Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπτυξης Μαγνησίας by Agis Zoubos

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ

1. Εισαγωγή Ο Νομός Μαγνησίας βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα της Θεσσαλίας και έχει πληθυσμό 206.995 κατοίκους (2001). Αποτελεί το 1,89% του πληθυσμού της Ελλάδας, καταλαμβάνοντας την 8η θέση μεταξύ των νομών της χώρας. Επίσης, αποτελεί το 27,45% του πληθυσμού της Θεσσαλίας και καταλαμβάνει τη 2η θέση μεταξύ των Θεσσαλικών νομών με βάση το πληθυσμιακό μέγεθος. Η γεωγραφική του θέση και η μορφολογία του συνθέτουν ένα ιδιαίτερο οικιστικό, φυσικό και παραγωγικό περιβάλλον με την παρουσία του Πηλίου, του Παγασητικού Κόλπου και των Βορείων Σποράδων. Στο οικιστικό δίκτυο του Νομού είναι σαφής η κυριαρχία του Π.Σ. Βόλου το οποίο συγκεντρώνει το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, αλλά και των οικονομικών δραστηριοτήτων και αποτελεί μια από τις σημαντικότερες πόλεις μεσαίου μεγέθους της χώρας. Ο Νομός διασχίζεται από τον κύριο οδικό άξονα της χώρας (ΠΑΘΕ), η ολοκλήρωση του οποίου αναμένεται να συμβάλλει στην ικανοποιητική σύνδεση με τα δύο μητροπολιτικά κέντρα της χώρας. Παρότι ο ΠΑΘΕ έχει βελτιώσει σημαντικά την οδική σύνδεση με τη Λάρισα, η οδική και σιδηροδρομική σύνδεση του Νομού με τους άλλους Θεσσαλικούς Νομούς δεν είναι ικανοποιητική. Αντίστοιχα προβλήματα σύνδεσης υπάρχουν και στο ενδονομαρχιακό επίπεδο, είτε αυτά αφορούν το μεταφορικό δίκτυο των ορεινών περιοχών, είτε τις θαλάσσιες συνδέσεις με τα νησιά των Β. Σποράδων. Η παρούσα διαγνωστική μελέτη καταγράφει και αναλύει τα δημογραφικά και μορφωτικά χαρακτηριστικά του νομού Μαγνησίας και την εξέλιξη τους διαχρονικά. Η συγκεκριμένη αυτή καταγραφή, τόσο της υφιστάμενης κατάστασης όσο και των

1-1

τάσεων της, σε πληθυσμιακό αλλά και εκπαιδευτικό επίπεδο, δίνει τη δυνατότητα να προσδιοριστεί η σχετική θέση του Νομού σε σύγκριση με τους υπόλοιπους Θεσσαλικούς Νομούς, την Περιφέρεια Θεσσαλίας και τη Χώρα. Τα πορίσματα της μελέτης πρόκειται να αποτελέσουν πολύτιμο οδηγό για τη χάραξη των απαιτούμενων δημογραφικών και εκπαιδευτικών πολιτικών, από την πλευρά των εθνικών και τοπικών φορέων, με γνώμονα την ενίσχυση των αναπτυξιακών προοπτικών του νομού Μαγνησίας.

2. Βασικά Δημογραφικά Χαρακτηριστικά 2.1. Καταγραφή των δημογραφικών δεδομένων στο Νομό Μαγνησίας Συγκρινόμενος με τους υπόλοιπους νομούς της Θεσσαλίας, ο νομός Μαγνησίας έχει την μεγαλύτερη πληθυσμιακή πυκνότητα, το μεγαλύτερο ποσοστό αστικού πληθυσμού, το μικρότερο

ποσοστό

αγροτικού

πληθυσμού

και

τους

υψηλότερους

ρυθμούς

πληθυσμιακής αύξησης τις τελευταίες δεκαετίες. Συγκρινόμενος με το σύνολο της χώρας οι δημογραφικές επιδόσεις του νομού κινούνται γύρω από το μέσο όρο (Πίνακας 1). Συγκεκριμένα, η πληθυσμιακή πυκνότητα (δηλαδή ο αριθμός των κατοίκων ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο) στην Μαγνησία (78,53) είναι λίγο μικρότερη από αυτή της χώρας (83,08) αλλά σαφώς μεγαλύτερη από αυτήν της Λάρισας (51,91), η οποία είναι ο αμέσως επόμενος νομός της Θεσσαλίας. Ο πληθυσμός της Θεσσαλίας έχει αυξηθεί κατά την περίοδο 1961-2001 κατά 27,6%, ποσοστό το οποίο είναι λίγο μικρότερο από αυτό της χώρας (30,7%), αλλά σαφώς μεγαλύτερο από αυτό του νομού Λάρισας (17,5%), ο οποίος είναι ο αμέσως επόμενος σε ρυθμούς πληθυσμιακής αύξησης στην Θεσσαλία. Θα πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι οι άλλοι δύο νομοί της Θεσσαλίας (Τρικάλων -3,3% και Καρδίτσας -15,1%) έχουν σημειώσει κατά την ίδια περίοδο μικρή έως σημαντική μείωση πληθυσμού. Την τελευταία δεκαετία 1991-2001, ο νομός Μαγνησίας αύξησε τον πληθυσμό του κατά 4,3%, καταλαμβάνοντας την 29 η θέση από πλευράς επίδοσης στο σύνολο των νομών της χώρας. Η επίδοση αυτή είναι χαμηλότερη από αυτή της χώρας (6,9%), αλλά υψηλότερη από αυτή των υπολοίπων νομών της Θεσσαλίας. Να σημειώσουμε ότι η Θεσσαλία έχει τη χαμηλότερη επίδοση (2,6%) από όλες τις Περιφέρειες της χώρας.

1-2

Πίνακας 1: Δημογραφικά χαρακτηριστικά Γεωγραφική Πληθυσμός Ποσοστό Πυκνότητα Ποσοστό Ποσοστό Ποσοστό Ποσοστό Ενότητα συμμετοχής μεταβολής μεταβολής αστικού αγροτικού στο πληθυσμού πληθυσμού πληθυσμού πληθυσμού πληθυσμό της Χώρας 2001 2001 2001 1961-2001 1991-2001 2001 2001 Ελλάδα 10.964.020 100 83,08 30,7 6,8 72,8 27,2 Θεσσαλία 753.888 6,88 3 53,71 8 8,4 7 2,6 13 60,6 3 39,4 11 Μαγνησία 206.995 1,89 8 78,53 9 27,6 10 4,3 29 73,2 4 26,8 48 Λάρισα 279.305 2,55 5 51,91 23 17,5 12 3,2 39 68 5 32 47 Τρίκαλα 138.047 1,26 22 40,79 37 -3,3 32 -0,6 47 48,6 28 51,4 24 Καρδίτσα 129.541 1,18 25 49,14 27 -15,1 42 2,1 44 37,5 38 62,5 14 Πηγή: ΕΣΥΕ, Allmedia, 2004

Πίνακας 2: Πληθυσμιακή εξέλιξη 1951-2001 1951 1961 1971 1981 1991 2001 Ν. Μαγνησίας 153.808 162.285 161.392 182.222 198.434 206.995 Θεσσαλία 628.941 695.385 659.913 695.654 731.230 753.888 Ελλάδα 7.632.801 8.388.553 8.768.641 9.740.417 10.264.156 10.964.020 Πηγή: ΕΣΥΕ, Allmedia, 2004

Η παρουσίαση των πληθυσμιακών εξελίξεων του Νομού Μαγνησίας, από το 1951 έως το 2001, σε σχέση με αυτών της Θεσσαλίας αλλά και της Ελλάδας δίνει τη δυνατότητα σύγκρισης των δημογραφικών αλλαγών και των πληθυσμιακών δυναμικών που δείχνει η κάθε χωρική ενότητα. Οι πληθυσμιακές μεταβολές του Νομού Μαγνησίας παρουσιάζονται αναλυτικότερα στους Πίνακες 2 και 3, όπου διαπιστώνεται ότι η μεταβολή του 1991-2001 είναι η μικρότερη διαχρονικά, ενώ παράλληλα, παρατηρείται ότι τα τελευταία σαράντα χρόνια ο Νομός εμφάνιζε θετικότερες δημογραφικές μεταβολές από τη Θεσσαλία.

