorg te kiezen. Zorg die is verankerd in de productfilosofie van ons bedrijf. We vinden LED een verstandig en bruikbaar alternatief voor onze verlichting: het begin van een ontwikkeling die we voortdurend zullen blijven volgen en die pas nu voet aan de grond begint te krijgen als algemene verlichting.” Voor LED geschikte armaturen De volgende Louis Poulsen armaturen zijn op dit moment geschikt om van LED-technologie te voorzien.

jaren daarna heeft het materiaal zijn kwaliteit bewezen. Sindsdien is de lichttechnologie alweer verbeterd en hebben LEDs hun intrede gedaan. Speciale aandacht is er besteed aan het optimaliseren van de lichtspreiding, om de geringe lamphoogte te compenseren. De verticaal gerichte lichtbundel verlicht het bovenlichaam en het gezicht beter dan vroegere bolderarmaturen van deze hoogte. Het tijdloze design zorgt er in combinatie met de duurzame lichtbron van de Rubbie voor dat dit product goed aansluit bij de moderne eisen en ideeën over verlichting.

Rubbie (Design: Peter Bysted) Rubbie is gebaseerd op LED-technologie, maar voor verlichting is de materiaalkeuze uniek: een bolderarmatuur van rubber met een eenvoudige en functionele maritieme vormentaal. Dit armatuur is eerder voor Expo 2000 in Hannover geproduceerd in een aangepaste vormgeving en in de

Kipp Bolder (Design: Alfred Homann) De bolderarmatuur is bijzonder geschikt om samen met de wandarmatuur voor een optimale verlichting te zorgen in de directe omgeving van gebouwen als u kiest voor esthetische en effectieve verlichting in dezelfde stijl. De Kipp Bolder verspreidt dankzij de doordachte lichtdistributie

Kipp Bolder

S t r a a t b e e l d juni 2010

Waterfront

over het grootst mogelijke oppervlak een symmetrisch, niet-verblindend licht rondom de armatuur en past volLEDig bij de hoge eisen die Louis Poulsen stelt aan lichtcomfort. Kipp Bolder wordt geleverd met een 32W LED. Waterfront (Design: Dan Borgen Hasløv) De Waterfront is klassiek en modern tegelijk. De Waterfront heeft een bijna geniaal aanpassingsvermogen aan allerlei architectuurvormen en toepassingen in de buitenlucht. De robuuste en eenvoudige constructie maakt de armatuur vandaalbestendig, wat wordt onderstreept door de degelijke en resistente vormentaal. Met deze 32W LED-versie geeft

Pagoda

Waterfront verdere invulling aan het succes dat de armatuur nu al wereldwijd heeft. Het tijdloze design en gebruiksgemak maken de armatuur tot een bijzonder verantwoorde investering bij nieuwe projecten waarbij uitbreiding op termijn al is ingecalculeerd. Pagoda (Design: design-people) Deze multifunctionele verlichtingsarmatuur is oorspronkelijk gebaseerd op een verzonken armatuur als lichtbron. De eigenlijke Pagoda was een zogenaamde add-on armatuur en moest dus apart gemonteerd worden. Dit is met de nieuwe LED-versie verLEDen tijd. De Pagoda-LED wordt met vier bouten in de bodem bevestigd en gekoppeld aan de aparte

4W LED-eenheid die in het ‘oude’ lichtgat wordt geplaatst. Dit concept maakt het mogelijk om bestaande Pagoda-installaties om te bouwen naar een LED-versie. De creatieve combinatie van bolder, lichtarmatuur en zitplaats geeft de Pagoda andere, boeiende gebruiksmogelijkheden dan de klassieke bolderarmatuur. Het lage, indirecte licht creëert een intieme sfeer, of er nu veel of weinig mensen op zitten. Pagoda is ook bruikbaar in winkelcentra, op luchthavens en op andere plaatsen waar men een speciale sfeer wil creëren.

i Louis-Poulsen – Hoofddorp T: 023-5650030 www.louispoulsen.com

Nieuw: IGOV Kenniscafés IGOV, het InterGemeentelijk-overleg Openbare Verlichting, start met een serie Kenniscafés waarbij in het komende jaar de diverse regio’s van het land bezocht worden. De Kenniscafés moeten de uitwisseling van kennis en ervaring in het dynamische vakgebied openbare verlichting stimuleren. De Kenniscafe’s vinden plaats in het tweede deel van de middag en kennen een formeel gedeelte waarin een actueel thema

wordt besproken en een informeel gedeelte om bij te praten met collega’s uit de regio. IGOV heeft de Kenniscafé’s ontwikkeld in samenwerking met de Nederlandse Stichting voor Verlichtingskunde (NSVV), de Provincie Utrecht, Agentschap NL en Acquire Publishing, uitgever van ondermeer Straatbeeld en Verkeer in Beeld. Op www.straatbeeld.nl en www.verkeerinbeeld.nl zal in de toekomst dan ook alle informatie

over de Kenniscafés te vinden zijn zoals een agenda, verslagen van de bijeenkomsten en mogelijkheden om op de site verder te discussiëren over de besproken onderwerpen.

S t r a a t b e e l d juni 2010

Het eerste nationaal online platform voor boomziekten en –plagen

‘Hoe meer gemeenten meedoen, des te waardevoller is dit project.’

Vanaf nu kunnen gemeenten, boombeheerders en bestrijders gebruikmaken van Zieplaweb, een nationaal platform voor boomziekten en –plagen. Het platform behelst een online beheeromgeving waarin melding, registratie en behandeling van zieke of geplaagde bomen efficiënt kunnen worden geregeld. De gegevens die op deze manier worden verzameld vormen een bron van informatie. Voor beheerders, beleidsmakers en voor de wetenschap. En daar is grote behoefte aan, aldus Joost Verhagen, directeur van Cobra boomadviseurs bv dat Zieplaweb ontwikkelde. Als boomtechnisch adviesbureau merkte Cobra dat er steeds meer vraag was naar integraal advies over het beheer van bomen, groenbeleid, wetgeving en civieltechnische inrichtingsvraagstukken. Niet voor niets breidde het bureau uit met de takken Cobra eco- en planadviseurs. Verhagen: “Groenbeleid kan niet worden bepaald zonder boomtechnische kennis. Alleen heerst in ons vakgebied een enorme ‘ik vind’ cultuur; dat is ook logisch, bomen zijn geen wiskunde. Maar doordoor is de bestaande kennis over ziekten en plagen veelal opgebouwd uit ervaringen en nauwelijks wetenschappelijk onderbouwd of uniform.”. Expertgroep Boomziekten De Expertgroep Boomziekten, een samenwerking tussen Praktijkonderzoek Plant en Omgeving (PPO) van Wageningen UR, Boomadviesbureau De Groot en Cobra boomadviseurs

S t r a a t b e e l d juni 2010

bv stond aan de basis van Zieplaweb. De expertgroep heeft tot doel om eenduidige adviezen en richtlijnen uit te brengen over een landelijke aanpak van ziekten en plagen en boomrisicomanagement. Voor gedegen advies is kennis nodig, waar een grote rol voor de wetenschap is weggelegd. Echter, de PPO had een tekort te hebben aan uniforme en verzamelde data om onderzoek op te baseren. Tijdens sparringsessies van de Expertgroep kwamen niet alleen behoeften van de wetenschap naar voren. “Opdrachtgevers hadden behoefte aan onderbouwd advies en beheerders zochten een centraal platform voor meldingen en registratie, en voor het aansturen en controleren van bestrijders. Het was dus zaak om alle losse eilandjes van databases onder te brengen in één groot platform voor zowel de vakwereld als voor de wetenschap”, aldus Verhagen. www.zieplaweb.nl Samen met ontwikkelaar DataQuint heeft Cobra Zieplaweb ontwikkeld,

een online platform en beheeromgeving. Boomeigenaren, zoals gemeenten en provincies, kunnen op basis van een licentie gebruik maken van die beheeromgeving. Vóór gebruik wordt alle bomendata van de gemeente of provincie ingelezen in het systeem. De gebruikers van Zieplaweb, te weten beheerders, toezichthouders en bestrijders, werken in de beheeromgeving met een kaart van hun eigen beheergebied met daarop alle bomen aangegeven, inclusief ‘paspoort’ (soort, hoogte, leeftijd, eventuele ziektes/plagen). Gebruikers hoeven geen software te installeren; Zieplaweb kan met elke laptop of zelfs mobiele telefoon met internetverbinding gebruikt worden. Zieplaweb werkt in met een drietrapsregistratie: melden-registrerenuitvoeren. Melden Inspecteurs of ambtenaren met toegang tot internet en inloggegevens kunnen een melding van Massaria, paardenkastanjebloedingziekte of eikenprocessierups op de beheer-

