Van d bond e
HANDIGE INFO VOOR JONGEREN
WerkWijzer op de Werkvloer Je eerste echte baan of na een tijd weer aan het werk?
Oktober 2016
HOU JE OREN ZOALS ZE HOREN DOWNLOAD NU DE FNV DECIBELMETER Op festivals, concerten en in je oortjes kan de muziek vaak niet hard genoeg zijn. Als je dan ook nog eens werkt in een lawaaiige omgeving, heb je grote kans dat die piep in je oren ineens niet meer weggaat. Met de gratis FNV Decibelmeter check je zo het aantal decibels. En weet je meteen of je werkt in een gezonde omgeving, of dat er maatregelen moeten worden genomen. Kijk op fnvmenzis.nl/decibelmeter
OOK DAARVOOR BEN JE NOU FNV-LID
WerkWijzer op de Werkvloer Je bent stArter op de ArbeidsmArkt of bent er een tiJdJe tussenuit geweest. Waarschijnlijk heb je tijdens je opleiding stage gelopen en weet je al een beetje hoe het eraan toe gaat in het bedrijfsleven. Maar ook als je al een tijdje meedraait op de arbeidsmarkt of als herintreder aan de slag gaat, kun je wel wat tips en trics gebruiken. Genoeg verdienen is natuurlijk hartstikke belangrijk, maar er is meer waar je bij werk op moet letten. Of je wel genoeg vakantie krijgt bijvoorbeeld en hoe het staat met je veiligheid. Welke rechten je hebt als je zwanger bent en wat je eraan kunt doen als je collega’s op een nare manier met je omgaan. In deze brochure vind je antwoord op deze vragen en meer.
Vier Werkwijzers met elk jaar nieuwe tips!
De Werkwijzer is een serie brochures van de FNV met veel praktische informatie. In totaal verschijnen er vier verschillende titels. Naast deze, die gaat over waar je op de werkvloer mee te maken kunt krijgen, is er een over solliciteren, een over werk en geld en een over je rechten en plichten. Verzamel ze alle vier. Dan ben je op alle fronten goed voorbereid op de arbeidsmarkt. De brochures worden elk jaar up-to-date gemaakt. Als je nog vragen hebt, of wat meer informatie wilt, kun je altijd contact met ons opnemen.
3
carrièreswitch?
nderwijspartners, Gemeenten en UWV
en Onderwijspartners, Gemeenten en UWV
Samenwerking tussen Onderwijspartners, Gemeen
en Onderwijspartners, Gemeenten en UWV
derwijspartners, Gemeenten en UWV
Stem van 26 september tot en met 4 november op lerenenwerken.nl! Samenwerking tussen Onderwijspartners, Gemeenten en UWV
Advertorial Samenwerking tussen Onderwijspartners, Gemeenten en UWV
Leren en Werken op de werkvloer Leren en werken op de werkvloer komt steeds vaker voor en is ook steeds vaker nodig om bij te blijven. Dit kan op veel verschillende manieren: deeltijdonderwijs, een cursus, een werkervaringsplek, stage of een interne opleiding. Ook is het mogelijk om een BBL of BOL-traject te volgen. Dan ga je deels naar school en een deel van de week werk je voor een baas. Het Leerwerkloket kan je helpen. Zij kijken welke vorm van opleiding het beste bij jou en jouw situatie past. Kijk voor meer informatie op https://lerenenwerken.nl Daarnaast zetten bij het Taalakkoord aangesloten werkgevers zich in om hun werknemers die moeite hebben met taal te ondersteunen. Vraag ernaar bij je werkgever of kijk op https://taalakkoord.lerenenwerken.nl.
inhoudsopgave vAkAntie, feestdAgen en verlof
6
ZwAngerschAp, verlof en borstvoeding
12
stress, werkdruk en overwerken
22
rsi
26
veiligheid op de werkvloer
36
uiterliJk op het werk
40
pesten, seksuele intimidAtie, rAcisme
48
en ongewenst gedrAg de fnv
56
5
vakantie, feestdagen en verlof wAt Zegt de wet over vAkAntie? Iedere werknemer heeft het recht om een minimum aantal dagen per jaar niet te werken en toch het volledige loon doorbetaald te krijgen. Dat jaarlijkse minimum is vier keer de werkweek. Dus: • Een werknemer met een 36-urige werkweek heeft ten minste recht op 4 x 36 uur vakantie per jaar. Een deel-
!
tijder met een baan van 20 uur per week heeft recht op
Iedereen heeft recht op vakantiedagen.
ten minste 4 x 20 uur vakantie per jaar. • Wie geen vol jaar werkt, maar bijvoorbeeld een kwartaal, heeft recht op een kwart van het jaarlijkse minimum aan vakantierechten. Je mag de wettelijke vakantiedagen (vier x het aantal uren dat je per week werkt) maximaal zes maanden opsparen (dat was vijf jaar). Je moet de wettelijke vakantiedagen dus binnen zes maanden na het opbouwjaar hebben opgenomen. Voor de bovenwettelijke dagen, de vakantiedagen die je meer hebt, geldt deze regeling niet.
welke dAgen worden niet tot vAkAntiedAgen gerekend? Algemeen erkende (christelijke) feestdagen, roostervrije dagen, adv-dagen en vrije dagen ter compensatie van
!
verricht overwerk.
Alle info over vakantie, feestdagen en verlof 24/7 bij de hand. Check onze gratis FNV Workpower app op fnv.nl/workpower
6
hoe Zit het Als ik Ziek word tiJdens miJn vAkAntie?
!
Wie ziek wordt tijdens de vakantie moet dit officieel melden. In veel gevallen krijg je vanaf dat moment ziekengeld en
8 procent vakantietoeslag.
hou je het recht op vakantiedagen. Werknemers die langdurig ziek zijn hebben sinds 2012 recht op hetzelfde aantal vakantiedagen als gezonde werknemers. Als je langdurig ziek bent en op vakantie gaat, moet je voor die vakantie dan wel vakantiedagen opnemen.
op hoeveel vAkAntiegeld heb ik recht? Om op vakantie te kunnen, heb je als werknemer recht op een toeslag op het gewone loon: vakantiebijslag of vakantiegeld. De hoogte van de vakantiebijslag hangt samen met de hoogte van het loon. De wettelijke vakantiebijslag van 8 procent wordt berekend over het brutoloon. De werkgever moet de vakantiebijslag eenmaal per kalenderjaar uitbetalen. 7
wAt stAAt er in de wet over Zon- en feestdAgen? In de Arbeidstijdenwet is geregeld dat werknemers alleen op zondag werken als dat is overeengekomen en dit uit de aard van het werk voortvloeit. Incidenteel werken op zondag wegens bedrijfsomstandigheden is toegestaan, op basis van vrijwilligheid. De werkgever moet er in elk geval voor zorgen dat de werknemer op 13 zondagen per jaar niet werkt. Werknemers onder 18 jaar die op zondag werken, moeten de zaterdag ervoor vrij hebben. Een werknemer voor wie om religieuze redenen een andere dag als de wekelijkse rustdag geldt, kan aan de werkgever vragen of de regels voor werken op zondag op die andere dag kunnen worden toegepast. Over religieuze en nationale feestdagen die niet op zondag vallen, zegt de wet niets. Maar de werkgever moet vrij geven op de feestdagen waarvoor dat gebruikelijk is, tenzij dat anders is afgesproken. Meestal is in de arbeidsovereenkomst of in de cao vastgelegd op welke feestdagen de werknemer vrij is met behoud van zijn loon. 8
Ten minste 13 zondagen per jaar niet werken.
!
hoe Zit het verder met feestdAgen? Het komt vaak voor dat in de cao is vastgelegd dat de werkgever rekening zal houden met de religieuze opvattingen van zijn werknemers. Zonodig wordt onbetaald verlof toegestaan of mag een vakantiedag worden opgenomen voor een religieuze feestdag. Koningsdag (27 april) wordt algemeen erkend als nationale feestdag die recht geeft op een vrije dag. Dit geldt echter niet vanzelfsprekend voor de Dag van de Arbeid (1 mei) en Bevrijdingsdag (5 mei). Er is wel een aanbeveling van de Stichting van de Arbeid die de werkgevers adviseert om eens in de vijf jaar dat verlof met behoud van loon te geven. Dit is echter niet afdwingbaar. Met betrekking tot 5 mei - en hetzelfde geldt voor 1 mei - moet het recht op doorbetaald verlof daarom in de cao of in de individuele arbeidsovereenkomst zijn vastgelegd.
welke soorten verlof ZiJn er? Naast verlof dat samenhangt met zwangerschap en bevalling (zie het volgende hoofdstuk) bestaan er nog een aantal andere verlofsoorten. Calamiteitenverlof Een ziek kind moet van school gehaald, de tandarts moet bezocht vanwege hevige kiespijn of er is een sterfgeval in de familie. Het zijn onvoorziene noodsituaties waarbij een werknemer een paar uur tot enkele dagen calamiteitenverlof kan opnemen. Je krijgt je salaris doorbetaald. Zorgverlof Kortdurend zorgverlof is bestemd om een thuiswonend ziek kind, een zieke partner of een ouder te verzorgen. Dit verlof kan per jaar max. 2 x het aantal werkuren per week worden opgenomen. De werkgever betaalt ten minste 70 procent van je salaris door, maar in elk geval het minimumloon, tenzij anders is geregeld in de cao. Bij langdurig zorgverlof krijg je niet doorbetaald, tenzij anders is geregeld in de cao.
? Mocht je hier vragen over hebben, bel dan de FNV Servicelijn 088 368 0368 ( â‚Ź 0,10 p.m.).
9
[Advertorial]
Ouder of decaan van een vmbo-leerling? Ontdek hun kansen in de transport en logistiek! Sectorinstituut Transport en Logistiek ondersteunt werkgevers en werknemers bij (leren) werken, opleiding en gezondheid in transport en logistiek. Wij bieden diverse leerwerktrajecten (BBL) en bouwen op meer dan 30 jaar ervaring in het koppelen van jong talent aan erkende leerbedrijven in de sector transport en logistiek. Ook in uw regio! Meer informatie over lerenwerken via het Sectorinstituut vindt u via stlwerkt.nl/lerenwerken. Bekijk hier ook zeker de video’s die zijn gemaakt door onze leerling-werknemers. U kunt ons ook altijd bellen via 088 - 2596111 of e-mailen via info@stlwerkt.nl Graag tot ziens!
