CONTACT JAARGANG 64 SEP 2014 NR 3
Driemaandelijks magazine van de stichting ESDA 02 Redactioneel Schapen tellen 03 Meditatie Het mooiste meisje van de Bijbel 04 Gezondheid Sterke verhalen in de spreekkamer 06 Overdenking Gods verhaal en uw verhaal 08 Voedsel voor de geest In goede aarde 09 Groen! Duurzaamheid in de mode-industrie 10 Dialoog Leven uit geloof 12 Interview Verhalenverteller, Ron Bekkering 14 Bijbels gezien Het verhaal van Stefanus 16 Relaties Familie verhalen 18 Boekbespreking Verhalen om verder te vertellen 19 Tenslotte Het verhaal erachter
SCHAPEN TELLEN Lydia Lijkendijk
2
colofon
IK
houd van verhalen. Dat komt goed uit, want het is mijn werk om ze te schrijven. Hoewel het natuurlijk eerder andersom is: ik schrijf verhalen omdat ik ervan houd. Dat zal erfelijk bepaald zijn. De predikantdichtheid in het gezin waaruit ik kom is hoog en iedereen heeft wel iets met verhalen in soorten, maten en genres, tot de kouwe kant aan toe.
Contact is een gratis uitgave van het Kerkgenootschap der Zevende-dags Adventisten ESDA-Instituut Amersfoortseweg 18, 3712 BC Huis ter Heide Tel: 030 - 6931509 | Email: esda@adventist.nl | Web: www.esda-online.nl INGbank NL76 INGB 0000 0383 25 | Rabobank NL59 RABO 0155 9483 18 ESDA België Ernest Allardstraat 11, 1030 Brussel | Tel: 02-5113680 | postrekening 000-3252325-12 Verantwoordelijke uitgever J. Tuinstra, Gezellenstraat 12-I, 1030 Schaarbeek Hoofdredacteur Lydia Lijkendijk Redactiesecretaris Joanne Balk-Geerlings Redactie Tom de Bruin, Rudy Dingjan, Henk Koning, Bert Nab, Jeroen Tuinstra Vaste medewerkers Aad Berger - docent tekenen, Reinder Bruinsma - emeritus predikant & schrijver, Jurriën den Hollander - predikant, José de Jongh - huisarts, Marie Rahajaan - kunstsociologe, Glenn Ripassa - docent hbo, Jeroen Tuinstra - voorzitter Belgisch Luxemburgse Federatie Vormgeving Limelight.Design.Studio@gmail.com Druk Klomp Reproka, Amersfoort Oplage 3.500 ex.
redactioneel
In onze familie circuleert bijvoorbeeld het verhaal van de schapen. Eén onzer kwam jaren geleden eens aanzetten met het verhaal dat schapen gezichten kunnen herkennen van mede-schapen en van mensen. Het was wetenschappelijk bewezen, zei ze, en het gold voor vijftig gezichten. Hilariteit alom, toen, nu nog steeds en in alle tussenliggende jaren. Als wij in kleinere of grotere samenstellingen bijeen zijn, met of zonder aanhang, duurt het maar even voor de schapen hun intrede doen. Meestal binnen een minuut of vijf. En de rest van de middag of avond blijven ze langskomen. Iemand die er in een conversatie blijk van geeft zich een bepaald persoon niet te kunnen herinneren kan erop wachten: ‘Zeker het eenenvijftigste gezicht …’ Vervolgens zijn we weer een tijdje niet aanspreekbaar van het lachen. Ja, wij lachen om onze eigen grapjes, die inmiddels de functie hebben van vaste rituelen. Wij vinden ze leuk en dat mag iedereen weten. Niet dat iedereen het snapt. ‘Mijn moeder is gek’, verduidelijkte dochterlief aan een vriendinnetje dat achtraf niet snapte wat er te lachen viel. Geruststellend erachteraan: ‘Maar de broer van mijn moeder is nog veel gekker.’ Pfff, een hele opluchting. Verhalen verbinden, verduidelijken en verruimen de geest. Verhalen geven niet alleen kleur aan een familie, zoals het schapenverhaal hoort bij die van mij, maar ze kleuren het hele leven. En ook deze Contact, want dit nummer staat vol met verhalen. Bijbelse verhalen en verhalen uit het leven van alledag. Verhalen kleuren Contact. Het valt u misschien op dat deze Contact ook letterlijk veel meer kleur heeft dan u gewend bent. Na jaren zijn we afgestapt van onze vertrouwde ‘tweekleurendruk’, zoals zwart-wit plus een kleurtje in vakjargon heet. We waren toe aan een meer bijdetijdse vormgeving die niet alleen veel beter tot zijn recht komt in kleur maar ook minder kost. Want tegenwoordig is full colour goedkoper dan tweekleurendruk. Dat is in deze tijd waarin ook wij meer dan ooit op ons geld moeten passen, mooi meegenomen! Ik wens u veel plezier met deze Contact. Mooie verhalen in een kleurrijk jasje. Laat ons even weten wat u ervan vindt, dat vinden we leuk.
Mooie verhalen in een kleurrijk jasje
HET MOOISTE MEISJE VAN DE BIJBEL Joanne Balk-Geerlings
Op tv kijk ik wel eens naar Het mooiste meisje van de klas. Daarin komen voormalig klasgenoten van haar aan het woord, waaronder diverse jongens die graag haar vriendje hadden willen zijn. De levensloop van het mooie meisje komt in vogelvlucht voorbij. Dikwijls zitten er trieste elementen in haar verhaal. En in sommige gevallen was haar schoonheid ook het enige wat ze had.
N
Bemoedigen en inspireren
Ook al ben je niet christelijk opgevoed, op de meeste scholen is er toch wel aandacht besteed aan bijbelverhalen. Oók op nietchristelijke scholen. Het hoort bij je algemene kennis. En misschien staat het je nog wel helder voor de geest: de juf of meester die je vertelde over Mozes in het rieten mandje of over David en Goliat, de verloren zoon of de goede herder. Door de jaren heen hebben die verhalen mensen weten te bemoedigen en inspireren. Ze hebben mensen richting in hun leven weten te geven en doen dat nog steeds. Voor veel mensen zijn de bijbelverhalen een deel van hun referentiekader geworden.
