De samenleving verandert – onze verenigingen en organisaties ook Als er iemand een boek schrijft over ‘Het moedige midden’, dan moet je die auteur natuurlijk uitnodigen voor een middagje Zomeruniversiteit over het ‘middenveld’ in verandering. Dus ging Wouter Beke (voorzitter CD&V) maandag 25 augustus op uitnodiging van ACW Limburg in gesprek met Peter Wouters (sociale school Heverlee) en Anniek Nagels (cultuurschepen in Genk). Een samenvatting.
Natuur Wouter Beke: “Onze samenleving verandert. Heel veel mensen engageren zich, maar ze denken dan gewoonlijk even na, wat er voor henzelf in zit, of ze er zelf iets aan hebben. Ze kiezen voor een eerder beperkt, afgebakend engagement. Maar ik ben niet pessimistisch. De mens is van nature een sociaal wezen en de honger om met anderen in contact te raken en te blijven is groot”. Peter Wouters: “Mensen zijn tegenwoordig sterk aanspreekbaar op klassieke patronen als ‘man-vrouw’ en sterk emotioneel geladen beelden, bv. tristesse, schoonheid. Vandaar ook het succes van bv. naai- en breicursussen. Men veroordeelt dit soms als ‘licht’, maar er is niets mis mee”. Wouter: Ideologie of de ‘zuil’ of de religie spelen nu veel minder. We ‘shoppen’ meer, veranderen van mutualiteit of van vakbond of van politieke partij bij de verkiezingen. Peter: “Een complex verhaal brengen is moeilijk. Politiek is een speeltuin geworden ipv een ‘orgaan’. Maar volgens mij begint sociale dynamiek bij elke burger die het ergens niet mee eens is, een punt maakt en zijn mening deelt. Daarmee ontstaat een ‘sociaal evenement’ en dat kan het begin zijn van een sociale tendens”. Vertrouwen? Wouter: “In de jaren `90 hebben de paarse regeringen het middenveld met zijn sociale, nietcommerciële organisaties willen terugdringen. Verhofstadt vindt dat nog altijd één van zijn grootste verdiensten. Nu neemt N-VA het middenveld in het vizier. Zij staan voor een sterke Vlaamse staat en een sterke neo-liberale markt. Het middenveld staat deze ambitie in de weg. Daarnaast was er de financiële crisis. Banken die geworteld waren in de sociale bewegingen hebben in de jaren `90 spijtig genoeg de coöperatieve filosofie los gelaten. En daardoor is er nu veel wantrouwen t.o.v. dat middenveld”. Markt Wouter: “En er is de druk van het marktdenken. Het lijkt er soms op, alsof we nog slechts één regel kennen die alle problemen kan oplossen: de wet van vraag&aanbod. De middenveldsorganisaties hebben zichzelf daaraan veranderd. Ze hebben zichzelf aangepast en ingepast in de veranderende samenleving. Ze hebben blijkbaar schrik om hun wortels, hun oorspronkelijke ideeën, hun bindingen te tonen en te realiseren. Ze proberen in de eerste plaats hun eigen leden van dienst te zijn met de beste dienstverlening en opgeleid personeel. Tegelijk zorgen ze
voor een mega-tewerkstelling en zijn ze héél gespecialiseerd op hun terrein. Wie heeft er bv. buiten de mutualiteiten nog zo’n ruim zicht op de gezondheidszorg? Wortels Wouter: “De samenleving is dus niet echt middenveld-gezind. Maar het kan overeind blijven! Dan moeten de sociale organisaties wel moedig durven zijn en uitdrukkelijk hun eigen verhaal van engagement vertellen. Dat is een verhaal van vertrouwen geven en oefenen in democratie. Ze moeten hun professionele dienstverlening zichtbaar volgens hun basisprincipes uitbouwen”. Anniek Nagels: “Symbolen en tradities kunnen bijdragen tot uitsluiting, bv. een chiro-groep die Christus Koning viert in een wijk met veel moslim-jongeren. Maar daar is op zich niets mis mee, je moet je wel ervan bewust zijn. Niet alles moét multicultureel. Iedereen heeft het recht om zich in zijn eigen omgeving en in zijn eigen vereniging te ontplooien. Maar een lokale overheid moet wel zorgen voor bootjes tussen de verschillende eilandjes, in een geest van respect. Dat kan bv. door een goed lokalenbeleid, met sites waar heel verschillende verenigingen zich huisvesten. “ Leiderschap Wouter: “Sociale organisaties redeneren tegenwoordig nogal eens: ‘Ik ben de leider, dus ik volg mijn leden’. Dat is geen goed leiderschap… Het middenveld moet zijn eigen toekomstvisie durven uitspreken, en zijn eigen bestaan voortdurend verantwoorden. Waarom doen we wat we doen? Het is niet genoeg als men zegt dat mutualiteiten uitbetalingen moeten blijven doen ‘omdat ze het al altijd gedaan hebben’. Neen, het gaat hierom: wat zijn de maatschappelijke voordelen als wij als mutualiteit dit doen? De sociale organisaties moeten uitleggen waarom ze een betere dienstverlening leveren voor een correcte prijs, dat ze toegankelijkheid garanderen. Het is het goed dat we kunnen kiezen naar welke school, welk ziekenhuis, welke mutualiteit we gaan: door die concurrentie moeten die instellingen voortdurend scherp staan.” Peter: “Dé graadmeter voor succes bij sociale verenigingen is niet: hebben we een volle bus? Maar: staat de groep met zijn thematiek en methodieken in het centrum van de dynamiek die ze willen, of niet?” Bron: Visie, editie Limburg, 30 augustus 2013
Meer lezen? Wouter Beke: Het moedige midden. Voor het versterken van mensen. Uitgeverij Pelckmans, 2013, 164 blz., ISBN 978-90-289-6592-8, € 15,50 (E-boek: ISBN 978-90-289-6594-2, € 12,00)
Vertrekkend vanuit persoonlijke levenservaringen, schetst Beke de hedendaagse samenleving en de uitdagingen waarvoor ze ons stelt. Uitdagingen die hij wil aangaan met christendemocratische recepten. Nooit extreem, wel duidelijk. Steeds vertrekkend vanuit de mens en zijn omgeving. De focus van Het moedige midden ligt op versterken, op ‘empowerment’. Iedereen moet de mogelijkheid om het eigen leven uit te bouwen krijgen en ook grijpen. Niet pamperen, maar ook niemand voor de leeuwen gooien. S. Van den Bossche & P. Wouters: Grondlaag & pigment. Kunst, cultuur & samenleving. Garant Uitgevers nv. ISBN 978-90-441-2978-6, € 22,00 Dit boek tast het cultuurlandschap af in het algemeen en dat van Vlaanderen in het bijzonder. De auteurs gaan daarbij uit van de vitale relatie van cultuur en kunst, die vervolgens als ankerpunten in de samenleving zouden moeten fungeren. De vraag naar de identiteit van (aspecten van) kunst en cultuur, hetzij als grondlaag, hetzij als pigment, vormt een potentiële en vrijblijvende leidraad door het boek. De auteurs willen immers daarbij de wijsheid niet in pacht hebben en werpen daarom de nodige vragen en problemen op. Ze onderzoeken het begrip cultuur, behandelen de ‘ismen’ in de kunst, tasten het Vlaamse cultuurbeleid en sociaal-cultureel werk af en reiken een aantal parameters en sleutels aan ter afbakening en/of ter verruiming van het cultuurbegrip en de ermee verbonden kaders. En vooral: hoe dient de theorie een huwelijk aan te gaan met de praktijk?