Geld verdienen en leren tegelijk? .LHV YRRU OHUHQ HQ ZHUNHQ LQ GH WUDQVSRUW HQ ORJLVWLHN Via het Sectorinstituut Transport en Logistiek kies je uit één van de tien
Bekijk de
cht jij op?
- Kies techniek TRUMPF.
vatie....
ntie voor inno
TRUMPF gara
Waar wacht jij op? Start je carrière - Kies techniek Made by TRUMPF.
zWangerschap, verlof en borstvoeding ZwAngerschAp en solliciteren: wAt ZiJn miJn rechten? Je bent volgens de wet niet verplicht bij een sollicitatie te melden dat je zwanger bent. De potentiële werkgever heeft niet het recht ernaar te vragen. Mondelinge of schriftelijke vragen die direct of indirect verband houden met zwangerschap, bijvoorbeeld vragen over de laatste menstruatie, hoef je niet te beantwoorden. Ook op vragen over gezinsuitbreiding hoef je niet in te gaan. Worden deze vragen toch gesteld dan kun je een oordeel vragen aan het College voor de Rechten van de Mens (mensenrechten.nl).
28 dagen werkverbod tijdens zwangerschap.
!
wAnneer moet ik op miJn werk Zeggen dAt ik ZwAnger ben? Uiterlijk drie maanden voor de uitgerekende datum. De melding moet een verklaring bevatten van een arts of verloskundige met de datum waarop je bent uitgerekend. Als je verlof ingaat moet je je ‘ziek’ melden bij je werkgever (uiterlijk de tweede dag). Wettelijke verplichtingen van je werkgever in verband met je zwangerschap, zoals het aanpassen van je werkomstandigheden en extra verlof en dergelijke, gaan pas in zodra hij op de hoogte is gesteld. 12
hoe lAng duurt miJn ZwAngerschApsverlof? Als je in loondienst bent, heb je rond de bevalling gedurende ten minste 16 weken wettelijk recht op verlof en 100 procent loondoorbetaling. In sommige cao’s is een uitbreiding van het aantal weken zwangerschapsverlof opgenomen. De uitkering wordt betaald uit de Wet arbeid en zorg. Je mag zelf beslissen of je 4, 5 of 6 weken voor de uitgerekende bevallingsdatum stopt met werken. Afhankelijk van deze keuze heb je na de bevalling recht op 12, 11 of 10 weken verlof. Er geldt een werkverbod van 28 dagen (4 weken) voor de vermoedelijke bevalling en 42 dagen (6 weken) na de bevalling. Je werkgever is strafbaar als het werkverbod wordt overtreden. Je bent zelf niet strafbaar, maar schiet er financieel niets mee op. Je loon wordt verrekend met de zwangerschapsuitkering. Dankzij de FNV kunnen nu ook zzp’ers zwangerschapsverlof opnemen.
meerlingenverlof Sinds 1 januari 2016 is het meerlingenverlof ingetreden. Het meerlingenverlof houdt in dat, wanneer werknemers zwanger zijn van een meerling, het zwangerschapsverlof 10 tot uiterlijk 8 weken voor de uitgerekende bevallingsdatum ingaat. Nu is dat nog 6 tot uiterlijk 4 weken voor de uitgerekende datum.
wAt gebeurt er Als Je te vroeg of te lAAt bevAlt? Aan de minimumtijd van 10 weken na de bevalling wordt niet getornd. Als de baby vroeg wordt geboren, blijft je recht houden op de ongebruikte dagen van het verlof. Als de baby later komt dan uitgerekend, komt het aantal dagen dat de baby te laat was bij het verlof. Alle extra dagen worden volledig doorbetaald.
wAt gebeurt er Als het misgAAt met de ZwAngerschAp? Iedereen hoopt op een voorspoedige bevalling en een gezond kind. Helaas is dat niet altijd het geval. Als het kind dood geboren wordt of overlijdt vlak voor of na de bevalling heeft de moeder gewoon recht op (ten minste) 16 weken zwangerschapsen bevallingsverlof. Dit geldt altijd als de zwangerschap ten minste 24 weken heeft geduurd. Als er bij een kortere zwangerschapsduur een miskraam optreedt, geldt een recht op een uitkering van 100 procent van het loon. Het is namelijk ziekte in verband met zwangerschap en bevalling. Hoe lang je deze uitkering krijgt is afhankelijk van de duur van de ziekte. Als je ziek wordt vanwege de zwangerschap heb je ook recht op 100 procent loondoorbetaling. Je werkgever krijgt dit vergoed van het UWV. 13
mAg ik miJn werktiJden AAnpAssen Als ik ZwAnger ben? De Arbeidstijdenwet schrijft voor dat de werkgever je werk- en rusttijden moet aanpassen. Hij moet dit doen ‘binnen redelijke termijn’ nadat het verzoek is gedaan. Je hebt recht op een of meer extra doorbetaalde pauzes en mag niet verplicht worden tot overwerk. Je kunt vragen om regelmatig werk of dagdiensten in plaats van onregelmatig werk of nachtdiensten. De werkgever moet het verzoek om aanpassing honoreren, tenzij hij aantoont dat het redelijkerwijs niet kan. Dit is overigens omstreden. De Commissie Gelijke Behandeling was in een zaak van oordeel dat het schrappen van toeslagen in zo’n situatie directe discriminatie is. Tijdelijk korter werken met behoud van inkomen is bij zwaar of intensief werk een optie. Als er medische noodzaak voor is, moet er 100 procent loon worden doorbetaald. Je werkgever krijgt dit vergoed van het UWV.
mAg ik onder werktiJd nAAr de vroedvrouw of de gynAecoloog? Ja. Dat mag geen probleem zijn. Dit is vastgelegd in de Arbeidstijdenwet: ‘De werkgever stelt de zwangere werknemer in de gelegenheid de noodzakelijke zwangerschapsonderzoeken te ondergaan. Zij behoudt haar aanspraak op het naar tijdruimte vastgestelde loon, indien zij door het bedoelde zwangerschapsonderzoek verhinderd is geweest haar arbeid te verrichten’.
hoe Zit het met miJn loon tiJdens miJn ZwAngerschAp? Tijdens het zwangerschaps- en bevallingsverlof heb je recht op ziekengeld ter hoogte van 100 procent van je dagloon.
regelt de wet krAAmverlof voor miJn pArtner? Als werknemer heb je wettelijk recht op twee dagen doorbetaald kraamverlof als je partner is bevallen. Om bij de bevalling aanwezig te zijn, geldt het calamiteitenverlof. De regels voor kraamverlof zijn: ➜
Alle info over zwangerschap, verlof en borstvoeding 24/7 bij de hand. Check onze gratis FNV Workpower app op app.lk/workpower
14
• Het gaat om twee werkdagen verlof. Die mag je binnen vier weken na de bevalling opnemen. • Onder partner wordt verstaan: echtgenoot m/v, geregistreerde partner m/v, degene met wie de werknemer m/v samenwoont of van wie hij/zij het kind erkent. • Van het recht op verlof, de betaling en de duur mag je werkgever afwijken bij cao of, als daarin niets geregeld is, via een overeenkomst met or of personeelsvertegenwoordiging. Zoek dus goed uit hoe het bij jouw bedrijf geregeld is.
wAt gebeurt er Als ik Zelf of miJn bAAs miJn bAAn wil opZeggen wegens ZwAngerschAp De werkgever mag je, zodra hij op de hoogte is van de zwangerschap, niet ontslaan. Het ontslagverbod geldt tot zes weken na afloop van het bevallingsverlof. Het geldt echter niet voor tijdelijke contracten die toch al zouden aflopen. Als verlenging van een contract of een vast contract al eerder was toegezegd en de werkgever daar vanaf ziet, dan moet hij aantonen dat dit niets met de zwangerschap te maken heeft. Dat is ook het geval als de werkgever wegens reorganisatie of economische noodzaak een ontslag aanvraagt via de kantonrechter. Ontslag wegens reorganisatie of economische noodzaak gaat vanaf 1 juli 2015 via de UWV. Als je zelf je baan opzegt, krijg je alleen een zwangerschaps-/bevallingsverlofuitkering als het ontslag minder dan tien weken voor de vermoedelijke bevallingsdatum ingaat. Let hier dus op! Meld dit wel zo spoedig mogelijk bij het UWV (die je loon betaalt) en informeer naar hun voorwaarden.
kAn ik nA de bevAlling korter gAAn werken? De Wet aanpassing arbeidsduur geeft werknemers het wettelijk recht hun arbeidstijd aan te passen. Als je er desondanks niet uitkomt met je werkgever en je je genoodzaakt ziet om te stoppen, is het raadzaam om in je ontslagbrief te vermelden dat de werkgever niet akkoord ging met de door jou voorgestelde vorm van korter werken vanwege de verzorging van een kind. Dit is belangrijk omdat het UWV op die grond een WW-uitkering zal verstrekken over het aantal dagen dat je bereid was te blijven werken. Je bent dan namelijk voor dat deel onvrijwillig werkloos. Neem nooit te snel ontslag: neem bij problemen eerst contact op met je bond.
15
www.hsf.nl
HSF LOGISTICS: ALLES ONDER CONTROLE GECONDITIONEERD TRANSPORT VERPAKKINGSMATERIALEN WAREHOUSING
Met eeuwenlange ervaring in het vervaardigen van ongestreken kwaliteitspapier beschikt Schut Papier over unieke kennis van papier, kleuren en vezeltechnologie. Deze knowhow zetten we in voor voortdurende innovatie.
aan de basis van beter bouwen
Ook kunnen we diverse type vezels inzetten. We beschikken hiervoor over moderne onderzoeksfaciliteiten en een eigen laboratorium. Dankzij onze compacte organisatie zijn we in staat om snel en flexibel te reageren en denken we stap voor stap mee. Kijk voor meer informatie op www.SchutPapier.com
Postbus 97 3840 AB Harderwijk Einsteinstraat 5 3846 BH Harderwijk T +31 (0) 341 464 000 E info@drbg.nl I www.drbg.nl
wAt is ouderschApsverlof? De Wet ouderschapsverlof geeft werknemers het recht op onbetaald verlof voor de verzorging van kinderen tot acht jaar. Het gaat om onbetaald verlof, dat naar keuze in deeltijd of voltijd kan worden opgenomen. Het verlofrecht is 26 keer het aantal arbeidsuren per week. De werknemer mag zelf kiezen: of een paar maanden thuis blijven, of de verlofuren gebruiken om langer in deeltijd te werken. De meeste mensen kiezen overigens voor deeltijd. Wanneer je belasting betaalt en ouderschapsverlof opneemt, kom je in aanmerking voor de ouderschapsverlofkorting.
wAnneer mAg ik ouderschApsverlof opnemen? Tot je kind acht jaar wordt, kun je op ieder gewenst moment ouderschapsverlof opnemen. Tenzij de cao een andere leeftijdsgrens kent. Ouders kunnen hun verlof desgewenst tegelijkertijd of in verschillende perioden plannen.
