Τα Πέτρινα Γεφφρια της Θεσσαλίας Παξέκβαζε ζην θπζηθό ηνπίν κε ηερληθή θαη ηέρλε
Γπκλάζην Λ.Σ. Κνηιάδαο Λάξηζαο Γ’ Γπκλαζίνπ ρ. Έηνο 2014-2015
Δξγαζία ζηα πιαίζηα πξνγξάκκαηνο πεξηβαιινληηθήο εθπαίδεπζεο ζέκα: «Σα πέηξηλα γεθύξηα ηεο Θεζζαιίαο. Παξέκβαζε ζην θπζηθό ηνπίν κε ηερληθή θαη ηέρλε»
Δηθόλα 1. Σν γεθύξη ηεο Πόξηαο ζηελ Πύιε Σξηθάισλ. 16νο αηώλαο.
Γπκλάζην Λ.Σ. Κνηιάδαο Λάξηζαο ρ. Έηνο 2014-2015
1
Πεξηερόκελα
ει. 3 Δπηινγή ζέκαηνο, Οξγάλσζε-Μεζνδνινγία, Γηαζεκαηηθόηεηα, ηόρνη ει. 5 Βηβιηνγξαθία ει. 7 Δηζαγσγή-πιαίζην ει. 9 Ολνκαηνδνζία ει. 10 Παξάδνζε-Μύζνη-Έζηκα ει. 13 Σερληθή θαηαζθεπήο θαη δόκεζε ει. 19 Ηζηνξία-Γεσγξαθία Σελ. 22 Ζ ρξεζηκόηεηα ησλ γεθπξηώλ ζηελ θαζεκεξηλή δσή ει. 23 Απνγξαθή ει. 24 Σα γεθύξηα ηνπ Ννκνύ Λάξηζαο ει. 32 Σα γεθύξηα ηνπ Ννκνύ Μαγλεζίαο ει. 39 Σα γεθύξηα ηνπ Ννκνύ Σξηθάισλ ει. 48 Σα γεθύξηα ηνπ Ννκνύ Καξδίηζαο ει. 58 Δπίινγνο
2
ΔΠΗΛΟΓΖ ΘΔΜΑΣΟ-ΔΝΖΜΔΡΧΖ-ΓΖΜΗΟΤΡΓΗΑ ΔΝΓΗΑΦΔΡΟΝΣΟ Καζνξηζηηθό ξόιν ζηελ επηινγή ηνπ ζέκαηνο ηεο εξγαζίαο έπαημε ε ζπλάθεηά ηνπ κε ηεο θπζηθέο επηζηήκεο (Αξρηηεθηνληθή, Μεραληθή θιπ) αιιά θαη ε δηαζεκαηηθόηεηα κε ηiο γλσζηηθέο πεξηνρέο, νη νπνίεο αλαθέξνληαη παξαθάησ. εκαληηθόο παξάγνληαο απνηέιεζε βέβαηα θαη ε επαηζζεηνπνίεζε –θπξίσο αηζζεηηθή- ησλ εκπιεθόκελσλ καζεηώλ ζην αληηθείκελν ηνπ ζέκαηνο ηεο εξγαζίαο, κέζα από ηε ζπιινγή πιηθνύ θαη ηελ θαηαγξαθή ησλ πεηξνγέθπξσλ ηνπ Θεζζαιηθνύ ρώξνπ.
ΟΡΓΑΝΧΖ-ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ηελ εθπόλεζε ηεο εξγαζίαο ζπκκεηείραλ νη καζεηέο ηεο Γ’ ηάμεο Γπκλαζίνπ, ππό ηελ θαζνδήγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ Κανύλα Κσλ/λνπ, ΠΔ04 Φπζηθνύ. πκκεηείραλ επίζεο νη εθπαηδεπηηθνί Αλδξένπ Αηθαηεξίλε ΠΔ02, Λακπξνύιεο Γεκήηξηνο ΠΔ03 θαη Ρνκπέα ηπιηαλή ΠΔ02.
Οη καζεηέο ρσξίζηεθαλ ζε δπν νκάδεο ησλ επηά (07) αηόκσλ ε θαζεκία, κε βάζε ηεο ηθαλόηεηεο, ηεο γλώζεηο αιιά θαη ηα ελδηαθέξνληά ηεο. Οη νκάδεο ζπκθώλεζαλ-δεζκεύηεθαλ γηα ηελ ηήξεζε ηνπ ρξνλνδηαγξάκκαηνο, ηεο ζηόρνπο αιιά θαη ην ξόιν θάζε καζεηή κέζα ζηελ νκάδα. Μέζα από ηελ αξρηθή ελεκέξσζε, ηελ αθόξκεζε θαη ηνλ θαηαηγηζκό ηδεώλ πξνηαζήθαλ ηειηθά θαη αλαηέζεθαλ ηεο νκάδεο νη παξαθάησ ζεκαηηθνί άμνλεο: Α. Ηζηνξία, Γεσγξαθία-Σερληθή θαηαζθεπήο, Γόκεζε Οκάδα καζεηώλ: Αλδξνβηηζαλέαο Ρήγαο νύια Νίθν, Μπάην Βιεζαξνύιε Αζαλαζία νύια Οδπζζέαο Γξάθνπ Παλαγηώηα Υνλδξνύ Καηεξίλα Μπηαινύιε ηαπξνύια Β. Παξάδνζε, Καζεκεξηλή Εσή-Θέζε ζην ζήκεξα Οκάδα καζεηώλ: Κηνπξάλε Διίλα Μπαδίκαο ηαύξνο Ναηζίδε Μαξία Παπαθσζηνύιεο Ησάλλεο Παηζηνύξα Κξπζηαιιία αξνύδε Γαλάε ηάζε Δύα
3
ε πξαθηηθό επίπεδν ε κεζνδνινγία πνπ αθνινπζήζεθε ήηαλ ε εμήο: Α. Έξεπλα ζην δηαδίθηπν θαη ζε έληππν πιηθό (εγθπθινπαίδεηεο, πεξηνδηθά, εθεκεξίδεο). Β. Δθπαηδεπηηθή επίζθεςε ησλ καζεηώλ ζην γεθύξη ηεο Διαζζόλαο. Γ. Έιεγρνο θαη ηαμηλόκεζε ηνπ παξαρζέληνο πιηθνύ θαη νξγάλσζε ηνπ ζε εληαία εξγαζία.
ΠΔΓΗΑ ΤΝΓΔΖ ΜΔ ΣΑ ΓΝΧΣΗΚΑ ΑΝΣΗΚΔΗΜΔΝΑ ΣΟΤ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΟ ΠΟΤΓΧΝ Α. Με ηεο Φπζηθέο Δπηζηήκεο (Γεσινγία, Φπζηθή). Β. Με ηελ Οηθνινγία ( Φπζηθά πιηθά, Έληαμε ζην θπζηθό πεξηβάιινλ ). Γ. Με ηελ Αξρηηεθηνληθή ( Παξαδνζηαθέο ηερληθέο, θσηνγξάθεζε). Γ. Με ηελ Πιεξνθνξηθή (γηα ηε δεκηνπξγία θαη παξνπζίαζε πιηθνύ).
ΣΟΥΟΗ Μέζα από ηελ πξνζπάζεηα νξγάλσζεο θαη δηεμαγσγήο ηεο εξγαζίαο νη καζεηέο αλακέλεηαη λα: Α. θαηαλνήζνπλ ηελ ζπνπδαηόηεηα ηεο δηαζεκαηηθήο πξνζέγγηζεο ηνπ ζέκαηνο. Β. επαηζζεηνπνηεζνύλ ζε ζέκαηα παξάδνζεο. Γ. εληζρύζνπλ ηελ νηθνινγηθή ηεο ζπλείδεζε. Γ. αλαπηύμνπλ δεμηόηεηεο νξγάλσζεο θαη δηαρείξηζεο πιηθνύ. Δ. εληζρύζνπλ ηελ δεκηνπξγηθόηεηα θαη ηελ απηνεθηίκεζή ηεο.
4
ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Οη καζεηέο άληιεζαλ ζηνηρεία από δεκνζηεύκαηα θαη από ην δηαδίθηπν. Σν πιηθό πνπ αληιήζεθε από ηηο παξαθάησ πεγέο, επηκειήζεθε ν εθπαηδεπηηθόο θνο Κανύλαο Κσλ/λνο. Α. Δληππν Τιηθό ζε ειεθηξνληθή κνξθή 1) Α.Σ.Δ.Η. Πεηξαηά ρνιή Σερλ/θσλ Δθαξκνγώλ Σκήκα Πνιηηηθώλ Γνκηθώλ Έξγσλ. Πηπρηαθή Δξγαζία ησλ πνπδαζηώλ : Πνύιηνπ Ησάλλε, Σζνύηζνπ Αλησλίνπ θαη Δπαγγέινπ Φσηίνπ. 2) «Σα πέηξηλα γεθύξηα ηεο Θεζζαιίαο» Λεύθσκα ηνπ Σερληθνύ Δπηκειεηεξίνπ Διιάδαο. Σκήκα Κεληξηθήο θαη Γπηηθήο Θεζζαιίαο. 3) Δθηά Ζκέξεο (εθεκεξίδα Καζεκεξηλή) Φεβξνπάξηνο 2000 4) Σα πέηξηλα γεθύξηα ηεο Διιάδαο ΚΠΔ Μαθξηλίηζαο 5) Σα Ζπεηξσηηθά Νέα Σεύρνο 137 6) Πνιηηηζηηθή θιεξνλνκά θαη εθπαίδεπζε . Σακπάθε ηκήκα Δπηζηεκώλ Πξνζρνιηθήο Αγσγήο θαη Δθπαίδεπζεο ΑΠΘ 7) «Σα πέηξηλα γεθύξηα ηνπ Ν. Σξηθάισλ» Δθεκεξίδα Διεπζεξία θύιιν 6-82009 Β. Τιηθό από ην δηαδίθηπν Σν πξνζσπηθό πιηθό ηνπ εθπαηδεπηηθνύ Κανύλα Κσλ/λνπ πνπ εθηίζεηαη ζηελ ηζηνζειίδα www.flickr.com/photos/kzappaster/ http://www.e-argithea.gr/mnimeia/toxota-gefyria http://www.elladosperiigisis.gr/index.php/2009/191-petrina-gefyria-argitheakarditsa/356-stone-bridges-in-argithea-regiion-thessalia-karditsa http://x.295.n7.nabble.com/-td21.html http://www.vlahoi.net/periigiseis/ta-petrina-gefiria-tis-perioxisaspropotamou.html http://kalagias.weebly.com/-piepsilontaurhoiotanualphagammaepsilonphiupsilonrhoiotaalpha.html http://www.domeniko.gr/?page_id=247 http://petrinagefiria.com/ http://anolehonia.blogspot.gr/2013/03/blog-post_2.html
5
http://mpalaoyras.blogspot.gr/ http://www.endrasei.gr/index.php?option=com_content&view=category&layout =blog&id=55&Itemid=74&lang=el http://www.3kala.gr/diadromes/diadromi.asp?diadromiID=3&merosID=3 http://www.eosalmyrou.gr/index.php?option=com_content&view=category&lay out=blog&id=148&Itemid=146 http://dimosvolos.gr/makrinitsa/?cat=44 http://kakoplevri.webs.com/tagefyria.htm www.irantousis.gr/01...A!_TAKSIS/.../44_gefira_riou_antirriou.pdf http://kpemakrin.mag.sch.gr/smnrgefyr13/erg1213/7o%20GEL%20LARISAS.p df http://el.wikipedia.org/wiki/ www.thetravelbook.gr/ http://www.endrasei.gr http://www.eosalmyrou.gr/othris/petrina-gefyria http://www.elladosperiigisis.gr/index.php/2001/193-taxidia-stin-alli-ellada-g2001/386-thesalia-orino-xorio-trikala
6
ΔΗΑΓΧΓΖ-ΠΛΑΗΗΟ θνπόο ηεο εξγαζίαο ζε πξώην επίπεδν είλαη ε θαηαγξαθή ησλ ζεκαληηθόηεξσλ πέηξηλσλ γεθπξηώλ ηνπ Θεζζαιηθνύ ρώξνπ. Γίλεηαη όκσο ηδηαίηεξε ζεκαζία θαη ζε ζέκαηα πνπ αθνξνύλ ζηελ ηζηνξία, ηα έζηκα, ηηο παξαδόζεηο θαη ηελ ηερληθή θαηαζθεπήο ηνπο, ώζηε λα αλαδεηρζεί θαηά ηνλ θαιύηεξν δπλαηό ηξόπν ην πνιπδηάζηαην ηνπ αληηθεηκέλνπ. ηνλ Διιαδηθό ρώξν ζπλαληνύκε πέηξηλεο γέθπξεο πνπ ρξνλνινγνύληαη θπξίσο από ηνλ 16ν αηώλα έσο θαη ηεο αξρέο ηνπ 20νπ αηώλα. πλαληηνύληαη θπξίσο ηεο νξεηλέο πεξηνρέο αιιά θαη ζε πεδηλέο πνπ δηαξξένληαη από κεγάια πνηακηά. Πνηθίινπλ ηόζν σο ηεο ην κέγεζνο όζν θαη σο πξνο ην ζρήκα ηνπο θαη κπνξεί λα έρνπλ έλα ε πεξηζζόηεξα ηόμα. Ζ ηερληθή θαηαζθεπήο ηνπο αλάγεηαη ζηνπο Ρσκατθνύο ρξόλνπο, γηα απηό παξόκνηεο γέθπξεο ζπλαληάκε ζηηο πεξηζζόηεξεο πεξηνρέο ηεο Δπξώπεο όπσο ζηελ Ηηαιία, Ηζπαλία θαη Αγγιία. Ζ θαηαζθεπή ηνπο εμππεξεηνύζε θαζεκεξηλέο αλάγθεο θαη δξαζηεξηόηεηεο ησλ αλζξώπσλ, ζπλδέζεθε όκσο κε ήζε θαη έζηκα πεξλώληαο έηζη κέζα ζηελ παξάδνζε. Έλα από ηα πην ζεκαληηθά πξνβιήκαηα πνπ απαζρνινύζαλ ηνπο θαηνίθνπο πεξηζζόηεξν ηεο επεηξσηηθήο θαη ιηγόηεξν ηεο λεζησηηθήο ππαίζξνπ ήηαλ ε αζθαιήο δηέιεπζε ησλ νδνηπόξσλ θαη ησλ κεηαθνξηθώλ κέζσλ πάλσ από πνηάκηα, ξέκαηα θαη ρείκαξξνπο. Μέρξη ηνλ 20ν αηώλα, ην κόλν εθηθηό αιιά ιεηηνπξγηθό ηερληθό έξγν πνπ κπνξνύζε λα θαηαζθεπάζεη ν αζπνύδαζηνο κάζηνξαο ηεο επνρήο εθείλεο γηα λα δώζεη ηε ιύζε ζην ζπγθνηλσληαθό πξόβιεκα πνπ απαζρνινύζε όρη κόλν ηνλ ίδην αιιά όινπο αλεμαηξέησο ηνπο ζπληνπίηεο ηνπ ήηαλ έλα πέηξηλν γεθύξη.
