2012-06-SB

p

u

b

l

i

c

d

e

s

i

g

n

De eerste openbare, interactieve waterspeelplaats Studenten ontwerpen afvalbakken voor ‘snoeproute’ MAGAZINE WEBSITE e - mail u wsb r ie M Anie GA ZIN Ef k ennis c a f é s whitepape r s

Groen Groen

Spelen

Proef met zeven led-armaturen op industrieterrein Moerdijk Leidseplein Haarlem voor school én buurt Meubilair

2 3e j aargang j u n i 2 0 1 2

Advies

Bestrating

Licht

w w w. s t r a a t b e e l d . n l

DĂŠ partner voor inrichting van de Floriade 2012 www.samson.nl

meubilair | boombescherming | verlichting | maatwerk

Meld je nu aan!

Masterclass Escofet Ervaar zelf de combinatie van cultuur, architectuur en beleving van de openbare ruimte in Barcelona

Samson Urban Elements is dé partner voor de inrichting van de openbare ruimte. Design en kwaliteit zijn hiervoor de sleutelwoorden.

Op 13, 14 en 15 september 2012 organiseren wij de ‘Masterclass Escofet’. Tijdens deze masterclass nemen we samen met u een kijkje achter de schermen bij Escofet, de producent van onder andere de befaamde plafonds en ornamenten van de Sagrada Família, in Barcelona. U kunt zich tot 1 juli hiervoor aanmelden. U ontvangt dan ook 2 dagkaarten voor de Floriade Wereld Tuinbouw Expo in Venlo.

Kijk voor meer informatie en aanmelding op www.samson.nl

Industrieweg 91 | NL-7202 CA Zutphen | T +31(0)575 583 911 | F +31(0)575 583 912 | algemeen@samson.nl

Samen te lijf MAGAZINE WEBSITE EN

M ASZBIRN NA IEG UW I EE F

Krimp en inbreiding, sociale en groene duurzaamheid, en dat alles in een alomvattend kader van bezuinigingen. Het zijn nu niet bepaald ‘speelse’ onderwerpen. Toch spelen deze uitdagingen een rol op de achtergrond van bijna ieder artikel in deze spelen-editie van Straatbeeld. Op de komende pagina’s valt één niet-meer-weg-te-denken trend op die, als onderdeel van een totaalpakket aan ontwikkelingen, een mooi antwoord formuleert op de genoemde vraagstukken: participatie. Of liever nog: samenwerking.

k enniscaf é s w h ite pa p ers

Colofon Informatief vakblad voor iedereen die betrokken is bij ontwerp, inrichting, beheer en onderhoud van de openbare ruimte. Met onder meer analyses, productbeschrijvingen, branche-informatie en projecten.

Straatbeeld is een uitgave van Acquire Publishing bv Gebouw Rembrandt Dokter van Deenweg 56 8025 BC Zwolle T: 038-4606384 F: 038-4606318 W: www.acquirepublishing.nl

Het nieuwe Leidseplein in Haarlem vormt een kluwen van de opgaven waar openbare ruimte professionals in grotere gemeenten voor staan. Beperkte ruimte, functiecombinatie en een buurtvereniging die niet op haar mond is gevallen. Achter het aantrekkelijk groene en intensief bespeelde plein dat er nu ligt, schuilt een intensief en open participatietraject. Met tig lessen en valkuilen waar iedereen wijzer van kan worden.

Uitgever Geert Dijkstra Hoofdredacteur Geesje Rietveld

MediaPartners Platform

Toegankelijkheid www.platformtoegankelijkheid.nl

Grafische vormgeving Studio Birnie, Twello Druk Ten Brink Meppel Advertentie-acquisitie Acquire Media Michiel Noordzij Dokter van Deenweg 56 8025 BC Zwolle T 038 460 63 84 E info@acquiremedia.nl Abonnementen Voor slechts c 49,95 excl. btw. ontvangt u een heel jaar Straatbeeld magazine (6 edities) plus de wekelijkse Straatbeeld Update e-mailnieuwsbrief en toegang tot online magazine archief.

Om een abonnement aan te vragen of voor meer informatie kijkt u op www.acquirepublishing.nl. © Acquire Publishing. Alle rechten voorbehouden. Reproductie in enige vorm of op enige wijze verboden zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van Acquire Publishing zijn van toepassing de voorwaarden die zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel in Zwolle. Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave uiterste zorg is besteed, aanvaardt de uitgever geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten en onvolkomenheden, noch voor de gevolgen hiervan.

oorwoord

Medewerkers Wim Nijmeijer, Frank Bekker, Jaap Groot, Erna Jansen, Agnes Joostema, Denise Janmaat

En daar is behoefte aan. Dat bleek wel uit het volle klaslokaal bij de eendaagse CROW-cursus Succesvolle Openbare Ruimte: De kracht van bewoners in coproductie. Ik was erbij en zag hoe wijkbeheerders, adviseurs en projectleiders worstelen met de enorme potentie en beperkingen die de gebruikers van de openbare ruimte voor hen belichamen. Daarom vanaf nu in Straatbeeld niet alleen hoofdartikelen over grootse projecten met bijzondere status en dito budgetten, maar ook de kleinere projecten in de wijk, waarvan het proces vaak nog belangrijker is dan het eindresultaat.

Alleen in samenwerking wordt het schijnbaar onmogelijke haalbaar. BAM en Ziut ontwikkelden een fijnstof-reducerende lichtmast; Tauw en Grijsen zetten trillingen om in licht. SAB, Rots Maatwerk en Dusseldorp maakten samen de allereerste, interactieve waterspeelplaats in de openbare ruimte. Zwolle laat studenten een oplossing voor hun eigen zwerfafval ontwerpen en op het Helderheidplein in Rotterdam bouwen jongeren, met hulp van hoopvolle volwassenen, letterlijk en figuurlijk hun eigen podium.

Laat Straatbeeld het podium zijn voor al uw inspirerende initiatieven in de openbare ruimte; Twitter (@Straatbeeld), e-mail (redactie@ acquirepublishing.nl) of bel (038-4606384).

Bij de voorpagina: Jong & oud, meisje of jongen: bouldering is voor iedereen.

Lees meer op pagina 20

Hoofdartikelen

40 A l gem een 4 Voorwoord 4 Colofon 6 Nieuws 9 Vijf vragen aan: Rob van Gaal 44 Katern Platform Toegankelijkheid Ve r l i c hti ng 24 Led-proef op industrieterrein Moerdijk 27 Lichtmasten Maastricht krijgen tweede leven 34 CROW publicatie Licht en Ruimte 52 IGOV Katern: Masterclass Duurzame Verlichting 60 LAMP Spot armatuur

Me u b ilair 27 275 Parkbanken cadeau 30 Jonge afvalbakken langs ‘snoeproute’ 33 Afvalbak Jona 37 HOH 40 fietsvoorzieningen 47 Houten dekken op Tradepark 58 51 Flexibele Solar Blendtec fietspaal 55 Eerste voetgangerparkeerplaats in Bennekom 62 Marktplein Geldermalsen Be s tr ating 23 E-tegel op schoolplein Deventer 43 Lijnbaan visitekaartje van Rotterdam 59 Sereniteit in Stad van de Zon

In Ulft ligt de eerste interactieve, openbare waterspeelplaats van Nederland

Het vernieuwde Leidseplein in Haarlem Een groen buurt-schoolplein in totstandkoming, vorm en functie

Spel en 20 Jong en oud boulderen in de buitenruimte 52 20 meter lang speelschip 59 Interactieve fantallica pole position G ro en 16 Emmen kiest voor kunstgras O v er i g 37 Net echt: koper en messing 57 CROW cursus SOR Coproductie 61 Jongeren maken Helderheidplein

Inhoud

10

Eelco Koppelaar Fotografie

Nattigheid bij de oude ijzergieterij

nieuws

Kunstlicht verstoort insectenpopulatie

De invloed van lichtvervuiling op insectenpopulaties is onderschat, blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Exeter. Wetenschappers waarschuwen dat dergelijke veranderingen in het ecosysteem uiteindelijk ook gevolgen kunnen hebben voor de mens.

De nieuwe studie werd gepubliceerd Biology Letters. Het onderzoeksteam vond onder de straatlampen meer insecten en vooral meer roofinsecten en aaseters, zoals loopkevers en hooiwagens. Die veranderingen kunnen consequenties hebben voor het hele ecosysteem en uiteindelijk ook voor de mens, waarschuwen de wetenschappers.

“Onze studie toont aan dat lichtvervuiling een ingrijpend effect kan hebben op de fauna in steden en dorpen”, zegt hoofdauteur Tom Davies van het Instituut voor Milieu en Duurzaamheid aan de University of Exeter. “Nu moeten we onderzoeken welke impact dat heeft op andere faunagemeenschappen en of we iets moeten veranderen aan de manier waarop we stedelijke omgevingen verlichten.”

NEN norm dichtheid stedenbouw

Recent heeft het NEN de norm NEN 9300 gepubliceerd ter inzage. De bedoeling is dat alle stedenbouwkundigen in de toekomst deze methode gaan gebruiken bij het objectief uitrekenen van oppervlakte of dichtheid van een gebied.

In een wijk moeten dertig woningen per hectare komen.

In die wijk ligt ook een park. Telt het park mee of niet? Dat heeft invloed op de dichtheid. In het nu gepubliceerde normontwerp geldt: een park dat groter is dan 250 m2 telt niet mee, kleinere parken wel. Een commissie , bestaande uit vertegenwoordigers van o.a. gemeenten, Planbureau voor de Leefomgeving, Aedes en de universiteit, heeft NEN 9300 ‘Oppervlakte- en dichtheidsbepaling in de stedenbouw’ opgesteld. Zij bedachten een systeem met een indeling in kavel, bouwblok, buurt, wijk en gemeente.

Bij elk van deze schaalniveaus is bepaald wanneer het groen, het water en de omsluitende wegen (zogenaamde Tarra-oppervlakten) wel of niet meetellen.

Me e st bekeken o p ww w. s traatb eel d . nl Spectaculaire brug Maasboulevard

Groen en spelen boven parkeren

Nieuwe lichtmast reduceert fijnstof

De nieuwe fiets- en voetgangersbrug bij de Maasboulevard in Venlo is een witte verschijning met opvallende opengewerkte steunpunten. ’s Avonds zijn de glazen balustrades verlicht. Het ontwerp van ipv Delft werd recent geopend.

Amsterdam West heeft een nieuw parkeerbeleid vastgesteld.

Parkeergarages aan de ring moeten ervoor zorgen dat parkeerplaatsen in Oud-West en Westerpark plaats kunnen maken voor meer groen en speelplekken voor kinderen.

Tijdens de Masterclass Duurzame Openbare Verlichting heeft Ziut B.V een lichtmast gepresenteerd die fijnstofdeeltjes afvangt. Dit fijnstofreductiesysteem (FDRS) voor lichtmasten is ontwikkeld in nauwe samenwerking met BAM Infratechniek.

6

S t r a a t b e e l d juni 2012

Winnaar Jantje Beton SpeelAward 2012

‘Beijerkoppen’ kunst in Rotterdam

Ontwerper Aafje Meijer van Studio Pret uit Amsterdam sleepte de eerste Jantje Beton SpeelAward in de wacht. De opdracht was om een inrichtingsplan voor een wijk in Den Haag te ontwikkelen. In haar ontwerp ‘Doe ut lekkâh zelluf!’ is een grote rol weggelegd voor de kinderen.

Op de gevel van de MediaMarkt, op de kop van de Beijerlandselaan in de Rotterdamse deelgemeente Feijenoord, zijn drie full-colour LED-videoschermen geplaatst van 3 x 3,5 meter. Het kunstwerk toont live-beelden van nieuwslezers in televisiestations over de hele wereld.

Meijer betrekt kinderen via internet en sociale media bij de inrichting van de openbare ruimte. De creativiteit van het winnende plan zit hem dan ook in het proces. De tweede prijs ging naar het ontwerp van Innatura Landschapsontwerp & Illustratie en Goudappel Coffeng uit Arnhem. De derde prijs werd gewonnen door Froukje van de Klundert uit Rotterdam. Meer dan 100 ontwerpers en ontwerpteams werkten de afgelopen maanden aan een inrichtingsplan voor het Regentessekwartier in Den Haag.

Met deze ideeën wil Jantje Beton aandacht vragen bij gemeenten en ze enthousiasmeren en stimuleren om aandacht te schenken aan de ruimtelijke kwaliteit ten behoeve van het buitenspelende kind.

Kunstenaars Toine Horvers en Paul Cox zien televisienieuws als een onderdeel van het dagelijks leven, in alle beschavingen overal ter wereld. Daarnaast zien de kunstenaars de nieuwslezer op het beeldscherm als een voortzetting van de portret-traditie. Beijerkoppen werd uitgevoerd in samenwerking met V2_Lab voor de ‘Boulevard Zuid’ en is in opdracht van het Centrum Beeldende Kunst Rotterdam, deelgemeente Feijenoord en het Pact op Zuid tot stand gekomen. Het is de laatste in een serie van drie grote werken in de openbare ruimte die het Centrum Beeldende Kunst in Rotterdam Zuid organiseert, na Raamvertellingen in Pendrecht en Broken Light op Katendrecht.

Verhoogd en overdekt Stationsplein Het Stationsplein Utrecht Oost wordt een verhoogd, overdekt plein met daaronder een fietsenstalling met 12.500 plekken. Het voorlopig ontwerp, gemaakt door Ector Hoogstad Architecten en Buro Sant en Co, is klaar.

Rectificaties

In het Straatbeeld magazine – editie 22 van april jl. misten in het artikel over het Pierre Bayle monument twee fotografievermeldingen. De foto op pagina 40 is gemaakt door Bas Czerwinski, de overige foto’s zijn van Eric van Straaten.

In het Straatbeeld magazine – editie 22 van april jl. hebben wij ten onrechte het Floriade logo gebruikt. Dit beeldmerk is enkel voorbehouden aan de Floriade en haar officiële partners. Wij verontschuldigen ons hiervoor en zeggen toe voortaan de rechten omtrent het logogebruik te respecteren.

Grijsen park & straatdesign

Straatbeeld publiceert elke dag relevante nieuwsberichten, uitgebreide projectbeschrijvingen en informatieve productbeschrijvingen op haar website. Heeft u, net als vele van uw collega’s, al een abonnement op de wekelijkse Straatbeeld emailnieuwsbrief? Meld u gratis aan op www.straatbeeld.nl.

S t r a a t b e e l d juni 2012

7

See what LED light can do

Verbazingwekkend, hoe software een stad tot leven kan brengen en tegelijkertijd fors energie kan besparen.

Het intelligente lichtmanagementsysteem CityTouch biedt u volledige controle over uw lichtpark.

U heeft nog maar ĂŠĂŠn systeem nodig om altijd op de hoogte te zijn van actuele en accurate gegevens.

CityTouch stelt u in staat direct te reageren op wat er in uw beheergebied plaatsvindt om daarbij altijd veilige en gewenste verlichting aan te bieden.

Scan voor meer informatie de QR-code, of kijk op onze website: www.philips.nl/CityTouch

Vijf vragen aan: Straatbeeld stelt in iedere editie vijf vaste, open vragen aan professionals met hart voor openbare ruimte. Dit keer is het woord aan Rob van Gaal, directeur van stichting Jantje Beton.

Rob van Gaal is theaterhistoricus. Regelmatig geeft hij les aan de Universiteit van Amsterdam en heeft ondermeer gepubliceerd over de geschiedenis van theaters en schouwburgen. Na de millenniumwisseling heeft Rob zes jaar leiding gegeven aan Kunstcentraal. Sinds 2008 is hij directeur van Jantje Beton. Onder zijn leiding richt deze organisatie zich op het ontwikkelen van speelzones in de openbare ruimte.

Uw passie voor openbare ruimte?

40 jaar geleden was mijn droom om met de Magic Bus (een Engelse Dubbeldekker) vanaf de Utrechtse brug in Amsterdam over land naar India te reizen. Ter voorbereiding op mijn eindbestemming kreeg ik van een vriend het boek Calcutta, the city revealed, geschreven door de journalist Geoffrey Moorhouse. Een openbaring was het.

De onbestaanbare stad bleek te bestaan. Een stad die mijn voorstellingsvermogen te boven ging. Een wiskundige formule die ik niet begreep.

De ‘grote’ stad waar ik geboren en getogen ben verschrompelde tot niet meer dan een overzichtelijke en keurige dorpsbuurt. Mijn belangstelling voor de werking en inrichting van een echte stad was geboren en is nooit meer gedoofd.

De trend van 2012?

Of we nu links of rechts geregeerd zullen worden, de overheid zal hoe dan ook kleiner worden. Als gevolg hiervan zal de obsessieve regelgeving afnemen en de diversiteit aan oplossingen voor problemen waar de openbare ruimte ons voor stelt, toenemen. Het debat over vrijheid en verantwoordelijkheid zal oplaaien, en tal van symposia over gewetensvol ontwerpen zullen worden georganiseerd.

Een praktijkvoorbeeld van duurzaam ondernemen?

De openbare basisschool De Kariboe, gelegen in een zogenaamde ‘vogelaarwijk’ aan de buitenrand van Heemskerk. De oude school was een standaard patioschool met een bestraat plein en omringd door hoge hekken. Na schooltijd lag het gebouw erbij als een verlaten vesting, alleen zo af en toe in de donkere uren bezocht door

hangjongeren. De school, de gemeente en de buurt hebben de handen ineen geslagen en sinds kort ligt er een gloednieuwe duurzame school met vegetatiedak en een groene, gevarieerde buitenruimte. En de buurt wordt niet langer meer buitengesloten door hoge hekken, want de open bouw nodigt de buurtbewoners juist uit om gebruik te maken van ‘hun’ groen.

Door wie laat u zich inspireren?