Meer informatie hierover kun je vinden op belastingdienst.nl.
18
Check je cao over verlofrecht.
!
ZiJn borstvoeding en werk te combineren? Je werkgever moet je in de gelegenheid stellen op het werk borstvoeding te geven of te kolven. Daar is hij gedurende de eerste negen levensmaanden wettelijk toe verplicht. Hij moet: • een geschikte, afsluitbare ruimte beschikbaar stellen of, als die er niet is, je in de gelegenheid stellen naar huis te gaan. De tijd die voor voeden en reizen nodig is, geldt als werktijd. Al mag het niet meer dan een kwart van de totale werktijd bedragen. • een koelkast beschikbaar stellen om de melk te bewaren. Hij hoeft niet toe te staan dat je kind tussen de voedingen op het werk blijft. Al je rechten over borstvoeding na terugkeer van bevallingsverlof staan in de Arbeidstijdenwet. Het is verstandig om al vóór het zwangerschapsverlof afspraken te maken.
wAt is nodig om op het werk te kunnen kolven? • een kraan om handen te wassen en de kolf. • een ruimte waar je kunt kolven zonder dat iedereen toekijkt. • een kolf en eventueel een stopcontact. • rust en concentratie. • een aaneengesloten periode van tussen de 10 minuten en een half uur (buiten de pauze om). • een flesje en koelkast om de melk in te bewaren. • een koelbox om de melk mee naar crèche of huis te transporteren.
wAt moet ik weten over kinderopvAng? Kinderopvangregelingen zijn belangrijk voor ouders die willen werken en jonge kinderen hebben. De Wet kinderopvang regelt de kwaliteit en de financiering van de kinderopvang. Uitgangpunt is dat kinderopvang een zaak is van ouders en overheid. Ouders die werken en voor hun kinderen zorgen, kunnen een tegemoetkoming van het rijk krijgen.
19
world-class, world-leading NedCard B.V. - Bijsterhuizen 2529 - 6604LM Wijchen - T: 024 379 1284 - www.nedcard.nl
Alles in huis voor een topkeuken.
Zรณ werkt het bij Metos grootkeukens. Metos B.V. - Spoorstraat 62, 7261 AG RUURLO - Telefoon 0573 458 455 - info@metos.nl - www.metos.nl
’Ontwikkel je verder
“Teamspirit. Dat maakt het verschil.”
bij Tielbeke!’
Maak jij het verschil? Kijk voor meer informatie op www.unigarant.nl/werkenbij
Uitgeleerd? Bij Bettink Service Team leer je nog elke dag. Wij zijn specialisten in duurzame energie en dat willen we graag zo houden. Elke dag houden wij die prachtige windturbines aan het draaien. Om dit te kunnen blijven realiseren zijn wij altijd op zoek naar energieke schoolverlaters met een mechanische- en/of elektrische achtergrond. Ben jij diegene die we zoeken en wil jij met je carrière letterlijk en figuurlijk de hoogte in?
toptechniek in logistiek
Kijk voor alle vacatures op www.tielbeke.com
www.tielbeke.com
Solliciteer dan en pak die baan naar de top! Energieweg 23 3771 NA Barneveld Tel 0342 406 464 info@bettink.nl www.bettink.nl
stress, Werkdruk en overWerken wAt ZiJn werkdruk en stress eigenliJk? Een te grote werkdruk ontstaat wanneer een werknemer niet in staat wordt gesteld om te voldoen aan de eisen die op het werk aan hem worden gesteld. Tijd speelt daarbij een belangrijke rol: je hebt te weinig tijd om taken goed uit te voeren. Als je daarnaast ook nog weinig mogelijkheden hebt om je werk naar eigen inzicht in delen, ontstaat een te grote werkdruk. Denk bijvoorbeeld aan te veel klussen in te weinig tijd, geen tijd voor het volgen van cursussen, of ’s middags om vijf uur veel te veel klanten aan de balie. Een te grote werkdruk is een taai probleem. Ongeveer 60 procent van de Nederlandse beroepsbevolking heeft er last van. Door de verslechterde economie gaan bedrijven bezuinigen en laten door minder mensen meer werk doen. De kans bestaat dan ook dat de werkdruk de komende jaren nog meer toeneemt. Stress en werkdruk worden vaak met elkaar verwisseld. Werkdruk kan stress veroorzaken, maar een zieke partner, een slecht huwelijk of een onuitstaanbare chef kunnen dat ook. Anders gezegd: werkdruk is een kenmerk van het werk, stress is een kenmerk van het lichaam en dat is dus niet hetzelfde. Het is wel zo dat werkdruk een heel belangrijke stressveroorzaker is. Het kan ook leiden tot
!
22
allerlei lichamelijke en psychische klachten als buikpijn,
Werkdruk belangrijkste stressfactor.
rugpijn, hoofdpijn en uitputting. Werkdruk in pieken kan een mens best aan, iedereen heeft het wel eens druk. Maar als de druk chronisch wordt, worden werknemers ziek.
voorkom stress.
!
stAAt er in de wet iets over stress of werkdruk? In de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) wordt het begrip werkdruk genoemd als factor die psychosociale arbeidsbelasting (PSA) kan veroorzaken. Artikel 3 van de wet verplicht de werkgever een beleid te voeren dat is gericht op het voorkomen of beperken van PSA en dus ook werkdruk. In de Arbeidstijdenwet staat alleen hoe lang een werkgever een werknemer mag laten werken, niet hoe hoog de prestatiedruk mag zijn. De standaardregeling stelt dat de arbeidstijd per dienst niet meer dan 12 uur mag zijn. De arbeidstijd per 16 weken mag niet meer dan gemiddeld 55 uur per week zijn. Voor het bestrijden van een te hoge werkdruk zijn arboconvenanten erg belangrijk. Dit zijn bindende afspraken over de aanpak van belangrijke risico’s op het gebied van arbeidsomstandigheden tussen werkgevers, vakbonden en overheid. Ook al hebben de convenanten een tijdelijk karakter, de FNV gaat ervan uit dat ze wel zullen bijdragen aan het verlagen van de werkdruk in diverse sectoren.
wAAr kAn ik meer leZen over stress? Wil je meer weten over zaken als stress, burn-out, stresspreventie of ontstressen? Surf dan eens naar stress.startpagina.nl. Je vindt daar veel nuttige links naar interessante sites en praktische online stresstesten. Verder vind je goede informatie op de site van het Bureau Beroepsziekten FNV (fnv.nl/beroepsziekten). Voor nuttige informatie over de aanpak van werkdruk en stress in het bedrijf kun je terecht op fnv.nl/themas onder het kopje Veilig en gezond werken.
23
wAt is overwerk en ZiJn er op dit gebied ZAken wetteliJk geregeld? Er wordt overgewerkt wanneer er langer wordt gewerkt dan volgens het gewone (contractuele) werkpatroon gebruikelijk is. Volgens de Arbeidstijdenwet mag de gewone arbeidsduur in principe niet langer zijn dan 12 uur per dienst, 60 uur per week en per 4 weken gemiddeld niet
Houd je overwerkuren bij.
!
meer dan 55 uur per week. In een periode van 16 weken is dat gemiddeld 48 uur per week. Overwerk is alleen wettelijk toegestaan bij een onvoorziene verandering van de omstandigheden. Of als de aard van het werk daar voor korte tijd toe dwingt. Structureel overwerk is verboden. Overwerk mag geen langdurige oplossing voor een te krappe personeelsbezetting zijn.
wAt verdien ik Als miJn overwerk Zou worden uitbetAAld?
Voor meer
In sommige cao’s is niks geregeld over de uitbetaling van
fnv.nl/themas en tik
overwerk. Als dat voor jou geldt en je antwoord wilt heb-
je in het zoekvenster
ben op de vraag hoeveel uren je gratis voor je bedrijf
'overwerkcalculator'.
werkt, surf dan naar de overwerkcalculator. Deze is te vinden op de Arbosite van FNV (fnv.nl/themas) tik in het zoekvenster overwerkcalculator. De overwerkcalculator telt hoeveel extra uren je per week werkt. Vervolgens wordt berekend hoeveel je zou verdienen als deze uren uitbetaald zouden worden. Maar ook wordt het reĂŤle uurloon uitgerekend op basis van het totaal aantal gewerkte uren. Op de site vind je verder veel nuttige tips en checklists.
Alle info over werk en geld 24/7 bij de hand. Check onze gratis FNV Workpower app op app.lk/workpower
24
informatie kijk je op
Werken in de techniek aan een afvalloze toekomst? Twence haalt herbruikbare materialen, grondstoffen en duurzame energie uit afval en biomassa. Kijk voor meer informatie op www.twence.nl
rsi Bij een verzekeringsmaatschappij is het administratiesysteem verbeterd. Alle informatie is nu via de computer op te roepen. Bij een autofabriek is een nieuwe productielijn in gebruik genomen. Elke 69 seconden rolt er een auto van de lijn. Twee voorbeelden van succesvolle vernieuwingen. Alhoewel, succesvol? Sommige werknemers klagen over pijnlijke polsen of hebben last van stijve schouders en pijnlijke onderarmen. Soms zeurt de pijn zelfs ’s avonds door, als het werk allang achter de rug is. Twee heel verschillende situaties, maar met hetzelfde probleem voor de werknemers: RSI, ook wel bekend als muisarm.
