Серыя «У дапамогу педагогу» заснавана ў 1995 годзе Навукова-метадычны часопiс Выдаецца з IV квартала 1995 года Пасведчанне аб дзяржаўнай рэгістрацыі сродку масавай інфармацыі № 640 ад 04.09.2009, выдадзенае Міністэрствам інфармацыі Рэспублікі Беларусь Выходзiць штомесяц з II паўгоддзя 2005 года
№ 8(190)ï2017
ÊÌi‚Â̸
Рэдакцыйная калегія Галоўны рэдактар Алесь іванавіч БеЛьСКі, доктар філалагічных навук, прафесар Першы намеснік галоўнага рэдактара
В. і. іЎчАнКАЎ, доктар філалагічных навук, прафесар
Намеснік галоўнага рэдактара
і. У. БУЛАЎКінА, галоўны спецыяліст упраўлення агульнай сярэдняй адукацыі Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь А. У. БеЛьСКАЯ, адказны сакратар Р. А. БАРАВіКоВА, лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Рэспублікі Беларусь г. М. ВАЛочКА, доктар педагагічных навук, дацэнт Л. М. гАМеЗА, доктар педагагічных навук, дацэнт М. В. ЖУКоВіч, дырэктар сярэдняй школы № 1 імя В. Х. Галаўко г. Бярозы В. У. ЗеЛЯнКо, кандыдат педагагічных навук т. У. ЛогінАВА, начальнік аддзела метадычнага забеспячэння гуманітарнай адукацыі Нацыянальнага інстытута адукацыі А. А. ЛУКАШАнец, доктар філалагічных навук, прафесар, член-карэспандэнт НАН Беларусі
Заснавальнiк i выдавец — РУП «Выдавецтва “Адукацыя i выхаванне”» Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь
А. М. МАКАРЭВіч, доктар філалагічных навук, дацэнт т. і. МАРоЗ, кандыдат педагагічных навук, дацэнт М. і. нАВУМчыК, настаўнік-метадыст, намеснік дырэктара па вучэбна-метадычнай рабоце Маларыцкай раённай гімназіі З. і. ПАдЛіПСКАЯ, член праўлення Саюза пісьменнікаў Беларусі А. К. ПеКАч, настаўнік-метадыст ліцэя № 2 г. Мінска М. Р. ПРыгодЗіч, доктар філалагічных навук, прафесар А. В. РУцКАЯ, заслужаная настаўніца Беларусі н. С. СтАРЖынСКАЯ, доктар педагагічных навук, прафесар т. і. ШАМЯКінА, доктар філалагічных навук, прафесар г. і. ШМАЯнКоВА, настаўніца вышэйшай катэгорыі, намеснік дырэктара па вучэбнай рабоце сярэдняй школы № 27 г. Магілёва і. Ф. ШтЭйнеР, доктар філалагічных навук, прафесар С. А. ЯЗеРСКАЯ, метадыст Нацыянальнага інстытута адукацыі М. г. ЯЛенСКі, доктар педагагічных навук, прафесар
Вул. Будзённага, 21, 220070, г. Мінск тэл.: (017) 297-93-20 (адк. сакратар) тэл.: (017) 297-93-22 (аддз. маркетынгу) факс: (017) 297-91-49. Е-mail: belmova@aiv.by, http://www.aiv.by
«Ã≈—“ 8/2017
ÃÂÚÓ‰˚͇ ≥ ‚ÓÔ˚Ú 3 7
Маршэўская В. В. Паняцце «тэкст» і яго асноўныя прыметы Шведава-Юніцкая В. В. Развіццё чытацкіх кампетэнцый вучняў з дапамогай прыёмаў інтэлектуальных гульняў (з вопыту працы ў X класе)
«‡Ô‡¯‡ÂÏ Ì‡ ¢ÓÍ 14 Некрашэвіч Н. І. Жыццё і творчасць Францыска Скарыны (інтэграваны ўрок у ІХ класе) 22 Петух В. А. Падоўжаныя зычныя, іх вымаўленне і правапіс (V клас) 25 Каляда К. І. Утварэнне слоў, утваральная аснова (VІ клас) 27 Саўко А. К. Тэкст як сэнсава-граматычнае адзінства. Стылі і тыпы маўлення (паглыбленне, VІІІ клас) 32 Якімовіч А. М. Творчыя ўрокі па беларускай мове ў Х класе 37 Хандрыка С. В. Тэкст як адзінка мовы і маўлення. Прыметы тэксту (Х клас)
” ‰‡Ô‡ÏÓ„Û Ï‡Î‡‰ÓÏÛ Ì‡ÒÚ‡¢Ì≥ÍÛ 41 Хандрыка С. В. Фарміраванне нацыянальнай самасвядомасці і грамадзянскай культуры вучняў на ўроках беларускай мовы 45 Лойша Т. В. Рэфлексія як элемент сучаснага ўрока
œ‡Á‡Í·Ò̇ˇ ‡·ÓÚ‡ 50 Алексіна Г. П. «Ад Полацка пачаўся свет»: сцэнарый пазакласнага мерапрыемства для вучняў VІІІ—ХІ класаў 55 Кавалеўская В. Ф. «Зямля пад белымі крыламі…»: літаратурна-музычная кампазіцыя для вучняў VI—VIII класаў
«‡ÈχθÌ˚ Ï‡Ú˝˚ˇÎ 61 Самуха В. М. Віктарына «Францыск Скарына» (да 500-годдзя беларускага кнігадрукавання) 63 Рудабелец В. М. Жыццё і творчасць Францыска Скарыны. Першадрукар і сучасная беларуская літаратура: крыжаванкі На другой старонцы вокладкі — партрэт Алеся Разанава (нар. у 1947). Мастак А. Ю. Прынькова. На трэцяй старонцы вокладкі — помнік беларускаму першадрукару Францыску Скарыну ў Полацку (скульптары А. Заспіцкі, А. Глебаў, І. Глебаў). Узведзены ў 1974 г. Фота К. К. Шастоўскага. Дасылаючы матэрыялы для публікацыі ў нашым часопісе, аўтары тым самым перадаюць выдаўцу невыключныя маёмасныя правы на ўзнаўленне, распаўсюджванне, паведамленне для ўсеагульнага ведама і іншыя магчымыя спосабы выкарыстання твора без абмежавання тэрыторыі распаўсюджвання (у тым ліку ў электроннай версіі часопіса). Рэдактар і карэктар А. У. Бельская. Камп’ютарны набор А. У. Бельскай, В. М. Ліхачовай. Макет і вёрстка А. П. Хутнай. Выхад у свет 28.08.2017. Фармат 60841/8. Папера афсетная. Друк афсетны. Ум. друк. арк. 7,44. Ул.-выд. арк. 7,44. Тыраж 1659 экз. Заказ 108. Цана свабодная. Адрас рэдакцыі часопіса «Беларуская мова і літаратура»: Вул. Будзённага, 21, 220070, г. Мінск, тэл.: 297-93-20. Надрукавана ў таварыстве з абмежаванай адказнасцю «СУГАРТ». ЛП № 02330/427 ад 17.12.2012. Вул. Валгаградская, 6, корп. 2, каб. 287, 220012, г. Мінск. © РУП «Выдавецтва “Адукацыя і выхаванне”», 2017 © Вокладка. К. К. Шастоўскі, 2017