Часопiс "Беларуская мова і літаратура", 2017, № 1

Серыя «У дапамогу педагогу» заснавана ў 1995 годзе Навукова-метадычны часопiс Выдаецца з IV квартала 1995 года Пасведчанне аб дзяржаўнай рэгістрацыі сродку масавай інфармацыі № 640 ад 04.09.2009, выдадзенае Міністэрствам інфармацыі Рэспублікі Беларусь Выходзiць штомесяц з II паўгоддзя 2005 года

№ 1(183)ï2017

ÒÚÛ‰ÁÂ̸

Рэдакцыйная калегія Галоўны рэдактар Алесь Іванавіч Бельскі, доктар філалагічных навук, прафесар Першы намеснік галоўнага рэдактара

В. І. Іўчанкаў, доктар філалагічных навук, прафесар

Намеснік галоўнага рэдактара

І. У. Булаўкіна, галоўны спецыяліст упраўлення агульнай сярэдняй адукацыі Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь А. У. Бельская, адказны сакратар Р. А. Баравікова, лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Рэспублікі Беларусь Г. М. Валочка, доктар педагагічных навук, дацэнт Л. М. ГАМЕЗА, доктар педагагічных навук, дацэнт М. В. Жуковіч, дырэктар сярэдняй школы № 1 імя В. Х. Галаўко г. Бярозы В. У. ЗЕЛЯНКО, кандыдат педагагічных навук Т. У. Логінава, начальнік аддзела метадычнага забеспячэння гуманітарнай адукацыі Нацыянальнага інстытута адукацыі А. А. Лукашанец, доктар філалагічных навук, прафесар, член-карэспандэнт НАН Беларусі А. М. МАКАРЭВІЧ, доктар філалагічных навук, дацэнт

Заснавальнiк i выдавец — РУП «Выдавецтва “Адукацыя i выхаванне”» Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь

Т. І. Мароз, кандыдат педагагічных навук, дацэнт М. І. Навумчык, настаўнік-метадыст, намеснік дырэктара па вучэбна-метадычнай рабоце Маларыцкай раённай гімназіі З. І. Падліпская, член праўлення Саюза пісьменнікаў Беларусі А. К. ПЕКАЧ, настаўніца вышэйшай катэгорыі ліцэя № 2 г. Мінска М. Р. Прыгодзіч, доктар філалагічных навук, прафесар А. В. Руцкая, заслужаная настаўніца Беларусі Н. С. Старжынская, доктар педагагічных навук, прафесар Т. І. Шамякіна, доктар філалагічных навук, прафесар Г. І. ШМАЯНКОВА, настаўніца вышэйшай катэгорыі, намеснік дырэктара па вучэбнай рабоце сярэдняй школы № 27 г. Магілёва І. Ф. Штэйнер, доктар філалагічных навук, прафесар С. А. Язерская, метадыст Нацыянальнага інстытута адукацыі М. Г. Яленскі, доктар педагагічных навук, прафесар

Вул. Будзённага, 21, 220070, г. Мінск тэл.: (017) 297-93-20 (адк. сакратар) тэл.: (017) 297-93-22 (аддз. маркетынгу) факс: (017) 297-91-49. Е-mail: belmova@aiv.by, http://www.aiv.by

