Заснавальнік і выдавец — РУП «Выдавецтва “Адукацыя і выхаванне”» Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь Навукова-метадычны, навукова-папулярны часопіс Выдаецца з II квартала 1997 года Пасведчанне аб дзяржаўнай рэгістрацыі сродку масавай інфармацыі № 643 ад 04.09.2009, выдадзенае Міністэрствам інфармацыі Рэспублікі Беларусь Выходзіць штомесячна
Галоўны рэдактар
Ларыса Аляксандраўна КУЧАРАВА В. Л. МАЕЎСКАЯ – намеснік галоўнага
Р. Э. ЗІМНІЦКАЯ, кандыдат педагагічных навук, дацэнт
рэдактара
З. В. КУЛЕША, кандыдат медыцынскіх
В. С. АЎЧАРОЎ – намеснік галоўнага
Л. Ф. КУЗНЯЦОВА
навук
рэдактара
Т. І. ПАЎЛЮЧЭНКА – намеснік
галоўнага рэдактара
А. В. КАНАНОВІЧ – адказны сакратар
А. У. ЛАГУН Т. Ю. ЛОГВІНА, кандыдат педагагічных
навук, дацэнт
В. В. БАЛЯБА
В. В. НАЗАРАВА, двухразовы прызёр чэмпіянату свету па біятлоне
А. Л. ДАВІДОВІЧ, кандыдат
навук, дацэнт
педагагічных навук
В. І. ДУДА, кандыдат медыцынскіх
навук, дацэнт
А. М. СІЗАНАЎ, кандыдат псіхалагічных І. Я. ШОТ, кандыдат медыцынскіх
навук, дацэнт
Л. І. ДУРЭЙКА Вул. Будзённага, 21, 220070, г. Мінск, тэл.: (017) 245-44-83, (029) 622-09-17 (гал. рэдактар); (017) 245-46-92 (адказны сакратар); (017) 297-93-22 (аддз. маркетынгу), (017) 297-93-25 (аддз. продажу), факс: (017) 297-91-49. E-mail: health@aiv.by; http: www.aiv.by
В. М. ВАЙЛУПАЎ
В. М. ПАТОЦКI, кандыдат тэхнiчных навук, дацэнт
С. І. ГАРОШКА
Т. М. САВЕЛЬЕВА, доктар псіхалагічных навук, прафесар
Л. У. ЗЯНЬКОВА К. Ф. КУРЫЛІНА П. А. ЛЕУС, доктар медыцынскіх навук,
прафесар
І. А. МАЗУРОК, кандыдат
педагагічных навук, дацэнт
У. І. ЦЯРНОЎ, доктар медыцынскіх навук, прафесар А. М. ШАХЛАЙ, доктар
педагагічных навук, прафесар
У. А. ЯНЧУК, доктар псіхалагічных навук, прафесар
№ 10 (225) 2018 кастрычнік
У НУМАРЫ Падпісныя індэксы: 75041 – для індывідуальных падпісчыкаў; 750412 – для арганізацый; 01081 – для індывідуальных падпісчыкаў, з электронным дадаткам; 010812 – для арганізацый, з электронным дадаткам. Падпісацца на часопіс можна штомесяц да 25-га, таксама можна заказаць часопіс (да 25-га) па тэл. (017) 297-93-22, 297-93-25. Рэдактар А. В. Канановіч. Карэктар А. Г. Раманава. Камп’ютарны набор і вёрстка К. Ю. Сарока. Мастацкі рэдактар В. М. Белакапытаў.
КАЛОНКА ГАЛОЎНАГА РЭДАКТАРА
3
ЦІКАВА
38 Дмитрий КОШЕВАР 6
фактов о величайших марафонских победах
Лариса КУЧЕРОВА
Октябрь уж наступил…
НАВУКА ПРА ЗДАРОЎЕ
4
Александр СИЗАНОВ
6
Александр СИЗАНОВ Кто главный в семье:
СПОРТ І МЫ
Мир реальный и виртуальный: как достичь равновесия? компьютер?
7
вы или
Интернет
Аўтары нясуць адказнасць за дакладнасць прыведзеных у артыкуле фактаў і звестак. Рэдакцыя пакідае за сабой права друкаваць артыкулы ў парадку абмеркавання, не падзяляючы пункту гледжання аўтара. Аўтарскія матэрыялы не рэцэнзуюцца і не вяртаюцца.
