Ողջույն սիրելի Սկաուտ:
Դու դեռ ինձ չես ճանաչում: Փորձենք ծանոթանալ, ընկերանալ: Մեր ընկերության ողջ ընթացքում ես կփորձեմ քեզ ծանոթացնել մեր խմբի կարևոր հայտագրերին, տարբեր երկրներում գտնվող մեր ընկերների սկաուտական կյանքին, ինչպես նաև կփոխանցեմ սկաուտական և կյանքի ու ընդհանուր զարգացման համար կարևոր գիտելիքներ: Իմ էջերում դու կտեսնես լավն ու օրինակելին գովաբանող տողեր և, ինչու չէ, կընդգծեմ վատն ու պախարակելին: Իսկ քեզ, հարգելի ընթերցող, կխնդրեմ օգնել ինձ կայանալու: Եթե ունես ինչ-որ մտքեր, ինչ-որ բան, որ կուզենայիր ասել իմ միջոցով, եթե նկատես ինչ-որ վրիպակ կամ թերություն, ապա անկաշկանդ դիմիր ինձ հասցեն կգտնես վերջում:
Սիրով սպասում եմ քո արձագանքին:
-1-
Քո բարեկամ Սկաուտ
Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միություն
ՀԲԸՄ ....իսկ ինչ է ՀԲԸՄ-ն ,լոկ մի անու՞ն կամ գուցե մի կազմակերպություն՞ ...ոչ՛. ՀԲԸՄ-ն համայն հայության պարծանքն է ամբողջ աշխարհում. 400.000 հայեր, որոնց մեկ հարկի տակ է հավաքում: ՀԲԸՄ-ն այսօր արդեն գործում է աշխարհի 35-ից ավել երկրներում՝ հյուսիս կամ հարավ, արևելք ու արևմուտք, ուր որ կա թեկուզ փոքրիկ հայկական գաղութ, այնտեղ է նաև ՀԲԸՄն իր քույր կազմակերպության ՀԵԸ-ի (Հայ Երիտասարդաց Ընկերակցություն) հետ: Հ Բ Ը Մ ( Հ ա յ կ ա կ ա ն Բարեգործական Ընդհանուր Միություն) հիմնադրվել է 1906թ. Եգիպտոսի Կահիրե քաղաքում ազգային գործիչ Պողոս Նուբար Փաշայի և եգիպտահայ ականավոր ներկայացուցիչների կողմից: Սկզբնական շրջանում (մինչև 1915) ՀԲԸՄ-ն զբաղվել է հայ գյուղացիներին սերմնացույով և աշխատանքային գործիքներ ապահովելու հարցերով: Իսկ 1915-ից հետո ՀԲԸՄ-ն զբաղվել է որբախնամ աշխատանքներով՝ բացելով որբանոցներ:1920-ական թվականներին ՀԲԸՄ-ն արդեն ուներ 150-ից ավել մասնաճյուղեր Մերձավոր Արևելքում, ԱՄՆ-ում, Ա ր գ ե ն տ ի ն ա յ ո ւ մ , Հունաստանում, Ֆրանսիայում և այլ երկրներում:1930թ-ին՝ Պողոս Նուբարի մահից հետո
ՀԲԸՄ նախագահն է դառնում Գալուստ Գյուլբենկյանը: Երկու տարի նախագահությունից հետո նրան փոխարինում է Պողոս Նուբար Փաշայի որդին` Զարեհ Բեյ Նուբարը, որը նախագահել է մինչև 1940 թվականը: 1942 թ-ին Արշակ Կարագյոզյանը դառնում է ՀԲԸՄ չորրորդ նախագահը և կառավարում միչև 1953 թվականը: ՀԲԸՄ-ն ավելի հզորանում ու տարածվում է հատկապես Ալեք Մանուկյանի կ ա ռ ա վ ա ր վ ա ն ժամանակաշրջանում (19531989թթ), և այն եղավ սփյուռքի ամենաազդեցիկ հայկական կառույցը:ՀԲԸՄ-ի նախագահներից միայն Ալեք Մանուկյանն էր, որ ստացավ «Ցկյանս Նախագահ» կոչումը: 1988թ. Սպիտակի ավերիչ երկրաշարժից անցել