Πίνακας 3: Πληθυσμιακή εξέλιξη 1951-2001 (μεταβολές σε %) Ν. Μαγνησίας Θεσσαλία Ελλάδα

1951-1961 1961-1971 1971-1981 1981-1991 1991-2001 5,51 -0,55 12,9 8,89 4,31 10,56 -5,1 5,41 5,11 3,1 9,9 4,53 11,08 5,37 6,82

Πηγή: ΕΣΥΕ, 2001

1-3

Όσον αφορά στα χαρακτηριστικά του πληθυσμού του Νομού, διαπιστώνεται ότι η Μαγνησία (Πίνακας 1) έχει ελαφρά υψηλότερο ποσοστό αστικού πληθυσμού (73,2%) από τη χώρα (73%) και σημαντικά υψηλότερο από την Περιφέρεια Θεσσαλίας (60,6%). Τέλος, έχει ελαφρά χαμηλότερο ποσοστό αγροτικού πληθυσμού (26,8%) σε σχέση με τη χώρα (27,2%) και σημαντικά χαμηλότερο σε σχέση με τη Θεσσαλία (39,4%). Αποτελεί δηλαδή ο Νομός την περισσότερο αστικοποιημένη υποενότητα μιας Περιφέρειας όπου ο αγροτικός τομέας κατέχει τον πιο κυρίαρχο ρόλο σε σχέση με τις άλλες ελληνικές Περιφέρειες. Στο Διάγραμμα 1 απεικονίζονται πιο ξεκάθαρα οι πληθυσμιακές μεταβολές κατά την περίοδο 1951-2001. Αίσθηση προκαλούν οι αρνητικές μεταβολές τόσο για την Μαγνησία όσο και για τη Θεσσαλία τη δεκαετία 1961-1971, οι οποίες είναι δυνατόν να αποδοθούν στο έντονο φαινόμενο εκείνης της εποχής της εσωτερικής και εξωτερικής μετανάστευσης. Η αντιστροφή του φαινομένου διακρίνεται την αμέσως επόμενη δεκαετία όπου ο νομός Μαγνησίας και η Ελλάδα γενικότερα παρουσιάζουν τις θετικότερες πληθυσμιακές μεταβολές των τελευταίων πενήντα ετών. Συνολικά, θα λέγαμε ότι τα δημογραφικά χαρακτηριστικά του νομού διαμορφώνουν ένα μάλλον ευνοϊκό προφίλ σε σχέση με τους υπόλοιπους Θεσσαλικούς νομούς και μια δυναμική η οποία είναι συγκρίσιμη με αυτή της χώρας. Απαραίτητη θεωρείται και η εξέταση της ηλικιακής κατανομής του πληθυσμού του νομού, ώστε να διαπιστωθεί, από τη μία, εάν παρουσιάζει διαφορετικό ηλικιακό μοντέλο από αυτό της Χώρας και από την άλλη εάν έχει προκύψει κάποια σημαντική μεταβολή από το 1991 έως το 2001. Κατά πρώτο λόγο, διακρίνεται μια σαφής τάση υπογεννητικότητας (Πίνακας 4), μιας και στις ηλικίες 0-14 τα τελευταία σαράντα χρόνια είναι εμφανής η τάση μείωσης του ποσοστού. Η τάση αυτή είναι πραγματικότητα και για τα συνολικά ελληνικά δεδομένα η οποία, συνδυαζόμενη με μια διόγκωση των ποσοστών στις μεγαλύτερες ηλικίες (από 65 και άνω), οφείλεται στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και την πρόοδο της Ιατρικής επιστήμης.

1-4

Διάγραμμα 1: Εξέλιξη Πληθυσμιακών Μεταβολών 1951-2001

ΓΡΑΦΗΜΑ 1: ΕΞΕΛΙΞΗ ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΩΝ 19512001 Ν. Μαγνησίας

Θεσσαλία

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ (% )

Ελλάδα

8 6 4 2 0 -2

1951-1961

1961-1971

1971-1981

1981-1991

1991-2001

-4 -6 -8

ΕΤΗ

Πηγή: ΕΣΥΕ, 2001, Ιδία Επεξεργασία

Οι Πίνακες 5 και 6 παρουσιάζουν την κατανομή του πληθυσμού κατά ομάδες ηλικιών 5 ετών, κατά φύλο για το Νομό και τη Χώρα το 1991 και το 2001. Από τη σύγκριση των ποσοστών μεταξύ ανδρών και γυναικών στο Νομό Μαγνησίας βγαίνει το συμπέρασμα ότι στις ηλικίες μέχρι 24 ετών για το 1991 και 34 ετών για το 2001 οι άνδρες παρουσιάζουν σημαντικά μεγαλύτερο ποσοστό. Στις ηλικίες μεγαλύτερες των 45 ετών για το 1991 και 50 ετών για το 2001 μεγαλύτερο ποσοστό παρουσιάζουν οι γυναίκες. Στις ενδιάμεσες ηλικίες δεν παρατηρείται σαφής υπεροχή συγκεκριμένου φύλου. Το συγκεκριμένο πρότυπο συμβαδίζει και με αυτό του συνόλου της χώρας, τόσο για το 1991 όσο και για το 2001. Με βάση τους ίδιους Πίνακες, η προαναφερθείσα τάση της υπογεννητικότητας φαίνεται να παρουσιάζεται με μικρότερη ένταση στο Νομό Μαγνησίας σε σχέση με τη Χώρα την τελευταία δεκατία της αναλυσης. Αναλυτικότερα, στις μικρές ηλικίες (μέχρι 14 ετών) ο Νομός έχει ψηλότερα ποσοστά πληθυσμού από την Χώρα, ενώ στις ηλικίες 15-29 μεγαλύτερα ποσοστά εμφανίζει η Ελλάδα. Από της ηλικίες 30-39 δεν εμφανίζονται

1-5

σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ Νομού και Χώρας. Από την ηλικία των 40 και πάνω ο Νομός παρουσιάζει σαφώς μεγαλύτερα ποσοστά σε σύγκριση με αυτά της Χώρας. Το πρότυπο αυτό παραμένει σχεδόν το ίδιο για το 1991 και το 2001. Ωστόσο, εξετάζοντας αθροιστικά τα ποσοστά των ηλικιών του παραγωγικότερου εργατικού δυναμικού (20-44 ετών), παρατηρείται μια αισθητή υστέρηση από την πλευρά της Μαγνησίας και για τις δυο εξεταζόμενες χρονικές περιόδους. Συνοπτικά η περιοχή, εμφανίζοντας μια τάση υπογεννητικότητας (αν και λιγότερη αισθητή από αυτή της Χώρας) και μια υπεροχή στις πολύ μεγαλύτερες ηλικίες (σε σχέση με τη Χώρα), εκφράζει συνολικά μια τάση γήρανσης του πληθυσμού της.

Πίνακας 4: Πληθυσμός κατά ομάδες ηλικιών Ν. Μαγνησίας 1951-2001 1951 1961 1971

1981

1991

2001

0-14 26,40% 29% 24% 23,30% 19,70% 15,62% 15-44 46,20% 47% 40% 39,10% 40,70% 42,76% 45-64 19% 17% 23% 24,30% 25,30% 24,45% 65+ 8,40% 7% 13% 13,30% 14,30% 17,17% Σύνολο 100% 100% 100% 100% 100% 100% Πηγή: ΕΣΥΕ 2001, Ιδία Επεξεργασία

Η απεικόνιση των παραπάνω τάσεων της ανάλυσης, για την Χώρα και το Νομό , για το 1991 και το 2001 αντίστοιχα, φαίνεται μέσω των πυραμίδων των ηλικιών στα Διαγράμματα 2, 3, 4 και 5.

1-6

Πίνακας 5: Κατανομή του πληθυσμού κατά ομάδες ηλικιών 5 ετών για τον Ν. Μαγνησίας και Ελλάδα για το 1991 Σύνολο Χωρας Ηλικίες Άνδρες % 0-4 286143 2,79 5-9 341078 3,32 10-14 387720 3,78 15-19 394647 3,85 20-24 399821 3,90 25-29 359353 3,50 30-34 361163 3,52 35-39 342078 3,33 40-44 336449 3,28 45-49 278589 2,72 50-54 319255 3,11 55-59 322616 3,14 60-64 308493 3,01 65-69 210148 2,05 70-74 150627 1,47 75-79 129403 1,26 80-84 81436 0,79 85-89 34977 0,34 90-94 9378 0,09 95-99 1523 0,01 100+ 511 0,00 Σύνολο 5055408 49,27 Πηγή: ΕΣΥΕ, Ιδία επεξεργασία,

Γυναίκες 270844 322356 366726 371958 391591 362398 367777 339238 336802 281374 338060 332648 336371 243707 193396 166749 110621 50895 16847 2928 1206 5204492

Μαγνησία Άνδρες 5614 6847 7630 6950 6931 6534 6957 6701 6578 5713 6204 6303 6277 4287 3112 2564 1486 671 168 22 2 97551

% 2,64 3,14 3,57 3,63 3,82 3,53 3,58 3,31 3,28 2,74 3,29 3,24 3,28 2,38 1,88 1,63 1,08 0,50 0,16 0,03 0,01 50,73

% 2,83 3,45 3,85 3,50 3,49 3,29 3,51 3,38 3,31 2,88 3,13 3,18 3,16 2,16 1,57 1,29 0,75 0,34 0,08 0,01 0,00 49,16

