Program Konferencji "Harmonia Mundi - Sacra et Profana" by Agnieszka

I n t e r dy s cy p l i nar na K onf e r e ncj aNauk owa

Har moni amundi s acr ae tp r of ana

2 1 L I S T OP ADA2 01 4

Ko nc e pc j ame r y t o r y c z nai o r g a ni z a c j a :

mg rMa r t aDz i e wa no ws k aP a c ho ws k a Ws pó ł o r g a ni z a c j a :

drL e s z e kL o r e nt

Ws pó ł o r g a ni z a t o r :

P a t r o na t ho no r o wy :

J MRe k t o rUMF C pr o f . z w. Ry s z a r dZ i ma k

Interdyscyplinarna Konferencja Naukowa

HARMONIA MUNDI – SACRA ET PROFANA pod patronatem JM Rektora UMFC prof. zw. Ryszarda Zimaka Piątek, 21 listopada 2014, Sala Senatu UMFC

10.00 – 10.15 Uroczyste otwarcie konferencji 10.15 - 10.45 dr hab. Krzysztof Lipka Muzyka – kosmos – miłość 10.45 - 11.15 mgr Jakub Dmeński Muzyka – jeszcze sacra czy już profana 11.15 - 11.35 Dyskusja 11.35-11.50

Przerwa

11.50 – 12.20 dr Leszek Lorent Wybrane zagadnienia techniki perkusyjnej w kosmologicznych dziełach kompozytorów polskich. Mare Imbrium Jana Oleszkowicza, Pulsar Adama Sławińskiego – analiza autorska kompozycji 12.20 – 13.00 mgr Maja Baczyńska, mgr Wojciech Błażejczyk Warsaw Music – miasto jako cząstka wszechświata 13.00 - 13.20 Dyskusja 13.20 – 14.20 Przerwa 14.20 – 14.50 dr Katarzyna Szoblik Rola muzyki w nawiązywaniu relacji między światem ludzkim i boskim w kulturze azteckiej 14.50 – 15.20 mgr Emilia Dudkiewicz Śpiew gregoriański jako wyraz harmoniae caelestis – w odniesieniu do myśli Hildegardy z Bingen 15.20 - 15.40 Dyskusja 15.40 - 16.00 Przerwa 16.00 – 16.30 dr Adam Zadrożny Fale grawitacyjne – fluktuacje czasoprzestrzeni 16.30 – 17.00 mgr Marta Dziewanowska-Pachowska Dźwięki (nie) z tego świata. Między technologią a percepcją 17.00 – 17.20 Dyskusja

Muzyka – kosmos – miłość dr hab. Krzysztof Lipka Abstrakt: Muzyka nawiązuje więź z kosmosem; jest to istotowa więź strukturalna. Lecz muzykę tworzy człowiek i nasącza ją własnymi emocjami. Dzięki muzyce człowiek wchodzi więc w inną, nową relację z kosmosem. Relacja ta jest zatem nie tylko badawcza, eksploratywna, zabobonna czy intelektualna, ale dzięki muzyce także staje się emocjonalna, intymna, artystyczna. Człowiek zawsze wysyłał muzykę w kosmos w swoich fantazjach, modlitwach, marzeniach, ale ostatnio uczynił to także w postaci realnej – wystrzelił w kosmiczną dal gotowy utwór. Rola pioniera przypadła w tym zakresie znowu, choć zaocznie, Beethovenowi. To jeszcze jeden związek ostatniego z klasyków wiedeńskich z muzyką, związek tym razem totalny, ostateczny, wkraczający we wszechświat jak gdyby po to, by dać namacalny dowód teorii Poppera, że kultura wnosi w byt niespodziewany element, bez człowieka niemożliwy do zaistnienia. Music – cosmos – love Music bonds with the cosmos; it is an intrinsic structural bound. But the music is created by human and it is soaked with his emotions. Thanks to the music, a man enters into a new, different relationship with the cosmos. This relationship is therefore not only scientific, exploratory, superstitious or intelectual; but, through the music, it becomes emotional, intimate, artistic. A man had always been sending the music out to the space in his fantasies, prayers, dreams. But recently he has done it in the actual way – he has rocketed to the outer space a finished piece of music. Also this time, although in absentia, this was Beethoven pioneering in this area. This is a one more relationship between the last of the Viennese Classics and music. This time, this relationship is total and ultimate - entering the universe as if in order to give a tangible proof for the Popper’s theory, that culture introduces into the entity an unexpected element, that would never occur without a man. dr hab. Krzysztof Lipka – dr hab. filozofii, prof. Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina, sekretarz Katedry Nauk Humanistycznych tamże; muzykolog, historyk sztuki, pisarz, poeta; w latach 1975 – 2001 redaktor w Polskim