Δηθόλα 2. Ζ πνιύηνμε γέθπξα ηνπ Σπξλάβνπ. Αξρέο 20νπ αηώλα.
7
Παξάιιεια ε αλάγθε ηεο ύδξεπζεο πόιεσλ ή ρσξηώλ νδήγεζε ζηελ θαηαζθεπή πέηξηλσλ ηνμσηώλ γεθπξηώλ πνπ ρξεζίκεπαλ απνθιεηζηηθά ζηε κεηαθνξά λεξνύ πξνο έλα πδξαγσγείν
Δηθόλα 3. Ζ πέηξηλε πδαηνγέθπξα ηνπ 18νπ αηώλα ζην Μεηαμνρώξη Αγηάο Μνλόηνμεο ή πνιύηνμεο, νη γέθπξεο δελ απνηέιεζαλ κόλν ζπλέρεηα εκπνξηθώλ νδώλ αιιά παξάιιεια εμειίρζεθαλ ζε κέζν «κεηαθνξάο» ηδεώλ θαη πνιηηηζκνύ
8
ΟΝΟΜΑΣΟΓΟΗΑ Αξθεηέο θνξέο ε νλνκαηνδνζία γηλόηαλ θαηά ζπλήζεηα από ηνπο θαηνίθνπο ησλ γύξσ ρσξηώλ κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξόλνπ. Γεληθά νη πηζαλέο πεξηπηώζεηο νλνκαηνδνζίαο κπνξνύλ λα ηαμηλνκεζνύλ ζε ηξεηο κεγάιεο θαηεγνξίεο: 1. από ην ρνξεγό (ζπλήζσο άληξεο θαη ζπαληόηαηα γπλαίθεο) 2. από ην θπζηθό πεξηβάιινλ: ην ίδην ην πνηάκη, ηε ραξάδξα, ην βνπλό, ή ηελ ηνπνζεζία 3. από ην αλζξσπνγελέο πεξηβάιινλ: ρσξηό, κνλαζηήξη ή εθθιεζία, ράλη, λεξόκπιν, βξύζε, ζπίηη, ή θάπνην ηπραίν ζπκβάλ π.ρ. έλαλ πληγκό, κηα ζπκπινθή θ.ά.
Δηθόλα 4. Σν πέηξηλν κνλόηνμν γεθύξη ηνπ Αιακάλνπ ζηνλ παιηό δξόκν ΑγηάοΑγηνθάκπνπ, ζηε ζέζε Μεγάιν Ρέκα. Καηαζθεπάζηεθε ην 1858 κε ρνξεγία ηνπ γηαηξνύ π. Αιακάλν.
9
ΠΑΡΑΓΟΖ-ΜΤΘΟΗ-ΔΘΗΜΑ Σα γεθύξηα, αλαπόζπαζην θνκκάηη ηνπ Διιεληθνύ ηνπίνπ, είλαη άξξεθηα δεκέλα κε ιατθνύο κύζνπο. Ζ δπζθνιία ηεο θαηαζθεπήο ηνπο είρε ζαλ απνηέιεζκα ηε δεκηνπξγία πνιιώλ κύζσλ θαη ζξύισλ. Οη ειιείςεηο ζηα θαηαζθεπαζηηθά κέζα ηνπ 17νπ-18νπ αηώλα, ην γεγνλόο όηη πνιιέο θνξέο απηά ηα γνεηεπηηθά δεκηνπξγήκαηα ηνπ αλζξώπνπ γθξεκίδνληαλ ζε ζύληνκν ρξνληθό δηάζηεκα, εμήξαλ ηε θαληαζία ηνπ ιανύ καο, ν νπνίνο θαίλεηαη όηη απέδηδε ηελ απνηπρία ζε θάπνην θπζηθό oλ, πνπ ερζξεύνληαλ ηεο καζηόξνπο θαη ραινύζε ηεο θαηαζθεπέο ηνπο. Μέζσ ηεο απιντθήο πινθήο ηνπο, απηνί νη κύζνη εμέθξαζαλ ηε ζύγθξνπζε αλάκεζα ζηελ επηζπκία ησλ αλζξώπσλ λα εμνπζηάζνπλ ηε θύζε, αιιά θαη ηελ ελνρή γηα απηή ηνπο ηελ παξέκβαζε. Σεο ηξόπνο έθθξαζεο ηνπ θόβνπ κπξνζηά ζηα πξνβιήκαηα θαη ηα απξόνπηα γεγνλόηα πνπ ζα κπνξνύζαλ λα εκπνδίζνπλ ηελ θαηαζθεπή, ήηαλ ε πίζηε ζηελ ύπαξμε δξάθνληα πνπ ερζξεπόηαλ ην ρηίζηκν, πνπ δεηνύζε ζαλ αληάιιαγκα αλζξσπνζπζίεο γηα λα επηηξέςεη ηελ νινθιήξσζε ηνπ έξγνπ. Απηή ε παιηά θαη δηαρξνληθή πξόιεςε αλαθέξεηαη ζε πνιινύο αξραηνειιεληθνύο κύζνπο. ηηο αξραίεο ζξεζθείεο, νη ζπζίεο ήηαλ ην ζεκαληηθόηεξν από ηα ιαηξεπηηθά θαζήθνληα ησλ αηόκσλ θαη κάιηζηα επηθξαηνύζε ε άπνςε πσο όζν πνιπηηκόηεξα ήηαλ ηα δώξα, ηόζν κεγαιύηεξε ζα ήηαλ ε εύλνηα ησλ ζεώλ. Οη αθεγήζεηο πνπ αλαθέξνπλ όηη γηα ηελ θαηαζθεπή γεθπξηώλ απαηηνύληαη ζπζίεο αλζξώπσλ ή δώσλ, αληηθαηνπηξίδνπλ απηέο ηεο αξραίεο δνμαζίεο. Δίλαη πηζαλό όηη απηνί νη ζξύινη βαζίδνληαη ζε ιατθέο αληηιήςεηο γηα ηελ πάιε αλάκεζα ζην θαιό θαη ζην θαθό. Σν θαθό πξνζσπνπνηείηαη από ην ζηνηρεηό ηνπ πνηακνύ πνπ γηα λα ππνηαρζεί πξέπεη λα πξνθαιέζεη θάηη θαθό. Σα γεθύξηα, εμαίξεηα δείγκαηα ιατθήο παξάδνζεο, βξίζθνληαη θσιηαζκέλα κέζα ζε ζθνηεηλά δάζε θαη ζπλδένληαη κε «ζθνηεηλνύο» ζξύινπο, εμάπηνληαο ηε θαληαζία. Λέγεηαη γηα παξάδεηγκα όηη ηα νξκεηηθά λεξά ηνπ Αζπξνπνηάκνπ γθξέκηδαλ ζπλερώο ην Γεθύξη ηεο Γξηάο ζην θαξάγγη ηεο Μάλαο, αλάκεζα ζην Πεξηνύιη θαη ην Νεξατδνρώξη. Ο ζξύινο ιέεη όηη ην γεθύξη είρε γθξεκηζηεί πνιιέο θνξέο από ηελ νξκή ησλ λεξώλ ηνπ θαξαγγηνύ. Ο Πξσηνκάζηνξαο ππνζηήξηδε όηη ην αίκα ησλ αξληώλ θαη ησλ θνθθόξσλ πνπ ζπζηάδνληαλ δελ ήηαλ αξθεηό γηα λα ζηεξηώζεη ην γεθύξη. Έπξεπε λα ζπζηαζζεί άλζξσπνο. ΄Δηζη άξπαμαλ κηα γξηά δεηηάλα πνπ πεξλνύζε από εθεί θαη ηελ έρηηζαλ ζηα ζεκέιηα ηνπ γεθπξηνύ. Από ηόηε ιέγεηαη «Σν Γεθύξη ηεο Γξηάο» θαη ν δηαβάηεο πνπ πεξλάεη από εθεί αθνύεη ην ζξήλν ηεο ή ηε βιέπεη λα θάζεηαη ζην γεθύξη.
10
Δηθόλα 5. Σν γεθύξη ηεο Γξηάο ζηνλ Αζπξνπόηακν Αν δε ζηοισειώζεη’ άνθπυπο, γιοθύπι δε ζηεπιώνει, Και μη ζηοισειώζεη’ οπθανό, μη ξένο, μη διαβάηη, Παπά ηος Ππυηομάζηοπα ηην όμοπθη γςναίκα Πξέπεη λα ππάξρεη θάπνηα πξαγκαηηθή δηάζηαζε ζε απηνύο ηνπο κύζνπο, θαζώο είλαη γλσζηό όηη πνιιά γεθύξηα ρηίζηεθαλ κεηά από αηπρήκαηα. Σα πξαγκαηηθά γεγνλόηα έδσζαλ ηε ζέζε ηεο ζε ζξύινπο ζρεηηθνύο κε δηάθνξεο ππεξθπζηθέο δπλάκεηο πνπ εμνπζηάδνπλ ηα γεθύξηα, ελώ άιινη ζρεηίδνληαη κε ην ζάλαην θαη ην πέξαζκα ζηελ άιιε δσή. Ζ γέθπξα σο πέξαζκα ζηνλ άιιν θόζκν ζπλαληάηαη ζηε ζξεζθεπηηθή παξάδνζε όρη κόλν ησλ ρξηζηηαλώλ. ζνη πεζαίλνπλ πξέπεη λα πεξάζνπλ από ηελ θνθηεξή γέθπξα, όπνπ δπγίδνληαη νη ακαξηίεο ηνπο. Οη θαινί πεξλνύλ πνιύ εύθνια θαη πεγαίλνπλ ζηνλ παξάδεηζν, ελώ όζνη πέθηνπλ πεγαίλνπλ ζηελ θόιαζε . ύκθσλα κε άιιεο αθεγήζεηο ην γεθύξη έρεη ρξεζηκνπνηεζεί γηα λα ηηκσξήζεη ην πνηάκη. Σα πνηάκηα είραλ πξνζσπνπνηεζεί θαη ιαηξεπηεί ζαλ ζενί πνπ εμαζθάιηδαλ επθνξία ηεο γεο θαη επγνλία από ηελ αξραηόηεηα. Δπηπξόζζεηα, ππάξρνπλ αλαθνξέο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο θαηαζθεπέο γεθπξηώλ κε αθνξκή ην ζάλαην αλζξώπνπ πνπ πξνζπάζεζε λα πεξάζεη ην πνηάκη, κε ρξεκαηνδόηε πξνζθηιέο πξόζσπν ηνπ ζύκαηνο. 11
Τπάξρνπλ πνιιώλ εηδώλ παξαδόζεηο ζρεηηθέο κε ηα γεθύξηα θαη ηα πνηάκηα, δηάθνξνη ηξόπνη πνπ ρξεζηκνπνίεζε ν άλζξσπνο γηα λα δηαρεηξηζηεί ηε ζρέζε ηνπ κε ηε θύζε θαη ηελ αλάγθε ηνπ λα πεξηνξίζεη ηε δύλακή ηεο. Οη παξαδόζεηο απηέο είλαη κέξνο ηνπ πνιηηηζκηθνύ καο θεθαιαίνπ. Ζ δηαρξνληθόηεηα θαη ε δηαπνιηηηζκηθόηεηά ηνπο αληηθαηνπηξίδνπλ ηελ νκνηόηεηα ησλ αλαγθώλ θαη ησλ πξνβιεκάησλ ησλ αλζξώπσλ ζε όιε ηε γε. Σα γεθύξηα απνηεινύλ βαξηά κλεκεία πέηξαο κε παξάμελα νλόκαηα, θαη ζξύινπο παιηνύο θξεκαζκέλνπο ζηα παξαπέηα, ζαλ εκηηειείο ηξνρηέο κλήκεο, θακάξεο αλάκεζα ζην ηόηε θαη ζην ηώξα. αλ παξακύζη. Έλα παξακύζη δεκηνπξγεκέλν από ηνλ ίδην ηνλ άλζξσπν, ζηεξηδόκελν ηεο αλεζπρίεο, ηεο θόβνπο θαη ηεο πξνιήςεηο ηνπ. Ζ ηζηνξία θαη ε παξάδνζε ηνπο ζπκίδνπλ ηελ ύπαξμή ηνπο, όρη κόλν κε ηα ηξαγνύδηα, ηνπο κύζνπο, ηα ηζηνξηθά γεγνλόηα, αιιά θαη κε θαηάινηπα ηεο θαζεκεξηλή δσήο, ησλ επνρώλ πνπ έρνπλ πεξάζεη ... απνκεηλάξηα πνπ πξνδίδνπλ ηελ θαζεκεξηλόηεηα αλζξώπσλ αιινηηλώλ θαηξώλ θαη ηώξα πηα «κλεκεία αλακλήζεσλ». Σέηνηα είλαη θαη ηα γεθύξηα απηά θαζ ’απηά πνπ ζηνιίδνπλ ηελ Διιάδα . Ζ ηζηνξία ηνπ αλζξώπηλνπ είδνπο, είλαη ε ηζηνξία ησλ πξνζπαζεηώλ ηνπ λα ειέγμεη ηα ζηνηρεία ηεο θύζεο πξνο όθειόο ηνπ, ώζηε λα επηβηώζεη θαη λα επεκεξήζεη. ε απηόλ ηνλ αγώλα, ρξεζηκνπνίεζε ην κπαιό ηνπ, ηελ επηζηήκε θαη ηελ ηερλνινγία ηνπ, θαη όηαλ απηά δελ επαξθνύζαλ δεηνύζε βνήζεηα από αλώηεξεο δπλάκεηο.