Γυναίκες 5322 6400 7198 6609 6706 6631 7136 6440 6578 5798 6889 6453 6669 5011 4111 3383 2130 1026 323 49 21 100883

% 2,68 3,23 3,63 3,33 3,38 3,34 3,60 3,25 3,31 2,92 3,47 3,25 3,36 2,53 2,07 1,70 1,07 0,52 0,16 0,02 0,01 50,84

Διάγραμμα 2: Ηλικιακή Πυραμίδα για το σύνολο της Χώρας, 1991 100+ 95-99 90-94 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4 -5

-4

-3

-2

-1

0 Γυναίκες

Άνδρες

Πηγή: ΕΣΥΕ, Ιδία επεξεργασία

1-7

Διάγραμμα 3: Ηλικιακή Πυραμίδα για το νομό Μαγνησίας, 1991 Ηλικιακή Πυραμίδα Νομού Μαγνησίας, 1991 100+ 95-99 90-94 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4 -5

-4

-3

-2

-1

0 Γυναίκες

Άνδρες

Πηγή: ΕΣΥΕ, Ιδία επεξεργασία

Πίνακας 6: Κατανομή του πληθυσμού κατά ομάδες ηλικιών 5 ετών για τον Ν. Μαγνησίας και Ελλάδα για το 2001 Σύνολο Χώρας Μαγνησία Ηλικίες 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85-89 90-94 95-99 >=100 Σύνολο Πηγή: ΕΣΥΕ,

Άνδρες % 271.306 2,48 280.484 2,57 305.404 2,79 380.500 3,48 437.018 4,00 436.199 3,99 441.543 4,04 392.326 3,59 387.644 3,55 356.135 3,26 338.090 3,09 271.095 2,48 298.181 2,73 291.600 2,67 247.136 2,26 144.761 1,32 78.700 0,72 45.961 0,42 8.045 0,07 770 0,01 528 0,00 5.413.426 49,51 Ιδία επεξεργασία

Γυναίκες 258.093 264.621 280.991 345.674 398.445 411.228 428.389 391.087 394.299 357.840 349.259 289.120 341.893 331.645 297.882 184.157 109.493 59.233 21.455 4.697 1.170 5.520.671

% 2,36 2,42 2,57 3,16 3,64 3,76 3,92 3,58 3,61 3,27 3,19 2,64 3,13 3,03 2,72 1,68 1,00 0,54 0,20 0,04 0,01 50,49

Άνδρες 5.008 5.337 6.141 7.680 7.644 7.465 7.886 6.932 7.350 6.814 6.497 5.418 5.634 5.472 4.802 2.845 1.571 855 138 13 7 101.509

% 2,44 2,60 3,00 3,75 3,73 3,64 3,85 3,38 3,59 3,32 3,17 2,64 2,75 2,67 2,34 1,39 0,77 0,42 0,07 0,01 0,00 49,52

Γυναίκες 4.856 5.128 5.563 6.662 6.823 6.953 7.633 7.134 7.484 6.530 6.567 5.867 6.810 6.393 5.761 3.556 2.193 1.115 360 89 19 103.496

% 2,37 2,50 2,71 3,25 3,33 3,39 3,72 3,48 3,65 3,19 3,20 2,86 3,32 3,12 2,81 1,73 1,07 0,54 0,18 0,04 0,01 50,48

1-8

Διάγραμμα 4: Ηλικιακή Πυραμίδα για το σύνολο της Χώρας, 2001 Ηλικιακή Πυραμίδα Συνόλου Χώρας, 2001 100+ 95-99 90-94 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4 -5

-4

-3

-2

-1

0 Γυναίκες

Άνδρες

Πηγή: ΕΣΥΕ, Ιδία επεξεργασία

Διάγραμμα 5: Ηλικιακή Πυραμίδα για το νομό Μαγνησίας, 2001 Ηλικιακή Πυραμίδα Νομού Μαγνησίας, 2001 100+ 95-99 90-94 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4 -5

-4

-3

-2

-1

0 Γυναίκες

Άνδρες

Πηγή: ΕΣΥΕ, Ιδία επεξεργασία, 2001

2.2. Καταγραφή των δημογραφικών δεδομένων κατά Δήμο Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εξέταση των πληθυσμών των επιμέρους Καποδιστριακών Δήμων που συναποτελούν το νομό Μαγνησίας και η μεταβολή τους από το 1991 έως το 2001 (Πίνακας 7).

1-9

Η ανάλυση που ακολουθεί γίνεται με βάση τον συνολικό πληθυσμό όπως καταγράφεται στις απογραφές του 1991 και του 2001. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται ο συνολικός πληθυσμός κατά Δήμο για τα έτη 1991 και 2001, οι μεταβολή του πληθυσμού 1991-2001 και η ποσοστιαία κατανομή του πληθυσμού, για τους νομούς ως προς τη χώρα και για τους Δήμους ως προς το Νομό. Είναι προφανές ο πίνακας αυτός προσφέρει μια χρήσιμη εικόνα για την μελέτη των δημογραφικών εξελίξεων στο Νομό. Με δεδομένο ότι η πληθυσμιακή μεταβολή του Νομού ανέρχεται στο 4,3%, παρατηρείται ότι η πλειοψηφία των Δήμων της Μαγνησίας εμφανίζει κυρίως αρνητικές μεταβολές ή μεταβολές σε επίπεδα κάτω του μέσου όρου της συνολικής περιοχής. Θετικότερες σχετικά επιδόσεις παρουσιάζουν οι Δήμοι του Βόλου (6,8%), της Νέας Ιωνίας (10,0%), της Αγριάς (12,5%), της Νέας Αγχιάλου (15,1%) και η Κοινότητα Μακρυνίτσης (37,9%). Οι δύο πρώτοι Δήμοι αποτελούν ουσιαστικά το πολεοδομικό συγκρότημα του Βόλου (μαζί με το Δήμο Αγριάς), όποτε διαπιστώνεται μια υπεροχή στη δημογραφική δυναμική της πόλης του Βόλου. Η Αγριά, η Νέα Αγχίαλος και η Μακρυνίτσα λειτουργούν ουσιαστικά ως οικισμοί δορυφόροι της, όπου όλο και περισσότερες οικογένειες επιλέγουν να κατοικούν μόνιμα και να διεκπεραιώνουν τις δραστηριότητες τους στο κοντινό χωροχρονικά πολεοδομικό συγκρότημα. Εντύπωση προκαλεί και η θετική μεταβολή του 20,9% του Δήμου Σκιάθου, η οποία είναι δυνατόν να αποδοθεί στην ολοένα και μεγαλύτερη ελκτικότητα του νησιού ως τουριστικός προορισμός αλλά και ως τόπος με ευκαιρίες για επενδύσεις και νέες θέσεις απασχόλησης. Συνολικά, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι η πληθυσμιακή δυναμική που επιδεικνύει στο σύνολο του ο νομός Μαγνησίας οφείλεται κυρίως στην ενίσχυση του αστικού πληθυσμού, δηλαδή στη δυναμική που παρουσιάζει η πόλη του Βόλου και η περιοχή άμεσης επιρροής του. Όσον αφορά στις πληθυσμιακές εξελίξεις των υπόλοιπων Καποδιστριακών Δήμων

της περιοχής παρατηρείται μια τάση απερήμωσης η

στασιμότητας, που εκφράζεται είτε με αρνητικές, είτε με πολύ χαμηλές μεταβολές του πληθυσμού.

1-10

Πίνακας 7: Πληθυσμός Καποδιστριακών Δήμων Ν. Μαγνησίας (1991-2001) Συνολικός Πληθυσμός 1991 ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΝΟΜΟΣ ΚΑΡΔΙΤΣΗΣ ΝΟΜΟΣ ΛΑΡΙΣΗΣ ΝΟΜΟΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΝΟΜΟΣ ΤΡΙΚΑΛΩΝ