Sprookjesprinses
Je voelt de aanwezigheid van God in elk deel van het verhaal
Mijn favoriete verhaal was dat van Ester. Hoe kan het ook anders: een sprookjesprinses. Het mooiste meisje van het land dat bij de koning kwam wonen en zijn koningin werd. Ik zag haar ronddolen door de gangen van het paleis in haar roze tule jurkjes en op haar zilveren hoge hakken. Dat verzon ik er natuurlijk zelf bij. Het ademde de sfeer van de sprookjes van 1001 nacht voor mij. Een spannend verhaal was het ook, door de boze Haman die de oom van Ester uit de
De naam van God
Wat eigenlijk het meest bijzondere aan dit verhaal is, is dat de naam van God nergens voorkomt. En dat is eigenlijk best wel gek. Want je voelt de aanwezigheid van God in elk deel van het verhaal. Maar hij wordt nergens genoemd. Er wordt wel indirect naar God verwezen, bijvoorbeeld in een zin als: ‘Wie weet ben je juist koningin geworden met het oog op een tijd als deze’ (hoofdstuk 4:14). Maar daar houdt het ook mee op.
Indruk gemaakt
Door de loop der jaren heeft dit verhaal op meer mensen indruk gemaakt dan alleen op mij. In de renaissance zijn talrijke toneelstukken geschreven met dit bijbelverhaal als onderwerp. En verder is het boek Ester meermalen verfilmd, met Joan Collins als één van de eerste Esters. Ook in de muziek wordt het gezien als een belangrijk boek, want het verhaal van Ester werd gebruikt als basis voor het eerste oratorium van Händel in 1731. Als je het eenmaal gelezen hebt, laat het verhaal je niet meer los. Het mooiste meisje van de Bijbel dat in een super spannend complot terecht komt. Dat niet meer genoeg lijkt te hebben aan alleen maar mooi zijn. In haar leven is de aanwezigheid van God en zijn bescherming voelbaar aanwezig. Dat geeft haar kracht en hoop. En dat maakt dit verhaal zo bijzonder voor mij.
3
meditatie
aast voormalig klasgenoten herinneren de meesten van ons zich ook hun juffen en meesters nog wel. Slechts enkelen hebben dat beeld verdrongen. Maar over het algemeen koesteren we warme herinneringen aan de meesten van hen. Niet in het minst om hun vertelkunsten.
weg wilde ruimen. Omdat die oom niet voor Haman wilde buigen. Daardoor werd Haman in zijn eer aangetast en zon hij op wraak met een permanente oplossing. In dit korte bijbelboek kun je lezen hoe één meisje met haar charmes en geloof een hele natie wist te redden, inclusief haar oom.
Een internist-psychiater maakte in 1951 sterkeverhalenverteller baron Von Münchhausen tot naamgever van een psychiatrische aandoening waarbij iemand zichzelf verwondt om aandacht te krijgen. Sindsdien bestaat het Syndroom van Münchhausen. Over sterke verhalen in de spreekkamer. STERKE VERHALEN IN DE SPREEKKAMER José de Jongh
In
de achttiende eeuw woonde in het Duitse Weserbergland een zekere baron Von Münchhausen. Deze edelman diende als kapitein in het Russische leger in de strijd tegen de Turken. Hierover vertelde hij zeer sterke verhalen. Sommige van die verhalen leven nog voort als volksverhalen en werden in de loop van tijd steeds verder aangedikt. Bepaalde verhalen zijn zeer bekend. Wie kent niet het verhaal van de baron die op een kanonskogel zit om een vijandelijke stad te bespioneren? Dit verhaal bestond overigens al voordat de baron het vertelde. Ook in bestaande volksverhalen plaatste hij zichzelf in de hoofdrol.
Ontkennen 4
gezondheid
Met zijn leugenachtige verhalen wilde Baron Von Münchhausen aandacht krijgen. Zo werd de psychiatrische aandoening waarbij iemand zichzelf verwondt om aandacht te krijgen naar hem vernoemd, hoewel hij zelf geen ziekten voorwendde. Het komt voor dat een patiënt zichzelf verwondt, al zal ik zeker niet alle gevallen herkennen. Een dame kwam na een operatie telkens op het spreekuur met een wond die maar niet dicht wilde. Nadat afgesproken was dat alleen wij het gemarkeerde verband eraf mochten halen, genas de wond zonder problemen. Mevrouw zelf heeft altijd ontkend dat zij de wond openhield. Het ontkennen is overigens typisch voor dit ziektebeeld.
Münchausen by proxy
Meer tot de verbeelding sprekend en ernstiger is de situatie waarin iemand letsel aan een ander toebrengt om vervolgens aandacht te krijgen als ‘redder’ of ‘bezorgde ouder’: Münchhausen by proxy. Vaak is de ander een kind en vaak is de dader de moeder. Het is een vorm van kindermishandeling waarvan we niet weten hoe frequent het voorkomt, maar waarschijnlijk meer dan gedacht. Het blijkt overigens vaker voor te komen bij ouders die werkzaam zijn in de gezondheidszorg.
Met zijn leugenachtige verhalen wilde Baron Von M端nchhausen aandacht krijgen
5
gezondheid
Het letsel is soms ernstig, maar kan ook subtiel toegebracht zijn. Dit kan door het kind bijvoorbeeld te weinig of slecht te eten te geven of geneesmiddelen te geven. Kinderen ondergaan bloedonderzoek, gaan naar een kinderarts die verder onderzoek doet. De onderzoeken worden steeds belastender, pijnlijker en invasiever. Het kind leert ziektegedrag en niet het gezonde gedrag. Het kind wordt thuis gehouden, het mist school en daardoor heeft het ook een groter risico op sociaal isolement.
Klachten die niet observeerbaar zijn in het ziekenhuis tijdens een opname, of alleen maar zichtbaar zijn in aanwezigheid van moeder vormen een aanwijzing. Ook wanneer de onderzoeken geen afwijkingen laten zien of juist wanneer sprake is van vreemde uitslagen zoals een infectie met een vreemde bacterie (er is ontlasting of vleesnat in de urine van een kind gedaan) kan dat een vingerwijzing zijn in de richting van de diagnose M端nchausen bij Proxy.