12
ΣΔΥΝΗΚΖ ΚΑΣΑΚΔΤΖ ΚΑΗ ΓΟΜΖΖ Σελ θαηαζθεπή ησλ πεηξνγέθπξσλ, όρη κόλν ζηε Θεζζαιία αιιά θαη ζε όιν ηνλ Διιαδηθό θαη Βαιαθληθό ρώξν, αλαιάκβαλαλ πιαλόδηεο νκάδεοζπληερλίεο καζηόξσλ, πνπ ήηαλ γλσζηνί κε ην όλνκα Κηνπξνπιήδεο.
Δηθόλα 6. Κηνπξνπιήδεο ζηηο ηνπ 20νπ αηώλα
αξρέο
Ξεθηλνύζαλ κεηά ην Πάζρα, ζπλήζσο αλήκεξα ηνπ Αγίνπ Γεσξγίνπ θαη επέζηξεθαλ ζηα κέζα ηνπ θζηλνπώξνπ. Δπηθεθαιήο ηνπο ήηαλ ν πξσηνκάζηνξαο θαη δεύηεξνο ζηε ζεηξά ν Κάιθαο. Ο Κάιθαο ήηαλ επηθεθαιήο ηνπ «κπνπινπθηνύ», ησλ θηηζηάδσλ, ησλ ιαζπηηδήδσλ, ησλ καξκαξνγιππηώλ, ησλ πειεθάλσλ (πειεθεηώλ ηεο πέηξαο) θαη πνιιώλ άιισλ, αλάκεζά ηνπο θαη πνιιώλ παηδηώλ – γλσζηώλ θαη σο «ηζηξάθηα», πνπ κεηέθεξαλ ηα πιηθά ζηνπο ηερλίηεο από ηελ απγή σο ηε δύζε. Οη κάζηνξεο ερηίζαλ θαη ηε δηθή ηεο γιώζζα – ηα «θνπδαξίηθα» ή «καζηόξθα» – σο κέζν πξνθύιαμεο ηεο ηέρλεο θαη ησλ ζπκθεξόλησλ ηνπο. Έραηξαλ ηδηαίηεξεο εθηίκεζεο από ηνπο Σνύξθνπο θαηαθηεηέο, πνπ ηνπο έδσζαλ ην δηθαίσκα ηεο ειεύζεξεο θίλεζεο ζηηο θαηεθηεκέλεο πεξηνρέο θαη πνιινύο ηνπο ηίκεζαλ δίλνληαο ηνπο ζέζεηο θύξνπο ζηελ Οζσκαληθή απηνθξαηνξία. Υσξηά όπσο ε Ππξζόγηαλλε Ησαλλίλσλ θαη ν Πεληάινθνο Κνδάλεο ήηαλ ε γελέηεηξα ηθαλόηαησλ ηερληηώλ, ε θήκε ησλ νπνίσλ δηαδόζεθε ζε όια ηα Βαιθάληα, αιιά θαη καθξύηεξα κέρξη ηα βάζε ηεο Αλαηνιίαο θαη ηα παξάιηα ηεο Μεζνγείνπ.
13
Σα κνλόηνμα γεθύξηα ήηαλ πην εύθνια ζηελ θαηαζθεπή θπξίσο επεηδή βνεζνύζαλ νη ζπλζήθεο, θαζώο θαηαζθεπάδνληαλ ζε πεξηνρέο πνπ ζηέλεπε ν πνηακόο. Σα κεγαιύηεξα από απηά κπνξνύζαλ λα μεπεξάζνπλ ζε άλνηγα ηόμνπ ηα 30κ.
Δηθόλα 7. Σν γεθύξη ηεο Παιαηνθαξηάο θηίζηεθε κεηαμύ 1500 θαη 1550. Βξίζθεηαη ιίγν κεηά ηελ Πύιε Σξηθάισλ πξνο ηα ηνπξλαξέηθα.
Γεληθά νη δπζθνιίεο ζηελ θαηαζθεπή ησλ πέηξηλσλ γεθπξηώλ κπνξνύλ λα ζπλνςηζηνύλ ζε ηξεηο βαζηθνύο ιόγνπο.
Ζ θαηαζθεπή ηνπ ηόμνπ.
Ζ ζεκειίσζε ηνπο (εηδηθά ζηα πεδηλά)
Ζ επηινγή ηεο επνρήο πνπ ζα μεθηλήζεη ην έξγν θαζώο θαη ε ηνπνζεζία.
Σν έξγν μεθηλνύζε κε ην ζηήζηκν κηαο ζθαισζηάο πνπ νλόκαδαλ μπιόηππν. Σν ρηίζηκν άξρηδε ηαπηόρξνλα θαη από ηεο δύν πιεπξέο θαη πξνρσξνύζε ζηγά ζηγά ηεο ηελ θνξπθή, δηακνξθώλνληαο ην ηόμν κε ηξόπν, πνπ λα αληηκεησπίδνληαη νη πιεπξηθέο σζήζεηο θαη ε πίεζε ηνπ λεξνύ. Ο ηειεπηαίνο
14
ιίζνο έκπαηλε ζηελ κέζε αθξηβώο νπνύ θαη ζπλαληηόηαλ ηα δπν ζπγθξνηήκαηα θαη απνηεινύζε ηελ έλσζε ηνπ γεθπξηνύ γη απηό θαη νλνκαδόηαλε «θιεηδί». Ζ κνξθνινγία ηνπ εδάθνπο έπαηδε ηνλ πην θαζνξηζηηθό ξόιν. Ο πξσηνκάζηνξαο αλαδεηνύζε έλα βξαρώδεο ζηέλσκα ηνπ πνηακνύ κε γεξνύο βξάρνπο ζηηο όρζεο γηα λα ζηεξίμεη κε αζθάιεηα ηα αθξόβαζξα. ηα εκηνξεηλά εδάθε ηύραηλε λα έρεη ξηδηκηό βξάρν ζηελ θνίηε κε απνηέιεζκα λα επηηξέπεη ηεο καζηόξνπο λα ρηίδνπλ πάλσ από έλα ηόμα. ηα κεγάια πνηακηά έπξεπε λα θηηάμνπλ γέθπξεο κε βάζξα εδξάδνκελα ζε ραιαξά εδάθε. ε απηήλ ηελ πεξίπησζε ε ζεκειίσζε γηλόηαλ πάλσ ζε δξύηλνπο παζζάινπο ρσκέλνπο ζην έδαθνο θαη νξηδόληηα ζθάξα όκνησλ παζζάισλ.
Δηθόλα 8. Σν γεθύξη ηνπ Σξηδώινπ ζηελ Αξγηζέα Καξδίηζαο. Δίλαη ην κεγαιύηεξν ζε άλνηγκα ηόμνπ γεθύξη ηεο Θεζζαιίαο. 13νο αηώλαο. Οη πνιύπεηξνη ιατθνί γεθπξνπνηνί γλώξηδαλ όηη όζν κηθξόηεξε ε θακάξα ηόζν πην ζηέξεν ην γεθύξη θαη ηόζν κηθξόηεξν ην θόζηνο θαηαζθεπήο. Δπνκέλσο, ε επηινγή ηεο ζέζεο ηνπ γεθπξηνύ ήηαλ ζπνπδαηόηεξε από ηε ράξαμε ηνπ δξόκνπ ή ηνπ κνλνπαηηνύ. Έηζη, πνιιέο θνξέο ήηαλ αλαπόθεπθην ν δξόκνο λα αθνινπζεί ηελ όρζε ηνπ πνηακνύ κέρξη λα ζπλαληήζεη ην γεθύξη. πλήζσο, ε ζέζε ήηαλ από ρξόληα πξνθαζνξηζκέλε, δειαδή, εθεί πνπ ππήξρε παιηόηεξα έλα μύιηλν ή άιιν πέηξηλν γεθύξη πνπ είρε γθξεκηζηεί. ηα πην κεγάια γεθύξηα ζηα εμσξάρηα ηεο θακάξαο θηηάρλαλε θαη δεύηεξν ηόμν γηα ζηεξεόηεξε θαηαζθεπή. Σα δπν κέησπα ηεο θπξίαο θακάξαο ηα ζπλδέαλε κε ελζσκαησκέλνπο ζηδεξέληνπο ειθύζηεθεο ζησλ νπνίσλ ηηο άθξεο πέξλαγαλ θάζεηεο ξάβδνπο αγθύισζεο (άξπηδεο). Έηζη εμαζθάιηδαλ ην νιόζσκν ηνπ θνξέα, ηδηαηηέξα από ζεηζκνύο. Πνιιέο θνξέο πάλσ ζηε ξάρε ηνπ ηόμνπ ηνπνζεηνύληαλ κεγάινπ κήθνπο όξζηα ηνπνζεηεκέλεο πέηξεο 15
γλσζηέο θαη σο αξθάδεο. πρλά έλα γεθύξη κπνξεί λα έρεη αλαθνπθηζηηθά ηόμα, ηθαλά λα ην θξαηήζνπλ όξζην όηαλ ην πνηάκη θνύζθσλε. Σν έξγν μεθηλνύζε κε ηνλ πξνζδηνξηζκό ηνπ πιήζνπο θαη ηελ θαηαζθεπή ησλ ηόμσλ. Σν πξώην απηό αξρηθό ζηάδην ήηαλ θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο γηα ηε κεραληθή αληνρή ηεο όιεο θαηαζθεπήο.
Δηθόλα 9. θαισζηέο γηα ηελ θαηαζθεπή ησλ ηόμσλ
16
Σν θαηάζηξσκα ηνπ γεθπξηνύ είλαη αξθεηά ζηελό, πεξηνξηδόκελν αξθεηέο θνξέο κόιηο ζηα δύν κέηξα. Δπίπεδν ή θπξηό είλαη ζηξσκέλν πάληα κε θαιληεξίκη.
Δηθόλα 10. Σν θαηάζηξσκα ηνπ γεθπξηνύ ζην Λεθόθαζηξν Μαγλεζίαο.
Οη απηνδίδαθηνη ιατθνί αξρηηέθηνλεο εκπλένληαλ από ηε ξήζε όηη ν πξώηνο γεθπξνπνηόο είλαη ε ίδηα ε θύζε θαη έηζη αθνινπζνύζαλ ηνπο θαλόλεο πνπ ε ίδηα ε θύζε ππαγόξεπε θαη γεληθά θξόληηδαλ λα κελ πξνζβάιινπλ αηζζεηηθά ην θπζηθό ηνπίν κε ηεο θαηαζθεπέο ηνπο. Γη’ απηό ρξεζηκνπνηνύζαλ κόλν ληόπηεο πέηξεο.
