Plac Żelaznej Bramy 10, 00-136 Warszawa, http://www.bcc.org.pl
Warszawa, 8 grudnia 2015 r.
OPINIA Nowy pakiet nt. gospodarki cyrkulacyjnej – adaptacja do sytuacji wyczerpywania zasobów to wyzwanie, które może przynieść konkretne korzyści firmom Komisja Europejska ogłosiła 2 grudnia br. nowy pakiet zawierający propozycje kompleksowych działań na rzecz transformacji w kierunku gospodarki cyrkulacyjnej1. Pakiet ten zastępuję propozycje Komisji z 2014 r., która szerzej opisana została w opinii BCC z września br. (w załączeniu). Oceniając ogólnie, można stwierdzić, że proponowany pakiet jest nieco mniej ambitny w stosunku do poprzedniej propozycji, za to jest bardziej kompleksowy i zawiera szerszy kompleks spraw. Poza konkretnymi propozycjami regulacyjnymi, zawartymi w propozycjach zmian dyrektyw, zawiera szereg konkretnych działań ogólnych, które będą tworzyć podwaliny transformacji w kierunku gospodarki cyrkulacyjnej. Celem proponowanego przez Komisję Europejską pakietu jest podjęcie w ramach Unii Europejskiej działań, które poprzez transformację gospodarki na bezodpadową, sprostają wyzwaniom przyszłości i nie doprowadzą do wyczerpania zasobów ziemi, a jednocześnie przyczynią się do uzyskania korzyści na poziomie państw członkowskich, regionów oraz gmin, jak również przez przedsiębiorstwa i społeczeństwo. Pakiet realizowany będzie poprzez kompleks instrumentów wykonawczych, w tym istotne zmiany w przepisach. W pierwszym okresie dotyczyć one będą, przede wszystkim gospodarki odpadami, w dalszym – wszystkich dziedzin. Z punktu widzenia przedsiębiorstw warto już obecnie zastanowić się jak do tych zmian się dostosować i jak wykorzystać dla osiągnięcia maksymalnych korzyści z realizacji polityki w zakresie gospodarki cyrkulacyjnej. Zaproponowany przez Komisję Pakiet zawiera:
1
Komunika Komisji cyrkulacyjnej2
Aneks nr 1 do ww. Komunikatu3 zawierający instrumenty realizacyjne i harmonogram ich realizacji,
Propozycję zmiany dyrektywy 2008/98/EC dotyczącej odpadów4,
Propozycję zmiany dyrektywy 94/62/EC nt opakowań i odpadów opakowaniowych5,
Zamkniecie pętli – Plan działań UE w kierunku gospodarki
Także nazywanej – gospodarki o biegu zamkniętym COM(2015) 614/2 3 COM(2015) 614 4 COM(2015) 595 2
Propozycję zmiany dyrektywy nt składowania odpadów6,
Propozycję zmiany dyrektywy 2000/53/EC nt pojazdów wycofanych z ruchu i dyrektywy 2006/66/EC nt baterii i akumulatorów oraz odpadów z baterii i akumulatorów oraz dyrektywy 2012/19/EU nt odpadów z elektrycznych i elektronicznych7,
Podstawowymi elementami pakietu są:
Ustalenie wspólnego celu UE – osiągniecie 65% recyklingu odpadów komunalnych do roku 2030,
Ustalenie wspólnego celu UE w zakresie recyklingu 75% odpadów opakowaniowych do roku 2030,
Przyjęcie obowiązkowego cel w zakresie ograniczenia o 10% odpadów kierowanych na składowiska do 2030 r.,
Wprowadzenie zakazu składowania selektywnie zebranych odpadów,
Promocja instrumentów ekonomicznych zniechęcających do składowania odpadów,
Uproszczone i ulepszenie definicji i zharmonizowane metod obliczania współczynnika recyklingu w całej UE,
Realizacja konkretnych działań w celu promowania ponownego użycia i stymulujących symbiozy przemysłowe w różnych branżach (wykorzystanie odpadów jednej branży jako surowca do produkcji w innej),
Wprowadzenie bodźców ekonomicznych dla producentów do wprowadzenia bardziej ekologicznych produktów na rynek i systemów odzysku i recyklingu,