Kinderen tussen zes en twaalf jaar geven in meerderheid aan dat zij zelf verzonnen spelletjes veruit het leukst vinden. In een handomdraai weten zij een (speel)ruimte om te toveren in hun speelwereld. Daar hebben zij geen dure speelvoorzieningen of omheind speelterrein voor nodig, maar wel spelaanleidingen in de openbare ruimte, die ze telkens weer een andere betekenis kunnen geven. Zoals Shakespeare in staat was de statische theaterruimte met alleen een paar rekwisieten om te toveren in een theatrale ruimte vol betekenis.

Geef kinderen voldoende, veilige ruimte, en je zult zien dat in ieder van hen een kleine Shakespeare huist.

Gouden tip aan collega’s in de openbare ruimte?

Helaas zijn er nog steeds zeer veel kindonvriendelijke leefomgevingen. Mijn tip is niet zozeer van goud, want daarvoor is het te veel een open deur, maar ik wil nogmaals onderstrepen dat het echt loont om met de ogen van een kind door de openbare ruimte te struinen om te bekijken welke kleine aanpassingen mogelijk zijn, zodat kinderen zich vrij, veilig en met een schat aan fantasie in hun eigen speelwereld kunnen terugtrekken.

S t r a a t b e e l d juni 2012

9

Nattigheid bij de oude ijzergieterij De eerste interactieve waterspeelplaats van Nederland in de openbare ruimte

Tekst: Geesje Rietveld geesje@acquirepublishing.nl

Dit voorjaar, op Wereldwaterdag, werd in Ulft de eerste openbare, interactieve waterspeelplaats van Nederland in gebruik genomen.

Omsloten door de rijksmonumenten van de DRU-fabriek, nieuwe woningen en de lager gelegen kade langs de Oude IJssel, trekt de driehoekige waterspeelplaats het blikveld van de bezoeker over de rivier naar de weiden van het Achterhoekse landschap. Terwijl kinderen de stapstenen uitproberen, op de watermuur de gestileerde loop van de Oude IJssel bestuderen en met knoppen de spuiters hoger en lager zetten, spelen natuursteen en cortenstaal hun eigen spel met het water.

De waterspeelplaats is in opdracht van de gemeente Oude IJsselstreek, Klaassen Vastgoedontwikkeling, Wonion en met steun van Waterschap Rijn en IJssel tot stand gekomen.

10

S t r a a t b e e l d juni 2012

Landschapsarchitect Guido Baten van SAB maakte in een bouwteamverband met Rots Maatwerk en Dusseldorp het ontwerp voor de plek. SAB maakte in opdracht van de

gemeente enkele jaren geleden al het handboek openbare buitenruimte voor het DRU Industriepark. Het terrein is ongeveer 14 hectare groot met in het midden het Cité Industrielle, het opvallende driehoekige industriecomplex met het portiersgebouw, de emailleerfabriek met watertoren, de afbramerij, het loonbureau en het ketelhuis. Baten legt uit: “Het DRU Industriepark bestaat uit drie delen met daartussen twee groene wiggen. Het centrale deel, het oude DRU-terrein, is een markante Cité Industrielle met een grote betekenis voor Ulft en omstreken. Zo is de wa-

Het hoogste punt van de spuiters wordt automatisch aangepast aan de windsnelheid tertoren het beeldmerk van Ulft. De bebouwingsstructuur en historisch waardevolle gebouwen op dit middenterrein blijven behouden. Aan weerszijden van de Cité Industrielle liggen woningen in nieuwe dorpsranden. Tussen de Cité Industrielle en deze dorpsranden liggen grote groene ruimten, de zogenaamde Cordon Sanitaire, die de industriebebouwing scheidt van de woningen en gevormd worden door groene scheggen. In de zuidelijke scheg heeft de waterspeelplaats een fraaie plek gekregen aan de Oude IJssel, naast de oude toonzaal en portierer-

ker van de DRU waarin nu restaurant Het Schaftlokaal is gevestigd.”

Effectief werken in bouwteamverband Toen bekend werd dat op 7 juni 2011 het VNG Congres plaats zou vinden op het DRU Industriepark, lagen er enkel schetsontwerpen voor de waterspeelplaats. De hoofdrol voor water was een logisch gevolg van de aangrenzende rivier en de vraag van het Waterschap voor een educatief waterspelelement. Baten beschrijft: “In het schetsontwerp zijn de hoofdlijnen bepaald die de basis vormden

van respectievelijk hoofdaannemer Dusseldorp en realisatiepartner Rots Maatwerk, werden al halverwege het voorlopig ontwerp betrokken bij de verdere uitwerking.

In overleg met de gemeente en het Waterschap werden de verschillende functionaliteiten beperkt tot drie elementen, een waterspel, zitelementen en stapstenen. Om deze een plek te geven werd de driehoekige ruimte ingedeeld in drie vlakken volgens het lijnenspel van de naastgelegen monumentale gebouwen. De gemeente Oude IJsselstreek koos nadrukkelijk voor een interactief waterspel, dat

S t r a a t b e e l d juni 2012

11

Fotografie: Geesje Rietveld

voor de verdere uitwerking.” De waterspeelplaats kreeg driehoekige contouren, met aan de kant van de rivier een kademuur waarlangs het water naar beneden zou lopen. Daar moest een vlonder komen, niet veel hoger dan het waterpeil in de rivier om het contact met de Oude IJssel te vergroten. In het verlengde van de DRU-laan langs de waterspeelplaats, werd een steiger gerealiseerd die de bezoekers een uitkijkpunt biedt midden op de Oude IJssel. De uitstraling van de waterspeelplaats moest stedelijk zijn, passend bij het industrieel erfgoed van de DRU. “De uitwerking van deze hoofdlijnen werd gekenmerkt door een goede wisselwerking tussen ontwerp, techniek en uitvoering”, aldus de ontwerper.

Aangezien het inrichtingsplan voor de openbare ruimte van SAB steunt op de contrasterende relatie tussen het fabrieksterrein en de natuurlijke omgeving met de Oude IJssel, wilde de gemeente de zuidelijke scheg met de waterspeelplaats voor aanvang van het VNG congres afronden.

“Aanleiding voor een snellere realisatie van de speelplaats in de zuidelijke scheg”, aldus Marijn Stadhouder, projectleider namens de gemeente Oude IJsselstreek. “Vandaar de constructie van het bouwteamverband.”

Jan Henk Schuurman en Hugo Rots,

de vorm kreeg van bedienbare spuiters. Baten combineerde ten slotte de overstort langs de kademuur met het educatie-element tot een waterval die de loop van de Oude IJssel zichtbaar maakt.

Onder regie van Stadhouder, die voor terugkoppeling zorgde richting gemeente en Waterschap, en in continu overleg met SAB kwamen de twee uitvoerende partijen tweewekelijks bij elkaar. Tijdens deze sessies maakte Dusseldorp de gedetailleerde uitvoeringstekeningen voor alle natuurstenen elementen, hekwerk, de kademuur, damwand en schanskorven. Rots was verantwoordelijk voor de technische uitwerking van de spuiters met led-verlichting en de benodigde watertechniek voor de stapstenen met bijbehorende waterval.

Dynamisch waterspel Het grootste gedeelte van de waterspeelplaats is bedekt met oranjerood porfier, “een kleurkeuze gebaseerd op de plaatselijke oerwinning van het ijzer dat in de Ulftse hoogovens werd gesmolten en waar ijzeren en emaillen gebruiksvoorwerpen van werden gemaakt in de DRU-fabriek�, legt Baten uit. Een ruwe toplaag De vlonder met de watermuur, informatiepanelen en praatpaal

12

S t r a a t b e e l d juni 2012

voorkomt dat het natte natuursteen glad wordt. De hele punt van de speelplaats is ingevuld als interactief spuitersveld. In het rood stenen maaiveld zijn vijftien spuitfonteinen met RGB-led’s verwerkt. Rots Maatwerk ontwikkelde vier verschillende computerprogramma’s die de spuithoogte en gekleurde verlichting aansturen. Onder de hellingbaan, die toegang geeft tot de lager gelegen vlonder, bevindt zich een grote kelder met een bufferruimte voor het water en een technische ruimte.

De programma’s sturen kleppen in de fonteinleidingen aan, en verhogen en verlagen de waterdruk en daarmee de hoogte van de spuiters.

Hugo Rots: “Voor een visueel vergrotend effect van de ruimte bevinden de hoogste spuiters zich aan de brede kant van de fonteinplaats. Om het water altijd binnen de lijngoten te houden, komen de spuiters nooit

boven een kritisch punt. Dat hoogste punt wordt automatisch aangepast aan de windsnelheid, gemonitord door het windmetertje in de lichtmast bij de speelplaats. Daar hangt ook een camera. Via een beveiligde internetverbinding zijn de real-time beelden te bekijken en is het hele systeem op afstand te besturen.”

De kinderen kunnen de aansturing van de spuiters overnemen via het bedieningspaneel dat werd ontworpen door de Vormgeverassociatie, verantwoordelijk voor alle grafische

Een speciaal systeem voorkomt schade aan de led’s door spelende kinderen

De Achterhoekse lucht weerspiegelt in het gepolijste natuursteen met daarachter de stapstenen.

vormgeving van het nieuwe DRU Industriepark. Het staande paneel is duidelijk herkenbaar aan de roodomrande wiebertjes-vorm met DRU-logo en heeft een bediening gebaseerd op de toetsen van een gameconsole. Met de knoppen kunnen de kids elkaar verrassen door de spuiters aan of hoger te zetten zijn.

Het spel luidt: word ik nat of niet?

Om de waterstralen te ontwijken worden gekke sprongen gemaakt, dus ook op de led-spots die in het maaiveld zijn verwerkt. Deze konden echter niet worden beschermd met kunststof of glazen plaatjes: “Plaatjes worden snel vies waardoor de lichthelderheid afneemt”, vertelt Rots. “Daarom pasten we een spe-

S t r a a t b e e l d juni 2012

13

ciaal waterdicht systeem toe dat de lampjes bij slagkracht naar beneden haalt. De kinetische energie, opgewekt door de sprong van het kind, wordt zo opgevangen door de hele armatuur in plaats van door de led.”

Dit systeem werd al eerder door Rots Maatwerk ontwikkeld voor de Grote Markt in Almere.

Zit- en stapstenen Op het middengedeelte, net buiten het bereik van de fonteinen, zijn drie zitstenen neergelegd. De door Struyk Verwo geleverde elementen hebben alle drie een verschillende vijfhoekige vorm. Ze zijn vervaardigd uit donkergrijs basalt, de zijkanten grillig gebeiteld, de bovenkanten gepolijst zodat de Achterhoekse lucht weerspiegelt in het glanzende oppervlak.

Naast de zitelementen, op het breedste gedeelte van de speelplaats, wagen kinderen zich op de stapstenen. Ze zijn gemaakt van hetzelfde oranjerode natuursteen met ruwe toplaag als het maaiveld bij de fonteinen. De schijnbaar willekeurige vormen komen overeen met die van de zitelementen. Met stapstenen van verschillende hoogtes zijn drie routes

14

S t r a a t b e e l d juni 2012

Als er sprake is van verneveling, komt legionellapreventie op de eerste plaats. door de dieper gelegen waterbak gemaakt, van veilig en droog tot avontuurlijk met natte voeten. De afstand tussen de stenen varieert in moeilijkheidsgraad, begrensd door de veiligheidsnormen voor deze spelvorm.

Onder het natuurstenen maaiveld en de kindervoeten stroomt het water ongemerkt richting de bovenzijde van de kademuur. Daar valt het water richting de Oude IJssel waar het in een lager gelegen bak wordt opgevangen en terug loopt naar de bufferkelder.

Een waterval duidt de rivier Met behulp van meerdere prototypes werkten Rots Maatwerk en Dusseldorp de overstort uit tot een meter hoge en 16 meter brede waterval. Achter de waterval bevindt zich een cortenstalen wand waarop, in hetzelfde materiaal, de loop van

de Oude IJssel langs dorpen en steden is gelast. Jan Henk Schuurman van Dusseldorp: “De wand bestaat uit vijf delen die zeer nauwkeurig aan elkaar zijn gepuntlast, om te voorkomen dat de naden de waterloop zichtbaar beïnvloeden. Om te zorgen dat het water op weg naar beneden aan de achterwand gekleefd blijft, is deze licht gekanteld. Eenmaal aangekomen bij de plaatsnamen en de rivier, zet het water zich af van het cortenstaal.” Het totaaleffect is een gestileerde landkaart met opspringend water als dynamische derde dimensie.

Voor optimaal effect moet de stroom van water over de bovenzijde van de kademuur zo gelijkmatig mogelijk zijn. Rots: “De deksloof die over de rand is geklemd bestaat daarom uit één deel en is perfect waterpas.” De cortenstalen deksloof en achterwand moesten met flexibele kit aan het onderliggende beton worden bevestigd, gezien het feit dat staal, in tegenstelling tot beton, uitzet en krimpt onder invloed van temperatuurverschillen.

De achterwand toont een gestileerde landkaart van de Oude IJssel.

Foto: Stan Bouman

De spuiters met geïntegreerde ledverlichting.

De ondiepe, driehoekige bak waar het water onderaan in terechtkomt is afgeschermd door een schanskorf gevuld met stenen. Alle contouren van de Cité Industrielle zijn vormgegeven met deze schanskorven, waaronder de hooggelegen uitkijk vanaf het noordelijke terras bij Het Schaftlokaal en de muur tussen de waterspeelplaats en de hellingbaan naar de steiger. Baten: “De schanskorven passen bij het industriële karakter van het gebied en vormen het kader rondom de Rijksmonumenten op het DRU Industriepark.” Naast de waterwand hangen informatiepanelen over de geschiedenis van de Oude IJssel en met een druk op de knop leest de rode praatpaal het voor.

Waterkwaliteit en reiniging Het water op de speelplaats zit in een gesloten systeem zodat zo min mogelijk leidingwater wordt verbruikt. In het buffersysteem wordt het water gezuiverd en opgeslagen.

Nergens is het water dieper van dan 50 cm, dus valt de waterspeelplaats momenteel niet onder de Wet Hygiëne en Veiligheid Badinrichtingen en Zwemgelegenheden. Maar aangezien het water is bedoeld om

mee te spelen, heeft de gemeente wel degelijk de verantwoordelijkheid van ‘goed huisvaderschap’, en is daarmee belast met het aantoonbaar uitbannen van de belangrijkste risico’s, met legionellapreventie op de eerste plaats. Rots: “Zeker wanneer sprake is van verneveling, zoals bij de spuiters en waterval, is legionella een aannemelijk gezondheidsrisico.”

Daarom wordt de waterkwaliteit continu op peil gehouden door een combinatie van controles en behandelingen.

• Zandfilter voor het filteren van alle losse deeltjes; • UV-behandeling voor het doden van schadelijke bacteriën; • Toevoegen van biologisch afbreekbare chemicaliën voor extra veiligheid; • Monitoring van de temperatuur en het verlagen ervan door toevoeging van koud, ontkalkt leidingwater; • Verontreinigd water afvoeren via riool; • Tekorten door afvoer en verdamping aanvullen met ontkalkt leidingwater.

“Uiteraard heeft de gemeente in haar budget en mankracht rekening gehouden met aanzienlijk beheer en onderhoud”, aldus Stadhouder.

“Eén keer per week worden alle op-

pervlakten van de waterspeelplaats grondig gereinigd, en minimaal één maal per jaar wordt alle water vervangen door compleet schoon leidingwater.” Tussentijds waterbeheer en -controles worden uitgevoerd door een gespecialiseerde partij.

Hugo Rots: “Een onafhankelijk laboratorium neemt namens de eindver-

Bij speelwater heeft de gemeente de verantwoordelijkheid van ‘goed huisvaderschap’ antwoordelijke, namelijk de provincie, 3-6 keer per jaar steekproeven om de waterkwaliteit te toetsen. Om te garanderen dat die uitslagen goed zijn, moet een beheerder, afhankelijk van de temperatuur en gebruikersintensiteit, wekelijks tot tweewekelijks ter plaatse controles uitvoeren, logboeken bijhouden en zo nodig de behandelingen in het systeem aanpassen.”

Zo kunnen de kinderen uit Ulft en omstreken op warmere dagen zorgeloos spelen op de eerste interactieve, waterspeelplaats van Nederland.

S t r a a t b e e l d juni 2012

15

Kunstgras op twee openbare sportvelden in Emmen In opdracht van gemeente Emmen legt BTL Realisatie twee kunstgrasspeelvelden aan in de wijken Angelslo en Bargeres. Beide kunstgrasvelden worden aangelegd als alternatief voor het natuurgras dat voorheen op deze locaties werd toegepast. Het is de eerste keer dat de gemeente Emmen kunstgras op deze wijze in de openbare ruimte toepast.

In de wijk Angelso is inmiddels een kunstgrasveld van ca. 1200 m2 opgeleverd en in Bargeres wordt momenteel een veld van ca. 400 m2 aangelegd. Anjo Geertsema, beheerder Openbaar Groen: “Deze velden zijn drie jaar geleden opnieuw geprofileerd als sportvelden maar omdat het hier openbaar gebied betreft worden de velden niet sportspecifiek onderhouden. Maar door het openbare karakter in combinatie met de sportvoorzieningen zijn de velden wel behoorlijk in trek bij de jeugd. De speelintensiteit was dusdanig dat in de natuurlijke grasmat polvorming ontstond. Het gras kreeg

16

S t r a a t b e e l d juni 2012

niet de kans zich te herstellen en de kans op letselschade was daardoor onverantwoord groot geworden.”

In overleg met de omwonenden en omliggende scholen die ook gebruik maken van de velden, is gekozen voor kunstgras. Geertsema: “Natuurlijk zijn zaken als brand- en vandalismegevoeligheid aan de orde geweest. Maar de veiligheid van de spelende kinderen en het intensieve gebruik waren doorslaggevend om voor de lange termijn oplossing te gaan.”

Natuurlijke infill van zand Simon Bos van BTL Realisatie: “De opbouw van de velden bestaat uit 20 cm M3D zand en 10 cm lava. Zowel het zand als de lava zijn lasergestuurd uitgevlakt. Dit gebeurde op basis van vooraf ingestelde hoogtes voor afschot en bolling van het veld.