էր ընդամենը 2 օր ,երբ ՀԲԸՄն, իր բոլոր մասնաճյուղերից հավաքագրելով, օգնություն ուղարկեց Հայաստանի քույրերին և եղբայրներին: Ալեք Մանուկյանից հետո կառավարումն անցնում է նրա դստերը՝ Լուիզ Մանուկյան Սիմոնին և նա կառավարում է մինչև 2002 թվականը : 2002 թվականից մինչ օրս ՀԲԸՄ-ն ղեկավարում է Պերճ Սեդրակյանը, նա դեռ երիտասարդ հասակից եղել է ՀԲԸՄ-ի Լիբանանի սկաուտական շարժման ակտիվ անդամ և այսօր էլ շարունակում է ղեկավարել
-2-
մեր սիրելի Միությունը: 1990թ-ից սկսած ՀԲԸՄ –ն շարունակեց ակտիվ գործունեություն ծավալել Հ ա յ ա ս տ ա ն ի Հանրապետությունում: ՀԲԸՄ-ն մասնաճյուղեր ունի 22 երկրների 80 քաղաքներում, 120 մասնաճյուղ և 27 մշակույթային կենտրոն: ՀԲԸՄ-ն տնօրինում է 20 դպրոց (6600 աշակերտ) և ֆինանսավորում 16 տարբեր տեսակի կրթական հաստատություններ : Այսօր արդեն 106 տարեկան է ՀԲԸՄ-ն, բայց շարունակում է աշխատել նույն նպատակի համար ՝ Հանուն Հայ Ժողովրդի ամրապնդման և միացման , Հայաստանի Հանրապետության և մեր գալիք սերունդների լուսավոր ապագայի : <<Ավետիս Հայերը>> մեր սրտերում քայլենք առաջ և ուր որ լինենք , հպարտանանք մեր Բարեգործականով: Կեցցե՛ Հայ Ժողովուրդը, կեցցե՛ Հայաստանի Հանրապետությունը և կեցցե՛ Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միությունը:
ԼՈՐԴ ԲԵՅԴԸՆ ՓԱՈՒԵԼ
Նա ծնվել է 1857 թվականի փետրվարի 22-ին Լոնդոնում, վանականի ընտանիքում: Նրա հայրը դասախոսել է Օքսֆորդի համալսարանում: Պապը՝ Ռոբերտ Սթիվենսոնը, եղել է ճանաչված գյուտարար, շոգեքարշի հեղինակ Ջորջ Սթիվենսոնի որդին: Երեք տարեկան հասակում ԲՓ կորցնում է իր հորը և մեծանում մոր խնամքի տակ: Սկզբնական կրթությունը ստանում է մոր շնորհիվ: Հետագայում հաճախում է ՐոուզՀիլլի դպրոցը, որից հետո ուսումը շարունակում է Չարտերհաուզի դպրոցում: Սկզբնական շրջանում դպրոցը գտնվում էր Լոնդոնում, հետո տեղափոխվում է գյուղական շրջան: Մշտապես բնության գրկում գտնվելու հնարավորությունը մեծ ազդեցություն է թողնում ԲՓ կյանքում: Նա միշտ աչքի էր ընկնում նոր գիտելիքներ ձեռք բերելու մեծ ցանկությամբ. նվագում էր դաշնամուր, ջութակ, ակտիվորեն մասնակցում էր դպրոցում կազմակերպվող միջոցառումներին: 1876 թվականին ԲՓ գործուղվեց Հնդկաստան, որպես երիտասարդ սպա, զինվորական հետախուզության, քարտեզագիտության մասնագետ: Իր հաջողությունները շուտով թույլ տվեցին նրան պարապմունքներ անցկացնել նորակոչիկ զինվորների հետ: ԲՓ մեթոդները նորույթ էին այդ ժամանակների համար: Նրա անմիջական մասնակցությամբ ստեղծվում էին զինվորների ջոկատներ, որոնք գործում էին մի հրամանատարի