15 minute read
Barnabas zoek Saulussen
VEERKRACHT/KERK EN GELOOF
BNMK 0819 / S h u t ters toc k. com
Advertisement
Barnabas, zoek Saulussen!
Als er iemand uit de Bijbel naar voren komt, die je kunt omschrijven als een veerkrachtig persoon, dan is het Saulus uit Tarsus wel. We leren hem voor het eerst kennen als de jongeling die bij de steniging van Stefanus niet lijdzaam blijft toekijken, maar op de jassen van de getuigen past. Zo kunnen ze ongehinderd hun stenen gooien (Handelingen 7:58-60). Saulus is iemand die initiatieven neemt.
Energieke vervolger
Er breekt in Jeruzalem een grootscheepse vervolging van de gemeente uit. Dat is helemaal naar de zin van
Saulus. Hij ziet mogelijkheden die uitstijgen boven de rol van garderobebediende. Hij leidt binnen de kortste keren een militie die met succes mannen en vrouwen
‘van de weg ’ met geweld uit hun huizen sleurt en hen laat opsluiten in de gevangenis. Hij weet zelfs aanbevelingsbrieven van de hogepriester los te krijgen om de vervolging uit te breiden tot aan
Damascus (Handelingen 8:1-3; 9:1-2). Over visie gesproken! Merk op dat Saulus als vervolger al over deze eigenschappen beschikt. Tekst/Rudy Dingjan
Saulus geroepen
Op weg naar Damascus verschijnt Jezus aan hem en maakt hem blind. Een zekere Ananias moet hem het zicht teruggeven door hem de handen op te leggen. Deze Ananias heeft daar helemaal geen zin in, vanwege Saulus’ reputatie als vervolger. Maar de Heer is vastbesloten: ‘Ga, want hij is het instrument dat Ik gekozen heb om mijn naam uit te dragen onder alle volken en heersers en onder al de Israëlieten’ (Handelingen 9:15). De Heer gebruikt het woord instrument. Hij benadrukt eerder Saulus’ talenten en begaafdheden, dan zijn godsdienstige overtuiging. Saulus heeft van nature kwaliteiten in huis om op een bijzonder manier bij te dragen aan Gods missie.
Saulus de zelfstarter
Na zijn bekering hoeft niemand aan Saulus te vertellen dat hij wat moet doen. Hij is een zelfstarter. Hij begint onmiddellijk in de synagogen van Damascus te verkondigen dat Jezus de Zoon van God is. Hij wint leerlingen, maar zijn succes roept ook weerstand op. Hij moet Damascus ontvluchten vanwege een moordpoging. Zijn leerlingen helpen hem de stad uit. In Jeruzalem zitten de apostelen ook niet op Saulus te wachten. Ze kunnen niet geloven dat hij bekeerd is. Alleen Barnabas heeft het lef om hem te verwelkomen en bij de broeders te introduceren. Als Saulus daarna in Jeruzalem onder de Griekstalige Joden Jezus
KERK EN GELOOF/VEERKRACHT
verkondigt, gaat het weer mis. Ook zij beramen een aanslag op zijn leven. Leerlingen uit Jeruzalem brengen Saulus naar Caesarea aan de kust en zetten hem op de boot naar zijn vaderstad, Tarsus. Dat ligt in het huidige zuidoosten van Turkije. Mensen als Saulus kunnen als lastig en eigenwijs bestempeld en zomaar afgeserveerd worden. Het schijnt te werken, want er breekt een periode van groei en vrede aan.
Saulus in de eerste gemeente
Zo’n zes jaar later wordt Barnabas door de apostelen naar de eerste gemeente met zowel Joodse als niet-Joodse gelovigen gestuurd, om te kijken of het wel goed gaat. Het is de gemeente Antiochië. Tarsus ligt daar niet al te ver vandaan en Barnabas haalt Saulus op om mee te komen helpen bij het geven van Bijbelstudies. Onder leiding van Barnabas doet hij in Antiochië een jaar lang ervaring op in het brengen van het evangelie aan Joden en niet-Joden (Handelingen 11:2026). Mensen als Saulus hebben behoefte aan praktische mentoren die hen vormen.