Δηθόλα 11. Σερλίηεο ηεο πέηξαο
17
Βαζηθή πξώηε ύιε γηα ηα γεθύξηα ησλ νξεηλώλ πεξηνρώλ ήηαλ ν ζρηζηόιηζνο πνπ αθζνλεί ζηελ Διιάδα, ελώ γηα απηά ησλ πεδηλώλ ήηαλ ζπλήζσο ν αζβεζηόιηζνο. Χο ζπλδεηηθή ύιε ρξεζηκνπνηνύζαλ έλα είδνο πδαηνζηεγνύο αζβεζηνθνληάκαηνο, ην «θνπξαζάλη». Απηό ην έθηηαρλαλ νη ίδηνη νη κάζηνξεο θαη απνηεινύληαλ από έλα κίγκα ηξηκκέλνπ θεξακηδηνύ, ζβεζκέλνπ αζβέζηε, ειαθξόπεηξαο, ρώκαηνο, λεξνύ θαη μεξώλ ρόξησλ. ε αξθεηέο πεξηπηώζεηο, έξηρλαλ κέζα ζην κίγκα αζπξάδηα απγώλ θαη καιιηά δώσλ γηα λα απμήζνπλ ηελ απνηειεζκαηηθόηεηα θαη ηε ζπλεθηηθόηεηα ηνπ. Σα γεθύξηα πνπ ππάξρνπλ ζηε Θεζζαιία αιιά θαη γεληθόηεξα ζε όιν ηνλ Διιαδηθό ρώξν είλαη απιά θαη απέξηηηα, δίρσο ππεξβνιηθέο δηαθνζκήζεηο. Δίλαη αμηνζεκείσην ην γεγνλόο όηη δελ θέξνπλ πνιιά ιηζόγιππηα δηαθνζκεηηθά ζηνηρεία. Σα ιηγνζηά πνπ ππάξρνπλ αθνξνύλ νηθνδνκηθέο επηγξαθέο κε ρξνλνινγίεο θηίζεο ή αλαθαίληζεο. πλήζσο ζε απηά αλαθέξνληαη νλόκαηα ρνξεγώλ θαη ζπαληόηαηα καζηόξσλ. Οη ιηζόγιππηεο επηγξαθέο εληνηρίδνληαη ζηελ θνξπθή ηνπ ηόμνπ, πάλσ από ηνλ θνξπθαίν ζνιίηε (θιεηδί) ή ζην θεληξηθό ηκήκα ησλ ηύκπαλσλ κεηαμύ ησλ ηόμσλ.
Δηθόλα 12. Σν γεθύξη ηεο Καξπάο ζην Πήιην. Φέξεη αθόκε πάλσ ζην θιεηδί καξκάξηλε αλάγιπθε πιάθα. Καηαζθεπάζηεθε ιίγν πξηλ ηνλ 2ν παγθόζκην πόιεκν.
18
ΗΣΟΡΗΑ-ΓΔΧΓΡΑΦΗΑ Ζ επηινγή ηεο ηνπνζεζίαο ζηελ θαηαζθεπή ησλ γεθπξηώλ δελ γηλόηαλ κε κνλαδηθό θξηηήξην ηε ζηαηηθή ζηαζεξόηεηα ηεο θαηαζθεπήο. Καζώο νη γέθπξεο εμππεξεηνύζαλ ηηο αλάγθεο γηα κεηαθίλεζε αλζξώπσλ, δώσλ θαη πξντόλησλ, έπαημαλ θαζνξηζηηθό ξόιν ζηελ ηνπηθή ηζηνξία θαη κεξηθέο θνξέο ζπλδέζεθαλ κε γεγνλόηα επξύηεξεο ζεκαζίαο. Λόγσ ηεο ζπνπδαηόηεηάο ηνπο ζηε κεηαθίλεζε πιηθνύ θαη ζηξαηεπκάησλ απνηέιεζαλ ζηόρνπο από εγρώξηεο θαη μέλεο δπλάκεηο θαη ζπρλά θαηαζηξάθεθαλ, όπσο ην γεθύξη ηνπ Κνξάθνπ ζηελ Αξγηζέα πνπ αλαηηλάρζεθε από ηηο δπλάκεηο ηνπ ΔΑΜ ην Μάξηην ηνπ 1949.
Δηθόλα 13. Ζ γέθπξα ηνπ Κνξάθνπ Φσηνγξαθία ηνπ πύξνπ Μειεηδή
Το ιζηοπικό γεθύπι σηίζηηκε, ζηα μέζα ηος 16ος αιώνα, από ηο Μηηποπολίηη ηυν γεθςπιών Βηζζαπίυνα ηο Β΄ μηηποπολίηη Λάπιζαρ πος δεν ηον ενδιέθεπε η ςζηεποθημία για αςηό και δεν έβαλε ηο όνομά ηος υρ σοπηγόρ παπά ηο ονόμαζε «ηος Κοπάκος» λόγυ ηος ύτοςρ ηος και «επειδή ηην ημέπα ηυν εγκαινίυν ζηαθείρ ειρ ηο μέζον ηηρ γέθςπαρ και επυηών: "πώρ με βλέπεηε;", οι μαζηόποι ηος απήνηηζαν: ζαν κόπακα, αςηόρ ηοςρ είπε: "ε, ηόηε γέθςπα ηος Κοπάκος να είναι ηο όνομά ηηρ"».
19
Έλα άιιν αλάινγν παξάδεηγκα είλαη θαη απηό ηεο ηζηνξηθήο γέθπξαο ηεο Λάξηζαο πνπ έγηλε ζηόρνο δπν θνξέο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ δεπηέξνπ παγθνζκίνπ πνιέκνπ.
Δηθόλεο 14 θαη 15. Ζ ηζηνξηθή γέθπξα ηεο Λάξηζαο
Σελ Μεγάιε Παξαζθεπή ηνπ 1941, κε ηελ είζνδν ησλ Γεξκαλώλ ζηελ Διιάδα, νη Βξεηαλνί αλαηίλαμαλ έλα ηόμν πξνθεηκέλνπ λα θαιύςνπλ ηελ ππνρώξεζε ηνπο. Ζ θαηαζηξνθή όκσο ηνπ γεθπξηνύ νινθιεξώζεθε ηνλ 20
Οθηώβξην ηνπ 1944, κε ηελ ππνρώξεζε ησλ Γεξκαλώλ, νη νπνίνη αλαηίλαμαλ όια ηα ηόμα εθηόο από δπν. Μεηά ηελ αλαηίλαμε, ε επηθνηλσλία πξνο Σύξλαβν θαη Διαζζόλα ζε πξώηε θάζε γηλόηαλ κε βάξθεο θαη πνξζκείν (πεξαηαξηά) θαη ζηελ ζπλέρεηα ζηήζεθαλ δύν μπινγέθπξεο, κέρξη ην 1950 πνπ παξαδόζεθε ζηελ θπθινθνξία ε πξώηε γέθπξα από νπιηζκέλν ζθπξόδεκα. Αληίζηνηρεο ελέξγεηεο έγηλαλ θαη ζε άιια ζεκεία ηνπ Θεζζαιηθνύ θάκπνπ. Κνληά ζην Κεξακίδη Σξηθάισλ ζηελ έμνδν ηνπ ρσξηνύ πξνο ην λόην, έλα κηθξό γεθύξη θαηακαξηπξεί ηελ ηζηνξία ηνπ. Αξρηθά είρε ηέζζεξα ηόμα, αιιά ζήκεξα απέκεηλαλ ηξία, κεηά ηελ αλαηίλαμή ηνπ αξηζηεξνύ ηόμνπ πνπ ήηαλ ην κεγαιύηεξν από ηνπο Γεξκαλνύο ην 1941. Σν γεθύξη είλαη θαηαζθεπή πηζαλόηαηα κεηαμύ 13νπ θαη 16νπ αηώλα θαη γεθπξώλεη ηνλ πνηακό Δληπέα.
Δηθόλα 16. Σν «Παιηνγέθπξν» ζην Κεξακίδη Σξηθάισλ.
21
Ζ ΥΡΖΗΜΣΖΣΑ ΣΧΝ ΓΔΦΤΡΗΧΝ ΣΖΝ ΚΑΘΖΜΔΡΗΝΉ ΕΧΖ Οη γέθπξεο έπαημαλ, παίδνπλ θαη ζα παίδνπλ ζεκαληηθό ξόιν ζηελ δσή καο. Ζ γέθπξα σζηόζν είλαη ην κέζν επηθνηλσλίαο, ην νπνίν αλήθεη επάμηα ζηελ θαηεγνξία κε ηα κεγαιύηεξα έξγα πνπ κπόξεζε λα θαηαζθεπάζεη ν άλζξσπνο, αλ ζθεθηεί θαλείο όηη ππάξρνπλ κέξε πνπ ζα ήηαλ εληειώο απνκνλσκέλα αλ δελ ππήξρε γέθπξα λα ηα ελώλεη. Οη γέθπξεο, εθηόο ην όηη έπαημαλ ζεκαληηθό ξόιν ζηελ επηθνηλσλία, βνήζεζαλ πνιύ θαη ζηελ αλάπηπμε ησλ κεηαθνξώλ, κε ηελ επθνιόηεξε θαη γξεγνξόηεξε κεηαθίλεζε ησλ αλζξώπσλ, άιια θαη ησλ εκπνξεπκάησλ από ην έλα ζεκείν ζην άιιν, βνεζώληαο έηζη θαη ζηελ θαιύηεξε αλάπηπμε ηεο νηθνλνκίαο. Γηα ηελ νινθιήξσζε κηαο γέθπξαο εξγάζηεθε πιήζνο αλζξώπσλ, νπόηε ην ίδην ην έξγν απνηέιεζε κνριόο γηα ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε όρη κόλν ησλ πεξηνρώλ πνπ ζπλδένληαλ κε ηηο γέθπξεο, αιιά θαη απηώλ από ηηο νπνίεο θαηάγνληαλ νη πάζεο θύζεο ηερλίηεο πνπ πήξαλ κέξνο ζηελ θαηαζθεπή ηνπο. Παξάιιεια κε ηνπο αλζξώπνπο θαη νη πνιηηηζκνί ήξζαλ ζε επηθνηλσλία. Οη γέθπξεο ππήξμαλ ε ζεκαληηθόηεξε ίζσο δίνδνο κέζα από ηελ νπνία πξαγκαηνπνηήζεθε δηάρπζε ηδεώλ, απόςεσλ θαη εζώλ.
Δηθόλα 17. Σν γεθύξη αλαπόζπαζην θνκκάηη ηεο θαζεκεξηλήο δξαζηεξηόηεηαο ησλ αλζξώπσλ.
22
ΑΠΟΓΡΑΦΖ ηηο ζειίδεο πνπ αθνινπζνύλ γίλεηαη κηα πξνζπάζεηα απνγξαθήο ησλ πέηξηλσλ γεθπξηώλ ηεο Θεζζαιίαο αλά Ννκό, ηα νπνία δηαζώδνληαη κέρξη ηηο κέξεο καο. Ζ πξνζπάζεηα απηή βέβαηα δελ έρεη ζαλ ζηόρν ηελ πιήξε θαηαγξαθή ηνπο −θάηη ηέηνην βέβαηα εθηόο από ηδηαίηεξα δύζθνιν, δελ ζα είρε ελδερνκέλσο θαη λόεκα ζηα πιαίζηα ηεο παξνύζαο καζεηηθήο εξγαζίαο− αιιά ηελ όζν ην δπλαηό πιεξέζηεξε ελεκέξσζε ηνπ αλαγλώζηε κε ηαπηόρξνλε παξάζεζε ζρεηηθνύ θσηνγξαθηθνύ πιηθνύ.
23
ΝΟΜΟ ΛΑΡΗΑ
Σν γεθύξη ηνπ Σπξλάβνπ
Μηα ηδηαίηεξα εληππσζηαθή πέηξηλε γέθπξα ζηελ πεξηνρή ηεο Λάξηζαο, είλαη απηή ζηελ είζνδν ηνπ Σπξλάβνπ (Δηθόλα 2). Καηαζθεπαζκέλε γύξσ ζηα 1900 απνηειείηαη από δέθα ηόμα θαη αθόκα εμππεξεηεί ηελ επηθνηλσλία ηνπ Σπξλάβνπ κε ηε Λάξηζα. Γεθπξώλεη ηνλ Σηηαξήζην πνηακό, γλσζηό θαη σο Ξεξηά. Ζ γέθπξα θηλδύλεςε κε θαηάξξεπζε από ηελ πιεκκύξα ηνπ 1972, θαζώο ππέζηε ξσγκέο ζε δύν ηόμα θαζηζηώληαο ηελ θπθινθνξία αδύλαηε γηα κεγάιν ρξνληθό δηάζηεκα. ηηο αξρέο ηνπ 2010 ην πξόβιεκα αλέθπςε μαλά, κε απνηέιεζκα λα θξηζνύλ αλαγθαίεο εξγαζίεο ζπληήξεζεο ώζηε λα απνθαηαζηαζεί δεκηά από λέν ξήγκα . Έρεη αλαθεξπρζεί δηαηεξεηέν κλεκείν από ην Τπνπξγείν Πνιηηηζκνύ.
Σν ηνμσηό γεθύξη ηεο Διαζζόλαο
Σν Γεθύξη ηεο Διαζζόλα ζπλδέεη ηελ αλαηνιηθή κε ηε δπηηθή ζπλνηθία ηεο πόιεο, ηηο νπνίεο ρσξίδεη ν Διαζζνλίηεο πνηακόο. Πξόθεηηαη γηα έλα κνλόηνμν πέηξηλν γεθύξη πνπ έδσζε ιύζε ζην ζπγθνηλσληαθό πξόβιεκα ηεο πεξηνρήο. Σα πέηξηλα ζηεζαία έρνπλ ζπληεξεζεί θαηά θαηξνύο θαη πξόζθαηα έρεη θαηαζθεπαζηεί ηζηκεληέληα θνηηόζηξσζε γηα πξνζηαζία ηεο ζεκειίσζεο από ππνζθαθέο.
Δηθόλα 18. Σν γεθύξη ηεο Διαζζόλαο
24
Σν γεθύξη ζην Καπθάθη
ηελ παιηά νδό Διαζζόλαο-Σπξλάβνπ ιίγν κεηά ην Μεζνρώξη, ζπλαληάκε ην κηθξό πέηξηλν γεθύξη "ζην Καπθάθη". Δίλαη κνλόηνμν θαη γεθπξώλεη ξέκα αθξηβώο πξηλ από ην κλεκείν ησλ εθηειεζζέλησλ από ηα Ηηαιηθά ζηξαηεύκαηα ην 1943.
