Innowacja w zarządzaniu jakością powietrza Agnieszka Bartocha Innowacja wprowadzona w gospodarce lub do zarządzania jakością powietrza może być jednym z najważniejszych czynników, które spowodują, że podejmowane działania przełożą się na faktyczną poprawę jakości tego komponentu środowiska. Podczas pracy nad raportem w ramach projektu Dialog – krokiem do współpracy biznesu i nauki realizowanego przez Polskie Forum AkademickoGospodarcze i BCC przy udziale ekspertów ATMOTERM S.A. jednym z ciekawych wątków były rozmowy na temat ekoinnowacji oraz zielonej gospodarki (tematy ważne w unijnej strategii rozwoju „Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu”). W konkluzjach ww. Raportu „Dialog…” mowa o tym, że brakuje wiedzy nt. praktycznych zastosowań w zakresie zielonej gospodarki oraz samego pojęcia ekoinnowacji, które jest słabo rozpoznawalne. Podkreślono również „bardzo silną rolę efektu ekonomicznego dla przedsiębiorcy, przy podejmowaniu decyzji o wprowadzeniu ekoinnowacji”. Doświadczenia w zarządzaniu jakością powietrza pokazują jak bardzo czynnik ekonomiczny wpływa na przełożenie działań zaplanowanych w programach ochrony powietrza na rzeczywistą poprawę jego jakości. Do najważniejszych elementów ekonomicznych należą: -
-
koszt ogrzewania mieszkania/domu dla indywidualnego odbiorcy dla różnych systemów grzewczych (głównym problemem jakości powietrza w Polsce są emisje pochodzące z ogrzewania indywidualnego) koszty „zewnętrze” – czyli koszty ponoszone w wyniku złej jakości powietrza (koszty związane z pogorszeniem zdrowia - leczenie, zwolnienia z pracy, straty materialne np. rolnicze wynikające z negatywnego wpływu zanieczyszczeń na plony, zniszczenie budynków itp.)
Obecnie dominującym elementem branym pod uwagę są koszty ogrzewania. Natomiast koszty zewnętrzne nie są włączane w system zarządzania jakością powietrza. Z jednej strony wynika to z braku umiejętności ujęcia ich w bilansie ekonomicznym, a z drugiej z braku danych, które pozwoliłyby na ich policzenie. Drugim istotnym czynnikiem wspomagającym działania na rzecz poprawy jakości powietrza jest technologia - innowacyjne rozwiązania umożliwiające poprawę jakości powietrza przy jednocześnie akceptowalnych kosztach wdrożenia np.: nowoczesne niskoemisyjne kotły (Polska jest liczącym się producentem kotłów), zdalne mierniki emisji, urządzenia odpylające dla małych kotłów, OZE, pasywne oraz energooszczędne budownictwo itp. Technologie te, w ramach potrzeb, są powoli wdrażane w Polsce. Trzeci element to innowacyjna koncepcja wiążąca powyższe elementy w innowacyjne rozwiązanie, które można praktycznie wdraża . Ciekawym przykładem jest koncepcja „citizens science”1, która wykorzystuje nowoczesne technologie w zupełnie nowy sposób. Potwierdzając tezy Raportu „Dialog – krokiem do współpracy biznesu i nauki” można stwierdzić, że brakuje doświadczeń i wiedzy jak innowacyjne „ekokoncepcje”
1 Nauka obywatelska (ang. citizen science) to nowy wymiar budowy społeczeństwa obywatelskiego. Polega na zbieraniu obserwacji przez uczestników projektu, którzy za pomocą Internet i pośredniczącej instytucji naukowej tworzą powszechnie dostępną bazę danych. za: (http://www.iopan.gda.pl/projects/NaukaObywatelska/)
zastosować w praktyce. Tutaj najbezpieczniejsza wydaje się być ścieżka wdrażania małych, pilotażowych projektów w celu zminimalizowania ryzyk. Podsumowując, patrząc na potrzeby w zarządzaniu jakością powietrza z punktu widzenia innowacji, za najważniejsze można uznać dwa elementy: uwzględnienie kosztów zewnętrznych w systemie zarządzania ochroną powietrza oraz wypracowanie innowacyjnych koncepcji takich jak: „citizens science” czy też idea gospodarki o zamkniętym obiegu w powiązaniu z poprawą jakości powietrza i próby ich zastosowania w praktyce.