Raport o styuacji mikro i małych przedsiębiorstw by Akademia Liderów Innowacji i Przedsiębiorczości Fundacja dr Bogusława Federa

RAPORT O SYTUACJI MIKRO I MAŁYCH FIRM W ROKU 2012

Raport o sytuacji mikro i małych firm w roku 2012 Raport został przygotowany przez zespół w składzie: Korneliusz Bzymek (PBS Sp. z o.o.) Dariusz Chrastina Jakub Fulara Jakub Garbus Tomasz Kierzkowski (redakcja) Dr Krzysztof Korus (dLK Korus Okoń Radcowie Prawni sp.p.) Paweł Kowalski Karolina Laskowska Wojciech Matysiak Marcin Mrowiec Bartłomiej Nocoń Łukasz Nowicki Piotr Skurzyński (Polska Izba Gospodarcza Zaawansowanych Technologii) Anna Stasiak Joanna Trela (home.pl) Tomasz Woźniczka (PBS Sp. z o.o.) Piotr Zalewski (Google Polska)

© Copyright by Bank Pekao SA ISSN 2082-4610 Nakład: 2000 egzemplarzy Raport w polskiej i angielskiej wersji językowej jest dostępny na stronie internetowej Banku Pekao SA: www.pekao.com.pl/mis We wszelkich kwestiach związanych z raportem prosimy o kontakt z Tomaszem Kierzkowskim (Tomasz.Kierzkowski@pekao.com.pl) lub Jakubem Fularą (Jakub.Fulara@pekao.com.pl)

Projekt sfinansowany z grantów Komisji Europejskiej przekazanych Bankowi Pekao SA w ramach programu SME Finance Facility Warszawa, styczeń 2013

SPIS TREŚCI I STRUKTURA RAPORTU.................................................................................................................................................................................................................................................... 9 II METODOLOGIA BADAŃ (Tomasz Woźniczka, PBS sp. z o.o.)......................................................................................................................................................................... 10 III OGÓLNA SYTUACJA GOSPODARCZA (Wojciech Matysiak, Marcin Mrowiec, Bank Pekao SA).......................................................................................................... 13 1. Streszczenie...................................................................................................................................................................................................................................................... 13 2. Wzrost gospodarczy...................................................................................................................................................................................................................................... 14 3. Perspektywy wzrostu konsumpcji............................................................................................................................................................................................................ 15 4. Perspektywy wzrostu inwestycji............................................................................................................................................................................................................... 15 5. Rynek pracy...................................................................................................................................................................................................................................................... 16 6. Inflacja................................................................................................................................................................................................................................................................ 17 7. Kredyty przedsiębiorstw.............................................................................................................................................................................................................................. 18 8. Kurs walutowy a eksport............................................................................................................................................................................................................................. 19 9. Deficyt budżetowy i dług publiczny........................................................................................................................................................................................................ 19 10. Wskaźniki koniunktury............................................................................................................................................................................................................................... 20 IV OGÓLNA SYTUACJA GOSPODARCZA MIKRO I MAŁYCH FIRM (Anna Stasiak, Bank Pekao SA)......................................................................................................... 22 1. Liczba mikro i małych firm......................................................................................................................................................................................................................... 22 2. Zatrudnienie w mikro i małych firmach................................................................................................................................................................................................ 29 3. Inwestycje mikro i małych firm................................................................................................................................................................................................................ 34 4. Wynik finansowy mikro i małych firm.................................................................................................................................................................................................... 38 V WYNIKI BADANIA MIKRO I MAŁYCH FIRM W ROKU 2012 – POZIOM OGÓLNOPOLSKI (Tomasz Kierzkowski (podrozdział 1-9), Jakub Fulara, Bank Pekao SA)........................................................................................................................................... 41 1. Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm.......................................................................................................................................................................... 45 2. Ocena sytuacji gospodarczej przez mikro i małe firmy................................................................................................................................................................... 49 3. Sytuacja finansowa mikro i małych firm............................................................................................................................................................................................... 54 4. Zatrudnienie w mikro i małych firmach................................................................................................................................................................................................ 59 5. Dostępność zewnętrznego finansowania dla mikro i małych firm............................................................................................................................................. 60 6. Inwestycje mikro i małych firm................................................................................................................................................................................................................ 65 7. Eksport mikro i małych firm....................................................................................................................................................................................................................... 73 8. Innowacyjność mikro i małych firm........................................................................................................................................................................................................ 76 9. Ocena otoczenia biznesu przez mikro i małe firmy.......................................................................................................................................................................... 82 10. Wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjnych w mikro i małych firmach................................................................................................... 93 VI PODSUMOWANIE.......................................................................................................................................................................................................................................................104 VII TEMAT SPECJALNY - WYKORZYSTANIE NOWOCZESNYCH TECHNOLOGII INFORMACYJNYCH W MIKRO I MAŁYCH FIRMACH...........................................109 1. Nowe technologie informacyjne w zarządzaniu mikro i małymi firmami (Piotr Skurzyński, Polska Izba Gospodarcza Zaawansowanych Technologii)..............................................................................................................................110 2. Rynek IT w Polsce i perspektywy jego rozwoju (Paweł Kowalski, Bank Pekao SA).............................................................................................................119 3. Tworzenie i zarządzanie stroną internetową (Joanna Trela, home.pl).....................................................................................................................................128 4. Promocja mikro i małej firmy w Internecie (Piotr Zalewski, Google Polska).........................................................................................................................132 5. Aspekty prawne prowadzenia sprzedaży i promocji w Internecie (dr Krzysztof Korus, dLK Korus Okoń Radcowie Prawni sp.p.) ...................139 6. Bankowość elektroniczna dla firm (Bartłomiej Nocoń, Łukasz Nowicki, Jakub Garbus, Bank Pekao SA)....................................................................146 VIII ANEKS STATYSTYCZNY – ZESTAWIENIE WIELKOŚCI WSKAŹNIKÓW KONIUNKTURY WEDŁUG WOJEWÓDZTW, WIELKOŚCI FIRMY ORAZ BRANŻY..................................................................................................................................................................................................................153 IX ANEKS STATYSTYCZNY – WYBRANE DANE SPOŁECZNO-GOSPODARCZE..............................................................................................................................................166 X WYNIKI BADANIA MIKRO I MAŁYCH FIRM W ROKU 2012 – POZIOM WOJEWÓDZKI..........................................................................................................................171 1. Województwo dolnośląskie..............................................................................................................................................................................................................171 2. Województwo kujawsko-pomorskie..............................................................................................................................................................................................191 3. Województwo lubelskie.....................................................................................................................................................................................................................211 4 Województwo lubuskie......................................................................................................................................................................................................................231 5. Województwo łódzkie.........................................................................................................................................................................................................................251 6. Województwo małopolskie...............................................................................................................................................................................................................271 7. Województwo mazowieckie.............................................................................................................................................................................................................291 8. Województwo opolskie......................................................................................................................................................................................................................311 9. Województwo podkarpackie............................................................................................................................................................................................................331 10. Województwo podlaskie....................................................................................................................................................................................................................351 11. Województwo pomorskie..................................................................................................................................................................................................................371 12. Województwo śląskie.........................................................................................................................................................................................................................391

13. 14. 15. 16.

Województwo świętokrzyskie..........................................................................................................................................................................................................411 Województwo warmińsko-mazurskie...........................................................................................................................................................................................431 Województwo wielkopolskie............................................................................................................................................................................................................451 Województwo zachodniopomorskie.............................................................................................................................................................................................471

SPIS MAP Mapa 1 Mapa 2 Mapa 3 Mapa 4 Mapa 5 Mapa 6 Mapa 7 Mapa 8 Mapa 9 Mapa 10 Mapa 11 Mapa 12 Mapa 13 Mapa 14 Mapa 15 Mapa 16 Mapa 17 Mapa 18 Mapa 19 Mapa 20 Mapa 21 Mapa 22 Mapa 23 Mapa 24 Mapa 25

Liczba aktywnych mikrofirm i ich procentowy udział w ogólnej liczbie aktywnych mikrofirm w roku 2010 według województw.............................................................................................................................................. 25 Liczba aktywnych małych firm i ich procentowy udział w ogólnej liczbie aktywnych małych firm w roku 2010 według województw......................................................................................................................................... 26 Liczba aktywnych mikro i małych firm w roku 2010 w przeliczeniu na 1000 mieszkańców według województw..................................................................................................................................................................... 27 Liczba pracujących w aktywnych mikrofirmach i ich procentowy udział w ogólnej liczbie mikrofirm według województw w roku 2010................................................................................................................................. 31 Liczba pracujących w aktywnych małych firmach i ich procentowy udział w ogólnej liczbie małych firm według województw w roku 2010............................................................................................................................. 31 Liczba pracujących w aktywnych mikro i małych firmach w roku 2010 na 1000 mieszkańców według województw..................................................................................................................................................................... 32 Średnie nakłady inwestycyjne w mikrofirmach w roku 2010 według województw........................................................................................... 36 Średnie nakłady inwestycyjne w małych firmach w roku 2010 według województw....................................................................................... 36 Średnie przychody w mikrofirmach w roku 2010 według województw.................................................................................................................. 46 Średnie przychody w małych firmach w roku 2010 według województw ............................................................................................................ 46 Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm ....................................................................................................................................................... 47 Ocena sytuacji gospodarczej.................................................................................................................................................................................................... 50 Ocena sytuacji branży................................................................................................................................................................................................................. 51 Ocena sytuacji firmy.................................................................................................................................................................................................................... 53 Ocena przychodów firmy........................................................................................................................................................................................................... 55 Ocena wyniku finansowego firmy ......................................................................................................................................................................................... 56 Ocena długości oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary/usługi...................................................................................................................... 58 Ocena zatrudnienia w firmie.................................................................................................................................................................................................... 59 Ocena dostępności zewnętrznego finansowania dla firmy ......................................................................................................................................... 61 Ocena wielkości wydatków inwestycyjnych firmy .......................................................................................................................................................... 66 Ocena przychodów z eksportu wyrobów lub usług przez firmę.................................................................................................................................. 76 Ocena jakości usług świadczonych przedsiębiorcom przez lokalną administrację ........................................................................................... 82 Ocena uciążliwości kontroli działalności gospodarczej ................................................................................................................................................ 83 Ocena jakości usług doradczych świadczonych przez polskie banki w zakresie kredytów............................................................................... 84 Ocena korzyści z przynależności do organizacji biznesowej........................................................................................................................................ 87

SPIS TABEL Tabela 1 Tabela 2 Tabela 3 Tabela 4 Tabela 5 Tabela 6 Tabela 7 Tabela 8 Tabela 9 Tabela 10 Tabela 11 Tabela 12 Tabela 13 Tabela 14

Struktura próby............................................................................................................................................................................................................................ 11 Liczba firm zarejestrowanych w rejestrze REGON w roku 2011................................................................................................................................ 23 Liczba firm aktywnych w roku 2010.................................................................................................................................................................................... 25 Liczba aktywnych mikro i małych firm w roku 2010 według podstawowego rodzaju działalności............................................................ 28 Liczba pracujących w aktywnych mikro i małych firm w roku 2010 według podstawowego rodzaju działalności.................................................................................................................................................................................................................... 33 Nakłady inwestycyjne w aktywnych mikro i małych firm w roku 2010 według podstawowego rodzaju działalności .................................................................................................................................................................. 35 Przychody w aktywnych mikro i małych firm w roku 2010 według podstawowego rodzaju działalności ............................................. 39 Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm według wielkości firmy, branży, okresu funkcjonowania, przychodów oraz obszaru działania..................................................................................................................... 47 Ocena sytuacji gospodarczej według wielkości firmy i branży.................................................................................................................................. 51 Ocena sytuacji branży według wielkości firmy i branży............................................................................................................................................... 52 Ocena sytuacji firmy według wielkości firmy i branży.................................................................................................................................................. 54 Ocena przychodów firmy według wielkości firmy i branży......................................................................................................................................... 55 Ocena wyniku finansowego firmy według wielkości firmy i branży........................................................................................................................ 57 Ocena długości oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary/usługi według wielkości firmy i branży.................................................... 58

Tabela 15 Tabela 16 Tabela 17 Tabela 18 Tabela 19 Tabela 20 Tabela 21 Tabela 22 Tabela 23 Tabela 24 Tabela 25 Tabela 26 Tabela 27

Ocena zatrudnienia w firmie według wielkości firmy i branży.................................................................................................................................. 60 Ocena dostępności zewnętrznego finansowania dla firmy według wielkości firmy i branży........................................................................ 62 Ocena wielkości wydatków inwestycyjnych według wielkości firmy i branży..................................................................................................... 67 Ocena przychodów z tytułu eksportu według wielkości firmy i branży.................................................................................................................. 76 Ocena jakości usług świadczonych przedsiębiorcom przez lokalną administrację według wielkości firmy i branży............................................................................................................................................................................................ 83 Ocena uciążliwości kontroli działalności gospodarczej według wielkości firmy i branży................................................................................ 84 Ocena jakości usług doradczych świadczonych przez polskie banki w zakresie kredytów według wielkości firmy i branży.................................................................................................................................................. 85 Ocena korzyści z przynależności do organizacji biznesowej według wielkości firmy i branży...................................................................... 86 Usługi świadczone przez firmy zewnętrzne według województw, wielkości firmy i branży.......................................................................... 88 Bariery rozwoju mikro i małych firm według wielkości firmy i branży................................................................................................................... 90 Typowe czasy pobierania plików dla różnych szybkości transmisji.......................................................................................................................112 Prognoza rynku SaaS do 2015 roku (w mln USD).........................................................................................................................................................115 Wykorzystanie wybranych technologii i narzędzi informatycznych przez małe (10 – 49 osób) przedsiębiorstwa w Polsce.........127

SPIS WYKRESÓW Wykres 1 Wykres 2 Wykres 3 Wykres 4 Wykres 5 Wykres 6 Wykres 7 Wykres 8 Wykres 9 Wykres 10 Wykres 11 Wykres 12 Wykres 13 Wykres 14 Wykres 15 Wykres 16 Wykres 17 Wykres 18 Wykres 19 Wykres 20 Wykres 21 Wykres 22 Wykres 23 Wykres 24 Wykres 25 Wykres 26 Wykres 27 Wykres 28 Wykres 29 Wykres 30 Wykres 31 Wykres 32

Tempo wzrostu gospodarczego i jego składowe............................................................................................................................................................. 14 Dynamika sprzedaży detalicznej r/r oraz indeks koniunktury konsumenckiej GUS opisujący dokonywanie ważnych zakupów przez gospodarstwa domowe........................................................................................................................................................... 15 Wykorzystanie mocy wytwórczych w przedsiębiorstwach przemysłowych oraz dynamika r/r nakładów brutto na środki trwałe ................................................................................................................................................................................. 16 Wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI), wskaźnik cen produkcji sprzedanej przemysłu (PPI), wskaźnik inflacji bazowej oraz stopa referencyjna NBP...................................................................................... 17 Dynamika kredytów przedsiębiorstw (r/r) oraz oprocentowanie stanu umów złotowych kredytów dla przedsiębiorstw........................................................................................................................................................................... 18 Ścieżka wykonania deficytu budżetowego w latach 2008-2012 ............................................................................................................................ 20 Wskaźniki koniunktury w budownictwie, przetwórstwie przemysłowym i handlu............................................................................................ 21 Liczba mikrofirm zarejestrowanych w rejestrze REGON w latach 2002-2011.................................................................................................... 23 Liczba małych firm zarejestrowanych w rejestrze REGON w latach 2002-2011 .............................................................................................. 23 Liczba średnich i dużych firm zarejestrowanych w rejestrze REGON w latach 2002-2011........................................................................... 23 Podmioty nowo zarejestrowane w rejestrze REGON oraz podmioty wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców w latach 2003-2011............................................................................................................................. 23 Liczba aktywnych mikrofirm w latach 2003-2010........................................................................................................................................................ 24 Liczba aktywnych małych, średnich i dużych firm w latach 2003-2010.............................................................................................................. 25 Liczba aktywnych mikro i małych firm na 1000 mieszkańców w latach 2003-2010...................................................................................... 26 Liczba aktywnych mikro i małych firm według lat prowadzenia działalności w roku 2010.......................................................................... 29 Liczba pracujących w przedsiębiorstwach aktywnych (według stanu na dzień 31 grudnia 2010)............................................................. 29 Liczba pracujących w aktywnych przedsiębiorstwach w latach 2003-2010 ..................................................................................................... 30 Liczba pracujących w aktywnych mikro i małych firm na 1000 mieszkańców w latach 2003-2010........................................................ 32 Liczba pracujących w aktywnych mikro i małych firm według lat prowadzenia działalności w roku 2010............................................ 34 Nakłady inwestycyjne w aktywnych przedsiębiorstwach w roku 2010................................................................................................................. 34 Wartość brutto środków trwałych w aktywnych przedsiębiorstwach w roku 2010.......................................................................................... 37 Stopień zużycia środków trwałych w roku 2010 ........................................................................................................................................................... 38 Przychody, koszty i zysk brutto aktywnych przedsiębiorstw w roku 2010............................................................................................................ 38 Indeksy za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 odniesione do danych z roku 2011...................................................................... 42 Indeksy na kolejne 12 miesięcy w roku 2011 i indeksy za ostatnie 12 miesięcy w roku 2012................................................................... 43 Średnie wartości indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w latach 2010-2012...................................................................................... 44 Źródła finansowania firmy według województw, branży i wielkości firmy........................................................................................................... 63 Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych według województw, branży i wielkości firmy...................................................................... 64 Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych według województw, branży i wielkości firmy....................................................................... 65 Przedmiot wydatków inwestycyjnych w ostatnich 12 miesiącach według województw, branży i wielkości firmy ........................................................................................................................................................................................................... 68 Przedmiot wydatków inwestycyjnych w kolejnych 12 miesiącach według województw, branży i wielkości firmy............................................................................................................................................................................................................ 69 Wysokość wydatków inwestycyjnych w ostatnich 12 miesiącach według województw, branży i wielkości firmy ........................................................................................................................................................................................................... 70

Wykres 33 Wykres 34 Wykres 35 Wykres 36 Wykres 37 Wykres 38 Wykres 39 Wykres 40 Wykres 41 Wykres 42 Wykres 43 Wykres 44 Wykres 45 Wykres 46 Wykres 47 Wykres 48 Wykres 49 Wykres 50 Wykres 51 Wykres 52 Wykres 53 Wykres 54 Wykres 55 Wykres 56 Wykres 57 Wykres 58 Wykres 59 Wykres 60 Wykres 61 Wykres 62 Wykres 63 Wykres 64 Wykres. 65

Wysokość wydatków inwestycyjnych w kolejnych 12 miesiącach według województw, branży i wielkości firmy ........................................................................................................................................................................................................... 71 Źródła finansowania inwestycji w ostatnich 12 miesiącach według województw, branży i wielkości firmy ........................................................................................................................................................................................................... 72 Źródła finansowania inwestycji w kolejnych 12 miesiącach według województw, branży i wielkości firmy ........................................................................................................................................................................................................... 73 Eksport wyborów lub usług przez firmę według województw, branży i wielkości firmy.................................................................................. 74 Innowacja produktowa według województw, branży i wielkości firmy.................................................................................................................. 77 Innowacja procesowa według województw, branży i wielkości firmy.................................................................................................................... 78 Wysokość wydatków na innowacje w ostatnich 12 miesiącach według województw, branży i wielkości firmy ........................................................................................................................................................................................................... 79 Wysokość wydatków na innowacje w kolejnych 12 miesiącach według województw, branży i wielkości firmy............................................................................................................................................................................................................ 79 Źródła finansowania innowacji w ostatnich 12 miesiącach według województw, branży i wielkości firmy............................................................................................................................................................................................................ 80 Źródła finansowania innowacji w kolejnych 12 miesiącach według województw, branży i wielkości firmy............................................................................................................................................................................................................ 81 Przynależność do organizacji biznesowych według województw, branży i wielkości firmy........................................................................... 85 Korzystanie z usług firm zewnętrznych według województw, branży i wielkości firmy.................................................................................. 87 Bariery rozwoju mikro i małych firm .................................................................................................................................................................................. 89 Wykorzystanie komputera w firmie .................................................................................................................................................................................... 92 Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy............................................................................................................................. 93 Dostęp do Internetu w firmie ................................................................................................................................................................................................ 94 Mikro i małe firmy wykorzystujące Internet w kontaktach z administracją publiczną.................................................................................... 96 Posiadanie własnej strony internetowej............................................................................................................................................................................ 97 Sposób prowadzenia sprzedaży przez Internet................................................................................................................................................................ 98 Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy.......................................................................................... 99 Korzystanie z bankowości elektronicznej.........................................................................................................................................................................101 Korzyści bankowości elektronicznej...................................................................................................................................................................................102 Przyczyny niekorzystania z bankowości elektronicznej..............................................................................................................................................103 Obrazowy rozkład kosztów najmowanej infrastruktury w klasycznym modelu hostingowym i przy hostingu w chmurze............115 Segmentacja branży IT w Polsce.........................................................................................................................................................................................119 Wartość rynku IT w Polsce, 2005-2011............................................................................................................................................................................120 Porównanie rynków IT w wybranych krajach UE, 2011..............................................................................................................................................120 Sprzedaż komputerów w Polsce, 2001-2011.................................................................................................................................................................121 Sprzedaż urządzeń peryferyjnych w Polsce, 2001-2011...........................................................................................................................................122 Główne segmenty rynku systemów biznesowych i ich liderzy, 2011...................................................................................................................123 Główne czynniki oddziałujące na sektor IT......................................................................................................................................................................125 Nasycenie segmentu małych i średnich przedsiębiorstw (SME) systemami informatycznymi w wybranych krajach UE, 2010...........................................................................................................................................................................................126 Aplikacja bankowości mobilnej PekaoFirma24.............................................................................................................................................................152

SŁOWO WSTĘPNE

Tradycyjnie na początku roku mamy przyjemność przekazać Państwu kolejną – już trzecią edycję „Raportu o sytuacji mikro i małych firm”. Cieszy nas, że z roku na rok rośnie zainteresowanie naszym wydawnictwem wśród przedstawicieli biznesu, administracji i środowiska akademickiego. Mogliśmy się o tym przekonać w trakcie konferencji w Warszawie w styczniu 2012 roku, na której oficjalnie przedstawiliśmy raport za rok 2011 oraz podczas szesnastu konferencji zorganizowanych we współpracy z marszałkami i lokalnymi organizacjami biznesowymi w każdym z województw. Mamy nadzieję, że tegoroczny raport spełni oczekiwania Czytelników ubiegłorocznej edycji oraz tych z Państwa, którzy po raz pierwszy sięgną do naszej publikacji. Raport o sytuacji mikro i małych firm jest jednym z elementów społecznej odpowiedzialności biznesu, na której Bank buduje relacje z Klientami i partnerami biznesowymi, administracją i środowiskami naukowymi. Jako wiodący Bank, mocno zaangażowany w sektor przedsiębiorczości, chcielibyśmy wspierać jego rozwój, również poprzez dostarczenie unikalnej wiedzy. Naszym celem jest także rozwój społeczności lokalnych, dlatego też akcentujemy w Raporcie sytuację firm na poziomie poszczególnych grup powiatów. Wzorem roku ubiegłego Raport jest rozbudowany o temat specjalny. W tym roku, korzystając z Państwa sugestii, omawiamy tematykę e-gospodarki w kontekście mikro i małych firm, analizując wykorzystanie przez przedsiębiorstwa nowoczesnych technologii informacyjnych. Powszechne stosowanie komputerów i Internetu oraz niezmiernie szybkie zmiany technologii mają niewątpliwie znaczący wpływ na funkcjonowanie rodzimych mikro i małych firm. Na stronach tegorocznego Raportu znajdą Państwo wyniki badań dotyczących stosowania narzędzi informacyjnych, jak również kilka artykułów ekspertów, którzy w praktyczny sposób podeszli do tematyki e-gospodarki w mikro i małych przedsiębiorstwach.

Bank Pekao również jest zaangażowany w rozwijanie nowoczesnych technologii informacyjnych, wdrażając rozwiązania, które stanowią wsparcie dla przedsiębiorców w prowadzeniu działalności gospodarczej. Nasze usługi bankowości internetowej i mobilnej są wyróżniane i nagradzane za swoją innowacyjność i jakość. Na łamach Raportu chcielibyśmy przedstawić Państwu nasze doświadczenia w tej dziedzinie. Życzymy Państwu przyjemnej lektury i jak co roku zapraszamy do kontaktu z nami w celu przekazania wszelkich uwag i sugestii, które wykorzystamy w pracach nad kolejną edycją raportu.

Luigi Lovaglio Prezes Zarządu Banku Pekao SA

Grzegorz Piwowar Wiceprezes Zarządu Banku Pekao SA

I STRUKTURA RAPORTU Podobnie jak w roku ubiegłym, raport składa się z dziesięciu rozdziałów. Poniżej znajdą Państwo krótką charakterystykę poszczególnych rozdziałów. ROZDZIAŁ II METODOLOGIA BADAŃ – rozdział opisujący metodologię badań prowadzonych wśród właścicieli mikro i małych firm. ROZDZIAŁ III OGÓLNA SYTUACJA GOSPODARCZA – rozdział prezentujący najważniejsze, istotne z punktu widzenia mikro i małych firm, dane makroekonomiczne wraz z prognozami na najbliższe miesiące. ROZDZIAŁ IV OGÓLNA SYTUACJA GOSPODARCZA MIKRO I MAŁYCH FIRM – rozdział prezentujący i opisujący najważniejsze dane statystyczne dotyczące przedsiębiorstw, ze szczególnym uwzględnieniem mikro i małych firm. ROZDZIAŁ V WYNIKI BADANIA MIKRO I MAŁYCH FIRM W ROKU 2012 – POZIOM OGÓLNOPOLSKI – rozdział zawierający wyniki badań prowadzonych w formie wywiadów telefonicznych wśród właścicieli mikro i małych firm. Wyniki badania są prezentowane w formie graficznej (mapy i wykresy) oraz opisowej na poziomie krajowym i wojewódzkim, w podziale na branże (przemysł, budownictwo, handel, usługi) oraz według wielkości firm (mikro i małe przedsiębiorstwa). ROZDZIAŁ VI PODSUMOWANIE – streszczenie najważniejszych wyników badania. ROZDZIAŁ VII WYKORZYSTANIE NOWOCZESNYCH TECHNOLOGII INFORMACYJNYCH W MIKRO I MAŁYCH FIRMACH – rozdział składający się z sześciu artykułów przygotowanych przez specjalistów z szeroko rozumianego obszaru gospodarki elektronicznej. ROZDZIAŁ VIII ANEKS STATYSTYCZNY – ZESTAWIENIE WIELKOŚCI WSKAŹNIKÓW KONIUNKTURY WEDŁUG WIELKOŚCI PRZEDSIĘBIORSTW, REGIONU ORAZ BRANŻY – prezentuje wielkości wybranych wskaźników koniunktury w poszczególnych województwach – ogólnie i w podziale na wielkość przedsiębiorstw oraz branże. ROZDZIAŁ IX ANEKS STATYSTYCZNY – WYBRANE DANE SPOŁECZNO-GOSPODARCZE - rozdział zawiera zestawienie najważniejszych danych statystycznych dotyczących przedsiębiorstw, przedstawionych na poziomie ogólnopolskim i wojewódzkim. ROZDZIAŁ X WYNIKI BADANIA MIKRO I MAŁYCH FIRM W ROKU 2010 – POZIOM WOJEWÓDZKI – rozdział zawierający wyniki badania, które są prezentowane w formie graficznej (mapy i wykresy) na poziomie 66 grup powiatów (NUTS 3) w poszczególnych województwach.

II METODOLOGIA BADAŃ (Tomasz Woźniczka, PBS sp. z o.o.)

Celem badania było poznanie opinii właścicieli mikro i małych przedsiębiorstw na temat istotnych obszarów funkcjonowania przedsiębiorstw. Wykonawcą badania, podobnie jak w dwóch poprzednich latach, było PBS sp. z o.o. Narzędziem badawczym był ustrukturyzowany kwestionariusz wywiadu. Zawierał on wystandaryzowane pytania dotyczące określonego problemu lub zagadnienia, uporządkowane w odpowiedniej kolejności i pogrupowane w bloki tematyczne. Kwestionariusz przygotowany został przez Bank Pekao SA i składał się z 68 pytań (w roku 2010 pytań było 58, a w 2011 65). Co roku Respondenci wypowiadają się na temat: • • • • • • • •

oceny sytuacji gospodarczej, sytuacji finansowej, zatrudnienia, dostępności zewnętrznego finansowania, inwestycji, eksportu, innowacyjności, otoczenia biznesu.

Co roku poruszany jest też temat dodatkowy. W tym roku było to wykorzystanie technologii informacyjnych. Z tematem tym było związanych 10 pytań. W większości przypadków respondenci byli pytani o ocenę ostatnich 12 miesięcy (np. „sytuacja Pani/Pana firmy jest obecnie dużo lepsza/lepsza/taka sama/gorsza/dużo gorsza niż roku temu”) oraz ocenę perspektyw rozwoju w ciągu najbliższych 12 miesięcy (np. „sytuacja Pani/Pana firmy będzie w ciągu najbliższych 12 miesięcy dużo lepsza/lepsza/taka sama/gorsza/dużo gorsza niż obecnie”). Przedsiębiorstwa biorące udział w badaniu zostały podzielone na: • mikrofirmy – przedsiębiorstwa, w których pracuje maksymalnie 9 osób, • małe firmy – przedsiębiorstwa, w których pracuje od 10 do 49 pracowników. Badanie opinii właścicieli mikro i małych przedsiębiorstw zrealizowane zostało w formie wywiadów telefonicznych przeprowadzanych ze studia telefonicznego PBS w Sopocie. Łącznie zrealizowano 6 900 wywiadów, z czego 6 056 wywiadów z właścicielami mikro firm i 844 wywiady z właścicielami małych firm. Badanie zostało przeprowadzone w dniach od 3 do 21 września 2012 roku. W badaniu zastosowano schemat losowania warstwowego nieproporcjonalnego1. Wybrana metodologia badawcza pozwoliła uzyskać reprezentatywne wyniki badania dla przedsiębiorstw, w których pracuje nie więcej niż 49 osób. Schemat ten umożliwił porównywanie wyników na poziomie grup powiatów (podregiony GUS). Warstwy zdefiniowane zostały przez następujące zmienne warstwujące: • zmienna geograficzna: podregion (66 podregionów NUTS 3), • kategoria wielkości zatrudnienia (0-9, 10-49 – firmy mikro i małe), • branża (grupy PKD: budownictwo, produkcja, usługi, handel). Dla każdego z elementów zmiennej geograficznej zrealizowano próbę o wielkości minimum 104 jednostek na każdy podregion (łącznie n=6900).

1 W każdej warstwie geograficznej liczba wywiadów podzielona została nieproporcjonalnie pomiędzy warstwy określone przez wielkość zatrudnienia oraz branżę.

Na poziomie ufności 0,952 maksymalny błąd statystyczny dla wartości procentowych wynosi: • cały kraj - nie więcej niż +/-1,8 pkt %, • na poziomie województwa – około +/-5 pkt %, • w podregionie – około +/-10 pkt %. Na poziomie ufności 0,95 maksymalny błąd statystyczny dla wartości indeksów wynosi: • cały kraj - nie więcej niż +/-0,5 pkt, • na poziomie województwa – około +/-2 pkt, • w podregionie – około +/- 4 pkt. W każdej warstwie geograficznej liczba wywiadów podzielona została nieproporcjonalnie pomiędzy warstwy określone przez wielkość zatrudnienia oraz branżę. Zastosowanie schematu nieproporcjonalnego miało na celu takie skonstruowanie próby, by oprócz wnioskowania na poziomie zmiennej geograficznej (województwa lub podregionu), możliwe było również porównywanie wyników na poziomie 4 głównych branż działalności: • • • •

produkcja, usługi, handel, budownictwo.

Losowanie jednostek odbyło się niezależnie w każdej warstwie, z wykorzystaniem schematu prostego3 z jednakowym prawdopodobieństwem wyboru. Operat doboru stanowiła komercyjna baza danych, zawierająca informacje geograficzne, administracyjne, teleadresowe, branżę działalności oraz wielkość zatrudnienia. Za względu na nieproporcjonalny schemat doboru, przed analizą danych struktura próby została dopasowana do struktury populacji. Zastosowano wagę analityczną uwzględniającą: • podregion GUS, • grupę zatrudnienia, • branżę działalności. W pierwszym etapie ważenia na podstawie danych z rejestru REGON określona została struktura populacji ze względu na wspomniane wyżej zmienne. W kolejnym kroku struktura próby została skorygowana, by odzwierciedlała strukturę populacji. Po zastosowaniu wagi możliwe jest wnioskowanie na poziomie całego kraju. Tabela 1 przedstawia liczbę wywiadów zrealizowanych wśród mikro i małych firm oraz wśród firm z różnej branży. Tabela 1

Firma

Struktura próby Liczba wywiadów

Nieważony

Ważony

Mikro

6056

87,8%

96,5%

Mała

844

12,2%

3,5%

6 900

100,0%

Produkcja

665

9,6%

13,0%

Usługi

4101

59,4%

41,5%

Handel

1618

23,4%

32,3%

Budownictwo

516

7,5%

13,2%

6 900

100,0%

RAZEM

Branża

RAZEM

2 Oznacza to 95-procentowe prawdopodobieństwo, że wynik pomiaru zawiera się +/- w granicy błędu statystycznego. 3 Każdy element z operatu losowania ma jednakową szansę znalezienia się w próbie.

Na potrzeby raportu stworzono indeks (wskaźnik odpowiedzi). Jest on odniesiony do 100. Oznacza to, że 100 jest jego wartością neutralną. Zastosowano następującą skalę wag dla indywidualnych odpowiedzi na pytania: • • • • •

50 – dużo gorzej, 75 – gorzej, 100 – ani lepiej, ani gorzej, 125 – lepiej, 150 – dużo lepiej.

Indeks równy 50 oznacza minimalną (najgorszą możliwą) ocenę. Indeks równy 150 oznacza maksymalną (najwyższą możliwą) ocenę. W raporcie na mapach prezentujących wyniki, indeks prezentowany jest jako X/Y, gdzie: • X – oznacza indeks za ostatnie 12 miesięcy, • Y – oznacza indeks za przyszłe 12 miesięcy. Kolorystyka map odnosi się do różnicy między wskaźnikiem koniunktury za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy. Na mapkach prezentujących wyniki pytań z obszaru otoczenia biznesowego prezentowany jest tylko indeks dla sytuacji teraźniejszej (brak rozróżnienia na ostatnie i przyszłe 12 miesięcy). Wynika to z faktu, iż respondenci oceniali satysfakcję z usług świadczonych obecnie przez instytucje otoczenia biznesowego. Kolorystyka tych map odnosi się do różnicy między indeksem za rok 2012 w poszczególnych podregionach (mapy województw) / województwach (mapa Polski), a wynikiem ogólnym dla całej Polski. Dodatkowo na mapach prezentowane są słupki w kolorze żółtym, różowym oraz bordowym. Oznaczają one średnie z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy za rok 2010 (żółty słupek), 2011 (różowy słupek) oraz 2012 (bordowy słupek).

III OGÓLNA SYTUACJA GOSPODARCZA (Wojciech Matysiak, Marcin Mrowiec, Bank Pekao SA)

1. Streszczenie W pierwszych trzech kwartałach 2012 roku tempo wzrostu gospodarczego zmniejszyło się względem odnotowanego w 2011 roku. Wyniosło ono 2,4% wobec 4,3% w 2011 roku. Do obniżenia dynamiki PKB przyczynił się wolniejszy wzrost popytu krajowego, w szczególności nakładów brutto na środki trwałe oraz konsumpcji prywatnej. W 2013 roku należy oczekiwać obniżenia tempa wzrostu gospodarczego względem roku 2012. Pogorszenie sytuacji na rynku pracy negatywnie wpłynie na wzrost konsumpcji prywatnej. Mniejszy popyt krajowy i zagraniczny poskutkuje uwolnieniem mocy wytwórczych przedsiębiorstw, co z kolei obniży ich skłonność do inwestowania. Szacujemy, że wzrost gospodarczy w 2013 roku wyniesie 1,7%. W 2012 roku odnotowano wzrost stopy bezrobocia względem 2011 roku. Począwszy od drugiego kwartału 2012 roku tempo wzrostu realnych wynagrodzeń w sektorze przedsiębiorstw było ujemne. Oceniamy, że realny fundusz płac w 2013 roku wzrośnie o zaledwie 0,3%, a stopa bezrobocia wzrośnie na koniec roku do 13,8%. Przez pierwsze trzy kwartały 2012 roku inflacja CPI utrzymywała się w okolicach 4,0% r/r, a więc powyżej górnego ograniczenia dopuszczalnych odchyleń od celu inflacyjnego. Wysoki poziom inflacji związany był głównie z szybkim wzrostem cen paliw. Wysoki poziom inflacji skłonił Radę Polityki Pieniężnej do podwyżki stóp procentowych w maju o 25 p.b. W listopadzie, z uwagi na coraz silniejsze symptomy spowolnienia wzrostu gospodarczego oraz osłabienie presji inflacyjnej, władze monetarne zdecydowały się rozpocząć cykl obniżek stóp procentowych. W listopadzie Rada Polityki Pieniężnej obniżyła stopy procentowe o 25 p.b. i zapowiedziała kolejne obniżki. Oceniamy, że cykl łagodzenia polityki monetarnej zakończy się w marcu, a stopa referencyjna zostanie obniżona do 3,75%. Rok 2012 przyniósł spowolnienie wzrostu akcji kredytowej dla przedsiębiorstw. Najczęstszym źródłem finansowania inwestycji w firmach pozostały środki własne. Banki zaostrzały politykę kredytową w segmencie przedsiębiorstw, głównie w zakresie marż i wymaganych zabezpieczeń. Zaostrzenie polityki kredytowej związane było przede wszystkim z podwyższonym ryzykiem przyszłej sytuacji gospodarczej i wzrostem ryzyka poszczególnych branż. Na początku 2012 roku kurs EUR/PLN umocnił się silnie. Kurs spadł z około 4,50 na początku stycznia do około 4,10 w marcu. Ponowny wzrost kursu EUR/PLN miał miejsce w maju. Osłabienie złotego było krótkotrwałe i od czerwca polska waluta ponownie aprecjonowała. W trzecim kwartale 2012 roku kurs EUR/PLN powrócił do przedziału 4,00-4,20. Warto zaznaczyć, że zmienność kursu walutowego wprowadza niepewność do działania firmy oraz generuje wysokie koszty operacji zabezpieczających. W trzecim kwartale 2012 roku, gdy kurs złotego ustabilizował się, firmy rzadziej zgłaszały problemy w działalności gospodarczej związane z wahaniami kursów. Obecny poziom kursu walutowego jest oceniany przez firmy jako korzystny dla eksportu. Barierą dla wzrostu polskiej sprzedaży zagranicznej może być jednak wysoka niepewność sytuacji gospodarczej oraz niski popyt w strefie euro. Ustawa budżetowa na rok 2013 zakłada deficyt rządowy na poziomie 35,5 mld PLN. Równocześnie Ministerstwo Finansów prognozuje, że deficyt całego sektora finansów publicznych w 2012 roku wyniesie nie więcej niż 3,5% PKB, a w 2013 roku spadnie do 3,0% PKB. Resort planuje, że relacja państwowego długu publicznego wyniesie w 2012 roku 52,4% PKB, a w 2013 roku zmniejszy się do 51,4%. W 2012 roku obniżyły się wyrównane sezonowo wskaźniki ogólnego klimatu koniunktury w przetwórstwie przemysłowym, budownictwie oraz handlu publikowane przez GUS. Przedsiębiorstwa negatywnie oceniały zmiany w ogólnej sytuacji gospodarczej w kraju. Sygnalizowały spadki bieżącego poziomu produkcji oraz kurczenie się

portfela zamówień. Prognozy dotyczące wielkości produkcji pogorszyły się względem poprzedniego roku. Z badań koniunktury wynika, że przedsiębiorstwa mają coraz większe problemy z regulowaniem bieżących zobowiązań finansowych. Firmy spodziewają się redukcji zatrudnienia.

2. Wzrost gospodarczy W ciągu pierwszych trzech kwartałów 2012 roku tempo wzrostu gospodarczego zmniejszyło się względem odnotowanego w 2011 roku. Wyniosło ono 2,4% wobec 4,3% w całym 2011 roku. Spowolnienie wzrostu gospodarczego wynikało m.in. z niższego tempa wzrostu spożycia indywidualnego (1,0% w ciągu pierwszych trzech kwartałów 2012 roku wobec 2,5% w 2011 roku). Niższe tempo wzrostu odnotowano także w przypadku nakładów brutto na środki trwałe – wyniosło ono 1,3% wobec 9,0% w 2011 roku. Popyt krajowy wzrósł w ciągu pierwszych trzech kwartałów o 0,4% wobec wzrostu o 3,4% w 2011 roku. Analizując strukturę PKB od strony wartości dodanej zwraca uwagę przede wszystkim silne spowolnienie jej wzrostu w sektorze przemysłowym (2,3% w pierwszych trzech kwartałach 2012 roku wobec 10,0% w 2011 roku) oraz w budownictwie (0,3% w okresie styczeń-wrzesień 2012 roku wobec 8,2% w 2011 roku). Spowolnienie wzrostu konsumpcji prywatnej w 2012 roku wynika w dużej mierze z pogarszającej się sytuacji na rynku pracy, znajdującej odzwierciedlenie w malejących realnych wynagrodzeniach. Z uwagi na spadek realnych płac, wzrost konsumpcji w pierwszym półroczu 2012 roku był w dużej mierze finansowany oszczędnościami. Sytuacja taka była jednak niemożliwa do utrzymania w dłuższym okresie. Rosnące obawy konsumentów przed bezrobociem zmniejszały również chęć do finansowania konsumpcji kredytem. Tempo wzrostu inwestycji zmniejszyło się znacznie w porównaniu do ubiegłego roku, głównie z tytułu znacznego regresu inwestycji sektora prywatnego. Barierą dla inwestycji prywatnych był niedostateczny popyt i malejące wykorzystanie bieżących mocy wytwórczych. Tempo wzrostu inwestycji publicznych było podtrzymywane realizacją projektów współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej. Obniżenie tempa wzrostu gospodarczego w okresie styczeń-wrzesień 2012 roku znalazło odzwierciedlenie w pogorszeniu wyników finansowych przedsiębiorstw. Wynik finansowy brutto wyniósł w tym okresie 81,2 mld PLN wobec 92,8 mld PLN przed rokiem. Wynik finansowy netto wyniósł 67,2 mld PLN i był niższy o 13,1% niż w analogicznym okresie 2011 r. Zysk netto obniżył się o 6,3% (wobec wzrostu o 13,9% przed rokiem), a strata netto wzrosła o 34,3% (przed rokiem notowano wzrost o 10,2%). Zysk netto wykazało 72,1% ogółu przedsiębiorstw (wobec 72,8% przed rokiem). Wykres 1

Tempo wzrostu gospodarczego i jego składowe 12 10 8 6 4 2 0 -2 -4 -6

2007

2008

2009

2010

2011

Eksport netto (skala wpływu, pp.) Akumulacja brutto (skala wpływu, pp.) Spożycie ogółem (skala wpływu, pp.) PKB (%, r/r)

Page 1

2012

3. Perspektywy wzrostu konsumpcji Spożycie ogółem wzrosło w 2011 roku o 1,5%, w tym spożycie indywidualne zwiększyło się o 2,5%, a spożycie publiczne spadło o 1,7%. W ciągu pierwszych trzech kwartałów 2012 roku tempo wzrostu spożycia ogółem obniżyło się do 0,8% (spożycie indywidualne wzrosło o 1,0%, a publiczne pozostało na poziomie niezmienionym w porównaniu do analogicznego okresu poprzedniego roku). Rok 2013 może charakteryzować się wolnym tempem wzrostu konsumpcji. Pogarszająca się sytuacja na rynku pracy, ujemne realne tempo wzrostu funduszu płac, coraz mniejsza siła przetargowa pracownika oraz rosnące obawy przed utratą pracy niekorzystnie wpływają na nastroje konsumentów i zniechęcają do podejmowania decyzji zakupowych. W latach 2011 i 2012 nominalne tempo wzrostu sprzedaży detalicznej przekraczało nominalny wzrost funduszu płac w sektorze przedsiębiorstw, co pozwala wnioskować, że duża część konsumpcji była finansowana oszczędnościami. Tymczasem od 2010 roku obserwuje się trend spadkowy stopy oszczędzania gospodarstw domowych i nie należy oczekiwać, aby dalsze finansowanie konsumpcji oszczędnościami mogło zostać utrzymane. Gospodarstwa domowe nie posiłkują się również kredytem konsumpcyjnym. W drugiej połowie 2011 roku wartość kredytów konsumpcyjnych gospodarstw domowych weszła w trend spadkowy, który utrzymywał się również w 2012 roku. Poza mniejszą chęcią wykorzystywanie kredytów konsumpcyjnych do finansowania wydatków związaną m.in. z pogarszającą się sytuacją na rynku pracy, wpływ na spadek popytu na kredyt miało zaostrzenie polityki kredytowej przez banki. Wykres 2 Dynamika sprzedaży detalicznej r/r oraz indeks koniunktury konsumenckiej GUS opisujący dokonywanie ważnych zakupów przez gospodarstwa domowe 30

-15

-20

-25

-30

-35

-40

-45

-5

2007

2008

2009

2010

2011

2012

-50

sprzedaż detaliczna (%, r/r, lewa oś) dokonywanie ważnych zakupów - wskaźnik koniunktury GUS (pkt, prawa oś)

Wśród czynników negatywnie wpływających na poziom konsumpcji gospodarstw domowych należy również wymienić utrzymujący się wysoki poziom inflacji. Silny wzrost cen paliw i żywności, a więc towarów, na które popyt jest sztywny ograniczył wydatki gospodarstw domowych na inne towary i usługi.

4. Perspektywy wzrostu inwestycji W 2011 roku tempo wzrostu nakładów brutto na środki trwałe wyniosło 9,0%, jednak w ciągu pierwszych trzech kwartałów 2012 wyraźnie spowolniło – do 1,3%. Oceniamy, że w 2013 roku tempo wzrostu inwestycji będzie jeszcze niższe, prawdopodobnie ujemne. W dużej mierze będzie miało to związek z niskim popytem inwestycyjnym w sektorze prywatnym. W 2012 roku wykorzystanie mocy wytwórczych w firmach było wyższe niż rok wcześniej. Jednak ze względu na słabnący

popyt można oczekiwać zmniejszenia wykorzystania mocy wytwórczych w przedsiębiorstwach w 2013 roku, a co za tym idzie spadku zainteresowania podejmowaniem nowych inwestycji. W sektorze publicznym wyższa aktywność inwestycyjna związana jest z realizacją Narodowej Strategii Spójności 2007-2013, a więc wsparciem inwestycji środkami z Unii Europejskiej. Wykres 3 Wykorzystanie mocy wytwórczych w przedsiębiorstwach przemysłowych oraz dynamika r/r nakładów brutto na środki trwałe (dane kwartalne) 82

30 25

5 0

-5

70 68

-10 I 2007 III I 2008 III I 2009 III I 2010 III I 2011 III I 2012 III

-15

wykorzystanie mocy wytwórczych (%, lewa oś) nakłady brutto na środki trwałe (%, r/r, prawa oś)

Raport Narodowego Banku Polskiego4 wskazuje na dalszy wzrost dysproporcji w aktywności inwestycyjnej pomiędzy dużym firmami a sektorem MSP, które częściej wstrzymują decyzje o podejmowaniu inwestycji. Głębokiego spadku aktywności inwestycyjnej należy spodziewać się m.in. w budownictwie i transporcie.

5. Rynek pracy Rok 2012 przyniósł pogorszenie sytuacji na rynku pracy. Na koniec trzeciego kwartału 2012 roku stopa bezrobocia rejestrowanego wynosiła 12,4%, podczas gdy na koniec trzeciego kwartału 2011 roku była równa 11,8%. W ciągu trzech kwartałów 2012 roku tempo wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw wyniosło 3,7% r/r w ujęciu nominalnym oraz -0,2% r/r w ujęciu realnym. W tym okresie zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw wzrosło o 0,3% r/r. Badania Narodowego Banku Polskiego sugerują, że zapoczątkowana w połowie roku tendencja spadku zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw może być kontynuowana. W ujęciu sektorowym najsilniejszego spadku zatrudnienia należy spodziewać się w budownictwie, znaczne redukcje etatów mogą dotknąć także sektor przemysłowy. Sektor usług może zachować stabilny poziom zatrudnienia. Prognozy zatrudnienia są lepsze w małych firmach (zatrudniających mniej niż 50 osób), natomiast istotnej redukcji etatów należy spodziewać się w firmach największych (co najmniej 2000 osób). Eksporterzy przedstawiają nieco lepsze prognozy zatrudnienia od firm produkujących na rynek krajowy, jednak również i w tej grupie przewidywane są spadki zatrudnienia. W związku z planowaną redukcją etatów skala podwyżek wynagrodzeń będzie niewielka.

4 Informacja o kondycji sektora przedsiębiorstw ze szczególnym uwzględnieniem stanu koniunktury w III kwartale 2012 oraz prognoz koniunktury na IV kwartał 2012

6. Inflacja Przez pierwsze trzy kwartały 2012 roku inflacja CPI utrzymywała się w okolicach 4,0% r/r, a więc powyżej górnego ograniczenia dopuszczalnych odchyleń od celu inflacyjnego. We wrześniu wskaźnik inflacji był równy 3,8% r/r. Wysoki poziom inflacji związany był głównie z szybkim wzrostem cen paliw. Inflacja bazowa po wyłączeniu cen żywności i energii pozostawała w tym okresie poniżej wskaźnika CPI. Od początku roku inflacja bazowa wykazywała lekką tendencję spadkową. W styczniu wyniosła ona 2,5% r/r, a we wrześniu była równa 1,9% r/r. Inflacja w 2012 roku miała przede wszystkim charakter kosztowy. Dynamika cen produkcji sprzedanej przemysłu wynosiła w ciągu pierwszych dziewięciu miesięcy 2012 roku 4,5% r/r. Wskaźnik ten w 2012 roku notował jednak wyraźną tendencję spadkową związaną ze spadkiem aktywności w sektorze przemysłowym, umocnieniem złotego (na początku roku) oraz spadkiem globalnych cen surowców (w połowie roku). Badania Narodowego Banku Polskiego wskazują, że wzrost cen surowców i materiałów stanowił w trzecim kwartale 2012 roku drugą najczęściej wymienianą przez przedsiębiorstwa barierą rozwoju działalności gospodarczej. Inflacja uporczywie utrzymująca się powyżej celu Narodowego Banku Polskiego skłoniła Radę Polityki Pieniężnej do podwyżki stóp procentowych o 25 p.b. w maju. Decyzja ta była zaskoczeniem dla rynku, który zakładał, że RPP w obliczu spowolnienia gospodarczego oraz średniookresowych prognoz spadku inflacji nie zdecyduje się na zaostrzenie polityki pieniężnej. Władze monetarne swoją decyzję uzasadniały m.in. ryzykiem utrwalenia się inflacji na podwyższonym poziomie z uwagi na relatywnie wysoki poziom oczekiwań inflacyjnych. W listopadzie 2012 roku Narodowy Bank Polski opublikował projekcję inflacyjną, która wskazuje, że wskaźnik CPI w 2013 roku spadnie do 2,5% z 3,8% w 2012 roku, a w 2014 roku ukształtuje się na poziomie 1,5%. Perspektywa powrotu inflacji do celu w 2013 roku oraz nasilające się spowolnienie aktywności gospodarczej skłoniło Radę Polityki Pieniężnej do obniżenia stóp procentowych o 25 p.b. podczas listopadowego posiedzenia. Członkowie Rady zaznaczyli, że ta decyzja była początkiem cyklu łagodzenia polityki pieniężnej i w kolejnych miesiącach należy oczekiwać dalszych obniżek stóp. Spodziewamy się, że inflacja może powrócić w okolice celu inflacyjnego (2,5%) już na początku 2013 roku. Uważamy jednak, że w drugiej połowie 2013 roku spadkowy trend inflacji może zostać zatrzymany, a nawet inflacja może nieco wzrosnąć z uwagi na wzrost dynamiki cen żywności, w szczególności cen mięsa. Taki scenariusz może powstrzymać Radę Polityki Pieniężnej przed większą skalą obniżek stóp procentowych – uważamy, że w całym cyklu zostaną one obniżone o 100 p.b. Wykres 4 Wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI) , wskaźnik cen produkcji sprzedanej przemysłu (PPI), wskaźnik inflacji bazowej oraz stopa referencyjna NBP. 10 8 6 4 2 0 -2 -4

2007

2008

2009

2010

2011

2012

stopa referencyjna NBP (%) inflacja PPI (%, r/r) inflacja CPI (%, r/r) inflacja bazowa (%, r/r)

7. Kredyty przedsiębiorstw Wzrost kredytów przedsiębiorstw wyraźnie spowolnił. Jeszcze w styczniu 2012 roku wynosił 15,9% r/r, a już we wrześniu jedynie 7,7% r/r. Przedsiębiorstwa najczęściej finansują nowe inwestycje ze środków własnych. Według badań Narodowego Banku Polskiego ten sposób finansowania wybiera około 45% ankietowanych firm. Po kredyty bankowe w celu pozyskania środków na inwestycje sięga około 30% przedsiębiorstw. Z innych źródeł (np. pozabankowych form finansowania obcego) korzysta co czwarta firma. W ciągu 2012 roku zmniejszył się udział inwestorów samofinansujących się. Spadek ten można wiązać z pogarszającymi się od początku roku wynikami finansowymi przedsiębiorstw. W 2012 roku przedsiębiorstwa rzadziej niż w 2011 roku ubiegały się o kredyt. Spadł również udział zaakceptowanych wniosków kredytowych. Najczęstszym powodem odmów przyznania kredytu był brak zdolności kredytowej. Istotną przyczyną odmów jest również niedostateczne zabezpieczenie kredytu. Struktura przeznaczenia kredytów pozostała stabilna względem poprzedniego roku. Przedsiębiorstwa przeznaczają kredyt bankowy przede wszystkim na finansowanie kapitału obrotowego, a w mniejszym stopniu na finansowanie inwestycji w środki trwałe. Z raportu Narodowego Banku Polskiego „Sytuacja na rynku kredytowym” zawierającego wyniki ankiety skierowanej do przewodniczących komitetów kredytowych w bankach za czwarty kwartał 2012 roku wynika, że w trzecim kwartale 2012 roku banki zaostrzyły politykę kredytową w segmencie przedsiębiorstw, głównie w zakresie marż i wymaganych zabezpieczeń. Zaostrzenie polityki kredytowej związane było przede wszystkim z podwyższonym ryzykiem przyszłej sytuacji gospodarczej i wzrostem ryzyka poszczególnych branż. Do branż o podwyższonym ryzyku banki zaliczyły sektor budowlany (w tym budownictwo mieszkaniowe, budownictwo drogowe oraz produkcję materiałów budowlanych) oraz branżę motoryzacyjną. Wykres 5 Dynamika kredytów przedsiębiorstw (r/r) oraz oprocentowanie stanu umów złotowych kredytów dla przedsiębiorstw 35

8.0%

7.5%

25 20

7.0%

6.5%

10 5

6.0%

5.5%

-5 -10 2007

2008

2009

2010

2011

kredyty przedsiębiorstw (%, r/r, lewa oś) oprocentowanie stanu umów złotowych kredytów dla przedsiębiorstw (%, prawa oś)

2012

5.0%

8. Kurs walutowy a eksport Na początku 2012 roku kurs EUR/PLN silnie się umocnił. Kurs spadł z około 4,50 na początku stycznia do około 4,10 w marcu. Ponowny wzrost kursu EUR/PLN miał miejsce w maju. Wówczas kurs przekroczył poziom 4,40. Osłabienie złotego było jednak krótkotrwałe i od czerwca polska waluta ponownie aprecjonowała. W trzecim kwartale 2012 roku kurs EUR/PLN powrócił do przedziału 4,00-4,20. Podobnie zachowywał się złoty względem dolara amerykańskiego. Na początku roku kurs USD/PLN spadł z około 3,50 do około 3,10. Majowa skala osłabienia złotego względem dolara była silniejsza niż względem euro z uwagi na spadek kursu EUR/USD. Na koniec maja kurs USD/PLN wynosił 3,55, potem jednak powrócił od przedziału 3,10-3,30. Zmienność kursu walutowego wprowadza niepewność do działania firmy oraz generuje wysokie koszty operacji zabezpieczających. Należy podkreślić także, że osłabienie złotego z jednej strony wpływa na wzrost konkurencyjności cenowej oraz opłacalności polskiej sprzedaży zagranicznej rozliczanej w walucie obcej, z drugiej jednak wpływa na wzrost kosztów importu zaopatrzeniowego w przedsiębiorstwach, co zmusza firmy do redukcji innych kosztów. Wahania kursu walutowego w 2012 roku znalazły odzwierciedlenie w badaniu koniunktury przedsiębiorstw, które prowadzi Narodowy Bank Polski. W czwartym kwartale 2011 roku oraz w pierwszym półroczu częstotliwość pojawiania się problemów związanych z wahaniami kursów walutowych istotnie podwyższyła się względem pierwszych trzech kwartałów 2011 roku. W trzecim kwartale 2012 roku, gdy kurs złotego ustabilizował się, firmy rzadziej zgłaszały problemy w działalności gospodarczej związane z wahaniami kursów. Deficyt na rachunku obrotów towarowych w 2011 roku wyniósł 10,1 mld EUR. Szacujemy, że w 2012 roku deficyt handlowy istotnie się zawęził. Silnemu spowolnieniu wzrostu eksportu towarzyszył spadek importu. Obecny poziom kursu walutowego jest oceniany przez firmy jako korzystny z punktu widzenia opłacalności polskiej sprzedaży zagranicznej. Pomimo relatywnie wysokiej opłacalności eksportu barierą dla jego wzrostu może być wysoka niepewność sytuacji gospodarczej oraz niski popyt w strefie euro.

9. Deficyt budżetowy i dług publiczny Ustawa budżetowa na 2012 rok przewiduje deficyt rządowy na poziomie 35 mld PLN. Według szacunkowych danych o wykonaniu budżetu państwa za okres pierwszych trzech kwartałów 2012 r. deficyt w tym okresie wyniósł 21,1 mld PLN, a więc 60,4% planu na cały rok. W ciągu pierwszych dziewięciu miesięcy br. dochody budżetowe zostały zrealizowane w 72,8%, a wydatki w 71,5%. Ustawa budżetowa na rok 2013 przewiduje deficyt budżetu na poziomie 35,5 mld PLN. Ustawa budżetowa zakłada wzrost gospodarczy w 2013 roku na poziomie 2,2% oraz inflację równą 2,7%. Ministerstwo Finansów prognozuje, że deficyt całego sektora finansów publicznych w 2012 roku wyniesie nie więcej niż 3,5% PKB, a w 2013 roku 3,0% PKB. Według „Strategii zarządzania długiem sektora finansów publicznych na lata 2013-2016” relacja państwowego długu publicznego do PKB ma w 2012 roku wynieść 52,4%, a w 2013 roku zmniejszyć się do 51,4%.

Wykres 6

Ścieżka wykonania deficytu budżetowego w latach 2008-2012 w mld PLN 50 40 30 20 10 0 -10

3 2008

5 2009

7 2010

9 2011

2012

10. Wskaźniki koniunktury Rok 2012 przyniósł pogorszenie względem roku 2011 wyrównanych sezonowo wskaźników ogólnego klimatu koniunktury w przetwórstwie przemysłowym, budownictwie oraz handlu publikowanych przez GUS. Przedsiębiorstwa z sektora przetwórstwa przemysłowego wskazują na kurczenie się portfela zamówień zarówno krajowych jak i zagranicznych, a także na spadek bieżącej produkcji. Firmy sygnalizują również nadmierny poziom zapasów, jedynie w jednostkach małych (zatrudniających mniej niż 50 osób) jest on odpowiedni do zapotrzebowania. Pogorszyły się także oceny zdolności regulowania bieżących zobowiązań finansowych. Prognozy formułowane przez przedsiębiorstwa przemysłowe są bardziej pesymistyczne niż rok temu. Firmy spodziewają się dalszego zmniejszenia portfela zamówień oraz produkcji. Z analizy składowych wskaźników koniunktury wynika także, że planowane są redukcje zatrudnienia. Poziom wskaźników koniunktury GUS sugeruje silne pogorszenie sytuacji w sektorze budowlanym. Bieżące oceny i prognozy portfela zamówień, poziomu produkcji i sytuacji finansowej są bardziej niekorzystne od formułowanych w 2011 roku. Wzrosły także opóźnienia w terminowych ściąganiu należności za wykonane roboty budowlano-montażowe. Zapowiadane jest ograniczanie zatrudnienia. Relatywnie najmniejszy spadek wskaźników koniunktury względem poprzedniego roku odnotowano w sektorze handlowym. Jednakże i tu pogorszeniu uległy oceny bieżącej i przyszłej sprzedaży. Podmioty z tego sektora sygnalizowały wzrost trudności w bieżącym regulowaniu zobowiązań finansowych, a także wskazywały na nadmierny poziom zapasów towarów. Przedsiębiorstwa z sektora handlowego również prognozują zmniejszenie zatrudnienia.

Wykres 7

Wskaźniki koniunktury w budownictwie, przetwórstwie przemysłowym i handlu 10 5 0 -5 -10 -15 -20 -25 -30 03-09

09-09

03-10

09-10

03-11

09-11

03-12

09-12

wyrównany sezonowo wskaźnik ogólnego klimatu koniunktury w budownictwie wyrównany sezonowo wskaźnik ogólnego klimatu koniunktury w przetwórstwie przemysłowym wyrównany sezonowo wskaźnik ogólnego klimatu koniunktury w handlu

IV OGÓLNA SYTUACJA GOSPODARCZA MIKRO I MAŁYCH FIRM (Anna Stasiak, Bank Pekao SA)

W IV części raportu zaprezentowane zostały podstawowe dane statystyczne dotyczące sektora mikro i małych firm. Podobnie jak w ubiegłorocznym Raporcie Banku Pekao SA, głównym źródłem informacji dla tego rozdziału był raport Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) „Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2010 roku” oraz dane z Banku Danych Lokalnych GUS (www.stat.gov.pl), a także z raportu GUS „Działalność gospodarcza przedsiębiorstw o liczbie pracujących do 9 osób w 2011 r.”. Dane zaprezentowane zostały w czterech blokach tematycznych: • • • •

liczba mikro i małych firm, zatrudnienie w mikro i małych firmach, inwestycje mikro i małych firm, wynik finansowy mikro i małych firm.

Podobnie jak w badaniu Banku, przez mikroprzedsiębiorstwa są rozumiane firmy, w których pracuje do 9 osób, przez małe firmy – przedsiębiorstwa, w których pracuje od 10 do 49 osób. Dla celów porównawczych w analizie prezentowane są także wybrane dane odnoszące się do średnich (50-249 pracujących) i dużych firm ( jednostki o liczbie pracujących powyżej 249 osób). Warto podkreślić, iż większość danych pochodzących z GUS zaprezentowanych w tej części raportu odnosi się do stanu z roku 2010, dlatego wyniki badania prowadzonego w roku 2012 przez Bank Pekao SA i opisanego w kolejnym rozdziale trudno odnosić do danych statystycznych zawartych poniżej. Niemniej jednak pokazanie liczby, zatrudnienia, inwestycji oraz wyniku finansowego mikro i małych firm w roku 2010 pozwala pokazać rolę tej grupy przedsiębiorstw w polskiej gospodarce i stanowi dobre tło dla analizy tegorocznych wyników badania mikro i małych firm.

1. Liczba mikro i małych firm Główny Urząd Statystyczny podaje dwa rodzaje danych dotyczących liczby mikro i małych firm w Polsce. Pierwszym z nich jest rejestr REGON. Dane na temat liczby firm zarejestrowanych i wyrejestrowanych z rejestru REGON prezentowane w niniejszym Raporcie pochodzą z Banku Danych Lokalnych i dotyczą roku 2011. Drugim i znacznie lepszym źródłem wiedzy na temat liczby mikro i małych firm, opartym na pełnych (małe firmy) i reprezentatywnych (mikrofirmy) badaniach prowadzonych przez GUS, jest raport „Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2010 roku”. Raport ten prezentuje dane wyłącznie dla firm faktycznie prowadzących w roku 2010 działalność gospodarczą. O rozbieżności danych z obu źródeł najlepiej świadczy liczba mikroprzedsiębiorstw w roku 2010. W rejestrze REGON było zarejestrowanych ponad 3,6 mln takich firm, natomiast faktycznie działalność gospodarczą prowadziło blisko 1,66 mln najmniejszych przedsiębiorstw. Jak widać dane z GUS są prezentowane z pewnym opóźnieniem czasowym: w przypadku rejestru REGON dotyczą one roku 2011, a w przypadku firm aktywnych - roku 2010. Liczba firm w rejestrze REGON Zgodnie z danymi z rejestru REGON za rok 2011 (tabela 2), mikro i małe firmy stanowiły ponad 99% wszystkich zarejestrowanych przedsiębiorstw (odpowiednio 95% i 4,2%). Zarejestrowanych było ponad 3,6 mln mikro przedsiębiorstw oraz 160,8 tys. małych firm.

Tabela 2

Liczba firm zarejestrowanych w rejestrze REGON w roku 2011

Typ firmy

Liczba firm

% udział

Mikro

3 674 970

95,0

Małe

160 851

4,2

29 340

0,8

4 736

0,1

3 869 897

100,0

Średnie Duże RAZEM Źródło: Bank Danych Lokalnych, www.stat.gov.pl

W latach 2002-2010 utrzymywała się tendencja wzrostu liczby mikro i małych firm zarejestrowanych w systemie REGON (wyjątkiem był rok 2009 w przypadku mikrofirm), natomiast w roku 2011 nastąpił spadek (wykres 8 i wykres 9). Zmniejszenie liczby przedsiębiorstw w roku 2011 odnotowano nie tylko w przypadku mikro i małych firm, ale jest ono widoczne również w przypadku średnich i dużych przedsiębiorstw (wykres 10). Znalazło to także swój wyraz w liczbie nowo zarejestrowanych przedsiębiorstw w rejestrze REGON oraz wykreślonych podmiotów z rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców (wykres 11). W roku 2011 zarejestrowano mniej firm (90) niż zostało wykreślonych z rejestru REGON (100) na 10 tys. mieszkańców5. Wykres 8 Liczba mikrofirm zarejestrowanych w rejestrze REGON w latach 2002-2011 (w mln)

Wykres 9 Liczba małych firm zarejestrowanych w rejestrze REGON w latach 2002-2011 (w tys.)

3.8

170 159.7

3.7 3.6 3.5 3.4

160.9

138.0

2010

2011

150.1

141.5

131.5

130

3.3 3.2

147.4

145.7

150 140

161.6

154.8

160

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

120

2011

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Wykres 11 Podmioty nowo zarejestrowane w rejestrze Wykres 10 Liczba średnich i dużych firm zarejestrowanych w rejestrze REGON w latach 2002-2011 REGON oraz podmioty wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców w latach 2003-2011 35 000 30 000

120

28 884 28 329 28 309 28 343 28 406 28 462 29 323 29 730 29 731 29 340

25 000

20 000

5 443

5 057

4 872

4 692

4 675

4 715

4 800

4 884

4 844

4 736

5 000 0

15 000 10 000

105

100

61 51

78 71

100 90

2002

2003

2004

2005

2006

Średnie firmy

2007

2008

2009

2010

2011

2003

2004

2005

2006

2007

Podmioty nowo zarejestrowane

Duże firmy

2008

2009

2010

2011

Podmioty wykreślone

Źródło: Bank Danych Lokalnych, www.stat.gov.pl

5 Należy jednak przypuszczać, że wzrost liczby wykreślonych przedsiębiorstw wynika częściowo z uaktualnienia rejestrów REGON w roku 2011, kiedy jednorazowo wykreślono z nich część firm należących do nieżyjących już osób.

Liczba firm aktywnych Znacznie lepszym źródłem informacji na temat liczby działających w Polsce firm jest raport GUS „Działalność przedsiębiorstw niefinansowych”, który prezentuje dane dotyczące przedsiębiorstw faktycznie prowadzących działalność gospodarczą (wszystkie dane prezentowane w dalszej części tego rozdziału odnoszą się do firm aktywnych). Zgodnie z tym raportem, w roku 2010 działało w Polsce blisko 1,66 mln firm mikro oraz około 52,6 tys. małych przedsiębiorstw. Razem stanowiły one 98,9% wszystkich aktywnych firm działających w Polsce (tabela 3). Jeśli chodzi o formę prawną, zdecydowanie dominowały podmioty prowadzone przez osoby fizyczne. W przypadku mikrofirm było to ponad 94% podmiotów. Bardziej zrównoważony udział wystąpił w małych firmach, gdzie osoby prawne stanowią ponad 53% całej populacji. Tabela 3

Liczba firm aktywnych w roku 2010

Typ firmy

Liczba firm

% udział

w tym osoby fizyczne

w tym osoby prawne

Mikro

1 655 064

95,9

1 567 265

87 799

Małe

52 591

3,0

24 606

27 985

Średnie

15 841

0,9

2 347

13 494

3 167

0,2

114

3 053

1 726 663

100,0

1 594 332

132 331

Duże RAZEM

Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2010 roku, GUS

Warto zwrócić uwagę na fakt, że liczba aktywnych mikrofirm w roku 2010 w porównaniu do roku 2009 wzrosła (wykres 12). Wyraźny spadek liczby faktycznie działających mikrofirm odnotowany w roku 2009, nie powtórzył się już w roku 2010. Zgodnie z informacją wstępną podaną w materiale GUS „Działalność gospodarcza przedsiębiorstw o liczbie pracujących do 9 osób w 2011 r.”, w roku 2011 na rynku funkcjonowało 1,773 mln najmniejszych firm. Mając jednak na uwadze wstępną liczbę 1,716 działających mikrofirm podaną w ubiegłorocznym raporcie GUS „Działalność gospodarcza przedsiębiorstw o liczbie pracujących do 9 osób w 2010 r.” i porównując ją do liczby faktycznie aktywnych mikrofirm 1,655 mln w roku 2010, to przyjmując podobną różnicę dla roku 2011, działałoby w roku 2011 około 1,7 mln mikrofirm. Wykres 12

Liczba aktywnych mikrofirm w latach 2003-2010

1 850 000 1 787 909

1 800 000 1 750 000 1 700 000

1 713 194 1 666 696 1 653 856

1 650 000

1 652 998

1 655 064

1 615 167

1 604 417

1 600 000 1 550 000 1 500 000

2003

Źródło: Bank Danych Lokalnych, www.stat.gov.pl

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

Podobna sytuacja miała miejsce w przypadku firm, w których pracuje powyżej 9 osób (wykres 13). Wzrost liczby aktywnych przedsiębiorstw w roku 2010 może nie był tak wyraźny jak w przypadku mikrofirm, jednak został on odnotowany. Wykres 13

Liczba aktywnych małych, średnich i dużych firm w latach 2003-2010 60 000

54 974 50 189

50 000

52 591

42 770

44 369

44 519

44 228

45 184

14 368

14 003

14 254

14 708

15 452

16 327

15 808

15 841

2 702

2 754

2 835

2 981

3 246

3 252

3 113

3 167

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

40 000 30 000 20 000 10 000 0

Małe firmy

Średnie firmy

Duże firmy

Źródło: Bank Danych Lokalnych, www.stat.gov.pl

Według danych GUS występuje wyraźne zróżnicowanie regionalne liczby mikro i małych firm prowadzących w roku 2010 działalność gospodarczą. Średnio na województwo przypadało 103,4 tys. mikrofirm (mapa 1). Najwięcej mikroprzedsiębiorstw funkcjonowało w województwach mazowieckim (powyżej 274 tys.), śląskim (ponad 192 tys.) oraz wielkopolskim (prawie 168 tys.). Łącznie w tych trzech województwach zlokalizowanych było 38,3% wszystkich aktywnych mikroprzedsiębiorstw. Najmniej mikroprzedsiębiorstw miało swoje siedziby na terenie województw: opolskiego (ponad 35 tys.), podlaskiego (ponad 40 tys.), lubuskiego (ponad 42,6 tys.) oraz świętokrzyskiego (45,4 tys.). W tych czterech województwach zlokalizowanych było łącznie zaledwie 9,8% wszystkich działających w Polsce mikroprzedsiębiorstw. Należy podkreślić, że w porównaniu do roku 2009, w dwóch województwach w roku 2010 spadła liczba aktywnych mikrofirm – w województwie opolskim (spadek o 430) i w województwie zachodniopomorskim (spadek o 366). Mapa 1 Liczba aktywnych mikrofirm i ich procentowy udział w ogólnej liczbie aktywnych mikrofirm w roku 2010 według województw

107 032 6,5%

103 442 53 310 3,2%

87 291 5,3%

40 043 2,4%

81 784 4,9%

42 655 2,6%

274 032 16,6%

167 780 10,1% 111 210 6,7%

70 344 4,3%

130 340 7,9% 35 033 2,1%

192 012 11,6%

45 433 2,7%

151 358 9,1% Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2010 roku, GUS

65 408 4,0%

poniżej średniej krajowej powyżej średniej krajowej

W podobnej konfiguracji przestrzennej występują małe przedsiębiorstwa (mapa 2). Przy średniej liczbie małych firm na województwo wynoszącej 3287, ponownie liderami pod względem liczby firm, w których pracuje od 10 do 49 osób są województwa: mazowieckie (prawie 8 tys. przedsiębiorstw), śląskie (ok. 7 tys.) oraz wielkopolskie (ponad 5,2 tys.). Łącznie w tych województwach działalność gospodarczą w roku 2010 prowadziło 38,3%, dokładnie taki sam procent koncentracji jak dla mikrofirm. Najmniej małych firm działało w województwach podlaskim (1286 przedsiębiorstw), opolskim (1295), lubuskim (1378) oraz świętokrzyskim (1394). Łączny udział tych czterech województw w całkowitej liczbie działających w Polsce małych firm wynosi 10,2%. Mapa 2 Liczba aktywnych małych firm i ich procentowy udział w ogólnej liczbie aktywnych małych firm w roku 2010 według województw

3 328 6,3%

3 287 1 683 3,2%

2 234 4,2%

1 286 2,4%

2 721 5,2% 7 920 15,1%

5 233 10,0%

1 378 2,6%

3 571 6,8% 4 023 7,6% 1 295 2,5%

6 947 13,2%

2 213 4,2% 1 394 2,7% 2 513 4,8%

4 852 9,2%

poniżej średniej krajowej powyżej średniej krajowej

Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2010 roku, GUS

Liczba aktywnych firm w przeliczeniu na 1000 mieszkańców jest lepszym miernikiem aktywności gospodarczej w danym regionie niż bezwzględna liczba przedsiębiorstw, gdyż eliminuje nierówności związane z różną liczbą mieszkańców poszczególnych województw. Średnia liczba aktywnych mikro i małych firm na 1000 mieszkańców wyniosła w roku 2010 44,7 i była zdecydowanie wyższa w porównaniu do roku 2009 (wykres 14). Wykres 14

Liczba aktywnych mikro i małych firm na 1000 mieszkańców w latach 2003-2010

50 48.3 48 46.1 46

44.8

44.5 43.5

44 42

2003

Źródło: Bank Danych Lokalnych, www.stat.gov.pl

44.7

44.5

2004

2005

43.4

2006

2007

2008

2009

2010

Dane w roku 2010 zaprezentowane na mapie 3 potwierdzają, że to właśnie województwo mazowieckie jest regionem o najwyższym poziomie aktywności gospodarczej również pod względem liczby aktywnych mikro i małych firm na 1000 mieszkańców. Na każde 1000 mieszkańców przypada tam blisko 54 mikro i małych przedsiębiorstw. Niewiele gorszy wynik osiągnęło województwo zachodniopomorskie (52,9), które w roku 2009 było liderem regionalnym. Na kolejnych pozycjach uplasowały się województwa: wielkopolskie (50,6) oraz pomorskie (49,3). Najsłabszą aktywność gospodarczą notuje się, podobnie jak w roku 2009, w województwach tzw. Ściany Wschodniej. W województwie podkarpackim funkcjonuje niecałe 33 mikro i małych firm na każde 1000 mieszkańców. Niewiele wyższe wskaźniki zanotowano w województwach: lubelskim (33,7) oraz podlaskim (34,8) ale także i opolskim (35,3). Mapa 3 Liczba aktywnych mikro i małych firm w roku 2010 w przeliczeniu na 1000 mieszkańców według województw

49,3

44,7 38,5

52,9

34,8

40,8

53,8

50,6

43,6

45,3 33,7 46,7 35,3

42,9

37,0

47,2

32,3 poniżej średniej krajowej powyżej średniej krajowej

Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2010 roku, GUS

Ważnym źródłem informacji GUS dotyczącym liczby mikro i małych firm są również dane selekcjonowane według sekcji Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007). W raporcie GUS „Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2010 roku” nie są uwzględniane firmy działające w sekcji A (rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo), sekcji K (działalność finansowa i ubezpieczeniowa), sekcji O (administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne), sekcji T (gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby) oraz sekcji U (organizacje i zespoły eksterytorialne). W przypadku trzech sekcji nie są brane pod uwagę także wybrane działy lub podklasy. Te wyjątki są opisane w przypisach do tabeli 4.

Liczba mikro firm

Liczba małych firm

% mikro i małych firm

% mikro firm

% małych firm

Liczba aktywnych mikro i małych firm w roku 2010 według podstawowego rodzaju działalności

Liczba mikro i małych firm

Tabela 4

Sekcja G Handel i naprawa pojazdów samochodowych

521 033

505 071

15 962

30,5

30,4

Sekcja F Budownictwo

231 072

224 197

6 875

13,5

13,1

Sekcja M Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna

185 407

182 773

2 634

10,9

11,0

5,0

Sekcja B+ C+D + E Przemysł

177 337

162 030

15 307

10,4

9,8

29,1

137 676

135 231

2 445

8,1

8,2

4,6

128 288

126 394

1 894

7,5

7,6

3,6

77 794

77 365

429

4,6

4,7

0,8

Sekcja J Informacja i komunikacja

54 839

53 622

1 217

3,2

2,3

Sekcja I Zakwaterowanie i gastronomia

49 681

47 679

2 002

2,9

3,8

Sekcja N (bez podklasy 81.30.Z ) Administrowanie i działalność wspierająca

49 504

48 117

1 387

2,9

2,6

Sekcja P Edukacja

42 108

41 452

656

2,5

1,2

Sekcja L Obsługa rynku nieruchomości

35 655

34 226

1 429

2,1

2,7

Sekcja R Kultura i rekreacja

17 260

16 906

354

1,0

0,7

52 591

100,0

Rodzaj działalności

Sekcja H Transport i gospodarka magazynowa Sekcja Q (bez podklasy 86.10.Z ) Opieka zdrowotna i pomoc społeczna Sekcja S (bez działu 942) Pozostała działalność usługowa 1

RAZEM 1 Podklasa 86.10.Z –działalność szpitali 2 Dział 94-działalność organizacji członkowskich 3 Podlasa 81.30.Z-działalność usługowa związana z zagospodarowaniem terenów zieleni

1 707 655 1 655 064

Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2010 roku, GUS Uwaga: dane prezentowane malejąco według liczby mikro i małych firm

Podobnie jak w roku 2009 zdecydowanie najwięcej mikro i małych przedsiębiorstw działa w sekcji G, czyli w handlu oraz naprawie samochodów – ponad 500 tys. podmiotów gospodarczych, co stanowi 30,5% wszystkich aktywnych mikro i małych firm. Firmy z branży budowlanej stanowią 13,5% wszystkich mikro i małych firm (ponad 231 tys. przedsiębiorstw). 10% próg przekraczają jeszcze firmy z sekcji działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (ponad 185 tys. firm) oraz przemysł (ponad 177 tys. przedsiębiorstw). W tabeli 4 przedstawiono liczbę firm według działów nie tylko zbiorczo dla populacji mikro i małych firm, ale także osobno dla mikroprzedsiębiorstw i osobno dla małych firm. Analizując dane dla małych firm analogicznie jak w roku 2009, widać znaczący udział firm handlowych i trudniących się naprawą pojazdów samochodowych (30,4% wszystkich małych firm) oraz firm przemysłowych (29,1% wszystkich małych firm). Najmniej małych firm działało w roku 2010 w sekcji związanej z kulturą i rekreacją. Kolejnym zagadnieniem, które pozwoli lepiej poznać strukturę mikro i małych firm jest wiek tych przedsiębiorstw. Mimo, że mikro i małe firmy są tą grupą przedsiębiorstw, w której dokonują się największe zmiany wynikające z otwierania i zamykania działalności gospodarczej, w całej populacji dominują firmy dojrzałe, działające 5 i więcej lat (wykres 15). Do tej kategorii przedsiębiorstw należy ponad milion aktywnych mikro i małych firm (62%). W grupie firm małych, przedsiębiorstwa działające 5 i więcej lat stanowią aż 91% całej zbiorowości (około 48 tysięcy małych firm). Dla porównania, firm mikro, charakteryzujących się takim okresem prowadzenia biznesu, jest prawie 61% (ponad 1 milion podmiotów). 25% aktywnych firm mikro i małych działa na rynku od 2 do 4 lat, natomiast firmy młode (start ups), funkcjonujące rok i mniej to 13% populacji (ponad 216 tys. przedsiębiorstw). W grupie firm małych w roku 2010 funkcjonowało tylko 362 start ups (zaledwie 0,6% całej populacji małych przedsiębiorstw).

Wykres 15

Liczba aktywnych mikro i małych firm według lat prowadzenia działalności w roku 2010

216 608 13% 433 423 25%

1 057 625 62%

1 rok i mniej

2-4 lata

5 lat i więcej

Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2010 roku, GUS

2. Zatrudnienie w mikro i małych firmach Na koniec 2010 roku w gospodarce narodowej pracowało około 14 milionów osób, z czego prawie 8,9 miliona osób w przedsiębiorstwach (wykres 16). Ponad połowa osób pracujących w sektorze przedsiębiorstw pracowała w mikro i małych firmach: w mikroprzedsiębiorstwach pracowało prawie 3,4 mln osób (38% wszystkich pracujących w polskich przedsiębiorstwach), w firmach małych 1,1 mln osób (13% wszystkich pracujących w polskich przedsiębiorstwach). Według wstępnych danych GUS dotyczących mikroprzedsiębiorstw, w roku 2011 w najmniejszych przedsiębiorstwach pracowało 3 578 122 osoby, tj. o 98,8 tys. (2,8%) więcej niż rok wcześniej. Porównując liczbę pracujących w poszczególnych typach firm z liczbą aktywnych firm, okazuje się, że średnia liczba pracujących w polskim mikroprzedsiębiorstwie to 2,1 osoby, w małej firmie 21,7 osoby, w firmie średniej 104,1 osoby, natomiast w firmie dużej 842,1 osoby. Średnia dla grupy mikro i małych firm to 2,6 osoby pracującej. Wykres 16

Liczba pracujących w przedsiębiorstwach aktywnych (według stanu na 31 grudnia 2010)

2 667 396 30%

3 399 096 38%

1 649 103 19%

Mikro

1 143 458 13%

Małe

Średnie

Duże

Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2010 roku, GUS

Spadek liczby pracujących w firmach tak wyraźny w roku 2009, w kolejnym roku dotyczył już tylko mikrofirm, co prezentuje wykres 17. Wykres 17

Liczba pracujących w aktywnych przedsiębiorstwach w latach 2003-2010 (w mln)

4.0 3.5

3.397

3.383

3.0 2.5

1.0

2.750

2.563

2.310

2.348

2.418

1.479

1.462

1.494

1.542

1.619

0.954

0.967

0.972

0.976

1.007

2003

2004

2005

2006

2007

2.0 1.5

3.593

3.475

3.403

3.727 3.464

3.399

2.599

2.667

1.698

1.643

1.649

1.195

1.123

1.143

2008

2009

2010

2.874

0.5 0.0

Mikro

Małe

Średnie

Duże

Źródło: Bank Danych Lokalnych, www.stat.gov.pl

Podobnie jak w roku 2009, liczba pracujących w aktywnych mikro i małych firmach w poszczególnych województwach w roku 2010 niemal dokładnie pokrywa się z przestrzenną strukturą liczby mikro i małych firm (mapa 4 i mapa 5). Najwięcej osób pracuje w mikro i małych firmach województwa mazowieckiego. W przypadku mikroprzedsiębiorstw jest to prawie 562,5 tys. osób (16,5% wszystkich pracujących w mikrofirmach), w małych firmach Mazowsza pracuje z kolei ponad 174 tys. osób (15,3% całej populacji). Na kolejnych miejscach pod względem liczby osób pracujących w mikro i małych firmach uplasowały się województwo śląskie (odpowiednio 424,8 tys. osób i 150,1 tys. osób) oraz województwo wielkopolskie (odpowiednio 351,9 tys. osób i 115,1 tys. osób). Najmniejsza liczba pracujących w aktywnych mikrofirmach w roku 2010 wystąpiła w województwie opolskim 75,6 tys. osób, co stanowiło 2,2% wszystkich pracujących w tej grupie firm. Podobnie jak w przypadku mikrofirm, najmniej osób pracowało w małych firmach województwa opolskiego (27,9 tys. osób; 2,4%). Warto podkreślić, że w porównaniu do roku 2009, tylko w dwóch województwach liczba pracujących w mikrofirmach w roku 2010 wzrosła: w województwie podkarpackim (wzrost o 1802 osób) i w województwie lubuskim (wzrost o 1131osób). Sytuacja wygląda zdecydowanie lepiej w przypadku małych firm – tutaj we wszystkich województwach odnotowano wzrost liczy pracujących.

Mapa 4 Liczba pracujących w aktywnych mikrofirmach i ich procentowy udział w ogólnej liczbie mikrofirm według województw w roku 2010

218 646 6,4%

212 444 107 406 3,2%

164 361 4,8%

76 635 2,3%

157 447 4,6% 562 513 16,5%

351 879 10,4%

90 085 2,7%

231 755 6,8% 257 575 7,6% 75 634 2,2%

424 843 12,5%

141 750 4,2% 90 146 2,7%

316 789 9,3%

131 633 3,9%

poniżej średniej krajowej powyżej średniej krajowej

Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2010 roku, GUS

Mapa 5 Liczba pracujących w aktywnych małych firmach i ich procentowy udział w ogólnej liczbie małych firm według województw w roku 2010

72 060 6,3%

71 466 36 344 3,2%

47 488 4,2%

28 252 2,5%

60 534 5,3%

30 812 2,7%

174 698 15,3%

115 100 10,1% 77 395 6,8% 86 610 7,6% 27 887 2,4%

150 095 13,1%

47 147 4,1% 30 507 2,7%

103 753 9,1%

54 776 4,8%

poniżej średniej krajowej powyżej średniej krajowej

Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2010 roku, GUS

Analizując dane na wykresie 18, który prezentuje liczbę pracujących w mikro i małych firmach w odniesieniu do 1000 mieszkańców, można stwierdzić, że wyraźny spadek liczby osób pracujących w roku 2009 jest charakterystyczny ( jednak w mniejszym stopniu) również dla roku 2010. Wskaźnik ten w roku 2009 wyniósł 120,2 osób pracujących na 1000 mieszkańców, w roku 2010 obniżył się do poziomu 118,9.

Wykres 18

Liczba pracujących w aktywnych mikro i małych firm na 1000 mieszkańców w latach 2003-2010

135 129.1

130 125

120.7

120 115 110

113.9

114.0

114.7

2003

2004

2005

120.2

116.7

2006

2007

2008

2009

118.9

2010

Źródło: Bank Danych Lokalnych, www.stat.gov.pl

Struktura przestrzenna liczby pracujących w aktywnych mikro i małych firmach w województwach w roku 2010 na 1000 mieszkańców (mapa 6), także niewiele różni się od mapy przedstawiającej liczbę firm na 1000 mieszkańców. Województwo mazowieckie z największą liczbą mikro i małych firm w roku 2010 na 1000 mieszkańców zatrudnia również największą liczbę pracowników (140,6). Na kolejnym miejscu znalazły się województwo wielkopolskie (136,6) oraz województwo pomorskie (129,8). Na pozycji piątej jest województwo zachodniopomorskie, pomimo że w liczbie mikro i małych firm na 1000 mieszkańców w 2010 r. znajduje się tuż za liderem. Najmniej osób pracujących w mikro i małych firmach w przeliczeniu na 1000 mieszkańców notuje się w województwach Polski wschodniej. Wskaźnik mniejszy od 100 wystąpił w województwach: świętokrzyskim (95,3), podkarpackim (88,6), podlaskim (88,3), lubelskim (87,8). Mapa 6 Liczba pracujących w aktywnych mikro i małych firmach w roku 2010 na 1000 mieszkańców według województw

129,8

118,9 100,7

125,1

88,3

105,3

140,6

136,6

119,6

122,0 87,8 119,6 100,6

124,0

95,3

127,0

88,6 poniżej średniej krajowej powyżej średniej krajowej

Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2010 roku, GUS

W układzie branżowym, najwięcej osób pracowało w roku 2010 w handlu i naprawie pojazdów samochodowych (1,5 miliona osób; ponad 33% wszystkich pracujących; tabela 5). W przemyśle pracowało prawie 770 tysięcy osób (około 17% ogółu), a w budownictwie 601 tysięcy osób (ponad 13% wszystkich pracujących). W grupie małych firm, liderem pod względem liczby pracujących osób jest przemysł (prawie 356 tys. osób, co stanowi prawie 31,1% wszystkich pracujących w małych przedsiębiorstwach). Średnia liczba pracujących w jednym przedsiębiorstwie jest największa właśnie w przemyśle. W jednej mikro lub małej firmie przemysłowej pracuje średnio 4,3 osoby. Znacznie mniej osób pracuje w statystycznej firmie hotelowo-gastronomicznej (3,3), handlowej (2,9) czy związanej z obsługą rynku nieruchomości (3,0). Najmniejsza średnia liczba pracujących występuje w firmach z branży opieki zdrowotnej i pomocy społecznej (1,7) oraz edukacji (1,7).

% mikro firm

% małych firm

1 504 777 1 166 889

% mikro i małych firm

Sekcja G Handel i naprawa pojazdów samochodowych

W tym pracujący w małych firmach

Rodzaj działalności

W tym pracujący w mikro firmach

Pracujący w mikro i małych firmach

Tabela 5 Liczba pracujących w aktywnych mikro i małych firmach w roku 2010 według podstawowego rodzaju działalności

337 888

33,1

34,3

29,5

Sekcja B+C+D+E Przemysł

769 388

413 654

355 734

16,9

12,2

31,1

Sekcja F Budownictwo

601 675

454 158

147 517

13,2

13,4

12,9

Sekcja M Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna

374 433

321 602

52 831

8,2

9,5

4,6

Sekcja H Transport i gospodarka magazynowa

314 170

261 708

52 462

6,9

7,7

4,6

Sekcja Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna

221 043

182 935

38 108

4,9

5,4

3,3

Sekcja I Zakwaterowanie i gastronomia

164 219

124 986

39 233

3,6

3,7

3,4

Sekcja S Pozostała działalność usługowa

135 447

127 486

7 961

3,0

3,8

0,7

Sekcja J Informacja i komunikacja

121 549

94 869

26 680

2,7

2,8

2,3

Sekcja N Administrowanie i działalność wspierająca (bez podklasy 81.30.Z)

119 757

89 060

30 697

2,6

2,7

Sekcja L Obsługa rynku nieruchomości

106 325

74 349

31 976

2,3

2,2

2,8

Sekcja P Edukacja

73 404

60 649

12 755

1,6

1,8

1,1

Sekcja R Kultura i rekreacja

36 367

26 751

9 616

0,8

100,0

RAZEM

4 542 554 3 399 096 1 143 458

Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2010 roku, GUS Uwaga: dane prezentowane malejąco według liczby pracujących w mikro i małych firmach

Liczba osób pracujących w aktywnych mikro i małych firmach rośnie wraz z długością okresu prowadzenia działalności gospodarczej. W firmie typu start up (działającej nie dłużej niż rok), przeciętna liczba pracujących w roku 2010 wyniosła 1,3 osoby. Podobny wskaźnik dla firm działających na rynku 2-4 lata wynosił 1,9 osoby, a dla firm z najdłuższym, wykraczającym poza 5 lat stażem 3,3 osoby. W tej ostatniej kategorii firm pracowało łącznie 76% wszystkich pracujących w sektorze mikro i małych firm, czyli ponad 3,4 miliona osób (wykres 19). Pracujący w firmach rozpoczynających działalność gospodarczą stanowili 6% całkowitej liczby pracujących (ponad 291 tysięcy osób).

Wykres 19

Liczba pracujących w aktywnych mikro i małych firmach według lat prowadzenia działalności w roku 2010 291 563 6%

806 437 18%

3 444 555 76%

1 rok i mniej

2-4 lata

5 lat i więcej

Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2010 roku, GUS

3. Inwestycje mikro i małych firm Wartość inwestycji zrealizowanych przez aktywne polskie firmy w roku 2010 wyniosła 141,9 mld złotych, z czego 126,2 mld przeznaczono na nowe obiekty majątkowe oraz ulepszenie istniejących, a 15,8 mld złotych na zakup używanych środków trwałych (wykres 20). Inwestycje mikroprzedsiębiorstw miały wartość prawie 24,9 mld złotych, co stanowiło 17,5 % wszystkich nakładów inwestycyjnych sektora przedsiębiorstw6. W roku 2010 małe przedsiębiorstwa przeznaczyły na inwestycje kwotę 16,8 mld złotych, co stanowiło 11,9% wartości inwestycji w polskich firmach. Łącznie sektor mikro i małych firm zainwestował w środki trwałe kwotę 41,7 mld złotych (29,4%). Blisko 50% wszystkich inwestycji (70,6 mld złotych) dokonało się w dużych przedsiębiorstwach. W porównaniu do roku 2009 wartość nakładów inwestycyjnych w roku 2010 roku spadła o około 2 mld złotych. Bezpośredniej przyczyny należy doszukiwać się w ograniczeniu inwestycji przez dużych przedsiębiorców (spadek nakładów inwestycyjnych o około 4,1 mld złotych). Natomiast mikro i małe firmy wykazały się dużą aktywnością gospodarczą pod względem inwestycji. W roku 2010 wartość nakładów inwestycyjnych w mikro i małych firmach wzrosła o 3,4 mld złotych. Wykres 20

Nakłady inwestycyjne w aktywnych przedsiębiorstwach w roku 2010 (w mld PLN) 80 4.3

70 60 50 40 30 20 10 0

4.2

3.9 3.4 21.0 mikro

13.4 małe

nowe

66.3

25.4 średnie

duże

używane

Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2010 roku, GUS 6 Według wstępnych danych GUS, w roku 2011 wartość nakładów inwestycyjnych ogółem poniesionych przez mikroprzedsiębiorstwa wyniosła około 25,5 mld złotych.

Średnie nakłady inwestycyjne przypadające na jedno mikroprzedsiębiorstwo były wyższe niż w roku 2009 i wyniosły 15 tys. złotych (13,6 tys. złotych w roku 2009). W przypadku małych firm obniżyły się do 320,9 tys. złotych z 327,1 tys. złotych w 2009 roku. Średnia wartość inwestycji w grupie mikro i małych firm wzrosła do 24,4 tys. złotych (23,1 tys. złotych w roku 2009). W układzie branżowym, podobnie jak w roku 2009, wyróżnia się wysoka - w porównaniu z innymi branżami średnia wartość nakładów inwestycyjnych w sekcji obsługa rynku nieruchomości (ponad 162 tys. złotych; tabela 6). Dużo mniejsze inwestycje zrealizowały w roku 2010 firmy z branży przemysłowej tylko 45,1 tys. złotych oraz w sekcji Budownictwo (37,3 tys. złotych).

Nakłady inwestycyjne w mikro i małych firmach

W tym w mikro firmach

W tym w małych firmach

Nakłady inwestycyjne na 1 mikro i małą firmę

Nakłady inwestycyjne na 1 mikro firmę

Nakłady inwestycyjne na 1 małą firmę

Tabela 6 Nakłady inwestycyjne w aktywnych mikro i małych firm w roku 2010 według podstawowego rodzaju działalności (w tys. PLN)

Sekcja L Obsługa rynku nieruchomości

5 781 799

4 253 700

1 528 099

162,2

124,3

1 069,3

Sekcja B+C+D+E Przemysł

7 998 961

3 162 740

4 836 221

45,1

19,5

315,9

Sekcja F Budownictwo

8 613 261

5 777 223

2 836 038

37,3

25,8

412,5

Sekcja I Zakwaterowanie i gastronomia

1 464 254

1 052 189

412 065

29,5

22,1

205,8

Sekcja N Administrowanie i działalność wspierająca

1 284 125

730 929

553 196

25,9

15,2

398,8

Sekcja H Transport i gospodarka magazynowa

2 643 158

1 677 543

965 615

19,2

12,4

394,9

Sekcja R Kultura i rekreacja

310 826

129 866

180 960

18,0

7,7

511,2

Sekcja J Informacja i komunikacja

974 419

593 315

381 104

17,8

11,1

313,2

8 610 121

4 420 313

4 189 808

16,5

8,8

262,5

2 177 170

1 759 742

417 428

11,7

9,6

158,5

1 354 314

904 050

450 264

10,6

7,2

237,7

Sekcja P Edukacja

203 069

150 337

52 732

4,8

3,6

80,4

Sekcja S Pozostała działalność usługowa

309 203

235 830

73 373

4,0

171,03

24,4

15,0

320,9

Rodzaj działalności

Sekcja G Handel i naprawa pojazdów samochodowych Sekcja M Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna Sekcja Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna

RAZEM

41 724 680 24 847 777 16 876 903

Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2010 roku, GUS Uwaga: dane prezentowane malejąco według nakładów inwestycyjnych na 1 mikro i małą firmę

Wśród mikrofirm największymi nakładami inwestycyjnymi w roku 2010 mogą pochwalić się mikroprzedsiębiorstwa z województw: wielkopolskiego (średnio 28,7 tys. złotych), świętokrzyskiego (28,6 tys. złotych), podkarpackiego (16,6 tys. złotych) oraz małopolskiego (16,5 tys. złotych) (mapa 7). Do województw, w których mikrofirmy w roku 2010 niemal podwoiły swoje nakłady inwestycyjne w stosunku do roku 2009 należą województwo świętokrzyskie oraz województwo wielkopolskie. Województwo pomorskie – regionalny lider w rankingu z roku 2009 - uplasowało się na przedostatniej pozycji w roku 2010. Średnie nakłady inwestycyjne wśród mikrofirm zostały w tym województwie zredukowane z 18,1 tys. złotych w roku 2009 do kwoty 9 tys. złotych w roku 2010. Najmniejsze średnie nakłady inwestycyjne wśród mikrofirm w roku 2010 odnotowano w województwie kujawsko-pomorskim (8,7 tys. złotych).

Mapa 7

Średnie nakłady inwestycyjne w aktywnych mikrofirmach w roku 2010 według województw (w tys. PLN)

9,0

15,0 11,7

10,0

12,2

8,7

15,6

28,7

13,7

11,0 12,4 14,5 15,3

11,0

28,6

16,6

16,5

poniżej średniej krajowej powyżej średniej krajowej

Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2010 roku, GUS

Mapa 8

Średnie nakłady inwestycyjne w aktywnych małych firmach w roku 2010 według województw (w tys. PLN)

695,8

320,9 317,1

300,9

319,6

276,5

409,3

320,7

233,1

240,9 273,2 315,1 217,1

244,7

247,1

252,4

266,0 poniżej średniej krajowej powyżej średniej krajowej

Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2010 roku, GUS

W roku 2010 w przypadku małych firm (mapa 8), identycznie jak w roku 2009, jedynie w dwóch województwach nakłady inwestycyjne przypadające na 1 przedsiębiorstwo były wyższe od średniej krajowej – w województwie pomorskim (695,8 tys. złotych) oraz w województwie mazowieckim (409 tys. złotych). Należy zwrócić uwagę, że w roku 2010 w połowie województw nastąpiło obniżenie nakładów inwestycyjnych w porównaniu do roku 2009. Dla przykładu w województwie pomorskim odnotowano zmniejszenie nakładów inwestycyjnych w roku 2010 aż o 180,2 tys. złotych (największy spadek). Wyraźny wzrost nakładów w roku 2010 nastąpił natomiast w województwie mazowieckim (wzrost o 78,6 tys. złotych) oraz w województwie warmińsko-mazurskim (wzrost o 34,4 tys. złotych). Najmniejsze nakłady inwestycyjne poniosły małe firmy z Opolszczyzny (średnio 217 tys. złotych).