Δηθόλα 19. Σν γεθύξη ζην Καπθάθη
Σα γεθύξηα ζην Πύζην Διαζζόλαο
ην λόηην άθξν ηνπ ρσξηνύ ζην Πύζην Διαζζόλαο, πνιύ θνληά ζηνλ Η.Ν. Αγίσλ Αλαξγύξσλ, βξίζθεηαη ην έλα από ηα ηξηα πέηξηλα γεθύξηα ηνπ νηθηζκνύ. Σν ζπγθεθξηκέλν είλαη ην κόλν πνπ είλαη εκθαλέο ζηνλ επηζθέπηε αθνύ ηα άιια δπν είλαη ζακκέλα θάησ από ππθλή βιάζηεζε. Καη ηα ηξηα είλαη κνλόηνμα, κηθξά ζε κήθνο θαη άλνηγκα ηόμνπ, ελώ γεθπξώλνπλ ηα ξέκαηα λόηηα θαη αλαηνιηθά ηνπ ρσξηνύ. Ζ ύπαξμε ηνπο καξηπξά όηη παιαηόηεξα ππήξρε πιεζώξα λεξώλ ζηα ζπγθεθξηκέλα ξέκαηα, θαηά κήθνο ησλ νπνίσλ ιεηηνπξγνύζαλ αξθεηνί λεξόκπινη. Γελ ππάξρνπλ πιεξνθνξίεο γηα ηελ ρξνλνινγία θαηαζθεπήο ηνπο.
25
Σν γεθύξη ζηε ζέζε Μαξνύιη
Λίγν κεηά ην θξάγκα κεηαμύ Γνιίρεο θαη Ληβαδίνπ Διαζζόλαο, ζην ύςνο ηεο λέαο γέθπξαο (ζέζε Μαξνύιη), βξίζθεηαη έλα απν ηα αμηνινγόηεξα πέηξηλα γεθύξηα ηνπ Ννκνύ Λάξηζαο. Δίλαη δίηνμν, ρηηζκέλν ην 1921(;) όπσο αλαγξάθεηαη θαη ζηελ θηεηνξηθή επηγξαθή πνπ θέξεη ζηε βνξηλή ηνπ πιεπξα. Υαξαθηεξηζηηθό ηνπ γεθπξηνύ είλαη ε εληνηρηζκέλε κπιόπεηξα, αξηζηεξα ηεο θηεηνξηθήο επηγξαθήο. Παιηόηεξα πξέπεη λα ππήξρε θαη κηα αθόκε, ζπκκεηξηθά ηνπνζεηεκέλε ηεο πξώηεο.
Δηθόλα 20. Σν γεθύξη ζηε ζέζε Μαξνύιη ιίγν πξηλ ην Ληβάδη Διαζζόλαο
Σν γεθύξη ηεο Γήκεηξαο
Σν γεθύξη ηεο Γήκεηξαο θαηαζθεπάζηεθε ζηα ηέιε ηνπ 19νπ αη. θαη γεθπξώλεη ην ρείκαξξν ηνπ ρσξηνύ, ζηελ έμνδν πξνο ηελ Αλαηνιή, θνληά ζηελ Αγηά ηεο Λάξηζαο. Δίλαη δίηνμν αιιά ην κηθξόηεξν ηόμν είλαη ζρεδόλ ζακκέλν κέζα ζηα θεξηά πιηθά ηνπ ρεηκάξξνπ.
26
Σν γεθύξη ζην Αζκάθη
ηε ζέζε Αζκάθη, ζηνλ επαξρηαθό δξόκν Λάξηζαο-Αγηάο, βξίζθεηαη ηεηξάηνμν γεθύξη κε επίπεδν θαηάζηξσκα. Καηαζθεπάζηεθε ζηα ηέιε ηνπ 19νπ αηώλα θαη απνηέιεζε ηκήκα ηεο επαξρηαθήο νδνύ κέρξη θαη ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ ελελήληα. Γεθπξώλεη ηνπηθό αξδεπηηθό θαλάιη.
Δηθόλα 21. Σν γεθύξη ζην Αζκάθη
27
Σν γεθύξη ηεο Αλαηνιήο
Πνιύ θνληά ζηελ πιαηεία ηνπ νηθηζκνύ ηεο Αλαηνιήο, ζε πςόκεηξν 950κ, βξίζθεηαη ην πέηξηλν γεθύξη ηνπ ρσξηνύ. Πξόθεηηαη γηα πεδνγέθπξα θαηαζθεπαζκέλε ζηα ηέιε ηνπ 18νπ κε αξρέο ηνπ 19νπ αη, από ζρηζηόιηζν ηνπ Κηζζάβνπ. Δίλαη έλα από ηα γλσζηόηεξα πέηξηλα γεθύξηα ζην λνκό Λάξηζαο.
Δηθόλα 22. Ζ πεδνγέθπξα ηεο Αλαηνιήο Κηζζάβνπ
Σα γεθύξηα ηεο Αγηάο
ηελ Κσκόπνιε ηεο Αγηάο βξίζθνληαη ηξεηο πέηξηλεο γέθπξεο. Ζ κεγαιύηεξε βξίζθεηαη ζηελ είζνδν ηεο πόιεο. Καηαζθεπάζηεθε ζηα ηέιε ηνπ 19νπ ή ηηο αξρέο ηνπ 20νπ αηώλα. Δμππεξεηεί αθόκε θαη ζήκεξα ηηο αλάγθεο ηεο πόιεο, έρνληαο δερζεί ζπληήξεζε πνπ αιινίσζε ζε θάπνην βαζκό ηελ αξρηθή ηεο όςε. Γεθπξώλεη ηνλ Άκπξν πνηακό. Ζ δεύηεξε βξίζθεηαη ζηελ έμνδν πξνο Μεγαιόβξπζν θαη είλαη θαιπκκέλε κε άζθαιην, ελώ ε ηειεπηαία θαη κηθξόηεξε βξίζθεηαη πάλσ ζην κνλνπάηη πνπ ελώλεη ηελ Αγηά κε ην Μεγαιόβξπζν.
28
Σν γεθύξη ηεο Παπαξίδαηλαο
ηα παξάιηα ηνπ λνκνύ Λάξηζαο ζώδεηαη έλα κηθξό ηζηνξηθό γεθύξη. Βξίζθεηαη θνληά ζηελ ηακαηηθή πεγή ηνπ νηθηζκνύ Κόθθηλν Νεξό θαη είλαη έλα από ηα παιαηόηεξα πέηξηλα γεθύξηα ηνπ λνκνύ. Δίλαη πξσηνβπδαληηλό, ίζσο θαη παιαηνρξηζηηαληθό, θαη πήξε ηε ζεκεξηλή ηνπ κνξθή ην 1719, ζύκθσλα κε ηελ θηεηνξηθή επηγξαθή πνπ θέξεη αθόκε πάλσ ηνπ. Ζ ίδηα επηγξαθή αλαθέξεη όηη ρηίζηεθε γηα ηελ "ςπρηθή ζσηεξία" ηεο δσξήηξηαο ζηελ νπνία νθείιεη θαη ην όλνκά ηνπ. ύκθσλα κε ηελ παξάδνζε από ην γεθύξη απηό πέξαζε ην 1084 ν Αιέμηνο 'A κε πξννξηζκό ηε Λάξηζα, ε νπνία βξηζθόηαλ ζε θαηάζηαζε πνιηνξθίαο από ηνπο Ννξκαλδνύο.
Δηθόλα 23. Σν γεθύξη ηεο Παπαξίδαηλαο
Σν γεθύξη ηνπ Αιακάλνπ
Σν πέηξηλν γεθύξη ηνπ Αιακάλνπ (Δηθόλα 4), θαηαζθεπαζκέλν ην 1858. Βξίζθεηαη ζηνλ παιηό δξόκν Αγηάο-Αγηνθάκπνπ, ζην Ν. Λάξηζαο, ζην ύςνο ηεο ζηξνθήο γηα Πνηακηά. Γεθπξώλεη ην Μεγάιν Ρέκα θαη είλαη έλα εμαίξεην δείγκα παξαδνζηαθήο γεθπξνπνηίαο.
29
Σα γεθύξηα ζην Βαζύξεκα
ηε ζέζε Βαζύξεκα ιίγν κεηά ην ρσξίν Γεξαθάξη Αγηάο, πξνο ηελ Αγηά, βξίζθνληαη παξαπιεύξσο ηνπ δξόκνπ δπν κηθξέο πέηξηλεο γέθπξεο. Ζ πην κηθξή πνπ είλαη θαη παιαηόηεξε αλάγεηαη ζηνπο βπδαληηλνύο ρξόλνπο θαη ρξεζηκνπνηήζεθε ζαλ πδαηνγέθπξα. Ζ δεύηεξε θαη λεόηεξε θαηαζθεπάζηεθε ζηα ηέιε ηνπ 19νπ αηώλα θαη απνηέιεζε ηκήκα ηνπ επαξρηαθνύ νδηθνύ δηθηύνπ ηεο πεξηνρήο.
Σν γεθύξη ηεο πειηάο
Έλα από πην νξεηλά πεηξνγέθπξα ηεο Λάξηζαο είλαη απηό ιίγν πξίλ ηε πειηά Κηζζάβνπ. ήκεξα είλαη ζρεηηθά απαξαηήξεην αθνύ βξίζθεηαη αξθεηά κέηξα ρακειόηεξα ηνπ δξόκνπ. Υξνλνινγείηαη ζηα ηέιε ηνπ 18νπ αη. κε αξρέο 19νπ θαη είλαη θαηαζθεπαζκέλν από ληόπην ζρηζηόιηζν.
Δηθόλα 24. Σν γεθύξη ηεο πειηάο Κηζζάβνπ.
30
Ζ ηζηνξηθή γέθπξα ησλ Φαξζάισλ
Σέινο έλα από ηα ζεκαληηθόηεξα θαη πην εληππσζηαθά πέηξηλα γεθύξηα ηνπ Θεζζαιηθνύ θάκπνπ, είλαη ην ηζηνξηθό γεθύξη ησλ Φαξζάισλ. Υηίζηεθε ην 1752 από ηνλ ηόηε δηνηθεηή ηεο Θεζζαιίαο Αρκέη Ρακίη Παζά. Δρεη κήθνο 110 κέηξα, απνηειείηαη από επηά άληζα ηόμα κε κεγαιύηεξν ην βνξηλό θαη γεθπξώλεη ηνλ Δληπέα πνηακό.
Δηθόλα 25. Ζ πέηξηλε γέθπξα ησλ Φαξζάισλ.
31
ΝΟΜΟ ΜΑΓΝΖΗΑ
Σν γεθύξη ηεο Λέζηηαλεο
Σν γεθύξη ηεο Λέζηηαλεο πήξε ην όκνκά ηνπ από ην μσθθιήζη ηεο Παλαγίαο ηεο Λέζηηαλεο πνπ βξίζθεηαη ζηελ πεξηνρή. Δίλαη ην κεγαιύηεξν θαη έλα από ηα ραξαθηεξηζηηθόηεξα ηνπ Πειίνπ. Δίλαη ρηηζκέλν (άγλσζην πόηε) ζην ξέκα ηεο Καιηαθνύδαο, βνξεηνδπηηθά ηεο Μαθξηλίηζαο, πάλσ ζην κνλνπάηη πνπ νδεγεί ζηελ Η.Μ. νπξβίαο. ην γεθύξη ππάξρεη πξόζβαζε θαη από ηνλ νηθηζκό ηεο Κάησ Κεξαζηάο (Δηθόλα 52), κε θαηεύζπλζε λνηηναλαηνιηθά πξνο Παλαγία Λέζηηαλε. Σν κεγαιύηεξν από ηα ηξία ηόμα ηνπ έρεη άλνηγκα 9,2κ θαη ύςνο 5,85κ, ελώ ην ζπλνιηθό ηνπ κήθνο είλαη 24κ. Γηαηεξεί ην αξρηθό ιηζόζηξσην θαηάζηξσκά ηνπ.
Δηθόλα 26. Σν γεθύξη ηεο Λέζηηαλεο.
Σν γεθύξη ζην Λνπδίληθν
ηνλ νηθηζκό ηνπ Λνπδίληθνπ, αλάκεζα ζηε Ν. Ησλία Βόινπ θαη ηε Μαθξηλίηζα, ζπλαληάκε ην ηέηαξην θαηά ζεηξά πέηξηλν ηνμσηό γεθύξη ηεο ξεκαηηάο ηεο Καιηαθνύδαο (Ξεξηά). Γηαηεξείηαη ζε πνιιή θαιή θαηάζηαζε. Βξίζθεηαη αθόκε ζε ρξήζε, ελώ ην αξρηθό ηνπ θαιληεξίκη έρεη ηζηκεληαξηζηεί.
32
Σν γεθύξη ηνπ Μίρνπ
ε απόζηαζε κόιηο δεθαπέληε ιεπηά από ηελ Αγξηά ηνπ Βόινπ, πεξίπνπ δπν ρηιηόκεηξα πξηλ ην ρσξηό Γξάθεηα δεμηά ζην ξέκα βξίζθεηαη ην γεθύξη ηνπ Μίρνπ. Σν γεθύξη πήξε ην όλνκά ηνπ από ην παξαθείκελν, γθξεκηζκέλν πιένλ, ιηνηξίβη. Γεθπξώλεη ην ξέκα ηνπ Βξύρσλνο θαη είλαη ην κεγαιύηεξν κνλόηνμν γεθύξη ηνπ Πειίνπ.