Alertheid geboden
www.artsennet.nl artikel in Medisch Contact 16 (08/2002) www.kinderneurologie.eu/ziektebeelden/gedrag/munchausen.php Wikipedia
Al met al een ernstige aandoening. Herkennen doen we dit als artsen zeker niet altijd. Alertheid is geboden bij kinderen en jongeren die vaak het spreekuur of verschillende ziekenhuizen bezoeken. Lijders aan deze aandoening zullen bewust verschillende artsen bezoeken waardoor het dossier niet volledig bekend is.
Bronnen:
Foto M端nchhausen monument: Mikhail Markovskiy / Shutterstock.com
Reinder Bruinsma (1942) is theoloog/predikant. Hij heeft allerlei taken vervuld binnen het Kerkgenootschap der Zevendedags Adventisten in binnen- en buitenland. Sinds enkele jaren is hij met emeritaat maar nog steeds actief als spreker en schrijver.
Op vrijdagmiddag verschilde het lesrooster van de gecombineerde vierde, vijfde en zesde klas van onze Noord-Hollandse dorpsschool nogal van de rest van de week: zingen, tekenen, voorlezen. Ik keek steevast vooral uit naar de laatste les van de middag, want de ‘meester’ van onze lagere school kon goed voorlezen. Ik herinner mij speciaal de spannende indianenverhalen over Winnetou van Karl-May. En het boek van Chr. E. Meijer, Seiners en Spionnen, dat in de Tweede Wereldoorlog op Walcheren speelde.
L
atere generaties kinderen groeiden op met schrijvers als Annie M.G. Schmidt, Roald Dahl en Jan Terlouw. Van het populairste kinderboek van 2014, Superhelden.nl van Marcel van Driel, had ik nog nooit gehoord. Tienduizenden kinderen hebben er echter inmiddels van genoten.
Voorlezen
6
overdenking GODS VERHAAL EN UW VERHAAL Reinder Bruinsma
Kinderen houden van verhalen. Voorlezen voor het slapengaan was, en is, in de meeste gezinnen met kleine kinderen een belangrijk ritueel. Sprookjesboeken vinden nog steeds grif aftrek. En de ene na de andere kinderbijbel heeft christelijke gezinnen voorzien van verhalen uit de bijbelse geschiedenis. Zo blijven verhalen over Noach, Simson, Ruth, David, Maria, Jezus, Johannes en vele anderen kinderen altijd bij. Maar verhalen behoren niet alleen tot het domein van kinderen en jeugd. Ook volwassenen van alle leeftijden houden van verhalen in allerlei vormen. Verhalen stimuleren onze fantasie. Sommigen houden vooral van ‘waar gebeurde’ verhalen. Voor anderen kan het verhaal niet fantastisch genoeg zijn. In veel verhalen ontdekken we iets van wie en wat we zijn, of graag zouden willen worden of wat we dolgraag zelf zouden willen beleven.
Het bijbelverhaal
Het meest fascinerende verhaal dat ooit op schrift werd gesteld, is het verhaal van de Bijbel. Heel wat mensen die wel eens in de Bijbel hebben gelezen, zullen het
Probeer de Bijbel te lezen als het verhaal van God met de mensen
met die uitspraak niet direct eens zijn. Zij vinden de Bijbel misschien helemaal niet spannend. Er zijn stukken in de Bijbel die ze maar het liefst snel overslaan: ellenlange lijsten van families, bladzijde na bladzijde met wetten en regels en langdradige voorschriften over hoe alle tempelrituelen moesten verlopen. Ja, ze willen wel toegeven dat er mooie verhalen in de Bijbel te vinden zijn, vooral over Jezus, maar ze haken af als ze allerlei wrede en bloeddorstige verhalen tegenkomen. En ze weten niet wat ze moeten beginnen met sprekende dieren zoals de slang in het paradijs en de ezel van Bileam. Ze ontmoeten mannen en vrouwen in de Bijbel die ze bewonderen, maar ook intens gemene en slappe figuren.
Adviezen
Dit zijn feiten die je niet zomaar van tafel kunt vegen. Maar als u ook moeite mocht hebben met bijbellezen, dan heb ik een paar adviezen voor u.
1 2
Besluit om de gehele Bijbel te lezen.
Sla eventueel de stukken waar u zich niet doorheen kunt worstelen over maar probeer niet direct een oordeel te hebben over verhalen en voorschriften dieu tegenstaan.
3
Probeer te ontdekken wat de grote lijn is van de Bijbel. Probeer de Bijbel te lezen als het verhaal van God met de mensen.
Gods verhaal
De vraag die ons steevast op de lippen brandt als we een verhaal lezen is: Is het allemaal echt gebeurd? Die vraag is ook belangrijk als we Gods verhaal lezen. Maar let op: bijbelse geschiedenis is een heel bijzonder soort geschiedenis. De theologische vaklui spreken over ‘heilsgeschiedenis’. Het verhaal van God met de mensen speelt zich af tegen het decor van de gewone geschiedenis, maar dat decor mag nooit het verhaal worden.
Volmaakt paradijs
Gods verhaal met de mensen begint als hij met de eerste mensen samen is in een volmaakt paradijs. Het eindigt als hij opnieuw in eigen persoon bij de mensen is in een volmaakte omgeving. God is er voor ons mensen. Dat loopt als een rode draad door de bijbelse geschiedenis heen: Ik ben jullie schepper. Ik blijf voor jullie zorgen. Ik trek me jullie lot aan. Ik geef jullie kracht om vol te houden. Bij mij is er verlossing, vrijheid, toekomst.
Ons verhaal
God heeft zijn verhaal, maar wij hebben allemaal ook ons eigen verhaal. Wij zijn de hoofdpersoon in ons verhaal, maar allerlei andere mensen spelen een al dan niet belangrijke rol in het plot van ons verhaal. De meesten van ons vertellen graag ons verhaal aan anderen en over het algemeen zijn wij zelf ook nieuwsgierig naar het verhaal van de mensen met wie we in contact komen. En vaak blijkt ons verhaal allerlei raakvlakken te hebben met de verhalen van veel andere mensen.