գլխավորությամբ: ԲՓ իր զինվորներին պարգևատրում էր այդ ժամանակների համար ավանդական դարձած կողմնացույցի սլաքների պատկերով փոքրիկ գործվածքներով՝բեյջերով: Համաշխարհային սկաուտության ներկայիս էմբլեմը շատ նման է այդ նշանին: Ավելի ուշ ԲՓ անգլիական բանակի հետ եղավ Բալկաններում, Հարավային Աֆրիկայում, Մալթայում, որից հետո վերադարձավ Աֆրիկա և մասնակցեց Մեյֆքինգի պաշտպանությանը, քաղաքի 217օրյա շրջափակման ժամանակ՝ անգլո-բուրյան պատերազմի
սկզբներին:Երկարատև շրջափակման ընթացքում ԲՓ ստեղծեց ամրոցում գտնվող պատանիների խմբակ: Նրանք կատարում էին սուրհանդակների և հետախույզների դեր, երբեմն նաև կյանքի համար վտանգավոր պայմաններում: Այդ պատանիների ն վ ի ր վ ա ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , հնարամտությունը և եռանդը, որով նրանք կատարում էին իրենց առաջադրանքները, երևի թե ոգեշնչեցին ԲՓ մտածելու աճող սերնդի դաստիարակության մասին: Այս պատերազմների ընթացքում ԲՓ հասկացավ, թե ինչքան կարևոր է զինվորների համար բնության մեջ, վայրի պայմաններին հարմարվելու և գոյատևելու կարողությունը։ Մեյֆքինգի հաջող պաշտպանությունից հետո նա
դարձավ ազգային հերոս: Վերադառնալով հայրենիք՝ նա տեսավ, որ զինվորների համար գրած իր գիրքը լայնորեն կիրառվում է ուսուցիչների կողմից երեխաների ու պատանիների հետ աշխատելիս: Մի անգամ նրան դիմեց «Տղաների ջոկատներ» շարժման հիմնադիր Ուիլիամ Սմիթը հայրենիքին պիտանի և արժանի սերնդի դաստիարակության այդ տարիներին գործող համակարգի վերանայման և կատարելագործման խնդրանքով: ԲՓ սիրով ընդունեց խնդրանքը, քանի որ Հարավային Աֆրիկայում սկսված պատերազմի ժամանակ նա համոզվել էր, որ այդ կարողությունները պետք է մարդու մեջ դաստիարակել դեռևս մանկությունից և պատերազմից հետո որոշել էր հիմնել պատանեկան մի շարժում, որը
-3-
կպատրաստեր հոգեպես և ֆիզիկապես կրթված սերունդ՝ բանակին և հայրենիքին ծառայելու համար: Բեյդըն Փաուելը սկաուտության հիմքը դրեց 1907 թվականի օգոստոսին Անգլիայում: Նույն թվականին նա բրիտանական հասարակության տարբեր սո ց ի ա լ ա կ ա ն խավերից հավաքագրեց 22 պատանիների և Բրաուն-սի կղզիներում կազմակերպեց առաջին փորձնական սկաուտական բանակումը: Նրանցից յ ուրաքանչյուրը պետք է սովորեր ապրել անտառում, բավարարվել քչով, լինել կարգապահ, զուսպ, իր մեջ դաստիարակել փոխօգնության պատրաստակամություն, լինել հայրենասեր: Բանակումի ընթացքում սկաուտները հաճախ փոխում էին իրենց բանակավայրը՝ տ ե ղ ա ն ք ը ավելի լավ ճանաչելու և ուսումնասիրելու համար: Առաջին օրը տղաները բաժանվեցին խմբակների և նրանց միջև բաժանվեցին