Δηθόλα 27. Σν γεθύξη ηνπ Μίρνπ ζηε Γξάθεηα Μαγλεζίαο.
33
Σν γεθύξη ηεο Ρνδηάο
Βξίζθεηαη κεηαμύ Αξγαιαζηήο θαη Λεθόθαζηξνπ ζην Πήιην, δίπια αθξηβώο ζηνλ αγξνηηθό δξόκν πνπ νδεγεί ζηνλ Κάιακν. Ο επηζθέπηεο ην ζπλαληά κεηά από 20 ιεπηά όκνξθεο δηαδξνκήο ζε πιαθόζηξσην κνλνπάηη πνπ νδεγεί ζην ξέκα Ρνδηάο.
Δηθόλα 28. Σν γεθύξη ηεο Ρνδηάο.
34
Σν γεθύξη ηεο Σζαγθαξάδαο
Σν πην γλσζηό γεθύξη ηνπ Πειίνπ είλαη ίζσο απηό ηεο Σζαγθαξάδαο. Δίλαη κνλόηνμν ρηηζκέλν ζε πςόκεηξν 470 κέηξα θαη γεθπξώλεη ην ξέκα ηνπ Μπινπόηακνπ. Υηηζκέλν ην 1728, ή θαηά άιινπο ην 1787, είλαη ην παιηόηεξν ηνπ Πειίνπ. Φέξεη ην αξρηθό θαιληεξίκη, ελώ ην ζρήκα ηνπ είλαη νμπθόξπθν, γεγνλόο πνπ απνηειεί νζσκαληθή επηξξνή. Βξίζθεηαη ζηελ έμνδν ηεο ζπλνηθίαο ησλ Σαμηαξρώλ, αλάκεζα ζηελ Σζαγθαξάδα θαη ην ρσξηό Ξνπξίρηη.
Δηθόλα 29. Σν γεθύξη ηεο Σζαγθαξάδαο
35
Σα γεθύξηα ηνπ Μνπηδνύξε
Ξερσξηζηή νκάδα γεθπξηώλ απνηειεί απηή πνπ θαηαζθεπάζηεθε κεηαμύ ηνπ 1894 θαη ηνπ 1903 θαηά κήθνο ηνπ ζηδεξνδξόκνπ ηνπ Πειίνπ, από ηνλ δηάζεκν Ηηαιό κεραληθό Δβαξίζην ληε Κίξηθν παηέξα ηνπ δσγξάθνπ Σδηόξηδην ληε Κίξηθν. ε όιε ηε δηαδξνκή πνπ μεθηλά από ην Βόιν θαη θαηαιήγεη ζηηο Μειηέο, έρνπλ θαηαζθεπαζηεί ελλέα ζπλνιηθά πέηξηλεο γέθπξεο, κε κεγαιύηεξε θαη πην μερσξηζηή ηελ πεληάηνμε γέθπξα ζην Καιόξεκα, ζηελ πεξηνρή ηνπ Μαιαθίνπ.
Δηθόλα 30. Ζ γέθπξα ζην Καιόξεκα
36
Σα γεθύξηα ζηελ ζξπ
Δληόο ησλ νξίσλ ηνπ Γήκνπ Αικπξνύ αιιά θαη ζηνλ νξεηλό όγθν ηεο ζξπνο πνπ αλήθεη ζηε Μαγλεζία, άιια θνληά ζην νδηθό δίθηπν θαη άιια θξπκκέλα κέζα ζηα ηνπηθά ξέκαηα, βξίζθνληαη αξθεηά πέηξηλα γεθύξηα θπξίσο από ηελ απνρή ηεο Σνπξθνθξαηίαο. Σν αλάγιπθό ηνπ βνπλνύ κε ηα πνιιά θαξάγγηα θαη ραξάδξεο, είρε ππνρξεώζεη ηνπο θαηνίθνπο ηνπ λα θαηαζθεπάζνπλ ζηνπο θεληξηθνύο άμνλεο επηθνηλσλίαο ηνπο θαη ζηα ζεκεία πνπ απηνί ζπλαληνύζαλ πνηάκηα, κηθξά ή κεγαιύηεξα γεθύξηα. Σα ιηζόθηηζηα γεθύξηα ηεο ζξπνο πνπ αλήθνπλ ζην γεσγξαθηθό θνκκάηη ηνπ Ννκνύ Μαγλεζίαο είλαη: 1. Σν δίηνμν γεθύξη ζην Πιαηαλόξεκα 2. Σν γεθύξη ηνπ Μαπξνκάηε 3. Σν δίηνμν γεθύξη ηνπ Υαηδεαιέμε ζην Πιαηαλόξεκα 4. Σν κνλόηνμν γεθύξη ηνπ Σζηγγαλνξέκαηνο, ρηηζκέλν ζε εληππσζηαθή ηνπνζεζία.
Δηθόλα 31. Σν γεθύξη ζην Σζηγγαλόξεκα. 37
5. 6. 7. 8.
Σα δύν γεθύξηα ζην ξέκα ηεο Μαγγαλίηζαο. Σν ηξίηνμν γεθύξη ηνπ Υνινξέκαηνο. Σν γεθύξη ζην Αγηαλόξεκα Πηειενύ Σν γεθύξη ζην Καθόξεκα
Δηθόλα 32. Σν γεθύξη ζην Καθόξεκα
38
ΝΟΜΟ ΣΡΗΚΑΛΧΝ
H γέθπξα ηεο αξαθίλαο
Μηα από ηηο εληππσζηαθόηεξεο γέθπξεο ηνπ Θεζζαιηθνύ θάκπνπ είλαη ε εμάηνμε γέθπξα ηεο Πέηξαο ζηε αξαθίλα Σξηθάισλ, ιίγν πξηλ ηελ Καιακπάθα. Κηίζηεθε ην 1520 θαη γεθπξώλεη ηνλ Πελεηό πνηακό αλάκεζα ζηα ρσξηά αξαθίλα θαη Γηάβα. Γπζηπρώο δελ ζώδεηαη αθέξαηε αθνύ ζηηο αξρέο ηνπ 19νπ αηώλα θαηέξξεπζε έλα κεζόβαζξν θαη δύν ηόμα, ηα νπνία αληηθαηαζηάζεθαλ κε μύιηλνπο θνξείο αξρηθά θαη ηζηκεληέληεο πιάθεο αξγόηεξα. Υξεζηκνπνηείηαη αθόκε θαη ζήκεξα σο νδηθή γέθπξα. Σν γεθύξη «έθηηζε» ν Άγηνο Βεζζαξίσλ ην 1520 θαη είλαη ην πην αμηόινγν θαη ζεκαληηθό κλεκείν ηέρλεο, ηεο αξρηηεθηνληθήο καο θιεξνλνκηάο, ζην λνκό Σξηθάισλ. πλδέεηαη κε ηελ ηζηνξηθή κάρε ηεο 7εο Απξηιίνπ 1878, όπνπ ηα επαλαζηαηηθά ζώκαηα ησλ νπιαξρεγώλ Γ. Κνπθνπξάβα, Β. Υνζηέβα θαη Ν. Παζράιε λίθεζαλ ηνπξθηθό ζώκα πάλσ θαη γύξσ από ην γεθύξη, όπνπ 9 Σνύξθνη ζθνηώζεθαλ θαη αξθεηνί πλίγεθαλ. Οη επαλαζηάηεο είραλ κόλνλ κεξηθνύο ηξαπκαηίεο.
Δηθόλα 33. Σν γεθύξη ηεο αξαθίλαο
39
Σα γεθύξηα ηνπ Ξεξόθακπνπ Καιακπάθαο
ηελ πεξηνρή Βαθαξέηζηα ηνπ Ξεξόθακπνπ Καιακπάθαο, ζην ζεκείν πνπ μεθηλά ην κνλνπάηη πξνο ην Καθνπιεύξη, βξίζθεηαη ην έλα από ηα δπν γεθύξηα ηνπ ρσξηνύ. Γεθπξώλεη ηνλ Μπνπηδά παξαπόηακν ηνπ πνηακνύ Ίσλα. Καηαζθεπάζηεθε ην 1860 κε κέξηκλα ηνπ εγνύκελνπ ηεο κνλήο ηαγηάδσλ Άλζηκνπ, κε ζθνπό ηελ εμππεξέηεζε ησλ γεηηνληθώλ λεξόκπισλ θαζώο θαη ηελ επηθνηλσλία κε ην Καθνπιεύξη. Δίλαη θαηαζθεπαζκέλν από πέηξα ηεο πεξηνρήο. Σν γεθύξη ηνπ Νηειή είλαη ην δεύηεξν ηνμσηό γεθύξη ηνπ ρσξηνύ. Γεθπξώλεη θαη απηό ηνλ Μπνπηδά, παξαπόηακν ηνπ πνηακνύ Ίσλα. Χο πηζαλέο ρξνλνινγίεο θαηαζθεπήο ηνπ αλαθέξνληαη ην 1825 θαη ην 1850, ελώ ε κέξηκλα θαηαζθεπήο ηνπ απνδίδεηαη ζηνλ Σνύξθν παζά Νηειή. ύκθσλα όκσο κε άιιε εθδνρή ν Νηειήο ήηαλ αξκαησιόο ηεο πεξηνρήο ησλ Υαζίσλ. Οη δπν γέθπξεο επηζθεπάζηεθαλ ην 2008 κε επζύλε ηεο Γηεύζπλζεο Σερληθώλ Τπεξεζηώλ ηεο Ννκαξρίαο Σξηθάισλ, ζηα πιαίζηα ηνπ πξνγξάκκαηνο πξνζηαζίαο θαη αλάπηπμεο ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο.
Δηθόλα 34. Σν πέηξηλν γεθύξη ηνπ Νηειή
40
Σν γεθύξη ηεο Μπάιηαο
Λίγν έμσ από ην ρσξηό Καθνπιεύξη Καιακπάθαο βξίζθεηαη ην πέηξηλν γεθύξη ηεο Μπάιηαο. Καηαζθεπαζκέλν ην 1403, πήξε ην όλνκά ηνπ από ηε ζέζε πνπ βξίζθεηαη, θξπκκέλν ζε ππθλή βιάζηεζε από πιαηάληα θαη ζάκλνπο. ην θαηάληη ηνπ γεθπξηνύ ζρεκαηίδεηαη κηθξόο θαηαξξάθηεο. Σν γεθύξη εμππεξεηνύζε παιηόηεξα ηελ επηθνηλσλία ηνπ Καθνπιεπξίνπ κε ηελ Καιακπάθα κέζσ Ξεξνθάκπνπ. Γεθπξώλεη ην ξέκα Καθνπιεπξίηεο πνπ ρύλεηαη ζηνλ πνηακό Μνπξγθάλε ή Μήθαλε, πνπ κε ηελ ζεηξά ηνπ θαηαιήγεη ζηνλ Πελεηό. Δίλαη ζεκειησκέλν ζε βξάρν. Σν πιηθό θαηαζθεπήο ηνπ είλαη ν ςακκίηεο.
Δηθόλα 35. Σν γεθύξη ηεο Μπάιηαο
41
Σν γεθύξη ηνπ Φείξα
Αθνινπζόληαο ην δξόκν από Καιακπάθα πξνο ηα Γξεβελά, θνληά ζηνλ νηθηζκό Φήισκα ηνπ Γ. Γηακεξίζκαηνο Αζπξνθθιεζηάο Καιακπάθαο, ν επηζθέπηεο ζπλαληά ην γεθύξη ηνπ Φείξα. Δίλαη θαηαζθεπαζκέλν ην 1790 θαη γεθπξώλεη ηνλ πνηακό Μήθαλε ή Ίσλ. Παιηόηεξα απνηειόπζε έλα από ηα ζεκεία ζύλδεζεο ηεο Μαθεδνλίαο κε ηε Θεζζαιία. Δίλαη κηα από ηηο δηόδνπο από ηηο νπνίεο ηα θαξαβάληα κε εκπνξεύκαηα από ηα Βαιθάληα πεξλνύζαλ πξνο ηελ θεληξηθή θαη λόηηα Διιάδα.
Δηθόλα 36. Σν γεθύξη ηνπ Φείξα
42
Σν γεθύξη ηεο Πόξηαο
Κηίζηεθε ην 1514 από ηνλ κεηξνπνιίηε Λάξηζαο Βεζζαξίσλα, θαη γεθπξώλεη ηνλ Πνξηαηθό πνηάκη πνπ έξρεηαη από ηελ Γθξόπα. Βξίζθεηαη ιίγν έμσ από ην Γήκν Πύιεο (παιηά νλνκαζία Πόξηα) ζηνλ κνλαδηθό δξόκν πξνο ηνλ νξεηλό όγθν ησλ Σξηθάισλ. Έσο ην 1936 ήηαλ ε κνλαδηθή ζύλδεζε κεηαμύ Αζπξνπνηάκνπ θαη Κόδηαθα. Δίλαη κνλόηνμν κε άλνηγκα ηόμνπ 28 κέηξα, ρσξίο αλαθνπθηζηηθό άλνηγκα. Απνηειεί ην δεύηεξν κεγαιύηεξν, ζε άλνηγκα ηόμνπ, ζεζζαιηθό γεθύξη. (Δηθόλα 1)
Σν γεθύξη ηεο Πύξξαο
To γεθύξη ηεο Πύξξαο θηίζηεθε ηέιε ηνπ 18ν αηώλα θαη γεθπξώλεη ην Ππξγηώηηθν ξέκα. Βξίζθεηαη ζηνλ δαζηθό ρσκαηόδξνκν πνπ ελώλεη ηελ Πύξξα, κε ην Νεξατδνρώξη. Πξόζβαζε ππάξρεη θαη θαη’ επζείαλ από ην ρσξηό αθνινπζώληαο πιαθόζηξσην κνλνπάηη. Δίλαη κνλόηνμν, ρσξίο αλαθνπθηζηηθό άλνηγκα.