Perspectief
Uw verhaal moet samenvloeien met Gods verhaal. U moet op het punt komen dat u kunt zeggen: ‘Ja, ik ben van God afhankelijk. Ik heb zijn zorg nodig. En ik wil een rol spelen in zijn verhaal.’ Als dat gebeurt, ervaart u op een gegeven moment dat u kracht van hem krijgt en dat uw levensverhaal perspectief krijgt. Het verhaal van God is niet zomaar een verhaaltje. Het is geen sprookje. Het is het verhaal van alle eeuwen. En het is uw verhaal!
Het gaat over u
Gods verhaal en ons verhaal hebben ook veel met elkaar te maken. Als u gaat begrijpen waar het in Gods verhaal over gaat, ontdekt u dat het ook over u gaat. God is niet zomaar God in het algemeen, maar hij is uw God. En uw verhaal wordt pas spannend als God daarin voorkomt.
7
Bijbelgedeelte
‘Hij sprak hen uitvoerig toe en vertelde gelijkenissen: ‘Iemand ging eens naar zijn land om te zaaien. Tijdens het zaaien viel een deel van het zaad op de weg, en er kwamen vogels die het opaten. Een ander deel viel op rotsachtige grond, waar maar weinig aarde was, en het schoot meteen op omdat het niet diep in
de grond kon doordringen. Toen de zon opkwam verschroeide het, en om dat het geen wortel had droogde het uit. Weer een ander deel viel tussen de distels, en toen die opschoten verstikten ze het zaaigoed. Maar er viel ook wat zaad in goede grond, en dat bracht vrucht voort, deels honderdvoudig, deels zestigvoudig, deels dertigvoudig. Laat wie oren heeft goed luisteren!’ Matteüs 13:3-9 (NBV)
Direct nadat Jezus dit verhaal verteld heeft, komen zijn leerlingen op hem af. ‘Waarom spreekt u in gelijkenissen tot de mensen?’, vragen ze aan hem. Blijkbaar begrijpen de mensen niet wat hij probeert te vertellen, of zijn het de leerlingen zelf die het eigenlijk niet begrijpen. Blijkbaar moet je moeite doen om de gelijkenissen of de verhalen die Jezus vertelt te begrijpen. Op het eerste gezicht zijn sprookjes gewoon leuke verhalen voor kinderen, maar als je bereid bent om verder te kijken, herbergen ze soms een diepere boodschap. Zo is het ook met de
verhalen van Jezus. Lees ze oppervlakkig en het is alsof het verhaal op harde grond valt, op ondiepe aarde of tussen de distels. Kijk iets verder, lees tussen de regels door, blijf vragen stellen en misschien valt het in goede aarde. Gelukkig konden de leerlingen de betekenis van het verhaal aan Jezus vragen, wij moeten wat meer moeite doen. Maar het is meer dan de moeite waard.
8
voedsel voor de geest
IN GOEDE AARDE Jeroen Tuinstra
Reinder Bruinsma
Kort Gebed Dank u wel, Heer, voor dat geweldige verhaal waarin u de hoofdpersoon bent. Het is fijn om te weten dat ik ook een plaatsje in dat verhaal heb. En het is helemaal fijn dat dit verhaal een happy ending heeft. Help mij uw verhaal zo goed mogelijk door te vertellen aan anderen.
1
Hoe denkt u de verhalen van Jezus beter te begrijpen? Hoe leest u tussen de regels door? Is dat makkelijker in je eentje of juist samen met anderen?
2
Wat is erger: vragen hebben na het lezen van een verhaal van Jezus of alle antwoorden al hebben?
3
Hoe belangrijk is het om de verhalen van Jezus door te vertellen of te delen met anderen? Ook als u ze nog niet helemaal begrijpt?
Website Voor het aanbod van onze gratis cursussen, verwijzen we u naar onze website www.esda-online.nl.
Twee jaar geleden studeerde ik af aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Mijn Master scriptie schreef ik over de effecten van globalisering in de mode-industrie die te zien waren in de verslaggeving van modetijdschriften. Sindsdien volg ik de ontwikkelingen van deze industrie op de voet. Op het gebied van duurzaamheid is er nog een grote slag te slaan, maar er is gelukkig ook vooruitgang te zien.
D
e massaproductie van kledingstukken en accessoires levert een hoge CO2-uitstoot op. Daarnaast maakt de mode-industrie gebruik van chemicaliën om bijvoorbeeld spijkerbroeken te bleken. Ook het verven van stoffen vereist tonnen aan water. Verbetering van productieprocessen kan veel tijd in beslag nemen. Vooral wanneer het grotere internationale corporaties betreft.
H&M
De vraag naar biologisch katoen zal het aanbod ervan vergroten
Green Fashion Award
Ook in Nederland besteden modemerken vaker aandacht aan de gevolgen van hun activiteiten voor het milieu. Het thema van de Amsterdam Fashion Week (AFW) van afgelopen januari was duurzaamheid. Om verbeteringen te stimuleren, reikte duurzaam platform ‘the Green Collective’ ook dit jaar onder de deelnemers van de AFW de Green Fashion Award uit. Deze prijs is bedoeld voor ondernemers die in staat zijn om mode met een hoge kwaliteit te ontwerpen, voor een redelijke prijs, die ook de biodiversiteit in stand houdt.
De invloed van consumenten
Wij, als consumenten, hebben veel invloed op de verduurzaming van de modewereld. De vraag naar biologisch katoen zal het aanbod ervan vergroten. Omdat het vaak moeilijk te achterhalen is welke modemerken zich actief inzetten voor een beter klimaat, is de website ‘Rank a Brand’ een handig hulpmiddel. (www.rankabrand.nl) Op deze site kun je kledingmerken en -winkels met elkaar vergelijken op het gebied van duurzaamheid. Tevens zie je per merk waarom het goed of slecht scoort. Merken als Miss Sixty en Desigual zitten in de slechtste categorie. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Freitag en Cora Kemperman. Daarnaast beoordeelt Rank a Brand H&M heel positief, maar C&A veel minder. Door bewustere keuzes te maken voor je kleding draag je bij aan een duurzamere wereld.
9
groen!