Istotnym zagadnieniem przy omawianiu inwestycji mikro i małych firm jest wartość brutto środków trwałych. Łączna wartość brutto środków trwałych, którymi dysponowały aktywne polskie przedsiębiorstwa w roku 2010 wyniosła ponad 1438 mld złotych, przy czym znaczna część tego majątku jest własnością dużych przedsiębiorstw (ponad 58,8%; wykres 21). Wartość brutto środków trwałych w mikrofirmach opiewała na kwotę 166,3 mld złotych, co stanowiło jedynie 11,6 % majątku trwałego w całej populacji polskich firm. Jeszcze mniejszy jest udział małych firm (10,1%; 145,6 mld złotych). Łączna wartość środków trwałych w aktywnych mikro i małych firmach to 311,9 mld złotych (21,7%). Średnia wartość brutto środków trwałych przypadająca na 1 mikroprzedsiębiorstwo wynosi 100 tys. złotych, 2,77 mln złotych w małych firmach, 17,7 mln złotych w średnich firmach, by dla dużych firm osiągnąć średnią na poziomie 267 mln złotych. W roku 2010 struktura majątku trwałego mikro i małych firm jest tożsama ze strukturą z roku 2009. Podstawowym składnikiem majątku firm są budynki i lokale. W mikroprzedsiębiorstwach stanowią one 51% środków trwałych, w małych firmach nawet 63%. W przypadku mikrofirm drugim pod względem udziału w strukturze środków trwałych składnikiem są środki transportu (29%). Najmniejszy udział mają maszyny, urządzenia i narzędzia (21%). W małych firmach te składniki stanowią odpowiednio 12% (środki transportu) i 25% (maszyny, urządzenia i narzędzia). Dla porównania, struktura majątku trwałego dużych firm przedstawia się w następujący sposób: budynki i lokale 46%, maszyny, urządzenia i narzędzia 49% oraz środki transportu 5%. Wykres 21

Wartość brutto środków trwałych w aktywnych przedsiębiorstwach w roku 2010 (w mld PLN) 900

43.6

800 700 600

417.2

500 400 26.8

300 200

47.8

100

34.5 84.0

17.4 36.7 91.5

mikro

małe

budynki i lokale

103.9

385.8

149.5 średnie

maszyny, urządzenia i narzędzia

duże środki transportu

Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2010 roku, GUS

Mikroprzedsiębiorstwa mają jednocześnie najmniej zużyty majątek trwały: 37,3% wobec 42,6% dla średnich firm i 48,8% dla dużych przedsiębiorstw (wykres 22). Największe zużycie odnotowuje się w maszynach i urządzeniach (54,6% w mikroprzedsiębiorstwach), najmniejsze w budynkach i lokalach (23,8% - mikroprzedsiębiorstwa).

Wykres 22

Stopień zużycia środków trwałych w aktywnych przedsiębiorstwach w roku 2010 (w %)

70 60

48.8

50 40

57.7 54.6 56.7

37.3 37.8

61.0 48.7

51.6

54.6 53.4

42.6

23.8

25.0

30.1

35.0

20 10 0

ogółem

budynki i lokale

mikro

maszyny, urzadzenia i narzędzia

mikro i małe

średnie

środki transportu

duże

Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2010 roku, GUS

4. Wynik finansowy mikro i małych firm W roku 2010 mikro i małe przedsiębiorstwa osiągnęły ponad 35% przychodów wszystkich polskich aktywnych przedsiębiorstw oraz 53% wypracowanego przez ogół firm zysku brutto (wykres 23). Przychody mikrofirm wyniosły 720 mld złotych7 - jest to o 21 mld złotych więcej niż w roku 2009, a zysk brutto 121 mld złotych, czyli o 16 mld złotych więcej niż w roku 2009. W odniesieniu do małych firm wynik finansowy w roku 2010 ukształtował się również na wyższym poziomie niż w roku 2009 i wyniósł dla przychodów 449 mld złotych (417 mld złotych w roku 2009) oraz 34 mld złotych w odniesieniu do zysku brutto (30 mld złotych w roku 2009). Średnie przychody na jedno mikroprzedsiębiorstwo wynosiły w roku 2010 435 tys. złotych, średnia przychodowa dla małej firmy to 8,5 mln złotych. Średni zysk brutto to 73 tys. złotych w mikrofirmach oraz 646 tys. złotych w małych przedsiębiorstwach. Wykres 23

Przychody, koszty i zysk brutto aktywnych przedsiębiorstw w roku 2010 (w mld PLN) 1 600

1 439

1 400

1 358

1 200 1 000 800

720

689 650

618

600

449 420

400 121

200 0

mikro

małe przychody

średnie koszty

zysk brutto

Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2010 roku, GUS

7 Według wstępnych danych GUS za rok 2011, przychody mikroprzedsiębiorstw wzrosły do 816,5 mld złotych.

duże

Największe przychody na jedną mikro i małą firmę generowała w roku 2010 branża obsługi rynku nieruchomości (tabela 7). Należy nadmienić, że podobnie wyglądała sytuacja w roku 2009. Średnie przychody firmy z tej branży kształtowały się na poziomie 1,25 mln złotych. Na kolejnych miejscach pod względem średniego przychodu na jedną firmę uplasowały się firmy z branży handlowej i naprawy samochodów (1,13 mln złotych) oraz przemysłowej (0,98 mln złotych). W grupie małych firm największe średnie przychody notowały firmy handlowe (14,8 mln złotych) oraz przedsiębiorstwa z sekcji transport i gospodarka magazynowa (8,1 mln złotych).

Rodzaj działalności

Przychody w mikro i małych firmach

W tym w mikro firmach

W tym w małych firmach

Przychody na 1 mikro i małą firmę

Przychody na 1 mikro firmę

Przychody na 1 małą firmę

Tabela 7 Przychody w aktywnych mikro i małych firmach w roku 2010 według podstawowego rodzaju działalności (w mln PLN)

Sekcja L Obsługa rynku nieruchomości

44 397

32 946

11 451

1,25

0,96

8,01

Sekcja G Handel i naprawa pojazdów samochodowych

589 558

353 036

236 522

1,13

0,70

14,82

Sekcja B+C+D+E Przemysł

173 127

79 368

93 759

0,98

0,49

6,13

Sekcja F Budownictwo

136 535

93 927

42 608

0,59

0,42

6,20

Sekcja H Transport i gospodarka magazynowa

65 667

45 863

19 804

0,48

0,34

8,10

Sekcja J Informacja i komunikacja

25 474

16 178

9 296

0,46

0,30

7,64

Sekcja N Administrowanie i działalność wspierająca

19 453

12 919

6 534

0,39

0,27

4,71

Sekcja R Kultura i rekreacja

5 951

3 655

2 296

0,34

0,22

6,49

Sekcja M Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna

59 992

45 429

14 563

0,32

0,25

5,53

Sekcja I Zakwaterowanie i gastronomia

14 998

10 144

4 854

0,30

0,21

2,42

Sekcja Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna

21 320

16 487

4 833

0,17

0,13

2,55

Sekcja P Edukacja

6 000

4 512

1 488

0,14

0,11

2,27

Sekcja S Pozostała działalność usługowa

6 379

5 445

934

0,08

0,07

2,18

1 168 851

719 908

448 943

0,68

0,43

8,54

RAZEM Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2010 roku, GUS Uwaga: dane prezentowane malejąco według przychodów na 1 mikro i małą firmę

Jedynie w czterech województwach – mazowieckim (636 tys. zł), wielkopolskim (456 tys. zł), małopolskim (447 tys. zł) oraz świętokrzyskim (436 tys. zł) średnia wielkość przychodów przypadająca na jedno mikroprzedsiębiorstwo była wyższa od średniej krajowej wynoszącej 435 tysięcy złotych (mapa 9). Najniższe przychody odnotowywały mikrofirmy z województwa warmińsko-mazurskiego. Średni przychód firm z tego regionu wynosił 323 tys. złotych. W porównaniu do roku 2009 największy spadek średniej wielkość przychodów w mikroprzedsiębiorstwach w roku 2010 odnotowano w województwie lubuskim (spadek aż o 192 tys. złotych). W roku 2010 średnie przychody spadły również w siedmiu innych województwach (śląskim, lubelskim, podkarpackim, zachodniopomorskim, dolnośląskim, kujawsko-pomorskim, warmińsko-mazurskim). Największy wzrost przychodów w roku 2010 dotyczył mikrofirm w województwie świętokrzyskim (wzrost o 75 tys. złotych).

Mapa 9

Średnie przychody w aktywnych mikrofirmach w roku 2010 według województw (w tys. złotych)

384

435 323

347

424

346

636 456

370

391 340 370 436

416

415 335

poniżej średniej krajowej

447

powyżej średniej krajowej

Źródło: Obliczenia własne na podstawie „Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2010 roku”, GUS

W kategorii małych firm, tylko dwa województwa osiągnęły średni przychód przypadający na jedno małe przedsiębiorstwo wyższy od średniej krajowej, wynoszącej 8,5 mln złotych (mapa 10). Oprócz Mazowsza (13,7 mln złotych) było to województwo wielkopolskie (9,2 mln złotych). Najniższe średnie przychody generowały małe przedsiębiorstwa z województw: warmińsko-mazurskiego (6,2 mln złotych), podkarpackiego (6,4 mln złotych), lubuskiego (6,5 mln złotych). Porównując średnie przychody w małych firmach w roku 2009 i w roku 2010, spadek przychodów dotyczył jedynie województwa pomorskiego (spadek o 0,5 mln złotych w roku 2010), największym wzrostem średnich przychodów może pochwalić się natomiast województwo wielkopolskie (wzrost o 0,7 mln złotych w roku 2010). Mapa 10

Średnie przychody w aktywnych małych firmach w roku 2010 według województw (w mln złotych)

8,1

8,5 6,2

8,3

8,1

7,1

13,7

9,2

6,5

6,8 6,9 6,9 6,8

6,9

8,4

7,6

6,4

poniżej średniej krajowej powyżej średniej krajowej

Źródło: Obliczenia własne na podstawie „Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2010 roku”, GUS

WYGODNE ROZWIĄZANIA DLA FIRM

W bankach są oferty dla firm

Ale tylko nasza Oferta dla Biznesu daje Ci szybkie rozwiązania od ręki • Profesjonalne doradztwo • Rachunki dla każdej ﬁrmy • W pełni transakcyjna bankowość PekaoFirma24 w internecie i w telefonie • Kredyty inwestycyjne, na działalność bieżącą oraz dla rozpoczynających działalność • Nowoczesne karty płatnicze • „Wygodny Leasing” – uproszczone procedury, elastyczne raty oraz korzyści podatkowe www.pekao.com.pl 801 340 340 (opłata wg cennika operatora)

V WYNIKI BADANIA MIKRO I MAŁYCH FIRM W ROKU 2012 – POZIOM OGÓLNOPOLSKI (Tomasz Kierzkowski (podrozdział 1-9), Jakub Fulara, Bank Pekao SA)

W niniejszym rozdziale zostały przedstawione wyniki telefonicznego badania ankietowego prowadzonego we wrześniu 2012 roku wśród właścicieli mikro i małych przedsiębiorstw. Większość pytań w kwestionariuszu była identyczna z pytaniami zadawanymi przedsiębiorcom w dwóch poprzednich edycjach badania, stąd wyniki tegorocznego badania są zestawione na mapach z wynikami badania z roku 2010 i 2011. Odpowiedzi na pytania zostały pogrupowane w dziewięć bloków tematycznych: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm. Ocena sytuacji gospodarczej przez mikro i małe firmy. Sytuacja finansowa mikro i małych firm. Zatrudnienie w mikro i małych firmach. Dostępność zewnętrznego finansowania dla mikro i małych firm. Inwestycje mikro i małych firm. Eksport mikro i małych firm. Innowacyjność mikro i małych firm. Ocena otoczenia biznesu przez mikro i małe firmy.

Nowością w tegorocznej ankiecie były pytania o najważniejsze bariery rozwoju mikro i małych firm. Analiza odpowiedzi respondentów na pytanie o bariery jest zamieszczona w końcowej części podrozdziału 9. Wyniki badania są prezentowane w układzie krajowym, wojewódzkim, według branż (produkcja, usługi, handel, budownictwo) oraz według wielkości przedsiębiorstw (mikroprzedsiębiorstwa, małe przedsiębiorstwa). Jedynie w przypadku Ogólnego Wskaźnika Koniunktury Mikro i Małych Firm, który jest syntetyczną miarą nastrojów przedsiębiorców oraz tematu specjalnego, analiza jest rozszerzona o okres funkcjonowania firmy (0-3 lata, 4-12 lat, powyżej 12 lat), przychody za ostatni rok (powyżej i poniżej 1,5 mln złotych), obszar działania firmy (lokalny, regionalny, krajowy, międzynarodowy), zatrudnienie łącznie z właścicielami firm (1 osoba, 2-5 osób, 6-9 osób, 10-19 osób, 20-49 osób) oraz lokalizację siedziby firmy (w mieście lub na obszarach wiejskich). Tematem specjalnym tegorocznego raportu jest e-gospodarka, czyli wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjnych przez mikro i małe przedsiębiorstwa. W związku z tym, właścicielom przedsiębiorstw w trakcie wywiadów telefonicznych zadano także 10 dodatkowych pytań dotyczących tej tematyki. Analiza odpowiedzi na te pytania została zamieszczona w ostatnim, 10 podrozdziale tej części raportu. W każdym z rozdziałów szczegółowo omawiane są odpowiedzi respondentów na poszczególne pytania. Aby jednak już na tym etapie mieć pewne wyobrażenie o wynikach tegorocznego badania, na wykresie 24 przedstawiono wartości indeksów dla 10 pytań, w których pytano przedsiębiorców o ocenę ostatnich i kolejnych 12 miesięcy8. Wartości indeksów odniesiono do analogicznych wartości indeksów z roku 2011. Porównując indeksy z 2011 i 2012 roku, można zauważyć, że w tegorocznym badaniu nastąpiło obniżenie ich wartości, zwłaszcza jeśli chodzi o ocenę przyszłych 12 miesięcy. W każdej z 10 uwzględnionych na poniższym wykresie kategorii pytań, ocena wyprzedzająca z tegorocznego badania była niższa od analogicznego wskaźnika z badania w roku ubiegłym, a różnice te wahały się od 0,5 (ocena zatrudnienia) do 9 punktów (ocena sytuacji gospodarczej).

8 Metodologia kalkulacji indeksów została omówiona w rozdziale II. W tegorocznym raporcie wartości indeksów są prezentowane z dokładnością do jednego miejsca po przecinku. Do tej pory wyniki były zaokrąglane do jedności.

Wykres 24

Indeksy za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 odniesione do danych z roku 2011

Ogólna sytuacja gospodarcza Sytuacja branży Sytuacja firmy Przychody firmy Wynik finansowy firmy

-6,3

76.2 79.4

-9,0 -2,9

79.2 83.5

-6,0 0,1

86.9 92

-2,8

91.7

-2,3 0,5

0,6

86.2 87.4

Dostępność zewn. finansowania

-0,5 -1,1

91.2 96.1

-0,9 -0,3

97.1 97.9

-1,0 -1,4

105.3 109.8

Wielkość wydatków inwestycyjnych Przychody firmy z eksportu

0,1

96.5 99.2

Ocena zatrudnienia Oczekiwanie na zapłatę

-2,1

92.3

98.8

-2,4 1,3

106.2

-0,8

Ostatnie 12 miesięcy Przyszłe 12 miesięcy Uwaga: pytania o wielkość wydatków inwestycyjnych były kierowane wyłącznie do firm, które inwestowały, a pytania o przychody z eksportu do firm prowadzących działalność eksportową

Generalnie wartości indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 można zakwalifikować do czterech grup: 1. Zdecydowanie najgorzej oceniona została ogólna sytuacja gospodarcza oraz sytuacja branży. Po raz pierwszy w historii badań prowadzonych przez Bank Pekao S.A. wartość indeksu spadła poniżej 80 punktów. Szczególnie nisko została oceniona ogólna sytuacja gospodarcza – indeks na kolejne 12 miesięcy obniżył się aż o 9 punktów w porównaniu z badaniem z roku ubiegłego. 2. Wyżej niż sytuacja gospodarcza i sytuacja branży oceniona została sytuacja firmy, jej przychody oraz wynik finansowy. Wartości indeksów dla tej grupy pytań wahały się od 86 do 92, a w przypadku oceny ostatnich 12 miesięcy tegoroczne indeksy były nawet nieznacznie wyższe od analogicznych indeksów z roku 2011. 3. Kolejną grupę tworzą indeksy skalkulowane dla długości oczekiwania na zapłatę, oceny zatrudnienia oraz dostępności zewnętrznego finansowania. Ich wartości dla ostatniego roku przekraczają 91 punktów, a dla przyszłych 12 miesięcy zbliżają się do poziomu 100. Wartości tych indeksów są dość stabilne – w niewielkim stopniu różnią się od indeksów z ubiegłorocznego badania. 4. Ostatnią grupę odpowiedzi tworzą indeksy wyliczone dla wielkości wydatków inwestycyjnych oraz przychodów z eksportu. To jedyne kategorie, dla których indeks odpowiedzi przekracza (w przypadku indeksu dla przyszłych 12 miesięcy w sposób wyraźny) neutralny poziom 100 punktów. Warto jednakże od razu zastrzec, że pytania, na podstawie których wyliczono indeksy, były kierowane wyłącznie do firm, które prowadziły działalność inwestycyjną/eksportową w ciągu ostatnich 12 miesięcy lub zamierzały taką działalność prowadzić w okresie kolejnych 12 miesięcy, co w sytuacji gdy taka działalność nie była prowadzona w okresie referencyjnym, w naturalny sposób zwiększało wartość indeksu.

Wykres 25

Indeksy na kolejne 12 miesięcy w roku 2011 i indeksy za ostatnie 12 miesięcy w roku 2012

Ogólna sytuacja gospodarcza Sytuacja branży Sytuacja firmy Przychody firmy Wynik finansowy firmy

76.2 79.2

88.4 89.5

86.9

94.8 94

86.2 87.4

94.4 99.7 96.5

Ocena zatrudnienia Oczekiwanie na zapłatę Dostępność zewn. finansowania

91.2

97 98.9 97.1

Wielkość wydatków inwestycyjnych Przychody firmy z eksportu

105.3 98.8

112.2

107

Przyszłe 12 miesięcy - 2011 Ostatnie 12 miesięcy - 2012

Interesujące jest porównanie indeksów wyprzedzających z ubiegłorocznego badania z indeksami oceny ostatnich 12 miesięcy, które zostały wyliczone w tym roku (wykres 25). Pozwala to sprawdzić, na ile przewidywania przedsiębiorców dotyczące rozwoju sytuacji w poszczególnych obszarach objętych badaniem sprawdziły się w praktyce. Okazuje się, że rzeczywistość wygląda gorzej niż oczekiwania. Dla każdego pytania tegoroczna wartość indeksu jest znacznie mniejsza od ubiegłorocznego indeksu wyprzedzającego. Różnice te wynoszą od niecałych 2 punktów (dostępność zewnętrznego finansowania) do ponad 12 punktów (ocena ogólnej sytuacji gospodarczej). Tak duże różnice pomiędzy indeksami, w sytuacji gdy nie wystąpiły w ciągu ostatniego roku dramatyczne zmiany ogólnych warunków prowadzenia działalności gospodarczej, należy chyba tłumaczyć tym, że przedsiębiorcy krytyczniej oceniają różne zjawiska, które wystąpiły w ciągu ostatniego roku, natomiast z większym optymizmem patrzą na to, co wydarzy się w okresie kolejnych 12 miesięcy. Z podobnym zjawiskiem mieliśmy bowiem do czynienia także w poprzednich badaniach. Gdy porównamy indeksy wyprzedzające z badania w roku 2010 z oceną ostatnich 12 miesięcy z ubiegłorocznego raportu, okazuje się, że różnice pomiędzy tymi indeksami są równie duże jak różnice przedstawione na wykresie 25. Praktyczny wniosek, jaki można byłoby sformułować na podstawie powyższych rozważań brzmi: wartości indeksów są odchylone in minus dla wskaźników dotyczących oceny przeszłości i in plus w odniesieniu do oceny kolejnych 12 miesięcy. Być może przy kolejnych edycjach raportu, kiedy materiał analityczny będzie znacznie obszerniejszy, uda się określić wartość tego odchylenia.

Wykres 26

Średnie wartości indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w latach 2010-2012 77.8

Ogólna sytuacja gospodarcza

85.4 87.2

81.3 85.8 87.5

Sytuacja branży

89.4 90.8 92.1

Sytuacja firmy

88.9 89.8 90.4

Przychody firmy

89.8 90.6 91.3

Wynik finansowy firmy

97.8 98.1 98.9

Ocena zatrudnienia

93.7 94.6 95.6

Oczekiwanie na zapłatę

97.5 98.1 98.7

Dostęp zewn. finansowania

107.6 109.7 111.5

Wielkość wydatków inwestycyjnych

102.5 102.9 98.6

Przychody firmy z eksportu 70

100

110

120

Rok 2012 Rok 2011 Rok 2010

Uwaga: pytania o wielkość wydatków inwestycyjnych oraz przychody z eksportu były kierowane wyłącznie do firm, które inwestowały oraz prowadziły działalność eksportową

Ponieważ niniejszy raport jest już trzecią edycją badania mikro i małych przedsiębiorstw, podobnie jak w ubiegłym roku na wykresach i mapach pokazane zostały nie tylko wartości indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy z tegorocznego badania, ale także średnie wartości tych indeksów z lat 2010-2012. Na wykresie 26 zestawiono średnie wartości indeksów dla tych samych obszarów tematycznych, które wcześniej zostały zaprezentowane na wykresie 24 i 25. Średnie wartości z indeksów można uznać za dobry miernik nastrojów przedsiębiorców w danym roku oraz postrzegania przez nich różnych zjawisk związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Uśredniają one bowiem ocenę danego roku z perspektywy przeszłości (ocena ostatniego roku) oraz przyszłości (perspektywy rozwoju w kolejnych 12 miesiącach), co w kontekście sformułowanej powyżej tezy o odchyleniach wyników badań in minus w przypadku oceny ostatnich 12 miesięcy i in plus dla wskaźników wyprzedzających, pozwala na uzyskanie w miarę obiektywnego wskaźnika. Już pierwszy rzut oka na wykres pozwala stwierdzić, że w roku 2012 nastroje przedsiębiorców osiągnęły najniższe poziomy spośród dotychczasowych edycji badania. W żadnym z 10 obszarów średnia z indeksów za rok 2012 nie była wyższa od średniej z roku 2011, co wynika przede wszystkim z dużo gorszej w porównaniu z ubiegłorocznym badaniem oceny kolejnych 12 miesięcy. Tylko w jednej pozycji (przychody z eksportu) wartość wskaźnika przekroczyła poziom z roku 2010. Szczególnie duże spadki dotyczą dwóch obszarów: oceny ogólnej sytuacji gospodarczej (średnia mniejsza o 7,6 pkt w stosunku do średniej z roku 2011) oraz oceny sytuacji branży, w której działa dana firma (spadek o 4,5 pkt). W pozostałych obszarach obniżki średniej z indeksów w porównaniu ze średnią za rok 2011 były mniejsze i wahały się od 0,3 pkt dla pytania o ocenę zatrudnienia do 2,1 pkt przy ocenie wielkości wydatków inwestycyjnych.

1. Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm (Wskaźnik) jest syntetyczną miarą oceny przez respondentów ostatnich i przyszłych 12 miesięcy. Wskaźnik ten najpełniej opisuje nastroje i oceny właścicieli mikro i małych przedsiębiorstw, gdyż jest skalkulowany w oparciu o odpowiedzi respondentów na pytania dotyczące: • • • • • • • •

sytuacji polskiej gospodarki, sytuacji branży, w której działa firma, sytuacji firmy, przychodów firmy, wyniku finansowego firmy, długości oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary lub usługi, zatrudnienia w firmie, dostępności zewnętrznego finansowania.

Przyjmując, że w ramach każdego z ww. pytań udzielono 6 900 odpowiedzi dotyczących oceny ostatnich 12 miesięcy oraz takiej samej liczby odpowiedzi na pytania związane z prognozami na najbliższy rok, Ogólny Wskaźnik Koniunktury jest wyliczony na podstawie 110 400 indywidualnych odpowiedzi, z czego 55 200 dotyczyło oceny przeszłości, a kolejne 55 200 odpowiedzi było związanych z oceną kolejnych 12 miesięcy. Ponieważ pytania dotyczące wydatków inwestycyjnych oraz przychodów z eksportu, które zostały przedstawione na wykresach 24-26, są kierowane wyłącznie do firm, które prowadziły lub zamierzają prowadzić działalność inwestycyjną lub eksportową, nie są one brane pod uwagę przy konstruowaniu Ogólnego Wskaźnika Koniunktury Mikro i Małych Firm. W trzecim badaniu Banku Pekao S.A. Ogólny Wskaźnik Koniunktury osiągnął swoje najniższe wartości (mapa 11). Wskaźnik za ostatnie 12 miesięcy wynosi 87,6 (w roku 2011 – 88,7, w roku 2010 – 89,1), natomiast wartość tego Wskaźnika dla kolejnych 12 miesięcy to 91,5 (w roku 2011 było to 94,6, a w roku 2010 – 96,4). Średnia wartość Ogólnego Wskaźnika Koniunktury za rok 2012 (średnia ze Wskaźnika za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy) wyniosła 89,5 wobec 91,7 w roku 2011 i 92,7 w roku 2010. Właściciele mikro i małych firm zasygnalizowali zatem dalsze pogorszenie się warunków prowadzenia działalności gospodarczej w ciągu ostatniego roku (należy przypomnieć, że wartością neutralną w badaniu jest 100 – im niższa od 100 wartość danego wskaźnika, tym gorzej ocenione jest dane zjawisko) i nie oczekują znaczącej poprawy w kolejnych 12 miesiącach, gdyż indeks wyprzedzający znajduje się dużo poniżej poziomu 100. Mimo, że tak jak w latach poprzednich indeks wyprzedzający jest lepszy od indeksu opisującego ocenę ostatniego roku, Ogólny Wskaźnik Koniunktury dla kolejnych 12 miesięcy jest aż o ponad 3 punkty niższy od analogicznego Wskaźnika wyliczonego w ubiegłorocznym badaniu. Badanie potwierdza zatem prognozy makroekonomiczne, przedstawione w rozdziale III, zgodnie z którymi tempo wzrostu gospodarczego w roku 2013 ma się znacząco obniżyć w stosunku do roku 2012.

Mapa 11

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm 87,6/91,5

88,9/93,3

93 92 90

88,5/91,6

93 93 91

87,6/91,5 94 91 90 93 94 90

88,4/92,9

86,0/91,4 94 93 89

91 91 91

89,1/92,6 94 93 91

Indeks X / Y w roku 2012

86,9/91,3

89,1/91,7

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

91 90 89

93 93 90

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

85,2/90,5 86,5/90,9 93 92 89

89,2/92,5

91 90 88

86,9/91,7

89,4/92,0 94 93 91

87,4/90,9 93 92 89

94 92 91

95 91 88

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

94 91 89

86,4/90,2

brak poprawy (-50 do 2,9)

bardzo duża poprawa (11 do 50)

89,3/92,7 93 91 91

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

W całym tym negatywnym obrazie, lekkim optymizmem może napawać fakt, że Ogólny Wskaźnik Koniunktury został znacząco obniżony przez bardzo niską ocenę przez respondentów dwóch czynników, na które przedsiębiorcy mają niewielki wpływ. Są to ocena ogólnej sytuacji gospodarczej oraz ocena branży, w której funkcjonuje dana firma. Jak widać na wykresie 24, obniżka indeksów w porównaniu z rokiem ubiegłym dla tych dwóch pytań była zdecydowanie największa (od 3 do 9 punktów). W pozostałych pytaniach, związanych już bezpośrednio z sytuacją firm respondentów, takie zmniejszenie wartości indeksów miało miejsce (zwłaszcza w odniesieniu do perspektyw na kolejne 12 miesięcy), ale nie było ono tak znaczące jak w przypadku pytań o ocenę sytuacji gospodarczej i branży. Szczegółowo wartości indeksów wchodzących w skład Ogólnego Wskaźnika Koniunktury są omówione w kolejnych podrozdziałach. W układzie regionalnym występuje dość znaczne zróżnicowanie Ogólnego Wskaźnika Koniunktury Mikro i Małych Firm. Najniższa średnia wartość Ogólnego Wskaźnika Koniunktury wystąpiła podobnie jak w ubiegłorocznym badaniu w województwie łódzkim (87,9), najwyższą wartość zanotowano z kolei w województwach pomorskim (91,1), podkarpackim (91,0) oraz lubuskim (90,9). Jeśli chodzi o ocenę ostatnich 12 miesięcy, to najlepiej okres ten ocenili właściciele mikro i małych przedsiębiorstw z województwa opolskiego (89,4), najgorzej przedsiębiorcy z województwa łódzkiego (85,2). W dwóch województwach – podkarpackim i warmińsko-mazurskim, ocena ostatnich 12 miesięcy w tegorocznym badaniu wypadła lepiej niż podobna ocena przeprowadzona rok temu. Mniejsze różnice pomiędzy regionami wystąpiły przy ocenie kolejnych 12 miesięcy. Najwyższą wartość wskaźnika wyprzedzającego odnotowano w województwie pomorskim (93,3), najniższą w województwie małopolskim (90,2). W żadnym z województw wskaźnik wyprzedzający z tegorocznego badania nie był większy od wskaźnika obliczonego w badaniu z roku 2011, a różnice pomiędzy wartościami indeksu z roku 2011 i 2012 wahały się od 0,3 w województwie kujawsko-pomorskim do 4,9 w województwie zachodniopomorskim.

Tabela 8 Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm według wielkości firmy, branży, okresu funkcjonowania, przychodów oraz obszaru działania, zatrudnienia i lokalizacji firmy Różnica średniej Średnia wartość Średnia wartość wartości Ogólnego Ogólny Wskaźnik Ogólny Wskaźnik Ogólnego Ogólnego Wskaźnika Koniunktury w roku Koniunktury w roku Wskaźnika Wskaźnika Koniunktury 2012 – ostatnie 12 2012 – przyszłe 12 Koniunktury w roku Koniunktury w roku pomiędzy 2012 miesięcy miesięcy 2011 2012 i 2011 rokiem

Polska

87,6

91,5

89,5

91,7

-2,1

Mikrofirmy

87,5

91,5

89,5

91,6

-2,1

Małe firmy

89,3

91,0

90,2

91,9

-1,7

Produkcja

88,3

92,8

90,6

91,8

-1,2

Usługi

89,1

92,7

90,9

92,8

-1,9

Handel

85,5

89,9

87,7

89,9

-2,2

Budownictwo

86,9

90,4

88,7

92,5

-3,8

0-3 lata

92,5

96,0

94,3

95,3

-1,0

4-12 lat

88,8

92,4

90,6

93,2

-2,6

Powyżej 12 lat

85,4

89,7

87,6

91,0

-3,4

Do 1,5 mln zł

87,6

91,7

89,6

91,4

-1,8

Powyżej 1,5 mln zł

87,1

89,6

88,4

94,2

-5,8

Lokalny

85,8

89,8

87,8

90,6

-2,8

Regionalny

88,1

91,8

90,0

91,6

-1,6

Krajowy

88,6

93,0

90,8

92,8

-2,0

Międzynarodowy

91,2

94,5

92,9

94,8

-1,9

1 osoba

88,1

92,3

90,2

91,7

-1,5

2-5 osób

87,2

91,0

89,1

91,6

-2,5

6-9 osób

85,7

90,2

87,9

91,8

-3,9

10-19 osób

88,4

91,3

89,9

92,2

-2,3

20-49 osób

90,4

90,7

90,5

91,3

-0,8

W mieście

87,7

91,7

89,7

Na obszarach wiejskich

87,3

90,9

89,1

Wielkość firmy

Branża

Okres funkcjonowania

Przychody za ostatni rok

Obszar działania

Zatrudnienie

Lokalizacja firmy

Ostatnie 12 miesięcy lepiej ocenili właściciele małych firm (tabela 8). Wartość indeksu dla tej grupy firm wyniosła 89,3, podczas gdy indeks dla mikrofirm osiągnął wartość 87,5. Sytuacja uległa odwróceniu przy ocenie kolejnych 12 miesięcy. W tej kategorii indeks wyższy o 0,5 pkt zanotowano dla mikrofirm (91,5). W ubiegłorocznym badaniu rozkład odpowiedzi wyglądał podobnie – przeszłość została wyżej oceniona przez małe firmy, natomiast indeks perspektyw rozwoju w kolejnych 12 miesiącach był wyższy w grupie mikroprzedsiębiorstw.

Inaczej niż rok temu przedstawia się natomiast wartość indeksów w zależności od przychodów firmy. O ile w ubiegłorocznym raporcie, Ogólny Wskaźnik Koniunktury za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy rósł wraz z przychodami firm, o tyle w tegorocznym badaniu oba Wskaźniki są wyższe dla firm o przychodach do 1,5 mln złotych. W układzie branżowym na szczególną uwagę zasługuje znaczące, aż o 3,8 pkt, obniżenie średniej wartości Ogólnego Wskaźnika Koniunktury dla budownictwa, co jest zgodne ze wskaźnikami koniunktury GUS, przedstawionymi w rozdziale III. W pozostałych branżach też zanotowano spadki w porównaniu z wynikami ubiegłorocznego badania, ale były one znacznie mniejsze i wynosiły od 1,2 pkt dla produkcji do 2,2 pkt dla branży handlowej. Co prawda w budownictwie zanotowano największy w stosunku do roku 2011 spadek Ogólnego Wskaźnika Koniunktury, ale już tradycyjnie najniższe wartości indeksów zarówno dotyczących ostatnich, jak i przyszłych 12 miesięcy zanotowano w branży handlowej (odpowiednio 85,5 i 89,9). W ubiegłorocznym raporcie staraliśmy się wyjaśniać niskie wartości indeksów dla branży handlowej przez pryzmat wartości Ogólnego Wskaźnika Koniunktury, który jest zależny od obszaru działania firmy. Również tegoroczne badanie potwierdziło prawidłowość, że im większy jest obszar działania firmy, tym lepiej ocenia ona warunki funkcjonowania na rynku. Ponieważ firmy handlowe działają przede wszystkim na poziomie lokalnym, niskie wartości indeksów tłumaczyliśmy tym, że mają one ograniczone możliwości dostosowywania się do zmieniających się warunków prowadzenia działalności. Warto w tym miejscu również odwołać się do odpowiedzi przedsiębiorców na pytania o główne bariery rozwoju (patrz: rozdział 9). W porównaniu z innymi branżami dla firm handlowych czynnikami szczególnie istotnymi jako bariera rozwoju są: konkurencja innych firm oraz niska rentowność działalności. Funkcjonując wyłącznie na rynku lokalnym, trudno jest wyeliminować obie te bariery. Na przeciwległym biegunie w stosunku do handlu znalazły się branże: produkcyjna i usługowa. Najwyższe wartości Ogólnego Wskaźnika Koniunktury za ostatnie 12 miesięcy odnotowano w branży usługowej (89,1), natomiast najbardziej optymistycznie na najbliższy rok patrzą przedsiębiorcy z branży produkcyjnej (92,8). Średnie wartości Ogólnego Wskaźnika Koniunktury w roku 2012 dla obu tych branż są niemal identyczne – 90,9 dla usług oraz 90,6 dla produkcji. Interesujący jest rozkład Ogólnego Wskaźnika Koniunktury w zależności od okresu funkcjonowania firmy. Sama struktura odpowiedzi jest identyczna jak w ubiegłorocznym badaniu. Najwyższe oceny ostatnich i przyszłych 12 miesięcy odnotowano w grupie firm działających do 3 lat (odpowiednio 92,5 i 96). Oceny obniżają się proporcjonalnie do długości okresu funkcjonowania na rynku. Najniższe wartości indeksów notuje się w grupie przedsiębiorstw prowadzących działalność gospodarczą dłużej niż 12 lat (odpowiednio 85,4 i 89,7). Warto jednak przyjrzeć się średnim wartościom Ogólnego Wskaźnika Koniunktury w roku 2012 i 2011. Pogłębia się bowiem różnica w ocenie sytuacji w zależności od okresu funkcjonowania firmy. O ile średnia wartość Ogólnego Wskaźnika Koniunktury w roku 2012 obniżyła się o 1 pkt w stosunku do roku 2011, o tyle dla firm działających najdłużej na rynku ten spadek jest już znacznie większy i wynosi 3,4 pkt. Może to trochę zaskakiwać, gdyż firmy z dłuższym niż 12 lat doświadczeniem na rynku miały okazję mierzyć się w przeszłości z okresami gorszej koniunktury i wychodziły z tej sytuacji obronną ręką. Z drugiej strony być może w wynikach odzwierciedlone jest duże doświadczenie tych firm – w świetle prognoz ekonomicznych na najbliższe miesiące w realistyczny sposób oceniają sytuację swoich przedsiębiorstw w przeciwieństwie do młodych firm, które nie miały do tej pory okazji zmierzenia się z okresem spowolnienia gospodarczego. Ponieważ analiza wyników badania w zależności od okresu funkcjonowania firmy na rynku jest dokonywana wyłącznie w tym i ostatnim podrozdziale, warto przytoczyć wartości indeksów dla pytania o sytuację firmy, które znakomicie ilustrują odmienny sposób patrzenia na otoczenie biznesowe w zależności od długości funkcjonowania na rynku. Różnice są bowiem ogromne. O ile firmy działające krócej niż 3 lata ostatnie 12 miesięcy oceniły na 95,5, o tyle wartość analogicznego indeksu skalkulowana dla firm ze stażem dłuższym niż 12 lat wyniosła 82,9 (różnica prawie 13 punktów!). Podobna rozpiętość odpowiedzi występuje w indeksie wyprzedzającym. Firmy młode oceniają perspektywy dla swoich przedsiębiorstw na 98,8, z kolei właściciele firm z najdłuższym stażem są znacznie ostrożniejsi w swych prognozach (ocena na poziomie 88,8).

Wspominano już przy okazji omawiania Ogólnego Wskaźnika Koniunktury według branż, że jego wartość rośnie wraz z obszarem działania firmy. W ankiecie wykorzystywanej w badaniu przedsiębiorcy wybierali jedną z czterech odpowiedzi charakteryzujących obszarach działania firmy: (1) lokalny, (2) regionalny, (3) krajowy lub (4) międzynarodowy. Wartości Ogólnego Wskaźnika Koniunktury, zarówno za ostatnie 12 miesięcy, jak i dla przyszłych 12 miesięcy, rosną proporcjonalnie do wielkości obszaru działania przedsiębiorstwa. Średnia wartość Ogólnego Wskaźnika Koniunktury dla firm działających na rynku lokalnym wynosi 90,6, wzrasta o 1 punkt dla firm regionalnych, o kolejne 2 punkty dla firm o zasięgu krajowym, by osiągnąć najwyższą wartość (94,8) dla firm funkcjonujących na rynkach międzynarodowych. Mniej jednoznaczny obraz rozkładu wartości Ogólnego Wskaźnika Koniunktury występuje przy jego analizie w zależności od liczby osób pracujących w firmie. O ile w ubiegłorocznym badaniu średnia wartość Ogólnego Wskaźnika Koniunktury była dość jednolita, z niewielkimi, nie przekraczającymi 0,9 pkt różnicami pomiędzy skrajnymi wartościami, o tyle w tym roku te różnice znacząco się zwiększyły. Najniższą średnią wartość Ogólnego Wskaźnika Koniunktury odnotowano w grupie firm, w których pracuje od 6 do 9 osób (87,9), najwyższą wśród przedsiębiorstw, w których pracuje od 20 do 49 osób (90,5). W tegorocznym badaniu po raz pierwszy respondenci byli pytani o lokalizację siedziby firmy – czy mieści się ona w mieście (5100 ankietowanych firm) czy na obszarach wiejskich (1800 firm). Nie wydaje się, aby miejsce prowadzenia działalności gospodarczej miało duży wpływ na ocenę przez właścicieli zjawisk, które były przedmiotem badania. Średnia wartość Ogólnego Wskaźnika Koniunktury dla firm zlokalizowanych w miastach wyniosła 89,7, a dla przedsiębiorstw posiadających swoją siedzibę na obszarach wiejskich było to 89,1. Przedsiębiorstwa zlokalizowane w miastach lepiej oceniły kolejne 12 miesięcy. Różnica w wartościach Ogólnego Wskaźnika Koniunktury za ostatnie 12 miesięcy mieści się w granicach błędu statystycznego.

2. Ocena sytuacji gospodarczej przez mikro i małe firmy W podrozdziale tym zostały omówione odpowiedzi respondentów na pytania o (1) ocenę ogólnej sytuacji gospodarczej, (2) ocenę sytuacji branży, w której działa firma oraz (3) ocenę sytuacji samej ankietowanej firmy. W tegorocznym badaniu jeszcze ostrzej zaznaczył się kontrast pomiędzy oceną przez przedsiębiorców zjawisk, na które mają ograniczony wpływ (ogólna sytuacja gospodarcza, sytuacja branży) a oceną swojej firmy. W poprzednich edycjach badania respondenci dużo lepiej oceniali sytuację swojego przedsiębiorstwa niż sytuację gospodarki lub branży, w której działa dana firma. Tłumaczyliśmy to tym, że respondenci odpowiadając na pytania o sytuację branży, a zwłaszcza gospodarki opierają się przede wszystkim na doniesieniach medialnych, w których dominuje zdecydowanie negatywny obraz gospodarki – wówczas dotyczyło to głównie gospodarki światowej. Ocena sytuacji własnej firmy jest już oparta na zupełnie innych czynnikach, rozumianych i w większości pozostających pod kontrolą respondenta. Ponieważ w czasie tegorocznego badania negatywny obraz sytuacji gospodarczej nie dotyczył już tylko świata zewnętrznego, ale także Polski (przykładem niech będą informacje o bankructwach firm budowlanych czy o słabnącym wzroście gospodarczym), w odpowiedziach na pytania o sytuację gospodarczą czy sytuację branży obserwujemy bardzo mocny spadek ocen w porównaniu z poprzednią edycją badania. Szczególnie jest to widoczne przy ocenie ogólnej sytuacji gospodarczej (mapa 12).

Mapa 12

Ocena sytuacji gospodarczej 76,2/79,4

77,0/81,9

87 85 78

75,8/78,8

88 88 79

75,7/78,8 90 85 77 88 87 77

78,3/81,6

74,6/81,3 88 86 78

84 84 80

78,0/79,3 89 86 79

Indeks X / Y w roku 2012

75,6/80,0

78,3/79,3

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

85 84 78

88 87 79

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

73,7/78,3 75,0/78,6 87 86 77

77,3/80,3

86 82 76

74,2/80,6

79,2/79,5 90 88 79

76,3/79,4 89 86 78

88 85 79

89 84 76

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

89 86 77

75,1/76,4

brak poprawy (-50 do 2,9)

bardzo duża poprawa (11 do 50)

77,7/79,6 85 84 79

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Tak jak już to zostało zasygnalizowane na początku rozdziału, w tegorocznym badaniu zdecydowanie najgorzej oceniona została właśnie ogólna sytuacja gospodarcza. W porównaniu z rokiem ubiegłym, średnia wartość indeksu opisującego ocenę sytuacji gospodarczej spadła aż o 7,6 punktu do poziomu 77,8. Bardzo nisko została oceniona zarówno ogólna sytuacja gospodarcza w ostatnich 12 miesiącach (76,2), jak i perspektywy kształtowania się sytuacji gospodarczej w ciągu kolejnych 12 miesięcy (79,4). Tak niskie wartości indeksów wynikają z faktu, że aż 74% respondentów uznało, że sytuacja gospodarcza kraju jest obecnie gorsza lub dużo gorsza niż rok temu. Jednocześnie 69% respondentów uważa, że sytuacja gospodarcza w ciągu najbliższych 12 miesięcy będzie gorsza lub dużo gorsza niż obecnie. W układzie regionalnym najlepiej sytuację gospodarczą ocenili przedsiębiorcy z województwa kujawsko-pomorskiego – średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy wyniosła 79,9. Na przeciwległym biegunie znajduje się województwo małopolskie, w którym średnia z indeksów opisujących ocenę sytuacji gospodarczej miała wartość 75,7. Są to znacznie mniejsze wartości niż w roku ubiegłym. Największa zmiana zaszła w województwie zachodniopomorskim – średnia z tegorocznych indeksów obniżyła się aż o ponad 10 punktów w porównaniu ze średnią z roku ubiegłego (2011 – 87,5, 2012 – 77,3). Oceny obecnej sytuacji gospodarczej wahały się od 73,7 w województwie łódzkim do 79,2 w województwie opolskim. Z kolei oceny związane z sytuacją polskiej gospodarki w ciągu najbliższych 12 miesiącach zawierały się pomiędzy 76,4 w Małopolsce a 81,9 w województwie pomorskim.

Tabela 9

Ocena sytuacji gospodarczej według wielkości firmy i branży Ocena sytuacji gospodarczej w roku 2012 – ostatnie 12 miesięcy

Ocena sytuacji gospodarczej w roku 2012 – przyszłe 12 miesięcy

Średnia z indeksów w roku 2012

Średnia z indeksów w roku 2011

76,2 76,1 78,9

79,4 79,5 79,0

77,8 77,8 78,9

85,4 85,5 84,6

-7,6

79,6 77,2 73,8 75,7

80,6 80,2 78,2 78,9

80,1 78,7 76,0 77,3

86,5 86,5 83,1 87,2

-6,4 -7,8 -7,2 -10,0

Polska Wielkość firmy Mikrofirmy Małe firmy Branża Produkcja Usługi Handel Budownictwo

Różnica średniej z indeksów

-7,7 -5,6

Średnia z indeksów związanych z oceną sytuacji gospodarczej w mniejszym stopniu zmalała w grupie małych przedsiębiorstw (spadek o 5,6 pkt do poziomu 78,9), co wynika z dużo wyższej niż w przypadku mikrofirm oceny ostatnich 12 miesięcy. W układzie branżowym na szczególną uwagę zasługuje bardzo duży spadek średniej oceny sytuacji gospodarczej za rok 2012 wśród firm z branży budowlanej (tabela 9). W porównaniu ze średnią z roku ubiegłego jest to spadek aż o 10 pkt. Mimo tak znacznego obniżenia się oceny sytuacji gospodarczej w branży budowlanej, zdecydowanie najgorzej ten element oceniły firmy z branży handlowej. Zarówno ocena ostatnich, jak i przyszłych 12 miesięcy jest w tej grupie firm najniższa i wynosi odpowiednio 73,8 oraz 78,2. Najwyższe oceny wystawili przedsiębiorcy z branży produkcyjnej – obecną sytuację gospodarczą odniesioną do sytuacji sprzed roku ocenili na poziomie 79,6 punktów. Mapa 13

Ocena sytuacji branży 79,2/83,5

81,7/85,4

88 86 81

80,1/83,3

89 89 84

79,0/82,6 89 85 82 87 89 81

79,4/84,9

76,6/82,0 91 87 79

86 85 82

82,7/86,5 90 88 85

78,4/83,2

81,6/84,4

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

85 84 81

88 88 83

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

76,1/83,1 77,1/81,8 87 86 79

81,5/85,5

83 83 80

77,5/83,8

82,2/83,3 90 87 83

78,1/82,2 88 85 80

88 86 83

90 84 81

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

89 86 81

78,5/82,9

brak poprawy (-50 do 2,9)

80,6/84,9 88 85 83

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Drugim, oprócz sytuacji gospodarczej, najgorzej ocenionym przez przedsiębiorców obszarem w tegorocznym badaniu była sytuacja branży, w której działa dana firma. Średnia z oceny sytuacji branży w ostatnich i przyszłych 12 miesiącach jest niska – wynosi 81,3 (mapa 13), ale i tak jest to wynik o prawie 4 punkty wyższy od analogicznego wskaźnika dla oceny sytuacji gospodarczej. Mniejsza jest też różnica pomiędzy średnią z tegorocznego badania a średnią oceną sytuacji branży w ramach badania z roku ubiegłego – wskaźnik obniżył się o 4,5 pkt (w przypadku 51

oceny sytuacji gospodarczej średnia obniżyła się o 7,6 pkt). Warto zauważyć, że w ubiegłorocznym badaniu wartości indeksów określających ocenę sytuacji gospodarczej i ocenę sytuacji branży były niemal identyczne. W tym roku przedsiębiorcy dużo krytyczniej niż sytuację branży ocenili ogólną sytuację gospodarczą. Tak jak we wszystkich innych pytaniach, przedsiębiorcy lepiej ocenili perspektywy na najbliższe 12 miesięcy (83,5) niż sytuację branży w okresie ostatniego roku (indeks na poziomie 79,2). Jeśli spojrzeć na rozkład odpowiedzi na pytanie o sytuację branży, w której funkcjonują przedsiębiorstwa respondentów w podziale na regiony, in plus wyróżnia się województwo lubuskie. W tym właśnie województwie zanotowano najwyższe oceny sytuacji branży, zarówno w odniesieniu do ostatnich 12 miesięcy (82,7), jak i dla kolejnego roku (86,5). W takiej sytuacji średnia z indeksów jest oczywiście również najwyższa w tym województwie (84,6). Aktualną sytuację branży w porównaniu ze stanem sprzed roku najgorzej ocenili właściciele przedsiębiorstw z województwa łódzkiego (76,1). W poprzednich edycjach badania przedsiębiorcy z łódzkiego zawsze najsłabiej oceniali sytuację branży, w której działają – i to zarówno w odniesieniu do ostatnich, jak i przyszłych 12 miesięcy. W tegorocznym badaniu jednakże nastąpiła zmiana, gdyż najgorzej rozwój sytuacji branży w kolejnych 12 miesiącach ocenili przedsiębiorcy z województwa dolnośląskiego (81,8). Wartość indeksu wyprzedzającego dla województwa łódzkiego wyniosła 83,1 i był to największy wzrost tego indeksu w stosunku do jego wartości za ostatnie 12 miesięcy (o 7 punktów). Z kolei najniższą średnią z obu indeksów określających sytuację branży wyliczono dla województwa podlaskiego (79,3). Na Podlasiu zanotowano bardzo znaczące, aż o 7,5 pkt, obniżenie się średniej w porównaniu z ubiegłorocznym badaniem. Tabela 10

Ocena sytuacji branży według wielkości firmy i branży

Polska Wielkość firmy Mikrofirmy Małe firmy Branża Produkcja Usługi Handel Budownictwo

Ocena sytuacji branży w roku 2012 – ostatnie 12 miesięcy

Ocena sytuacji branży w roku 2012 – przyszłe 12 miesięcy

Średnia z indeksów w roku 2012

Średnia z indeksów w roku 2011

79,2 79,1 80,4

83,5 83,5 81,6

81,3 81,3 81,0

85,8 85,8 85,3

-4,5

80,2 81,5 76,3 77,7

85,3 85,6 81,2 80,6

82,7 83,6 78,7 79,1

85,9 87,8 82,8 87,4

-3,1 -4,3 -4,0 -8,3

Różnica średniej z indeksów

-4,5 -4,4

Rozkład odpowiedzi na pytanie o sytuację branży według wielkości firmy jest zbliżony do rozkładu odpowiedzi ilustrujących ocenę sytuacji gospodarczej. Małe przedsiębiorstwa lepiej niż mikrofirmy oceniły aktualną sytuację branży odniesioną do sytuacji sprzed roku, z kolei perspektywy branży na kolejne 12 miesięcy lepiej kształtują się w grupie mikro przedsiębiorstw (tabela 10). Najlepiej sytuację w swoich branżach ocenili przedsiębiorcy działający w usługach. Mimo znacznego zmniejszenia się średniej z indeksów w porównaniu z ubiegłorocznym badaniem (o 4,3 pkt z 87,8 do 83,6), w tej właśnie branży zanotowano najwyższe oceny w każdej z kategorii odpowiedzi – zarówno za ostatnie 12 miesięcy (81,5), jak i za przyszłe 12 miesięcy (85,6). Znamienny jest wynik dla branży budowlanej. Średnia z indeksów opisujących ocenę sytuacji branży obniżyła się w stosunku do analogicznego wskaźnika za rok 2011 aż o ponad 8 punktów (z 87,4 do 79,1). Przedsiębiorcy z tej branży liczą się jednocześnie z dalszym pogarszaniem się sytuacji w swojej branży – indeks wyliczony dla kolejnych 12 miesięcy jest najniższy spośród wszystkich branż i ledwie przekracza poziom 80 punktów.

Na szczęście znacznie lepiej przedsiębiorcy oceniają sytuację swoich firm. Indeksy ogólnopolskie, regionalne czy branżowe wyliczone w oparciu o odpowiedzi na pytanie o ocenę sytuacji firmy są znacznie wyższe w stosunku do indeksów opisujących ocenę sytuacji gospodarczej czy sytuacji branży. Niemniej jednak warto raz jeszcze podkreślić, że w tegorocznym badaniu większość indeksów obniżyła się w stosunku do dwóch pierwszych edycji badania, a ich wartości najczęściej znajdują się grubo poniżej neutralnego poziomu 100 punktów. Przedsiębiorcy ocenili sytuację swoich firm w ciągu ostatnich 12 miesięcy na poziomie 86,9 punktów, co jest wynikiem o 0,1 pkt lepszym niż w ubiegłorocznym badaniu (mapa 14). Oznacza to, że sytuacja przedsiębiorstw w przeciągu ostatniego roku nie zmieniła się. Przedsiębiorcy są natomiast większymi pesymistami jeśli chodzi o najbliższe 12 miesięcy. Co prawda indeks wyprzedzający określający sytuację firmy w kolejnym roku (92,0) jest o ponad 5 punktów wyższy od wskaźnika za ostatni rok, ale mimo to jest on znacznie niższy od wartości analogicznego indeksu z badania prowadzonego w ubiegłym roku, kiedy miał on wartość 94,8. Łatwo jednakże tę zmianę wytłumaczyć w kontekście prognoz makroekonomicznych, które są znacznie gorsze niż te, do których mieli dostęp przedsiębiorcy rok temu. W związku z dużo niższą, w stosunku do ubiegłorocznego badania, wartością indeksu wyprzedzającego dla pytania o sytuację firmy, średnia z indeksów w roku 2012 jest o ponad 1 punkt mniejsza niż średnia z indeksów oceniających sytuację firmy w roku 2011. Mapa 14

Ocena sytuacji firmy 86,9/92,0

88,1/93,5

92 91 89

89,7/92,8

92 93 91

87,4/91,4 94 91 91 92 94 89

87,7/93,8

84,5/90,4 94 93 87

89 90 91

88,9/93,6 94 93 91

Indeks X / Y w roku 2012

85,2/90,9

88,8/92,2

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

90 88 88

91 93 91

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

84,6/90,8 86,6/92,2 93 91 89

87,9/93,6

89 88 88

85,7/93,5

89,2/92,1 95 93 91

86,7/91,5 93 92 89

94 91 91

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

94 90 90

85,8/91,2 95 91 88

bardzo duża poprawa (11 do 50)

88,7/92,8 92 92 91

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

W stosunku do ubiegłorocznego badania zmniejszyły się regionalne różnice pomiędzy wartościami indeksów dla oceny sytuacji firmy. Średnia z indeksów z tegorocznego badania zawiera się pomiędzy 87,4 w województwie podlaskim a 91,3 w województwie warmińsko-mazurskim. Dla porównania – w roku ubiegłym średnie wartości indeksów wahały się od 87,5 (mazowieckie) do 94,1 (zachodniopomorskie). Najsłabiej sytuację swoich firm ocenili przedsiębiorcy z województwa podlaskiego. Wskaźnik określający sytuację firmy w okresie ostatnich 12 miesięcy ma wartość 84,5. Analogiczny indeks dla kolejnych 12 miesięcy wynosi 90,4. W najlepszych województwach indeks jest o kilka punktów wyższy: w przypadku oceny ostatniego roku najwyższą wartość wskaźnika zanotowano w województwie warmińsko-mazurskim (89,7), perspektywy dla swych firm w kolejnych 12 miesiącach najlepiej ocenili natomiast przedsiębiorcy z województwa kujawsko-pomorskiego (93,8).

Tabela 11

Ocena sytuacji firmy według wielkości firmy i branży

Polska Wielkość firmy Mikrofirmy Małe firmy Branża Produkcja Usługi Handel Budownictwo

Ocena sytuacji firmy w roku 2012 – ostatnie 12 miesięcy

Ocena sytuacji firmy w roku 2012 – przyszłe 12 miesięcy

Średnia z indeksów w roku 2012

Średnia z indeksów w roku 2011

86,9 86,7 91,3

92,0 91,9 93,3

89,4 89,3 92,3

90,8 90,7 93,0

-1,4

88,4 89,4 82,5 88,3

93,6 93,9 89,2 91,0

91,0 91,6 85,8 89,6

92,1 92,3 87,8 92,9

-1,1 -0,7 -1,9 -3,3

Różnica średniej z indeksów

-1,4 -0,7

W porównaniu z poprzednimi edycjami badania, nie zmienił się rozkład odpowiedzi na pytanie o sytuację firmy w zależności od wielkości przedsiębiorstwa. Znacznie lepiej sytuację swoich przedsiębiorstw oceniają właściciele małych firm. W tegorocznym badaniu jeszcze wyraźniej zaznaczyła się różnica w poziomie oceny pomiędzy mikro a małymi przedsiębiorstwami. Średnia z indeksów określających ocenę sytuacji firmy w ostatnich i kolejnych 12 miesiącach wyniosła 89,3 dla mikrofirm i 92,3 dla małych przedsiębiorstw. Porównując te wartości z wynikami z roku 2011 widać, iż średnia dla małych firm obniżyła się mniej niż średnia z indeksów wyliczona dla mikroprzedsiębiorstw (tabela 11). W ubiegłym roku najlepiej sytuację swoich firm oceniali przedsiębiorcy z branży budowlanej. Zmiany, jakie dokonały się w przeciągu ostatniego roku w tej branży, widać w wynikach tegorocznego badania. Mimo, że najsłabiej sytuację swoich firm ocenili przedsiębiorcy działający w handlu (indeks za ostatnie 12 miesięcy – 82,5, indeks dla przyszłych 12 miesięcy – 89,2), to największe obniżki indeksów wystąpiły w budownictwie. W ubiegłym roku średnia z obu indeksów dla budownictwa wynosiła 92,9. W tegorocznym badaniu średnia ta obniżyła się aż o 3,3 pkt do poziomu 89,6.

3. Sytuacja finansowa mikro i małych firm W tym podrozdziale raportu omówione zostały wyniki badania odnoszące się do odpowiedzi respondentów na trzy pytania związane z sytuacją finansową. Pytania te dotyczyły: (1) oceny przychodów firmy, (2) oceny wyniku finansowego firmy (zysk lub strata) oraz (3) długości oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary/usługi.

Mapa 15

Ocena przychodów firmy 86,2/91,7

87,4/95,0

90 90 89

88,6/92,5

91 91 91

86,6/93,1 93 89 91 90 93 90

88,5/93,5

85,0/91,0 91 93 88

88 89 91

86,6/92,2 91 91 89

Indeks X / Y w roku 2012

84,7/90,5

87,5/91,5

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

88 87 88

90 91 90

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

82,7/89,8 85,0/91,4 91 91 88

88,2/91,4

88 87 86

84,1/92,8

88,4/93,0 92 92 91

86,3/90,4 91 91 88

93 91 90

93 90 88

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

93 90 88

85,1/91,1

brak poprawy (-50 do 2,9)

bardzo duża poprawa (11 do 50)

89,8/94,1

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy

90 90 92

średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Wartości indeksów opisujących przychody firmy są zbliżone do wskaźników oceniających sytuację firmy. Obecna wielkość przychodów firmy odniesiona do sytuacji sprzed roku została oceniona na poziomie 86,2, co jest wynikiem o 0,6 pkt lepszym w porównaniu z ubiegłorocznym badaniem (mapa 15). Należy jednak po raz kolejny podkreślić, że wynik ten jest dużo niższy od neutralnego poziomu 100 punktów. O ile ostatnie 12 miesięcy w zakresie przychodów zostało ocenione przez respondentów lepiej niż rok temu, o tyle perspektywy na kolejne 12 miesięcy są już znacznie gorsze - tegoroczny wynik (91,7) jest o 2,3 pkt niższy niż wynik z badania prowadzonego w roku 2011. W związku ze spowolnieniem gospodarczym, przedsiębiorcy spodziewają się zmniejszenia przychodów. Średnia z tegorocznych indeksów – 88,9 jest o 0,9 pkt niższa od średniej z ubiegłorocznego badania oraz o 1,5 pkt w porównaniu z badaniem z roku 2010. Przychody w swoich firmach najwyżej ocenili przedsiębiorcy z województwa podkarpackiego (średnia z indeksów wyniosła 91,9). Warto podkreślić, iż wynik dla Podkarpacia jest o ponad 2 pkt wyższy od ubiegłorocznej średniej z indeksów dla tego województwa. Najniższe regionalne wartości średniej z indeksów dla przychodów firmy odnotowano w województwie łódzkim (86,3). Wynika to z faktu, że właściciele przedsiębiorstw z tego regionu najgorzej ocenili zarówno przychody w ciągu ostatnich 12 miesięcy (82,7), jak również przychody w kolejnych 12 miesiącach (89,8). Najwyższe wartości indeksów wyliczono w oparciu o odpowiedzi przedsiębiorców z województwa podkarpackiego (89,8 w odniesieniu do ostatnich 12 miesięcy) oraz pomorskiego (95,8 dla kolejnych 12 miesięcy). Tabela 12

Ocena przychodów firmy według wielkości firmy i branży

Polska Wielkość firmy Mikrofirmy Małe firmy Branża Produkcja Usługi Handel Budownictwo

Ocena przychodów firmy w roku 2012 – ostatnie 12 miesięcy

Ocena przychodów firmy w roku 2012 – przyszłe 12 miesięcy

Średnia z indeksów w roku 2012

Średnia z indeksów w roku 2011

86,2 85,9 92,4

91,7 91,6 94,1

88,9 88,8 93,2

89,8 89,7 93,1

-0,9

88,1 88,5 82,1 86,7

94,6 93,8 88,2 90,6

91,4 91,2 85,2 88,7

91,1 91,2 86,9 92,0

0,3 -0,1 -1,7 -3,3

Różnica średniej z indeksów

-0,9 0,2

Podobnie jak w latach poprzednich, przychody swoich firm znacznie lepiej ocenili właściciele małych firm. Średnia z indeksów ilustrujących wielkość przychodów w firmach liczących od 10 do 49 pracowników wyniosła 93,2 i była o 4,4 pkt wyższa od analogicznego wskaźnika skalkulowanego dla mikroprzedsiębiorstw (tabela 12). Mikrofirmy szczególnie negatywnie oceniły obecną wielkość przychodów odniesioną do wielkości przychodów sprzed roku. Indeks za ostatnie 12 miesięcy dla mikroprzedsiębiorstw wyniósł 85,9 wobec 92,4 dla małych firm. Różnica pomiędzy indeksami za przyszłe 12 miesięcy dla mikro i małych firm nie jest już taka duża. Indeksy te mają wartość odpowiednio 91,6 oraz 94,1. Tegoroczne badanie przyniosło pewne zmiany do struktury branżowej odpowiedzi na pytanie o wielkość przychodów. Niezmiennie najgorsze wartości wszystkich wskaźników dotyczą branży handlowej. Firmy z tej branży oceniły przychody w ciągu ostatnich 12 miesięcy na poziomie 82,1 (wynik niemal identyczny jak w badaniu ubiegłorocznym) i na poziomie 88,2 w odniesieniu do przyszłych 12 miesięcy. Ostatni rok najlepiej pod względem przychodów oceniły firmy usługowe (88,5), ale średnia z indeksów z tegorocznego badania ma najwyższą wartość dla firm z branży produkcyjnej (91,4), a to dlatego, że te firmy wykazują najwięcej optymizmu, jeśli chodzi o wysokość przychodów w kolejnych 12 miesiącach (94,6). Największą zmianą jest ocena przychodów przez firmy z branży budowlanej. W dwóch dotychczasowych badaniach najwyższe wartości indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy notowano właśnie w tej branży. Sytuacja zmieniła się w tym roku. Kłopoty firm budowlanych spowodowały, że średnia wartość indeksów spadła o ponad 3 punkty w stosunku do badania prowadzonego w roku ubiegłym i ukształtowała się na poziomie znacznie poniżej wyniku dla branży produkcyjnej i usługowej (88,7). Drugim pytaniem zadawanym respondentom, które jest bezpośrednio związane z sytuacją finansową firmy, było pytanie o wynik finansowy, czyli wielkość zysku lub straty zanotowanej przez przedsiębiorstwa. Tak jak w dwóch poprzednich badaniach, wartości indeksów opisujących wynik finansowy są wyższe od indeksów związanych z przychodami, co potwierdza sformułowaną już w poprzednim raporcie tezę o dobrej kontroli strony kosztowej działalności gospodarczej prowadzonej przez mikro i małe firmy. Jednocześnie zmiany indeksów związanych z wynikiem finansowym w stosunku do badania ubiegłorocznego są niemal identyczne do zmian, jakie zostały opisane w komentarzu do wyników badania dotyczących przychodów. Tegoroczny indeks opisujący wielkość wyniku finansowego za ostatnie 12 miesięcy (87,4) jest o 0,5 pkt wyższy od analogicznego wskaźnika z roku 2011 (w przypadku przychodów indeks był większy o 0,6 pkt w stosunku do ubiegłorocznego wyniku). Z kolei indeks za kolejne 12 miesięcy (92,3) jest o 2,1 pkt niższy niż analogiczny wskaźnik wyliczony dla wyniku finansowego w roku ubiegłym (dla przychodów indeks był niższy o 2,3 pkt). Średnia z indeksów dla wyniku finansowego za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy wyniosła 89,8 – o 0,8 pkt mniej niż w roku ubiegłym i o 1,5 pkt mniej w porównaniu z rokiem 2010 (mapa 16). Mapa 16

Ocena wyniku finansowego firmy 87,4/92,3

88,9/95,1

91 91 90

90,1/91,4

92 92 92

88,6/93,9 93 90 91 91 93 91

89,0/94,0

86,0/91,9 93 94 89 Indeks X / Y w roku 2012

88 90 92

89,3/92,9 93 92 91

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

85,4/91,3

88,9/93,2

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

88 88 88

90 92 91

brak poprawy (-50 do 2,9)

84,6/91,4 85,7/91,3 92 92 88

88,4/93,9

90 88 88

87,6/92,9

90,6/92,0 93 94 91

87,1/91,8 93 92 89

86,4/90,6

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

93 89 90

94 90 88

93 92 91

niewielka poprawa (3 do 4,9)

90,5/94,0 92 90 92

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Minimalne i maksymalne wartości indeksów w układzie regionalnym są niemal identyczne z rozkładem wyników dla przychodów firmy. Najniższą średnią wartość indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy zanotowano w województwie łódzkim (88,0), najwyższą w województwie podkarpackim (92,2). Ostatnie 12 miesięcy najgorzej ocenili właściciele przedsiębiorstw z województwa łódzkiego (84,6), najlepiej firmy z województwa opolskiego (w przypadku przychodów najwyższa wartość wskaźnika wystąpiła w województwie podkarpackim). Wynik finansowy w perspektywie kolejnych 12 miesięcy powinien być najlepszy w mikro i małych firmach z województwa pomorskiego (lub dosłownie odczytując wartość – powinien to być najmniejszy spadek wyniku finansowego w porównaniu z jego obecnym poziomem). Na przeciwległym biegunie znajdują się firmy z województwa małopolskiego, w którym to regionie wskaźnik wyprzedzający wyniku finansowego firm osiągnął wartość 90,6 (minimum dla przychodów wystąpiło w województwie łódzkim). Tabela 13

Ocena wyniku finansowego firmy według wielkości firmy i branży

Polska Wielkość firmy Mikrofirmy Małe firmy Branża Produkcja Usługi Handel Budownictwo

Ocena wyniku finansowego firmy w roku 2012 – ostatnie 12 miesięcy

Ocena wyniku finansowego firmy w roku 2012 – przyszłe 12 miesięcy

Średnia z indeksów w roku 2012

Średnia z indeksów w roku 2011

87,4 87,2 90,5

92,3 92,3 94,2

89,8 89,8 92,4

90,6 90,6 92,0

-0,8

88,6 89,4 83,7 88,8

94,4 94,1 89,4 91,8

91,5 91,7 86,6 90,3

91,0 92,2 88,0 92,7

0,5 -0,4 -1,5 -2,3

Różnica średniej z indeksów

-0,8 0,3

Jak już wspomniano powyżej, wyniki dotychczasowych badań w części poświęconej wynikowi finansowemu firm są zbliżone do wyników odnoszących się do przychodów mikro i małych przedsiębiorstw, dlatego nie powinno dziwić, że podobieństwa widać także przy analizie oceny wyniku finansowego według wielkości firmy oraz branży (tabela 13). Wynik finansowy, zarówno obecny, jak i przyszły znacznie lepiej oceniają małe przedsiębiorstwa. Wartość indeksu za ostatnie 12 miesięcy dla małych firm jest o ponad 3 pkt wyższa w stosunku do analogicznego indeksu wyliczonego dla mikroprzedsiębiorstw (87,2 vs. 90,5). Różnica pomiędzy indeksami opisującymi wynik finansowy mikro i małych firm w kolejnych 12 miesiącach jest mniejsza niż 2 pkt (92,3 vs. 94,2). Warto podkreślić, iż różnice w wartości indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy pomiędzy mikro i małymi firmami są znacznie mniejsze niż różnice, które notuje się dla indeksów dotyczących przychodów firmy, co wskazuje na większą elastyczność najmniejszych firm w dostosowywaniu strony kosztowej działalności do aktualnych warunków prowadzenia biznesu. W układzie branżowym najlepszy wynik finansowy wystąpił w usługach, ale różnice pomiędzy średnią z indeksów dla branży usługowej i produkcyjnej (ta ostatnia branża miała najlepszy wynik w kategorii przychodów), są bardzo niewielkie. Tradycyjnie od początku badań najgorzej wynik finansowy ocenili przedsiębiorcy z branży handlowej (średnia z indeksów na poziomie 86,6). Ponownie największy spadek średniej z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy zanotowano w branży budowlanej, ale warto zauważyć, że spadek ten w porównaniu z rokiem 2011 jest o 1 pkt mniejszy niż spadek rok do roku wskaźnika przychodowego. Ostatnim pytaniem w bloku poświęconym sytuacji finansowej mikro i małych firm było pytanie o długość oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary/usługi (mapa 17). Okazuje się, że zatory płatnicze są coraz większym problemem dla przedsiębiorców, aczkolwiek należy zauważyć, że wartości indeksów są znacznie wyższe niż ocena przychodów czy wyniku finansowego firmy. Średnia z indeksów tegorocznego badania wyniosła 93,7 i była o 1 pkt gorsza od średniej w roku 2011 i o 2 pkt od średniej sprzed dwóch lat. Spadki rozłożyły się równomiernie pomiędzy indeksami na ostatnie i przyszłe 12 miesięcy. Ten pierwszy obniżył się w stosunku do roku ubiegłego o 1,1 pkt i wynosi 91,2. Obniżka indeksu wyprzedzającego była nieznacznie mniejsza (o 0,9 pkt), plasując wartość tegorocznego indeksu na poziomie 96,1. 57

Mapa 17

Ocena długości oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary/usługi 91,2/96,1

93,4/96,7

96 95 94

92,1/96,4

95 95 95

91,7/95,5 94 94 94 96 97 94

91,5/97,2

89,6/96,2 98 96 93

94 93 94

90,9/97,6

92,4/95,6

97 94 94

91,9/96,7

Indeks X / Y w roku 2012

96 95 94

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

95 95 94

89,3/95,5 89,9/96,0 96 94 93

95 94 92

90,8/94,5

91,3/96,7 96 96 94

90,7/95,2 95 95 93

brak poprawy (-50 do 2,9)

94,0/97,4

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

97 95 96

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

96 95 93

88,5/94,6 95 93 92

91,6/98,3

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy

95 95 95

średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Największe problemy z zatorami płatniczymi, podobnie jak w roku ubiegłym, mają przedsiębiorcy z województwa małopolskiego. Średnia z indeksów dla pytania o długość oczekiwania na zapłatę wyniosła 91,6 (w roku ubiegłym 93,4). Małopolscy przedsiębiorcy szczególnie krytycznie ocenili ostatnie 12 miesięcy – indeks za ten okres ma wartość 88,5, co jest najniższą wielkością spośród wszystkich polskich województw. Największego pogorszenia długości okresu oczekiwania na zapłatę w najbliższych 12 miesiącach spodziewają się właściciele przedsiębiorstw z województwa świętokrzyskiego (94,5). Najlepiej okres oczekiwania na zapłatę ocenili przedsiębiorcy z województwa lubelskiego. Średnia z indeksów ma wartość 95,7. W województwie lubelskim zanotowano też najwyższą wartość indeksu za ostatnie 12 miesięcy (94,0). Minimalnego wydłużenia okresu oczekiwania na zapłatę w kolejnych 12 miesiącach (wynik zbliżony do neutralnego poziomu 100) spodziewają się właściciele mikro i małych przedsiębiorstw z województwa podkarpackiego, gdzie wartość indeksu osiągnęła 98,3. Tabela 14

Ocena długości oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary/usługi według wielkości firmy i branży Ocena długości Ocena długości oczekiwania na zapłatę oczekiwania na zapłatę w roku 2012 – ostatnie w roku 2012 – przyszłe 12 miesięcy 12 miesięcy

Polska

Średnia z indeksów w roku 2012

Średnia z indeksów w roku 2011

Różnica średniej z indeksów

-1,0

91,2

96,1

93,7

94,6

Mikrofirmy

91,4

96,2

93,8

94,8

-1,0

Małe firmy

86,0

93,6

89,8

90,6

-0,8

Produkcja

89,4

95,5

92,4

92,7

-0,2

Usługi

92,1

96,4

94,2

95,6

-1,4

Handel

93,0

96,8

94,9

95,1

-0,3

Budownictwo

86,0

94,2

90,1

91,9

-1,7

Wielkość firmy

Branża

Rozkład odpowiedzi na pytanie o długość oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary i usługi według wielkości firmy oraz branży znacząco się różni od schematu, który był opisany przy omawianiu wyników badania w zakresie przychodów czy wyniku finansowego. Znacznie mniejsze problemy z zatorami płatniczymi mają mikroprzedsiębiorstwa oraz firmy działające w branży handlowej i usługowej (tabela 14). Wyjaśnienie jest stosunkowo proste – w obu tych branżach zapłata za towary czy usługi jest przeważnie dokonywana w momencie sprzedaży. Zupełnie 58

inaczej wygląda sytuacja w branżach, w których zanotowano najniższe wartości indeksów – produkcyjnej i budownictwie. W tych branżach zapłata za towary czy usługi następuje najczęściej w jakiś czas po dostarczeniu towaru czy zrealizowaniu usługi. A ponieważ w gronie firm małych uczestniczących w badaniu nadreprezentowane są przedsiębiorstwa z branży budowlanej oraz produkcyjnej, specyfika branżowa znalazła odzwierciedlenie również w ocenie długości oczekiwania na zapłatę według wielkości firmy.

4. Zatrudnienie w mikro i małych firmach Spośród pytań w ankiecie, na które odpowiedziały wszystkie firmy uczestniczące w badaniu (6 900 podmiotów), najlepsze wyniki odnotowano przy ocenie zatrudnienia w mikro i małych firmach. Średnia wartość tegorocznego indeksu to 97,8 – o 0,3 pkt. mniej niż w roku 2011. Jest to jednocześnie najwyższa wartość średniej spośród 8 pytań wchodzących w skład Ogólnego Wskaźnika Koniunktury Mikro i Małych Firm. Odczytując literalnie wielkość indeksu za ostatnie 12 miesięcy (96,5) właściciele firmy odnotowali niewielkie zmniejszenie zatrudnienia w swoich przedsiębiorstwach w stosunku do poziomu zatrudnienia sprzed roku i jednocześnie oczekują ustabilizowania się poziomu zatrudnienia w kolejnych 12 miesiącach (indeks wyprzedzający na poziomie 99,2; mapa 18). W powyższym akapicie celowo użyto sformułowania: „literalny odczyt”. Wydaje się bowiem, że polscy mikro i mali przedsiębiorcy znacznie gorzej w porównaniu z rzeczywistością oceniają niektóre zjawiska będące przedmiotem badania. Oficjalne dane Głównego Urzędu Statystycznego dotyczące poziomu zatrudnienia w przedsiębiorstwach pokazują, że przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw o liczbie pracowników powyżej 9 osób wynosiło we wrześniu 2012 roku 5,514 mln9 - niemal tyle samo, co we wrześniu 2011 roku (5,515 mln). Powyższe wnioski potwierdza analiza innych oficjalnych danych statystycznych (np. sytuacji finansowej przedsiębiorstw), które są dużo lepsze niż wartości wskaźników skalkulowanych w oparciu o wywiady telefoniczne z właścicielami mikro i małych przedsiębiorstw. Pozwala to sformułować tezę, że uzyskane w badaniu wyniki mogą być o kilka punktów niższe w stosunku do rzeczywistej sytuacji firm. Mapa 18

Ocena zatrudnienia w firmie 96,5/99,2

96,1/100,8

99 98 98

96,0/98,5

99 99 98

96,2/99,5 99 97 97 99 99 98

96,4/100,1

94,8/99,4 98 99 97

98 97 98

98,0/99,4 99 98 99

Indeks X / Y w roku 2012

96,7/99,1

97,7/99,4

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

99 98 98

99 98 99

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

95,0/98,4 95,9/98,1 98 98 97

97,7/99,5

97 97 97

99,3/98,4

97,0/101,0 99 99 99

96,3/99,1 98 98 98

100 99 99

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

100 98 99

95,7/98,2 100 98 97

bardzo duża poprawa (11 do 50)

97,1/100,2 99 98 99

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Różnice w ocenie poziomu zatrudnienia pomiędzy regionami są niewielkie – wynoszą zaledwie 2,3 pkt. dla średniej z indeksów. Najgorzej sprawy związane z zatrudnieniem w swoich firmach, podobnie jak w roku ubiegłym, ocenili przedsiębiorcy z województwa łódzkiego (średnia z indeksów na poziomie 96,7). Najwyższą wartość tego wskaźnika zanotowano w województwie opolskim (99,0). Warto także zauważyć, że w województwie opolskim 9

Wybrane miesięczne wskaźniki makroekonomiczne, www.stat.gov.pl

(101,0 - maksimum) i trzech innych regionach indeks wyprzedzający przekroczył poziom 100, co sugeruje wzrost zatrudnienia w przedsiębiorstwach w kolejnych 12 miesiącach. Przy ocenie ostatnich 12 miesięcy w żadnym z regionów indeks nie osiągnął neutralnego poziomu 100 – najbliżej do tego było w województwie świętokrzyskim (99,3). Tabela 15

Ocena zatrudnienia w firmie według wielkości firmy i branży Ocena zatrudnienia Ocena zatrudnienia Średnia Średnia w roku 2012 – ostatnie w roku 2012 – przyszłe z indeksów w roku z indeksów w roku 12 miesięcy 12 miesięcy 2012 2011

Polska

Różnica średniej z indeksów

96,5

99,2

97,8

98,1

Mikrofirmy

96,4

99,3

97,9

98,0

-0,2

Małe firmy

98,2

96,0

97,1

98,2

-1,1

Produkcja

96,0

99,9

98,0

97,4

0,6

Usługi

97,8

99,8

98,8

99,0

-0,1

Handel

95,6

98,3

96,9

97,5

-0,6

Budownictwo

95,4

98,6

97,0

97,4

-0,4

Wielkość firmy

-0,2

Branża

Rozkład odpowiedzi na pytanie o poziom zatrudnienia w firmach w zależności od wielkości przedsiębiorstwa jest identyczny jak w ubiegłorocznym badaniu. Obecny poziom zatrudnienia w stosunku do sytuacji sprzed roku znacznie lepiej ocenili właściciele małych przedsiębiorstw (98,2 vs. 96,4). Jeśli chodzi o perspektywy na kolejne 12 miesięcy, to większymi optymistami zdają się być mikroprzedsiębiorcy, gdyż wartość indeksu wyprzedzającego dla tej grupy firm (99,3) jest o ponad 3 pkt większa od indeksu dla małych firm (tabela 15). Taki rozkład wyników można wyjaśnić tym, że w obliczu oczekiwanego spowolnienia gospodarczego małe firmy, które zatrudniają więcej osób niż przedsiębiorstwa mikro, mają większą elastyczność jeśli chodzi o kształtowanie liczby pracujących osób. Najmniejsze firmy, w których zwolnienie jednego pracownika mogłoby oznaczać brak możliwości sprawnego funkcjonowania firmy, muszą radzić sobie z gorszą koniunkturą na rynku w inny sposób niż poprzez redukcję stanu zatrudnienia. Warto też pamiętać, że w badaniu wzięło udział 3 tysiące firm jednoosobowych, które mają duży wpływ na ostateczną wartość wskaźnika dla mikrofirm. Jedynie 3% tych firm na pytanie o prognozę wielkości zatrudnienia w kolejnych 12 miesiącach odpowiedziało, że będzie ono niższe niż obecnie. De facto oznacza to jednak zaprzestanie przez takie firmy działalności gospodarczej. W układzie branżowym, tak jak w dwóch poprzednich badaniach, najlepszy wynik zanotowano w branży usługowej (98,8). W stosunku do ubiegłorocznego badania poprawiła się średnia wartość indeksów dla firm z branży produkcyjnej (z 97,4 do 98,0). W handlu i budownictwie nastąpiło pogorszenie wyniku – minimum skalkulowano dla branży handlowej (96,9), w której to branży są też najgorsze nastroje jeśli chodzi o poziom zatrudnienia w kolejnych 12 miesiącach.

5. Dostępność zewnętrznego finansowania dla mikro i małych firm Pytanie o dostępność zewnętrznego finansowania jest ostatnim spośród dotychczas omówionych pytań, które wchodzi w skład Ogólnego Wskaźnika Koniunktury Mikro i Małych Firm. Zadając to pytanie respondentom, ankieterzy precyzowali, iż pod pojęciem „zewnętrznego finansowania” należy rozumieć m.in. środki unijne, kredyt czy leasing. W dalszej części tego podrozdziału omówione zostaną odpowiedzi respondentów na pytanie o źródła finansowania firmy (środki własne, finansowanie zewnętrzne) oraz przyczyny niekorzystania z finansowania zewnętrznego, o ile dana firma deklaruje finansowanie działalności wyłącznie ze środków własnych.

Mapa 19

Ocena dostępności zewnętrznego finansowania dla firmy 97,1/97,9

98,5/98,2

99 98 97

96,0/98,6

98 98 98

95,8/97,6 100 97 97 98 99 97

96,2/98,0

97,1/98,8 100 99 98

98 99 97

98,4/99,6 100 99 99

Indeks X / Y w roku 2012

97,6/98,4

97,3/97,8

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

98 97 98

99 98 98

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

95,9/97,0 96,4/97,9 98 98 97

98,4/98,2

98 98 96

96,1/97,3

96,9/98,3 99 98 98

97,4/97,5 99 98 97

99 99 98

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

99 99 97

95,9/96,8 100 99 96

bardzo duża poprawa (11 do 50)

98,1/98,1 98 98 98

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Dostępność zewnętrznego finansowania dla firm to drugi obok zatrudnienia obszar wchodzący w skład Ogólnego Wskaźnika Koniunktury, który najlepiej został oceniony przez respondentów. Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy wyniosła 97,5 – o 0,3 pkt mniej niż średnia dla oceny zatrudnienia w mikro i małych firmach i jednocześnie 0,6 pkt mniej w stosunku do ubiegłorocznego badania. Ocena dostępności zewnętrznego finansowania jest stabilna – indeks za ostatnie 12 miesięcy (97,1) nieznacznie różni się od indeksu za kolejne 12 miesięcy (97,9; mapa 19). W poprzednich latach wartości indeksów i różnice między nimi wyglądały podobnie. Oznacza to, że w ciągu ostatnich trzech lat, kiedy były prowadzone badania, w tym obszarze nie dokonały się jakieś znaczące zmiany i niezmiennie ocena dostępności zewnętrznego finansowania jest zbliżona do neutralnego poziomu 100 punktów. Najlepszą dostępność finansowania zewnętrznego, wyrażoną średnią z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy, zanotowano w województwie lubuskim (99,0), najgorszą – w województwie małopolskim (96,4). Różnice wartości indeksów pomiędzy regionami nie były znaczące. W przypadku oceny ostatnich 12 miesięcy nie przekroczyły 2,7 pkt (95,8 w województwie zachodniopomorskim i 98,5 w województwie pomorskim), dla indeksu wyprzedzającego różnica pomiędzy najwyższym i najniższym wskaźnikiem wyniosła 2,8 pkt (96,8 w województwie małopolskim, 99,6 w województwie lubuskim). Warto również zwrócić uwagę na znaczące obniżenie się oceny dostępności zewnętrznego finansowania w województwie świętokrzyskim. W ubiegłorocznym badaniu przedsiębiorcy z tego regionu najlepiej ocenili ten obszar (średnia indeksów na poziomie 99,2). W tegorocznym badaniu średnia indeksów określających dostępność zewnętrznego finansowania spadła aż o 2,5 pkt.

Tabela 16

Ocena dostępności zewnętrznego finansowania dla firmy według wielkości firmy i branży Ocena dostępności zewnętrznego finansowania w roku 2012 – ostatnie 12 miesięcy

Ocena dostępności zewnętrznego finansowania w roku 2012 – przyszłe 12 miesięcy

97,1

97,9

97,5

98,1

Mikrofirmy

97,1

97,9

97,5

98,1

-0,6

Małe firmy

96,4

96,7

96,6

98,2

-1,6

Produkcja

96,3

98,8

97,6

97,7

-0,2

Usługi

97,1

97,8

97,4

98,0

-0,6

Handel

97,3

97,9

97,6

98,2

-0,6

Budownictwo

97,0

97,3

97,2

98,5

-1,3

Polska Wielkość firmy

Średnia Średnia z indeksów w roku z indeksów w roku 2012 2011

Różnica średniej z indeksów

-0,7

Branża

W tegorocznym badaniu dostępność zewnętrznego finansowania lepiej oceniły mikrofirmy. Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy wyniosła 97,5 wobec 96,6 dla małych przedsiębiorstw (tabela 16). Najmniejsze przedsiębiorstwa lepiej oceniły zarówno obecny dostęp do finansowania zewnętrznego, odniesiony do sytuacji sprzed roku (97,1), jak również spodziewaną dostępność zewnętrznych źródeł finansowania w okresie najbliższego roku (97,9). Jeśli spojrzeć na wyniki najnowszego badania przez pryzmat poszczególnych branż, zauważyć można bardzo niewielkie różnice pomiędzy nimi. Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy waha się od 97,2 dla budownictwa do 97,6 w handlu. W każdej z branż nastąpił spadek tego wskaźnika w stosunku do badania z roku ubiegłego – najbardziej w budownictwie. Nie powinno to dziwić, zważywszy na znaczne pogorszenie kondycji tej branży, co ma bezpośrednie przełożenie na ocenę zdolności kredytowej. Warto również zwrócić uwagę na rozkład indeksów dla branży produkcyjnej. Firmy z tej branży najgorzej oceniły dostępność zewnętrznego finansowania w ciągu ostatnich 12 miesięcy (96,3), ale jednocześnie wykazują największy optymizm jeśli chodzi o możliwość korzystania z finansowania zewnętrznego w okresie najbliższych 12 miesięcy (98,8). Kolejne pytanie w kwestionariuszu, które było związane z dostępnością zewnętrznego finansowania dla mikro i małych firm, dotyczyło źródeł finansowania firmy – obecnie i w perspektywie następnego roku. Respondenci mieli do wyboru dwie odpowiedzi: (1) wyłącznie środki własne oraz (2) środki własne i finansowanie zewnętrzne (np. kredyt).

Wykres 27

Źródła finansowania firmy według województw, branży i wielkości firmy

1. Źródła finansowania firmy

Poprzednie 12 miesięcy POLSKA

POLSKA

Przyszłe 12 miesięcy 73%

23%

Dolnośląskie Kujawsko‐pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko‐mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie

70% 73% 69% 77% 70% 73% 80% 66% 63% 72% 70% 72% 73% 71% 76% 74%

26% 21% 24% 18% 27% 21% 17% 30% 29% 25% 26% 21% 24% 26% 21% 22%

34% 20% 26% 21%

Produkcja Usługi Handel Budownictwo

66% 76% 73% 73%

31% 20% 23% 23%

23% 49%

Mikro Małe

74% 47%

22% 46%

76%

24%

71% 81% 76% 78% 71% 74% 80% 74% 74% 69% 73% 76% 84% 73% 79% 70%

29% 19% 24% 22% 29% 26% 20% 26% 26% 31% 27% 24% 16% 27% 21% 30%

Produkcja Usługi Handel Budownictwo

66% 80% 74% 79%

Mikro Małe

77% 51%

Wyłącznie środki własne Środki własne oraz finansowanie zewnętrzne (np. kredyt) Trudno powiedzieć

4% 5% 7% 4% 3% 5% 2% 4% 7% 3% 4% 6% 3% 3% 3% 4%

4% 4% 4% 5%

4% 7%

W porównaniu z ubiegłorocznym badaniem model finansowania mikro i małych firm nie zmienił się. W dalszym ciągu gros przedsiębiorców finansuje działalność gospodarczą wyłącznie ze środków własnych – taką odpowiedź w odniesieniu do ostatnich 12 miesięcy udzieliło 76% respondentów (dokładnie tyle samo, ile w badaniu w roku 2011). Jedynie 24% ankietowanych potwierdziło, iż w ostatnim roku oprócz środków własnych korzystało także z finansowania zewnętrznego (wykres 27). Warto podkreślić, iż w dużym stopniu spełniły się prognozy z ubiegłorocznego badania. Na pytania o źródła finansowania w kolejnych 12 miesiącach, 71% ankietowanych stwierdziło rok temu, że będą to wyłącznie środki własne, 23% przedsiębiorców deklarowało korzystanie z finansowania zewnętrznego, a 6% nie miało jeszcze sprecyzowanej opinii. Okazało się, że większość niezdecydowanych z ubiegłorocznego badania finansowała działalność w kolejnym roku wyłącznie ze środków własnych. Rozkład odpowiedzi dotyczących źródeł finansowania działalności gospodarczej w kolejnych 12 miesiącach wskazuje, iż w najbliższej przyszłości nie nastąpią w tym zakresie jakieś większe zmiany. 73% respondentów deklaruje, iż będą to wyłącznie środki własne, 23% ankietowanych będzie chciało także korzystać z finansowania zewnętrznego, mniejszy odsetek niż rok temu (4% wobec 6% w ubiegłorocznym badaniu) jeszcze nie ma sprecyzowanych planów odnośnie sposobu finansowania działalności w okresie najbliższych 12 miesięcy. Potwierdza to jedynie opinię wyrażoną już przez przedsiębiorców przy okazji odpowiedzi na pytanie o dostępność zewnętrznego finansowania. Ponieważ dostępność zewnętrznego finansowania będzie podobna do tej notowanej w okresie ostatnich 12 miesięcy, nie zmienia się także procentowy udział firm finansujących działalność gospodarczą ze środków innych niż własne. Warto jednocześnie przypomnieć, że błąd statystyczny dla wartości procentowych odniesionych do całego kraju wynosi +/- 1,8 punktu procentowego. Odpowiedzi na pytanie o źródła finansowania firmy w układzie branżowym i wielkości firmy są zgodne ze schematem znanym z ubiegłorocznego badania. Z finansowania zewnętrznego najczęściej korzystały firmy produkcyjne (34% wobec 32% rok temu), najmniej firmy z branży usługowej (20% - taki sam odsetek jak w ubiegłorocznym badaniu). W odpowiedziach na pytanie o źródła finansowania firmy widać trudną sytuację branży budowlanej. 63

O ile rok temu 26% firm z tej branży deklarowało korzystanie z finansowania zewnętrznego, tak w tegorocznym badaniu ten odsetek obniżył się o 5 punktów procentowych. W kolejnych 12 miesiącach sytuacja powinna wyglądać podobnie – największe zapotrzebowanie na finansowanie zewnętrzne wykazują firmy z branży produkcyjnej (31% wobec 30% rok temu). Najmniejszy popyt na zewnętrzne środki deklarują firmy usługowe (20% - tyle samo co w ubiegłorocznym badaniu). Udział finansowania działalności gospodarczej ze środków zewnętrznych rośnie wraz z liczbą osób pracujących w przedsiębiorstwie. Prawie połowa firm małych korzystało w ciągu ostatnich 12 miesięcy z finansowania zewnętrznego (49% wobec 46% w ubiegłorocznym badaniu). W kolejnych 12 miesiącach popyt na finansowanie zewnętrzne ze strony firm małych powinien utrzymać się na podobnym poziomie. 46% z nich deklaruje korzystanie ze środków zewnętrznych (w roku ubiegłym – 44%), a 7% jeszcze nie podjęło w tej sprawie decyzji (rok temu – 3%). W układzie wojewódzkim największy odsetek przedsiębiorstw, które w ciągu ostatnich 12 miesięcy finansowało działalność wyłącznie ze środków własnych zanotowano w województwie świętokrzyskim (84%). Najwyższy popyt na finansowanie zewnętrzne deklarowały firmy z województwa podlaskiego – 31% przedsiębiorstw korzystało z zewnętrznych źródeł wsparcia. W kolejnych 12 miesiącach skrajne odsetki deklaracji finansowania działalności gospodarczej ze środków zewnętrznych wystąpiły w województwach mazowieckim (17%) i opolskim (30%). Respondenci, którzy na pytanie o źródła finansowania działalności firmy w okresie ostatnich 12 miesięcy odpowiedzieli, że jedynym takim źródłem były środki własne, zostali zapytani dodatkowo o przyczyny niekorzystania ze środków zewnętrznych. W ankiecie podanych było pięć odpowiedzi, ale respondenci mieli możliwość wskazania innych niż zaproponowane. Poza tym możliwe było wskazanie więcej niż jednej odpowiedzi, co wyjaśnia dlaczego wartości przedstawione na wykresie 28 nie sumują się do 100%. 2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

12% 17%

6% 1%

15% 20% 7% 3%

43% 41%

opolskie

15% 14% 4% 6%

zachodnio pomorskie 49%

wielkopolskie

23%

mikro

8% 7% 6%

budownictwo

5% 5%

15% 14%

36%

46% 43%

warmińsko‐ mazurskie

Niechęć do zadłużenia Brak potrzeby Tańszy koszt kapitału własnego w porównaniu z finansowaniem zewnętrznym Brak możliwości skorzystania z finansowania zewnętrznego (np. brak zdolności kredytowej) Brak informacji na temat finansowania zewnętrznego Inne

50% 41%

45% 45% 18% 11% 5% 4%

9% 16% 7% 5%

45% 45%

16% 14% 5% 8%

45% 38% 49% 40% 4% 6%

18% 17%

43% 46% świętokrzyskie

mazowieckie

15% 16%

handel

małopolskie

4% 7%

17% 14% 5% 4%

39% 5% 4%

14% 14% usługi

13% 17% 5% 6%

39% 38% 20% 14% 5% 4%

49% 43% 51%

śląskie

łódzkie

41% 41%

18% 12% 8% 8%

3% 3% 3% 5% pomorskie

42% 48%

produkcja

lubuskie

15% 15%

4% 4% 19% 15% 5% 5%

5% 5%

16% 14%

37%

48% 43% 14% 16%

podlaskie 50%

podkarpackie

38%

46% 43% POLSKA

lubelskie

40% 45%

46% 47%

kujawsko pomorskie

11% 14% 6% 6%

44% 46% 5% 5%

16% 14%

46% 43% POLSKA

11% 14% 3% 4%

4% 2% dolnośląskie

17% 15%

47% 45%

48% 42% 14% 15%

5% 5%

16% 14%

46% 43% POLSKA

51%

Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych według województw, branży i wielkości firmy

Wykres 28

małe

I w tym przypadku rozkład odpowiedzi w stosunku do badania ubiegłorocznego zmienił się w stopniu minimalnym. Na pierwszy plan wybijają się dwie odpowiedzi na pytanie o przyczyny niekorzystania z zewnętrznych źródeł finansowania: niechęć do zadłużenia (46% wobec 45% rok temu) oraz brak potrzeby (43% vs. 40% w roku 2011). Niechęć do zadłużenia najczęściej podawały firmy z województwa lubuskiego (51%) oraz firmy handlowe (51%). Z kolei najwięcej wskazań na brak potrzeby skorzystania z finansowania zewnętrznego zanotowano w województwie podlaskim (47%), w firmach usługowych (48%) i małych (49%). Na trzecim miejscu pod względem częstotliwości odpowiedzi znalazł się tańszy koszt kapitału własnego w porównaniu z finansowaniem zewnętrznym (16% w tym roku, 12% w ubiegłorocznym badaniu). 14% ankietowanych wskazało, iż nie miało możliwości skorzystania z finansowania zewnętrznego, a jedną z przyczyn mógł być brak zdolności kredytowej (w roku 2011 odpowiedź taką wskazało 13% ankietowanych). Spośród pięciu możliwych odpowiedzi, najmniej przedsiębiorców (5%) wskazało na brak informacji na temat finansowania zewnętrznego (wzrost o 1 punkt procentowy w stosunku do ubiegłorocznego badania). Również 5% respondentów wskazało na inne niż wyżej wymienione powody finansowania firmy wyłącznie ze środków własnych.

6. Inwestycje mikro i małych firm W rozdziale 6 omówione zostały odpowiedzi właścicieli mikro i małych firm na pytania o inwestycje: rzeczywiste i planowane wydatki inwestycyjne, ich wielkość, przeznaczenie oraz źródła finansowania. Pierwsze z pytań w ramach bloku inwestycyjnego zostało zdefiniowane w sposób zero-jedynkowy: czy firma w ciągu ostatnich 12 miesięcy poniosła wydatki inwestycyjne? Pozytywnie na tak postawione pytanie odpowiedziało 43% respondentów – o 2 punkty procentowe więcej niż w ubiegłorocznym badaniu (wykres 29). Na uwagę zasługuje znaczny wzrost inwestujących firm budowlanych (wzrost o 10 punktów procentowych w stosunku do badania z roku 2011) oraz produkcyjnych (odsetek większy o 5 punktów procentowych). Zmiany w zależności od wielkości firmy mieściły się w granicach błędu statystycznego. W układzie regionalnym największy odsetek inwestujących firm zanotowano w województwie pomorskim (48%). 3. Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych Wykres 29 Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych według województw, branży i wielkości firmy

Poprzednie 12 miesięcy Polska

43%

57%

43% 39% 37% 43% 41% 41% 44% 43% 44% 36% 48% 44% 44% 37% 43% 46%

57% 61% 63% 57% 59% 59% 56% 57% 56% 64% 52% 56% 56% 63% 57% 54%

Produkcja Usługi Handel Budownictwo

45% 47% 33% 50%

55% 53% 67% 50%

Mikro Małe

42% 60%

58% 40%

Przyszłe 12 miesięcy Polska

Tak Nie Trudno powiedzieć

31%

Dolnośląskie 35% Kujawsko‐pomorskie 30% Lubelskie 30% Lubuskie 30% Łódzkie 29% Małopolskie 31% Mazowieckie 27% Opolskie 42% Podkarpackie 34% Podlaskie 27% Pomorskie 33% Śląskie 32% Świętokrzyskie 29% Warmińsko‐mazurskie 26% Wielkopolskie 33% Zachodniopomorskie 31%

64% 61% 61% 63% 66% 67% 61% 65% 51% 60% 71% 63% 64% 65% 71% 63% 65%

4% 9% 7% 5% 4% 7% 8% 7% 6% 2% 4% 4% 6% 3% 4% 5%

Produkcja 33% Usługi 33% Handel 26% Budownictwo 36%

61% 62% 69% 59%

Mikro Małe

64% 57%

31% 38%

5% 6% 5%

Znacznie gorzej przedstawia się planowana aktywność inwestycyjna mikro i małych firm w okresie kolejnych 12 miesięcy. Jedynie 31% ankietowanych zamierza w tym okresie ponieść jakiekolwiek wydatki inwestycyjne. 64% przedsiębiorców nie będzie ponosić żadnych wydatków inwestycyjnych, a pozostałe 5% jeszcze nie ma w tej sprawie wyrobionego zdania. Najwięcej deklaracji dotyczących przyszłych inwestycji odnotowano w województwie opolskim (42%), branży budowlanej (36%) oraz małych firmach (38%). Warto jednakże spojrzeć na wyniki ubiegłorocznego badania w jego części dotyczącej przyszłych wydatków inwestycyjnych i porównać je z rzeczywistymi wydatkami inwestycyjnymi poniesionymi przez firmy w ciągu ostatnich 12 miesięcy, aby z pewną ostrożnością formułować wnioski na temat znacznego zmniejszenia inwestycji w okresie najbliższych 12 miesięcy. Rok temu jedynie 34% ankietowanych stwierdziło, że w ciągu kolejnych 12 miesięcy będzie realizować projekty inwestycyjne, negatywną odpowiedź na to pytanie udzieliło 60% respondentów, a 6% nie miało zdania. Rzeczywistość okazała się znacznie lepsza. W ostatnich 12 miesiącach wydatki inwestycyjne poniosło 43% ankietowanych firm (o 9 punktów procentowych więcej niż deklarowano w ubiegłorocznym badaniu), przy 57% firm, które takich wydatków nie poniosło (różnica 3 punktów procentowych). Gdyby zastosować analogiczną praktykę do wyników tegorocznego badania w części dotyczącej inwestycji w ciągu kolejnych 12 miesięcy, można przyjąć, że rzeczywisty odsetek inwestujących firm będzie o kilka punktów procentowych wyższy od tego, który wynika z prowadzonych wywiadów. Przedsiębiorcy, którzy w ankiecie potwierdzili poniesienie wydatków inwestycyjnych w ciągu ostatnich 12 miesięcy lub zadeklarowali poniesienie takich wydatków w okresie kolejnych 12 miesięcy byli pytani o określenie wielkości wydatków inwestycyjnych w stosunku do roku poprzedniego. Wartości indeksów są dla tego pytania najwyższe w całym badaniu, ale warto zwrócić uwagę na fakt, że niektóre z firm uczestniczących w tej części badania nie ponosiły w okresie referencyjnym żadnych wydatków inwestycyjnych. W takiej sytuacji ocena wydatków inwestycyjnych musiała być wysoka, gdyż odnosiła się do roku, w którym dana firma nie realizowała projektów inwestycyjnych. Uwzględniając powyższe zastrzeżenie metodologiczne, warto zwrócić uwagę na obniżenie średniej wartości indeksów w roku 2012 w stosunku do dwóch poprzednich lat (mapa 20), szczególnie wyraźne w branży usługowej oraz budowlanej (tabela 17). Mapa 20

Ocena wielkości wydatków inwestycyjnych firmy 105,3/109,8

105,8/109,6

111 110 108

106,4/111,2

111 113 108

104,9/110,6 110 110 109 110 111 108

107,2/112,8

103,6/113,5 110 116 110 115 109 109

105,6/106,4 114 110 106

Indeks X / Y w roku 2012

105,2/108,1

104,1/111,0

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

112 110 107

109 109 108

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

101,8/108,3 107,3/109,0 113 107 108

106,8/112,9

111 109 105

107,2/106,0

105,9/111,0 106,1/109,5 114 109 108 110 110 108

104,3/110,0

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

111 112 107

114 108 107

112 108 110

brak poprawy (-50 do 2,9)

105,6/111,5 106 112 109

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Tabela 17

Ocena wielkości wydatków inwestycyjnych według wielkości firmy i branży Ocena wielkości wydatków inwestycyjnych w roku 2012 – ostatnie 12 miesięcy

Ocena wielkości wydatków inwestycyjnych w roku 2012 – przyszłe 12 miesięcy

Średnia z indeksów w roku 2012

Średnia z indeksów w roku 2011

Różnica średniej z indeksów

105,3

109,8

107,6

109,7

-2,1

Mikrofirmy

105,2

110,0

107,6

109,7

-2,1

Małe firmy

107,7

106,0

106,9

108,7

-1,9

Produkcja

105,0

112,5

108,7

108,2

0,5

Usługi

105,3

108,7

107,0

110,6

-3,6

Handel

108,0

111,5

109,8

109,0

0,8

Budownictwo

101,0

107,9

104,5

109,3

-4,8

Polska Wielkość firmy

Branża

Oprócz subiektywnej oceny wielkości wydatków inwestycyjnych, właściciele mikro i małych firm, którzy realizowali lub zamierzają realizować w najbliższej przyszłości projekty inwestycyjne, byli pytani o ich szczegóły: przedmiot inwestycji, konkretną wysokość wydatków inwestycyjnych oraz źródła finansowania projektów. Przy pytaniu o przedmiot wydatków inwestycyjnych respondenci mieli do wyboru sześć odpowiedzi i mogli wskazać więcej niż jedną. W porównaniu z ubiegłorocznym badaniem, widać znacznie większe zróżnicowanie projektów inwestycyjnych realizowanych przez przedsiębiorców – niemal w każdej z kategorii odpowiedzi odsetek firm deklarujących poniesienie danego typu wydatku inwestycyjnego był wyższy od wyników z roku 2011. Jednocześnie struktura odpowiedzi dotyczących przedmiotu wydatków inwestycyjnych w ostatnich 12 miesiącach jest bardzo dobrze skorelowana z wynikami ubiegłorocznego badania dotyczącymi przedmiotu inwestycji w kolejnych 12 miesiącach. Tradycyjnie już najwięcej wskazań dotyczyło kategorii wyposażenia, narzędzi i przyrządów (56% wobec 48% w roku 2011; wykres 30). Zakup maszyn i urządzeń to druga, najpopularniejsza grupa wydatków inwestycyjnych. W ostatnich 12 miesiącach maszyny i urządzenia nabyło 42% firm, które realizowały projekty inwestycyjne, o 8 punktów procentowych więcej niż w roku 2011. Sporą popularnością cieszyły się też inwestycje w środki transportu (25% w tegorocznym badaniu, 21% w badaniu sprzed roku) oraz budynki i budowle (16% - spadek o 4 punkty procentowe w stosunku do 2011 roku). Jak co roku, najmniej wskazań dotyczyło inwestycji w wartości niematerialne i prawne (9% wobec 7% rok temu) oraz grunty (4% - o 1 punkt procentowy mniej niż w roku 2011).