Radiu (liczne nagrody, w tym „Złoty Mikrofon”, 1992); autor kilkunastu książek, w tym wiersze (Usta i kamień, 1992, Elegie moszczenickie, 2000, Kasztanów Dwadzieścia, 2003), opowiadania (Wariacje z fletem, 1989, Technika własna, 2007), powieści (Pensjonat Barateria, 1993, Wszystko przez Schuberta, 2001, Nóż na gardle, 2012), eseje (Słyszalny krajobraz, 2003, Miasta i klucze, 2005), baśń dla dzieci (Laura na Zamku Godzin, 2012) oraz ponad trzystu artykułów z zakresu kultury, sztuki, estetyki. Ostatnie trzy książki (Wydawnictwo UMFC) poświęcone filozofii sztuki, głównie muzyki (Utopia urzeczywistniona. Metafizyczne podłoże treści dzieła muzycznego, 2009, Pejzaż nadziei. Historyczny rozwój muzyki jako proces o charakterze teleologicznym, 2010, Entropia kultury. Sztuka w ponowoczesnej pułapce, 2013). Zajmuje się estetyką filozoficzną, szczególnie ontologią dzieła muzycznego, sztuką abstrakcyjną i związkami sztuki z etyką.

Muzyka – jeszcze sacra czy już profana mgr Jakub Dmeński Abstrakt: W kosmogonicznej koncepcji Platona Muzyka stanowiła zasadę świata - była wyrazem i uosobieniem Logosu. Z niej bowiem i na mocy praw w niej uchwyconych świat się wyłonił. Dzięki temu Kosmos może być tym czym jest "Pięknym" rozbrzmiewającym dźwiękami Musica mundana. Muzyka - Musica instrumetnalis - będąca odbiciem harmonii przedustawnej - Logosu, pozwala uchwycić ją w jej istocie i uczestniczyć w niej. Ta wielowymiarowa koncepcja, mająca aspekt teologiczny, filozoficzny, etyczny czy naukowy, była obecna w myśli europejskiej przez bez mała dwadzieścia pięć wieków. Muzyka zrodziła się w sferze szeroko pojmowanego sacrum i przynależała do niej, bez względu na formę, czy przeznaczenie. Mówiąc "sacrum" mamy na myśli szersze odniesienie metafizyczne, które poszukuje się zasady, i w którym idea ma przewagę nad jednostkowością. Ten "sakralno" - metafizyczny charakter muzyki uległ pewnemu zatraceniu. Oderwanie muzyki od tej sfery, było, jak się wydaje, jednym z aspektów przemian europejskiej duchowości, ukształtowanej w dużej mierze przez Wielką Rewolucję i wydarzenia następujące po niej. Swego rodzaju "zeświecczenie" sztuk, w tym muzyki, jest wyraźnie widoczne. Czym byłaby i czy jest w ogóle możliwa muzyka pozbawiona odniesienia kosmicznego? Music – still sacra or already profana? According to Plato’s cosmpological conception, Music is the principle of the world – it’s an expression and personification of Logos. Indeed, from the music itself and under its laws, the world has emerged. Thanks to that, the Cosmos may be what it actually is – a „Beauty“ echoing the sounds of Musica mundana. Music – Musica instrumentalis – being a reflection of a preestablished Logos harmony, enables us to capture its essence and participate in it. This multidimensional conception, containing theological, philosophical, ethical and scientific aspects, had been present in the European thought for almost twenty five centuries. Music, regardless its form or destiny, was born in the sacrum sphere and belonged there. By saying „sacrum“ we mean a wider metaphysical reference, where the principle is searched, and where the idea prevails the individuality.