DUURZAAMHEID IN DE MODE-INDUSTRIE Marie Rahajaan
De laatste jaren is er meer aandacht voor duurzaamheid in de mode-industrie. Internationale modemerken gebruiken steeds vaker termen als ‘biologisch’, ‘ecologisch’ en ‘verantwoord’. H&M adverteert prominent haar kledingstukken gemaakt van biologisch katoen. Op 24 april jl. vond in Denemarken de Copenhagen Fashion summit plaats. Tijdens dit congres spraken sleutelfiguren uit de modewereld over manieren om deze industrie te verduurzamen. De eerste editie van de Fashion summit vond plaats in 2009 tijdens de klimaatconferentie van de Verenigde Naties. Onder de sprekers in Kopenhagen bevonden zich zowel de minister van economische zaken van Denemarken, Margrete Verstager, als het hoofd van de afdeling duurzaamheid van H&M, Helena Helmersson. Congressen als deze geven aan dat de modeindustrie zich ervan bewust is dat er verandering moet komen.
Eens in de zoveel tijd lees ik mijn Bijbel helemaal door. Er zijn bijbelboeken bij waar ik lastig doorheen kom. Ik ben dan altijd weer dankbaar voor het boek Jakobus. Kort, overzichtelijk, heldere thema’s en een mooi en positief slot. Maar eigenlijk moet ik Jakobus geen ‘boek’ noemen want het is een brief geschreven aan gelovigen die buiten Israël woonden.
10
dialoog
LEVEN UIT GELOOF Jurriën den Hollander
Volgens Jakobus heeft geloof alleen zin als het tot iets tastbaars leidt
L
os van het feit dat Jakobus kort is, heeft de brief nog iets anders wat mij boeit. Jakobus voert een thema op waar veel gelovigen in onze tijd tegenaan lopen. En dat is de vraag: ‘Wat is uw geloof waard?’ Vooral in de 21e eeuw in de westerse wereld is deze vraag belangrijker dan ooit. ‘Je zegt dat je gelooft, maar wat merken wij daarvan?’, vragen mensen om u heen. Heeft geloven zin? En als het zin heeft, waarom dan? Alhoewel Jakobus het niet direct aangeeft, betekent ‘diaspora’ (Jakobus 1 vers 1) dat de ontvangers van de brief waarschijnlijk woonden te midden van mensen die niet in de God van Israël geloofden. Juist voor die mensen was het belangrijk zich staande te houden middenin een wereld die anders dacht dan zij. Jakobus laat zien hoe doet moet.
Ontvangen en geven
Gods gedachtegoed
Het geloof ‘uitleven’ klinkt misschien wel mooi, maar het is ook nog een beetje vaag. Wat is dat, ‘je geloof uitleven’? Het helpt als we het woordje ‘uitleven’ omdraaien. ‘Leven uit’ het geloof klinkt al iets duidelijker. Dat betekent: leven en werken vanuit een bepaald gedachtegoed. Bij iedere keuze die we maken, bij iedere handeling die we verrichten, bij ieder woord dat we spreken en bij elke omgang die we met andere mensen hebben.
Duidelijke richtlijnen
Wat is dat gedachtegoed waaruit we leven en werken? Het heeft ermee te maken dat er een God is. Die God zal eenmaal een eind maken aan deze wereld. Dan blijkt hoe iedereen heeft geleefd, of, anders gezegd: hoeveel waarde uw geloof heeft gehad. Bij dat gedachtegoed hoort ook dat God duidelijke richtlijnen heeft gegeven om beter met elkaar om te kunnen gaan. Jakobus vindt dat
mensen de morele plicht hebben zich aan Gods woord te houden en te doen wat het zegt.
Verdere studie
Kortom, de brief van Jakobus is nog steeds actueel. Lees ‘m eens als u even niets te doen heeft. Mocht u er iets meer werk van willen maken, bestudeer dan het boekje Dialoog. Dat is uitgegeven door het Kerkgenootschap der Zevende-dags Adventisten als bijbelstudiegids voor het 3e en 4e kwartaal 2014. Het vierde kwartaal gaat geheel over de brief van Jakobus. Het boekje Dialoog is te bestellen via www.adventist.nl. Prijs € 12,95 exclusief verzendkosten.
11
dialoog
Volgens Jakobus heeft geloof alleen zin als het tot iets tastbaars leidt. Jakobus 2:18 zegt: ‘Laat mij maar eens zien dat je kunt geloven zonder daden; ik zal u door mijn daden tonen dat ik geloof.’ Geloof heeft te maken met ontvangen èn geven. Zoals Jezus zei in Matteüs 10 vers 8: ‘Om niet hebben jullie ontvangen, om niet moeten jullie geven.’ Jakobus weerspiegelt deze woorden van Jezus in zijn brief. Door uw geloof uit te leven krijgt het effect op de wereld om u heen.
DE VERHALENVERTELLER Oud-leerkracht Ron Bekkering
Ron Bekkering
12
interview
Ron Bekkering werkte gedurende ruim veertig jaar in het onderwijs. Daarvan was hij de laatste 23 jaar verbonden aan de Christelijke Basis School ‘Oud Zandbergen’, een school op adventistische grondslag in Huis ter Heide. Sinds september 2012 is hij met vroegpensioen. Ron Bekkering stond bij zijn collega’s en leerlingen bekend als ‘een echte verhalenverteller’.
Tijdens uw werkzame leven, voor de klas, stond u bekend als ‘een echte verhalenverteller’. Wat is dat precies en hoe bent u dat geworden? Waarover vertelde u? Waar haalde u uw inspiratie vandaan?
Wat
een echte verhalenverteller is, vind ik lastig om te omschrijven. Ik denk dat goed verhalen kunnen vertellen een proces is, dat plaatsvindt in het dagelijks omgaan met kinderen. Het ontwikkelt en vormt zich. Gaandeweg merk je dat het aanslaat en dat je erin groeit. Ik vertelde veel bijbelverhalen maar ook een vak als geschiedenis leent zich goed voor het vertellen van verhalen. Ook de Tweede Wereldoorlog is bij uitstek een periode die je door middel van verhalen aan kinderen kunt verduidelijken.
De
inspiratie komt naar mijn idee uit het verhaal zelf. Je wilt een boodschap meegeven, je wilt iets duidelijk maken. Ook Jezus gebruikte verhalen (gelijkenissen) om zijn boodschap duidelijk te maken. In verhalen kun je abstracte begrippen heel concreet maken.