Als infill is gekozen voor zand. Zand heeft dezelfde positieve eigenschappen als rubbergranulaat met het voordeel dat zand minder schadelijk

is voor het milieu.” Jaarlijks zullen de velden worden geborsteld om de uitloop van zand tegen te gaan en daarmee de vlakheid te borgen. BTL Realisatie, vestiging Emmen, heeft de uitvoering van het hele project op zich genomen, het kunstgras voor beide velden wordt geleverd door Fivestar Grass.

Naast het kunstgras worden op beide velden nieuwe doelen en een ballenvanger geplaatst. Het omliggende terrein wordt ingezaaid met natuurgras, gescheiden door een tegelstrook. De gemeente Emmen zet Sportcoördinatoren in die op gezette tijden sportactiviteiten organiseren met en voor de jeugd.

i BTL Realisatie Hengelo T: 074-2436000 www.btl.nl

(Advertorial)

Wereldwijde première Piano Mini in de gemeente Tilburg Op de Kreitenmolenstraat in Udenhout is nieuwe ledverlichting geplaatst waarmee het fietspad een stuk veiliger is geworden en een besparing tot 60% op de energiekosten mogelijk is.

De Kreitenmolenstraat in Udenhout is een stuk veiliger geworden voor fietsers.

Vanaf de rotonde op het industrie-terrein tot aan de N65 hebben het fietspad en de rijbaan ernaast Duurzaam Veilig Licht gekregen.

24 April 2012 stelde Roel Lauwerier (wethouder van Infrastructuur en Mobiliteit) de led-

18

S t r a a t b e e l d juni 2012

verlichting officieel in gebruik.

Wethouder Roel Lauwerier: “Het fietspad wordt veel gebruikt door schoolgaande jeugd en andere fietsers.

Terecht werd vanuit Udenhout in het verleden opgemerkt dat de verlichting langs de fietsroute voor een groot deel ontbrak.

De fietsroute is nu veel veiliger geworden. Daar komt bij dat de

verlichting ook nog eens innovatief en duurzaam is.”

Tilburg première led-armatuur Led wordt in Nederland, en ook in Tilburg, steeds meer toegepast als verlichtingsbron.

De gemeente kiest vanaf 2010 standaard voor led-verlichting als de bestaande armaturen aan vervanging toe zijn. Specialisten Openbare Verlichting van de gemeente Tilburg, Dhr. Van Groenewoud en Dhr. Smits, hebben voor dit project gekozen voor de meest innovatieve

ontwikkeling van dit moment, het Piano Mini armatuur. Tilburg is de eerste stad in de wereld waar de Schréder Piano Mini wordt toegepast.

De Piano Mini 16 led’s met een opgenomen vermogen van 19W, is toegepast op het fietspad.

Op de rijbaan is er gekozen voor de Piano Midi 48 led’s met een opgenomen vermogen van 63W. Ten opzicht van de standaard toegepaste verlichting betekent dit een aanzienlijke besparing op het energieverbruik voor de gemeente Tilburg, zo’n 30% voor het fietspad en 50% voor de rijbaan. De totale kosten van onderhoud en energie lopen terug met respectievelijk 74% en 64%.

Het resultaat van de verlichting voldoet helemaal aan de eisen van de gemeente Tilburg.

De Schréder Piano armaturen zijn door Van den Heuvel Aannemingsbedrijf gemonteerd en geplaatst op aluminium masten van Sapa Pole Products, dit naar volle tevredenheid van de gemeente.

i Schréder b.v.

Rhenen T: 0318-489230 www.schreder.com

Piano Mini, zeer zuinig. Een armatuur van wereldklasse!

In de oude situatie was het fietspad onveilig onverlicht

S t r a a t b e e l d juni 2012

19

Jong en oud boulderen in de buitenruimte

20

S t r a a t b e e l d juni 2012

Kinderen van 5 tot 50 jaar gaan de uitdaging met zichzelf en elkaar aan op de boulderwanden van Concrete®. “Iedereen vindt boulderen leuk, ongeacht niveau, leeftijd, geslacht of fysieke gesteldheid. En ook de buurt is blij met een mooie, geluidsarme en originele sport- en speelplek.

Zo bieden boulderwanden een unieke oplossing naast andere grootschalige sport- en spelvoorzieningen in de wijk als skateparken- en voetbalcourts”, aldus Jeroen Oude Lenferink van 2move.

Wat is boulderen eigenlijk?

Voor een korte uitleg belden we met Joost Hofman van de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging: “Bij het boulderen op objecten zijn er meerdere routes die je naar boven (of opzij) kunt volgen. Door zelf te variëren in de te gebruiken grepen en voettreden kun je zelf bepalen hoe moeilijk je het jezelf maakt. Zo is er altijd uitdaging, op ieder niveau. Boulderen combineert een hoop facetten die in andere sporten te vinden zijn: kracht, lenigheid, souplesse en denkvermogen. Dit maakt het een zeer ‘complete’ sport voor zowel jongens als meisjes.” Jeroen Oude Lenferink van 2move, Nederlandse vertegenwoordiger van klimelementen specialist Concrete®, herkent het enthousiasme waarmee Hofman over boulderen praat. En ziet volop voordelen van boulderen in de buitenruimte: “Boulderen is anders, nieuw,

onderscheidend en inspirerend. Voor beoefenaren zelf maar zeker ook voor ontwerpers, opdrachtgevers, omwonenden en andere betrokken bij het project.”

Boulderen in de wijk Kinderen zijn mobieler dan vroeger, gaan eerder de straat uit op zoek naar een elkaar en een boeiende plek om te zijn, te spelen en te chillen. Grootschaliger wijkvoorzieningen voorzien in deze veranderende behoeften. Dat besef dringt de laatste jaren weliswaar door, maar leidt ook vaak een negatieve bijsmaak: geluidsoverlast, protesterende buurtbewoners, hangjongeren of vandalisme. Boulderen heeft een positievere associatie. En waar andere wijkbrede speel- en sportvoorzieningen vaak hun eigen

Boulderen combineert kracht, lenigheid, souplesse en denkvermogen. publiek trekken, blijkt boulderen een breed publiek aan te spreken; jong, oud, jongen, meisje, man, vrouw, autochtoon of allochtoon.

Oude Lenferink: “Bij veel sport- en speelvoorzieningen hebben meisjes vaak een bijrol. Ze zijn er wel, maar zitten, kijken en kletsen wat. Steeds meer moderne meiden willen zelf ook actief meedoen, laten zien wat ze kunnen, hun krachten meten met zichzelf en met elkaar.” Dankzij de brede doelgroep is een bouldermuur meer dan andere wijkvoorzieningen

leeftijdsbestendig. Dat biedt, ook in een wijk zonder jeugdigen, tot in lengte van jaren mogelijkheden om rond de sportvoorziening activiteiten te organiseren die uiteindelijk het succes van dit soort voorzieningen bepalen zoals klimcursussen, wijkactiviteiten of straatfeesten. Zo draagt een bouldervoorziening actief bij aan de leefbaarheid in de wijk.

Bundeling van budgetten Een bouldervoorziening is, afhankelijk van de uitvoering uiteraard, qua investering globaal vergelijkbaar met een court of skatebaan. Het onderhoudsvrije en vandalismebestendige

S t r a a t b e e l d juni 2012

21

Concrete® beton zorgt echter voor lagere exploitatiekosten, ook bij intensief gebruik. Daar komt bij dat, door de inpasbaarheid van een bouldermuur in reeds geplande openbare ruimte projecten, er in veel gevallen kostenvoordelen gerealiseerd kunnen worden. Zo zijn bijvoorbeeld de meerkosten van een boulderwand die tevens dienst als geluidswal, beperkt. Dankzij de eindeloze variaties qua vorm (stenen, dieren, wanden) en kleur (alle gangbare RAL kleuren) kan de boulderplek elke gewenste

rol in het landschap of de wijk invullen. Opvallend of juist harmonieus opgaand in de leefomgeving.

Meer voor minder De volledigheid vrijheid in vorm, omvang en kleur zorgt ervoor dat er voor elke ruimte en elk budget een eigen boulderoplossing is te ontwikkelen. Als stand alone voorziening of geïntegreerd in een keerwand.

“Het ontwerp maken we zo dat het qua vormgeving, moeilijkheidsgraden, hoogteverschillen, overhang

en dergelijke past bij de huidige en toekomstige gebruikers. Op minder dan 100 m2 vermaak je al tientallen kinderen van alle leeftijdscatego-

Dankzij de brede doelgroep is een bouldermuur leeftijdsbestendig en sekseonafhankelijk. rieën.” Voor Oude Lenferink staat boulderen al met al voor ‘meer voor minder’: “Boulderen biedt ten opzichte van alternatieven als courts en andere sport voorzieningen meer variëteit, meer uitdaging, meer deelnemers, meer onderscheid en meer leeftijdsbestendigheid voor minder ruimtebeslag, onderhoud, overlast en kopzorgen bij de realisatie.”

i 2move Goor T: 0547-712090 www.2move.info

22

S t r a a t b e e l d juni 2012

Oplichtende e-tegel Bij de herinrichting van het schoolplein van basisschool De Olijfboom in Deventer zijn voor het eerst e-tegels toegepast in de praktijk. Met de roestvrij stalen tegels, die de trillingen van springende kinderen omzetten in licht, zijn op het schoolplein twee spellen gecreëerd.

De e-tegels zijn bedacht en ontwikkeld door advies- en ingenieursbureau Tauw en Grijsen park en straatdesign. In de egel zijn piëzoelementen ingebouwd die trillingen omzetten in elektriciteit die de ingebouwde led-verlichting voedt. Iedere nieuwe sprong geeft weer nieuwe energie en opnieuw licht.

Doorontwikkeld prototype Volgens projectleider Simon Bos

van Tauw wordt de nieuwe e-tegel de komende weken getest: “Op het schoolplein ligt een doorontwikkeld prototype. De komende weken zijn belangrijk om te zien of het prototype voldoet of dat er nog aanpassingen nodig zijn.” Bij een proefproject op de N34 bij Hardenberg toonden Tauw en Universiteit Twente al eerder aan dat het mogelijk is lokaal elektriciteit op te wekken door het omzetten van trillingen. Als de testresultaten van het prototype op het schoolplein goed zijn, neemt Grijsen de e-tegel nog dit jaar in productie.

i Grijsen park en straatdesign Winterswijk T: 0543-516950 www.grijsen.nl

(Advertentie)

advertentie rots maatwerk

S t r a a t b e e l d juni 2012

23

Led-proef Havenschap en Industrieterrein Moerdijk

Wat is momenteel de meest efficiënte led-verlichting? Om dit vraagstuk te beantwoorden hebben Van Terwisga Projectmanagement en HS-Engineering, in opdracht van het Havenschap Moerdijk, een grote led-proef opgezet op het industrieterrein. De led-armaturen met de beste resultaten komen in aanmerking om de huidige verlichting in de komende jaren te vervangen.

Om een zo objectief mogelijke beoordeling van de verschillende beschikbare verlichtingsoplossingen mogelijk te maken is de pilot opgedeeld in de volgende fases: 1 Inventarisatie van de beschikbare led-armaturen.

2 Theoretisch bepalen welke armaturen de meest efficiënte zijn middels een eigen TCO berekening.

3 De beste 7 led-armaturen uitnodigen deel te nemen aan de pilot.

4 In de praktijk meten of theoretische lichtopbrengst en energieverbruik worden waargemaakt.

5 De beleving van het licht beoordelen.

6 De meetresultaten en waarnemingen samenvatten in een adviesrapportage.

De pilot vindt plaats op de recent aangelegde 1500 meter lange Energieweg. De verlichting kon hier perfect worden afgestemd op een situatie die op een groot deel van

24

S t r a a t b e e l d juni 2012

het industrieterrein voorkomt, namelijk lichtmasthoogten van 12 meter en lichtpuntafstanden van 45 meter.

Meetvlakken en geteste armaturen In 7 gedefinieerde meetvakken van de Energieweg zijn in totaal 33 lichtmasten geplaatst.

Een meetvak bevindt zich steeds tussen de middelste 2 lichtmasten van een reeks van 4 masten met een armatuur van één leverancier.

De volgende leveranciers zijn als beste uit het theoretisch vooronderzoek naar voren gekomen en hebben daarmee een plaats in de led-pilot verworven.

Dit artikel is een verkorte versie van een uitgebreid artikel over de proef in Moerdijk.

Op www.straatbeeld.nl/pilotMoerdijk vindt u het hele artikel en alle rapportages.

Van elk led-armatuur is er door Van Terwisga en Hermans één open gemaakt en aan een ingangscontrole onderworpen waarbij een eerste oordeel is gevormd over de degelijkheid, de elektrische componenten en

de ‘monteurvriendelijkheid’. Tijdens de montage van de armaturen zijn ook de ervaringen van de monteurs bijgehouden. Samen met de ingangscontrole zijn deze opmerkingen per armatuur bijgehouden.

Onafhankelijke metingen Bij geschikte weersomstandigheden vinden de metingen plaats. Het bedrijf Infra-Lux uit Vught is ingeschakeld om als onafhankelijke derde de metingen uit te voeren en te rapporteren. Deze metingen bestaan uit lichtmetingen en metingen van energieverbruik en blindstromen.

In eerste instantie wordt gemeten bij vollast (alle armaturen op 100% brandvermogen). Daarna vindt een meting plaats waarbij de verlichting wordt gedimd.

Naast objectieve waarden spelen subjectieve waarden een belangrijke rol; de weggebruiker zal immers dagelijks worden geconfronteerd met de verlichting. Om te beleving van de verlichting te ‘meten’ wordt een aantal willekeurige personen uitgenodigd om de verlichting per meetvak te beoordelen en hun bevindingen op een evaluatieformulier te vermelden.

Per leverancier zal door de projectorganisatie ook een beoordeling worden gemaakt van de beleving van kleurweergave en de beleving

van verticale verlichtingssterkte.

Met de verkregen energetische en lichttechnische meetresultaten wordt de aanvankelijke TCO-berekening opnieuw uitgevoerd. De hieruit verkregen resultaten worden samen met de andere gegevens en waarnemingen vermeld in een uiteindelijke adviesrapportage.

Financiële aantrekkelijkheid en efficiëntie Uit de TCO-berekeningen is gebleken dat, bij masthoogten van 12 meter en lichtpuntafstanden van 45 meter, slechts de beste en meest efficiënte led-armaturen momenteel financieel aantrekkelijker zijn dan de huidige SOX- en SON-verlichting, Niet alle moderne led-armaturen zijn financieel aantrekkelijker dan de huidige verlichting. Dit blijkt uit de vergelijkende TCO-berekening waarin alle kostencomponenten over de gehele levensduur zijn meegenomen. Gebleken is dat niet elke ledverlichtingsoplossing in staat is om door besparingen de investeringen te compenseren.

Uit de inventarisatie en het theoretisch onderzoek is gebleken dat de efficiëntie van led-verlichtingdoor zeer veel factoren kan worden beïnvloedt. De led-armatuur bestaat uit een behuizing met elektrisch componenten die zijn afgestemd op elkaar, de omstandigheden en op de vraagspecificatie. Nog meer dan bij de conventionele verlichting valt te besparen door het verlichtingssysteem als maatwerk af te stemmen op de locatie en omstandigheden.

In de ervaring van Van Terwisga Projectmanagement en HS-Engineering wordt hier niet zelden te licht over gedacht door zowel opdrachtgever/klant als leverancier. Het zijn uiteindelijk de kosten bij aanschaf, het energieverbruik, de onderhoudskosten en de levensduur van het samenstel van armatuur en elektrische componenten die de efficiëntie van de led-verlichting bepalen.

Vak A Siteco (Industrielicht) Streetlight midi 10 143 W

Vak B Schréder Senso 1 71 W

Vak C Lighting Science LSR3 Roadway 107 W

Vak D Indal Luma 2 69 W

Vak E Philips Iridium 2 71 W

Vak F Hoeflake Futurlux 4 68 W

Vak G Innolumis White Moonlight 61 W

Voor meer informatie over de proef kunt u mailen naar gerrit@terwisga.nl of g.hermans@hs-engineering.nl.

Voor meer informatie over de metingen kunt u mailen naar j.ottens@infra-lux.eu.

S t r a a t b e e l d juni 2012

25

VEILIG SPELEN Spelen gaat soms letterlijk met vallen en opstaan. Een keer vallen is niet erg, zolang je maar weer heelhuids kunt opstaan. Daarom bieden wij schone, droge en vooral veilige ondergronden.

www.btl.nl

26-28 september 2012 Westin Zagreb (Kroatië) e 6 internationale conferentie en trade show

CHILD

in the

CITY

Hèt internationale platform voor kindvriendelijke steden!

play # children’s rights # health intergenerational development www.childinthecity.com Organisatoren:

Partners:

Central Coordinating Committee of the Croatian Child Friendly Towns and Districts Program City of Zagreb

Oude lichtmasten Maastricht krijgen tweede leven Afvaldienstverlener en grondstoffenleverancier Van Gansewinkel en lichtmastenfabrikant Valmont hebben circa 330 oude lichtmasten uit de Maastrichtse wijk Caberg een tweede leven gegeven als grondstof. Valmont plaatste CO2-neutrale masten terug, zogenaamde Zero Emission Poles.

De gemeente Maastricht stelde duurzaamheid bovenaan bij de vervanging van de masten. Maar liefst 98,7% van de oude lichtmasten kreeg een tweede leven als grondstof. De fractie die niet meer te recyclen was werd via verbranding omgezet in energie. Gemeentelijk projectleider Han Faber: “Waardevolle, natuurlijke grondstoffen als ijzer, aluminium en koper konden

worden hergebruikt. Hiermee hebben we de uitstoot van 27 ton CO2 voorkomen.� Valmont en Van Gansewinkel gebruiken de kennis die is opgedaan bij het project in de ontwerpfase van nieuwe lichtmasten. Doel is de masten zodanig te ontwerpen, dat de materialen aan het einde van de levensduur totaal kunnen worden hergebruikt voor de productie nieuwe lichtmasten.