This „religious“-and-metaphisical nature of music has perditioned in a way. Detaching music from this sacra sphere seems to be one of the aspects of the changes in the european spirituality, largely formed by the French Revolution and the following events. This sort of „secularisation“ of arts, including music, is clearly visible. What would be the music, and would it be at all possible, without the cosmic reference? mgr Jakub Dmeński – klawesynista i filozof, ukończył studia na Wydziale Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego oraz klasę klawesynu Władysława Kłosiewicza na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina. Autor artykułów z dziedziny filozoficzno-muzycznej. Kierownik artystyczny zespołu muzyki dawnej Le Passioni dell'Anima. Od roku 2013 współpracuje jako wykładowca z Uniwersytetem Muzycznym Fryderyka Chopina.

Wybrane zagadnienia techniki perkusyjnej w kosmologicznych dziełach kompozytorów polskich. Mare Imbrium Jana Oleszkowicza, Pulsar Adama Sławińskiego – analiza autorska kompozycji.

dr Leszek Lorent Abstrakt: Wiek XX i XXI to czas rozwoju nauki o otaczającym świecie. Coraz większy dostęp do informacji zarezerwowanych w poprzednich epokach dla wybranych kręgów wtajemniczonych osób, wzajemne przenikanie się nauki i sztuki sprawiły, iż myśliciele rozmaitych kierunków, nurtów czerpią inspirację do swych działań z dziedzin wydawałoby się odległych od siebie. Doskonałym przykładem może być tutaj artystyczna symbioza nauki i sztuki manifestująca się w działaniach Edgara Varesea (chęć stworzenia dzieła, będącego muzycznym obrazem procesu jonizacji gazu), Iannisa Xenakisa (wykorzystanie matematyki jako szkieletu ideowego kompozycji), Andrzeja Panufnika (geometryzacja formy muzycznej)... Kompozytorzy XX wieku czerpią inspirację również z kosmologii, starając się uporządkować chaos kosmicznej materii w formie określonych następstw dźwiękowych, rytmicznych, barwowych. Niniejsza wypowiedź przedstawia dzieła dwóch twórców – Jana Oleszkowicza i Adama Sławińskiego – polskich sonorystów, którzy wnieśli wielki wkład w rozwój współczesnej literatury perkusyjnej . Mare Imbrium i Pulsar to dzieła przeznaczone na duże instalacje perkusyjne i syntetyczną warstwę brzmieniową. Na podstawie analizy utworów wynikającej z mojej praktyki wykonawczej postaram się ukazać wybrane zagadnienia techniki perkusyjnej, których poznanie jest konieczne do właściwej realizacji partytur. Owe zagadnienia nie odnoszą się jedynie do interpretacji wybranych fragmentów prezentowanych utworów, lecz dotyczą również sfery technicznej, technologicznej – nowe instrumenty konstruowane specjalnie do dzieła Adama Sławińskiego, induktory brzmienia umożliwiające generowanie klasterów multibarwowych u Jana Oleszkowicza. Selected issues of the percussion technique in the cosmological works of polish composers. An authorial analysis of the following compositions: Mare Imbrium by Jan Oleszkowicz and Pulsar by Adam Sławiński. 20th and 21st centuries are characterised by the development of knowledge about the surrounding world. The increasing acces to the information previously available only to interested insiders, the mutual interpenetration of science and art have caused that thinkers from different directions get inspiration for their activities from the domains apparently distant from each other. A good example of this