kaart aangeven. Al naar gelang de wens van de opdrachtgever kunnen ook gewone burgers melding doen van de herkenbare processierups, via een directe link naar Zieplaweb zonder inlogautorisatie. Iedere melding wordt direct op de kaart van de gemeente geplaatst en is direct zichtbaar voor beheerder en inspecteur. Registreren Een vakbekwame inspecteur beoordeelt vervolgens of de melding inderdaad processierupsen betreft, en voert het aantal nesten in. De inspecteur of de beheerder geeft meteen aan of het geval prioriteit heeft voor bestrijding. Uitvoeren Bestrijders gaan op basis van de toegekende prioriteit de processierupsen bestrijden, waarna hij in de kaart aangeeft welke bomen hij heeft behandeld en hoeveel nesten hij heeft verwijderd. Deze manier van werken biedt grote voordelen bij de bestrijding van plagen en ziekten: – Burgerlijke meldingen van processierups verveelvoudigd het aantal ogen in het werkveld. – Communicatie tussen beheerder, inspecteur en bestrijder verloopt snel en eenduidig; een vereiste bij urgente gevallen. – Het systeem is een instrument van overkoepeld toezicht voor de beheerder. – De bestrijder ziet in één opslag op de kaart alle meldingen, de meest urgente gevallen en de gevallen waarvoor speciaal materieel is

vereist. De meest efficiënte route is nu gemakkelijk te bepalen, wat kosten en tijd bespaart. – De door de bestrijder ingevulde online behandelingsformulieren biedt de beheerder een middel tot steekproefsgewijze controle. – De beheerder kan zijn eigen gegevens in vele vormen downloaden. Een Excel-bestand met alle, door één bestrijder behandelde bomen is bijvoorbeeld handig bij het controleren van een factuur. Voor gebruikers van Zieplaweb is een handleiding geschreven. Enerzijds bevat deze handleiding tips en trucs over het gebruik van Zieplaweb. Belangrijker nog is dat de handleiding gebruikersprotocollen bevat voor de registratie van eikenprocessierupsen en Massaria. Door deze protocollen registreert een aannemer in Limburg op dezelfde wijze als in Groningen. Wetenschappers kunnen door die eenduidige registratie de verzamelde gegevens gebruiken voor onderzoek en analyses. Leidraad voor beleid Zieplaweb biedt niet alleen uitkomsten voor het dagelijkse bestrijdingsproces en de wetenschap, maar ook voor het bepalen van jaarronde aanpak en gemeentelijk beleid. Beheerders van een gemeente kunnen hun gegevens vergelijken met die van vorige beheerseizoenen maar ook met de gegevens van een andere gemeente. Zo kunnen verschillen in plaagdruk en in de verspreiding van de ziekte en plaag worden geconstateerd en verklaard. Met die kennis kan de aanpak worden aangepast aan de methode die het meest effectief is gebleken. In eigen beheergebied of elders. Verhagen: “Juist de intergemeentelijke dialoog is ontzettend belangrijk bij het bestrijden van ziekten en plagen. De eikenprocessierups trekt zich immers niets aan van gemeentegrenzen.” Met behulp van deze vergelijkingen en de actuele data kan een beheerder ook beleidsvoorstellen maken. Wanneer gemeenten één beheerseizoen hebben meegedaan kan een gemiddelde van de plagen en ziekten worden berekend, waarop een voorspelling voor het volgende jaar

kan worden gebaseerd. Verhagen legt uit: “Plagen en ziekten hebben meestal een zelfde curve. PPO doet continue onderzoek om curves van ziekten en plagen per boomsoort zo accuraat mogelijk te voorspellen.” Cobra heeft de ‘beheerschijf’ ontwikkeld, een schijf op Zieplaweb waarin de maatregelen tegen bijvoorbeeld de eikenprocessierups jaarrond staan beschreven. De beheerder draait de beheerschijf naar de komende maand en ziet vervolgens in welke ontwikkelingsfase de rups zich bevindt, welke problemen dit kan veroorzaken voor boom en burger, welke maatregelen nu moeten worden genomen en welke moeten worden voorbereid. Verhagen: “Een goede beheerder is niet alleen in het rupsenseizoen bezig met de monitoring en bestrijding, maar het hele jaar door.” De combinatie van de curves en gegevensvergelijkingen bieden inzicht in wat een gemeente de komende periode kan verwachten. Waar voorheen beleid en budget voor het bestrijden van ziekten en plagen met ‘nattevingerwerk’ werden bepaald, kunnen ze met Zieplaweb worden gestaafd met feiten en cijfers. Wanneer dan ook nog de actuele cijfers worden afgezet tegen de curves van vorige jaren, kan tijdig worden ingespeeld op onverwachte ontwikkelingen door aanpak en budgetten aan te passen. De belangrijkste voordelen van Zieplaweb voor de algemene aanpak van ziekten en plagen en voor het bomenbeleid op een rijtje: – De registratie maakt een gedegen

S t r a a t b e e l d juni 2010

evaluatie van eigen aanpak mogelijk. – Eigen gegevens kunnen worden vergeleken met andere gemeenten. – Beleids- en budgetvoorstellen kunnen worden onderbouwd met feiten en cijfers. Het beleid en budget kunnen tijdig worden aangepast op actuele ontwikkelingen. – De registratie maakt het eenvoudig om aan te tonen dat de gemeente met goed beheer en boomrisicomanagement heeft voldaan aan de ‘plicht tot zorgvuldig handelen’. Pilot Samen met de gemeenten Heerlen, Ede, Apeldoorn en Mill & St. Hubert en provincie Gelderland doorloopt Cobra een pilot. Deze proeftijd is nodig om een systeem te ontwikkelen dat voldoet aan de wensen en behoeften van de gebruikers. “Samen met de gemeenten en de provincie Gelderland tillen we Zieplaweb tot een hoger plan en maken we het totaal gebruiksvriendelijk. Daarbij is het een groot voordeel dat twee deelnemende gemeenten in de deelnemende provincie liggen. Met deze overlap kan getoetst worden hoe kennisuitwisseling en samenwerking het beste functioneren.” Wie doet wat, wanneer een inspecteur een aantal bomen met Massaria registreert waarvan een deel onder verantwoordelijkheid van de provincie of het waterschap valt? Duidelijke (prijs)afspraken komen een snelle behandeling ten goede. De situatie is het snelste onder controle wanneer de gemeentelijke beheerder de provinciale bomen direct meeneemt in zijn behandeling en dit factureert aan de provincie. De registratie op Zieplaweb kan hierbij functioneren als bevestiging van geleverde diensten. In de proefperiode zijn alleen de eikenprocessierups en Massaria opgenomen in het systeem. Het is de bedoeling dat straks alle bestaande en nieuwe ziekten en plagen in de beheeromgeving worden geïntegreerd. Functies die algemeen wenselijk zijn bleken, zijn opgenomen in

S t r a a t b e e l d juni 2010

het basispakket dat Zieplaweb biedt. Deelnemers aan de pilot kregen volledig inzicht in de kosten en de manuren die Cobra doorberekende, waarna in gezamenlijk overleg een eerlijke prijs werd bepaald voor het basispakket en eventuele bijkomende functies en koppelingen. “Vanuit wetenschappelijk en praktisch oogpunt is het van groot belang dat zoveel mogelijk partijen gebruik gaan maken van dit platform. Totale transparantie van de kosten kan veel gemeenten overhalen zich aan te sluiten”, verklaart Verhagen.