Bij het recyclingproces zijn onder meer mensen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt ingezet.

Werknemers van de sociale werkplaats MTB demonteerden armaturen en scheidden de verschillende onderdelen per soort.

i Valmont Nederland B.V. Maarheeze T: 0495-599959 www.valmont.nl

275 Parkbanken cadeau Van Lanschot is de oudste, onafhankelijke bank van Nederland. In 1737 legde Cornelis van Lanschot het fundament en dat betekent dat de bank dit jaar 275 jaar bestaat.

Om dit jubileum op een gepaste wijze gestalte te geven, schenkt Van Lanschot 275 parkbanken aan Nederland.

Willems van GroundLevel. Uiteraard is het hardhout FSC gecertificeerd, zijn de banken CO2 neutraal geproduceerd en zijn alle delen eenvoudig uitwisselbaar. Meer informatie over dit project op www.vanlanschot. nl/275/bankjes.

i GroundLevel Spankeren T: 0313-843743 www.groundlevel.nl

GroundLevel straatmeubilair levert de banken en zal samen met een partner ook de plaatsing door heel Nederland verzorgen. Het ontwerp van de parkbank is speciaal voor Van Lanschot gemaakt door Bernard Winkler van Euroform-W en Frank

S t r a a t b e e l d juni 2012

27

(Advertorial)

Indal's led-armaturen passen bij hightech-karakter omgeving

Enschede benut voordelen en uite Stela’s voor reconstructie Hengelo Voor de reconstructie van het viaduct en een deel van de Hengelosestraat, als onderdeel van de ontwikkeling van Kennispark Twente, koos Enschede voor een combinatie van twee Stela armaturen van Indal: de Long en de Square. Deze led-armaturen sluiten aan bij het hightechkarakter van de aan weerszijden gelegen bebouwing: de Universiteit Twente en het innovatieve en ondernemende Kennispark Twente.

Bovendien maken de armaturen nauwkeurige verlichting van de diverse rijbanen mogelijk én bespaart de gemeente meer dan 50 procent op energieverbruik en CO2-uitstoot ten opzichte van de oude (SOX-) armaturen.

De Hengelosestraat, die vroeger een provinciale weg was, ligt tussen Hengelo en Enschede. Met de overgang van het beheer naar de buurgemeentes en de reconstructie van de weg is het de belangrijkste verbinding tussen de beide steden geworden, met veel verkeersbewegingen. Waar de oude weg slechts twee – aaneengeslo-

28

S t r a a t b e e l d juni 2012

ten – rijbanen had, is er nu in het midden een busbaan aangelegd en aan de buitenzijden zijn aparte fietspaden gerealiseerd. Inmiddels is de kruising klaar en is 90 procent van de armaturen geplaatst.

Led-Garantieplan “Het was vroeger buitengebied; nu staat aan weerszijden van de

Hengelosestraat bebouwing”, vertelt Wietse Dijkstra, senior technisch adviseur voor openbare verlichting bij de gemeente. “Aan de noordkant ligt de campus van Universiteit Twente. Aan de zuidkant bevinden zich het Kennispark en zijn innovatieve bedrijven gevestigd. Ook de Grolsch Veste, het voetbalstadion van FC Twente, staat daar. Het universiteitsterrein en het bedrijvenpark zijn als het ware weer één geheel geworden.

We wilden bijzondere armaturen en led-verlichting om aan te sluiten bij de technische kennis en uitstraling van het gebied. Daarom is gekozen voor de Stela van Indal.” Een extra reden waarom Enschede de voorkeur gaf aan deze armatuur, zo geeft Dijkstra

Indal heeft voor het 1.900 meter lange traject 340 Stela armaturen geleverd. Het gaat om twee typen: de Stela Long en de Stela Square.

Die zijn toegepast afhankelijk van de situatie. “Met de uitbreiding van het aantal rijwegen van twee naar vijf hadden we logischerwijs ook meer lichtpunten nodig”, aldus Wietse Dijkstra die Indal verzocht een lichtontwerp te maken voor het gebied. “Doordat de led-verlichting zo exact te berekenen is, kwamen er heel veel varianten uit de bus. Bijvoorbeeld met verschillende aantallen led’s en verschillende optieken. Op basis daarvan heb ik zelf een aanpassing gedaan waarmee we uniformiteit kregen en we toch het hele gebied op maat konden aanpakken. Afhankelijk van waar de armatuur moest komen, hebben we de best passende Stela gekozen – en dat voor elk afzonderlijk lichtpunt. Bij het fietspad dus een kleine Stela Square met 10 led’s (7 Watt) en op de hoofdrijbaan Stela’s Long met 30 led’s (32 Watt).”

erlijk osestraat aan, was de garantie die Indal biedt met het led-garantieplan.

“20 jaar in totaal, waarvan 10 jaar fabrieksgarantie op de led’s. En na 10 jaar op basis van vruchtgebruik. Dit garantieplan biedt toch extra zekerheid en voor onze gemeente was dat een belangrijke overweging.”

De armaturen zijn bevestigd op boogmasten van Nedal. De aluminium lichtmasten van de Utrechtse fabrikant waren speciaal voor de Enschedese HOV-lijn ontworpen en zijn dus ook op de Hengelosestraat toegepast. De klimaatneutrale, gebogen masten zijn 8 meter hoog en hebben vaste uitleggers van 2,75 meter. Dergelijke lange uitleggers waren wenselijk, vertelt Wietse Dijkstra, aangezien er veel bomen zijn geplaatst even-

wijdig aan de weg, die daardoor het uiterlijk van een laan heeft gekregen. Door die lengte steken de Stela armaturen precies voldoende buiten het gebladerte uit om ongehinderd het wegdek te kunnen beschijnen.

Besparen en dynamisch dimmen Met de overgang naar de ledarmaturen van Indal weet Enschede een aanzienlijke energiebesparing te realiseren, al laten de oude en nieuwe installatie zich niet één op één vergelijken door de veranderde verkeerssituatie en -intensiteit. Maar, zegt Dijkstra: “De oude SOX-lampen verbruikten 36 Watt langs het fietspad en 62 Watt langs de hoofdrijbaan. Met respectievelijk 7 en 32 Watt gaan we ruim de helft terug.” Daarnaast is gekozen voor een dynamisch dimsysteem, dat is gekoppeld aan de verkeerslichteninstallatie. “De verkeerslichten tellen het aantal auto’s en afhankelijk daarvan wordt het verlichtingsniveau opgeschaald of gedimd. Dat systeem passen we al op twee andere locaties in Enschede toe en daar werkt het heel goed. We moeten dat op de Hengelosestraat nog instellen, maar ik schat dat we van 32 Watt nog kunnen dimmen naar 25 Watt, wanneer het verkeer minder lichtintensiteit toelaat.”

Inlichtingen: Indal Nederland T: 010-2640164 www.indal-lighting.nl www.indalnewsroom.com/nl

Meer lichtpunten “Het profiel van de weg is met de extra rijbanen breder geworden.

Het licht is ook veranderd. Het was SOX-licht, oranje. Op en rond het kruispunt is dat nu allemaal led geworden met herkenbaar wit licht. Een eindje verderop is het nog SON-T. Dat blijft ook zo. Dat zijn Arc armaturen, ook van Indal trouwens.”

S t r a a t b e e l d juni 2012

29

Jonge afvalbakken langs de ‘snoeproute’ Proactieve aanpak zwerfafval in Zwolle De gemeente Zwolle is een actieve samenwerking aangegaan met de jeugd om het probleem van zwerfafval aan te pakken.

Langs de ‘snoeproute’ tussen het Deltion College en winkelcentrum Holtenbroek die voorheen vaak bezaaid lag met de verpakkingen van tussendoortjes, staan nu maar liefst 21 afvalbakken. De drie verschillende modellen werden ontworpen door studenten Industrial Design aan het Deltion College zelf. De studenten kregen de noodzakelijke technische begeleiding van ingenieur Fred van der Henst, directeur van de firma EcoDesignS die de modellen in productie heeft genomen.

Met ondersteuning en subsidie van Agentschap NL zette de gemeente Zwolle ‘Project Snoeproute’ op, met als doelstelling de jongeren te betrekken bij de afvalproblematiek, of beter nog: bij de oplossing. De negen studenten aan de opleiding Industrial Design kregen de opdracht ieder drie conceptontwerpen te maken voor een prullenbak die het voor

30

S t r a a t b e e l d juni 2012

hun eigen leeftijdsgenoten aantrekkelijk maakt afval in te gooien. Na uitwerking van de designs zouden twee ontwerpen overblijven die daadwerkelijk in productie zouden worden genomen en langs de route geplaatst.

Het project stond onder leiding van wijkbeheerder Gerard Ballintijn en werd technisch begeleid door Fred van der Henst. Zijn bedrijf EcoDesignS levert al jaren de prullenbakken in de gemeente. De expertise

‘De groep wacht niet, dus nemen jongeren niet graag de tijd een omweg te nemen voor een prullenbak.’

van beide heren moest garanderen dat de ontwerpen voldeden aan het pakket van eisen ten aanzien van kosten, vandalismebestendigheid, gebruik, beheer en duurzaamheid.

Maar voordat de studenten aan het tekenen sloegen deden zij eerst een omgevings- en doelgroeponderzoek, om de problematiek te doorgronden. Gert-Jan Hallink, één van de studenten wiens ontwerp werd gerealiseerd: “De kleine, standaard afvalbakken op de route waren halverwege de pauze nog half leeg: ze vielen helemaal niet op. De afvalbakken die er nu staan kunnen niet worden genegeerd.”

Diamond Bin en Lora Gert-Jans ontwerp, de Diamond Bin, doet zijn naam recht aan. Het roestvrij staal is in een staande diamantvorm gevouwen, ofwel gezet. Het staal is ongekleurd gelaten maar is

gebibberd; een minuscule hamerslag die zorgt voor een weerkaatsing van licht in alle richtingen, met een bijzondere glinstering tot gevolg. Het opvallende design heeft drie inwerpopeningen. Over een afstand van 500 meter glinsteren tien Diamond Bin afvalbakken aan de bebouwde zijde van de Mozartlaan je tegemoet.

Tussen het winkelcentrum en de school staat nu om de 50 meter, aan beide zijden van de straat, een afvalbak. Een van de redenen dat jongeren namelijk afval vaak niet in de prullenbak gooien, heeft te maken met groepsdynamiek. “De groep wacht niet, dus nemen jongeren niet graag de tijd een omweg te nemen voor een prullenbak”, legt Gerine Buikema deze uitkomst van het doelgroeponderzoek uit. Langs de waterkant van de Mozartlaan staan daarom ook tien exemplaren van Gerine’s ontwerp, de Lora. De naam is afgeleid van ‘Rechte lijnen, Ronde Vormen’, een treffende beschrijving van het design. Het uitlopende cilindrische model heeft een bovenzijde van gebibberd RVS met één inwerpopening en een gepoedercoate buitenbak. De tien modellen langs het water hebben allemaal een andere RAL-kleur.

Het totaalresultaat is een schonere laan met aan de ene kant vrolijk gekleurde objecten en glinsterende aan de andere. Negeren is inderdaad geen optie.

Target als doelgerichte derde Behalve dat Van der Henst de leerlingen technisch advies gaf tijdens de

ontwerpfase, liet hij van alle gekozen modellen prototypes ontwikkelen om daarmee de laatste afwerkingsuitdagingen op te kunnen lossen.

Aanvankelijk was het de opzet van het project om twee modellen in productie te nemen “maar de Target

‘De afvalbakken die er nu staan kunnen niet worden genegeerd.’ was dermate goed van vorm dat we ook van dit model een prototype lieten maken”, aldus Van der Henst.

Dit prototype is geplaatst bij de uitgang van het winkelcentrum die zowel de studenten van het Deltion College, als de leerlingen van de nabij gelegen middelbare school, in hun pauzes passeren. Ontwerper Casper Notenboom: “De basis van de bak is groen zodat hij past in de groene omgeving, maar de blauwe, rode en gele ring hebben van de inwerpopening een echte bull’s eye gemaakt die uitdaagt om goed te mikken.” De Target heeft twee van deze inwerpopeningen en als enige model een geïntegreerde vuurwerkafsluiting. Ballintijn: “Met een speciale sleutel kan de beheerder in de aanloop naar oudejaarsnacht de prullenbak eenvoudig afsluiten.”

Omdat na de plaatsing van de Target het zwerfafval ter plekke aanzienlijk is verminderd, heeft de gemeente Zwolle acht exemplaren bijbesteld

voor specifieke locaties waar zwerfafval een probleem is.

In maart werd de ‘snoeproute’, met alle 21 afvalbakken, officieel geopend. Het tekenen van een convenant deze zomer door de scholen in de buurt, wijkbeheer en de politie, die daarmee afspreken de omgeving schoon te zullen houden, symboliseert de afronding Project Snoeproute. EcoDesignS heeft de Diamond, Lora en Target inmiddels in haar assortiment opgenomen. De bijzondere, aantrekkelijke afvalbakken zijn nu voor iedereen verkrijgbaar.

Specificaties Lora, Diamond en Target – ergonomisch en arbo vriendelijk – gebruikersvriendelijk – hufterproof – roestvrij – gepatenteerd vlamdovend systeem – inhoud 80 liter – 2-3 mm staalplaat – verstevigd binnenwerk – onzichtbare lasnaden – gezet staal ipv gewalst voor een sterker resultaat – geen platte bovenzijde zodat afval er niet bovenop gezet kan worden – Voor Lora en Diamond is losse vuurwerkdeksel verkrijgbaar

i EcoDesignS BV Zwolle T: 038-3388557 www.ecodesigns.nl

S t r a a t b e e l d juni 2012

31

Licht op groen voor duurzaam, veilig en kwaliteit CityTec verzorgt op duurzame wijze de veiligheid en mobiliteit

Vraag de energiescan aan op www.citytec.nl/ energiescan Bezoekadres Postadres

van buitenruimten. Tegen marktconforme condities bieden wij als onafhankelijke aanbieder innovatieve totaaloplossingen waarbij minimaliseren van energie en afval een centrale rol spelen.

Nieuwland Parc 400, 2952 DD Alblasserdam Postbus 348 / 2950 AH Alblasserdam T 088-895 9000 / E informatie@citytec.nl / W www.citytec.nl

Waar spelen natuurlijk is!

www.eibe.nl

ipv Delft en Falco presenteren afvalbak Jona In opdracht van Falco ontwierp ipv Delft een nieuwe, robuuste afvalbak met tijdloze uitstraling: de Falco Jona. Dit voorjaar is de 50-liter bak in groten getale geplaatst in Eindhoven.

Inmiddels is de afvalbak ook leverbaar in een 70-liter en een 100-liter variant.

Een stijlvolle afvalbak die prettig is in gebruik voor zowel vuilophaler als vuilwegwerper. Dat was wat ipv Delft en Falco voor ogen hadden bij aanvang van het ontwerp- en ontwikkelproces van de Falco Jona. Dankzij de vloeiende vorm met integrale stalen staander en de logisch gepositioneerde inwerpopening is de afvalbak zowel elegant als gemakkelijk in het gebruik.

Gebruiksvriendelijk Voor de vuilophaler is het vooral handig dat er geen obstakel zit tussen de inwerpopening en de deur

en de binnenbak. Hierdoor is de bak gemakkelijk te legen, zelfs als er bijvoorbeeld een paraplu uitsteekt.

Verder zorgt het schuine bovenvlak ervoor dat er geen afval bovenop de bak geplaatst kan worden.

De Jona is geheel van staal en leverbaar in veel verschillende kleuren.

De gemeente Eindhoven koos voor de basisvariant: een antracietkleurige bak met lichtgrijze staander. In de Lichtstad is de afgelopen maanden een flink aantal van de nieuwe afvalbakken geplaatst. Vanwege de grote vraag zijn er ook twee aanvullende versies ontwikkeld: een 70-liter bak en een 100-liter bak.

Falco bv verzorgt de productie en levering van de afvalbak.

i ipv Delft T: 015-7502575 www.ipvdelft.nl

S t r a a t b e e l d juni 2012

33

Wegen maken = bruggen bouwen CROW publicatie Licht en Ruimte, Openbare verlichting in de omgeving Een goed voorbeeld van een integrale afweging in een vroeg stadium is het ecoduct bij Kootwijk.

Toen het ontwerp hiervoor klaar was, bleek dat het natuurlijk lichtniveau onder het viaduct onvoldoende zou zijn en er kunstlicht moest komen.

De adviseur tunnelverlichting van Rijkswaterstaat liet nieuwe berekeningen uitvoeren. Daaruit bleek dat als de tunnel 60 centimeter hoger en 2 meter breder gemaakt zou worden, er geen verlichting nodig zou zijn. De 60.000 euro meerkosten aan beton werden ruimschoots gecompenseerd

door de besparing op verlichting, kabels, techniek en energie.

Verkeers-, stedenbouw- en verlichtingskundigen, landschapsarchitecten, projectleiders en bestuurders; ze leveren allemaal een bijdrage aan het gezamenlijk doel. Een voor de gebruikers functionele, veilige en mooie openbare ruimte. Het boek ‘Licht en ruimte, openbare verlichting in de omgeving’ van de NSVV en CROW richt zich daarom op een brede doelgroep. Het wil nieuwsgierig maken naar de taal en de denkwijze van de verschillende disciplines en laten zien wat de meerwaarde is van integrale samenwerking.