phenomenon is the artistic symbiosis beetween science and art manifested in Edgar Varèse’s works (the attempt to create a musical reflection of the gas ionization process), Iannis Xenakis’ works (the use of mathematics as the ideological backbone for the composition), Andrzej Panufik’s works (the geometrization of the musical form)... 20th-Century Composers are also inspired by the cosmology - they try to order a chaos of cosmic materia in a specific sequence of sounds, rythms and timbres. This lecture presents works of two artists: Jan Oleszkowicz and Adam Sławiński, polish sonorists and great contributors to the development of modern percussion literature. Mare Imbrium and Pulsar are the pieces designed for large percussion sets and a synthetic sound layer. Using the analysis of these pieces based on my performance experience, I will present selected issues of the percussion technique, understanding of which is crucial to proper implementation of the scores. These issues not only apply to the interpretation of the selected fragments of presented pieces, but concern also the technical, technological sphere, as new instruments are designed especially for Adam Sławiński’s work and inducers of sound enabling generation of multitimbral clusters are engineered for Jan Oleszkowicz’s piece. dr Leszek Lorent – perkusista. W 2008 roku ukończył z wyróżnieniem UMFC w Warszawie. Kształcił się również w Conservatoire Nationale Superieur Musique et Danse de Lyon w mistrzowskiej klasie prof. Jeana Geoffroy'a. W latach 20062009 uczestniczył w kursach interpretacji nowej muzyki w Estonii (Tallin). W roku 2003 został laureatem pierwszego miejsca na Ogólnopolskim Konkursie Perkusyjnym we Wrocławiu. W maju 2008 roku jego nagranie kompozycji Stanisława Moryto Per Uno Solo zdobyło pierwsze miejsce na Międzynarodowym Konkursie AES w Amsterdamie. W 2010 roku wraz z Maciejem Nerkowskim (Scontrii Duo) został Laureatem II Nagrody na Międzynarodowym Konkursie Współczesnej Muzyki kameralnej w Krakowie. Regularnie bierze udział w festiwalach: Warszawska Jesień, Festiwal Aujourd’hui Musiques w Perpignan, Flaneries musicales w Remis, Festiwal Novelum w Tuluzie oraz w wielu kursach prowadzonych przez wykładowców krajowych i zagranicznych. Jako solista występował z Polską Orkiestrą Radiową, Filharmonią Narodową, Orkiestrą Teatru Wielkiego w Warszawie, Orkiestrą Filharmonii Świętokrzyskiej, Sinfonią Iuventus. Jest stypendystą Prezesa Rady Ministrów, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Banku Société Generale, Funduszu Popierania Twórczości ZAIKS. Leszek Lorent ma na swoim koncie prawykonania dzieł wielu współczesnych kompozytorów. Specjalizuje się w wykonywaniu utworów multiperkusyjnych oraz dzieł teatru instrumentalnego. Jako specjalista tej dziedziny sztuki bierze udział w wielu konferencjach i sesjach badawczych w kraju i za granicą. Jest wykładowcą UMFC w Warszawie, gdzie współtworzy Studium Muzyki Nowej. Jego artykuły z pogranicza muzyki i filozofii są publikowane w piśmie warszawskich uczelni artystycznych „Aspiracje“ oraz w „Zagadnieniach Naukoznawstwa“ PAN. Jest członkiem Stowarzyszenia Artystów #ART oraz Stowarzyszenia Artystów Euforis. www.leszeklorent.pl

Warsaw Music – miasto jako cząstka wszechświata

mgr Maja Baczyńska mgr Wojciech Błażejczyk Abstrakt: Referat prezentuje próbę spojrzenia na miasto jako cząstkę wszechświata na przykładzie utworu multimedialnego Warsaw Music, będącego w fazie przygotowań do realizacji. Utwór składa się z warstwy muzycznej, którą skomponuje Wojciech Błażejczyk, i filmowej, w reżyserii Mai Baczyńskiej. Ideą utworu jest poszukiwanie obrazów wszechświata w strukturach geometrycznych i symbolice miejskiej oraz ukazanie miasta jako jednej z wielu form istnienia materii. Zgodnie z obecnym stanem wiedzy cała materia we wszechświecie składa się z zaledwie 12 cząstek elementarnych (kwarków i leptonów) oraz odpowiadających im 12 antycząstek. Tak więc wytwory człowieka można uznać za jedną z form ukształtowania materii, jej szczególny przypadek, w skali kosmicznej niewiele znaczący. Referat ukazuje inspiracje twórców (m.in. światowe kino miejskie, Narodowa Agencja Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej i in.), zasady współpracy kompozytora z reżyserem, technologie, które zostaną wykorzystane w warstwie elektroakustycznej utworu oraz opis przygotowań do wstępnie planowanej realizacji projektu w marcu 2015 roku na Festiwalu Musica Electronica Nova we Wrocławiu. Warsaw Music – city as a particle of the Universe This lecture is an attempt to look on a city as a part of the universe, based on the example of Warsaw Music multimedia piece, currently being prepared. This artwork consists on a music layer, that will be composed by Wojciech Błażejczyk, and a movie layer directed by Maja Baczyńska. The idea behind this piece is to look for the illustrations of universe hidden in geometrical structures and urban symbols and to show a city as one of many forms of matter existence. According to the current state of scientific knowledge, all matter in the Universe is made up of 12 elementary particles (quarks and leptons) and 12 their corresponding antiparticles. Consequently, all the human creations can be seen just as matter shapes, meaningless on a cosmic scale. This lecture presents the artists’ inspirations (word urban cinema, National Aeronautics and Space Administration etc.), terms of cooperation between a composer and a movie director, technologies that will be used in the electroacoustic layer of the piece and the preparatory process behind the project, which realization is planned for the Musica Electronica Nova Festival in Wrocław that will be held in March 2015.