Deelnemen Niet alleen gemeenten en provincies kunnen deelnemen, Verhagen ziet ook potentie voor beheerders van bungalowparken, campings of groene speeltuinen: “Voor iedere professionele beheerder van een terrein met veel bomen en mensen is het nuttig om deel te nemen aan dit project.” Het bedrag voor het basispakket is afhankelijk van de grote van het bomenbestand en bedraagt tussen de c 1350,- en c 1850,-. Dit een kostprijsberekening. Het geld dat overblijft na aftrek van de gemaakte kosten gaat naar het verder ontwikkelen van Zieplaweb en meer wetenschappelijk onderzoek. Een uitermate redelijk bedrag, verzekert Verhagen. “Gemeenten zijn vaak al meer kwijt aan een beheersysteem en programmalicenties, en dan hebben ze nog geen meldingen registratiesysteem zoals bij Zieplaweb het geval is.” Maatwerk en toepassingen voor specifieke vraagstukken van gemeenten of opdrachtgevers, kunnen tegen vergoeding van de bijkomende kosten worden gerealiseerd. Dat Cobra Boomadviseurs bv geen winstoogmerk heeft met het eerste nationale online platform lijkt te mooi om waar te zijn. Er zullen zelfs geen advertenties op de website staan. Verhagen legt uit: “Hoe meer gemeenten meedoen, des te waardevoller wordt dit project. Als in de toekomst heel Nederland gebruik maakt van Zieplaweb, dan biedt dit enorme kansen.” In de toekomstvisie

van de oprichter zullen behandelingen en adviezen kunnen worden onderbouwd, geperfectioneerd en integraal vormgegeven. Toekomstvisie De Expertgroep Boomziekten is druk bezig met het in kaart brengen van alle mogelijkheden waarin Zieplaweb zou kunnen voorzien. Zo is de werkgroep van Wageningen UR continu bezig met onderzoeken die een plek kunnen krijgen in het platform. In een recent onderzoek naar de gebruikswaarde van de verschillende boomsoorten worden vragen beantwoord als: welke soort gedijt waar goed en waar minder, welke soort wordt vaker ziek en onder welke omstandigheden? De verkregen antwoorden zijn uiterst waardevol wanneer ze worden verwerkt in Zieplaweb. Groenontwerpers en stedenbouwkundigen kunnen rekening houden met deze eigenschappen bij hun keuzes voor bomen in hun ontwerpen. Naast diepgaand boomtechnisch onderzoek, biedt de integratie van kaarten uit andere vakgebieden veel perspectieven. Cobra voert momenteel gesprekken met de Vlinderstichting om haar vlinderkaarten op te nemen in Zieplaweb. Met de beschikking over deze informatie kan een beheerder automatisch bericht krijgen dat een specifieke behandeling wordt afgeraden omdat het de aanwezige vlinderpopulatie in gevaar brengt. In een later stadium hoopt Verhagen op dezelfde manier bodem-, grondwater-, luchtkwaliteit-, klimaat- en faunakaarten te kunnen integreren. “Zelfs kaarten met alle zendmasten van Nederland zouden kunnen worden verwerkt in Zieplaweb. Dergelijke koppelingen zijn ontzettend duur maar wel haalbaar met subsidies en bijdragen van gemeenten en bedrijfsleven. Als we al deze gegevens aan de toestand van alle bomen in Nederland kunnen koppelen, dan ontstaat er een platform van ongekende waarde voor zowel de wetenschap als voor de vakwereld.”

i Cobra boomadviseurs bv T: 088-262 72 00 www.cobraboomadviseurs.nl www.zieplaweb.nl

LOCATION | Laurèl showroom, Munich

ARCHITECT | PLAN2PLUS design, Ralf Peter Knobloch - Tina Aßmann, Munich

MÓÓI

OPVALLEND STRAATMEUBILAIR

Straatmeubilair van Jan Kuipers Nunspeet is functioneel, duurzaam en onderhoudsarm. Maar bovenal opvallend mooi qua design. Neem bijvoorbeeld het nieuwe regio-politiebureau in Eindhoven. Hier realiseerde Jan Kuipers Nunspeet o.m. de rokersaccommodatie op het dakterras. Ook voor fietsoverkappingen, banken, abri’s, verkeersbeheersmiddelen en ander straatmeubilair kiest u uit een breed assortiment van innovatieve producten. Beglazingsconstructies en luifels zijn maatwerk; zij worden in overleg ontworpen en uitgevoerd, geheel konform uw wensen. Voor nadere info: www.jankuipers-nunspeet.nl

INNOVATIEF IN STRAATMEUBILAIR

Industrieweg 20, Postbus 5, 8070 AA Nunspeet Tel: (0341) 25 29 44, Fax: (0341) 25 28 56 E-mail: info@jankuipers-nunspeet.nl Internet: www.jankuipers-nunspeet.nl

Actief bewegen voor alle generaties met Ludic ‘Area Het vorig jaar al aangekondigde ‘nieuwe ontwikkelingsconcept voor stedelijke ruimtes Ludic ‘ Area’ van de Franse fabrikant Proludic, is nu vanaf begin mei daadwerkelijk leverbaar. “Het kenmerkende van een open ruimte in stad of dorp die volgens dit concept is ingericht, is vooral de ruime toegankelijkheid voor alle leeftijden: van de allerkleinsten tot volwassenen”, zegt Proludic Nederland directeur Peter van Lanen. “De achterliggende gedachte is natuurlijk de wens om met name de jeugd te stimuleren actief bezig te zijn. Want niet elk kind zit op een club of vereniging waar dat groepsgewijs wordt aangepakt. Ludic ‘Area biedt kinderen en volwassenen een alternatief voor virtuele spellen op de computer, door ze uit te nodigen om sportieve, spannende en sociale

avonturen in de werkelijke wereld te beleven. Alle generaties kunnen hier, gebruik makend van de verschillende geconstrueerde objekten, met elkaar sporten, spelen, zich ontspannen en anderszins amuseren. Een dergelijke voor iedereen toegankelijke open ruimte heeft dus ook een belangrijke sociale functie en leert mensen soepel met elkaar om te gaan”, aldus Van Lanen. Voor het inrichten van een Ludic ‘Area ruimte kan een keus worden gemaakt uit een drietal breed opgezette thema’s: – Natuur: toestellen en objecten die qua constructie en vormgeving zijn geënt op de flora en fauna van het Amazonegebied – Tijd: fantasievolle bouwsels en ‘machinerieën’ geïnspireerd op ideeën van Jules Verne – Verleden: terug in de tijd naar de Middeleeuwen met zijn kastelen, jonkvrouwen en wachttorens In de verschillende thema’s komen de deelnemers telkens in een andere fantasiewereld terecht met elementen als een doolhof, een parcours met obstakels waar je niet met de voeten op de grond mag komen, netstructuren boven het maaiveld waar overheen gekropen en geklauterd moet worden en natuurlijk vele varianten op spelen en bewegen met zand en water. Inter net Afhankelijk van de beschikbare ruimte en het te besteden budget wordt door de gemeente voor één van deze thematische inrichtingen gekozen. Van Lanen: ‘Omdat zo‘n lokatie voor alle leeftijdgroepen interessant is, kan deze overdag maar ook ’s avonds optimaal door het publiek benut worden. In de weekends en de diverse vakanties het jaar door, zullen bijvoorbeeld hoofdzakelijk families en kinderen er gebruik van maken. Buiten die tijden, dus door de week

S t r a a t b e e l d juni 2010

en eventueel in de avonduren kunnen scholen, verenigingen, scouting etc. het terrein voor educatieve doeleinden benutten”. Alle thema’s, elk uitgaand van het eigen specifieke karakter, bieden diverse mogelijkheden voor zintuigelijke en educatieve spelen, waarbij klauteren, klimmen, balanceren en ook water, zand en muziek een rol spelen. Interactief De mogelijkheid om een koppeling te maken tussen internet en het fysiek bewegen op een ingerichte Ludic ‘Area, maakt dit speelconcept uniek. Via de website www.proludic. com kan via de computer een spel gespeeld worden dat zijn fysieke invulling op de locatie krijgt. Je kunt het alleen spelen maar ook – en dat is het interessante – met vele anderen in de stad, het land en zelfs tot ver over de grens. Van Lanen: “De speler logt in op deze site waar zijn gegevens worden opgeslagen. Vervolgens gaat hij op de computer een bepaald spel spelen, waaruit een aantal ‘opdrachten’ voortvloeien die op locatie fysiek dienen te worden uitgevoerd. De speler wordt via internet dus steeds weer uitgedaagd om oplossingen te bedenken die met behulp van de toestellen op de Ludic ‘Area worden uitgevoerd. Het mooie is dat er op die manier een soort competitie ontstaat waarin de speler steeds een niveau hoger kan komen. En zoals gezegd kunnen de deelnemers zich in het eigen dorp en land bevinden maar ook ver over de grens. Via de computer worden de prestaties van elke speler in een puntensysteem vastgelegd zodat er op den duur een internationale ranking ontstaat...”.

i Proludic Mill T: 0485-470724 www.proludic.nl

Spring swing

Combo 8

Wipwap

Dinamix 102

Speelhut Fusion

Klimset

Glijbaan de Sprinkhaan

Fusion 4

Zandbak

Speelhut de Vissersboot

Wie gaat er mee buiten spelen! Iedereen natuurlijk! Want Falco biedt nu in één klap een geweldig breed assortiment speeltoestellen. U kunt het eigenlijk zo gek niet bedenken of Falco heeft er wel een speelvoorziening voor. Van individuele spring swings Dubbele schommel

tot uitdagende speelcombinaties, van leerzame toestellen tot complete

3D Klimnet

spelcircuits. Stuur de kids maar naar buiten… die vermaken zich wel!