4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych

70% 46% 16% 26%

27%

4% 2%

mazowieckie

opolskie

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne

budownictwo

zachodnio pomorskie

57%

57% mikro

12% 7%

24% 15% 9% 4%

10% 8% 5%

25%

42%

51% handel

wielkopolskie

35% 31%

warmińsko‐ mazurskie

44%

świętokrzyskie

9% 5%

26%

11% 10% 5%

21% 18% 12% 6% małopolskie

67%

śląskie

51%

60% usługi

56% 48%

62% 35%

22% 14% 7% 3%

27% 15% 11% 3%

łódzkie

53% 37% 29% 16% 11% 4% 44% 41% 21% 17% 10% 3% 55% 38% 27% 20% 7% 3% 62% 43% 25% 12% 6% 2% 53% 47% 24% 14% 12% 4%

3% 6%

54% 44%

55% 48% 6% 4% 28% 19%

57% 46% pomorskie

40% 5% 7%

18% 23% produkcja

lubuskie

28% 27% 22%

podlaskie

12% 11% 2%

podkarpackie

65% 25% 16% 9% 4%

lubelskie

9% 2%

44% 36% 26% 21%

kujawsko‐ pomorskie

43%

56% 42% POLSKA

20% 23%

51% 43%

17% 13% 8% 2%

15% 12% 4%

32% 30%

16% 25% 9% 5%

25% 16% 9% 4% POLSKA

dolnośląskie

58% 47%

56% 42% 25% 16% 9% 4% 42%

56%

POLSKA

51% 45%

Przedmiot wydatków inwestycyjnych w ostatnich 12 miesiącach według województw, branży i wielkości

61%

Wykres 30 firmy

małe

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

Struktura przedmiotowa wydatków inwestycyjnych w kolejnych 12 miesiącach (wykres 31) powinna być zbliżona do tej, która wystąpiła w okresie ostatniego roku. Dominować będą inwestycje w wyposażenie, narzędzia i przyrządy oraz maszyny i urządzenia. Ankietowani przedsiębiorcy zakładają wzrost inwestycji w budynki i budowle – odsetek przedsiębiorstw zamierzający wdrożyć tego rodzaju projekty jest o 6 punktów procentowych wyższy w stosunku do rzeczywistych inwestycji w tym obszarze zrealizowanych w okresie ostatnich 12 miesięcy.

produkcja

budownictwo

47% 57%

58% 46%

4% 3% 5%

19% 18%

9% 9% 2%

11% 7% 4%

17% 24%

24% 32%

52% 43%

opolskie

zachodnio pomorskie

mikro

27% 31% 13% 7% 2%

40%

41%

54%

wielkopolskie

24% 21% 10% 6% 2%

26% 17% 12% 5% 1%

10% 8% 3%

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne Trudno powiedzieć

26% 15% 11% 8% 2%

8% 6% 3% warmińsko‐ mazurskie

55% 50%

49% 29% 25% 29% handel

40%

51% 30% 30% 24%

5% 4% 3%

23% 16%

38%

25% 24% 11% 8% 2%

świętokrzyskie

mazowieckie

57%

małopolskie

50% 40%

9% 5% 1%

60%

38% 26% 15% 11% 5% 2%

łódzkie

53%

27% 17% 9% 1% 1%

49% 41%

53% 47%

8% 2% 1% 19% 28%

lubuskie

śląskie

24% 17% 11% 3% 2% usługi

23% 20% 13% 7% 3%

49% 18% 29%

56%

pomorskie

40%

4% 3%

podlaskie

51% 61%

podkarpackie

lubelskie

45% 41%

32% 36%

45% 46%

kujawsko‐ pomorskie

6% 10% 3%

24% 22% 10% 6% 2%

53% 41%

POLSKA

34% 21% 32%

26% 13% 7% 3% 0%

20% 22% 14% 5% 3%

24% 22% 10% 6% 2%

50% 42% 34% 26% 15%

dolnośląskie

12% 3% 5%

55% 35%

24% 22% 10% 6% 2% 53% 41%

POLSKA

56% 50%

Przedmiot wydatków inwestycyjnych w kolejnych 12 miesiącach według województw, branży i wielkości

53% 41%

Wykres 31 firmy

małe

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

Struktura wysokości wydatków inwestycyjnych w tegorocznym badaniu jest bardzo podobna do wielkości nakładów inwestycyjnych z roku 2011, zwłaszcza w kontekście danych za ostatnie 12 miesięcy. Dominują niewielkie wydatki inwestycyjne do kwoty 100 tysięcy złotych. Aż 88% respondentów, którzy w ciągu ostatnich 12 miesięcy realizowali projekty inwestycyjne, wydatkowało na nie kwotę nie przekraczającą 100 tysięcy złotych (w roku ubiegłym było to 87%; wykres 32). Najliczniejszą kategorię stanowiły wydatki o wartości do 10 tys. do 100 tys. złotych. Tak jak w roku ubiegłym, 10% przedsiębiorców realizowało inwestycje o wartości od 100 do 500 tys. złotych. Jedynie w 2% inwestycji, wielkość nakładów przekroczyła poziom 500 tys. złotych. W województwach kujawsko-pomorskim, pomorskim i świętokrzyskim odnotowano największy odsetek inwestycji o wartości przekraczającej 100 tysięcy złotych.

Wykres 32 Wysokość wydatków inwestycyjnych w ostatnich 12 miesiącach według województw, branży i wielkości firmy 5. Wysokość wydatków inwestycyjnych Polska Dolnośląskie Kujawsko‐pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko‐mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Produkcja Usługi Handel Budownictwo Mikro Małe 4%

52%

36%

53% 38% 53% 54% 55% 45% 55% 51% 54% 58% 46% 49% 42% 66% 52% 58%

35% 46% 36% 35% 36% 42% 31% 39% 37% 32% 33% 39% 41% 25% 38% 35%

56%

24%

51% 51% 51%

39% 38% 36%

52%

38% 51%

10% 1% 1% 9% 3% 16% 0% 9% 2% 0% 8% 1% 1% 8% 1% 1% 9% 2% 1% 11% 2% 0% 1% 9% 7% 1% 0% 8% 2% 1% 20% 10% 1% 1% 15% 2% 8% 1% 1% 8% 1% 1% 6% 0% 1% 17% 2% 8% 1% 9% 2% 12% 1% 9% 1% 31% 6% 7%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

1% 1% 1% 0%

Występują znaczące różnice w wysokości wydatków inwestycyjnych w zależności od wielkości firmy i branży, w której działa przedsiębiorstwo. Warto przypomnieć, że zgodnie z danymi GUS za rok 2010, przedstawionymi w rozdziale IV, średnia wartość inwestycji realizowanych przez mikro i małe firmy wyniosła odpowiednio 15 tysięcy i 321 tysięcy złotych. Najwięcej inwestowały firmy produkcyjne i budowlane. Warto jednak zauważyć, że w porównaniu z ubiegłorocznym badaniem znacznie zmniejszyły się nakłady inwestycyjne w grupie firm budowlanych. O ile w ciągu ostatnich 12 miesięcy wydatki inwestycyjne o wartości powyżej 100 tysięcy złotych poniosło 13% firm budowlanych, analogiczny odsetek z ubiegłorocznego badania wynosił 17%. Znacząco wzrósł także odsetek firm, które zainwestowały mniej niż 10 tys. złotych (z 23% do 36%). W pozostałych branżach struktura wydatków była zbliżona do tej z badania z roku 2011. Ta sama prawidłowość dotyczy także analizy wydatków według wielkości firmy, aczkolwiek warto podkreślić 13% udział inwestycji o wartości powyżej 500 tys. złotych w grupie małych firm, co jest sporym wzrostem w stosunku do 10% w roku ubiegłym. W przypadku wysokości wydatków inwestycyjnych w kolejnych 12 miesiącach mamy do czynienia z tą samą prawidłowością, która występuje przy ocenie przez przedsiębiorców różnych zjawisk związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – ocena przyszłości jest lepsza niż ocena ostatniego roku. Przedsiębiorcy, którzy zamierzają realizować projekty inwestycyjne w ciągu kolejnych 12 miesięcy zakładają, że wydatki poniesione na realizację tych inwestycji będą wyższe niż wydatki poniesione w poprzednim roku. W stosunku do wyników za ostatnie 12 miesięcy zmniejsza się odsetek firm, które będą realizować najmniejsze wartościowo inwestycji, a wzrasta procentowy udział inwestycji o większej wartości (wykres 33). O ile inwestycje o wartości powyżej 100 tysięcy złotych w ciągu ostatnich 12 miesięcy realizowało 12% inwestujących firm, o tyle analogiczny wskaźnik wyprzedzający wynosi 17%. Podobne zjawisko wystąpiło w ubiegłorocznym badaniu i porównując prognozy z ubiegłorocznego badania z rzeczywistością tegorocznych ankiet można założyć, że faktyczna wielkość inwestycji w kolejnych 12 miesiącach będzie niższa od oczekiwanej.

Wykres 33 firmy

Wysokość wydatków inwestycyjnych w kolejnych 12 miesiącach według województw, branży i wielkości

Polska Dolnośląskie Kujawsko‐pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko‐mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie

54% 45% 54% 56% 58% 46% 54% 45% 56% 55% 39% 45% 51% 50% 47% 46%

32% 35% 24% 30% 32% 35% 27% 26% 26% 17% 24% 32% 32% 21% 34% 33%

Produkcja Usługi Handel Budownictwo Mikro Małe 6%

50%

30%

50% 48% 53%

34% 30% 28% 31% 38%

11% 2% 1% 2% 16%1% 0% 2% 14% 2%5% 1% 8% 2% 1% 4% 10%0% 1% 9% 3% 3% 3% 12%3%0% 4% 11% 1% 17% 11% 2%5% 15% 8% 2% 3% 2% 1% 34% 18% 1% 2% 2% 16%0% 19% 2% 8% 11% 3% 2% 2% 15% 3%2% 1% 29%

45%

19%

14% 2% 1% 3%

50% 38%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN Trudno powiedzieć

1% 1% 5% 11%2% 1% 2% 13% 3% 1% 4% 12% 1% 3% 3% 13% 2% 1% 3% 9% 7% 1%

Kolejne pytanie w ankiecie dotyczyło źródeł finansowania inwestycji. Przedsiębiorcy mieli do wyboru siedem odpowiedzi: oprócz środków własnych, było to pięć rodzajów finansowania zewnętrznego oraz odpowiedź „inne”. Respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź, dlatego nie sumują się one do 100%. Podstawowym źródłem finansowania inwestycji pozostają środki własne – 86% firm, które w ciągu ostatnich 12 miesięcy realizowały projekty inwestycyjne, sfinansowało je z własnych zasobów (w roku ubiegłym 85%; wykres 34). Najpopularniejszym zewnętrznym instrumentem finansowym był kredyt bankowy, z którego skorzystało 21% mikro i małych firm (20% w roku ubiegłym). Z kredytów inwestycyjnych szczególnie chętnie korzystały firmy produkcyjne i handlowe oraz małe przedsiębiorstwa. Co trzecia inwestycja realizowana przez małą firmę była finansowana kredytem. Znaczący odsetek finansowania inwestycji kredytem odnotowano także w województwie dolnośląskim, podlaskim i warmińsko-mazurskim (28%). Taki sam odsetek firm jak w roku 2011 finansował inwestycje w drodze leasingu (8%). Leasing był szczególnie popularny w grupie małych firm, gdzie co czwarta inwestycja została zrealizowana przy wykorzystaniu tego instrumentu oraz w firmach z województwa lubelskiego i pomorskiego (13%). Minimalnie, o 1 punkt procentowy w stosunku do ubiegłego roku, wzrósł udział pożyczki od rodziny lub znajomych oraz środków unijnych jako źródła finansowania inwestycji. Kilkudziesięciu ankietowanych przedsiębiorców skorzystało z dotacji krajowych.

6. Źródła finansowania inwestycji

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

94% 4% 5% 1% 0% 0% zachodnio pomorskie

budownictwo

mikro

5% 5% 1% 0%

34% 25%

20% 7% 7% 3% 1% 0%

handel

8% 5% 5% 0% 0%

9% 7% 3% 1% 0%

usługi

18%

7% 7% 2% 1% 0%

24%

71%

87%

wielkopolskie

6% 6% 4% 0% 0%

12% 8% 6% 0% 0.8%

20% 9% 3% 3% 1% 0.4%

84%

opolskie

23%

80% 28% warmińsko‐ mazurskie

17%

21% 7% 7% 1% 1% 0%

17% 6% 4% 2% 3% 1.4%

mazowieckie

88%

9% 6% 4% 1% 0% świętokrzyskie

88%

80%

86%

87%

83% 23%

małopolskie

91% 7% 9% 1% 0% 0.4% śląskie

19%

5% 8% 5% 1% 0.0% produkcja

łódzkie

13% 5% 11% 1% 0% 0%

87% 18%

83% pomorskie

89%

87% 8% 7% 3% 1% 0.3%

lubuskie

26% 13% 13% 9% 0% 0.7%

4% 4% 1% 1% 0% podlaskie

25%

86% 21% POLSKA

lubelskie

28%

23% podkarpackie

18% 7% 8% 3% 1% 0%

4% 6% 4% 1% 0%

87%

kujawsko‐ pomorskie

3% 7% 3% 0% 0%

8% 7% 3% 1% 0.3% POLSKA

13% 13% 7% 5% 1% 0%

22%

9% 5% 3% 0% 0.1%

89%

dolnośląskie

21%

86%

85%

86% 28%

21% 8% 7% 3% 1% 0.3% POLSKA

89%

Źródła finansowania inwestycji w ostatnich 12 miesiącach według województw, branży i wielkości firmy

86%

Wykres 34

małe

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

Wyniki badań wskazują, iż w kolejnych 12 miesiącach powinien rosnąć udział zewnętrznych źródeł finansowania inwestycji (wykres 35). Dla każdego zewnętrznego źródła finansowania odsetek wskazań jest wyższy w porównaniu z analogicznymi wartościami dla ostatnich 12 miesięcy. Z kredytu inwestycyjnego chciałoby skorzystać 28% respondentów (w ubiegłym roku 27%), z leasingu 15% (rok temu – 11%), a z dotacji unijnych 12% - tyle samo, co w ubiegłorocznym badaniu. Ten ostatni wynik jest szczególnie zaskakujący, gdyż możliwości skorzystania z unijnego wsparcia na inwestycje są już bardzo ograniczone. Przez analogię z wynikami dla wielkości wydatków inwestycyjnych można założyć, iż w praktyce udział środków własnych w finansowaniu inwestycji w najbliższych 12 miesiącach będzie wyższy niż deklarowane w badaniu 75% przy jednoczesnym zmniejszeniu udziału źródeł zewnętrznych. W ubiegłorocznym badaniu przedsiębiorcy deklarowali, że 73% inwestycji realizowanych w ciągu najbliższych 12 miesięcy będzie finansowane ze środków własnych, 27% kredytem inwestycyjnym, a 12% z dotacji unijnych. W rzeczywistości środki własne zostały zaangażowane w 86% inwestycji, a udział źródeł zewnętrznych był znacznie niższy od oczekiwanego – w przypadku kredytu o 6 punktów procentowych, w przypadku środków unijnych – aż o 9 punktów procentowych.

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

68% 37% 6% 14% 3% 0% 5%

20%

85% 38%

76%

13% 5% 13% 5% 0% 0%

10% 4% 16% 5% 2% 3%

zachodnio pomorskie

mikro

38% 30%

74%

75%

wielkopolskie

27% 14% 6% 12% 4% 0% 4%

6% 9% 3%

budownictwo

opolskie

24%

8% 13% 8% 0% 0%

6% 7% 0% 0% 1%

mazowieckie

1% 11% 5% 0% 3%

7% 8% 3% 0% 4%

68% 35% 22%

warmińsko‐ mazurskie

29% 17%

5% 11% 3% 0% 6%

15%

handel

23% 14% 5% 12% 3% 0% 9%

24% 20%

72%

76%

74% 28%

9% 5% 10% 3% 3%

64% 33% 18% świętokrzyskie

30%

68% usługi

małopolskie

76%

śląskie

23% 14% 6% 13% 4% 0% 2%

13% 5% 16% 5% 0% 5% produkcja

31%

pomorskie

80%

podlaskie

18% 18% 9% 19% 5% 0% 5%

13% 11% 19% 2% 0% 4%

13% 7% 15% 4% 1% podkarpackie

łódzkie

14% 6% 7% 3% 0% 4%

76%

78%

lubuskie

39%

70%

24% 8% 8% 13% 4% 0% 3%

78% lubelskie

34%

28% 15% 6% 12% 4% 0% 4% POLSKA

23% 13% 3% 17% 4% 0% 4%

18% 7% 8% 4% 0% 5% kujawsko‐ pomorskie

71%

75%

POLSKA

28%

28% 15% 6% 12% 4% 0% 4%

75%

78%

dolnośląskie

34%

67%

74%

28% 14% 2% 14% 5% 0% 4%

28% 15% 6% 12% 4% 0% 4% POLSKA

86%

Źródła finansowania inwestycji w kolejnych 12 miesiącach według województw, branży i wielkości firmy

75%

Wykres 35

małe

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

Największy popyt na poszczególne zewnętrzne źródła finansowania inwestycji odnotowano w województwach podlaskim (kredyt – 39%, dotacje unijne – 19%), warmińsko-mazurskim (leasing – 22%) oraz pomorskim (dotacje unijne – 19%). W stosunku do wyniku za ostatnie 12 miesięcy znacznie wzrosły oczekiwania firm budowlanych co do finansowania inwestycji kredytem (o 11 punktów procentowych), co może być niezmiernie trudne do zrealizowania w kontekście ogólnej sytuacji tej branży.

7. Eksport mikro i małych firm Kolejny blok tematyczny w ankiecie był związany z działalnością eksportową mikro i małych firm. W tej części raportu omówione zostały odpowiedzi respondentów na dwa pytania bezpośrednio związane z eksportem. Właściciele firm pytani byli o to, czy w ciągu ostatnich lub przyszłych 12 miesięcy eksportowali lub zamierzają eksportować wyboru lub usługi. Ci z respondentów, którzy pozytywnie odpowiedzieli na powyższe pytanie, byli proszeni o dokonanie oceny przychodów z eksportu. Przy okazji omawiania Ogólnego Wskaźnika Koniunktury Mikro i Małych Firm wskazano już, że przedsiębiorstwa działające na rynkach międzynarodowych znacznie lepiej niż pozostali respondenci oceniają różne zjawiska zwią-

zane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Warto przypomnieć, że średni Ogólny Wskaźnik Koniunktury za rok 2012 dla firm o ponadkrajowym obszarze działania wyniósł 92,9 wobec 87,8 na firm działających wyłącznie na rynku lokalnym. Firmy eksportujące znacznie lepiej oceniają też sytuację swoich przedsiębiorstw. O ile indeks oceny sytuacji firmy dla całej badanej populacji wynosi 86,9 (za ostatnie 12 miesięcy) i 92,0 (na najbliższe 12 miesięcy), tak analogiczne indeksy skalkulowane wyłącznie dla eksporterów wynoszą odpowiednio 94,0 i 97,8 (w ubiegłym roku – 95,0 i 100,0). 7. Eksport wyborów lub usług przez firmę Wykres 36

Eksport wyborów lub usług przez firmę według województw, branży i wielkości firmy

Poprzednie 12 miesięcy

Przyszłe 12 miesięcy

Polska 12%

88%

Polska 12%

84%

Dolnośląskie 10% Kujawsko‐pomorskie 13% Lubelskie 8% Lubuskie 14% Łódzkie 12% Małopolskie 14% Mazowieckie 11% Opolskie 13% Podkarpackie 11% Podlaskie 15% Pomorskie 14% Śląskie 10% Świętokrzyskie 8% Warmińsko‐mazurskie 6% Wielkopolskie 13% Zachodniopomorskie 13%

90% 87% 92% 86% 88% 86% 89% 87% 89% 85% 86% 90% 92% 94% 87% 87%

Dolnośląskie 12% Kujawsko‐pomorskie 13% Lubelskie 8% Lubuskie 15% Łódzkie 11% Małopolskie 14% Mazowieckie 12% Opolskie 16% Podkarpackie 10% Podlaskie 13% Pomorskie 14% Śląskie 10% Świętokrzyskie 9% Warmińsko‐mazurskie 9% Wielkopolskie 12% Zachodniopomorskie 13%

84% 85% 90% 82% 85% 82% 84% 77% 83% 84% 81% 88% 90% 89% 84% 82%

4% 1% 3% 4% 5% 4% 4% 8% 6% 2% 5% 3% 1% 1% 4% 5%

Produkcja Usługi Handel Budownictwo

Tak Nie Trudno powiedzieć

25% 9% 12% 8%

75% 91% 88% 92%

Produkcja 23% Usługi 10% Handel 11% Budownictwo 8%

70% 87% 86% 88%

7% 3% 3% 4%

Mikro 11% Małe 26%

89% 74%

Mikro 11% Małe 26%

85% 70%

4% 4%

W tegorocznym badaniu nieznacznie wzrósł odsetek firm, które w ciągu ostatnich 12 miesięcy prowadziły działalność eksportową – z 10% w roku 2011 do 12% w tegorocznym badaniu (wykres 36). Trzeba jednak podkreślić, iż rzeczywista różnica pomiędzy obu wskaźnikami (1,6 punktu procentowego) mieści się w granicach błędu statystycznego. Identyczny odsetek mikro i małych firm deklaruje eksport towarów lub usług w okresie kolejnych 12 miesięcy.

Rozkład odpowiedzi na pytanie o prowadzenie działalności eksportowej według branży, wielkości firmy i województwa z grubsza odpowiada rozkładowi, który był przedstawiony w ubiegłorocznym raporcie. Największy odsetek firm eksportowych działa w branży produkcyjnej (spadek o 4 punkty procentowe w stosunku do ubiegłorocznego badania) i w gronie małych firm (spadek o 1 punkt procentowy wobec wyniku z roku 2011). Zwiększył się jednocześnie odsetek eksporterów w branży handlowej (o 4 punkty procentowe) i usługowej (o 2 punkty procentowe). Podobnie jak w roku ubiegłym, najmniej firm eksportujących swe towary i usługi zanotowano w województwach warmińsko-mazurskim i świętokrzyskim. Ubiegłoroczny lider – województwo opolskie, został wyprzedzony w tegorocznym badaniu przez firmy z województwa podlaskiego, gdzie 15% ankietowanych deklarowało prowadzenie działalności eksportowej w okresie ostatnich 12 miesięcy. Sprzyja temu niewątpliwie posiadanie granicy z dwoma krajami: Litwą i Białorusią, jak również bliskość granicy rosyjskiej i ukraińskiej. Przedsiębiorcy z województwa opolskiego są natomiast liderami w eksporcie w okresie kolejnych 12 miesięcy.

Mapa 21

Ocena przychodów z eksportu wyrobów lub usług przez firmę 98,8/106,2

102,7/110,1

99 103 102

107,8/106,3

101 101 106

100,1/112,2 99 103 107 98 108 106

102,6/110,7

93,8/93,6

101 97 107

98 105 94

92,2/102,2 99 97 97

Indeks X / Y w roku 2012

100,1/104,6

100,1/105,5

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

97 102 102

96 104 103

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

93,3/109,3 98,6/106,9 95 102 103

102,6/106,1

100 105 101

95,2/108,2

96,3/112,1 102 96 104

97,6/105,0 98 103 101

97 107 104

105 101 103

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

116 111 102

98,7/106,5

brak poprawy (-50 do 2,9)

bardzo duża poprawa (11 do 50)

99,5/103,7 96 106 102

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Wysoką wartość Ogólnego Wskaźnika Koniunktury Mikro i Małych Firm dla firm działających na rynkach międzynarodowych potwierdza ocena przychodów z eksportu wyrobów lub usług. Mimo, że wartości indeksów opisujących ocenę przychodów z eksportu mogą być nieznacznie zawyżone z powodów, które były już przedstawione przy omawianiu wielkości indeksów dla oceny wielkości wydatków inwestycyjnych (podrozdział 6), warto zestawić te indeksy z indeksami ilustrującymi ocenę przychodów. Firmy eksportujące oceniły wielkość przychodów w ciągu ostatnich 12 miesięcy na poziomie 98,8 (mapa 21), podczas gdy indeks dla przychodów skalkulowany w oparciu o odpowiedzi 6 900 respondentów miał wartość 86,2, czyli o ponad 12 punktów mniej. Wskaźnik wyprzedzający dla przychodów firm eksportujących wynosi 106,2 wobec 91,7 dla całej populacji pytanej o wielkość przychodów w kolejnych 12 miesiącach. Różnice te zwiększyły się w porównaniu z wynikami ubiegłorocznego badania. Średnia wartość indeksów dotyczących oceny przychodów z eksportu wyniosła w tegorocznym badaniu 102,5 (tabela 18) – nieznacznie mniej niż w badaniu sprzed roku. Świadczy to o dużej stabilności przychodów generowanych z działalności eksportowej i to w okresie spowolnienia gospodarczego i gorszego dla eksporterów kursu wymiany walut (we wrześniu 2011 za 1 euro płacono średnio 4,33 zł, we wrześniu 2012 – 4,13 zł). W porównaniu z badaniem z roku 2011 nastąpiły znaczne zmiany w branżowym rozkładzie wyników. Ubiegłoroczny lider – branża budowlana, znalazła się w tym roku na ostatnim miejscu (spadek średniej wartości indeksów o ponad 6 punktów), z kolei najlepszy wynik odnotowano w branży usługowej, która w roku ubiegłym miała najniższą wartość średniej z indeksów. Warto także zauważyć spore zmniejszenie się tego wskaźnika dla małych firm (o 1,6 punktów) – średnia z indeksów w roku 2012 spadła do 101,9.

Tabela 18

Ocena przychodów z tytułu eksportu według wielkości firmy i branży Ocena przychodów z eksportu w roku 2012 – ostatnie 12 miesięcy

Ocena przychodów z eksportu w roku 2012 – przyszłe 12 miesięcy

98,8

106,2

102,5

102,9

Mikrofirmy

98,8

106,2

102,5

102,9

-0,3

Małe firmy

98,6

105,1

101,9

103,5

-1,6

Produkcja

97,2

105,6

101,4

102,2

-0,8

Usługi

99,9

108,5

104,2

101,9

2,3

Handel

100,2

104,3

102,3

103,2

-0,9

Budownictwo

95,2

105,2

100,2

106,3

-6,2

Polska Wielkość firmy

Średnia Średnia z indeksów w roku z indeksów w roku 2012 2011

Różnica średniej z indeksów

-0,4

Branża

8. Innowacyjność mikro i małych firm Wzorem dwóch poprzednich edycji raportu, właściciele mikro i małych firm byli pytani o innowacyjność swoich przedsiębiorstw. Pytania dotyczyły zarówno innowacji produktowych, jak i procesowych, wdrożonych w okresie ostatnich 12 miesięcy lub planowanych do wdrożenia w kolejnych 12 miesiącach. Przeanalizowano także wysokość nakładów finansowych na innowacje oraz źródła finansowania realizowanych przez przedsiębiorców projektów innowacyjnych. Przed przystąpieniem do omówienia wyników badania, należy sprecyzować pojęcia innowacji produktowej i procesowej. Innowacja produktowa była przedstawiana respondentom jako wprowadzenie przez firmę na rynek w ciągu 12 ostatnich lub 12 kolejnych miesięcy nowego lub istotnie ulepszonego wyrobu lub usługi. Innowacja procesowa oznaczała wprowadzenie przez firmę w ciągu 12 ostatnich lub 12 kolejnych miesięcy nowej lub znacząco ulepszonej metody wytwarzania lub dystrybucji wyrobów i usług. Wbrew obiegowym opiniom o niskiej innowacyjności polskich mikro i małych firm, prowadzone badania pokazują, iż spory odsetek przedsiębiorstw wdraża projekty innowacyjne. W ankiecie nie umieszczono pytań uszczegóławiających, które pozwalałaby na określenie rzeczywistego zakresu innowacji, niemniej jednak faktem pozostaje, że 26% ankietowanych firm pozytywnie odpowiedziało na pytanie o wprowadzenie na rynek w ciągu ostatnich 12 miesięcy nowego lub istotnie ulepszonego wyrobu lub usługi (wykres 37). Taki sam odsetek firm deklarował wprowadzenie innowacji produktowej w ubiegłorocznym badaniu. W porównaniu z wynikami sprzed roku, zwiększył się udział innowacyjnych firm w branży produkcyjnej (z 41% do 45%), przy spadku tego wskaźnika dla firm z branży budowlanej (z 23% do 18%) i w grupie małych firm (z 42% do 38%). Najwięcej innowacyjnych mikro i małych firm działało w województwie zachodniopomorskim i opolskim (opolskie było również liderem ubiegłorocznego rankingu). Tegoroczne wyniki dotyczące innowacji produktowej w poprzednich 12 miesiącach są bardzo dobrze skorelowane z przewidywaniami dotyczącymi wdrożenia innowacji w kolejnych 12 miesiącach, które zostały przedstawione w ubiegłorocznym raporcie. Rok temu 28% respondentów zakładało wdrożenie innowacji produktowej w okresie najbliższego roku, najwięcej w branży produkcyjnej (40%) i w grupie małych przedsiębiorstw (39%). Jak widać, ubiegłoroczne wyniki są niemal identyczne z rzeczywistymi danymi dotyczącymi realizacji innowacyjnych projektów w okresie ostatnich 12 miesięcy. Jeśli uznamy, że prognozy dotyczące wdrażania innowacji produktowych w kolejnych 12 miesiącach są realistyczne i zostaną zrealizowane zgodnie z założeniami, udział innowacyjnych firm w całej populacji mikro i małych firm w okresie najbliższego roku kształtować się będzie na poziomie zbliżonym do tego z ostatnich badań. 26% ankietowanych zakłada wdrożenie innowacji produktowej w okresie najbliższych 12 miesięcy, ponownie 76

najwięcej w grupie małych firm i w branży produkcyjnej. Warto wszakże zwrócić uwagę, że tylko 38% firm produkcyjnych planuje wprowadzenie nowego lub zmienionego wyrobu na rynek – to o 7 punktów procentowych mniej w stosunku do wyniku za ostatnie 12 miesięcy. Największego odsetka innowacyjnych firm należy oczekiwać w województwach warmińsko-mazurskim i kujawsko-pomorskim, gdyż co trzecie z ankietowanych przedsiębiorstw przewiduje wdrożenie innowacji produktowej w okresie najbliższego roku. 8. Innowacja produktowa Wykres 37 Innowacja produktowa według województw, branży i wielkości firmy

Poprzednie 12 miesięcy Polska 26% Dolnośląskie Kujawsko‐pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko‐mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie

26% 28% 23% 26% 24% 27% 23% 30% 28% 22% 24% 28% 27% 29% 24% 31%

Produkcja 45% Usługi 25% Handel 23% Budownictwo 18% Mikro 25% Małe 38%

74% 74% 72% 77% 74% 76% 73% 77% 70% 72% 78% 76% 72% 73% 71% 76% 69% 55% 75% 77% 82% 75% 62%

Przyszłe 12 miesięcy Polska 26%

70%

24% 32% 24% 23% 26% 29% 24% 31% 26% 24% 21% 25% 26% 33% 24% 31%

73% 63% 72% 73% 68% 68% 70% 64% 68% 73% 76% 71% 71% 64% 71% 65%

3% 5% 4% 5% 6% 3% 6% 5% 6% 3% 3% 4% 3% 3% 5% 4%

Produkcja 38% Usługi 26% Handel 24% Budownictwo 19%

57% 70% 71% 77%

5% 4% 5% 5%

Mikro 25% Małe 39%

70% 57%

4% 4%

Dolnośląskie Kujawsko‐pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Tak Podlaskie Nie Pomorskie Trudno powiedzieć Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko‐mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie

Innowacje procesowe są mniej powszechne niż innowacje produktowe. W okresie ostatnich 12 miesięcy nową lub znacząco ulepszoną metodę wytwarzania lub dystrybucji wyrobów i usług wprowadziło 19% badanych mikro i małych przedsiębiorstw (wykres 38) – o 1 punkt procentowy więcej niż w ubiegłorocznym badaniu. W porównaniu z badaniem sprzed roku o 1 punkt procentowy, z 22% do 21%, obniżył się odsetek firm, które zamierzają wdrażać projekty innowacyjne w okresie kolejnych 12 miesięcy. Podobnie jak w przypadku innowacji produktowej, liderami innowacji procesowej są małe przedsiębiorstwa (30% wobec 29% rok temu) oraz firmy z branży produkcyjnej (wzrost odsetka innowacyjnych firm w stosunku do badania sprzed roku o 8 punktów procentowych). Najwięcej innowacji procesowych wprowadziły firmy z województwa kujawsko-pomorskiego i zachodniopomorskiego (24%). Ta tendencja powinna się utrzymać także w okresie najbliższych 12 miesięcy, gdyż co czwarta firma z tych województw deklaruje wdrożenie innowacji procesowej w okresie najbliższego roku.

9. Innowacja procesowa Wykres 38

Innowacja procesowa według województw, branży i wielkości firmy

Poprzednie 12 miesięcy Polska 19% Dolnośląskie Kujawsko‐pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko‐mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie

17% 24% 17% 20% 15% 20% 19% 19% 21% 13% 20% 21% 19% 18% 18% 24%

Polska 21%

81% 83% 76% 83% 80% 85% 80% 81% 81% 79% 87% 80% 79% 81% 82% 82% 76%

Przyszłe 12 miesięcy

Tak Nie Trudno powiedzieć

17% 26% 20% 17% 18% 22% 19% 18% 23% 20% 22% 22% 19% 22% 22% 25%

75%

80% 71% 76% 78% 76% 73% 76% 75% 74% 77% 73% 73% 75% 75% 75% 71%

3% 3% 4% 5% 6% 4% 5% 6% 3% 3% 5% 4% 6% 3% 3% 4%

Produkcja 35% Usługi 19% Handel 14% Budownictwo 18%

65% 81% 86% 82%

Produkcja 34% Usługi 21% Handel 16% Budownictwo 18%

61% 75% 79% 78%

5% 4% 5% 4%

Mikro 19% Małe 30%

81% 70%

Mikro 20% Małe 30%

75% 65%

4% 4%

Słabą stroną innowacyjności mikro i małych firm są niewielkie nakłady finansowe na działalność innowacyjną. Te z firm, które w okresie ostatnich 12 miesięcy deklarowały wdrożenie innowacji produktowej lub procesowej, były proszone o określenie wysokości wydatków poniesionych w związku z realizowanymi projektami innowacyjnymi (wykres 39). Aż 96% wydatków na innowacje nie przekroczyło kwoty 100 tysięcy złotych, a dla prawie 2/3 respondentów nakłady zamknęły się kwotą do 10 tysięcy złotych. Przy tak niewielkich nakładach finansowych można sformułować hipotezę, iż wprowadzane innowacje w większości firm nie prowadziły do radykalnych zmian w ofercie produktowej czy w procesie wytwarzania dóbr lub usług. Warto jeszcze podkreślić, że w grupie firm, które w ciągu ostatnich 12 miesięcy wdrożyły innowację produktową lub procesową, 56% zadeklarowało, że poniosło w tym okresie wydatki na inwestycje. Nawet przyjmując, że większość tych inwestycji skutkowało wdrożeniem innowacji, to i tak konkluzja jest niezbyt optymistyczna - w około połowie wdrożonych projektów innowacyjnych nie realizowano żadnych inwestycji. Rozkład wydatków na innowacje odzwierciedla strukturę innowacyjności firm. Największe nakłady były ponoszone przez najbardziej innowacyjne branże i firmy. 7% innowacyjnych przedsiębiorstw z branży produkcyjnej oraz 16% małych, innowacyjnych firm przeznaczyło na wdrożenie innowacyjnych rozwiązań w ciągu ostatnich 12 miesięcy kwoty przekraczające 100 tysięcy złotych.

10. Wysokość wydatków na innowacje

Wykres 39 firmy

Wysokość wydatków na innowacje w ostatnich 12 miesiącach według województw, branży i wielkości

Polska

32%

64%

Dolnośląskie 65% Kujawsko‐pomorskie 65% Lubelskie 57% Lubuskie 76% Łódzkie 60% Małopolskie 64% Mazowieckie 68% 10. Wysokość wydatków na innowacje Opolskie 63% Podkarpackie 67% Podlaskie 59% Pomorskie 56% Śląskie 67% Świętokrzyskie 62% Warmińsko‐mazurskie 72% Polska 64% Wielkopolskie 67% Zachodniopomorskie 56% Dolnośląskie 65% Kujawsko‐pomorskie 65% Produkcja 54% Lubelskie 57% Usługi 65% Lubuskie 76% Handel 72% Łódzkie 60% Budownictwo 64% Małopolskie 64% Mazowieckie 68% Mikro 66% Opolskie 63% Małe 30% Podkarpackie 67% Podlaskie 59% Pomorskie 56% Śląskie 67% Świętokrzyskie 62% miesiącach, przy niemal identycznym Warmińsko‐mazurskie 72% Polska 50% 67% Wielkopolskie

54%

3% 0% 0%

4%0% 0% 30% 1% 0% 34% 8% 0% 35% 19% 4% 1% 5% 0% 1% 34% 6% 0% 30% 1% 1% 31% 4% 0% 33% 28% 4% 1% 0% 3% 38% 8% 1% 36% 3% 0% 30% 3%2% 0% 33% 2% 0% 26% 3% 0% 0% 32% 30% 2% 0% 1% 1% 0% 43% 4%0% 0% 30% 1% 0% 34% 6% 1% 0% 39% 8% 0% 35% 31% 3% 0% 0% 19% 4% 1% 26% 2% 1% 0% 5% 0% 1% 34% 2% 1% 0% 34% 6% 0% 30% 1% 1% 31% 30% 3% 0% 0% 4% 0% 33% 11% 4% 1% 28% 4% 1% 0% 3% 38% 8% 1% 36% 3% 0% 30% 3%2% 0% 33% 2% 0% 26% 0% 6% 4% 1% 39% 2% 30% 0% 1%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN

100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

W kolejnych 12 odsetku innowacyjnych firm jak w ostatnim roku, nakłady na innowacje powinny wzrosnąć (wykres 40). O ile w ostatnich 12 miesiącach aż 96% firm poniosło wydatki Zachodniopomorskie 1% 0% 43% 56% Dolnośląskie 5% 0% 4% zmniejszyć się do 89%. Maleć 33% ten powinien 57% nieprzekraczające 100 tysięcy złotych, tak w kolejnym roku odsetek Kujawsko‐pomorskie 3% 7% 50% 40% 0% 0% 6% 1% Produkcja 39% 54% będzie zwłaszcza udział wydatków najmniejszych, do 10 tysięcy złotych. Wydatki wyższe niż 100 Lubelskie 1%0% 2% 3%0% 49% 65%o wysokości 39% Usługi 31% 7%3% Lubuskie 1%1% 0% 8% 2%2% 36% 52% 72% Handel 26% tysięcy złotych zakłada 19% małych firm. Jeśli47% jednak spojrzeć na wyniki ubiegłorocznego badania w jego części Łódzkie 9% 0%1% 0% 41% 34% 2%2% Budownictwo 64% Małopolskie 4% 1%0% 8% że rzeczywiste nakłady innowa39% dotyczącej planowanej wysokości wydatków na 47%innowacje, jest prawdopodobne, Mazowieckie 8% 37% 51% 66% 1% 0% Mikro 3% 0% 30%3%0% cyjne będą niższe od zakładanych. Opolskie 9% 3% 2% 0% 32% 53% Wykres 40 firmy

Małe 11% 4% 1% 54% 30% Podkarpackie 5% 1% 2% 41% 51% Poniżej 10 000 PLN 5% 2% 3%województw, Podlaskie 34% 10 001 ‐100 000 PLN Wysokość wydatków na innowacje w56% kolejnych 12 miesiącach według branży Pomorskie 7% 2% 2% 40% 49% 100 001 – 500 000 PLN Śląskie 3% 1% 1% 7% 41% 47% 500 001 – 1 000 000 PLN Świętokrzyskie 11% 10% 1% 39% 39% Powyżej 1 000 000 PLN Warmińsko‐mazurskie 3% 1% 5% 31% 61% Trudno powiedzieć Polska 4% 1% 0% 6% 39% 50% Wielkopolskie 2% 2% 1% 4% 40% 52% Zachodniopomorskie 6% 2% 4% 41% 46% Dolnośląskie 5% 0% 4% 33% 57% Kujawsko‐pomorskie 7% 0% 3% 50% 40% Produkcja 5% 1% 1% 7% 43% 43% Lubelskie 7% 3%1% 2% 39% 49% Usługi 4% 1% 0% 5% 36% 54% Lubuskie 8% 2% 1% 36% 52% Handel 3% 1% 0% 9% 34% 53% Łódzkie 9% 2% 0% 41% 47% Budownictwo 3% 1%1% 1% 56% 37% Małopolskie 4% 1%0% 8% 39% 47% Mazowieckie 3%0% 1% 8% 37% 51% Mikro 3%1% 0% 6% 38% 51% Opolskie 9% 3% 2% 0% 32% 53% Małe 12% 4% 3% 7% 50% 25% Podkarpackie 5% 1% 2% 41% 51% Poniżej 10 000 PLN 5% 2% 3% Podlaskie 34% 56% 10 001 ‐100 000 PLN Pomorskie 7% 2% 2% 40% 49% 100 001 – 500 000 PLN Śląskie 3% 1% 1% 7% 41% 47% 500 001 – 1 000 000 PLN Świętokrzyskie 11% 10% 1% 39% 39% Powyżej 1 000 000 PLN Warmińsko‐mazurskie 3% 1% 5% 31% 61% Trudno powiedzieć Wielkopolskie 2% 2% 1% 4% 40% 52% Zachodniopomorskie 6% 2% 4% 41% 46% Produkcja Usługi Handel Budownictwo Mikro Małe

43%

43% 54% 53% 37%

36% 34% 56% 38%

51% 25%

50%

i wielkości

5% 1% 1% 7% 4% 1% 0% 5% 3% 1% 0% 9% 3% 1%1% 1% 3%1% 0% 6% 12% 4% 3% 7%

Ponieważ wydatki na innowacje są stosunkowo niewielkie, biorąc również pod uwagę większe ryzyko związane z realizacją projektów innowacyjnych, nie powinny zaskakiwać odpowiedzi respondentów na pytanie o źródła finansowania innowacji w ostatnich i przyszłych 12 miesiącach. W porównaniu z odpowiedziami na pytanie o źródła finansowania inwestycji, przedsiębiorcy wdrażający innowacje produktowe lub procesowe w dużo mniejszym stopniu korzystają z zewnętrznych źródeł finansowania. Właściciele mikro i małych firm finansują innowacje przede wszystkim ze środków własnych (wykres 41). W poprzednich 12 miesiącach z kredytu korzystało 13% innowacyjnych firm (dla porównania – 21% firm korzystało z kredytu przy realizacji inwestycji), 5% z pożyczki od znajomych lub rodziny (7% dla inwestycji), 3% z leasingu (8% przy inwestycjach) oraz 2% z dotacji unijnych (3% w przypadku projektów inwestycyjnych). Bardzo zbliżone wyniki odnotowano w ubiegłorocznym badaniu. Z najpopularniejszego, zewnętrznego źródła finansowania innowacji, czyli kredytu, korzystało wówczas 12% in11. Źródła finansowania innowacji nowacyjnych firm.

POLSKA

budownictwo

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

94% 14% 2% 7% 1% 1% 0%

9% 1% 7% 2% 0% 1%

90% 1% 0% 1%

18%

12% 6% 5% 3% 0% 0%

88%

zachodnio pomorskie

mikro

9% 5% 4% 1% 0%

24%

12% 3% 2% 5% 0% 1%

15% handel

wielkopolskie

91%

warmińsko‐ mazurskie

opolskie

13% 2% 5% 2% 0% 1%

87% 13%

1% 5% 1% 0% 1%

13% 8% 2% 0% 0% 0%

93%

10% 1% 7% 2% 0% 2%

mazowieckie

89%

92%

94%

88%

89% 19%

małopolskie

świętokrzyskie

3% 6% 1% 1% 0%

91% usługi

łódzkie

89%

94% 11% 1% 5% 1%

2% 3% 10% 1% 0%

śląskie

10% 2% 6% 2% 1% 1%

19% produkcja

5% 4% 4% 2% 2%

87% 1% 2% 2% 0% 5%

83% pomorskie

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

lubuskie

22%

82% 17% 1% 4% 1% 1% podlaskie

89%

podkarpackie

12% 9% 9% 4% 1% 0%

86% lubelskie

4% 4% 3% 0% 1%

13% 4% 7% 1% 1%

13% 3% 5% 2% 0% 1% 13% 3% 5% 2% 0% 1%

91%

POLSKA

15%

kujawsko‐ pomorskie

3% 2% 2% 1% 0%

15%

dolnośląskie

89%

14% 3% 6% 2% 2% 0%

91%

13% 3% 5% 2% 0% 1%

91%

POLSKA

92%

Źródła finansowania innowacji w ostatnich 12 miesiącach według województw, branży i wielkości firmy

92%

Wykres 41

małe

Odpowiedzi na pytanie o źródła finansowania innowacji w ostatnich 12 miesiącach według wielkości firmy oraz branży są podobne do odpowiedzi na pytanie o źródła finansowania inwestycji. W największym stopniu z zewnętrznych źródeł finansowania będą korzystać firmy małe oraz przedsiębiorstwa z branży produkcyjnej i handlowej. Przy ocenie źródeł finansowania innowacji w kolejnych 12 miesiącach zarysowała się ta sama tendencja, którą można było zaobserwować analizując odpowiedzi na pytanie o planowane źródła finansowania inwestycji (wykres 42). Zwiększa się mianowicie udział źródeł zewnętrznych. Wzrost dotyczy zwłaszcza dotacji unijnych (o 7 punktów procentowych), kredytu (o 5 punktów procentowych) oraz leasingu (o 4 punkty procentowe). Należy jednak oczekiwać, przez analogię z wynikami ubiegłorocznego badania, że faktyczny udział zewnętrznych źródeł przy finansowaniu innowacji będzie mniejszy od przewidywanego.

pomorskie

śląskie

77% 21% 8% 6% 8% 8%

20% mazowieckie

5% 6% 7% 2% 0%

18% 3% 6% 8% 4% 2% małopolskie

91%

opolskie

6% 8% 14% 2% 0%

24%

18% 6% 3% 12% 4% 0%

86%

17% 6% 6% 8% 3% 0%

21% 12% 4% 1% 0% 0%

17%

82%

88%

łódzkie

85%

87%

19% 2% 6% 12% 3% 2%

13% 0% 3% 9% 3% 0%

88%

lubuskie

7% 7% 6% 2% 0%

11% 6% 8% 16% 2% 0%

podlaskie

1% 0%

80% 3% 9% 3% 0%

lubelskie

82%

18%

82%

podkarpackie

16% 12% 4%

79% 23% 14%

kujawsko‐ pomorskie

5% 3% 6% 2% 0%

18% 8% 5% 11% 2% 0%

84%

dolnośląskie

18% 7% 6% 9% 3% 0% POLSKA

17% 8% 6% 9% 3% 0%

85%

18% 7% 6% 9% 3% 0% 85%

POLSKA

91%

Źródła finansowania innowacji w kolejnych 12 miesiącach według województw, branży i wielkości firmy

86%

Wykres 42

świętokrzyskie warmińsko‐ wielkopolskie zachodnio mazurskie pomorskie

Polska

produkcja Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

usługi

handel

88% 5% 7% 3% 0%

6% 6% 9% 3% 1%

mikro

22% 15%

85% 6% 8% 15% 2% 0%

budownictwo

18%

80% 17%

19% 6% 7% 6% 2% 0%

15% 7% 5% 10% 2% 1%

85%

87% 7% 4% 10% 5% 0%

27%

18% 7% 6% 9% 3% 0%

84%

85%

małe

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

9. Ocena otoczenia biznesu przez mikro i małe firmy Ostatni blok pytań, które były zadawane respondentom w każdej z trzech dotychczas prowadzonych edycji badań, jest związany z oceną przez właścicieli mikro i małych firm niektórych aspektów otoczenia biznesowego. Respondenci byli proszeni o dokonanie oceny następujących tematów: • jakości usług świadczonych przedsiębiorcom przez lokalną administrację, • uciążliwości kontroli działalności gospodarczej, • jakości usług doradczych świadczonych przez polskie banki w zakresie kredytów, • korzyści z przynależności do organizacji biznesowej, • korzystania z usług firm zewnętrznych (outsourcingu). W przeciwieństwie do pytań, które były analizowane w poprzednich podrozdziałach, pytania w kwestionariuszu dotyczące otoczenia biznesu mierzyły jedynie ocenę stanu bieżącego („Jak ocenia Pan/Pani…). Odpowiedzi na pytania były wystandaryzowane (za wyjątkiem pytania o korzystanie z usług firm zewnętrznych) i nadawano im wartości liczbowe od 50 („bardzo źle”) do 150 („bardzo dobrze”) z neutralną oceną na poziomie 100 („ani dobrze, ani źle”). W związku z tym interpretacja wyników badania w części dotyczącej oceny otoczenia biznesu może być prowadzona w identyczny sposób z analizą ocen przedstawionych w podrozdziałach 1-7. Nowością w stosunku do poprzednich edycji raportu jest wprowadzenie do kwestionariusza pytań o główne bariery rozwoju mikro i małych przedsiębiorstw. W szczegółach zakres badania i jego wyniki w odniesieniu do barier rozwojowych omówione są w końcowej części niniejszego podrozdziału. Generalnie właściciele mikro i małych firm dobrze oceniają otoczenie biznesowe. W większości obszarów ocena jest równa lub większa od 100 punktów, ale jednocześnie w dwóch obszarach zauważyć można dość wyraźne pogorszenie ocen w stosunku do roku 2011. Największymi barierami rozwoju są dla mikro i małych firm wysokie koszty pracy, podatki, jak również obciążenia biurokratyczne związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Mapa 22

Ocena jakości usług świadczonych przedsiębiorcom przez lokalną administrację

101 102 100

100 102 105 100 104 98 99 104 99 103 102 97 101 105 101

103 101 101

99 102 100

102 105 101

98 100 100 99 101 100

101 102 98

Wartość indeksu z badania w 2012 roku:

97 102 101

104 103 98

poniżej wyniku ogólnopolskiego

100 100 99

powyżej wyniku ogólnopolskiego

102 100 100

102 103 99

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Jakość usług świadczonych przedsiębiorcom przez lokalną administrację to jeden z tych obszarów, w których pogorszyła się ocena. Tegoroczny indeks (99,9) jest o 2 punkty niższy od analogicznego wskaźnika z ubiegłorocznego badania (mapa 22). Wpływ na to miało przede wszystkim obniżenie ocen w grupie mikroprzedsiębiorstw (tabela 19). Nadal jednak najmniejsze firmy lepiej oceniają usługi świadczone na ich rzecz przez lokalną administrację niż małe przedsiębiorstwa. Podobnie jak w ubiegłym roku, najwyższe noty lokalna administracja uzyskała wśród firm usługowych. Najgorzej usługi lokalnej administracji oceniają branże, w których dominują większe firmy – w tym roku minimum zanotowano w branży produkcyjnej (97,6). 82

W siedmiu województwach ocena lokalnej administracji była wyższa od neutralnego poziomu 100 (w ubiegłym roku było to 13 województw). Najwyższy wynik zanotowano w województwie pomorskim (105,2), najgorzej lokalną administrację ocenili przedsiębiorcy z województwa podlaskiego (97,4). Największy spadek ocen w porównaniu z ubiegłorocznym badaniem (o 5,4 punktu) odnotowano w województwie warmińsko-mazurskim. Tabela 19 i branży

Ocena jakości usług świadczonych przedsiębiorcom przez lokalną administrację według wielkości firmy

Ocena w roku 2012

Ocena w roku 2011

Różnica pomiędzy indeksami

99,9

102,0

-2,0

Mikrofirmy

100,0

102,1

-2,1

Małe firmy

97,4

97,9

-0,5

Produkcja

97,6

101,4

-3,8

Usługi

100,9

102,6

-1,7

Handel

99,9

102,0

-2,1

Budownictwo

99,3

100,7

-1,3

Polska Wielkość firmy

Branża

Jeszcze większe spadki w stosunku do ubiegłorocznego badania wystąpiły przy ocenie uciążliwości kontroli działalności gospodarczej (mapa 23). W tym roku indeks obniżył się o ponad 4 punkty – ze 105,3 do 101,2. Mimo tak znacznego spadku w dalszym ciągu przedsiębiorcy uważają, że kontrole nie są dla nich uciążliwe – indeks jest bowiem wyższy od neutralnego poziomu 100 („uciążliwość kontroli jest ani duża, ani mała”). Mniejsze niż 100 wartości indeksu wystąpiły jedynie w grupie małych firm oraz w populacji przedsiębiorstw handlowych (tabela 20). Spośród 16 polskich województw, jedynie w trzech indeks spadł poniżej 100 punktów (lubelskie, opolskie, podlaskie). Największe spadki indeksu w stosunku do ubiegłorocznego badania (o 6,6 punktu) wystąpiły w województwach kujawsko-pomorskim i wielkopolskim. W porównaniu z rokiem 2011 praktycznie nie zmieniła się wartość indeksu w województwie pomorskim (106,4 vs. 106,0 w tegorocznym badaniu), dlatego przedsiębiorcy z tego regionu uznali kontrole działalności gospodarczej za najmniej uciążliwe. Mapa 23

Ocena uciążliwości kontroli działalności gospodarczej

103 105 101

104 106 106 101 104 102 102 106 103 100 101 98 106 107 101

101 106 104

106 106 100

104 107 100

103 107 102 99 103 97

102 105 102

100 102 101

101 101 99

Wartość indeksu z badania w 2012 roku:

105 104 100

poniżej wyniku ogólnopolskiego

99 106 101 103 105 101

powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Tabela 20

Ocena uciążliwości kontroli działalności gospodarczej według wielkości firmy i branży Ocena w roku 2012

Ocena w roku 2011

Różnica pomiędzy indeksami

101,2

105,3

-4,2

Mikrofirmy

101,3

105,5

-4,2

Małe firmy

98,6

100,3

-1,7

Produkcja

100,9

103,8

-2,9

Usługi

102,4

106,1

-3,7

Handel

99,8

104,5

-4,7

Budownictwo

100,7

106,2

-5,6

Polska Wielkość firmy

Branża

W tegorocznym badaniu jakość usług doradczych świadczonych przez polskie banki w zakresie kredytów jest najlepiej ocenionym obszarem związanym z otoczeniem biznesu. Tegoroczny indeks – 105,1 jest o prawie 1 punkt wyższy od analogicznego indeksu z roku 2011. W każdej konfiguracji prezentacji wyników – według branż, wielkości firmy czy województwa, wartość indeksu jest wyższa od neutralnego poziomu 100. Najgorzej usługi doradcze banków ocenili przedsiębiorcy z województwa mazowieckiego (101,7). Na taki wynik wpłynęły oceny dokonane przez przedsiębiorców z Warszawy (99,2), które znacząco in minus różniły się od oceny wystawionych przez respondentów z innych podregionów Mazowsza. Najwyższe oceny zebrały banki obsługujące przedsiębiorców z województwa lubelskiego (108,0; mapa 24). Mapa 24

Ocena jakości usług doradczych świadczonych przez polskie banki w zakresie kredytów

106 104 105

104 103 106 107 107 108 104 104 104 106 107 108 106 107 107

107 104 106

104 101 102

105 105 106

107 106 105 108 108 108

107 107 106

poniżej wyniku ogólnopolskiego

106 103 104

111 108 107

Wartość indeksu z badania w 2012 roku:

powyżej wyniku ogólnopolskiego

105 102 104

Indeksy:

107 103 106

111 108 107

indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Warto także zwrócić uwagę na znaczący spadek indeksu w grupie małych firm (tabela 21) – mimo, że małe firmy dobrze oceniają działania banków (104,6), właściciele małych firm mają zapewne wyższe oczekiwania odnośnie standardów usług niż mikroprzedsiębiorcy. Jest to uzasadnione tym, że małe firmy częściej korzystają z kredytów, zaciągają większe zobowiązania finansowe i generalnie napotykają na bardziej skomplikowane problemy finansowe. W związku z tym pomocy w ich rozwiązaniu szukają u bankowców.

Tabela 21 Ocena jakości usług doradczych świadczonych przez polskie banki w zakresie kredytów według wielkości firmy i branży Ocena w roku 2012

Ocena w roku 2011

Różnica pomiędzy indeksami

105,1

104,2

0,9

Mikrofirmy

105,1

104,1

1,0

Małe firmy

104,6

107,2

-2,6

Produkcja

105,0

104,8

0,2

Usługi

104,7

103,3

1,4

Handel

106,0

105,5

0,5

Budownictwo

104,4

103,4

0,9

Polska Wielkość firmy

Branża

Idea zrzeszania się w ramach organizacji reprezentujących interesy firm członkowskich spotyka się z dość słabym odzewem ze strony właścicieli mikro i małych firm. W tegorocznym badaniu zaledwie 6% respondentów potwierdziło, że jest członkiem jakiejkolwiek organizacji biznesowej (wykres 43) – to wynik o 2 punkty niższy niż rok temu. zauważyć dużą różnicę odsetka firm zrzeszonych w organizacjach biznesowych pomiędzy mikro 12. Można Przynależność do organizacji biznesowych i małymi firmami na korzyść tych ostatnich. Podobna prawidłowość wystąpiła zresztą w dwóch poprzednich edycjach badania. Wykres 43

Przynależność do organizacji biznesowych według województw, branży i wielkości firmy Polska Dolnośląskie Kujawsko‐pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko‐mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Produkcja Usługi Handel Budownictwo Mikro Małe

94%

6% 4% 5% 8% 4% 8% 7% 11% 4% 7% 7% 5% 2% 5% 5% 6%

94% 96% 95% 92% 96% 92% 93% 89% 96% 93% 93% 95% 98% 95% 95% 94%

6% 7% 5% 5%

94% 93% 95% 95%

6% 15%

94% 85%

Tak Nie

Firmy, które potwierdziły członkostwo w organizacjach biznesowych były proszone o wyrażenie opinii na temat korzyści wynikających z przynależności do tych organizacji. Tegoroczny wynik (95) jest powtórzeniem indeksu z roku ubiegłego (mapa 25). W porównaniu z ubiegłorocznym badaniem wyższe oceny zanotowano w grupie firm małych (tabela 22) oraz przedsiębiorstw z branży produkcyjnej (aż o ponad 6 punktów).

Mapa 25

Ocena korzyści z przynależności do organizacji biznesowej

91 95 95

101 95 96 90 90 96 96 100 88 107 86 93 98 101 97

100 96 105

84 93 91

90 103 94

86 88 97 100 100 86

85 98 100

poniżej wyniku ogólnopolskiego

89 97 89

91 99 109

Wartość indeksu z badania w 2012 roku:

powyżej wyniku ogólnopolskiego

89 92 95

Indeksy: 97 91 95

97 86 94

indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Tabela 22

Ocena korzyści z przynależności do organizacji biznesowej według wielkości firmy i branży Ocena w roku 2012

Ocena w roku 2011

Różnica pomiędzy indeksami

95,0

94,7

0,2

Mikrofirmy

95,0

94,8

0,2

Małe firmy

94,5

93,5

1,1

Produkcja

97,5

91,2

6,3

Usługi

98,1

95,8

2,3

Handel

88,5

94,7

-6,2

Budownictwo

93,5

94,3

-0,8

Polska Wielkość firmy

Branża

Mikro i małe firmy dość powszechnie korzystają z usług firm zewnętrznych (wykres 44). 33% ankietowanych przedsiębiorstw stwierdziło, że regularnie korzysta z usług outsourcingowych (w roku ubiegłym – 35%), a 22% od czasu do czasu (rok temu – 18%). Znacznie częściej współpracują z zewnętrznymi firmami małe przedsiębiorstwa – 72% respondentów z tej grupy deklaruje regularne lub okresowe korzystanie z outsourcingu. Jest to zrozumiałe, biorąc pod uwagę skalę działalności małych firm, przeważnie znacznie większą w porównaniu z firmami mikro. W tegorocznym badaniu nie wystąpiły większe różnice pomiędzy branżami. Z firmami zewnętrznymi nie współpracuje 41% firm z branży budowlanej, 45% produkcyjnych oraz 46% usługowych i handlowych. Rok temu brak współpracy z firmami zewnętrznymi deklarowało od 41% (budownictwo) do 51% (handel) respondentów.

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych Wykres 44

Korzystanie z usług firm zewnętrznych według województw, branży i wielkości firmy Polska

33%

22%

45%

36% 34% 30% 31% 35% 35% 33% 34% 32% 33% 31% 36% 36% 31% 30% 33%

20% 20% 22% 23% 21% 20% 25% 24% 25% 25% 21% 22% 20% 19% 22% 20%

45% 46% 48% 46% 44% 45% 43% 42% 42% 42% 48% 42% 44% 50% 49% 46%

Produkcja Usługi Handel Budownictwo

32% 32% 37% 29%

23% 22% 17% 30%

45% 46% 46% 41%

Mikro Małe

33% 45%

22% 27%

45% 28%

Tak, regularnie Tak, od czasu do czasu Nie

Niezmiennie, od pierwszej edycji raportu, najpopularniejszą usługą dostarczaną mikro i małym przedsiębiorcom przez podmioty zewnętrzne są usługi w zakresie księgowości i podatków (tabela 23). Aż 76% ankietowanych potwierdziło korzystanie z zewnętrznego wsparcia w tym obszarze (w roku ubiegłym – 74%). Z usług firm księgowych korzystają zwłaszcza mniejsze firmy, w których outsourcing jest tańszą alternatywą w stosunku do zatrudnienia pracownika na etacie księgowego. W stosunku do badania sprzed roku znacząco wzrósł odsetek przedsiębiorstw, które współpracują z firmami zewnętrznymi w zakresie finansów (wzrost o 14 punktów procentowych), informatyki (więcej o 9 punktów procentowych) oraz marketingu i reklamy (wzrost o 9 punktów procentowych). W pozostałych obszarach odsetek firm deklarujących korzystanie z danej usługi jest zbliżony do wyniku z ubiegłorocznego raportu, za wyjątkiem usług w zakresie technologii, gdzie procentowy udział wskazań zmniejszył się z 20% do 9%.

Marketing i reklama

Informatyka

Prawo

Finanse

Sprzedaż i obsługa klienta

Technologie

Logistyka/ transport/ zaopatrzenie

Badania i rozwój

Inne

Usługi świadczone przez firmy zewnętrzne według województw, wielkości firmy i branży Księgowość i podatki

Tabela 23

POLSKA

76%

26%

22%

18%

16%

10%

13%

Dolnośląskie

84%

25%

22%

23%

17%

10%

15%

Kujawsko-pomorskie

78%

25%

22%

17%

21%

11%

17%

Lubelskie

77%

29%

17%

21%

19%

Lubuskie

77%

20%

21%

24%

17%

14%

Łódzkie

73%

22%

21%

17%

15%

Małopolskie

77%

28%

23%

18%

12%

10%

16%

Mazowieckie

78%

26%

19%

20%

14%

10%

14%

Opolskie

81%

21%

17%

16%

10%

11%

Podkarpackie

71%

31%

24%

13%

14%

10%

13%

Podlaskie

73%

28%

19%

16%

18%

11%

14%

12%

Pomorskie

70%

31%

26%

18%

19%

14%

12%

14%

Śląskie

76%

21%

17%

18%

12%

11%

Świętokrzyskie

81%

29%

12%

18%

15%

12%

Warmińsko-mazurskie

76%

32%

20%

19%

17%

12%

16%

Wielkopolskie

71%

27%

23%

16%

15%

16%

11%

Zachodniopomorskie

79%

35%

31%

23%

17%

16%

17%

10%

Produkcja

72%

26%

16%

15%

17%

15%

12%

Usługi

73%

25%

23%

19%

14%

10%

14%

Handel

83%

29%

22%

20%

18%

11%

Budownictwo

76%

26%

21%

18%

16%

11%

21%

Mikro

77%

27%

21%

18%

16%

11%

12%

Małe

63%

24%

29%

38%

17%

12%

17%

W tym roku właściciele mikro i małych firm po raz pierwszy byli pytani o bariery rozwoju. Respondentom odczytywano piętnaście rodzajów barier związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Właściciele firm byli proszeni o skwantyfikowanie każdej z tych barier w skali od 1 (brak bariery) do 5 (bardzo ważna bariera). Na wykresie 45 przedstawione zostały średnie wartości dla każdej z tych barier. Im wyższa wartość indeksu, tym istotniejsza z punktu widzenia prowadzenia i rozwoju działalności gospodarczej jest dana bariera. W tegorocznym badaniu trzema najistotniejszymi barierami rozwojowymi w opinii właścicieli mikro i małych firm są: koszty pracy (3,74), wysokość podatków (3,55) oraz obciążenia biurokratyczne związane z prowadzeniem działalności gospodarczej (3,51). Problemem dla firm są także: konkurencja ze strony innych przedsiębiorstw, przepisy prawne oraz popyt na produkty lub usługi firmy (wartość indeksu wyższa od średniej dla wszystkich badanych obszarów, która wynosi 2,9). Przedsiębiorcy najmniej problemów mają z kwalifikacjami pracowników swoich firm (2,42), korupcją (2,26) oraz sądownictwem gospodarczym (2,25).

Wykres 45

Bariery rozwoju mikro i małych firm (1 – brak bariery, 5 – bardzo ważna bariera) Koszty pracy

3,74

Wysokość podatków

3,55

Obciążenia biurokratyczne

3,51

Konkurencja innych firm

3,37

Przepisy prawne

3,28

Popyt na produkty/ usługi firmy

2,99

Niska rentowność działalności

2,90

Szara strefa

2,79

Zatory płatnicze

2,70

Dostęp do programów pomocowych dla firm

2,62

Dostęp do finansowania zewnętrznego

2,55

Czynniki makroekonomiczne

2,53

Kwalifikacje pracowników

2,42

Korupcja

2,26

Sądownictwo gospodarcze

2,25

Więcej barier dostrzegają małe firmy – średnia dla wszystkich obszarów dla przedsiębiorstw, w których pracuje od 10 do 49 osób wynosi 3,06. Występuje też znaczne zróżnicowanie branżowe w ocenie barier rozwojowych. Aby lepiej uchwycić tą specyfikę, w tabeli 24 kolorem zielonym zaznaczono indeksy, których wartość jest o 5% niższa od średniej wartości indeksu dla danej bariery. Z kolei kolorem czerwonym oznaczone zostały te indeksy, których wartość jest wyższa o co najmniej 5% od średniej dla danej bariery rozwojowej. Kolorystykę zastosowano także dla mikro i małych firm, ale należy pamiętać, że ze względu na znacznie większą liczebność mikrofirm w próbce badawczej, średnia ogólnopolska jest zawsze zbliżona do wartości indeksu wyliczonego dla mikroprzedsiębiorstw – stąd w kolumnie prezentującej wyniki dla mikrofirm wszystkie wartości są drukowane czarną czcionką. W przypadku branż, nie ma tak dużego wpływu jednej z branż na średnią ogólnopolską, dlatego kolorystyka naniesiona na wyniki w poszczególnych branżach znacznie lepiej pokazuje bariery szczególnie ważne (kolor czerwony) lub mniej istotne (kolor zielony) dla konkretnej branży. Sporo barier, których wartości są znacząco większe od średniej krajowej, występuje w branży produkcyjnej. Firmy z tej branży znacznie krytyczniej niż inne przedsiębiorstwa oceniają bariery związane z kosztami pracy, popytem na własne wyroby, zatorami płatniczymi, dostępem do zewnętrznego finansowania oraz czynnikami makroekonomicznymi, takimi jak wysokość stopy procentowej czy kursy walut. Zupełnie inaczej wyglądają najważniejsze bariery dla branży handlowej. W trzech obszarach indeksy dla firm handlowych są wyższe o 5% od średniej krajowej: konkurencja ze strony innych firm, niska rentowność działalności oraz negatywne oddziaływanie szarej strefy. Konkurencja nie jest problemem dla firm z branży budowlanej. To jedyna bariera w budownictwie, której wartość jest o co najmniej 5% niższa od średniej krajowej. Poza tym w wynikach dla budownictwa aż w siedmiu obszarach pojawia się kolor czerwony. Od średniej krajowej szczególnie odbiegają wartości indeksów dla zatorów płatniczych, korupcji oraz sądownictwa gospodarczego. Spośród czterech branż najniższą średnią wartość indeksu mierzącego bariery rozwoju wyliczono dla usług – wynosi ona 2,78. Stąd w kolumnie, w której prezentowane są wartości indeksów dla barier rozwojowych w usługach ani razu nie pojawia się kolor czerwony, natomiast w pięciu obszarach wartość indeksu jest o co najmniej 5% niższa od średniej ogólnokrajowej. Dotyczy to konkurencji ze strony innych firm, niskiej rentowności działalności, wpływu szarej strefy, zatorów płatniczych oraz sądownictwa gospodarczego.

Tabela 24

Bariery rozwoju mikro i małych firm według wielkości firmy i branży Wielkość firmy

Bariery rozwoju

Polska

Branża

Mikrofirmy

Małe firmy

Produkcja

Usługi

Handel

Budownictwo

Koszty pracy

3,74

3,72

4,16

3,96

3,57

3,84

3,78

Wysokość podatków

3,55

3,66

3,67

3,42

3,62

3,64

Obciążenia biurokratyczne

3,51

3,49

3,79

3,50

3,38

3,60

3,66

Konkurencja innych firm

3,37

3,38

3,23

3,20

3,76

3,11

Przepisy prawne

3,28

3,27

3,57

3,29

3,21

3,30

3,44

2,99

3,00

2,85

3,14

2,87

3,10

2,91

2,90

2,89

3,00

2,98

2,69

3,17

2,80

Szara strefa

2,79

2,86

2,67

2,63

2,93

3,09

Zatory płatnicze

2,70

2,68

3,11

2,99

2,55

2,62

3,05

2,62

2,61

2,76

2,63

2,58

2,60

2,76

2,55

2,52

2,69

2,54

2,49

2,57

2,53

2,51

2,81

2,66

2,41

2,61

2,57

Kwalifikacje pracowników

2,42

2,41

2,65

2,36

2,47

2,56

Korupcja

2,26

2,24

2,20

2,17

2,71

Sądownictwo gospodarcze

2,25

2,22

2,62

2,20

2,11

2,30

2,59

ŚREDNIA

2,90

2,89

3,06

2,94

2,78

2,97

3,01

Popyt na produkty/ usługi firmy Niska rentowność działalności

Dostęp do programów pomocowych Dostęp do finansowania zewnętrznego Czynniki makroekonomiczne

Uwaga: kolor czerwony oznacza, że wartość indeksu jest o co najmniej 5% wyższa od indeksu ogólnopolskiego; kolor zielony oznacza, że wartość indeksu jest o co najmniej 5% niższa od indeksu ogólnopolskiego.

Na zakończenie warto porównać wartości indeksów skalkulowanych dla dwóch barier: zatorów płatniczych i dostępu do zewnętrznego finansowania z oceną dokonaną przez przedsiębiorców dla dwóch obszarów, które zostały omówione już we wcześniejszych podrozdziałach, czyli z długością oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary i usługi (tabela 14) oraz z dostępnością zewnętrznego finansowania (tabela 16). Występuje bardzo dobre skorelowanie wartości i rozkładu indeksów dla barier z ocenami wyrażonymi średnimi wartościami indeksów za ostatnie i kolejne 12 miesięcy. Zatory płatnicze jako bariera rozwoju mają średnią wartość 2,7, z kolei średnia z indeksów dla długości oczekiwania na zapłatę wynosi 91,2. W obu typach badania największe problemy z zatorami płatniczymi mają firmy z branży produkcyjnej (2,99 i 89,4) oraz budowlanej (3,05 i 86). Dostępność do zewnętrznego finansowania jest mniejszą barierą rozwojową (2,55) w stosunku do zatorów płatniczych. Potwierdza to także wartość średniej z indeksów dla dostępności zewnętrznego finansowania w ostatnich i przyszłych 12 miesiącach (97,1). W podobny sposób rozkładają się także odpowiedzi według branż. Dostępność do kredytu, leasingu czy środków pomocowych najlepiej oceniają firmy handlowe (2,49 i 97,3), najgorzej przedsiębiorstwa działające w branży produkcyjnej (2,69 i 96,3).

10. Wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjnych w mikro i małych firmach W związku z tematem specjalnym Raportu o sytuacji mikro i małych firm w jego edycji w 2012 związanym z e-gospodarką, w badaniu ankietowym zadane zostały pytania dotyczące wykorzystania technologii informacyjnych w mikro i małych firmach10. Dotyczyły one wykorzystywania komputera, stosowania oprogramowania wspomagającego funkcjonowanie firmy, dostępu do Internetu, wykorzystania Internetu w kontaktach z administracją publiczną, posiadania strony internetowej, prowadzenia sprzedaży przez Internet i prowadzenia działań reklamowych z wykorzystaniem Internetu. Zapytano także o korzystanie z bankowości elektronicznej, w tym o korzyści wynikające z takiej usługi lub o przyczyny niekorzystania z niej. Wykorzystanie komputerów 87% mikro i małych przedsiębiorstw zadeklarowało wykorzystanie komputera w działalności gospodarczej (wykres 46), przy czym najwyższy odsetek firm wykorzystujących komputer jest w województwie kujawsko–pomorskim (91%), a najniższy w świętokrzyskim (80%) i w dalszej kolejności w lubelskim (81%) i lubuskim (82%). Duże różnice w wykorzystaniu komputerów widać pod względem wielkości firm. Wykorzystuje go niemal każda mała firma (99%)11, ale już w przypadku firm mikro odsetek ten wynosi 86%. Najrzadziej komputer wykorzystywany jest w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą (80%). W podziale branżowym największy odsetek firm wykorzystujących komputer działa w branży produkcyjnej i budownictwie (92%), o 4 punkty procentowe mniej w usługach (88%) i aż o 12 punktów procentowych w handlu (80%). Duże znaczenie ma zakres działalności firmy – im jest on większy, tym więcej firm deklaruje korzystanie z komputera. W przypadku firm działających lokalnie wskaźnik wynosi tylko 77%, ale już w przypadku skali regionalnej, krajowej i międzynarodowej odpowiednio 91%, 94% i 97%. Nieco wyższy (o 5 punktów procentowych) wskaźnik odnotowano w przypadku przedsiębiorstw działających w mieście, niż na terenach wiejskich. Nie ma natomiast większych różnic jeśli chodzi o długość prowadzonej działalności. Najstarsze firmy (działające powyżej 12 lat) mają wskaźnik tylko o 2 punkty procentowe niższy niż firmy najmłodsze (działające do 3 lat). Wyniki badań (potwierdza to także badanie GUS z 2011) pokazują, że prowadzenie biznesu bez komputera nie jest możliwe, jednak odnosi się to tylko do firm małych – niemal każda mała firma w Polsce posiada i wykorzystuje komputer w swojej działalności. Statystyki nie są aż tak optymistyczne w przypadku najmniejszych podmiotów gospodarczych, zwłaszcza działających w lokalnym handlu i usługach. A więc w przypadku małego sklepu albo osoby świadczącej lokalnie usługi np. położenia glazury, krawieckie, zegarmistrzowskie, ślusarskie, czy dentystyczne komputer nie zawsze będzie wykorzystywany. Tam jednak gdzie działalność wykracza poza zasięg lokalnej miejscowości i jej okolic, wymaga zatrudnienia dodatkowych osób, wiąże się z większą liczbą klientów i większymi obrotami, a zwłaszcza w sektorze produkcyjnym i budowlanym, komputer staje się nieodzownym narzędziem w zarządzaniu mikro i małą firmą, planowaniu, kontakcie z klientami i kontrahentami itd.

10 Badania dotyczące wykorzystania technologii informacyjnych w przedsiębiorstwach w 2011 r., jednak o nieco innym zakresie, przeprowadzone zostały także przez Główny Urząd Statystyczny. Badanie to (przeprowadzone w kwietniu 2011 r.) objęło przedsiębiorstwa, w których liczba pracujących wynosiła co najmniej 10 osób - nie badano firm mikro („Wykorzystanie technologii informacyjno-(tele)komunikacyjnych w przedsiębiorstwach i gospodarstwach domowych w 2011 r.” www.stat.gov.pl) 11 Wysoki stopień wykorzystania komputerów potwierdza również wspomniany raport GUS „Wykorzystanie technologii informacyjno-(tele)komunikacyjnych w przedsiębiorstwach i gospodarstwach domowych w 2011 r.” - w przypadku przedsiębiorstw małych (z liczbą pracujących 10-49 osób) ten wskaźnik wyniósł blisko 95%. www.stat.gov.pl

14. Wykorzystywanie komputera w firmie

Wykres 46

Wykorzystanie komputera w firmie

Tak Nie

Polska

87%

13%

89%

11%

Produkcja Usługi Handel Budownictwo Mikro Małe 1 osoba 2‐5 osób 6‐9 osób 10‐19 osób, 20‐49 osób, 0 ‐ 3 lata, 4 ‐ 12 lat, Powyżej 12 lat Do 1 500 000 PLN Powyżej 1 500 000 PLN

Lokalnie Regionalnie Na obszarze krajowym Na obszarze międzynarodowym W mieście Na obszarach wiejskich

91%

81%

19%

82%

18%

86%

14%

86%

14%

87%

13%

87%

13%

87%

13%

89%

11%

88%

12%

88% 80%

12% 20%

86%

14%

84%

16%

86%

14%

92%

88%

12%

80% 92% 86% 99% 80% 90%

20%

14% 1%

10% 2% 1%

99%

1% 12%

87%

13%

86%

14%

86%

14%

77%

2% 23%

91%

94%

97%

88% 83%

Firma

20%

99%

98%

Branża

98%

88%

Województwo

12% 17%

Zatrudnienie

Czas istnienia

Przychody za ostatni rok

Obszar działania

Lokalizacja siedziby

Oprogramowanie wspomagające funkcjonowanie firmy Spośród mikro i małych firm posiadających komputer 57% stosuje oprogramowanie wspomagające funkcjonowanie firmy (np. księgowe, do zarządzania zapasami, dystrybucją, produkcją; wykres 47). W przekroju województw wskaźnik ten najwyższy jest w województwie dolnośląskim (63%), podlaskim (61%) i świętokrzyskim (60%), najniższy w lubelskim (51%). Najczęściej z takich rozwiązań korzystają firmy handlowe (63%), rzadziej produkcyjne (59%), budowlane (55%) i usługowe (53%). Bardzo często oprogramowanie tego typu jest wykorzystywane w firmach małych (84%); w mikroprzedsiębiorstwach ten wskaźnik jest aż o 28 punktów procentowych mniejszy, a w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej różnica wynosi nawet 38 punktów procentowych. W firmach, w których pracuje powyżej 20 osób tylko co dziesiąta nie posiada takiego oprogramowania. Wskaźnik ten jest też dużo wyższy przy większych obrotach (83% dla firm o obrotach powyżej 1,5 mln PLN vs 55% dla firm z obrotami mniejszymi). Wskaźnik rośnie wraz z zakresem działalności firmy (od 53% w przypadku

działalności lokalnej do 64% w przypadku międzynarodowej); jest on również wyższy dla firm zarejestrowanych w miastach (59%) niż na obszarach wiejskich (51%). Jak widać w przypadku firm o większej skali działalności – w których pracuje powyżej 9 osób, prowadzących działalność ponadlokalną i o obrotach powyżej 1,5 mln PLN - oprogramowanie wspomagające funkcjonowanie firmy, a więc dotyczące (w zależności od rodzaju działalności) m.in. zarządzania zamówieniami od klientów, sprzedażą, produkcją, zamówieniami od dostawców, rozliczania handlowców, zarządzania magazynem czy wreszcie księgowością i kadrami, staje się niezbędne. Spośród branż wyróżnia się branża handlowa, gdzie tego typu oprogramowanie jest konieczne do zarządzania relacjami z dostawcami i odbiorcami itd. Część badanych firm – przede wszystkim firmy jednoosobowe (ponad połowa) i działające lokalnie – w ogóle nie korzysta z takiego oprogramowania. Przedsiębiorstwa te wykorzystują więc tylko podstawowe oprogramowanie komputerowe i/lub dostęp do Internetu (tego dotyczyło kolejne pytanie w ankiecie), a funkcjonalności tych programów nie wykorzystuje się ze względu na niewielką działalność firmy (np. ograniczona liczba kontrahentów, 15. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy brak magazynu, dostawców itd.) lub zleca się usługi na zewnątrz (np. księgowość). Wykres 47

Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy Polska Dolnośląskie Kujawsko‐pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko‐mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie

Tak Nie

Produkcja Usługi Handel Budownictwo Mikro Małe 1 osoba 2‐5 osób 6‐9 osób 10‐19 osób, 20‐49 osób,

43%

57%

37%

63% 54%

46%

51%

49%

58%

42%

56%

44%

54%

46% 42%

58% 54%

46%

58%

42%

61%

39%

58%

42%

55%

45% 40%

60%

45%

55% 57%

43%

56%

44% 41%

59%

47%

53%

Branża

37%

63%

45%

55%

44%

56%

16%

84%

Firma

54%

46%

39%

61% 71%

29% 9%

91% 53%

47%

54%

46%

Do 1 500 000 PLN Powyżej 1 500 000 PLN

55%

Lokalnie Regionalnie Na obszarze krajowym Na obszarze międzynarodowym

53%

60%

45% 17% 47%

58%

42%

59%

41%

59% 51%

Czas istnienia

40%

83%

64%

Zatrudnienie

21%

79%

0 ‐ 3 lata, 4 ‐ 12 lat, Powyżej 12 lat

W mieście Na obszarach wiejskich

Województwo

Przychody za ostatni rok

Obszar działania

36% 41% 49%

Lokalizacja siedziby

Dostęp do Internetu Spośród firm wykorzystujących komputer w swojej działalności 97% posiada jednocześnie dostęp do Internetu (wykres 48). W przypadku województw najniższy relatywnie odsetek odnotowano w województwie świętokrzyskim (93%). Nieznaczne różnice w wykorzystaniu Internetu występują w podziale branżowym – najwyższy odsetek (98%) jest w firmach usługowych, najniższy (95%) w firmach handlowych, oraz pod względem wielkości firm – 97% mikro firm i 95% małych firm12 korzystających z komputera wykorzystuje jednocześnie Internet. Jeśli chodzi o skalę działalności to w przypadku firm lokalnych 94% komputerów ma podłączenie do Internetu i niemal każda spośród firm prowadzących działalność o skali ponadlokalnej. Nie odnotowano różnic pomiędzy terenami miejskimi i wiejskimi (po 97%). 16. Dostęp do Internetu w firmie Wykres 48

Dostęp do Internetu w firmie

Tak Nie

Polska

97%

Produkcja Usługi Handel Budownictwo Mikro Małe 1 osoba 2‐5 osób 6‐9 osób 10‐19 osób, 20‐49 osób, 0 ‐ 3 lata, 4 ‐ 12 lat, Powyżej 12 lat

97%

96%

97%

95%

97%

98%

97%

93%

97%

96%

97%

98%

95%

97%

99%

97%

96%

98%

99%

98%

96%

Do 1 500 000 PLN Powyżej 1 500 000 PLN

97%

99%

Lokalnie Regionalnie Na obszarze krajowym Na obszarze międzynarodowym

94%

W mieście Na obszarach wiejskich

97%

98%

99%

Województwo

Branża

Firma

Zatrudnienie

Czas istnienia

Przychody za ostatni rok

Obszar działania

Lokalizacja siedziby

12 W badaniu GUS „Wykorzystanie technologii informacyjno-(tele)komunikacyjnych w przedsiębiorstwach i gospodarstwach domowych w 2011” odsetek firm małych (o liczbie pracujących od 10 do 49 osób) posiadających dostęp do Internetu spośród firm małych wykorzystujących komputer wyniósł 93% (www.stat.gov.pl).

Wyniki badania pokazują więc, że posiadanie komputera jest niemal zawsze związane z podłączeniem do Internetu (potwierdzają to też badania GUS). Firmy nie widzą korzyści w inwestowaniu w sprzęt komputerowy i oprogramowanie jeżeli nie dają one jednocześnie możliwości wykorzystywania Internetu. Kontakt z administracją przez Internet 57% firm zadeklarowało wykorzystanie Internetu w kontaktach z administracją (np. do wysyłania deklaracji składek na ubezpieczenie społeczne na rzecz pracowników, wysyłania deklaracji podatku dochodowego, wysyłania deklaracji VAT; wykres 49). Przy czym w przypadku województw pomorskiego, mazowieckiego i zachodniopomorskiego odsetek ten wynosi ponad 60%, podczas gdy w świętokrzyskim 50%, a warmińsko – mazurskim 48%. Najniższy wskaźnik w odniesieniu do branż osiągnął handel (53% - o 6 punktów procentowych mniej niż pozostałe). Dużo więcej firm małych (79%)13 kontaktuje się z administracją poprzez Internet niż firm mikro (56%). Firmy tym częściej wykorzystują Internet do takich kontaktów im większe zatrudnienie (52% firm jednoosobowych, ale aż 85% firm z liczbą pracujących od 20 do 49 osób), obroty (do 1,5 mln PLN - 53%, ale w przypadku wyższych obrotów 73%) i skala działania (54% firmy lokalne, 62% firmy o zasięgu międzynarodowym). Jak widać e-administracja to nadal terra incognita dla najmniejszych, lokalnych firm, które nie chcą, nie widzą potrzeby, bądź nie wiedzą o możliwości korzystania z takich usług. Różnice pomiędzy obszarami miejskimi i wiejskimi są nieznaczne (odpowiednio 58% i 56%). Budowa tzw. e-administracji jest nadal jednym z wyzwań stojących przed Polską, a technologie informatyczne w administracji to ogromne uproszczenie procedur, oszczędność czasu i zmniejszenie kosztów działalności przedsiębiorstw. Warto zwrócić uwagę, że wsparcie rozwoju e-usług sektora publicznego, w tym e-administracji, e-zamówień publicznych, e-sądów jest wymieniane wśród tzw. celów tematycznych w Polsce w perspektywie unijnej na lata 2014-20, a jednym z programów operacyjnych będzie program „Polska cyfrowa”. Oznacza to, że środki publiczne (krajowe i unijne) będą skierowane w najbliższych latach w dużym stopniu na rozwój e-gospodarki, w tym także w odniesieniu do rozwiązań, z których mogą korzystać przedsiębiorcy.

13 W przywoływanym badaniu GUS 97% małych firm (z liczbą pracujących 10-49 osób) posiadających dostęp do Internetu zadeklarowało wykorzystanie Internetu w kontaktach z administracją (www.stat.gov.pl). Odsetek ten jest wyższy niż w Raporcie, ponieważ w badaniu Pekao jako kontakt z administracją rozumiano wysyłanie do administracji dokumentów drogą elektroniczną, np. wysyłanie deklaracji składek na ubezpieczenie społeczne na rzecz pracowników, wysyłanie deklaracji podatku dochodowego, wysyłania deklaracji VAT, natomiast w badaniu GUS oprócz wymienionych również brano pod uwagę pozyskiwanie informacji ze stron internetowych administracji, czy pobieranie formularzy z takich stron. W związku z tym w badaniu GUS kontakt z administracją był rozumiany szerzej, podczas gdy w badaniu Pekao skupiono się na „aktywnej” funkcjonalności e-administracji (odbieranie danych wysyłanych z przedsiębiorstwa) z pominięciem „biernej” funkcjonalności (polegającej na udostępnianiu informacji/formularzy).

17. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną

Wykres 49

Mikro i małe firmy wykorzystujące Internet w kontaktach z administracją publiczną Polska Dolnośląskie Kujawsko‐pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko‐mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie

Tak

Produkcja Usługi Handel Budownictwo

43%

57% 57%

43%

54%

46%

53%

47%

56%

44%

53%

47% 42%

58% 61%

39%

56%

44%

54%

46%

55%

45%

Województwo

62%

38%

60%

40%

50%

48%

52% 44%

56% 61%

39%

59%

41% 41%

59%

Branża

47%

53% 59%

41%

56%

44%

Nie

Mikro Małe 1 osoba 2‐5 osób 6‐9 osób 10‐19 osób, 20‐49 osób, 0 ‐ 3 lata, 4 ‐ 12 lat, Powyżej 12 lat

21%

79% 48%

52%

42%

58% 69% 74%

31% 15%

85% 62%

38% 45%

58%

42%

Do 1 500 000 PLN Powyżej 1 500 000 PLN

56%

44%

Lokalnie Regionalnie Na obszarze krajowym Na obszarze międzynarodowym

54%

73%

27% 46%

59%

41%

58%

42%

62%

Zatrudnienie

26%

55%

W mieście Na obszarach wiejskich

Firma

Czas istnienia

Przychody za ostatni rok

Obszar działania

38%

58%

42%

56%

44%

Lokalizacja siedziby

Własna strona internetowa Tylko 56% mikro i małych firm korzystających z Internetu posiada własną stronę internetową (wykres 50). W trzech województwach ten wskaźnik wynosi powyżej 60% (zachodniopomorskie, pomorskie, małopolskie), a w woj. świętokrzyskim i warmińsko – mazurskim poniżej 50%. Wskaźnik ten jest też zróżnicowany w zależności od branż – 65% firm produkcyjnych i 58% firm usługowych zainwestowało we własną stronę internetową, ale już tylko 53% handlowych i 51% budowlanych. Bardzo duże dysproporcje odnotowano w zależności od wielkości firmy. Tylko 55% mikro firm (a w przypadku jednoosobowej działalności nawet 48%) posiada własną stronę internetową, ale już 81% małych14 (a w przypadku firm z liczbą pracujących od 20 do 49 osób nawet 87%). Podobnie sytuacja wygląda w przypadku wielkości 14 W ww. badaniu GUS posiadanie własnej strony internetowej zadeklarowało 65% małych firm (z liczbą pracujących 10-49 osób) posiadających dostęp do Internetu (www.stat.gov.pl). Możliwym wyjaśnieniem różnicy jest prawdopodobna interpretacja przez firmy pytania o posiadanie strony internetowej jako informację o firmie w Internecie w wyszukiwarkach teleadresowych (np. typu yellow pages) zawierających dane o profilu firmy i kontakcie do niej.

obrotów – wskaźnik wynosi tylko 54% w odniesieniu do obrotów poniżej 1,5 mln PLN i aż 80% przy obrotach wyższych. Częściej stronę internetową zakładają firmy nowe (63%) niż działające dłużej (55%). Posiadanie strony internetowej jest częstsze wraz ze zwiększeniem skali działalności firmy – tylko 43% firm lokalnych deklaruje posiadanie strony internetowej, ale już 56% przedsiębiorstw o zasięgu regionalnym, 65% krajowym i 79% międzynarodowym. Nieco więcej firm z siedzibą w mieście posiada stronę internetową (58%) niż na obszarach wiejskich (51%). Biorąc pod uwagę powyższe dane bardzo duża liczba małych i mikro firm nie wykorzystuje potencjału marketingowego związanego z Internetem, pomimo że ma dostęp do sieci. Korzystanie z niej ogranicza się zatem do skrzynki mailowej i wyszukiwania informacji. Zgodnie z zasadą „jeżeli nie jesteś w Internecie, to nie istniejesz” i biorąc pod uwagę coraz częstsze korzystanie z Internetu jako źródła pierwszego wyboru podczas wyszukiwania przez klientów informacji o dostępnych usługach, widać bardzo duży niewykorzystany przez najmniejsze firmy Posiadanie własnej strony internetowej w Polsce18. „internetowy” potencjał biznesowy. Wykres 50

Posiadanie własnej strony internetowej Polska Dolnośląskie Kujawsko‐pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko‐mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie

Tak Nie

Produkcja Usługi Handel Budownictwo Mikro Małe 1 osoba 2‐5 osób 6‐9 osób 10‐19 osób, 20‐49 osób, 0 ‐ 3 lata, 4 ‐ 12 lat, Powyżej 12 lat Do 1 500 000 PLN Powyżej 1 500 000 PLN

Lokalnie Regionalnie Na obszarze krajowym Na obszarze międzynarodowym W mieście Na obszarach wiejskich

44%

56% 57%

43%

55%

45%

54%

46%

58%

42%

56%

44% 40%

60%

45%

55% 55%

45%

53%

47%

54%

46%

Województwo

61%

39%

57%

43%

47%

53%

49%

51% 43%

57% 63% 65%

37% 35% 42%

58% 53%

47%

51%

49% 45%

55%

19%

81%

Firma

52%

48%

41%

59%

30%

70%

13%

87% 63%

37%

56%

44%

55%

45% 46%

54%

20%

80% 57%

43% 56% 65%

44% 35%

Czas istnienia

Przychody za ostatni rok

Obszar działania

21%

79% 58%

Zatrudnienie

23%

77%

51%

Branża

42% 49%

Lokalizacja siedziby

Sprzedaż przez Internet Pomimo że ponad połowa firm korzystających z Internetu deklaruje posiadanie strony internetowej, tylko 5% prowadzi sprzedaż przez sklep internetowy (wykres 52). Taką opcję sprzedaży wykorzystuje 5% mikro firm i 6% firm małych15, najczęściej z branży handlowej (9%), najrzadziej usługowej (3%) i budowlanej (2%). Pięcioprocentowy wskaźnik wykorzystania sklepu internetowego do sprzedaży jest bardzo niski, jednakże pamiętać trzeba, że takie rozwiązania (zaczynając od formularzy do wypełnienia na stronie internetowej przez klienta, a kończąc na sklepach z indywidualnym profilem klienta i możliwością zakupu on-line) wymagają nakładów inwestycyjnych od firmy zarówno w sprzęt i specjalne oprogramowanie, jak i w dalsze zarządzanie taką sprzedażą (np. zamówienie od producenta, magazynowanie, wysyłka towarów itd.). Sprzedaż taka jest stosowana przede wszystkim przez firmy specjalizujące się w handlu. Jest ona także opłacalna dopiero przy nieco większej skali i obszarze działalności i stąd wiele najmniejszych firm nie widzi potrzeby inwestowania w takie rozwiązania. Z kolei tylko 17% firm z dostępem do Internetu oferuje opcję złożenia zamówienia przez e-mail. Z tego rozwiązania również najczęściej korzystają firmy handlowe (21% wskazań), najrzadziej budowlane (10%), odsetek ten także rośnie wraz ze wzrostem przychodów i skali działalności. Biorąc pod uwagę fakt, że zamówienie poprzez e-mail jest najprostszym i mało kosztownym rozwiązaniem (nie wymaga posiadania własnej strony internetowej, 20. Sposób prowadzenia sprzedaży przez Internet jedynie elektronicznej skrzynki firmowej), wykorzystanie tej opcji należy uznać za bardzo niskie. Wykres 51

Sposób prowadzenia sprzedaży przez Internet Polska 5% 17% Dolnośląskie Kujawsko‐pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko‐mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Produkcja Usługi Handel Budownictwo

5%16% 2% 21%

78% 80% 77%

3%16%

82%

9%11%

80%

5% 19%

76%

6% 16%

78%

4% 21%

76% 80%

20% 6%15%

79%

3%17%

80%

7%13%

80%

5% 18% 5%13%

76% 81%

5% 19%

75%

7% 16%

78%

6%15%

80%

5% 18%

77%

3%17%

80%

9% 21% 2% 10%

Województwo

70%

Branża

89%

Tak, poprzez sklep internetowy Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem Nie

Mikro 5% 17% Małe 6% 21% 1 osoba 2‐5 osób 6‐9 osób 10‐19 osób, 20‐49 osób,

73%

5%16%

80%

4% 18%

77%

7% 18%

76%

8% 20%

72%

4% 23%

74%

0 ‐ 3 lata, 4% 19% 4 ‐ 12 lat, 6% 16% Powyżej 12 lat 4% 18%

78%

Do 1 500 000 PLN 4% 17% Powyżej 1 500 000 PLN 10% 24% Lokalnie Regionalnie Na obszarze krajowym Na obszarze międzynarodowym

3% 10% 4% 13% 7% 24% 7%

33%

W mieście 5%18% Na obszarach wiejskich 4%14%

78%

15 W badaniu GUS w 2011 r. e-sprzedaż poprzez stronę internetową zadeklarowało niecałe 8% małych firm.

Firma

Zatrudnienie

77% 78% 79% 66%

Czas istnienia

Przychody za ostatni rok

88% 83% 69%

Obszar działania

59% 76% 82%

Lokalizacja siedziby

Działania reklamowe przez Internet 48% mikro i małych przedsiębiorstw posiadających dostęp do Internetu deklaruje podjęcie w ostatnich 12 miesiącach działań reklamowych z jego wykorzystaniem (wykres 53). W przekroju województw najwyższe wskaźniki odnotowano w województwach zachodniopomorskim (55%) i pomorskim (53%), najniższe natomiast w świętokrzyskim (40%) i lubelskim (41%). Częściej Internet do reklamy wykorzystują firmy produkcyjne (52%) i usługowe (51%) niż handlowe (46%) i budowlane (42%). Działania te są prowadzone tym częściej im firma jest większa (58% firm małych przy 48% firmach mikro), młodsza (63% przy firmach typu start ups, ale już tylko 48%-46% działających powyżej 4 lat), mająca większe obroty (58% firm z obrotami powyżej 1,5 mln PLN i 48% poniżej) oraz mająca szerszy rynek klientów (tylko 37% firm lokalnych, ale już 52% i 54% firm regionalnych i krajowych i 63% firm międzynarodowych). Częściej też takie działania prowadzą przedsiębiorstwa miejskie (51%) niż te na obszarach wiejskich (42%). Pytanie o szeroko pojęte działania reklamowe było kolejnym pytaniem dotyczącym sposobu wykorzystania Internetu. Okazuje się, że duża liczba firm mająca dostęp do Internetu nie realizuje żadnych działań marketingowych w Internecie, a część, jak już wspomniano, ogranicza się tylko do informacji zamieszczonych na swojej stronie internetowej. Ogłoszenia lub reklamy w sieci mogą być znacznym kosztem i jak widać są uzasadnione, jeżeli 21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy firma i jej zasięg jest większy. Wykres 52

Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy Polska Dolnośląskie Kujawsko‐pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko‐mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie

Tak

Produkcja Usługi Handel Budownictwo

48% 44% 52%

52% 56% 48%

41%

59%

42%

58%

50%

51%

49%

50%

42%

58%

45%

55%

48%

52%

53%

47%

48%

52%

40%

60%

47%

53%

49%

51%

55%

Województwo

45%

52%

48%

51%

49%

46%

54%

42%

58%

Branża

Nie

Mikro Małe 1 osoba 2‐5 osób 6‐9 osób 10‐19 osób, 20‐49 osób, 0 ‐ 3 lata, 4 ‐ 12 lat, Powyżej 12 lat Do 1 500 000 PLN Powyżej 1 500 000 PLN Lokalnie Regionalnie Na obszarze krajowym Na obszarze międzynarodowym W mieście Na obszarach wiejskich

48% 58% 44%

52% 42% 56%

51%

49%

52%

48%

58%

42%

59%

41% 37%

63% 48%

52%

46%

54%

48%

52%

58%

42% 63%

37% 52%

48%

54%

46%

63% 51% 42%

Firma

Zatrudnienie

Czas istnienia

Przychody za ostatni rok

Obszar działania

37% 49% 58%

Lokalizacja siedziby

Bankowość elektroniczna w firmach Wysokie wskaźniki odnotowano w odniesieniu do korzystania przez mikro i małe firmy z bankowości elektronicznej (wykres 54). Korzystanie z takich usług bankowych zadeklarowało aż 85% firm posiadających dostęp do Internetu. Wskaźnik ten jest wysoki we wszystkich województwach (wynosi od 80% w lubelskim i lubuskim do 90% w pomorskim). W przypadku branż różnice nie są wielkie (82%-86%). Częściej korzystają z bankowości elektronicznej firmy małe (92%) niż firmy mikro (84%, a w przypadku jednoosobowej działalności nawet 82%). Odsetek firm korzystających z bankowości elektronicznej rośnie wraz z wielkością obrotów (84% firm z obrotami poniżej 1,5 mln PLN, ale już 94% z obrotami większymi) i z zasięgiem działania (79% firm lokalnych, aż do 92% firm o zasięgu międzynarodowym). W miarę wzrostu obrotów, zwiększa się zazwyczaj liczba kontrahentów, a tym samym i prowadzonych z nimi rozliczeń. Pociąga to za sobą konieczność regulowania coraz większej liczby należności gotówką lub przelewami realizowanymi w oddziale banku, co tym samym przestaje być opłacalne z punktu widzenia czasu i kosztów. Alternatywą, która pozwala oszczędzić czas i zmniejszyć koszty jest właśnie bankowość internetowa. Również wzrost liczby pracowników przyczynia się do szerszego wykorzystania bankowości elektronicznej – np. korzysta z niej 96% firm, w których pracuje od 20-49 osób. Wzrost liczby pracowników przekłada się m.in. na większą liczbę przelewów z tytułów wynagrodzeń, czy też płatności na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zazwyczaj koreluje też z wielkością prowadzonej działalności oraz jej zasięgiem. W przypadku firm najmłodszych – do 3 lat na rynku (92%) - wskaźnik jest wyższy o 12 punktów procentowych niż w przypadku firm działających powyżej 12 lat (80%). Różnicę tę można wyjaśnić po części zmieniającą się rzeczywistością – dla firm zakładanych dekadę temu i wcześniej korzystanie z Internetu, a tym samym i bankowości internetowej nie było standardem. Część z tych firm przyzwyczaiła się do funkcjonowania bez bankowości internetowej i nie czują potrzeby dokonywania zmian w tym zakresie. Zmienia się również profil działalności nowopowstałych firm – te zakładane obecnie częściej w swoim funkcjonowaniu wykorzystują Internet (sklep internetowy, strona, marketing w sieci), dlatego też korzystanie z bankowości internetowej jest dla nich naturalną koleją rzeczy. Firmy w miastach korzystają z takiej usługi nieco częściej (86%) niż na terenach wiejskich (80%).