mgr Maja Baczyńska – absolwentka Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina i Akademii Filmu i Telewizji w Warszawie oraz Laboratorium Reportażu Uniwersytetu Warszawskiego. Uczestniczka Programu Dokumentalnego DOK PRO 2013/2014. Współpracowała m.in. z Towarzystwem im. Mariana Sawy, stowarzyszeniem Jeunesses Musicales PL oraz mediami akademickimi. Członek Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków oraz zastępca redaktor naczelnej w magazynie muzycznym „Presto. Prosto o muzyce klasycznej”.Pisze teksty poetyckie i publicystyczne, które publikuje w prasie (m.in. „Wakat”, „Presto” „Twoja muza”, „Ruch muzyczny”, „Aspiracje”) i w internecie („Artpapier”, „Glissando”). Prowadzi także działalność pedagogiczną i koncertową w ramach duetu organowo-wokalnego „Mulier non taceat”. Zrealizowała kilka etiud filmowych, jest także autorką filmu dokumentalnego Miła, padnij! (2012, podwójne wydanie DVD - 2013) o śp. Teresie Lewtak. Od 2009 roku realizuje cykl filmów dokumentalnych Portrety kompozytorów promujący i dokumentujący polską muzykę współczesną i filmową. W 2013 roku założyła niezależną grupę filmową MUDO Music Documentaries. W tym samym roku wraz z MUDO Music Documentaries nawiązała współpracę m.in. z Instytutem Muzyki i Tańca, realizując krótkometrażowe filmy dokumentujące programy: Kompozytor – rezydent i Dyrygent – rezydent oraz zrealizowała pierwszy w Polsce pełnometrażowy film dokumentalny o młodych kompozytorach muzyki współczesnej i filmowej - Kilka pytań o słyszenie świata. Ma na swoim koncie nagrody i wyróżnienia poetyckie, muzyczne i teatralne. Regularnie uczestniczy w festiwalach muzycznych i filmowych. mgr Wojciech Błażejczyk – kompozytor, gitarzysta, realizator dźwięku. Komponuje muzykę współczesną, filmową i teatralną. Jego utwory były wykonywane na festiwalach New Music Concerts (Toronto), Polish Modern: New Directions in Polish Music Since 1945 (Nowy Jork), Musica Electronica Nova, Musica Polonica Nova, Poznańska Wiosna Muzyczna, Musica Moderna, Audio Art, koncertach towarzyszących Warszawskiej Jesieni. W 2013 roku nakładem Domu Wydawniczego For Tune wydał płytę monograficzną Loopowizacje, na której jest także wykonawcą. W sezonie artystycznym 2013/14 był kompozytorem rezydentem Chóru Akademickiego im. prof. J. Szyrockiego Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie. Na gitarze elektrycznej wykonuje muzykę współczesną (Hashtag Ensemble, Warsaw Contemporary Ensemble), improwizowaną (Sonofrenia) i rock progresywny (Demer di). Występuje także jako wykonawca live electronics. Jako reżyser dźwięku współpracuje z Warszawską Jesienią, nagrywa muzykę współczesną, tworzy sound design do filmów i audiobooków. Ukończył kompozycję w klasie prof. Zygmunta Krauze i reżyserię dźwięku w klasie prof. Andrzeja Lupy na Uniwersytecie Muzycznym F. Chopina w Warszawie. Obecnie jest asystentem na Wydziale Reżyserii Dźwięku na UMFC, gdzie prowadzi autorskie zajęcia z sound designu oraz w Studio Muzyki Komputerowej na wydziale kompozycji. Jest laureatem wielu nagród na konkursach kompozytorskich, m.in. I nagrody na 52. Konkursie Młodych Kompozytorów im. Tadeusza Bairda (2010), III nagrody na I Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim K. Pendereckiego Arboretum (2012).