10.259.90 0 734.846 126.854 270.612 198.434 138.946

Συνολικός Πληθυσμός 2001 10.964.020

ΝΟΜΟΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ 198.434 ΔΗΜΟΣ ΒΟΛΟΥ 77.192 ΔΗΜΟΣ ΑΓΡΙΑΣ 5.435 ΔΗΜΟΣ ΑΙΣΩΝΙΑΣ 2.897 ΔΗΜΟΣ ΑΛΜΥΡΟΥ 14.046 ΔΗΜΟΣ ΑΛΟΝΝΗΣΟΥ 2.985 ΔΗΜΟΣ ΑΡΓΑΛΑΣΤΗΣ 2.415 ΔΗΜΟΣ ΑΡΤΕΜΙΔΑΣ 4.448 ΔΗΜΟΣ ΑΦΕΤΩΝ 2.091 ΔΗΜΟΣ ΖΑΓΟΡΑΣ 3.922 ΔΗΜΟΣ ΙΩΛΚΟΥ 2.115 ΔΗΜΟΣ ΚΑΡΛΑΣ 5.531 ΔΗΜΟΣ ΜΗΛΕΩΝ 3.767 ΔΗΜΟΣ ΜΟΥΡΕΣΙΟΥ 3.239 ΔΗΜΟΣ ΝΕΑΣ ΑΓΧΙΑΛΟΥ 6.440 ΔΗΜΟΣ ΝΕΑΣ ΙΩΝΙΑΣ 29.018 ΔΗΜΟΣ ΠΟΡΤΑΡΙΑΣ 3.318 ΔΗΜΟΣ ΠΤΕΛΕΟΥ 2.865 ΔΗΜΟΣ ΣΗΠΙΑΔΟΣ 2.699 ΔΗΜΟΣ ΣΚΙΑΘΟΥ 5.096 ΔΗΜΟΣ ΣΚΟΠΕΛΟΥ 4.658 ΔΗΜΟΣ ΣΟΥΡΠΗΣ 3.486 ΔΗΜΟΣ ΦΕΡΩΝ 6.855 ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΑΝΑΒΡΑΣ 899 ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΚΕΡΑΜΙΔΙΟΥ 737 ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ 651 ΜΑΚΡΙΝΙΤΣΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΡΙΚΕΡΙΟΥ 1.629 Πηγή: ΕΣΥΕ 1991, 2001, Ιδία Επεξεργασία

Μεταβολή Πυκνότητα Ποσοστιαία Ποσοστιαία συνολικού πληθυσμού κατανομή κατανομή πληθυσμού 2001 πληθυσμού (%) πληθυσμού (%) 1991-2001 1991 2001 6,9 83 100 100

753.888 129.541 279.305 206.995 138.047

2,6 2,1 3,2 4,3 -0,6

54 49 52 79 41

7,2 1,2 2,6 1,9 1,4

6,9 1,2 2,5 1,9 1,3

206.995 82.439 6.112 3.031 12.987 2.700 2.158 4.583 1.838 3.829 2.071 5.198 3.513 3.107 7.411 31.929 3.201 2.881 2.358 6.160 4.696 4.314 6.116 987 782 898

4,3 6,8 12,5 4,6 -7,5 -9,5 -10,6 3 -12,1 -2,4 -2,1 -6 -6,7 -4,1 15,1 10 -3,5 0,6 -12,6 20,9 0,8 23,8 -10,8 9,8 6,1 37,9

79 2979 242 40 27 21 29 159 23 40 1045 23 55 57 92 504 141 24 19 123 49 23 28 8 7 15

100 38,9 2,7 1,5 7,1 1,5 1,2 2,2 1,1 2 1,1 2,8 1,9 1,6 3,2 14,6 1,7 1,4 1,4 2,6 2,3 1,8 3,5 0,5 0,4 0,3

100 39,8 3 1,5 6,3 1,3 1 2,2 0,9 1,8 1 2,5 1,7 1,5 3,6 15,4 1,5 1,4 1,1 3 2,3 2,1 3 0,5 0,4 0,4

1.696

4,1

0,8

Σε ότι αφορά στην χωρική συγκέντρωση εντός του Νομού παρατηρείται ότι ο πληθυσμός του Δήμου Βόλου αντιπροσωπεύει το 40% του πληθυσμού του Νομού. Αν σε αυτό προστεθεί και το 15,4% της Νέας Ιωνίας τότε προκύπτει ότι το 55% του πληθυσμού του Νομού βρίσκεται συγκεντρωμένο στο Πολεοδομικό συγκρότημα, με διαχρονική τάση μεγαλύτερη ενίσχυσής του. Βλέπουμε δηλαδή σε τοπικό επίπεδο μια αναπαραγωγή του προτύπου συγκέντρωσης με αυτό που υπάρχει στη χώρα, τηρουμένων βεβαίως των επιπέδων.

1-11

Στον Πίνακα του Παραρτήματος παρατίθεται ο αντίστοιχος Πίνακας με στοιχεία ανά Δημοτικό Διαμέρισμα. 2.3. Δημογραφικοί δείκτες Νομού και Δήμων Μαγνησίας Στη συνέχεια με την χρήση κάποιων δημογραφικών δεικτών θα προσδιοριστούν τα δημογραφικά χαρακτηριστικά του πληθυσμού των Δήμων και του Νομού Μαγνησίας. Οι δείκτες αυτοί είναι: α) Ο δείκτης γήρανσης (Δ. Γ.): Πληθυσμός 65 ετών και άνω Δ. Γ = --------------------------------------------- x 100 Συνολικός πληθυσμός β) Ο δείκτης νεανικότητας (Δ. Ν.): Πληθυσμός 0-14 ετών Δ. Ν. = ---------------------------------- x 100 Συνολικός Πληθυσμός γ) Ο δείκτης εξάρτησης (Δ. Ε): Πληθυσμός [0-14 + 65 και άνω] Δ. Ε. = ---------------------------------------------------------- x 100 Πληθυσμός 15-64 ετών

Δείκτης γήρανσης Ο δείκτης γήρανσης στο Νομό βρίσκεται στο μέσο όρο της χώρας. Διαχρονικά αυξάνεται όπως άλλωστε και στη χώρα. Είναι δεύτερος στην κατάταξη μετά την Λάρισα και καλύτερος από ότι στους άλλους νομούς της περιφέρειας Θεσσαλίας. Εμφανίζει ορισμένες διακυμάνσεις σε επίπεδο Δήμων, είναι καλύτερος από τον μέσο όρο στους Δήμους Πορταριάς, Σκιάθου και Αλοννήσου και χειρότερος σε ορισμένους άλλους όπως στις Κοινότητες Ανάβρας και Κεραμιδίου και Τρικερίου και στους Δήμους Αργαλαστής, Πτελεού και Αφετών.

1-12

Πίνακας 8: Δείκτης γήρανσης πληθυσμού - Νομού Μαγνησίας (1991-2001) Δείκτης Γήρανσης 1991

Δείκτης Γήρανσης 2001

ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΝΟΜΟΣ ΚΑΡΔΙΤΣΗΣ ΝΟΜΟΣ ΛΑΡΙΣΗΣ ΝΟΜΟΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΝΟΜΟΣ ΤΡΙΚΑΛΩΝ

14 14 17 13 14 15

17 18 21 16 17 20

ΔΗΜΟΣ ΒΟΛΟΥ ΔΗΜΟΣ ΑΓΡΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΑΙΣΩΝΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΑΛΜΥΡΟΥ ΔΗΜΟΣ ΑΛΟΝΝΗΣΟΥ ΔΗΜΟΣ ΑΡΓΑΛΑΣΤΗΣ ΔΗΜΟΣ ΑΡΤΕΜΙΔΑΣ ΔΗΜΟΣ ΑΦΕΤΩΝ ΔΗΜΟΣ ΖΑΓΟΡΑΣ ΔΗΜΟΣ ΙΩΛΚΟΥ ΔΗΜΟΣ ΚΑΡΛΑΣ ΔΗΜΟΣ ΜΗΛΕΩΝ ΔΗΜΟΣ ΜΟΥΡΕΣΙΟΥ ΔΗΜΟΣ ΝΕΑΣ ΑΓΧΙΑΛΟΥ ΔΗΜΟΣ ΝΕΑΣ ΙΩΝΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΠΟΡΤΑΡΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΠΤΕΛΕΟΥ ΔΗΜΟΣ ΣΗΠΙΑΔΟΣ ΔΗΜΟΣ ΣΚΙΑΘΟΥ ΔΗΜΟΣ ΣΚΟΠΕΛΟΥ ΔΗΜΟΣ ΣΟΥΡΠΗΣ ΔΗΜΟΣ ΦΕΡΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΑΝΑΒΡΑΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΚΕΡΑΜΙΔΙΟΥ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΜΑΚΡΙΝΙΤΣΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΡΙΚΕΡΙΟΥ Πηγή: ΕΣΥΕ 1991, 2001, Ιδία Επεξεργασία

14 14 12 15 12 22 17 19 16 17 14 19 17 12 11 13 19 20 11 19 22 14 17 23 13

16 16 15 18 15 25 20 22 19 21 20 21 19 16 14 15 25 24 12 20 20 19 22 31 17

Δείκτης νεανικότητας Ο δείκτης νεανικότητας στο Νομό βρίσκεται στο μέσο όρο της χώρας. Διαχρονικά ο δείκτης αυτός μειώνεται, όπως άλλωστε και στη χώρα. Βρίσκεται κάτω από αυτόν της περιφέρειας Θεσσαλίας. Η αναλογία των νέων προς το συνολικό πληθυσμό εμφανίζει ορισμένες διακυμάνσεις σε επίπεδο Δήμων, είναι καλύτερη στους Δήμους Αισωνίας και Νέας Ιωνίας και χειρότερη στις Κοινότητες Ανάβρας και Κεραμιδίου και Τρικερίου και στους Δήμους Πτελεού, Μηλεών, Σηπιάδας και Αφετών.