Wat maakten uw verhalen los bij de kinderen?
Wat
Is verhalen vertellen een talent dat bij u past?
Om
Wat is de functie van een verhaal en waar moet een goed verhaal aan voldoen?
opvalt bij kinderen is dat je hun aandacht volledig kunt krijgen als je verhaal duidelijk is, je er je eigen emoties in legt en soms een persoonlijke noot toevoegt. Je praat dan vanuit je eigen ervaring en kinderen vinden dat erg interessant. verhalen te kunnen vertellen is het, denk ik, nodig dat je je kunt inleven. Het verhaal moet jou zelf ook emotioneel raken. Van andere mensen hoorde ik dat het een talent is wat ik bezit, zelf heb ik dat nooit zo ervaren.
De
functie van een verhaal is om te verduidelijken, te omschrijven en emotionele betrokkenheid te organiseren, zowel voor de luisteraar als voor de verteller. Een goed verhaal moet een zekere spanning bezitten en onverwachte wendingen hebben. Gevoelens moeten naar voren komen en het verhaal moet een boodschap bevatten.
Kan iedereen verhalen leren vertellen?
Welk verhaal uit de Bijbel vertelt u het liefst? Is dat ook het verhaal dat u zelf het mooiste vindt?
Ik
denk dat iedereen bepaalde technieken kan aanleren om een verhaal goed te kunnen vertellen. Maar het beheersen van de techniek is maar een deel van het goed kunnen vertellen. Belangrijk blijft vooral dat je jezelf geeft en durft te geven in verhalen. Het verhaal moet iets doen met de luisteraar en, dat is heel belangrijk, ook met jouzelf als verteller. Als het verhaal jou raakt, dan draag je dat ook over op andere mensen. Dat is tenminste wel mijn ervaring.
Zelf
heb ik niet echt een favoriet bijbelverhaal, maar het mooiste en ontroerendste verhaal in de Bijbel om aan kinderen te vertellen vind ik het verhaal van Jozef. Het is een verhaal vol emoties, spanningen en wendingen die je niet verwacht. Het verhalen vertellen is na mijn pensionering niet opgehouden, want we hebben kleinkinderen die graag naar verhalen luisteren. Een aantal van onze kleinkinderen is nog erg jong. Onze zoon heeft een jongenstweeling van 2,5 jaar; de jongens hebben een zusje van 9 jaar en een broertje van 8 jaar. Van onze dochter hebben we een kleinzoon van bijna 1 jaar en twee kleindochters, zijn zusjes, van 4 en 6 jaar. Als de gelegenheid zich voordoet, probeer ik de vragen die zij soms hebben te beantwoorden met een goed (bijbels) verhaal.
13
interview
Als je een verhaal wilt vertellen, moet je je goed voorbereiden
Is er iets wat de lezers van Contact nog moeten weten over verhalen vertellen?
Als
je een verhaal wilt vertellen, moet je je goed voorbereiden. Denk om de nuancering, let op de pauzes – leestekens staan er niet voor niets. Pas je stemgebruik aan het verhaal aan. Soms is het nodig om zacht te praten, soms moet je je stem verheffen. Toon emoties en gebruik lichaamstaal, bijvoorbeeld door handgebaren te gebruiken. Voeg iets persoonlijks toe, kortom: geef jezelf. Op deze manier kun je zowel jong als oud ‘pakken’ met een verhaal. In onze tijd communiceren we heel vaak via digitale en sociale media zoals e-mail, WhatsApp, Twitter, Facebook. De informatie die we via deze manieren van communiceren overdragen, is vaak kort en zakelijk. Het blijft moeilijk om via deze weg gevoelens over te brengen. Ik hoop dat het vertellen van verhalen blijft bestaan in onze moderne tijd met nieuwe media. Ik denk dat het belangrijk is om in de toekomst met name de emotionele kant van het vertellen steeds te benadrukken; die dimensie blijft niet vanzelf overeind als we het verhalen vertellen niet in de praktijk brengen.
‘Maar vervuld van de heilige Geest sloeg Stefanus zijn blik op naar de hemel en zag de luister van God, en Jezus, die aan Gods rechterhand stond, en hij zei: ‘Ik zie de hemel geopend en de Mensenzoon, die aan Gods rechterhand staat’ (Handelingen 7:55, 56).
S
tefanus is een arbeider voor Christus. Hij brengt het evangelie en geneest zieken. Een harde werker, die Stefanus. Maar er zijn mensen die zijn arbeid niet zien zitten. Die roepen valse getuigen op en stellen Stefanus in staat van beschuldiging. De aanklacht luidt dat hij gezegd zou hebben dat Jezus de heilige plaatsen afbreekt en dat de gebruiken van Mozes veranderd worden.
Geschiedenisles
De hogepriester vraagt of het waar is wat daar over Stefanus gezegd wordt. En dan begint Stefanus een verhaal te vertellen, een soort geschiedenisles. Hij vertelt het verhaal van Israël. Hij begint bij Abraham en gaat in vogelvlucht door de geschiedenis heen, via de aartsvaders naar Jozef die als slaaf naar Egypte werd gebracht en daar onderkoning werd. Na Jozefs dood blijft zijn familie in Egypte wonen en groeit uit tot een groot volk.
14
bijbels gezien
HET VERHAAL VAN STEFANUS Bert Nab
Het grote verhaal van de Bijbel: ‘Heb elkaar lief.’
Uit angst voor deze groei wordt het volk door de Egyptenaren onderdrukt.
Mozes
Dan volgt het verhaal van Mozes, die na meer dan vierhonderd jaar door God wordt aangesteld om het volk uit Egypte te bevrijden. Het is ook het verhaal van een halsstarrig volk dat steeds maar weer van de geboden van God afwijkt en op zoek is naar eigen goden. Zoals het gegoten stierkalf in de woestijn als Mozes te
15
David
Vervolgens vertelt hij van David die een tempel wil bouwen voor God. Uiteindelijk is het zijn zoon Salomo die dit plan ten uitvoer brengt. ‘Maar’, zegt Stefanus, ‘God woont helemaal niet in een huis dat door mensenhanden is gemaakt.’ En dan uit hij een beschuldiging naar de leiders van het volk. Hij noemt hen ‘halsstar-
rige ongelovigen’ omdat zij de Messias niet hebben erkend en hem zelfs hebben gedood. De mensen die de belichaming van de wet zijn, worden er nu van beschuldigd niet naar de wet te hebben geleefd.
