VERLANGEN/OVERDENKING

een vooraanstaand Brits theoloog en nieuwtestamenticus. Wright beargumenteert dat er juist in de tijd van Jezus en zijn leerlingen wel degelijk reden was om te twijfelen aan een letterlijke, lichamelijke opstanding van Jezus. Juist dit gegeven is de reden om aan te nemen dat de medegelovigen van Thomas daadwerkelijk Jezus hebben gezien. Wright heeft uitgebreid onderzoek gedaan naar de standpunten en overtuigingen van drie levensbeschouwingen uit de eerste eeuw: het heidendom, het Jodendom en het vroege christendom. Hij concludeert dat in het Jeru- zalem van de eerste eeuw door nagenoeg alle bevolkingsgroepen het concept van een letterlijke, lichamelijke opstanding gelijk van tafel zou worden geveegd. Dit is de belangrijkste reden om aan te nemen dat de leerlingen zoiets alleen zouden beweren als ze het ook werkelijk ervaren hebben.

Daarnaast stelt Wright dat het christelijke standpunt over dood en opstanding zeker zeven radicale aanpassingen laat zien ten opzichte van het Joodse standpunt hierover. De christenen hebben wat betreft de opstanding uit de dood een totaal andere overtuiging aangenomen waar in die tijd en context smakelijk om werd gelachen. We moeten ook bedenken dat de eerste christenen in feite Joden waren. Terecht stelt Wright als historicus de vraag: ‘waarom, ondanks de heersende opvatting over de dood en opstanding, dan toch dit nieuws met betrekking tot Jezus verkondigen?’ Hij komt maar tot één conclusie: ze moesten er helemaal van overtuigd zijn, het daadwerkelijk ervaren hebben. Het is anders lastig te verklaren waarom ze zo overtuigd waren dat ze tegen het overheersende wereldbeeld ingingen en het nieuws brachten van een opstanding uit de dood terwijl ze wisten dat ze gegarandeerd uitgelachen zouden worden.

Weten en werkelijkheid

De ongelovige Thomas wordt verderop in het Johannesevangelie toch op zijn wenken bediend. Jezus verschijnt lichamelijk voor hem en staat toe dat Thomas Hem aanraakt (Johannes 20:27). Kennelijk was het eigen onderzoek van Thomas nu voldoende om hem te overtuigen dat Jezus daar werkelijk, lijfelijk aanwezig was. Dit blijkt uit zijn reactie: ‘mijn Heer, mijn God’. Het is mogelijk dat de houding van Thomas een soort Dunning-Krugereffect laat zien. Zeker zijn van eigen kennis en kundigheid om stellig te verklaren dat iets niet waar kan zijn terwijl de werkelijkheid anders ligt.

Als tweelingbroer of -zus van Thomas is het ook mogelijk dat wij in onze tijd een soort DunningKrugereffect demonstreren wanneer we zeker zijn dat de dood een letterlijke, lichamelijke opstanding van Jezus op geen enkele wijze mogelijk is gezien onze fysische kennis. Als we denken aan de Advent, de verwachte tweede letterlijke lichamelijke komst van Jezus, is het eveneens mogelijk ons hieraan schuldig te maken.

De niet-weters

Als alternatief daag ik u uit om een niet-weter-type gelovige te zijn. Een niet-weter neemt de Bijbelse getuigenissen aan op basis van een overtuiging vanuit het geloof. Met hulp van het werk van Wright kunnen we ervan uitgaan dat er op z’n minst iets heel radicaals gebeurd moet zijn onder de volgelingen van Christus. Ze gingen opeens het nieuws over de opstanding verspreiden in een wereld waar dat niet geaccepteerd zou worden.

Wat Jezus tegen Thomas zegt lijkt ook in deze richting te wijzen: ‘Omdat je Me gezien hebt, geloof je. Gelukkig zijn zij die niet zien en toch geloven.’ Ik heb zelf niet de indruk dat Jezus hiermee bedoelt dat je domweg moet aannemen wat anderen beweren. Ik lees hier meer in dat Jezus tegen Thomas zegt dat hij juist vanwege de heersende overtuigingen van die tijd, had kunnen geloven wat zijn collegaleerlingen aan hem met alle risico’s van dien bekendmaakten.

Met andere woorden: zich stellig opstellen aan de hand van bestaande overtuigingen had Thomas het beste kunnen vervangen door contextueel redeneren. Dan had hij, net zoals Wright, een andere conclusie bereikt: Jezus is waarlijk, letterlijk en lichamelijk opgestaan.

Overtuiging van een persoonlijk geloof

Het is tegen deze achtergrond dat we onze verwachting van zijn wederkomst met een gerust gemoed mogen delen. Zelfs in een maatschappij waar de ontvankelijkheid voor deze boodschap je verzekert dat er weleens om je overtuiging gelachen wordt. Zolang wij daarbij de stelligheid van een zeker-weter inruilen voor een nederige houding als gelo- vige niet-weter, is er een reële kans dat harten zullen opengaan voor deze boodschap. Stelligheid werkt vaak tegen ons. Daarentegen opent overtuiging vanuit een persoonlijk geloof de deuren van veel mensenharten. De verwachte, tweede komst van Jezus hoeven we in ieder geval niet in twijfel te trekken. Amen.