100

22. Korzystanie z bankowości internetowej

Wykres 53

Korzystanie z bankowości elektronicznej Polska Dolnośląskie Kujawsko‐pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko‐mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie

Tak

85%

15%

86%

14%

84%

16%

80%

20%

80%

20%

83%

17%

82%

18%

85%

15%

85%

15%

83%

17%

82%

18%

87% 90% 85%

13% 10% 15%

84%

16%

83%

17%

84%

16%

Produkcja Usługi Handel Budownictwo

82%

18%

86%

14%

85%

15%

84%

16%

Mikro Małe

84%

16%

1 osoba 2‐5 osób 6‐9 osób 10‐19 osób, 20‐49 osób,

82%

Nie

0 ‐ 3 lata, 4 ‐ 12 lat, Powyżej 12 lat Do 1 500 000 PLN Powyżej 1 500 000 PLN Lokalnie Regionalnie Na obszarze krajowym Na obszarze międzynarodowym W mieście Na obszarach wiejskich

92%

14%

88%

12%

89%

11%

92%

8% 12%

80%

20%

84%

16%

79%

6% 21%

85%

15%

88%

12%

92%

86% 80%

Firma

Zatrudnienie

88%

94%

Branża

18%

86%

96%

Województwo

14% 20%

Czas istnienia

Przychody za ostatni rok

Obszar działania

Lokalizacja siedziby

Korzyści bankowości elektronicznej Badane małe i mikro firmy jako najważniejsze korzyści płynące z korzystania z bankowości elektronicznej wskazywały wygodę (82%), oszczędność czasu (79%) oraz szybkość realizowania operacji (71%; wykres 55). Nieco niżej ocenione zostały korzyści związane z ograniczeniem kosztów prowadzenia działalności (54%) oraz bezpieczeństwem realizowanych transakcji (45%). Niższa pozycja dwóch ostatnich korzyści może być zastanawiająca, ponieważ są one (obok wygody) najczęściej wykorzystywane przez banki do promowania usług bankowości elektronicznej. Możliwe, że dopiero przy odpowiednim efekcie skali, czyli realizowaniu przez firmę zdecydowanie większej liczby przelewów od przeciętnej, różnice w kosztach korzystania z obsługi oddziałowej vs internetowej są dla firm istotne. Jeśli chodzi o bezpieczeństwo operacji, to przedsiębiorstwa traktują je raczej jako oczywistą cechę bankowości elektronicznej, wpisaną niejako w usługi bankowe, niż jako dodatkową korzyść.

101

23. Korzyści z korzystania z bankowości internetowej

45%

54%

71%

79%

Korzyści bankowości elektronicznej

82%

Wykres 54

Wygoda Szybkość realizowania operacji Bezpieczeństwo realizowanych operacji

Oszczędność czasu Niższe koszty prowadzenia działalności Inne

Przyczyny niekorzystania z bankowości elektronicznej Firmy, które nie korzystają z bankowości elektronicznej (15% firm posiadających dostęp do Internetu) tłumaczą taki stan rzeczy przede wszystkim brakiem potrzeby (51%; wykres 56). Na brak potrzeby najrzadziej wskazują firmy produkcyjne (46%), najczęściej firmy handlowe (53%). Im większe zatrudnienie ma firma, tym rzadziej mówi o braku potrzeby korzystania z takiej usługi – tylko 15% firm o liczbie pracujących 10 – 49 osób i aż połowa firm z liczbą pracujących od 1 do 9 osób. Częściej na brak potrzeby wskazują firmy o lokalnej i regionalnej działalności (52% i 61%) niż te o obszarze działania krajowym i szerszym (43%-45%). Co piąta firma jako przyczynę wymienia brak zaufania do przelewów realizowanych przez Internet, a niemal co trzecia przyzwyczajona jest do tradycyjnej obsługi w oddziale banku. Nieco rzadziej o braku zaufania mówią firmy mikro niż małe (21% vs 26%); spora różnica występuje natomiast w odniesieniu do stażu działalności – o braku zaufania wspomina co czwarta firma działająca dłużej niż 12 lat, natomiast już tylko co dziesiąta firma typu start-up. W związku z tym, że Internet i, co za tym idzie, bankowość elektroniczna są dla nowych firm coraz bardziej standardowymi narzędziami, odsetek firm mówiących o braku zaufania powinien z czasem maleć. Co trzecia firma twierdzi, że preferuje obsługę w oddziale – klienci ci wybierają oddział zwykle ze względu na nawiązane relacje personalne z pracownikami banku. Część firm (6%) twierdzi, że opłaty za korzystanie z bankowości elektronicznej są zbyt wysokie, część zaś (7%) uważa, że przelewy internetowe są zbyt trudne. Jeśli chodzi o różnice w przekroju województw, to najrzadziej na brak potrzeby wskazują firmy w województwach podlaskim i dolnośląskim (41%), najczęściej w lubuskim (64%). Najbardziej przywiązane do tradycyjnych operacji bankowych w oddziale banku okazały się firmy w województwach łódzkim (46%) i świętokrzyskim (43%; w tym województwie firmy mają też najniższe zaufanie do przelewów internetowych – 44% wskazań), najmniej w lubuskim i pomorskim (17% i 18%); w tym ostatnim firmy najrzadziej też wskazują na brak zaufania do przelewów internetowych (8% wskazań).

102

58% 28% 20% 20%

48%

3% 8% 55%

49%

budownictwo

opolskie

4% 4%

21% 13% 22%

34% 23%

zachodnio pomorskie

7% 6% mikro

3% 6%

33% 26%

45%

51%

wielkopolskie

30% 21%

21% 24% 10% 7%

7% 5% handel

mazowieckie

0% 3% warmińsko‐ mazurskie

51%

świętokrzyskie

28% 27%

46% 58%

małopolskie

22% 13%

2% 6%

14% 4% 6%

27% 22% 13% 7%

24% 52% 43% 44%

59% usługi

łódzkie

27% 31% 23%

7% 4%

30% 20%

19% 4% 10%

33% produkcja

śląskie

53%

pomorskie

51%

podlaskie

46%

podkarpackie

4% 1%

7% 2%

17% 24%

22% 7% 6%

lubuskie

8% 7% 15%

18% 1%

3% 8%

15% 14%

7% 6% 7% 6%

30% 21% POLSKA

lubelskie

62%

kujawsko‐ pomorskie

41% 32% 33%

30%

51% 30% 21% 51%

POLSKA

46% 46%

50% 36%

24% 18%

dolnośląskie

56%

POLSKA

1% 1%

7% 6%

8% 3%

22%

30% 21%

41% 39%

51%

59%

64%

24. Przyczyny niekorzystania z bankowości internetowej Wykres 55 Przyczyny niekorzystania z bankowości elektronicznej

małe

Brak potrzeby Preferuję obsługę w oddziale banku Brak zaufania do przelewów realizowanych przez Internet Przelewy przez internet są zbyt trudne Zbyt wysokie opłaty

103

VI PODSUMOWANIE Kompleksowa wiedza o polskich mikro i małych firmach zaprezentowana w trzeciej edycji raportu Banku Pekao S.A. Już po raz trzeci Bank Pekao S.A. przygotował raport o sytuacji mikro i małych firm, czyli przedsiębiorstw, w których pracuje nie więcej niż 49 osób. Zasadnicza część raportu oparta jest na wywiadach telefonicznych z właścicielami 6 900 mikro i małych przedsiębiorstw. Respondentom zadano 68 pytań, które dotyczyły: • • • • • • • • •

sytuacji gospodarczej, sytuacji finansowej, zatrudnienia, dostępności zewnętrznego finansowania, inwestycji, eksportu, innowacyjności, otoczenia biznesu, wykorzystania nowoczesnych technologii informacyjnych.

Ostatni z wymienionych bloków tematycznych pojawił się w ankiecie po raz pierwszy, a to dlatego, że tematem specjalnym tegorocznego raportu jest e-gospodarka. Przedsiębiorcy byli pytani o ocenę ostatnich 12 miesięcy, jak również przewidywania na okres kolejnego roku. Wyjątkiem były pytania dotyczące otoczenia biznesu oraz wykorzystania nowoczesnych technologii informacyjnych, które dotyczyły wyłącznie oceny bieżącej sytuacji. W celu zapewnienia porównywalności ocen, odpowiedzi na pytania zostały wystandaryzowane i każdej z nich przyporządkowano identyczne wagi. Ocena neutralna („ani gorzej, ani lepiej”) otrzymała wartość 100. Oceny negatywne miały wartość 50 („dużo gorzej”) lub 75 („gorzej”), ocenom pozytywnym nadano wagi 125 („lepiej”) lub 150 („dużo lepiej”). Dzięki przyjęciu takiej metodologii, dla każdego pytania wyliczany jest indeks. Im niższa (wyższa) od 100 wartość indeksu, tym gorsza (lepsza) jest ocena danego zjawiska przez respondentów. Zastosowana metodologia badań pozwala na pokazanie reprezentatywnych wyników badania w układzie: • przestrzennym – na poziomie ogólnopolskim, wojewódzkim oraz lokalnym (66 podregionów – grup powiatów), • branżowym – w podziale na firmy produkcyjne, usługowe, handlowe i budowlane, • wielkości przedsiębiorstw – osobno dla mikro i małych przedsiębiorstw. Oprócz wyników tegorocznego badania, w raporcie prezentowane są także wybrane wartości indeksów z lat 2010 i 2011, przez co najnowsze dane o sytuacji mikro i małych firm mogą być analizowane w świetle analogicznych danych z poprzednich lat. Mikro i małe przedsiębiorstwa istotnym segmentem polskiej gospodarki Mikro i małe przedsiębiorstwa stanowią niezmiernie ważny element polskiej gospodarki. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego za rok 2010, mikro i małe przedsiębiorstwa: • stanowiły prawie 99% wszystkich aktywnych firm działających w Polsce (1,65 mln mikrofirm oraz 52,6 tys. małych przedsiębiorstw), • zatrudniały 52% wszystkich pracujących w polskich firmach (3,4 mln osób pracujących w mikroprzedsiębiorstwach oraz 1,1 mln osób pracujących w małych firmach), • generowały przychody o wartości 1 1696 mld złotych (35% wszystkich przychodów w sektorze przedsiębiorstw) oraz wypracowały zysk brutto w wysokości 155 mld złotych (53% zysku brutto w sektorze przedsiębiorstw),

104

• zainwestowały kwotę 41,7 mld złotych w środki trwałe (29% nakładów inwestycyjnych w całym sektorze przedsiębiorstw), • dysponowały majątkiem trwałym o wartości brutto 312 mld złotych (22% wartości majątku całego sektora przedsiębiorstw). Makroekonomiczne tło funkcjonowania firm w roku 2012 i 2013 – niższy wzrost, niższe stopy procentowe W pierwszych trzech kwartałach 2012 roku tempo wzrostu gospodarczego zmniejszyło się względem odnotowanego w 2011 roku. Wyniosło one 2,4% wobec 4,3% w 2011 roku. W 2013 roku należy oczekiwać obniżenia tempa wzrostu gospodarczego względem roku 2012. Szacujemy, że wzrost gospodarczy w 2013 roku wyniesie 1,7%. W 2012 roku odnotowano wzrost stopy bezrobocia względem 2011 roku. Począwszy od drugiego kwartału 2012 roku tempo wzrostu realnych wynagrodzeń w sektorze przedsiębiorstw było ujemne. Oceniamy, że realny fundusz płac w 2013 roku wzrośnie o zaledwie 0,3%, a stopa bezrobocia wzrośnie na koniec roku do 13,8%. Przez pierwsze trzy kwartały 2012 roku inflacja CPI utrzymywała się w okolicach 4,0% r/r. W listopadzie Rada Polityki Pieniężnej obniżyła stopy procentowe o 25 p.b. i zapowiedziała kolejne obniżki. Oceniamy, że cykl łagodzenia polityki monetarnej zakończy się w marcu, a stopa referencyjna zostanie obniżona do 3,75%. Na początku 2012 roku kurs EUR/PLN umocnił się silnie. Kurs spadł z około 4,50 na początku stycznia do około 4,10 w marcu. Ponowny wzrost kursu EUR/PLN miał miejsce w maju. Osłabienie złotego było krótkotrwałe i od czerwca polska waluta ponownie aprecjonowała. W trzecim kwartale 2012 roku kurs EUR/PLN powrócił do przedziału 4,00-4,20. Obecny poziom kursu walutowego jest oceniany przez firmy jako korzystny dla eksportu. Barierą dla wzrostu polskiej sprzedaży zagranicznej może być jednak wysoka niepewność sytuacji gospodarczej oraz niski popyt w strefie euro. Ustawa budżetowa na rok 2013 zakłada deficyt rządowy na poziomie 35,5 mld PLN. Równocześnie Ministerstwo Finansów prognozuje, że deficyt całego sektora finansów publicznych w 2012 roku wyniesie nie więcej niż 3,5% PKB, a w 2013 roku spadnie do 3,0% PKB. W 2012 roku obniżyły się wyrównane sezonowo wskaźniki ogólnego klimatu koniunktury w przetwórstwie przemysłowym, budownictwie oraz handlu publikowane przez GUS. Przedsiębiorstwa negatywnie oceniały zmiany w ogólnej sytuacji gospodarczej w kraju. Sygnalizowały spadki bieżącego poziomu produkcji oraz kurczenie się portfela zamówień. Prognozy dotyczące wielkości produkcji pogorszyły się względem poprzedniego roku. Z badań koniunktury wynika, że przedsiębiorstwa mają coraz większe problemy z regulowaniem bieżących zobowiązań finansowych. Firmy spodziewają się redukcji zatrudnienia. Ogólny Wskaźnik Koniunktury obniżył się do 89,5, głównie ze względu na niską ocenę sytuacji gospodarczej i sytuacji branży. Obszary, na które mikro i małe firmy mają bezpośredni wpływ są oceniane znacznie lepiej. Uwarunkowania makroekonomiczne sprawiły, że w 2012 roku pogorszyły się nastroje przedsiębiorców. W każdym z 10 obszarów, dla których była prowadzona ocena ostatnich i przyszłych 12 miesięcy, średnia wartość indeksów za rok 2012 była niższa od średniej z roku ubiegłego. Wynika to przede wszystkim z dużo gorszej niż rok temu oceny kolejnych 12 miesięcy. Wpływ na to miały niewątpliwie słabe prognozy gospodarcze na rok 2013. Syntetyczną miarą oceny przez mikro i małe przedsiębiorstwa ostatnich i przyszłych 12 miesięcy jest Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm, który jest kalkulowany w oparciu o ponad 110 tysięcy odpowiedzi. W trzecim badaniu Ogólny Wskaźnik Koniunktury osiągnął swoje najniższe wartości. Wskaźnik za ostatnie 12 miesięcy wynosi 87,6 (2011 – 88,7, 2010 – 89,1), natomiast wartość tego Wskaźnika dla kolejnych 12 miesięcy to 91,5 (2011 - 94,6, 2010 – 96,4). Średnia wartość Ogólnego Wskaźnika Koniunktury za rok 2012 wyniosła 89,5 wobec 91,7 w roku 2011 i 92,7 w roku 2010. Właściciele mikro i małych firm zasygnalizowali dalsze pogorszenie się warunków prowadzenia działalności gospodarczej w ciągu ostatniego roku i nie oczekują znaczącej poprawy w kolejnych 12 miesiącach, gdyż indeks wyprzedzający znajduje się znacznie poniżej neutralnego poziomu 100 punktów.

105

Spośród obszarów wchodzących w skład Ogólnego Wskaźnika Koniunktury, zdecydowanie najgorzej oceniona została ogólna sytuacja gospodarcza oraz sytuacja branży. Po raz pierwszy w historii badań prowadzonych przez Bank Pekao S.A. wartość indeksu spadła poniżej 80 punktów. Szczególnie nisko została oceniona ogólna sytuacja gospodarcza – spadek indeksu na kolejne 12 miesięcy obniżył się aż o 9 punktów w porównaniu z badaniem z roku ubiegłego. Respondenci znacznie lepiej ocenili te obszary, na które mają bezpośredni wpływ. W związku z tym znacznie wyżej oceniona została sytuacja firmy, przychody oraz wynik finansowy firmy. Wartości indeksów dla tej grupy wahały się od 86 do 92, a w przypadku oceny ostatnich 12 miesięcy tegoroczne indeksy były nawet nieznacznie wyższe od analogicznych indeksów z roku 2011. Indeksy skalkulowane dla długości oczekiwania na zapłatę, zatrudnienia oraz dostępności zewnętrznego finansowania przekraczają 91 punktów (ocena ostatniego roku), a dla przyszłych 12 miesięcy zbliżają się do poziomu 100. Wartości tych indeksów są dość stabilne – w niewielkim stopniu różnią się od indeksów z ubiegłorocznego badania. Najwyższe wartości indeksów wyliczono dla wielkości wydatków inwestycyjnych oraz przychodów z eksportu. To jedyne kategorie, dla których indeks odpowiedzi przekracza neutralny poziom 100 punktów (w wyraźny sposób dla indeksu dla przyszłych 12 miesięcy). Środki własne ciągle najważniejszym źródłem finansowania działalności mikro i małych przedsiębiorstw Nie zmienił się model finansowania mikro i małych firm. W dalszym ciągu gros przedsiębiorców finansuje działalność gospodarczą wyłącznie ze środków własnych. Jedynie 24% ankietowanych potwierdziło, iż w ostatnim roku oprócz środków własnych, korzystało także z finansowania zewnętrznego (np. kredytu, leasingu czy środków unijnych). W kolejnych 12 miesiącach nie nastąpią w tym zakresie większe zmiany. 73% respondentów deklaruje, iż jedynym źródłem finansowania działalności będą środki własne. Istnieją dwie zasadnicze przyczyny niekorzystania z zewnętrznych źródeł finansowania: niechęć do zadłużenia (46% wobec 45% rok temu) oraz brak potrzeby (43% vs. 40% w roku 2011). Na trzecim miejscu pod względem częstotliwości wskazań znalazł się tańszy koszt kapitału własnego w porównaniu z finansowaniem zewnętrznym (16% w tym roku, 12% w ubiegłorocznym badaniu). 14% ankietowanych wskazało, iż nie miało możliwości skorzystania z finansowania zewnętrznego, a jedną z przyczyn mógł być brak zdolności kredytowej (w roku 2011 - 13%). Lekki wzrost liczby inwestujących firm przy stabilnym poziomie wydatków i nadal niewielkim udziale zewnętrznych źródeł finansowania 43% mikro i małych firm poniosło w ostatnim roku wydatki inwestycyjne – o 2 punkty procentowe więcej niż w ubiegłorocznym badaniu. Na uwagę zasługuje znaczny wzrost inwestujących firm budowlanych oraz produkcyjnych. W okresie kolejnych 12 miesięcy jedynie 31% ankietowanych zamierza ponieść jakiekolwiek wydatki inwestycyjne. Do tych deklaracji należy podejść ostrożnie - w ubiegłorocznym badaniu odsetek firm deklarujących realizację projektów inwestycyjnych był o 9 punktów niższy od rzeczywistego wykonania. W porównaniu z ubiegłorocznym badaniem, widać znacznie większe zróżnicowanie projektów inwestycyjnych realizowanych przez przedsiębiorców – niemal w każdej z kategorii odpowiedzi odsetek firm deklarujących poniesienie danego typu wydatku inwestycyjnego był wyższy od wyników z roku 2011. Tradycyjnie najwięcej wskazań dotyczyło kategorii wyposażenia, narzędzi i przyrządów (56% firm realizujących inwestycje). Zakup maszyn i urządzeń to druga, najpopularniejsza grupa wydatków inwestycyjnych (42%). Sporą popularnością cieszyły się też inwestycje w środki transportu (25%) oraz budynki i budowle (16%). Jak co roku, najmniej wskazań dotyczyło inwestycji w wartości niematerialne i prawne (9%) oraz grunty (4%). Struktura przedmiotowa wydatków inwestycyjnych w kolejnych 12 miesiącach powinna być podobna. Dominują niewielkie wydatki inwestycyjne. Aż 88% respondentów, którzy w ciągu ostatnich 12 miesięcy realizowali projekty inwestycyjne, wydatkowało na nie kwotę nie przekraczającą 100 tysięcy złotych (w roku ubiegłym było to 87%). Tak jak w roku ubiegłym, 10% przedsiębiorców realizowało inwestycje o wartości od 100 do 500 106

tys. złotych. Jedynie w 2% inwestycji, wielkość nakładów przekroczyła poziom 500 tys. złotych. Przedsiębiorcy, którzy zamierzają realizować projekty inwestycyjne w ciągu kolejnych 12 miesięcy zakładają, że wydatki poniesione na realizację tych inwestycji będą wyższe niż wydatki poniesione w poprzednim roku. Podstawowym źródłem finansowania inwestycji pozostają środki własne – 86% firm, które w ciągu ostatnich 12 miesięcy realizowały projekty inwestycyjne, sfinansowało je z własnych zasobów. Najpopularniejszym zewnętrznym instrumentem finansowym był kredyt bankowy, z którego skorzystało 21% mikro i małych firm (20% w roku ubiegłym). Z kredytów inwestycyjnych szczególnie chętnie korzystały firmy produkcyjne i handlowe oraz małe przedsiębiorstwa. Znaczący odsetek finansowania inwestycji kredytem odnotowano także w województwie dolnośląskim, podlaskim i warmińsko-mazurskim (28%). W kolejnych 12 miesiącach udział zewnętrznych źródeł finansowania inwestycji powinien rosnąć. Z kredytu inwestycyjnego chciałoby skorzystać 28% respondentów (w ubiegłym roku 27%), z leasingu 15% (rok temu – 11%), a z dotacji unijnych 12% Podtrzymana dobra koniunktura eksporterów W tegorocznym badaniu nieznacznie wzrósł odsetek mikro i małych firm, które w ciągu ostatnich 12 miesięcy prowadziły działalność eksportową – z 10% w roku 2011 do 12%. Identyczny odsetek przedsiębiorstw deklaruje eksport towarów lub usług w okresie kolejnych 12 miesięcy. Największy odsetek firm eksportowych działa w branży produkcyjnej, w gronie małych firm oraz w województwie podlaskim. W porównaniu z ubiegłorocznym badaniem zwiększył się odsetek eksporterów w branży handlowej i usługowej. Przedsiębiorstwa działające na rynkach międzynarodowych oceniają przychody swoich firm znacznie lepiej niż pozostali respondenci. Firmy eksportujące oceniły wielkość przychodów w ciągu ostatnich 12 miesięcy na poziomie 98,8, podczas gdy analogiczny indeks skalkulowany dla wszystkich firm jest o ponad 12 punktów niższy. Wskaźnik wyprzedzający dla przychodów firm eksportujących wynosi 106,2 wobec 91,7 dla całej populacji. Innowacje mikro i małych firm wdrażane niewielkimi nakładami finansowymi 26% ankietowanych firm pozytywnie odpowiedziało na pytanie o wprowadzenie na rynek w ciągu ostatnich 12 miesięcy nowego lub istotnie ulepszonego wyrobu lub usługi (innowacji produktowej). Innowacje procesowe są mniej popularne. W ostatnim roku nową lub znacząco ulepszoną metodę wytwarzania lub dystrybucji wyrobów i usług wprowadziło 19% badanych mikro i małych przedsiębiorstw – o 1 punkt procentowy więcej niż w ubiegłorocznym badaniu. Liderami innowacji są firmy małe oraz przedsiębiorstwa z produkcyjnej. Najwięcej innowacyjnych mikro i małych firm działało w województwie kujawsko-pomorskim, zachodniopomorskim i opolskim. Słabą stroną innowacyjności mikro i małych firm są niewielkie nakłady finansowe na działalność innowacyjną. Aż 96% wydatków na innowacje nie przekroczyło kwoty 100 tysięcy złotych, a dla prawie 2/3 respondentów nakłady zamknęły się kwotą nieprzekraczającą 10 tysięcy złotych. Ponieważ wydatki na innowacje są stosunkowo niewielkie, a ryzyko związane z realizacją projektów innowacyjnych większe, innowatorzy w dużo mniejszym stopniu korzystają z zewnętrznych źródeł finansowania. W poprzednich 12 miesiącach z kredytu korzystało jedynie 13% innowacyjnych firm. Przyjazne dla mikro i małych firm otoczenie biznesu Generalnie właściciele mikro i małych firm dobrze oceniają otoczenie biznesowe. W większości obszarów ocena jest równa lub większa od neutralnego poziomu 100 punktów, ale jednocześnie w dwóch obszarach nastąpiło wyraźne pogorszenie ocen w stosunku do roku poprzedniego. Jakość usług świadczonych przedsiębiorcom przez lokalną administrację to jeden z tych obszarów, w których pogorszyła się ocena. Tegoroczny indeks (99,9) jest o 2 punkty niższy od analogicznego wskaźnika z ubiegłorocznego badania. Jeszcze większe spadki wystąpiły przy ocenie uciążliwości kontroli działalności gospodarczej. W tym roku indeks obniżył się o ponad 4 punkty – ze 105,3 do 101,2.

107

W tegorocznym badaniu najlepiej ocenionym obszarem związanym z otoczeniem biznesu jest jakość usług doradczych świadczonych przez polskie banki w zakresie kredytów. Tegoroczny indeks – 105,1 jest o prawie 1 punkt wyższy od analogicznego indeksu z roku 2011. Jedynie 6% respondentów potwierdziło, że jest członkiem jakiejkolwiek organizacji biznesowej – to wynik o 2 punkty niższy niż rok temu. Firmy, które potwierdziły członkostwo w organizacjach biznesowych dość dobrze oceniły korzyści wynikające z przynależności do tych organizacji - tegoroczny wynik (95) jest powtórzeniem indeksu z roku ubiegłego. Powszechne korzystanie przez mikro i małe firmy z usług outsourcingowych Mikro i małe firmy dość powszechnie korzystają z usług firm zewnętrznych. 33% ankietowanych przedsiębiorstw stwierdziło, że regularnie korzysta z usług outsourcingowych (w roku ubiegłym 35%), a 22% od czasu do czasu (rok temu 18%). Niezmiennie, od pierwszej edycji raportu, najpopularniejsze są usługi w zakresie księgowości i podatków. Aż 76% ankietowanych potwierdziło korzystanie z zewnętrznego wsparcia w tym obszarze (w roku ubiegłym 74%). W stosunku do badania sprzed roku znacząco wzrósł odsetek przedsiębiorstw, które współpracują z firmami zewnętrznymi w zakresie finansów, informatyki oraz marketingu i reklamy. Koszty pracy największą barierą rozwojową przedsiębiorstw W tym roku właściciele mikro i małych firm po raz pierwszy byli pytani o bariery rozwoju. Każdej z piętnastu określonych w ankiecie barier przyporządkowano ocenę od 1 (brak bariery) do 5 (bardzo ważna bariera). Najistotniejszymi barierami rozwojowymi zdaniem respondentów są: koszty pracy (3,74), wysokość podatków (3,55) oraz obciążenia biurokratyczne związane z prowadzeniem działalności gospodarczej (3,51). Mikro i małe firmy nie wykorzystują potencjału związanego z nowoczesnymi technologiami informacyjnymi 87% mikro i małych przedsiębiorstw zadeklarowało wykorzystanie komputera, przy czym odsetek ten jest wyższy dla firm małych niż mikro. Są różnice w przekroju województw (nawet 11 punktów procentowych); najniższy odsetek spośród branż odnotowano w handlu, a nieznaczne różnice zanotowano pomiędzy miastem a obszarami wiejskimi (ze wskazaniem na obszary miejskie). Komputer jest wykorzystywany tym częściej, im większy jest obszar działania firmy. Z kolei tylko niecałe 60% stosuje oprogramowanie wspomagające funkcjonowanie firmy; są to przede wszystkim małe firmy, firmy handlowe i firmy z szerszym zasięgiem działania. Niemal każda firma posiadająca komputer ma jednocześnie dostęp do Internetu. Natomiast tylko niecałe 60% z nich zadeklarowało wykorzystanie Internetu w kontaktach z administracją. 56% posiadających dostęp do Internetu posiada własną stronę internetową (największy odsetek wśród firm produkcyjnych), przy czym bardzo duże różnice odnotowano jeśli chodzi o wielkość firm - tylko nieco ponad połowa mikro firm i firm o obrotach poniżej 1,5 mln PLN posiada własną stronę internetową, ale już ponad 80% firm małych i firm o obrotach powyżej 1,5 mln PLN. Odsetek jest tym większy im szerszy jest zakres działalności firmy. Tylko 5% firm z Internetem wykorzystuje go do prowadzenia sprzedaży przez sklep internetowy i tylko 17% przewiduje możliwość zamówienia towarów lub usług poprzez e-mail. Mniej niż połowa mikro i małych przedsiębiorstw podejmuje działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu; najwyższy jest odsetek firm produkcyjnych, jest on też wyższy im firma jest większa, ma większe obroty i zakres działalności. Jak widać, pomimo wysokich wskaźników dotyczących korzystania z komputera i dostępu do sieci, Internet nadal w ogromnym stopniu jest niewykorzystanym potencjałem rozwoju mikro i małych firm zarówno biorąc pod uwagę podstawowe funkcje informacyjne o działalności przedsiębiorstwa, jak również bardziej zaawansowane rozwiązania marketingowe, reklamowe, czy sprzedażowe np. związane ze sprzedażą przez sklepy internetowe. Wysoki wskaźnik (85%) odnotowano w odniesieniu do korzystania z bankowości elektronicznej. Częściej korzystają z niej firmy małe, firmy z wyższymi obrotami i zasięgiem działania oraz młodsze i przedsiębiorstwa w miastach. Wygoda i oszczędność czasu to zdaniem respondentów najważniejsze korzyści bankowości elektronicznej. 108

WYGODNE ROZWIĄZANIA DLA FIRM

Niektórzy wolą tradycyjne rozwiązania

Ale kiedy nie chcesz czekać, wybieraj te na czasie. Aplikacja mobilna PekaoFirma24 • Wszystkie możliwości bankowości internetowej teraz w telefonie i na tablecie • Kontrola operacji ﬁnansowych na każdym etapie realizacji i obsługa wielopodpisu • Autodealing – przewalutowania między rachunkami własnymi z preferencyjnym kursem walutowym

www.pekao.com.pl 801 340 340 (opłata wg cennika operatora)

VII TEMAT SPECJALNY - WYKORZYSTANIE NOWOCZESNYCH TECHNOLOGII INFORMACYJNYCH W MIKRO I MAŁYCH FIRMACH Tematem specjalnym tegorocznego raportu jest wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjnych w mikro i małych firmach. W końcowej części rozdziału V przeanalizowano odpowiedzi właścicieli mikro i małych firm na 10 pytań, które zostały dodane do ankiety i były związane z tematem specjalnym. Przypomnijmy, że dotyczyły one wykorzystywania komputera, stosowania oprogramowania wspomagającego funkcjonowanie firmy, dostępu do Internetu, wykorzystania Internetu w kontaktach z administracją publiczną, posiadania strony internetowej, prowadzenia sprzedaży przez Internet, prowadzenia działań reklamowych z wykorzystaniem Internetu, korzystania z bankowości elektronicznej. Niniejszy rozdział nawiązuje do pytań zawartych w ankiecie, ale ma bardziej praktyczny charakter. Zamieszczono w nim bowiem sześć artykułów ekspertów w dziedzinie e-gospodarki, które dotyczą stosowania nowoczesnych technologii informacyjnych w mikro i małych firmach. Pan Piotr Skurzyński z Polskiej Izby Gospodarczej Zaawansowanych Technologii krótko scharakteryzował w swym artykule dostępne dziś na rynku technologie informatyczne, które mogą być stosowane w codziennej pracy mikro i małych firm oraz pokusił się o prognozę rozwoju tych technologii w najbliższych latach. Pan Paweł Kowalski z Biura Analiz Makroekonomicznych Banku Pekao SA dokonał analizy głównych segmentów polskiego rynku IT (sprzęt, oprogramowanie, usługi informatyczne), wskazał podstawowe czynniki mające wpływ na rozwój branży i na tej podstawie przedstawił prognozy dla polskiego rynku informatycznego – wszystko to w kontekście sektora MŚP. Z tegorocznych badań wynika, że 56% mikro i małych firm posiada własną stronę internetową. Samo posiadanie strony internetowej to połowa sukcesu – równie ważna jest jej jakość. Jeśli chcieliby Państwo sprawdzić, czy firmowa strona internetowa jest przygotowana zgodnie z najlepszymi praktykami, zapraszamy do zapoznania się z artykułem przygotowanym przez panią Joannę Trelę z firmy home.pl. 48% mikro i małych przedsiębiorstw posiadających dostęp do Internetu zadeklarowało w badaniu, że w ostatnich 12 miesiącach podejmowało działania reklamowe z jego wykorzystaniem. O tym, jak potężnym narzędziem reklamowym dla najmniejszych firm może być Internet, przekonuje pan Piotr Zalewski z Google Polska, ilustrując tą tezę szeregiem narzędzi, które w prosty sposób mogą być wykorzystane przez mikro i małe przedsiębiorstwa. Wykorzystywanie Internetu do biznesowych relacji z klientami wymaga dobrej znajomości obowiązujących reguł prawnych. Najważniejsze zagadnienia prawne dotyczące prowadzenia sprzedaży i promocji w Internecie znajdą Państwa w artykule dr Krzysztofa Korusa z kancelarii dLK Korus Okoń Radcowie Prawni sp.p. Sektor bankowy był jednym z prekursorów gospodarki elektronicznej na świecie i w Polsce. O historii, teraźniejszości oraz przyszłości e-bankingu dla firm piszą Bartłomiej Nocoń, Łukasz Nowicki oraz Jakub Garbus z Departamentu Bankowości Elektronicznej Banku Pekao SA. Artykuł ilustrowany jest przykładami rozwiązań zaprojektowanych w Banku, które ułatwiają przedsiębiorcom zarządzenie finansami. Serdecznie zapraszamy Państwa do lektury.

109

NOWE TECHNOLOGIE INFORMACYJNE W ZARZĄDZANIU MIKRO I MAŁYMI FIRMAMI (Piotr Skurzyński, Polska Izba Gospodarcza Zaawansowanych Technologii)

1. E-gospodarka Nie ma, jak dotąd, powszechnie akceptowanej definicji e-gospodarki. Dla celów niniejszego artykułu przyjmiemy, że obejmuje ona wszelkie operacje i procesy związane z zarządzaniem przedsiębiorstwem, prowadzone za pośrednictwem Internetu – od ewidencji zdarzeń gospodarczych, rachunkowości i sprawozdawczości, poprzez zakup i sprzedaż, aż po zdalne sterowanie i monitoring urządzeń produkcyjnych. Historia informatyzacji procesów gospodarczych sięga bez mała pierwszych lat pojawienia się techniki komputerowej. Niektórzy autorzy16 wyróżniają już w niej trzy dwudziestoletnie ery technologiczne i przewidują nadejście czwartej: • • • •

1955-1974 Era Elektronicznego Przetwarzanie Danych (EDP), 1975-1994 Era Systemów Zarządzania Informacją (MIS), 1995-2014 Era Gospodarki Internetowej, 2014 - ? Era Gospodarki Szerokopasmowej (Broadband Economy).

Jednym z pierwszych, który użył pojęcia e-gospodarki (E-business) był IBM17 w 1997 r., rozpoczynając szeroką kampanię marketingową dotycząca wprowadzanych na rynek nowych aplikacji biznesowych. Problematykę e-gospodarki można podzielić na dwie obszerne grupy18: • modele biznesowe, • modele technologiczne. W niniejszym opracowaniu podjęto niektóre zagadnienia dotyczące drugiej z wymienionych grup w odniesieniu do mikro i małych przedsiębiorstw (MMP) w horyzoncie najbliższych lat. 2. Mikro i małe przedsiębiorstwa a rozwój technologii e-gospodarki Trudno przecenić znaczenie MMP dla rozwoju nowych technologii informatycznych (ICT). Chociaż wielkie korporacje mają zazwyczaj wystarczające środki finansowe, by wprowadzać najnowsze technologie infrastrukturalne i pojawiające się na rynku coraz to lepsze systemy operacyjne i aplikacje, są one obciążone istotną wadą z punktu widzenia tempa adaptacji do nowych rozwiązań: ich rozmiar i złożoność organizacyjna oraz skala wydatków inwestycyjnych pociąga za sobą inercję decyzyjną. Wobec wielomilionowych nakładów i ogromu prac organizacyjnych, wynikających z wprowadzania systemów informatycznych, okres, w którym wielkie korporacje decydują się na wymianę eksploatowanego systemu informatycznego i jego infrastruktury, jest stosunkowo długi. Niewielki rozmiar i dynamika małych przedsiębiorstw umożliwia im wręcz natychmiastowe korzystanie z postępu technologicznego i osiąganie przewagi konkurencyjnej przy stosunkowo małym ryzyku. Bardzo istotnym czynnikiem stymulującym rozwój ICT jest także rola, jaką odgrywają małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) w gospodarkach narodowych. W Unii Europejskiej reprezentują one 99,8% wszystkich przedsiębiorstw i dostarczają około 90 milionów miejsc pracy, co daje im 67,4% udział w ogólnej liczbie miejsc pracy w gospodarce unijnej - przeszło dwukrotnie więcej niż wielkie przedsiębiorstwa19. Pomimo iż tworzenie nowych miejsc uległo w ostatnich latach w Unii Europejskiej - w wyniku kryzysu gospodarczego - znacznemu zahamowaniu, a w niektórych krajach EU nastąpił nawet ich spadek, to w dalszym ciągu głównym i najbardziej stabilnym pracodawcą europejskim pozostają MŚP.

16 17 18 19

110

Seddon P. (2011) Defining Electronic Commerce www.dis.unimelb.edu/staff/InternetEra.html Dostęp: listopad 2012 http://www.ibm.com/ Dostęp: listopad 2012 Whitley D. (2000) E-commerce. Strategy, Technologies and Applications. McGrow Hill London EC (2009) European SMEs under pressure: annual report on EU small and medium-sized enterprises. European Union. http://ec.europa.eu/enterprise/policies/sme/facts-figures-analysis/performance-review/pdf/dgentr_annual_report2010_100511. Odczytano: listopad 2012.

Chociaż to paradoksalne, rozwojowi rynku ICT sprzyja także bardzo duża dynamika „narodzin i śmierci” małych przedsiębiorstw. W latach 2001-2006 w Europie powstało około 1,8 miliona MMP. Jednocześnie bez mała tyle samo (ponad 1,5 miliona) przestało istnieć. Każdego roku w tym okresie na mapie gospodarczej UE rozpoczynało działalność około 10% ogólnej populacji MMP i znikało – dobrowolnie lub w wyniku przymusowej likwidacji upadłościowej – około 8,5%. Co prawda w latach 2008-2010, w wyniku kryzysu gospodarczego, liczba likwidacji przekroczyła nieznacznie liczbę nowo powstających przedsiębiorstw, to jednak w dalszym ciągu dynamika „narodzin i śmierci” w tym sektorze gospodarki jest bardzo duża20. Każde nowe przedsiębiorstwo to także nowa – w większej lub mniejszej skali - inwestycja informatyczna. Jeśli nowa, to najczęściej wykorzystująca nowo wprowadzone na rynek technologie infrastrukturalne i aplikacyjne. Mechanizm konkurencji, usuwający z rynku słabsze przedsiębiorstwa, powoduje także dodatkowy efekt stymulujący rozwój zastosowań ICT. Badania nad przyczynami bankructw MMP wskazują na dużą korelację pomiędzy liczbą bankrutujących przedsiębiorstw a poziomem wykorzystania w ich działalności technologii informatycznych. Stopień wykorzystania Internetu w grupie „nie bankrutów” jest znacznie wyższy niż w grupie przedsiębiorstw, które zbankrutowały21. Konstatacja tego zjawiska zachęca istniejące i nowe przedsiębiorstwa do wprowadzania mechanizmów e-gospodarki podnosząc w ten sposób ich produkcyjność i innowacyjność. 3. Bariery wdrażania nowych technologii informatycznych w mikro- i małych i przedsiębiorstwach Chociaż polskie MMP są na ogół świadome korzyści gospodarczych, jakie stwarza e-gospodarka, i niemal wszystkie posiadają dostęp do Internetu, to jednak zakres wykorzystania przez nie możliwości nowych technologii informatycznych w zarządzaniu firmami, jest jeszcze stosunkowo niewielki. Składają się na to zarówno przyczyny specyficzne dla polskiej gospodarki narodowej – przedsiębiorczość na szeroką skalę zaczęła się rozwijać dopiero po transformacji ustrojowej i wiele z polskich MMP nie osiągnęło jeszcze dojrzałości biznesowej – jak i natury ogólnej. W porównaniu z wielkimi korporacjami czy dużymi firmami, wdrażanie technologii informatycznych w MMP napotyka na szereg specyficznych barier. Jedną z nich było niedocenianie tego sektora nabywców ICT przez głównych dostawców systemów informatycznych. Jak dotychczas nastawieni oni byli przede wszystkim na wielkie korporacje. Pojawienie się nowych technologii: przetwarzanie w chmurze, coraz powszechniejszy i tańszy dostęp szerokopasmowy, rozwój technologii mobilnych, a także duży spadek cen podzespołów komputerowych i infrastruktury transmisji danych spowodował, że segment MMP staje się coraz atrakcyjniejszym rynkiem także dla głównych dostawców ICT. Propozycje rynkowe są coraz lepiej dostosowane do potrzeb tego segmentu. Przykładem mogą być choćby usługi „w chmurze” czy nowe modele licencjonowania softwaru, udostępniane w trybie „software-as-a-service” (SaaS), szerzej omówione w dalszej części artykułu. Inne „tradycyjne” bariery to: • niewielkie z reguły środki inwestycyjne, ograniczające możliwości rozbudowy własnej infrastruktury ICT, • niższe zazwyczaj kwalifikacje zawodowe pracowników MMP niż w wielkich korporacjach, co utrudnia upowszechnianie w działalności przedsiębiorstwa nowych metod pracy wykorzystujących najnowsze ICT, • brak własnego personelu IT, • stosunkowo mały krąg dostawców i odbiorców, bardzo rzadko o zasięgu globalnym, niekiedy ograniczający się do jednego lub paru wielkich przedsiębiorstw, dla których małe przedsiębiorstwo jest poddostawcą, • ciągle jeszcze „przestarzałe”, pozostające w tyle za możliwościami nowych ICT, przepisy dotyczące rachunkowości, sprawozdawczości administracyjnej, rozliczeń podatkowych i innych aspektów działalności gospodarczej.22 Ostatnia z barier jest immanentną cechą, która z pewnością będzie zawsze towarzyszyć rozwojowi technologicznemu, szczególnie w tak dynamicznej dziedzinie, jaką jest informatyka. Pierwsze trzy z wymienionych wyżej barier wyraźnie zanikają, ich oddziaływanie – na skutek opisanych w dalszych rozdziałach zmian w technologii świadczenia usług informatycznych – jest coraz słabsze. Tempo ich zanikania jest wyraźnie zależne od upowszechniania dostępu szerokopasmowego. 20 Eurostat. 21 Carter R., Van Hauken H (2006) Small firm bankruptcy. JSBM 1:493-512 22 F&S (2010) Unified communications for the European small and medium business sector: SMB sector becomes the next battleground for unified communications vendors. Frost&Sullivan Report 9847-9864, vol. September 2010

111

4. Dostęp szerokopasmowy a informatyzacja mikro i małych przedsiębiorstw Zapewnienie powszechnego dostępu szerokopasmowego wręcz decyduje o rozwoju e-gospodarki w segmencie MMP. Wynika to ze znaczenia dla tej gospodarki usług mobilnych i przetwarzania w chmurze. Szerokopasmowy dostęp do usług internetowych stał się tak znaczącym czynnikiem nowoczesności gospodarki narodowej, że coraz częściej mówi się o „ekonomii szerokopasmowej”23. Niezależnie od pewnej przesady w tym określeniu, roli szerokopasmowego dostępu dla MMP nie sposób przecenić. To on decyduje, obok innych aspektów, o cenie i jakości usług mobilnych czy przetwarzania w wirtualnej chmurze, w której dane i środki ich przetwarzania są rozproszone na wielu serwerach i w wielu centrach danych. Jakość tych usług byłaby bardzo ograniczona bez możliwości technicznych, jakie stwarza szerokie pasmo. Technologiczną rolę szerokiego dostępu dobitnie ilustrują dane zamieszczone w tabeli 25. Tabela 25

Typowe czasy pobierania plików dla różnych szybkości transmisji

Rozmiar pliku / przepływność łącza

56 kbps

256 kbps

2 Mbps

40 Mbps

100 Mbps

5 MB

12 min

3 min

20 sek

1 sek

0,4 sek

20 MB

48 min

10 min

1 min

4 sek

1,6 sek

700 MB (CD)

28 godz.

6 godz.

47 min

2 min

56 sek

4 GB (DVD)

1 tydzień

1,5 dnia

4,5 godz.

13 min

5 min

Źródło: Broadband (2011) Broadband: a platform for progress. The Broadband Commission for Digital Development. http://www.broadbandcommission.org/. Dostęp: listopad 2012

Doceniając znaczenie usług szerokopasmowych dla przełamania kryzysu i dalszego rozwoju gospodarczego, Komisja Europejska za jeden z najważniejszych celów przyjęła 100% pokrycie terytorium UE do końca 2013 roku dostępem szerokopasmowym i wzrost przepustowości pasma do 30 Mbps dla wszystkich krajów UE do 2020 r., z dodatkowym założeniem, że po tym terminie co najmniej 70% MMP i 50% gospodarstw domowych będzie korzystało z dostępu o przepustowości większej niż 100 Mbps24. Rozwojowi infrastruktury informatycznej w Polsce służy także wiele projektów wspieranych ze środków publicznych, między innymi ze środków funduszy europejskich. Obecnie na terenie kraju świadczone są usługi szerokopasmowe w następujących technologiach: • xDSL, a w szczególności ADSL – asymetryczna cyfrowa linia abonencka. Technologia ta opiera się na wykorzystaniu miedzianych kabli telefonicznych. • Dostęp kablowy - dostępny jest tylko w rejonach, które posiadają infrastrukturę telewizji kablowej. • Dostęp satelitarny (dostęp z wykorzystaniem satelity) – dostęp do publicznej sieci transmisji danych, dwukierunkowy lub jednokierunkowy. • Stały dostęp radiowy – dwukierunkowy kanał transmisji danych przy wykorzystaniu dostępu radiowego. Technologia ta opiera się na wykorzystaniu stacji bazowych i stacji terminalnych zainstalowanych w lokalizacjach abonentów. • Dostęp z wykorzystaniem linii elektroenergetycznych – w tej technologii dla dostępu szerokopasmowego wykorzystywane są końcowe odcinki linii sieci elektroenergetycznej o niskim napięciu. • Dostęp światłowodowy - technologia ta wykorzystywana jest głównie w celu świadczenia usług symetrycznej transmisji danych o dużej przepływności. Najwyższą „półkę” wśród przewodowych technologii dostępu szerokopasmowego zajmuje dostęp światłowodowy FTTP (Fiber-to-the-Premises). Typowa przepływność łączy tego typu rozciąga się aktualnie od 512 kbps do 50 Mbps, chociaż można już spotkać łącza o szybkości większej niż 1 Gbps25. Szybkość tych łączy daje się łatwo skalować, gdyż jej zwiększenie, a także rozszerzenie pasma, wymaga wyłącznie zmiany modemu u użytkownika.

23 K. Passerini, A. El Tarabishy, K. Patten (2012) Information Technology for Small Business. Springer, Heidelberg-New York 24 http://ec.europa.eu/information_society/activities/?brandband/index_en.htm Dostęp: grudzień 2012 25 K. Passerini, A. El Tarabishy, K. Patten (2012) Information Technology for Small Business. Springer, Heidelberg-New York, s.7

112

Na dolnym końcu znajdują się łącza DSL (Digital Subscriber Line). Usługa ta wykorzystuje istniejące łącza telefoniczne wyposażone w modemy pozwalające na znacznie większe szybkości transmisji niż przestarzałe już technologie dial-up. Z racji powszechności zasięgu łączy telefonicznych, a także ich ceny, ma ona jednak duże znaczenia dla MMP. W Stanach Zjednoczonych z technologii DSL korzysta obecnie 39% pozamiejskich MMP i aż 50% MMP metropolitalnych.26 Głównymi dostawcami internetowego dostępu szerokopasmowego w Polsce w 2011 roku byli następujący operatorzy (ISP): • • • • • •

Multimedia Polska, Netia, Orange (wówczas także pod nazwą Telekomunikacja Polska), Telefonia Dialog, UPC Polska, Vectra.

W oferowanym dziś spectrum szerokopasmowym, MMP mogą znaleźć opcje, zarówno w technologiach przewodowych jak i bezprzewodowych, dobrze odpowiadające ich potrzebom i możliwościom finansowym. Warto jednak zauważyć, że niektóre z technologii szerokopasmowych nie są dla tych przedsiębiorstw opłacalne z punktu widzenia kosztów wynikających z ich eksploatacji. Jednym z mankamentów utrudniających MMP – na skutek braku własnych specjalistów IT - wybór właściwego ISP, jest często spotykana rozbieżność pomiędzy danymi o przepływności łączy publikowanymi w materiałach reklamowych operatorów (idealna szybkość transmisji) a rzeczywistą (praktyczną) szybkością transmisji. Zjawisko to dotyczy nie tylko Polski, lecz także znacznie bardziej rozwiniętych technologicznie krajów, jak Stany Zjednoczone czy Japonia. 5. Nowe modele usług informatycznych dla mikro- i małych przedsiębiorstw Katalog produktów informatycznych oferowanych dla MMP na rynku ICT jest bardzo szeroki27. Nawet pobieżny ich przegląd daleko wykracza poza ramy jednego artykułu. Niemniej z tej obszernej oferty wyłania się dość wyraźny trend nowych propozycji wynikających z dynamicznego rozwoju dostępu szerokopasmowego: pojawienia się chmury obliczeniowej i świadczonych głównie za jej pośrednictwem usług X-as-a-Service oraz bardzo intensywnego rozwoju technologii mobilnych. 5. 1 Model chmury obliczeniowej Tak zwaną „chmurę obliczeniową” można określić jako sposób przechowywania, przetwarzania i wykorzystywania danych i aplikacji, korzystając ze znajdujących się w innej lokalizacji komputerów, do których dostęp uzyskuje się przez Internet. Stosując ten model usług informatycznych, użytkownicy mogą na życzenie dysponować niemal nieograniczonymi mocami obliczeniowymi bez konieczności dokonywania znacznych inwestycji kapitałowych, przy dostępie do swoich danych i aplikacji z każdego miejsca, w którym mają połączenie z Internetem. Na strukturę chmury składa się kilka poziomów: sprzęt, oprogramowanie pośredniczące lub platforma i oprogramowanie użytkowe (aplikacje). Chmury dzieli się na dwa podstawowe rodzaje: publiczna i prywatna. Chmura publiczna to usługi dostępne dla wszystkich użytkowników Internetu. Chmura prywatna jest dostępna, za pośrednictwem Internetu lub sieci prywatnych, tylko dla upoważnionej grupy użytkowników. Z punktu widzenia MMP, największe znaczenie ma chmura publiczna. Model chmury obliczeniowej cechuje się następującymi najważniejszymi z punktu widzenia użytkownika (usługobiorcy) właściwościami: • zasoby informatyczne (sprzęt oraz oprogramowanie systemowe i aplikacyjne) są własnością dostawcy usług w chmurze obliczeniowej, a nie użytkownika, który uzyskuje dostęp do chmury; 26 CTC (2010) The impact of broadband speed and price on small business. Columbia Telecommunications Corporation. http://archive.sba.gov/advo/research/rs373tot.pdf. Dostęp: grudzień 2012. 27 Obszerną analizę tego segmentu rynku IT zawiera opublikowana ostatnio przez wydawnictwo Springer Verlag praca K. Passerini, A. El Tarabishy, K. Patten (2012) Information Technology for Small Business.

113

• wykorzystanie zasobów jest dynamicznie optymalizowane, stąd użytkownik z reguły nie zna dokładnej lokalizacji danych i procesów, z których korzysta; • użytkownik ma dostęp do zasobów w chmurze, kiedykolwiek i gdziekolwiek jest mu potrzebne, z komputerów stacjonarnych, laptopów, tabletów czy smartfononów, podobnie jak już teraz korzysta ze swoich kont poczty elektronicznej, • użytkownicy mogą bardzo łatwo zmieniać liczbę zasobów, z których korzystają, na przykład zwiększać pojemność pamięci dosłownie kilkoma kliknięciami myszki. Z punktu widzenia użytkownika usługi są w pełni skalowalne (elastyczne), nie ma limitów ich wzrostu. Infrastruktura jest współdzielona – wielu klientów może korzystać wspólnie z tej samej platformy technologicznej, a nawet tej samej aplikacji; • użytkownik nie ponosi kosztów inwestycji związanych z nabyciem i konfiguracją sprzętu oraz licencji na aplikacje, z których korzysta w chmurze, oraz kosztów utrzymania i aktualizacji własnego systemu. Płaci zwykle tylko za to, z czego skorzystał na zasadach taryfikacji usług określanej w jednostkach rozliczeniowych. Jednostką może być ilość przesłanych danych, transakcja, kombinacja tych wielkości lub inne kryterium. Korzyści płynące z oparcia informatyzacji przedsiębiorstwa na usługach chmury obliczeniowej dobitnie ilustrują wyniki badań przeprowadzonych na zlecenie Komisji Europejskiej w 2011 r.28 Spośród przedsiębiorstw, które przeszły na usługi w modelu chmury obliczeniowej, aż 80% obniżyło koszty informatyzacji o co najmniej 10%, a w wielu przypadkach znacznie więcej. Respondenci, w większości MMP, wskazywali ponadto na inne korzyści: większe możliwości zdalnej pracy (46%), większą wydajność (41%), nowe możliwości prowadzenia biznesu (33%) i większy dostęp do rynku (32%). Także inne analizy ekonomiczne potwierdzają duże znaczenie chmury obliczeniowej i przewidują znaczący jej rozwój w najbliższych latach29. Podkreśla się w nich szczególne znaczenie tego nowego modelu usług dla małych MMP, prowadzących działalność gospodarczą w regionach niezurbanizowanych, pozwalając im wejść na cały rynek krajowy lub nawet globalny, w szczególności gdy udostępni się infrastrukturę szerokopasmową. Zwraca się ponadto uwagę, że usługi w chmurze znacznie ułatwią powstawanie grup MMP współpracujących ze sobą w celu osiągnięcia masy krytycznej niezbędnej do negocjowania warunków preferencyjnych z kluczowymi partnerami handlowymi (np. z usługodawcami w dziedzinie dostaw, transportu, finansów itp).30 5.2. Model usług X-as-a-Service Model usług informatycznych określanych jako usługi typu X-as-a-Service polega na udostępnianiu użytkownikowi przez dostawców tych usług zasobów komputerowych i aplikacji poprzez Internet. Możliwość korzystania przez MMP ze znajdującej się w „chmurze” wspólnej infrastruktury i wsparcia serwisowego w sposób znaczący obniża koszty informatyzacji zarządzania przedsiębiorstwem, umożliwiając rezygnację z zakupu sprzętu i licencji oraz uwalniając od kosztów instalacji oprogramowania i jego aktualizacji. Obowiązki w tym zakresie przejmuje dostawca, co pozwala ponadto na rezygnację z zatrudniania przez MMP specjalistów IT bez narażania przedsiębiorstwa na obniżenie jakości funkcjonalnej użytkowanych aplikacji. Oferta usług typu X-as-a-Service, które już pojawiły się na rynku, i obszar ich aplikacji jest już bardzo szeroki. Do najbardziej rozpowszechnionych rodzajów usług należą: • Software-as-a-Service (SaaS) polega na korzystaniu przez użytkownika z aplikacji posiadającej zdolność pracy w środowisku sieciowym (internetowym), udostępnianej i utrzymywanej – jak w przypadku wszystkich usług XaaS - przez dostawcę. Użytkownik otrzymuje funkcjonalność w formie czystej, bez konieczności dbania o hosting, łącza i zarządzanie. Płatność z tego tytułu jest najczęściej realizowana w formie miesięcznych opłat, w zależności od liczby kont w systemie, wykorzystanych zasobów lub innych dających się określić ilościowo kryteriów. Usługa SaaS może być udostępniana zarówno w oparciu o klasyczne dedykowane systemy informatyczne, jak i implementowana w chmurze obliczeniowej. W przypadku, gdy usługa SaaS działa w chmurze, oprogramowanie systemowe lub aplikacyjne jest oddzielone od warstwy sprzętowej, najczęściej za pomocą technik wirtualizacyjnych, co czyni je odpornym na awarie sprzętowe oraz pozwala na liniowe i dynamiczne skalowanie wydajności. 28 KE (2012) Komunikat Komisji Europejskiej do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionu. Wykorzystanie potencjału chmury obliczeniowej w Europie. COM(2012) 529 final Bruksela. 29 Jedno z badań przeprowadzone na zlecenie KE przewiduje trzykrotny wzrost rynku chmury obliczeniowej w segmencie MMP do końca 2014 r. 30 Polska Izba Gospodarcza Zaawansowanych Technologii (2011). Foresight Technologiczny Przemysłu. IZTECH Warszawa.

114

Tabela 26

Prognoza rynku SaaS do 2015 roku (w mln USD)

Źródło: Gartner (2011) , Sharon A. Mertz, Chad Eschinger, Tom Eid, Chris Pang, Laurie F. Wurster. Forecast: Software as a Service, Worldwide, 2010-2015, 1H11 Update, 22 June 2011, ID:G00213816 * Średni wzrost roczny w latach 2010-2015

• Infrastructure-as-a-Service (IaaS) polega na dostarczaniu przedsiębiorstwu poprzez sieć infrastruktury informatycznej, na przykład wirtualizowanego sprzętu skalowanego w zależności od potrzeb użytkownika, co między innymi pozwala na instalowanie własnych aplikacji we wspólnym środowisku obliczeniowym. Pierwszą formą świadczenia tego typu usług było udostępnianie przedsiębiorcom serwerów dedykowanych. W najnowszych rozwiązaniach użytkownik korzysta z maszyn wirtualnych (emulowanych serwerów), płacąc nie za najem sprzętu, lecz za faktycznie wykorzystaną moc serwerów, podobnie jak to ma w przypadku opłat za energię elektryczną czy gaz. Moc obliczeniowa serwera najmowanego w klasycznym modelu hostingowym musi być zawsze określana z odpowiednim buforem, by zapobiec „zatkaniu się” dostępu w godzinach szczytu czy w szczególnych sytuacjach. Wymaganie to jest bardzo ważne dla e-sklepów czy biur obsługi klienta prowadzących usługi finansowe lub sprzedaż biletów, które muszą działać w czasie rzeczywistym. W przypadku modelu maszyny wirtualnej moc obliczeniowa regulowana jest dynamicznie przy nielimitowanej pojemności. Wykres 56 Obrazowy rozkład kosztów najmowanej infrastruktury w klasycznym modelu hostingowym i przy hostingu w chmurze.

• Platform-as-a-Service (PaaS) jest usługą polegającą na udostępnieniu programiście (użytkownikowi tego modelu chmury obliczeniowej), za pośrednictwem Internetu, wirtualnego środowiska pracy. Bez potrzeby tworzenia i utrzymania własnego środowiska, programista może tworzyć, korzystając z narzędzi i bibliotek dostawcy usługi, oraz udostępniać lub sprzedawać nowe aplikacje. Usługi PaaS oferuje obecnie cały szereg dostawców: Microsoft (Windows Azure), Google (Google App Engine), Red Hat (Open Shift), Mendix (Mendix App Platform) i inni. 115

Pojawienie się modeli SaaS i IaaS otworzyło drogę do całego spektrum nowych usług w chmurze, zaspakajających bardzo różnorodne potrzeby użytkowników w zakresie e-gospodarki. Do najważniejszych z nich z punktu widzenia zastosowań i potrzeb MMP można zaliczyć: • Portale zarządzania w chmurze (Cloud management portals) pozwalające administrować, automatyzować i monitorować zasoby informatyczne w chmurze. Przykładem usług w zakresie zarządzania w chmurze są portale Rightscale (2010), Abiquo (2011), czy udostępniony przez Microsoft w czerwcu 2012 Windows Azure Management Portal, który pozwala zarządzać witrynami, maszynami wirtualnymi, usługami w chmurze, bazami danych SQL, pamięcią i sieciami wirtualnymi, • Database-as-a-Service dla tworzenia baz danych w chmurze. Najbardziej popularnymi usługami tego typu są Amazon Relational Data Base Service, obsługująca bazy danych MySQL, Oracle i produkty firmy Amazon oraz Xeround, • Security-as-a-Service, za pomocą której użytkownicy mogą uzyskać wysokiej jakości ochronę swojej poczty elektronicznej czy witryny, a także przeprowadzić badania zabezpieczeń innych zasobów informatycznych przedsiębiorstwa. Spośród światowych dostawców najbardziej popularne są usługi Security-as-a-Service dostarczane przez specjalizującą się w zakresie bezpieczeństwa komputerowego firmę McAfee, • Monitoring-as-a-Service, usługę pozwalającą na całodobowy monitoring zasobów informatycznych przedsiębiorstwa, w tym funkcjonowanie jego witryn na całym globie (Webmetrics). MMP za pomocą tej usługi mogą łatwo i natychmiastowo identyfikować wszelkie zakłócenia w pracy systemu informatycznego, co jest szczególnie ważne dla biur turystycznych, sklepów i temu podobnych firm świadczących usługi w czasie rzeczywistym, a także lokalizować błędy w aplikacjach, aż do poszczególnych fragmentów ich kodów, • Analytics-as-a-Service - za pomocą tej usługi firma może obserwować liczbę użytkowników, którzy odwiedzili jej witrynę, ich lokalizację geograficzną, jakie strony użytkownicy przeglądali i jakie na nich wykonali operacje oraz inne informacje ułatwiające doskonalenie funkcjonowania witryny, • Automation-as-a-Service, wykorzystywana do automatyzacji procesów lub usług świadczonych przez przedsiębiorstwo, • Tokenization-as-a-Service, przekształcającą szczególnie wrażliwe dane w ich abstrakcyjne odpowiedniki tokeny (zgodnie z definicją zaproponowaną przez Cybersource, tokenizacja to „zamiana wrażliwych danych na unikalny identyfikator, który nie może być matematycznie odwrócony”31). Tokenizacja w chmurze jest bardzo wygodnym narzędziem ochrony danych takich jak dane kart kredytowych, dane osobowe, dane technologiczne i temu podobne. W wielu krajach o rozwiniętej strukturze informatycznej, MMP coraz szerzej korzystają z tej usługi, gdyż uwalnia ona od rozwiązywania trudnych problemów technicznych, dotyczących zapewnienia i utrzymania bezpieczeństwa danych wrażliwych, • Logging-as-a-Service ułatwiającą analizę i utrzymanie logów (plików dziennika zdarzeń w systemie informatycznym), • Content Delivery Network (CDN) - z racji kosztów, do niedawna usługa ta była praktycznie niedostępna dla MMP, ostatnio jednak – dzięki „przeniesieniu” jej do chmury – jej cena znacznie spadła. CDN „przemieszcza” informację biznesową bliżej klienta, ułatwiając szybszą reakcję na jego potrzeby oraz zwiększając efektywność informacji biznesowych. Wśród innych nowych usług jako ciekawostkę warto wymienić usługę Mechanical Turk-as-a-Service (tzw. pozorna sztuczna inteligencja – artificial artificial intelligence), która ostatnio pojawiła się w chmurze. Jest to usługa wsparta wiedzą eksperta zatrudnionego u jej dostawcy. Jako przykłady tego typu usług, które nie mogą być świadczone wyłącznie przez zasoby komputerowe i wymagają współpracy ekspertów, można wymienić kategoryzację (taksonomię) produktów, tłumaczenie dokumentacji biznesowej na inny język, ewaluację procesów organizacyjnych itp. Jednym z dostawców Mechanical Turk-as-a-Service jest Amazon. Należy jednak podkreślić, że usługa ta jest w początkowych fazach rozwoju i – jak dotąd – ma jeszcze niewielkie znaczenie praktyczne w e-biznesie.

31 Cyberspace(2011) Payment tokenization: exposed. http://www.cybersource.com?resources/collateral/

116

Dostęp: listopad 2012

5.3 Technologie mobilne dla E-biznesu Rozwój technologii mobilnych, które mogą być wykorzystywane praktycznie we wszystkich obszarach działalności biznesowej MMP – od zarządzania pracownikami, poprzez zaopatrzenie oraz sprzedaż usług i produktów, aż po prace badawczo-rozwojowe - jest wręcz oszałamiający. Nowe generacje urządzeń przenośnych pojawiają się w takim tempie, że twórcy aplikacji biznesowych nie nadążają za ich aktualnymi możliwościami funkcjonalnymi. W zakresie technologii mobilnych w nadchodzących latach przewiduje się następujące zmiany: • Technologie implementowane dziś wyłącznie w urządzeniach przenośnych z „wysokiej półki” (GPS, akcelerometry, giroskopy, magnetometry, technologie NFC, ekrany o wysokiej rozdzielczości i inne) będą migrować do prawie wszystkich urządzeń przenośnych. • Do urządzeń przenośnych będą coraz powszechniej wbudowywane czujniki stanu środowiska, w którym znajduje się użytkownik (barometry, termometry, mikrobolometry, mierniki skażenia itp.). Czujniki te, wraz z interpretującymi je procesorami, pozwolą na określanie takich parametrów jak wysokość, prędkość, temperatura, natężenie światła, przeciążenie, zagrożenie chemiczne i wiele innych. • Sterowanie funkcjonalnościami urządzenia przenośnego będzie stopniowo przenoszone ze sterowania dotykiem na sterowanie ruchem i głosem. • Coraz powszechniejsze będą modele telefonów wyposażonych w kamery i ekrany korzystające z technologii HD o znacznie mniejszej odblaskowości i wrażliwości na przechylenia. • W dalszym ciągu będzie następowało dynamicznie zwiększanie szybkości przetwarzania urządzeń przenośnych, w wyniku stosowania wielordzeniowych procesorów i akceleratorów grafiki, oraz ich zasobów pamięciowych. Wszystkie te zmiany technologiczne znacznie rozszerzą dotychczasowe możliwości mobilnego e-biznesu. Analitycy rynku informatycznego są zgodni, że dalszy rozwój technologii mobilnych w zastosowaniach biznesowych będzie ukierunkowany przede wszystkim na32: • aplikacje kontekstualne, • aplikacje związane z możliwościami ustalania dokładnej lokalizacji użytkownika urządzenia przenośnego oraz stanu jego otoczenia, • zapewnienie bezpieczeństwa (computer security) dostępu bezprzewodowego do systemów informatycznych i prywatności. Założeniem aplikacji kontekstualnych jest możliwie maksymalne wykorzystanie informacji (kontekstu) pozyskanych przez świadczące usługi lub dostawy przedsiębiorstwo w trakcie kontaktu mobilnego z klientem. Przy czym przez kontekst rozumie się nie tylko to, co wynika z korespondencji lub rozmów prowadzonych z klientem, lecz przede wszystkim wszelkie informacje, jakie można wydobyć z zachowania klienta w trakcie jego pobytu na witrynie (stronie przedsiębiorstwa). Już obecnie istnieje wiele funkcjonalności, realizowanych programowo lub sprzętowo, gromadzących, analizujących i opracowujących tego typu informacje. Powszechnie ocenia się, że ten trend rozwoju technologicznego, z racji możliwych do uzyskania korzyści biznesowych, będzie w nadchodzących latach nabierał dynamiki. Jednym z głównych zadań dostawców aplikacji kontekstualnych oraz ich zastosowań jest odpowiednie wyważenie proporcji pomiędzy wykorzystywaniem przez przedsiębiorstwo zdobytych tą drogą informacji a ochroną prywatności klienta. Naruszenie równowagi w tym zakresie groziłoby utratą zaufania klienta i mogłoby pociągnąć za sobą skutki biznesowe odwrotne od zamierzonych. Chodzi o to, by – jak to obrazowo ujęła Julie A. Ask33 - przedsiębiorstwo „nie było szpiegującym Wielkim Bratem ze znanej powieści George Orwella, lecz troskliwą matką”. Rezygnacja przez klientów z pewnego zakresu prywatności, w zamian za korzyści związane z obniżeniem kosztu usługi, podniesieniem jej jakości lub większą wygodą, ma już dość długą historię w e-biznesie. Powszechnie spotykanymi przykładami mogą być karty kredytowe on-line wprowadzone przez prawie wszystkie banki, wolne od opłat usługi poczty elektronicznej świadczone przez Google lub Yahoo, czy bezpłatne usługi zarządzania 32 Forrester (2012). Mobile eBusiness. Report 33 Ask J.A. (2012) The Future of Mobile eBusiness is Context. FOR: eBusiness & Channel Strategy Professionals

117

finansami osobistymi oferowane przez Mint.com. Powodzenie tych usług, a także uzyskane w innych aplikacjach doświadczenie, dowodzi że wypracowanie rozsądnego kompromisu między korzyściami płynącymi z zastosowania aplikacji kontekstualnych a potrzebą ochrony prywatności jest możliwe i przynosi korzyści obu stronom. Wykorzystanie tych możliwości kontekstualnych będzie w nadchodzących latach jednym z głównych obszarów rozwoju aplikacji mobilnych. Technologie automatycznej lokalizacji użytkownika urządzenia przenośnego oraz ustalania parametrów jego środowiska stwarzają ogromne możliwości dostosowania informacji dostarczanej klientowi lub pracownikowi przedsiębiorstwa do aktualnej sytuacji i potrzeb. Pojawiające się aplikacje w tym obszarze w radykalny sposób zmienią metody marketingu, reklamy, sterowania ruchem, mobilnego bankingu oraz wielu innych zastosowań. Zagadnienia zapewnienia bezpieczeństwa łączności bezprzewodowej urządzeń przenośnych jest od lat podstawowym problemem, z którym borykają się dostawcy aplikacji i sprzętu mobilnego. W początkowym okresie największy nacisk kładziono na zabezpieczenia softwarowe. Ostatnio coraz większą wagę przywiązuje się do rozwiązań sprzętowych. Prawie każdy z dostawców chipów używanych do montażu urządzeń przenośnych rozszerzył ich funkcjonalności o wbudowane zabezpieczenia. Znacznie także udoskonalono pod tym względem mobilne systemy operacyjne. 6. Uwagi końcowe W ostatnich latach e-biznes stał się dynamicznie rozwijającym się sektorem polskiej gospodarki. Jednakże poziom wykorzystania możliwości, jakie daje gospodarka internetowa, jest w naszym kraju stosunkowo niewielki. Odsetek firm intensywniej wykorzystujących Internet (około 50%) jest w Polsce znacznie niższy niż w krajach Europy Zachodniej (około 70%). MMP stosują nowoczesne modele e-gospodarki w sposób minimalny, rzadko wykorzystują bardziej zaawansowane narzędzia internetowe, ograniczając się najczęściej do usług e-mailowych i dostępu do sieci. Głównymi przyczynami tego swoistego „wykluczenia cyfrowego” są: bariery kompetencyjne w zakresie e-gospodarki menedżerów MMP, zbyt mała dostępność do łączy szerokopasmowych (około połowy MMP mających dostęp do Internetu dysponuje łączami o szybkości transmisji nie przekraczającej 256 kbps34) oraz ciągle jeszcze relatywnie wysokie ceny usług internetowych. Usunięcie tych barier jest podstawowym warunkiem pełnego wykorzystania możliwości, jakie stwarzają opisane wyżej nowe modele e-biznesu.

34 Polska Izba Gospodarcza Zaawansowanych Technologii (2011). Foresight Technologiczny Przemysłu. IZTECH Warszawa.

118

RYNEK IT W POLSCE I PERSPEKTYWY JEGO ROZWOJU (Paweł Kowalski, Bank Pekao SA)

1. Ogólna charakterystyka rynku IT w Polsce W najbardziej ogólnym zarysie rynek IT można podzielić na trzy podstawowe segmenty: • produkcji i dystrybucji sprzętu, • produkcji i dystrybucji oprogramowania, • usług informatycznych. Pomiędzy tymi segmentami postępuje coraz dalej idąca integracja (Wykres 57). Wykres 57

Segmentacja branży IT w Polsce

Wartość polskiego rynku IT w 2011 r. szacowana była na około 29 – 32 mld PLN35. W latach 2005 – 2011 rosła ona w tempie blisko 10% średniorocznie. Największy udział w rynku ma segment sprzętu – stanowi on około 55 – 60%. Na dalszych miejscach znajdują się segmenty usług i oprogramowania (Wykres 58). Wyraźna przewaga segmentu sprzętu jest cechą charakterystyczną rynków o względnie niskim stopniu dojrzałości i występuje także w innych krajach naszego regionu. O niskiej dojrzałości polskiego rynku IT świadczy niewielki udział (około 2,5%) w wartym około 315 mld EUR rynku IT w UE36 oraz szóste od końca miejsce w Unii pod względem wydatków na IT w przeliczeniu na 1 mieszkańca – w klasyfikacji tej wyprzedzamy jedynie kraje bałtyckie, Rumunię i Bułgarię. W krajach o niższym stopniu rozwoju infrastruktury informatycznej, takich jak Polska, wydatki na IT koncentrują się na zakupach sprzętu. Tymczasem w wysoko rozwiniętych krajach zachodnich infrastruktura jest już dobrze rozbudowana i wymaga jedynie utrzymywania i modernizowania, dzięki czemu większa część wydatków może przesuwać się w kierunku usług i oprogramowania – w krajach tych to właśnie te dwa segmenty odgrywają wiodącą rolę w rynku IT (Wykres 59). W przyszłości wzrost stopnia dojrzałości polskiego rynku informatycznego będzie wyznaczał naturalny, długoter35 Wartość ta różni się w szacunkach różnych źródeł. W niniejszym tekście wykorzystano dane pochodzące z raportów TOP 200 Computerworld, Teleinfo 500 oraz PMR. 36 Na bazie danych European Information Technology Observatory (EITO) i Eurostatu.

119

minowy kierunek jego rozwoju – rola segmentów usług i oprogramowania powinna rosnąć wraz z nasycaniem się rynku sprzętu, rosnącym zapotrzebowaniem i poprawą dostępności dzięki rozwojowi Internetu i oferowanych za jego pośrednictwem funkcjonalności.

120

Wykres 58

Wartość rynku IT w Polsce, 2005-2011

Wykres 59

Porównanie rynków IT w wybranych krajach UE, 2011

2. Segment sprzętu informatycznego Jak już wspomniano, dominujący udział w wartości polskiego rynku IT ma segment sprzętu – jego łączna wartość37 w 2011 r. była szacowana na około 17,9 mld PLN (blisko 60% całości), wobec około 9,4 mld PLN w 2005 r38. W latach 2005 – 2008 segment ten rozwijał się w szybkim tempie, jednak w II połowie 2008 oraz w 2009 r. doszło do załamania popytu, co przełożyło się na spadek wartości rynku o około 12,4%. Był to głównie wynik zamrożenia wydatków na IT przez klientów biznesowych, do czego skłoniły ich nawet nie tyle odczuwane bezpośrednio finansowe skutki kryzysu (które w Polsce w owym czasie okazały się stosunkowo łagodne), ile niepewność odnośnie dalszego rozwoju wydarzeń. W latach 2010 i 2011 rynek sprzętu powrócił na ścieżkę szybkiego wzrostu, odrabiając z nawiązką straty z okresu dekoniunktury. W segmencie sprzętu, produkcja krajowa odgrywa względnie niewielką rolę – jej udział w wartości sprzedaży można oszacować na około 5 – 10%. Zdecydowanie dominuje sprzęt importowany z zagranicy. Z punktu widzenia struktury produktowej, rynek dystrybucji sprzętu informatycznego można z grubsza podzielić na: • komputery (stacjonarne i przenośne) oraz serwery, • monitory, • drukarki i urządzenia wielofunkcyjne. Na rynku dystrybucji komputerów ostatnie lata przyniosły diametralną zmianę – dominujące jeszcze w 2005 r. stacjonarne komputery osobiste zostały zdystansowane przez przenośne notebooki i netbooki (Wykres 60). Trend wypierania komputerów stacjonarnych przez sprzęt przenośny można uznać za trwały, chociaż w dłuższej perspektywie prawdopodobne wydaje się stopniowe spowalnianie dynamiki sprzedaży także w tej kategorii, wraz z rosnącym nasyceniem rynku. Warto w tym kontekście wspomnieć o nowym rodzaju urządzeń mobilnych – tabletach. Obecnie tablety nie oferują jeszcze funkcjonalności identycznej z wysokiej klasy komputerami, stanowią jednak atrakcyjną alternatywę względem tańszych (a tym samym oferujących niższą wydajność) komputerów przenośnych. Sprzedaż tabletów w Polsce w 2010 r. wyniosła około 10 tys., by w 2011 r. wzrosnąć do około 90 tys. Szacunki na 2012 r. mówią o sprzedaży około 270 - 300 tys. tych urządzeń. Wykres 60

Sprzedaż komputerów w Polsce, 2001-2011

37 Wartość rynku szacowana jako suma przychodów ze sprzedaży sprzętu IT z pominięciem pośredników (dystrybutorów) w celu uniknięcia podwójnego wykazywania przychodów. 38 Wartość rynku dla lat 2010 i 2011 na podstawie danych TOP 200 Computerworld; dla lat 2005 – 2009 szacunki własne na podstawie danych TOP 200 Computerworld i Teleinfo 500.

121

Sprzedaż monitorów jest silnie skorelowana ze sprzedażą komputerów stacjonarnych. W ostatnich latach negatywnie odczuwa ona efekt wypierania tych komputerów przez urządzenia mobilne i wydaje się przesądzone, że pozostanie pod presją z tej strony również w przyszłości. Oczywiście można oczekiwać, że na rynku jeszcze przez wiele lat pozostanie stosunkowo duży obszar wykorzystujący komputery stacjonarne i obsługujące je monitory, tworzony przez popyt ze strony firm i instytucji – z ich punktu widzenia komputery stacjonarne są bardziej wydajnym rozwiązaniem, niż mobilne. Te drugie będą jednak w coraz większym stopniu opanowywać obszar popytu indywidualnego. Kategorią sprzętu zbliżoną do komputerów są serwery. Są one skierowane właściwie wyłącznie do firm. W ostatnich latach miał miejsce spadek cen najtańszych modeli o niższej wydajności, przeznaczonych do zarządzania względnie małymi sieciami (do poziomu, przy którym są one konkurencyjne względem stosowanych wcześniej przez małe firmy w roli serwerów komputerów osobistych). W rezultacie wzrosło zainteresowanie tym sprzętem ze strony MŚP. Sprzedaż urządzeń peryferyjnych (tzn. drukarek i urządzeń wielofunkcyjnych) silnie odczuła skutki dekoniunktury z lat 2008 i 2009. Co prawda w 2011 r. była ona wyższa w porównaniu z 2005 r. o 42,4%, to jednak w stosunku do rekordowego 2008 r. pozostała niższa aż o 32,2%. W tej kategorii sprzętu również zachodzi stopniowa zmiana struktury sprzedaży, obejmująca głównie wypieranie z rynku drukarek atramentowych i szybki wzrost popularności urządzeń wielofunkcyjnych (Wykres 61). Wykres 61

Sprzedaż urządzeń peryferyjnych w Polsce, 2001-2011

3. Segment oprogramowania Łączna wartość39 rynku oprogramowania w Polsce w 2011 r. szacowana była w opracowaniach branżowych na około 4,3 mld PLN, wobec około 3,6 mld PLN w 2005 r. Do 2009 r. wartość tego segmentu rosła średniorocznie o 6,1%. W przeciwieństwie do segmentów produkcji i dystrybucji sprzętu oraz usług informatycznych, kryzysowy dla branży informatycznej 2009 r. okazał się dla producentów oprogramowania względnie udany, co związane było głównie z tym, że: • proces projektowania, tworzenia i wdrażania nowego oprogramowania biznesowego zajmuje wiele czasu, w związku z czym w okresie eskalacji kryzysu realizowanych było jeszcze wiele projektów wdrożeniowych zapoczątkowanych przed jego wybuchem, 39 Rozumiana jako suma przychodów ze sprzedaży oprogramowania klientom zewnętrznym względem sektora IT, z pominięciem przepływów wewnątrz tego sektora; dane na podstawie raportu TOP 200 Computerworld.

122

• dotknięci (lub zagrożeni) skutkami dekoniunktury klienci biznesowi, w ramach redukcji kosztów, poszukiwali rozwiązań i narzędzi umożliwiających optymalizację różnych procesów biznesowych – stąd ich popyt na oprogramowanie biznesowe nie tylko nie uległ zahamowaniu, ale wręcz wzrósł. W krajowym segmencie oprogramowania także dominują produkty zagraniczne. Na rynku użytkowego oprogramowania indywidualnego niemal niepodzielnie panuje Microsoft. W dalszej przyszłości sytuacja w tym obszarze oprogramowania może jednak zmienić się diametralnie w wyniku rozwoju urządzeń mobilnych znajdujących się na styku informatyki i telekomunikacji – przede wszystkim tabletów i zaawansowanych smartfonów. Urządzenia te również wymagają systemów operacyjnych i podstawowych aplikacji, a wiodącymi producentami na tym rynku są Apple (obsługa iPadów i iPhonów za pomocą systemu iOS) oraz Google (producent systemu Android). Także w obszarze oprogramowania biznesowego lokalne oddziały wiodących firm zagranicznych (Oracle, SAP, IBM) osiągają wyraźnie wyższe przychody od firm krajowych. Jednak udział tych drugich w rynku jest wyraźnie wyższy w porównaniu z segmentem sprzętu. Co więcej, ze względu na postępującą integrację segmentów oprogramowania biznesowego i usług informatycznych, wiodący krajowi usługodawcy IT (np. Asseco czy Comarch) tworzą i rozwijają własne produkty, które oferują klientom w ramach usługi budowy systemów informatycznych. Oprogramowanie biznesowe można z grubsza podzielić na 3 podstawowe kategorie (pomijając proste oprogramowanie księgowo – biurowe): • CRM (Customer Relationship Management) – systemy wspomagające proces zarządzania relacjami z klientami, • BI (Business Intelligence) – systemy wspomagające proces podejmowania decyzji poprzez zbieranie, obróbkę i analizę danych, • ERP (Enterprise Resource Planning) – systemy służące wspomaganiu zarządzania przedsiębiorstwem poprzez optymalizację zasobów i procesów. Największym z tych 3 obszarów jest rynek ERP – w 2011 r. Computerworld szacował jego wartość na około 602 mln PLN40. Drugim w kolejności obszarem jest BI, a najmniejsze przychody z dystrybucji oprogramowania generuje rynek CRM (Wykres 62). Wykres 62

Główne segmenty rynku systemów biznesowych i ich liderzy*, 2011

40 Computerworld bierze pod uwagę łączną wartość przychodów dostawców poszczególnych systemów uwzględnionych w jego rankingu TOP 200 Computerworld. W rankingu mogli zostać pominięci producenci oprogramowania, którzy z jakichś przyczyn nie wzięli udziału w przeprowadzonym przez firmę badaniu. Można jednak zakładać, że ranking objął wszystkich wiodących producentów oprogramowania, a tym samym zdecydowaną większość całego rynku.

123

Na rynku oprogramowania biznesowego coraz bardziej wyraźną tendencją jest wytwarzanie aplikacji i systemów dedykowanych, przeznaczonych do obsługi konkretnych branż i procesów. Są to produkty „szyte na miarę”, dostosowane do potrzeb i możliwości klientów. Coraz większego znaczenia nabiera także oprogramowanie będące rozszerzeniem lub uzupełnieniem dotychczas funkcjonujących systemów. Wśród najbardziej dynamicznie rozwijających się produktów wymienia się: • PLM (Product Lifecycle Management) – zarządzanie cyklem życia produktu, • MES (Manufacturing Execution System) – system do śledzenia i nadzorowania produkcji i przepływu materiałów, • SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition) – oprogramowanie do zbierania danych dotyczących sterowanego procesu, • APS (Advanced Planning System/Scheduling) – zaawansowane planowanie i harmonogramowanie produkcji, • EAM/CMMS (Enterprise Asset Management / Computerised Maintenance Management Systems) – zarządzanie majątkiem przedsiębiorstwa oraz wspomaganie utrzymania ruchu (produkcyjnego), • WMS (Warehouse Management System) – zarządzanie ruchem produktów. 4. Segment usług informatycznych Wartość41 rynku usług informatycznych w Polsce w 2011 r. wyniosła około 9,1 mld PLN, wobec 5,8 mld w 2005 r. Ostatnie lata przyniosły zahamowanie tempa jej wzrostu, do czego przyczyniła się dekoniunktura z lat 2008 – 2009 i ograniczenie popytu klientów biznesowych oraz sektora publicznego. Trzeba jednak podkreślić, że segment usług zniósł pogorszenie koniunktury względnie dobrze, czemu sprzyjała specyfika tego rodzaju działalności. Z niektórych usług informatycznych trudno jest zrezygnować, ponieważ są one związane z bieżącą działalnością (np. usługi serwisowe). W przypadku innych – głównie outsourcingu – jest to dla firm skuteczny sposób na obniżenie kosztów poprzez redukcję własnego działu IT (a czasem nawet rezygnację z niego) – a zatem popyt na tego rodzaju usługi może wzrosnąć w okresach dekoniunktury. Usługi często wiążą się także z realizacją długoterminowych projektów (np. budowa kompleksowego systemu informatycznego), trwającą nawet kilkanaście miesięcy – po rozpoczęciu takich projektów są one zwykle realizowane niezależnie od zmian bieżącej koniunktury. Usługi IT obejmują bardzo szeroki zakres różnorodnych rodzajów działalności. W opracowaniach branżowych w najbardziej ogólnym ujęciu przyjmuje się następujący ich podział: • • • • • • • • • •

Usługi integracyjne, Usługi serwisowe, Usługi outsourcingowe, Usługi wdrożeniowe, Usługi tworzenia oprogramowania na zamówienie42, Usługi doradcze, Usługi projektowania i budowy sieci IT, Usługi instalacji sprzętu IT, Szkolenia z zakresu informatyki, Usługi przetwarzania danych.

Wiodący usługodawcy IT zwykle dywersyfikują swoje portfele, świadcząc kilka różnych rodzajów usług. Udział firm krajowych w segmencie usług jest znacznie wyższy w porównaniu z pozostałymi segmentami rynku IT. O ile jednak wiodące firmy krajowe z nielicznymi wyjątkami wciąż koncentrują się na usługach infrastrukturalnych (integracja, serwis, wdrożenie), o tyle w portfelach firm zagranicznych większą rolę odgrywa outsourcing, który w przyszłości może w coraz większym stopniu wyznaczać kierunek ewolucji całego segmentu.

41 Szacowana jako suma przychodów ze sprzedaży usług informatycznych klientom zewnętrznym względem sektora IT. 42 Jest to kategoria szczególnie płynna, ponieważ często trudna do wychwycenia jest granica pomiędzy taką działalnością a tworzeniem standardowego oprogramowania. Przyjmuje się, że oprogramowanie na zamówienie jest silnie zindywidualizowane, a jego tworzenie polega w istocie na zaproponowaniu (a następnie zrealizowaniu) klientowi konkretnego rozwiązania zaspokajającego określone zapotrzebowanie. Z tego względu, wskazuje się na podobieństwo tego rodzaju usług do doradztwa.

124

5. Czynniki oddziałujące na rynek informatyczny Na branżę IT oddziałuje szereg czynników zewnętrznych, silnie warunkujących kierunki i dynamikę jej rozwoju (Wykres 63). Jako najważniejsze z nich można wymienić silne uzależnienie od koniunktury gospodarczej, postęp technologiczny oraz szeroko pojęte czynniki społeczne, wpływające na popyt na poszczególne produkty (ze szczególnym uwzględnieniem zmieniającej się mody, a także świadomości potencjalnych użytkowników odnośnie korzyści płynących z wykorzystania określonych produktów). Wykres 63

Główne czynniki oddziałujące na sektor IT

Zależność branży IT od koniunktury gospodarczej wynika z faktu, że w strukturze wydatków na IT zdecydowaną większość (około 70%) stanowi sektor przedsiębiorstw (przy czym są to głównie duże firmy, zatrudniające co najmniej kilkuset pracowników). Udziały administracji publicznej i klientów indywidualnych są zbliżone do siebie i wahają się w przedziale 10 – 20%43. Jednocześnie produkty informatyczne nie mają charakteru dóbr pierwszego rzędu, w związku z czym cechują się wysoką elastycznością popytu względem ceny, a także ogólnej sytuacji finansowej potencjalnych nabywców. Oczywiście trudno sobie dzisiaj wyobrazić funkcjonowanie bez komputera i podstawowych aplikacji zarówno w warunkach domowych, jak i na poziomie działalności biznesowej, jednak w okresach dekoniunktury i niepewnych perspektyw możliwe jest ograniczenie wydatków na IT jedynie do zapewnienia podstawowych funkcjonalności i odłożenie bardziej ambitnych inwestycji na lepsze czasy. Okresy te odznaczają się zamrożeniem dużej części lub nawet większości wydatków sektora biznesowego na informatykę. W ostatnim czasie czynnik ten wywierał wpływ przede wszystkim na segment sprzętu, jednak w przyszłości także pozostałe dwa segmenty mogą odczuwać skutki zmiany koniunktury. Czynniki technologiczne obejmują przede wszystkim postępującą miniaturyzację sprzętu przy jednoczesnej poprawie jego wydajności, a także upowszechnianie się dostępu do Internetu i ciągłą poprawę jego parametrów (wzrost prędkości transferu danych i jego stabilności). Z jednej strony sprzyja to rozwojowi sprzętu przenośnego (notebooki, netbooki, tablety), a z drugiej – coraz dalej posuniętej wirtualizacji infrastruktury informatycznej, przenoszonej stopniowo do Internetu (wykorzystanie mocy obliczeniowej, przestrzeni do przechowywania danych i dostępnego zdalnie oprogramowania, w tym rozwój usług w modelu chmury, tzw. cloud computing).

43 W zależności od wydatków ponoszonych na IT przez administrację publiczną, które są stosunkowo zmienne i w dużym stopniu zależne od koniunktury gospodarczej (i sytuacji budżetu państwa).

125

Natomiast podstawowym czynnikiem o charakterze społecznym, oddziałującym na sektor IT, jest świadomość odbiorców usług informatycznych odnośnie korzyści płynących z wykorzystania tych usług. Odnosząc się do specyfiki polskiego rynku można postawić tezę, że percepcja korzyści jest niska szczególnie w segmencie MŚP44. Dobrą ilustracją zjawiska jest nasycenie tego segmentu specjalistycznymi systemami informatycznymi służącymi do zarządzania przedsiębiorstwem i zwiększania efektywności procesów operacyjnych – CRM i ERP. Z danych Eurostat wynika, że spośród polskich firm zatrudniających od 10 do 249 pracowników, w 2010 r. jedynie 16% używało systemów klasy CRM, a zaledwie 10% - systemów ERP (Wykres 64). Statystyki te stawiają nas pod koniec stawki w skali UE, wyraźnie poniżej średniej unijnej i bardzo daleko w tyle za krajami przodującymi w tej statystyce45. Wykres 64 Nasycenie segmentu małych i średnich przedsiębiorstw (SME) systemami informatycznymi w wybranych krajach UE, 2010

W wielu przypadkach małe i średnie przedsiębiorstwa ograniczają się jedynie do podstawowych inwestycji (komputery, Internet) i funkcjonalności (standardowe oprogramowanie użytkowe – Windows, MS Office), często przyjmując rozwiązania minimalistyczne (np. sieć wewnętrzna zbudowana własnoręcznie, w oparciu o komputery osobiste – bez wykorzystania wyspecjalizowanych serwerów). Minimalizują one nakłady na inwestycje IT, nie mając wystarczającej świadomości korzyści płynących z usprawnienia procesów za pomocą systemów informatycznych, nie widząc przesłanek dla takich inwestycji ze względu na niewielką skalę własnej działalności, lub przeznaczając zasoby na inne, ważniejsze lub bardziej pilne wydatki. Przeszkodą dla realizacji inwestycji IT często są również problemy z ich finansowaniem. Z najnowszych danych GUS wynika, że w 2011 r. wydatki na zakup sprzętu informatycznego lub telekomunikacyjnego poniosło niespełna 30% małych firm, a ich łączna wartość wyniosła około 527 mln PLN. Te same statystyki dla firm średnich ukształtowały sią na poziomach odpowiednio blisko 60% i 987 mln PLN, a dla firm dużych – ponad 80% i 4 399 mln PLN. Przekłada się to nie tylko na wykorzystanie specjalistycznych systemów, lecz nawet podstawowych funkcjonalności informatycznych. Z przeprowadzonych w 2012 r. przez Bank Pekao SA badań firm mikro i małych wynika, że odsetek firm wykorzystujących jakiekolwiek oprogramowanie wspomagające zarządzanie (choćby księgowe) nie 44 Duże przedsiębiorstwa rządzą się swoimi prawami – mają całe piony odpowiedzialne za inwestycje IT, wyższe budżety, często są to lokalne gałęzie i oddziały międzynarodowych korporacji, wdrażające globalną strategię w tym zakresie przy ograniczonym wkładzie własnym na poziomie podejmowania decyzji. 45 Co ciekawe, z danych Eurostatu wynika, że jeszcze niższe w porównaniu z Polską nasycenie systemami CRM i ERP utrzymuje się w Wielkiej Brytanii. Jest to jednak jedyny wysoko rozwinięty kraj zachodniej Europy wykazujący gorsze statystyki od Polski – pozostałe mają wyraźną przewagę.

126

przekracza 60%, podobnie jak odsetek firm korzystających z e-administracji lub posiadających własną stronę internetową. Poniżej 50% takich firm reklamuje się w Internecie, a zaledwie 5% posiada sklep internetowy. Wśród mikroprzedsiębiorstw nawet komputeryzacja nie jest jeszcze pełna - 13% z nich w ogóle nie korzysta z komputerów. Stosunkowo niskie wykorzystanie technologii informatycznych w małych przedsiębiorstwach potwierdzają także dane GUS i Eurostatu (Tabela 27). Tabela 27 Wykorzystanie wybranych technologii i narzędzi informatycznych przez małe (10 – 49 osób) przedsiębiorstwa w Polsce Technologia / narzędzie

Odsetek firm korzystających

Komputer

94,7%

Dostęp do Internetu

92,6%

w tym przez łącza szerokopasmowe

73,5%

w tym o prędkości transferu przynajmniej 10 Mbit/s

18,4%

Własna strona internetowa

59,7%

Systemy ERP

7,0%

Systemy CRM

14,0%

Bezpłatne oprogramowanie open source

76,0%

Aplikacje udostępniające pracownikom usługi dotyczące spraw kadrowych (rejestrowanie czasu pracy, wnioski urlopowe, paski wypłat itp.)

11,5%

Automatyczna wymiana danych z podmiotami zewnętrznymi

63,0%

Otrzymywanie lub wysyłanie e-faktur

28,9%

Automatyczna identyfikacja falami radiowymi (np. personalna, kontrola dostępu, monitorowanie produkcji, łańcucha dostaw, stanu zapasów, identyfikacja produktu itp.)

0,8%

Źródło: dane GUS i Eurostat z lat 2010 i 2011

6. Perspektywy rynku informatycznego Prognozy makroekonomiczne przewidują spowolnienie tempa wzrostu PKB oraz nakładów inwestycyjnych w 2013 r., a ponowna poprawa koniunktury może przebiegać powoli i z oporami. W związku z tym można zakładać, że silnie uzależniony od bieżącej koniunktury gospodarczej sektor IT w latach 2013 – 2014 ponownie odczuje negatywne skutki dekoniunktury, podobnie jak to miało miejsce w latach 2008 – 2009. Jednak w dłuższym okresie powinien on powrócić na ścieżkę wzrostu. Nasycenie krajowego rynku produktów i usług IT jest wciąż stosunkowo niskie i w porównaniu z Europą Zachodnią do nadrobienia pozostają znaczne zaległości. Jednocześnie szeroko pojęta informatyzacja społeczeństwa i gospodarki jest jednym z priorytetów Unii Europejskiej, w związku z czym można spodziewać się ciągłego wsparcia ze strony administracji państwowej. Wydaje się, że w długim okresie średnie tempo wzrostu polskiego rynku IT będzie wyższe w porównaniu z wysoko rozwiniętymi krajami Europy Zachodniej, przewyższając jednocześnie przeciętną dynamikę PKB. Przy spodziewanej w długim okresie dynamice realnego PKB na poziomie około 3% może on rosnąć w tempie 5 – 10% rocznie. Należy przy tym oczekiwać wzrostu znaczenia segmentów usług informatycznych i oprogramowania kosztem segmentu sprzętu. Rozwojowi tych segmentów sprzyjał będzie wzrost stopnia złożoności procesów biznesowych i ich automatyzacji, przebiegający równolegle do rosnącej innowacyjności gospodarki. Proces ten powinien w coraz większym stopniu obejmować także sektor MŚP. Szansą na przeskoczenie pewnej luki technologicznej, wynikającej z braku odpowiednio rozbudowanej infrastruktury informatycznej w tym sektorze, będzie przy tym postępująca wirtualizacja usług i oprogramowania (cloud computing). Zwiększająca się liczba funkcjonalności dostępnych za pośrednictwem Internetu umożliwi ich wykorzystanie dostosowane do indywidualnych potrzeb użytkowników, nie rodząc przy tym konieczności ponoszenia znacznych nakładów na zakup sprzętu i oprogramowania.