De psychologie van het licht De werkwijze zoals bij ecoduct Kootwijk is helaas nog zeldzaam. Meestal zijn de plannen in een vergevorderd stadium wanneer aan een verlichtingsdeskundige gevraagd wordt waar de verlichting eigenlijk moet komen. Dan rest enkel nog puntjes intekenen op een definitief ontwerp, met de verschillende OVL richtlijnen als enig ijkpunt. Een gemiste kans, want licht is meer dan techniek. Licht bepaalt mede hoe mensen hun omgeving beleven en hoe zij zich daarin gedragen. Als een weg door een woonwijk vriendelijk warm is verlicht met lage masten, zal men geneigd zijn langzamer te gaan rijden. Plaats langs dezelfde weg in een strakke rij hoge masten met een koude lichtkleur zoals langs de snelweg, en de 30 of 50 kilometerborden zullen aanzienlijk minder weinig effect hebben.

Verlichting is behalve techniek ook psychologie, zowel ’s avonds als overdag. Lichtmasten bepalen mede het straatbeeld en de sfeer, in ieder landschap. Bovendien vraagt verlichting om onderhoud, beheer en energie, aspecten die allemaal in een vroeg planstadium overwogen zouden moeten worden, wanneer er

34

S t r a a t b e e l d juni 2012

Tekst: Beatrijs Oerlemans, coauteur Licht en Ruimte

Bij de inpassing van openbare verlichting ontbreekt vaak een integrale visie. Een gemiste kans. Goede afstemming en een brede kijk leiden tot een beter resultaat: verlichting die past bij de omgeving èn bij de behoefte van de weggebruikers.

Als verlichting al in de ontwerpfase wordt meegenomen kan dat zelfs leiden tot lichtbesparende alternatieven met een evenzo veilig en overzichtelijk resultaat.

Dat beperkt energiekosten, CO2-uitstoot en onnodige lichtvervuiling. In de CROW publicatie ‘Licht en ruimte, openbare verlichting in de omgeving’ staan openbare verlichting en integraal werken daarom centraal.

nog ruimte is voor integrale afstemming.

Inspiratieboek Het boek ‘Licht en ruimte, openbare verlichting in de omgeving’ is samengesteld door vakmensen uit de verschillende disciplines. Geen regels, normen of richtlijnen; de publicatie is niet bedoeld als kennisbaken, maar als inspiratiebron met veel foto’s en concrete voorbeelden, verdeeld over vier delen.

In deel 1, ‘De kennismaking’, worden begrippen uitgelegd en verbanden gelegd. Het tweede deel, ‘Wegwijs met vlakken, lijnen en punten’, vormt

het hart van het boek. Hierin worden acht verschillende casussen besproken (van drukke winkelstraat tot voetpad door park) en worden zeven thema’s in beeld gebracht, waaronder armaturen, actieve markering en pleinen. In deel 3, ‘Wegen maken = bruggen bouwen’, wordt nader ingegaan op het proces. Het vierde deel bevat een kleurrijke bloemlezing waarin experts uit verschillende disciplines aan de hand van de nieuwste ontwikkelingen een blik werpen op de toekomst. Nieuw licht aan de horizon.

Het boek is te bestellen via www. crow.nl/shop, artikelnummer 300

(Advertentie)

Van Vliet specialist op het gebied van buitenruimte Cultuurtechniek • Groenvoorziening Dakbegroening • Veilige speelplaatsen

Advies • Ontwerp • Realisatie l Tilburg l 013 455 1605 l www.speelprojecten.nl

Van Vliet Buitenruimte b.v.

Postbus 57, 3480 DB Harmelen | T (0348) 688 222 Vestiging West Energieweg 4, Harmelen Vestiging Noord Eekhorstweg 24 - 4, Meppel info@vanvlietbv.nl | www.vanvlietbv.nl

S t r a a t b e e l d juni 2012

35

LICHTMASTEN decoratief

functioneel

industrieel

alugroove

LICHTMASTEN.NL

2500 stalen & aluminium conische masten op voorraad in Nederland en 5000 stalen conische masten op voorraad in Frankrijk conische stalen masten in lengtes van 2,5 tot 45 meter en in wanddikte variĂŤrend van 3 tot 12 mm decoratieve masten in staal, aluminium en hout in standaard modellen of gefabriceerd volgens klantspeciďŹ catie onderdelen, opzetstukken en uithouders in standaard modellen op voorraad en speciale uitvoeringen gefabriceerd in eigen productie

levert masten voor onbeperkte toepassingen

in alle modellen en vormen

E ALT

V IC

PROJECTSERVICE RAALTE

25

E RA

al meer dan 25 jaar brengen wij uw lichtbron volgens uw wensen op de juiste hoogte

ER

sport

S PR OJ EC T

info@pslichtmasten.nl | 0572 35 77 16 | pslichtmasten.nl

Fietsparkeerders krijgen de ruimte Met de Velopa HOH 40 VelopA-Citystyle breidt haar assortiment uit met fietsenrekken met hart op hart-afstand (HoH) 40 cm tussen twee fietsplaatsen.

Zo kunnen fietsers makkelijker hun fiets in het rek zetten en wordt wildparkeren voorkomen.

Door bredere sturen, fietstassen, -manden en andere accessoires worden fietsen steeds breder. In fietsenrekken met de standaard HoH-afstand van 37,5 cm tussen de fietsplaatsen is er vaak te weinig ruimte en kiezen fietsers voor ‘wildparkeren’; geen worsteling en de fiets raakt niet beschadigd. Om het wildparkeren tegen te gaan en de fietser meer gebruikersgemak te bieden introduceert VelopA-Citystyle fietsrekken met HoH 40.

De Easylift+, Griffin, Variant+, Fourchet+ en TuliP zijn nu behalve in de standaard uitvoering ook verkrijgbaar in HoH-afstand 40 cm. De Fietsersbond staat achter deze ontwikkeling. “De hart op hart-afstand 40 cm wordt al geadviseerd in het normstellend document ‘meerlaags fietsparkeren’ van FietsParKeur. In het FietsParKeur document voor enkellaags parkeren staat het nog niet, maar daar zijn we wel voor», aldus Wim Bot, medewerker Beleidsbeïnvloeding Fietsersbond.

Fourchet+ in HoH 40

i

Velopa-Citystyle Leiderdorp T: 071-5410321 www.velopa.com

Nèt echt..

Voorkom diefstal van koper of messing Camouflage heeft een nieuwe toepassing ontwikkeld voor de techniek die het bedrijf normaliter gebruikt om antennes op gebouwen te camoufleren. Door koperen of messing hekwerken, kunst of gedenkplaques te vervangen door exacte kopieën van ijzersterk kunststof, kan diefstal eenvoudig worden voorkomen.

Camouflage maakt de kopieën van duurzaam, gelaagd polyester, een glasvezelversterkte kunststof. Op het oog is het duplicaat niet van echt te onderscheiden, maar koper- of messingdieven voelen onder meer aan het gewicht dat het geen edelmetaal betreft. Mocht het object alsnog worden gestolen, dan kan van het origineel een nieuw duplicaat worden gemaakt.

voor de juiste afwerking met een speciale, kleurvaste acrylaatverf waarbij iedere kleur en schakering mogelijk is.

i Camouflage BV Oss T: 0412-623018 www.camouflage.nl Het glasvezelversterkt kunststof is ijzersterk, duurzaam en onderhoudsvriendelijk.

Afhankelijk van de vereiste sterkte worden de producten opgebouwd uit 3 tot 8 lagen polyester. Vaak heeft de coating waarmee de glasmatten laag voor laag worden opgebouwd reeds de gewenste kleur, waardoor het uiteindelijke object een grote kleurechtheid bezit.

De vakdecorateur zorgt vervolgens

S t r a a t b e e l d juni 2012

37

Een groen buurt-schoolplein in totstandkoming, vorm en functie Het vernieuwde Leidseplein in Haarlem

Tekst: Geesje Rietveld geesje@acquirepublishing.nl

Haarlem is na Leiden de meest verdichte stad van Nederland. In de huidige stedelijke ontwikkelingen zijn inbreiding en functiecombinatie de centrale thema’s. Functiecombinatie betekent automatisch verschillende gebruikers en stakeholders met vaak lastig te verenigen wensen. De recente herinrichting van het Leidseplein voldoet niet alleen aan de programma-eisen van de gemeente maar kan tevens de tevredenheid dragen van zowel basisschool De Peppelaer die de ruimte gebruikt als schoolplein, als van de direct omwonenden die het plein zien als een verlengstuk van hun voortuin. Een knap resultaat van een uitdagend participatietraject.

De herinrichting van het Leidseplein, die begin dit jaar werd afgerond, maakt onderdeel uit van de totale upgrade van de Leidsebuurt, een 19e eeuwse arbeidersbuurt langs de Leidsevaart. Hoewel het plein oorspronkelijk een levendige wijkfunctie had met o.a. een school, badhuis, winkels en een politiepost en met zijn open karakter een duidelijke wijkentree vormde vanaf de Leidsevaart

38

S t r a a t b e e l d juni 2012

en het centrum, was dat voor de herinrichting nauwelijks meer terug te zien. De locatie functioneerde enkel nog als speelterrein voor de directe omgeving, bestaande uit een verhard pleinhart met een onduidelijke boomstructuur van lindes en een buitenring van trottoir en rijstraat.

Het karakteristieke badhuis op de kop van het plein kwam nauwelijks tot zijn recht en de speelvoorzie-

ningen waren aan vervanging toe.

Vreemd ingepaste parkeerplaatsen en een ongedefinieerde scheiding tussen privaat en openbare ruimte zorgden voor een rommelig beeld aan de randen. Achterstallig onderhoud had geresulteerd in verwilderde heesters en kaal gelopen grond onder dichtgegroeide bomenkruinen die de gebruikers het zicht over het plein ontnamen. Van een ruimtelijke relatie met de aansluitende straten was daardoor geen sprake. Ten slotte verhulde een onsamenhangende, ad hoc inrichting van het binnenplein de oorspronkelijke symmetrische opzet zoals die ooit werd geaccentueerd door een mooie lindencarrĂŠ.

Al in 2004 werd na overleg met de bewoners besloten het Leidseplein een opknapbeurt te geven. Naar

Zitgelegenheid op het sportveld voor de ingang van de school

plein revitaliseren als de groene entree van de wijk.

2 Ruimtelijk. Het plein moest weer in open worden gemaakt en in samenhang worden gebracht met de wijk en omliggende straten; 3 Functioneel. Het nieuwe plein moest fungeren als een buurtplein met schoolpleinfunctie; 4 Beheertechnisch. De nieuwe situatie moest beheersbaar zijn volgens de standaard norm zodat de beoogde beeldkwaliteit kan worden gecontinueerd.

Foto: Geesje Rietveld

aanleiding van het Gemeentelijk Riooleringsplan (GRP) en in het kader van werk met werk maken werd het project verbonden met de aanleg van een bergbezinkbassin (BBB) onder het plein. Na grote weerstand uit de buurt werden die plannen afgelast en werd in 2009, op basis van een open participatietraject, helemaal opnieuw begonnen aan het ontwerp voor de herinrichting.

De randvoorwaarden De volgende richtlijnen van de gemeente vormden de uitgangspunten voor het ontwerp: 1 Beleving. Een goede samenhang tussen bebouwing, plein en groen moest het plein weer allure geven.

Het herstellen van de oorspronkelijke opzet met lindencarré zou het

Binnen deze randvoorwaarden ging de gemeente in meer dan tien bijeenkomsten het gesprek aan met, aanvankelijk, De Peppelaer, jongerenorganisatie De Til en de Vereniging Leidseplein die de omwonenden vertegenwoordigde. De gemeente was wel van vooraf aan begonnen maar niet met een schone lei, merkten programmamanager Djorn Noordman, projectleider Gert Hartog en landschapsarchitect Roald van Splunter. Van Splunter: “Wat vertrouwen betreft begonnen we met een achterstand. Het BBB had de buurt op scherp gezet en de raad wilde nu, na alle commotie, een vlekkeloos traject.” Een grote uitdaging gezien de grote belangenverschillen tussen de gemeente, de school en de bewoners.

De groene middenweg De Peppelaer wilde een aantal speelen sportvoorzieningen, hekwerk voor overzicht en veiligheid en bovenal een groot aantal vierkante meters verharding. Voor de Vereniging Leidseplein was al het bestaande groen op het plein heilig, een standpunt dat uiteraard onhoudbaar was. “Alle drie de partijen hebben concessies moeten doen die het uiteindelijke ontwerp over het algemeen ten goede zijn gekomen”, vindt landschapsarchitect Van Splunter. Zo is de klimboom die de school wenste er niet gekomen, maar wel de hekwerken die de gemeente met het oog op de ruimtelijkheid en entreefunctie voor de wijk, aanvankelijk liever niet had geplaatst. “De klimboom wordt een mooi houten

speeltoestel en het hekwerk is sierlijk en beschermt de nog kwetsbare nieuwe beplanting. Geen verkeerde uitkomst”, aldus projectleider Hartog. Na een dozijn bijeenkomsten en het afwegen van alle voorstellen en bezwaren kon Van Splunter een definitief ontwerp maken op basis van de volgende uitgangspunten: 1 Herstellen van de lindencarré 2 Open karakter voor veiligheid, transparantie en samenhang wijk 3 Rondgaand pad en parkeerkraag rondom 4 Speelplek tussen de bomen 5 Centraal speelplein 6 Toepassing van veel lage beplanting onder bomen Balans tussen praktisch en esthetisch verantwoord De basis voor de materialisering stond gedeeltelijk vastgelegd in visiedocumenten zoals de Vloerkaart voor de bestrating van de Leidsebuurt, voorloper van het Handboek Inrichting Openbare Ruimte. Dit document biedt per gebiedscategorie richtlijnen voor verlichting-, groen- en meubilairkeuzes ten bate van een eenduidige beeldkwaliteit en uniformiteit voor beheer. Het Leidseplein valt onder de categorie Bijzondere Plek, met inrichtings- en beheerniveau ‘binnenstad’. Op dergelijke plekken in Haarlem horen de strak klassieke Canapé banken

Het bergbezinkbassin had de buurt op scherp gezet van Erdi, Constructo afvalbakken van Grijsen, gebakken rode bestrating en sierlijke Patrimonium lichtmasten van Sapa Pole Products met gebogen uithouder en bolarmatuur in een donkere coating.

De parkeerkraag rondom werd uitgevoerd in rode klinkers, conform de Vloerkaart. Op verzoek van omwonende en schoolgaande kinderen werd het centrale speelplein verhard met asfalt. Van Splunter: “Skaten en voetballen gaat nu eenmaal niet lekker op klinkers.” Op dit centrale

S t r a a t b e e l d juni 2012

39

Op verzoek van alle kinderen werd het centrale speelplein verhard met asfalt middendeel staan voor de oudere jongeren en de leerlingen van De Peppelaer een basket en twee pannadoeltjes. Aan beide zijden staan setjes banken en afvalbakken.

Aan de andere zijde van het plein, afgescheiden door een gemetseld zitmuurtje en bomen, bevindt zich de speelplek voor de jongere kinderen met een veerelement en een klim-glijtoestel in RVS op een ondergrond van groen kunstgras.

Ouders en leerkrachten kunnen hier toezicht houden vanaf een lange rij houten Canapé banken. Tegenover het toestel is een kleine oppervlakte bedekt met boomschors. Op korte termijn zal hier een houten speeltoestel met een natuurlijker uitstraling worden geplaatst, wat samen met de school is geselecteerd als alternatief voor de klimboom. Het rondgaande pad is hier opgevrolijkt met kleurige pleinplakkers.

40

S t r a a t b e e l d juni 2012

Passend binnen de duurzaamheidsdoelstellingen van de gemeente en overeenkomstig de wens van omwonenden werd het pad bestraat met de waaltjes uit het oude plein. Om dezelfde redenen werd relatief veel geld gestoken in het verbeteren van de bodemgesteldheid van het plein.

De onverharde delen waren zichtbaar verdicht en uitgeput. Aangezien alle partijen een mooi groen plein voor de lange termijn wilden, werd veel energie en geld gestoken in een goede basis: het diep loswerken van de grond en het opmengen met meststoffen. De soortkeuze voor de nieuwe beplanting werd voornamelijk ingegeven door de groeiomstandigheden. Van Splunter legt uit: “De lage begroeiing moet gedijen met weinig licht, goed beheerbaar zijn en bestand tegen spelende kinderen.

Alle partijen hadden in de vorige situatie gezien wat er gebeurt als aan deze voorwaarden niet wordt voldaan, dus begrepen ze dat de keus beperkt was.” Op basis van textuur, bloei en blad werd in overleg met de bewoners gekozen voor gemengde heesters van verschillende hoogtes met daartussen een dichte Hedera begroeiing.

Bomen zijn emotie Het is een bekend fenomeen bij veel stedelijke projecten, de relatie tussen de dichtheid van bebouwing en de mate van betrokkenheid van bewoners bij het behoud van groen.

Van Splunter: “Hoe meer versteend de buurt is, hoe harder de bewoners bereidt zijn te vechten voor het groen dat er is.” Om die reden vormden de bomen het grootste obstakel in de planvorming. Beheer, ruimtelijk overzicht, sociale veiligheid en herstel van de lindecarré en andere te behouden beplanting; de gemeente had gegronde redenen voor het rooien van meerdere bomen. Redenen die leken echter niet zomaar erkennen. Ook al wilden de bewoners wel een opener, beter onderhouden plein, de bomen waren heilig. Onlogisch wellicht, maar: “Bomen zijn emotie ”, verwoordt Noordman. “Met alle wantrouwen dat daarbij hoort wanneer er exemplaren moeten worden gerooid.” De oplossing van de gemeente was het inschakelen van onafhankelijk boomexpert Wim Kruyk. Op basis van de Tijdens en na schooltijd wordt het Leidseplein intensief bespeeld

conditie van de bomen, standplaats, soort en verwachting voor een duurzame toekomst bepaalde hij welke bomen en struiken behouden konden blijven en welke verwijderd

dienden te worden. Op enkele bewoners na kon de buurt instemmen met het plan dat voortkwam uit het onafhankelijk onderzoek. “Maar wel op voorwaarde dat zij het bestek ontvingen met daarin de bomenkaart waarop alle bomen waren genummerd. Tijdens het rooien hielden zij de aannemer scherp in de gaten”, vertelt Hartog. Aanvankelijk leidde het rooien van 14 bomen en veel van het struikgewas tot een kaalslag maar de aanblik werd volledig hersteld met de aanplant van minimaal 40 bomen. In de heestervakken werden jonge berken geplant. De oude lindencarré kon grotendeels in tact blijven, aangevuld met nieuwe Amerikaanse Lindes.