պարտականություններ: Հաջորդ օրը նրանք սովորեցին բանակավայրի օրենքները: Երրորդ և չորրորդ օրերը նվիրվեցին բնության, կենդանական ու բուսական աշխարհների, աստղազարդ երկնքի ուսումնասիրություններին: Հինգերորդ օրվա ընթացքում ԲՓ նրանց հետ զրուցեց ասպետական վարքի ու քաղաքավարության, պատվի, թագավորի հանդեպ հավատարմության, կանանց հանդեպ հարգանքի ու վերաբերմունքի մասին: Վեցերորդ օրը նվիրվեց առաջին բուժօգնության ցուցաբերման և արտակարգ իրավիճակների դեպքերում անհրաժեշտ գործողությունների վերաբերյալ գիտելիքների ուսուցմանը: Յոթերորդ օրը պատանիները ծանոթացան Մեծ Բրիտանիայի պատմությանը և քաղաքացու պարտականություններին: Վերջին օրը մասնակիցների խմբակները խաղացին և մրցեցին իրար հետ:
«Ամեն օր մի խմբակ գտնվում էր բանակավայրում, մյուսը փնտրում էր նոր վայր, մնացածը զբաղված էին ուտելիք փնտրելով ու պատրաստելով: Երբ խմբակը գտնում է նոր վայր, բոլորն արագ հավաքվում են, պատրաստվում է ճաշը, և նշանակվում է գիշերային պահակությունը ». գրված էր ՊՓ հուշատետրում: Բանակումից հետո՝1908 թ.-ին, ԲՓ հրատարակած «Սկաուտ» (պատանի հետախույզ) անվանմամբ գիրքն ունեցավ մեծ հաջողություն: Պատանիները հավաքագրվում էին սկաուտական խմբակներում, իրականացնում գրքում ներառված գործնական գիտելիքները: Գործող խմբերի համար նախատեսված ուսուցողական ձեռնարկը վերածվեց համաշխարհային շարժման նոր գրքի: Ա ր դ յ ո ւ ն ք ո ւ մ «Սկաուտ» գիրքը թարգմանվեց ավելի քան 35 լեզուներով: Սկաուտությունը արագ տարածում գտավ ինչպես Մեծ Բրիտանիայում, այնպես էլ ամբողջ աշխարհում: 1908 թվականին ԲՓ բացեց գ ր ա ս ե ն յ ա կ ՝ աշխարհի տարբեր երկրներից եկող մ ի լ ի ո ն ա վ ո ր ն ա մ ա կ ն ե ր ի ն պատասխանելու համար: 1910 թվականին՝ 53 տարեկան հասակում, իրեն ամբողջությամբ սկաուտական շարժման տարածմանը և զարգացմանը նվիրելու համար Էդուարդ VII արքայի խորհրդով նա անցավ թոշակի: Եվ այսպես, ԲՓ շրջեց ողջ աշխարհով, եղավ բոլոր այն վայրերում, որտեղ զգացվում էր իր օգնության կարիքը՝ նպաստելով շարժման տարածմանն ու զարգացմանը: 1912 թվականին ԲՓ ամուսնացավ Օլավ Սոումսի հետ, որը դարձավ նրա ընկերն ու օգնականը իր աշխատանքում: Հ ե տ ա գ ա յ ո ւ մ Օլավը գլխավորեց համաշխարհային աղջիկ սկաուտների (գայդեր) կազմակերպությունը: 1920 թվականին Լոնդոնում տեղի ունեցավ միջազգային առաջին սկաուտական բանակումը, որի