Saulus wordt Paulus
Vanuit de gemeente Antiochië roept de heilige Geest Barnabas en Saulus om op zendingsreis te gaan. Dat doen ze, waarbij Barnabas aanvankelijk de leiding heeft bij de verkondiging van Gods boodschap in de synagogen van Cyprus.
VEERKRACHT/KERK EN GELOOF
Barnabas’ neefje, Marcus, reist ook mee, maar komt erachter dat dit niks voor hem is. Na Cyprus keert hij alvast terug naar Jeruzalem, terwijl Barnabas en Saulus verder reizen door het huidige Turkije. Vanaf dan neemt Saulus de leiding van Barnabas over en neemt hij de naam Paulus aan, een Romeinse naam. Later beschrijft Paulus aan de Korintiërs zijn voornaamste aandeel in Gods werk: ‘Ik heb geplant …’ (Korintiër 3:6). Hij was in de eerste plaats een churchplanter, een gemeentestichter. Hij speelde ook een sleutelrol als het gaat over de koers die de kerk moest varen over het al dan niet besnijden van niet-Joodse bekeerlingen. Maar hij was ook een geweldig betrokken schrijver, die de door hem gestichte gemeenten bleef vermanen en bemoedigen. Zonder hem zou ons Nieuwe Testament een stuk dunner zijn.
Natuurlijke talenten
Wat opvalt is dat Paulus als christelijke gemeentestichter, schrijver en strateeg ontzettend veel lijkt op Saulus de christenvervolger. Hij is vóór zijn bekering al initiatiefrijk, oplossingsgericht, visie-overbrengend, zelfmotiverend, niet te stoppen, enz. Wat dat betreft moeten we misschien wat bewuster beseffen dat God gebruik maakt van ‘natuurlijke’ talenten. Bij het stichten van nieuwe gemeenten hebben we de afgelopen twintig jaar in Nederland ontdekt dat je daar inderdaad een zeker soort mensen voor moet hebben. Mensen die uit een bepaald soort hout gesneden zijn, zoals dat van Saulus. Dat geldt ook voor de leiding van gemeenten. Ik ken verhalen van tal van gemeenten die door succesvolle directeuren, ondernemers, onderwijzers en managers gedragen zijn. De ervaring van hun dagelijkse werk stelden zij ter beschikking aan de gemeente. Jezus vertelde niet dat we moesten bidden om nieuwe gaven in de gemeente, maar om nieuwe arbeiders. Maar waar vind je ze, de Saulussen?
Rommel Canlas/Shutterstock.com
Waar vind je Saulussen?
Je vindt ze buiten, binnen, aan de rand en al over de rand van de gemeente. Ik doel op de entrepreneurs, de ondernemers, de pioniers, de vernieuwers, mensen die niet helemaal passen binnen de goedbedoelde, maar o zo vaak remmende lijntjes. Op jonge leef-
tijd zitten ze nu nog tussen de tieners in je gemeente, maar als je hen dwingt een te strakke gemeentejas aan te trekken, barsten ze eruit en gaan ze hun energie inzetten voor andere doelen. Kijk dus ook naar degenen die via de achterdeur stilletjes of luidruchtig vertrokken zijn.
Want wat weten we over
Saulus nadat hij door de broeders op de boot naar Tarsus is gezet? Niets. Zelfs over onderwijs of zo in de synagoge van
Tarsus lezen we niets. Het zou goed kunnen dat hij bezig is met het uitbouwen van een tentenmakerij, want dat is zijn beroep. Pas als Barnabas hem uitnodigt zijn krachten te komen inzetten voor de gemeente Antiochië, komt
Saulus weer in beeld.
Dit artikel is een oproep aan de Barnabassen (ouderlingen, predikanten enz.) van nu, om hun verantwoordelijkheid te nemen en oog te hebben en te houden voor potentiële Saulussen en Paulussen, waar ze ook mogen zijn. Herken hen aan hun eigengereidheid, enthousiasme en veerkracht. Bied hun vervolgens mogelijkheden aan om zich te vormen en uit te groeien tot instrumenten waarmee God zijn werk op aarde doet.
Rudy Dingjan is emeritus predikant.