Schommel met mand

Carroussel

MEER WETEN? VRAAG HET DIKKE FALCO SPEL, SPORT EN BEWEGEN-BOEK AAN. BEL (0546) 55 44 44 OF KIJK OP WWW.FALCO.NL S t r a a t b e e l d juni 2010

Van Vliet specialist op het gebied van buitenruimte Cultuurtechniek • Groenvoorziening Dakbegroening • Veilige speelplaatsen

Van Vliet Buitenruimte b.v. Postbus 57, 3480 DB Harmelen | T (0348) 688 222 Vestiging West Energieweg 4, Harmelen Vestiging Noord Eekhorstweg 24 - 4, Meppel info@vanvlietbv.nl | www.vanvlietbv.nl

Het juiste adres, een hele zorg minder... H Van Ee biedt als specialist in complete speelplaatsinrichting álles op het gebied van speeltoestellen en valdempende ondergronden. Bovendien zijn wij op de hoogte van en voldoen wij aan nagenoeg alle milieu- en veiligheidseisen welke aan een betrouwbare partner worden gesteld. Dát is gerust zakendoen. Benieuwd? Kijk op onze website of bel voor een afspraak.

Barneveld, T (0342) 751 950, www.vaneespeeltoestellen.nl B

P L E Z I E R

I N

S P E L E N

Babbe als contramal van het menselijk lichaam Omdat geen enkele bank conceptueel paste in het stationsplein dat hij in 2000 ontwierp voor Doetichem, bedacht Harry Derks er zelf een: de Babbe*. Sindsdien schenkt deze lattenbank aangenaam zitcomfort op verschillende plekken in de openbare ruimte – in Amsterdam bijvoorbeeld en in Utrecht. Nu, 10 jaar later, is de Babbe vernieuwd. Qua vorm en comfort is-ie exact gelijk gebleven. Alleen de details zijn door een aangepaste constructie verder geperfectioneerd. Harry Derks van DLA+ rural & urban landscapes is behalve landschapsarchitect ook public designer. Hij had een zeer specifieke bank voor ogen: ‘Onze bank moest letterlijk ontvankelijk zijn. Hij moest gezelligheid

uitstralen. Hij moest mensen uitnodigen, ze de gelegenheid geven even comfortabel uit te rusten en op een ontspannen manier met elkaar in contact te komen. Daarom hebben we gezocht naar een organische, aangenaam stijlvolle en toch eenvoudige vorm; en naar materialen die prettig en warm aanvoelen. En natuurlijk moest-ie perfect zitten!’ Perfect ergonomische vorm Net zoals de meeste lattenbanken beantwoordt ook de Babbe aan alle duurzaamheidseisen van het ‘cradle to cradle’ principe: de latten zijn van duurzaam FCS-gekeurd hardhout en het frame is van recyclebaar thermisch verzinkt staal. Toch is er maar één Babbe! Het verschil zit allereerst in de strak regelmatige constructie en de onzichtbare montage. Verder is de Babbe niet één enkele bank maar een concept dat een hele familie van variaties omvat. Maar wat de Babbe vooral zo uniek maakt, is zijn perfect ergonomische vorm: ‘Een contramal van het menselijk lichaam’, zegt Harry Derks.

scala aan uitvoeringen: van solitaire stoel (0.80m breed) tot – eindeloos aaneen te voegen – meerzitsbank (2 breedtes: 2.60 en 3.80m), met of zonder rugleuning (2 hoogtes: 1.07 en 1.78m), dubbel of enkel, opzichzelfstaand of tegen een wand geplaatst.

i Samson Urban Elements bv Zutphen T: 0575-583911 www.samson.nl

Volstrekt tijdloos Door zijn ergonomie en zijn organische belijning is de Babbe volstrekt tijdloos. Ook in zijn ‘hernieuwde’ versie kent de lattenbank een heel

De Babbe is in 2001 fiscaal gedeponeerd onder de modelnaam ‘Silla’.

S t r a a t b e e l d juni 2010

Herinrichting centrum Ureterp

Het centrum van Ureterp heeft een grondige vernieuwing ondergaan op basis van het herinrichtingsplan dat in gezamenlijkheid is opgesteld door Plaatselijk Belang, Ondernemersvereniging Ureterp en gemeente Opsterland. Inter Design werd betrokken bij de herinrichting van het centrum en adviseerde de producten uit de Urbino serie. Er zijn banken, afvalbakken en afzetpalen geplaatst. De producten van Inter Design passen goed in het ontwerp van het nieuwe centrum en

S t r a a t b e e l d juni 2010

zorgen voor een rustig en klassiek straatbeeld. Producten In totaal zijn in het centrum acht houten banken, acht afvalbakken, zestien afzetpalen en twee verzinkbare palen geplaatst. De banken combineren mooi design met optimaal zitcomfort en komen goed tot hun recht in het heringerichte centrum. De enkelzijdige bank met rugleuning heeft een lengte van 180 cm. Voorbijgangers en winkelende mensen hebben dus voldoende plaats om te rusten en te genieten het centrum. De gietijze-

ren afvalbak past qua design zeer goed bij de afzetpalen en banken. De afvalbak heeft een capaciteit van 80 liter en heeft een ruime inwerpopening. De afzetpalen hebben een hoogte van 100 cm en zijn eveneens goed afgestemd op de andere producten.

i Inter Design Duiven T: 026-3117304 www.inter-design.nl

Inter Design vernieuwt haar programma

bank Cado van Westeifel

nieuwe, moderne modellen en ook het netwerk is uitgebreid met een aantal nieuwe, gerenommeerde leveranciers zoals: Westeifel, ODM, GHM, Humberg, Cabanes en Renner.

boomsysteem Humberg

www.inter-design.nl

“De inrichting van de openbare ruimte stond nog nooit zo in de picture als nu. Nooit tevoren was het besef zo sterk dat esthetische waarde, leefbaarheid en duurzaamheid de onderbouw vormen van onze huidige en toekomstige leefwereld. Parallel hieraan ontwikkelen zich de visie en deskundigheid, bij zowel de opdrachtgevers als de opdrachtnemers, in een hoog tempo’, aldus Inter Design dat recentelijk op basis van deze uitgangspunten haar programma heeft geactualiseerd. Het assortiment is versterkt met

WAT DE OPENBARE RUIMTE OOK VRAAGT:

INTER DESIGN HEEFT DE ANTWOORDEN! BANKEN AFVALBAKKEN BOOMROOSTERS FIETSENSTANDAARDS OVERKAPPINGEN CHATBOXEN VERLICHTING AFZETPALEN BANKEN AFVALBAKKEN BOOMROOSTERS FIETSENSTANDAARDS OVERKAPPINGEN AFZETPALEN BOOMROO TOPKWALITEIT BUITENGEWOON SCHERP GEPRIJSD! Inter Design is een toonaangevende leverancier van gestandaardiseerde producten voor de inrichting van de openbare ruimte. Een sterke prijs/kwaliteit verhouding en een gevarieerd, actueel productaanbod is de kracht van Inter Design.

bel vandaag no4g: 026 311 73 0 Dijkgraaf 3, 6921 RL Duiven Telefoon: (+31) 26 311 73 04 Faxnummer: (+31) 26 311 67 81 straatmeubilair@inter-design.nl

S t r a a t b e e l d juni 2010 InterDesign - straatbeeld 1/3pag.indd 1

27-05-2010 14:26:34

Het juiste speeltoestel kiezen wordt kinderspel

Exclusief importeur van:

Telefoon 053 - 536 27 67 buitenspelen@kuhlkamp.nl Kijk voor meer informatie op:

www.kuhlkampbuitenspelen.nl

www.pijnenburgimport.nl

Hekwerken met subtiele verwijzing kassenbouw Nieuwe bruggen over de Runde opgeleverd Ontwerp een brug die zichtbaar verwijst naar de omliggende glastuinbouw. Dat was de opdracht die ipv Delft in 2007 kreeg van de gemeente Emmen voor het kassengebied tussen Klazienaveen en BargerCompascuum. Recentelijk is de brug, die uiteindelijk uit twee naast elkaar gelegen bruggen bestaat, opgeleverd. In het hekwerk zijn de contouren van de kassen zichtbaar. Na een schetsmatige verkenning van de mogelijkheden voor een brug die verwijst naar de kassenbouw, kozen ipv Delft en de gemeente voor een subtiele verwijzing in de hekwerken. Door zigzaggende kniklijnen aan te brengen in een stalen strippenhekwerk, ontstaat dankzij schaduwwerking een beeld dat refereert aan het voor kassen kenmerkende lijnenspel van schuine daken en verticale staanders. De nieuwe bruggen, één voor autoverkeer en één voor fietsers en voetgangers, overbruggen de Runde en verbinden de straten Pitrus en Zwet met elkaar. De bestaande wegindeling aan de Pitrus vormde de aanleiding voor het uit elkaar halen van snel en langzaam verkeer. Niet

alleen is het straatbeeld zo eenduidiger, ook de veiligheid van fietsers is beter gewaarborgd.