Rola muzyki w nawiązywaniu relacji między światem ludzkim i boskim w kulturze azteckiej dr Katarzyna Szoblik

Abstrakt: W dawnej kulturze nahuatlańskiej (azteckiej) muzyka była jednym z najważniejszych sposobów, którymi mógł się posłużyć człowiek w celu nawiązania kontaktu ze światem boskim. Celem niniejszej prezentacji będzie przedstawienie roli muzyki w światopoglądzie indiańskim z uwzględnieniem takich aspektów jak: mityczne pochodzenie muzyki oraz odzwierciedlenie tego mitu w praktykach rytualnych, oraz rodzaje i symbolika rytualna instrumentów używanych przez dawnych Indian Nahua. Poruszony zostanie także temat roli pieśniarza jako mediatora między światem boskim i ludzkim. The role of music in establishing of the relationships between the human and a divine world In the ancient Nahua culture the music was one of the crucial ways in which the humans could get in contact with the supernatural world. The aim of this presentation is to expose the role of music in the indigenous ideology, especially focusing on the following aspects: the mythical origin of the music and the ritual practices related to this myth, as well as the types of instruments used by the ancient Nahua and the symbolical role attributed to them. Finally, we would like to present the role of the singer as a mediator between the divine world and the human reality. dr Katarzyna Szoblik – absolwentka studiów magisterskich i doktoranckich w Instytucie Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich UW. Od siedmiu lat zatrudniona na stanowisku asystenta w Katedrze Iberystyki na Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej, gdzie wykłada m.in. kulturę i cywilizację krajów hiszpańskojęzycznych oraz wstęp do wiedzy o kulturze. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się na sytuacji kobiety w przedhiszpańskim Meksyku oraz na kulturze oralnej Indian Nahua.

Śpiew gregoriański jako wyraz harmoniae caelestis – w odniesieniu do myśli Hildegardy z Bingen

mgr Emilia Dudkiewicz Abstrakt: Liturgia znajduje się w centrum religijnego doświadczenia. Jest rzeczywistością, w której splatają się i realnie uczestniczą wszystkie wymiary – Bóg i człowiek, niebo i ziemia; stanowi antycypację dziejącej się od wieków liturgii niebiańskiej. Kosmos, a w nim człowiek, partycypując w misterium łączącym czas i wieczność, wraz z aniołami, świętymi i całym stworzeniem śpiewa pieśń pochwalną swojemu Stwórcy; z tego faktu wypływa niezaprzeczalny związek liturgii z muzyką. Wśród różnych rodzajów śpiewów służących liturgii uprzywilejowane miejsce zajmuje śpiew gregoriański, zrodzony z modlitewnego dialogu człowieka z Bogiem. Z jednej strony – za pomocą systemu znaków, rytmu, określonej struktury modalnej – posiada skonkretyzowaną formę, z drugiej zaś podporządkowany jest intertekstualnym, modlitewnym treściom (m.in. poprzez charakter modus wypływający z natury słowa, etosy kompozycji oparte na określonych strukturach modalnych wyrażające konkretne stany ducha, prawdy teologiczne, czy relacje wobec Boga, siebie i drugich). Repertuar gregoriański, dzięki ścisłej koherencji z liturgią wpisuje się w porządek liturgii niebiańskiej, stanowiąc próbę reakcji na głos Boga na sposób aniołów. Elementy konstytuujące śpiew gregoriański w obszarze kosmicznego wymiaru liturgii znajdują potwierdzenie w myśli średniowiecznej mistyczki i kompozytorki, Hildegardy z Bingen, według której liturgiczny śpiew staje się wskazówką jak interpretować ukrytą harmonię Boga i świata przyrody, w której jedynym fałszywym tonem może być zło tkwiące w sercu człowieka. Gregorian chant as the expression of harmoniae caelestis – regarding the thought of Hildegard of Bingen Liturgy lies in the center of the religious experience. It’s a reality where all the dimensions – God and a man, heavens and earth – intertwine and really participate. It’s an anticipation of the celestial liturgy. Cosmos, with a man therein, by participating in the mystery that connects time and eternity, is singing a song of praise for its Creator with the angels, saints and the whole of creation. From this fact comes indeniable link beetween liturgy and music.