! RSI wordt onderschat.
wAt is rsi? Repetitive Strain Injury (letsel aan pezen, spieren en zenuwen in de nek en bovenste ledematen door herhaalde (in)spanning) is een verzamelnaam voor verschillende klachten in de nek, schouders, armen, polsen en handen als gevolg van chronische overbelasting. De klachten lopen erg uiteen: van tintelingen, een verdoofd gevoel, kramp en pijn tot een moe/zwaar gevoel. Tijdens een congres met RSI-deskundigen is besloten de term RSI te vervangen door KANS (Klachten aan Arm, Nek of Schouder). Wij gebruiken liever de term RSI omdat die nog door iedereen wordt gebruikt.
hoe is rsi te herkennen? RSI-klachten worden vaak in fasen onderverdeeld. De fasen zijn: ➜ 26
Fase 1 Lichte klachten na een lange dag werken. De klachten verdwijnen na een korte rustperiode. Je kunt nog werken of afwassen bijvoorbeeld. Fase 2 Matige klachten die ook na het werk niet over zijn. De inmiddels wat ernstigere klachten dwingen je om het werk af en toe te onderbreken of minder intensief te werken. Ook thuis word je af en toe belemmerd in je bewegingen door de klachten. De klachten verdwijnen niet meer na kortdurende pauze of ontspanning. Fase 3 Voortdurende klachten. Vaak moet je door je klachten stoppen met werken. Ook privĂŠ kom je in de problemen: je kunt potjes niet meer opendraaien, geen boodschappen doen, of je kunt niet meer schrijven, sporten of lang achter elkaar zitten.
hoe erg is rsi? Het risico op RSI wordt vaak onderschat. Maar soms kun je door RSI geen pen meer vasthouden, of kun je zelfs je eigen haar niet meer kammen. In het ergste geval dreigt volledige arbeidsongeschiktheid. RSI ontwikkelt zich soms snel, maar gelukkig is niet iedereen van de ene op de andere dag arbeidsongeschikt. Omdat RSI in de laatste fase nauwelijks te herstellen is, is het wel belangrijk om het zo vroeg mogelijk te onderkennen.
wAt Zegt de Arbowet over rsi? Er zijn geen wettelijke normen voor repeterend werk. Wel staat er in de Arbowet dat de werkgever verplicht is om het werk aan te passen, zodat er geen gevaar is voor gezondheidsschade. Wanneer er sprake is van repeterend werk, dan moet de werk-gever dit aangeven in een zogenaamde Risico Inventarisatie & Evaluatie. Ook moet hij aangeven op welke manier hij dit probleem gaat aanpakken. Voor beeldschermwerk zijn er wel enkele normen in de wet opgesteld. Vraag je werkgever ernaar of kijk op de Arbosite van FNV (fnv.nl/themas) en ga naar Veilig en gezond werken. Wordt iemand toch ziek van zijn werk, dan moet de werkgever binnen zes weken door de arbodienst in kaart laten brengen wat het probleem is, zodat hij binnen acht weken een plan kan maken om de werknemer weer aan het werk te krijgen. Dit plan moet hij bespreken met de werknemer. 27
Topproducten en een betrokken werkgever Hemmink is dé importeur van kwalitatief hoogwaardige producten voor de elektrotechnische groothandels en installateurs, woningbouwverenigingen, de machinebouw- en elektrotechnische industrie. Daarnaast bieden we totaaloplossingen in de tv-, dataen telecombranche en zijn wij kennispartner voor diverse doelgroepen.
Sinds 2002 is Hemmink gecertificeerd als Investor inPeople en in 2015 voor de 6e keer op rij verkozen tot één van de 70 Best Managed Companies in Nederland. Geïnteresseerd in een job bij Hemmink? Kijk voor de mogelijkheden op werkenbijhemmink.nl of volg ons via
Persoonlijke aandacht voor de klant maar zeker ook voor de medewerker staat bij Hemmink zeer hoog in het vaandel.
1951 - 2016
Importeur met kennis en sterke merken
Mede mogelijk gemaakt door
HEIJS FOOD PRODUCTS BV | HOOGEVEEN | NETHERLANDS | T: +31(0)528280840 | F: +31(0)528277852 | E: sales.heijsfood@heijsgroep.nl | I: www.heijsgroep.nl
Kom zelf ervaren hoe je kunt
groeien
in de
landbouwsector! www.agrico.nl
is rsi te voorkomen? Hoewel het nog steeds moeilijk is om een goede diagnose te stellen voor RSI, is er wel veel bekend over factoren die RSI kunnen veroorzaken. Dat heeft geleid tot een aantal praktische oplossingen. Sommige zijn gemakkelijk aan te brengen, andere zijn lastiger en kosten meer geld. Bovendien is een aantal oplossingen gemakkelijk samen met de leidinggevende uit te voeren, andere vragen om een bredere aanpak in een organisatie. Wat is er te doen om beginnende RSI-klachten te verhelpen en te voorkomen dat ze erger worden? Kort samengevat gaat het om zes punten waar aandacht voor moet zijn: • meer bewegen, ook tussen de werkzaamheden door • meer afwisseling van taken • minder werkdruk • aanpassingen van de werkplek • werken aan betere houding en conditie • regelmatig een korte pauze Bij beeldschermwerk is het zinvol om een zogenaamde beeldschermtachograaf te installeren. De beeldscherm-
Voor meer
tachograaf registreert de toetsaanslagen en muisbeweging-
informatie kijk je op
en van de beeldschermwerker. Bij overschrijding geeft de
fnv.nl/themas en
tachograaf een waarschuwing. Dit door FNV ontwikkelde
ga naar het kopje
programma is gemakkelijk te installeren.
Veilig en gezond werken.
Het is ook belangrijk om goed op jezelf te letten. Neem je wel voldoende rust, zorg je voor genoeg beweging, eet je wel gezond? En hoe is je werkhouding? Ben je niet te perfectionistisch? Juist mensen die hun werk tot in de puntjes willen verzorgen, die geen nee kunnen zeggen en die zich vreselijk verantwoordelijk voelen voor het werk, zijn extra gevoelig voor het ontwikkelen van RSI-klachten.
30
Neem regelmatig een korte pauze.
!
loop ik risico op rsi? Aan de hand van onderstaande vragen krijg je een indicatie van het risico dat je loopt op RSI. 1.
Doe je vier of meer uur per dag hetzelfde werk?
2.
Is het onmogelijk je werk even te onderbreken of een (zeer) korte rustpauze te nemen wanneer je dat wilt?
3.
Nee
Ja
Nee
Ja
Nee
Ja
Nee
Ja
Nee
Doe je al jarenlang elke dag hetzelfde werk met steeds dezelfde handelingen?
4.
Ja
Is je werk sterk repeterend? Met andere woorden maak je meer dan twee uur per dag dezelfde bewegingen? Of dezelfde beweging langer dan een uur achter elkaar?
5.
Werk je vaak* met je handen 5 cm boven de hoogte van je elleboog? Bijvoorbeeld door een te hoog opgesteld toetsenbord, werkblad of bureau.
6.
Werk je vaak* met gebogen polsen?
Ja
Nee
7.
Werk je vaak* met opgetrokken schouders?
Ja
Nee
8.
Werk je vaak* met je lichaam voorover gebogen?
Ja
Nee
9.
Is het vaak* te koud op je werk?
Ja
Nee
Ja
Nee
10. Heb je vaak* snelheidspieken in je werktempo? * meer dan 30 procent van de dag
31
Een antwoord met ja op de vragen 1, 2 en 4 telt elk voor 5 punten. Antwoorden met ja op de overige vragen tellen elk voor 3 punten. Door de scores op te tellen krijg je de totaalscore op de test. 0 punten Je loopt geen risico RSI te krijgen. 0 - 15 punten Je loopt waarschijnlijk niet al te veel risico op RSI door je werk. De kans is echter ook in jouw geval nog altijd aanwezig. RSI blijft een risico. Ons advies is daarom: blijf alert op werkzaamheden die de kans op RSI vergroten en wijs ook collega’s op de risico’s. 16 - 23 punten Je loopt een aanzienlijk risico op RSI. Wij adviseren je dringend met behulp van deskundigen je werk nader te onderzoeken. Je functie moet aangepast worden om de kans op RSI te verminderen. 24 - 36 punten Je loopt een zeer groot risico op RSI. Wij adviseren je dringend met behulp van deskundigen je werk nader te onderzoeken. Je functie moet aangepast worden om de kans op RSI te verminderen. In jouw geval is het risico zo groot, dat we je adviseren met spoed bij je werkgever te vragen om maatregelen.
kAn de vAkbond helpen? Werknemers die opkomen voor een gezonde functie of een gezonde werkplek stuiten nogal eens op onbegrip of zelfs onwil bij de werkgever. Of ze weten niet waar ze moeten beginnen. In veel gevallen kan de vakbond ondersteuning bieden. Het thema RSI is een van de speerpunten van de FNV. De vakbeweging vecht voor betere wetgeving en cao-afspraken. Ondernemingsraden kunnen altijd bij de bond terecht voor advies. In het uiterste geval kunnen individuele werknemers die arbeidsongeschikt raken of een schadeclaim willen indienen, voor gratis rechtshulp aankloppen bij hun bond.
meer weten over rsi? Kijk op (fnv.nl/themas) en ga naar Veilig en gezond werken en op de site van het Bureau Beroepsziekten FNV, fnv.nl/beroepsziekten. 32
CONNECT TO BETTER
solutions whatever you need
Duurzaam waterbeheer | Verwarmen en koelen
Boxspring Arendal
Water en gas distributie | Riolering | Kabelbescherming
140 x 200 cm
+ hoofdbord + gestoffeerde pocketveermatrassen
+ pocket boxspring + bezorgd en gemonteerd + topmatras gratis
In diverse maten en kleuren leverbaar
1429
999
Connect to better op wavin.nl
Het grote voordeel van de grootste inkoper Kijk voor openingstijden op beterbed.nl
Wij zoeken toptalent met een wereldprofiel
Ben jij haantje de voorste? Plukon Food Group is een van de grootste Europese
Plukon Food en Group is een van van een de grootste Europese producenten leveranciers breed assortiment kwalitatief hoogwaardig pluimveevlees en assortiment maaltijden. producenten en leveranciers van een breed In
Nederland
hebben
wij
vestigingen
in
Blokker
kwalitatief hoogwaardig pluimveevlees (NH), Dedemsvaart, Goor, Ommel (NB)en enmaaltijden. Wezep.