Δηθόλα 37. Σν κηθξό γεθύξη ζηελ Πύξξα Αζπξνπνηάκνπ
43
Σν γεθύξη ηεο Παιαηνθαξηάο
Υηηζκέλε ζην ξεύκα ηεο Γθξόπαο, ζηα κέζα ηνπ 16νπ αηώλα, ε ηνμσηή γέθπξα ηεο Παιαηνθαξηάο (Δηθόλα 7) απνηειεί κνλαδηθό αμηνζέαην ζηελ ηνπνζεζία Σζηκπηδέτθα, 26 ρικ από ηα Σξίθαια, όπνπ γεθπξώλεη ηνλ Πνξηατθό πνηακό. Σν 1975 θαηαζθεπάζηεθε ζηελ πεξηνρή κηθξό θξάγκα, δεκηνπξγώληαο έλα εληππσζηαθό ζέακα κε ηνλ δηπιό θαηαξξάθηε. Κνληά ζην γεθύξη ππήξρε ην παιηό ράλη ηνπ Σζηκπίδα πνπ ζθεπάζηεθε από ηα λεξά ηνπ θξάγκαηνο. Σν άλνηγκά ηνπ ηόμνπ ηεο γέθπξαο θζάλεη ηα 19 κ.
Σν γεθύξη ηεο Καπξαξηάο
Σν γεθύξη ηεο Καπξαξηάο βξίζθεηαη θηηζκέλν ζηα όξηα ηνπ νηθηζκνύ Υαιίθη Σξηθάισλ, ζε πςόκεηξν 1150κ. Κηίζζεθε γύξσ ζην 1500 αθνύ ηόηε πεξίπνπ θηίζζεθε θαη ε εθθιεζία ηνπ Αγ. Γεσξγίνπ ηελ νπνία εμππεξεηνύζε. Ζ πξνζέγγηζε ζην γεθύξη είλαη πνιύ εύθνιε από ηελ πιαηεία ηνπ ρσξηνύ, αθνινπζώληαο ην θαιληεξίκη θάησ από ηελ εθθιεζία ηεο Αγ. Παξαζθεπήο. Βξίζθεηαη ζε πνιύ θαιή θαηάζηαζε κηαο θαη ην 1997 έγηλε ζπληήξεζε. Αμίδεη λα ζεκεησζεί πσο ην Υαιίθη είλαη ην δπηηθόηεξν ρσξηό ηνπ λνκνύ Σξηθάισλ θαζώο θαη όιεο ηεο Θεζζαιίαο. ηελ επξύηεξε πεξηνρή ηνπ ρσξηνύ βξίζθνληαη νη πεγέο ηνπ πνηακνύ Αρειώνπ, ή Άζπξνπ, ή Αζπξνπόηακνπ. ηελ είζνδν ηνπ ρσξηνύ επίζεο βξίζθεηαη ρηηζκέλν ηελ ίδηα πεξίπνπ επνρή ην γεθύξη ηνπ Άζπξνπ, ελώ ζην κνλνπάηη πξνο ην Μέηζνβν βξίζθεηαη ην γεθύξη ηνπ Μηραιάθε Φίινπ.
Δηθόλα 38. Σν γεθύξη ηεο Καπξαξηάο
44
Σα γεθύξηα ηεο Αλζνύζαο
ηελ είζνδν ηεο Αλζνύζαο Σξηθάισλ βξίζθεηαη ην έλα από ηα δύν γεθύξηα ηνπ ρσξηνύ. Κηίζζεθε ην 1760 γεθπξώλνληαο ην Λεπεληηζηώηηθν ξέκα, κε ζθνπό λα δηεπθνιύλεη ηηο κεηαθηλήζεηο ησλ θνπαδηώλ. Λίγν έμσ από ην ρσξηό βξίζθεηαη ην δίηνμν γεθύξη ηνπ Μίρνπ. Γελ ππάξρνπλ αλαθνξέο γηα ην πόηε θηίζηεθε νύηε έρεη θηεηνξηθή επηγξαθή. Πηζαλνινγείηαη όκσο όηη ρηίζηεθε ζηα ηέιε ηνπ 18νπ αη. Σν ζπλαληάκε ζην παιηό κνλνπάηη πνπ ζπλδέεη ηελ Αλζνύζα κε ην Μνλαζηήξη ηεο Παλαγίαο Γαιαθηνηξνθνύζεο (1799), κπνξνύκε όκσο λα ην πξνζεγγίζνπκε θαη από ηνλ δαζηθό δξόκν πνπ νδεγεί ζηνπο Καιαξξύηεο, ιίγν πξηλ ην κνλαζηήξη αξηζηεξά. Δίλαη έλα από ηα ζεκαληηθόηεξα πέηξηλα γεθύξηα ηεο πεξηνρήο ηνπ Αζπξνπνηάκνπ, αλ όρη ην ζεκαληηθόηεξν, ηόζν από άπνςε θαηαζθεπήο όζν θαη ιόγσ ηεο ζέζεο ηνπ, θαζώο ζην παξειζόλ απνηεινύζε κία από ηηο ζεκαληηθόηεξεο δηόδνπο επηθνηλσλίαο κεηαμύ Θεζζαιίαο θαη Ζπείξνπ.
Δηθόλα 39. Σν γεθύξη ηνπ Μίρνπ
45
Σα γεθύξηα ηεο Κξαληάο
ηελ Κξαληά Αζπξνπνηάκνπ ππάξρνπλ δύν ηνμσηά γεθύξηα. Σν γεθύξη ηνπ Καηνύλα θηίζζεθε ζηα ηέιε ηνπ 1800, ζηελ είζνδν ηεο θνηλόηεηαο θαη γεθπξώλεη παξαπόηακν ηνπ Αζπξνπνηάκνπ. Δίλαη κνλόηνμν ρσξίο αλαθνπθηζηηθά αλνίγκαηα. Παιηόηεξα ζπλέδεε ηελ Βόξεηα κε ηελ Νόηηα ζπλνηθία Σεο Κξαληάο. Ολνκάδεηαη θαη γεθύξη ηνπ "Βαθνύθηθνπ Μύινπ". Σν δεύηεξν βξίζθεηαη πεξίπνπ 1 ρικ. έμσ από ην ρσξηό, ζην Κξαληώηηθν ξέκα. Ολνκάδεηαη ην γεθύξη ηνπ Γθίθα θαη παιηόηεξα εμππεξεηνύζε ηελ επηθνηλσλία ηεο Κξαληάο κε ην Παιηνρώξη θαη από εθεί κε ηνλ θάκπν ηεο Θεζζαιίαο. ήκεξα εμππεξεηεί ηνπο θηελνηξόθνπο ηεο πεξηνρήο. Υηίζηεθε θαηά πάζα πηζαλόηεηα ζην δεύηεξν κηζό ηνπ 18νπ αηώλα. Πήξε ην όλνκα ηνπ από θάπνηνλ Γθίθα, πνπ είρε ηνλ κύιν ηνπ εθεί θνληά. Σν αξηζηεξό βάζξν ηνπ είλαη ζεκειησκέλν ζε βξάρν, ελώ ην πιηθό θαηαζθεπήο ηνπ είλαη ν ςακκίηεο.
Δηθόλα 40. Σν γεθύξη ηνπ Καηνπλά
46
Δηθόλα 41. Σν γεθύξη ηνπ Γθίθα
Σα γεθύξηα ηνπ Γήκνπ Πηλδαίσλ
Ο Γήκνο Πηλδαίσλ είλαη ίζσο ε πιένλ δπζπξόζηηε πεξηνρή ηνπ Ννκνύ Σξηθάισλ. Βξίζθεηαη δπηηθά πξνο ηελ Άξηα. ηελ επξύηεξε πεξηνρή ηνπ δήκνπ ηα πην γλσζηά είλαη ην γεθύξη ηνπ Βαιθάλνπ, ην γεθύξη ησλ Διιεληθώλ θαη ε πέηξηλε γέθπξα ηεο Μεζνρώξαο ε νπνία είλαη πιένλ ζρεδόλ θαηεζηξακκέλε. Ζ θαηαζθεπή ηνπ θξάγκαηνο ζηελ πεξηνρή πεξηόξηζε θαηά πνιύ ηελ θνίηε ηνπ πνηακνύ ζην γεθύξη αθνύ δελ έγηλαλ εξγαζίεο θαζαξηζκνύ.
47
ΝΟΜΟ ΚΑΡΓΗΣΑ
Σν γεθύξη ηνπ Αγλαληεξνύ
Σν γεθύξη ηνπ Αγλαληεξνύ βξίζθεηαη ζηελ είζνδν ηνπ ρσξηνύ, εξρόκελνη από Καξδίηζα. Δίλαη ηξίηνμν, θηηζκέλν από μεζηό αζβεζηόιηζν γύξσ ζην 1870 κε 1880 κ.Υ. θαη γεθπξώλεη ηελ παιηά θνίηε ηνπ πνηακνύ Πακίζνπ.
Δηθόλα 42. Σν γεθύξη ηνπ Αγλαληεξνύ
Σν γεθύξη ηνπ Καιιίζεξνπ
Σν γεθύξη ζηεο «πθηάο ην Ρέκα» βξίζθεηαη ιίγν κεηά ην Καιιίζεξν Καξδίηζαο κε θαηεύζπλζε πξνο ηε Ραρνύια. Δίλαη δίηνμν κε δπν άληζεο θακάξεο θη έρεη θαηαζθεπαζηεί θαηά πάζα πηζαλόηεηα ζηα ηέιε ηνπ 19νπ αηώλα. πρλά αλαθέξεηαη θαη σο γεθύξη ηεο Ραρνύιαο, κηαο θαη ζην παξειζόλ έρεη απνηειέζεη αληηθείκελν δηεθδίθεζεο αλάκεζα ζηηο δπν θνηλόηεηεο. Σν 1996 ραξαθηεξίζηεθε σο ηζηνξηθό θαη δηαηεξεηέν κλεκείν από ην Τπνπξγείν Πνιηηηζκνύ.
48
Σν γεθύξη ηνπ Μνζράηνπ
Σν γεθύξη ηνπ Μνζράηνπ είλαη έλα κηθξό κνλόηνμν γεθύξη πνπ βξίζθεηαη ιίγν πξηλ ηελ είζνδν ηνπ νκώλπκνπ νηθηζκνύ, ζηελ Καξδίηζα. Υξνλνινγείηαη ζηα ηέιε ηνπ 18νπ αηώλα ή ζηηο αξρέο ηνπ 19νπ.
Σν γεθύξη ηεο Μαγνύιαο
Σν πέηξηλν γεθύξη ζηε Μαγνύια Καξδίηζαο είλαη δίηνμν, πηζαλόηαηα θαηαζθεπαζκέλν γύξσ ζηηο αξρέο ηνπ 19νπ αηώλα θαη έρεη ηελ ηππηθή κνξθή ησλ γεθπξηώλ ηνπ θάκπνπ, κε ην νξηδόληην ή ζρεδόλ νξηδόληην θαηάζηξσκα.
Δηθόλα 43. Σν γεθύξη ηεο Μαγνύιαο
49
Σν γεθύξη ηνπ Καξαληάλα
Βξίζθεηαη ιίγν πξηλ ηα ινπηξά κνθόβνπ θαη απνηειεί ηκήκα ηνπ επαξρηαθνύ νδηθνύ δηθηύνπ ηνπ Ν. Καξδίηζαο. Δίλαη κνλόηνμν κε δπν αλαθνπθηζηηθά αλνίγκαηα θαη γεθπξώλεη ηνλ νθαδίηε πνηακό. Έρνπλ γίλεη πξνζπάζεηεο από ηελ ηνπηθή θνηλσλία ώζηε λα ραξαθηεξηζηεί ηζηνξηθό κλεκείν.
Δηθόλα 44. Σν γεθύξη ηνπ Καξαληάλα
50
Σν γεθύξη ηεο Αζηξίηζαο
Σν γεθύξη ηεο Αζηξίηζαο βξίζθεηαη έλα ρηιηόκεηξν κεηά ηελ έμνδν ηνπ νκώλπκνπ νηθηζκνύ κε θαηεύζπλζε πξνο ηελ Καξδίηζα. Δίλαη ηξίηνμν κε κία επηπιένλ ςεπδνθακάξα θη έρεη θαηαζθεπαζηεί πηζαλόηαηα ζηα ηέιε ηνπ 18νπ αηώλα κε ηηο αξρέο ηνπ 19νπ. Γεθπξώλεη ηνλ παξαπόηακν ηνπ Φαξζαιίηε πνηακνύ, Υηνύξε θαη είλαη θηηζκέλν από ιεπθό θαη γθξη πειεθεηό αζβεζηόιηζν. Παξόιν πνπ ην 1999 έρεη ραξαθηεξηζηεί σο ηζηνξηθά δηαηεξεηέν κλεκείν βξίζθεηαη παξακειεκέλν, κε ηνλ πεξηβάιινληα ρώξν ηδηαίηεξα ππνβαζκηζκέλν.