127

TWORZENIE I ZARZĄDZANIE STRONĄ INTERNETOWĄ (Joanna Trela, home.pl)

Stronę internetową powinna posiadać każda firma. Dzięki obecności online, każdy, nawet najmniejszy przedsiębiorca, ma szanse zaprezentować swoje produkty i usługi większej grupie osób, poza miejscem swojej działalności. Strona WWW to także łatwość odnalezienia kontaktu z firmą, sprawdzenie godzin jej otwarcia, czy zlokalizowania jej adresu. To niezbędne narzędzie zarówno dla firm lokalnych, jak i osób działających globalnie. W tym artykule podpowiadamy, co należy uwzględnić i o czym pamiętać projektując stronę internetową najlepiej spełniającą oczekiwania odbiorców, realizującą cele przedsiębiorcy. Cel WWW Najważniejszym aspektem projektowania strony internetowej jest określenie jej celu. Należy zadać sobie pytanie, czy WWW ma sprzedawać, informować, czy tylko promować? Na stronie informacyjnej przeważać powinien tekst, na sprzedażowej głównym akcentem są kreacje marketingowe prezentujące ofertę. Odbiorcy i treść Kiedy już wiadomo co ma prezentować serwis, trzeba zastanowić się, kto ma być jego odbiorcą (wiek, miejsce zamieszkania, płeć, zawód). Młodsi użytkownicy częściej sięgają po media społecznościowe i używają potocznego języka, można też zwracać się do nich w drugiej osobie. Natomiast tworząc stronę dla ekspertów, warto używać odpowiedniej terminologii i zamieszczać na niej specjalistyczne informacje. W każdym przypadku ważne jest, by zamieszczana treść była logiczna, spójna i prosta. Grafika Grafika, podobnie jak jej każdy element, powinna być zoptymalizowana zgodnie z celem strony. Witryna sprzedażowa będzie posiadała minimalistyczne elementy graficzne ukierunkowane na wyeksponowanie ofert. Strona kształtująca wizerunek będzie efektowna graficznie, bogata w zdjęcia i pomysły wizualne. Warstwa kreacyjna w serwisie informacyjnym powinna ograniczać się do minimum, a główny akcent położyć na informacje. Także logo firmy musi być spójne z jej identyfikacją; przyjęło się też jego umieszczanie w lewym górnym rogu strony.

128

Nawigacja Nawigacja strony jest jednym z najważniejszych aspektów witryn internetowych. Trudność ze znalezieniem pożądanych informacji skutecznie bowiem zniechęci użytkownika do ponownego odwiedzenia serwisu. Niepisana zasada dobrego projektowania stron WWW mówi, że do każdej podstrony użytkownik musi dotrzeć w dwóch, maksymalnie trzech kliknięciach. W typowych serwisach sprzedażowych, nawigacja nie może użytkownika „rozpraszać”; wręcz przeciwnie, celowo trzymamy go na jednej stronie, by szybko doprowadzić go do zakupu, liczba linków dodatkowych na stronie i informacji ograniczona jest do minimum. Inaczej będzie w przypadku portali informacyjnych, w których celem nawigacji jest zapoznanie czytelników z jak największą ilością treści. Duża liczba odsłon poszczególnych podstron ważna jest podczas zdobywania reklamodawców – im serwis jest popularniejszy i częściej odwiedzany, tym łatwiej namówić ich na umieszczenie reklam.

129

Najczęstsze błędy popełniane przy projektowaniu WWW Przekaz Głównym błędem projektujących serwis WWW jest niezastosowanie wymienionych powyżej zasad, co możemy zamknąć w jednym haśle – zły przekaz. Niewłaściwy język skierowany do nieodpowiednio dobranej grupy docelowej, przerost formy nad treścią w serwisach informacyjnych, nadmiar kreacji graficznych przysłaniający ceny produktów, to jedynie kilka przykładów tego, co się kryje w tych dwóch wyrazach. Przeglądarki Kolejnym błędem, trudnym do wychwycenia zwłaszcza dla osób nieznających się na technologii tworzenia WWW, jest niepoprawne wyświetlanie się serwisu w różnych przeglądarkach, wynikające z różnych interpretacji kodu strony. Projektując stronę jedynie pod najbardziej popularne przeglądarki, takie jak Firefox i Chrome, tracimy blisko 50% swoich potencjalnych klientów, którzy nadal korzystają z Internet Explorera. Aby tego uniknąć, warto zastanowić się nad użyciem gotowych narzędzi do projektowania stron, takich jak kreator stron WWW, które oferują tę usługę „w pakiecie”. Pozycjonowanie46 Praca nad stroną WWW nie kończy się w momencie jej powstania. Potrzebne są nam jeszcze skuteczne metody jej promocji. Rynek podsuwa nam odpowiednie narzędzia do reklamowania stron WWW tj.: Google AdWords (reklama tekstowa w przeglądarce Google), reklama banerowa, korzystanie z kanałów społecznościowych, m.in. Facebooka. Użycie tych narzędzi wpływa na jej pozycjonowanie w Internecie, czyli na jak najwyższe umiejscowienie jej w przeglądarce Google. Sama praca nad pozycjonowaniem wymaga jednak specjalistycznej wiedzy i najlepiej oddać ją w ręce profesjonalistów. Przeanalizują oni wykonany serwis, poprawią jego treść w celu umiejscowienia jak największej liczby słów kluczowych lub fraz, na które ma pozycjonować się strona WWW oraz zaczną dodawać serwis do wysokiej jakości katalogów firm w Internecie. Rozwiązanie alternatywne Może się wydawać, że stworzenie strony internetowej to dość kosztowne przedsięwzięcie. Owszem, jeśli właściciel strony wybierze drogę tradycyjną. Takie działanie wiąże się ze znalezieniem firmy informatycznej, która musi opłacić swoich grafików, programistów, wykupić miejsce na serwerach itp. Koszt takiego rozwiązania to od kilkuset do nawet kilku lub kilkunastu tysięcy złotych, w zależności od zapotrzebowania klienta lub branży. Aby ułatwić tę drogę „młodym internetowym” przedsiębiorcom firmy hostingowe proponują elastyczne, tanie w utrzymaniu i szybkie w wykonaniu rozwiązania, w postaci kreatorów WWW. Dzięki takim narzędziom łatwo, szybko i co najważniejsze, samodzielnie można wykonać stronę internetową dla firmy. Skorzystanie z takiego rozwiązania obniży też znacznie koszty - usługa kreatora wraz z pakietem hostingowym – czyli miejscem w sieci i domeną internetową, to koszt rzędu od kilku do kilkunastu złotych miesięcznie. Kreator oferuje kilkaset ciekawych szablonów graficznych dopasowanych do praktycznie wszystkich branż, od małej gastronomii po branżę budowlaną czy architektoniczną. Po wyborze odpowiedniej kategorii należy wypełnić dane firmy, by po kilku minutach otrzymać praktycznie gotową stronę internetową. Możną ją także dopasować do swoich potrzeb dzięki indywidualnemu rozmieszczeniu modułów (galerii, wideo, tekstów), a także własnemu doborowi layoutów i kolorów. Innym rozwiązaniem, stosunkowo prostym do samodzielnego opanowania jest instalacja jednego z systemów zarządzania treścią CMS, np. bezpłatnego WordPress’a czy Joomla! Zanim jednak zdecydujemy się na to narzędzie, musimy pamiętać o konieczności zakupu domeny i hostingu strony WWW z obsługą bazy danych MySQL (czego nie wymaga kreator WWW). 46 Pozycjonowanie stron internetowych wiąże się z działaniami, których celem jest poprawa pozycji witryn w wyszukiwarkach - zwiększeniu ich popularności. Każdy użytkownik wpisujący konkretne hasło czy zapytanie do wyszukiwarki, to potencjalny klient. Przemyślana optymalizacja witryny pod kątem wyszukiwarek to dla firmy oszczędności czasu i pieniędzy.

130

Zakupu domeny można dokonać na rynku pierwotnym bądź wtórnym. Nazwa domeny powinna być krótka. Może zawierać słowa kluczowe lub mieć ciekawą i chwytliwą konstrukcję, która ułatwi jej zapamiętanie. Zawarcie w nazwie słów kluczowych ma istotny wpływ na pozycjonowanie serwisu – domeny takie automatycznie trafiają wyżej w rezultatach wyszukiwania. Wyszukując domeny możemy postawić na domenę globalną TLD (Top Level Domain): np. .com, bądź też dokonać wyboru spośród domen narodowych (ccTLD): najwyższego rzędu – np. .pl, funkcjonalnych – np. com.pl, net.pl, org.pl, info.pl, biz.pl, lub regionalnych – np. waw.pl, szczecin.pl itp. W przypadku hostingu47 strony, warto pokusić się o wykupienie usługi u sprawdzonego operatora, który zapewnia wsparcie techniczne 24/7, a także szybkość działania i wysoką dostępność usługi. Przyszłość WWW Tempo zmieniającej się technologii powoduje, że przyszłość WWW wydaje się nie do przewidzenia. Jedno jest pewne – duży udział w zmianach na rynku WWW będą miały technologie mobilne. Szybki przyrost urządzeń mobilnych wpływa na sposób projektowania serwisów internetowych. Responsive Web Design to nowa idea budowania witryn, polegająca na tym, że strona WWW, a dokładniej prezentacja jej elementów będzie zmieniać się wraz ze zmianą szerokości witryny. Nie trzeba już będzie przygotowywać oddzielnej wersji dla różnych rozdzielczości ekranu, wystarczy zaprojektować jedną stronę dla wszystkich urządzeń. Kolejnym trendem, któremu możemy wróżyć powodzenie jest przenoszenie się stron do aplikacji. Dynamicznie rozwijający się rynek aplikacji, zarówno na telefony z systemem Android, jak i iOS, może doprowadzić do sytuacji, że część klientów nie będzie już wchodzić na przeglądarki internetowe na swoich smartfonach, a raczej będzie instalować aplikacje powiązane z danymi serwisami. Coraz bardziej popularna staje się także technologia HTML 5. Umożliwia ona przeglądarkom obsługiwanie ruchomych elementów, bez użycia technologii Flash, która choć bardzo efektowna, jest niedostępna bez odpowiednich „wtyczek” oraz nie jest obsługiwana przez iOS. Dla przedsiębiorcy rozpoczynającego działalność, własna strona WWW jest często podstawowym narzędziem komunikacji z rynkiem. Dlatego szczególnie ważne jest, aby na etapie projektowania serwisu nie popełnić błędów, które mogą utrudnić jego późniejsze efektywne wykorzystanie. Realizację projektu warto powierzyć profesjonalistom (webmasterom, agencjom kreatywnym), ale i można też rozważyć skorzystanie z gotowych rozwiązań, np. profesjonalnego kreatora stron WWW. Ważnym aspektem jest też gwarancja dostępności serwisu firmowego w Internecie, a więc jego utrzymanie na niezawodnym serwerze, co jest szczególnie ważne dla wiarygodności i wizerunku firmy. Kluczowe jest równiez odpowiednie wykorzystanie narzędzi marketingowych, które są często oferowane wraz z pakietem hostingowym „na start” (kupony na reklamę w wyszukiwarce Google, Facebooku, zniżki na usługi pozycjonowania strony, dodatki e-marketingowe). Tworząc stronę internetową warto także kierować się naczelną zasadą: im dokładniej przeanalizujemy potrzeby, rozpoznamy możliwości, tym lepszy rezultat końcowy uzyskamy.

47 Hosting WWW to usługa polegająca na zagwarantowaniu określonych zasobów serwerowych w celu zapewnienia dostępności serwisów WWW w Internecie. Usługodawca w ramach określonego planu hostingowego gwarantuje dostępność np. określonej powierzchni dyskowej, baz danych, pakietu transferu danych do wykorzystania przez klienta - na potrzeby publikacji stron WWW i danych w Internecie. Często w ramach pakietów hostingowych udostępniane są również inne usługi dodane, takie jak poczta e-mail, domeny internetowe.

131

PROMOCJA MIKRO I MAŁEJ FIRMY W INTERNECIE (Piotr Zalewski, Google Polska)

Z Internetu aktywnie korzysta już prawie 60% Polaków, czyli ponad 17 mln osób48. Informacji na temat produktów i usług użytkownicy poszukują w sieci tysiące, a nawet setki tysięcy razy miesięcznie. Dlatego obecność firmy w Internecie wydaje się oczywista. Okazuje się jednak, że aż 44% mikro i małych firm nie posiada własnej strony WWW49. Aktywna obecność i promocja w sieci mogą więc nadal stanowić przewagę konkurencyjną. Należy pamiętać jednak o tym, że Internet szybko się zmienia. Coraz większą popularnością cieszą się smartfony i tablety. Dlatego projektując stronę internetową warto mieć na uwadze to, aby była dostępna także przez urządzenia mobilne. Możliwości promocji firmy w sieci są bardzo szerokie. Artykuł ten stanowi przegląd rozwiązań, przydatnych z punktu widzenia mikro i małej firmy. Pierwszym i najłatwiejszym sposobem zaistnienia w Internecie jest bezpłatna prezentacja na Mapach Google, dzięki czemu internauci mogą znaleźć firmę aż na trzy sposoby: w wyszukiwarce Google, na Mapach Google na komputerze oraz korzystając ze smartfona wyszukując informacje lokalne ze swojej okolicy. Drugi sposób, aby pokazać się w sieci, właściwie dziś nieodzowny dla każdej firmy, to obecność w wynikach wyszukiwania, zarówno tych naturalnych (nazywanych organicznymi), wyświetlanych przez wyszukiwarkę w odpowiedzi na poszukiwaną frazę, jak i w linkach sponsorowanych. Wybór narzędzi zależy od rodzaju prowadzonej działalności. Jeżeli firmie zależy na dotarciu z informacją do bardzo szerokiej grupy klientów oraz na rozpoznawalności marki firmy i zbudowaniu jej pozycji, warto skorzystać z reklamy graficznej dostępnej w ramach Sieci Reklamowej Google. Poniżej dokładnie przedstawimy każdy z tych rodzajów promocji firmy w sieci. Wizytówka na mapach Niezależnie od tego, czy firma posiada stronę WWW, czy nie, dobrze, aby było ją można znaleźć na mapach internetowych. To pierwszy, najłatwiejszy, darmowy sposób promocji firmy w sieci, także dlatego, że coraz więcej internautów korzysta z Internetu w telefonie komórkowym i wyszukuje informacje lokalne. Co ważne, informacje umieszczone na Mapach Google pojawiają się także w wynikach wyszukiwarki Google, jeżeli internauta obok hasła wpisał informacje lokalne, np. nazwę miasta. Dodanie wizytówki firmy do Map Google jest łatwe i, co ważne, bezpłatne. Wystarczy skorzystać z usługi Google+ Lokalnie (Miejsca Google) dostępnej pod adresem google.pl/miejsca i wypełnić formularz na temat działalności firmy, godzin otwarcia oraz podać adres siedziby, aby informacje o firmie pojawiły się zarówno na Mapach, jak i w wyszukiwarce oraz na mapach mobilnych w smartfonach.

48 NetTrack http://media2.pl/internet/96783-NetTrack-1714-mln-Polakow-w-sieci.-Spadek-liczby-internautow.html 49 „Raport o sytuacji mikro i małych firm w roku 2012”, Bank Pekao SA

132

Obecność w wyszukiwarce Ponad 90% polskich użytkowników Internetu korzysta z wyszukiwarek, a większość nich z Google, dlatego każdy przedsiębiorca powinien zwracać uwagę na to, czy potencjalny klient łatwo trafi na stronę firmy i jak jest ona prezentowana w wyszukiwarce. Przed rozpoczęciem działań promocyjnych w wyszukiwarce, warto wiedzieć, jak są prezentowane wyniki wyszukiwania. Dzielą się one na dwie kategorie: wyniki naturalne (organiczne) oraz wyniki płatne, tzw. linki sponsorowane.

Wyniki naturalne W wynikach naturalnych wyszukiwarka prezentuje wszystkie informacje odnalezione w całej sieci Internet w odpowiedzi na dane zapytanie. Na podstawie hasła wpisanego przez użytkownika wyszukiwarka decyduje, analizując wiele kryteriów, które wyniki są dla użytkownika najlepsze i pokazuje je w pierwszej kolejności.

133

Aby strona internetowa firmy była widoczna w naturalnych wynikach wyszukiwania, należy zadbać przede wszystkim o to, aby robot wyszukiwarki (specjalny program, który przeszukuje Internet), miał do witryny pełny dostęp i mógł zebrać wszelkie możliwe informacje na jej temat. Firma Google opracowała specjalny zestaw narzędzi, które na bieżąco pokazują jak indeksowana jest strona WWW przez robota Google, czy wyszukiwarka ma do niej pełny dostęp i czy nie ma z nią żadnych problemów. Narzędzia te można znaleźć na stronie www.google.com/webmasters. Wielu przedsiębiorców zastanawia się co zrobić, aby znaleźć się na pierwszej stronie wyników naturalnych i najlepiej na wysokiej pozycji, ponieważ internauci korzystają przede wszystkim z informacji wyświetlonych w pierwszej kolejności. O pozycji wśród wyników wyszukiwania decyduje algorytm, który bazuje na ponad 200 sygnałach. Jednymi z najważniejszych sygnałów decydujących o tym, czy witryna zostanie wysoko zaprezentowana w wynikach są: przejrzysta i czytelna strona internetowa, liczba odnośników (linków) prowadzących z zewnętrznych witryn do tej strony oraz czas obecności danej witryny w Internecie ( jej wiek). Optymalizacja strony WWW Optymalizacją witryny (strony WWW) nazywamy działania, dzięki którym witryna jest lepiej widoczna w wyszukiwarce i trafiała na czołowe pozycje. Optymalizacja witryny polega przede wszystkim na zbudowaniu i rozwijaniu strony WWW zawierającej dużo wartościowych treści przydatnych dla potencjalnych klientów. Warto też dbać o dobrą opinię firmy jeśli będzie ona polecana w Internecie, to jej pozycja w wynikach wyszukiwania będzie rosnąć. Optymalizacja to działanie długofalowe, nie daje jednak gwarancji, że witryna znajdzie się na konkretnym miejscu w wynikach. Nie bez powodu firmy z długim stażem na rynku i dużą liczbą klientów znajdują się z reguły wyżej na dane hasło niż witryny firm, które powstały kilka tygodni temu, a ich klientów można policzyć na palcach jednej ręki. Właściwie tylko hasła związane z nazwą firmy można znaleźć w miarę szybko na pierwszym miejscu w wynikach. Linki sponsorowane Jest również druga możliwość na zaistnienie firmy w wyszukiwarce – są to linki sponsorowane, inaczej zwane reklamą w wyszukiwarce. To tani, efektywny i łatwy sposób, by dotrzeć ze swoją ofertą do potencjalnych klientów, szczególnie w wypadku, gdy firma jest stosunkowo “młoda” w Internecie. Wyniki sponsorowane wyglądają bardzo podobnie do naturalnych wyników wyszukiwania, wyróżniają się jednak kolorem lub oznaczeniem „linki sponsorowane”. Reklama ta może się pojawiać na setki różnych haseł, można także dowolnie dopasowywać jej treść, np. gdy firma prowadzi promocję czy ma ofertę specjalną. Internauci korzystają z linków sponsorowanych, ponieważ są one powiązane z wpisywanym przez nich zapytaniem. Jeśli link sponsorowany jest dobrze opisany, to jest dla internauty kolejnym wartościowym wynikiem wyszukiwania, odpowiedzią na jego pytanie. Przygotowanie reklamy w wyszukiwarce jest bardzo łatwe. Składają się na nią trzy elementy: • słowa kluczowe, • tekst reklamowy, • strona docelowa. Dokładniej opiszemy je poniżej. Internauci szukają informacji wpisując różne słowa do okienka wyszukiwarki, to tzw. słowa kluczowe. Przedsiębiorca musi zdecydować, jakie hasła czyli słowa kluczowe są powiązane z jego działalnością. Jeśli np. przedsiębiorca prowadzi restaurację włoską w centrum Warszawy i określił dla niej frazy wyszukiwania takie jak “restauracja Warszawa”, “restauracja centrum Warszawa” czy “restauracja włoska Warszawa”, to wyszukiwarka pokaże reklamę restauracji wtedy, gdy internauci wyrażają zainteresowanie wpisując jedno z tych haseł.

134

Drugi element reklamy sponsorowanej w wyszukiwarce to tekst reklamowy pojawiający się w sekcji “linki sponsorowane” w wynikach wyszukiwania. Link sponsorowany to bardzo krótki opis oferty, który w założeniu ma wyglądać tak samo jak naturalny wynik wyszukiwania. Ma on dać internaucie jak najlepszą odpowiedź na zadane przez niego pytanie i nie powinien wprowadzać w błąd. Nie może więc dawać obietnicy bez pokrycia sugerując inną ofertę. Wbrew pozorom stworzenie takiego tekstu nie jest łatwe - jest on nieco krótszy niż SMS, musi zawierać wszystkie niezbędne informacje i odnosić się do wpisanego przez internautę słowa kluczowego. Wreszcie trzeci element linku sponsorowanego to odnośnik do witryny docelowej, czyli strony internetowej firmy. Po kliknięciu w reklamę internauta przechodzi na stronę firmy, która musi zawierać informację adekwatną do zapytania i tekstu reklamowego. Jeśli więc reklama dotyczy np. sklepu RTV/AGD, a użytkownik szukał w internecie żelazka, to dobrze, aby zarówno w tekście reklamowym jak i na stronie firmy, na którą wejdzie z reklamy, znalazł ofertę żelazek, a nie trafił na stronę główną czy podstronę dotyczącą odkurzaczy. We wstępie napisaliśmy, że reklama w wyszukiwarce jest tania i efektywna. Tania - ponieważ płaci się za nią tylko wtedy, gdy internauta kliknie w link z reklamą i przejdzie na witrynę z ofertą. Jeśli internauta wpisze hasło do wyszukiwarki i jedynie zobaczy wyniki - w tym reklamę - ale w nią nie kliknie, to reklamodawca nie ponosi żadnych kosztów. To model rozliczeniowy, w którym płaci się wyłącznie za efekt, czyli przejście z wyszukiwarki na stronę firmy. Reklama w wyszukiwarce jest efektywna, ponieważ internauci wchodzący na reklamowaną stronę, wcześniej wpisując hasło do wyszukiwarki wyrazili zainteresowanie taką lub podobną ofertą. Można więc z bardzo dużym prawdopodobieństwem założyć, że są nią zainteresowani. Poza tym to przedsiębiorca, czyli reklamodawca decyduje, ile funduszy dziennie przeznacza na reklamę. Przedsiębiorca może też w dowolnym momencie zmienić treść reklamy, dodać słowa kluczowe oraz po prostu wyłączyć wyświetlanie reklamy. Reklamę w wyszukiwarce Google przedsiębiorca może wykupić samodzielnie w systemie AdWords - wystarczy wpisać hasło „AdWords” do wyszukiwarki lub wejść na stronę adwords.google.com. W systemie AdWords można uruchomić nie tylko kampanię reklamową w wyszukiwarce, ale również w innych usługach reklamowych Google, które są opisane w dalszej części tego artykułu. Przedsiębiorcy, którzy stawiają pierwsze kroki w sieci, powinni skorzystać z uproszczonej wersji systemu AdWords - AdWords Express, który można znaleźć pod adresem google.pl/adwords/express. Nie wymaga ona od użytkownika wiedzy na temat marketingu w internecie i została stworzona przede wszystkim z myślą o właścicielach mikro i małych firm przygotowujących lokalne kampanie. Reklama mobilna Liczba wyszukiwań z urządzeń mobilnych - a więc przede wszystkim smartfonów - wzrasta w takim tempie, jak popularność wyszukiwarki Google u początków jej istnienia w 1999 r. Każdy właściciel witryny internetowej powinien więc zadbać o to, by mogli z niej korzystać użytkownicy smartfonów. Według danych IDC już w pierwszym kwartale 2012 r. prawie połowę nowych sprzedanych telefonów stanowiły smartfony. To, co wyróżnia wyszukiwanie za pomocą smartfonów to geolokalizacja - poza wpisywaniem hasła do wyszukiwarki, urządzenie mobilne wysyła też informacje, gdzie internauta się znajduje. Jeżeli szuka np. “pizzerii”, to telefon wskaże mu wszystkie lokale tej kategorii w pobliżu. Dlatego tak ważne jest dodanie informacji o firmie do Map Google (co opisane zostało w sekcji “Wizytówka na mapach”). Właśnie dzięki wizytówce użytkownicy smartfonów mogą znaleźć biznes lokalny. Drugi bardzo ważny element promocji firmy na urządzeniach mobilnych to przygotowanie mobilnej wersji strony WWW. Tego typu strona wyświetla się prawidłowo na ekranie smartfona czy tabletu, nie sprawia kłopotu użytkownikowi i szybko się wczytuje. Stworzenie reklamy mobilnej w wyszukiwarce jest bardzo łatwe i niewiele się różni od przygotowania klasycznej reklamy tekstowej (linku sponsorowanego) dla wersji przeglądarki uruchamianej na komputerze. To, co odróżnia reklamę mobilną to krótsza treść oraz możliwość dodania do reklamy numeru telefonu firmy, aby użytkownik mógł od razu zadzwonić do firmy. 135

Wideo i YouTube Mikro i małe firmy mogą reklamować się również w serwisie YouTube za pomocą banerów graficznych, które wyświetlane są w dolnej części odtwarzanego materiału wideo oraz po prawej stronie witryny. Od niedawna firmy z segmentu MŚP mają również możliwość reklamowania się w tym popularnym serwisie - chodzi o reklamę wideo, formę zarezerwowaną do tej pory jedynie dla największych firm, przede wszystkim ze względu na wysokie koszty produkcji materiału filmowego i zakupu mediów. Dzisiaj reklamę w YouTube może wykupić każda firma za pomocą systemu AdWords dla Wideo, tego samego, który opisywany był w poprzednich akapitach. Filmy reklamowe mogą pojawiać się przy ściśle określonych filmach lub być adresowane do dokładnie określonych grup odbiorców na YouTube. Koszty wyświetlenia reklam wideo są porównywalne do kosztów reklamy w wyszukiwarce. Reklama wideo w serwisie YouTube emitowana jest przed właściwym materiałem filmowym. Internauta może pominąć tę reklamę po 5 sekundach. Co ważne, reklamodawca płaci za emisję spotu tylko wtedy, jeśli internauta obejrzał całą reklamę, a nie ją przewinął lub zamknął. Do niedawna wyzwaniem było przygotowanie profesjonalnie wyglądającego spotu reklamowego. Jednak obecnie koszty sprzętu wideo oraz produkcji bardzo spadły. Jest wiele małych studiów filmowych (często 1-2 osobowych), które są w stanie przygotować profesjonalną produkcję reklamową niskim kosztem, zamykającym się nawet w kwocie kilku tysięcy złotych. Drugim sposobem wykorzystania treści wideo do promocji własnej firmy w sieci jest założenie i prowadzenie bezpłatnego kanału na YouTube. Taki kanał zbiera wszystkie materiały wideo dotyczące firmy. Jest miejscem, w którym za darmo możemy publikować filmy, które następnie umieścimy na własnej firmowej stronie WWW, czy prześlemy kontrahentom. Sieć reklamowa Google Sieć reklamowa Google obejmuje setki tysięcy witryn internetowych: dużych jak np. Onet oraz mniejszych jak blogi czy serwisy tematyczne, na których za pośrednictwem Google można zakupić reklamy graficzne, np. banery, reklamy wideo, reklamy interaktywne. Ta forma reklamy ma bardzo duży zasięg, czyli pozwala na dotarcie do prawie każdej grupy potencjalnych klientów.

136

Aby dotrzeć do ściśle określonej grupy odbiorców reklamodawca może też wybrać kategorię witryn (np. sport, uroda, technologie), na których będą wyświetlane reklamy lub konkretną witrynę (np. konkretny blog), a nawet zdecydować się na tzw. targetowanie kontekstowe, czyli dopasowanie reklamy do treści strony internetowej. Reklamodawca definiuje hasła (słowa kluczowe), a system Google automatycznie pokazuje dopasowane reklamy na stronach WWW zawierających te słowa. Reklamy w Sieci reklamowej Google można wykupić za pomocą systemu AdWords - tego samego, który służy do zakupu reklamy w wyszukiwarce. Tego typu reklamy mogą być wyświetlane w modelu płatności za kliknięcie w reklamę lub za określoną liczbę wyświetleń, reklamodawca może też dokładnie określić dzienny budżet przeznaczany na reklamę. Wykorzystanie promocji w Internecie pomaga w dotarciu do zagranicznych klientów Ogromny potencjał internetowych narzędzi promocyjnych docenią firmy, które będą chciały dotrzeć ze swoją ofertą do klientów zagranicznych. W Internecie nie ma granic, a promowanie się w obcojęzycznej wersji wyszukiwarki Google to kwestia kilku kliknięć oraz wpisania tekstu reklamowego i słów kluczowych w języku obcym. Przygotowanie kampanii reklamowej w wyszukiwarce adresowanej do Anglików czy Szwedów jest bardzo łatwe i wiąże się ze znacznie niższymi kosztami niż inne (nie tylko internetowe) formy promocji firmy za granicą. Każdy przedsiębiorca może skorzystać z bezpłatnego Narzędzia analizy rynków (translate.google.com/globalmarketfinder), które w bardzo łatwy sposób pozwala sprawdzić stopień zainteresowania produktem czy usługą w danym kraju i potencjał reklamowy za granicą. Wystarczy wybrać listę państw i podać kilka słów opisujących oferowane przez firmę produkty lub usługi. Narzędzie pokaże m.in. poziom zainteresowania daną branżą, konkurencyjność oraz szacunkowe kwoty, jakie należy przeznaczyć na reklamę internetową.

Media społecznościowe Obecność w mediach społecznościowych, czyli na platformach takich jak Facebook, Google+ czy Twitter ma dla firm coraz większe znaczenie. Warto jednak pamiętać o tym, że nie jest to rozwiązanie idealne dla każdej firmy, wymaga też dużej aktywności ze strony przedsiębiorcy – osoby, która prowadzi profil w serwisie społecznościowym. Internauci spędzają na platformach społecznościowych coraz więcej czasu, są bardzo aktywni i często wchodzą w interakcję – komentują, oceniają. Prowadzenie profilu firmy w serwisie społecznościowym pozwala utrzymywać stały kontakt z klientami, którzy zdecydowali się śledzić na bieżąco informacje o działalności danej firmy.

137

Obecność w mediach społecznościowych polega przede wszystkim na umiejętności dialogu z klientami, wysłuchiwania ich opinii i reagowania na potrzeby. Jest dobrym narzędziem do zbierania opinii i komunikacji z konsumentami, wymaga jednak dużej ostrożności - mimo, że firma jest właścicielem danego profilu, to nie ma pełnej kontroli nad tym, co piszą jej klienci czy konkurencja. Dalsze działania dotyczące promocji firmy w sieci Część z opisanych narzędzi Google jest samoobsługowa i nie wymaga specjalistycznej wiedzy. Tak jest w przypadku usługi Google+ Lokalnie (Miejsca Google), dzięki której można dodać wizytówkę o firmie na Mapy Google. Kolejny przykład tego typu usługi to AdWords Express, proste narzędzie, uproszczona wersja AdWords, umożliwiające stworzenie lokalnej kampanii reklamowej w wyszukiwarce. Inne opisane narzędzia promocji, czyli rozbudowana kampania reklamowa w wyszukiwarce obsługiwana za pomocą systemu AdWords, reklama na Youtube czy Narzędzia dla webmasterów, wymagają już jednak przynajmniej minimum specjalistycznej wiedzy i dlatego najlepiej powierzyć ich obsługę specjalistom lub uzyskać na ich temat wiedzę na dodatkowych szkoleniach. Zachęcamy do odwiedzenia serwisu www.internetowarewolucja.pl, w którym prezentowane są informacje poszerzające wiedzę na temat promocji firmy w Internecie. Jednym z najlepszych rozwiązań, by profesjonalnie wypromować firmę w sieci, jest skorzystanie z usług agencji interaktywnej, która jest w stanie zaplanować działania i przeprowadzić efektywną kosztowo kampanię. Listę certyfikowanych przez Google agencji interaktywnych i reklamowych można znaleźć na stronie www.mapaagencji.pl.

138

ASPEKTY PRAWNE PROWADZENIA SPRZEDAŻY I PROMOCJI W INTERNECIE (dr Krzysztof Korus, dLK Korus Okoń Radcowie Prawni sp.p.)

Wykorzystywanie nowoczesnych technologii informacyjnych w mikro i małych firmach to dziś przede wszystkim aktywne wykorzystanie Internetu do działań informacyjno – sprzedażowych. Natura Internetu i komunikacji na odległość spowodowała, że wiele jej aspektów jest przedmiotem szczególnych uregulowań prawnych, przede wszystkim w relacji z konsumentami. Włączenie Internetu do realizacji celów mikro i małej firmy, z perspektywą trwałego wykorzystania jego możliwości i bez niespodzianek, wymaga dopełnienia wymogów prawnych. Niniejsze opracowanie ma za zadanie przedstawić podstawowe zagadnienia prawne wspólne dla różnych rodzajów działalności w Internecie. Z uwagi na objętość niniejszego materiału, zaprezentowane w nim zostały konkretne praktyczne wnioski i doświadczenia, w mniejszym stopniu wywody prawnicze. Opracowanie może być wykorzystane do weryfikacji przez przedsiębiorcę, czy rozpoczynając lub prowadząc działalność w Internecie, zadbał o wykonanie wszystkich właściwych wymogów, a tym samym do wstępnej oceny skali aktualnego ryzyka prawnego, występującego w jego działalności w Internecie. Domena Istotnym i zazwyczaj pierwszym elementem budowania obecności w Internecie jest domena internetowa. Z konkretnej domeny, pod którą prowadzona jest działalność w Internecie, korzysta się na podstawie umowy zawartej z podmiotem zarządzającym i administrującym generalnie domenami z rozszerzeniem wybranym przez przedsiębiorcę. Domenę pozyskuje się za pośrednictwem podmiotów oferujących ich rejestrację. Zawarcie umowy nie oznacza nabycia konkretnego prawa do domeny na wzór własności, lecz zobowiązuje jedynie rejestratora do rejestracji i utrzymania wybranej przez przedsiębiorcę domeny. Jeżeli dana domena jest już zarejestrowana, przedsiębiorca może przejąć od aktualnego uprawnionego do domeny prawa i obowiązki wynikające z jego umowy z rejestratorem z uwzględnieniem warunków tej umowy. Przed transakcją należy sprawdzić, czy domena jest zarejestrowana i opłacona. W przypadku domen zarezerwowanych zwrócić należy uwagę, że rezerwacja obowiązuje tylko przez określony czas i po tym okresie wygasa, jeżeli rejestracja nie została opłacona. Domena nie może zawierać w swojej treści znaku towarowego firmy lub innego oznaczenia, do których przedsiębiorcy nie przysługują prawa. Nie może również w jakikolwiek sposób sprawiać wrażenia, iż mamy do czynienia z podmiotem trzecim. Sytuacja taka mogłaby zostać uznana za nieuczciwe korzystanie z cudzej renomy na gruncie przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Wykonanie strony internetowej Stronę internetową do promocji oferty lub sprzedaży przedsiębiorca może wykonać samodzielnie albo zatrudnić zewnętrznych wykonawców. Samodzielne wykonanie polega zazwyczaj na wykorzystaniu darmowych programów opartych o licencje tzw. open source. Warunki korzystania z tego oprogramowania określają szczegółowo poszczególne licencje. Należy zwracać pilną uwagę na korzystanie z oprogramowania w ramach posiadanego upoważnienia, w przeciwnym razie liczyć się należy z roszczeniami jego twórców. Decydując się na zlecenie podmiotowi trzeciemu wykonania strony internetowej, ze względu na doniosłość tego etapu oraz wielorakie problemy tu występujące, należy koniecznie zawrzeć umowę regulującą najważniejsze elementy wykonania. Na tym etapie częstymi problemami, przeradzającymi się nierzadko w spory są: • niedookreślenie z góry wymogów technicznych, w tym zestawienia przeglądarek mających obsługiwać poprawnie stronę, ewentualnej odrębnej strony dla urządzeń mobilnych (co kończy się niezadowalającą jakością strony przy wyświetlaniu na różnych urządzeniach lub pod różnym oprogramowaniem, zawieszaniem strony),

139

• niedookreślenie z góry zasad zarządzania treścią strony, czyli tzw. content management system (co kończy się praktycznymi problemami przy aktualizacji treści strony, jeśli brakuje wbudowanego mechanizmu CMS lub mechanizm jest słabej jakości), • niedookreślenie z góry dokładnego postępowania przy akceptacji kolejnych etapów wykonania strony oraz postępowania w razie opóźnień lub wykonania strony niezgodnie z zamówieniem (co kończy się często zatrzymaniem „w próżni” tworzenia strony ze względu na niepewność, po czyjej stronie leży przyczyna problemu i czy w razie wybrania nowego wykonawcy, zamawiający będzie musiał zapłacić za prace poprzedniemu wykonawcy). Minimum regulacji umownej to wygląd i funkcjonalność strony, aspekty techniczne i zabezpieczenia (w tym zobowiązanie wykonawcy do zapewnienia dobrego jakościowo kodu strony), termin wykonania, odpowiedzialność wykonawcy za opóźnienie i nienależyte wykonanie, okres i tryb serwisowania. Często pomijaną w umowach sprawą jest właściwe uregulowanie w umowie kwestii praw autorskich. Ustalić należy, czy zamawiający nabywa prawa autorskie do stworzonej strony (co w praktyce oznacza, że zamawiający „nabywa” projekt strony i wykonawca nie może ponownie go wykorzystać do stworzenia innej strony). Umowa taka pod rygorem nieważności wymaga formy pisemnej (to jest umowy tradycyjnej z własnoręcznymi podpisami lub elektronicznej, sygnowanej bezpiecznym podpisem elektronicznym, weryfikowanym przy pomocy kwalifikowanego certyfikatu). Jeśli zamawiający otrzymuje jedynie licencję do strony i poszczególnych jej elementów, wykonawca będzie mógł wykonać tę samą stronę dla innego podmiotu, chyba że strony uzgodniły licencję wyłączną. W braku dookreślenia w umowie licencyjnej czasu i zakresu geograficznego, licencja obowiązywać będzie przez 5 lat na terytorium Polski i będzie licencją niewyłączną. Samo „zamówienie” wykonania strony nie daje zamawiającemu praw autorskich ani nie stanowi udzielenia licencji. Niezbędne minimum umowy w zakresie praw autorskich to określenie rodzaju praw zamawiającego oraz ich zakresu (tzw. „pola eksploatacji”). W umowie przenoszącej prawa autorskie niezmiernie przydatne w praktyce jest przeniesienie na zamawiającego prawa wykonywania zależnego prawa autorskiego w zakresie udzielania zezwoleń na korzystanie i rozporządzanie opracowaniem, czyli wszelkimi modyfikacjami wprowadzonymi do strony lub poszczególnych jej elementów. Pozwala to na powierzenie wykonania zmian strony w przyszłości innemu podmiotowi niż pierwotny wykonawca strony. Serwer Strona internetowa musi zostać umieszczona na serwerze z dostępem do Internetu. Jeśli przedsiębiorca nie posiada własnego serwera, konieczne jest wykupienie tzw. usług hostingowych. Umowa z dostawcą hostingu powinna określać co najmniej objętość wykupionej przestrzeni, okres abonamentowy, zakres usług (np. wykonywanie kopii zapasowych), przepustowość łącza i bezpieczeństwo danych. Im większa skala działalności w Internecie, tym ważniejsza dla przedsiębiorcy jest niezawodność serwera i jego dostępność w sieci bez utraty jakości połączenia. W najbardziej wymagających przypadkach (duża skala obrotów, duża liczba odwiedzin strony – w tym np. w okresach szczytu przedświątecznego), niezbędne jest uzgodnienie tzw. service level agreement, w którym określa się bardzo konkretne parametry dostępności serwera (w tym procentowy czas dostępności, terminy naprawy awarii, zwykle z zastosowaniem bonifikat od wynagrodzenia w razie przekroczenia parametrów). W tym zakresie istotne jest dla przedsiębiorcy wyraźne wskazanie w umowie, że mimo bonifikaty, przedsiębiorca może dochodzić naprawienia szkód w razie niedochowania parametrów. Z drugiej strony, przy praktycznym korzystaniu z hostingu, nierzadko dużej wagi nabierają z pozoru mało istotne prawa i obowiązki stron, przykładowo dostępność kontaktu telefonicznego, postępowanie usługodawcy po zakończeniu okresu abonamentowego w razie krótkiego opóźnienia w opłaceniu kolejnego okresu. Odpowiedzialność za treści zamieszczone na stronie (w tym za treści zabronione lub naruszające prawa innych osób) ponosi zasadniczo przedsiębiorca prowadzący stronę. Jeśli umożliwia on odwiedzającym stronę zamieszczanie własnych treści (fora, opinie, komentarze, zdjęcia, etc.), jego pozycja podobna jest do dostawcy hostingu, stąd nie ponosi on odpowiedzialności póki nie ingeruje w treści, nie wykorzystuje ich oraz nie ma świadomości, iż są one bezprawne, zaś w razie powzięcia takiej wiedzy niezwłocznie uniemożliwi dostęp do tych treści.

140

Póki nie ingeruje w treści, nie wykorzystuje ich oraz nie ma świadomości, iż są one bezprawne, zaś w razie powzięcia takiej wiedzy niezwłocznie uniemożliwi dostęp do tych treści, nie ponosi on odpowiedzialności. Przedsiębiorca nie ma obowiązku monitorowania ani moderacji treści. Skutkiem powyższych rozwiązań prawnych jest odpowiedzialność prowadzącego stronę za treści użytkowników w razie m.in. ich moderowania (np. wybór najciekawszych komentarzy lub nadesłanych zdjęć od klientów) lub wykorzystania w celach reklamy serwisu. Informacja handlowa i reklama Powszechnym sposobem promowania przedsiębiorcy i jego oferty jest przesyłanie użytkownikom informacji handlowych pocztą elektroniczną. Ze względu na znikome nakłady finansowe i czasowe, powszechności tej praktyki towarzyszy daleko idąca ochrona prawna odbiorcy, bez względu czy jest nim konsument, czy nie-konsument. Z uwagi na bardzo rygorystyczne sankcje za naruszenie prywatności odbiorcy (w tym prawnokarne), konieczne jest zwrócenie dużej uwagi na te kwestie, zarówno co do zasady, jak i w toku codziennej, operacyjnej działalności. Informacja handlowa to szerokie pojęcie i obejmuje między innymi promocję towarów, usług i wizerunku przedsiębiorcy. Wysyłanie informacji handlowej na adres elektroniczny użytkownika wymaga jego wcześniejszej zgody. Forma zgody jest w zasadzie dowolna, niemniej zgoda ta musi być jednak wyraźna, nie może być w żadnym wypadku domniemywana z innych zachowań. W szczególności z tego względu niewystarczające jest zawarcie klauzuli zgody w ogólnym regulaminie usługi. Przedsiębiorca musi być w stanie wykazać uzyskanie zgody. W przypadku zgody udzielanej poprzez stronę internetową, relatywnie wysoki stopień bezpieczeństwa zapewnia wysłanie do użytkownika wiadomości e-mail z prośbą o potwierdzenie wyrażonej zgody, niemniej nie jest to warunek bezwzględny skuteczności zgody. Zgoda może być w każdym czasie cofnięta. W obrocie upowszechniła się praktyka wysyłania do potencjalnych użytkowników wiadomości z prośbą o wyrażenie zgody na przesyłanie informacji handlowej. Praktyka ta niewątpliwie oddala się od wyjściowego porządku wysyłania informacji po otrzymaniu zgody. Stosując ją trzeba zachować nadzwyczajną ostrożność, tak aby prośba o wyrażenie zgody nie stanowiła faktycznie sama w sobie informacji handlowej, co nierzadko ma miejsce. W przypadku braku odpowiedzi albo uzyskania odpowiedzi odmownej, przedsiębiorca nie powinien ponawiać tej czynności. Przesyłanie niezamówionej informacji handlowej zagrożone jest poważnymi konsekwencjami. Jako wykroczenie może się wiązać z grzywną w wysokości do 5000 zł. Najdotkliwszą potencjalną sankcją jest uznanie takiego działania za przejaw praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, za co grozi kara pieniężna w wysokości do 10% rocznych przychodów przedsiębiorcy, nakładana przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). Nie jest również wykluczone uznanie takiego działania za wykorzystywanie dla celów marketingu bezpośredniego automatycznych systemów wywołujących bez ludzkiej ingerencji, za co grozi kara pieniężna w wysokości 3% rocznych przychodów przedsiębiorcy, nakładane przez Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej. Problematyka reklamy na własnej stronie przedsiębiorcy lub na innych stronach jest przedmiotem licznych regulacji. Reklama nie powinna m. in.: wprowadzać w błąd co do osoby reklamodawcy i jego oferty, być uciążliwa oraz naruszać dobrych obyczajów i godności. Niezbędne jest również uzyskanie praw do wykorzystania w reklamie utworów (czyli m.in. obrazów, zdjęć, melodii i piosenek, filmów, tekstów) i znaków towarowych. Oprócz ogólnych obowiązków w zakresie reklamy („uczciwość” reklamy), istnieje wiele szczegółowych wymogów dla poszczególnych rodzajów dóbr i usług, przykładowo produktów leczniczych czy usług finansowych. Informacje o przedsiębiorcy i towarze lub usłudze Przedsiębiorca prowadzący działalność w Internecie ma obowiązek zamieścić na swojej stronie internetowej oznaczenie swojego przedsiębiorstwa („firma”), NIP, siedzibę i adres, adres elektroniczny, numer w rejestrze i nazwę organu prowadzącego rejestr (np. wpis do Krajowego Rejestru Sądowego, wpis do rejestru organizatorów turystyki i pośredników turystycznych), dane właściwego zezwolenia (np. zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego na działalność w charakterze instytucji płatniczej), a w razie wykonywania zawodu uregulowanego

141

odrębnie – dodatkowo dane o tytule zawodowym, samorządzie i zasadach etyki tego zawodu ( jeśli występują, np. w zawodzie biegłego rewidenta). Wymogi te obowiązują niezależnie czy działalność przedsiębiorcy skierowana jest do innych przedsiębiorców czy do konsumentów. Przedsiębiorca powinien zapewnić konsumentowi możliwość zapoznania się z jednoznacznymi, zrozumiałymi i łatwymi do odczytania informacjami o istotnych właściwościach oferowanych towarów lub usług, cenach (w tym terminie obowiązywania podanej ceny), kosztach, płatności, dostawie, okresie trwania umowy (ważne w przypadku usług), miejscu i sposobie składania reklamacji. Informacje te należy dołączyć w formie pisemnej do wysyłanego konsumentowi towaru (przepisy nie przesądzają, jak obowiązek pisemnego potwierdzenia wykonać w przypadku usług). Wiele szczególnych dóbr i usług wymaga podania dalszych informacji uregulowanych odrębnymi przepisami przy oferowaniu ich w Internecie (w tym wiele usług finansowych, przykładowo kredyt). Regulamin i klauzule niedozwolone Przedsiębiorca powinien udostępniać regulamin świadczenia usług drogą elektroniczną (bez względu czy klientami są przedsiębiorcy czy konsumenci), określający w szczególności: rodzaj i zakres świadczonych usług, warunki ich świadczenia, warunki techniczne niezbędne do skorzystania z usług, warunki zawierania i rozwiązywania umów oraz tryb postępowania reklamacyjnego. Ponadto regulamin zazwyczaj określa inne aspekty działalności przedsiębiorcy, w tym warunki korzystania ze strony internetowej przez użytkowników, zwroty towarów, wyłączenia odpowiedzialności. W stosunkach z konsumentami regulamin nie może zawierać postanowień rażąco naruszających interesy konsumentów i kształtujących ich prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami. Takimi postanowieniami niedozwolonymi są przede wszystkim klauzule nakładające na konsumenta kłopotliwe lub niespodziewane obowiązki, które nie są konieczne do prawidłowego wywiązania się z umowy przez obie strony. Niedozwolone jest również stosowanie postanowień, które zostały uprzednio wpisane na podstawie wyroku Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów do rejestru klauzul niedozwolonych prowadzonego przez UOKiK (uokik.gov.pl/rejestr_klauzul_niedozwolonych2.php). Przykładami często spotykanych postanowień niedozwolonych są: nałożenie na konsumenta obowiązku zwrotu towaru w nienaruszonym opakowaniu, poddanie rozpatrzenia ewentualnego sporu z konsumentem sądowi właściwemu dla przedsiębiorcy czy też obciążenie konsumenta kosztami dostarczenia reklamowanego towaru. Niemal masowo występuje w regulaminach serwisów internetowych możliwość zmiany regulaminu bez wskazania ważnych przyczyn w regulaminie. W rejestrze widnieją również postanowienia niewywołujące intuicyjnych obiekcji typu usuwanie konta konsumenta w sklepie internetowym, jeżeli nie skorzysta z niego przez określony czas. Stosowane przez przedsiębiorcę klauzule niedozwolone są nieskuteczne. Oznacza to, że przedsiębiorca nie może powoływać się na nie w sporze z konsumentem. Oprócz tego postanowienia te mogą zostać zaskarżone do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w celu uznania ich za niedozwolone, nawet jeśli nie wystąpił konkretny spór na ich gruncie z konkretnym konsumentem (tzw. kontrola abstrakcyjna wzorca). Skarżącymi mogą być wszyscy konsumenci (nie tylko klienci przedsiębiorcy), a także organy ochrony konsumentów oraz organizacje pozarządowe. Ze względu na aktualną konstrukcję przepisów o klauzulach niedozwolonych zarówno organizacje pozarządowe, jak i nie – klienci stali się bardzo aktywni w zwalczaniu klauzul niedozwolonych stosowanych przez przedsiębiorców internetowych. W 2011 prasa informowała o akcji grupy osób, które łącznie złożyły ponad 2000 pozwów przeciwko przedsiębiorcom internetowym z tytułu klauzul niedozwolonych, oferując wcześniej przedsiębiorcom odpłatną ugodę (wg różnych źródeł za kwotę od 360 PLN do 2160 PLN plus podatek VAT). W razie uznania stosowanych postanowień regulaminu za klauzule niedozwolone, przedsiębiorca musi zaprzestać ich stosowania w stosunkach z konsumentami i ponieść koszty postępowania oraz koszty wpisu wyroku do Monitora Sądowego i Gospodarczego, co może nawet oznaczać wydatek około 2000 zł za jedno postanowienie (koszty druku liczy się od każdego znaku drukarskiego). Jeżeli stosowane przez przedsiębiorcę postanowienie już widnieje w rejestrze UOKiK przedsiębiorca naraża się na uznanie działania za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów, co grozi karą o której była mowa wyżej.

142

Zawarcie umowy Konsument jest związany swoim zamówieniem czy wnioskiem o zawarcie umowy (ofertą), tylko jeśli przedsiębiorca niezwłocznie potwierdzi otrzymanie tychże (potwierdzenie zamówienia, potwierdzenie zarejestrowania wniosku na ekranie kończącym proces). W przeciwnym razie konsument może bez konsekwencji dokonać zakupu u innego dostawcy. W treści strony (np. w regulaminie portalu) wymagane jest zamieszczenie opisu, w jaki sposób dochodzi do zawarcia umowy. Obejmuje to m.in. informacje o czynnościach technicznych składających się na zawarcie umowy, o skutkach prawnych potwierdzenia oferty przez konsumenta, o stosowanych środkach wykrywania i korygowania błędów we wprowadzaniu danych przez konsumenta (środki te są obowiązkowe). Jeżeli przedsiębiorca stosuje szczegółowe regulaminy sprzedaży czy świadczenia usług, dla ich skuteczności musi umożliwić odwiedzającemu stronę zapoznanie się z nimi oraz – z przyczyn praktycznych - uzyskać akceptację użytkownika (np. zaznaczenie tzw. check box). Akceptacja musi być oddzielona od ewentualnej zgody na przetwarzanie danych osobowych oraz otrzymywanie informacji handlowej. Płatność Najprostszą metodą przyjmowania płatności jest płatność „za pobraniem”. Zgodnie jednak z obowiązującymi przepisami o umowach zawieranych w Internecie, nie wolno wymagać od konsumentów zapłaty przed otrzymaniem towaru (zakaz nie dotyczy sprzedaży w trybie aukcji, przy czym aukcją nie są oferty typu „kup teraz”). Tryb zapłaty ex post musi być w takim układzie jedną z opcji płatności. W celu przyjmowania płatności bezgotówkowych konieczne jest zawarcie umowy z podmiotem świadczącym usługi płatnicze przedsiębiorcom. Zgodnie z niedawno uchwalonymi przepisami o usługach płatniczych, usługi te mogą być świadczone przez podmioty posiadające stosowne zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego lub organu nadzoru z kraju należącego do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (bank, instytucja płatnicza, instytucja pieniądza elektronicznego). W umowie o obsługę płatności kluczowym elementem (oprócz prowizji agenta) jest termin, w jakim środki zapłacone przez klienta są udostępniane przedsiębiorcy. Zwrócić należy uwagę, iż w umowach o obsługę płatności internetowych agenci rozliczeniowi stosują zazwyczaj całkowite przeniesienie na przedsiębiorcę odpowiedzialności za płatności zakwestionowane przez klientów (w szczególności kartą płatniczą) dodatkowo obciążając przedsiębiorcę odrębną opłatą za każdy taki przypadek (tzw. charge back). Polskie prawo nie reguluje kwestii pobierania opłat dodatkowych za płatność (tzw. surcharge), które są popularne w niektórych branżach (np. tzw. niskokosztowe linie lotnicze). Niemniej agenci rozliczeniowi – w ślad za wiążącymi je uregulowaniami organizacji płatniczych – zazwyczaj umownie zobowiązują przedsiębiorcę do niepobierania z tego tytułu żadnych opłat czy przyznawania rabatów przy płatności inną metodą. W myśl nowej dyrektywy tzw. konsumenckiej (2011/83/UE; wejście w życie w prawodawstwie krajowym do 13 lipca 2014 r.), jakiekolwiek opłaty pobierane z tego tytułu przez przedsiębiorców (w tym przez wspomniane linie lotnicze) nie będą mogły przekraczać kosztów przez nich ponoszonych. Dostawa Przedsiębiorca ma 30 dni na dostarczenie towaru konsumentowi, chyba że uzgodnił z nim inny termin lub towar został nabyty na aukcji internetowej. Na nabywcy spoczywa ryzyko przypadkowej utraty lub uszkodzenia towaru, od momentu wydania go przez przedsiębiorcę przewoźnikowi. Inne ryzyka związane z towarem obciążają przedsiębiorcę. Wyłączenie odpowiedzialności względem konsumenta za spóźnioną lub nienależytą dostawę jest klauzulą niedozwoloną wpisaną do rejestru. Odstąpienie od umowy Konsumenci mają co do zasady możliwość odstąpienia od umowy zawartej z przedsiębiorcą za pośrednictwem Internetu, jak i innych środków porozumiewania się na odległość (np. telefon), bez podawania jakiejkolwiek przyczyny i bez konieczności zapłaty jakiegokolwiek odstępnego, w terminie 10 dni od dostarczenia towaru, a w przypadku świadczenia usługi – od dnia zawarcia umowy (w przypadku usług finansowych wskazanych

143

w przepisach o ochronie konsumentów termin ten wynosi 14 dni). O uprawnieniu tym trzeba poinformować konsumenta np. w regulaminie czy umowie, w przeciwnym razie termin przedłuża się do 3 miesięcy. Termin do odstąpienia jest zachowany, jeżeli w okresie jego obowiązywania konsument wysłał pismo o odstąpieniu lub w inny sposób poinformował o tym przedsiębiorcę. Pismo to nie ma określonego wzoru. Przedsiębiorca winien jest potwierdzić pisemnie konsumentowi odbiór zwracanego towaru. Odstąpienie nie przysługuje m.in. od transakcji zawartych w trybie aukcji internetowej, zakupu towarów ulegających szybkiemu zepsuciu, towarów i usług zindywidualizowanych dla konkretnego konsumenta, usług wykonywanych za zgodą konsumenta przed upływem terminu na odstąpienie. Odstąpieniu nie stoi na przeszkodzie użycie towaru przez konsumenta. Jeśli zmiana nastąpiła w granicach normalnego postepowania z rzeczą zakupioną, z tytułu zużycia rzeczy nie można obciążyć konsumenta opłatą. W wypadku odstąpienia, konsument zwraca towar, a przedsiębiorca zwraca cenę towaru oraz pobrane koszty pierwotnej dostawy w ciągu 14 dni (podobnie konsument co do zwrotu towaru). Zwrot towaru następuje zasadniczo na koszt konsumenta. Jeżeli towar lub usługa zostały nabyte na kredyt, przy udzieleniu którego przedsiębiorca brał udział, odstąpienie od zakupu powoduje również odstąpienie od umowy kredytu. Polityka Prywatności Popularną praktyką jest ogłaszanie na stronie internetowej „Polityki Prywatności”. Jest ona dobrowolna. Jeśli jest stosowana zgodnie z jej celem, powinna wskazywać zasady stosowane przy gromadzeniu i przetwarzaniu informacji o użytkowniku (nie tylko stanowiących dane osobowe) oraz o oprogramowaniu umieszczanym w systemie użytkownika. Stosowanie polityki prywatności nie zastępuje obowiązków z zakresu ochrony danych osobowych. Dane osobowe W działalności w Internecie niezwykle istotne jest skrupulatne przestrzeganie ochrony danych osobowych. Rygorystyczna ochrona danych osobowych obejmuje tylko osoby fizyczne, także w ramach prowadzonej przez nie działalności gospodarczej. Danymi osobowymi są informacje o zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osobie fizycznej (przy normalnych nakładach i czasie). Danymi osobowymi są bez wątpienia imię i nazwisko, numer PESEL, numer telefonu, adres elektroniczny czy też adres zamieszkania danej osoby, o ile umożliwiają identyfikację konkretnej osoby bez nadmiernych kosztów, czasu lub działań. W niektórych przypadkach danymi osobowymi mogą być informacje z pozoru dziwne czy nieistotne, takie jak numer buta albo ulubiona drużyna piłkarska, jeżeli będą opisywały osobę już zidentyfikowaną albo umożliwią jej zidentyfikowanie same lub łącznie z innymi informacjami o tej osobie. Przedsiębiorca zbierający dane osobowe użytkowników w związku z działalnością prowadzoną w swoim własnym imieniu jest administratorem danych osobowych. Powszechną praktyką jest wymaganie od klientów zgód na przetwarzanie danych osobowych w każdym przypadku, gdy przedsiębiorca operuje tymi danymi. Jest to podejście nieprawidłowe, gdyż na przetwarzanie standardowych danych (imię i nazwisko, numer PESEL lub numer dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz adres), a także danych niestandardowych niezbędnych do wykonania umówionej usługi lub jej rozliczenia i tylko w tym celu wykorzystanych (np. numer rachunku bankowego), przedsiębiorca nie musi uzyskać zgody. W pozostałym zakresie co do zasady przetwarzanie danych osobowych wymaga zgody tej osoby. Zgoda nie może być ogólna, lecz musi dotyczyć określonych celów i zakresu przetwarzania. Może być w każdej chwili cofnięta. Zgoda na zbieranie i użycie danych osobowych musi być wyraźna. Nie jest dopuszczalne domyślne zaznaczenie przy oświadczeniu użytkownika tzw. check box’u potwierdzającego zgodę ani łączenie tej zgody z innymi oświadczeniami, w tym włączenie do regulaminu usługi.

144

Przedsiębiorca mający zamiar przetwarzać dane użytkowników, nie tylko w podstawowym celu rozliczenia lub wykonania usługi, ale również np. w celach marketingowych, obowiązany jest zgłosić zbiór danych do rejestracji Generalnemu Inspektorowi Ochrony Danych Osobowych (GIODO) oraz poinformować osoby, których dane przetwarza, o danych administratora, celu przetwarzania oraz prawach tych osób związanych z przetwarzaniem (np. prawo poprawiania danych). Wniosek o wpisanie zbioru do rejestru zbiorów danych osobowych oraz stosowne formularze i załączniki dostępne są na stronach internetowych GIODO (wraz ze wskazówkami). Oprócz zgłoszenia zbioru, przedsiębiorca musi wyznaczyć administratora bezpieczeństwa informacji (ABI), chyba że sam będzie wykonywał jego zadania. Wobec ABI nie stawia się szczególnych wymagań co do kwalifikacji zawodowych. Przedsiębiorca może powierzyć przetwarzanie danych (w tym ich zbieranie) osobie trzeciej. Informacja o podmiotach przetwarzających dane powinna być udostępniona użytkownikowi. Mimo powierzenia, przedsiębiorca pozostaje odpowiedzialny za niewłaściwe postępowanie z tymi danymi przez tę osobę. Warto wspomnieć, że wspomnianą wyżej umowę należy także zawrzeć z podmiotem trzecim, któremu powierza się zniszczenie dokumentów lub urządzeń zawierających dane osobowe użytkowników. Cookies W celu ułatwienia korzystania z funkcjonalności serwisu internetowego oprogramowanie stron często zapisuje na komputerze użytkownika pliki tekstowe służące jego identyfikacji (tzw. cookies lub ciasteczka). Od 10 stycznia 2013 r. stosowanie cookies wymaga indywidualnej zgody użytkownika, która będzie jednak m.in. mogła być w niektórych wypadkach wyrażona przez odpowiednie ustawienia stosowanej przez użytkownika przeglądarki internetowej. Podsumowanie Podjęcie i prowadzenie działalności gospodarczej z wykorzystaniem Internetu wymaga od przedsiębiorcy daleko posuniętej zapobiegliwości. Mnogość obowiązków, których trzeba dochować i wielość przepisów prawnych z różnych dziedzin prawa może odstręczać od pełnego wykorzystania potencjału Internetu. Niemniej nawet jeśli ochrona klientów jest nieco przesadna, jej bilans wydaje się korzystny dla rozwoju gospodarki elektronicznej. Stanowiąc niezbędny substytut osobistego spotkania z swoim kontrahentem, zwiększa zaufanie klientów, umożliwiając wchodzenie w relacje handlowe z przedsiębiorcami, z którymi być może nigdy nie spotkaliby się osobiście. Dostęp do rynków zbytu otwierający się w ten sposób dla każdego, nawet najmniejszego przedsiębiorcy, jest bezcenny.

145

BANKOWOŚĆ ELEKTRONICZNA DLA FIRM (Bartłomiej Nocoń, Łukasz Nowicki, Jakub Garbus, Bank Pekao SA)

Wstęp Polskie mikro i małe firmy już na początku lat 90. ubiegłego wieku zaczęły poznawać zalety pieniądza elektronicznego. Pierwsze doświadczenia ze zdalnym dostępem do usług bankowych były zazwyczaj powiązane z kartami płatniczymi, by następnie, poprzez systemy home bankingu i bankowości telefonicznej, prowadzić do bankowości internetowej. Przełomowe znaczenie dla obecnego kształtu bankowych usług elektronicznych miało spopularyzowanie komputerów osobistych oraz udostępnienie Internetu. Te dwa wydarzenia przemodelowały sposób korzystania z usług, a tym samym zachowania ludzi i trwale nakreśliły kierunek rozwoju bankowości. Internet zdefiniował standardy wymiany informacji na odległość, a komputer stał się najważniejszym narzędziem ich obsługi. Wykorzystanie komputera z dostępem do Internetu stało się siłą napędową rozwoju bankowości elektronicznej – dzięki użyciu uniwersalnych rozwiązań technologicznych dynamicznie rozszerza się zakres dostępnych usług, ewoluują również narzędzia wykorzystywane do ich obsługi. Co tak naprawdę kryje się pod hasłem bankowość elektroniczna? Mimo niedługiego rodowodu bankowość elektroniczna doczekała się wielu definicji, które traktują ją przez pryzmat wykorzystanej technologii, formy usługi lub specyficznej formy prowadzenia działalności bankowej. Rada Bankowości Elektronicznej przy Związku Banków Polskich definiuje bankowość elektroniczną jako: „formę usług oferowaną przez banki, polegającą na umożliwieniu klientowi dostępu do rachunku za pomocą komputera, bądź innego urządzenia elektronicznego i łącza telekomunikacyjnego”. Mówiąc prościej - bankowością elektroniczną określamy korzystanie z usług bankowych z wykorzystaniem komputera, telefonu, smartfona, bankomatu lub terminalu POS. Spośród wszystkich kanałów bankowości elektronicznej ( jako kanał należy rozumieć możliwości skorzystania z usług bankowych np. przez Internet, telefon) największe możliwości oferuje bankowość internetowa, dlatego też jej poświęcone zostanie najwięcej uwagi w niniejszym opracowaniu. Coraz większą popularność zdobywa również bankowość mobilna, dlatego i ona znajdzie w nim specjalne miejsce. Początki bankowości elektronicznej Początki szeroko pojętej bankowości elektronicznej przypadają na wczesne lata siedemdziesiąte ubiegłego wieku, gdy na rynku amerykańskim wprowadzone zostały karty płatnicze, a następnie bankomaty. Narzędzia te szybko zyskały społeczną akceptację, gdyż usprawniały działanie systemu bankowego, zwiększając zakres możliwych do wykonania operacji oraz podnosząc dostępność i jakość usług bankowych. Klienci dostrzegli wygodę, jaką dają im rozwiązania funkcjonujące niezależnie od godzin pracy banków i zaczęli wymagać dalszego usprawniania obsługi za pośrednictwem kanałów elektronicznych. Banki, odpowiadając na rodzące się potrzeby, jeszcze w latach 70. umożliwiły realizowanie operacji bankowych przez telefon, a w następnym dziesięcioleciu poprzez telewizję kablową. Jednak sposoby te, mimo iż innowacyjne, posiadały istotne wady. Bankowość telefoniczna nie dawała możliwości wzrokowej kontroli realizowanych operacji, zaś korzystanie z banku poprzez telewizję kablową pozwalało jedynie na jednostronną komunikację – przekazywanie danych z banku na ekran telewizora. Potrzebne było nowe rozwiązanie, które umożliwi dwustronną wymianę informacji. Pod koniec lat 80. sektor finansowy dostrzegł, jakie możliwości oferuje wykorzystanie komputerów osobistych do celów bankowości elektronicznej. W tym czasie powstawać zaczęły pierwsze systemy home bankingu. Rozwiązania te działały w oparciu o oprogramowanie instalowane na komputerach klientów, które za pośrednictwem linii telefonicznych łączyło się z systemami bankowymi i wymieniało dane. Jednak i ta forma świadczenia usług bankowych kanałami elektronicznymi nie znalazła powszechnego uznania społecznego. Wpłynęło na to kilka czynników m.in. potrzeba tworzenia infrastruktury, która pozwoli na wymianę informacji na linii klient – bank oraz konieczność instalowania i utrzymania specjalistycznego oprogramowania, które nie zawsze było łatwe i intuicyjne w obsłudze.

146

Milowym krokiem rozwoju bankowości elektronicznej, który pomógł wyeliminować niedoskonałości systemów home bankingu, było wykorzystanie Internetu do przesyłania danych. Internet został oddany do użytku publicznego na początku lat 90. XX wieku i stał się najszybciej akceptowalnym medium w historii ludzkości. Wykorzystanie stron WWW jako ujednoliconego standardu komunikowania się w sieci, pozwoliło na rezygnację z instalowania oprogramowania na komputerach użytkowników, ponadto banki nie musiały tworzyć dodatkowej infrastruktury telekomunikacyjnej, tylko wykorzystały już istniejącą. Banki bardzo szybko zaadaptowały nowe możliwości do swoich potrzeb i zaczęły używać ich do świadczenia usług klientom. Już w 1994 roku w Stanach Zjednoczonych powstał pierwszy internetowy system transakcyjny, a rok później działalność rozpoczął pierwszy w pełni internetowy bank, który umożliwiał realizowanie wszystkich operacji przez Internet, nie posiadając przy tym sieci oddziałów. Historia polskiej bankowości internetowej rozpoczyna się 14 października 1998 roku, gdy Powszechny Bank Gospodarczy w Łodzi, będący częścią Grupy Pekao, uruchomił świadczenie usług internetowych w ramach rachunku bankowego. W ciągu kilku kolejnych lat nastąpił dynamiczny rozwój usług bankowości internetowej na polskim rynku. Znaczący wpływ na rozwój bankowości elektronicznej miało uruchomienie w listopadzie 2000 roku mBanku - pierwszego w pełni internetowego polskiego banku. W 2008 r. już wszystkie banki uniwersalne działające w Polsce oraz zdecydowana większość banków spółdzielczych posiadała w swojej ofercie systemy bankowości internetowej. Bankowość internetowa dla firm w ofercie banków pojawiła się niemal równocześnie z rozwiązaniami dla klientów indywidualnych, jednak początkowo nie były to systemy zbudowane z myślą o sektorze MŚP, tylko zmodyfikowane systemy dla klientów detalicznych lub korporacyjnych. Takie podejście miało swoje plusy (ograniczenie kosztów po stronie banków, jeden system dla obsługi rachunków indywidualnych i firmowych), ale rodziło również znaczące problemy. Systemy dla klientów indywidualnych umożliwiają obsługę rachunku wyłącznie właścicielowi, co w przypadku firm nie jest zazwyczaj rozwiązaniem wystarczającym. Ponadto problematyczna była również obsługa rachunków firm, które zgodnie z formą prowadzonej działalności mają obowiązek akceptowania zleceń przez obu współwłaścicieli, czego przy dostępie jednoosobowym zrealizować się nie da. W drugim podejściu firmom udostępniane były systemy dla klientów korporacyjnych, które oferowały szerszą funkcjonalność, kosztowały jednak zwykle zbyt wiele i były za bardzo rozbudowane w stosunku do potrzeb sektora mikro i małych firm. Z tych przyczyn banki stopniowo zaczęły tworzyć systemy bankowości internetowej przeznaczone dla sektora MŚP, które pozwalają przede wszystkim na wieloosobowy dostęp oraz opcjonalne akceptowanie przelewów przez kilku użytkowników łącznie, tzw. wielopodpis. Z powodu tego, iż wielkość firm z sektora MŚP jest bardzo zróżnicowana (od jednoosobowej działalności gospodarczej, po firmy zatrudniające kilkadziesiąt osób), a rodzaj prowadzonej działalności różnorodny, to również odmienne są potrzeby w zakresie korzystania z usług bankowych przez Internet. Dlatego systemy dla małych i mikro firm muszą być skalowalne. Skalowalność polega na tym, że system można rozbudowywać o dodatkowe moduły i dopasować do potrzeb zarówno firmy jednoosobowej, jak i przedsiębiorstwa, które zatrudnia kilkudziesięciu pracowników, prowadzi liczne rozliczenia z kontrahentami zagranicznymi lub potrzebuje raportów z transakcji realizowanych w terminalach POS. Takie właśnie podejście przyjął Bank Pekao S.A. projektując swój system dla klientów firmowych. Stan obecny Na koniec czerwca 2012 roku polskie firmy podpisały 1,8 mln umów o bankowość internetową, a 1,13 mln (63%) firm aktywnie z bankowości internetowej korzystało50. Wyniki przeprowadzonej ankiety mówią, że 85% firm korzysta aktywnie z bankowości internetowej. Tak duża różnica wynika z faktu, iż część firm posiada rachunki w kilku bankach, zwykle oferowane w ramach pakietów usług zawierających bankowość internetową, jednak aktywnie korzystają z niej wyłącznie w swoim banku głównym.

50 Na podstawie cyklicznego raportu Związku Banków Polskich, www.zbp.pl.

147

Liczba firm, które mają możliwość skorzystania z bankowości internetowej sukcesywnie rośnie, zwiększa się również odsetek firm aktywnych transakcyjnie. Wpływa na to ma szereg czynników, przede wszystkim: • zwiększająca się dynamicznie w ostatnim dziesięcioleciu dostępność Internetu (obecnie 97% firm posiadających komputer deklaruje dostęp do sieci), • zmieniająca się oferta banków, które zachęcają do wykonywania transakcji przez Internet niższymi opłatami lub darmowymi przelewami, • zmiana przyzwyczajeń i chęć realizowania operacji bankowych w wygodniejszy sposób. Firmy korzystające z bankowości internetowej wykonują przeciętnie w miesiącu 16 przelewów na średnią kwotę 3440 PLN. Zdecydowana większość wykonywanych przez firmy przelewów to zlecenia krajowe, w tym około 10% z nich to płatności na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Urzędów Skarbowych. Około 1-2% wykonanych transakcji stanowią zagraniczne i krajowe zlecenia w walucie obcej. Bankowość internetowa przez większość firm postrzegana jest przez pryzmat podstawowych funkcjonalności - jako narzędzie do sprawdzania salda i historii operacji na rachunkach oraz wykonywania przelewów. Są to cechy stanowiące kwintesencję obsługi rachunków przez Internet, jednak współczesne systemy bankowości internetowej obejmują zdecydowanie szerszy zakres funkcjonalności. Nowoczesna bankowość internetowa to zbiór dostępnych przez Internet narzędzi usprawniających nie tylko rozliczenia z kontrahentami lub instytucjami państwowymi, ale także weryfikację, kontrolę i wspieranie procesów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Dostępne obecnie na rynku systemy bankowości internetowej dla firm pozwalają m.in. na handel walutą online na podstawie bieżących kursów rynkowych (tzw. autodealing), umożliwiają pobieranie i filtrowanie raportów o operacjach wykonanych kartami w terminalach płatniczych, dostarczają informacji o operacjach zrealizowanych w systemach płatności masowych (collectowych), pozwalają na generowanie faktur elektronicznych, obsługę leasingu i kredytu, mogą być również łatwo integrowane z programami finansowo-księgowymi. To tylko niektóre funkcjonalności, które pokazują w jak różnych obszarach bankowość elektroniczna może być pomocna. Bankowość elektroniczna wspiera przedsiębiorców Korzyści płynące z używania bankowości elektronicznej można podzielić na trzy główne grupy: • oszczędność czasu i usprawnienie procesów w firmie, • większa wygoda korzystania z usług bankowych, • niższe koszty prowadzenia działalności. Dodatkową zaletą płynącą z korzystania z bankowości elektronicznej jest wysoki poziom bezpieczeństwa operacji realizowanych tym kanałem. Oszczędność czasu rozpatrywana może być w kilku aspektach. Przede wszystkim wyraża się w braku konieczności wychodzenia z siedziby firmy, by sprawdzić historię operacji i saldo rachunku, zlecić przelew, złożyć wniosek o nowy produkt, czy też skontaktować się z doradcą bankowym. Dzięki zdalnemu dostępowi każdą z tych operacji można bezpiecznie wykonać logując się do kanału bankowości internetowej, mobilnej lub korzystając z bankowości telefonicznej. Oszczędność ta znajduje również swój wyraz w usprawnieniu procesów działających w firmie. Poprzez integrację bankowości internetowej z systemami księgowymi można przyspieszyć rozliczenia z kontrahentami lub realizowanie wypłat dla pracowników. Wystarczy z programu księgowego wyeksportować plik z wynagrodzeniami lub innymi płatnościami, a następnie wczytać go do systemu bankowości internetowej i wysłać zbiorczo wszystkie przelewy, dokonując jednorazowej autoryzacji. Integracja z programami księgowymi pozwala również na pobranie z bankowości internetowej wyciągu lub historii operacji w dogodnym formacie i przeniesienie jej do systemu księgowego, w którym można ją rozliczyć. Dzięki dostępowi w czasie rzeczywistym do salda i historii operacji sprawniej przebiegają również czynności związane z potwierdzaniem wykonania operacji, weryfikacją wpłat i wysyłką towaru czy też monitorowaniem terminów płatności.

148

Komputer z dostępem do Internetu jest coraz częściej synonimem wygody. Zakupy w sieci, kontakty ze znajomymi, korespondencja, rozwijanie zainteresowań, rozrywka – to wszystko można dziś robić nie wstając sprzed komputera. Bankowość jako jedna z pierwszych branż zaczęła digitalizować swoje usługi i dzięki wieloletnim doświadczeniom zdecydowana większość produktów bankowych jest obecnie dostępna przez Internet. Bankowość internetowa jest narzędziem, które pozwala na zagregowanie w jednym miejscu różnych usług bankowych i korzystanie z nich w dogodny sposób. Dotyczy to przede wszystkim operacji powtarzalnych, wykonywanych najczęściej, takich jak: realizacja przelewu, spłata karty, założenie lokaty lub weryfikacja historii operacji. Jednak również bardziej czasochłonne czynności bankowe, jak np. otworzenie nowego rachunku lub karty kredytowej, czy też złożenie wniosku o kredyt można coraz częściej w całości wykonać przez bankowość internetową. Większość systemów bankowości internetowej dla firm pozwala na odtworzenie reprezentacji firmy zgłoszonej w Krajowym Rejestrze Sądowym lub ustalonej na podstawie wewnętrznych zależności w firmie. W przypadku, gdy w KRS reprezentacja firmy jest dwuosobowa, również w bankowości internetowej wysłanie przelewu lub realizacja innej czynności bankowej może wymagać podpisu obu wspólników. Zasady te mogą być rozbudowane np. jednoosobowo akceptowane są płatności do 10.000 PLN, a powyżej tej kwoty wymagany jest podpis dwóch użytkowników lub limity nie występują w przypadku przelewów na inne rachunki firmy. Aby nowoczesny system bankowości elektronicznej spełniał różnorodne oczekiwania klientów firmowych i pozwalał na wygodne korzystanie z potrzebnych funkcjonalności, powinien być w pełni skalowalny. To klient ma wskazać jakie usługi, produkty bankowe, funkcjonalności i narzędzia powinny być w ramach bankowości elektronicznej dostępne. Skalowalność ma również na celu udostępnienie pracownikom firmy i użytkownikom systemu zakresu funkcjonalności oraz dostępu do produktów i operacji zgodnie z ich kompetencjami w firmie. By móc w pełni te potrzeby zrealizować, niezbędne jest zróżnicowanie uprawnień użytkowników bankowości internetowej. Dla przykładu - pracownik działu rozliczeń ma uprawnienia, które pozwalają mu wyłącznie na wprowadzanie zleceń, które później są podpisywane i wysyłane przez właściciela firmy. Umożliwienie akceptacji operacji przez kilku użytkowników firmy łącznie oraz zróżnicowanie ich uprawnień pozwala zapewnić dodatkową kontrolę i zwiększyć bezpieczeństwo finansów firmy. Bankowość internetowa może być również skutecznym narzędziem budowania przewagi konkurencyjnej, ponieważ pozwala minimalizować koszty. Opłaty za realizację płatności w Internecie są zdecydowanie niższe niż koszty przelewów zlecanych w placówkach bankowych, często nawet przelewy internetowe są bezpłatne. Różnice te nie dotyczą wyłącznie opłat za przelewy; również inne operacje bankowe (np. pobranie wtórników, wygenerowanie wyciągów, złożenie wniosków) zrealizowane przez Internet nie pociągają za sobą żadnych kosztów. Dodatkowo część produktów bankowych jest udostępniana przez bankowość elektroniczną na specjalnych warunkach np. lokata internetowa. Usługi te charakteryzują się zazwyczaj wyższym oprocentowaniem lub niższymi kosztami zakupu. By pokazać, jak w bankowości elektronicznej współgrać mogą ze sobą wygoda, oszczędność czasu i usprawnienie procesów firmie, posłużymy się przykładem pracownika wysyłanego w delegację. Zamiast przekazywać mu gotówkę i kontrolować wydatki na podstawie faktur i paragonów, wystarczy odpowiednią kwotą zasilić poprzez bankowość internetową rachunek karty płatniczej prepaid i przekazać ją pracownikowi. Historia karty jest na bieżąco aktualizowana i dostępna w bankowości elektronicznej, dzięki czemu łatwiej rozliczyć delegację oraz kontrolować wydatki pracownika. Trendy rozwoju bankowości elektronicznej dla firm Rynek usług cyfrowych świadczonych przez Internet należy do najdynamiczniej rozwijających się obszarów gospodarki. Nie inaczej jest również z bankowością elektroniczną dla firm. Po pierwsze, rozszerza się zakres produktów bankowych, które można obsługiwać zdalnie. Po wtóre, bankowość elektroniczna agreguje coraz więcej usług powiązanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, które niekoniecznie są usługami stricte bankowymi. I wreszcie, rozwijają się same narzędzia, za pomocą których klienci firmowi mają dostęp do usług bankowych. Rozwój narzędzi to rozwój kanałów (np. bankowość mobilna), wprowadzanie rozwiązań, które pozwalają na pełną integrację bankowości internetowej z systemami firmy lub wręcz dołączenie do systemów bankowości internetowej systemów do zarządzania firmą. 149

Potrzeby klientów firmowych wykraczają poza proste powtarzalne funkcjonalności (przelewy, weryfikacja historii), dlatego też coraz bardziej zaawansowane produkty bankowe są udostępniane poprzez bankowość internetową. Usługi bankowe ze względu na swój niematerialny charakter doskonale nadają się do przenoszenia do Internetu i obsługi zdalnej. Cecha ta została wykorzystana do udostępnienia w ramach bankowości internetowej narzędzi do obsługi m.in.: finansowania działalności bieżącej i handlu, usług powierniczych czy gwarancji bankowych. Sukcesywnie rozwijane są również funkcjonalności zarządzania gotówką przez Internet. Poprzez system bankowości internetowej można zlecić m.in.: • • • •

zasilenie i odbiór gotówki u klienta, wypłatę gotówki w oddziale banku lub w placówkach poczty, ustanowienie polecenia zapłaty po stronie wierzyciela, obsługę płatności masowych (collect).

Dynamicznie rozrastają się usługi, które korzystają z bankowości elektronicznej jako bezpiecznego kanału przesyłania danych. Firmy, które cyklicznie wystawiają dużą liczbę faktur lub rachunków swoim klientom, mogą korzystać z usługi faktur elektronicznych. Dzięki niej wystawcy mogą rozliczać dokumenty płatnicze w formie elektronicznej, bez konieczności wysyłania wersji papierowych. Faktury są generowane w systemie bankowości internetowej wystawcy, a następnie udostępniane odbiorcy w wybranej dla niego formie: bezpośrednio do jego systemu bankowości internetowej, jako załącznik poczty elektronicznej lub tradycyjnie - pocztą. Usługa elektronicznych faktur pozwala również firmom – odbiorcom faktur na wyrażenie zgody, by od wybranych dostawców otrzymywać faktury w postaci elektronicznej oraz na złożenie reklamacji. Rozwijane są również możliwości integracji systemów bankowości elektronicznej z systemami finansowo-księgowymi firm. Dzięki wykorzystaniu technologii web services (usług internetowych), która pozwala na komunikację pomiędzy systemami informatycznymi przez Internet, możliwe jest bezpośrednie połączenie systemów finansowo-księgowych z systemem bankowości internetowej. Korzystając z tej opcji można realizować operacje bezpośrednio z systemu księgowego firmy (np. przygotować i autoryzować przelewy, pobierać wyciągi) bez konieczności logowania do systemu. Technologia oparta o usługi internetowe jest elastyczna i można ją relatywnie łatwo wdrożyć w każdej firmie dostosowując do potrzeb. Pozwala ona na usprawnienie i przyspieszenie obsługi zleceń, księgowań, rozliczeń przy zachowaniu standardów bezpieczeństwa. Możliwości te są na razie wykorzystywane głównie przez większe firmy, jednak nie ma przeciwwskazań, by również firmy małe i mikro zaadaptowały te rozwiązania do swoich potrzeb, szczególnie te , które działają w obszarze handlu elektronicznego (e-commerce). Zmiany w technologii, a w szczególności zwiększenie dostępności Internetu i rozwój urządzeń przenośnych, pociągają za sobą również przeobrażenia w sposobie korzystania z bankowości elektronicznej. Bankowość mobilna jest obecnie najdynamiczniej rozwijającym się obszarem usług bankowości elektronicznej, dlatego poświęcony został jej osobny rozdział. Bankowość mobilna W ostatnich latach coraz istotniejszą częścią bankowości elektronicznej staje się bankowość mobilna. Bankowość mobilna to zestaw narzędzi, które za pomocą telefonu lub innego urządzenia mobilnego (np. tablet, palmtop) z dostępem do Internetu, umożliwiają korzystanie z usług bankowych poprzez aplikację mobilną lub mobilny serwis www. Rozwój tego rodzaju bankowości jest ściśle powiązany z rynkiem urządzeń i usług mobilnych. Od około 5 lat obserwujemy niezwykle intensywny rozwój technologii mobilnych. Dynamika zmian jest najlepiej widoczna w przypadku telefonii komórkowej. Po zaprezentowaniu w 2007 roku iPhone’a przez firmę Apple zmianie uległ globalny wizerunek telefonu. Urządzenie postrzegane do tej pory jako narzędzie służące do dzwonienia i wysyłania wiadomości tekstowych zostało wzbogacone o szerokie możliwości multimedialne i wygodny dostęp do Internetu. Na wzrost zainteresowania, a tym samym na upowszechnienie smartfonów – jako głównych nośników technologii mobilnych, mają wpływ nie tylko producenci urządzeń, ale także operatorzy telekomunikacyjni, którzy wyróżniają swe oferty najnowszymi wersjami smartfonów. Wraz z rozwojem urządzeń mobilnych zmienia się także infrastruktura telekomunikacyjna, która umożliwia dostęp do Internetu praktycznie z każdego miejsca na świecie.

150

Dynamiczny rozwój technologii mobilnych zmienia także zachowania użytkowników. Coraz więcej osób korzysta z mobilnego Internetu i przez kanał mobilny dokonuje zakupów, chociażby w sklepach z aplikacjami. Zmiany te sprawiają, że sposób użytkowania telefonu komórkowego bliski jest korzystaniu z komputera osobistego. Coraz częściej użytkownicy (zwłaszcza posiadacze tabletów) wybierają urządzenia mobilne kosztem komputerów PC do pracy, rozrywki i kontaktów ze znajomymi. Rynek technologii mobilnych zbliżył się także do rynku PC pod innym względem - trwa wyścig technologiczny między producentami urządzeń, którzy wyposażają je w coraz szybsze procesory, więcej pamięci RAM i pojemniejsze dyski. Rozwój technologii mobilnych najlepiej obrazują statystyki dotyczące urządzeń mobilnych. W 2008 r. smartfony stanowiły zaledwie 3% rynku telefonów. Rok później było to 5%, natomiast w 2010 r. – już 11,5%. W roku 2011 to 27,1% rynku telefonów w Polsce51. Szacuje się, że do końca 2012 r. udział smartfonów w rynku telefonów komórkowych w Polsce przekroczy 50%52. Rozwój technologii mobilnych wpływa również na bankowość elektroniczną. Naturalną konsekwencją upowszechnienia się smartfonów i tabletów było wprowadzenie obsługi produktów bankowych przez urządzenia mobilne. Początkowo banki inwestowały w tworzenie stron internetowych w wersji lite, które są zredukowaną do podstawowych funkcjonalności bankowością internetową. Obecnie większość banków zarówno w Polsce, jak i na świecie decyduje się na udostępnienie bankowości mobilnej w postaci aplikacji mobilnych. Aplikacje te wykorzystują nowoczesne funkcje dostępne w urządzeniach mobilnych (GPS, kamera, czujniki położenia), aby zaoferować klientowi unikalne możliwości podczas korzystania z bankowości. Dziś aplikacje mobilne zapewniają użytkownikom niemalże taki sam zakres operacji jak tradycyjna bankowość internetowa, dotyczy to również aplikacji dla klientów firmowych. Bankowość mobilna, w szczególności w formie aplikacji mobilnych, przeżywa obecnie okres intensywnego rozwoju, nie jest jednak jeszcze powszechnie wykorzystywana. Aplikacje mobilne stanowią atrakcyjne uzupełnienie aktualnej oferty bankowości elektronicznej. Przedsiębiorcy na grunt działalności gospodarczej przenoszą swoje prywatne doświadczenia i również w firmach zaczynają korzystać z rozwiązań mobilnych. Najważniejszym atrybutem bankowości mobilnej jest jej dostępność niezależnie od miejsca, w którym znajdzie się użytkownik np. podczas podróży, czy też pracując w terenie. Cecha ta staje się jeszcze bardziej atrakcyjna, gdy zostanie połączona z funkcjami bankowości internetowej. Dla przykładu - pracownik działu księgowego wprowadza przez bankowość internetową przelewy lub inne zlecenia, a właściciel firmy potwierdza je korzystając z aplikacji mobilnej. Ze względu na znaczną dynamikę zmian trudno jest jednoznacznie prognozować, w jakim kierunku w najbliższych latach będzie rozwijał się rynek technologii mobilnych. Trendy i stosowane rozwiązania zmieniają się bardzo szybko. Obecnie rozwijanych jest wiele różnych technologii, np. NFC (z ang. Near Field Communication – łączność bliskiego zasięgu), czy rozszerzona rzeczywistość (tzw. augmented reality), które mogą ukształtować usługi mobilne w najbliższych latach. Znaczącą nowością są także rozwiązania opierające się na sterowaniu głosowym – np. Siri firmy Apple czy Google Now, które mogą zdominować obsługę większości urządzeń mobilnych. Wyraźnym trendem jest również odchodzenie od udostępniania treści w mobilnych przeglądarkach internetowych na rzecz aplikacji. Patrząc na zachodzące w usługach mobilnych zmiany przez pryzmat bankowości, obserwujemy przede wszystkim wzrost zainteresowania płatnościami mobilnymi korzystającymi z rozwiązań NFC. Technologia ta umożliwia dokonywanie transakcji bezstykowych, które funkcjonują na tej samej zasadzie, jak operacje wykonane kartami płatniczymi z technologią zbliżeniową. Bankowość mobilna oferuje także szerokie możliwości w nowym modelu obsługi klienta - poprzez wykorzystanie kamery smartfona lub tabletu do wideorozmowy z konsultantem. Ciekawymi rozwiązaniami są także tzw. powiadomienia „push” (ang. push notifications), które umożliwiają przeniesienie tradycyjnej komunikacji poprzez SMS do aplikacji, czy moduł rozszerzonej rzeczywistości w celu szybkiej lokalizacji blisko położonego np. punktu rabatowego poprzez wykorzystanie kamery lub aparatu smartfona. Coraz częściej spotykamy też aplikacje prze51 GfK Polonia, styczeń 2012, http://hatalska.com/2012/02/13/penetracja-smartfonow-w-polsce-dane-za-2011/ 52 IDC, http://bezprzyciskow.pl/idc-smartfony-to-blisko-polowa-rynku-telefonow-w-polsce

151

znaczone specjalnie na tablety. W odróżnieniu od aplikacji dostępnych na smartfony, pozwalają one na wykorzystanie większej powierzchni ekranu i zaprezentowanie informacji w bardziej atrakcyjnej i czytelnej formie. Zakończenie Bank Pekao posiada w ofercie szeroki wachlarz usług bankowości elektronicznej dla trzech głównych grup klientów: klientów indywidualnych, mikro i małych firm oraz dużych korporacji. Klienci segmentu mikro i małych firm korzystają z systemu PekaoFirma24, który pozwala na obsługę rachunków firmowych przez Internet i telefon, a od grudnia 2012 roku również poprzez w pełni transakcyjną aplikację mobilną. Rozwijając bankowość elektroniczną dla przedsiębiorców szczególną uwagę zwracamy na jak najszerszy zakres funkcjonalny, wieloosobowy dostęp, obsługę wielopodpisu, zróżnicowane uprawnienia użytkowników i pełną skalowalność systemu przy zachowaniu najwyższego poziomu bezpieczeństwa oraz ergonomii i intuicyjności nawigacji. Klientom korporacyjnym Banku oferowana jest platforma PekaoBIZNES24, która pozwala korporacjom na realizację najszerszego na polskim rynku zakresu operacji wraz z elektroniczną obsługą unikalnych produktów bankowych np. gwarancji bankowych czy generowania faktur elektronicznych. PekaoBIZNES24 to również pierwszy system w Polsce, który pozwala na biometryczną autoryzację płatności. Klienci indywidualni mogą korzystać z systemu Pekao24, który zapewnia wielokanałową obsługę rachunku przez Internet, telefon, SMS oraz aplikację bankowości mobilnej. Klienci indywidualni w ramach Pekao24 oprócz realizowania standardowych operacji mogą m.in. korzystać z serwisu maklerskiego, obsługiwać fundusze inwestycyjne i opłacać faktury elektroniczne. Wszyscy klienci bankowości elektronicznej mogą skorzystać z pomocy profesjonalnych konsultantów Contact Center. Wykres 65

Aplikacja bankowości mobilnej PekaoFirma24

Ewolucja bankowości elektronicznej to naturalna konsekwencja rozwoju społeczeństwa informacyjnego, dla którego sprawne przetwarzanie i przechowywanie informacji staje się równoważne, a często nawet i ważniejsze niż dobra materialne. Banki szybko adaptują nowe technologie i na ich bazie rozbudowują systemy bankowości elektronicznej skupiając się na zwiększeniu dostępności usług i wygodzie ich użytkowania. Rozszerzany jest również zakres usług okołobankowych, które można za pomocą bankowości elektronicznej obsługiwać. Nowoczesne rozwiązania technologiczne oferują nową jakość obsługi, jednak wciąż opierają się na filarach postawionych wraz z wprowadzeniem komputera i Internetu. Komputer z dostępem do Internetu doprowadził do „rewolucji kopernikańskiej” w bankowości. Dziś do miana rewolucyjnych pretendują rozwiązania mobilne. Nadal jednak otwarte pozostaje pytanie, w jaki sposób rozwiązania te zostaną wykorzystane na szeroką skalę w sektorze finansowym i upowszechnione wśród polskich przedsiębiorców. 152

VIII ANEKS STATYSTYCZNY

ZESTAWIENIE WIELKOŚCI WSKAŹNIKÓW KONIUNKTURY WEDŁUG WOJEWÓDZTW, WIELKOŚCI FIRMY ORAZ BRANŻY Ogólny Wskaźnik Koniunktury w ostatnich 12 miesiącach

Wielkość firmy

Branża

Razem

Mikro

Małe

Produkcja

Usługi

Handel

Budow.

Dolnośląskie

86,5

86,4

88,6

84,8

88,8

84,7

83,4

Kujawsko-pomorskie

88,4

88,5

86,3

87,1

88,9

88,4

88,2

Lubelskie

89,2

88,9

92,5

90,4

90,3

86,7

91,8

Lubuskie

89,1

89,2

86,3

90,6

88,6

88,4

91,0

Łódzkie

85,2

86,3

81,8

88,1

84,5

83,4

Małopolskie

86,4

85,2

88,2

88,1

84,5

83,9

Mazowieckie

86,9

86,8

91,9

87,0

88,5

83,7

89,6

Opolskie

89,4

89,3

90,5

93,1

89,5

85,1

94,4

Podkarpackie

89,3

89,2

89,6

93,0

91,3

86,5

87,3

Podlaskie

86,0

85,7

95,2

85,3

88,6

83,6

85,5

Pomorskie

88,9

89,8

92,0

90,5

87,5

83,3

Śląskie

87,4

87,3

88,5

87,8

89,1

85,3

86,9

Świętokrzyskie

86,9

88,2

84,7

88,0

86,8

86,5

Warmińsko-mazurskie

88,5

88,4

92,5

89,3

88,9

88,4

87,0

Wielkopolskie

89,1

88,9

92,2

92,5

90,2

85,5

90,3

Zachodniopomorskie

87,6

87,8

83,6

88,6

89,8

86,8

81,8

Polska

87,6

87,5

89,3

88,3

89,1

85,5

86,9

Ogólny Wskaźnik Koniunktury w najbliższych 12 miesiącach

Wielkość firmy

Branża

Razem

Mikro

Małe

Produkcja

Usługi

Handel

Budow.

Dolnośląskie

90,9

91,3

91,9

93,0

88,3

88,4

Kujawsko-pomorskie

92,9

93,0

89,2

93,6

92,4

93,6

91,9

Lubelskie

92,5

92,6

91,0

92,8

93,8

90,8

93,0

Lubuskie

92,6

92,7

89,5

94,3

91,0

93,6

94,1

Łódzkie

90,5

90,6

90,0

87,7

92,6

90,1

89,5

Małopolskie

90,2

90,3

88,2

92,5

91,4

88,9

87,7

Mazowieckie

91,3

91,2

90,8

92,6

88,7

93,5

Opolskie

92,0

92,6

93,0

93,2

88,4

94,8

Podkarpackie

92,7

92,8

91,1

95,4

93,1

90,8

94,1

Podlaskie

91,4

91,2

99,1

93,1

93,0

90,4

87,6

Pomorskie

93,3

93,4

90,9

98,9

93,1

92,5

89,5

Śląskie

90,9

89,8

92,6

92,4

88,5

91,0

Świętokrzyskie

91,7

92,4

90,8

93,0

90,9

91,6

Warmińsko-mazurskie

91,6

91,4

94,6

92,8

91,9

88,2

Wielkopolskie

91,7

91,5

95,1

96,3

92,8

89,0

89,6

Zachodniopomorskie

91,5

91,7

87,9

90,3

94,6

91,3

83,5

Polska

91,5

91,0

92,8

92,7

89,9

90,4

153

Ocena sytuacji polskiej gospodarki w ostatnich 12 miesiącach

Wielkość firmy

Branża

Razem

Mikro

Małe

Produkcja

Usługi

Handel

Budow.

Dolnośląskie

75,0

74,9

79,6

79,1

78,7

68,8

73,2

Kujawsko-pomorskie

78,3

78,4

75,6

78,4

77,3

78,1

81,5

Lubelskie

77,3

77,5

75,2

77,4

77,8

76,3

78,6

Lubuskie

78,0

78,1

76,0

83,1

75,3

76,5

85,8

Łódzkie

73,7

73,5

77,0

71,1

75,2

73,8

71,8

Małopolskie

75,1

73,8

81,4

76,5

72,8

70,1

Mazowieckie

75,6

75,4

81,5

79,8

75,5

72,8

78,9

Opolskie

79,2

80,6

86,4

75,8

74,3

92,5

Podkarpackie

77,7

77,6

80,0

84,3

78,3

75,6

74,9

Podlaskie

74,6

74,2

87,1

81,4

75,7

70,5

73,9

Pomorskie

77,0

76,8

80,6

84,5

77,7

77,0

66,9

Śląskie

76,3

77,8

80,1

78,4

73,0

75,5

Świętokrzyskie

74,2

75,9

67,3

78,3

74,7

69,2

Warmińsko-mazurskie

75,8

75,4

85,9

75,5

75,3

76,6

75,7

Wielkopolskie

78,3

78,1

83,5

80,4

80,6

73,3

81,0

Zachodniopomorskie

75,7

74,3

81,1

76,7

74,9

69,7

Polska

76,2

76,1

78,9

79,6

77,2

73,8

75,7

Ocena sytuacji polskiej gospodarki w najbliższych 12 miesiącach

154

Wielkość firmy

Branża

Razem

Mikro

Małe

Produkcja

Usługi

Handel

Budow.

Dolnośląskie

78,6

78,7

76,1

81,3

82,2

75,1

71,4

Kujawsko-pomorskie

81,6

81,7

79,9

85,0

79,8

82,4

81,3

Lubelskie

80,3

80,1

82,5

79,3

80,9

79,1

82,7

Lubuskie

79,3

77,8

80,7

76,5

80,8

83,1

Łódzkie

78,3

78,4

77,9

75,1

77,9

78,4

84,2

Małopolskie

76,4

76,5

74,1

78,6

77,4

75,6

73,4

Mazowieckie

80,0

79,3

75,8

79,8

79,0

87,6

Opolskie

79,5

79,4

82,9

74,6

80,2

79,0

83,0

Podkarpackie

79,6

79,7

78,9

83,7

78,5

78,0

82,8

Podlaskie

81,3

81,0

90,1

80,4

82,3

81,7

78,5

Pomorskie

81,9

82,0

81,0

91,2

81,3

82,4

73,1

Śląskie

79,4

79,5

77,3

80,8

81,3

77,3

77,6

Świętokrzyskie

80,6

81,7

80,9

81,8

80,5

78,2

Warmińsko-mazurskie

78,8

78,6

83,0

86,8

78,6

75,4

78,1

Wielkopolskie

79,3

79,2

81,6

84,3

81,1

75,8

76,8

Zachodniopomorskie

78,8

79,0

73,1

75,6

81,7

78,4

73,2

Polska

79,4

79,5

79,0

80,6

80,2

78,2

78,9

Ocena sytuacji w branży w ostatnich 12 miesiącach

Wielkość firmy

Branża

Razem

Mikro

Małe

Produkcja

Usługi

Handel

Budow.

Dolnośląskie

77,1

77,0

80,8

74,7

81,2

74,7

69,8

Kujawsko-pomorskie

79,4

79,6

75,1

74,2

81,2

79,2

80,2

Lubelskie

81,5

81,0

89,3

82,3

84,3

77,2

84,4

Lubuskie

82,7

83,0

71,9

85,0

81,2

80,7

90,6

Łódzkie

76,1

76,0

77,8

70,8

81,0

73,4

76,2

Małopolskie

78,5

77,6

81,6

81,3

75,0

75,7

Mazowieckie

78,4

78,3

83,0

79,4

79,1

76,4

79,9

Opolskie

82,2

82,3

79,8

89,7

82,4

75,9

88,0

Podkarpackie

80,6

79,9

87,7

83,1

75,9

79,1

Podlaskie

76,6

76,3

88,3

80,2

80,5

72,0

73,2

Pomorskie

81,7

81,9

78,6

89,2

84,2

78,9

71,5

Śląskie

78,1

78,3

79,0

80,9

75,2

76,4

Świętokrzyskie

77,5

77,4

82,9

68,3

80,7

78,0

76,5

Warmińsko-mazurskie

80,1

79,8

87,3

77,3

82,8

78,1

78,8

Wielkopolskie

81,6

81,5

84,5

85,2

84,1

75,7

84,0

Zachodniopomorskie

79,0

79,3

69,1

77,8

82,1

79,6

68,9

Polska

79,2

79,1

80,4

80,2

81,5

76,3

77,7

Ocena sytuacji w branży w najbliższych 12 miesiącach

Wielkość firmy

Branża

Razem

Mikro

Małe

Produkcja

Usługi

Handel

Budow.