«Ã≈—“ 1/2017

«‡Ô‡¯‡ÂÏ Ì‡ ¢ÓÍ

3 Лабачэўская А. Б. «Сірочы хлеб» Янкі Брыля. Настаўнікі Даніка Мальца (урок у VII класе) 8 Літвіновіч А. А. Сяргей Тарасаў. «Ефрасіння Полацкая». Вобраз беларускай асветніцы і святой (урок-праект у VI класе) 11 Навумчык М. І. Вывучэнне апавядання Якуба Коласа «У старых дубах» (V клас) 13 Дзем’янчук Л. А. Ніл Гілевіч. Лірыка. Раман у вершах «Родныя дзеці» (ХІ клас) 21 Гулецкая Г. М. Георгій Марчук. «Давыд-гарадоцкія каноны» (урок у ХІ класе) 25 Варанецкая І. В. Скланенне, ужыванне і правапіс зборных лічэбнікаў (VІ клас) 28 Арлова І. М. Падагульненне і сістэматызацыя вывучанага па тэме «Лічэбнік» (VІ клас) 33 Кучыц Н. Ч. Падагульненне і сістэматызацыя вывучанага па тэме «Лічэбнік» (VІ клас) 36 Дубіна А. Х. Стылістычныя магчымасці лексікі і фразеалогіі (Х клас, павышаны ўзровень)

‘‡ÍÛθڇÚ˚¢Ì˚ˇ Á‡ÌˇÚÍ≥

41 Пазняк І. А. Знакі прыпынку ў бяззлучнікавых складаных сказах (факультатыў «Складаны сказ без складанасці», ІХ клас)

–˚ıÚÛÂÏÒˇ ‰‡ ‡Î≥ÏÔ≥ˇ‰˚

44 Доўгаль А. В. Вучэбна-трэніровачныя заданні па тэме «Арфаэпія» 49 Зубко А. С. Тэматычныя заняткі «Поры года» для вучняў VIII класа –˚ıÚÛÂÏÒˇ ‰‡ Ú˝Òˆip‡‚‡ÌÌˇ 54 Васілевіч С. Л. Вучэбна-трэніровачныя тэсты па беларускай мове: комплекснае заданне № 55 œ‡Á‡Í·Ò̇ˇ ‡·ÓÚ‡ 58 Андрушка Т. М. «Адкрываю... нанова беларускае роднае слова…»: пазакласнае мерапрыемства для вучняў V—VII класаў 62 Тамашоў М. В. Слова пра Беларусь: гульня «Пяць зорак» для вучняў VІІ—ХІ класаў На другой старонцы вокладкі — партрэт Аркадзя Куляшова (1914—1978). Мастак А. Ю. Прынькова. На трэцяй старонцы вокладкі — фотаздымак помніка кампазітару Станіславу Манюшку (1819—1872) і пісьменніку Вінцэнту Дуніну-Марцінкевічу (1808—1884), стваральнікам першай беларускай класічнай оперы «Сялянка» («Ідылія»). Скульптурная кампазіцыя знаходзіцца непадалёк ад пл. Свабоды, каля будынка гарадской ратушы. Аўтары помніка — Леў і Сяргей Гумілеўскія. Фота К. К. Шастоўскага. Дасылаючы матэрыялы для публікацыі ў нашым часопісе, аўтары тым самым перадаюць выдаўцу невыключныя маёмасныя правы на ўзнаўленне, распаўсюджванне, паведамленне для ўсеагульнага ведама і іншыя магчымыя спосабы выкарыстання твора без абмежавання тэрыторыі распаўсюджвання (у тым ліку ў электроннай версіі часопіса). Рэдактар і карэктар А. У. Бельская. Камп’ютарны набор А. У. Бельскай, В. М. Ліхачовай. Макет і вёрстка А. П. Хутнай. Выхад у свет 27.01.2017. Фармат 60841/8. Папера афсетная. Друк афсетны. Ум. друк. арк. 7,44. Ул.-выд. арк. 7,44. Тыраж 1896 экз. Заказ 3. Цана свабодная. Адрас рэдакцыі часопіса «Беларуская мова і літаратура»: Вул. Будзённага, 21, 220070, г. Мінск, тэл.: 297-93-20. Надрукавана ў таварыстве з абмежаванай адказнасцю «СУГАРТ». ЛП № 02330/427 ад 17.12.2012. Вул. Валгаградская, 6, корп. 2, каб. 287, 220012, г. Мінск. © РУП «Выдавецтва “Адукацыя і выхаванне”», 2017 © Вокладка. К. К. Шастоўскі, 2017