Pakiet stanowić będzie podstawę do negocjacji i uzgodnienia działań zarówno na poziomie całej UE jak i poszczególnych jej państw członkowskich. W celu realizacji, Komisja proponuje zestaw konkretnych działań ze wskazaniem terminu ich wykonania w zakresie: produkcji (ekoznakowania, opracowania standardów efektywności materiałowych, regulacji prawnych, uwzględnienia w referencjach BAT/BREF, wytycznych, pan-europejskiej sieci integracji technologicznych, zarządzania środowiskowego, weryfikacji technologii, baz wiedzy itp.); konsumpcji (weryfikacji i popularyzacji ekoznakowania z uwzględnieniem śladów środowiskowych i węglowych, wzorców konsumpcji itp.); gospodarki odpadami, stworzenia i wzmocnienia rynku na surowce z odzysku, działań w różnych sektorach gospodarki materiałowej (np. w zakresie plastików i krytycznych surowców); gospodarki żywnością; budownictwa (w tym rozbiórki); wykorzystania biomasy i materiałów pochodnych (m.in. kaskadowe wykorzystanie); innowacji (w tym wsparcia działań) i wreszcie monitoringu postępu. W celu wsparcia realizacji planu działania Komisja proponuje wykorzystanie „Programu Horizon 2020” poprzez utworzenie w ramach tego programu specjalnego celu „Przemysł 2020 w systemie gospodarki cyrkulacyjnej” w wysokości 650 mln EUR oraz wykorzystania środków z funduszy strukturalnych. Propozycja stanowi wyzwania zarówno w stosunku do administracji rządowej, samorządowej wszystkich poziomów jak i dla biznesu. Należy ją traktować zarówno jako plan działań 5
COM(2015) 596 COM(2015) 594 7 COM(2015) 593 6
średnioterminowych, w szczególności jeśli chodzi o propozycje regulacyjne dotyczące poziomów recyklingu, jak i plan sprostania wyzwaniom przyszłości, bo jak niektórzy twierdzą – już w perspektywie lat 2050, dla zaspokojenia potrzeb na obecnym poziomie i przy kontynuowaniu obecnego tempa wzrostu liczby ludności – nie wystarczy jedna planeta. W krótkiej perspektywie, z punktu widzenia administracji państwowej, mogą być problemy z taką organizacją gospodarki odpadami, aby dotrzymać proponowane w pakiecie wskaźniki, ale czyż rzeczywiście nie można jej poprawić? Wydaje się, że możliwości są olbrzymie. Trzeba tylko wypracować wraz z samorządami odpowiednie mechanizmy. Jeżeli nie dostosujemy się do wyzwań przyszłości będziemy w dalszym ciągu marnotrawić surowce w odpadach i narażać się na coraz większe koszty ich zakupu. Niewątpliwie stanowić to będzie wyzwanie również dla społeczeństwa, które musi zmienić sposób myślenia i zrozumieć problem wyczerpywania się zasobów oraz przestawić się na myślenie o przyszłości. Wiele firm dokonało olbrzymiego postępu w zamykaniu obiegu surowcowego swoich produktów, ale do większego postępu potrzebne są dalsze bodźce, które powinny być określone w skali centralnej. Adaptacja do sytuacji wyczerpywania zasobów będzie, w przyszłości wyzwaniem decydującym o dalszym rozwoju, a także może przynieść konkretne korzyści firmom. Z powyższych względów, celowe byłoby opracowanie długoterminowej strategii transformacji do gospodarki cyrkulacyjnej, na poziomie państwa, w której sprecyzowanoby wszystkie niezbędne działania dla sprostania wyzwaniom zrównoważonego rozwoju w zakresie ochrony i racjonalnego wykorzystania naszych zasobów. Kontakt: dr inż. Jacek Jaśkiewicz ekspert BCC ds. zrównoważonego rozwoju i zmian klimatu think tank ATMOTERM SA tel. 661 426 679 e-mail: jacek.jaskiewicz@bcc.org.pl
Emil Muciński rzecznik, Instytut Interwencji Gospodarczych BCC tel. 22 58 26 113, 602 571 395 e-mail: emil.mucinski@bcc.org.pl; instytut@bcc.org.pl Business Centre Club istnieje od 1991 roku. Jest największą w kraju organizacją indywidualnych pracodawców. Zrzesza 2500 członków (osób i firm). Wśród członków BCC znajdują się największe korporacje krajowe i zagraniczne. Członkami Klubu są także uczelnie wyższe, wydawnictwa, szpitale, prawnicy, dziennikarze, naukowcy, lekarze, wojskowi i studenci. BCC koncentruje się na działaniach na rzecz rozwoju gospodarki i pomocy przedsiębiorcom. BCC jest członkiem Komisji Trójstronnej. Działa w 250 miastach i 24 lożach regionalnych na terenie całej Polski. Koordynatorem wszystkich działań BCC jest Marek Goliszewski. Kontakty prasowe: http://www.bcc.org.pl/Eksperci.244.0.html Więcej: http://www.bcc.org.pl oraz: http://www.facebook.com/pages/Business-Centre-Club/301754142096