Пры афармленні нумара выкарыстаны фотаздымкі з адкрытых крыніц.
Дасылаючы матэрыялы для публікацыі ў часопісе, аўтары тым самым перадаюць выдаўцу невыключныя маёмасныя правы на ўзнаўленне, распаўсюджванне, паведамленне для ўсеагульнага ведама і іншыя магчымыя спосабы выкарыстання твора без абмежавання тэрыторыі распаўсюджвання (у тым ліку ў электроннай версіі часопіса). Выхад у свет 25.10.2018. Фармат 60 841/8. Папера афсетная. Друк афсетны. Ум. друк. арк. 7,44. Ул.-выд. арк. 7,9. Тыраж 1463 экз. Заказ 115. Цана свабодная. Надрукавана ў таварыстве з абмежаванай адказнасцю «СУГАРТ». Вул. Валгаградская, 6, корп. 2, каб. 287, 220012, г. Мінск. ЛП № 02330/427 ад 17.12.2012.
© Рэспубліканскае ўнітарнае прадпрыемства «Выдавецтва “Адукацыя і выхаванне”», 2018 © Вокладка. В. М. Белакапытаў, 2018
СВЕТ ЗАХАПЛЕННЯЎ
44 Елена РОМАНОВА
Космос Максима Воробьёва
48 Елена РОМАНОВА
Ольга ШЕРШЕНЬ
Радуга звуков
Ягодка опять… будет помогать
ЗДАРОВАЕ ХАРЧАВАННЕ
ВЯЗМИТИНОВА 12 Ольга С нами поиграй-ка,
48 Наталия ЧЕРНЯВСКАЯ
БОКУНЬ 14 Надежда И всерьёз и в шутку: начнём
ЧЕРНЯВСКАЯ 49 Наталия Великие тайны скромного
16
Надежда ВЫРВО 50 От еды до беды один шаг, или
«А
плоды его, ребята, витаминами богаты…»
ЛОГОнескучайка!
На першай старонцы вокладкі фота Т. Янковай
Швецов: «Я родом из «Динамо»
ПАРАДЫ БАБУЛІ ГАННЫ
и здоровье
МЕТОДЫКА І ВОПЫТ
8
Максим
Александр СИЗАНОВ
40 Виктор АНТОНОВ
физкультминутку
Елена РОМАНОВА Как обрести здоровья
бесценный клад
Осторожно: грибы
ЯНКОВИЧ, 20 Елена Люция ДЕТКО
БАЦЬКІ І ДЗЕЦІ
Не
шути с огнём, или Спасатели и леопард Лёня
БЯСПЕКА ЖЫЦЦЯДЗЕЙНАСЦІ
РОМАНОВА 22 Елена Хит безопасности для юных
пожарных
24 Елена РОМАНОВА
Всё решает доля секунды
КАНСУЛЬТАЦЫЯ СПЕЦЫЯЛІСТА
26
Елена РОМАНОВА
Стоматит – не всё так просто
ГАСЦЁЎНЯ
28
Лариса КУЧЕРОВА Таша Милкова: «У мечты
возраста»
СПОРТ І МЫ
33 Сергей ЩУРКО
Они бегут – мы догоняем
по просторам…»
ПАМІЖ НАМІ КАЖУЧЫ
Сабина ВЕРЕСОВА 54 Калейдоскоп старинных
Александра ЛАРИНА 56 Настоящее счастье
я тебя знаю!»
25 Ирина БАРАНОВСКАЯ
Елена РОМАНОВА 52 «Вместе весело шагать
рецептов сохранения молодости
ПАРАДЫ ПСІХОЛАГА «Маска,
овоща
нет
ВАКОЛ СВЕТУ
Вадим ОПАРИН 58 Копенгаген. Город, в котором
велосипедов больше, чем жителей
ЦІКАВА
Вадим ОПАРИН 62 Жизнь с кофе?
ЛІТАРАТУРНАЯ СТАРОНКА
Владимир ЛИПСКИЙ 64 Моя Беларусь. Отрывки из
книги