Evaluatie: wie het hardst schreeuwt…

Het Haarlemse bestuur hecht er grote waarde aan dat inwoners en belanghebbenden meedenken over ontwikkeling van beleid en uitvoering van projecten. Het vergroot de betrokkenheid van de Haarlemmers en verhoogt de kwaliteit. Participatie kent een langere traditie in Haarlem, waarbij de herinrichting van het Leidseplein als een zeer open participatietraject kan worden geclassificeerd. Waar de participatietrajecten

Het groene speelplein heeft nu een aantrekkingskracht voor de hele buurt

nu worden uitgestippeld volgens nieuwe beleidsprocessen, moest dit team de juiste manier gaandeweg en langs veel leermomenten vinden.

Drie waardevolle adviezen aan de hand van praktijkervaringen: 1 De voorbereiding: ken je participanten De jongeren vertegenwoordigd door De Til werden door de Vereniging Leidseplein niet bepaald met open armen op het toekomstige plein ontvangen; jeugd wordt nu eenmaal geassocieerd met overlast. Al snel trok de organisatie zich als participant terug tot puur adviesorgaan voor de gemeente wat betreft de voorzieningen voor jongeren op het plein. Hoewel de school wel blij is met het eindresultaat bleek ook deze partij niet helemaal opgewassen tegen de vasthoudendheid van

Er werd veel geld gestoken in het verbeteren van de bodemgesteldheid

S t r a a t b e e l d juni 2012

41

de Vereniging Leidseplein. “Maar na afronding van het voorlopig ontwerp, bij de inspraakronde waarbij de hele buurt aanwezig was, bleek ook nog eens dat de Vereniging helemaal niet alle 70 voordeuren rondom het plein vertegenwoordigde, zoals de bestuursleden hadden beweerd”, deelt Noordman.

Dergelijke misverstanden en doorslaande invloeden worden in het huidige participatiebeleid voortijdig ondervangen door een wijk- en krachtenveldanalyse uit te voeren.

Daarin worden alle actoren in beeld gebracht, inclusief hun belangen, invloed, mening over het project en hoe belangrijk zij zijn voor het slagen ervan. De uitkomsten bepalen de benaderingswijze van de verschillende actoren en de rol van de gemeente tijdens het participatieproces.

Het plein is weer de groene entree van de wijk

2 Bij aanvang: stel een kader, stappenplan en gezamenlijke doelstellingen vast Van Splunter: “Dit geeft helderheid en bakent direct de grenzen van de participatie af. Wanneer het budget en de randvoorwaarden van de gemeente als kader worden gesteld, is dat simpelweg het uitgangspunt: daar valt niet aan te tornen. Een stappenplan geeft structuur en zorgt er tevens voor dat als een fase eenmaal is afgesloten, niet meer kan worden teruggekomen op de gemaakte beslissingen. Anders blijf je bezig. Het bepalen van gezamenlijke doelstellingen is onontbeerlijk voor een vruchtbare samenwerking tussen alle partijen. Hoe onmogelijk dit aanvankelijk ook lijkt, gedeelde denkbeelden zijn er altijd. Je moet gewoon op meerdere niveaus zoeken. Soms vind je niet direct aansluiting op functieniveau, maar juist op de invulling van het groen. Als er maar een positief begin is.”

Houd met alle stakeholders open evaluaties na ontwerp, na bestek en bij oplevering 3 Tijdens het project: toon échte betrokkenheid Scepsis en wantrouwen zijn inherent aan iedere verandering die van bovenaf wordt opgelegd. Met vaak afzijdigheid tot gevolg. Betrokkenheid van bewoners en andere actoren moet daarom altijd worden gestimuleerd en beloond. De enige manier daartoe is als gemeente zelf échte betrokkenheid te tonen ten aanzien van het participatieproces. “Wees waar mogelijk flexibel. Je moet oprecht luisteren naar alle ideeën en altijd terugkoppelen waarom die ideeën wel of niet kunnen worden doorgevoerd. Kom je afspraken na.

Dat niet te doen is een doodsteek voor het vertrouwen en de samenwerking.”

De gemeente heeft uiteraard niet alles onder controle, een besef dat vaak mist bij bewoners. Vlak voor de herinrichting vonden er op het Leidseplein werkzaamheden van het NUTS-bedrijf plaats, waarvoor een kapvergunning was verleend voor één van de bomen die door de buurt succesvol bevochten was. Een groot deel van de rust en het vertrouwen die de gemeente na de BBB-plannen moeizaam had opgebouwd in de buurt, werd door dit voorval teniet gedaan. Als er onverhoopt zoiets verkeerd loopt, wekt het vertrouwen als de vertegenwoordigers van de gemeente zich ter plekke laten zien.

Hartog: “De gemeente heeft al deze richtlijnen gehanteerd in haar communicatie richting de gebruikers van het nieuwe Leidseplein. Iedereen is blij met het eindresultaat maar of het proces ook als prettig is ervaren is eigenlijk nog een vraag.” Laatste tip van de gemeente luidt daarom: houd met alle stakeholders open evaluaties na elk besluitvormingspunt, dus na ontwerp, na bestek en bij oplevering. Zo kunnen de participatieprocessen sneller worden verbeterd.

42

S t r a a t b e e l d juni 2012

Lijnbaan visitekaartje van Rotterdam

De lijnbaan in Rotterdam, destijds de eerste autovrije, moderne winkelpromenade in West Europa, ondergaat momenteel een grote herinrichting naar ontwerp van Atelier Quadrat. De vormgeving vertoond een consistente samenhang op alle schaalniveaus, van de natuurstenen bestrating op maaiveld en zitelementen tot de maatwerk boomroosters.

In 1949 werd begonnen met de aanleg van een nieuw winkelgebied in de verwoeste binnenstad van Rotterdam: de Lijnbaan. Het ontwerp kwam van het architectenbureau Van den Broek en Bakema. Zij ontwikkelden vanuit het functionalistische denken, met bijzondere aandacht voor de hoofdfuncties van representatie en winkelen, een uniek concept: een lange open passage enkel voor voetgangers, midden in het centrum van Rotterdam. Een speciale voetgangerszone midden in de stad was

destijds ongekend en trok internationale aandacht tijdens de opening in oktober 1953. De Lijnbaan was de eerste autovrije, moderne winkelpromenade in West Europa en kreeg over de gehele wereld navolging. Tot vandaag is de Lijnbaan een wereldberoemd architectuuricoon van de wederopbouw.

De Lijnbaan in 2012 Nu, 60 jaar na de opening is de oude stadsverwarming aan vervanging toe en tegelijk zou de Lijnbaan een chiquere en moderne uitstraling moeten krijgen, aldus de gemeente Rotterdam. Aansluitend aan het idee Van Stoel tot Stad van Jaap Bakema, de geestelijk vader van de Lijnbaan, ontwikkelde architectenbureau Atelier Quadrat een herinrichting van de Lijnbaan met een samenhangende vormgeving op alle schaalniveaus, één architectonische grondtoon van het geheel door een consistent materiaalgebruik en een uniforme detaillering.

Uiteraard wordt de door de gemeente vastgelegde ‘Rotterdamse Centrumstijl’, die voor kwaliteit, hoogwaardigheid, duurzaamheid en eenduidig straatmeubilair staat, vervolgt. Vanaf eind maart 2011 zijn de lichtmasten vervangen door hangverlichting. Het gestraald patroon op de natuurstenen bestrating van donker basalt met lichtgrijze granieten strepen is terug te vinden op de natuurstenen zitelementen en zelfs op de boomroosters. Deze werden op maat gemaakt door Anae.

Het ontwerp is scherp en rechtlijnig – overeenkomstig met het totaalconcept voor de ‘Fifth Avenue’ van Rotterdam. De werkzaamheden duren tot eind 2012.

i ANAE Maastricht T: 043-3255145 www.anae.nu

S t r a a t b e e l d juni 2012

43

Katern Platform Toegankelijkheid

Project Oss stelt eenduidige richtlijnen toegankelijkheid op Woud aan regels wordt handzaam boek Tekst: Agnes Joostema

De grote hoeveelheid handleidingen en landelijke richtlijnen en het ontbreken van specialistische kennis omtrent toegankelijkheid, vroeg om een andere werkwijze binnen de gemeente Oss. Om tot een eenduidige aanpak te komen en bovenal discussie zoveel mogelijk weg te nemen heeft Advin de ‘Handleiding Toegankelijkheid’ opgesteld: een praktische leidraad waarin specifieke richtlijnen voor de gemeente in kwestie zijn opgenomen. Per type openbaar gebied wordt weergegeven waar deze toegepast moeten worden.

gebied inzetbaar zijn, kan de handleiding eventueel op locatie geraadpleegd worden. Bovendien is in een oogopslag te zien welke richtlijnen van toepassing zijn. Het is een toetsingsmiddel voor iedereen die betrokken is bij de inrichting en vormgeving van de openbare ruimte.

De vele interpretatiemogelijkheden leidden eerder tot verschillende oplossingen. Ook werden meldingen en verzoeken niet eenduidig behandeld. Berton Wijdeven, gebiedsbeheerder van het centrum van Oss, licht toe: Om tot de genoemde eenduidigheid te komen hebben we samen met Advin nauw overleg gevoerd met Vilans.

Ook is er veelvuldig overlegd met de belangenverenigingen in Oss, zoals de SCPO (Stichting Cliënten Platform Oss) en de Seniorenraad.

Voordelen De voordelen van de handleiding zijn tweeledig volgens Stefan van Lith, senior adviseur bij Advin. “Als toegankelijkheid meteen in de beginfase van een project goed wordt toegepast levert dat een flinke kostenreductie op.

Daarnaast biedt het een goed toetsingskader voor de bestaande openbare ruimte. Het is niet zo dat heel Oss nu in een keer volledig toegankelijk wordt gemaakt, maar de meest urgente plaatsen zijn wel aangewezen.”Wijdeven voegt toe: “wanneer we in kaart hebben gebracht dat het niet goed is, wordt dit bij toekomstige reconstructie wel meegenomen.” Doordat de richtlijnen per type openbaar

44

S t r a a t b e e l d juni 2012

Praktische toegankelijkheid Hoe werkt dit dan precies in de praktijk? “Kijk bij het toegankelijk maken van bushaltes bijvoorbeeld verder dan wat wettelijk bepaald is”, legt Wijdeven uit. “Zorg ervoor dat de ruimte eromheen ook goed toegankelijk is en niet alleen de opstapplaats zelf.” Voorheen moest een ontwerper een woud aan regels doorploegen, nu volstaat de handleiding. Van Lith: ‘in de ARGO (Algemene Voorwaarden Gemeente Oss) zijn alle uitgangspunten omtrent de inrichting van de openbare ruimte meegenomen. De handleiding gaat hier onderdeel van uitmaken en is straks digitaal te raadplegen. De gebruiker bepaalt eerst het type gebied, vervolgens is het eenvoudig te bepalen welke eisen er worden gesteld aan een trap bijvoorbeeld.

Doordat bij de totstandkoming van de handleiding uitvoerig overleg is gevoerd met de belanghebbende partijen, kan overleg in het beginstadium in principe achterwege worden gelaten. De richtlijnen worden meegenomen in het voorontwerp, dat is het eerste dat wordt voorgelegd waardoor er dus veel efficiënter gewerkt kan worden.’

De Handleiding Toegankelijkheid ligt momenteel bij het college om vastgesteld te worden, maar er wordt al wel mee gewerkt.

Lees het complete artikel op www.platformtoegankelijkheid.nl/oss.

Katern Platform Toegankelijkheid

Column Hoofdpijndossier wordt vat vol mogelijkheden De afgelopen weken heb ik in meerdere gemeenten een presentatie gegeven over rolstoeltoegankelijkheid. Dat doe ik graag en met veel plezier, omdat ik armen vol waardevolle cadeaus kan uitdelen.

Iedereen ontvangt graag een cadeau en daarom is de sfeer tijdens zo’n presentatie al snel plezierig. Bij het afscheid gaan de toehoorders vol enthousiasme en plannen naar buiten.

Dat is heel anders als we nog in de uitnodigingsfase verkeren. De presentatie komt tot stand wanneer één of enkele ambtenaren vinden dat er meer informatie en bewustzijn over toegankelijkheid moet zijn binnen de gemeente. Ze leggen contact, we prikken een datum en zij gaan intern collega’s uitnodigen.

En dan blijkt dat die niet staan te trappelen.

Toegankelijkheid is op dat moment nog een onderwerp dat de meesten als een noodzakelijk kwaad zien. Ze worden er vooral mee geconfronteerd als er klachten zijn of als op het laatste moment nog extra maatregelen moeten komen om toegankelijkheid te realiseren. Pfff, altijd lastig, altijd ‘gezeur’. ‘Schipperen’, ‘kosten’ en ‘lelijk’ zijn woorden die eveneens nauw verbonden zijn aan hun beleving van toegankelijkheid.

Voor mij ligt dat heel anders. Voor mij is rolstoeltoegankelijkheid gekoppeld aan blije gezichten, veel waardering, veel kosten besparen en meer mogelijk maken dan gedacht. Een hele andere perceptie dus!

Voor u liggen die positieve associaties ook in het verschiet. Zoals die projectleider openbare ruimte het opgelucht zei tijdens één van de presentaties: Goh, nu heb ik zomaar een eenvoudige mogelijkheid om mijn kosten met bijna 3,5 ton euro terug te brengen.” Hij kon twee voorbeelden uit de presentatie één op één vertalen naar zijn dagelijkse praktijk. Hij was verheugd dat hij daarmee al een deel van de dit jaar vereiste besparing binnen zijn afdeling op eenvoudige wijze kon vinden en is ervan overtuigd geraakt dat er nog meer winst te halen valt. Een stedenbouwkundige in een andere gemeente ontdekte waarom in zijn gemeente de klachten over de opritten in de trottoirs nog steeds binnenkwamen, ondanks al zijn inspanningen om daarmee in de plannen telkens expliciet rekening te houden. Hem heeft de presentatie direct al inzicht en tijdwinst opgeleverd.

U begrijpt nu natuurlijk dat ik met veel plezier presentaties geef, als de toehoorders vol enthousiasme en plannen naar buiten gaan. Het is heerlijk als je zo’n ‘hoofdpijndossier’ ziet veranderen in een vat vol mogelijkheden. De besparingen zijn zeer aantrekkelijk in de huidige tijden, maar ook de simpele oplossingen spreken telkens weer tot de verbeelding. Ik weet zeker dat u toegankelijkheid ook leuk gaat vinden. Eens afspreken?

Platform voor waardevolle kennisdeling Om meer aandacht te vragen voor en kennis te delen over toegankelijkheid in de OR, worden op de website www.platformtoegankelijkheid.nl actuele nieuwsitems, achtergrondartikelen, producten en projecten omtrent het toegankelijk maken van de openbare ruimte gepresenteerd.

Ook wordt er dieper ingegaan op het beleidsmatige aspect, zowel op landelijk als Europees niveau. Naast de website is er een maandelijkse, gratis e-mailnieuwsbrief en is er de ambitie middels bijeenkomsten en congressen het onderwerp prominenter op de agenda te zetten.

Actieve bijdrage leveren De initiatiefnemers roepen leveranciers, overheden en kennisinstellingen op een actieve bijdrage te leveren aan het platform om een zo breed mogelijk draagvlak te kunnen bieden. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van een relevante product- en/of projectbeschrijving of een goed onderbouwd advies aan gemeenten. Informeer ook eens naar de advertentiemogelijkheden.

We zien u graag op www.platformtoegankelijkheid.nl!

De initiatiefnemers van Platform Toegankelijkheid:

Denise A.M. Janmaat Directeur Nederlands Instituut voor Rolstoeltoegankelijkheid

S t r a a t b e e l d juni 2012

45

VelopA-Omniplay en SOS Kinderdorpen presenteren:

Wereldwijd Spelen! +

SOS Kinderdorpen Speeltuinen Een serie van zes unieke speeltuinen die VelopA-Omniplay samen met SOS Kinderdorpen heeft ontworpen. Van elke nieuwe Speeltuin gaat een vaste bijdrage naar SOS Kinderdorpen.

Bekijk onze ontwerpen:

Of kijk voor meer informatie op:

www.velopa-omniplay.com/ soskinderdorpen

Neem contact op via 071 581 59 59 of info@velopa-omniplay.com

Stijlvolle houten dekken op Tradepark 58 Het Tilburgse Tradepark 58 is een bedrijvenpark gelegen rond een surfplas, vlakbij de A58.

Voor de recreatiezone rond de plas ontwierp ipv Delft een aantal vlonders en steigers.

Iedere vlonder heeft een eigen karakter, maar dankzij het golvende houten dek, de stalen randafwerking en afgeronde hoeken vormen de vlonders duidelijk een samenhangend geheel.

De plas ligt tussen een tweetal nieuwbouwontwikkelingen, het hoogwaardige bedrijvenpark T58 van de gemeente Tilburg enerzijds en nieuwbouwwijk Surfplas van de gemeente Goirle anderzijds. Buro Lubbers maakte het landschapsontwerp voor het gebied, waarin op specifieke locaties vlonders stonden vastgelegd. De gemeente gaf ontwerpbureau ipv Delft opdracht de serie vlonders voor T58 te ontwerpen. Ipv Delft maakte het ontwerp en begeleidde zowel aanbesteding als uitvoering.

die op twee van de vlonders staan een integraal onderdeel vormen van de vlonders. De latten van de bank zijn even groot als die van het dek; de bank komt hierdoor als een golf vloeiend uit het dek omhoog.