BLOG/ARNOUD VAN DEN BROEK
Mijn vaders horloge
Mijn vaders gouden horloge was stuk. Hij deed het gewoon niet meer. Mijn vader had ‘m gekregen van zijn werkgever toen hij vijfentwintig jaar in dienst was. Omdat ik wist dat mijn vader eraan gehecht was, nam ik ‘m mee om ‘m door de juwelier na te laten kijken. De inschatting van de kosten van de reparatie vielen nogal tegen: 200 euro. Ondanks dat het horloge voor hem een bijzondere betekenis had, besloot mijn vader om het niet te laten repareren. Ik kocht voor hem voor een paar tientjes een nieuwe. De oude ligt nu ongebruikt in de kast, wachtend op betere dagen.
Tekst/Arnoud van den Broek
Gemarginaliseerd
Om mij heen, zie ik dat mensen op verschillende manieren met de coronacrisis omgaan. De een gaat verder met zijn leven alsof er niets aan de hand is. De ander vindt de lockdown fijn, bijvoorbeeld omdat het rustiger op de weg is. Weer een ander komt in opstand en protesteert, fysiek of online. Maar er zijn ook mensen die psychische problemen ervaren, variërend van licht tot ernstig. De oorzaken liggen onder andere bij het gemis aan sociale contacten, maar ook angst en onzekerheid over de toekomst spelen een rol. Vaak leidt dit tot het gevoel in de gemeente gemarginaliseerd te worden.
Geraakt
Volgens de Dikke Van Dale is veerkracht (als het om mensen gaat) ‘het herstellingsvermogen van iemands gestel of gemoed na grote inspanning of een ramp’. Volgens de Cambridge dictionary is het ‘het vermogen om opnieuw gelukkig en succesvol te zijn na iets moeilijks of nadat iets ergs gebeurd is’. Veerkracht is dus niet het vermogen om stoïcijns te reageren op problemen alsof er niets aan de hand is, integendeel. Veerkracht is het vermogen om geraakt te worden door een uitzonderlijke situatie zonder daarbij voorgoed het levensgeluk of de moed te verliezen.
In het duister tasten
Vandaag las ik een artikel over veerkracht en leiderschap in tijden van een pandemie. In het artikel, dat zich toespitst op de situatie in kerken, wordt beschreven dat veel pastors worstelen met het feit dat zij onvoorbereid zijn op de pandemie. Het aantal problemen waar zij mee geconfronteerd worden neemt toe: onenigheid over te nemen maatregelen, wel of niet openhouden van de kerk en zorgen over de financiën. Stilstaan is geen optie, maar over de weg vooruit tasten velen in het duister. Hun veerkracht lijkt te verdwijnen.
Vriendschappen
Toch komt de auteur met een oplossing: hij stelt dat pastors uit hun vaste cirkel van contacten moeten stappen en onder andere op zoek moeten gaan naar degenen die zich gemarginaliseerd voelen in de gemeente. Het sluiten van vriendschappen is daarbij van essentieel belang. Beiden hebben baat bij de vriendschap. De pastor krijgt een breder perspectief en ziet zo mogelijkheden die voorheen niet gezien werden. Degene die zich gemarginaliseerd voelt, ervaart weer dat hij/zij erbij hoort en dat zijn/haar bijdrage gewaardeerd wordt.
Het is als het horloge van mijn vader. Dat de veerkracht eruit is, wil niet zeggen dat je ‘m weg kunt gooien. Vervangen is misschien makkelijker, maar uiteindelijk is investeren toch de mooiste oplossing.
Arnoud van den Broek studeert theologie aan Newbold College.
VEERKRACHT/LEIDERSCHAP
Het verschil
‘O, u komt preken? Ja, dat klopt. Dank u wel voor de uitnodiging’, antwoord ik. ‘Maar, mag u dat wel doen? Hoe bedoelt u?’, vraag ik terwijl ik een glimlach onderdruk. - In het Fries heeft ‘mag’ de betekenis van ‘kunnen’ in zich. Maar gemakshalve ga ik ervan uit dat de vragensteller dat niet bedoelt. – ‘Nou, of u wel mag preken van de kerk?’ Het is een introductie die zich de afgelopen jaren geregeld voordeed. Ook in de volgende variant komt hij voor als mijn man en ik samen een gemeente bezoeken en hij een kostuum draagt: ‘Fijn dat u komt preken, meneer.’ Waarop mijn echtgenoot steevast naar mij wijst en zegt: ‘De predikant staat al klaar.’ In een iets minder genuanceerde vorm introduceert iemand zich met: ‘Ik heb niets tegen u. Het is niet persoonlijk, hoor. Maar ja, ik ben tegen de vrouw in het ambt.’ Waarop ik verbaasd kijk. Want, ik ben een vrouw, dus is het persoonlijk. Welke introductie ik de lezer ook niet wil onthouden, is: ‘Ik kan helaas niet blijven in de dienst, want ik ben tegen vrouwen die een ambt vervullen. Maar morgen zal ik de opname van uw overdenking beluisteren...'