Dolnośląskie

81,8

81,7

82,3

86,1

86,2

77,0

73,3

Kujawsko-pomorskie

84,9

84,4

86,4

85,2

83,9

85,0

Lubelskie

85,5

85,6

84,4

84,3

88,1

83,9

83,6

Lubuskie

86,5

86,7

79,5

83,9

84,0

88,4

92,8

Łódzkie

83,1

83,5

78,6

86,8

81,7

82,6

Małopolskie

82,9

83,0

79,6

84,4

85,0

81,3

79,1

Mazowieckie

83,2

83,3

79,3

82,6

84,4

79,9

87,7

Opolskie

83,3

83,2

86,2

85,3

85,1

80,2

82,5

Podkarpackie

84,9

85,1

80,2

90,9

86,4

81,6

83,7

Podlaskie

82,0

82,1

79,6

82,4

84,7

80,6

77,7

Pomorskie

85,4

85,5

80,7

91,7

85,5

86,5

75,9

Śląskie

82,2

82,4

77,8

86,6

84,6

78,7

80,1

Świętokrzyskie

83,8

83,7

90,0

82,1

85,6

84,6

79,2

Warmińsko-mazurskie

83,3

83,2

85,7

86,8

85,4

82,4

74,8

Wielkopolskie

84,4

84,3

87,3

91,1

87,3

80,5

78,6

Zachodniopomorskie

82,6

82,9

74,6

78,1

87,9

81,0

73,3

Polska

83,5

81,6

85,3

85,6

81,2

80,6

155

Ocena sytuacji firmy w ostatnich 12 miesiącach

Wielkość firmy

Branża

Razem

Mikro

Małe

Produkcja

Usługi

Handel

Budow.

Dolnośląskie

86,6

86,5

92,3

83,9

88,8

83,1

89,1

Kujawsko-pomorskie

87,7

87,8

85,7

86,7

89,0

86,6

87,9

Lubelskie

87,9

87,6

92,1

88,6

90,7

83,8

90,7

Lubuskie

88,9

89,0

83,5

85,4

88,5

86,9

98,4

Łódzkie

84,6

84,5

86,8

79,8

89,8

81,8

83,3

Małopolskie

85,8

85,7

88,1

90,8

88,5

82,4

80,7

Mazowieckie

85,2

84,9

94,5

87,9

88,8

77,3

90,3

Opolskie

89,2

89,0

93,0

94,1

89,1

83,1

97,1

Podkarpackie

88,7

88,6

92,3

93,3

91,5

83,6

90,2

Podlaskie

84,5

84,2

93,5

83,1

88,8

79,4

86,0

Pomorskie

88,1

87,9

93,5

92,0

90,4

84,3

83,9

Śląskie

86,7

86,5

90,1

86,1

89,1

83,3

89,0

Świętokrzyskie

85,7

85,6

89,6

89,3

86,1

83,8

87,1

Warmińsko-mazurskie

89,7

89,5

94,8

91,8

89,5

86,1

95,9

Wielkopolskie

88,8

88,5

96,6

94,7

91,0

82,4

90,8

Zachodniopomorskie

87,4

87,5

84,7

85,5

89,8

86,5

83,4

Polska

86,9

86,7

91,3

88,4

89,4

82,5

88,3

Ocena sytuacji firmy w najbliższych 12 miesiącach

156

Wielkość firmy

Branża

Razem

Mikro

Małe

Produkcja

Usługi

Handel

Budow.

Dolnośląskie

92,2

92,1

94,9

92,7

94,0

88,7

93,0

Kujawsko-pomorskie

93,8

93,9

91,7

94,7

92,8

96,0

89,8

Lubelskie

93,6

93,8

89,6

92,7

95,8

92,1

92,2

Lubuskie

93,6

91,9

98,3

91,4

93,9

95,6

Łódzkie

90,8

90,7

93,4

88,2

94,9

87,3

92,1

Małopolskie

91,2

91,1

92,1

94,9

92,8

88,9

87,9

Mazowieckie

90,9

90,8

91,3

87,6

94,1

86,9

92,2

Opolskie

92,1

91,9

96,4

89,5

94,7

86,5

98,5

Podkarpackie

92,8

92,4

94,3

94,2

89,9

95,1

Podlaskie

90,4

90,0

103,3

93,2

94,6

87,3

83,3

Pomorskie

93,5

93,6

91,9

102,2

94,5

91,9

84,4

Śląskie

91,5

91,7

94,3

93,7

87,2

93,7

Świętokrzyskie

93,5

93,1

98,1

93,0

91,1

97,5

Warmińsko-mazurskie

92,8

92,5

101,6

97,4

92,1

92,9

90,1

Wielkopolskie

92,2

91,9

99,0

97,8

93,4

88,1

92,0

Zachodniopomorskie

91,4

91,8

90,6

95,4

90,6

81,1

Polska

92,0

91,9

93,3

93,6

93,9

89,2

91,0

Ocena przychodów w ostatnich 12 miesiącach

Wielkość firmy

Branża

Razem

Mikro

Małe

Produkcja

Usługi

Handel

Budow.

Dolnośląskie

85,0

84,8

91,4

82,7

87,6

82,4

83,2

Kujawsko-pomorskie

88,5

88,6

85,8

83,5

89,7

89,0

88,7

Lubelskie

88,2

88,1

89,6

91,1

89,7

84,2

92,0

Lubuskie

86,6

87,8

90,1

86,3

84,9

88,5

Łódzkie

82,7

82,4

89,4

81,0

87,6

79,6

78,9

Małopolskie

85,1

85,0

87,3

90,1

87,5

81,1

82,5

Mazowieckie

84,7

84,3

97,7

83,1

87,5

79,2

89,9

Opolskie

88,4

88,1

99,2

94,4

89,5

78,7

100,0

Podkarpackie

89,8

89,6

93,9

93,7

93,1

84,6

90,2

Podlaskie

85,0

84,6

98,4

89,9

88,3

78,2

87,6

Pomorskie

87,4

87,3

91,0

92,9

89,6

84,4

80,8

Śląskie

86,3

86,0

94,2

88,3

89,1

81,8

88,1

Świętokrzyskie

84,1

83,8

92,9

79,3

85,1

83,6

86,9

Warmińsko-mazurskie

88,6

88,5

91,8

90,7

88,7

87,7

88,4

Wielkopolskie

87,5

87,2

95,9

95,1

89,4

80,9

88,9

Zachodniopomorskie

86,6

86,7

85,1

90,8

88,9

84,6

80,3

Polska

86,2

85,9

92,4

88,1

88,5

82,1

86,7

Ocena przychodów w najbliższych 12 miesiącach

Wielkość firmy

Branża

Razem

Mikro

Małe

Produkcja

Usługi

Handel

Budow.

Dolnośląskie

91,4

91,2

97,2

90,0

93,6

87,3

94,0

Kujawsko-pomorskie

93,5

93,8

86,9

93,7

93,6

93,7

92,5

Lubelskie

91,4

91,5

89,7

93,7

94,6

87,0

92,3

Lubuskie

92,2

92,3

90,1

94,4

90,8

93,4

92,1

Łódzkie

89,8

89,7

93,1

87,1

94,4

88,4

83,7

Małopolskie

91,1

91,8

95,2

93,6

88,2

86,8

Mazowieckie

90,5

90,4

95,6

92,9

93,0

85,5

92,1

Opolskie

93,0

92,9

97,1

94,8

95,4

85,5

100,2

Podkarpackie

94,1

92,7

98,5

95,5

89,9

96,6

Podlaskie

91,0

90,6

104,4

90,3

93,9

88,8

89,2

Pomorskie

95,0

106,0

94,7

89,4

95,2

Śląskie

90,4

92,0

91,0

92,7

86,1

94,6

Świętokrzyskie

92,8

92,4

104,6

88,2

94,1

92,9

93,3

Warmińsko-mazurskie

92,5

92,3

98,8

94,4

94,3

92,0

85,9

Wielkopolskie

91,5

91,2

99,5

94,4

87,3

84,6

Zachodniopomorskie

93,1

93,3

87,7

99,5

96,3

91,1

81,8

Polska

91,7

91,6

94,1

94,6

93,8

88,2

90,6

157

Ocena wyniku finansowego w ostatnich 12 miesiącach

Wielkość firmy

Branża

Razem

Mikro

Małe

Produkcja

Usługi

Handel

Budow.

Dolnośląskie

85,7

85,6

90,8

80,8

88,8

83,4

84,1

Kujawsko-pomorskie

89,0

89,1

86,2

88,3

88,0

90,5

88,9

Lubelskie

88,4

87,6

99,3

90,8

90,0

84,6

92,1

Lubuskie

89,3

89,4

86,0

92,0

87,9

86,5

98,4

Łódzkie

84,6

84,5

85,1

79,8

88,6

83,2

82,7

Małopolskie

86,4

86,3

86,7

86,6

88,3

84,0

85,9

Mazowieckie

85,4

85,2

92,1

84,3

88,1

79,9

90,7

Opolskie

90,6

90,5

95,1

92,0

83,7

96,8

Podkarpackie

90,5

90,6

88,7

95,8

93,2

84,2

94,5

Podlaskie

86,0

85,8

92,7

87,9

88,5

81,7

87,0

Pomorskie

88,9

88,7

93,3

89,4

90,8

86,9

86,1

Śląskie

87,1

87,0

89,2

88,0

89,7

82,9

89,6

Świętokrzyskie

87,6

87,7

86,4

89,5

86,5

91,8

Warmińsko-mazurskie

90,1

90,0

91,1

92,7

90,4

87,4

92,3

Wielkopolskie

88,9

88,7

94,1

95,9

90,7

83,3

89,4

Zachodniopomorskie

88,6

86,1

97,0

91,0

83,7

84,2

Polska

87,4

87,2

90,5

88,6

89,4

83,7

88,8

Ocena wyniku finansowego w najbliższych 12 miesiącach

158

Wielkość firmy

Branża

Razem

Mikro

Małe

Produkcja

Usługi

Handel

Budow.

Dolnośląskie

91,3

91,2

94,9

90,5

93,3

88,0

92,0

Kujawsko-pomorskie

94,0

94,3

88,0

94,8

93,3

94,8

93,4

Lubelskie

93,9

93,8

96,7

97,5

95,0

89,4

100,3

Lubuskie

92,9

92,7

95,4

92,1

93,4

92,1

Łódzkie

91,4

91,9

88,1

94,3

91,2

87,8

Małopolskie

90,6

90,9

92,3

93,5

88,0

86,5

Mazowieckie

91,3

91,1

96,5

94,4

94,3

85,4

92,5

Opolskie

92,0

91,8

98,1

99,8

91,6

85,8

98,8

Podkarpackie

94,0

93,9

96,1

97,4

94,9

90,3

97,6

Podlaskie

91,9

91,6

101,9

95,9

94,2

89,7

86,9

Pomorskie

95,1

94,6

100,2

95,8

92,6

92,1

Śląskie

91,8

91,7

92,3

93,0

89,0

94,2

Świętokrzyskie

92,9

93,0

91,7

92,7

94,7

90,9

94,4

Warmińsko-mazurskie

91,4

91,1

98,4

83,7

92,1

94,6

90,5

Wielkopolskie

93,2

93,0

98,3

98,9

94,7

89,5

91,1

Zachodniopomorskie

93,9

94,1

87,3

95,9

96,6

93,0

85,5

Polska

92,3

94,2

94,4

94,1

89,4

91,8

Ocena długości oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary/usługi w ostatnich 12 miesiącach

Wielkość firmy

Branża

Razem

Mikro

Małe

Produkcja

Usługi

Handel

Budow.

Dolnośląskie

89,9

90,1

84,5

91,7

91,4

91,0

80,7

Kujawsko-pomorskie

91,5

91,7

87,2

87,6

93,4

93,3

85,3

Lubelskie

94,0

94,4

87,2

94,7

94,2

94,5

91,1

Lubuskie

90,9

88,9

89,2

93,0

94,4

76,3

Łódzkie

89,3

89,6

84,1

86,7

91,3

91,5

80,5

Małopolskie

88,5

88,8

82,6

86,4

89,6

90,0

84,5

Mazowieckie

91,9

92,1

85,5

88,2

91,6

94,0

90,9

Opolskie

91,3

91,5

83,0

90,4

92,4

91,6

88,5

Podkarpackie

91,6

91,7

89,2

89,0

93,3

93,7

84,5

Podlaskie

89,6

89,4

95,6

85,4

91,3

90,8

86,0

Pomorskie

93,4

93,6

88,3

93,0

94,5

95,0

87,6

Śląskie

90,7

91,0

83,3

87,8

92,1

92,6

83,6

Świętokrzyskie

90,8

90,9

85,6

86,6

92,8

90,6

90,2

Warmińsko-mazurskie

92,1

92,0

94,1

90,2

92,5

95,6

84,8

Wielkopolskie

92,4

92,6

86,8

94,6

90,7

94,4

90,3

Zachodniopomorskie

91,7

91,9

86,6

85,9

94,6

94,3

82,4

Polska

91,2

91,4

86,0

89,4

92,1

93,0

86,0

Ocena długości oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary/usługi w najbliższych 12 miesiącach

Wielkość firmy

Branża

Razem

Mikro

Małe

Produkcja

Usługi

Handel

Budow.

Dolnośląskie

96,0

96,9

96,3

97,3

90,9

Kujawsko-pomorskie

97,2

97,4

91,1

97,0

97,3

96,8

98,1

Lubelskie

97,4

96,3

94,6

97,3

98,7

96,2

Lubuskie

97,6

97,7

93,1

98,5

95,8

98,8

99,2

Łódzkie

95,5

95,7

90,7

91,6

97,1

97,5

90,1

Małopolskie

94,6

94,8

89,0

92,3

95,1

94,9

95,1

Mazowieckie

96,7

96,8

94,0

97,0

95,9

97,6

97,0

Opolskie

96,7

96,9

89,6

94,3

97,1

97,9

95,6

Podkarpackie

98,3

98,4

95,7

98,9

98,2

99,1

96,3

Podlaskie

96,2

96,1

102,7

94,5

96,9

98,6

90,6

Pomorskie

96,7

96,8

92,9

95,2

96,3

97,6

97,7

Śląskie

95,2

95,3

93,3

97,6

96,3

95,1

89,9

Świętokrzyskie

94,5

94,7

87,8

91,4

96,7

92,8

96,8

Warmińsko-mazurskie

96,4

96,5

95,1

96,0

96,8

99,4

89,1

Wielkopolskie

95,6

95,5

96,3

97,3

95,8

94,0

96,6

Zachodniopomorskie

95,5

94,8

90,2

97,4

98,5

87,3

Polska

96,1

96,2

93,6

95,5

96,4

96,8

94,2

159

Ocena zatrudnienia w ostatnich 12 miesiącach

Wielkość firmy

Branża

Razem

Mikro

Małe

Produkcja

Usługi

Handel

Budow.

Dolnośląskie

95,9

98,1

91,5

97,6

96,7

91,7

Kujawsko-pomorskie

96,4

96,5

93,7

98,2

97,6

94,6

95,4

Lubelskie

97,7

97,3

103,8

100,2

97,2

95,4

103,7

Lubuskie

98,0

98,6

104,8

98,1

97,8

91,6

Łódzkie

95,0

96,0

89,8

96,5

95,2

97,3

Małopolskie

95,7

95,8

93,5

94,0

97,2

95,0

94,6

Mazowieckie

96,7

96,5

102,9

97,7

98,9

93,4

95,6

Opolskie

97,0

97,6

102,1

97,8

94,9

94,2

Podkarpackie

97,1

97,0

97,5

100,1

98,4

97,0

90,6

Podlaskie

94,8

94,6

100,0

85,2

98,1

96,4

91,7

Pomorskie

96,1

96,0

97,9

95,1

97,8

94,9

94,0

Śląskie

96,3

96,1

99,8

92,5

97,0

96,6

96,4

Świętokrzyskie

99,3

99,4

94,3

107,8

98,3

98,9

95,6

Warmińsko-mazurskie

96,0

95,9

97,1

97,9

96,7

97,6

88,1

Wielkopolskie

97,7

98,1

97,7

97,9

96,2

100,4

Zachodniopomorskie

96,2

96,4

90,1

96,3

97,5

94,7

95,1

Polska

96,5

96,4

98,2

96,0

97,8

95,6

95,4

Ocena zatrudnienia w najbliższych 12 miesiącach

160

Wielkość firmy

Branża

Razem

Mikro

Małe

Produkcja

Usługi

Handel

Budow.

Dolnośląskie

98,1

98,3

92,6

98,2

99,7

95,7

97,9

Kujawsko-pomorskie

100,1

100,5

91,3

100,0

100,2

100,8

98,3

Lubelskie

99,5

99,7

97,0

98,9

100,9

98,6

98,8

Lubuskie

99,4

99,7

92,5

104,5

99,4

94,9

Łódzkie

98,4

97,6

98,3

98,8

95,7

Małopolskie

98,2

98,5

89,6

101,3

97,6

98,1

Mazowieckie

99,1

98,0

96,7

100,9

97,4

99,2

Opolskie

101,0

101,1

96,9

108,0

101,5

96,9

101,4

Podkarpackie

100,2

100,3

95,2

98,7

99,8

99,9

103,4

Podlaskie

99,4

99,9

101,7

100,1

99,3

95,2

Pomorskie

100,8

101,0

94,4

106,2

99,5

100,3

100,1

Śląskie

99,1

99,2

96,7

98,4

99,8

97,8

100,6

Świętokrzyskie

98,4

100,1

98,3

99,8

97,6

97,5

Warmińsko-mazurskie

98,5

98,1

97,4

98,9

97,5

100,7

Wielkopolskie

99,4

99,3

102,0

99,2

98,9

98,1

Zachodniopomorskie

99,5

99,6

96,3

98,2

101,2

99,5

95,1

Polska

99,2

99,3

96,0

99,9

99,8

98,3

98,6

Ocena dostępności zewnętrznego finansowania w ostatnich 12 miesiącach

Wielkość firmy

Branża

Razem

Mikro

Małe

Produkcja

Usługi

Handel

Budow.

Dolnośląskie

96,4

96,6

91,0

94,2

96,5

97,7

95,2

Kujawsko-pomorskie

96,2

96,0

101,4

100,1

94,7

95,9

97,6

Lubelskie

98,4

98,1

103,3

98,2

98,4

97,3

101,6

Lubuskie

98,4

97,3

95,3

98,1

99,9

98,5

Łódzkie

95,9

96,0

94,4

95,0

94,8

97,4

96,3

Małopolskie

95,9

96,1

92,3

94,9

96,0

95,6

97,4

Mazowieckie

97,6

97,8

95,5

98,2

96,3

100,8

Opolskie

96,9

97,0

95,5

92,7

96,9

98,3

Podkarpackie

98,1

95,7

99,9

99,2

97,7

94,1

Podlaskie

97,1

96,8

105,8

89,0

97,3

99,8

98,4

Pomorskie

98,5

98,6

95,3

99,6

98,7

99,0

95,5

Śląskie

97,4

97,5

95,2

100,5

96,7

97,5

96,7

Świętokrzyskie

96,1

97,8

89,2

96,5

98,3

95,0

Warmińsko-mazurskie

96,0

97,6

98,7

95,2

97,9

92,0

Wielkopolskie

97,3

97,2

98,1

96,1

96,8

98,1

97,9

Zachodniopomorskie

95,8

95,9

92,6

94,5

97,8

95,9

90,4

Polska

97,1

96,4

96,3

97,1

97,3

97,0

Ocena dostępności zewnętrznego finansowania w najbliższych 12 miesiącach

Wielkość firmy

Branża

Razem

Mikro

Małe

Produkcja

Usługi

Handel

Budow.

Dolnośląskie

97,9

96,6

99,2

98,6

97,4

95,1

Kujawsko-pomorskie

98,0

100,3

97,6

96,8

100,0

96,9

Lubelskie

98,2

98,6

91,8

101,4

97,9

97,4

98,4

Lubuskie

99,6

98,5

98,2

100,6

103,3

Łódzkie

97,0

97,2

91,9

94,2

96,5

97,8

99,7

Małopolskie

96,8

96,7

98,5

101,0

96,0

96,8

94,9

Mazowieckie

98,4

98,5

95,9

99,2

98,4

98,0

99,3

Opolskie

98,3

98,4

93,3

97,9

100,2

95,7

98,3

Podkarpackie

98,1

97,5

100,7

97,4

98,1

97,2

Podlaskie

98,8

98,5

110,6

106,3

97,3

97,0

99,3

Pomorskie

98,2

96,6

98,6

97,5

99,4

97,3

Śląskie

97,5

96,9

98,9

97,8

96,8

97,4

Świętokrzyskie

97,3

97,5

90,5

95,0

98,8

97,2

96,2

Warmińsko-mazurskie

98,6

98,7

96,0

99,7

97,3

101,0

96,4

Wielkopolskie

97,8

99,4

99,3

96,7

97,9

99,0

Zachodniopomorskie

97,6

94,5

99,8

98,6

91,0

Polska

97,9

96,7

98,8

97,8

97,9

97,3

161

Ocena wielkości wydatków inwestycyjnych w ostatnich 12 miesiącach

Wielkość firmy

Branża

Razem

Mikro

Małe

Produkcja

Usługi

Handel

Budow.

Dolnośląskie

107,3

107,2

110,9

110,6

106,5

109,7

103,9

Kujawsko-pomorskie

103,6

103,7

101,8

104,7

103,1

102,5

106,4

Lubelskie

106,8

106,2

113,2

105,0

102,8

109,1

115,0

Lubuskie

105,6

106,0

92,9

104,4

106,6

113,1

89,1

Łódzkie

101,8

101,6

104,9

102,0

105,8

95,7

104,3

Małopolskie

104,3

104,0

107,4

105,8

104,2

108,9

94,4

Mazowieckie

105,2

106,0

105,7

105,3

107,6

100,6

Opolskie

105,9

105,7

110,3

110,0

109,2

114,3

87,5

Podkarpackie

105,6

105,3

110,7

113,7

104,6

111,9

95,6

Podlaskie

107,2

106,8

120,5

108,3

105,4

108,8

106,5

Pomorskie

105,8

105,9

103,0

107,1

105,9

110,7

97,5

Śląskie

106,1

105,9

108,1

112,8

103,9

107,1

105,8

Świętokrzyskie

107,2

106,7

116,5

83,6

108,8

116,7

104,7

Warmińsko-mazurskie

106,4

106,3

107,7

92,9

106,7

112,2

108,7

Wielkopolskie

104,1

103,7

109,9

99,9

104,9

107,8

100,2

Zachodniopomorskie

104,9

105,0

98,2

106,4

109,1

100,0

Polska

105,3

105,2

107,7

105,0

105,3

108,0

101,0

Ocena wielkości wydatków inwestycyjnych w najbliższych 12 miesiącach

162

Wielkość firmy

Branża

Razem

Mikro

Małe

Produkcja

Usługi

Handel

Budow.

Dolnośląskie

109,0

109,1

102,5

115,5

109,8

106,4

106,7

Kujawsko-pomorskie

113,5

113,7

109,6

113,2

111,8

119,3

104,4

Lubelskie

112,9

113,1

106,5

100,7

111,2

118,8

116,1

Lubuskie

106,4

106,3

109,6

118,0

108,9

98,7

104,5

Łódzkie

108,3

109,1

95,9

107,9

109,2

105,7

111,3

Małopolskie

110,0

110,4

102,5

108,4

114,8

109,9

Mazowieckie

108,1

108,0

110,6

117,6

103,6

109,3

114,6

Opolskie

111,0

111,2

114,9

111,3

116,0

102,3

Podkarpackie

111,5

112,2

101,0

102,6

108,6

116,5

113,4

Podlaskie

112,8

112,6

120,3

137,5

113,4

106,1

98,0

Pomorskie

109,6

109,5

111,3

109,2

112,8

105,8

Śląskie

109,5

109,7

105,7

111,6

111,0

107,9

107,4

Świętokrzyskie

106,0

107,3

82,6

100,4

108,6

108,2

104,4

Warmińsko-mazurskie

111,2

111,6

104,9

115,2

107,7

118,2

114,6

Wielkopolskie

111,0

111,1

109,8

117,6

107,9

114,4

105,2

Zachodniopomorskie

110,6

110,5

112,7

111,1

111,5

117,7

99,7

Polska

109,8

110,0

106,0

112,5

108,7

111,5

107,9

Ocena przychodów z eksportu w ostatnich 12 miesiącach

Wielkość firmy

Branża

Razem

Mikro

Małe

Produkcja

Usługi

Handel

Budow.

Dolnośląskie

98,6

98,0

105,4

96,0

97,4

102,3

99,3

Kujawsko-pomorskie

93,8

93,7

95,1

101,4

96,4

89,1

100,0

Lubelskie

102,6

103,1

97,2

105,7

102,9

103,6

75,0

Lubuskie

92,2

91,9

98,3

88,9

90,7

98,2

Łódzkie

93,3

93,7

90,9

97,8

88,2

93,1

100,0

Małopolskie

98,7

98,3

105,3

94,7

81,5

110,2

91,1

Mazowieckie

100,1

99,7

106,7

88,3

107,0

99,8

Opolskie

96,3

95,5

105,2

100,0

109,2

97,3

56,2

Podkarpackie

99,5

100,0

91,3

101,0

106,2

100,0

Podlaskie

102,6

103,5

90,8

103,4

99,2

105,9

100,0

Pomorskie

102,7

102,9

101,2

98,7

107,8

109,9

88,4

Śląskie

97,6

98,5

89,2

99,6

99,1

90,0

113,5

Świętokrzyskie

95,2

98,6

76,4

116,7

90,4

90,7

112,5

Warmińsko-mazurskie

107,8

107,9

107,6

112,5

101,7

113,6

Wielkopolskie

100,1

99,7

103,7

103,0

99,1

104,4

78,4

Zachodniopomorskie

100,1

100,4

95,0

100,0

96,8

111,0

100,6

Polska

98,8

98,6

97,2

99,9

100,2

95,2

Ocena przychodów z eksportu w najbliższych 12 miesiącach

Wielkość firmy

Branża

Razem

Mikro

Małe

Produkcja

Usługi

Handel

Budow.

Dolnośląskie

106,9

107,6

96,3

97,6

109,2

108,7

Kujawsko-pomorskie

93,6

93,4

97,3

98,8

107,4

85,4

100,0

Lubelskie

106,1

106,3

104,1

103,2

109,0

107,9

100,0

Lubuskie

102,2

102,0

106,3

100,7

111,2

96,6

100,0

Łódzkie

109,3

110,1

105,6

116,9

104,7

108,0

106,3

Małopolskie

106,5

106,8

101,3

105,7

112,3

106,3

100,0

Mazowieckie

104,6

104,1

114,2

99,7

109,5

101,5

100,0

Opolskie

112,1

111,8

115,4

114,5

112,8

108,0

117,1

Podkarpackie

103,7

104,4

98,0

98,3

106,8

103,7

105,7

Podlaskie

110,7

111,9

93,0

126,8

102,3

107,5

125,0

Pomorskie

110,1

110,6

102,5

103,2

113,0

120,1

100,0

Śląskie

105,0

104,4

112,5

102,8

107,2

101,7

109,9

Świętokrzyskie

108,2

111,2

90,0

106,3

112,5

103,0

112,5

Warmińsko-mazurskie

106,3

106,2

107,7

121,0

100,1

113,6

101,1

Wielkopolskie

105,5

105,1

109,4

104,7

107,0

103,5

108,2

Zachodniopomorskie

112,2

113,0

100,0

123,3

104,2

118,5

100,0

Polska

106,2

105,1

105,6

108,5

104,3

105,2

163

Ocena jakości usług świadczonych przedsiębiorcom przez lokalną administrację

Wielkość firmy

Branża

Razem

Mikro

Małe

Produkcja

Usługi

Handel

Budow.

Dolnośląskie

98,2

98,4

90,4

99,3

100,4

93,2

100,7

Kujawsko-pomorskie

100,7

100,6

104,1

99,5

102,1

97,4

106,5

Lubelskie

99,8

99,4

106,0

98,8

100,3

99,3

100,7

Lubuskie

100,6

100,5

98,1

102,3

102,4

92,4

Łódzkie

100,2

100,3

99,0

97,4

99,2

101,9

102,6

Małopolskie

99,5

99,6

96,4

98,5

101,1

101,3

92,4

Mazowieckie

100,0

100,2

93,8

88,9

100,5

101,5

104,7

Opolskie

98,4

97,4

88,1

99,5

99,9

101,5

Podkarpackie

98,8

98,7

99,8

108,2

99,1

98,0

90,6

Podlaskie

97,4

95,9

99,5

95,7

101,0

91,1

Pomorskie

105,2

105,6

95,0

107,7

105,1

104,3

104,6

Śląskie

99,0

99,1

95,7

98,2

101,1

97,4

96,9

Świętokrzyskie

101,5

101,4

103,7

100,5

102,6

103,8

93,4

Warmińsko-mazurskie

98,4

100,5

97,1

100,0

97,9

96,2

Wielkopolskie

100,8

100,6

102,1

100,4

101,9

98,1

Zachodniopomorskie

99,2

99,4

92,5

85,8

102,2

99,5

100,7

Polska

99,9

100,0

97,4

97,6

100,9

99,9

99,3

Ocena usług świadczonych przez polskie banki w zakresie kredytów

164

Wielkość firmy

Branża

Razem

Mikro

Małe

Produkcja

Usługi

Handel

Budow.

Dolnośląskie

105,5

105,8

95,6

109,7

106,6

105,2

99,1

Kujawsko-pomorskie

106,9

106,3

110,7

105,8

106,8

106,7

Lubelskie

108,0

108,2

105,4

114,3

106,2

109,3

103,5

Lubuskie

105,6

105,5

108,8

95,5

107,5

105,8

108,9

Łódzkie

105,3

105,4

102,8

107,1

102,4

107,3

105,6

Małopolskie

105,9

106,0

103,6

108,2

106,1

103,5

108,3

Mazowieckie

101,7

101,8

101,0

98,0

101,7

104,4

98,6

Opolskie

106,6

106,8

101,3

96,7

108,3

108,5

107,3

Podkarpackie

107,5

107,4

108,7

110,9

106,6

108,1

105,0

Podlaskie

107,7

107,9

100,1

102,9

106,1

111,0

109,3

Pomorskie

106,3

106,4

105,3

107,4

105,3

108,9

103,5

Śląskie

104,1

104,0

104,7

103,6

103,5

106,6

Świętokrzyskie

104,3

104,0

115,3

101,5

104,1

107,6

98,2

Warmińsko-mazurskie

107,9

107,7

112,6

114,6

108,5

109,0

96,6

Wielkopolskie

106,3

107,7

103,1

104,8

107,1

111,9

Zachodniopomorskie

103,9

103,7

112,6

101,1

105,5

103,4

102,7

Polska

105,1

104,6

105,0

104,7

106,0

104,4

Ocena uciążliwości kontroli działalności gospodarczej

Wielkość firmy

Branża

Razem

Mikro

Małe

Produkcja

Usługi

Handel

Budow.

Dolnośląskie

102,2

102,3

98,7

99,4

104,0

101,1

100,6

Kujawsko-pomorskie

100,5

100,4

105,3

102,6

101,8

99,0

98,7

Lubelskie

97,0

97,5

89,4

86,8

100,2

96,9

98,3

Lubuskie

103,9

104,0

101,7

93,9

105,3

101,0

117,0

Łódzkie

101,6

101,9

96,0

102,2

102,7

99,5

104,1

Małopolskie

101,2

101,5

91,4

103,5

102,5

98,4

101,2

Mazowieckie

100,3

100,2

102,8

99,5

102,6

99,7

93,7

Opolskie

98,9

99,1

90,9

105,5

99,4

93,3

102,8

Podkarpackie

100,9

100,7

99,4

102,1

102,3

95,6

Podlaskie

98,3

98,1

105,1

93,0

97,9

96,8

108,8

Pomorskie

106,0

106,4

95,2

109,4

105,1

108,9

100,0

Śląskie

100,3

100,2

102,9

104,9

100,3

97,0

105,3

Świętokrzyskie

101,5

101,7

94,5

94,6

102,8

103,3

99,0

Warmińsko-mazurskie

102,1

102,5

92,8

119,0

100,4

97,4

99,8

Wielkopolskie

100,3

100,2

102,3

95,9

102,3

99,4

101,2

Zachodniopomorskie

103,3

103,5

96,5

98,3

105,4

102,6

Polska

101,2

101,3

98,6

100,9

102,4

99,8

100,7

Ocena korzyści z przynależności do organizacji biznesowej

Wielkość firmy

Branża

Razem

Mikro

Małe

Produkcja

Usługi

Handel

Budow.

Dolnośląskie

99,7

99,9

97,3

81,4

105,7

100,2

81,1

Kujawsko-pomorskie

96,8

94,5

102,7

96,3

93,4

104,9

Lubelskie

85,6

86,5

77,3

81,7

97,1

79,2

50,0

Lubuskie

104,5

104,7

100,2

103,6

99,7

112,5

105,3

Łódzkie

97,4

96,6

102,8

100,0

95,2

103,7

100,0

Małopolskie

95,0

96,3

79,4

108,5

97,8

77,8

98,0

Mazowieckie

91,4

91,2

97,9

100,0

94,0

83,4

99,8

Opolskie

109,0

109,3

100,0

121,7

106,8

90,5

125,0

Podkarpackie

94,3

95,1

90,8

87,9

104,7

71,6

50,0

Podlaskie

93,0

93,3

86,5

96,2

88,8

92,0

100,0

Pomorskie

95,7

94,4

104,8

105,8

90,9

97,0

79,5

Śląskie

95,2

95,0

97,1

72,8

103,5

89,6

86,3

Świętokrzyskie

88,7

88,9

87,5

116,7

77,6

Warmińsko-mazurskie

95,7

96,1

93,8

101,3

86,0

94,2

Wielkopolskie

94,0

94,7

88,5

87,9

108,4

95,3

75,0

Zachodniopomorskie

88,3

89,2

77,3

94,5

71,1

Polska

95,0

94,5

97,5

98,1

88,5

93,5

165

IX ANEKS STATYSTYCZNY

Opolskie

Mazowieckie

Małopolskie

Łódzkie

Lubuskie

Lubelskie

Dolnośląskie

POLSKA

PKB na 1 mieszkańca w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2010)

100,0

112,5

83,9

67,6

84,5

92,1

84,9

162,7

79,5

Dochody gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 444

3 616

3 244

3 105

3 070

3 191

3 354

4 276

2 924

Wydatki gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 665

3 795

3 537

3 331

3 214

3 385

3 495

4 545

3 074

Stopa bezrobocia rejestrowanego (III kwartał 2012)

12,4

12,5

16,7

13,0

15,1

13,2

10,6

10,2

13,2

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2011)

100

124

Nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach na 1 mieszkańca (zł; 2010)

2 987

3 436

3 322

1 756

2 320

3 180

1 919

5 401

2 601

Podmioty zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

1 004

1 123

879

746

1 021

902

991

1 277

962

Podmioty nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

103

109

Podmioty wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

100

115

114

121

Podmioty gospodarcze zarejestrowane w rejestrze REGON ogółem (2011), w tym:

3 869 897 327 625 184 365 162 095 104 430 228 537 331 595 675 099

97 560

0-9 pracujących (mikro)

3 674 970 314 221 174 580 154 257

93 209

10-49 pracujących (małe) 50-249 pracujących (średnie) Powyżej 249 pracujących (duże)

166

Kujawsko-pomorskie

WYBRANE DANE SPOŁECZNO-GOSPODARCZE

99 165 215 354 314 446 642 595

160 851

10 947

7 966

6 534

4 357

10 987

14 399

26 342

3 543

29 340

2 084

1 586

1 153

794

1 918

2 383

5 046

717

4 736

373

233

151

114

278

367

1 116

Zachodniopomorskie

Wielkopolskie

Warmińskomazurskie

Świętokrzyskie

Śląskie

Pomorskie

Podlaskie

Podkarpackie

POLSKA

PKB na 1 mieszkańca w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2010)

100,0

67,3

72,7

96,0

107,0

75,8

73,4

104,1

87,0

Dochody gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 444

3 170

3 358

3 671

3 421

3 229

3 317

3 185

3 306

Wydatki gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 665

3 362

3 627

4 053

3 507

3 488

3 497

3 494

3 615

Stopa bezrobocia rejestrowanego (III kwartał 2012)

12,4

15,1

13,8

12,4

10,4

14,8

19,5

9,1

16,7

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2011)

100

105

Nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach na 1 mieszkańca (zł; 2010)

2 987

1 965

1 601

3 204

3 033

2 167

1 651

2 768

2 368

Podmioty zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

1 004

710

764

1 131

958

829

807

1 090

1 246

Podmioty nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

109

Podmioty wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

100

117

141

Podmioty gospodarcze zarejestrowane w rejestrze REGON ogółem (2011), w tym:

3 869 897 151 091

91 738 258 197 443 420 105 906 117 172 376 483 214 584

0-9 pracujących (mikro)

3 674 970 142 941

87 414 245 882 417 651 100 470 110 604 355 976 206 205

10-49 pracujących (małe)

160 851

6 718

3 519

10 208

21 619

4 477

5 366

16 974

6 895

50-249 pracujących (średnie)

29 340

1 230

704

1 860

3 548

833

1 075

3 079

1 330

4 736

202

101

247

602

126

127

454

154

Powyżej 249 pracujących (duże)

167

40,8

33,7

Aktywne podmioty gospodarcze ogółem (2010), w tym:

1 726 663 135 821

85 520

0-9 pracujących (mikro)

1 655 064 130 340

43,6

45,3

47,2

Opolskie

Mazowieckie

Małopolskie

Łódzkie

Lubuskie

Lubelskie

46,7

53,8

35,3

73 267

44 503 115 988 157 841 285 398

36 748

81 784

70 344

42 655 111 210 151 358 274 032

35 033

10-49 pracujących (małe)

52 591

4 023

2 721

2 213

1 378

3 571

4 852

7 920

1 295

50-249 pracujących (średnie)

15 841

1 175

855

630

400

1 024

1 382

2 705

361

3 167

283

160

183

249

741

Powyżej 249 pracujących (duże) Liczba pracujących w aktywnych mikrofirmach (2010)

3 399 096 257 575 157 447 141 750

90 085 231 755 316 789 562 513

75 634

Liczba pracujących w aktywnych małych firmach (2010)

1 143 458

86 610

60 534

47 147

30 812

27 887

118,9

119,6

105,3

87,8

119,6

122,0

127,0

140,6

100,6

Średnie nakłady inwestycyjne w aktywnych mikrofirmach (tys. zł; 2010)

15,0

14,5

8,7

12,4

13,7

11,0

16,5

15,6

15,3

Średnie nakłady inwestycyjne w aktywnych małych firmach (tys. zł; 2010)

320,9

315,1

276,5

273,2

233,1

240,9

252,4

409,3

217,1

Średnie przychody w aktywnych mikrofirmach (tys. zł; 2010)

435

370

346

340

370

391

447

636

416

Średnie przychody w aktywnych małych firmach (mln zł; 2010)

8,5

6,9

7,1

6,9

6,5

6,8

7,6

13,7

6,8

Liczba pracujących w aktywnych mikro i małych firmach na 1000 mieszkańców (2010)

168

44,7

Kujawsko-pomorskie

Dolnośląskie

POLSKA

Liczba aktywnych mikro i małych firm na 1000 mieszkańców (2010)

77 395 103 753 174 698

44,7

32,3

Aktywne podmioty gospodarcze ogółem (2010), w tym:

1 726 663

0-9 pracujących (mikro)

49,3

38,5

Zachodniopomorskie

Wielkopolskie

Warmińskomazurskie

Świętokrzyskie

42,9

37,0

68 812

41 733 111 509 201 392

1 655 064

65 408

40 043 107 032 192 012

10-49 pracujących (małe)

52 591

2 513

1 286

3 328

6 947

1 394

1 683

5 233

2 234

50-249 pracujących (średnie)

15 841

746

345

989

2 013

404

483

1 763

566

3 167

145

160

420

326

Powyżej 249 pracujących (duże)

34,8

Śląskie

Pomorskie

Podlaskie

Podkarpackie

POLSKA

Liczba aktywnych mikro i małych firm na 1000 mieszkańców (2010)

50,6

52,9

47 305

55 548 175 102

90 177

45 433

53 310 167 780

87 291

Liczba pracujących w aktywnych mikrofirmach (2010)

3 399 096 131 633

76 635 218 646 424 843

90 146 107 406 351 879 164 361

Liczba pracujących w aktywnych małych firmach (2010)

1 143 458

54 776

28 252

30 507

118,9

88,6

88,3

129,8

124,0

95,3

100,7

136,6

125,1

Średnie nakłady inwestycyjne w aktywnych mikrofirmach (tys. zł; 2010)

15,0

16,6

12,2

9,0

11,0

28,6

11,7

28,7

10,0

Średnie nakłady inwestycyjne w aktywnych małych firmach (tys. zł; 2010)

320,9

266,0

319,6

695,8

244,7

247,1

317,1

320,7

300,9

Średnie przychody w aktywnych mikrofirmach (tys. zł; 2010)

435

335

424

384

415

436

323

456

347

Średnie przychody w aktywnych małych firmach (mln zł; 2010)

8,5

6,4

8,1

8,4

6,9

6,2

9,2

8,3

Liczba pracujących w aktywnych mikro i małych firmach na 1000 mieszkańców (2010)

72 060 150 095

36 344 115 100

47 488

169

170

X WYNIKI BADANIA MIKRO I MAŁYCH FIRM W ROKU 2012

Województwo dolnośląskie

171

DOLNOŚLĄSKIE

Jeleniogórski

Legnicko-głogowski

Wałbrzyski

Wrocławski

M. Wrocław

Dane statystyczne

POLSKA

Tabela 1

PKB na 1 mieszkańca w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2010)

100,0

112,5

80,3

180,4

75,3

90,8

152,2

Dochody gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 444

3 616

3 320

3 539

2 759

2 850

5 558

Wydatki gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 665

3 795

3 542

3 658

2 918

3 030

5 763

Stopa bezrobocia rejestrowanego (III kwartał 2012)

12,4

12,5

16,9

12,8

19,3

11,9

5,2

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2011)

100

117

106

Nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach na 1 mieszkańca (zł; 2010)

2 987

3 436

2 193

4 628

1 685

4 778

4 422

Podmioty zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

1 004

1 123

1 017

932

1 046

942

1 605

Podmioty nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

103

101

144

Podmioty wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

Podmioty gospodarcze zarejestrowane w rejestrze REGON ogółem (2011), w tym:

3 869 897

327 625

59 194

42 409

71 381

53 355

101 286

0-9 pracujących (mikro)

3 674 970

314 221

56 798

40 592

68 320

50 968

97 543

10-49 pracujących (małe)

160 851

10 947

1 965

1 495

2 584

1 951

2 952

50-249 pracujących (średnie)

29 340

2 084

375

277

425

374

633

Powyżej 249 pracujących (duże)

4 736

373

158

Źródło: Bank Danych Lokalnych

172

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm Mapa 1

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm – woj. dolnośląskie

87,6/91,5

86,5/90,9

93 92 90

93 92 89

87,9/90,2 86,9/89,4 94 90 89

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

91 92 88

84,6/90,4

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

92 94 88

88,1/92,3 84,5/90,7

93 92 90

93 91 88

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Ocena sytuacji gospodarczej przez mikro i małe firmy Mapa 2

Ocena sytuacji gospodarczej – woj. dolnośląskie

76,2/79,4

75,0/78,6

87 85 78

87 86 77

75,1/78,5 76,2/78,7 91 82 77 84 86 77

72,1/79,9

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

87 89 76

79,0/78,5 71,2/77,6 87 85 74

87 88 79

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

173

Mapa 3

Ocena sytuacji branży – woj. dolnośląskie

79,2/83,5

77,1/81,8

88 86 81

87 86 79

79,1/83,7 77,6/81,1 88 85 81 Indeks X / Y w roku 2012

84 87 79

75,7/83,8

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

87 89 80

79,1/81,6 74,1/79,6

88 85 80

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

88 85 77

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Mapa 4

Ocena sytuacji firmy – woj. dolnośląskie

86,9/92,0

86,6/92,2

92 91 89

93 91 89

87,0/89,9 89,2/88,3 94 89 88 Indeks X / Y w roku 2012

90 91 89

81,9/91,2

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

91 94 87

90,2/94,7 83,5/93,5 93 89 89

95 91 92

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

174

Sytuacja finansowa mikro i małych firm Mapa 5

Ocena przychodów firmy – woj. dolnośląskie

86,2/91,7

85,0/91,4

90 90 89

91 91 88

85,8/88,2 85,6/88,2 91 86 87 Indeks X / Y w roku 2012

89 91 87

82,5/87,1

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

89 94 85

87,8/96,9 82,3/91,3

93 92 92

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

91 90 87

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Mapa 6

Ocena wyniku finansowego firmy – woj. dolnośląskie

87,4/92,3

85,7/91,3

91 91 90

92 92 88

86,6/87,5 86,2/90,3 92 92 87 Indeks X / Y w roku 2012

91 94 88

83,3/88,5

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

90 95 86

87,9/94,3 83,9/92,2

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

93 91 91

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

92 89 88

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

175

Mapa 7

Ocena długości oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary/usługi – woj. dolnośląskie

91,2/96,1

89,9/96,0

96 95 94

96 94 93

93,7/96,7 87,5/95,2 97 92 95 94 94 91

91,3/97,2

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

97 95 94

88,8/96,6

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

89,9/94,3

96 92 93

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

96 96 92

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Zatrudnienie w mikro i małych firmach Mapa 8

Ocena zatrudnienia w firmie – woj. dolnośląskie

96,5/99,2

95,9/98,1

99 98 98

98 98 97

96,6/98,5 97,8/98,1 99 97 98 98 98 98

94,0/98,8

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

98 98 96

96,8/98,1

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

94,5/97,3

98 98 97

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

98 97 96

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

176

Dostępność zewnętrznego finansowania dla mikro i małych firm Mapa 9

Ocena dostępności zewnętrznego finansowania dla firmy – woj. dolnośląskie

97,1/97,9

96,4/97,9

99 98 97

98 98 97

99,0/98,2 95,6/95,4 100 96 99 99 99 96

96,3/97,0

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

98 98 97

brak poprawy (-50 do 2,9)

95,4/98,0 97,0/99,9

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

98 99 97

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

98 97 98

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Wykres 1

Źródła finansowania firmy – woj. dolnośląskie

1. Źródła finansowania firmy Poprzednie 12 miesięcy

Przyszłe 12 miesięcy

Polska

76%

24%

dolnośląskie

71%

29%

Wyłącznie środki własne

jeleniogórski

73%

27%

Środki własne oraz finansowanie zewnętrzne (np. kredyt)

legnicko‐głogowski wałbrzyski

73%

27%

79%

21%

Polska

73%

23% 4%

dolnośląskie

70%

26%

jeleniogórski

77%

legnicko‐głogowski

Trudno powiedzieć

80%

wałbrzyski

65%

19% 5% 18% 2% 5%

30%

wrocławski

69%

31%

wrocławski

70%

29%

m. Wrocław

64%

36%

m. Wrocław

66%

30%

39% 44% 2% 20%

46% 39%

55% 51% 16% %

20% %

% 4%

54% 38%

54% 37% 2% 4%

48% 42% 4% 5%

16% 4%

46% 43%

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

177

m. Wrocław

64%

36%

Wykres 2

m. Wrocław

66%

30%

Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych – woj. dolnośląskie

legnicko‐ głogowski

12% 20%

16% 11% wrocławski

2% 1%

1% 3%

4% 3%

wałbrzyski

2% 2%

jeleniogórski

39% 44%

55% 51%

46% 39%

20% 12%

12% 14% 7% 3%

dolnośląskie

11% 14%

Polska

38%

54% 4% 2%

5% 5%

14% 15%

37%

48% 42%

16% 14%

46% 43%

54%

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

m. Wrocław

Inwestycje mikro i małych firm Wykres 3

Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych – woj. dolnośląskie

Poprzednie 12 miesięcy

Przyszłe 12 miesięcy

3. Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych

Polska

43%

57%

dolnośląskie

43%

57%

Polska

31%

64%

dolnośląskie

35%

61%

4% 0%

Tak

jeleniogórski

54%

46%

legnicko‐głogowski

40%

60%

wałbrzyski

45%

55%

wrocławski m. Wrocław

Nie

jeleniogórski

28%

72%

legnicko‐głogowski

27%

69%

Trudno powiedzieć

wałbrzyski wrocławski

53%

47%

64%

30%

m. Wrocław

60%

40%

4% 5%

49%

46%

59%

36%

Polska

178

legnicko‐ głogowski

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

wałbrzyski

wrocławski

25%

24% 33%

8% 9%

30% 19% 27%

51% 7% 6%

16%

33% 28%

23% 12%

2% 8%

2% jeleniogórski

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne

55%

60% 19% 11%

15% 12% 4% dolnośląskie

45%

58% 37% 41%

32% 30%

25% 16% 9% 4%

42%

56%

61%

74%

4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych

m. Wrocław

60%

40%

59%

36%

4.Przedmiot Przedmiot wydatków inwestycyjnych wydatków inwestycyjnych – woj. dolnośląskie

Wykres 4

Polska

legnicko‐ głogowski

wałbrzyski

8% 9% wrocławski

25%

24% 33%

51% 7% 6%

16%

30% 19% 27%

33% 28%

23% 12% 2% 8%

2% jeleniogórski

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne

55%

60% 19% 11%

15% 12% 4% dolnośląskie

45%

58% 37% 41%

32% 30%

25% 16% 9% 4%

42%

56%

61%

74%

Poprzednie 12 miesięcy

m. Wrocław

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

Polska

legnicko‐ głogowski

66%

53% wrocławski

25% 24% 18% 21% 4% 2%

22% 26%

6% 2% 3% wałbrzyski

15%

41%

41% 21% 26%

3% 0%

7% 7%

jeleniogórski

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne Trudno powiedzieć

Wykres 5

19% 23% 20%

20% 24% 6%

5% 3% dolnośląskie

48%

50% 36%

48% 37%

35% 20% 22% 14%

24% 22% 10% 6% 2%

41%

53%

55%

Przyszłe 12 miesięcy

m. Wrocław

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. dolnośląskie 5. Wysokość wydatków inwestycyjnych

Poprzednie 12 miesięcy Polska

36%

52%

dolnośląskie

35%

53%

jeleniogórski legnicko‐głogowski

24%

9% 3%

67%

34%

wałbrzyski

29%

Polska

30%

dolnośląskie

32%

37% 61%

13% 46%

42%

m.Wrocław

53%

47%

wrocławski

10% 1% 1%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

17% 3% 1% 8%2%

jeleniogórski legnicko‐głogowski

50%

54%

31% 22%

60% 57%

14%2%1% 3%

11%2%1% 2%

1% 4% 4% 15%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN Trudno powiedzieć

179

jeleniogórski

24%

legnicko‐głogowski

67%

34%

wałbrzyski wrocławski

Wykres 5

53%

47%

100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

13% 46%

42%

17% 3% 1%

37%

m.Wrocław Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. dolnośląskie 29% 61%

8%2%

Przyszłe 12 miesięcy

wałbrzyski wrocławski

38%

51%

35%

14% 2% 2%

78%

7% 2% 8% 0% 0%

8% 6% 4% 0% 0%

26%

34%

77%

86%

28%

9% 5% 3% 0% 0%

21%

8% 7% 3% 1% 0%

7% 4%

47%

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

12%

Źródło finansowania inwestycji – woj. dolnośląskie 6. Źródła finansowania inwestycji Poprzednie 12 miesięcy Polska dolnośląskie jeleniogórski legnicko‐ głogowski 86%

Wykres 6

57%

29%

m. Wrocław

15%

57%

93%

22%

wałbrzyski

wrocławski

21% 10% 2% 0% 0% 0%

legnicko‐głogowski

1% 4% 4%

60%

86%

31%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN Trudno powiedzieć

31%

jeleniogórski

11%2%1% 2%

54%

7% 6% 0% 0% 0%

32%

89%

dolnośląskie

14%2%1% 3%

50%

29%

30%

10% 8% 3% 2% 1%

Polska

m.Wrocław

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

180

legnicko‐ głogowski

wałbrzyski

wrocławski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

0% 10% 6% 0% 3%

14% 16%

23% 10% 8% 16% 3% 0% 0%

13% 2% 0% 5%

12%

6% 0% 5%

25% 11%

3% 11% 7% 0% 4%

jeleniogórski

28%

42%

64%

83%

88%

dolnośląskie

17%

37% 5% 0% 4%

14%

28% 14%

28% 15% 6% 12% 4% 1% 4% Polska

72%

67%

74%

75%

Przyszłe 12 miesięcy

m. Wrocław

Eksport mikro i małych firm Wykres 7

Eksport wyrobów lub usług przez firmę – woj. dolnośląskie

Poprzednie 12 miesięcy

7. Eksport wyborów lub usług przez firmę Polska 12%

88%

dolnośląskie 10%

90%

Przyszłe 12 miesięcy Polska 12%

84%

dolnośląskie 12%

84%

Tak

jeleniogórski 15%

85%

Nie

legnicko‐głogowski 12%

88%

Trudno powiedzieć

90%

wałbrzyski 15%

79%

90%

wrocławski 10%

85%

m. Wrocław 8% Polska 12%

92% 88%

m.Wrocław 8% Polska 12%

87% 84%

5% 4%

dolnośląskie 12%

84%

jeleniogórski 15% Polska 26% legnicko‐głogowski 12%

85% 74% 88%

dolnośląskie 26% wrocławski 10%

Tak Nie Trudno powiedzieć

Innowacyjność mikro i małych firm wałbrzyski 10% 90%

74% 90%

Innowacja – woj. dolnośląskie m. Wrocławproduktowa 92% 8%

jeleniogórski

25%

75%

legnicko‐głogowski

26%

74%

wrocławski

25%

Tak Nie

12 wałbrzyskiPoprzednie 29% 71% miesięcy 8. Innowacja produktowa

m.Wrocław Polska 24% 26%

75%

74%

Polska 19% jeleniogórski 25%

81% 75%

legnicko‐głogowski

26%

74%

dolnośląskie wałbrzyski 17% 29%

83% 71%

wrocławski

25%

75%

jeleniogórski m.Wrocław 13% 24%

87% 76%

legnicko‐głogowski 17%

Trudno powiedzieć

76% 74%

9. Innowacja procesowa dolnośląskie 26%

wałbrzyski 10%

dolnośląskie 10% 90% 8. Innowacja produktowa

Wykres 8

81% 88%

wrocławski 10%

7. Eksport wyborów lub usług przez firmę

jeleniogórski 18% legnicko‐głogowski 9%

Nie Trudno powiedzieć

Tak Nie

wałbrzyski 19% 81% Innowacja procesowa

Trudno powiedzieć

81% 70% 88%

wałbrzyski 15% dolnośląskie 24% wrocławski 10%

79% 73% 85%

m.Wrocław 8% jeleniogórski 19%

87%

legnicko‐głogowski 21%

Przyszłe wałbrzyski 33%

1% 4% 3% 5% 3%

77%

78%

12 miesięcy 64%

wrocławski 24%

74%

m.Wrocław Polska 23% 26%

73% 70%

4% 4%

dolnośląskie 24%

73%

Polska 19% 21% jeleniogórski

75% 77%

Tak

83%

jeleniogórski 18% Polska 26% legnicko‐głogowski 9%

legnicko‐głogowski 21% dolnośląskie wałbrzyski 17% 33%

3% 4%

78%

80% 64%

wrocławski 24%

74%

jeleniogórski m.Wrocław 15% 23%

84% 73%

1% 4%

legnicko‐głogowski 16%

81%

wałbrzyski 17%

83%

wrocławski 21%

79%

wrocławski 20%

79%

m.Wrocław Polska 15% 19%

85% 81%

m.Wrocław Polska 18% 21%

76% 75%

6% 4%

dolnośląskie 17%

83%

dolnośląskie 17%

80%

jeleniogórski 13%

87%

jeleniogórski 15%

84%

legnicko‐głogowski 17%

83%

legnicko‐głogowski 16%

81%

wałbrzyski 19%

81%

wrocławski 21%

79%

m.Wrocław 15%

85%

Tak Nie Trudno powiedzieć

wałbrzyski 17%

83%

wrocławski 20%

79%

m.Wrocław 18%

76%

181

jeleniogórski

25%

75%

legnicko‐głogowski

26%

74%

wałbrzyski

Wykres 9

29%

Tak Nie Trudno powiedzieć

71%

jeleniogórski 19%

77%

legnicko‐głogowski 21%

78%

wałbrzyski

wrocławski 25% 75% Innowacja procesowa – woj. dolnośląskie m.Wrocław 24% 76%

64%

74%

m.Wrocław 23%

73%

Poprzednie 12 miesięcy 9. Innowacja procesowa

33%

wrocławski 24%

Przyszłe 12 miesięcy

Polska 19%

81%

Polska 21%

75%

dolnośląskie 17%

83%

dolnośląskie 17%

80%

jeleniogórski 13%

87%

legnicko‐głogowski 17%

83%

wałbrzyski 19%

81%

wrocławski 21%

79%

m.Wrocław 15%

Tak Nie Trudno powiedzieć

jeleniogórski 15%

84%

legnicko‐głogowski 16%

81%

85%

wałbrzyski 17%

83%

wrocławski 20%

79%

m.Wrocław 18%

76%

Wykres 10

Wysokość wydatków na innowacje – woj. dolnośląskie

10. Wysokość wydatków na innowacje

Poprzednie 12 miesięcy

Polska

64%

32%

dolnośląskie

65%

30%

jeleniogórski

58%

legnicko‐głogowski

33% 80%

wałbrzyski

15%

66%

wrocławski

34%

58%

m .Wrocław

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

10%

37%

69%

2%1% 2%

26%

5% 1%

Przyszłe 12 miesięcy Polska

50%

dolnośląskie

jeleniogórski legnicko‐głogowski

182

57%

33%

36%

49% 58%

wałbrzyski

53%

wrocławski

54%

m. Wrocław

39%

4% 1%

8% 1%

33% 41%

4% 2%

32% 72%

6% 19%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN Trudno powiedzieć

8% 4%

Wykres 11

Źródło finansowania innowacji – woj. dolnośląskie 11. Źródła finansowania innowacji

Polska

dolnośląskie

jeleniogórski

99% 5% 1% 0% 0% 3% 0%

24% 5% 3% 0% 0% 0%

2% 13% 2% 2% 0%

legnicko‐ głogowski

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

84%

93%

13% 5% 9% 0% 0% 1%

13%

93%

88% 22%

4% 5% 8% 2% 0%

3% 6% 2% 2% 0%

3% 5% 2% 0% 0%

13%

14%

91%

92%

Poprzednie 12 miesięcy

wałbrzyski

wrocławski

m .Wrocław

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

96%

92% legnicko‐ głogowski

wałbrzyski

wrocławski

11% 3% 14% 5% 0% 0%

1% 0% 7% 0% 0% 0%

9% 9% 9% 2% 0% 6%

29%

jeleniogórski

27%

72%

84%

dolnośląskie

14% 9% 9% 5% 0% 3% 0%

18% 4% 9% 5% 3% 0% 9%

Polska

17% 8% 6% 9% 3% 0% 3%

18% 6% 5% 9% 3% 0% 3%

71%

82%

84%

Przyszłe 12 miesięcy

m.Wrocław

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

183

Ocena otoczenia biznesu przez mikro i małe firmy Mapa 10

Ocena jakości usług świadczonych przedsiębiorcom przez lokalną administrację – woj. dolnośląskie

101 102 100

101 102 98

105 102 94 98 107 98

100 100 97

100 103 99 Wartość indeksu z badania w 2012 roku:

104 100 101

poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Mapa 11 Ocena jakości usług doradczych świadczonych przez polskie banki w zakresie kredytów – woj. dolnośląskie

106 104 105

107 107 106

113 111 105 106 104 108

106 107 108

105 107 101 108 107 108

Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

184

Mapa 12

Ocena uciążliwości kontroli działalności gospodarczej – woj. dolnośląskie

103 105 101

102 105 102

105 108 102 100 107 100

103 104 106

103 107 103 Wartość indeksu z badania w 2012 roku:

102 102 98

poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Wykres 12

Przynależność do organizacji biznesowych – woj. dolnośląskie

12. Przynależność do organizacji biznesowych Polska

94%

dolnośląskie

94%

jeleniogórski

91%

legnicko‐głogowski

Tak Nie

98%

wałbrzyski

95%

wrocławski

95%

m.Wrocław

94%

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych

Polska

33%

22%

45%

dolnośląskie

36%

20%

45% Tak, regularnie

jeleniogórski legnicko‐głogowski wałbrzyski wrocławski m. Wrocław

38% 25% 40% 28% 40%

16%

46% 54%

22% 19%

Tak, od czasu do czasu Nie

41% 52%

20% 22%

38%

185

m.Wrocław

94%

Wykres 13

Korzystanie z usług firm zewnętrznych – woj. dolnośląskie

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych

Polska

33%

22%

45%

dolnośląskie

36%

20%

45% Tak, regularnie

jeleniogórski legnicko‐głogowski

38% 25%

wałbrzyski wrocławski

40% 28%

m. Wrocław

Wykres 14

40%

Tak, od czasu do czasu

46%

16%

Nie

54%

22%

41%

19%

52%

20%

38%

22%

14. Główne bariery rozwoju firmy

Główne bariery rozwoju firmy – woj. dolnośląskie 3.74

Koszty pracy

3.87 3.55

Wysokość podatków

3.56 3.51

Obciążenia biurokratyczne

3.67 3.37

Konkurencja innych firm

3.20 3.28

Przepisy prawne

3.44 2.99

Popyt na produkty/usługi firmy

3.07 2.90

Niska rentowność działalności

2.91

2.78 2.70

Zatory płatnicze

Dostęp do finansowania zewnętrznego

Czynniki makroekonomiczne

Kwalifikacje pracowników

Korupcja

Sądownictwo gospodarcze

woj. Dolnośląskie

2.79

Szara strefa

Dostęp do programów pomocowych

Polska

2.84 2.62 2.76 2.55 2.72 2.53 2.66 2.42 2.55 2.26 2.30 2.25 2.36

186

Wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjnych w mikro i małych firmach Wykres 15

Wykorzystanie komputera w firmie – woj. dolnośląskie

15. Wykorzystywanie komputera w firmie 15. Wykorzystywanie komputera w firmie Polska 15. Wykorzystywanie komputera w firmie

13%

87% 89%

13% 13% 11%

dolnośląskie dolnośląskie jeleniogórski

89% 89% 88%

11% 11% 12%

legnicko‐głogowski jeleniogórski jeleniogórski wałbrzyski legnicko‐głogowski legnicko‐głogowski wrocławski wałbrzyski wałbrzyski m. Wrocław wrocławski wrocławski m. Wrocław m. Wrocław

87% 88% 88% 87% 87% 87% 87% 87% 87% 92% 87% 87% 92% 92%

13% 12% 12% 13% 13% 13% 13% 13% 13% 8% 13% 13% 8% 8%

Polska Polska dolnośląskie

Wykres 16

87%

Tak Nie Tak Tak Nie Nie

16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy

Stosowanie oprogramowania wspomagającego funkcjonowanie firmy – woj. dolnośląskie

16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy Polska 43% 57% 16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy

Polska Polska dolnośląskie

57% 57% 63%

dolnośląskie dolnośląskie jeleniogórski

63% 63% 60%

37% 37% 40%

57% 60% 60% 59% 57% 57%76% 59% 59% 64% 76% 76% 64% 64%

43% 40% 40% 41% 43% 43%24% 41% 41% 36% 24% 24% 36% 36%

43% 43% 37% Tak Nie Tak Tak Nie Nie

17. Dostęp do Internetu w firmie

Wykres 17 17.Dostęp do Internetu w firmie – woj. dolnośląskie Dostęp do Internetu w firmie Polska 17. Dostęp do Internetu w firmie

97%

97% 97%

3% 3% 3%

dolnośląskie dolnośląskie jeleniogórski

97% 97% 99%

3% 3% 1%

95% 99% 99% 93% 95% 95% 99% 93% 93% 98% 99% 99% 98% 98%

5% 1% 1% 7% 5% 5% 1% 7% 7% 2% 1% 1% 2% 2%

Polska Polska dolnośląskie

97%

Tak Nie Tak Tak Nie Nie

187

Wykres 18

Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną – woj. dolnośląskie

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną 18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną

Polska Polska

57% 57%

43%

dolnośląskie dolnośląskie

57%

43%

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną 57%

43%

jeleniogórski Polska jeleniogórski legnicko‐głogowski

43% 57% 43% 69%

57% 43% 57% 31%

legnicko‐głogowski wałbrzyski dolnośląskie wałbrzyski wrocławski wrocławski m. Wrocław jeleniogórski m. Wrocław legnicko‐głogowski

69% 55% 57% 55% 62%

31% 45% 43% 45% 38%

62% 60% 43% 60% 69%

38% 40% 57% 40% 31%

55%

45%

wałbrzyski

Tak Tak Nie Nie

Tak Nie

38% 62%– woj. dolnośląskie Wykres 19 Posiadanie własnejwrocławski strony internetowej 19. Posiadanie własnej strony internetowej

m. Wrocław 60% 19. Posiadanie własnej strony internetowej Polska Polska

56% 56%

44%

dolnośląskie dolnośląskie

57%

43%

jeleniogórski Polska jeleniogórski legnicko‐głogowski

51% 56% 51% 45%

49% 44% 49% 55%

legnicko‐głogowski wałbrzyski dolnośląskie wałbrzyski wrocławski wrocławski m. Wrocław jeleniogórski m. Wrocław legnicko‐głogowski

45% 59% 57% 59% 53%

55% 41% 43% 41% 47%

53% 66% 51% 66% 45%

47% 34% 49% 34% 55%

wałbrzyski

59%

41%

19. Posiadanie własnej strony internetowej

wrocławski 20. Sprzedaż przez Internet 20. Sprzedaż przez Internet m. Wrocław

Wykres 20

40%

57%

44%

43%

Polska 5% 17% Polska 5% 17%

20. Sprzedaż przez Internet

dolnośląskie 5%16% dolnośląskie 5%16% Polska 5% 17%

Tak Nie Nie

Tak Nie

47%

53%

66% Sprzedaż przez Internet – woj. dolnośląskie

Tak

34% 78%

Tak, poprzez sklep internetowy

78%

Tak, poprzez sklep internetowy Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem Tak, poprzez możliwość złożenia

80%

zamówienia e‐mailem Nie

80% 78%

Nie Tak, poprzez sklep internetowy

Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem

dolnośląskie 5%16%

80%

Nie 21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy 21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy

Polska Polska dolnośląskie

48%

52% 52%

48%

56%

44%

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy dolnośląskie 44%

188

56%

jeleniogórski Polska jeleniogórski legnicko‐głogowski

45% 48% 45% 42%

55% 52% 55% 58%

legnicko‐głogowski wałbrzyski dolnośląskie wałbrzyski wrocławski wrocławski m. Wrocław jeleniogórski m. Wrocław legnicko‐głogowski

42% 43% 44% 43% 39%

58% 57% 56% 57% 61%

39% 46% 45% 46% 42%

61% 54% 55% 54% 58%

wałbrzyski

43%

57%

Tak Tak Nie Nie

Tak Nie

Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem

dolnośląskie 5%16%

80%

Nie

Wykres 21 Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy – woj. dolnośląskie

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy

Polska

52%

48%

dolnośląskie

44%

56%

jeleniogórski

45%

55%

legnicko‐głogowski

42%

58%

wałbrzyski

43%

57%

wrocławski m. Wrocław

Tak Nie

61%

39%

54%

46%

Wykres 22

Korzystanie z bankowości internetowej – woj. dolnośląskie

22. Korzystanie z bankowości internetowej

Polska

85%

15%

dolnośląskie

86%

14%

jeleniogórski legnicko‐głogowski

90% 82%

10% 18%

wałbrzyski

76%

24%

wrocławski

77%

23%

m. Wrocław

95%

Tak Nie

189

Województwo kujawsko-pomorskie

tucholski

świecki

grudziądzki

sępoleński

Grudziądz

chełmiński

bydgoski

Bydgoszcz nakielski

grudziądzki

toruński

bydgosko-toruński

wąbrzeski

brodnicki

golubsko-dobrzyński rypiński

Toruń

żniński

inowrocławski

aleksandrowski

włocławski

lipnowski

włocławski Włocławek

mogileński radziejowski

włocławski

191

KUJAWSKO-POMORSKIE

Bydgosko-toruński

Grudziądzki

Włocławski

Dane statystyczne

POLSKA

Tabela 1

100

83,9

107,8

67,0

71,9

Dochody gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 444

3 244

3 550

3 091

3 049

Wydatki gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 665

3 537

3 961

3 258

3 310

Stopa bezrobocia rejestrowanego (III kwartał 2012)

12,4

16,7

10,1

19,9

22,0

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2011)

100

Nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach na 1 mieszkańca (zł; 2010)

2 987

3 322

3 980

2 687

3 111

Podmioty zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

1 004

879

1 109

708

768

Podmioty nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

107

Podmioty wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

100

107

Podmioty gospodarcze zarejestrowane w rejestrze REGON ogółem (2011), w tym:

3 869 897

184 365

85 890

38 220

60 255

0-9 pracujących (mikro)

3 674 970

174 580

81 678

36 043

56 859

10-49 pracujących (małe)

160 851

7 966

3 364

1 778

2 824

50-249 pracujących (średnie)

29 340

1 586

720

353

513

Powyżej 249 pracujących (duże)

4 736

233

128

PKB na 1 mieszkańca w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2010)

Źródło: Bank Danych Lokalnych

192

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm Mapa 1

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm – woj. kujawsko-pomorskie

87,6/91,5 93

88,4/92,9

92 90

91 91 91

90,7/92,5

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

93 91 92

89,1/94,8

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

90 90 92

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

86,0/90,6 90 91 88

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Ocena sytuacji gospodarczej przez mikro i małe firmy Mapa 2

Ocena sytuacji gospodarczej – woj. kujawsko-pomorskie

76,2/79,4 87

78,3/81,6

85 78

84 84 80

79,8/82,1

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

88 83 81

80,2/83,0

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

83 83 82

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

74,9/79,4 83 87 77

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

193

Mapa 3

Ocena sytuacji branży – woj. kujawsko-pomorskie

79,2/83,5 88

79,4/84,9

86 81

86 85 82

84,9/86,0

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

88 85 85

79,1/86,9

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

87 84 83

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

76,5/81,5 83 86 79

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Mapa 4

Ocena sytuacji firmy – woj. kujawsko-pomorskie

86,9/92,0 92

87,7/93,8

91 89

89 90 91

88,7/93,3

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

94 91 91

89,2/95,2

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

89 89 92

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

85,1/92,3 86 90 89

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

194

Sytuacja finansowa mikro i małych firm Mapa 5

Ocena przychodów firmy – woj. kujawsko-pomorskie

86,2/91,7 90

88,5/93,5

90 89

88 89 91

88,7/92,4

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

91 90 91

92,9/96,3

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

87 89 95

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

82,5/90,5 86 88 86

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Mapa 6

Ocena wyniku finansowego firmy – woj. kujawsko-pomorskie

87,4/92,3 91

89,0/94,0

91 90

88 90 92

89,5/92,5

Indeks X / Y w roku 2012

92 92 91

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

91,2/97,0

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

87 89 94

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

85,8/91,0 87 90 88

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

195

Mapa 7

Ocena długości oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary/usługi – woj. kujawsko-pomorskie

91,2/96,1 96

91,5/97,2

95 94

94 93 94

94,2/96,1

Indeks X / Y w roku 2012

96 96 95

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

90,9/99,7

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

93 92 95

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

90,8/94,5 96 93 93

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Zatrudnienie w mikro i małych firmach Mapa 8

Ocena zatrudnienia w firmie – woj. kujawsko-pomorskie

96,5/99,2 99

96,4/100,1

98 98

98 97 98

98,7/99,4

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

99 97 99

95,2/101,4

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

98 97 98

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

96,4/98,9 98 97 98

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

196

Dostępność zewnętrznego finansowania dla mikro i małych firm Mapa 9

Ocena dostępności zewnętrznego finansowania dla firmy – woj. kujawsko-pomorskie

97,1/97,9 99

96,2/98,0

98 97

98 99 97

100,9/97,9

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

99 98 99

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

94,0/99,1

brak poprawy (-50 do 2,9)

96 98 97

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

96,4/96,6

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy

98 99 97

średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Źródła finansowania firmy – woj. kujawsko-pomorskie

Poprzednie 12 miesięcy 1. Źródła finansowania firmy Polska

kujawsko‐pomorskie

24%

76%

19%

81%

bydgosko‐toruński

85%

15%

grudziądzki

81%

19%

włocławski

73%

23% 4%

Środki własne oraz finansowanie zewnętrzne (np. kredyt)

kujawsko‐ pomorskie

73%

21% 5%

bydgosko‐toruński

73%

20% 7%

Trudno powiedzieć

grudziądzki

74%

21% 5%

włocławski

73%

23% 4%

26%

74%

49%

197 8% 12% % 10%

29%

19% %

53%

49%

54%

43% 11% 14%

47% %

16% 14%

46%

Wyłącznie środki własne

Polska

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

43%

Przyszłe 12 miesięcy

9% 17%

45%

Wykres 1

kredyt)

grudziądzki włocławski

Wykres 2

19%

81%

bydgosko‐toruński

73%

20% 7%

grudziądzki

74%

21% 5%

włocławski

73%

23% 4%

Trudno powiedzieć

26%

74%

Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych – woj. kujawsko-pomorskie

Polska

kujawsko‐ pomorskie

49% 8% 12% 5% 10%

29%

19%

53%

54%

49% 7% 2% 2%

5% 5%

11% 14% 3% 4%

9% 17% 2% 2%

43%

47%

45%

16% 14%

43%

46%

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

bydgosko‐toruński

grudziądzki

włocławski

Inwestycje mikro i małych firm Wykres 3 Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych – woj. kujawsko-pomorskie Poprzednie 12 miesięcy Przyszłe 12 miesięcy 3. Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych Polska Polska 31% 43% 57% 64% kujawsko‐pomorskie

39%

61%

Tak

kujawsko‐pomorskie

30%

61%

bydgosko‐toruński

29%

59%

12%

grudziądzki

33%

62%

włocławski

30%

63%

Nie

bydgosko‐toruński grudziądzki włocławski

40% 47% 31%

Trudno powiedzieć

60% 53% 69%

198

kujawsko‐ pomorskie Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne

bydgosko‐toruński Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

47% 2%

18% 20% 9%

25% 15% 12%

46%

54% 12% 7% 5% 1%

38%

47%

52% 17% 13% 8% 2%

51% 25% 16% 9% 4%

42% Polska

45%

56%

4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych

grudziądzki

włocławski

grudziądzki włocławski

Wykres 4

47% 31%

53% 69%

grudziądzki

33%

62%

włocławski

30%

63%

Przedmiot wydatków inwestycyjnych – woj. kujawsko-pomorskie

4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych

Polska

18% 20% 9% 2%

bydgosko‐toruński

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne

47% 25% 15% 12%

12% 7% 5% 1%

kujawsko‐ pomorskie

46%

54% 38%

52% 17% 13% 8% 2%

47%

51% 25% 16% 9% 4%

42%

45%

56%

Poprzednie 12 miesięcy

grudziądzki

włocławski

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

Polska

60%

54%

9% 3% 0%

bydgosko‐toruński

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne Trudno powiedzieć

22% 19%

27%

43%

50% 13%

2% 5% 0% 0%

kujawsko‐ pomorskie

grudziądzki

8% 5% 1%

56%

55% 34%

13% 7% 3% 0%

24% 22% 10% 6% 2%

26%

41%

50%

53%

56%

Przyszłe 12 miesięcy

włocławski

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

Wykres 5

Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. kujawsko-pomorskie

5. Wysokość wydatków inwestycyjnych

Poprzednie 12 miesięcy

Polska

36%

kujawsko‐pomorskie

46%

bydgosko‐toruński grudziądzki włocławski

Polska kujawsko‐pomorskie bydgosko‐toruński grudziądzki

52%

10% 1% 1%

38%

52%

35%

44%

13%

43%

38%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

16%

13%

39%

22%

30%

35%

39% 36%

50%

45%

33% 42%

14% 2% 1% 3%

16% 1% 2%

24% 20%

1% 3% 2%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN Trudno powiedzieć

199

bydgosko‐toruński

52%

grudziądzki

Wykres 5

44%

13%

43%

13%

włocławski inwestycyjnych 38% 39% 22% Wysokość wydatków – woj. kujawsko-pomorskie

Polska kujawsko‐pomorskie bydgosko‐toruński grudziądzki włocławski

Przyszłe 12 miesięcy 30%

14% 2% 1% 3%

50%

35%

39% 36% 30%

45%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN Trudno powiedzieć

16% 1% 2%

33%

24%

42%

1% 3%

20%

63%

2% 4%

6. Źródła finansowania inwestycji Źródło finansowania inwestycji – woj. kujawsko-pomorskie

Poprzednie 12 miesięcy

kujawsko‐ pomorskie Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

75% 7% 4% 14% 0% 0%

7% 2% 2% 4% 0%

1% 9% 0% 0% 0%

4% 6% 4% 1% 0%

Polska

23%

31%

22%

8% 7% 3% 1% 0%

21%

82%

93%

85%

86%

17%

Wykres 6

35%

100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

bydgosko‐toruński

grudziądzki

włocławski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

14% 14% 9% 2% 0% 2%

43%

65%

18% 22% bydgosko‐toruński

16% 3% 8% 4% 0% 2%

kujawsko‐ pomorskie

5% 6% 4% 0% 9%

7% 8% 4% 0% 5%

15% 6% 12% 4% 1% 4%

18%

34%

50%

61%

67%

75% 28% Polska

200

75%

Przyszłe 12 miesięcy

grudziądzki

włocławski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

Eksport mikro i małych firm Wykres 7

Eksport wyrobów lub usług przez firmę – woj. kujawsko-pomorskie

Poprzednie 12 miesięcy

Przyszłe 12 miesięcy

7. Eksport wyborów lub usług przez firmę

Polska 12%

88%

kujawsko‐pomorskie 13%

87%

Tak

Polska 12%

84%

kujawsko‐pomorskie 13%

85%

bydgosko‐toruński 18%

80%

grudziądzki 14%

84%

włocławski 7%

93%

Nie

bydgosko‐toruński 20% grudziądzki 13% włocławski 6%

Trudno powiedzieć

80% 87% 94%

7. Eksport wyborów lub usług przez firmę 8. Innowacja produktowa Polska 12%

Polska 26% kujawsko‐pomorskie 13%

88%

Polska Tak Nie Trudno powiedzieć Tak

80%

grudziądzki produktowa 87% 13% Innowacja – woj. bydgosko‐toruński 35% 65% włocławski 6% 94% grudziądzki 20%

74% 87%

Wykres 8

Polska 12%

Innowacyjność mikro i małych firm kujawsko‐pomorskie 28% 72% bydgosko‐toruński 20%

kujawsko-pomorskie Nie

Trudno powiedzieć

80%

12 miesięcy włocławski Poprzednie 75% 25% 8. Innowacja produktowa 9. Innowacja procesowa Polska 26% 74%

81% 72%

kujawsko‐pomorskie 24% bydgosko‐toruński 35%

76% 65%

Nie

80% 74% 75% 76%

Nie

84%

85%

kujawsko‐pomorskie 32% bydgosko‐toruński 18%

80%

grudziądzki 14% bydgosko‐toruński 39% włocławski 7% grudziądzki 35%

Przyszłe włocławski 23% 26%

1% 5% 2%

84% 59% 93% 61%

2% 3% 0% 4%

12 70% miesięcy 7%

70%

Polska 21% kujawsko‐pomorskie 32%

4% 4%

63%

Polska

70%

kujawsko‐pomorskie 13%

Polska 19% kujawsko‐pomorskie 28%

26%

75% 63%

4% 5%

Tak

grudziądzki 20% bydgosko‐toruński 26% włocławski 25% grudziądzki 24%

włocławski 20% 80% 9. Innowacja procesowa

Polska 19%

kujawsko‐pomorskie

24%

Trudno powiedzieć

kujawsko‐pomorskie bydgosko‐toruński

26% 39%

71% 59%

3% 3%

grudziądzki 35% bydgosko‐toruński 28% włocławski 23% grudziądzki 23%

61% 68% 70% 74%

4% 4% 7% 3%

72%

włocławski 25%

Polska 21%

81%

76%

75%

kujawsko‐pomorskie

26%

71%

bydgosko‐toruński

28%

68%

Tak

Trudno Tak powiedzieć

Nie

bydgosko‐toruński

26%

74%

grudziądzki 24%

76%

grudziądzki 23%

74%

włocławski 20%

80%

włocławski 25%

72%

Trudno powiedzieć

201

kujawsko‐pomorskie

28%

kujawsko‐pomorskie

72%

63%

32%

Tak Nie

bydgosko‐toruński

Wykres 9

35%

65%

Trudno powiedzieć

bydgosko‐toruński

39%

59%

grudziądzki

35%

61%

Innowacja procesowa – woj. kujawsko-pomorskie

grudziądzki 20% włocławski

25%

80%

włocławski 23%

75%

Poprzednie 12 miesięcy 9. Innowacja procesowa

Polska 19%

81%

kujawsko‐pomorskie 24%

76%

70%

Przyszłe 12 miesięcy

Polska 21%

75%

kujawsko‐pomorskie

26%

71%

bydgosko‐toruński

28%

68%

Tak Nie

bydgosko‐toruński

26%

74%

grudziądzki 24%

76%

grudziądzki 23%

74%

włocławski 20%

80%

włocławski 25%

72%

Trudno powiedzieć

Wykres 10

Wysokość wydatków na innowacje – woj. kujawsko-pomorskie

10. Wysokość wydatków na innowacje

Poprzednie 12 miesięcy

Polska

64%

kujawsko‐pomorskie

65%

32%

34%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

bydgosko‐toruński

61%

grudziądzki

60%

włocławski

39% 5%

35% 75%

25%

Przyszłe 12 miesięcy Polska

kujawsko‐pomorskie

bydgosko‐toruński grudziądzki włocławski

202

50%

39%

40%

50%

36%

57%

33%

43% 51%

4% 1%

13% 45%

12% 4%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN Trudno powiedzieć

Źródło finansowania innowacji – woj. kujawsko-pomorskie

11. Źródła finansowania

Polska

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

86%

88%

13% 4% 0% 3% 0% 0%

19%

14%

kujawsko‐ pomorskie

8% 3% 2% 3% 0%

3% 5% 2% 0% 0%

3% 2% 2% 1% 0%

13%

15%

91%

92%

97%

Poprzednie 12 miesięcy

2% 3% 2% 0% 0%

Wykres 11

bydgosko‐toruński

grudziądzki

włocławski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

Polska

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

84% grudziądzki

12% 0% 0% 0%

19% 14%

3% 0% 5%

12%

11%

3% 5% 5% 0% 0% bydgosko‐toruński

22%

72%

77% kujawsko‐ pomorskie

26% 15%

3% 9% 3% 0% 1%

23% 14%

6% 5% 9% 3% 0% 3%

18%

78%

82%

Przyszłe 12 miesięcy

włocławski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

203

Ocena otoczenia biznesu przez mikro i małe firmy Mapa 10 Ocena jakości usług świadczonych przedsiębiorcom przez lokalną administrację – woj. kujawsko-pomorskie

101 102 100

101 105 101

103 110 104

99 103 100

Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

102 105 99

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Mapa 11 Ocena jakości usług doradczych świadczonych przez polskie banki w zakresie kredytów – woj. kujawsko-pomorskie

106 104 105

106 107 107

107 108 105

106 105 107

Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

105 109 108

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

204

Mapa 12

Ocena uciążliwości kontroli działalności gospodarczej – woj. kujawsko-pomorskie

106 107 101

103 105 101

109 106 102

104 110 104

Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

107 104 95

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Wykres 12

Przynależność do organizacji biznesowych – woj. kujawsko-pomorskie

12. Przynależność do organizacji biznesowych Polska

94%

kujawsko‐pomorskie

96%

Tak Nie

bydgosko‐toruński

95%

grudziądzki

94%

włocławski

99%

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych Polska

33%

22%

45%

kujawsko‐pomorskie

34%

20%

46%

Tak, regularnie Tak, od czasu do czasu

bydgosko‐toruński

42%

20%

38%

grudziądzki

26%

21%

52%

włocławski

29%

18%

52%

Nie

205

grudziądzki

włocławski

94% 99%

Wykres 13 Korzystanie z usług firm zewnętrznych – woj. kujawsko-pomorskie 13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych Polska

33%

22%

45%

kujawsko‐pomorskie

34%

20%

46%

Tak, regularnie Tak, od czasu do czasu

bydgosko‐toruński

Wykres 14

20%

42%

Nie

38%

grudziądzki

26%

21%

52%

włocławski

29%

18%

52%

14. Główne bariery rozwoju firmy

Główne bariery rozwoju firmy – woj. kujawsko-pomorskie

3.74

Koszty pracy

3.97 3.55

Wysokość podatków

3.66 3.51

Obciążenia biurokratyczne

3.47 3.37

Konkurencja innych firm

3.41 3.28

Przepisy prawne

3.33 2.99

Popyt na produkty/usługi firmy

3.00 2.90

Niska rentowność działalności

2.77

2.97 2.70

Zatory płatnicze

2.63 2.62

Dostęp do programów pomocowych

2.57 2.55

Dostęp do finansowania zewnętrznego

Czynniki makroekonomiczne

Kwalifikacje pracowników

Korupcja

Sądownictwo gospodarcze

woj. Kujawsko‐pomorskie

2.79

Szara strefa

Polska

2.77 2.53 2.42 2.42 2.60 2.26 2.12 2.25 2.26

206

Wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjnych w mikro i małych firmach Wykres 15 Wykorzystanie komputera w firmie – woj. kujawsko-pomorskie 15. Wykorzystywanie komputera w firmie 15. Wykorzystywanie komputera w firmie Polska 87% 13% 15. Wykorzystywanie komputera w firmie Polska kujawsko‐pomorskie Polska

13%

91% 97%

9% 3%

kujawsko‐pomorskie grudziądzki bydgosko‐toruński włocławski grudziądzki bydgosko‐toruński

91% 84% 97% 87% 84% 97%

9% 16% 3% 13% 16% 3%

87% 84%

13% 16%

Tak Nie Tak Nie Tak Nie

16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy

Stosowanie oprogramowania wspomagającego funkcjonowanie firmy – woj. kujawsko-pomorskie Polska

57%

43%

16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy Polska kujawsko‐pomorskie

57% 54%

43% 46%

Polska

57%

43%

Tak

kujawsko‐pomorskie bydgosko‐toruński

54% 55%

46% 45%

Nie

kujawsko‐pomorskie grudziądzki bydgosko‐toruński włocławski grudziądzki bydgosko‐toruński

54% 52% 55% 54% 52% 55%

46% 48% 45% 46% 48% 45%

włocławski grudziądzki

54% 52%

46% 48%

włocławski 17. Dostęp do Internetu w firmie

54%

46%

Tak Nie Tak Nie

17. Dostęp do Internetu w firmie

Wykres 17

97% 3% Dostęp do Internetu Polska w firmie – woj. kujawsko-pomorskie

17. Dostęp do Internetu w firmie

87%

16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy włocławski 87% 13%

13% 9%

kujawsko‐pomorskie bydgosko‐toruński

włocławski grudziądzki

Wykres 16

87% 91%

Polska kujawsko‐pomorskie

97% 97%

3% 3%

Polska

97%

kujawsko‐pomorskie bydgosko‐toruński

97% 98%

3% 2%

kujawsko‐pomorskie grudziądzki bydgosko‐toruński włocławski grudziądzki bydgosko‐toruński

97% 95% 98% 97% 95% 98%

3% 5% 2% 3% 5% 2%

włocławski grudziądzki

97% 95%

3% 5%

włocławski

97%

Tak Nie Tak Nie Tak Nie

207

18 Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną – woj. kujawsko-pomorskie Wykres 18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną 18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną

Polska

57%

43%

Polska kujawsko‐pomorskie

57%

43%

54%

46%

54%

46%

57% 57%

43% 43%

52% 57%

48% 43%

50% 52% 54%

50% 48% 46%

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną kujawsko‐pomorskie bydgosko‐toruński Polska grudziądzki bydgosko‐toruński włocławski grudziądzki kujawsko‐pomorskie

włocławski 50% 50% bydgosko‐toruński 57% 43% 19. Posiadanie własnej strony internetowej Wykres Posiadanie własnejgrudziądzki strony internetowej – woj. kujawsko-pomorskie 19 48% 52% 19. Posiadanie własnej strony internetowej

Polska włocławski

56% 50%

44% 50%

Polska kujawsko‐pomorskie

56%

44%

55%

45%

55%

45%

67% 56%

33% 44%

49% 67%

51% 33%

19. Posiadanie własnej strony internetowej kujawsko‐pomorskie bydgosko‐toruński Polska grudziądzki bydgosko‐toruński włocławski grudziądzki kujawsko‐pomorskie

włocławski

20. Sprzedaż przez Internet

grudziądzki

20. Sprzedaż przez Internet włocławski

Wykres 20

60% 51% 45%

40%

60%

208

Nie

Nie Tak Nie

Tak Nie

60%

17% 78% Sprzedaż przez InternetPolska – woj. 5% kujawsko-pomorskie

Polska 5% 17%

78%

kujawsko‐pomorskie 2% 21%

77%

kujawsko‐pomorskie 2% 21%

77%

Polska 5% 17%

78%

kujawsko‐pomorskie 2% 21%

Tak

51%

49%

20. Sprzedaż przez Internet

Nie

33%

67%

40%

Nie Tak

Tak

40% 49% 55%

bydgosko‐toruński

Tak

77%

Tak, poprzez sklep internetowy Tak, poprzez możliwość złożenia Tak, poprzez sklep internetowy zamówienia e‐mailem Nie Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem Nie Tak, poprzez sklep internetowy Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem Nie

Wykres 21 Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy – woj. kujawsko-pomorskie

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy 21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy Polska

48%

52%

Polska

48%

52%

kujawsko‐pomorskie

52%

48%

kujawsko‐pomorskie

52%

48%

Tak

bydgosko‐toruński

61%

39%

grudziądzki bydgosko‐toruński

41%61%

59%39%

44% 41%

56% 59%

włocławski grudziądzki

Nie Tak Nie

włocławski 44% 56% 22.22 Korzystanie z bankowości internetowej Wykres Korzystanie z bankowości internetowej – woj. kujawsko-pomorskie 22. Korzystanie z bankowości internetowej

Polska

85%

15%

Polska

85%

15%

kujawsko‐pomorskie

84%

16%

kujawsko‐pomorskie

84%

16%

bydgosko‐toruński

95%

grudziądzki bydgosko‐toruński

73%95%

27%5%

włocławski grudziądzki

75% 73%

25% 27%

włocławski

75%

25%

Tak Nie Tak Nie

209

Wojew贸dztwo lubelskie

211

LUBELSKIE

Bialski

Chełmsko-zamojski

Lubelski

Puławski

Dane statystyczne

POLSKA

Tabela 1

PKB na 1 mieszkańca w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2010)

100,0

67,6

58,8

57,4

87,7

57,3

Dochody gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 444

3 105

3 151

3 021

3 319

2 880

Wydatki gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 665

3 331

3 423

3 265

3 562

3 028

Stopa bezrobocia rejestrowanego (III kwartał 2012)

12,4

13,0

15,7

14,3

11,0

12,6

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2011)

100

Nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach na 1 mieszkańca (zł; 2010)

2 987

1 756

1 022

1 112

2 959

1 311

Podmioty zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

1 004

746

644

672

904

678

Podmioty nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

Podmioty wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

100

Podmioty gospodarcze zarejestrowane w rejestrze REGON ogółem (2011), w tym:

3 869 897

162 095

19 947

43 653

64 876

33 619

0-9 pracujących (mikro)

3 674 970

154 257

18 862

41 398

62 015

31 982

10-49 pracujących (małe)

160 851

6 534

917

1 918

2 310

1 389

50-249 pracujących (średnie)

29 340

1 153

158

308

465

222

Powyżej 249 pracujących (duże)

4 736

151

Źródło: Bank Danych Lokalnych

212

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm Mapa 1

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm – woj. lubelskie

87,6/91,5

89,2/92,5

93 92 90

94 92 91

88,7/91,0 93 94 90

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

89,2/91,3 96 89 90

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

88,6/92,9

brak poprawy (-50 do 2,9)

95 94 91

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

90,1/93,5 92 92 92

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Ocena sytuacji gospodarczej przez mikro i małe firmy Mapa 2

Ocena sytuacji gospodarczej – woj. lubelskie

76,2/79,4

77,3/80,3

87 85 78

88 85 79

76,6/77,5 84 86 77 Indeks X / Y w roku 2012

77,1/78,7

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

92 80 78

78,9/80,3

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

89 89 80

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

75,6/82,7 85 83 79

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

213

Mapa 3

Ocena sytuacji branży – woj. lubelskie

79,2/83,5

81,5/85,5

88 86 81

88 86 83

80,0/85,3 87 91 83 Indeks X / Y w roku 2012

80,6/84,9 91 81 83

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

80,9/84,7

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

88 88 83

niewielka poprawa (3 do 4,9)

83,5/87,2 87 87 85

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Mapa 4

Ocena sytuacji firmy – woj. lubelskie

86,9/92,0

87,9/93,6

92 91 89

94 91 91

91,6/90,9 92 93 91 Indeks X / Y w roku 2012

86,8/90,5

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

96 86 89

87,0/94,9

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

95 95 91

niewielka poprawa (3 do 4,9)

88,4/95,3 92 90 92

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

214

Sytuacja finansowa mikro i małych firm Mapa 5

Ocena przychodów firmy – woj. lubelskie

86,2/91,7

88,2/91,4

90 90 89

93 91 90

87,5/90,4 93 93 89

88,7/89,9 96 87 89

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

87,9/92,5

brak poprawy (-50 do 2,9)

94 94 90

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

88,4/91,3

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

89 89 90

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Mapa 6

Ocena wyniku finansowego firmy – woj. lubelskie

87,4/92,3

88,4/93,9

91 91 90

93 92 91

88,6/92,4 92 93 90

87,1/91,3

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

97 88 89

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

88,1/94,5

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

94 94 91

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

89,7/95,8

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

90 92 93

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

215

Mapa 7

Ocena długości oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary/usługi – woj. lubelskie

91,2/96,1

94,0/97,4

96 95 94

97 95 96

92,2/95,3 97 95 94 Indeks X / Y w roku 2012

93,7/96,0 98 94 95

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

94,4/97,7

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

97 94 96

niewielka poprawa (3 do 4,9)

94,3/98,7 96 97 97

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Zatrudnienie w mikro i małych firmach Mapa 8

Ocena zatrudnienia w firmie – woj. lubelskie

96,5/99,2

97,7/99,5

99 98 98

100 99 99

96,2/98,4 101 99 97 Indeks X / Y w roku 2012

100,8/99,2

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

102 96 100

94,6/100,0

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

101 100 97

niewielka poprawa (3 do 4,9)

100,6/99,6 98 99 100

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

216

Dostępność zewnętrznego finansowania dla mikro i małych firm Mapa 9

Ocena dostępności zewnętrznego finansowania dla firmy – woj. lubelskie

97,1/97,9

98,4/98,2

99 98 97

99 99 98

97,2/97,6 99 100 97 Indeks X / Y w roku 2012

98,8/99,5

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

97,2/98,4

99 98 99

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

98 100 98

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

100,3/97,2

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

99 98 99

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Wykres 1

Źródła finansowania firmy – woj. lubelskie

1. Źródła finansowania firmy Poprzednie 12 miesięcy

Przyszłe 12 miesięcy

Polska

76%

24%

lubelskie

76%

24%

Wyłącznie środki własne

bialski

77%

23%

chełmsko‐zamojski

Środki własne oraz finansowanie zewnętrzne (np. kredyt)

81%

19%

Trudno powiedzieć

Polska

73%

lubelskie

69%

24%

bialski

69%

25%

chełmsko‐zamojski

68%

23%

8% 8%

23% 4%

lubelski

72%

28%

lubelski

69%

22%

puławski

78%

22%

puławski

69%

28% 3%

56% 40%

217 3% %

55% 43% 15% 16%

45% 36% 27% 16%

51% 37%

48% 43% 17% 15%

16% 14%

46% 43%

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

bialski

77%

23%

chełmsko‐zamojski

finansowanie zewnętrzne (np. kredyt)

81%

19%

Trudno powiedzieć

Wykres 2

bialski

69%

25%

chełmsko‐zamojski

68%

23%

69%

22%

69%

28% 3%

lubelski

72%

28%

lubelski

puławski

78%

22%

puławski

Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych – woj. lubelskie

Polska

bialski

56%

55%

5% 2%

13% 10% 4% 4%

15% 16%

40%

43%

1% 5%

8% 13% 0% 3%

lubelskie

45% 36% 27% 16%

37% 3% 3%

5% 5%

16% 14%

17% 15%

46% 43%

48% 43%

51%

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

chełmsko‐ zamojski

lubelski

puławski

Inwestycje mikro i małych firm Wykres 3

Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych – woj. lubelskie

Poprzednie 12 miesięcy 3. Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych

Polska lubelskie

43%

37%

Przyszłe 12 miesięcy

57%

Polska

31%

64%

63%

lubelskie

30%

63%

49%

14%

Tak

bialski

48%

chełmsko‐zamojski

35%

lubelski

29%

puławski

52%

Nie

bialski

Trudno powiedzieć

65%

chełmsko‐zamojski

27%

70%

lubelski

29%

64%

puławski

35%

71%

48%

36%

52%

60%

Polska

lubelskie

lubelski

5% 4%

15% 22%

55% 56% 0%

16% 10%

4% 4% chełmsko‐ zamojski

39% 29%

37%

51%

bialski

14%

38% 35% 1% 9%

21% 15%

20% 23%

43%

51% 43% 6% 4%

218

25% 16% 9% 4%

42%

56%

64%

4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych

puławski

lubelski

29%

puławski

lubelski

29%

puławski

35%

71%

48%

52%

64%

60%

Wykres 4 Przedmiot wydatków inwestycyjnych – woj. lubelskie 4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych

lubelskie

55% 56% 15% 22%

5% 4%

16% 10%

37%

39% 29%

51%

bialski

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne

4% 4%

1% 9%

6% 4%

Polska

14%

21% 15%

38% 35%

43%

20% 23%

25% 16% 9% 4%

42%

51% 43%

56%

64%

Poprzednie 12 miesięcy

chełmsko‐ zamojski

lubelski

puławski

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

Polska

lubelskie

bialski

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne Trudno powiedzieć

chełmsko‐ zamojski

lubelski

57%

29% 17% 6% 2% 0%

6% 2% 2%

27% 23%

46%

49% 42% 0% 0%

29% 22% 26% 17%

13% 23% 4% 6% 0%

27%

8% 2% 1%

24% 22% 10% 6% 2%

21% 32%

34%

43%

49%

53% 41%

63%

Przyszłe 12 miesięcy

puławski

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. lubelskie 5. Wysokość wydatków inwestycyjnych

Wykres 5

Poprzednie 12 miesięcy Polska

36%

52%

lubelskie

36%

53%

10% 1% 1%

9% 2%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN

bialski chełmsko‐zamojski lubelski

37% 28%

53%

35%

puławski

4% 1%

59% 11% 59%

44%

43%

100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

5% 13%

Polska

lubelskie

30%

24%

50%

54%

14% 2% 1% 3%

14% 2% 5% 1%

219 Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN

chełmsko‐zamojski

28%

lubelski

35%

puławski

Wykres 5

53%

11%

59%

44%

Powyżej 1 000 000 PLN

43%

13%

Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. lubelskie

Przyszłe 12 miesięcy Polska

30%

lubelskie

14% 2% 1% 3%

50%

24%

14% 2% 5% 1%

54%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN

45%

lubelski

18%

puławski

17%

500 001 – 1 000 000 PLN

11% 6% 14%

39%

Powyżej 1 000 000 PLN

14% 1% 4% 3%

60% 66%

17%

90%

0% 0%

5% 2% 9% 2% 0%

3% 8%

14%

24%

20%

12% 22%

lubelski

puławski

lubelskie Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

bialski

chełmsko‐ zamojski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

9% 0% 0%

26%

78% 33%

lubelski

2% 2%

10%

13%

4% 0%

17%

28% 2%

0% 0% 2%

1% 3%

21%

76%

77% 10% 6% 10% 0% 0% 0%

23%

26%

17% 4% 0% 4% 0%

23% 13%

6% 12% 4% 1% 4% 0%

15%

28%

75%

78%

82%

Przyszłe 12 miesięcy

Polska

220

74%

0% 0% 0%

8% 7% 3% 1% 0%

13% 13% 7% 5% 1% 0%

21%

85%

86%

Źródła finansowania inwestycji Wykres 6 6. Źródło finansowania inwestycji – woj. lubelskie Poprzednie 12 miesięcy Polska lubelskie bialski chełmsko‐ zamojski Środki własne Kredyt bankowy Leasing Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje unijne Dotacje krajowe Inne

Trudno powiedzieć

89%

30%

100 001 – 500 000 PLN

11%

8% 16% 5% 1% 0% 0%

chełmsko‐zamojski

44%

89%

bialski

puławski

Eksport mikro i małych firm Wykres 7

Eksport wyrobów lub usług przez firmę – woj. lubelskie

Poprzednie 12 miesięcy 7. Eksport wyborów lub usług przez firmę

Polska 12% lubelskie

Przyszłe 12 miesięcy

Polska 12%

88%

lubelskie 8%

92%

84%

90%

Tak

bialski 3%

Nie

97%

7. Eksport wyborów lub usług przez firmę Trudno powiedzieć chełmsko‐zamojski 7% 93% lubelski 11% Polska 12% puławski 7%

lubelskie

89% 88% 93% 92%

8. Innowacja produktowa bialski 3%

97%

Innowacyjność mikro firm chełmsko‐zamojski 7% i małych 93% Polska 26% 74% lubelski 11%