1-13

1-14

Πίνακας 9: Δείκτης νεανικότητας πληθυσμού - Νομού Μαγνησίας (1991-2001) ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΝΟΜΟΣ ΚΑΡΔΙΤΣΗΣ ΝΟΜΟΣ ΛΑΡΙΣΗΣ ΝΟΜΟΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΝΟΜΟΣ ΤΡΙΚΑΛΩΝ

Δείκτης Νεανικότητας 1991 19 20 20 21 20 20

Δείκτης Νεανικότητας 2001 15 16 15 16 15 15

20 19 23 21 15 14 18 16 18 19 19 17 14 19 22 17 17 15 19 18 18 22 12 12 16

16 16 18 15 13 13 14 12 16 13 14 12 15 15 18 14 12 12 16 16 15 16 19 09 11

Δείκτης εξάρτησης Ο δείκτης εξάρτησης στο Νομό είναι λίγο κάτω από αυτόν της χώρας. Διαχρονικά μειώνεται και είναι συγκριτικά καλύτερος από ότι στους άλλους νομούς της περιφέρειας Θεσσαλίας. Εμφανίζει ορισμένες διακυμάνσεις σε επίπεδο Δήμων, είναι καλύτερος από τον μέσο όρο σε ορισμένους Δήμους όπως Πορταριάς, Μακρυνίτσας και Αλοννήσου και χειρότερος σε ορισμένους άλλους όπως στις Κοινότητες Ανάβρας και Κεραμιδίου και Τρικερίου και στους Δήμους Αργαλαστής και Πτελεού.

1-15

Πίνακας 10: Δείκτης εξάρτησης πληθυσμού - Νομού Μαγνησίας (1991-2001) Δείκτης Εξάρτησης 1991

Δείκτης Εξάρτησης 2001

ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΝΟΜΟΣ ΚΑΡΔΙΤΣΗΣ ΝΟΜΟΣ ΛΑΡΙΣΗΣ ΝΟΜΟΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΝΟΜΟΣ ΤΡΙΚΑΛΩΝ

49 52 57 50 51 54

47 51 57 48 48 55

51 49 54 56 36 58 53 53 51 56 48 56 46 44 51 42 57 55 43 59 66 57 41 54 40

47 47 48 50 40 60 51 53 53 52 50 49 53 44 47 41 58 56 39 55 53 53 69 68 38

3. Επίπεδο εκπαίδευσης 3.1. Ανάλυση σε επίπεδο νομού Για την ποιοτικότερη ανάλυση του πληθυσμιακού δυναμικού του Νομού Μαγνησίας, απαραίτητη θεωρείται η εξέταση των εκπαιδευτικών χαρακτηριστικών των κατοίκων της περιοχής. Στον Πίνακα 11 παρουσιάζονται τα χαρακτηριστικά του πληθυσμού του Νομού Μαγνησίας σε σχέση με την ελληνική επικράτεια όσον αφορά στο επίπεδο εκπαίδευσης για τα έτη 1991 και 2001. Το μεγαλύτερο ποσοστό καταλαμβάνουν οι απόφοιτοι στοιχειώδους εκπαίδευσης και ακολουθούν οι απόφοιτοι μέσης εκπαίδευσης και για τις δύο χρονολογίες της ανάλυσης. Στην συνέχεια ακολουθεί η κατηγορία

1-16

εκείνων που δεν τελείωσαν την στοιχειώδη εκπαίδευση και με μικρή διαφορά αυτή των αποφοίτων Γυμνασίου. Αξίζει να σημειωθεί ότι ακριβώς το ίδιο πρότυπο παρατηρείται και για την Ελλάδα τόσο το 1991 όσο και το 2001. Η αύξηση που παρουσιάζει η Ελλάδα στους πτυχιούχους ανωτάτων αλλά και ανωτέρων σχολών (μεγαλύτερη η αύξηση στην περίπτωση αυτή) το 2001 φαίνεται να ακολουθείται και από την Μαγνησία με ανάλογες μεταβολές. Η συγκεκριμένη τάση είναι δυνατόν να συνδυαστεί και με την σημαντική μείωση, κατά 9% περίπου, της κατηγορίας των κατοίκων που είναι απόφοιτοι στοιχειώδους εκπαίδευσης και για τις δύο χωρικές ενότητες. Σχετικά με την κατηγορία των αγραμμάτων, το ποσοστό δείχνει να μειώνεται δραστικά τόσο για την Μαγνησία όσο και για την Ελλάδα, ωστόσο εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι και για τις δύο περιπτώσεις αυξάνεται το ποσοστό του πληθυσμού που δεν τελείωσαν την στοιχειώδη εκπαίδευση. Σε γενικά πλαίσια, διαπιστώνεται μια αναβάθμιση του εκπαιδευτικού επιπέδου του πληθυσμού του νομού Μαγνησίας, η οποία είναι περισσότερο έντονη στην κατηγορία των πτυχιούχων ανωτέρων σχολών.

Πίνακας 11: Επίπεδο Εκπαίδευσης (Μαγνησία–Ελλάδα) για τα έτη 1991 και 2001 ΜΑΓΝΗΣΙΑ 9.843

Πτυχιούχοι Ανωτάτων Πτυχιούχοι Ανωτέρων Απόφοιτοι Μέσης Εκπαίδευσης Απόφοιτοι Γυμνασίου Απόφοιτοι Στοιχειώδους Εκπαίδευσης Δεν τελείωσαν Στοιχειώδη Εκπαίδευση Αγράμματοι Σύνολο Πηγή: ΕΣΥΕ, 2001, Ιδία

1991 (%) ΕΛΛΑΔΑ 5,65 600.952

(%) 6,65

ΜΑΓΝΗΣΙΑ 14.837

2001 (%) ΕΛΛΑΔΑ 7,68 927.429

(%) 9,01

3.932

2,26

185.002

2,05

19.529

10,11

1.098.835

10,67

35.651

20,46

2.118.244

23,43

39.669

20,53

2.300.727

22,34

18.592

10,67

973.618

10,77

22.253

11,52

1.159.432

11,26

72.933

41,86

3.583.297

39,64

62.602

32,41

3.139.901

30,49

20.462

11,74

960.720

10,63

26.351

13,64

1.299.021

12,62

12.838 7,37 174.251 100,00 Επεξεργασία

617.646 9.039.479

6,83 100,00

7.938 193.179

4,11 100,00

371.453 1.0296.798

3,61 100,00

Μια περισσότερο αναλυτική κατάσταση για το 2001 αναφορικά με την σύνθεση της εκπαιδευτικής κατάστασης του πληθυσμού του Νομού Μαγνησίας, σε σύγκριση με την

1-17

Ελλάδα, τη Θεσσαλία και τους υπόλοιπους Νομούς της συγκεκριμένης περιφέρειας, φαίνεται στους Πίνακες 12 και 13. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι η Μαγνησία παρουσιάζει σαφώς μεγαλύτερα ποσοστά στους κατόχους διδακτορικών τίτλων και μάστερ από τους υπόλοιπους Νομούς της Περιφέρειας. Στην συγκεκριμένη τάση είναι δυνατόν να έχει συμβάλλει τόσο η ύπαρξη όσο και η δυναμική του Πανεπιστήμιου Θεσσαλίας στην πόλη του Βόλου. Παρόλα αυτά, τα ποσοστά των δύο παραπάνω κατηγοριών υπολείπονται σχεδόν κατά το ήμισυ από αυτά της ελληνικής επικράτειας. Τα πρωτεία του Νομού Μαγνησίας διατηρούνται και για τους πτυχιούχους ανωτάτων σχολών, τους πτυχιούχους ανωτέρων σχολών (ΤΕΙ κτλ.) και γενικότερα τους πτυχιούχους μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Ακολουθούν με ελάχιστη διαφορά ο νομός Λάρισας και με σημαντικότερη διαφορά οι υπόλοιποι Νομοί της Περιφέρειας Θεσσαλίας, ενώ και σε αυτή την περίπτωση τα ποσοστά όλων των Νομών βρίσκονται χαμηλότερα από τα εθνικά ποσοστά με εξαίρεση τους πτυχιούχους ΤΕΙ. Η ίδια τάση παρατηρείται και με τους απόφοιτους μέσης εκπαίδευσης, με την Μαγνησία να προηγείται της Θεσσαλίας και των επί μέρους υπόλοιπων Νομών της, αλλά να υστερεί ελαφρά έναντι των εθνικών τιμών. Ο Νομός Λάρισας κατέχει περισσότερους απόφοιτους ΤΕΛ, ενώ η Μαγνησία παρουσιάζει υψηλότερα ποσοστά στις κατηγορίες των απόφοιτων ΤΕΣ και του 3τάξιου Γυμνασίου. Οι νομοί Τρικάλων και Καρδίτσας δείχνουν να περιλαμβάνουν τους περισσότερους απόφοιτους δημοτικού και κατοίκους που δεν γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση, ενώ στις δύο τελευταίες κατηγορίες η Θεσσαλία παρουσιάζει ελαφρώς υψηλότερα ποσοστά από αυτά της Ελλάδας. Το γεγονός αυτό ίσως να οφείλεται στον εντονότερο αγροτικό χαρακτήρα της Περιφέρειας, ενώ οι χαμηλότερες επιδόσεις του νομού Μαγνησίας στις κατηγορίες αυτές σε σύγκριση με τους υπόλοιπους νομούς μπορεί να σχετιστούν με τον αστικότερο χαρακτήρα που κατέχει η περιοχή, όπως φάνηκε στον Πίνακα 1.