Among different kinds of liturgical chants, a privileged position is occupied by a Gregorian chant, born from the prayerful dialogue beetween a man and God. On the one hand – by means of system of signs, rythm, a specific modal structure – it has an elaborated form. On the other hand, it’s subordinated to intertextual, prayerful contents (inter alia by the modus character emerging from the nature of the word; the compositions‘ ethos based on the specific modal structures and expressing particular states of mind; theological truths; or relationships to God, oneself and others). The gregorian repertoire, thanks to the close coherence to the liturgical space, becomes a part of the celestial liturgical order, trying to react to the God’s voice on the angels‘ way. The elements constituting the gregorian chant in the cosmic dimension of liturgy are echoed by the thought of the medieval mystic and composer, Hildegard of Bingen. According to her, the liturgic chant becomes an indication of how to interpret a hidden harmony of God and the natural world, where the only false tone may be the evil stucked in a man’s heart. mgr Emilia Dudkiewicz – absolwentka muzykologii i teologii na UKSW oraz informacji naukowej na UW, pracownik UMFC w Warszawie. Autorka haseł encyklopedycznych, artykułów naukowych i popularnonaukowych. Obszar badawczy koncentruje przede wszystkim wokół szeroko pojętej muzyki sakralnej. Jako chórzystka współpracuje z takimi zespołami, jak m.in.: Mulierum Schola Gregoriana Clamaverunt Iusti, Warszawski Chór Kameralny, Il Tempo, Chopin Vocal Consort. Od 2009 r. redaktor i współpracownik Radia Warszawa.

Fale grawitacyjne – fluktuacje czasoprzestrzeni dr Adam Zadrożny Abstrakt: Fale grawitacyjne to przewidziane przez ogólną teorię względności Alberta Einsteina zmiany krzywizny czasoprzestrzeni poruszające się z prędkością światła. Do tej pory nie udało się ich zaobserwować bezpośrednio, ale istnieje wiele pośrednich dowodów obserwacyjnych na ich istnienie. W szczególności, ciasne relatywistyczne układy podwójne gwiazd neutronowych obserwowanych za pomocą radioteleskopów dostarczają danych, które można porównać z przewidywaniami teorii grawitacji Einsteina. Fale grawitacyjne są emitowane przez układy podwójne tracące w ten sposób energię i zmniejszające odległość pomiędzy składnikami; podczas wybuchu supernowej – bardzo masywnej gwiazdy – na skutek zapadania się jej jądra; przez rotującą, zdeformowaną gwiazdę neutronową. Informacje o stanie materii niesione przez fale grawitacyjne są niedostępne innymi metodami obserwacyjnymi: możemy dzięki nim obserwować tajemnicze końcowe etapy ewolucji gwiazd bezpośrednio, „wsłuchać się” w melodię gwiazdy umierającej w uścisku ogromnej grawitacji. Wspomniane wyżej procesy emitują fale o częstościach od kilkudziesięciu Hz do kilku tysięcy Hz, można więc je przetłumaczyć na słyszalne dźwięki. Już za rok, dzięki nowym detektorom powinniśmy mieć szanse je bezpośrednio zarejestrować po raz pierwszy w historii, a więc zobaczyć (usłyszeć?) Wszechświat przez zupełnie nowe „okno”.

Gravitational waves Gravitational waves are ripples moving at the speed of light in the space-time continuum, which was envisaged by Albert Einstein in his general theory of relativity. We have failed to observe them directly so far, but there are many indirect observational proofs for their existence. In particular, tight relativistic double systems of neutron stars observed by means of radio telescopes provide data that can be compared with the predictions of Einstein's theory of gravity. Gravitational waves are emitted by dual systems thus wasting energy and decreasing distances beetween components; during explosion of a supernova – a very massive star- as a result of its core implosion; by a rotating, distorted neutron star. Information about a condition of matter carried by gravitational waves is impossible to obtain by any other observational methods. Thanks to them, we