i ipv Delft T: 015-7502574 www.ipvdelft.nl

In de uitwerking van de 33 meter lange bruggen besteedde ipv Delft veel aandacht aan een natuurlijke doorvoering van de vormentaal van het hekwerk. Zowel de betonnen kesp van de steunpunten als de randliggers hebben bijvoorbeeld schuine vlakken. Daarnaast speelde kostenbesparing een belangrijke rol. Om die reden is de fietsbrug van staal en de verkeersbrug van beton, zijn de toegepaste liggers allemaal standaardliggers en is de overspanning verdeeld in twee exact gelijke delen. Voor de twee steunpunten koos het ontwerpbureau beton, vooral omdat de steunpunten geregeld onder water zullen staan. Momenteel is de omgeving van de bruggen nog tamelijk leeg. In de nabije toekomst wordt hier echter een groot aantal kassen gebouwd. De aanleg van de bruggen is onderdeel van het masterplan van de gemeente Emmen voor het Rundegebied. Dit masterplan en de twee nieuwe bruggen zullen de bereikbaarheid en aantrekkelijkheid van het tuinbouwgebied vergroten.

S t r a a t b e e l d juni 2010

Praktijkervaring stuurt innovatie boomroosters Ontwerp, aanleg en onderhoud van boomroosters in binnensteden is een specialisme op zich. Te veel nadruk op het ontwerp levert een rooster op dat niet haalbaar is qua techniek of duurzaamheid. Een rooster ontwikkeld vanuit de techniek, doet wellicht afbreuk aan het totaalbeeld. MTD Landschapsarchitecten en ANAE bundelen al jaren hun ontwerpen technische kennis en vertalen dat naar succesvolle projecten en een continue stroom aan innovaties in ontwerp, materiaalsoorten en techniek. “MTD landschapsarchitecten realiseert veel projecten in het binnenstedelijk gebied”, aldus Erik van den Akker. ”Het hoogstedelijk gebied stelt hogere eisen aan ontwerp en plaatsing van boomroosters. Je moet ze integreren in het totaalontwerp, anders wordt het een chaos.” Bij veel projecten zoekt het bureau samenwerking met ANAE om samen te komen tot een boomrooster dat qua ontwerp past in het totaalbeeld dat MTD voor ogen heeft én dat voldoet aan de eisen die de specialisten van ANAE stellen op het gebied van design, technische uitvoerbaarheid Hensiniusplein in Venray

en beheer. De nauwe samenwerking leidt op diverse terreinen tot verbeterslagen waar de eindgebruiker zijn voordeel mee kan doen. Er worden compleet nieuwe roosters en concepten ontwikkeld of mutaties doorgevoerd op bestaande ontwerpen. En er worden technische verbeteringen doorgevoerd om plaatsing en onderhoud te vereenvoudigen. Ervaring als motor voor innovatie Rob Lubrecht, directeur van ANEA: “Er gaat in de dagelijkse praktijk heel veel kennis verloren omdat landschapsarchitecten, ontwerpers, leveranciers en aannemers niet of nauwelijks ervaringen rond een project delen. Doordat MTD landschapsarchitecten en ANAE betrokken zijn bij ontwerp, uitvoering én beheer, en dus het hele proces overzien, wordt alle ervaring die er tijdens een project wordt opgedaan ook daadwerkelijk geregistreerd. Vaak vraagt een specifieke situatie om een eenmalige aanpassing van een boomrooster en lost de aannemer dat zelf op. Dat leidt dan niet tot een structurele verbetering van het rooster, terwijl de kans groot is dat andere aanne-

mers in de toekomst tegen dezelfde problemen aanloopt”. Praktijkvoorbeelden In de afgelopen periode zijn een groot aantal projecten gerealiseerd waarin vanuit de praktijk gestuurde innovaties zijn toegepast. Boomroosters met spot in standaardassortiment De wens van ANAE om een boomrooster met spot in het basisassortiment op te nemen, viel samen met een selectieprocedure die MTD op dat moment hield om te komen tot een breed toepasbare spot voor de openbare ruimte. Het resultaat is een zorgvuldig geselecteerde spot, Verhoogd boomrooster op het Henseniusplein in Venray

geschikt voor alle verlichtingssoorten die als standaard rooster leverbaar is. Demontabele binnenring maken roosters toekomstbestendig Soms voldoen boomroosters met de gangbare maten niet. De buitenmaat volstaat, maar sommige wortels vragen om een ruimer plantgat. Tot voor kort werd er dan een ring uit het boomrooster gefreesd. Er hoeft dan geen groter boomrooster te worden toegepast, waardoor een rij van bomen boomroosters krijgen met eenzelfde buitenmaat. Gemeente Nunspeet voorzag dat door de groei van de bomen het plantgat te klein zou worden. MTD heeft toen in overleg met ANAE voorgesteld om het boomrooster model Linder en model Amer ook uit te gaan voeren

S t r a a t b e e l d juni 2010

met een demontabele binnenring. Nu kunnen ook andere gemeenten van deze mogelijkheid gebruik kunnen gaan maken. Verschuifbare draagframes voorkomt aanpassingen. Bij de begeleiding van de uitvoering van het centrumplan van Wijchen door MTD bleek dat de aannemer genoodzaakt was om een deel van een draagframe weg te slijpen om zo de bestaande wortels niet te beschadigen. Daarop heeft ANAE een frame ontwikkeld dat niet alleen minder hoog is, maar waarvan tevens delen verschoven kunnen worden. Als de aannemer tegen een situatie aanloopt waarin bomen te hoog wortelen, hoeven ze niet meer het werk voor overleg stil te leggen, maar kunnen ze zelfstandig de geleverde frames aanpassen. Verhoogde boomroosters verfijnen het totaalontwerp De keuze van het juiste boomrooster wordt bepaald door het totaalontwerp. Bij het maken van een maaiveldontwerp is het lastig om hier hoogte in te krijgen. Maar boomroosters lenen zich goed voor het krijgen van meer hoogte. ANAE heeft hiervoor enkele hoge modellen in het assortiment. De toepassing van MTD is meer subtiel, maar niet minder krachtig. Het boomrooster Aangepaste boomroosters op de Markt in Schijndel

Boomrooster met demontabele binnenring in de Dorpsstraat in Nunspeet

wordt iets opgetild door verhoogde banden, die de boom ruimtelijk op een voetstuk plaatst. Een en ander geeft erg veel verfijning aan een plein of straat. Boomroosters en de verschillende toepassingen Boomroosters worden in tal van situaties gebruikt, die elk hun eigen eisen stellen aan ontwerp, materiaalkeuze, producten en plaatsing. Op de website www.ANAE.nu zijn de boomroosters daarom niet alleen op type, maar ook op gebruik gerangschikt. Zo kunnen de ontwerpers inspiratie opdoen hoe bomen met boomroosters gebruikt kunnen worden in situaties met parkeren, op pleinen of in trottoirs. Verder wordt

er duidelijk hoe de boomroosters ruimtelijk werken: welke invloed het heeft als nu juist een extra groot of klein boomrooster wordt toegepast. Om deze kennis nog meer te delen brengt ANAE binnenkort een boekje uit waarin de toepassing van boomroosters centraal staat.

i ANAE boomroosters Maastricht T: 043-3255145 www.ANAE.nl Verkoop Nederland Grijsen park- en straatdesign Winterswijk T: 0543-516950 I: grijsen@ANAE.nu

Langstraat in Venray

S t r a a t b e e l d juni 2010

Gemeenten kiezen voor samenwerking met licht-specialisten Vraagstukken op het gebied van openbare verlichting worden steeds complexer. Gemeenten hebben soms zelf niet de benodigde expertise in huis op het gebied van techniek, efficiency en duurzaamheid, of missen de capaciteit om dergelijke projecten voor te bereiden. Daarom voldoen zelfstandige elektrotechnische ingenieursbureaus in een behoefte. De gemeenten Tilburg en Renkum werken samen met het onafhankelijke ingenieursbureau Infra-Lux.

razendsnel. Inmiddels is het mogelijk om met LED in een warme kleur - 3000°K - een sociaal verantwoorde verlichting op straat te zetten. Verder is de keuze gevallen op een armatuur met uitwisselbare LED-units. Als er nieuwe, nog efficiëntere mogelijkheden op de markt komen, kan ik zonder hoge investeringen overstappen.” Infra-lux ontwerpt in nauw overleg met de gemeente de openbare verlichting voor het stadsprogramma 2010. Zo is gewaarborgd dat de LED-verlichting ook volgens de aanbeveling NPR-13201-1 wordt gerealiseerd.