Interesse in een stage of afstudeerplaats? Informeer dan bij de P&O afdeling van een van onze vestigingen of neem contact op (038) met Jan manager Plukon Plukon Wezep via 376 Timmer, 66 37 ofhrj.timmer@plukon.nl Food Group via (038) 376 66 37 of j.timmer@plukon.nl
Interesse? Neem contact op met Jan Timmer, hr manager
w w w.v r e d e s t e i n . n l
Ben jij
een student in het VMBO,
Stageplek?
MBO, HBO of WO? Wij zoeken regelmatig stagiaires. Meer weten? Kijk voor meer informatie op www.wdodelta.nl/actueel/ werken-wdodelta/stagelopen
Pure passie voor techniek en food processing! Terlet BV Oostzeestraat 6 7202 CM ZUTPHEN Tel: 0575 593 100 info@terlet.com www.terlet.com
Met een beetje hulp kom ik er wel Als je alledaagse dingen als wonen, werken, leren of vrije tijd knap ingewikkeld vindt, helpen wij je graag weer op weg. Wil je weten hoe? Bel 0900 242 42 41 of kijk op www.riwis.nl.
BEN JIJ KLAAR VOOR EEN NIEUWE UITDAGING? ONTDEK JE STERKE PUNTEN
VOLG VIA COVEBO OPLEIDINGEN
Ben jij net klaar met je studie en heb je zin in de volgende uitdaging? Dan ben je bij Covebo Uitzendgroep aan het juiste adres! Wij zijn altijd op zoek naar enthousiaste en ambitieuze werkzoekenden voor functies binnen de bouw, techniek, productie/logistiek en office.
COVEBO HELPT BIJ HET ZOEKEN VAN DE PERFECTE BAAN
Als starter in de arbeidsmarkt krijg je bij ons de ruimte om werkervaring op te doen en te ontdekken waar je zwakke en sterke punten liggen. Wil je meer leren? Covebo biedt naast een werkplek ook opleidingen aan. Zo kun jij laten zien wat je in je mars hebt en kun je flink groeien in het vak.
COVEBO HEEFT OOG VOOR JOUW WENSEN EN BESPREEKT DIT GRAAG PERSOONLIJK MET JE
Interesse? Bel, mail of kom langs bij één van onze vestigingen. We maken graag kennis met je!
Kijk voor onze vestigingen op:
www.covebo.nl
Gewoon Goed Geregeld
veiligheid op de Werkvloer is geZond en veilig werk wetteliJk geregeld? Gelukkig zijn er regels over gezond en veilig werk. Die regels staan in de Arbeidsomstandighedenwet, beter bekend als de Arbowet. Volgens de Arbowet heeft ieder-
!
een recht op een gezonde en prettige werkplek. Wat
Vraag naar de inhoud van je werk.
dat precies inhoudt, verschilt natuurlijk per beroep en werkgever.
wAt mAg ik vAn miJn werkgever verwAchten omtrent veilig werk? Je werkgever is verplicht je in te lichten over alle zaken die te maken hebben met gezondheid, veiligheid en welzijn op het werk. Bijvoorbeeld over het gebruik van beschermingsmiddelen, zoals oordoppen, schoenen, beschermkappen en dergelijke. Vraag je werkgever om uitleg over de inhoud van het werk en welke risico’s en gevaren eraan vastzitten. Je werkgever heeft, als het goed, is alle mogelijke gevaren die bij jouw werk komen kijken opgeschreven in een zogenaamde risico-inventarisatie. In dit document staat ook beschreven wat je werkgever eraan doet om ongelukken te voorkomen. Je kunt hem altijd vragen of je de risicoinventarisatie mag inzien.
! Gebeurt er een ongeluk? Let erop dat dit direct wordt gemeld bij de Inspectie SZW (voorheen Arbeidsinspectie), telefoon 0800 5151. Het kan ook via internet www.inspectieszw.nl.
36
miJn werkplek is onveilig, wAt kAn ik dAAr Zelf AAn doen? Werknemers hebben een eigen verantwoordelijkheid als het om veiligheid gaat. Meld je werkgever dus dat je werkplek onveilig is en waarom. Als je niets zegt, kan je werkgever er ook niets aan veranderen. Je werkgever is net als jij gebaat bij veiligheid op het werk en op ongelukken zit hij niet te wachten. Probeer collega’s te mobili-
!
seren om samen met de werkgever een veilige werkplek te creëren. Schakel eventueel de ondernemingsraad in. Als je werk ondanks je inspanningen onveilig blijft, schakel Bij onmiddellijk
dan je vakbond in en dien een klacht in bij de Inspectie SZW.
dreigend (en je collega’s)
wAt doet de fnv voor een veilige en geZonde werkplek?
mag je het
• Werken aan een betere wetgeving en betere hand-
gevaar voor jou
werk direct stilleggen.
having van de wet. • Bureau Beroepsziekten FNV helpt bij het indienen van schadeclaims tegen (vroegere) werkgevers. • Ontwikkelen van hulpmiddelen voor het tot stand brengen van veilige en gezonde werkplekken. • Ondersteunen van ondernemingsraden. • Het geven van informatie, (juridische) hulp en advies via brochures, boeken en ledenservice. • Het afsluiten van cao’s en arboconvenanten. • Klokkenluiden: aandacht vragen voor problemen die te weinig aandacht krijgen.
Kijk voor meer informatie op fnv.nl/beroepsziekten en fnv.nl/themas onder het kopje Veilig en gezond werken.
37
Internationaal watermanagement. Van baggeren, ontwikkelen, onderzoeken, ontwateren tot het aanleveren van grondstoffen voor land- en gebiedsontwikkeling en de bouwindustrie.
smals.com +31 485 335170 Koninklijke Smals, Keersluisweg 9, Cuijk
h Dokkum
Leeuwarden
199,-
Heerenveen
Groningen
Raadsma-138,5-46,25.indd 1
01-02-11 19:17
Bouwen aan de toekomst met Kingspan Insulation. Ben jij er klaar voor?
Speciaal vervoer door heel Nederland
Isolatie voor: dak, spouw, gevel, vloer, afbouw, hallen- en stallenbouw
Gespecialiseerd in hangende, lange en schadegevoelige goederen.
www.ne.nl
Kijk voor actuele vacatures op www.kingspaninsulation.nl
“PAPIER DAAGT JE UIT!” Iedere dag kom je in aanraking met papier. We gebruiken papier vaak zonder erbij stil te staan. Papierfabriek Doetinchem produceert met een team van circa 150 medewerkers 70.000 ton aan 100% gerecycled lichtgewicht (MG) papier per jaar voor een groot aantal toepassingen zoals servetten, zakken en éénzijdig golfkarton. Daarnaast verwerkt Paper Projects, onderdeel van Papierfabriek Doetinchem BV met ruim 25 medewerkers grote rollen tot apparaatrollen, pakrollen en vellen, geschikt voor industrieel gebruik. Zij richten zich hoofdzakelijk op de automotive branche, de verpakkingsgroothandel en de internetdistributeurs. De aantrekkelijke maat van de sector en de fabrieken, in combinatie met ruime aandacht voor scholing en loopbaanontwikkeling, zorgt voor een betrokken werkomgeving. Wil jij ook werken in een sector met volop carrièrekansen? In de papiersector kan het!
De VanDrie Group levert een concept op maat, elk uur van de dag, over de gehele wereld. De Nederlandse slachterijen van de VanDrie Group, T. Boer & zn in Nieuwerkerk a/d IJssel en Ekro en ESA in Apeldoorn, zijn de grootste kalverslachterijen ter wereld. Uniek is dat bij de VanDrie Group slachterijen elk vleesdeel wordt voorzien van het identificatienummer van het individuele dier zodat alle gegevens te allen tijde getraceerd kunnen worden.
Meer info? Kijk op: www.papierfabriekdoetinchem.nl
www.vandriegroup.nl
Adv_V3G_ FNV.indd 1
‘haan’ tankstations, stations om bij stil te staan
12-10-2013 12:54
De Haan Minerale Oliën BV is een gezond en groeiend Nederlands familiebedrijf met een uitgebreid netwerk van tankstations in Nederland. Wij exploiteren tankstations met diverse merken, waaronder ons eigen “haan” merk, onafhankelijk, nuchter en een tikkeltje eigenwijs... Ons motto is “lokaal en dichtbij”, en dat stralen we dan ook graag uit. Onze medewerkers kennen de buurt, zijn klantvriendelijk en servicegericht, en dus mede bepalend voor het succes van onze tankstations. Detailhandel gericht en enthousiast geworden om bij ons te komen werken?
www.tankstation.nl
uiterlijk op het Werk De FNV krijgt de laatste jaren steeds vaker vragen over kleding, haardracht, tatoeages en piercings op het werk. Kern daarvan is hoever de werkgever kan gaan met voorschriften voor het uiterlijk van zijn werknemers op het werk. Vooral jongeren willen weten of de baas zich mag bemoeien met het - zichtbaar dragen van piercings, tatoeages, opvallend haar en andere vormen van uiterlijke verschijning op het werk. Hieronder een overzicht van de meest gestelde vragen.
Kan de werkgever een piercing verbieden?