փակման հանդիսավոր արարողության ընթացքում ԲՓ միաձայն շնորհվեց Գլխավոր Սկաուտի կոչումը: Հաջորդող սկաուտական միջոցառումները հաստատեցին, որ դա միայն պատվավոր կոչում չէր. սկաուտները նրանում տեսնում էին իսկական Ղեկավարի: Ծափահարություններն ու ողջույնի ճիչերը, երբ նա հայտնվում էր հավաքույթներին, լռությունը, երբ նա բարձրացնում էր ձեռքը, հաստատում էին այն, որ նա օժտված էր իր հետնորդների երևակայությունն ու սրտերը գրավելու ունակությամբ: Երրորդ միջազգային սկաուտական բանակման ընթացքում Ուելսյան արքայազնը հայտարարեց, որ ՊՓ
կառավարությունների կողմից պարգևատրվել է 28 շքանշաններով ու մեդալներով, արժանացել է այլ երկրների սկաուտական կազմակերպությունների 19 պատվավոր տարբերանշանների:
Իր հրաժեշտի խոսքում, որով նա դիմել է աշխարհի բոլոր սկաուտներին, գրել է.
«Եղեք հավատարիմ Սկաուտի ձեր երդմանը նույնիսկ այն ժամանակ, երբ դուրս եք եկել պատանեկան տարիքից, իսկ Աստված կօգնի ձեզ դրանում: Դեպի երջանկություն տանող իրական ճ ա ն ա պ ա ր հ ը ո ւ ր ի շ ն ե ր ի ն երջանկություն պարգևելն է»: Լ. Բ. Փաուել շնորհվում է Կիլվելլյան Լորդի տիտղոս: Այս լուրը մեծ ուրախությամբ ընդունվեց աշխարհի բոլոր սկաուտների կողմից: ԲՓ ջանքերով Կիլվելլ Պարկը վերածվեց միջազգային կրթական կենտրոնի, որտեղ նրա կողմից կազմակերպվում էին խմբապետների պատրաստման սեմինարներ ու պարապմունքներ: 1938 թվականին ԲՓ առողջական վիճակը վատացավ , և նա վերադարձավ Աֆրիկա, որտեղ էլ մինչև իր կյանքի վերջը շարունակեց գրել գրքեր, զբաղվել նկարչությամբ: ԲՓ վախճանվեց 1941 թվականի հունվարի 8-ին՝ 83 տարեկան հասակում: Նա թաղված է Նիերում (Քենիա): Իր կյանքի ընթացքում նա գրել է 32 գիրք, ստացել է 6 համալսարանների պատվավոր դիպլոմներ, այլ երկրների
-4-
Օլավ Բեյդըն Փաուելը շարունակեց ԲՓ գործը մինչև իր վախճանը (1977 թ): Նա թաղված է Նիերում՝ ԲՓ կողքին:
ԵՐԿՐԱՇԱՐԺՆԵՐ ºñÏñ³ß³ñÅÝ»ñÁ ï»ÕÇ »Ý áõÝ»ÝáõÙ »ñÏñ³Ï»Õ»õÇ áñáß³ÏÇ ½³Ý·í³ÍáõÙ Ïáõï³Ïí³Í ¿Ý»ñ·Ç³ÛÇ ÏïñáõÏ ÉÇóù³Ã³÷Ù³Ý ³ñ¹ÛáõÝùáõÙ: î³ñբ»ñ ųٳݳϳßñç³ÝÝ»ñáõÙ »ñÏñ³ß³ñÅÝ»ñÇ ³é³ç³óáõÙÁ բ³ó³ïñí»É ¿ ïíÛ³É Å³Ù³Ý³ÏÝ»ñáõÙ ÁݹáõÝí³Í å³ïÏ»ñ³óáõÙÝ»ñÇ Ñ³Ù³Ó³ÛÝ »õ ÑÇÙݳϳÝáõ٠ϳåí»É ¿ ï³ñ³ï»ë³Ï ϻݹ³ÝÇÝ»ñÇ ß³ñÅáõÙÝ»ñÇ Ñ»ï ²Ûëå»ë ûñÇݳÏ, ÑÇÝ âÇݳëï³ÝáõÙ »ñÏñ³ß³ñÅÝ»ñÇ «Ù»Õ³íáñÁ óáõÉÝ ¿ñ, Ö³åáÝdzÛáõÙª ÓáõÏÁ, Ðݹϳëï³ÝáõÙª ËÉáõñ¹Á »õ ³ÛÉÝ ²é³çÇÝ ³Ý·³Ù »ñÏñ³ß³ñÅÝ»ñÇ բ³ó³ïñáõÃÛáõÝÁ »ñÏñÇ Áݹ»ñùáõÙ áñáÝ»Éáõ í³ñϳÍÝ ³ñï³Ñ³Ûï»É ¿ ÑÇÝ ÑáõÛÝ ÷ÇÉÇëá÷³ ²ñÇëïáï»ÉÁ: ܳ ѳٳñáõÙ ¿ñ, áñ ºñÏñÇ íñ³ ³é³ç³óáÕ ù³ÙÇÝ»ñÁ ×»Õù»ñÇ »õ ù³ñ³ÝÓ³íÝ»ñÇ ÙÇçáóáí ÙïÝ»Éáí ºñÏñÇ Áݹ»ñù, ³ÛÝï»Õ ³éϳ Ïñ³ÏÇ å³ï׳éáí áõŻճÝáõÙ »Ý »õ ëÏëáõ٠׳ݳå³ñÑ áñáÝ»É ¹»åÇ ºñÏñÇ Ù³Ï»ñ»õáõÛÃ, Ñ»Ýó ¹ñ³ Å³Ù³Ý³Ï ¿É ï»ÕÇ »Ý áõÝ»ÝáõÙ »ñÏñ³ß³ñÅÝ»ñÁ ²Ûë í³ñϳÍÁ û»õ Çñ Ù»ç ãÇ å³ñáõݳÏáõÙ áã ÙÇ Éáõñç ·Çï³Ï³Ý