Tilburg gaat voor LED Bert Smits, specialist openbare verlichting in Tilburg, werkt samen met Infra-Lux aan het verduur zamen van de openbare verlichting. Hij vertelt: “Mijn gemeente heeft zich in 1997 verplicht tot het uitvoeren van duurzame oplossingen als deze binnen tien jaar kunnen worden terugverdiend. Daarom hebben wij ons intensief georiënteerd op LED-verlichting. We hebben de total cost of ownership berekend, en omdat duidelijk blijkt dat de investering binnen tien jaar wordt terugverdiend, kiest Tilburg waar het technisch kan, voor LED.” Smits vindt dat er ten onrechte vraagtekens bij LEDverlichting worden gezet. “LED-ontwikkelingen gaan

Vertrouwensband met adviseur De gemeente Tilburg besteedt ook de volgens de ARBO-wet verplichte procedures voor Bedrijfsvoering Elektrische Installaties (BEI) uit aan Infra-Lux. Een tijdrovende klus, die het bureau voor meerdere gemeenten uitvoert. “Daardoor betalen we veel minder dan normaal”, zegt Smits. “Zij hoeven het wiel maar één keer uit te vinden en spreiden de kosten over alle deelnemende gemeenten. Dat vind ik chic. Dat draagt bij aan de vertrouwensband.” Hij vindt de samenwerking met het ingenieursbureau erg prettig. “Het is fijn om een deskundige partner achter de hand te hebben, zowel qua kennis als qua capaciteit. Op Infra-Lux kan ik echt bouwen.”

S t r a a t b e e l d juni 2010

 LED-verlichting in verblijfsgebied Berkel-Enschot (Gemeente Tilburg)

 Vier beelden van de Sternet fietsroute in Tilburg

Renkum besteedt zorgen uit Ook de gemeente Renkum werkt samen met InfraLux. Raymond Leyte, als teamleider Grijs/Groen ook verantwoordelijk voor de openbare verlichting, stond voor de uitdaging om in hoog tempo 500 lichtmasten te vervangen – het eerste grote project op dit gebied in zijn gemeente. Hij koos voor Infra-Lux. “De technici hebben op basis van ons programma van eisen een bestek gemaakt volgens RAW-systematiek. Daarbij kwamen ze met waardevolle aanvullingen. Ze hebben ook geadviseerd in het aanbestedingstraject en toezicht gehouden op de uitvoering. Alles verliep bijzonder soepel.” Leyte meent dat een kleine gemeente als Renkum op het gebied van openbare verlichting de capaciteit en de kennis niet heeft om een dergelijk groot project op hoog niveau uit te voeren. “Maar met Infra-Lux kan dat wel. Ze hebben eenvoudig alle zorgen van ons overgenomen.” Professionaliseringsslag Na deze eerste stap wil Renkum een professionaliseringsslag maken op het gebied van de openbare verlichting. Leyte: “Met een goede adviseur die me scherp houdt, kan ik preventief onderhoud efficiënt aanpakken.” Daarnaast wil Renkum de mogelijkheden van LED-verlichting onderzoeken. Leyte denkt hierbij vooral aan het buitengebied van de bosrijke gemeente. “LED kan nauwkeurig op de wegen worden gericht en dat sluit goed aan bij het provinciale beleid ‘Veluwe donker en stil’. Niemand zit te wachten op verlichte bossen.” Over de samenwerking met Infra-Lux zegt Leyte: “Ik ben geen techneut. Ik vind het knap als ingenieurs zich in mij kunnen verplaatsen, snappen wat ik wil en dat vervolgens technisch kunnen vertalen. Ja, en er moet een klik zijn. Dan werk je plezierig langdurig samen.”

Infra-Lux bv Vught t: 073 684 0445 i: www.infra-lux.eu

S t r a a t b e e l d juni 2010

Jan Wolkersspeeltuin in versteend Amsterdam

Als eerbetoon aan de schrijver en kunstenaar die kinderen kennis liet maken met de schoonheid en curiositeiten van de natuur, is in Amsterdam recent de Jan Wolkersspeeltuin geopend. Op deze plek, begrensd door flats, schuttingen en verkeer, prijken groene heuveltjes met waterpartijen, kruidentuintjes en een ware insectencamping. Het ontwerp voor de binnentuin aan de Platanenstraat is van Peter Ulle, stedenbouwkundig ontwerper voor het Stadsdeel Westerpark. Het idee voor de Jan Wolkersspeeltuin werd in 2007 door gemeenteraadsleden Barn Geurts en Marieke van Doorninck voorgesteld als een actieonderdeel binnen de problematiek van ongezonde kinderen in de binnenstad. Ulle beschrijft: “Die kleine ravotplekjes voor kinderen die vroeger her en der verspreid waren door de stad, zijn bijna niet meer terug te vinden. Bestaande speeltuinen zijn veelal cataloguswerk, ongeïnspireerd en gebruikt als hangplek door oudere jongeren. Een van de redenen dat teveel kinderen binnen voor de computer of televisie zitten.” Gezien het zeer beperkt aantal groene speelplekken in de stad, besloot de gemeenteraad de Jan Wolkersspeeltuin tot pilotproject te benoemen. Alle stadsdelen bin-

S t r a a t b e e l d juni 2010

nen de ring werden gevraagd een geschikte locatie in te dienen. Groen, ruig en veilig Raadslid Geurts beschreef destijds de Jan Wolkersspeeltuin als: Een speelplek met een groen en beetje ruig karakter, op een plek waar de ruimte eromheen sterk verstedelijkt en versteend is. Ulle was al een participatietraject gestart om de binnentuin aan de Platanenstraat groener her in te richten. Van de reeds bestaande speelplek, omringd door flats en zorgwoningen, werd dankbaar gebruikt gemaakt maar het geheel had een verhard karakter. De binnentuin werd ingediend door Stadsdeel Westerpark voor de pilot en kwam als winnaar uit de bus. Aan Ulle de taak om de geest van Jan Wolkers in zijn ontwerp vatten: “Ontdekken, plantjes en beestjes kijken, vies worden”, verwoordt de ontwerper. Een stadsecoloog verstrekte hem advies over kindvriendelijke en -bestendige planten en bomen, en over het lokken van insecten en vogels naar de tuin. Het stadsdeel beschikt over een compleet team dat projecten van ontwerp tot uitvoering realiseert, rekening houdend met gemeentelijke richtlijnen en onderhoud. Robert

van der Steen, afdeling Beheer en Uitvoering, maakte de bestekken voor de standaard elementen en was de projectleider. Hij deelde de verantwoordelijkheid met Enrico Schreuder van firma Donker die werd aanbesteed voor de uitvoering. Het stadsdeel maakte deze uitzondering omdat Donker gespecialiseerd is in het uitwerken van natuurlijke speelplekken en de eerste drie jaar ook het onderhoud verzorgt. De aannemer maakte een compleet logboek met certificeringen en veiligheidsnormeringen van alle elementen in de tuin. De ingebouwde ligging van de binnentuin had grote gevolgen voor ontwerp en uitvoering. Aangezien de tuin de enige toegangsweg is tot de aangrenzende zorgwoningen, moest de uitvoering beginnen met het leggen van ritterplaten onder alle onverharde stukken. Deze maatregel verzekert dat hulpdiensten niet wegzakken in de perken. De invloed op de vormgeving was langlopender; vanaf de eerste plannen werden de direct omwonenden meerdere malen betrokken en werd het ontwerp meer dan eens aangepast.