?
stAAt er in de wet iets over uiterliJk op het werk? Als het om uiterlijkheden gaat, zijn de Nederlandse grondrechten van belang. Ook voor jongeren zijn maar liefst vier rechten van kracht: • Het recht op bescherming van de persoonlijke werksfeer (privacy). • De vrijheid van meningsuiting (of expressie). • Gelijke behandeling van mannen en vrouwen (non-discriminatie). • De vrijheid van godsdienst. Wie een arbeidsovereenkomst ondertekent, geeft daarmee zijn grondrechten niet op. Iedereen houdt het recht op persoonlijke voorkeuren, op een eigen mening of op het dragen van kledingstukken die met een geloof te maken hebben. Maar soms moet een bedrijf wel kledingvoorschriften voorschrijven. 40
kunnen bedriJven kledingvoorschriften hAnteren? Bij bepaalde bedrijven is het dragen van een helm of schoenen met stalen neuzen wettelijk verplicht om ongelukken te voorkomen. In de bouw bijvoorbeeld. Soms moeten er witte jassen gedragen worden om hygiënische redenen, in een ziekenhuis of in een keuken bijvoorbeeld. Er is dan sprake van een ‘zwaarwegend bedrijfsbelang’. Wanneer het dragen van een beschermend masker om gezondheidsredenen verplicht is, kan de werkgever verbieden een baard of snor te laten groeien, omdat het kapje dan niet meer goed beschermt. In andere gevallen hoort het dragen van een uniform bij een beroep, zoals politieagent of stewardess. De kleding is dan bedoeld als herkenning. Ook commerciële bedrijven hebben kledingvoorschriften ingevoerd om overal herkenbaar te zijn, zoals bijvoorbeeld McDonald’s. Deze verplichting om bedrijfskleding te dragen, tast ook de grondrechten niet aan.
mAg ik een piercing of oorbel in en hoe Zit het met tAtoeAges? Dat hangt ervan af waar je werkt en wat voor werk je doet. Heb je veel met klanten, patiënten of publiek te maken, dan kan jouw werkgever een reglement hebben waarin staat wat wel of juist niet is toegestaan. Kijk dat na wanneer je van plan bent een piercing te laten zetten of een tatoeage te nemen. Op andere werkplaatsen kan de werkgever het niet zo makkelijk verbieden. Wanneer je op kantoor steeds met dezelfde collega’s te maken hebt, wennen ze wel aan je. Bedenk dat er bij piercings en tatoeages nog veel meer gevoeligheden bestaan dan bij het dragen van een oorbel. Dat vinden de meeste mensen heel gewoon, zeker bij vrouwen. Een tatoeage zelf mag overigens niet verboden worden, maar er mag wel gevraagd worden hem te bedekken met een pleister of kleding. De werkgever moet er in elk geval rekening mee houden dat het verbod redelijk is en in relatie staat met het werk dat wordt gedaan. Een verbod kan nooit al te gedetailleerd zijn en bijvoorbeeld ingaan op het soort piercing (tong, wenkbrauw, neus of oor). Dat is een te vergaande inbreuk op de privacy en de vrijheid van meningsuiting.
? Mocht je hier vragen over hebben, bel dan de FNV Servicelijn 088 368 0368 ( € 0,10 p.m.).
41
Dragen van hoofddoek nog omstreden.
!
moet ik een stropdAs om? Bedrijven kunnen strenge kledingvoorschriften opstellen. Daar kan ook in staan dat het dragen van een stropdas voor mannen verplicht is. Voor de rechter houdt dit reglement mogelijk geen stand, omdat het een voorschrift is dat alleen voor mannen geldt en niet voor vrouwen. Of omdat het niet in relatie staat tot het werk dat wordt gedaan. In een enkel geval kan er ook een medische reden zijn om geen stropdas te dragen. Wanneer ademhalen moeilijk gaat bijvoorbeeld. Een doktersbriefje moet dan voldoende zijn om voortaan zonder stropdas te verschijnen. Doe een net shirt aan om problemen te voorkomen. Je kunt ook beginnen over het invoeren van casual Friday, oftewel een dag waarop het met kleding allemaal niet zo nauw wordt genomen, zodat ook je collega’s er eens wat relaxter bij kunnen lopen.
mAg ik een hoofddoekJe op? Dat mag. Werkgevers moeten het geloof van hun medewerkers respecteren. Maar er is veel discussie over de vraag op welke arbeidsplek het dragen van een hoofddoekje wel gepast is en waar niet. In sommige functies is het namelijk omstreden. Als lerares voor de klas bijvoorbeeld. Een lerares heeft een voorbeeldfunctie en er zijn ouders die vinden dat deze geloofsuiting geen voorbeeld is voor hun kind. Een verbod wordt in het openbaar onderwijs niet toelaatbaar geacht. Het dragen van een hoofddoekje behoort tot de grondrechten, de vrijheid van geloof. Wanneer het dragen ervan verboden wordt, moet het doel van dit verbod omschreven worden. Het imago van een functie of bedrijf moet er bijvoorbeeld door geschaad worden. Dat geldt voor de functie van rechter, maar ook voor christelijke scholen. 42
Het komt voor dat werkgevers eigen hoofddoekjes verstrekken, met de naam of het logo van het bedrijf erop. Vraag naar het reglement van het bedrijf waarin de kledingregels staan omschreven.
moet ik een uniform AAn? Wanneer dit bij het beroep hoort wel. Een politieagent of brandweerman zonder uniform de straat op sturen heeft geen zin. Het hoort bij het beroep. Het geeft autoriteit en het maakt dat het publiek hem herkent. Soms is een uniform verplicht omdat het functioneel is. Ter bescherming van je gezondheid bijvoorbeeld draag je in een laboratorium beschermende kleding. Ook kan een uniform horen bij het imago van het bedrijf. Een hostess laat zien wie zij is en namens wie zij gasten ontvangt. In al die gevallen is het dragen van verplichte kleding vastgelegd in de arbeidsovereenkomst of in de cao. In de cao is ook vaak een vergoeding voor speciale kleding afgesproken en is geregeld wie ervoor zorgt dat de kleding wordt gereinigd.
kAn ik ZomAAr ontslAgen worden op bAsis vAn miJn uiterliJk? Nee, de werkgever moet een waarschuwing geven en een reglement laten zien. De werkgever moet ook eerst bekijken of er binnen de organisatie ander werk is waar de uiterlijke kenmerken het ‘zwaarwegende bedrijfsbelang’ niet schaden. Ook moet je de kans krijgen je uiterlijke kenmerken aan te passen. Bij een tatoeage en piercing is dat in sommige gevallen echter moeilijk. Aan vrijetijdskleding en een heftige haarkleur, wat vaak verboden is, kan je makkelijker wat doen.
bestAAn er Juridische uitsprAken over uiterliJk op het werk? Ja, er zijn conflicten geweest over het dragen van lang haar en baarden door jongens, het verplicht dragen van stropdassen en het verbod voor vrouwen om een lange broek te dragen. Soms klagen klanten hierover. Bedrijven mogen echter alleen over de voorkeur van klanten beginnen, wanneer dit essentieel is voor het leveren van een product of dienst van het bedrijf. Verder mag geen onderscheid in voorschriften tussen mannen en vrouwen worden gemaakt, wanneer dit niet noodzakelijk en functioneel is en leidt tot ongelijke kansen. Over de meeste verboden van bedrijven hebben Nederlandse rechters, voor zover bekend, echter nooit een uitspraak gedaan. 43
wAt is de inZet vAn de fnv op dit vlAk? Werknemers weten zelf heel goed waar de grenzen liggen. Dat is gebleken uit een grootschalig onderzoek van de FNV. Ook jongeren zijn van mening dat je niet ‘te bloot’ op het werk moet verschijnen bijvoorbeeld. Dat leidt regelmatig tot conflicten met collega’s, maar ook met klanten. Werknemers voelen ook heel goed aan dat je in het ene bedrijf verder kunt gaan dan in het andere. Iemand die in een skateshop werkt, kan zich alternatiever kleden dan iemand met een kantoorbaan. Maar meningen kunnen verschillen. Want wanneer is een wild kapsel of extravagante kleding provocerend? Ook zijn niet alle uiterlijke kenmerken even gemakkelijk aan te passen; een tatoeage kun je niet een-twee-drie verwijderen. Conflicten kunnen worden voorkomen als de werkgever met het personeel afspreekt welke ‘afwijkende’ uiterlijkheden echt niet geoorloofd zijn. Ook werkgevers hebben belang bij duidelijke voorschriften. Wanneer ruzie over het dragen van een piercing tot ontslag leidt, vraagt de kantonrechter meestal om de interne afspraken. Als er niets op papier staat, kan de rechter niet veel meer zeggen dan dat een werkgever zijn medewerkers niet kan houden aan voorschriften die er niet zijn. De FNV kan helpen bij het opstellen van voorschriften en leden die een conflict hebben over hun uiterlijk, kunnen rekenen op juridische hulp. De FNV heeft in cao’s niet zoveel afspraken gemaakt over uiterlijkheden, maar wel over kleding. Een cao is niet ideaal om afspraken over piercings of tatoeages vast te leggen. Het is beter om dit in een aparte bijlage op te nemen. Afspraken over kleding zijn wél belangrijk, omdat het met geld en veiligheid te maken heeft. Wie betaalt de verplichte veiligheidsschoenen in de fabriek bijvoorbeeld? En wie betaalt de kosten voor het laten reinigen van bedrijfskleding? 44
FNV helpt bij conflictsituaties.
!
Wonen in het rivierengebied betekent wonen in een mooi maar kwetsbaar gebied. Kwetsbaar voor de gevolgen van de klimaatsverandering. Ook in de toekomst werken wij aan een veilig rivierengebied met sterke dijken en schoon water.
Ook een spetterende baan?
ren
et:
Check h
ge n o j / l n . srl www.w
hap) ater(sc w t e h van en wereld e d k leiding e p d o t r n e o t > an wa r chten rzicht v ssadeu ropdra a e > ove b e d m u a t r te r water afs a e f v w o o e e n z g e n et o > sta ghed aken m waardi s m n s i e n t e n > ke en w ar film a n s k n li >
De Lichtenvoorde actief in zorg
‘moderne zorg door technologie in Oost Gelderland’
www.delichtenvoorde.nl
Geld verdienen en leren tegelijk? Kies voor leren en werken in de transport en logistiek. Via het Sectorinstituut Transport en Logistiek kies je uit één van de tien leerwerktrajecten (BBL). Je gaat 4 dagen werken bij een transport- of logistiek bedrijf én 1 dag in de week naar een ROC of Vakschool bij jou in de buurt.
Bekijk de 10 beroepenfilms op stlwerkt.nl
Schrijf je in of kijk voor meer informatie over de beroepen op www.stlwerkt.nl/lerenwerken Sectorinstituut Transport en Logistiek 088 - 2596111, info@stlwerkt.nl
www.stlwerkt.nl
•
alles voor actief bewegen
e dag bij ons doen? NIJHA BVnijha HANZEWEG 2 POSTBUS 3 7240 AA LOCHEM TEL (0573) 28 85 55 bv hanzeweg 2 postbus 3 7240 aa lochem tel (0573) 28 85 55
gie en ontdek je
na!
mpina Nederlandse boeren aar het buitenland om daar e geven aan lokale boeren?
mpina tot een van de vijf uivelondernemingen in de wereld
mpina elke dag circa 1 miljard en verspreid over de wereld van orziet die rijk is aan waardevolle offen?
aties wereldwijd hebben, waarvan 0 in Europa?
mpina niet alleen aan en levert, maar ook aan ele ondernemers als bakkerijen edrijven?