բ³ó³ïñáõÃÛáõÝ, ë³Ï³ÛÝ »ñϳñ Å³Ù³Ý³Ï ÁݹáõÝí»É ¿ áñå»ë »ñÏñ³ß³ñÅÝ»ñÇ ³é³ç³óÙ³Ý ÑÇÙÝ³Ï³Ý í³ñÏ³Í ¸ñ³ ßÝáñÑÇí ÙÇÝã»õ ³ÛÅÙ ¿É Ùݳó»É ¿ «ë»ÛëÙ³íï³Ý· »Õ³Ý³Ï ѳëϳóáõÃÛáõÝÁ: 18–ñ¹ ¹³ñÇ ëϽբÇÝ ³Ý·ÉdzóÇ ·ÇïÝ³Ï³Ý æáÝ ØÇïã»ÉÁ »Ï³í ³ÛÝ »½ñ³Ï³óáõÃÛ³Ý, áñ ºñÏñÇ óÝóáõÙÝ»ñÁ »ñÏñ³ß³ñÅÇ Å³Ù³Ý³Ï ï»ÕÇ »Ý áõÝ»ÝáõÙ ³é³Ó·³Ï³Ý ³ÉÇùÝ»ñÇ ß³ñÅÙ³Ý ³ñ¹ÛáõÝùáõÙ 1920 ¹¹ »ñբ »ñÏñ³բ³ÝáõÃÛáõÝÁ, »ñÏñ³ýǽÇÏ³Ý »õ ë»ÛëÙ³Éá·Ç³Ý ëÏë»óÇÝ É³ÛÝ Ã³÷áí ½³ñ·³Ý³É, ³é³ç ù³ßí»óÇÝ բ³½Ù³ÃÇí ï»ëáõÃÛáõÝÝ»ñª ºñÏñÇ Ï³éáõóí³ÍùÇ »õ »ñÏñ³ß³ñÅÝ»ñÇ ³é³ç³óÙ³Ý í»ñ³բ»ñÛ³É: Ü»ñϳÛáõÙë ³é³í»É ÁݹáõÝí³Í ï»ë³Ï»ïÝ»ñÇó Ù»ÏÇ Ñ³Ù³Ó³ÛÝ »ñÏñ³ß³ñÅÝ»ñÁ ï»ÕÇ »Ý áõÝ»ÝáõÙ ³ÛÝ ¹»åùáõÙ, »ñբ »ñÏñ³Ï»Õ»õÇ É»éݳÛÇÝ ³å³ñÝ»ñÇ áñáß³ÏÇ ½³Ý·í³ÍáõÙ ³é³Ó·³Ï³Ý ɳñáõÙÝ»ñÝ áõ ¹»ýáñÙ³ódzݻñÁ ·»ñ³½³ÝóáõÙ »Ý ³Û¹ ³å³ñÝ»ñÇ Ï³ñÍñáõÃÛ³ÝÁ£ ²Ñ³ û ÇÝã ¿ ·ñáõÙ éáõë ·ÇïÝ³Ï³Ý º.ü. ê³í³ñ»ÝëÏÇÝ. « ØÇÝã ³ÛÅÙ ·áÛáõÃÛáõÝ ãáõÝÇ Édzϳï³ñ Ñëï³ÏáõÃÛáõÝ,
û ѳïϳå»ë ÇÝãåÇëÇ ÏáÝÏñ»ï åñáó»ëÝ»ñáí »Ý å³Ûٳݳíáñí³Í »ñÏñ³ß³ñÅÝ»ñÁ ´³í³ñ³ñ íëï³ÑáõÃÛ³Ùբ ÙdzÛÝ Ï³ñ»ÉÇ ¿ ³ë»É, áñ ¹ñ³Ýù ϳåí³Í »Ý ºñÏñÇ Áݹ»ñùáõÙ ÁÝóóáÕ ýǽÇÏáùÇÙÇ³Ï³Ý åñáó»ëÝ»ñÇ »õ ûñÙá¹ÇݳÙÇÏ é»ÅÇÙÇ ÷á÷áËáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ»ï: ºñÏñ³ß³ñÅÝ»ñÁ Áëï ³é³ç³óÙ³Ý բÝáõÛÃÇ Ï³ñ»ÉÇ ¿ ¹³ë³Ï³ñ·»É »ñÏáõ ËÙբ»ñÇ. ´Ý³Ï³Ý »ñÏñ³ß³ñÅÝ»ñ î»ËݳÍÇÝ »ñÏñ³ß³ñÅÝ»ñ ´Ý³Ï³Ý »ñÏñ³ß³ñÅÝ»ñÁ ϳåí³Í »Ý ï³ñբ»ñ åñáó»ëÝ»ñÇ Ñ»ï гÛïÝÇ »Ý ï»ÏïáÝ³Ï³Ý ß³ñÅáõÙÝ»ñáí å³ÛÙ³Ýíáñí³Í Ý»ñÏñ³ß³ñÅ»ñ, Ññ³բáõËÝ»ñÇ Ñ»ï ϳåí³Í »ñÏñ³ß³ñÅÝ»ñ, »ñÏñ³Ï»Õ»õáõ٠ϳñëï³ÛÇÝ ËáéáãÝ»ñÇ ÷Éáõ½Ù³Ý Ñ»ï»õ³Ýùáí ³é³ç³óáÕ »ñÏñ³ß³ñÅÝ»ñ »õ³ÛÉÝ: î»ËݳÍÇÝ »ñÏñ³ß³ñÅÝ»ñ ³ë»Éáí å»ïù ¿ ѳëÏ³Ý³É ³ÛÝåÇëÇ »ñÏñ³ß³ñÅ, áñÁ ϳåí³Í ¿ Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Ñ»ï úñÇÝ³Ï é³½Ù³Ï³Ý Ï³Ù ³ñ¹Ûáõݳբ»ñ³Ï³Ý å³ÛÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ»ï»õ³Ýùáí ³é³ç³óáÕ óÝóáõÙÝ»ñÁ ϳñáÕ »Ý «ïññÇ·»ñ» (ß³ñÅÇã áõÅ) ѳݹÇë³Ý³É áõÅ»Õ »ñÏñ³ß³ñÅÇ Ñ³Ù³ñ γ٠ûñÇÝ³Ï Ù»Í çñ³Ùբ³ñÇ Ï³éáõóáõÙÁ ϳñáÕ ¿ ѳݷ»óÝ»É ïíÛ³É ï³ñ³ÍùáõÙ ë»ÛëÙÇÏ ³ÏïÇíáõÃÛ³Ý բ³ñÓñ³óÙ³Ý: Üßí³Í բáÉáñ ïÇåÇ »ñÏñ³ß³ñÅÝ»ñÇó г۳ëï³ÝÇ ï³ñ³ÍùáõÙ ³é³í»É áõÅ»Õ »õ ³é³í»É ï³ñ³Íí³Í »Ý ï»ÏïáÝ³Ï³Ý »ñÏñ³ß³ñÅÝ»ñÁ: ºñÏñ³ß³ñÅÝ»ñÁ Áëï ϳÝ˳ï»ë»ÉÇáõÃÛ³Ý Ï³ñ»ÉÇ ¿ բ³Å³Ý»É ÝáõÛÝå»ë »ñÏáõ ËÙբի. ÀݹѳÝñ³å»ë »ñÏñ³ß³ñÅÝ»ñÇ Ï³Ý˳ï»ëáõÙ ³ë»Éáí å»ïù ¿ ÝϳïÇ áõÝ»Ý³É Ýñ³ ï»ÕÇ, áõÅ·ÝáõÃÛ³Ý »õ ųٳݳÏÇ Ñ³í³Ý³Ï³Ý³ÛÇÝ բÝáõó·ñ»ñÁ γÝ˳ï»ë»ÉÇ Ñ³Ù³ñíáõÙ »Ý ³ÛÝ »ñÏñ³ß³ñÅÝ»ñÁ, áñáÝù Çñ»Ýó «ëï»ÕÍÙ³Ý ÷áõÉáõÙ ÃáõÛÉ »Ý ï³ÉÇë ·ñ³Ýó»É ï³ñ³ï»ë³Ï ݳ˳Ýß³ÝÝ»ñ ºñÏñ³ß³ñÅÝ»ñÇ Ý³Ë³Ýß³ÝÝ»ñÇó »Ý ѳٳñíáõÙª ëïáñ·»ïÝÛ³ çñ»ñÇ Ù³Ï³ñ¹³ÏÇ ÷á÷áËáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, »ñÏñ³Ù³·ÝÇë³Ï³Ý ¹³ßïÇ ÷á÷áËáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, é³¹áÝ ·³½Ç ³ÝáÙ³É ÷á÷áËáõÃÛáõÝÝ»ñÁ »õ ³ÛÉÝ ²ÝϳÝ˳ï»ë»ÉÇ »Ý ѳٳñíáõÙ ³é³Ýó áñ»õ¿ ݳ˳Ýß³ÝÝ»ñÇ ·ñ³ÝóíáÕ »ñÏñ³ß³ñÅ