1-18

Πίνακας 12: Επίπεδο Εκπαίδευσης 2001

Σύνολο

Κάτοχοι διδακτορικού τίτλου

Πτυχιούχοι ΤΕΙ Πτυχιούχοι Πτυχιούχοι (ΚΑΤΕ, ΚΑΤΕΕ) μεταδευτεΑνωτάτων Εκκλησιαροβάθμιας Σχολών στικής εκπαίδευσης εκπαίδευσης

Κάτοχοι Μάστερ

ΕΛΛΑΔΑ 10296798 27259 ΘΕΣΣΑΛΙΑ 696754 625 Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ 193179 274 Ν. ΛΑΡΙΣΗΣ 264561 246 Ν. ΤΡΙΚΑΛΩΝ 125314 59 Ν. ΚΑΡΔΙΤΣΗΣ 113700 46 Πηγή: ΕΣΥΕ, 2001, Ιδία Επεξεργασία

55628 1321 514 572 123 112

844542 47484 14049 19141 8310 5984

337739 18793 6498 7793 2751 1751

362605 18636 6098 7200 2796 2542

Απόφοιτοι Μέσης εκπαίδευσης

2300727 125118 39669 49884 19170 16395

Πτυχιούχοι ΤΕΛ

216122 12143 3445 5289 1893 1516

Πτυχιούχοι ΤΕΣ

182369 10486 3488 4072 1367 1559

Απόφοιτοι 3ταξίου Γυμνασίου

1159432 74754 22253 28757 12211 11533

Απόφοιτοι Δημοτικού

3139901 236253 62602 87850 43746 42055

Εγκατέλειψαν Δε Φοιτούν το Δημοτικό, γνωρίζουν στο αλλά γνωρίζουν γραφή και Δημοτικό γραφή και ανάγνωση ανάγνωση

654322 46431 12738 18154 8275 7264

644699 59717 13613 22571 13481 10052

371453 44993 7938 13032 11132 12891

Πίνακας 13: Επίπεδο Εκπαίδευσης 2001 (Ποσοστά %)

Σύνολο

ΕΛΛΑΔΑ(%) ΘΕΣΣΑΛΙΑ (%) Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ(%) Ν. ΛΑΡΙΣΗΣ (%) Ν. ΤΡΙΚΑΛΩΝ (%) Ν. ΚΑΡΔΙΤΣΗΣ (% Πηγή: ΕΣΥΕ, 2001,

Κάτοχοι διδακτορικού τίτλου

100 0,27 100 0,09 100 0,14 100 0,09 100 0,05 100 0,04 Ιδία Επεξεργασία

Κάτοχοι Μάστερ

0,55 0,19 0,27 0,22 0,10 0,10

8,27 6,82 7,27 7,24 6,63 5,26

3,31 2,70 3,36 2,95 2,20 1,54

3,55 2,67 3,16 2,72 2,23 2,24

Απόφοιτοι Μέσης εκπαίδευσης

22,54 17,96 20,53 18,86 15,30 14,42

Πτυχιούχοι ΤΕΛ

2,10 1,74 1,78 2,00 1,51 1,33

Πτυχιούχοι ΤΕΣ

1,77 1,50 1,81 1,54 1,09 1,37

Απόφοιτοι 3ταξίου Γυμνασίου

11,26 10,73 11,52 10,87 9,74 10,14

Απόφοιτοι Δημοτικού

30,49 33,91 32,41 33,21 34,91 36,99

Εγκατέλειψαν το Δε Φοιτούν Δημοτικό, αλλά γνωρίζουν στο γνωρίζουν γραφή και Δημοτικό γραφή και ανάγνωση ανάγνωση

6,35 6,66 6,59 6,86 6,60 6,39

6,26 8,57 7,05 8,53 10,76 8,84

1-19

3,61 6,46 4,11 4,93 8,88 11,34

Πίνακας 14 Η ποιότητα του ανθρώπινου δυναμικού Γεωγραφική Ενότητα

Πτυχιούχοι 3 βάθμιας εκπαίδευσης ‰ συμμετοχής στη Χώρα

Ελλάδα Θεσσαλία Μαγνησία Λάρισα Τρίκαλα Καρδίτσα

Κάτοχοι μεταπτυχιακού ανά 1,000 κατοίκους

‰συμμετοχής στην ενότητα

2001 1000,0 123,0 50,6 3 90,5 15,8 6 103,1 20,6 5 99,4 8,3 19 81,4 5,9 29 60,9

‰συμμετοχής στη Χώρα

Πτυχιούχοι ανωτάτων σχολών ανά 1,000 κατοίκους

‰συμμετοχής ‰συμμετοχής στην ενότητα στη Χώρα

2001 5 5 8 21 46

1000,0 23,5 9,5 9,9 2,2 1,9

5 8 7 35 38

Πτυχιούχοι ανωτέρων σχολών ανά 1,000 κατοίκους

‰συμμετοχής ‰συμμετοχής στην ενότητα στη Χώρα

2001 7,6 2,6 3,8 2,9 1,3 1,2

11 11 20 48 50

1000,0 56,2 16,8 22,6 9,8 7,0

3 6 4 16 24

78,3 64,0 69,5 69,4 60,9 46,7

4 4 5 9 39

1000,0 55,7 19,0 23,3 8,2 5,2

2001 29,6 4 24,0 6 29,8 5 27,1 22 19,2 38 13,0

Πηγή: ΕΣΥΕ, 2001, Ιδία Επεξεργασία

Οι προαναφερθείσες τάσεις, σχετικά με το επίπεδο εκπαίδευσης, επαληθεύονται και από έναν πιο συνοπτικό και συνδυαστικό πίνακα (Πίνακας 14), ο οποίος παρουσιάζει την ποιότητα του ανθρώπινου δυναμικού όσον αφορά το εκπαιδευτικό επίπεδο. Ο Νομός Μαγνησίας

περιλαμβάνει

στο

δυναμικό

του

υψηλότερα

ποσοστά

‰συμμετοχής στην ενότητα

πτυχιούχων

τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, έχει μεγαλύτερο ποσοστό κατόχων μεταπτυχιακού τίτλου αλλά και μεγαλύτερο ποσοστό πτυχιούχων ανωτάτων και ανωτέρων σχολών ανά 1.000 κατοίκους. Το γεγονός αυτό ενισχύεται και από την σειρά κατάταξης που καταλαμβάνει η υπό ανάλυση περιοχή μεταξύ του συνόλου των Νομών της Χώρας, μιας και δεν πέφτει κάτω από την 11η θέση σε καμία από τις παραπάνω κατηγορίες. Ωστόσο, ως ποσοστά συμμετοχής στη χώρα, τα πρωτεία καταλαμβάνει ο νομός Λάρισας, προφανώς λόγω του μεγαλύτερου πληθυσμού που διαμένει στα όρια του. Τα ποσοστά αυτά αλλά και γενικότερα όλων των Νομών της Θεσσαλίας, όπως διεφάνη και στους σχετικούς πίνακες είναι χαμηλότερα από αυτά της Ελλάδας. 3.2. Ανάλυση σε επίπεδο δήμων Μια γενική εικόνα το εκπαιδευτικού επιπέδου του πληθυσμού των Δήμων της Μαγνησίας σε σχέση με την χώρα και την περιφέρεια δίνεται στον Πίνακα 15. Από αυτόν προκύπτει ότι οι απόφοιτοι μέσης εκπαίδευσης και πάνω στο Νομό Μαγνησίας αντιπροσωπεύουν μικρότερο ποσοστό του πληθυσμού του νομού, σε σχέση με το αντίστοιχο της χώρας. Όμως το ποσοστό αυτό είναι πάνω από το αντίστοιχο της περιφέρειας. Η Μαγνησία κατατάσσεται μάλιστα πρώτος νομός σε σχέση με τους υπόλοιπους νομούς της Θεσσαλίας.