Met opgeheven hoofd
Het kost Stefanus zijn leven, maar hij gaat met opgeheven hoofd. Hij vraagt God om zijn geest te ontvangen en zijn beulen deze zonde niet aan te rekenen. Dat is groots en past helemaal in het grote verhaal van de Bijbel: ‘Heb elkaar lief.’
Aad Berger
bijbels gezien
lang wegblijft op de berg naar de zin van het volk. Mozes, de leider tegen wil en dank, die dit volk in het gareel moet houden en dicht bij God. Ga er maar aanstaan.
16
relaties
FAMILIEVERHALEN Glenn Ripassa
Het televisieprogramma Familiediner probeert familieleden die langere tijd geen contact meer met elkaar hebben weer bij elkaar te brengen. De ruzies kunnen gaan over uiteenlopende zaken. Wat ze gemeen hebben, is dat geen van de ruziënde partijen de eerste stap zet om het weer goed te maken. Gevraagd naar de oorzaak van de ruzie, leggen zij de schuld meestal bij de ander. De verhalen van beide partijen staan vaak lijnrecht tegenover elkaar. Het is dan een hele uitdaging om te werken aan een vreedzaam diner.
E Net als toen Als we niet geduldig genoeg zijn met de jongeren uit de kerk, moeten we misschien even teruggaan naar vroeger, toen we zelf jong waren. Welke verhalen uit uw jeugd komen dan naar boven? Hoe was u toen zelf? En zijn de verschillen met deze jongeren dan erg groot? Deel uw verhaal met de jongeren uit de kerk, want ook zij zijn onderdeel van onze kerkfamilie.
lke familie heeft te maken met familieruzies. Je familie kies je niet uit. Je familieleden heb je, of je ze nu aardig vindt of niet. Familie heeft impact op je leven, in positieve en in negatieve zin. Families vormen een beschermsysteem waarop je terug kunt vallen. Ze dragen wijsheid met zich mee die belangrijk is voor de identiteit van elk familielid. Die wijsheid wordt doorgegeven van generatie op generatie. Deze verhalen vertellen waar de familie voor staat, wat zij heeft meegemaakt, hoe zij moeilijkheden doorstaat en wat zij belangrijk vindt. Maar ook welke boodschappen zij door wil geven, hoe men met elkaar omgaat en welke waarden en normen van belang zijn. Families bieden een veilige plek waar kinderen kunnen opgroeien.
Heilige huisjes
Een ruzie ontstaat veelal doordat rollen niet naar tevredenheid vervuld worden en wederzijdse verwachtingen niet worden waargemaakt. Er zijn familieleden die de orde proberen te herstellen en andere familieleden die vinden dat ‘de heilige huisjes’ omver geworpen dienen te worden. Of die vinden dat zij te veel moeten opofferen om aan de familie-opdracht te kunnen voldoen. Een conflict lijkt dan onvermijdelijk. Door met elkaar in gesprek te gaan en te luisteren naar het verhaal van de ander kunnen verzoeningspogingen succesvol zijn. De kunst van het vooruit kijken in plaats van steeds oude koeien uit de sloot te halen is hierbij van cruciaal belang. Eigenlijk is de vraag: ‘wat heb ik de ander aangedaan?’ veel belangrijker dan: ‘wat heeft de ander mij aangedaan?’
God is geduldig
Geduldig zijn
Hoeveel geduld hebben wij met onze familieleden? Misschien dat we onze broer of zus te veel onder druk zetten om te leven volgens dezelfde waarden en normen als die wij hanteren. Misschien vergeten wij te kijken naar het unieke van deze broer of zus. Misschien zijn we te trots en durven we het eerste contact niet te leggen omdat we al langere tijd niet meer met elkaar in gesprek zijn. Misschien zijn we bang om afgewezen te worden door die broer of zus. Vergeet nooit dat je afstamt van dezelfde ouders en dat veel eigenschappen die jij hebt ook te vinden zijn in je broer of zus, alleen uit zij of hij het op een andere manier.
Luister naar het verhaal van de ander
17
relaties
Een kerkgemeenschap functioneert vaak op dezelfde wijze als een familie. We noemen onszelf broeders en zusters van elkaar. We hebben dezelfde Vader en proberen zijn waarden en normen uit te dragen. Onze familieverhalen staan opgeschreven. Het leven van onze voorouders staat beschreven en eeuwenlang maken we als familie al dezelfde fouten. Zo zijn er geregeld conflicten die niet op te lossen lijken. Het lijkt erop alsof we niet leren van de fouten van onze voorouders. Alsof het DNA van de mensheid in ons gegrift is en we niet anders kunnen. Maar God maakt heel duidelijk wat hij van ons vraagt en hij geeft ons telkens nieuwe kansen. God is heel geduldig met ons.
De verhalen die Jezus vertelde zijn van alle tijden. Daarom is een boek over die verhalen ook van alle tijden. In Verhalen om verder te vertellen staan de gelijkenissen
<
<<
van Jezus centraal, verteld in een taal die dichter bij onze tijd staat.
18
VERHALEN OM VERDER TE VERTELLEN Bert Nab
boek bespreking
De verhalen die Jezus vertelde zijn van alle tijden
M
eer dan honderd jaar geleden, in 1900, schreef mevrouw Ellen G. White een boek met de titel Christâ&#x20AC;&#x2122;s Object Lessons. Dit boek gaat dieper in op de gelijkenissen die Jezus vertelde aan de mensen toen hij op aarde was. In het Nederlands werd het boek in 1982 uitgegeven onder de titel Lessen uit het leven van alledag. Deze editie was totaal uitverkocht en omdat er nog steeds vraag is naar het boek, besloot de Adventkerk om het opnieuw uit te geven. Maar niet zomaar. Er is een compleet nieuwe hertaling geproduceerd in een taal die dichter bij onze tijd staat dan de eerdere vertaling. Het is een boek met een mooie, eigentijdse uitstraling geworden met de titel Verhalen om verder te vertellen.