Tekst/Miranda Broekhuis
Het is een kleine greep uit verschillende kennismakingen met gemeenteleden, in hun milde vorm. Nu is humor een geweldig instrument om met vervelende situaties om te gaan. Het relativeert een hoop en laat je makkelijker met dit soort opmerkingen omgaan. Eerst kon ik er hevig ontdaan van zijn. Tegenwoordig lach ik er inwendig maar om, want ik weet dat het altijd een keer door iemand in een gemeente wordt gevraagd of gezegd. Tegelijkertijd is het triest dat ik dat moet constateren.
Nog nooit heb ik in mijn werkzame leven buiten de kerk met dit soort vragen en opmerkingen te maken gehad, maar als predikant wel.
Dan kunnen rokken opeens te lang of te kort zijn. Of is het dragen van een broek een issue. Ook kan de hoogte van hakken, het ontbreken van een hoedje of het dragen van oorknopjes de gemoederen flink bezighouden. Mannen hebben het wat dat betreft een stuk makkelijker: gewoon een kostuum aan, stropdas voor. Zij hebben het voordeel van een colbert met binnenzak om de batterij van de draadloze microfoon in te doen. Reuze handig! Maar even in alle ernst: ik kwam toch om het Woord van onze Heer te delen?
Er zijn verschillen
Ik breng het wellicht met enige dolheid, maar dat doe ik om te relativeren, de moed erin te houden. Vrouwen in het ambt worden binnen de kerk onder een microscoop gelegd. Het eisenpakket blijkt hoger te liggen dan bij mannen. In het Parool van 6 september 2020 stond een artikel met de kop ‘Om te overleven als leider moet een vrouw het altijd extra goed doen’. Het was een citaat uit een gesprek met hoogleraar leiderschap en organisatieverandering aan de Rijksuniversiteit Groningen, Janka Stoker.
Zij stelt dat uit onderzoek blijkt dat de feitelijke verschillen inleiderschapsgedrag tussen mannen en vrouwen erg klein zijn. Verschillen binnen groepen zijn meestal groter dan tussen groepen. Toch is er wel een aantal significante verschillen tussen beide seksen.Zo scoren vrouwen hoger op de meer vrouwelijke leiderschapsstijlen zoals ondersteunend en participatief leiderschap. Maar ook hoger op de meer mannelijke stijlen zoals directief leiderschap en het zakelijk belonen van gedrag van hun medewerkers.
LEIDERSCHAP/VEERKRACHT
Daarentegen hebben mannen vaker dan vrouweneen passievere leiderschapsstijl: het laissez-faireleiderschap – dan doe je niks, ben je minder effectief. Vrouwen zijn gemiddeld genomen dus betere leiders dan mannen, aldus Janka Stoker. Maar dat komt niet door hun sekse of doordat ze vannature zo anders leidinggeven.
De verklaring is heel simpel: vrouwen doen het beter omdat ze zich eerst als leider moeten bewijzen. Terwijl mannen, zelfs met middelmatige kwaliteiten, op basis van toegedichtleiderschapspotentieel gemakkelijk omhoogklimmen. Hierbij is de gedachte: hij is een man, dus hij zal wel een krachtdadige, goede leider zijn.
Een pijnlijk verschil
Zou Ellen White die druk om het extra goed te moeten doen ook hebben ervaren als een van de grondleggers van de adventbeweging? Ze was een klein licht dat verwees naar het grote Licht. Haar relatie met God bracht haar veerkracht. God geeft ook mij veerkracht. Maar die relatie met God brengt je ook op plaatsen waar het schuurt, spanning is, verandering nodig is.
De discussie over vrouw in het ambt had al achter ons moeten liggen. Alle keren dat ik aan niet-kerkelijke mensen vertel dat ik predikant ben, krijg ik enorm leuke reacties.