1-20

6 6 10 33 50

Βεβαίως υπάρχουν πολλές διακυμάνσεις σε επίπεδο Δήμων. Ο Δήμος Βόλου βρίσκεται στην πρώτη θέση αφού έχει ποσοστό πάνω από το μέσο όρο της περιφέρειας, αλλά και ακόμη πάνω από το μέσο ποσοστό της χώρας. Ακολουθούν ο Δήμος Ιωλκού και η Κοινότητα Μακρινίτσης. Σε πολύ καλή θέση βρίσκονται οι Δήμοι Αλοννήσου, Σκιάθου, Νέας Αγχιάλου, Νέας Ιωνίας, Αγριάς, κλπ. Αντίθετα, σχετικά χαμηλό δείκτη εμφανίζουν οι Κοινότητες Ανάβρας, Κεραμιδίου και Τρικερίου και οι Δήμοι Ζαγοράς, Αφετών, Αισωνίας και Σηπιάδας.

Πίνακας 15: Εκπαιδευτικό επίπεδο πληθυσμού Δήμων και Νομού Μαγνησίας Απόφοιτοι μέσης εκπαίδευσης και άνω το 1991

ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΝΟΜΟΣ ΚΑΡΔΙΤΣΗΣ ΝΟΜΟΣ ΛΑΡΙΣΗΣ ΝΟΜΟΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΝΟΜΟΣ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΔΗΜΟΣ ΒΟΛΟΥ ΔΗΜΟΣ ΑΓΡΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΑΙΣΩΝΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΑΛΜΥΡΟΥ ΔΗΜΟΣ ΑΛΟΝΝΗΣΟΥ ΔΗΜΟΣ ΑΡΓΑΛΑΣΤΗΣ ΔΗΜΟΣ ΑΡΤΕΜΙΔΑΣ ΔΗΜΟΣ ΑΦΕΤΩΝ ΔΗΜΟΣ ΖΑΓΟΡΑΣ ΔΗΜΟΣ ΙΩΛΚΟΥ ΔΗΜΟΣ ΚΑΡΛΑΣ ΔΗΜΟΣ ΜΗΛΕΩΝ ΔΗΜΟΣ ΜΟΥΡΕΣΙΟΥ ΔΗΜΟΣ ΝΕΑΣ ΑΓΧΙΑΛΟΥ ΔΗΜΟΣ ΝΕΑΣ ΙΩΝΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΠΟΡΤΑΡΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΠΤΕΛΕΟΥ ΔΗΜΟΣ ΣΗΠΙΑΔΟΣ ΔΗΜΟΣ ΣΚΙΑΘΟΥ ΔΗΜΟΣ ΣΚΟΠΕΛΟΥ ΔΗΜΟΣ ΣΟΥΡΠΗΣ ΔΗΜΟΣ ΦΕΡΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΑΝΑΒΡΑΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΚΕΡΑΜΙΔΙΟΥ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΜΑΚΡΙΝΙΤΣΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΡΙΚΕΡΙΟΥ

Απόφοιτοι μέσης εκπαίδευσης και άνω το 2001

2.904.198 151.337 19.184 58.958 49.426 23.769 25.665 1.140 361 3.125 963 522 812 338 446 501 784 760 695 1.511 5.652 804 431 437 1.260 847 517 1.336 146 95 136 142

Ποσοστό Ποσοστό αποφοίτων αποφοίτων μέσης μέσης εκπαίδευσης εκπαίδευσης και και άνω το 2001 άνω το 1991 4.332.619 32,1 43,8 243.218 23,5 35,8 34.661 17,2 29,5 93.821 25 37,5 75.545 28,4 40,5 39.191 19,5 31,4 37.620 1.982 696 4.370 975 669 1.389 420 726 825 1.300 1.057 831 2.534 10.293 1.144 837 560 2.135 1.324 1.116 1.743 156 152 336 355

38,1 23,8 14,5 25,5 35,8 23,6 20,5 17,9 12,8 26,4 16 22,3 23,5 26,5 22,6 26,8 16,8 18 28,1 20,7 16,7 22,5 17,5 13,7 22,9 9,8

50,5 36 25,8 37,3 39,3 33,8 33,2 25,1 21,1 43,3 27,5 32,2 29,8 37,7 36,4 38,7 31,2 25,6 38,8 31,4 28,6 31,6 18,2 20,6 40,1 22,7

1-21

4. Αξιολόγηση – SWOT Ανάλυση Λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία που προέκυψαν από την ανάλυση των δημογραφικών και εκπαιδευτικών χαρακτηριστικών του νομού Μαγνησίας, είναι δυνατόν να εντοπισθούν ορισμένα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα όσον αφορά στη σχετική θέση του Νομού έναντι των υπόλοιπων Νομών της Περιφέρειας Θεσσαλίας αλλά και του

ευρύτερου

ελληνικού

χώρου

(Πίνακας

16).

Βάση

των

συγκεκριμένων

πλεονεκτημάτων ή μειονεκτημάτων, είναι δυνατόν να προκύψουν ευκαιρίες αλλά και κίνδυνοι σχετικά με την περαιτέρω ανάπτυξη της περιοχής. Αναλυτικότερα, εξετάζοντας τις πληθυσμιακές μεταβολές του Νομού διαχρονικά σε σχέση με την Περιφέρεια αλλά και την Ελλάδα, παρατηρήθηκε μια ευνοϊκή πληθυσμιακή δυναμική, κυρίως σε σύγκριση με τους υπόλοιπους Νομούς της Θεσσαλίας. Σε συνδυασμό με τα χαρακτηριστικά υψηλού μορφωτικού επιπέδου που διακρίνουν τους κατοίκους της Μαγνησίας, το πληθυσμιακό δυναμικό της περιοχής καθίσταται ένας από τους πιο ελκυστικούς παράγοντες για την προσέλκυση νέων επενδύσεων. Μέσω του παραπάνω πιθανού σεναρίου, είναι δυνατόν να αξιοποιηθεί περαιτέρω το ποιοτικότερο εκπαιδευτικά εργατικό δυναμικό του Νομού και να επεκταθούν οι ορίζοντες δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας. Πρέπει όμως να τονισθεί ότι η δυναμική αυτή οφείλεται βασικότερα στη δημογραφική δυναμική του πολεοδομικού συγκροτήματος του Βόλου και όχι σε μια συνολική ανοδική πορεία του συνόλου των Καποδιστριακών Δήμων της Μαγνησίας. Οπότε, η προαναφερθείσα αξιοποίηση και προοπτική νέων θέσεων απασχόλησης αφορά κατά κύριο λόγο τους κατοίκους της πόλης του Βόλου και όχι το σύνολο του Νομού. Επιπρόσθετα, κατά την εξέταση της ηλικιακής κατανομής του πληθυσμού της Μαγνησίας, διαπιστώθηκε μια εμφανής τάση υπογεννητικότητας. Αν και η συγκεκριμένη τάση εμφανίζεται σε χαμηλότερα επίπεδα από αυτά της Χώρας, δεν παύει να αποτελεί έναν σοβαρό κίνδυνο για τις δημογραφικές και κατ’ επέκταση αναπτυξιακές προοπτικές του Νομού. Στο ίδιο πνεύμα, τα χαμηλότερα ποσοστά που παρουσιάστηκαν στις νεαρές ηλικίες (20-44 ετών) του παραγωγικότερου ηλικιακά δυναμικού σε σχέση με αυτά της Χώρας, είναι δυνατόν να αποτελέσουν τροχοπέδη στην προσπάθεια διαμόρφωσης ενός ελκυστικού προφίλ για την περιοχή. Επιπρόσθετα, μια πιθανή υποβάθμιση του σε γενικές γραμμές ποιοτικού μορφωτικού επιπέδου του Νομού (ιδίως συγκριτικά με τη

1-22

Θεσσαλία), είναι δυνατόν να προέλθει από τη διατήρηση των χαμηλών σχετικά δεικτών εκπαιδευτικής υποδομής. Ο συνδυασμός των παραπάνω αδυναμιών του Νομού Μαγνησίας μπορεί να προκαλέσει βάσιμες ανησυχίες για ανάσχεση των αναπτυξιακών ρυθμών και προοπτικών του.