Waardevolle aanvulling
De verhalen die Jezus vertelde zijn van alle tijden en daarom is een boek over die verhalen ook van alle tijden. Mevrouw White heeft met dit boek een belangrijke bijdrage geleverd om de verhalen van Jezus te laten voortleven. Het is dan ook zeer de moeite waard om dit goed leesbare boek, in een prettig lettertype, eens goed door te lezen. Alle hertalingen en moderniseringen in de taal ten spijt, moet u er uiteraard wel rekening mee houden dat het gedachtegoed al meer dan honderd jaar oud is. Het zou dan ook best zo kunnen zijn dat u het met bepaalde dingen niet eens bent omdat we daar vandaag de dag anders over denken. Maar voor wie daar doorheen kan prikken, is Verhalen om verder te vertellen een waardevolle aanvulling van de boekenkast.
Kern van het evangelie
Mevrouw White heeft een groot aandeel geleverd in de ontwikkeling van de Adventkerk en haar gedachtegoed is nog steeds tastbaar aanwezig binnen de kerk. Het was haar doel om het evangelie zo breed mogelijk uit te zetten onder de mensen over de hele wereld. Daarom heeft zij ook talloze boeken geschreven en is zij tot het einde van haar leven betrokken gebleven bij het werk van de kerk. Met Verhalen om verder te vertellen heeft zij de kern van het evangelie bij de kop gepakt. Verhalen blijven immers hangen bij de mensen. Jezus begreep dat en mevrouw White ook. Laten we de verhalen blijven vertellen. Ellen G. White (hertaald door Reinder Bruinsma), Verhalen om verder te vertellen, Kerkgenootschap der Zevende-dags Adventisten, Huis ter Heide, ISBN: 978-90-816345-4-0. Te bestellen via www.adventist.nl. Prijs â&#x201A;Ź 12,95 exclusief verzendkosten.
Toen kleindochter Emma (links) nog een peuter was, ging ik eens met haar wieden. Ik legde uit dat we samen grassprieten en ander klein groen uit het plantenperk gingen trekken en in de afvalteil deponeren. Het liefst met wortel en al.
H
et ging een tijdje goed. Maar het verhaal achter onze inspanningen had ze niet helemaal door. Want na een poosje gooide ze niet alleen onkruid met aanhangende wortels in de bak, maar ook met steeds grotere kluiten. Op een gegeven moment schepte ze alleen nog klompen aarde. Op mijn vraag waarom ze dat deed, antwoordde zij dat de teil dan sneller vol kwam! Voor mij was het verhaal erachter dat het plantenperk onkruidvrij werd. Voor haar dat de afvalteil vol raakte. Die verhalen gingen een tijdje goed samen. Maar toen puntje bij paaltje kwam, kwamen ze toch met elkaar in botsing.
HET VERHAAL ERACHTER Rudy Dingjan
Rare dingen
Bijbelverhaal
Jezus heeft het verhaal achter het bijbelverhaal voor altijd duidelijk gemaakt
Welk verhaal ziet u achter het bijbelverhaal? Want dat bepaalt hoe u de Bijbel leest en wat u daarmee doet. Als twee personen verschillende verhalen achter het bijbelverhaal herkennen, kan dat ervoor zorgen dat zij tot totaal verschillende uitkomsten komen. Als u niet oppast, haalt u het verhaal achter het bijbelverhaal niet uit de Bijbel, maar uit uw cultuur, uw opvoeding, uw opleiding en uw belangen. Zonder dat u erbij stilstaat. Zo kon het nog geen twee eeuwen geleden gebeuren dat zowel slavenhouders als tegenstanders van de slavernij hun argumenten even oprecht uit dezelfde Bijbel putten. Zij lazen de Bijbel met verschillende ogen. Dit wordt treffend uitgebeeld in de film Twelve Years a Slave.
Jezus
Betekent dat dan dat je als mens nooit zeker kunt zijn van de bijbelse boodschap? Dat je nooit weet of je wel het juiste verhaal
achter de Bijbel projecteert? Ook in Jezus’ tijd bezagen de mensen de heilige boekrollen met verschillende ogen. De een herkende er God in als een gevoelloze regelgever, de ander zag hem als een wispelturige despoot. In zijn evangelie schrijft Johannes: ‘Niemand heeft ooit God gezien, maar de enige Zoon, die zelf God is, die aan het hart van de Vader rust, heeft hem doen kennen’ (1:18). Daarin ligt voor mij het antwoord. Jezus heeft het verhaal achter het bijbelverhaal voor altijd duidelijk gemaakt. Uit de verhalen die Jezus zelf heeft verteld, komt God naar voren als een oneindig liefdevolle vader die hartstochtelijk verknocht is aan elk mens. Die niets liever wil dan dat mensen in innige verbondenheid met hem en elkaar leven. Lees alles in de Bijbel met dit verhaal achter het verhaal. Alleen dan begrijpt u wat God u wil zeggen.
19
tenslotte
Achter elke situatie zit een verhaal. Als je als lezer dat verhaal niet kent of verkeerd begrijpt, ga je rare dingen doen. Een bestuurder kreeg last van een irritante piep en een hinderlijk flikkerend lampje op zijn dashboard. Hij loste het probleem op door de zekering van het oliepeilalarm eruit te trekken. Het ging even goed, maar toen draaide hij toch echt zijn motor in de soep.
‘De liefde is als de hemel; Zo hoog en zo wereldwijd; De sterren zijn de vreugden; De wolken zijn de nijd.’ Meer weten over de hemel?
Contact
ESDA Nederland
Lees dan het Kerstnummer van Contact.
is een gratis uitgave van het ESDA-instituut, onderdeel van het Kerkgenootschap der Zevende-dags Adventisten Adres Amersfoortseweg 18, 3712 BC Huis ter Heide Telefoon 030 - 6931509 INGbank NL76 INGB 0000 0383 25 Rabobank NL59 RABO 0155 9483 18 E-mail esda@adventist.nl Web www.esda-online.nl
ESDA België
GRATIS Download Contact Magazine
ESDA Instituut ONLINE Bijbellessen Online
Adres Ernest Allardstraat 11, 1030 Brussel Telefoon 02-5113680 Postrekening 000-3252325-12
Hendrik de Vries