Σν γεθύξη ηεο Ηηέαο
Βξίζθεηαη ζηελ είζνδν ηνπ ρσξηνύ, δπζηπρώο πνιύ θνληά ζηνλ αζθάιηηλν δξόκν. Γεθπξώλεη ηνλ Δληππέα πνηακό, είλαη δίηνμν θαη θηηζκέλν από ιεπθό θαη γθξη αζβεζηόιηζν. Γελ ππάξρνπλ καξηπξίεο γηα ηελ ηζηνξία ηνπ. Ζ θαηαζθεπή ηεο γέθπξαο ηνπνζεηείηαη ρξνληθά επί ηνπξθνθξαηίαο, πεξίπνπ ζηα ηέιε ηνπ 18νπ κε αξρέο ηνπ 19νπ αηώλα.
Δηθόλα 45. Σν γεθύξη ηεο Ηηέαο
51
Σν γεθύξη ηεο Κπςέιεο
Σν ζπλαληάκε εξρόκελνη από ην Φύιιν θαη δίπια ζηε λέα γέθπξα. Έρεη δπν άληζα ηόμα θαη παιηόηεξα, πξηλ ηελ θαηαζθεπή ηεο λέαο γέθπξαο, απνηεινύζε ηκήκα ηνπ ηνπηθνύ επαξρηαθνύ νδηθνύ δηθηύνπ. Γεθπξώλεη ηνλ Φαξζαιηώηε πνηακό.
Σν γεθύξη ζην Μαζρνινύξη
ηελ είζνδν ηνπ νηθηζκνύ Μαζρνινύξη, ιίγν πξηλ ηνπο νθάδεο Καξδίηζαο, βξίζθεηαη ην εληππσζηαθό γεθύξη. Γεθπξώλεη ηνλ πνηακό νθαδίηε, ή Ολώρνλν, θαη πηζαλά θαηαζθεπάζηεθε επί αξαθελώλ θαηά ην 10 κ.Υ. αη. ή θαηά ηε Βπδαληηλή πεξίνδν, κεηαμύ 12νπ θαη 15νπ αη. Ζ αξρηθή θαηαζθεπή απνηεινύληαλ από δύν ηόμα, ελώ ην 1952 πξνζηέζεθαλ ε ηξίηε θακάξα θαη ην ζηεζαίν, από ηζηκέλην. Σα ηόμα έρνπλ δηπιό δηάδσκα πνπ είλαη θαηαζθεπαζκέλν από πσξόιηζν, ελώ ηα ππόινηπα ηκήκαηα ηεο γέθπξαο είλαη θαηαζθεπαζκέλα από αζβεζηόιηζν ζε κνξθή νξηδόλησλ αξκώλ.
Δηθόλα 46. Σν γεθύξη ζην Μαζρνινύξη
52
Σν γεθύξη ηνπ Σξηδόινπ
Σν πέηξηλν ηνμσηό γεθύξη ηνπ Σξηδώινπ (Δηθόλα 8) γλσζηό θαη σο «Κακάξα», βξίζθεηαη 3ρικ. από ηε ζεκεξηλή γέθπξα ηεο Αγνξαζηάο ηνπ ρσξηνύ Καξπά (Γ.Γ. Αξγηζέαο ζην λνκό Καξδίηζαο) ζηε ζέζε «Βαΐηζε». Πηζαλόηαηα είλαη θαηαζθεπαζκέλν ην 13ν αηώλα. Δίλαη κεγαιύηεξν κνλόηνμν πέηξηλν γεθύξη ηεο Θεζζαιίαο. Δίλαη θαηαζθεπαζκέλν από πειεθεηό αζβεζηόιηζν θαη ζεκειησκέλν ζην βξάρν. Παιηόηεξα έλσλε ηελ Α. κε ηε Γ. Αξγηζέα, ην Ληαζθνβίηηθν πνηάκη κε ηνλ Κληζνβίηηθν (Αξγηζεάηηθν), παξαπόηακν ηνπ Αρειώνπ. ώδεηαη ζε θαιή θαηάζηαζε παξόιν πνπ ηα ζηεζαία ηνπ έρνπλ γθξεκηζηεί. Πξόθεηηαη δπζηπρώο λα θαηαπνληηζηεί από ηα λεξά ηεο εθηξνπήο ηνπ Αρειώνπ όηαλ ηα ζρεηηθά έξγα νινθιεξσζνύλ. Ζ πξόζβαζε γίλεηαη είηε από ηνλ θεληξηθό δξόκν πνπ πεξλά πάλσ από ην γεθύξη κέζσ δύζθνινπ κνλνπαηηνύ, είηε παξόρζηα κε αθεηεξία ηε ζέζε Αγνξαζηά.
Σν γεθύξη ηνπ Πεηξσηνύ
Πάλσ ζηε δηαδξνκή Μνπδαθίνπ-Άξηαο, ιίγν κεηά ηε δηαζηαύξσζε γηα Αλζεξό θαη δίπια από ηε κεηαιιηθή γέθπξα ζηνλ Κνπκπνπξηαλίηε (ζέζε Πνύπε) ζπλαληάκε ην γεθύξη Πεηξσηνύ (13νο - 14νο αη.). Δίλαη ρηηζκέλν ζην βάζνο ηεο ραξάδξαο ηνπ Ληαζθνβίηηθνπ ξέκαηνο, αθεκέλν ζην έιενο ησλ «θπλεγώλ ζεζαπξνύ» πνπ παξαζπξκέλνη από θήκεο ππέζθαςαλ ζην παξειζόλ ηα ζεκέιηά ηνπ. πσο θαη ην γεθύξη ηνπ Σξηδόινπ έηζη θαη απηό ηνπ Πεηξσηνύ ζα θαηαπνληηζηεί κέζα ζηελ ηερλεηή ιίκλε ηεο πθηάο, πνπ ζα δεκηνπξγεζεί από ηα λεξά ηεο εθηξνπήο ηνπ Αρειώνπ.
Δηθόλα 47. Σν γεθύξη ηνπ Πεηξσηνύ 53
Σν γεθύξη ηνπ Θεξηλνύ
Μεξηθέο εθαηνληάδεο κέηξα από ηνλ αξραηνινγηθό ρώξν ηεο Αξγηζέαο, ζην δξόκν πξνο ην Μεζνβνύλη θαη Εεξβό, ζπλαληάκε ην πέηξηλν γεθύξη ηνπ Αγίνπ Μελά, ην νπνίν δηαηεξείηαη ζε αξθεηά θαιή θαηάζηαζε. Παιηόηεξα έλσλε ηελ Αξγηζέα κε ην Πεηξσηό.
Σν γεθύξη ηνπ Αλζνρσξίνπ
Δίλαη έλα από ηα παιαηόηεξα θαη πην νξεηλά γεθύξηα ηεο Αξγηζέαο θαζώο βξίζθεηαη ρηηζκέλν ζε πθόκεηξν 1350κ. Πξηλ από κεξηθά ρξόληα έγηλε απνθαηάζηαζε-ζπληήξεζε.
Δηθόλα 48. Σν γεθύξη ηνπ Αλζνρσξίνπ
54
Σν ηεθαληώηηθν γεθύξη
Δίλαη ην ηξίην κνλόηνμν γεθύξη ηνπ Πεηξηιίσηε, ζηε ζέζε «Ραγάδηα» κε δύν αλαθνπθηζηηθά αλνίγκαηα, ζηελ ίδηα δηαδξνκή όπσο ηα δύν άιια, Κνπιεζίνπ θαη Σπξνιόγνπ. Γπζηπρώο ζήκεξα θαη ηα ηξία έρνπλ ελζσκαησζεί ζην νδηθό δίθηπν ηεο πεξηνρήο θαη δύζθνια δηαθξίλνληαη.
Σν γεθύξη ηνπ Μεδίινπ
Γύν ρικ. κεηά ην Βιάζη, ζηελ αλαηνιηθή Αξγηζέα θαη ζηελ αξρή ηνπ δξόκνπ γηα ην Γξνζάην (Μεδίιν) δίπια ζηε λέα γέθπξα, ππάξρεη ε ηνμσηή πέηξηλε γέθπξα ηνπ Μεδίινπ. Δίλαη κνλόηνμε Υηηζκέλε ζηηο αξρέο ηνπ 17νπ αηώλα. Γπζηπρώο είλαη ε κόλε πέηξηλε γέθπξα ηεο αλαηνιηθήο Αξγηζέαο, πνπ ζώδεηαη αθέξαηε.
Δηθόλα 49. Σν γεθύξη ηνπ Μεδίινπ
55
Σν γεθύξη Γεφφρι της Αξγηζέαο (Κνισόβου)
Μηθξό κνλόηνμν γεθύξη ζε παξαπόηακν ηνπ Αρειώνπ. Βξίζθεηαη ιίγν πξηλ ην Γεκνηηθό Γηακέξηζκα ηεο Αξγηζέαο, ζην πνηάκη, όπνπ πξόζθαηα έγηλε αλάπιαζε θαη πιαθόζηξσζε ηνπ κνλνπαηηνύ πνπ από ην γεθύξη νδεγεί ζηνλ παιηό λεξόκπιν.
Σν γεθύξη Διιεληθώλ ή Κνξαθνλεζίνπ
Δίλαη ίζσο ην γεθύξη κε ηελ πην δύζθνιε πξόζβαζε ζε όιε ηελ Αξγηζέα. Γεθπξώλεη εδώ θαη αηώλεο ηνλ Αξέληην πνηακό θαη βξίζθεηαη πάλσ ζην κνλνπάηη πνπ ζπλδέεη ην Πνιπλέξη κε ηα Διιεληθά ελώ ε παξάδνζε αλαθέξεη όηη από ην γεθύξη πεξλνύζε ε αξραία Ακβξαθία νδόο πνπ έλσλε ηε Θεζζαιία κε ηελ Ήπεηξν. Πην νκαιή θαη ήπηα ε πξνζέγγηζε γίλεηαη από ηελ πιαηεία ηνπ ρσξηνύ Διιεληθά Αξγηζέαο. Ζ εληνηρηζκέλε λεώηεξε πιάθα θέξεη αηεθκεξίσηε εκεξνκελία θαηαζθεπήο ην 1201.
Δηθόλα 50. Σν γεθύξη ησλ Διιεληθώλ
56
Ζ Παιαηνθακάξα
Σν πέηξηλν ηνμσηό γεθύξη ηεο Παιαηνθακάξαο ρξνλνινγείηαη πηζαλόηαηα ζην 16ν αηώλα θαη ζύκθσλα κε ηελ παξάδνζε είλαη έξγν ηνπ Αγ. Βεζζαξίσλνο, κεηξνπνιίηε Λάξηζαο. Σν ζπλαληάκε λα γεθπξώλεη ηνλ πνηακό Μαπξνκάηε, κπαίλνληαο ζηελ επξύηεξε πεξηνρή ηεο Αξγηζέαο ιίγν κεηά ην Μνπδάθη Καξδίηζαο, θνληά ζηνλ νηθηζκό Πνξηή.
Δηθόλα 51. Σν γεθύξη ηεο Παιαηνθακάξαο.
57
ΔΠΗΛΟΓΟ Σα πέηξηλα γεθύξηα δε ρξεζηκεύνπλ πηα ζε θαλέλαλ. Μαθξηά από ηνπο ζύγρξνλνπο πξννξηζκνύο, εξεκώλνπλ θαη ζπρλά θαηαξξένπλ είηε ιόγσ θπζηθώλ αηηίσλ, είηε ιόγσ αιόγηζησλ αλζξώπηλσλ παξεκβάζεσλ. Παξήγνξν βέβαηα είλαη ην γεγνλόο όηη ηα ηειεπηαία ρξόληα πνιιά από απηά ραξαθηεξίδνληαη δηαηεξεηέα κλεκεία από ηελ Αξραηνινγηθή Τπεξεζία. Δίλαη πιένλ θαλεξό όηη νη πέηξηλεο γέθπξεο απνηεινύλ δείγκαηα ελόο ιακπξνύ πνιηηηζκνύ, πνπ ζα έπξεπε λα δηαθπιαρηνύλ κε θάζε ζπζία. Απνκεηλάξηα βπδαληηλώλ ρξόλσλ θαζώο θαη ηεο πεξηόδνπ ηεο Σνπξθνθξαηίαο, πνπ ηα ζπλαληάκε θπξίσο ζηε ύπαηζξν, ηα πέηξηλα γεθύξηα, απνηεινύλ έλα από ηα πην ζεκαληηθά αιιά θαη από ηα πην ζαπκαζηά αξρηηεθηνληθά επηηεύγκαηα ηνπ αλζξώπνπ. Άγλσζηα ηα πεξηζζόηεξα ζην πιαηύ θνηλό, θξπκκέλα ζε απόθξεκλα θαξάγγηα ή ζθεπαζκέλα από ηε ιάζπε ησλ αηώλσλ. Ο ζεβαζκόο ζηνλ πνιηηηζκό καο θαη ζην όξακα γηα έλαλ θαιύηεξν θόζκν καο δεζκεύνπλ λα θξαηήζνπκε δσληαλνύο ηνπο δηαύινπο επηθνηλσλίαο κε ην παξειζόλ, ηα πέηξηλα γεθύξηα, γηα λα βξνπλ ηα όλεηξα ηνπ θάζε πξσηνκάζηνξα δηθαίσζε.
Δηθόλα 52. Σν γεθύξη ζηελ Κάησ Κεξαζηά Πειίνπ.
58