Πίνακας 16: SWOT Analysis Νομού Μαγνησίας (δημογραφικό – εκπαιδευτικό επίπεδο) ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ 



Θετική πληθυσμιακή δυναμική σε σχέση με την υπόλοιπη Περιφέρεια και ανταγωνίσιμη με τη Χώρα Πληθυσμός υψηλότερου μορφωτικού επιπέδου από αυτόν της Θεσσαλίας και ανταγωνίσιμος με αυτόν της Χώρας

ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ  Προσέλκυση επενδύσεων λόγω υψηλού μορφωτικού επιπέδου του εργατικού δυναμικού  Η ύπαρξη του Πανεπιστημίου

Τάση υπογεννητικότητας Υστέρηση στο παραγωγικότερο ηλικιακά τμήμα του πληθυσμού  Χαμηλοί δείκτες εκπαιδευτικής υποδομής σε σχέση με την υπόλοιπη Περιφέρεια  Η δημογραφική δυναμική βασίζεται κυρίως στην πληθυσμιακή δυναμική της πόλης του Βόλου  Αρνητικές ή πολύ μικρές πληθυσμιακές μεταβολές της πλειοψηφίας των περιφερειακών Καποδιστριακών Δήμων ΚΙΝΔΥΝΟΙ - ΑΠΕΙΛΕΣ  Περαιτέρω γήρανση του πληθυσμού  Επιβράδυνση των πληθυσμιακών ρυθμών της Μαγνησίας σε σχέση με την Περιφέρεια  Πληθυσμιακή απερήμωση των περιφερειακών Δήμων του Νομού  

Πηγή: Ιδία Επεξεργασία

5. Συμπεράσματα Από την ανάλυση των δημογραφικών και εκπαιδευτικών χαρακτηριστικών προκύπτει η εικόνα του Νομού είναι γενικά καλή. Η περαιτέρω αναβάθμισή της εξαρτάται από το γενικό επενδυτικό κλίμα και οικονομικό περιβάλλον που θα διαμορφωθεί τα επόμενα χρόνια. Προσοχή θα πρέπει επίσης να δοθεί στις ενδοπεριφερειακές ανισότητες που φαίνεται να οξύνονται. Αυτές από την άλλη χρειάζεται να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα από τις πιέσεις που αναμένεται να δεχτούν στο μέλλον περιοχές υψηλής πληθυσμιακής πυκνότητας.

1-23

Ανησυχητικά είναι επίσης ο μεγάλος δείκτης γήρανσης και ο χαμηλός δείκτης νεανικότητας. Πάντως η όλη εικόνα δημιουργεί σχετικά θετικές προοπτικές που αν συνοδευτούν από τα κατάλληλα μέσα πολιτικής μπορεί να φέρουν σημαντικά αποτελέσματα για τον πληθυσμό και το μορφωτικό επίπεδο του νομού στο μέλλον.

1-24

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Πίνακας Ι: Πληθυσμός Ν. Μαγνησίας κατά Δημοτικό Διαμέρισμα (1991-2001)

ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΝΟΜΟΣ ΚΑΡΔΙΤΣΗΣ ΝΟΜΟΣ ΛΑΡΙΣΗΣ ΝΟΜΟΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΝΟΜΟΣ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Δ.Δ.Βόλου Δ.Δ.Αγριάς Δ.Δ.Δρακείας Δ.Δ.Διμηνίου Δ.Δ.Σέσκλου Δ.Δ.Αλμυρού Δ.Δ.Ανθοτόπου Δ.Δ.Ευξεινουπόλεως Δ.Δ.Κοκκωτών Δ.Δ.Κροκίου Δ.Δ.Κωφών Δ.Δ.Πλατάνου Δ.Δ.Φυλάκης Δ.Δ.Αλοννήσου Δ.Δ.Αργαλαστής Δ.Δ.Μετοχίου Δ.Δ.Ξινόβρυσης Δ.Δ.Άνω Λεχωνίων Δ.Δ.Αγίου Βλασίου Δ.Δ.Αγίου Λαυρεντίου Δ.Δ.Κάτω Λεχωνίων Δ.Δ.Νεοχωρίου Δ.Δ.Αφετών Δ.Δ.Καλαμακίου Δ.Δ.Λαμπινούς Δ.Δ.Συκής Δ.Δ.Ζαγοράς Δ.Δ.Μακρυρράχης Δ.Δ.Πουρίου Δ.Δ.Άνω Βόλου Δ.Δ.Αγίου Ονουφρίου Δ.Δ.Ανακασιάς Δ.Δ.Στεφανοβικείου Δ.Δ.Καναλίων Δ.Δ.Κερασέας Δ.Δ.Ριζομύλου

Πληθυσμ ός 1991

Πληθυσμός 2001

Μεταβολή πληθυσμού 1991-2001

10.259.9 00 734.846 126.854 270.612 198.434 138.946

10.964.020

Πυκνότητα πληθυσμού 2001 83

Πυκνότητα πληθυσμού 1991

753.888 129.541 279.305 206.995 138.047

3 2 3 4 -1

54 49 52 79 41

52 48 50 75 41

77.192 4.544 891 1.982 915 8.916 325 2.296 303 992 184 915 115 2.985 1.967 152 296 1.395 930 714 1.409 776 430 154 134 597 2.636 694 592 749 519 847 1.835 1.424 437 1.835

82.439 5.229 883 2.125 906 7.921 244 2.553 320 864 131 865 89 2.700 1.820 139 199 1.468 785 664 1.666 789 252 227 53 517 2.582 663 584 632 506 933 1.963 1.213 368 1.654

7 15 -1 7 -1 -11 -25 11 6 -13 -29 -5 -23 -10 -7 -9 -33 5 -16 -7 18 2 -41 47 -60 -13 -2 -4 -1 -16 -3 10 7 -15 -16 -10

2979 1490 41 57 24 38 10 121 7 33 2 13 4 21 32 19 18 420 139 41 460 19 30 27 15 27 69 75 12 613 2530 1244 24 20 7 49

2.789 1.295 41 53 24 42 13 109 6 37 3 14 5 23 35 21 27 399 165 45 389 19 52 18 38 32 71 78 12 726 2.595 1.129 23 24 9 54

1-25

Δ.Δ.Μηλεών 1.304 Δ.Δ.Αγίου Γεωργίου Νηλείας 1.208 Δ.Δ.Βυζίτσης 375 Δ.Δ.Καλών Νερών 485 Δ.Δ.Πινακατών 395 Δ.Δ.Τσαγκαράδας 751 Δ.Δ.Αγίου Δημητρίου Πηλίου 795 Δ.Δ.Ανηλίου 429 Δ.Δ.Κισσού 467 Δ.Δ.Μουρεσίου 499 Δ.Δ.Ξορυχτίου 298 Δ.Δ.Νέας Αγχιάλου 5.421 Δ.Δ.Αϊδινίου 395 Δ.Δ.Μικροθηβών 624 Δ.Δ.Νέας Ιωνίας 28.537 Δ.Δ.Γλαφυρών 481 Δ.Δ.Πορταριάς 1.093 Δ.Δ.Άλλης Μεριάς 1.661 Δ.Δ.Κατωχωρίου 353 Δ.Δ.Σταγιατών 211 Δ.Δ.Πτελεού 1.810 Δ.Δ.Αγίων Θεοδώρων 386 Δ.Δ.Αχιλλείου 669 Δ.Δ.Λαύκου 948 Δ.Δ.Μηλίνης 767 Δ.Δ.Προμυρίου 984 Δ.Δ.Σκιάθου 5.096 Δ.Δ.Σκοπέλου 2.972 Δ.Δ.Γλώσσης 1.271 Δ.Δ.Κλήματος 415 Δ.Δ.Σούρπης 1.775 Δ.Δ.Αγίας Τριάδος 325 Δ.Δ.Αγίου Ιωάννου 66 Δ.Δ.Αμαλιαπόλεως 486 Δ.Δ.Βρυναίνης 550 Δ.Δ.Δρυμώνος 284 Δ.Δ.Βελεστίνου 3.852 Δ.Δ.Αγίου Γεωργίου Φερών 1.088 Δ.Δ.Αερινού 507 Δ.Δ.Μικρού Περιβολακίου 399 Δ.Δ.Περιβλέπτου 1.009 Κ.Δ.Ανάβρας 899 Κ.Δ.Κεραμιδίου 737 Κ.Δ.Μακρινίτσης 651 Κ.Δ.Τρικερίου 1.629 Πηγή: ΕΣΥΕ 1991, 2001, Ιδία Επεξεργασία

1.056 1.092 330 723 312 784 520 508 393 588 314 6.409 498 504 31.612 317 1.389 1.163 436 213 1.841 376 664 721 734 903 6.160 3.027 1.195 474 2.331 338 74 747 523 301 3.659 939 432 274 812 987 782 898 1.696

-19 -10 -12 49 -21 4 -35 18 -16 18 5 18 26 -19 11 -34 27 -30 24 1 2 -3 -1 -24 -4 -8 21 2 -6 14 31 4 12 54 -5 6 -5 -14 -15 -31 -20 10 6 38 4

43 51 54 371 31 64 186 65 36 43 48 134 39 25 1430 8 176 225 47 501 28 24 18 11 82 18 123 41 94 49 33 14 4 78 10 21 82 24 13 13 10 8 7 15 63

54 57 62 249 39 62 284 55 42 36 45 113 31 31 1.291 12 138 321 38 496 28 24 18 15 85 20 102 40 100 43 25 14 3 51 10 20 87 28 15 19 13 7 7 11 61

1-26