Het hekwerk, dat op de vis- en uitkijksteiger staat, heeft eenvoudige strippenstalen balusters en een spankabelvulling. Door de transparantie is het zicht op de omgeving optimaal en fungeren de steigers echt als een houten tapijt van waaraf je de plas kunt bewonderen en tot rust kunt komen.

i ipv Delft T: 015-7502571 www.ipvdelft.nl

De serie vlonders bestaat uit een drijvende (vis)steiger, een uitkijksteiger met bank, een vlonder op het land (eveneens met bank) en een trapvormige vlonder die als een golvend tapijt van de oever het water in loopt. Betonnen elementen zorgen ervoor dat het houten tapijt is te gebruiken als zitgelegenheid ĂŠn als gemakkelijk beloopbare trap.

Stalen constructies met houten dek Alle vlonders hebben een stalen constructie met een houten dek en een hoogwaardige afwerking. Zo zijn de hoeken afgerond en hebben de vlonders een stalen rand die de kopse kant van het hout afschermt.

De houten bekleding bestaat niet uit planken, maar uit latten met een subtiele slijtlaaglijn. De ontwerper koos voor latten, zodat de houten banken

S t r a a t b e e l d juni 2012

47

Bruggen & Dekken

Collectie 2012 - 2013

Duurzame CorTen Bruggen Streetlife ontwerpt en levert duurzame voet- en fietsbruggen. In kort tijdsbestek is voor vrijwel elke plek een brug met een bijzonder en tijdloze uitstraling te realiseren. In de nieuwe Streetlife Collectie 2012-2013 wordt uitvoerig aandacht geschonken aan CorTen bruggen. Streetlife is een expert in CorTen constructies.

Door CorTen staal toe te passen wordt een warm en natuurlijk beeld gecreëerd.

Onbehandeld CorTen staal is juist geschikt voor de buitenruimte. Hierdoor worden milieuonvriendelijke zinklagen en chemische laklagen vermeden.

Hieronder zijn een 4-tal brugmodellen voor u geselecteerd.

Streetlife Collectie 2012-2013 Straatmeubilair/Boomproducten/Bruggen & Dekken Kijk op de website; download of vraag aan!

Urban Green Bridge: eigentijds beeld

Urban Green Bridge met Vertical Green cassettes

Urban Green Bridge De Urban Green Bridge levert een totaal nieuw en eigentijds beeld op van een warme en natuurlijke brug. Het is een combinatie van een CorTen constructie met Vertical Green cassettes. Deze cassettes zijn voorzien van een speciaal groeimedium en het Treetec® Verticaal verzorgingssysteem.

Dit systeem wordt onzichtbaar aangesloten op een automatische watersuppletie.

Overtollig water wordt afgevoerd.

Bovenlangs het hekwerk is een hardhouten reling aangebracht. Een intrigerend ontwerp waarbij duurzaamheid centraal staat.

Full CorTen Bridge met industriële uitstraling

Full CorTen brug De Full CorTen brug heeft een krachtige en industriële uitstraling. De beide balustrades zijn integrale plaatconstructies die als meedragende ligger functioneren. Hierdoor zijn grotere overspanningen tot ca. 20 meter te realiseren. Een hardhouten reling dekt de balustrades af. Een interne goot zal het regen water van de wanden in de lengte richting afvoeren.

CorTen Crossline Brug: Streetlife is een goede partner voor bruggen en dekken.

Essen / Heemskerk / Vlaardingen

Amsterdam / Scheveningen / Veghel

Bruggen & Dekken

Hoek van Holland

Double CorTen hekwerk Een brug met het Double CorTen hekwerk is royaal ogend door de breedtewerking. Het hekwerk is lastig overklimbaar. Een informatie paneel kan eenvoudig en fraai opgenomen worden.

Straatmeubilair

CorTen Crossline brug met wilde spijlen

Mighty Mill®

CorTen Crossline Brug De CorTen Crossline brug kent verschillende opties voor de CorTen Balluster frames. De RVS wilde spijlen creëren een speels en eigentijds beeld. Varianten met RVS kabels of met stalen strippen creëren een unieke brug.

De CorTen frames worden afgedekt met hardhouten reling. Aan de onderzijde van de frameligger kunnen LED spotjes opgenomen worden om een subtiele aanlichting van het dek te realiseren.

Rottterdam / Haarlemmermeer / Manchester

Boomproducten

.NL

Double CorTen hekwerk met houten reling in combinatie met rood Streetdeck®40

Streetlife Leiden T +31 (0)71-5246846 www.streetlife.nl streetlife@streetlife.nl

210x145_NL_Straat_Beeld_GB.indd 1

21.05.12 14:43

Houten speelschip van 20 meter lang Op Speelpark de Splinter is vanaf nu een spectaculair houten piratenschip te bespelen. Het toestel van Lappset heeft een speeloppervlak van maar liefst 20 meter lang, 10,5 meter hoog en 13 meter breed. Het toestel stimuleert zowel de motoriek als de fantasie van kinderen.

Op het dek, in het ruim en ‘aan wal’ kunnen ze glijden, klimmen, klauteren en draaien of simpelweg piraatje spelen. Het houten schip is ontwikkeld door het Finse bedrijf Lappset, in Nederland exclusief vertegenwoordigd door Yalp.

Lappset ontwikkelt producten die leuk zijn, leerzaam en bijdragen aan de ontwikkeling van het kind. Het bedrijf heeft uitgebreid studie gedaan naar de motorische vaardigheden die kinderen, maar ook ouderen, opdoen tijdens sport en spel. De resultaten hebben onder andere geresulteerd in deze kleurrijke boot die kinderen uitdaagt tot bewegen, met ruimte voor verbeelding en fantasiespel.

i Yalp Goor T: 0547-289 410 www.yalp.nl

De Solar Blendtec fietspaal Ieder jaar vallen er in Nederland 70.000 fietsslachtoffers (bron: veiligheid.nl), waarvan er 9.200 in het ziekenhuis belanden en zelfs 180 overlijden. Met de Solar Blendtec afzetpaal wil Inter Design deze aantallen fors reduceren. De fietspaal laadt zich op met zonne-energie middels super LED technology. Voor fiets veiligheid ’s nachts én overdag.

De Solar Blendtec biedt dankzij zijn kleur overdag ondersteuning aan

fietsers, en ’s nachts maakt de opvallende led-verlichting de verkeerssituatie veilig, zonder gebruik van stroom.

Een ander groot voordeel is dat de afzetpaal flexibel is. Wanneer er onverhoopt tegen de paal wordt aangereden, buigt deze mee en blijven aanrijder en paal ongedeerd.

De voorloper van deze flexibele afzetpaal, de reguliere kunststof afzetpaal, is al sinds 2007 een succes in Nederland. De nieuwe Solar afzetpaal bewijst zijn succes momenteel in

verschillende Zuid-Europese landen en is vanaf nu exclusief verkrijgbaar bij Inter Design voor de Nederlandse markt. De afzetpaal is verkrijgbaar in de standaardkleuren rood en geel.

i Inter Design Winterswijk T:0543-532499 www.inter-design.nl

Dag en nacht

S t r a a t b e e l d juni 2012

51

Masterclass Duurzame Openbare Verlichting

Dit keer in de IGOV-pagina’s geen verslag van een Kenniscafé maar aandacht voor de Masterclass Duurzame Openbare Verlichting die Ziut samen met Agentschap NL en de gemeente Utrecht organiseerde. Ruim 35 wethouders kregen een scala aan lezingen, meningen, visies en feiten voorgeschoteld en werden aangespoord echt werk te maken van OVL. De sprekers schetsten een beeld van zorg en hoop. De kansen liggen er, de tijd dringt.

Prof. Dr. Ir. Jan Rotmans: Verandering van tijdperk We leven niet in een tijdperk van veranderingen, maar in een verandering van tijdperk. Die transitie gaat nog zeker 15 jaar duren en brengt ons na de bankencrisis en eurocrisis nog een energiecrisis, voedselcrisis,

52

S t r a a t b e e l d juni 2012

grondstoffencrisis en klimaatcrisis.

Deze periode van chaos kent één zegen: het moet en zal echt anders.

Zeker ook in de Openbare Verlichting, want licht zorgt voor twee keer zo veel CO2-uitstoot als de hele luchtvaartsector.

Verduurzaming lukt volgens Rotmans alleen via de portemonnee: “We moeten OVL ‘economisch framen’.

Grote partijen als woningcorporaties moeten geactiveerd worden om financieel interessante duurzaamheidsmaatregelen te nemen.

Aan bewustwording en attitude is genoeg gedaan, het gaat nu om gedragsverandering.

En daarvoor moet duurzaamheid in het hart van het economische systeem komen.”

Mirjan de Rijk (Wethouder gemeente Utrecht): Ontschotten Energiebesparing en duurzaamheid?

Iedereen wil het, weinigen doen het.

Hoe doorbreken we die patstelling? Door duurzame investeringen te stimuleren, de markt het werk te laten doen, de gemeente/overheid te laten faciliteren en efficiënt te handhaven. En een visie is vereist.

De Rijk: “Je kunt een auto elektrisch maken, maar ook OV en fietsen stimuleren. Je kunt lampen energiezuinig maken, maar ook minder verlichten. Binnen de overheid is daarvoor één ding vereist: ontschotten. Alleen dan kunnen plannen, beleid, middelen en budgetten worden gebundeld.”

tussen bestuur, beleid en markt waarvoor de Lokale Klimaatagenda een uitstekend podium vormt. Via drie sporen: het stimuleren van bestuurlijke besluitvorming, meer aandacht voor beleving en participatie van burgers bij (hun) verlichting en door concreet innovaties te stimuleren, te meten en te beoordelen. Metz: “Je hoeft niet voor de 100% te gaan.

Door verduurzaming mee te laten lopen in de reguliere vervanging, in een gemiddelde gemeente zo’n 30% van het areaal, kan al een forse eerste stap gezet worden.”

Foto: Agentschap NL

Rob Metz (Voorzitter Duurzame Verlichtingstafel): Maak het verschil met openbare verlichting!

Openbare verlichting beslaat globaal 50% van de energierekening van gemeenten die, afhankelijk van hun huidige infrastructuur, vaak tientallen procenten kunnen besparen. Voor de versnelling is meer interactie nodig

Lex Hofstra (stadsregio Rotterdam): Energiebesparing is maatwerk Het samenwerkingsproject ‘Verduurzaming openbare verlichting stadsregio Rotterdam’ is gericht op drie procent energiebesparing per jaar, door middel van samenwerking en bundeling van kennis, geld en prioriteiten. Zo zijn er verhelderende bijeenkomsten met klimaatcoördinatoren en beheerders OVL georganiseerd, is een beleidspuntennotitie opgesteld en worden jaarlijks terugkomdagen georganiseerd met OVL-beheerders. Hofstra: “Het proces loopt goed, de resultaten zijn minder: met het huidige materiaal, de beperkte financiële middelen en door uitbreiding als gevolg van nieuwbouw is de 3% netto besparing moeilijk realiseerbaar.” Onderzoek moet leiden tot haalbare targets per gemeente en richtlijnen hoe deze targets te realiseren. Wordt vervolgd.

Ton Schols (Directeur Ziut): Levensduur-denken nodig bij duurzaam verlichten Ton Schols gaf een aantal quick wins (zelf schakelen en slim regelen van lichtniveaus) én riep vooral op om op een andere wijze te kijken naar de openbare ruimte, naar wensen

Officieel mediapartner Acquire Publishing, uitgever van onder meer Straatbeeld en Verkeer in Beeld, is mede-initiatiefnemer én mediapartner van de IGOV Kenniscafés.

Via haar magazine, website, e-mailnieuwsbrieven doet ze verslag van de bijeenkomsten om samen met het IGOV een bijdrage te leveren aan het uitwisselen en verspreiden van kennis op het gebied van openbare verlichting in Nederland.

IGOV Kenniscafés In juni heeft het IGOV de volgende Kenniscafés georganiseerd: • In het Kenniscafé ‘Lichtvervuilingsbeleid, richtlijnen en rekenmodel’ kwamen beleid en regelgeving op het gebied van lichtvervuiling en -hinder aan bod, alsook de IPO rekentool inclusief praktijkcasus.

• In het Kenniscafé ‘Aanbesteding en contractvormen OVL’ is aandacht besteed aan o.a. recente juridische bezwaarprocedures bij aanbestedingen, duurzaam inkopen in de praktijk, alternatieve contractvormen en stimuleren van innovatie via het bestek.

Meer weten? Stuur een e-mail naar info@igov.nl.

van gebruikers, naar schakel- en dimmogelijkheden en naar het toepassen van integraal verlichten. Denk vanuit de levensduur van verlichting en gebruik de exploitatiekosten over langere termijn als leidraad bij je beslissingen.

Dan Bekker (Hoofd van IBU Stadsingenieurs Utrecht): zestien werelden Dan Bekker benadrukte op geheel eigen wijze nog maar eens dat we met onze huidige levensstijl maar liefst 16 aardbollen nodig hebben en sloot af met een aantal praktische adviezen: 1 Verlichten op maat waar nodig, niet verlichten waar dat kan.

2 Ken je areaal, maak analyses, benut quick wins 3 Onderzoek meerdere producten/ oplossingen 4 Maak gebruik van kennis binnen je gemeenten, bij het IGOV en dergelijke 5 Betrek de gebruiker bij je beleid en projecten 6 Zoek subsidies 7 Staar je niet blind op kosten en nadelen 8 Reken niet alleen op de marktpartijen 9 Laat techniek niet overheersen Wereldprimeur De presentaties werden afgesloten door een presentatie van de eerste fijnstof-afvangende lichtmast ter wereld. Meer informatie op www.straatbeeld.nl/fdrs.

S t r a a t b e e l d juni 2012

53

-

3D-stabiliteitsmetingen op lichtmasten, VRI’s en brugleuningen.

Rei-Lux is gespecialiseerd in het uitvoeren van zowel statische- als dynamische 3D-metingen op lichtmasten tot 40 m hoogte, verkeersportalen, zweepmasten en brugleuningen waardoor het gehele object wordt gemeten en gewaarborgd.

De Rei-Lux 3D-meettechniek biedt u: •

Waarborgen van openbare veiligheid

•

Het verlengen van de economische levensduur

•

Het uitstellen van grote investeringen (het vervangen van oudere lichtmasten en VRI’s)

•

Het beperken van de gemeentelijke aansprakelijkheid door de geboden garantie

•

Een positieve bijdrage verlaging CO2 uitstoot

•

Geen overlast tijdens de meetwerkzaamheden

Rei-Lux: 3D-meten is zeker weten...

Wilt u meer weten? Bel 073 684 1050 of kijk op www.rei-lux.nl

Bennekom heeft eerste voetgangersparkeerplaats van Nederland Het Baron van Wassenaerpark is een nieuwe, kleinschalige wijk in Bennekom waar woningen en appartementen voor verschillende doelgroepen worden gecombineerd met appartementen en zorgvoorzieningen voor ouderen. Op initiatief van Woningcorporatie Woonstede kregen de bewoners eind mei een prachtige plek om de dialoog aan te gaan of even stil te staan: de eerste voetgangersparkeerplaats van Nederland.

is in het leven. “De voetgangersparkeerplaats past helemaal bij een maatschappelijke organisatie zoals Woonstede en haar doelstellingen.

We zijn er dan ook trots op dat de eerste voetgangersparkeerplaats van Nederland in de gemeente Ede wordt geplaatst”, aldus Winfred Ortse van Buro Koorts uit Ede, de bedenker van de voetgangersparkeerplaats.

met het wijkteam Bennekom e.a. organisaties, hier op een aantal momenten een buurtgesprek te organiseren. Sterkenburg : “Een nieuwe wijk met nieuwe bewoners; wij zijn uiteraard erg benieuwd hoe men het hier bevalt. Wat is er dan leuker dan op deze plek in de open lucht het gesprek met elkaar aan te gaan? Binnen praten in een zaaltje kan altijd nog.”

Hoewel de verwachting is dat de voetgangersparkeerplaats uit zichzelf uitnodigend genoeg is om met elkaar in gesprek te gaan, neemt Woonstede het initiatief om samen

i Buro Koorst Ede T: 06-34190096 www.burokoorst.nl

Woningcorporatie Woonstede neemt regelmatig initiatieven om met bewoners in contact te komen en hen met elkaar in contact te brengen.

Portiekgesprekken, buurtbarbecues of huiskamergesprekken, “daar hoor je pas echt wat er speelt in een wijk of buurt. Prettig wonen begint immers niet pas achter de voordeur.

Door écht contact ontstaat er meer begrip voor elkaar en spreek je elkaar makkelijker aan en dat komt het plezierig wonen ten goede”, aldus Woonstede-directeur Wim Sterkenburg. Eind mei werd het Baron van Wassenaerpark feestelijk ‘overgedragen’ aan de bewoners, met de voetgangersparkeerplaats als symbolisch cadeau aan de buurt.

Samen jezelf even parkeren De voetgangersparkeerplaats is een praktisch, tastbaar concept met een maatschappelijk karakter dat prikkelt tot nadenken. De ontmoetingsplek beoogt passanten te stimuleren de dialoog aan te gaan, of juist even zichzelf te parkeren en, alleen of samen, stil te staan bij wat belangrijk

Uit ’t niets fotografie

S t r a a t b e e l d juni 2012

55

Hoogwaardig en veelzijdig Jan Kuipers Nunspeet is producent en leverancier van producten uitgevoerd in staal, aluminium, hout, glas en kunststof. Hoogwaardig en veelzijdig in straatmeubilair, fietsenoverkappingen, fietsparkeersystemen, staalconstructies, beglazingsconstructies, unitbouw en bedrijfsgebouwen. Concreet betekent dit nationaal en internationaal: gebruiksvriendelijke, innovatieve, stijlvolle producten op hoog duurzaam niveau. Dit onderstrepen we met de hoogst haalbare positie op de CO2 - prestatieladder: niveau 5.