-5-
ՍՈՎՈՐՈՒՄ ԵՆՔ ԵՐԳԵԼ Էլ ինչ սկաուտ, որ չիմանա իր հայրենասիրական երգերը, որոնք երգել են մեր ֆիդայիները: Սովորենք միասին, եթե գիտես այս երգերը՝ կրկնիր մեզ հետ, եթե ոչ, ուրեմն կարող ես սովորել մեզ հետ.
ԿԵՆԱՑ ԵՐԳ
Խմենք, հայրենի՛ք, Կենացդ երգով. Լինես երջանիկ, Քաջ լինես հոգով: Լարի թըմբըլը, լա՛ ” լա՛, Լարի թըմբըլը, լա՛ ” լա՛, Լարի թըմբըլը, լա՛ ” լա՛, Լարի թըմբըլը, լա՛ ” լա՛, Կրծքիդ բյուր գարնան Ծաղիկներ բուրեն, ՈՒ հովերը գան, Դեմքդ համբուրեն: Լարի թըմբըլը… Խաղաղ, բազմաբերք Լինի քո տարին, Խնդություն ու երգ Փռես աշխարհին: Լարի թըմբըլը…
հա՛, հա՛, հա՛, հա՛,
հա՛, հա՛, հա՛, հա՛,
ԱՆՑՆԻՆՔ ՍԱՍՈՒՆ
Մշո դաշտեր շողն է պատել, Դաշտերում ջրեր վարար, Էրնե՜կ կռունկներն էլ ետ գան, Լավ լուր բերեն մեր համար:
հա՛, հա՛, հա՛, հա՛:
Սասնո սարեր, մտանք ձորեր, Կռիվ կենեիք անվեհեր: Քաջ Դրոյի զենքն էր կոտրել, Պստիկ Վահան լաց կաներ:
Անցնինք Սասուն, մտնինք Վան, Մուշ, Ալաշկերտ, Արդահան: Ազգի հերոս կտրիճներ, Հայրենիքին փրկության:
Հանեց, թափեց սուր փամփուշտներ, Կողքին ընկավ՝ ախ քաշեց, Սարեր, ձորեր կդղրդեն, Գևորգ Չաուշ կբոռեր: կրկ.
ԵՍ ԻՄ ԱՆՈՒՇ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԶԵՅԹՈՒՆՑԻՆԵՐԻ ՀԻՄՆԸ Ես իմ անուշ Հայաստանի արևահամ բարն եմ սիրում, Մեր հին սազի ողբանվագ, լացակումած լարն եմ սիրում, Արնանման ծաղիկների ու վարդերի բույրը վառման ՈՒ նաիրյան աղջիկների հեզաճկուն պարն եմ սիրում: Սիրում եմ մեր երկինքը մուգ, ջրերը ջինջ, լիճը լուսե, Արևն ամռան ու ձմեռվա վիշապաձայն բուքը վսեմ, Մթում կորած խրճիթների անհյուրընկալ պատերը սև ՈՒ հնամյա քաղաքների հազարամյա քարն եմ սիրում: ՈՒր էլ լինեմ – չեմ մոռանա ես ողբաձայն երգերը մեր, Չեմ մոռանա աղոթք դարձած երկաթագիր գրերը մեր, Ինչքան էլ սուր սիրտս խոցեն արյունաքամ վերքերը մեր, Էլի ես որբ ու արնավառ իմ Հայաստան յարն եմ սիրում: Իմ կարոտած սրտի համար ոչ մի ուրիշ հեքիաթ չկա, Նարեկացու, Քուչակի պես լուսապսակ ճակատ չկա, Աշխարհ անցիր, Արարատի նման ճերմակ գագաթ չկա, Ինչպես անհաս փառքի ճամփա` ես իմ Մասիս սարն եմ սիրում:
Արևն ելավ, Զեյթունցինե’ր, Դեհ ձի հեծնենք, առնենք զենքեր, դիմենք առաջ. Ինչո՞ւ, ինչո՞ւ գլուխ ծռենք Բռնավորին մեր վիզ պարզած: Ամբողջ հինգ դար գերի ենք մենք, Մեր շղթայք մենք պատրաստեր ենք, Ինչո՞ւ այժմեն մենք չստիպենք Մեր գերողին կրելու զայն: Կեցցե’ Զեյթուն, ապրի’ Զեյթուն, Թող չտեսնե ստրկություն. Քանի ունի մեզ պես որդիք, Ապրի’ Զեյթուն, կեցցե’ Զեյթուն:
-6-
Մարտ ամսվա հիշարժան օրեր 1565թ.-ի Մարտի 1-ին` հիմնադրվեց Ռիո դե Ժանեյրոն:
1981թ.-ի Մարտի 2-ին` առաջին անգամ գործարկվեց Երևանի մետրոպոլիտեն: Մարտի 3-ին տեղի է ունեցել 2 հետաքրքիր դեպքեր`
ա) 1923թ.-ին "Թայմ" շաբաթաթերթը առաջին անգամ վաճառքի հանվեց:
բ) 1875թ.-ին Մոնրեալի Վիկտորիա սահադաշտում կայացավ պատմության մեջ առաջին
հոկեյի խաղը:
1878թ.-ի Մարտի 4-ին` է ծնվել հայտնի ճարտարապետ և ակադեմիկոս Ալեքսանդր Թամանյանը:
1714թ.-ի Մարտի 8-ին` հենց այս օրն է ծնվել Գերմանացի հայտնի կոմպոզիտոր Կարլ
Ֆիլիպ Էմմանուել Բախը: Այս օրը տոնում են որպես կանանց և աղջիկների միջազգային օր: 1959թ.-ի Մարտի 9-ին` Նյու Յորքի խաղալիքների շուկայում վաճառքի հանվեց "Բարբի" հանրահայտ տիկնիկը:
1666թ.-ի Մարտի 11-ին շատ կարևորագույն մի օր է Հայերի համար, քանի որ այդ օրն է առաջին անգամ տպագրվել հայատառ Աստվածաշունչը:
Մարտի 12-ին թուրքակակն բանակը գրավում է Կարինը:
1897թ.-ին Մարտի 13-ին` ծնվել Հայ հայտնի բանաստեղծ, արձակագիր, թարգմանիչ և
քննադատ Եղիշե Չարենցը:
1879թ.-ի Մարտի 14-ին` ծնվել է ֆիզիկոս Ալբերտ Այնշտայնը:
1924թ.-ի Մարտի 15-ին` գործարկվում է Երևանի բամբակազտիչ գործարանը:
1865թ.-ի Մարտի 17ին՝ ծնվել է լեզվաբան և գրականագետ Մանուկ Աբեղյանը:
1949թ.-ի Մարտի 18-ին` առաջին անգամ սկսեց երթևեկել առաջին տրոյլեբուսը: 1685թ.-ի Մարտի 21-ին` ծնվել է Յոհան Սեբաստիան Բախը:
1923թ.-ի Մարտի 23-ին` մահացել է Հայ նշանավոր բանաստեղծ Հովհաննես Թումանյանը: 1905թ.-ի Մարտի 24-ին` մահացել է Ֆրանսիացի գրող Ժյուլ Վեռնը:
1827թ.-ի Մարտի 26-ին` մահացել է գերմանացի կոմպոզիտոր Լյուդվիգ Վան Բեթհովենը: 1592թ.-ի Մարտի 29-ին` ծնվել է Հայ աշուղ-երգիչ Նահապետ Քուչակը:
Մանուկ Աբեղյան Ալբերտ Այնշտայն
Յոհան Բախ
-7-
Եղիշե Չարենց
Ալեքսանդր Թամանյան
Շնորհավոր մեր սիրելի քույրերի և եղբայրների ծնունդը Լորի Քազանճյան 03/03/1999
Մայք Պետրոսյան 07/03/1987
Արմեն Սարգսյան 07/03/1993
Վերա Վարժապետյան 07/03/1999 Արսեն Ադամյան 10/03/1997
Լևոն Ալեքսանդրյան 09/03/1998
Դրո Թաթոյան 16/03/1995
Կարինե Գասպարյան 11/03/1998
Սպարտակ Կարապետյան 27/03/1998
Մհեր Իրիցյան 24/03/1998
Վիքի Մասարաջյան 31/03/1991
Օլգա Կարոյան 28/03/1995
ՈՒՇԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆ
Ամսվա տիպար
Մարիա Դավուդյան
Արմեն Բարսեղյան
-8`-
Լուսինե Արիստակեսյան Սարգիս Խաչատրյան