Wykres 8

Nie Trudno powiedzieć

bialski 21% 79% Poprzednie 12 miesięcy 8. Innowacja produktowa lubelski Polska

93%

lubelski 9% Polska 12% puławski 7%

88% 84% 93%

lubelskie 8%

90%

1% 4% 4%

bialski 7% chełmsko‐zamojski Polska 6% 26%

puławski 7% lubelskie 24%

84%

93% 70%

1% 4%

88%

93% 72%

Tak Nie Trudno powiedzieć

bialski 21%

Przyszłe 1264% miesięcy 15%

chełmsko‐zamojski 23%

lubelski Polska

74%

69% 70%

3% 4%

27% 26%

73% 74%

puławski 22%

78%

puławski 21%

77%

lubelskie 23%

77%

lubelskie 24%

72%

chełmsko‐zamojski 18% Polska 19% lubelski 27%

28% 26%

Tak

9. Innowacja procesowa bialski 21%

lubelski 9%

89%

82%

chełmsko‐zamojski 6%

84%

Tak

Innowacja – woj. lubelskie puławski produktowa 7% 93% lubelskie 23% 77%

chełmsko‐zamojski 18%

bialski 7%

79%

82% 81% 73%

puławski 22% lubelskie 17%

Nie Trudno powiedzieć

bialski 21%

chełmsko‐zamojski 23% Polska 21% lubelski 28% puławski 21% lubelskie 20%

78% 83%

64%

15%

74% 75% 69%

2% 4% 3%

77% 76%

2% 4%

Tak

bialski

Nie

bialski 22%

66%

chełmsko‐zamojski 14%

83%

91%

chełmsko‐zamojski

17%

83%

lubelski Polska

20% 19%

80% 81%

puławski

14%

86%

puławski 13%

lubelskie

17%

83%

lubelskie 20%

76%

bialski 22%

66%

12%

chełmsko‐zamojski 14%

83%

9. Innowacja procesowa

Trudno powiedzieć

lubelski 27% Polska 21%

12%

72% 75%

1% 4%

82%

6% 4%

Tak

bialski

91%

chełmsko‐zamojski

17%

83%

lubelski

20%

80%

puławski

14%

86%

Nie Trudno powiedzieć

lubelski

27%

puławski 13%

72% 82%

1% 6%

221

Tak

bialski 21% chełmsko‐zamojski 18% lubelski

Wykres 9

27%

bialski 21%

Nie

79%

Trudno powiedzieć

82%

chełmsko‐zamojski 23% lubelski

73%

Innowacja – woj. lubelskie puławski procesowa 22% 78%

28%

puławski 21%

64%

15%

74%

69%

77%

Poprzednie 12 miesięcy 9. Innowacja procesowa

Przyszłe 12 miesięcy

Polska

19%

81%

Polska 21%

75%

lubelskie

17%

83%

lubelskie 20%

76%

bialski 22%

66%

12%

chełmsko‐zamojski 14%

83%

Tak

bialski

chełmsko‐zamojski

17%

83%

lubelski

20%

80%

puławski

14%

Wykres 10

Nie

91%

Trudno powiedzieć

lubelski

27%

puławski 13%

86%

72% 82%

1% 6%

Wysokość wydatków na innowacje – woj. lubelskie

10. Wysokość wydatków na innowacje

Poprzednie 12 miesięcy Polska

64%

lubelskie

32%

57%

35%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN

bialski

52%

chełmsko‐zamojski lubelski

63% 49%

puławski

33%

500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

17% 29%

Przyszłe 12 miesięcy Polska

50%

39%

4% 1%

lubelskie

49%

39%

7% 3%1% 2%

bialski chełmsko‐zamojski

222

37%

71%

47%

47% 42%

lubelski

52%

puławski

52%

47% 47%

6% 1% 10%

31% 43%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN Trudno powiedzieć

13% 2% 2% 6%

Wykres 11 Źródło finansowania innowacji – woj. lubelskie 11. Źródła finansowania innowacji

97%

92%

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

14%

13%

chełmsko‐ zamojski

4% 2% 0% 0% 0%

bialski

0% 2% 3% 0% 3%

lubelskie

10% 2% 2% 0% 0% 0%

1% 2% 2% 0% 1%

Polska

2% 2% 0% 0% 1%

3% 5% 2% 0% 0%

13%

15%

31%

79%

86%

91%

Poprzednie 12 miesięcy

lubelski

puławski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

Polska

86%

87%

82%

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

bialski

chełmsko‐ zamojski

lubelski

11% 6% 2% 10% 7% 0% 0%

6% 12% 0% 0% 6%

16% 22%

12% 0% 0% 2%

0% 2%

16%

68% lubelskie

13% 2% 6% 11% 2% 0% 6%

15% 12% 4% 11% 1% 0% 4%

18% 6% 5% 9% 3% 0% 3%

77%

82%

Przyszłe 12 miesięcy

puławski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

223

Ocena otoczenia biznesu przez mikro i małe firmy Mapa 10

Ocena jakości usług świadczonych przedsiębiorcom przez lokalną administrację – woj. lubelskie

101 102 100

99 101 100

102 106 98

102 93 102 96 103 98

Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego

99 101 102

powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Mapa 11

Ocena jakości usług doradczych świadczonych przez polskie banki w zakresie kredytów – woj. lubelskie

106 104 105

108 108 108

111 106 109

110 108 110 109 106 108

Wartość indeksu z badania w 2012 roku:

104 110 105

poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

224

Mapa 12

Ocena uciążliwości kontroli działalności gospodarczej – woj. lubelskie

97 95 101

101 97 97

96 106 99

98 101 95 100 102 99

Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego

100 103 94

powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Wykres 12

Przynależność do organizacji biznesowych – woj. lubelskie

12. Przynależność do organizacji biznesowych

Polska

94%

lubelskie

95% Tak

bialski

94%

chełmsko‐zamojski

95%

lubelski

97%

puławski

93%

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych Polska

33%

lubelskie

30%

Nie

22%

45%

48% Tak, regularnie

bialski

26%

27%

47%

chełmsko‐zamojski

28%

26%

45%

lubelski

33%

20%

47%

puławski

27%

18%

Tak, od czasu do czasu Nie

55%

225

lubelski

97%

puławski

93%

Wykres 13 Korzystanie z usług firm zewnętrznych – woj. lubelskie

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych Polska

33%

lubelskie

30%

22%

45%

22%

48% Tak, regularnie

bialski

26%

27%

47%

chełmsko‐zamojski

28%

26%

45%

lubelski

33%

20%

47%

puławski

27%

18%

Tak, od czasu do czasu Nie

55%

14. Główne bariery rozwoju firmy

Wykres 14

Główne bariery rozwoju firmy – woj. lubelskie

3.74

Koszty pracy

3.64 3.55

Wysokość podatków

3.35 3.51

Obciążenia biurokratyczne

3.48 3.37

Konkurencja innych firm

3.34 3.28

Przepisy prawne

3.31 2.99

Popyt na produkty/usługi firmy

2.90 2.90

Niska rentowność działalności

2.89

2.86 2.70

Zatory płatnicze

2.57 2.62

Dostęp do programów pomocowych

2.64 2.55

Dostęp do finansowania zewnętrznego

Kwalifikacje pracowników

Korupcja

Sądownictwo gospodarcze

woj. Lubelskie

2.79

Szara strefa

Czynniki makroekonomiczne

Polska

2.52 2.53 2.20 2.42 2.51 2.26 2.11 2.25 2.02

226

Wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjnych w mikro i małych firmach Wykres 15

Wykorzystanie komputera w firmie – woj. lubelskie

15. Wykorzystywanie komputera w firmie

15. 15. Wykorzystywanie komputera w firmie Wykorzystywanie komputera w firmie Polska

87%

Polska Polska lubelskie

87% 87%

lubelskie lubelskie bialski

13% 13% 13%

81%

19%

81% 81%

19% 19%

92%

83% 92% 92%

17% 8% 8%

chełmsko‐zamojski bialski bialski lubelski chełmsko‐zamojski chełmsko‐zamojski

77% 83% 83%

23% 17% 17%

puławski lubelski lubelski

80% 77% 77%

20% 23% 23%

puławski puławski

80% 80%

20% 20%

Tak Nie Tak Tak Nie Nie

16.16Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy Stosowanie oprogramowania wspomagającego funkcjonowanie firmy – woj. lubelskie Wykres

16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy 16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy Polska

57%

Polska Polska lubelskie

57% 57%

43%

43% 43%

51%

49%

51% 51%

49% 49%

51%

49%

chełmsko‐zamojski bialski bialski

60% 51% 51%

40% 49% 49%

lubelski chełmsko‐zamojski chełmsko‐zamojski puławski lubelski lubelski

46% 60% 60%

54% 40% 40%

49% 46% 46%

51% 54% 54%

49% 49%

51% 51%

lubelskie lubelskie bialski

puławski puławski

Tak Nie Tak Tak Nie Nie

17. Dostęp do Internetu w firmie

Wykres 17

Dostęp do Internetu w firmie – woj. lubelskie

17. 17. Dostęp do Internetu w firmie Dostęp do Internetu w firmie

Polska

97%

Polska Polska lubelskie

97% 97%

3% 3%

96%

lubelskie lubelskie bialski

96% 96%

4% 4%

Tak

98%

Nie Tak Tak

chełmsko‐zamojski bialski bialski lubelski chełmsko‐zamojski chełmsko‐zamojski

92% 98% 98%

8% 2% 2%

Nie Nie

98% 92% 92%

2% 8% 8%

puławski lubelski lubelski

97% 98% 98%

3% 2% 2%

puławski puławski

97% 97%

3% 3%

227

Wykres 18

Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną – woj. lubelskie

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną Polska 57% 43%

Polska lubelskie

57% 53%

43% 47%

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną

lubelskie bialski Polska chełmsko‐zamojski bialski lubelski lubelskie chełmsko‐zamojski puławski lubelski

53% 40% 57% 67% 40% 40% 53% 67% 67% 40%

bialski puławski

40% 67%

60% 33%

19. Posiadanie własnej strony internetowej chełmsko‐zamojski 67%

33%

Wykres 19

47% 60% 43% 33% 60% 60% 47% 33% 33% 60%

Tak Nie Tak Nie

Tak Nie

Posiadanie własnej strony internetowej – woj. lubelskie lubelski

40%

19. Posiadanie własnej strony internetowej Polska 56% puławski

Polska lubelskie

67%

56% 54%

19. Posiadanie własnej strony internetowej lubelskie bialski Polska chełmsko‐zamojski bialski lubelski lubelskie chełmsko‐zamojski puławski lubelski bialski puławski

54% 30% 56% 64% 30% 59% 54% 64% 47% 59%

lubelski

44% 46%

59%

lubelskie 3% 16% Polska 5% 17%

Tak Nie

41%

Polska 5% 17% 3% 16%

Nie

36%

64%

puławski 47% Sprzedaż przez Internet – woj. lubelskie Wykres20. 20Sprzedaż przez Internet Polska 5% 17%

lubelskie 20. Sprzedaż przez Internet

Tak 46% 70% 44% 36% 70% 41% 46% 36% 53% 41% 70%53%

30%47%

chełmsko‐zamojski

20. Sprzedaż przez Internet

60% 44% 33%

78%

53%

78%

Tak, poprzez sklep internetowy Tak, poprzez możliwość złożenia Tak, poprzez sklep internetowy zamówienia e‐mailem

Nie Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem

82% 78%

Nie Tak, poprzez sklep internetowy

82%

Tak, poprzez możliwość złożenia

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy zamówienia e‐mailem lubelskie 3% 16%

82%

Nie

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy Polska 52% 48%

Polska lubelskie

52% 59%

48% 41%

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy Tak lubelskie bialski Polska chełmsko‐zamojski bialski lubelski lubelskie chełmsko‐zamojski puławski lubelski

228

41% 31% 48% 42% 31% 42% 41% 42% 43% 42%

59% 69% 52% 58% 69% 58% 59% 58% 57% 58%

bialski puławski

31% 43%

69% 57%

chełmsko‐zamojski

42%

58%

lubelski

42%

58%

Nie Tak Nie

Tak Nie

Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem

lubelskie 3% 16%

Nie

82%

Wykres 21 Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy – woj. lubelskie

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy

Polska

lubelskie

bialski

Wykres 22

48%

52%

41%

59%

31%

Tak Nie

69%

chełmsko‐zamojski

42%

58%

lubelski

42%

58%

puławski

43%

57%

Korzystanie z bankowości internetowej – woj. lubelskie

22. Korzystanie z bankowości internetowej Polska

lubelskie

85%

80%

15%

20% Tak

bialski

72%

28%

chełmsko‐zamojski

73%

27%

lubelski

83%

17%

puławski

87%

13%

Nie

229

Wojew贸dztwo lubuskie

231

LUBUSKIE

Gorzowski

Zielonogórski

Dane statystyczne

POLSKA

Tabela 1

PKB na 1 mieszkańca w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2010)

100,0

84,5

86,8

83,1

Dochody gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 444

3 070

3 134

3 032

Wydatki gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 665

3 214

3 304

3 159

Stopa bezrobocia rejestrowanego (III kwartał 2012)

12,4

15,1

13,7

16,0

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2011)

100

Nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach na 1 mieszkańca (zł; 2010)

2 987

2 320

2 876

1 981

Podmioty zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

1 004

1 021

1 115

964

Podmioty nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

104

Podmioty wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

100

114

124

107

Podmioty gospodarcze zarejestrowane w rejestrze REGON ogółem (2011), w tym:

3 869 897

104 430

43 125

61 305

0-9 pracujących (mikro)

3 674 970

99 165

40 915

58 250

10-49 pracujących (małe)

160 851

4 357

1 852

2 505

50-249 pracujących (średnie)

29 340

794

320

474

Powyżej 249 pracujących (duże)

4 736

114

Źródło: Bank Danych Lokalnych

232

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm Mapa 1

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm – woj. lubuskie

89,1/92,6

87,6/91,5

94 93 91

93 92 90

90,2/93,8

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

93 93 92

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

88,3/91,9

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

95 92 90

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Ocena sytuacji gospodarczej przez mikro i małe firmy Mapa 2

Ocena sytuacji gospodarczej – woj. lubuskie

78,0/79,3

76,2/79,4

89 86 79

87 85 78

77,3/80,5

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

88 87 79

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

78,5/78,4

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

89 86 78

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

233

Mapa 3

Ocena sytuacji branży – woj. lubuskie

82,7/86,5

79,2/83,5

90 88 85

88 86 81

82,8/87,3 Indeks X / Y w roku 2012

90 89 85

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

82,6/86,0 89 87 84

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Mapa 4

Ocena sytuacji firmy – woj. lubuskie

88,9/93,6

86,9/92,0

94 93 91

92 91 89

91,5/95,8 Indeks X / Y w roku 2012

91 93 94

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

87,0/92,1 96 93 90

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

234

Sytuacja finansowa mikro i małych firm Mapa 5

Ocena przychodów firmy – woj. lubuskie

86,6/92,2

86,2/91,7

91 91 89

90 90 89

90,8/95,9

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

91 90 93

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

83,7/89,6 92 91 87

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Mapa 6

Ocena wyniku finansowego firmy – woj. lubuskie

89,3/92,9

87,4/92,3

93 92 91

91 91 90

91,9/95,7 Indeks X / Y w roku 2012

91 92 94

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

87,5/91,0

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

95 92 89

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

235

Mapa 7

Ocena długości oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary/usługi – woj. lubuskie

90,9/97,6

91,2/96,1

97 94 94

96 95 94

92,0/95,9 Indeks X / Y w roku 2012

96 94 94

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

90,0/98,8 97 94 94

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Zatrudnienie w mikro i małych firmach Mapa 8

Ocena zatrudnienia w firmie – woj. lubuskie

98,0/99,4

96,5/99,2

99 98 99

99 98 98

98,7/99,6 Indeks X / Y w roku 2012

97 99 99

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

97,6/99,3 99 97 98

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

236

Dostępność zewnętrznego finansowania dla mikro i małych firm Mapa 9

Ocena dostępności zewnętrznego finansowania dla firmy – woj. lubuskie

98,4/99,6

97,1/97,9

100 99 99

99 98 97

96,8/99,5

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

99 97 98

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

99,5/99,7

bardzo duża poprawa (11 do 50)

101 100 100

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Wykres 1

Źródła finansowania firmy – woj. lubuskie

1. Źródła finansowania firmy Poprzednie 12 miesięcy Polska

76%

Przyszłe 12 miesięcy

24% Wyłącznie środki własne

lubuskie

78%

22%

gorzowski

78%

22%

zielonogórski

79%

21%

Środki własne oraz finansowanie zewnętrzne (np. kredyt) Trudno powiedzieć

Polska

73%

23% 4%

lubuskie

77%

18% 4%

gorzowski

77%

19% 4%

zielonogórski

78%

18% 4%

49% 35%

237

38%

53%

51% 37%

46%

43%

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

Wykres 2

gorzowski

78%

22%

zielonogórski

79%

21%

zewnętrzne (np. kredyt) Trudno powiedzieć

gorzowski

77%

19% 4%

zielonogórski

78%

18% 4%

Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych – woj. lubuskie

10%

20%

gorzowski

11%

49% 9%

15%

lubuskie

13%

35% 8%

12%

18%

Polska

38%

53%

51% 5%

14%

16%

37%

43%

46%

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

zielonogórski

Inwestycje mikro i małych firm Wykres 3

Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych – woj. lubuskie

3. Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych Poprzednie 12 miesięcy

Przyszłe 12 miesięcy

Polska

43%

57%

lubuskie

43%

57%

Tak

Polska

31%

64%

lubuskie

30%

66%

25%

69%

Nie Trudno powiedzieć 57%

gorzowski

zielonogórski

43%

57%

zielonogórski

63%

31%

13%

21% 2%

21%

18%

58%

54%

57% 35% 3%

27%

15%

11%

55% 4%

25%

16%

42%

238

33%

4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych

56%

43%

48%

gorzowski

zielonogórski

43%

zielonogórski

57%

33%

63%

Przedmiot wydatków inwestycyjnych Wykres 4 4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych – woj. lubuskie

58%

54%

57%

31%

lubuskie

gorzowski

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne

13%

21% 2%

21%

18%

35% 11%

27%

Polska

15%

55% 9%

25%

16%

42%

48%

56%

Poprzednie 12 miesięcy

zielonogórski

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

Polska

4% 8% gorzowski

21% 17% 11% 8%

40%

28% 24% 16%

lubuskie Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne Trudno powiedzieć

Wykres 5

58%

60% 43% 23% 20% 13% 7% 3%

24% 22% 10% 6% 2%

53% 47%

53% 41%

Przyszłe 12 miesięcy

zielonogórski

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. lubuskie

5. Wysokość wydatków inwestycyjnych

Poprzednie 12 miesięcy Polska

36%

52%

10% 1% 1%

Poniżej 10 000 PLN

lubuskie

35%

54%

8% 1% 1%

10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

gorzowski

35%

zielonogórski

36%

Polska

30%

51% 56%

50%

9% 2% 2%

14% 2% 1% 3%

239 lubuskie

30%

56%

8% 1%1% 4%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN

100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

gorzowski

Wykres 5

35%

51%

9% 2% 2%

Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. lubuskie zielonogórski

36%

56%

Przyszłe 12 miesięcy Polska

30%

lubuskie

30%

56%

gorzowski

28%

61%

zielonogórski

Wykres 6

50%

31%

14% 2% 1% 3%

8% 1%1% 4%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN Trudno powiedzieć

10%2% 1% 2%

54%

finansowania inwestycji – woj. lubuskie 6.Źródło Źródła finansowania inwestycji

Poprzednie 12 miesięcy 91% gorzowski

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

7% 6% 3% 0% 0%

8% 11% 2% 2% 0%

lubuskie

18%

19%

86%

Polska

7% 8% 3% 1% 0%

8% 7% 3% 1% 0%

18%

21%

86%

89%

zielonogórski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

Polska

240

87% gorzowski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

7% 11% 12% 4% 0% 0%

29%

83% lubuskie

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

16% 9% 4% 15% 4% 0% 7%

8% 8% 13% 4% 0% 3%

24%

15% 6% 12% 4% 1% 4%

28%

75%

86%

Przyszłe 12 miesięcy

zielonogórski

Eksport mikro i małych firm Wykres 7

Eksport wyrobów lub usług przez firmę – woj. lubuskie

7. Eksport wyborów lub usług przez firmę Poprzednie 12 miesięcy

Polska 12%

88%

lubuskie 14%

86%

Przyszłe 12 miesięcy

Tak

Polska 12%

84%

lubuskie 15%

82%

gorzowski 15%

80%

Polska 12% zielonogórski 15%

84% 83%

4% 2%

lubuskie 15%

82%

gorzowski Polska 15% 26%

80% 70%

6% 4%

83%

73%

Nie

7. Eksport wyborów lub usług przez firmę gorzowski 13%

87%

Polska 12% zielonogórski 14%

88% 86%

lubuskie 14%

86%

Trudno powiedzieć

Tak Trudno powiedzieć

gorzowski Innowacyjność mikro i87% małych firm Polska 13% 74% 26% zielonogórski 14%

zielonogórski 15%

86%

Innowacja produktowa – woj. lubuskie lubuskie

Nie

8. Innowacja produktowa

Wykres 8

74%

26%

Tak

Poprzednie 12 miesięcy 8. Innowacja produktowa gorzowski

29%

71%

Polska 26% zielonogórski 24%

74% 76%

lubuskie 23%

Nie

Przyszłe 12 miesięcy

Trudno powiedzieć

gorzowski

28%

68%

Polska 26% zielonogórski 19%

70% 76%

4% 5%

lubuskie 23%

73%

lubuskie

74%

26%

9. Innowacja procesowa

gorzowski 29% Polska 19%

71% 81%

zielonogórski 24%

76%

lubuskie 20%

Tak

Nie Trudno powiedzieć

gorzowski Polska 28% 21%

80%

Tak

4% 4%

68% 75%

zielonogórski 19%

76%

lubuskie 17%

78%

gorzowski 19%

76%

Polska 21% zielonogórski 16%

75% 80%

4% 4%

lubuskie 17%

78%

gorzowski 19%

76%

zielonogórski 16%

80%

5% 5%

Nie

9. Innowacja procesowa gorzowski

27%

Trudno powiedzieć

73%

Polska 19% zielonogórski 15%

81% 85%

lubuskie 20%

80%

Tak

Nie Trudno powiedzieć

gorzowski

27%

zielonogórski 15%

73% 85%

241

Trudno powiedzieć

gorzowski

29%

71%

zielonogórski 24%

76%

Wykres 9

gorzowski

28%

zielonogórski 19%

68%

76%

Innowacja procesowa – woj. lubuskie

9. Innowacja procesowa Poprzednie 12 miesięcy

Polska 19%

81%

lubuskie 20%

80%

Przyszłe 12 miesięcy

Polska 21%

75%

lubuskie 17%

78%

gorzowski 19%

76%

zielonogórski 16%

80%

Tak Nie Trudno powiedzieć

gorzowski

27%

zielonogórski 15%

Wykres 10

73% 85%

Wysokość wydatków na innowacje – woj. lubuskie

10. Wysokość wydatków na innowacje

Poprzednie 12 miesięcy Polska

64%

lubuskie

32%

76%

19%

4% 1%

Poniżej 10 000 PLN

10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN

gorzowski

71%

zielonogórski

3% 3%

23%

79%

16%

Powyżej 1 000 000 PLN

Przyszłe 12 miesięcy Polska

50%

39%

4% 1% 6%

Poniżej 10 000 PLN

lubuskie

52%

36%

2% 1% 8%

10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

gorzowski zielonogórski

242

42%

39% 63%

3% 33%

16% 1% 3%

Trudno powiedzieć

Wykres 11

Źródło finansowania innowacji – woj. lubuskie 11. Źródła finansowania innowacji

Polska

86%

89% lubuskie

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

12% 11% 2% 2% 0% 0%

11% 6% 17% 6% 3% 0%

12% 9% 9% 4% 1% 0%

3% 5% 2% 0% 0%

13%

87%

91%

Poprzednie 12 miesięcy

gorzowski

zielonogórski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

lubuskie Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

89% gorzowski

0% 0% 4% 3% 0% 4%

14%

0% 6% 13% 3% 0% 5%

85%

Polska

11%

0% 3% 9% 3% 0% 5%

12%

6% 5% 9% 3% 0% 3%

18%

82%

87%

Przyszłe 12 miesięcy

zielonogórski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

243

Ocena otoczenia biznesu przez mikro i małe firmy Mapa 10

Ocena jakości usług świadczonych przedsiębiorcom przez lokalną administrację – woj. lubuskie

103 101 101

101 102 100

99 103 105

Wartość indeksu z badania w 2012 roku:

107 99 97

poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Mapa 11

Ocena jakości usług doradczych świadczonych przez polskie banki w zakresie kredytów – woj. lubuskie

107 104 106

106 104 105

102 100 104

Wartość indeksu z badania w 2012 roku:

110 107 106

poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

244

Mapa 12

Ocena uciążliwości kontroli działalności gospodarczej – woj. lubuskie

101 106 104

103 105 101

101 107 107

Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego

101 106 102

powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Wykres 12

Przynależność do organizacji biznesowych – woj. lubuskie

12. Przynależność do organizacji biznesowych Polska 6%

94%

lubuskie 8%

92%

Tak Nie

gorzowski 11% zielonogórski 7%

89% 93%

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych Polska

33%

22%

45%

lubuskie

31%

23%

46%

Tak, regularnie Tak, od czasu do czasu Nie

gorzowski

34%

zielonogórski

30%

21% 24%

46% 46%

245

zielonogórski 7%

93%

Wykres 13

Korzystanie z usług firm zewnętrznych – woj. lubuskie

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych Polska

33%

22%

45%

lubuskie

31%

23%

46%

Tak, regularnie Tak, od czasu do czasu Nie

Wykres 14

gorzowski

34%

zielonogórski

30%

21% 24%

46% 46%

14. Główne bariery rozwoju firmy

Główne bariery rozwoju firmy – woj. lubuskie

3.74

Koszty pracy

3.42 3.55

Wysokość podatków

3.45 3.51

Obciążenia biurokratyczne

3.13 3.37

Konkurencja innych firm

3.32 3.28

Przepisy prawne

3.13 2.99

Popyt na produkty/usługi firmy

2.74 2.90

Niska rentowność działalności

2.54 2.79

Szara strefa

2.83 2.70

Zatory płatnicze

2.86 2.62

Dostęp do programów pomocowych

2.63 2.55

Dostęp do finansowania zewnętrznego

2.76 2.53

Czynniki makroekonomiczne

Kwalifikacje pracowników

Korupcja

Sądownictwo gospodarcze

246

2.49 2.42 2.23 2.26 2.13 2.25 1.95

Polska woj. Lubuskie

Wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjnych w mikro i małych firmach Wykres 15

Wykorzystanie komputera w firmie – woj. lubuskie

15. Wykorzystywanie komputera w firmie 15. Wykorzystywanie komputera w firmie

Polska

87%

13%

Polska

87%

13%

lubuskie

82%

18%

Tak

lubuskie

82%

18%

Nie Tak

gorzowski

84%

16%

Nie

zielonogórski gorzowski

81% 84%

19% 16%

zielonogórski

81%

19%

16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy

Wykres 16

Stosowanie oprogramowania wspomagającego funkcjonowanie firmy – woj. lubuskie

16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy Polska

57%

43%

Polska

57%

43%

lubuskie

58%

42%

lubuskie

58%

42%

gorzowski

Tak Nie Tak Nie

48%

52%

zielonogórski gorzowski

65% 48%

35% 52%

zielonogórski

65%

35%

17. Dostęp do Internetu w firmie

Wykres 17

Dostęp do Internetu w firmie – woj. lubuskie

17. Dostęp do Internetu w firmie

Polska

97%

Polska

97%

lubuskie

97%

Tak

lubuskie

97%

gorzowski

94%

Nie Tak Nie

zielonogórski gorzowski

98% 94%

2% 6%

zielonogórski

98%

247

Wykres 18

Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną – woj. lubuskie

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną 18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną Polska

57%

43%

Polska

57%

43%

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną

lubuskie

56%

44%

lubuskie Polska

56% 57%

44% 43%

gorzowski

60%

40%

gorzowski zielonogórski lubuskie zielonogórski

60% 54% 56% 54%

40% 46% 44% 46%

gorzowski

60%

40%

Tak Nie Tak Nie

Tak Nie

Wykres Posiadanie własnej strony internetowej – woj. lubuskie 19.19Posiadanie własnej strony internetowej zielonogórski

54%

46%

Polska

56%

44%

Polska

56%

44%

19. Posiadanie własnej strony internetowej

lubuskie

58%

42%

Tak

lubuskie Polska

58% 56%

42% 44%

Nie Tak

gorzowski

64%

36%

gorzowski zielonogórski lubuskie zielonogórski

64% 55% 58% 55%

36% 45% 42% 45%

gorzowski

64%

36%

20. Sprzedaż przez Internet zielonogórski 20. Sprzedaż przez Internet

Wykres 20

55%

Nie

Tak Nie

45%

Sprzedaż przez Internet – woj. lubuskie Polska 5% 17%

78%

Tak, poprzez sklep internetowy

Polska 5% 17%

78%

Tak, poprzez możliwość złożenia Tak, poprzez sklep internetowy zamówienia e‐mailem Tak, poprzez możliwość złożenia Nie zamówienia e‐mailem

20. Sprzedaż przez Internet

lubuskie 9% 11%

80%

lubuskie 9% 11% Polska 5% 17%

80% 78%

Nie Tak, poprzez sklep internetowy Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem

Nie lubuskie 9% 11% 80% 21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy 21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy

Polska

48%

52%

Polska

48%

52%

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy

248

lubuskie

42%

58%

lubuskie Polska

42% 48%

58% 52%

gorzowski

44%

56%

gorzowski zielonogórski lubuskie zielonogórski

44% 40% 42% 40%

56% 60% 58% 60%

gorzowski

44%

56%

Tak Nie Tak Nie

Tak Nie

zamówienia e‐mailem

lubuskie 9% 11%

Nie

80%

Wykres 21 Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy – woj. lubuskie

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy Polska

lubuskie

52%

48%

58%

42%

Tak Nie

gorzowski zielonogórski

56%

44%

60%

40%

Wykres 22

Korzystanie z bankowości internetowej – woj. lubuskie

22. Korzystanie z bankowości internetowej Polska

lubuskie

85%

80%

15%

20%

Tak Nie

gorzowski zielonogórski

85% 77%

15% 23%

249

Województwo łódzkie

251

ŁÓDZKIE

Łódzki

Miasto Łódź

Piotrkowski

Sieradzki

Skierniewicki

Dane statystyczne

POLSKA

Tabela 1

PKB na 1 mieszkańca w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2010)

100,0

92,1

82,8

123,6

93,6

64,7

70,3

Dochody gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 444

3 191

2 668

3 775

3 343

2 780

2 843

Wydatki gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 665

3 385

2 743

4 184

3 433

2 867

3 038

Stopa bezrobocia rejestrowanego (III kwartał 2012)

12,4

13,2

15,9

11,6

14,3

13,1

12,3

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2011)

100

Nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach na 1 mieszkańca (zł; 2010)

2 987

3 180

1 717

2 903

6 506

1 475

1 954

Podmioty zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

1 004

902

949

1 197

717

771

736

Podmioty nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

106

Podmioty wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

100

117

Podmioty gospodarcze zarejestrowane w rejestrze REGON ogółem (2011), w tym:

3 869 897

228 537

36 456

86 805

42 865

35 067

27 344

0-9 pracujących (mikro)

3 674 970

215 354

34 343

82 054

40 293

32 861

25 803

10-49 pracujących (małe)

160 851

10 987

1 785

3 901

2 152

1 880

1 269

50-249 pracujących (średnie)

29 340

1 918

303

723

359

287

246

Powyżej 249 pracujących (duże)

4 736

278

127

Źródło: Bank Danych Lokalnych

252

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm Mapa 1

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm – woj. łódzkie

85,2/90,5

87,6/91,5

91 90 88

93 92 90

84,9/91,7

87,6/89,8

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

92 89 88

91 90 89

82,4/88,9 89 89 86

86,7/89,8 90 90 88

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

85,7/90,8 93 91 88

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Ocena sytuacji gospodarczej przez mikro i małe firmy Mapa 2

Ocena sytuacji gospodarczej – woj. łódzkie

73,7/78,3

76,2/79,4

86 82 76

87 85 78

72,2/80,6 88 83 76

78,0/76,7 85 81 77

71,4/77,3 85 82 74

74,9/74,1 82 81 74

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

74,8/79,3

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

86 82 77

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

253

Mapa 3

Ocena sytuacji branży – woj. łódzkie

76,1/83,1

79,2/83,5

83 83 80

88 86 81

74,5/85,4 84 82 80

79,4/83,0 83 83 81

71,5/79,6 81 82 76

79,4/78,9 81 82 79

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

78,6/85,1 88 84 82

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Mapa 4

Ocena sytuacji firmy – woj. łódzkie

84,6/90,8

86,9/92,0

89 88 88

92 91 89

85,4/91,9

86,9/90,0

90 87 89

88 89 88

80,5/89,2 85 89 85

84,4/89,6 88 91 87

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

85,0/91,4

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

93 89 88

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

254

Sytuacja finansowa mikro i małych firm Mapa 5

Ocena przychodów firmy – woj. łódzkie

82,7/89,8

86,2/91,7

88 87 86

90 90 89

83,5/91,7

86,3/88,8

91 86 88

87 87 88

77,1/88,0 84 87 83

85,5/89,1 86 89 87

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

81,4/88,9 91 88 85

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Mapa 6

Ocena wyniku finansowego firmy – woj. łódzkie

84,6/91,4

87,4/92,3

90 88 88

91 91 90

86,1/92,4

85,8/90,2

91 86 89

89 88 88

80,8/91,9 85 88 86

85,2/91,5 89 89 88

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

83,4/89,7

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

93 89 87

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

255

Mapa 7

Ocena długości oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary/usługi – woj. łódzkie

89,3/95,5

91,2/96,1

95 94 92

96 95 94

86,8/95,1

92,0/95,8

95 94 91

97 95 94

87,7/93,4 95 93 91

90,8/95,7

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

96 94 93

93,0/97,7 97 95 95

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Zatrudnienie w mikro i małych firmach Mapa 8

Ocena zatrudnienia w firmie – woj. łódzkie

95,0/98,4

96,5/99,2

97 97 97

99 98 98

95,7/98,1

96,2/98,0

97 96 97

98 98 97

94,7/96,9

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

97 98 96

94,1/101,4 96 98 98

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

93,8/98,1 98 97 96

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

256

Dostępność zewnętrznego finansowania dla mikro i małych firm Mapa 9

Ocena dostępności zewnętrznego finansowania dla firmy – woj. łódzkie

95,9/97,0

97,1/97,9

98 98 96

99 98 97

94,9/98,0

96,5/95,7

98 98 96

100 99 96

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

95,3/95,2

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

99 96 95

99,2/97,7

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

99 97 98

poprawa (5 do 7,9)

95,5/96,5

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

98 100 96

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Wykres 1

Źródła finansowania firmy – woj. łódzkie

1. Źródła finansowania firmy Poprzednie 12 miesięcy Polska

76%

24%

łódzkie

71%

29%

Wyłącznie środki własne

łódzki

66%

34%

Środki własne oraz finansowanie zewnętrzne (np. kredyt)

m. Łódź

72%

28%

piotrkowski

77%

23%

Polska

73%

23% 4%

łódzkie

70%

27%

łódzki

67%

32%

m. Łódź piotrkowski

Trudno powiedzieć

sieradzki

69%

31%

sieradzki

skierniewicki

68%

32%

skierniewicki

75%

23% 2% 23%

62%

34%

67%

30%

70%

% 8%

50% 40%

47% 43%

51% 27%

7% 22%

41% 29%

33% 36%

27% %

% 7%

% %

39% 38%

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

46% 43%

Przyszłe 12 miesięcy

257

m. Łódź piotrkowski

Wykres 2

finansowanie zewnętrzne (np. kredyt)

28%

72%

23%

77%

Trudno powiedzieć

m. Łódź

75%

piotrkowski

70%

sieradzki

69%

31%

sieradzki

skierniewicki

68%

32%

skierniewicki

23% 2% 23%

62%

34%

67%

30%

Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych – woj. łódzkie

Polska

łódzkie

łódzki

50% 40%

47% 43%

51%

m. Łódź

piotrkowski

13% 18% 12%

sieradzki

7% 9% 3% 7%

11% 7% 4% 11%

1% 4%

27%

17% 22%

41% 29%

27% 15%

11%

5% 5%

5% 6%

16% 14%

13% 17%

33% 36%

39% 38%

46% 43%

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

skierniewicki

Inwestycje mikro i małych firm Wykres 3

Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych – woj. łódzkie

Poprzednie 12 miesięcy 3. Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych

Przyszłe 12 miesięcy

Polska

43%

57%

Polska

31%

64%

łódzkie

41%

59%

łódzkie

29%

67%

łódzki

32%

66%

m. Łódź

29%

66%

piotrkowski 24%

72%

łódzki m. Łódź piotrkowski sieradzki skierniewicki

65%

35%

56%

44%

Tak Nie Trudno powiedzieć

67%

33%

57%

43%

51%

49%

sieradzki

33%

skierniewicki

28%

63%

68%

60% 20% 22%

39%

31% 18% 14% %

23% 16% %

9% 9%

27%

44%

58%

59%

48% 49%

56% 45% 10% 15%

22% 14% %

258

25% 16% 9%

42%

56%

54% 44%

4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych

4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych Wykres Przedmiot wydatków inwestycyjnych – woj. łódzkie 4

Polska

łódzkie

m. Łódź

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne

39% 0%

2% 2%

18% 14% 7%

20% 22%

31%

23% 16% 8% 0%

9% 9%

łódzki

60%

58%

59%

27%

44%

48% 49%

56% 45% 10% 15% 1% 7%

22% 14% 7% 3%

25% 16% 9%

42%

54% 44%

56%

Poprzednie 12 miesięcy

piotrkowski

sieradzki

skierniewicki

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

m. Łódź

sieradzki

13% 0% 0%

2% 0%

12% 14%

18%

35%

piotrkowski

25% 29%

45% 57%

52%

58%

14% 17% 11% 4% 4%

łódzki

18%

19% 13% 5% 2% 0%

łódzkie

7% 0% 1%

27% 17% 9% 1% 1%

33% 34%

24% 22% 10% 6% 2% Polska

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne Trudno powiedzieć

Wykres 5

42%

48%

56% 53%

49% 41%

53% 41%

Przyszłe 12 miesięcy

skierniewicki

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. łódzkie

5. Wysokość wydatków inwestycyjnych

Poprzednie 12 miesięcy Polska

36%

łódzkie

36%

52%

10% 1% 1%

55%

8% 1% 1% Poniżej 10 000 PLN

łódzki m. Łódź piotrkowski

50% 32%

7% 2%

54%

9% 2%

45% 24%

2% 1%

59%

35%

sieradzki skierniewicki

47%

45% 62%

10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

12%

Polska

30%

łódzkie

32%

50%

58%

14% 2% 1% 3%

10% 1%

259 Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN

m. Łódź

32%

piotrkowski

35%

sieradzki

62%

Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. łódzkie

Powyżej 1 000 000 PLN

9% 2%

45%

24%

500 001 – 1 000 000 PLN

7% 2%

54%

45%

skierniewicki

Wykres 5

59%

12%

Przyszłe 12 miesięcy Polska

30%

łódzkie

32%

14% 2% 1% 3%

50%

58%

10% 1%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN

łódzki

46%

m. Łódź

46%

24%

63%

piotrkowski

37%

sieradzki

38%

skierniewicki

500 001 – 1 000 000 PLN

13%

Powyżej 1 000 000 PLN

11%

51% 57%

17%

100 001 – 500 000 PLN

6% 2%

Trudno powiedzieć

72%

8% 2%

6.Źródło Źródła finansowania inwestycji finansowania inwestycji – woj. łódzkie

Wykres 6

łódzki

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

1% 2% 0% 0%

11% 8% 6% 4% 0%

11%

3% 2% 0% 0% 2%

m. Łódź

30%

42%

72%

82%

85% 32%

15% 10% 5% 8% 0% 0%

łódzkie

0% 0% 0%

9% 6% 4% 1% 0%

Polska

10% 13% 13%

23%

8% 7% 3% 1% 0%

21%

85%

89%

83%

86%

Poprzednie 12 miesięcy

piotrkowski

sieradzki

skierniewicki

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

Polska

260

m. Łódź

piotrkowski

sieradzki

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

15% 7% 0% 5%

17%

30% 2% 0% 0%

13%

28% 13%

32% 10% 7% 15% 3% 0% 11%

27% 5% 8% 3% 0% 5% 3%

0% 0%

łódzki

60%

71%

80%

84% Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

12% 8%

27%

łódzkie

10%

9% 5% 10% 3% 2% 3%

6% 12% 4% 1% 4%

15%

28%

61%

74%

75%

Przyszłe 12 miesięcy

skierniewicki

Eksport mikro i małych firm Wykres 7

Eksport wyrobów lub usług przez firmę – woj. łódzkie

Poprzednie 12 miesięcy 7. Eksport wyborów lub usług przez firmę Polska 12%

88%

Polska 12%

84%

łódzkie 12%

88%

łódzkie 11%

85%

łódzki 7%

90%

łódzki 5%

95%

7. Eksport wyborów lub usług przez firmę m. Łódź 19% 81%

Przyszłe 12 miesięcy

Tak Nie Trudno powiedzieć

79%

piotrkowski 7% Polska 10% 12% sieradzki

93% 88% 90%

piotrkowski 9% Polska 10% 12% sieradzki

86% 84% 90%

5% 4%

skierniewicki 9% łódzkie 12%

91% 88%

skierniewicki 8% łódzkie 11%

87% 85%

4% 5%

90%

łódzki 5% 95% 8. Innowacja produktowa m. Łódź 19%

81%

Innowacyjność mikro i93% małych firm piotrkowski 7% Polska 10% 26% sieradzki

Tak Nie Trudno powiedzieć

74% 90%

91% 9% produktowa Wykresskierniewicki 8 Innowacja – woj. łódzkie

m. Łódź 13%

łódzkie 24%

76%

łódzkiPoprzednie 20% 80% 12 miesięcy 8. Innowacja produktowa m. Łódź

28%

72%

piotrkowski 27% Polska 26% sieradzki 17%

73% 74% 83%

skierniewicki 17% łódzkie 24%

83% 76%

9. Innowacja procesowa łódzki 20% m. Łódź Polska piotrkowski

80%

28%

72%

19% 27%

81% 73%

sieradzki 17% łódzkie 17% 15% skierniewicki

Tak Nie Trudno powiedzieć

83% 85% 83%

łódzki 17% 83% 9. Innowacja procesowa m. Łódź

16%

84%

piotrkowski Polska sieradzki

14% 19% 10%

86% 81% 90%

skierniewicki łódzkie

16% 15%

84% 85%

łódzki

17%

83%

m. Łódź

16%

84%

piotrkowski

14%

86%

sieradzki

10%

90%

skierniewicki

16%

84%

Tak Nie Trudno powiedzieć

łódzki 7% m. Łódź 13%

79%

piotrkowski 9% Polska 10% 26% sieradzki

86% 70% 90%

5% 4%

skierniewicki 8% łódzkie 26%

87% 68%

4% 6%

łódzkiPrzyszłe 21% 12 72% miesięcy 7% m. Łódź

25%

71%

piotrkowski Polska sieradzki

30% 26% 28%

60% 70% 64%

11% 4% 7%

skierniewicki 23% łódzkie 26%

71% 68%

5% 6%

72%

łódzki 21% m. Łódź Polska piotrkowski

25%

71%

21% 30%

75% 60%

4% 11%

sieradzki 28% łódzkie 23% 18% skierniewicki

64%

76% 71%

6% 5%

łódzki

75%

18%

m. Łódź

16%

79%

piotrkowski Polska sieradzki

17% 21% 19%

75% 75% 73%

8% 4% 9%

skierniewicki łódzkie

22% 18%

75% 76%

2% 6%

łódzki

18%

75%

m. Łódź

16%

79%

piotrkowski

17%

75%

sieradzki

19%

73%

skierniewicki

22%

75%

261

łódzki 20% m. Łódź

28%

piotrkowski

27%

skierniewicki 17%

83%

m. Łódź

Innowacja procesowa – woj. łódzkie

72%

25%

71%

piotrkowski

30%

60%

11%

sieradzki

28%

64%

skierniewicki 23%

71%

Trudno powiedzieć

73% 83%

łódzki 21%

Nie

72%

sieradzki 17%

Wykres 9

Tak

80%

9. Innowacja procesowa Poprzednie 12 miesięcy

Przyszłe 12 miesięcy

Polska

19%

81%

Polska

21%

75%

łódzkie

15%

85%

łódzkie

18%

76%

łódzki

17%

83%

łódzki

18%

75%

m. Łódź

16%

84%

m. Łódź

16%

79%

piotrkowski

14%

86%

piotrkowski

17%

75%

sieradzki

10%

90%

sieradzki

19%

73%

skierniewicki

16%

skierniewicki

22%

Wykres 10

Tak Nie Trudno powiedzieć

84%

75%

Wysokość wydatków na innowacje – woj. łódzkie

10. Wysokość wydatków na innowacje

Poprzednie 12 miesięcy Polska

64%

łódzkie

32%

60%

34%

5% 1% Poniżej 10 000 PLN

łódzki

63%

m. Łódź

63%

piotrkowski

24% 37%

54%

sieradzki

48%

skierniewicki

100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN

37%

46%

10 001 ‐100 000 PLN

13%

Powyżej 1 000 000 PLN

4% 2%

74%

18%

Przyszłe 12 miesięcy Polska

50%

łódzkie

47%

39%

4% 1% 6%

41%

2% 9%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN

łódzki m. Łódź

62% 31%

skierniewicki

262

54%

piotrkowski sieradzki

18%

70% 40%

1% 13% 28%

43% 54%

12%

100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN Trudno powiedzieć

3% 13% 46%

Wykres 11 Źródło finansowania innowacji – woj. łódzkie 11. Źródła finansowania innowacji

Polska

łódzkie

łódzki

98%

87%

m. Łódź

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

1% 7% 6% 3% 0% 0%

2% 0% 2% 0% 0%

0% 3% 3% 0% 0%

13%

16% 8% 3% 6% 4% 1%

19% 1% 10% 0% 0% 0%

5% 4% 4% 2% 0%

19%

13% 3% 5% 2% 0% 0%

38%

84%

86%

99%

89%

91%

Poprzednie 12 miesięcy

piotrkowski

sieradzki

skierniewicki

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

Polska

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

łódzki

92% m. Łódź

sieradzki

13%

9% 5% 6% 14% 7% 0% 0%

2% 0%

5% 0%

19%

63%

piotrkowski

23%

9% 3% 0% 0% 13%

23%

14% 1% 3% 11% 0% 4% 0%

0% 0%

14% 16% 10%

73%

78% 28%

łódzkie

2% 6% 11% 2% 2% 5%

18%

18% 6% 5% 9% 3% 0% 3%

82%

83%

97%

Przyszłe 12 miesięcy

skierniewicki

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

263

Ocena otoczenia biznesu przez mikro i małe firmy Mapa 10

Ocena jakości usług świadczonych przedsiębiorcom przez lokalną administrację – woj. łódzkie

98 100 100

101 102 100

95 101 101

102 99 99

96 101 100

Wartość indeksu z badania w 2012 roku:

101 97 100

poniżej wyniku ogólnopolskiego

102 97 100

powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Mapa 11 Ocena jakości usług doradczych świadczonych przez polskie banki w zakresie kredytów – woj. łódzkie

107 106 105

106 104 105

108 111 105

105 106 104

Wartość indeksu z badania w 2012 roku:

108 102 106

poniżej wyniku ogólnopolskiego

106 111 108

powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

264

Mapa 12

Ocena uciążliwości kontroli działalności gospodarczej – woj. łódzkie

103 107 102

103 105 101

104 110 104

98 103 100

107 106 103

100 106 99

Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

100 104 99

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Wykres 12

Przynależność do organizacji biznesowych – woj. łódzkie

12. Przynależność do organizacji biznesowych Polska

94%

łódzkie

96%

łódzki

95%

m. Łódź

96%

piotrkowski

97%

sieradzki

97%

skierniewicki

94%

Tak Nie

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych

Polska

33%

22%

45%

łódzkie

35%

21%

44%

łódzki

41%

19%

40%

m. Łódź

42%

20%

38%

piotrkowski

26%

sieradzki

30%

22%

48%

skierniewicki

28%

23%

50%

23%

Tak, regularnie Tak, od czasu do czasu Nie

51%

265

sieradzki

97%

skierniewicki

94%

Wykres 13

Korzystanie z usług firm zewnętrznych – woj. łódzkie

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych

Wykres 14

Polska

33%

22%

45%

łódzkie

35%

21%

44%

łódzki

41%

19%

40%

m. Łódź

42%

20%

38%

piotrkowski

26%

sieradzki

30%

22%

48%

skierniewicki

28%

23%

50%

23%

Tak, regularnie Tak, od czasu do czasu Nie

51%

14. Główne bariery rozwoju firmy

Główne bariery rozwoju firmy – woj. łódzkie

3.74

Koszty pracy

3.81 3.55

Wysokość podatków

3.58 3.51

Obciążenia biurokratyczne

3.58 3.37

Konkurencja innych firm

3.47 3.28

Przepisy prawne

3.42 2.99

Popyt na produkty/usługi firmy

3.20 2.90

Niska rentowność działalności

2.93

2.96 2.70

Zatory płatnicze

2.84 2.62

Dostęp do programów pomocowych

Dostęp do finansowania zewnętrznego

Czynniki makroekonomiczne

Kwalifikacje pracowników

Korupcja

Sądownictwo gospodarcze

woj. Łódzkie

2.79

Szara strefa

Polska

2.81 2.55 2.56 2.53 2.61 2.42 2.27 2.26 2.23 2.25 2.20

266

Wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjnych w mikro i małych firmach Wykres 15

Wykorzystanie komputera w firmie – woj. łódzkie

15. Wykorzystywanie komputera w firmie 15. Wykorzystywanie komputera w firmie Polska 15. Wykorzystywanie komputera w firmie

87%

13%

Polska łódzkie Polska

87% 86% 87%

13% 14% 13%

łódzkie łódzki łódzkie m. Łódź łódzki piotrkowski łódzki m. Łódź sieradzki m. Łódź piotrkowski skierniewicki piotrkowski sieradzki sieradzki skierniewicki

86% 84% 86% 89% 84% 82% 84% 89% 86% 89% 82% 86% 82% 86% 86% 86%

14% 16% 14% 11% 16% 18% 16% 11% 14% 11% 18% 14% 18% 14% 14% 14%

skierniewicki

86%

14%

Tak Nie Tak Tak Nie Nie

16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy

Stosowanie oprogramowania wspomagającego funkcjonowanie firmy – woj. łódzkie Wykres 16 16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy Polska 57% 43% 16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy Polska łódzkie Polska

57% 56% 57%

43% 44% 43%

łódzkie łódzki łódzkie m. Łódź łódzki piotrkowski łódzki m. Łódź sieradzki m. Łódź piotrkowski skierniewicki piotrkowski sieradzki

56% 40% 56% 68% 40% 47% 40% 68% 47% 47%68% 59% 47% 47%

44% 60% 44% 32% 60% 53% 60% 32% 53% 53%32% 41% 53% 53%

sieradzki skierniewicki skierniewicki

47% 59% 59%

53% 41% 41%

17. Dostęp do Internetu w firmie Dostęp do Internetu w firmie – woj. łódzkie Wykres 17. 17 Dostęp do Internetu w firmie Polska 97% 17. Dostęp do Internetu w firmie

Tak Nie Tak Tak Nie Nie

Polska łódzkie Polska

97% 97% 97%

3% 3% 3%

łódzkie łódzki łódzkie m. Łódź łódzki piotrkowski łódzki m. Łódź sieradzki m. Łódź piotrkowski skierniewicki piotrkowski sieradzki

97% 99% 97% 99% 99% 98% 99% 99% 93% 99% 98% 92% 98% 93%

3% 1% 3% 1% 1% 2% 1% 1% 7% 1% 2% 8% 2% 7%

sieradzki skierniewicki skierniewicki

93% 92% 92%

7% 8% 8%

Tak Nie Tak Tak Nie Nie

267

Wykres 18

Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną – woj. łódzkie

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną Polska

57%

43%

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną łódzkie Polska łódzki łódzkie m. Łódź

53%

47%

57%

43%

39%

61%

53% 57%

47% 43%

39% 50% 57% 57% 56%

61% 50% 43% 43% 44%

57% 53% 50% Posiadanie własnej strony internetowej

43% 47% 50%

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną piotrkowski 57% 43% łódzki sieradzki Polska m. Łódź skierniewicki

19.

piotrkowski łódzkie sieradzki

skierniewicki

Wykres 19

56%

m. Łódź 57% 19. Posiadanie własnej strony internetowej

piotrkowski łódzkie sieradzki Polska skierniewicki łódzki łódzkie m. Łódź łódzki sieradzki Polska m. Łódź skierniewicki piotrkowski łódzkie sieradzki

20. Sprzedaż przez Internet

piotrkowski

skierniewicki

43% 44% 50% 44% 44% 53%

56% 68%

47% 55% 56% 45%68%

44% 32%

53% 45% 44% 55%32%

Tak Nie

Tak

55% 53% 78% 32% 57% 45% 76% 78% 55%

45%

Polska 48% Polska 5% 17%

Nie

Tak Nie

57% 44% 45%

43% 56% 55%

43%

57%

Nie

Tak

Nie Tak, poprzez sklep internetowy Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem Nie Tak, poprzez sklep internetowy

Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem

21. 20. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy Sprzedaż przez Internet łódzkie 5% 19% Nie 76% 52%

78% Tak, poprzez sklep internetowy 21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy

łódzkie 50% Polska 48% łódzkie 5% 19% łódzki 52% łódzkie 50% m. Łódź 53%

50% 76%

52% 48% 50% 47%

Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem Nie Tak Nie

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy piotrkowski 56% 44% Tak

łódzki sieradzki Polska m. Łódź skierniewicki

52% 53% 48% 53% 44%

48% 47% 52% 47% 56%

piotrkowski łódzkie sieradzki

44% 50% 53%

56% 50% 47%

skierniewicki łódzki

44% 52%

56% 48%

m. Łódź

53%

47%

sieradzki skierniewicki

sieradzki 55% Sprzedaż przez Internet – woj. łódzkie łódzkie 19% Polska 5% 17%

piotrkowski 268

44% 43%

56% 47%

skierniewicki 45% łódzki 47% Polska 5% 17% m. Łódź 68% Sprzedaż przez Internet

Wykres 20

57% 56% 50% 56%

19. Posiadanie własnej strony internetowej piotrkowski 43%

20.

łódzki internetowej 39% 61% Posiadanie własnej Polska strony – woj. łódzkie 56% 44%

Tak

44% 53% 44%

56% 47% 56%

Nie

Tak Nie

Polska 5% 17%

78%

Tak, poprzez sklep internetowy Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem

łódzkie 5% 19%

Wykres 21

Nie

76%

Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy – woj. łódzkie

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy Polska

48%

52%

łódzkie

50%

łódzki

52%

48%

m. Łódź

53%

47%

piotrkowski sieradzki skierniewicki

Tak Nie

56%

44%

47%

53%

56%

44%

Wykres 22

Korzystanie z bankowości internetowej – woj. łódzkie

22. Korzystanie z bankowości internetowej Polska

85%

15%

łódzkie

83%

17% Tak

łódzki m. Łódź piotrkowski

70% 91% 76%

30%

Nie 9%

24%

sieradzki

85%

15%

skierniewicki

83%

17%

269

Województwo małopolskie

271

MAŁOPOLSKIE

Krakowski

Miasto Kraków

Nowosądecki

Oświęcimski

Tarnowski

Dane statystyczne

POLSKA

Tabela 1

PKB na 1 mieszkańca w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2010)

100,0

84,9

65,5

150,9

57,9

75,5

63,8

Dochody gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 444

3 354

2 959

4 400

3 340

2 636

3 253

Wydatki gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 665

3 495

3 181

4 378

3 511

2 772

3 490

Stopa bezrobocia rejestrowanego (III kwartał 2012)

12,4

10,6

11,0

5,4

14,2

13,1

12,5

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2011)

100

103

Nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach na 1 mieszkańca (zł; 2010)

2 987

1 919

1 541

3 477

1 206

1 615

1 540

Podmioty zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

1 004

991

905

1 530

794

934

648

Podmioty nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

132

Podmioty wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

100

123

Podmioty gospodarcze zarejestrowane w rejestrze REGON ogółem (2011), w tym:

3 869 897

331 595

63 168

116 153

62 436

59 775

30 063

0-9 pracujących (mikro)

3 674 970

314 446

60 221

110 225

58 990

56 800

28 210

10-49 pracujących (małe)

160 851

14 399

2 549

4 801

2 982

2 499

1 568

50-249 pracujących (średnie)

29 340

2 383

360

927

421

424

251

Powyżej 249 pracujących (duże)

4 736

367

200

Źródło: Bank Danych Lokalnych

272

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm Mapa 1

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm – woj. małopolskie

87,6/91,5 86,4/90,2 93 92 90 95 91 88

86,0/91,4

84,2/87,5 Indeks X / Y w roku 2012

95 93 89

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

95 90 86

87,1/87,2 86,0/90,2

97 92 87

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

94 89 88

poprawa (5 do 7,9)

89,3/92,2

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

93 91 91

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Ocena sytuacji gospodarczej przez mikro i małe firmy Mapa 2

Ocena sytuacji gospodarczej – woj. małopolskie

76,2/79,4 75,1/76,4 87 85 78 89 84 76

75,2/76,1

71,8/75,5

88 87 76

Indeks X / Y w roku 2012

90 82 74

75,8/74,4 75,4/77,2

90 84 75

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

90 81 76

niewielka poprawa (3 do 4,9)

77,5/78,0

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

89 84 78

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

273

Mapa 3

Ocena sytuacji branży – woj. małopolskie

79,2/83,5 78,5/82,9 88 86 81 90 84 81

78,7/84,1

74,9/79,9

90 87 81

Indeks X / Y w roku 2012

91 82 77

78,8/78,9 78,4/83,1

96 83 79

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

91 81 81

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

81,7/85,1

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

88 86 83

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Mapa 4

Ocena sytuacji firmy – woj. małopolskie

86,9/92,0 85,8/91,2 92 91 89 95 91 88

86,6/94,9

81,2/87,0

96 93 91

Indeks X / Y w roku 2012

96 89 84

86,8/85,1 83,3/88,6

97 91 86

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

94 88 86

niewielka poprawa (3 do 4,9)

90,8/93,9 91 91 92

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

274

Sytuacja finansowa mikro i małych firm Mapa 5

Ocena przychodów firmy – woj. małopolskie

86,2/91,7 85,1/91,1 90 90 89 93 90 88

85,2/94,7

80,9/84,1

95 92 90

Indeks X / Y w roku 2012

96 89 83

87,1/88,3 83,7/90,7

94 93 88

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

93 87 87

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

89,7/93,2

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

89 87 91

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Mapa 6

Ocena wyniku finansowego firmy – woj. małopolskie

87,4/92,3 86,4/90,6 91 91 90 94 90 88

87,6/93,9

82,3/83,7

96 92 91

Indeks X / Y w roku 2012

95 88 83

87,6/87,6 82,7/90,9

95 90 88

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

93 88 87

niewielka poprawa (3 do 4,9)

91,2/92,3 90 88 92

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

275

Mapa 7

Ocena długości oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary/usługi – woj. małopolskie

91,2/96,1 88,5/94,6 96 95 94 95 93 92

85,8/93,1

91,1/97,2

94 93 89

Indeks X / Y w roku 2012

98 93 94

89,3/91,8 89,3/95,1

96 96 91

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

95 91 92

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

90,0/95,8

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

94 95 93

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Zatrudnienie w mikro i małych firmach Mapa 8

Ocena zatrudnienia w firmie – woj. małopolskie

96,5/99,2 95,7/98,2 99 98 98 100 98 97

94,8/98,0

93,6/97,5 Indeks X / Y w roku 2012

101 99 96

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

99 100 96

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

97,0/94,8 96,1/98,4

104 100 96

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

99 97 97

poprawa (5 do 7,9)

98,5/100,6

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

100 96 100

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

276

Dostępność zewnętrznego finansowania dla mikro i małych firm Mapa 9

Ocena dostępności zewnętrznego finansowania dla firmy – woj. małopolskie

97,1/97,9 95,9/96,8 99 98 97 100 99 96

94,3/96,1

97,6/95,1

99 99 95

Indeks X / Y w roku 2012

98 98 96

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

93,9/96,9 98,9/97,9

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

103 99 95

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

99 99 98

poprawa (5 do 7,9)

95,3/98,5

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

102 99 97

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Wykres 1

Źródła finansowania firmy – woj. małopolskie

1. Źródła finansowania firmy Poprzednie 12 miesięcy

Przyszłe 12 miesięcy

Polska

76%

24%

małopolskie

74%

26%

Wyłącznie środki własne

krakowski

78%

22%

m. Kraków

74%

26%

nowosądecki

Środki własne oraz finansowanie zewnętrzne (np. kredyt)

74%

26%

Trudno powiedzieć

Polska

73%

23% 4%

małopolskie

73%

21% 5%

krakowski m. Kraków

13% 9%

78%

27%

68%

nowosądecki

77%

16% 7%

78%

19% 3%

oświęcimski

71%

29%

oświęcimski

tarnowski

74%

26%

tarnowski

33%

62%

49% 57%

57%

% 5%

21%

% 4%

277

35%

50% 32%

18% 20%

37% 40% %

16%

45% 37%

45% 38% 16% 4%

6% 4%

46% 43%

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

Trudno powiedzieć

oświęcimski

71%

tarnowski

74%

29%

oświęcimski

26%

tarnowski

19% 3%

78%

33%

62%

Wykres 2

Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych – woj. małopolskie

Polska

małopolskie

krakowski

m. Kraków

49% 57%

57% 35%

50% nowosądecki

oświęcimski

2% 0%

11% 15%

21% 8% 3% 10%

10% 14% 8% 9%

18% 20%

32%

37% 40%

6% 8%

5% 5%

5% 8%

16% 14%

16% 8% 3% 11%

45% 37%

45% 38%

46% 43%

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

tarnowski

Inwestycje mikro i małych firm Wykres 3

Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych – woj. małopolskie

Poprzednie 12 miesięcy 3. Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych Polska

43%

57%

małopolskie

41%

59%

Przyszłe 12 miesięcy Polska

31%

64%

małopolskie

31%

61%

7% 11%

krakowski m. Kraków nowosądecki oświęcimski tarnowski

65%

35%

60%

40%

33%

57%

32%

62%

nowosądecki

32%

61%

oświęcimski

28%

66%

tarnowski

33%

Nie Trudno powiedzieć

53%

47%

krakowski m. Kraków

61%

60%

Tak

62%

38%

47%

53%

63%

nowosądecki

56% 52%

oświęcimski

7% 6%

20% 22%

36% 21% 23% 12% 11%

43% m. Kraków

13% 18% 4% 3%

18% 20% 10% 2% krakowski

25% 27% 14% 20% 6%

63% 21% 18% 12% 6%

małopolskie

35%

62% 25% 16% 9% 4%

35%

56% 42%

278 Polska

65%

4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych

tarnowski

oświęcimski

28%

tarnowski

33%

61%

tarnowski

62%

38%

60%

oświęcimski

47%

53%

66%

63%

Wykres 44. Przedmiot wydatków inwestycyjnych Przedmiot wydatków inwestycyjnych – woj. małopolskie

Polska

krakowski

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne

56% 52%

m. Kraków

nowosądecki

7% 6%

20% 22%

21% 23% 12% 11%

13% 18% 4% 3%

25% 27% 14% 20% 6%

18% 20% 10% 2%

małopolskie

36%

43%

63%

35% 21% 18% 12% 6%

25% 16% 9% 4%

35%

62%

56% 42%

65%

Poprzednie 12 miesięcy

oświęcimski

tarnowski

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

nowosądecki

43% 25% 30%

32% oświęcimski

2% 3% 4%

12% 6% 5% 2%

6% 8% 0%

26%

m. Kraków

57%

52% 59%

61% 20% 8% 3%

krakowski

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne Trudno powiedzieć

Wykres 5

46%

61% 34% 20%

0% 2%

małopolskie

42%

38% 26% 15% 11% 5% 2%

Polska

25% 13% 8%

24% 22% 10% 6% 2%

53% 41%

60%

65%

Przyszłe 12 miesięcy

tarnowski

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. małopolskie

5. Wysokość wydatków inwestycyjnych

Poprzednie 12 miesięcy

Polska

małopolskie

36%

52%

42%

10% 1% 1%

45%

9% 2% 1% Poniżej 10 000 PLN

krakowski m. Kraków

46% 37%

nowosądecki

42% 47%

57%

oświęcimski

35%

tarnowski

37%

53%

100 001 – 500 000 PLN

11% 4% 1% 35%

52%

10 001 ‐100 000 PLN

13%

7% 8%

500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

7% 3%

Polska

30%

50%

14% 2% 1% 3%

279 małopolskie

35%

46%

9% 3% 3% 3%

Poniżej 10 000 PLN

nowosądecki

Wykres 5

57%

oświęcimski

35%

tarnowski

37%

35%

52%

Powyżej 1 000 000 PLN

1% 5%

8% 7% 3%

53%

Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. małopolskie

Przyszłe 12 miesięcy Polska

małopolskie

nowosądecki

57%

22%

tarnowski

6% 5% 1%

31%

58%

oświęcimski

8% 3% 9% 8%

51%

21%

49%

30%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN Trudno powiedzieć

7% 1%

43%

49%

m. Kraków

9% 3% 3% 3%

46%

35%

krakowski

14% 2% 1% 3%

50%

30%

14%

5% 1%

13%

6. Źródła finansowania inwestycji

Wykres 6

Źródło finansowania inwestycji – woj. małopolskie

90%

nowosądecki

oświęcimski

15% 2% 4% 1% 7% 0%

19% 10% 2% 4% 3% 4%

m. Kraków

krakowski

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

89%

90%

16% 6% 2% 3% 4% 0%

85%

87% 18%

3% 0% 3% 3% 0%

6% 4% 2% 3% 1% małopolskie

17% 7% 8% 0% 0% 2%

Polska

17%

8% 7% 3% 1% 0%

21%

86%

87%

Poprzednie 12 miesięcy

tarnowski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

280

krakowski

m. Kraków

nowosądecki

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

2% 6% 11% 6% 0% 8%

6% 8% 0% 0% 2% oświęcimski

43%

67%

76% 21% 33%

21% 4% 6% 9% 0% 0% 1%

25% 31% 5% 10% 2% 3% 5%

7% 8% 3% 1% 4% małopolskie

18% 10% 12% 2% 7% 0% 3%

67%

76% 6% 12% 4% 1% 4%

24% 20%

75% 28% 15%

Polska

86%

89%

Przyszłe 12 miesięcy

tarnowski

Eksport mikro i małych firm Wykres 7

Eksport wyrobów lub usług przez firmę – woj. małopolskie

7. Eksport wyborów lub usług przez firmę Poprzednie 12 miesięcy Polska

12%

88%

Polska 12%

84%

małopolskie

14%

86%

małopolskie 14%

82%

krakowski

93%

Tak Nie

m. Kraków 15% 85% 7. Eksport wyborów lub usług przez firmę Trudno powiedzieć

86%

82%

14%

86%

nowosądecki 16%

80%

oświęcimski Polska tarnowski

20% 12% 11%

80% 88% 89%

oświęcimski 15% Polska 12% tarnowski 12%

78% 84% 86%

7% 4% 2%

małopolskie

14%

86%

małopolskie 14%

82%

krakowski 14%

86%

m. Kraków 13%

82%

nowosądecki 16%

80%

78% 70% 86%

7% 4% 2%

68%

nowosądecki

14%

86%

Polska tarnowski

26% 11%

74% 89%

Tak Nie Trudno powiedzieć

Innowacyjność firm oświęcimski mikro 80% 20% i małych Wykres 8

oświęcimski 15% Polska 26% tarnowski 12%

Innowacja produktowa – woj. małopolskie

małopolskie

27%

73%

krakowski 29% Poprzednie 1271% miesięcy 8. Innowacja produktowa m. Kraków 25% 75% nowosądecki Polska oświęcimski tarnowski małopolskie

28%

72%

26% 30%

74% 70%

28%

72%

27%

73%

krakowski

67%

70% 72%

4% 4%

tarnowski małopolskie

30%

67%

29%

68%

nowosądecki

27%

67%

70% 81% 72%

oświęcimski 24% Polska 21% tarnowski 30%

72% 75% 67%

4% 4% 3%

80%

małopolskie 22%

73%

krakowski 19%

76%

m. Kraków 21%

75%

73%

Nie Trudno powiedzieć

Tak Nie Trudno powiedzieć

81% 85%

tarnowski 22% małopolskie 20%

80%

krakowski 18%

82%

tarnowski 22%

nowosądecki 27% Polska 24% 26% oświęcimski

66%

71%

krakowski 18% 82% 9. Innowacja procesowa m. Kraków 21% 79%

27%

31%

66%

małopolskie 20%

oświęcimski 15%

m. Kraków

67%

oświęcimski 30% Polska 19% tarnowski 28%

nowosądecki

Tak

30% 67% Przyszłe 12 miesięcy

31%

72%

21%

Trudno powiedzieć

krakowski

30%

28%

m. Kraków

Nie

29%

krakowski

75%

nowosądecki 27% Polska 15% 19% oświęcimski

Tak

małopolskie

m. Kraków

29% m. Kraków 25% 9. Innowacja procesowa

nowosądecki

krakowski 14% m. Kraków 13%

nowosądecki

93% krakowski 7% m. Kraków 15% 85% 8. Innowacja produktowa

Przyszłe 12 miesięcy

78%

79% 73% 85% 78%

Tak Nie Trudno powiedzieć

nowosądecki 27% Polska 21% oświęcimski 22%

66%

75% 76%

4% 2%

tarnowski 26% małopolskie 22%

70%

73%

krakowski 19%

76%

m. Kraków 21%

75%

27%

66%

oświęcimski 22%

76%

70%

nowosądecki tarnowski

26%

281

nowosądecki

28%

72%

oświęcimski

30%

70%

tarnowski

28%

72%

Wykres 9

Trudno powiedzieć

nowosądecki

27%

67%

oświęcimski 24%

72%

tarnowski

30%

67%

Innowacja procesowa – woj. małopolskie

9. Innowacja procesowa Poprzednie 12 miesięcy

Przyszłe 12 miesięcy

Polska 19%

81%

Polska 21%

75%

małopolskie 20%

80%

małopolskie 22%

73%

krakowski 18%

82%

krakowski 19%

76%

m. Kraków 21%

75%

27%

66%

oświęcimski 22%

76%

70%

m. Kraków nowosądecki

21% 27%

oświęcimski 15% tarnowski 22%

Tak Nie

79%

Trudno powiedzieć

73%

nowosądecki

85%

tarnowski

78%

26%

Wykres 10

Wysokość wydatków na innowacje – woj. małopolskie

10. Wysokość wydatków na innowacje

Poprzednie 12 miesięcy

Polska

64%

małopolskie

64%

krakowski

66%

m. Kraków

65%

nowosądecki

22%

13%

32%

21%

58% 46%

30%

76%

oświęcimski tarnowski

32%

36%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

42%

Przyszłe 12 miesięcy Polska

małopolskie

krakowski m. Kraków

50%

47%

42%

nowosądecki oświęcimski tarnowski

282

51%

36% 35% 50%

15%

5% 2% 9%

40%

57%

39%

4% 1% 8%

39%

44%

4% 1% 6%

39%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN Trudno powiedzieć

14% 9% 2%

Wykres 11 Źródło finansowania innowacji – woj. małopolskie 11. Źródła finansowania innowacji

96%

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

0% 4% 2% 0% 0%

nowosądecki

14%

m. Kraków

krakowski

6% 0% 0% 0% 1%

9% 0% 9% 2% 0% 0%

20%

79%

91%

90% 2% 11% 6% 0% 1%

małopolskie

3% 0% 8% 0% 0% 1%

89%

10% 1% 7% 2% 0% 1%

Polska

12%

3% 5% 2% 0% 0%

13%

88%

91%

Poprzednie 12 miesięcy

oświęcimski

tarnowski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

Polska

małopolskie Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

nowosądecki

30%

73%

oświęcimski

4% 6% 15% 4% 0% 8%

24% 7% 8% 5% 5% 2% 9%

17%

77%

87% m. Kraków

0% 3% 6% 4% 0% 0%

82% krakowski

14% 3% 0% 10% 3% 5% 4%

10% 3% 21% 2% 7% 0% 2%

17% 3% 6% 7% 4% 2% 4%

18% 6% 5% 9% 3% 0% 3%

82%

83%

92%

Przyszłe 12 miesięcy

tarnowski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

283

Ocena otoczenia biznesu przez mikro i małe firmy Mapa 10

Ocena jakości usług świadczonych przedsiębiorcom przez lokalną administrację – woj. małopolskie

101 102 100 102 100 100

103 99 102

102 100 100

103 100 98 101 102 96 Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego

102 97 99

powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Mapa 11

Ocena jakości usług doradczych świadczonych przez polskie banki w zakresie kredytów – woj. małopolskie

106 104 105 107 103 106

102 99 106

108 103 103

112 104 107 108 110 108

Wartość indeksu z badania w 2012 roku:

110 104 106

poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

284

Mapa 12

Ocena uciążliwości kontroli działalności gospodarczej – woj. małopolskie

103 105 101

106 109 104

105 99 95

107 103 102 97 107 103

Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego

102 101 100

powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Wykres 12

Przynależność do organizacji biznesowych – woj. małopolskie

12. Przynależność do organizacji biznesowych Polska

94%

małopolskie

92%

krakowski

92%

m. Kraków

10%

90%

nowosądecki

93%

oświęcimski

95%

tarnowski

95%

Tak Nie

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych Polska

33%

22%

45%

małopolskie

35%

20%

45%

krakowski

34%

19%

47%

Tak, regularnie

m. Kraków

42%

nowosądecki

30%

oświęcimski

27%

tarnowski

39%

18% 24% 20% 20%

39%

Tak, od czasu do czasu Nie

46% 53% 41%

285

Wykres 13

oświęcimski

95%

tarnowski

95%

Korzystanie z usług firm zewnętrznych – woj. małopolskie

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych Polska

33%

22%

45%

małopolskie

35%

20%

45%

krakowski

34%

19%

47%

Tak, regularnie

m. Kraków

Wykres 14

42%

nowosądecki

30%

oświęcimski

27%

tarnowski

39%

Tak, od czasu do czasu

39%

18% 24%

Nie

46%

20%

53%

20%

41%

14. Główne bariery rozwoju firmy

Główne bariery rozwoju firmy – woj. małopolskie

3.74

Koszty pracy

3.71 3.55

Wysokość podatków

3.56 3.51

Obciążenia biurokratyczne

3.59 3.37

Konkurencja innych firm

3.47 3.28

Przepisy prawne

3.36 2.99

Popyt na produkty/usługi firmy

3.02 2.90

Niska rentowność działalności

3.04

2.74 2.70

Zatory płatnicze

2.59 2.62

Dostęp do programów pomocowych

2.44 2.55 2.20 2.53

Czynniki makroekonomiczne

2.56 2.42

Kwalifikacje pracowników

Korupcja

Sądownictwo gospodarcze

woj. Małopolskie

2.79

Szara strefa

Dostęp do finansowania zewnętrznego

Polska

2.32 2.26 2.22 2.25 1.91

286

Wykres 15

Wykorzystanie komputera w firmie – woj. małopolskie

15. Wykorzystywanie komputera w firmie 15. Wykorzystywanie komputera w firmie 15. Wykorzystywanie komputera w firmie Polska

13%

Polska Polska małopolskie

87% 87% 86%

13% 13% 14%

małopolskie małopolskie krakowski

86% 86% 79%

14% 14% 21%

m. Kraków krakowski krakowski nowosądecki m. Kraków m. Kraków oświęcimski nowosądecki nowosądecki tarnowski oświęcimski oświęcimski tarnowski tarnowski

91% 79% 79% 83% 91% 91% 85% 83% 83% 92% 85% 85% 92% 92%

9% 21% 21% 17% 9% 9% 15% 17% 17% 8% 15% 15% 8% 8%

Tak Nie Tak Tak Nie Nie

16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy

Wykres 16

87%

Stosowanie oprogramowania wspomagającego funkcjonowanie firmy – woj. małopolskie

16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy 16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy Polska 57% 43%

Polska Polska małopolskie

57% 57% 54%

małopolskie małopolskie krakowski

54% 54% 38%

46% 46% 62%

m. Kraków krakowski krakowski nowosądecki m. Kraków m. Kraków oświęcimski nowosądecki nowosądecki tarnowski oświęcimski oświęcimski tarnowski tarnowski

57% 38% 38%60% 57% 57% 60% 60% 50% 57% 57% 50% 50%

43% 62% 62%40% 43% 43% 40% 40% 50% 43% 43% 50% 50%

43% 43% 46% Tak Nie Tak Tak Nie Nie

17. Dostęp do Internetu w firmie Wykres 17

Dostęp do Internetu w firmie – woj. małopolskie

17. Dostęp do Internetu w firmie 17. Dostęp do Internetu w firmie Polska

97%

Polska Polska małopolskie

97% 97%

3% 3%

małopolskie małopolskie krakowski

97% 97% 98%

3% 3% 2%

m. Kraków krakowski krakowski nowosądecki m. Kraków m. Kraków oświęcimski nowosądecki nowosądecki tarnowski oświęcimski oświęcimski tarnowski tarnowski

97% 98% 98% 94% 97% 97% 98% 94% 94% 95% 98% 98% 95% 95%

3% 2% 2% 6% 3% 3% 2% 6% 6% 5% 2% 2% 5% 5%

Tak Nie Tak Tak Nie Nie

287

Wykres 18

Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną – woj. małopolskie

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną 18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną Polska 57% 43% Polska małopolskie

57% 58%

43% 42%

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną małopolskie krakowski

58% 45%

42% 55%

m. Kraków Polska krakowski nowosądecki

61% 57% 45%63%

39% 43% 55%37%

m. Kraków oświęcimski małopolskie nowosądecki tarnowski

61% 61% 58% 63% 57%

39% 39% 42% 37% 43%

oświęcimski krakowski tarnowski m. Kraków

61% 45% 57% 61%

39% 55% 43% 39%

19. Posiadanie własnej strony internetowej nowosądecki 63%

Wykres 19

19.

oświęcimski 61% Posiadanie własnej strony internetowej Polska 56% tarnowski 57%

małopolskie krakowski

60% 56%

Tak

71% 52% 60% 56% 54%

29% 48% 40% 44% 46%

oświęcimski krakowski tarnowski m. Kraków

52% 56% 54% 71%

48% 44% 46% 29%

małopolskie 20. Sprzedaż przez Internet

Nie

Tak Nie

48%

46% 78%

78%

6% 16%

78%

małopolskie 6% 16% Polska 5% 17%

Nie

44%

56% 52%

Polska 5% 17%

78% 78%

Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy Nie małopolskie 6% 16% 78%

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy Polska 52% 48% Polska małopolskie

48% 51%

52% 49%

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy 51% 40%

49% 60%

Tak

m. Kraków Polska krakowski nowosądecki

62% 48% 40% 50%

38% 52% 60% 50%

Tak

m. Kraków oświęcimski małopolskie nowosądecki tarnowski

62% 43% 51% 50% 43%

38% 57% 49% 50% 57%

oświęcimski krakowski tarnowski m. Kraków

43% 40% 43% 62%

57% 60% 57% 38%

nowosądecki

50%

małopolskie krakowski

Tak

m. Kraków oświęcimski małopolskie nowosądecki tarnowski

tarnowski 54% Polska 5% 17%

Nie

40% 44% 29% 44% 44% 44%

Sprzedaż przez Internet – woj. małopolskie Wykres20. 20Sprzedaż przez Internet

288

Tak

44% 40%

71% 56% 56% 56%

nowosądecki

Nie

37%

m. Kraków Polska krakowski nowosądecki

20. Sprzedaż przez Internet oświęcimski

21.

Tak

39% 44% 43%

56% 60%

19. Posiadanie własnej strony internetowej

Nie

Posiadanie własnej strony internetowej – woj. małopolskie

Polska małopolskie

Tak

Nie Nie

Tak Nie

małopolskie 6%16%

zamówienia e‐mailem Nie

78%

Wykres 21 Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy – woj. małopolskie

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy Polska

48%

52%

małopolskie

51%

49%

krakowski m. Kraków nowosądecki

40%

Tak

60%

62%

38%

50%

Nie

50%

oświęcimski

43%

57%

tarnowski

43%

57%

Wykres 22

Korzystanie z bankowości internetowej – woj. małopolskie

22. Korzystanie z bankowości internetowej

Polska

85%

15%

małopolskie

82%

18%

krakowski m. Kraków nowosądecki

Tak 70% 89% 84%

30%

Nie

11% 16%

oświęcimski

79%

21%

tarnowski

81%

19%

289

Wojew贸dztwo mazowieckie

291

MAZOWIECKIE

Ciechanowsko-płocki

Ostrołęcko-siedlecki

Radomski

Warszawa

Warszawski wschodni

Warszawski zachodni

Dane statystyczne

POLSKA

Tabela 1

PKB na 1 mieszkańca w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2010)

100,0

162,7

117,1

76,1

74,7

301,1

84,2

123,8

Dochody gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 444

4 276

3 306

3 184

3 310

6 616

2 762

3 296

Wydatki gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 665

4 545

3 505

3 356

3 352

7 204

2 903

3 333

Stopa bezrobocia rejestrowanego (III kwartał 2012)

12,4

10,2

17,1

15,2

23,4

4,1

12,8

8,5

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2011)

100

124

136

106

Nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach na 1 mieszkańca (zł; 2010)

2 987

5 401

3 446

1 805

1 407

11 427

2 580

3 031

Podmioty zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

1 004

1 277

708

737

806

1 995

1 034

1 314

Podmioty nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

109

157

110

Podmioty wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

100

121

102

177

110

Podmioty gospodarcze zarejestrowane w rejestrze REGON ogółem (2011), w tym:

3 869 897 675 099

44 686

55 832

50 341

340 848

81 319

102 073

0-9 pracujących (mikro)

3 674 970 642 595

42 082

53 288

47 871

323 732

77 911

97 711

10-49 pracujących (małe)

160 851

26 342

2 169

2 153

2 072

13 406

2 880

3 662

50-249 pracujących (średnie)

29 340

5 046

384

347

356

2 883

467

609

Powyżej 249 pracujących (duże)

4 736

1 116

827

Źródło: Bank Danych Lokalnych

292

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm Mapa 1

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm – woj. mazowieckie

86,9/91,3

87,6/91,5

91 90

93 92 90

86,8/93,4 86,9/89,7

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

91 90

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

92 88 88

brak poprawy (-50 do 2,9)

86,9/91,6

85,5/89,7

87,9/90,9

poprawa (5 do 7,9)

93 89 89

91 91 89

niewielka poprawa (3 do 4,9)

92 90 88

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

88,4/91,7 90 89 90

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Ocena sytuacji gospodarczej przez mikro i małe firmy Mapa 2

Ocena sytuacji gospodarczej – woj. mazowieckie

75,6/80,0

76,2/79,4

85 84

87 85 78

74,8/81,8 76,9/77,2

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

82 78

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

83 78 77

brak poprawy (-50 do 2,9)

75,3/81,2 84 87 78

74,9/76,0

76,2/80,0

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

88 81 78 87 84 75

77,1/80,4 82 81 79

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

293

Mapa 3

Ocena sytuacji branży – woj. mazowieckie

78,4/83,2

79,2/83,5

85 84

88 86 81

78,2/87,5 Indeks X / Y w roku 2012

79,2/83,3 86

86 83

85 82 81

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

78,6/82,9

78,1/82,0

77,9/80,6 89 81 79

84 85 81

88 84 80

78,0/86,3 83 83 82

Mapa 4

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Ocena sytuacji firmy – woj. mazowieckie

85,2/90,9

86,9/92,0

90 88

92 91 89

83,4/95,4 Indeks X / Y w roku 2012

84,9/89,8 87

90 89

92 86 87

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

84,3/90,9 89 88 88

86,0/87,2

87,7/92,6 94 87 90

90 87 87

87,8/91,0 89 87 89

294

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Sytuacja finansowa mikro i małych firm Mapa 5

Ocena przychodów firmy – woj. mazowieckie

84,7/90,5

86,2/91,7

88 87

90 90 89

82,9/92,4 83,5/88,6

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

91 88

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

92 85 86

brak poprawy (-50 do 2,9)

85,4/91,2

82,7/88,7

85,5/90,0

poprawa (5 do 7,9)

91 86 88

86 86 88

88 88 86

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

85,6/90,3 88 86 88

Mapa 6

niewielka poprawa (3 do 4,9)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Ocena wyniku finansowego firmy – woj. mazowieckie

85,4/91,3

87,4/92,3

88 88

91 91 90

86,0/95,0 Indeks X / Y w roku 2012

86,7/89,8 89

92 90

92 86 88

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

84,5/91,4 87 89 88

84,7/90,6

87,2/91,3 91 88 89

88 87 88

88,0/89,3 89 86 89

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

295

Mapa 7

Ocena długości oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary/usługi – woj. mazowieckie

91,9/96,7

91,2/96,1

96 95

96 95 94

92,2/94,8 Indeks X / Y w roku 2012

90,5/96,5 96

95 94

95 94 94

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

93,1/98,0

86,9/94,5

92,6/95,2 95 93 94

96 95 96

96 95 91

93,1/97,1 96 95 95

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Zatrudnienie w mikro i małych firmach Mapa 8

Ocena zatrudnienia w firmie – woj. mazowieckie

96,7/99,1

96,5/99,2

99 98

99 98 98

98,4/100,3 Indeks X / Y w roku 2012

96,6/96,5 100 99 99 99 96 97

96,3/99,1 99 99 98

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

94,2/99,1

98,5/98,5 100 96 98

100 98 97

99,1/100,9 98 98 100

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

296

Dostępność zewnętrznego finansowania dla mikro i małych firm Mapa 9

Ocena dostępności zewnętrznego finansowania dla firmy – woj. mazowieckie

97,6/98,4

97,1/97,9

98 97

99 98 97

98,4/100,1

Indeks X / Y w roku 2012

96,7/96,2

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

100 97 99

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

96 97 96

brak poprawy (-50 do 2,9)

97,8/98,1

niewielka poprawa (3 do 4,9)

97,2/98,7

96,8/99,5

poprawa (5 do 7,9)

99 98 98

98 96 98

duża poprawa (8 do 10,9)

99 99 98

bardzo duża poprawa (11 do 50)

98,6/98,6

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy

97 97 99

Wykres 1

średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Źródła finansowania firmy – woj. mazowieckie

1. Źródła finansowania firmy Poprzednie 12 miesięcy Polska

76%

24%

mazowieckie

80%

20%

Wyłącznie środki własne

75%

25%

75%

25%

Środki własne oraz finansowanie zewnętrzne (np. kredyt)

72%

28%

Trudno powiedzieć

ciechanowsko‐płocki ostrołęcko‐siedlecki radomski m. Warszawa warszawski wschodni warszawski zachodni

Przyszłe 12 miesięcy

85% 74% 78%

Polska

73%

mazowieckie

15% 26% 22%

ciechanowsko‐płocki ostrołęcko‐siedlecki radomski m. Warszawa warszawski wschodni warszawski zachodni

80%

23%

17% 2% 4%

73%

24%

74%

25% 1%

69% 87% 68% 80%

28%

13% 1% 6%

25%

16% 4%

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

1% 9%

15% 11%

42% 41%

57% 40% 12% 15% 4% 9%

44% 46% 21% 10% 7% 2%

3% 4%

13% 9% 6% 2%

45% 49%

52% 2% 6%

15% 17%

36%

49% 52% 16% 11%

18% 11% 5% 4%

5% 5%

16% 14%

45% 45%

46% 43%

297

warszawski wschodni warszawski zachodni

Wykres 2

74%

26%

78%

22%

warszawski wschodni warszawski zachodni

25%

68%

16% 4%

80%

Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych – woj. mazowieckie 2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

ciechanowsko‐ ostrołęcko‐ płocki siedlecki

radomski

1% 9%

12% 15% 4% 9%

15% 11%

42% 41%

57%

21% 10% 7% 2%

40%

44% 46%

45% 49% 3% 4%

2% 6%

mazowieckie

13% 9% 6% 2%

15% 17%

36% 16% 11%

18% 11% 5% 4%

5% 5%

16% 14% Polska

52%

49% 52%

45% 45%

46% 43%

m. Warszawa warszawski wschodni

warszawski zachodni

Inwestycje mikro i małych firm Wykres 3

Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych – woj. mazowieckie

Poprzednie 12 miesięcy

Przyszłe 12 miesięcy

3. Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych Polska

43%

57%

Polska

31%

64%

mazowieckie

44%

56%

mazowieckie

27%

65%

ciechanowsko‐płocki ostrołęcko‐siedlecki radomski m. Warszawa warszawski wschodni warszawski zachodni

65%

35% 44%

56%

44%

56%

43%

57%

Tak

ciechanowsko‐płocki 19% ostrołęcko‐siedlecki 41% radomski 35% m. Warszawa 25% warszawski wschodni 21% warszawski zachodni 33%

Nie Trudno powiedzieć

47%

53%

56%

44%

78%

56%

11%

54% 66%

10%

73%

6% 4%

63%

298

ciechanowsko‐ ostrołęcko‐ płocki siedlecki

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne

radomski

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

1% 1%

18% 4% 8% 4%

m. Warszawa warszawski wschodni

29% 21% 26%

57%

66% 6%

15%

30%

50%

60% 52%

23% 15% 9% 2%

48% 53% 4% 6%

29% 25%

39%

56%

mazowieckie

9% 6%

34% 34% 34% 25%

27% 5%

25% 16% 9% Polska

11% 10%

56% 42%

56% 48%

4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych

warszawski zachodni

4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych

Przedmiot wydatków inwestycyjnych – woj. mazowieckie

Polska

mazowieckie

ciechanowsko‐ ostrołęcko‐ płocki siedlecki

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne

radomski

57%

66% 50%

60% 52% 30%

18%

15%

1% 1%

48% 53%

23% 15% 9% 2%

29% 25% 4% 6%

9% 6%

11% 10%

27%

34% 34% 34% 25%

39%

56%

56% 48% 4%

25% 16% 9%

42%

56%

Poprzednie 12 miesięcy

29% 21% 26%

Wykres 4

4% 8% 4%

m. Warszawa warszawski wschodni

warszawski zachodni

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

Polska

radomski

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne Trudno powiedzieć

Wykres 5

52%

63%

m. Warszawa warszawski wschodni

5% 0% 2%

38% 33% 26%

13%

29% 1%

11%

25%

48% 9% 11% 12%

8% 5% 5%

8% 5% 4%

ciechanowsko‐ ostrołęcko‐ płocki siedlecki

19%

28% 34% 23%

21%

14%

17% 16%

mazowieckie

59% 55%

59%

57% 39% 36%

51% 33% 33%

26% 15% 11% 8% 2%

24% 22% 10% 6% 2%

53% 41%

58% 46%

Przyszłe 12 miesięcy

warszawski zachodni

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. mazowieckie

5. Wysokość wydatków inwestycyjnych

Poprzednie 12 miesięcy Polska mazowieckie ciechanowsko‐płocki

36%

31%

10% 1% 1%

55%

21%

11% 2%

65%

ostrołęcko‐siedlecki

27%

radomski

26%

m. Warszawa

28%

warszawski wschodni warszawski zachodni

52%

15% 70%

47%

6% 4%

57%

35%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

7% 7%

15% 1%

51% 44%

12%

Polska

30%

50%

14% 2% 1% 3%

299 mazowieckie

27%

54%

12% 3%

m. Warszawa

28%

warszawski wschodni

15%

47%

warszawski zachodni

Wykres 5

57% 51%

35%

44%

12%

Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. mazowieckie

Przyszłe 12 miesięcy Polska

30%

mazowieckie

27%

ciechanowsko‐płocki 8% ostrołęcko‐siedlecki

54%

69%

m. Warszawa

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN Trudno powiedzieć

14%

5% 5%

24%

37%

48%

22%

11% 4%

43%

18%

warszawski zachodni

11%

18%

23%

warszawski wschodni

12% 3%

50%

15%

radomski

14% 2% 1% 3%

50%

10% 1% 3%

64%

7% 10% 1%

58%

12% 2% 6%

Wykres 6

6. Źródła finansowania inwestycji Źródło finansowania inwestycji – woj. mazowieckie

mazowieckie

91%

79%

17%

29%

m. Warszawa warszawski wschodni

7% 0% 1% 1% 0%

8% 4% 0% 4% 0%

86%

17% 6% 12% 0% 0% 0%

10% 4% 1% 1% 0% radomski

warszawski zachodni

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

79%

76%

ciechanowsko‐ ostrołęcko‐ płocki siedlecki

radomski

m. Warszawa warszawski wschodni

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

27% 13% 6% 12% 6% 0% 8%

10% 3% 22% 9% 0% 0%

9% 19% 3% 11% 1% 0% 14%

5% 11% 11% 5% 0% 6%

26%

42%

63%

64%

69%

13% 7% 15% 1% 0% 4%

38% mazowieckie

7% 4% 1% 0% 0% 1%

23% 14% 5% 12% 3% 0% 9%

15% 6% 12% 4% 1% 4% 0%

28%

58%

72%

75%

85%

Przyszłe 12 miesięcy

Polska

300

18% 4% 8% 10% 0% 0%

ciechanowsko‐ ostrołęcko‐ płocki siedlecki

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

31%

80%

89% 7% 7% 1% 1% 0%

8% 0% 0% 0% 0%

21%

28%

86%

86% 21% 8% 7% 3% 1% 0% Polska

95%

Poprzednie 12 miesięcy

warszawski zachodni

Eksport mikro i małych firm Wykres 7

Eksport wyrobów lub usług przez firmę – woj. mazowieckie

Poprzednie 12 miesięcy 7. Eksport wyborów lub usług przez firmę Polska 12%

88%

Polska 12%

84%

mazowieckie 11%

89%

mazowieckie 12%

84%

Tak

ciechanowsko‐płocki 5% 95% Nie ostrołęcko‐siedlecki 7% 93% Trudno powiedzieć 7. Eksport wyborów lub usług przez firmę radomski 9% 91% m. Warszawa 12% 88% Polska 12% 88% warszawski wschodni 84% 16%

ciechanowsko‐płocki ostrołęcko‐siedlecki radomski m. Warszawa Polska warszawski wschodni

warszawski zachodni 11% mazowieckie 11%

89% 89%

ciechanowsko‐płocki 5% 95% ostrołęcko‐siedlecki 93% 7% radomski 9% 91% 8. Innowacja produktowa m. Warszawa 12% 88% Innowacyjność mikro i małych warszawski wschodni 16% 84% Polska 11% 74% 26% warszawski zachodni 89%

Tak Nie Trudno powiedzieć

firm

Wykres 8 mazowieckie Innowacja produktowa – woj. mazowieckie 77% 23% ciechanowsko‐płocki 83% 17% ostrołęcko‐siedlecki 24% Poprzednie76% 12 8. Innowacja produktowa radomski

25%

m. Warszawa 21% Polska 26% warszawski wschodni 24%

warszawski zachodni 31% mazowieckie 23% ciechanowsko‐płocki 17% ostrołęcko‐siedlecki 24% radomski

25%

75%

79% 74% 76%

warszawski zachodni 31% Polska 19% mazowieckie 19%

warszawski zachodni 20% mazowieckie 19%

miesięcy Nie Trudno powiedzieć

83%

Tak

76%

Nie

75%

Trudno powiedzieć

69% 81%

83%

81% 81% 79%

87%

radomski 17% m. Warszawa 19%

83%

warszawski wschodni 21% warszawski zachodni 20%

79%

81% 81% 80%

91% 88%

14%

83%

12% 12% 14%

82% 84% 82%

6% 4%

warszawski zachodni 12% mazowieckie 12%

88% 84%

ciechanowsko‐płocki 8% ostrołęcko‐siedlecki 12% radomski 14% m. Warszawa 12% warszawski wschodni 14% Polska 12% 26% warszawski zachodni

91%

mazowieckie 24%

Tak Nie

Trudno powiedzieć

Tak Nie Trudno powiedzieć

88%

83%

82% 82% 70% 88%

70%

6% 4% 4% 6%

ciechanowsko‐płocki 17% 76% 7% ostrołęcko‐siedlecki Przyszłe 23% 71% 6% 12 miesięcy radomski

27%

m. Warszawa 26% Polska 26% warszawski wschodni 18% warszawski zachodni 24% mazowieckie 24% ciechanowsko‐płocki 17% ostrołęcko‐siedlecki 23%

67% 69% 70% 75%

69% 70%

6% 5% 4% 7% 7% 6%

76%

71%

radomski

27%

67%

m. Warszawa

26%

69%

mazowieckie 19%

80% 81%

ciechanowsko‐płocki 13% ostrołęcko‐siedlecki 19%

8% 12%

warszawski wschodni 18% warszawski zachodni 24% Polska 21%

81%

ciechanowsko‐płocki 13% 87% ostrołęcko‐siedlecki 19% 9. Innowacja procesowa 81%

radomski 17% m. Warszawa 19% Polska 19% warszawski wschodni 21%

Tak

69% 77%

m. Warszawa 21% 79% 9. Innowacja procesowa warszawski wschodni 24% 76%

Przyszłe 12 miesięcy

ciechanowsko‐płocki 12% ostrołęcko‐siedlecki 15%

75% 69% 75%

7% 7% 4%

76%

87%

78%

radomski 22% m. Warszawa 21% Polska 21% warszawski wschodni 22%

74% 75% 72%

warszawski zachodni 15% mazowieckie 19%

79% 76%

6% 5%

ciechanowsko‐płocki 12% ostrołęcko‐siedlecki 15%

87%

radomski 22% m. Warszawa 21% warszawski wschodni 22% warszawski zachodni 15%

74%

78% 74%

4% 5% 4% 6%

7% 4%

74%

72%

79%

301

m. Warszawa 21%

Wykres 9

m. Warszawa

79%

warszawski wschodni 24% warszawski zachodni 31%

26%

warszawski wschodni 18% warszawski zachodni 24%

76% 69%

69%

75%

69%

Innowacja procesowa – woj. mazowieckie

Poprzednie 12 miesięcy 9. Innowacja procesowa

Przyszłe 12 miesięcy

Polska 19%

81%

Polska 21%

75%

mazowieckie 19%

81%

mazowieckie 19%

76%

87%

ciechanowsko‐płocki 13% ostrołęcko‐siedlecki 19%

87%

radomski 17% m. Warszawa 19%

83%

warszawski wschodni 21% warszawski zachodni 20%

79%

Tak Nie

81%

Trudno powiedzieć

ciechanowsko‐płocki 12% ostrołęcko‐siedlecki 15% radomski 22% m. Warszawa 21%

81%

warszawski wschodni 22% warszawski zachodni 15%

80%

78% 74%

7% 4%

74%

72%

79%

Wykres 10

Wysokość wydatków na innowacje – woj. mazowieckie

10. Wysokość wydatków na innowacje Poprzednie 12 miesięcy Polska

64%

mazowieckie ciechanowsko‐płocki ostrołęcko‐siedlecki

32%

68%

56%

31%

27%

59%

Powyżej 1 000 000 PLN

34%

63%

35%

76%

100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN

19%

66%

warszawski zachodni

10 001 ‐100 000 PLN 1%

81%

warszawski wschodni

Poniżej 10 000 PLN

6% 11% 40%

radomski m. Warszawa

1% 1%

2% 23%

Przyszłe 12 miesięcy Polska

50%

39%

mazowieckie

51%

37%

ciechanowsko‐płocki

53%

ostrołęcko‐siedlecki radomski

302

46%

warszawski wschodni

46%

3% 1%

32% 40% 35% 70%

11% 10%

52%

56%

m. Warszawa warszawski zachodni

27%

4% 1% 6%

7% 5% 3% 1% 10%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN Trudno powiedzieć

4% 1%1%12% 28%

1% 1%

Wykres 11

Źródło finansowania innowacji – woj. mazowieckie

11. Źródła finansowania innowacji

Polska

radomski

93%

m. Warszawa warszawski wschodni

4% 1% 4% 2% 0% 1%

0% 6% 0% 0% 0%

7% 1% 8% 0% 0% 0%

26%

92%

94%

100%

ciechanowsko‐ ostrołęcko‐ płocki siedlecki

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

0% 1% 8% 2% 0% 0%

89%

13% 0% 10% 16% 0% 0%

91%

mazowieckie

3% 5% 0% 1% 0% 1%

9% 1% 7% 2% 0% 0%

13% 3% 5% 2% 0% 0%

91%

94%

Poprzednie 12 miesięcy

warszawski zachodni

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

Polska

mazowieckie

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

ciechanowsko‐ ostrołęcko‐ płocki siedlecki

radomski

m. Warszawa warszawski wschodni

1% 5% 1% 6% 2% 6%

21%

78%

80% 29%

4% 1% 10% 3% 0% 14%

16% 6% 7% 8% 0% 0% 0%

13% 1% 7% 5% 5% 0% 7%

10% 8% 10% 2% 0% 0%

8% 4% 8% 5% 4% 0% 8%

19% 5% 6% 7% 2% 0% 3% 0%

18% 6% 5% 9% 3% 0% 3% 0%

40%

81%

87%

90%

84%

82%

Przyszłe 12 miesięcy

warszawski zachodni

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

303

Ocena otoczenia biznesu przez mikro i małe firmy Mapa 10

Ocena jakości usług świadczonych przedsiębiorcom przez lokalną administrację – woj. mazowieckie