•
•
•
•
Consumer Products Asia
Bedum Gerkesklooster Leeuwarden Foxhol Dronrijp Noordwijk Marum Drachten Workum
Corporate Centre
Wolvega
... 19.487 leden-melkveehouders eigenaar zijn van onze onderneming?
Beilen
Balkbrug
Limmen
Verkoop
Deventer Amersfoort Woerden Ede Bodegraven
Lochem
Leerdam Wageningen Zaltbommel Maasdam 's Hertogenbosch Hardinxveld-
Borculo
Veghel Rijkevoort Nuenen Eindhoven
Born
... we in onze route2020-strategie 10,2% volumegroei in baby- en kindervoeding, 9,5% volumegroei in zuiveldranken buiten Europa en 4,4% volumegroei in merkkazen door toenemende export nastreven?
Koester je toekomst
Steenderen
Rotterdam
Giessendam
WWW.NIJHA.NL
Meppel
Lutjewinkel
Productie en/of opslag en/of distributie
... een glas melk (200 ml) net zoveel calcium oplevert voor een mens als 365 gram broccoli?
Middle East & Africa
R&D
INFO@NIJHA.NL
... ongeveer 15% van de oppervlakte van Nederland wordt onderhouden door de melkveehouders van FrieslandCampina?
• Consumer Products Europe,
Central Office
voor de melk die ze geven?
Legenda
• • Cheese, Butter & Milkpowder • Ingredients
... mensen al minstens 8.000
FAX (0573) 25 45 54
met koeien leven 54 •lang info@nijha.nl • fax (0573) 25 45jaar • www.nijha.nl
... we een FrieslandCampina Kies voor Techniek/Technologie Academy hebben, waarin per jaar ongeveer 2.200 en ontdek je in ieder geval werknemers een van de ruim 200 georganiseerde carrieremogelijkheden opleidingen heeft gevolgd? we in het kader van Duurzame in heel...Nederland bij Inzetbaarheid een programma hebben, ‘Fit4Work’, om de huidige medewerkers vitaal te houden, zowel FrieslandCampina! functioneel als fysiek?
www.werkenbijfrieslandcampina.nl
Will we meat?
Heb jij ook het idee dat het werken in een slagerij alleen maar werken met vlees 18-03-14 is? Dan zie je dat verkeerd. Werken in een slagerij is namelijk zo veel meer. Denk aan het maken van maaltijden, tapas, lekkere hapjes, vleeswaren en je adviseert klanten over de bereiding van de producten. Werken in de slagerij is uitdagend, veelzijdig en je verdient een leuke boterham en er zijn goede arbeidsvoorwaarden. Meat your future @ de slager! Check www.slagers.nl of www.facebook.com/meatyourfuture
09:49
pesten, seksuele intimidatie, racisme en ongeWenst gedrag 1 miljoen (1 op de 6) mensen worden gepest op het werk. Een groot deel van hen sleept zich dagelijks met lood in de schoenen naar het werk, blijkt onderzoek (Nationale EnquĂŞte Arbeidsomstandigheden 2011, uitgevoerd door TNO en CBS). Ze worden gepest, zijn slachtoffer van seksuele intimidatie, van racisme, of van agressie en
!
geweld. Kortweg: van ongewenst gedrag op het werk.
Pesten leidt tot ziekteverzuim.
Vaak zwijgen de slachtoffers uit schaamte, geven de daders de slachtoffers de schuld en kijken leidinggevenden de andere kant op. In veel gevallen is de leidinggevende er zelf bij betrokken. Dit leidt tot een hoger ziekteverzuim. Circa 2 procent van alle werknemers verzuimt jaarlijks een of meerdere dagen als gevolg van agressie op het werk. Een derde daarvan is zelfs langer dan vier weken uit de running.
wAt kAn ik doen Als ik slAchtoffer ben vAn pesten, seksuele intimidAtie of rAcisme? Als je op je werk slachtoffer bent van pesterijen, seksuele intimidatie of discriminatie wordt je veel onrecht aangedaan. Je staat iedere dag bloot aan een of andere vernedering. Wat kan je eraan doen? Stap op je collega(‘s) af Je kunt eerst proberen het probleem zelf te bespreken met de collega(s) van wie je last hebt. Probeer duidelijk te maken dat je niet gediend bent van zijn of haar gedrag en dat het je belemmert bij je werkt. Probeer rustig te blijven en zakelijk. 48
!
Maak ongewenst gedrag bespreekbaar.
Zoek lot- en bondgenoten Bondgenoten zijn je collega’s die op het eerste gezicht niet zelf het slachtoffer zijn, maar wel degelijk lijden onder de slechte sfeer die door pesterijen, seksuele intimidatie of racisme op het werk ontstaat. Lotgenoten zijn mensen die hetzelfde overkomt als jij. Meestal ben je niet de enige, maar hebben ook anderen al jarenlang dezelfde ervaringen. Bespreek de klachten met hen of ga samen het gesprek aan met de dader(s). Stap op je baas af Als hij of zij zelf tenminste niet degene is die zich schuldig maakt aan seksuele intimidatie, pesten of racisme, want ook dat komt voor. Van belang is dat een leidinggevende snel ingrijpt. Hij of zij bepaalt namelijk voor een belangrijk deel de sfeer op de afdeling. Om ongewenst gedrag te voorkomen, moet een leidinggevende het tijdig herkennen en ingrijpen. Als ongewenst gedrag al langer voorkomt, wordt het steeds moeilijker om in te grijpen. Wat eerst wel mocht, mag nu niet meer. Maar ongewenst gedrag moet bespreekbaar gemaakt worden, het is schadelijk voor het bedrijf. Het leidt tot personeelsverloop, ziekteverzuim en een lagere productiviteit. Zoek steun bij een vertrouwenspersoon of bedrijfsarts Als je er alleen niet uitkomt en je met je baas ook niet kunt praten, stap dan voor informatie en advies naar een vertrouwenspersoon in het bedrijf of iemand die je vertrouwt uit je privÊ-omgeving. Je kunt ook gaan praten met het bedrijfsmaatschappelijk werk, of met een bedrijfsarts. 49
Zoek iemand om te bemiddelen Zoek hulp bij iemand die kan bemiddelen tussen jou en de dader(s), bijvoorbeeld via de vertrouwenspersoon of een bedrijfsmaatschappelijk werker. Betrek aan de andere kant ook niet te veel mensen bij het probleem. Het is begrijpelijk dat je rechtvaardigheid en eerherstel zoekt, maar hoe bizar het ook klinkt: vermijd dat je collega’s zich te veel onder druk gezet of bedreigd voelen. Het maakt alles nog moeilijker, ook om weer als gelijke tussen je collega’s te werken. Dien een klacht in Als praten niet helpt, kun je een klacht indienen. Steeds meer bedrijven hebben een speciale klachtenregeling voor ongewenst gedrag. Maar ook als er geen regeling is, kun je een klacht indienen. Bij je directe chef, bij personeelszaken, het management, de directie of bij je bedrijfsarts. Het is belangrijk te praten over je ervaringen en het niet voor je te houden. Als je over je ervaringen praat, is het aannemelijker te maken dat je ook echt iets vervelends is overkomen. Onderzoek in overleg met bijvoorbeeld de vertrouwenspersoon of de bedrijfsarts of het indienen van een klacht gerechtvaardigd is. Vaak hebben zij ook informele kanalen om ongewenst gedrag aan de orde te stellen. Zoek naar steun vanuit de organisatie, bijvoorbeeld van de ondernemingsraad of de VGW-commissie (commissie voor veiligheid, gezondheid en welzijn) of neem contact op met de vertrouwensinspecteur van de Inspectie SWZ. Je kunt ook naar je vakbond stappen. Een FNV-bondsbestuurder, bondscontactpersoon of de kwestiebehandelaar van de bond kan klachten met de leiding van de onderneming en/of met kaderleden en ondernemingsraadsleden bespreken. Zonodig zal jouw klacht voor verdere behandeling naar de juridische afdeling van je bond doorgestuurd worden. Je kunt ook een klacht indienen bij een antidiscriminatiebureau of -meldpunt, bij het Landelijk Bureau ter Bestrijding van Rassendiscriminatie of bij het College voor de Rechten van de Mens. Wil je een klacht indienen: maak aantekeningen van de dingen die je zijn overkomen, schrijf op wanneer ze zijn gebeurd en wie er getuige waren. Zonder getuigen is het moeilijk te bewijzen dat je slachtoffer bent van een of andere vorm van ongewenst gedrag.
50
Neem geen ontslag Neem hoe dan ook niet zo maar ineens ontslag. Je kunt er je recht op een uitkering mee verspelen.
wAt kAn ik doen Als ik Zie dAt een collegA wordt lAstig gevAllen? “Ik stond erbij en ik keek ernaar.” Dat is geen goed gevoel en eigenlijk kan het gewoon niet, dat men in een organisatie ziet hoe een collega lastig gevallen wordt en net doet of er niets aan de hand is. Of dat ongewenst gedrag van een persoon door iedereen stilzwijgend getolereerd wordt. Omdat de persoon in kwestie de directeur is of omdat degene die zich misdraagt zo’n goede werknemer is. Meer informatie over deze instanties vind
Wie getuige is van pesten, seksuele intimidatie of racistisch
je op art1.nl en
gedrag, kan proberen het slachtoffer actief te steunen.
mensenrechten.nl.