Alles weergeven/ Shutterstock.com Ollyy/ Ollyy/
boven; Wayhome studio/ onder: Ollyy/ Shutterstock.com boven: Krakenimages.com/ onder: Ollyy/ Shutterstock.com
boven: Mix and Match Studio/ onder: fizkes/ Shutterstock.com
VEERKRACHT/LEIDERSCHAP
Daarentegen gaan soms mensen na de sabbatschool weg, omdat een vrouw gaat spreken. Hoe kan ik ooit evangeliseren onder mijn familie, vrienden, studiegenoten, buren als deze discussie nog niet is beslecht?
De nare brieven die ik ontving, mails die door iemand door heel Nederland zijn gestuurd over mijn aanstelling, heb ik maar nooit gemeld bij mijn familie. Die zouden het niet kunnen begrijpen. Mijn 93-jarige moeder al helemaal niet. Zij heeft mij geleerd dat je goed onderscheid moet maken tussen wat van God is en wat door mensen is bedacht. Haar ervaringen met de Rooms-Katholieke Kerk brachten haar dat inzicht. Dat heb ik met de paplepel ingegoten gekregen.
Het enige verschil
Er is geen verschil
Lang niet iedereen weet wat vrouwelijke lokale departementshoofden, (hoofd)diakenen, ouderlingen en predikanten in hun bediening allemaal mogen doen. Dat verschilt namelijk niet van wat mannelijke diakenen, ouderlingen en predikanten mogen doen. Er leven allerlei ideeën die geen recht doen aan vrouwelijk leiderschap. Velen zijn onbekend met wat onze wereldwijde kerk zegt over de bediening door mannen en vrouwen binnen de huidige kerkelijke regelgeving. Het kerkelijke onderscheid tussen het wél inzegenen van mannelijke predikanten en het niét inzegenen van vrouwelijke predikanten is het enige verschil. Beiden doen hetzelfde werk. Alleen vrouwelijke predikanten krijgen de licentie ‘commissioning’, mannen ‘ordination’.
Bij ‘ordination’ mag je gemeenten oprichten en opheffen en unievoorzitter worden. Gemeenten kunnen echter alleen na toestemming van het Landelijk Bestuur onder strikte voorwaarden worden opgericht of opgeheven. Bekrachtiging volgt daarna door de afgevaardigden op het eerstvolgende uniecongres. Welk cruciaal verschil blijft dan over? Vrouwelijke predikanten kunnen nu geen unievoorzitter worden. Het is dát rare spanningsveld tussen erkenning van vrouwen in het ambt door de kerk én het al erkend zijn door God in je roeping, dat uitputtend is voor vrouwen en hun gezinnen. Het constant moeten uitleggen dat wat je doet, geoorloofd is. Er gaat wat tijd mee verloren! En dan hebben we het nog niet over de stress en het verdriet daarna. Dat zal blijven totdat mannelijke predikanten en zeker in leidinggevende posities, dit niet meer acceptabel vinden en hierover anders besluiten in de juiste arena.
WAYHOME studio/
Ollyy/
Krakenimages/ Om op Janka Stoker terug te komen: er is geen onderscheid tussen mannelijk en vrouwelijk leiderschap. Waarom kan het ambt van predikant dan niet gelijkgetrokken worden in alle facetten? De kerk zet toch ook de opleiding tot predikant open voor mannen en vrouwen. Gemeenten hebben zowel mannen als vrouwen nodig om Gods Koninkrijk op aarde gestalte te geven, in alle verschillende functies en taken, opdat we in volheid kunnen leven. Is dat niet waar wij allemaal naar verlangen in deze wereld? Jezus is gekomen om ons die volheid te geven (Johannes 10:10). Een leven waarin je helemaal jezelf kunt zijn, zoals God je heeft bedoeld. Een leven waarin ik humor als overlevingsstrategie ooit eens kan inruilen voor uitbundig lachen omdat ik mij volledig vrij kan voelen in de kerk. Vrij ben ik al in Jezus Christus. Gods zegen heb ik al. Meer heb ik eigenlijk niet nodig om mijn ambt uit te oefenen. Maar volledige erkenning is wel fijn.
Miranda Broekhuis woont in Friesland, is predikant (Licensed Minister) van Leeuwarden en Meppel en lid van het Landelijk Bestuur.