Industrieweg 20 | 8071 CT Nunspeet | Postbus 5 | 8070 AA Nunspeet Telefoon: 0341 - 252 944 | Fax: 0341 - 252 856 | www.jankuipers-nunspeet.nl

JAN KUIPERS NUNSPEET

Voor hetzelfde geld is een hangplek een beweegplek

Kompan BV | Schimminck 13 | 5301 KR Zaltbommel | T: 0418 - 681468 | F: 0418 - 681499 | E: kompan.nl@kompan.com | www.Kompan.nl

CROW dagcursus Succesvolle Openbare Ruimte:

De kracht van de bewoners in coproductie CROW organiseerde recent de eerste dagcursus Succesvolle Openbare Ruimte (SOR): ‘De kracht van de bewoners in coproductie’. Onder leiding van docent Willem van der Laar werd besproken hoe wijkbeheerders en -coördinatoren, projectmedewerkers en ontwerpers optimaal resultaat kunnen behalen uit een coproductie met bewoners.

Straatbeeld was er voor u bij en evalueert samen met CROW de dag.

Coproductie is een projectmethode met een participatieniveau dat een stap verder gaat dan enkel advies.

Bewoners en andere stakeholders dragen daadwerkelijk verantwoordelijkheid, denken actief mee en dienen meestal ook een stuk beheer op zich te nemen. De gemeente stelt randvoorwaarden en begeleid het proces. De vragen van de cursisten concentreerden zich dan ook voornamelijk op die twee rollen.

Hoe stroomlijn je de processen? Hoe bereik je minder betrokken bewoners of krijg je tegengestelde bewoners dichter bij elkaar? Maar ook: Waar trek je de grens? Hoe ver ga je met het steeds weer opnieuw en verder aanpassen van de plannen?

Organisator René van Kokkeler over de opzet: “Deze dagcursus is een thematische afgeleide van de schriftelijke cursus SOR, die 17 weken duurt met daarin 2 werkcolleges van een dag. De opzet is om belangrijke delen uit de schriftelijke cursus te bespreken en de meeste tijd te besteden aan themagerelateerde onderwerpen. De cursusmap dient dan als naslagwerk.”

Direct na aanvang blijkt hoe sterk dit onderwerp leeft bij de aanwezigen.

De basisstof blijkt al veelal bekend

en gedurende de dag worden zoveel vragen gesteld en ervaringen gedeeld dat er te weinig tijd overblijft voor meer specifieke cursusstof.

Kokkeler: “Bij de evaluatie bleek dat de cursisten hadden verwacht meer handvatten en gereedschappen te krijgen over hoe om te gaan met zaken die direct betrekking hebben op het proces met bewoners.”

Hoewel het die dag dus niet lukte alle vragen te beantwoorden, gaf Willem van der Laar een hoop goede tips. Een greep: • Hoe meer reuring, hoe beter. Door in de aankondiging de aanstaande veranderingen iets aan te zetten, genereer je aandacht en opkomst; • De procesbegeleider gaat enkel over proces en randvoorwaarden: niet over de inhoud. Dit voorkomt inhoudelijke discussies met de projectleider tijdens bijeenkomsten; • Benader persoonlijk de juiste mensen voor de juiste functie; • Zet de spelregels van de samenwerking op papier en bespreek ze; • Laat een bewoner met autoriteit zelf de bewonersbijeenkomsten voorzitten;

• Wie het hardst schreeuwt, spreekt niet per se voor de hele buurt.

Controleer altijd het draagvlak.

• Een afgeronde fase is een gepasseerd station. Verslagen van bijeenkomsten kunnen aantonen dat mensen die achteraf hun gelijk proberen te halen, hun kans hebben gehad.

CROW ontwikkelt de cursus vanaf nu continu door. Kokkeler: “Voor algemene informatie zal vaker naar de cursusmap verwezen worden. Klassikaal zal meer diepgang plaatsvinden op het participatieniveau ‘Advies’ zoals mate van invloed, het vinden van stakeholders, effecten van bewonerswensen op het te volgen proces e.d. De placegame buiten zal meer toegespitst worden op niveau coproductie en het omgaan met verschillende belangen. We zagen een duidelijke verschuiving richting beheer, dus ook daarvoor komt meer aandacht.”

Vanaf nu in Straatbeeld vaker participatieprojecten in de wijk. Zie ook het Leidseplein in Haarlem, p. 38

S t r a a t b e e l d juni 2012

57

Het juiste speeltoestel kiezen

Als speelgelegenheden uw zorg zijn...

wordt kinderspel

Inspectie

Onderhoud Telefoon 053 - 536 27 67 buitenspelen@kuhlkamp.nl Kijk voor meer informatie op:

www.kuhlkampbuitenspelen.nl

Reparatie

Beheer en advies

Uw partner voor aantoonbaar beheer van de openbare ruimte

Algemeen Belang Onderhoud van Speelgelegenheden Postbus 576, 4600 AN Bergen op Zoom Tel. 0164 630122, Fax 0164 630536 E-mail info@abos.nl, Internet www.abos.nl

Bent u geïnteresseerd in een vrijblijvende afspraak bij u op kantoor, informeer dan naar Gertjan Smit of Dick van Rooij. Zij zullen u vrijBetrouwbaar Veilig

blijvend de diverse mogelijkheden demonstreren.

Veldcomputers geschikt voor mobiele registratie van inspecties en onderhoudsacties met 100% aantoonbaarheid.

• Gebruiksvriendelijk beheerprogramma voor bomen, speeltoestellen, kunstwerken, verkeersborden etc.

• Hardware (veldcomputers en transponders) voor snel, efficiënt en aantoonbaar registreren • Ervaren inspecteurs om u te assisteren bij controles, inspecties en data invoer Data Control Transponder Technology BV Randstad 22-129 1316 BW Almere

T 036-5236125 www.dctt.com

Sereniteit in de Stad van de Zon Inspirerende patronen met grootformaten Aan de zuidzijde van Heerhugowaard is een nieuw stedelijk gebied gerealiseerd: ‘Stad van de Zon’. Ingebed in een enorm recreatiegebied met zwemwater worden de verschillende wooneilanden verbonden door een rustige, groene recreatiestrook, waar grote vloerplaten van Struyk Verwo een rustig sfeerbeeld geven.

Stad van de Zon, in het unieke recreatiegebied Park van Luna dat ruim 170 hectare groot is, is de eerste CO2-neutrale woonwijk van Nederland. Talrijke woonstraten zijn autovrij en ingericht met veel groen, speelvoorzieningen en speciale

bestrating. De nieuwe wijk heeft een eilandenstructuur met tussen de wooneilanden een landschappelijke strook langs het water.

Op de recreatieplek die hier is aangelegd versterken grote vlakken het rustige sfeerbeeld. Vloerplaten van 2 x 2 meter zijn in een recht verband gelegd zonder stalen rand, zodat ze opgaan in hun omgeving. Natuurlijke niveauverschillen en boompartijen zorgen juist weer voor een bescheiden attentiewaarde voor de bewoners. Het risico van uitglijden is geminimaliseerd door een speciale antislipstructuur op de platen.

i Struyk Verwo Infra Regiokantoor West - Alphen a/d Rijn T: 0172 –245700 www.struykverwoinfra.nl

Primeur interactieve fantallica pole position Onlangs heeft eibe bij speeltuin Fort Willem in Maastricht de eerste pole position in Nederland geplaatst. Voor kinderen in de leeftijdsgroep van 6 -12 jaar biedt dit interactieve toestel meerdere spellen in de buitenlucht. fantallica pole position bestaat uit gepoedercoate metalen palen met

een satelliet aan de bovenkant, waar interactieve spellen mee gespeeld kunnen worden.

Het product combineert zo interactief spelen met ‘gewoon’ buiten spelen. In het toestel zijn diverse spellen geprogrammeerd, waaronder actiespellen en geluidsspellen.

Later kunnen eventueel ook geheugenspellen geprogrammeerd worden.

Het spel wordt gespeeld door de oplichtende palen aan te tikken.

Doordat er competitie mogelijk is en alle niveaus mogelijk zijn is dit product leuk voor jong en oud, met een beperking of zonder. fantallica pole position kan in vijf verschillende kleuren geleverd worden, is robuust en vandalismebestendig. Daarnaast is er niet veel ruimte nodig om het product te plaatsen en is er geen speciale ondergrond nodig.

i eibe Benelux B.V. Zoetermeer T: 079-361001 www.eibe.nl

S t r a a t b e e l d juni 2012

59

Nu ook led in schijnwerpercollectie LAMP De schijnwerperserie SHOT van LAMP is uitgebreid met twee LED modellen. LAMP biedt hierdoor een breed scala schijnwerpers voor de functionele verlichting van pleinen en voor illuminatie.

De Mini Shot LED en de Shot LED zijn te verkrijgen met een lumenoutput van 1000 tot 2000lm voor de Mini Shot en 3000 tot 4000lm voor de grotere Shot. Standaard zijn twee bundelbreedtes, te weten Spot en Medium Flood. Optioneel zijn Super Spot, Wide Flood en Elliptical leverbaar, evenals een anti-verblindings-

ring. Wat lichtkleur betreft is er de keus uit neutraalwit en warmwit.

Kenmerkend voor de gehele Shot serie is de gietaluminium behuizing (IP65 / IK09) met koelribben die voor warmteafvoer zorgen. In alle gevallen is de driver of voorschakelapparatuur geïntegreerd. Voor de bevestiging van de schijnwerpers zijn diverse accessoires beschikbaar. In lijn met de vormgeving van de armatuur heeft LAMP een fraai uithoudersysteem: ‘Sistema Vial’, met een wandsteun en zowel lange als korte uithouders voor masttopmontage (ø 60 en ø 76mm) en montage halverwege de mast.

(Advertenties)

Natuurlijk spelen

!

NIEUW

Duurzaam & uitdagend D

Vraag de nieuwe catalogus aan of bekijk hem op onze site.

Barneveld, T (0342) 751 950, www.vaneespeeltoestellen.nl

P L E Z I E R

I N

S P E L E N

i Modernista Rotterdam T: 010-2331704 www.modernista.nu

Jongeren richten Helderheidplein Rotterdam in

In 2008 werd het Helderheidplein benoemd ter nagedachtenis van Breyten Muskiet: rapper H.e.l.d.e.r.h.e.i.d. (Hoor.elke.les.die. een.reden.heeft.en.ignoreer.dwaasheid) Helderheid staat nu voor een jongerengroep die zich actief inzet voor de culturele, sociale en economische ontwikkeling van Rotterdam Zuid en daarbij samenwerkt met o.a. de deelgemeente Feijenoord, scholen en bedrijven.

en is er met de jongeren gediscussieerd over de toekomst. Tijdens deze workshops fungeerde Stijlgroep als ‘tool’ om ideeën aan de oppervlakte te brengen, deze te verwerken en te visualiseren met schetsen. Hieruit is een programma van wensen opgesteld. In essentie moest het plein meer verblijfskwaliteit krijgen en een ontmoetingsplek worden met een sterke en karakteristieke uitstraling.

De ‘Place to be’.

Omdat de toekomst van het huidige plein onzeker is, is tijdens het hele proces de flexibiliteit en mobiliteit van alle toekomstige inrichtingselementen een zeer belangrijke punt

geweest. Alle inrichtingselementen (zitelementen / lichtmasten / podium en het icoon) kunnen zonder problemen naar een nieuwe locatie worden meegenomen.

Recent begonnen de Helderheidjongeren, samen met professionals en partners aan de bouw van het podium, de tribune en het monument die vanaf deze zomer gebruikt zullen worden tijdens onder meer het jaarlijkse Helderheidfestival. Deelgemeentevoorzitter Seyit Yeyden gaf het startsein voor de bouw. In de toekomst gaat de groep samen met omwonenden ook haar verantwoordelijkheid nemen bij het beheer

Participatie in ontwerp, bouw en beheer Het Helderheidplein werd in de oude situatie gekenmerkt door een parkeerplaats en voetbalveld op de hoek van de Feijenoorddijk met de Spiekmanstraat in de wijk Feijenoord.

Samen met architectenbureau Stijlgroep maakten de jongeren het plan voor de herinrichting, met onder meer een podium, zitplaatsen en nieuwe verlichting. In vijf ontwerpsessies / workshops zijn er diverse ideeën en gedachten uitgewisseld en onderhoud. Deelgemeente Feijenoord en lokale ondernemers waaronder Stijlgroep, dragen actief of financieel bij aan het project.

i Stijlgroep landschap en stedelijke ruimte BV Rotterdam T: 010-4138020 www.stijlgroep.nl

S t r a a t b e e l d juni 2012

61

Fotografie: Hectik Skateramps

Jongeren bouwen de komende weken samen met professionals, waaronder landschapsarchitectenbureau Stijlgroep, een monument, podium en tribune op het Helderheidplein aan de Spiekmanstraat in de wijk Feijenoord. Het plein is vernoemd naar de in 2004 overleden rapper Helderheid, voor veel jongeren een icoon in de Rotterdamse hiphopwereld.

Marktplein Geldermalsen nu charismatisch verblijfgebied Het oude centrum van Geldermalsen is heringericht naar een inrichtingsplan van bureau Elings. De binnenstad is aantrekkelijker, levendiger en beter ontsloten. Speerpunten waren de samenhang tussen de straten en pleinen en het ontwikkelen van een centraal verblijfsgebied.

In dit kader heeft ook het Marktplein, waar de wekelijkse warenmarkt plaatsvindt, een metamorfose ondergaan.

Marktmeester Bas van Meeteren: “Het Marktplein is volledig vernieuwd, van de riolering tot de openbare ruimte. Alle parkeerplaatsen zijn weg; het plein is nu echt een aantrekkelijk verblijfsgebied, ook wanneer er geen markt is.” Klinkerbestrating, veel groen en mooie hagen, druppelverlichting en nieuw meubilair geven het plein en zijn om-

Met praktisch onzichtbare marktvoorzieningen geving een prettige uitstraling. Het niveauverschil op het plein uit zich in stijlvolle trappen aan de randen en de omliggende terrassen zijn meer het plein opgetrokken.

zebrapaden die de marktzijde veilig bereikbaar maken. De nieuwe inrichting en indeling komen de relatie van de markt met het centrum en de winkeliers zeker ten goede.”

Ruimte en voorzieningen voor de markt Bij de herinrichting is ook de weekmarkt anders ingedeeld. Van Meeteren: “ De weekmarkt is teruggegaan van vier kraamrijen naar twee en de Rijkstraatweg is bij de markt betrokken. De straatkant aan de centrumzijde wordt nu afgezet tijdens de markt, terwijl de andere zijde is ingericht als een veilige 30 km zone met eenrichtingsverkeer en

“Onze markt wordt, in tegenstellingen tot veel markten in Nederland, nog erg goed bezocht”, vertelt de marktmeester trots. Daarom werden tijdens de werkzaamheden direct nieuwe elektriciteits- en watervoorzieningen aangelegd. De gemeente Geldermalsen, die in Beesd reeds ervaring had opgedaan met PUTkast BV, besloot het bedrijf in een vroeg stadium te betrekken bij het ontwerp. De benodigde technische voorzieningen konden daardoor volledig ondergronds worden behuisd.

De weekmarkt kan nu gebruik maken van vier grote PUTkasten model Markt met krachtstroom en per kast twaalf stopcontacten, aangevuld met vier kleine Contactdozen met ieder twee stroompunten.

Door de meterkasten van Liander onder te brengen in de ondergrondse kasten zijn overbodige objecten en kostbare infrastructuur vermeden.

Voor drinkwater is een obstakelvrije Watertap toegepast die rechtstreeks op het drinkwaternet is aangesloten. Van Meeteren: “De aannemer Van Bukel heeft de mantelbuizen ingegraven, PUTkast heeft alle kabels getrokken en bijpassende klinkers in de deksels van de kasten gelegd. Nu zijn de kasten niet alleen obstakelvrij en vandalismebestendig, maar vallen ze helemaal niet op tussen de klinkerbestrating.”

i PUTkast BV Wormerveer T: 075-7502215 www.putkast.nl

62

S t r a a t b e e l d juni 2012

Buitenspelen… da’s toch het leukste wat er is!

Niets tegen spelcomputers. Maar is buiten spelen niet minstens zo leuk? Zeker met de speeltoestellen van Falco. Wij bieden u een heel groot assortiment in alle soorten en maten. Zoals bijvoorbeeld de speelcombinatie Kinetic. Een veelzijdige speelinstallatie die geschikt is voor alle leeftijden. Gemaakt van onderhoudsvrije materialen en bestand tegen veelvuldig gebruik en alle weersomstandigheden.

SPEELCOMBINATIE KINETIC

Zeg nou zelf: daar kan toch geen spelcomputer tegenop!

Speelcombinatie S l bi i M Metall; 100%

Speelcombinatie Hans en Grietje;

Wipwap Dome; Vrolijke,

onderhoudsvrije materialen,

Geïnspireerd op de bekende

3-persoons wipwap waarmee

zoals HDPE en metaal.

sprookjesverhalen. Liefelijk

nog meer te beleven is.

Uitstekend bestand tegen

huisje met geïntegreerde

In 100% onderhoudsvrije

veelvuldig gebruik en alle

glijbaan. In vrolijke kleuren

uitvoering, bestand tegen

weersomstandigheden. Lever-

en met een brandwerende

intensief gebruik en alle

Falco-b.v

baar in diverse kleurstellingen.

coating tegen vandalisme.

weertypen.

FalcoBV

@FalcoTweets Falco Straatmeubilair

MEER WETEN? BEL (0546) 55 44 44 OF BEZOEK ONZE WEBSITE WWW.FALCO.NL OM ONS VOLLEDIGE ASSORTIMENT TE BEKIJKEN

unique design led – our way

Targetti Poulsen Holland B.V. Parellaan 26 2132 WS Hoofddorp Tel. +31 23 56 50 030 Fax +31 23 56 52 284 info@targettipoulsen.nl www.louispoulsen.com