Bijvoorbeeld door de dader aan te spreken op zijn gedrag. Om dit te kunnen doen, moet je wel een goede positie hebben binnen de groep en enigszins populair zijn. Je zou anders niet de eerste zijn die ook slachtoffer wordt omdat hij het voor een ander opneemt. Je kunt het slachtoffer ook steunen door hem of haar duidelijk te maken dat je het pestgedrag, de racistische opmerkingen et cetera afkeurt. Je kunt samen met het slachtoffer naar een oplossing zoeken. Of met andere collega’s die de sfeer op de afdeling ook niet bevalt: als een meerderheid op de afdeling duidelijk maakt dat bepaald gedrag niet getolereerd wordt, houdt het wel op. 51
wAt kAn de fnv doen? Je kunt bij je vakbond aankloppen voor steun of om je hart te luchten. De bond kan ook, als jij dat wilt, met je bedrijf contact opnemen om te overleggen welke stappen ondernomen moeten worden om ervoor te zorgen dat jou het leven niet meer zuur wordt gemaakt. De bond kan je ook juridisch ondersteunen bij het indienen van een klacht of de gang naar de rechter. De FNV geeft voorlichting en informatie. Zo beschikken verschillende bonden over voorbeeldteksten van gedragscodes, klachtenregelingen et cetera. Als je een klacht in wilt dienen, neem dan in een vroeg stadium contact op met je bond, zodat je geen strategische of juridische fouten maakt. Op de websites van FNV en bonden is informatie te vinden over seksuele intimidatie, racisme op de werkvloer en pesten op het werk.
De FNV vindt dat er veel meer aan het voorkĂłmen van ongewenst gedrag moet worden gedaan. Bonden en ondernemingsraden kunnen stimuleren dat dit beleid van de grond komt.
wAt kAn de ondernemingsrAAd doen tegen ongewenst gedrAg? In heel wat wetten en cao’s staan voorschriften waarmee binnen de organisatie iets moet gebeuren. Dat geldt ook voor afspraken over het tegengaan van ongewenst gedrag. De ondernemingsraad (or) heeft onder meer als taak toe te zien op naleving van de cao en of de gemaakte afspraken wel worden uitgevoerd. Veel ondernemingsraden kennen een vgwm-commissie (een commissie voor veiligheid, gezondheid, welzijn en milieu op het werk) of een arbocommissie (een commissie voor arbeids-omstandigheden) waaronder het arbobeleid en dus ook seksuele intimidatie, agressie en geweld vallen. Een or kan ook bij de directie aandringen op het maken van beleid tegen ongewenst gedrag of naar de Arbeidsinspectie stappen als het beleid niet wordt uitgevoerd. De or kan ervoor ijveren dat de klachtenregeling goed in elkaar zit, meehelpen aan het instellen van een vertrouwenspersoon en ervoor zorgen dat er voorlichting komt in het bedrijf over ongewenst gedrag. 52
Na je studie direct aan de slag? Jij en Haldu Groep? Twee handen op één bouw! De Haldu Groep. Bron aan échte banen. Bij eersteklas werkgevers. Werk je voor ons? Dan werk je voor hen! Daarom ben jij de allerbelangrijkste bouwsteen in ons team. En voor jouw inzet geven wij werkelijk álles terug. Zoals inkomen, maar ook inspraak en inbreng. Jij en Haldu Groep? Twee handen op één bouw!
Kijk voor al onze vacatures in de bouw, techniek en automotive op www.haldugroep.nl /HalduGroep1 T. (024) - 397 75 36
De béste opdrachtgevers
Persoonlijke begeleiding
Wekelijkse betaling
Gecertificeerd gereedschap
Deze advertentieruimte is aangeboden aan 12help, door neroc.nu - communicatiemakers (www.neroc.nu)
Met 10 euro help je weesmeisjes in India al aan een kansrijker bestaan. Ga naar 12help.org
€
,www.12help.org
Werk jij met hart en ziel? Werk jij met hart en ziel?
Neem dan kijkje in onze Neem daneens eenseen een kijkje in onze keuken! Bij Albron keuken! Bij Albron kun je alle kanten kun je alle kanten op. Van kok tot catering manager op. Van kok tot catering manager en en van HR-adviseur tot inkoper. Op locatie bij onze van HR-adviseur tot inkoper. opdrachtgevers, bij evenementen, In restaurants bij onze opdrachtgeversop de parken van Center Parcs of op kantoor in keuken! De Meern. overal in Nederland, op evenementen, Neem dan eens eenons kijkje in onze Bij Albron in deje parken van Center Parcskok of op kun alle kanten op. Van tot catering manager ons hoofdkantoor in De Meern. Wij zijn op zoek naar mensen met fijne bij antenne en van HR-adviseur tot inkoper. Opeen locatie onze voor wat de gast nodig heeft. Vanzelfsprekend opdrachtgevers, evenementen, op de parkenook van Wij zoeken mensenbij met een fijne initiatief. En gastvrijheid die vaninbinnenuit komt. Center Parcs of op ons kantoor De Meern. antenne voor wat de gast nodig heeft. Vanzelfsprekend ook initiatief. En
Bij Albron we aandacht gastvrijheid die van binnenuit komt. Wij zijn opbesteden zoek naar mensen metaan eenpersoonlijke fijne antenne ontwikkeling én hebben we oog voor de wereldook om voor wat de gast nodig heeft. Vanzelfsprekend Bij Albron weeens aandacht aan ons heen.besteden Dat is nog lekker werken! komt. initiatief. En gastvrijheid die van binnenuit persoonlijke ontwikkeling én hebben we ooghet voorwater de wereld omde ons heen. Loopt jewe in mond? Bij Albron besteden aandacht aan persoonlijke Dat is nog eens lekker werken!
ontwikkeling én hebben we oog voor de wereld om Neem dan een kijkje op onze website ons heen. Dat is nog eens lekker werken! www.albron.nl /vacatures of volg ons op
Loopt het water je in de mond? Neem dan een kijkje op onze website www.albron.nl /vacatures 0828_liggend_A5_v1.indd of volg ons op 1 @albroncatering
0828_liggend_A5_v1.indd 1
Wat kan de fnv voor mij betekenen? Hier volgen de tien belangrijkste redenen om lid te worden van de FNV: 1.
Met ruim 1 miljoen leden is de FNV verreweg de grootste en sterkste vakbond van Nederland. Een macht van betekenis, met professionele cao-onderhandelaars, deskundige juristen en betrouwbare belastingconsulenten.
2.
De FNV komt op voor de rechten van werknemers. Niet alleen voor vaste krachten, maar ook voor flexwerkers zoals uitzendkrachten en oproepkrachten, bijbaners en vakantiewerkers.
3.
De FNV heeft antwoord op al je vragen over werk, geld en inkomen.
4.
De FNV zorgt voor goede cao’s. Dat is een collectief contract dat de FNV namens jou en je collega’s afsluit met de werkgever. Onderwerpen die in een cao worden vastgelegd zijn bijvoorbeeld een goed loon, fatsoenlijke arbeidsomstandigheden en vermindering van werkdruk. Kortom, allerlei zaken die met werk en geld te maken hebben.
5.
De FNV helpt wanneer je werkgever de regels die in de cao zijn vastgelegd niet goed naleeft. Soms is een telefoontje of een briefje al genoeg om dat recht te zetten. Geeft je werkgever niet zomaar toe, dan kan de bond namens jou verder onderhandelen. Desnoods tot aan de rechter.
6.
Bij de FNV kun je terecht voor allerlei gratis diensten die ergens anders bakken met geld kosten. Denk bijvoorbeeld aan juridisch advies.
7.
De FNV helpt bij het invullen van de belastingaangifte. Dit doen wij trouwens gratis voor je als je lid bent.
8. Speciaal voor jonge leden organiseert de FNV cursussen over bijvoorbeeld het zoeken naar de juiste baan, solliciteren of arbeidsomstandigheden.
56
9. Met de FNV-ledenpas kun je profiteren van allerlei voordelen en kortingen op verschillende producten en diensten. Toch mooi meegenomen. 10. Als FNV-lid heb je recht op een complete en voordelige zorgverzekering bij Menzis. Kijk voor meer info op fnvmenzis.nl.
lid worden of meer weten? Als je lid wordt, betaal je de eerste vier maanden slechts 25 euro. Daarna betaal je 16 euro per maand. Als je een uitkering hebt, of een laag inkomen hebt, kun je korting op je contributie krijgen. Kijk voor de volledige contributieregeling op fnv.nl/contributie. Ga naar fnv.nl en meld je direct aan als lid of vul de bon in. Als je nog vragen hebt, bel ons dan 088 3680368 (lokaal tarief) van 8.30 tot 17.30 uur.
ja, ik Word lid van fnv! persoonsgegevens Naam:
m/v
Adres: Postcode en woonplaats: Land:
Geboortedatum:
Telefoonnummer:
E-mailadres:
(werk)situAtie In dienst bij werkgever Naam bedrijf:
Niet werkzaam
Student / Scholier
Zzp’er
Functie:
Adres: Postcode en plaats:
Ik geef toestemming aan FNV om d.m.v. automatische incasso de maandelijkse contributie af te schrijven. IBAN-nummer: Ik betaal per acceptgiro (leden die per automatische incasso betalen krijgen â‚Ź 1,- korting). Datum:
Handtekening:
Vul de bon in en knip hem uit. Een postzegel is niet nodig, je kunt hem zo op de bus doen.
FNV Werkwijzer 10-2016
betAlingsgegevens
colofon Uitgave FNV Postbus 8456, 1005 AL Amsterdam (fnv.nl) Realisatie AddWork communicatie en acquisitie, Groningen (fnv@addwork.nl) Vormgeving The Fresh Connection (the-fresh-connection.com) Samenstelling info@studioaddwork.nl Druk Pijper Media, Groningen (pijpermedia.nl) Bestelcode 10-2016 Copyright Š FNV 2016 Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd zonder toestemming van de FNV Vakcentrale. Acquisitie naar aanleiding van publicaties in de werkwijzer wordt niet op prijs gesteld. Aan deze Werkwijzer kunnen geen rechten worden ontleend. Druk-, zetfouten en wijzigingen in genoemde bedragen en regelgeving voorbehouden.
Postzegel niet nodig
fnv t.a.v. contactcenter Antwoordnummer 101 3500 ZA Utrecht
Ben je op zoek naar een leuke baan?
Schrijf je dan in bij een uitzendbureau dat is aangesloten bij de ABU (Algemene Bond Uitzendondernemingen). Dan weet je zeker dat alles goed voor je wordt geregeld. Uitzendbureaus die lid zijn van de ABU worden namelijk streng gecontroleerd op het naleven van regels. Wil je weten of je goed zit? Kijk op www.abu.nl voor onze ledenlijst of check het ABU-logo als je een uitzendbureau binnenstapt. Succes met het vinden van jouw baan!
St er k voor wer k