Water, hout en overal beestjes Bij een bezoek aan de Jan Wolkersspeeltuin springen een aantal speelse elementen direct in het oog. Vijf heuveltjes liggen verspreidt over het breedste gedeelte van de binnentuin, met kronkelende paadjes rondom. Ulle: ”Het rechte pad dat over de hele lengte door de oude tuin liep maakte het geheel statisch. Fietsers gebruikte het als snelle afsnijdroute, niet handig met spelende kinderen. In het midden lag een heuvel met betonklinkers die de kinderen gebruikten als een schans waar zij vanaf fietsten en uitkwamen op het stenen pad. Leuk, maar onverstandig en onprettig voor de overige bezoekers.” Donker verwijderde de heuvel en de oude bestrating. De betonklinkers werden hergebruikt in de schuttingen voor de woningen rondom het plein. De hele tuin kwam iets dieper te liggen; met de grond die vrijkwam bij het afgraven van de tuin en twee vijvers werden de nieuwe heuvels gevormd. Op de plek van de oude schans prijkt nu een glooiende heuvel met een vlindertuin, de andere heuvels zijn begroeid met gras. Die aanpak lijkt succesvol; de jonge fietsers rijden rondjes op de gele klinkerpaadjes eromheen. Tussen de heuvels spelen kinderen met het water dat zij omhoog pompen en dat vervolgens via de waterschalen en een goot onder het pad een speelvijver inloopt. In het originele ontwerp van Ulle stond hier een rivierbedding met zand getekend, die in overleg met buurtbewoners en de uitvoerder werd vervangen. Schreuder: “Men bang was bang dat kinderen het zand zouden verplaatsen en dat katten hun behoeften erin zouden

doen. In plaats daarvan plaatsten we het waterelement van Spereco, op gras.” Naar idee van de ontwerper maakte Donker een ondiepe speelvijver en met daarin een pad van gecertificeerde clusterstenen. Aan de andere kant van de heuvels ligt een natuurvijver met kikkers, vissen en planten. Ondergrondse pompen circuleren het water in de vijvers, het waterelement en het waterhappertje even verderop om het water zuurstof te geven. Het water wordt continu gefilterd en indien nodig ververst met schoon leidingwater. Tijdens de driewekelijkse onderhoudsbeurt maakt Donker de vijvers schoon en de gemeentelijke waterdienst controleert regelmatig de waterkwaliteit. De praktijk zal moeten uitwijzen of al deze maatregelen ervoor kunnen zorgen dat de waterpartijen schoon en veilig blijven. “Mensen gooien toch spullen in het water. In het begin moesten we zelfs de ouderen in de zorgflats vragen of zij, om de eenden en vissen te voeren, geen hele broden vanaf hun balkon in de vijvers wilden gooien. Daar kan natuurlijk geen filter tegenop.” De kinderen kunnen niet alleen spelen met water maar ook met hout. Op en naast de heuvels rondom

het waterelement staan een Robinia houten klimpaal, klimpiramide, evenwichtsbalk en spionnenhut. De balans- en klimelementen bestelde firma Donker bij Acacia Robinia. Naar idee van Ulle maakte Donker de lage spionnenhut met een smalle horizontale uitsparing waardoor de kinderen anderen bij de waterschalen kunnen bekijken terwijl zij zelf onopgemerkt blijven. Volwassen bezoekers kunnen het hele tafereel gade slaan vanaf de Canapé banken van Samson Urban Products. De insectencamping in de hoek van de tuin is een simpele constructie die de aannemer op het verzoek van de ontwerper uitwerkte. Donker boorde gaatjes in boomstammetjes en legde ze in een houten frame. “In de gaatjes nestelen zich in de loop van de tijd lieveheersbeestjes, mieren, kevertjes, bijen en wespen”, schetst Schreuder. Tegen de verwachtingen in stuitte dit idee op weinig protest van de omwonenden. De hoek is afgeschermd met hekken en een robinia poort waarop de naam van de insectencamping is ingegraveerd. Diverse scholen in de buurt hebben aangegeven de hoek te willen bezoeken tijdens natuurlessen.

S t r a a t b e e l d juni 2010

huiseigenaar zich toch aan bij het idee. Op verzoek van alle bewoners werden de bovenste gedeeltes van de poortdeuren apart openklapbaar, voor meer betrokkenheid bij de binnentuin zonder dat de poort geheel geopend hoeft te zijn.

Afgescheiden en toch betrokken De aangrenzende particuliere tuinen worden van de speeltuin gescheiden door schuttingen waarin het grove stenen puin is verwerkt van de oude bestrating. Grove metalen roosters zijn gevuld met grauwacke steen aan de binnenzijde en het puinsteen aan de speeltuinzijde. Schreuder voorspelt dat binnen zes maanden natuurlijke beplanting als mos en cedum zich tussen de stenen zal nestelen wat een groen resultaat op zal leveren. De bewoners verlaten hun tuin via dezelfde robinia houten poorten als voor het insectenhotel, maar dan met teksten als ‘beleef’, ‘geniet’ en ‘kijk’. Het plaatsen van de poorten had nogal wat voeten in de aarde. “Tijdens een buurtbijeenkomst kwam naar voren dat de poorten maatwerk moesten worden. De ene bewoner wilde de poort smaller hebben in verband met een aangrenzende schuur, anderen wilden de poort verder naar links of naar rechts”, vertelt Schreuder. “Eén gezin zag de poort in eerste instantie helemaal niet zitten, in verband met de verkoop van hun huis. Zij waren bang dat het uitgesproken ontwerp potentiële kopers zou afschrikken.” Maar toen een aantal poorten eenmaal waren geplaatst, sloot de

‘Geen Engels plantsoen’ Met hulp van groenontwerper Luc Sour stelde Ulle het beplantingsplan samen. Ulle: “We wilden een beetje wilde, speelse begroeiing, geen net Engels plantsoen.” In het ontwerp werden ook wensen van Karina Wolkers verwerkt die vanaf het begin betrokken is geweest bij het project. Ter ere van haar man die zoveel liefde had voor water en oevers werden hoog riet en Lampepoetsegras geplaatst rondom de vijvers en bij de ingang van de tuin aan de Zaanstraat. Het ruw houten beeld dat uitsteekt boven een grote plataan en het hoge riet bij de entree, is een replica van de sculptuur uit de tuin van familie Wolkers zelf. Na de entree versmalt de tuin. De stroken langs de huizen en twee perken in het midden zijn ‘Ruk & Pluk’ stukken geworden, volgeplant met keukenkruiden, bramen en bessen. De bewoners worden geacht verantwoordelijk te plukken en tussen de onderhoudsbeurten van Donker door zelf voor de kruiden en vruchtenstruiken te zorgen. Verderop loopt het pad langs de voormalige fietsschans. De beplanting op de nieuwe heuvel is speciaal gekozen om vlinders te trekken. Daarachter zijn jonge wilgen geplant, die over een tijdje een dicht wil-

genbos moeten vormen waaronder kinderen kunnen schuilen als in een tent. De bestaande bomen bleven staan; Ulle ontwierp eromheen. Her en der hangen in de bomen en in de schuttingen simpele vogelhuisjes die werden gemaakt door kinderen uit de buurt. Kindlint in de klinkers Door de binnentuin aan de Platanenstraat loopt een ‘kindlint’, een looproute die Amsterdamse woonwijken, scholen, speeltuinen en kinderdagverblijven met elkaar verbindt en te herkennen is aan straattegels met verschillende dierenstempels erop. De tegels werden door Donker herplaatst in de nieuwe bestrating van gele klinkers en vormen een kleurrijk geheel. “Om de uitstraling rustig te houden en een overdaad aan kleuren te voorkomen koos ik voor bestrating die qua kleur dicht in de buurt komt van het gelige robinia hout”, vertelt Ulle. De kleine klinkers werden door Donker zo strak mogelijk gelegd, zodat fietsen en skaten goed mogelijk is. “Klinkers zijn voor deze activiteiten niet ideaal, maar we wilden ook geen skatepark of fietscrossbaan. En daarbij: beton of asfalt heeft natuurlijk geen plek in een Jan Wolkersspeeltuin.”

i Peter Ulle Stedenbouwkundig ontwerp www.peterulle.nl

Straatbeeld Online Op www.straatbeeld.nl vindt u de beschrijving van de Jan Wolkersspeeltuin, inclusief leveranciersinformatie en meer fotomateriaal.