can observe mysterious final stages of stars‘ evolution, directly „hear“ the melody of the star dying in the immense gravitational grip. The processes mentionned above emit waves at frequencies from several dozens of Hz, up to several thousands of Hz - it is therefore possible to translate them into the audible sounds. In a year, thanks to new detectors, we should be capable to record them for the first time in the history, and thereby see (or hear?) the Universe through the whole new „window“. dr Adam Zadrożny – po ukończeniu fizyki na Uniwersytecie Warszawskim (2008) rozpoczął studia doktorskie w Narodowym Centrum Badań Jądrowych. Tematem jego badań jest „Poszukiwanie fal grawitacyjnych w koincydencji z obserwacjami optycznymi”. Od początku studiów doktoranckich pracuje dla Virgo Collaboration jako członek polskiego zespołu badawczego POLGRAW. Współpracuje też z polskim zespołem astronomicznym Pi of the Sky. Jego działalność naukowa jest poświęcona poszukiwaniu powiązań między danymi o falach grawitacyjnych i danymi astronomicznymi zbieranymi przez Pi of the Sky. W pracy łączy wiedzę z zakresu fizyki i informatyki. Podczas studiów doktorskich odbył staże w: Facebook Inc. (2012); Interdyscyplinarnym Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytetu Warszawskiego (2007); oraz w School of Physics na University College Dublin (2002, 2005, 2006). Autor i współautor 33 publikacji z zakresu fizyki i informatyki.

Dźwięki (nie) z tego świata. Między technologią a percepcją mgr Marta Dziewanowska-Pachowska Abstrakt: Od początku XX wieku można obserwować postępujący zwrot w estetyce muzycznej. Jednak druga połowa stulecia przyniosła szczególnie istotne zmiany. W 1966 roku Pierre Scheffer publikuje swój Traité des objets musicaux, będący podsumowaniem jego wieloletnich badań nad naturą dźwięku. Kilka lat później Raymond Murray Schafer rozpoczyna World Soundscape Project, inaugurując tym samym badania nad pejzażem dźwiękowym. Słyszalna muzyka świata wzbogaca się o nowe dźwięki (muzyka konkretna) i nową brzmieniową perspektywę (muzyka środowiska). Kluczową rolę w działalności obydwu twórców odgrywa technika nagraniowa. Boecjusz, zgodnie ze starożytną tradycją, wyróżniał trzy rodzaje muzyki: musica mundana, musica humana i musica instrumentalis. Tylko ta ostatnia mogła być słyszalna dla człowieka. Jednak w obliczu współczesnych rozwiązań technologicznych, a także badań naukowych, od ponad pół wieku obserwuje się także praktyczne próby ucieleśnienia dźwięków zaklętych w kosmosie oraz ludzkim organizmie. Celem wystąpienia jest próba zbadania tego zjawiska w kontekście współczesnych koncepcji dźwięku i jego percepcji.

Sounds (out) of this world. Beetween technology and perception From the beginning of the 20th century, we can see a progressive shift in music aesthetic. However, the most important changes has appeared during the second half of the century. In 1966, Pierre Scheffer has published his Traité des objets musicaux, being a summary of his long-term studies on the sound’s nature. Few years later, Raymond Murray Schafer has started World Soundscape Project, hereby inaugurating studies on the soundscape. Audible music of the world has been enriched by new sounds (concrete music) and a new sound perspective (natural environment music). A recording technique plays a key role in the activity of both artists. According to the ancient tradition, Boethius was distinguishing three kinds of music: musica mundana, musica humana and musica instrumentalis. Only the last one could be heard by a man. But, thanks to the modern technology and scientific researches, for over 50 years now we can observe some practical attempts to materialize the sounds enchanted in the cosmic space and the human

body. The aim of this presentation is to provide an analysis of this phenomenon in terms of modern conceptions of sound and its perception. mgr Marta Dziewanowska-Pachowska – doktorantka i pracownik UMFC. Magister sztuki (Dyrygentura Chóralna, UMFC, 2010) i magister kulturoznawstwa (Cywilizacja Śródziemnomorska, UW, 2012). Publikowała m. in. w czasopismach: „Colloquia Communia”, „Aspiracje”, „Aspekty Muzyki”. Czynnie uczestniczy w konferencjach ogólnopolskich i międzynarodowych. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół współczesnej sztuki dźwiękowej i multimedialnej, estetyki oraz filozofii muzyki i sztuki. Jako chórzystka współpracuje z takimi zespołami jak Varsoviae Regii Cantores, Warszawski Chór Kameralny, Zespół Wokalny Tacet i inne.