S t r a a t b e e l d juni 2010

Voor duurzame inrichting van uw buitenruimte: Provincie Noord-Holland kiest voor decoratieve duurzame lichtmasten voor project Julianabrug / Zaanse Schans

CO2 neutrale lichtmasten (CO2 neutrale producten en productie) CO2 neutrale VRI masten en constructies Certiﬁcaten ten behoeve van CO2 balans (rĳksoverheid, provinciën, gemeenten en bedrĳven) Producten met de minste impact voor ons millieu: hout, staal en aluminium Landelĳk afhalen van oude materialen en gerapporteerd zorg dragen voor hergebruik hiervan Meer informatie: Valmont Nederland B.V. Den Engelsman 3, 6026 RB, Maarheeze, Nederland Tel +31(0)495-599-959 Fax +31(0)495-591-781 valmont.nl / write-your-story.com / valmont.com

Voor hetzelfde geld is een hangplek een beweegplek

Ovaal speelconcepten

Spelend leren, ontwikkelen & ontmoeten

Ontwerp en inrichting van speelomgevingen

Buitenruimten gerealiseerd door Ovaal speelconcepten stellen de belevingswereld van het kind centraal. Onze visie is dat een speelplek véél meer is dan alleen een verzameling klim- en klautertoestellen. Het is een plek om avonturen te beleven, te observeren en vriendjes te ontmoeten. Ontdek onze unieke productlijnen en vraag onze brochure aan via: www.ovaalspeelconcepten.nl

Ondernemersweg 2A - 7451 PK Holten - tel 0548 - 363067 - fax 0548 - 363068 info@ovaalspeelconcepten.nl - www.ovaalspeelconcepten.nl

r e n t r a p e De ideal

Samen spelen, lekker sporten, leeftijdsgenoten ontmoeten … Speelterreinen vervullen een belangrijke functie. Het inrichten ervan laat u dan ook niet over aan de eerste de beste. U wilt een persoonlijk advies, deskundige begeleiding en een plan op maat. Evenals degelijke service en uitstekend onderhoud. En niet te vergeten: keuze uit een breed scala aan originele, uitdagende én betrouwbare toestellen … Kortom: één aanspreekpunt voor professioneel spelen. Proludic, aangenaam!

www.proludic.nl

Zuid-Nederland: Proludic

Noord-Nederland: Van Ee Speeltoestellen BV

Mill T. 0485 - 470 724 E. info@proludic.nl

Barneveld T. 0342 - 751 950 E. verkoop@vaneespeeltoestellen.nl

Bank Silhouet: design, kwaliteit, duurzaamheid direct zijn zitcomfort en nodigt daarmee uit.

De bank Silhouet is modulair en heeft een elegant en vernieuwend design. De niet alledaagse vorm doet verassen in de openbare ruimte, maar toont

Het zitvlak en de rugleuning zijn als modules koppelbaar. Zo is een sterk standaard concept gecreëerd waarmee slim gevarieerd kan worden. Door het materiaalgebruik en de wijze waarop dit is toegepast ontstaat een zeer degelijk en vooral ook duurzaam product. De modern en elegant vormgegeven staanders zijn vervaardigd uit één materiaalsoort. Het zitvlak en de rugleuning worden gevormd uit thermisch behandeld beuken.

De combinatie van het ontwerp en het hout geeft de bank een chique uitstraling. De staanders van de Silhouet zijn eenvoudig in het straatwerk te plaatsen en onderhoudsvrij. De bank Silhouet doorstaat haar lange levensduur met gemak en laat zich aan het einde daarvan eenvoudig demonteren en recyclen.

i Grijsen park & straatmeubilair Winterswijk T: 0543 516 950 www.grijsen.nl

Veilig spelen door valdempend kunstgras Falco heeft samen met Fivestarr kunstgras een compleet speelveld geplaatst in Den Haag. Er zijn vier speeltoestellen geplaatst met het kunstgras Kidsplay Extra als ondergrond en valbescherming. De speeltoestellen bestaan uit een speelcombinatie met toren, de wipwap het Labyrint, en de springswings de Racemotor en Papegaai. De speelcombinatie is geschikt voor kinderen van 4 tot 14 jaar en de wipwap en spring-swings zijn geschikt voor kinderen van 2 tot 6 jaar. Coating De coating die voor de toestellen gebruikt wordt, is gemaakt van biologische pigmenten en is kind- en milieuvriendelijk. Voor extra bescherming heeft elk onderdeel van het speeltoestel minimaal drie lagen, met vijf lagen op hoeken en randen. Het kunststof is kleurvast, waardoor de speeltoestellen er langer mooi uit blijven zien. Daarnaast zijn er

kunststoffen steps, speciaal ontworpen voor de klimnetten die verwerkt zijn in een aantal speeltoestellen. Deze gepatenteerde kunststoffen steps hebben een dubbele werking. Enerzijds maakt het klimmen voor de kinderen veiliger en anderzijds beschermen en verlengen ze de levensduur van touwen en kettingen van de speeltoestellen. Veilige valbescherming Het kunstgras onder de speeltoestellen zorgt voor een mooie en altijd bespeelbare ondergrond. Daarnaast is dit kunstgras EN 1177 getest en kan als valbescherming gebruikt worden onder speeltoestellen. Het kunstgras Kidsplay Extra heeft een garantie van 8 jaar en heeft een poolhoogte van 32 mm.

i Falco Vriezenveen T: 0546-554444 www.falco.nl

S t r a a t b e e l d juni 2010

Verfraaiing van het straatbeeld en versnelling van het proces Met de toenemende vraag naar mobiele communicatie neemt ook het aantal verstorende elementen in de openbare ruimte nog altijd toe. Prominent aanwezige antennes hebben niet alleen een negatieve impact op het straatbeeld maar vormen vaak ook een psychologische drempel voor de acceptatie van die antennes door de omgeving. En leiden daardoor te vaak tot onnodige verstoring in het bouwproces. Desondanks worden nog altijd te veel opvallende antennes en masten geplaatst, in de ogen van Peter van Brunschot, die met zijn bedrijf Camouflage al meer dan tien jaar ongewenste elementen in de buitenruimte aan het oog onttrekt. “Het op een onzichtbare wijze plaatsen van antennes op bestaande gebouwen is een prima oplossing om een verdere toename van ontsierende antennes in het straatbeeld te voorkomen. Bovendien wordt door onze bouwteams de antennemasten op bestaande gebouwen onopvallend en zonder aantasting van de karakteristieken van het gebouw geplaatst”, licht Van Brunschot toe waarom steeds meer telecombedrij-

ven, projectontwikkelaars, gemeenten en woningbouwverenigingen hem inschakelen. Voor elke situatie een eigen oplossing Geen enkele ‘site’, de plek waar masten aan het oog onttrokken dienen te worden, is vergelijkbaar. De aanpak wel. Op basis van een grondige analyse van de locatie en het beschikbare budget worden door Camouflage een of meerdere oplossingsrichtingen voor de gewenste opstelpunten uitgewerkt. “Eigenlijk is alles mogelijk om antennes zo te integreren dat ze het straatbeeld in de woon- en werkomgeving niet verstoren”, geeft Van Brunschot de reikwijdte aan van zijn vak. Antennes worden geïntegreerd in schoorstenen en torenspitsen door bijvoorbeeld gebruik te maken van gedecoreerde leistenen. Dakpannen of zelfs ornamenten, glas-in-lood ramen of galmborden worden nagemaakt en, nadat ze zijn voorzien van antennes, weer teruggeplaatst. Kwaliteit in afwerking Camouflage heeft in de tien jaar van haar bestaan inmiddels honderden ‘sites’ onder handen genomen. Dat heeft niet alleen een positief effect op de creativiteit van de oplossingen maar zeker ook in de kwaliteit van de uitvoering. “In nauwe samenwerking met vakkundige bouwbedrijven worden alle ontwerpen tot in het kleinste

detail nagemaakt. Juist omdat het doel is om tot verfraaiing van het straatbeeld te komen, is een perfecte uitvoering van groot belang”, aldus Van Brunschot. Er is een overzichtelijk en gratis boekwerk met tientallen referentieprojecten beschikbaar dat kan worden aangevraagd.

i Camouflage B.V. Oss T: 0412-623018 / 06-28848153 www.camouflage.nl

Nieuwe importeur Hellux Met ingang van 19 april 2010 is Regoort BV te Zwijndrecht de nieuwe importeur van Hellux en Hellux ConstruktionsLicht.

S t r a a t b e e l d juni 2010

Het in 1919 opgerichte Regoort is een middel-klein bedrijf dat zich bezig houdt met import, opslag en verwerking, distributie en verkoop van (electro-) technische materialen.

i Regoort BV Zwijndrecht T: 088-00739 99 www.regoort.nl

lp nest

LP Nest Design Erik Bystrup

Targetti Poulsen Holland B.V. 路 Parellaan 26 路 2132 WS Hoofddorp 路 Tel. 0031 235650030 Fax 0031 235652284 路 www.louispoulsen.com