99 102 100

101 102 100

106 102 101 93 106 100

97 106 97

99 102 99

101 100 104

Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

100 101 99

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Mapa 11

Ocena jakości usług doradczych świadczonych przez polskie banki w zakresie kredytów – woj. mazowieckie

104 101 102

106 104 105

108 105 106 109 104 109

103 98 99

107 105 103 103 103 102

Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

105 99 105

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

304

Mapa 12

Ocena uciążliwości kontroli działalności gospodarczej – woj. mazowieckie

103 105 101

106 106 100

100 102 97 107 106 99

102 107 102

107 107 101

Wartość indeksu z badania w 2012 roku:

108 110 100

poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy:

106 101 97

indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Wykres 12

Przynależność do organizacji biznesowych – woj. mazowieckie

12. Przynależność do organizacji biznesowych

Polska

94%

mazowieckie

93%

ciechanowsko‐płocki ostrołęcko‐siedlecki radomski m. Warszawa warszawski wschodni warszawski zachodni

99%

Tak

95%

Nie

98%

12%

88%

99%

97%

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych

Polska

33%

22%

45%

mazowieckie

33%

25%

43%

ciechanowsko‐płocki

26%

ostrołęcko‐siedlecki

25%

radomski m. Warszawa warszawski wschodni warszawski zachodni

30% 36% 28% 33%

31%

43% 58%

17%

58%

13% 25%

Tak, regularnie Tak, od czasu do czasu Nie

39%

32%

40%

24%

42%

305

radomski m. Warszawa warszawski wschodni warszawski zachodni

98%

12%

88%

99%

97%

Korzystanie z usług firm zewnętrznych – woj. mazowieckie Wykres 13 13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych

Polska

33%

22%

45%

mazowieckie

33%

25%

43%

ciechanowsko‐płocki

26%

ostrołęcko‐siedlecki

25%

radomski m. Warszawa warszawski wschodni warszawski zachodni

30% 36% 28% 33%

31%

Tak, regularnie

43%

Tak, od czasu do czasu

58%

17%

Nie

58%

13%

39%

25% 32%

40%

24%

42%

14. Główne bariery rozwoju firmy

Wykres 14

Główne bariery rozwoju firmy – woj. mazowieckie

3.74

Koszty pracy

3.68 3.55

Wysokość podatków

3.63 3.51

Obciążenia biurokratyczne

3.46 3.37

Konkurencja innych firm

3.40 3.28

Przepisy prawne

3.11 2.99

Popyt na produkty/usługi firmy

3.02 2.90

Niska rentowność działalności

2.95 2.79

Szara strefa

Zatory płatnicze

Dostęp do programów pomocowych

Dostęp do finansowania zewnętrznego

Czynniki makroekonomiczne

Kwalifikacje pracowników

Korupcja

Sądownictwo gospodarcze

306

2.69 2.70 2.56 2.62 2.39 2.55 2.51 2.53 2.44 2.42 2.50 2.26 2.20 2.25 2.29

Polska woj. Mazowieckie

Wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjnych w mikro i małych firmach Wykres 15

Wykorzystanie komputera w firmie – woj. mazowieckie

15. Wykorzystywanie komputera w firmie

15. Wykorzystywanie komputera w firmie Polska 15. Wykorzystywanie komputera w firmie Polska mazowieckie Polska mazowieckie ciechanowsko‐płocki mazowieckie ostrołęcko‐siedlecki ciechanowsko‐płocki radomski ostrołęcko‐siedlecki ciechanowsko‐płocki m. Warszawa radomski ostrołęcko‐siedlecki warszawski wschodni m. Warszawa radomski warszawski zachodni warszawski wschodni m. Warszawa warszawski zachodni warszawski wschodni

87%

13%

87%

13% 13% 13%

87% 87% 87% 81% 87% 85% 81% 76% 85% 81% 88% 76% 85% 88% 88% 76% 92% 88%

13% 19% 13% 15% 19% 24% 15% 19% 12% 24% 15% 12% 12% 24% 8% 12%

92% 88%

8% 12%

92%

warszawski zachodni

Tak Nie Tak Nie Tak Nie

16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy

Wykres 16

Stosowanie oprogramowania wspomagającego funkcjonowanie firmy – woj. mazowieckie

16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy Polska 43% 57% 16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy

Polska mazowieckie Polska mazowieckie ciechanowsko‐płocki mazowieckie ostrołęcko‐siedlecki ciechanowsko‐płocki radomski ostrołęcko‐siedlecki ciechanowsko‐płocki m. Warszawa radomski ostrołęcko‐siedlecki warszawski wschodni m. Warszawa radomski warszawski zachodni warszawski wschodni m. Warszawa

58% 60% 58% 59% 60% 48% 59% 60% 62% 48% 59% 52% 62% 48% 55% 52% 62%

42% 40% 42% 41% 40% 52% 41% 40% 38% 52% 41% 48% 38% 52% 45% 48% 38%

warszawski zachodni warszawski wschodni

55% 52%

45% 48%

warszawski zachodni

55%

45%

57% 58% 57%

17. Dostęp do Internetu w firmie Wykres Dostęp do Internetu w firmie – woj. mazowieckie 17. Dostęp do Internetu w firmie 17 Polska 97% 17. Dostęp do Internetu w firmie

43% 42% 43% Tak Nie Tak Nie Tak Nie

97% 97% 97%

3% 3% 3%

97% 95% 97% 100% 95% 94% 100% 95% 97% 94% 100% 97% 97% 94% 99% 97%

3% 5% 3% 0% 5% 6% 0% 5% 3% 6% 0% 3% 3% 6% 1% 3%

99% 97%

1% 3%

99%

Tak Nie Tak Nie Tak Nie

307

Wykres 18

Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną – woj. mazowieckie

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną 18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną Polska

57%

Polska mazowieckie

57% 61%

43% 43% 39%

mazowieckie 39% 61% 18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną ciechanowsko‐płocki

59%

ostrołęcko‐siedlecki ciechanowsko‐płocki Polska radomski ostrołęcko‐siedlecki

48% 59% 57% 51% 48% 71% 51% 61% 57% 71% 41% 57% 59% 41% 48%

m. Warszawa radomski mazowieckie warszawski wschodni m. Warszawa warszawski zachodni warszawski wschodni ciechanowsko‐płocki warszawski zachodni ostrołęcko‐siedlecki radomski

41%

Tak

52% 41% 43% 49% 52% 29% 49% 39% 43% 29% 59% 43% 41% 59% 52%

Nie Tak Nie

Tak Nie

49%

51%

m. Warszawa 29% 71% – woj. mazowieckie Wykres19. 19Posiadanie własnej strony internetowej Posiadanie własnej strony internetowej

warszawski wschodni 57% 19. Posiadanie własnej strony internetowej warszawski zachodni Polska

41%56%

Polska mazowieckie

56% 55%

44% 45%

mazowieckie 55% 19. Posiadanie własnej strony internetowej

45% 58%

ciechanowsko‐płocki

42%

ostrołęcko‐siedlecki ciechanowsko‐płocki Polska radomski ostrołęcko‐siedlecki

46% 42% 56% 47% 46%

m. Warszawa radomski mazowieckie warszawski wschodni m. Warszawa warszawski zachodni warszawski wschodni ciechanowsko‐płocki warszawski zachodni ostrołęcko‐siedlecki radomski m. Warszawa 20. Sprzedaż przez Internet warszawski wschodni 20. Sprzedaż przez Internet

Wykres 20

55% 47% 55% 59% 55%

45% 53% 45% 41% 45%

64% 42%59% 46%64%

36% 58%41% 54%36%

36%

78%

Nie

Polska 5% 17%

Nie

Tak, poprzez sklep internetowy

Nie

76% 78%

Tak, poprzez sklep internetowy

Tak, poprzez możliwość złożenia 21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy zamówienia e‐mailem 21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy Nie

Polska mazowieckie

76%

52%

52% 50%

48% 50%

mazowieckie 50% 50% 21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy

Tak

Tak, poprzez możliwość złożenia Tak, poprzez sklep internetowy zamówienia e‐mailem Tak, poprzez możliwość złożenia Nie zamówienia e‐mailem

76%

mazowieckie 4% 21% Polska 48%

308

Nie Tak

41%

59%

mazowieckie 4% 21%

Tak

45%

55%

4% 21%

53%

47%

Sprzedaż przez Internet – woj. mazowieckie warszawski zachodni 64% 78% Polska 5% 17%

20. Sprzedaż przez Internet mazowieckie

59%44%

54% 58% 44% 53% 54%

Polska 5% 17%

43%

ciechanowsko‐płocki

44%

ostrołęcko‐siedlecki ciechanowsko‐płocki Polska radomski ostrołęcko‐siedlecki m. Warszawa radomski mazowieckie warszawski wschodni m. Warszawa warszawski zachodni warszawski wschodni ciechanowsko‐płocki warszawski zachodni ostrołęcko‐siedlecki

47% 44% 48% 46% 47% 53% 46% 50% 49% 53% 46% 49% 44% 46% 47%

radomski

46%

56%

Tak

53% 56% 52% 54% 53% 47% 54% 50% 51% 47% 54% 51% 56% 54% 53%

Nie Tak

54%

m. Warszawa

53%

47%

warszawski wschodni

49%

51%

Nie

Tak Nie

Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem

mazowieckie 4% 21%

Nie

76%

Wykres 21 Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy – woj. mazowieckie

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy

Polska

48%

52%

mazowieckie

50%

ciechanowsko‐płocki

44%

56%

Tak

ostrołęcko‐siedlecki

47%

53%

Nie

radomski

46%

54%

m. Warszawa

47%

53%

warszawski wschodni

49%

51%

warszawski zachodni

46%

54%

Wykres 22

Korzystanie z bankowości internetowej – woj. mazowieckie

22. Korzystanie z bankowości internetowej 85%

15%

mazowieckie

85%

15%

ciechanowsko‐płocki

79%

21%

Tak

ostrołęcko‐siedlecki

78%

22%

Nie

radomski

77%

23%

m. Warszawa

Polska

89%

11%

warszawski wschodni

84%

16%

warszawski zachodni

83%

17%

309

Województwo opolskie

311

OPOLSKIE

Nyski

Opolski

Dane statystyczne

POLSKA

Tabela 1

PKB na 1 mieszkańca w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2010)

100,0

79,5

62,8

90,4

Dochody gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 444

2 924

2 588

3 145

Wydatki gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 665

3 074

2 765

3 279

Stopa bezrobocia rejestrowanego (III kwartał 2012)

12,4

13,2

18,1

10,6

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2011)

100

Nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach na 1 mieszkańca (zł; 2010)

2 987

2 601

2 020

2 979

Podmioty zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

1 004

962

946

973

Podmioty nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

Podmioty wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

100

Podmioty gospodarcze zarejestrowane w rejestrze REGON ogółem (2011), w tym:

3 869 897

97 560

38 120

59 440

0-9 pracujących (mikro)

3 674 970

93 209

36 564

56 645

10-49 pracujących (małe)

160 851

3 543

1 291

2 252

50-249 pracujących (średnie)

29 340

717

242

475

Powyżej 249 pracujących (duże)

4 736

Źródło: Bank Danych Lokalnych

312

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm Mapa 1

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm – woj. opolskie

87,6/91,5

89,4/92,0

93 92 90

94 93 91

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

88,5/92,1 90,6/91,7

95 94 90

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

93 92 91

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Ocena sytuacji gospodarczej przez mikro i małe firmy Mapa 2

Ocena sytuacji gospodarczej – woj. opolskie

76,2/79,4

79,2/79,5

87 85 78

90 88 79

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

78,7/78,7 80,1/80,8 87 85 80

92 89 79

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

313

Mapa 3

Ocena sytuacji branży – woj. opolskie

79,2/83,5

82,2/83,3

88 86 81

90 87 83

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

80,1/82,9 85,4/83,8

91 87 82

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

87 86 85

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Mapa 4

Ocena sytuacji firmy – woj. opolskie

86,9/92,0

89,2/92,1

92 91 89

95 93 91

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

88,3/93,0 90,5/90,7

96 94 91

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

93 91 91

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

314

Sytuacja finansowa mikro i małych firm Mapa 5

Ocena przychodów firmy – woj. opolskie

86,2/91,7

88,4/93,0

90 90 89

92 92 91

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

88,7/93,5 88,1/92,3

94 93 91

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

89 90 90

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Mapa 6

Ocena wyniku finansowego firmy – woj. opolskie

87,4/92,3

90,6/92,0

91 91 90

93 94 91

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

90,1/92,8 91,5/90,8

95 95 91

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

91 93 91

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

315

Mapa 7

Ocena długości oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary/usługi – woj. opolskie

91,2/96,1

91,3/96,7

96 95 94

96 96 94

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

90,6/96,6 92,3/96,9

96 97 94

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

96 95 95

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Zatrudnienie w mikro i małych firmach Mapa 8

Ocena zatrudnienia w firmie – woj. opolskie

96,5/99,2

97,0/101,0

99 98 98

99 99 99

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

95,7/101,7 98,9/99,8

99 99 99

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

98 99 99

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

316

Dostępność zewnętrznego finansowania dla mikro i małych firm Mapa 9

Ocena dostępności zewnętrznego finansowania dla firmy – woj. opolskie

97,1/97,9

96,9/98,3

99 98 97

99 98 98

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

96,2/97,8

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

99 99 97

98,0/98,9

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

99 98 98

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Wykres 1

Źródła finansowania firmy – woj. opolskie

1. Źródła finansowania firmy Poprzednie 12 miesięcy

Polska

76%

Przyszłe 12 miesięcy

24%

opolskie

74%

26%

nyski

77%

23%

opolski

72%

28%

Wyłącznie środki własne Środki własne oraz finansowanie zewnętrzne (np. kredyt) Trudno powiedzieć

Polska

73%

opolskie

66%

nyski

73%

opolski

62%

23% 4%

30%

21% 6% 36%

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

16%

317

18%

48% 15% %

42%

53% 6%

17%

12%

39%

41%

50% %

16%

14%

43%

46%

Wykres 2

nyski

77%

23%

opolski

72%

28%

zewnętrzne (np. kredyt)

nyski

Trudno powiedzieć

73%

opolski

21% 6%

62%

36%

Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych – woj. opolskie

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

nyski

18%

16%

48% 0%

15% 4%

opolskie

42%

53% 17% 6%

12%

Polska

39%

41%

50% 5%

16%

14%

43%

46%

opolski

Inwestycje mikro i małych firm Wykres 3

Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych – woj. opolskie

Poprzednie 12 miesięcy 3. Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych

Przyszłe 12 miesięcy

Polska

43%

57%

opolskie

43%

57%

Polska

Tak

opolskie

31%

64%

42%

51%

59%

Nie

nyski

40%

60%

nyski

opolski

45%

55%

opolski

35% 46%

46%

28%

18%

21%

45%

48%

62% 26%

16%

25%

42%

318

46%

56%

70%

75%

4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych

Przedmiot wydatków inwestycyjnych Wykres 4 4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych – woj. opolskie

62%

Polska

nyski

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne

28%

0% 1%

18%

11% 2%

opolskie

21%

45%

48% 26% 4%

16%

25%

16%

42%

46%

56%

70%

75%

Poprzednie 12 miesięcy

opolski

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

52% 53%

Polska

nyski

6% 3% 8%

1% 4% 0%

opolskie Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne Trudno powiedzieć

Wykres 5

21% 16%

15% 20%

36% 4% 3% 5%

19% 18%

24% 22% 10% 6% 2%

53% 41%

47% 57%

65%

Przyszłe 12 miesięcy

opolski

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

Wielkość wydatków inwestycyjnych – woj. opolskie

5. Wysokość wydatków inwestycyjnych

Poprzednie 12 miesięcy Polska

36%

52%

10% 1% 1%

opolskie

39%

51%

nyski

39%

51%

10%

opolski

39%

51%

Polska

30%

50%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

14% 2%1% 3%

319 opolskie

26%

45%

11% 1% 17%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN

nyski

39%

51%

10%

opolski 39% Wielkość wydatków inwestycyjnych – woj. opolskie51%

Wykres 5

100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

Przyszłe 12 miesięcy

Polska

opolskie

30%

opolski

50%

26%

nyski

14% 2%1% 3%

45%

43%

17%

46%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

11% 1% 17%

11% 2%

10%

Trudno powiedzie

24%

Źródła finansowania inwestycji Wykres 6 6. Źródło finansowania inwestycji – woj. opolskie

Poprzednie 12 miesięcy 94% 22%

93%

Polska

opolskie Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

4% 5% 0% 0% 0%

9% 4% 4% 2% 1% 0%

4% 5% 1% 0% 0%

8% 7% 3% 1% 0%

17%

21%

86%

94%

nyski

opolski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

Polska

opolskie Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

320

38% nyski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

8% 13% 4% 0% 6%

3% 0% 2%

12%

18%

25%

34% 20% 6% 14% 3% 0% 5%

15% 6% 12% 4% 1% 4%

28%

37%

60%

68%

75%

85%

Przyszłe 12 miesięcy

opolski

Eksport mikro i małych firm Wykres 7

Eksport wyrobów lub usług przez firmę – woj. opolskie

7. Eksport wyborów lub usług przez firmę Poprzednie 12 miesięcy

Polska 12%

88%

opolskie 13%

87%

Przyszłe 12 miesięcy

7. Eksport wyborów lub usług przez firmę

Tak

Polska 12%

84%

opolskie 16%

77%

nyski 13%

79%

opolski 17% Polska 12%

75% 84%

8% 4%

opolskie 16%

77%

nyski 13% Polska 26%

79% 70%

8% 4%

opolski 17%

75%

Nie Trudno powiedzieć

nyski 10%

90%

opolski 15% Polska 12%

85% 88%

opolskie 13%

87%

8. Innowacja produktowa

Nie

Innowacyjność mikro i małych firm nyski 10% 90% Polska

Wykres 8

26%

opolski 15%

Tak Trudno powiedzieć

74%

85%

Innowacja produktowa – woj. opolskie

opolskie

30%

70%

Poprzednie 12 miesięcy 8. Innowacja produktowa nyski 24%

Tak Nie

26% 34%

74% 66%

opolskie

30%

70%

31%

64%

Przyszłe 12 miesięcy

Trudno powiedzieć

nyski 25%

76%

Polska opolski

opolskie

69%

Polska opolski

26% 34%

70% 61%

4% 4%

opolskie

31%

64%

9. Innowacja procesowa

Tak Nie Trudno powiedzieć

nyski 24% Polska 19% opolski

34%

opolskie 19%

opolski

66%

81%

Tak

34%

69% 75% 61%

7% 4% 4%

opolskie 18%

75%

Nie

9. Innowacja procesowa

nyski 25% Polska 21%

76% 81%

Trudno powiedzieć

nyski 20%

80%

nyski 20%

75%

Polska 19% opolski 19%

81% 81%

Polska 21% opolski 17%

75% 76%

4% 7%

opolskie 19%

81%

opolskie 18%

75%

Tak Nie Trudno powiedzieć

nyski 20%

80%

nyski 20%

75%

opolski 19%

81%

opolski 17%

76%

321

Trudno powiedzieć

nyski 24% opolski

Wykres 9

34%

nyski 25%

76%

opolski

66%

34%

69% 61%

7% 4%

Innowacja procesowa – woj. opolskie

Poprzednie 12 miesięcy 9. Innowacja procesowa Polska 19%

81%

opolskie 19%

81%

Przyszłe 12 miesięcy

Tak

Polska 21%

75%

opolskie 18%

75%

Nie Trudno powiedzieć

Wykres 10

nyski 20%

80%

nyski 20%

75%

opolski 19%

81%

opolski 17%

76%

Wysokość wydatków na innowacje – woj. opolskie

10. Wysokość wydatków na innowacje

Poprzednie 12 miesięcy

Polska

64%

32%

opolskie

63%

33%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

nyski opolski

67%

32%

61%

33%

1% 6%

Przyszłe 12 miesięcy Polska

opolskie

nyski

322

opolski

50%

53%

39%

4% 1% 6%

32%

3% 2% 9%

62% 48%

26% 35%

1% 6% 4%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN Trudno powiedzieć

4% 12%

Źródło finansowania innowacji – woj. opolskie

11. Źródła finansowania innowacji

Polska

94%

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

nyski

10% 0% 0% 0%

opolskie

12%

17% 2% 7% 1% 1% 0%

14%

3% 5% 2% 0% 0%

13%

91%

94%

95%

Poprzednie 12 miesięcy

0% 2% 1% 0%

Wykres 11

opolski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

opolskie Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

nyski

19% 10% 6% 3% 12% 0% 1%

16% 1% 0% 2%

4% 6%

8% 6% 7% 8% 0% 1%

Polska

72%

81% 25%

76% 21% 6% 5% 9% 3% 0% 3%

18%

82%

Przyszłe 12 miesięcy

opolski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

323

Ocena otoczenia biznesu przez mikro i małe firmy Mapa 10

Ocena jakości usług świadczonych przedsiębiorcom przez lokalną administrację – woj. opolskie

101 102 100

104 103 98

104 103 95

103 103 104

Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Mapa 11 Ocena jakości usług doradczych świadczonych przez polskie banki w zakresie kredytów – woj. opolskie

106 104 105

111 108 107

110 108 103

112 109 111

Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

324

Mapa 12

Ocena uciążliwości kontroli działalności gospodarczej – woj. opolskie

103 105 101

101 101 99

100 101 98

104 101 100

Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Wykres 12

Przynależność do organizacji biznesowych – woj. opolskie

12. Przynależność do organizacji biznesowych

Polska

opolskie

94%

11%

89%

Tak Nie

nyski opolski

92%

12%

88%

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych

Polska

33%

22%

45%

opolskie

34%

24%

42%

Tak, regularnie Tak, od czasu do czasu Nie

nyski opolski

31% 36%

22% 25%

47% 39%

325

opolski

12%

88%

13. 13 Korzystanie z usług firm zewnętrznych Wykres Korzystanie z usług firm zewnętrznych – woj. opolskie

Polska

33%

22%

45%

opolskie

34%

24%

42%

Tak, regularnie Tak, od czasu do czasu Nie

nyski

31%

opolski

Wykres 14

36%

22% 25%

47% 39%

14. Główne bariery rozwoju firmy

Główne bariery rozwoju firmy – woj. opolskie

3.74

Koszty pracy

3.94 3.55

Wysokość podatków

3.36 3.51

Obciążenia biurokratyczne

3.52 3.37

Konkurencja innych firm

3.11 3.28

Przepisy prawne

Popyt na produkty/usługi firmy

3.21 2.99 2.63 2.90

Niska rentowność działalności

3.32 2.70

Zatory płatnicze

Dostęp do finansowania zewnętrznego

Czynniki makroekonomiczne

Kwalifikacje pracowników

Korupcja

Sądownictwo gospodarcze

326

woj. Opolskie

2.79

Szara strefa

Dostęp do programów pomocowych

Polska

2.68

2.97 2.62 2.62 2.55 2.54 2.53 2.47 2.42 2.37 2.26 2.27 2.25 2.27

Wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjnych w mikro i małych firmach

Wykres Wykorzystanie komputera w firmie – woj. opolskie 15.15Wykorzystywanie komputera w firmie 15. 15. Wykorzystywanie komputera w firmie Wykorzystywanie komputera w firmie Polska Polska Polska

87% 87% 87%

13% 13% 13%

opolskie opolskie opolskie

87% 87% 87%

13% 13% 13%

nyski nyski nyski

87% 87% 87%

13% 13% 13%

opolski opolski opolski

87% 87% 87%

13% 13% 13%

Tak Tak Tak Nie Nie Nie

Wykres 16

Stosowanie oprogramowania wspomagającego funkcjonowanie firmy – woj. opolskie

16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy 16. 16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy

Wykres 17

Polska Polska Polska

57% 57% 57%

43% 43% 43%

opolskie opolskie opolskie

54% 54% 54%

46% 46% 46%

nyski nyski nyski

55% 55% 55%

45% 45% 45%

opolski opolski opolski

53% 53% 53%

47% 47% 47%

Tak Tak Tak Nie Nie Nie

Dostęp do Internetu w firmie – woj. opolskie

17. 17. Dostęp do Internetu w firmie Dostęp do Internetu w firmie 17. Dostęp do Internetu w firmie Polska Polska Polska

97% 97% 97%

3% 3% 3%

opolskie opolskie opolskie

95% 95% 95%

5% 5% 5%

nyski nyski nyski

94% 94% 94%

6% 6% 6%

opolski opolski opolski

96% 96% 96%

4% 4% 4%

Tak Tak Tak Nie Nie Nie

327

Wykres 18

Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną – woj. opolskie

18. 18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną Polska Polska

43% 43%

57% 57%

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną opolskie opolskie Polska

56% 56% 57%

44% 44% 43%

nyski nyski opolskie opolski opolski

62% 62% 56% 53% 53%

38% 38% 44% 47% 47%

nyski

62%

38%

Tak Tak Nie Nie

Tak Nie

opolski 47% 53% Wykres 19 Posiadanie własnej strony internetowej – woj. opolskie 19. Posiadanie własnej strony internetowej 19. Posiadanie własnej strony internetowej

Polska Polska

56% 56%

19. Posiadanie własnej strony internetowej opolskie opolskie Polska

55% 55% 56%

45% 45% 44%

nyski nyski opolskie opolski opolski

46% 46% 55% 61% 61%

54% 54% 45% 39% 39%

46%

54%

nyski

20. Sprzedaż przez Internet opolski

61%

Polska 5% 17% 17% Polska 5%

328

Tak Tak Nie Nie

Tak Nie

39%

20. Sprzedaż przez Internet Sprzedaż przez Internet – woj. opolskie Wykres 20 78% 78%

Tak, poprzez sklep internetowy Tak, poprzez sklep internetowy

20. Sprzedaż przez Internet opolskie 20% opolskie 20% Polska 5% 17%

44% 44%

Tak, poprzez możliwość złożenia Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem zamówienia e‐mailem

80% 80% 78%

Nie Nie

Tak, poprzez sklep internetowy Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem

opolskie 20% 80% Nie 21. 21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy

Polska Polska

48% 48%

52% 52%

opolskie opolskie Polska

42% 42% 48%

58% 58% 52%

nyski nyski opolskie opolski opolski

40% 40% 42% 44% 44%

60% 60% 58% 56% 56%

40%

60%

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy

nyski

Tak Tak Nie Nie

Tak Nie

opolskie

Wykres 21

20%

80%

Nie

Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy – woj. opolskie

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy

Polska

opolskie

52%

48%

58%

42%

Tak Nie

nyski opolski

Wykres 22

60%

40%

56%

44%

Korzystanie z bankowości internetowej – woj. opolskie

22. Korzystanie z bankowości internetowej

Polska

85%

15%

opolskie

85%

15%

Tak Nie

nyski opolski

82% 87%

18% 13%

329

Województwo podkarpackie

331

PODKARPACKIE

Krośnieński

Przemyski

Rzeszowski

Tarnobrzeski

Dane statystyczne

POLSKA

Tabela 1

PKB na 1 mieszkańca w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2010)

100,0

67,3

58,2

53,2

80,0

70,9

Dochody gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 444

3 170

3 084

3 536

3 175

2 996

Wydatki gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 665

3 362

3 227

3 705

3 423

3 187

Stopa bezrobocia rejestrowanego (III kwartał 2012)

12,4

15,1

15,6

17,9

13,3

14,8

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2011)

100

Nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach na 1 mieszkańca (zł; 2010)

2 987

1 965

1 721

1 398

2 485

2 004

Podmioty zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

1 004

710

722

623

778

688

Podmioty nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

Podmioty wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

100

Podmioty gospodarcze zarejestrowane w rejestrze REGON ogółem (2011), w tym:

3 869 897

151 091

35 144

24 822

48 384

42 741

0-9 pracujących (mikro)

3 674 970

142 941

33 386

23 309

45 822

40 424

10-49 pracujących (małe)

160 851

6 718

1 435

1 293

2 089

1 901

50-249 pracujących (średnie)

29 340

1 230

282

192

398

358

Powyżej 249 pracujących (duże)

4 736

202

Źródło: Bank Danych Lokalnych

332

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm Mapa 1

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm – woj. podkarpackie

87,6/91,5

89,3/92,7

93 92 90

93 91 91

90,5/93,3 Indeks X / Y w roku 2012

94 93 92

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

90,2/93,1 87,2/91,9

93 91 92

90 92 90

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

88,0/92,2

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy

92 90 90

średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Ocena sytuacji gospodarczej przez mikro i małe firmy Mapa 2

Ocena sytuacji gospodarczej – woj. podkarpackie

76,2/79,4

77,7/79,6

87 85 78

85 84 79

78,4/82,3

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

86 85 80

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

76,7/79,5 77,7/79,3

88 83 78

82 84 78

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

78,1/76,6 83 82 77

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

333

Mapa 3

Ocena sytuacji branży – woj. podkarpackie

79,2/83,5

80,6/84,9

88 86 81

88 85 83

82,6/85,8 Indeks X / Y w roku 2012

89 87 84

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

81,8/87,0 79,5/83,0

89 82 84

84 86 81

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

77,4/82,4 88 86 80

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Mapa 4

Ocena sytuacji firmy – woj. podkarpackie

86,9/92,0

88,7/92,8

92 91 89

92 92 91

89,9/92,2 Indeks X / Y w roku 2012

93 94 91

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

91,0/93,8 95 90 92

85,4/92,5 87 93 89

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

86,7/92,4 91 88 90

334

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Sytuacja finansowa mikro i małych firm Mapa 5

Ocena przychodów firmy – woj. podkarpackie

86,2/91,7

89,8/94,1

90 90 89

90 90 92

91,6/94,2

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

92 91 93

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

91,2/96,2 86,0/92,5

91 91 94

88 91 89

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

88,3/92,2 90 85 90

Mapa 6

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Ocena wyniku finansowego firmy – woj. podkarpackie

87,4/92,3

90,5/94,0

91 91 90

92 90 92

93,0/93,0

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

94 93 93

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

92,2/94,4 93 89 93

88,4/94,9 88 92 92

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

86,7/93,9 90 87 90

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

335

Mapa 7

Ocena długości oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary/usługi – woj. podkarpackie

91,2/96,1

91,6/98,3

96 95 94

95 95 95

93,1/99,1 Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

97 93 96

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

92,0/99,0 88,9/96,5 95 97 95 95 95 93

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

91,3/97,9 95 95 95

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Zatrudnienie w mikro i małych firmach Mapa 8

Ocena zatrudnienia w firmie – woj. podkarpackie

96,5/99,2

97,1/100,2

99 98 98

99 98 99

96,9/100,7 Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

100 98 99

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

97,8/98,2 95,7/98,7 100 97 98 98 98 97

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

97,2/103,2 98 98 100

336

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Dostępność zewnętrznego finansowania dla mikro i małych firm Mapa 9

Ocena dostępności zewnętrznego finansowania dla firmy – woj. podkarpackie

97,1/97,9

98,1/98,1

99 98 97

98 98 98

98,6/98,7 Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

100 100 99

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

98,8/96,9 95,8/97,6

brak poprawy (-50 do 2,9)

96 96 98

niewielka poprawa (3 do 4,9)

96 99 97

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

98,0/99,2

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy

99 98 99

Wykres 1

średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Źródła finansowania firmy – woj. podkarpackie

1. Źródła finansowania firmy Poprzednie 12 miesięcy 76%

24%

podkarpackie

74%

26%

krośnieński

68%

32%

przemyski

75%

25%

rzeszowski

76%

24%

tarnobrzeski

77%

23%

Polska

Wyłącznie środki własne Środki własne oraz finansowanie zewnętrzne (np. kredyt) Trudno powiedzieć

73%

23% 4%

podkarpackie

63%

29%

krośnieński

66%

28%

przemyski

70%

24% 6%

rzeszowski tarnobrzeski

57% 64%

30% 32%

13% 4%

48% 45%

39% 50%

47% 42%

45% 44%

44% 46%

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

46% 43%

Polska

Przyszłe 12 miesięcy

337

tarnobrzeski

23%

32%

64%

podkarpackie

krośnieński

przemyski

11% 16% 12% 3%

1% 9%

11% 14%

48% 45%

39% 50% 11% 16% 3% 7%

47% 42% 11% 10% 9% 5%

5% 5%

11% 14% 6% 6%

16% 14% Polska

45% 44%

44% 46%

Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych – woj. podkarpackie 2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

46% 43%

Wykres 2

77%

rzeszowski

tarnobrzeski

Inwestycje mikro i małych firm Wykres 3

Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych – woj. podkarpackie

3. Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych

Poprzednie 12 miesięcy

Przyszłe 12 miesięcy

Polska

43%

57%

Polska

31%

64%

podkarpackie

44%

56%

podkarpackie

34%

60%

krośnieński

38%

55%

przemyski

35%

61%

Tak

Nie

krośnieński

40%

60%

przemyski

43%

57%

rzeszowski

44%

56%

rzeszowski

31%

62%

tarnobrzeski

49%

51%

tarnobrzeski

33%

61%

Trudno powiedzieć

Polska

podkarpackie Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne

338

krośnieński

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

7% 2%

23% 26%

przemyski

rzeszowski

9% 16% 12% 2%

64% 53%

59% 48% 7% 9%

17% 22%

48% 8% 11%

18%

38%

40% 36%

16% 25% 9% 5%

25% 16% 9% 4%

42%

56%

58% 47%

66%

4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych

tarnobrzeski

Wykres 4

przemyski

43%

57%

rzeszowski

44%

tarnobrzeski

49%

Trudno powiedzieć

przemyski

35%

56%

rzeszowski

31%

62%

51%

tarnobrzeski

33%

61%

Przedmiot wydatków inwestycyjnych – woj. podkarpackie 4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych

Polska

podkarpackie

krośnieński

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne

64% 53%

59% 48% 7% 2%

9% 16% 12% 2%

23% 26% 7% 9%

17% 22%

48% 8% 11%

18%

38%

40% 36%

16% 25% 9% 5%

25% 16% 9% 4%

42%

56%

58% 47%

66%

Poprzednie 12 miesięcy

przemyski

rzeszowski

tarnobrzeski

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

Polska

krośnieński

przemyski

45% 49%

6% 4%

33% 26% 23%

4% 1%

44% 38% 31% 19% 28%

2% 5% 2%

2% 1% 4%

podkarpackie Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne Trudno powiedzieć

Wykres 5

47% 38% 43% 28%

62% 41% 33% 33%

4% 3%

24% 22% 10% 6% 2%

50% 42% 34% 26% 15%

53% 41%

Przyszłe 12 miesięcy

rzeszowski

tarnobrzeski

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. podkarpackie

5. Wysokość wydatków inwestycyjnych Poprzednie 12 miesięcy Polska

36%

podkarpackie

37%

krośnieński

54%

39%

przemyski

30%

rzeszowski

29%

tarnobrzeski

10% 1% 1%

52%

48% 66% 64%

47%

7% 1% Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

12% 4% 7% 1%

43%

Polska

30%

50%

14% 2% 1% 3%

56%

11% 2% 5%

339 podkarpackie

26%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN

przemyski

30%

rzeszowski

29%

tarnobrzeski

Wykres 5

66%

64% 47%

100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

7% 1% 6%

43%

Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. podkarpackie

Przyszłe 12 miesięcy Polska

30%

podkarpackie

26%

krośnieński

56%

11% 2% 5%

6% 2% 10% 3%

65%

22%

18% 56%

28%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN Trudno powiedzieć

12% 2% 4%

42% 64%

rzeszowski

Wykres 6

14% 2% 1% 3%

39%

przemyski 10%

tarnobrzeski

50%

Źródło finansowania inwestycji – woj. podkarpackie 6. Źródła finansowania inwestycji

Poprzednie 12 miesięcy

przemyski

90% rzeszowski

13% 3% 0% 0%

3% 5% 3% 0% 0%

15%

krośnieński

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

tarnobrzeski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

79%

85%

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

krośnieński

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

18% 17%

rzeszowski

10% 6% 18% 0% 2% 0%

33%

przemyski

2% 8% 0% 0% 8%

0% 2%

18% 11%

13%

30% 3%

11% 14% 17% 6% 0% 0%

6% 12% 4% 1% 4%

13% 7% 15% 4% 1% 3% podkarpackie

33%

70%

78% 28%

75% 28% 15%

Polska

79%

Przyszłe 12 miesięcy

340

1% 3% 3% 0% 0%

7% 5% 1% 0% 0%

3% 7% 3% 0% 0% podkarpackie

16%

29%

23%

21% 8% 7% 3% 1% 0% Polska

93%

88%

81% 38%

86%

89%

tarnobrzeski

Eksport mikro i małych firm Wykres 7

Eksport wyrobów lub usług przez firmę – woj. podkarpackie

7. Eksport wyborów lub usług przez firmę Poprzednie 12 miesięcy

Przyszłe 12 miesięcy

Polska 12%

88%

Polska 12%

84%

podkarpackie 11%

89%

podkarpackie 10%

83%

krośnieński 15%

78%

przemyski 10%

84%

7. Eksport wyborów lub usług przez firmę Tak krośnieński 14% przemyski 8%

86%

92%

Nie

Trudno powiedzieć

rzeszowski 9% Polska 12%

91% 88%

rzeszowski Polska 6% 12%

85% 84%

8% 4%

tarnobrzeski 12%

88%

tarnobrzeski 11%

85%

podkarpackie 11%

89%

podkarpackie 10%

83%

krośnieński 15%

78%

przemyski 10%

84%

Tak

krośnieński 14% 86% 8. Innowacja produktowa przemyski 8%

Nie Trudno powiedzieć

92%

rzeszowski 9% 91% Innowacyjność mikro i małych firm tarnobrzeski Polska 12% 26%

Wykres 8

rzeszowski 6%

tarnobrzeski Polska 11% 26%

88% 74%

85%

85% 70%

3%4%

68%

Innowacja produktowa – woj. podkarpackie

podkarpackie

72%

28%

8. Innowacja produktowa Poprzednie 12 miesięcy krośnieński 70% 30% przemyski 24% Polska rzeszowski

Nie

76%

Trudno powiedzieć

74% 71%

26% 29%

tarnobrzeski

29%

71%

podkarpackie

28%

72%

Tak

26%

krośnieńskiPrzyszłe 5% 65% 30% 12 miesięcy przemyski

30%

Polska rzeszowski

26% 27%

tarnobrzeski 18%

65%

70% 67%

4% 5% 8%

74%

podkarpackie

26%

krośnieński

30%

65%

przemyski

30%

65%

rzeszowski

27%

67%

68%

Tak

krośnieński

70%

30%

przemyski 24%

76%

9. Innowacja procesowa rzeszowski 29%

71%

tarnobrzeski

29%

71%

Nie Trudno powiedzieć

74%

Polska 19%

81%

Polska 21%

75%

podkarpackie 21%

79%

podkarpackie 23%

74%

krośnieński 24%

Tak

9. Innowacja procesowa krośnieński 18%

82%

przemyski 19%

81%

Polska 19% rzeszowski 24%

tarnobrzeski 18%

Nie

Trudno powiedzieć

81% 76%

71%

przemyski 25%

72%

Polska 21% rzeszowski 29%

75% 69%

4% 2%

82%

tarnobrzeski 22%

78%

tarnobrzeski 16%

podkarpackie 21%

79%

podkarpackie 23%

74%

krośnieński 24%

71%

przemyski 25%

72%

69%

Tak

krośnieński 18%

82%

przemyski 19%

81%

rzeszowski 24%

76%

Nie Trudno powiedzieć

rzeszowski

29%

341

rzeszowski

29%

71%

tarnobrzeski

29%

71%

rzeszowski

27%

tarnobrzeski 18%

67%

74%

Wykres 9

Innowacja procesowa – woj. podkarpackie

9. Innowacja procesowa Poprzednie 12 miesięcy

Przyszłe 12 miesięcy

Polska 19%

81%

Polska 21%

75%

podkarpackie 21%

79%

podkarpackie 23%

74%

krośnieński 24%

71%

przemyski 25%

72%

69%

Tak

krośnieński 18%

Nie

82%

przemyski 19%

81%

rzeszowski 24%

76%

tarnobrzeski 22%

78%

Trudno powiedzieć

rzeszowski

29%

tarnobrzeski 16%

82%

Wykres 10

Wysokość wydatków na innowacje – woj. podkarpackie

10. Wysokość wydatków na innowacje Poprzednie 12 miesięcy Polska

64%

32%

podkarpackie

67%

28%

4% 1%

krośnieński

71%

23%

przemyski

70%

24%

rzeszowski

59%

tarnobrzeski

39%

71%

20%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

2% 9%

Przyszłe 12 miesięcy Polska

50%

podkarpackie

51%

krośnieński przemyski rzeszowski tarnobrzeski

342

39%

41%

55% 36%

39% 48%

56% 52%

4% 1%

5% 1% 2%

6% 1% 14%

39% 39%

2% 5%

4% 3% 1%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN Trudno powiedzieć

Wykres 11 Źródło finansowania innowacji – woj. podkarpackie 11. Źródła finansowania innowacji

Polska

83%

88%

krośnieński

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

6% 6% 0% 0% 0%

10% 4% 7% 4% 3% 3%

16%

12% 2% 4% 1% 0% 1%

2% 10% 0% 0% 0%

podkarpackie

88%

96% 12%

13% 4% 7% 1% 1% 1%

13% 3% 5% 2% 0% 0%

89%

91%

Poprzednie 12 miesięcy

przemyski

rzeszowski

tarnobrzeski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

Polska

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

krośnieński

75%

83% przemyski

rzeszowski

9% 3% 15% 0% 0% 1%

26% 6% 8% 7% 7% 0% 0% 6%

6% 2% 6% 0% 0% 3%

30%

76%

79%

podkarpackie

17% 8% 5% 14% 6% 2% 11%

8% 5% 10% 2% 0% 6%

17%

18% 6% 5% 9% 3% 0% 3%

79%

82%

Przyszłe 12 miesięcy

tarnobrzeski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

343

Ocena otoczenia biznesu przez mikro i małe firmy Mapa 10

Ocena jakości usług świadczonych przedsiębiorcom przez lokalną administrację – woj. podkarpackie

101 102 100

102 103 99

100 102 98

104 104 101 97 104 96 Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

107 102 98

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Mapa 11 Ocena jakości usług doradczych świadczonych przez polskie banki w zakresie kredytów – woj. podkarpackie

106 104 105

111 108 107

115 108 107

111 104 107 105 112 107 Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

109 111 109

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

344

Mapa 12

Ocena uciążliwości kontroli działalności gospodarczej – woj. podkarpackie

99 106 101

103 105 101

98 107 104

101 110 99 99 103 103 Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy:

98 99 98

indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Wykres 12

Przynależność do organizacji biznesowych – woj. podkarpackie

12. Przynależność do organizacji biznesowych

Polska

94%

podkarpackie

96%

krośnieński

95%

przemyski

98%

rzeszowski

98%

tarnobrzeski

Tak Nie

94%

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych

Polska

33%

22%

45%

podkarpackie

32%

25%

42% Tak, regularnie

krośnieński

42%

16%

43%

przemyski

39%

22%

39%

rzeszowski

tarnobrzeski

30% 24%

29% 31%

41% 46%

Tak, od czasu do czasu Nie

345

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych

Wykres 13

Korzystanie z usług firm zewnętrznych – woj. podkarpackie

Polska

33%

22%

45%

podkarpackie

32%

25%

42% Tak, regularnie

Wykres 14

42%

16%

43%

przemyski

39%

22%

39%

rzeszowski

Tak, od czasu do czasu

krośnieński

tarnobrzeski

30% 24%

29% 31%

Nie

41% 46%

14. Główne bariery rozwoju firmy

Główne bariery rozwoju firmy – woj. podkarpackie

3.74

Koszty pracy

3.88 3.55

Wysokość podatków

3.36 3.51

Obciążenia biurokratyczne

3.66 3.37

Konkurencja innych firm

3.63 3.28

Przepisy prawne

3.25 2.99

Popyt na produkty/usługi firmy

2.97 2.90

Niska rentowność działalności

2.83

2.78 2.70

Zatory płatnicze

Dostęp do finansowania zewnętrznego

Czynniki makroekonomiczne

Kwalifikacje pracowników

Korupcja

Sądownictwo gospodarcze

woj. Podkarpackie

2.79

Szara strefa

Dostęp do programów pomocowych

Polska

2.87 2.62 2.78 2.55 2.71 2.53 2.63 2.42 2.40 2.26 2.40 2.25 2.25

346

Wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjnych w mikro i małych firmach 15. Wykorzystywanie komputera w firmie 15. Wykorzystywanie komputera w firmie

Wykres15. 15 Wykorzystywanie komputera w firmie Wykorzystanie komputera w firmie – woj. podkarpackie

87%

Polska Polska

87%

Polska podkarpackie podkarpackie

87% 87%

13% 13%

87%

13%

podkarpackie krośnieński krośnieński przemyski krośnieński przemyski rzeszowski przemyski rzeszowski tarnobrzeski rzeszowski tarnobrzeski

87% 90%

13% 10%

90% 83%

10% 17%

Nie Tak

90% 83% 87%

10% 17% 13%

Nie

83% 87% 86%

17% 13% 14%

87% 86%

13% 14%

86%

14%

tarnobrzeski

13% 13%

Tak Nie Tak

16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy 16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy

Wykres 16

Stosowanie oprogramowania wspomagającego funkcjonowanie firmy – woj. podkarpackie

16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy Polska Polska

57% 57%

43% 43%

Polska podkarpackie podkarpackie

57% 58%

43% 42%

58%

42%

podkarpackie krośnieński krośnieński przemyski krośnieński przemyski rzeszowski przemyski rzeszowski tarnobrzeski rzeszowski tarnobrzeski

58% 53%

42% 47%

Tak Nie

53% 61%

47% 39%

Nie Tak

53% 61% 53%

47% 39% 47%

Nie

61% 53% 66%

39% 47% 34%

53% 66%

47% 34%

66%

34%

tarnobrzeski

Tak

17. Dostęp do Internetu w firmie

Wykres 17 Dostęp do Internetu w firmie – woj. podkarpackie 17. Dostęp do Internetu w firmie

17. Dostęp do Internetu w firmie

97% 97%

Polska podkarpackie podkarpackie

97% 97%

3% 3%

97%

podkarpackie krośnieński krośnieński przemyski krośnieński przemyski rzeszowski przemyski rzeszowski tarnobrzeski rzeszowski tarnobrzeski

97% 99%

3% 1%

Tak Nie

99% 97%

1% 3%

Nie Tak

99% 97% 97%

1% 3% 3%

Nie

97% 96%

3% 4%

97% 96%

3% 4%

96%

Polska Polska

tarnobrzeski

Tak

347

Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną – woj. podkarpackie Wykres18. 18 Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną

Polska

57%

Polska

57%

43%

podkarpackie krośnieński

54% 49%

46% 51%

Polska przemyski krośnieński rzeszowski przemyski podkarpackie tarnobrzeski rzeszowski

57% 56% 49% 57% 56% 54% 53% 57%

43% 44% 51% 43% 44% 46% 47% 43%

tarnobrzeski krośnieński

53% 49%

47% 51%

43%

podkarpackie 54% 46% 18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną

19. Posiadanie własnej strony internetowej

Wykres 19

Nie Tak Nie

Tak

tarnobrzeski Polska podkarpackie

53%

43% 44%

47%

56% 53%

19. Posiadanie własnej strony internetowej podkarpackie 53%

44% 47%

56%

Polska przemyski krośnieński rzeszowski przemyski podkarpackie tarnobrzeski rzeszowski

56% 50% 56% 54% 50% 53% 50% 54%

44% 50% 44% 46% 50% 47% 50% 46%

tarnobrzeski krośnieński

50% 56%

50% 44%

przemyski

50%

20. Sprzedaż przez Internet rzeszowski

Tak Nie Tak Nie

Tak Nie

50%

54%

46%

Polska 5% 17% 78% 50% Sprzedaż przez tarnobrzeski Internet – woj. podkarpackie 50% Polska 5% 17%

78%

podkarpackie 6%15%

79%

20. Sprzedaż przez Internet

47% 44%

krośnieński

20. Sprzedaż przez Internet

Nie

przemyski 56% – woj. podkarpackie 44% Posiadanie własnej strony internetowej

rzeszowski 57% 19. Posiadanie własnej strony internetowej Polska 56%

Wykres 20

Tak

Tak, poprzez sklep internetowy Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem Tak, poprzez sklep internetowy Nie Tak, poprzez możliwość złożenia

zamówienia e‐mailem

podkarpackie 6%15%

79%

Polska 5% 17%

78%

Nie Tak, poprzez sklep internetowy

Tak, poprzez możliwość złożenia 21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy zamówienia e‐mailem

Nie

podkarpackie 6%15% 79% 21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy Polska 48% 52%

Polska podkarpackie

48% 45%

52% 55%

Tak 21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy podkarpackie 45% 55%

348

krośnieński

52%

Polska przemyski krośnieński rzeszowski przemyski podkarpackie tarnobrzeski rzeszowski

48% 35% 52% 48% 35% 45% 41% 48%

52% 65% 48% 52% 65% 55% 59% 52%

tarnobrzeski krośnieński

41% 52%

59% 48%

przemyski rzeszowski

35% 48%

48%

65% 52%

Nie Tak Nie

Tak Nie

Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem

podkarpackie 6%15%

Nie

79%

Wykres 21 Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy – woj. podkarpackie

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy

Polska

48%

52%

podkarpackie

45%

55% Tak

krośnieński przemyski

rzeszowski tarnobrzeski

Wykres 22

52%

Nie

48%

35%

65%

48%

52%

41%

59%

Korzystanie z bankowości internetowej – woj. podkarpackie

22. Korzystanie z bankowości internetowej

Polska

85%

15%

podkarpackie

83%

17% Tak

krośnieński przemyski

83% 75%

17%

Nie

25%

rzeszowski

85%

15%

tarnobrzeski

86%

14%

349

Województwo podlaskie

351

PODLASKIE

Białostocki

Łomżyński

Suwalski

Dane statystyczne

POLSKA

Tabela 1

PKB na 1 mieszkańca w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2010)

100,0

72,7

84,5

63,9

64,3

Dochody gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 444

3 358

3 631

3 115

3 220

Wydatki gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 665

3 627

4 065

3 302

3 311

Stopa bezrobocia rejestrowanego (III kwartał 2012)

12,4

13,8

14,2

12,2

15,4

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2011)

100

Nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach na 1 mieszkańca (zł; 2010)

2 987

1 601

1 793

1 663

1 160

Podmioty zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

1 004

764

895

660

678

Podmioty nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

Podmioty wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

100

Podmioty gospodarcze zarejestrowane w rejestrze REGON ogółem (2011), w tym:

3 869 897

91 738

45 597

27 249

18 892

0-9 pracujących (mikro)

3 674 970

87 414

43 460

25 895

18 059

10-49 pracujących (małe)

160 851

3 519

1 701

1 131

687

50-249 pracujących (średnie)

29 340

704

373

199

132

Powyżej 249 pracujących (duże)

4 736

101

Źródło: Bank Danych Lokalnych

352

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm Mapa 1

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm – woj. podlaskie

87,6/91,5

86,0/91,4

93 92 90

94 93 89

83,7/89,8 96 93 87

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

88,1/93,9 94 94 91

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

84,4/88,5

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy

93 92 86

średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Ocena sytuacji gospodarczej przez mikro i małe firmy Mapa 2

Ocena sytuacji gospodarczej – woj. podlaskie

76,2/79,4

74,6/81,3

87 85 78

88 86 78

71,7/78,5 Indeks X / Y w roku 2012

91 87 75

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

77,1/85,1 89 87 81

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

72,7/77,3 85 85 75

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

353

Mapa 3

Ocena sytuacji branży – woj. podlaskie

79,2/83,5

76,6/82,0

88 86 81

91 87 79

74,5/79,6 Indeks X / Y w roku 2012

95 85 77

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

78,1/82,7 91 89 80

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

75,8/82,8

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

88 86 79

Mapa 4

Ocena sytuacji firmy – woj. podlaskie

86,9/92,0

84,5/90,4

92 91 89

94 93 87

83,1/88,6 98 90 86

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

88,2/93,5 94 95 91

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

79,5/86,7 92 93 83

354

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Sytuacja finansowa mikro i małych firm Mapa 5

Ocena przychodów firmy – woj. podlaskie

86,2/91,7

85,0/91,0

90 90 89

91 93 88

80,9/87,7 94 92 84

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

87,4/94,3 90 95 91

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

84,3/88,1

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy

91 91 86

Mapa 6

średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Ocena wyniku finansowego firmy – woj. podlaskie

87,4/92,3

86,0/91,9

91 91 90

93 94 89

83,4/91,8 96 92 88

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

89,7/95,6 92 95 93

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

81,8/86,1 93 93 84

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

355

Mapa 7

Ocena długości oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary/usługi – woj. podlaskie

91,2/96,1

89,6/96,2

96 95 94

98 96 93

87,3/96,6 98 97 92

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

89,2/97,6 98 96 93

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

91,8/93,9

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy

97 96 93

średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Zatrudnienie w mikro i małych firmach Mapa 8

Ocena zatrudnienia w firmie – woj. podlaskie

96,5/99,2

94,8/99,4

99 98 98

98 99 97

92,1/97,6 100 99 95

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

95,0/101,2 96 99 98

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

96,3/97,8 100 98 97

356

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Dostępność zewnętrznego finansowania dla mikro i małych firm Mapa 9

Ocena dostępności zewnętrznego finansowania dla firmy – woj. podlaskie

97,1/97,9

97,1/98,8

99 98 97

100 99 98

96,3/98,1 Indeks X / Y w roku 2012

99 101 97

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

99,9/101,2

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

100 98 101

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

93,2/95,5

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy

101 98 94

Wykres 1

średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Źródła finansowania firmy – woj. podlaskie

1. Źródła finansowania firmy Poprzednie 12 miesięcy Polska

podlaskie

białostocki łomżyński suwalski

76%

69%

75% 68% 56%

Przyszłe 12 miesięcy

24%

31%

Wyłącznie środki własne

25%

Środki własne oraz finansowanie zewnętrzne (np. kredyt)

32%

Trudno powiedzieć

44%

Polska

73%

23% 4%

podlaskie

72%

25%

białostocki

73%

25%

łomżyński

71%

23%

suwalski

70%

26%

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

50% 50%

42% 49%

357 % 18%

16% 19%

46% 46% 4% 6%

6% 4%

46% 43%

46% 47%

białostocki

75%

łomżyński

68%

suwalski

Wykres 2

zewnętrzne (np. kredyt)

25%

73%

25%

łomżyński

71%

23%

suwalski

70%

26%

Trudno powiedzieć

32%

56%

białostocki

44%

Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych – woj. podlaskie

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

Polska

50% 50%

42% 49%

podlaskie

białostocki

14% 3% 2% 3%

3% 5%

10% 18% 6% 4%

16% 19%

46% 46% 4% 4%

5% 5%

16% 14%

14% 16%

46% 43%

46% 47%

łomżyński

suwalski

Inwestycje mikro i małych firm Wykres 3

Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych – woj. podlaskie

3. Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych Poprzednie 12 miesięcy Polska

podlaskie

43%

36%

Przyszłe 12 miesięcy Polska

31%

64%

podlaskie

27%

71%

białostocki

33%

65%

57%

Tak

64%

Nie

białostocki

Trudno powiedzieć

62%

łomżyński

32%

68%

suwalski

35%

65%

łomżyński 14% suwalski

83%

32%

66%

2% 2%

15% 2% 8%

47% 41% 30% 2%

13%

30% 40% 36%

47% 18% 15% 9%

41% 36%

25% 16% 9% 4%

9% 2%

56% 42%

44% 36% 26% 21%

4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych

358

38%

4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych Wykres 4 Przedmiot wydatków inwestycyjnych – woj. podlaskie

Polska

13% 2%

podlaskie

białostocki

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne

15% 2% 8%

47% 41% 30%

47% 30% 40% 36% 18% 15% 9%

41% 36% 9% 2%

25% 16% 9% 4%

42%

44% 36% 26% 21%

56%

Poprzednie 12 miesięcy

łomżyński

suwalski

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

podlaskie

55% 31% 25% 36% 17%

46% łomżyński

0% 0%

5% 4% 8%

22%

27%

białostocki

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne Trudno powiedzieć

39%

11% 4% 7%

3% 5%

Polska

Wykres 5

31% 40%

58% 12%

24% 22% 10% 6% 2%

32% 36%

41%

45% 46%

53% 41%

Przyszłe 12 miesięcy

suwalski

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. podlaskie

5. Wysokość wydatków inwestycyjnych

Poprzednie 12 miesięcy

Polska

36%

podlaskie

32%

białostocki

33%

łomżyński

31%

suwalski

31%

Polska

30%

52%

58%

63% 50% 56%

50%

10% 1% 1%

8% 2%

3% 1%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

15% 3% 12% 2%

14%2%1% 3%

359

Wykres 5

białostocki

33%

łomżyński

31%

suwalski

31%

63%

Powyżej 1 000 000 PLN

3% 1%

50%

15% 3%

56%

12% 2%

Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. podlaskie

Przyszłe 12 miesięcy Polska

30%

podlaskie

17%

białostocki

16%

50%

55%

54%

łomżyński 8% suwalski

4% 2% 3% 22%

67% 24%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN Trudno powiedzieć

8% 2% 3% 15%

11% 2% 13% 17% 2% 6%

51%

6.Źródło Źródła finansowania inwestycji finansowania inwestycji – woj. podlaskie

Wykres 6

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

białostocki

86% 28% 12% 5% 2% 0%

podlaskie

2% 3% 0% 0% 0%

5% 2% 0% 2% 0%

4% 4% 1% 1% 0%

8% 7% 3% 1% 0% Polska

26%

29%

84%

87% 28%

86% 21%

95%

Poprzednie 12 miesięcy

łomżyński

suwalski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

łomżyński

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

2% 0% 0%

17% 20% 16%

8% 9% 0% 0% 8%

2% 0% 5%

20%

39% 23%

9% 8%

białostocki

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

42%

63%

71% podlaskie

2% 0% 4%

13% 11% 19%

6% 12% 4% 1% 4%

38%

39%

70%

75% 28% 15%

Polska

72%

Przyszłe 12 miesięcy

360

14%2%1% 3%

suwalski

Eksport mikro i małych firm Wykres 7

Eksport wyrobów lub usług przez firmę – woj. podlaskie

7. Eksport wyborów lub usług przez firmę Poprzednie 12 miesięcy

Polska 12%

Przyszłe 12 miesięcy

88%

podlaskie 15% 85% 7. Eksport wyborów lub usług przez firmę Tak

białostocki Polska 21% 12% łomżyński 7% suwalski podlaskie 11% 15%

Polska 12%

84%

podlaskie 13%

84%

Nie Trudno powiedzieć

79% 88%

89% 85%

Tak

białostocki Polska 17% 12% łomżyński 8%

93%

81% 84%

2% 4%

90%

suwalski podlaskie 13% 13%

84% 84%

3% 2%

białostocki 17%

81%

Nie

białostocki 21%

Trudno powiedzieć

79%

93% łomżyński 7% suwalskimikro 11% 89% 8. Innowacja produktowa Innowacyjność i małych firm

łomżyński 8%

90%

suwalski 13%

84%

Polska

70%

73%

Wykres 8

Innowacja produktowa Polska 26% 74% – woj. podlaskie

8. Innowacja produktowa 12 miesięcy podlaskie Poprzednie 22% 78%

26%

Przyszłe 12 miesięcy podlaskie 24% Tak

Polska 27% 26% białostocki

Nie

74% 73%

łomżyński 18%

Trudno powiedzieć

łomżyński 15%

82%

podlaskie 18% 22% suwalski

Polska 28% 26% białostocki

podlaskie 26% 24% suwalski

78% 82%

70% 70%

4% 1%

78%

73% 72%

3% 2%

Tak Nie

białostocki

27%

73%

łomżyński 18% 9. Innowacja procesowa

suwalski

82%

81%

87%

Polska 15% 19% białostocki

łomżyński 10% podlaskie 13% 13% suwalski

81% 85%

28%

26%

70% 78%

Tak Nie

Trudno powiedzieć

75%

podlaskie 20%

77%

Polska 24% 21% białostocki

podlaskie 23% 20% suwalski

87% 87%

Polska 21%

łomżyński 11%

90%

1% 7%

72%

9. Innowacja procesowa podlaskie 13%

białostocki

łomżyński 15%

82%

suwalski 18%

Polska 19%

Trudno powiedzieć

75% 74% 82% 77% 75%

4% 2% 7% 3% 2%

Tak

Nie

białostocki 15%

85%

łomżyński 10%

90%

Trudno powiedzieć

białostocki 24% łomżyński 11%

74% 82%

2% 7%

361

suwalski 18%

Wykres 9

suwalski

82%

26%

72%

Innowacja procesowa – woj. podlaskie

9. Innowacja procesowa

Poprzednie 12 miesięcy

Przyszłe 12 miesięcy

Polska 19%

podlaskie 13%

Polska 21%

75%

podlaskie 20%

77%

białostocki 24%

74%

81%

87% Tak Nie

białostocki 15%

85%

łomżyński 10%

90%

łomżyński 11%

suwalski 13%

87%

suwalski 23%

Wykres 10

Trudno powiedzieć

82% 75%

7% 2%

Wysokość wydatków na innowacje – woj. podlaskie

10. Wysokość wydatków na innowacje

Polska

podlaskie

Poprzednie 12 miesięcy 3%

32%

64%

Poniżej 10 000 PLN

38%

59%

10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN

białostocki łomżyński suwalski

38%

56%

Powyżej 1 000 000 PLN

47%

50%

500 001 – 1 000 000 PLN

35%

63%

Przyszłe 12 miesięcy Polska

podlaskie

50%

56%

39%

34%

4% 1%

5% 2% 3%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN

białostocki łomżyński suwalski

362

59% 47% 54%

30% 39%

7% 3% 2% 11%

3% 42%

500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN Trudno powiedzieć

Wykres 11

Źródło finansowania innowacji – woj. podlaskie

11. Źródła finansowania innowacji

94%

21%

białostocki

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

5% 16% 0% 3% 0%

podlaskie

łomżyński

suwalski

0% 0% 0% 0% 0%

1% 4% 1% 1% 0%

Polska

0% 3% 3% 0% 0%

20%

17%

3% 5% 2% 0% 0%

13%

72%

80%

82%

91%

Poprzednie 12 miesięcy

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

łomżyński

12% 8% 13% 8% 0% 0%

26%

białostocki

3% 3% 3% 5% 0% 0% 11%

3% 2% 4% 0% 0% 0%

podlaskie Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

75%

86%

80% 19%

5% 3% 6% 2% 0% 2%

Polska

17%

18% 6% 5% 9% 3% 0% 3%

80%

82%

Przyszłe 12 miesięcy

suwalski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

363

Ocena otoczenia biznesu przez mikro i małe firmy Mapa 10

Ocena jakości usług świadczonych przedsiębiorcom przez lokalną administrację – woj. podlaskie

101 102 100

103 102 97

106 101 100

105 103 95 Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy:

98 101 100

indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Mapa 11

Ocena jakości usług doradczych świadczonych przez polskie banki w zakresie kredytów – woj. podlaskie

106 104 105

106 107 108

106 110 109

103 106 107 Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

110 105 108

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

364

Mapa 12

Ocena uciążliwości kontroli działalności gospodarczej – woj. podlaskie

103 105 101

100 101 98

103 105 94

97 98 100 Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

101 105 99

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Wykres 12

Przynależność do organizacji biznesowych – woj. podlaskie

12. Przynależność do organizacji biznesowych Polska

94%

podlaskie

93% Tak Nie

białostocki

91%

łomżyński

95%

suwalski

96%

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych

Polska

33%

22%

45%

podlaskie

33%

25%

42%

Tak, regularnie Tak, od czasu do czasu

białostocki

39%

łomżyński 17% suwalski

24%

27%

40%

36%

Nie

55% 24%

36%

365

suwalski

96%

Wykres 13

Korzystanie z usług firm zewnętrznych – woj. podlaskie

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych

Polska

33%

22%

45%

podlaskie

33%

25%

42%

Tak, regularnie Tak, od czasu do czasu

białostocki

39%

łomżyński 17% suwalski

24%

55%

27%

40%

Nie

36%

24%

36%

14. Główne bariery rozwoju firmy

Wykres 14

Główne bariery rozwoju firmy – woj. podlaskie

3.74

Koszty pracy

3.81 3.55

Wysokość podatków

3.63 3.51

Obciążenia biurokratyczne

3.99 3.37

Konkurencja innych firm

3.12 3.28

Przepisy prawne

3.77 2.99

Popyt na produkty/usługi firmy

2.66 2.90

Niska rentowność działalności

3.00 2.79

Szara strefa

2.97

Dostęp do finansowania zewnętrznego

Czynniki makroekonomiczne

Kwalifikacje pracowników

Korupcja

Sądownictwo gospodarcze

woj. Podlaskie

2.70

Zatory płatnicze

Dostęp do programów pomocowych

Polska

2.92 2.62 2.68 2.55 2.63 2.53 2.59 2.42 2.33 2.26 2.72 2.25 2.31

366

Wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjnych w mikro i małych firmach 15. Wykorzystywanie komputera w firmie

15. Wykorzystywanie komputera w firmie Wykres 15 Wykorzystanie komputera w firmie – woj. podlaskie

Polska Polska

87% 87%

podlaskie podlaskie

89% 89%

11% 11%

białostocki białostocki łomżyński łomżyński suwalski suwalski

93% 93% 82% 82% 89% 89%

7% 7% 18% 18% 11% 11%

13% 13%

Tak Tak Nie Nie

16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy

Stosowanie oprogramowania wspomagającego funkcjonowanie firmy – woj. podlaskie Wykres16. 16 Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy

Polska Polska podlaskie podlaskie białostocki białostocki łomżyński łomżyński suwalski suwalski

57% 57%

43% 43%

61% 61%

39% 39%

58% 58% 64% 64% 66% 66%

42% 42% 36% 36% 34% 34%

Tak Tak Nie Nie

17. Dostęp do Internetu w firmie

Wykres17. 17 Dostęp do Internetu w firmie Dostęp do Internetu w firmie – woj. podlaskie

Polska Polska

97% 97%

3% 3%

podlaskie podlaskie

97% 97%

3% 3%

białostocki białostocki łomżyński łomżyński suwalski suwalski

97% 97% 95% 95% 99% 99%

3% 3% 5% 5% 1% 1%

Tak Tak Nie

Nie

367

Wykres 18

Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną – woj. podlaskie

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną Polska

57%

43%

Polska

57%

43%

podlaskie

55%

45%

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną podlaskie

55%

białostocki Polska łomżyński białostocki suwalski łomżyński podlaskie suwalski

62% 57% 54% 62%

45%

Nie Tak

38% 43% 46% 38%

42% 54% 55%

58% 46% 45%

42%

58%

Tak

Nie

Tak Nie

białostocki 62% 19. Posiadanie własnej strony internetowej

Wykres 19

38%

Posiadanie własnej strony internetowej – woj. podlaskie łomżyński

54%

46%

suwalski Polska

42% 56%

58% 44%

Polska

56%

44%

podlaskie

54%

46%

19. Posiadanie własnej strony internetowej

Tak

podlaskie

54%

białostocki Polska łomżyński białostocki

57% 56% 48% 57%

suwalski łomżyński podlaskie suwalski

56% 48% 54%

44% 52% 46%

56%

44%

46%

Nie Tak

43% 44% 52% 43%

Nie

Tak Nie

białostocki 20. Sprzedaż przez Internet łomżyński 20. Sprzedaż przez Internet

Wykres 20

43%

57% 48%

52%

Polska 5% 17%

78%

Polska 5% 17%

78%

Tak, poprzez możliwość złożenia Tak, poprzez sklep internetowy zamówienia e‐mailem

podlaskie 3%17%

80%

podlaskie 3%17%

80%

Nie Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem

Polska 5% 17%

78%

suwalski 56% Sprzedaż przez Internet – woj. podlaskie

20. Sprzedaż przez Internet

44%

Tak, poprzez sklep internetowy

Nie

Tak, poprzez sklep internetowy 21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy

Tak, poprzez możliwość złożenia

80% 52%

Nie

zamówienia e‐mailem 21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy

Polska 3%17%48% podlaskie Polska

48%

52%

podlaskie

48%

52%

Tak 21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy

368

podlaskie

48%

białostocki Polska łomżyński białostocki

48% 48% 35% 48%

52%

52% 52% 65% 52%

suwalski łomżyński podlaskie suwalski

63% 35% 48%

37% 65% 52%

63%

37%

białostocki

48%

Nie Tak Nie

Tak Nie

łomżyński suwalski

35%

52% 65%

63%

37%

Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem

podlaskie 3%17%

Wykres 21

80%

Nie

Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy – woj. podlaskie

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy

Polska

48%

52%

podlaskie

48%

52% Tak Nie

białostocki łomżyński suwalski

48%

52%

35%

65% 63%

37%

22 Wykres

Korzystanie z bankowości internetowej – woj. podlaskie

22. Korzystanie z bankowości internetowej

Polska

85%

15%

podlaskie

82%

18% Tak Nie

białostocki

83%

17%

łomżyński

80%

20%

suwalski

82%

18%

369

Wojew贸dztwo pomorskie

371

POMORSKIE

Gdański

Słupski

Starogardzki

Trójmiejski

Dane statystyczne

POLSKA

Tabela 1

PKB na 1 mieszkańca w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2010)

100,0

96,0

69,8

75,2

76,5

140,6

Dochody gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 444

3 671

3 314

3 528

2 915

4 530

Wydatki gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 665

4 053

3 440

3 765

3 127

5 304

Stopa bezrobocia rejestrowanego (III kwartał 2012)

12,4

13,2

18,7

17,6

5,8

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2011)

100

116

Nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach na 1 mieszkańca (zł; 2010)

2 987

3 204

1 913

1 743

2 388

5 594

Podmioty zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

1 004

1 131

1 049

1 008

855

1 456

Podmioty nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

109

129

130

Podmioty wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

100

117

124

116

127

Podmioty gospodarcze zarejestrowane w rejestrze REGON ogółem (2011), w tym:

3 869 897

258 197

56 723

49 420

43 170

108 884

0-9 pracujących (mikro)

3 674 970

245 882

54 129

47 132

40 895

103 726

10-49 pracujących (małe)

160 851

10 208

2 226

1 852

1 894

4 236

50-249 pracujących (średnie)

29 340

1 860

347

395

344

774

Powyżej 249 pracujących (duże)

4 736

247

148

Źródło: Bank Danych Lokalnych

372

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm Mapa 1

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm – woj. pomorskie

87,6/91,5

88,9/93,3

93 92 90

93 93 91

89,9/93,1 93 95 92

88,1/93,8

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

94 92 91

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

90,2/93,5

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

94 93 92

88,2/92,0

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

92 91 90

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Ocena sytuacji gospodarczej przez mikro i małe firmy Mapa 2

Ocena sytuacji gospodarczej – woj. pomorskie

76,2/79,4

77,0/81,9

87 85 78

88 88 79

80,2/80,1 88 91 809

75,5/82,2 90 87 79

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

79,1/83,4

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

90 88 81

74,3/81,6 85 85 78

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

373

Mapa 3

Ocena sytuacji branży – woj. pomorskie

79,2/83,5

81,7/85,4

88 86 81

89 89 84

83,5/83,9 89 92 84

80,2/85,4

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

91 88 83

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

82,4/87,2

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

91 87 85

82,7/84,8 86 86 84

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Mapa 4

Ocena sytuacji firmy – woj. pomorskie

86,9/92,0

88,1/93,5

92 91 89

92 93 91

90,7/95,8 92 94 93

87,4/92,9 94 92 90

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

90,0/93,0

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

94 93 92

84,2/92,7

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

89 91 88

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

374

Sytuacja finansowa mikro i małych firm

Mapa 5

Ocena przychodów firmy – woj. pomorskie

86,2/91,7

87,4/95,0

90 90 89

91 91 91

88,0/94,7 92 94 91

86,3/97,0 92 88 92

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

90,2/92,5

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

91 93 91

86,2/93,1

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

90 87 90

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Mapa 6

Ocena wyniku finansowego firmy – woj. pomorskie

87,4/92,3

88,9/95,1

91 91 90

92 92 92

91,1/96,2 93 94 94

87,7/97,5

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

93 89 93

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

89,7/92,1

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

93 94 91

88,3/91,3

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

90 90 90

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

375

Mapa 7

Ocena długości oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary/usługi – woj. pomorskie

91,2/96,1

93,4/96,7

96 95 94

95 95 95

92,7/96,2 95 94 94

93,0/97,3 94 95 95

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

94,1/97,0

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

96 95 96

94,5/95,4

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

97 94 95

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Zatrudnienie w mikro i małych firmach Mapa 8

Ocena zatrudnienia w firmie – woj. pomorskie

96,5/99,2

96,1/100,8

99 98 98

99 99 98

96,2/100,5 98 101 98

95,2/101,1

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

99 99 98

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

97,3/103,1

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

100 98 100

96,7/97,7

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

97 97 97

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

376

Dostępność zewnętrznego finansowania dla mikro i małych firm Mapa 9

Ocena dostępności zewnętrznego finansowania dla firmy – woj. pomorskie

97,1/97,9

98,5/98,2

99 98 97

98 98 98

99,1/97,2

96,9/97,4

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

98 97 98

96 100 97

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

98,4/99,7

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

101 98 99

duża poprawa (8 do 10,9)

99,0/99,7

bardzo duża poprawa (11 do 50)

100 97 99

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Wykres 1

Źródła finansowania firmy – woj. pomorskie

1. Źródła finansowania firmy Poprzednie 12 miesięcy

Przyszłe 12 miesięcy

Polska

76%

24%

pomorskie

73%

27%

Wyłącznie środki własne

gdański

71%

29%

Środki własne oraz finansowanie zewnętrzne (np. kredyt)

słupski

81%

19%

starogardzki

69%

31%

trójmiejski

71%

29%

Trudno powiedzieć

Polska

73%

23% 4%

pomorskie

70%

26%

gdański

77%

21% 2%

słupski

68%

25%

starogardzki

69%

28%

trójmiejski

67%

28%

377 3% 2%

13% 15%

1% 7%

3% 3%

12% 13%

41% 37%

49% 39%

57% 29% 13% 12% 7% 13%

21% 17%

54% 41% 3% 5%

5% 5%

15% 15%

16% 14%

40% 45%

46% 43%

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

własne

gdański

71%

gdański

77%

21% 2%

słupski

68%

25%

starogardzki

69%

28%

Przyczyny finansowania firmy29% ze środków własnych – woj. pomorskie trójmiejski trójmiejski 71%

67%

28%

słupski

81%

starogardzki

Wykres 2

Środki własne oraz finansowanie zewnętrzne (np. kredyt)

29% 19%

69%

Trudno powiedzieć

31%

pomorskie

gdański

słupski

13% 15% 3% 2%

1% 7%

3% 3%

12% 13%

41% 37%

49% 39% 21% 17%

29% 13% 12% 7% 13%

3% 5%

5% 5% Polska

57%

54% 41% 15% 15%

16% 14%

40% 45%

46% 43%

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

starogardzki

trójmiejski

Inwestycje mikro i małych firm Wykres 3

Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych – woj. pomorskie

Poprzednie 12 miesięcy 3. Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych Polska

43%

57%

pomorskie

48%

52%

gdański

50%

słupski

48%

52%

starogardzki trójmiejski

Tak Nie Trudno powiedzieć

31%

64%

pomorskie

33%

63%

gdański

27%

71%

słupski

43%

Polska

43%

starogardzki

28%

trójmiejski

32%

57%

51%

66%

65%

pomorskie

gdański

57% 47%

61% słupski

starogardzki

12%

10%

3% 3%

3% 2%

14% 24%

28% 20%

28%

46%

52% 37% 7% 1%

3% 6%

28% 19% 4%

25% 16% 9% Polska

29%

57% 46%

42%

56%

59% 53% 42%

4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych

378

57%

Przyszłe 12 miesięcy

trójmiejski

43%

trójmiejski

57%

32%

65%

4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych

Wykres 4

Przedmiot wydatków inwestycyjnych – woj. pomorskie

Polska

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne

28%

słupski

12% 1%

3% 3%

3% 2%

10%

28% 20%

14% 24%

gdański

57% 47%

61% 37%

29% 7% 1%

pomorskie

46%

52%

59% 53% 42%

3% 6%

25% 16% 9%

28% 19%

42%

57% 46%

56%

Poprzednie 12 miesięcy

starogardzki

trójmiejski

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

Polska

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne Trudno powiedzieć

słupski

starogardzki

8% 11% 0%

30%

48% 41%

0% 7%

4% 0% 0%

gdański

15%

17% 27%

0% 0%

pomorskie

34% 24% 22% 39% 16%

54% 33%

17% 12%

9% 5% 1%

24% 22% 10% 6% 2%

19% 28%

35% 31%

45% 41%

53% 41%

65%

Przyszłe 12 miesięcy

trójmiejski

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. pomorskie

Wykres 5

5. Wysokość wydatków inwestycyjnych

Poprzednie 12 miesięcy Polska

pomorskie

36%

52%

33%

10% 1% 1%

46%

20%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN

gdański słupski

24% 33%

starogardzki

36%

trójmiejski

36%

65% 27%

100 001 – 500 000 PLN

10% 1%

500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

39% 41%

24%

50%

13%

Polska

pomorskie

30%

24%

50%

39%

14% 2% 1% 3%

34%

2% 1%

379 Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN

słupski

Wykres 5

33%

27%

starogardzki

36%

trójmiejski

36%

Powyżej 1 000 000 PLN

39% 41%

24%

50%

13%

Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. pomorskie

Przyszłe 12 miesięcy Polska

pomorskie

30%

24%

gdański

14% 2% 1% 3%

50%

39%

28%

2% 1%

34%

60%

słupski

21%

29%

starogardzki

22%

28%

trójmiejski

24%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN Trudno powiedzieć

10% 2% 49% 8% 4%

37% 41%

33%

6. Źródła finansowania inwestycji Źródło finansowania inwestycji – woj. pomorskie

Wykres 6

Poprzednie 12 miesięcy

gdański

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

82%

0% 2%

starogardzki

trójmiejski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

Polska

pomorskie Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

słupski

starogardzki

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

8% 11% 0% 2% 0%

16%

28% 6% 0% 0%

17%

24% 17%

17%

33%

21%

15%

5% 0%

0% 2%

gdański

19% 17%

14% 15%

19%

5% 1% 5%

18% 18%

6% 12% 4% 1% 4%

15%

28%

58%

68%

79%

76%

75%

89%

Przyszłe 12 miesięcy

380

6% 3% 6% 0% 0%

16% słupski

27% 20% 19% 12%

35%

pomorskie

5% 0% 0%

0% 0%

0% 1%

9% 10%

20%

22% 19%

26% 13% 13% 9%

21% 8% 7% 3% 1% 0% Polska

85%

90% 77%

83%

86%

trójmiejski

Eksport mikro i małych firm Wykres 7

Eksport wyrobów lub usług przez firmę – woj. pomorskie

Poprzednie 12 miesięcy 7. Eksport wyborów lub usług przez firmę Polska 12%

88%

pomorskie 14%

86%

Przyszłe 12 miesięcy Polska 12%

84%

pomorskie 14%

81%

Tak

gdański 11%

89%

Nie

Trudno powiedzieć 7. Eksport wyborów lub usług przez firmę

słupski 19%

81%

starogardzki 10% Polska 12% trójmiejski 15%

90% 88% 85%

pomorskie 14%

86%

8. Innowacja produktowa gdański 11%

Nie

89%

starogardzki 10%

90%

Trudno powiedzieć

trójmiejski 15%

85%

Wykres 8 pomorskie Innowacja24% produktowa 76%– woj. pomorskie

gdański 24% 76% 8. Innowacja produktowa Poprzednie 12 miesięcy słupski

33%

starogardzki Polska 31% 26% trójmiejski 18%

pomorskie 24% 9. Innowacja procesowa

76%

słupski 21%

79%

starogardzki 11% Polska 12% trójmiejski 16%

84% 84% 79%

5% 4% 5%

pomorskie 14%

81%

gdański 7%

84%

słupski 21% Polska 26% starogardzki 11%

79% 70% 84%

4% 5%

trójmiejski 16% pomorskie 21%

79% 76%

5% 3%

79%

68%

66% 70%

4% 4%

gdański 20% słupski

Przyszłe 12 miesięcy 28%

starogardzki Polska 30% 26% trójmiejski 14% Tak

pomorskie 21%

82% 76%

4% 3%

Nie

69% 80% 82%

gdański 20% 80% 9. Innowacja procesowa

Trudno powiedzieć

82%

starogardzki 31% pomorskie 20% trójmiejski 18%

starogardzki Polska 20% 19% trójmiejski 20%

Nie

69% 74%

76% 81% 67%

21%

Tak

67%

gdański 24% Polska 19% słupski 33%

słupski

84%

Tak

słupski 19% i małych 81% Innowacyjność firm Polskamikro 26% 74%

gdański 7%

Trudno powiedzieć

Tak

gdański 20% Polska 21% słupski 28%

79% 75% 68%

1% 4% 4%

starogardzki 30% pomorskie 22% trójmiejski 14%

66% 73% 82%

4% 5% 4%

Nie Trudno powiedzieć

gdański 16% słupski

79% 80% 81% 80%

77%

30%

65%

starogardzki Polska 21% 21% trójmiejski 21%

73% 75%

6% 4%

75%

pomorskie 22%

73%

pomorskie

20%

80%

gdański

20%

80%

słupski

21%

79%

słupski

80%

starogardzki 21%

73%

80%

trójmiejski 21%

75%

Tak

Nie

starogardzki 20% trójmiejski

20%

Trudno powiedzieć

gdański 16% 30%

77% 65%

7% 4%

381

Tak Nie

gdański 24% słupski

33%

76%

gdański 20%

Trudno powiedzieć

trójmiejski 18%

słupski

28%

68%

starogardzki

30%

66%

67%

Wykres 9starogardzki Innowacja31% procesowa69% – woj. pomorskie

79%

trójmiejski 14%

82%

Poprzednie 12 miesięcy 9. Innowacja procesowa

82%

Przyszłe 12 miesięcy

Polska

19%

81%

pomorskie

20%

80%

gdański

20%

80%

słupski

21%

79%

słupski

80%

starogardzki 21%

73%

80%

trójmiejski 21%

75%

Tak

Polska 21%

75%

pomorskie 22%

73%

Nie

starogardzki 20% trójmiejski

20%

gdański 16%

Trudno powiedzieć

77%

30%

65%

7% 4%

Wykres 10

Wysokość wydatków na innowacje – woj. pomorskie

10. Wysokość wydatków na innowacje

Poprzednie 12 miesięcy Polska

pomorskie

64%

32%

56%

36%

8% 1%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN

gdański słupski

54%

38%

43%

38%

starogardzki

500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

19%

65%

trójmiejski

100 001 – 500 000 PLN

61%

27%

38%

Przyszłe 12 miesięcy Polska

50%

39%

pomorskie

49%

40%

4% 1% 6%

2% 2%

7% Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN

gdański

50%

słupski

52%

starogardzki trójmiejski

382

44% 50%

31%

5% 8% 6%

38% 38%

2% 9% 2% 1% 14%

47%

1% 2%

100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN Trudno powiedzieć

Wykres 11

Źródło finansowania innowacji – woj. pomorskie

11. Źródła finansowania innowacji

Polska

88%

gdański

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

słupski

starogardzki

20% 0% 0%

1% 0%

0% 4% 0% 0% 0%

27%

31%

74%

pomorskie

9% 2% 2% 0% 2% 0%

4% 12% 13% 0% 0%

20%

2% 3% 10% 1% 0%

3% 5% 2% 0% 0%

13%

22%

77%

83%

91%

100%

Poprzednie 12 miesięcy

trójmiejski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

Polska

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

gdański

starogardzki

0% 0% 0%

9% 3% 0%

12% 6% 2% 4%

27%

73%

82% słupski

20% 11%

18%

9% 3% 0%

8% 0%

19%

75% pomorskie

5% 12% 13% 5% 0% 0% 0%

10% 5% 8% 15% 2% 0% 6%

6% 5% 9% 3% 0% 3%

18%

78%

82%

89%

Przyszłe 12 miesięcy

trójmiejski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

383

Ocena otoczenia biznesu przez mikro i małe firmy Mapa 10

Ocena jakości usług świadczonych przedsiębiorcom przez lokalną administrację – woj. pomorskie

101 102 100

100 102 105

98 102 104

104 101 107

102 104 106

Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego

100 103 101

powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Mapa 11

Ocena jakości usług doradczych świadczonych przez polskie banki w zakresie kredytów – woj. pomorskie

106 104 105

104 103 106

102 103 103

108 103 106

Wartość indeksu z badania w 2012 roku:

105 102 108

poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

104 103 109

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

384

Mapa 12

Ocena uciążliwości kontroli działalności gospodarczej – woj. pomorskie

103 105 101

104 106 106

102 106 109

107 107 106

Wartość indeksu z badania w 2012 roku:

102 104 101

poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

99 108 105

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Wykres 12

Przynależność do organizacji biznesowych – woj. pomorskie

12. Przynależność do organizacji biznesowych Polska

94%

pomorskie

93%

gdański

słupski

12%

Tak Nie

93% 88%

starogardzki

93%

trójmiejski

95%

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych Polska

33%

pomorskie

31%

22%

21%

45%

48% Tak, regularnie

gdański

24%

słupski

22%

starogardzki trójmiejski

30% 41%

30% 22%

47%

Tak, od czasu do czasu Nie

56%

25% 13%

45% 46%

385

starogardzki

93%

trójmiejski

95%

Wykres 13

Korzystanie z usług firm zewnętrznych – woj. pomorskie

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych Polska

33%

pomorskie

31%

22%

21%

45%

48% Tak, regularnie

gdański

24%

słupski

22%

starogardzki

30%

trójmiejski

41%

30% 22%

Tak, od czasu do czasu

47%

Nie

56%

25% 13%

45% 46%

14. Główne bariery rozwoju firmy

Wykres 14

Główne bariery rozwoju firmy – woj. pomorskie

3.74

Koszty pracy

3.78 3.55

Wysokość podatków

3.56 3.51

Obciążenia biurokratyczne

3.27 3.37

Konkurencja innych firm

3.35 3.28

Przepisy prawne

3.28 2.99

Popyt na produkty/usługi firmy

3.12 2.90

Niska rentowność działalności

3.08 2.79

Szara strefa

2.92 2.70

Zatory płatnicze

Dostęp do programów pomocowych

Dostęp do finansowania zewnętrznego

Czynniki makroekonomiczne

Kwalifikacje pracowników

Korupcja

Sądownictwo gospodarcze

386

2.57 2.62 2.44 2.55 2.35 2.53 2.39 2.42 2.68 2.26 2.16 2.25 2.22

Polska woj. Pomorskie

Wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjnych w mikro i małych firmach Wykres 15

Wykorzystanie komputera w firmie – woj. pomorskie

15. Wykorzystywanie komputera w firmie 15. Wykorzystywanie komputera w firmie Polska 15. Wykorzystywanie komputera w firmie

87%

13%

Polska pomorskie Polska

87% 88% 87%

13% 12% 13%

pomorskie gdański pomorskie słupski gdański starogardzki gdański słupski trójmiejski słupski starogardzki starogardzki trójmiejski trójmiejski

88% 84% 88%

12% 16% 12%

89% 84% 89% 84% 89% 89% 89% 89% 89% 89% 89%

11% 16% 11% 16% 11% 11% 11% 11% 11% 11% 11%

Tak Nie Tak Tak Nie Nie

16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy

Wykres 16

Stosowanie oprogramowania wspomagającego funkcjonowanie firmy – woj. pomorskie

16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy Polska 57% 43% 16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy 57% 58% 57%

pomorskie gdański pomorskie słupski gdański starogardzki gdański słupski trójmiejski słupski starogardzki starogardzki trójmiejski trójmiejski

58% 47% 58%

42% 53% 42%

58% 47% 62% 47% 58% 61% 58% 62% 62% 61% 61%

42% 53% 38% 53% 42% 39% 42% 38% 38% 39% 39%

17. Dostęp do Internetu w firmie Wykres 17

Polska pomorskie Polska

43% 42% 43%

Tak Nie Tak Tak Nie Nie

Dostęp do Internetu w firmie – woj. pomorskie

17. Dostęp do Internetu w firmie Polska 17. Dostęp do Internetu w firmie

97%

Polska pomorskie Polska

98% 97%

3% 2% 3%

98% 100% 98%

2% 2%

98% 100% 91% 100% 98% 99% 98% 91% 91% 99% 99%

97%

Tak

pomorskie gdański pomorskie słupski gdański starogardzki gdański słupski trójmiejski słupski starogardzki starogardzki trójmiejski trójmiejski

9% 2% 1% 2% 9% 9% 1% 1%

Nie Tak Tak Nie Nie

387

Wykres 18

Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną – woj. pomorskie

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną Polska

57%

Polska pomorskie

57%

43%

62%

38%

pomorskie 62% 38% 18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną 29%

Nie Tak

58% 57% 71%

42% 43% 29%

Nie

61% 58%

39% 42%

59% 62% 61%

41% 38% 39%

59%

41%

gdański

71%

słupski Polska gdański starogardzki słupski trójmiejski pomorskie starogardzki trójmiejski

Tak

gdański

71%

Tak Nie

29%

Wykres 1919. Posiadanie własnej strony internetowej Posiadanie własnej strony internetowej słupski 58%– woj. pomorskie 42% starogardzki 61% 19. Posiadanie własnej strony internetowej 56% 59%

Polska pomorskie

56%

44%

61%

39%

gdański

39%

Nie Tak Nie

30% 44% 52%

51% 70%

49% 30%

66% 61% 51%

34% 39% 49%

trójmiejski

66%

34%

48%

słupski

70%

Polska 5% 17%51% starogardzki

Sprzedaż przez Internet – woj. pomorskie

Tak

52%

70% 56% 48%

20. Sprzedaż przez Internet

52%

Tak

Nie

30%

78% 49%

Tak, poprzez sklep internetowy

trójmiejski Polska 5% 17% 66%

78%

pomorskie 7%13%

80%

Tak, poprzez możliwość złożenia Nie zamówienia e‐mailem

pomorskie 7%13%

80%

Nie

20. Sprzedaż przez Internet 21.

słupski Polska gdański starogardzki słupski trójmiejski pomorskie starogardzki

20. Sprzedaż przez Internet gdański

Wykres 20

48%

39% 44% 41%

Polska trójmiejski

pomorskie 61% 19. Posiadanie własnej strony internetowej

34%

Tak, poprzez możliwość złożenia Tak, poprzez sklep internetowy zamówienia e‐mailem

Tak, poprzez sklep internetowy Polska 5% 17% 78% Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy

Tak, poprzez możliwość złożenia

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy zamówienia e‐mailem Polska 48% pomorskie 7%13% Polska 48% pomorskie 53%

80%

52%

Nie

52% 47% Tak

pomorskie 47% 53% 21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy Nie Tak

54% 48% 50%

46% 52% 50%

Nie

41% 54%

59% 46%

58% 53% 41%

42% 47% 59%

58%

42%

50%

słupski Polska gdański starogardzki słupski trójmiejski pomorskie starogardzki trójmiejski

388

50%

gdański

50%

słupski

54%

46%

starogardzki

41%

59%

Tak Nie

Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem

pomorskie 7%13%

Nie

80%

Wykres 21 Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy – woj. pomorskie

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy

Polska

48%

52%

pomorskie

53%

47% Tak

gdański

50%

słupski

54%

46%

starogardzki trójmiejski

Wykres 22

41%

Nie

59%

58%

42%

Korzystanie z bankowości internetowej – woj. pomorskie

22. Korzystanie z bankowości internetowej

Polska

85%

15%

pomorskie

87%

13% Tak

gdański

12%

słupski

83%

17%

starogardzki

85%

15%

trójmiejski

88%

90%

10%

Nie

389

Województwo śląskie

391

ŚLĄSKIE

Bielski

Bytomski

Częstochowski

Gliwicki

Katowicki

Rybnicki

Sosno-wiecki

Tyski

Dane statystyczne

POLSKA

Tabela 1

PKB na 1 mieszkańca w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2010)

100,0

107,0

97,9

77,0

82,1

115,2

140,3

97,8

96,5

149,7

Dochody gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 444

3 421

3 252

3 228

3 285

3 615

3 767

3 293

3 274

3 673

Wydatki gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 665

3 507

3 445

3 382

3 471

3 776

3 825

3 155

3 394

3 635

Stopa bezrobocia rejestrowanego (III kwartał 2012)

12,4

10,4

9,6

15,2

15,0

9,3

7,3

8,9

13,9

6,6

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2011)

100

105

103

126

116

Nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach na 1 mieszkańca (zł; 2010)

2 987

3 033

3 115

1 869

2 437

3 553

3 970

2 099

2 427

5 222

Podmioty zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

1 004

958

1 085

888

939

991

1 053

754

972

936

Podmioty nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

Podmioty wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

100

105

102

113

116

Podmioty gospodarcze zarejestrowane w rejestrze REGON ogółem (2011), w tym:

3 869 897

443 420 71 896 39 942 49 713 47 813 80 248 48 275 69 000 36 533

0-9 pracujących (mikro)

3 674 970

417 651 68 131 37 487 46 847 45 055 75 137 45 142 65 553 34 299

10-49 pracujących (małe)

160 851

21 619

3 143

2 107

2 426

2 270

4 210

2 670

2 908

1 885

50-249 pracujących (średnie)

29 340

3 548

529

313

387

402

740

408

465

304

Powyżej 249 pracujących (duże)

4 736

602

161

Źródło: Bank Danych Lokalnych

392

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm Mapa 1

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm – woj. śląskie 87,6/91,5 87,4/90,9

93 92 90

83,1/88,8 93 92 89

91 89 86

90,6/93,4 94 92 92

Indeks X / Y w roku 2012

85,8/90,8

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

87,8/90,6

92 89 88

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

94 92 89

90,3/93,0

90,1/92,6

88,5/91,9 91 92 92

95 94 91

95 93 90

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

85,3/88,3

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy

95 94 87

średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Ocena sytuacji gospodarczej przez mikro i małe firmy Mapa 2

Ocena sytuacji gospodarczej – woj. śląskie 76,2/79,4 76,3/79,4

87 85 78

69,2/77,2

89 86 78

86 80 73

81,6/82,6 89 87 82

Indeks X / Y w roku 2012

75,3/78,4

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

74,8/79,2

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

87 80 77

91 88 7782

78,9/80,1

78,9/79,4

81,1/83,0 87 85 8277

91 91 79

88 86 79

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

74,9/77,4 92 88 76

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

393

Mapa 3

Ocena sytuacji branży – woj. śląskie

79,2/83,5 88 86 81

78,1/82,2

71,7/81,0

88 85 80

84 81 76

81,0/83,6 89 84 82

Indeks X / Y w roku 2012

75,4/80,4

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

79,5/83,1

87 82 78

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

90 87 814

80,9/84,6

82,7/85,1

79,8/83,1

85 85 841 90 89 83

91 86 81

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

76,4/79,1

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy

91 89 78

Mapa 4

brak poprawy (-50 do 2,9)

średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Ocena sytuacji firmy – woj. śląskie 86,9/92,0 86,7/91,5

92 91 89

81,5/88,4 93 92 89

89 88 85

90,9/95,0 95 93 93

Indeks X / Y w roku 2012

84,1/91,6

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

87,1/90,6

91 88 88

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

95 92 893

87,9/92,9

89,1/95,0

90,8/95,5 89 92 93

96 93 90

94 96 92

85,3/87,3 95 92 86

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

394

Sytuacja finansowa mikro i małych firm Mapa 5

Ocena przychodów firmy – woj. śląskie 86,2/91,7 86,3/90,4

90 90 89

81,7/85,9 91 91 88

89 87 84

90,9/94,0 94 93 92

Indeks X / Y w roku 2012

84,0/90,2

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

85,7/89,6

89 89 87

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

93 91 881

91,2/95,2

88,5/92,6

88,7/91,9

87 90 918 95 93 93

92 93 90

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

84,1/87,3

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy

94 92 86

średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Mapa 6

Ocena wyniku finansowego firmy – woj. śląskie 87,4/92,3 87,1/91,8

91 91 90

82,4/88,1 93 92 89

90 88 85

90,8/95,0 95 92 93

Indeks X / Y w roku 2012

86,0/92,6

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

87,1/91,1

92 89 89

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

93 92 891

90,0/95,8

88,2/91,5

89,9/92,0 89 91 91

95 94 93

94 94 90

85,3/89,7 95 95 88

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

395

Mapa 7

Ocena długości oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary/usługi – woj. śląskie

91,2/96,1 90,7/95,2

96 95 94

90,3/94,1 95 95 93

92 92 92

93,0/96,6 95 91 95

Indeks X / Y w roku 2012

91,3/95,4

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

92,1/94,6

95 96 93

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

95 95 93

93,2/96,0

91,6/97,9

brak poprawy (-50 do 2,9)

93 97 95

niewielka poprawa (3 do 4,9)

91,9/98,0

95 95 95

98 95 95

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

84,6/92,1

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy

96 96 88

średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Mapa 8

Ocena zatrudnienia w firmie – woj. śląskie

96,5/99,2 96,3/99,1

99 98 98

91,7/97,6 98 98 98

98 96 95

98,1/101,7 98 97 100

Indeks X / Y w roku 2012

94,1/100,2

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

97,6/98,3

98 96 97

98 98 98

98,7/100,8 100,0/98,5

94,0/98,7 97 98 100

99 100 99

99 99 96

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

96,0/97,6 101 100 97

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

396

Dostępność zewnętrznego finansowania dla mikro i małych firm Mapa 9

Ocena dostępności zewnętrznego finansowania dla firmy – woj. śląskie 97,1/97,9 97,4/97,5 99 98 97

96,3/98,2 99 98 97

98 99 97

98,8/98,3 100 99 99

98,3/98,2

Indeks X / Y w roku 2012

96,1/97,4

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

97 96 97

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

100 97 98

98,5/97,3

brak poprawy (-50 do 2,9)

98,8/97,5

97,8/97,9

niewielka poprawa (3 do 4,9)

97 98 98 102 100 98

poprawa (5 do 7,9)

100 98 98

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

95,9/95,8

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy

99 100 96

Wykres 1

średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Źródła finansowania firmy – woj. śląskie

1. Źródła finansowania firmy Poprzednie 12 miesięcy Polska

76%

24%

Polska

73%

23%

śląskie

76%

24%

śląskie

72%

21%

70% 76% 77% 83% 77% 73% 77% 76%

30% 24% 23% 17% 23% 27% 23% 24%

71% 69% 71% 83% 76% 65% 67% 72%

19% 24% 21% 13% 18% 33% 24% 26%

10% 7% 8% 4% 6% 2% 8% 2%

bielski bytomski częstochowski gliwicki katowicki rybnicki sosnowiecki tyski

Wyłącznie środki własne

bielski bytomski Środki własne oraz częstochowski finansowanie gliwicki zewnętrzne (np. kredyt) katowicki rybnicki Trudno powiedzieć sosnowiecki tyski

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

53% 42% 20% 11% 7% 0%

5% 4%

6% 3%

36% 25% 14%

52%

60% 7% 2% 5%

23% 16%

46%

42% 54% 7% 8%

20%

47% 46% 17% 15%

52%

31% 22% 13% 8% 4%

12% 12% 6% 1%

46% 45%

44% 46%

20% 14%

17% 21% 4% 2%

5% 5%

5% 4%

46% 43%

49% 43%

16% 14%

Przyszłe 12 miesięcy

397

bielski 70% bytomski 76% częstochowski 77% gliwicki 83% katowicki 77% rybnicki 73% Przyczyny finansowania sosnowiecki 77% tyski 76%

Wykres 2

30% 24% 23% 17% 23% 27% firmy ze 23% 24%

Wyłącznie środki własne

bielski bytomski Środki własne oraz częstochowski finansowanie gliwicki zewnętrzne (np. kredyt) katowicki rybnicki Trudno powiedzieć środków własnych – woj. śląskie sosnowiecki tyski

10% 7% 8% 4% 6% 2% 8% 2%

19% 24% 21% 13% 18% 33% 24% 26%

71% 69% 71% 83% 76% 65% 67% 72%

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

Polska

śląskie

bielski

często‐ chowski

gliwicki

53% 42% 20% 11% 7% 0%

5% 4%

6% 3%

7% 2% 5% katowicki

36% 25% 14%

52%

60% 23% 16%

46%

42% 54% 7% 8%

17% 15%

20%

47% 46%

52%

12% 12% 6% 1% bytomski

31% 22% 13% 8% 4%

46% 45%

44% 46% 17% 21%

4% 2%

5% 5%

5% 4%

16% 14%

20% 14%

46% 43%

49% 43%

rybnicki sosnowiecki

tyski

Inwestycje mikro i małych firm Wykres 3

Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych – woj. śląskie

3. Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych Poprzednie 12 miesięcy Polska

43%

57%

Polska

31%

64%

śląskie

44%

56%

śląskie

32%

64%

43% 58% 50% 42% 40% 40% 43% 44%

57% 42% 50% 58% 60% 60% 57% 56%

62% 64% 62% 73% 65% 53% 64% 58%

5% 6% 2% 4% 3% 6% 6% 1%

bielski bytomski częstochowski gliwicki katowicki rybnicki sosnowiecki tyski

Tak

bielski 33% bytomski 31% częstochowski 36% gliwicki 24% katowicki 33% rybnicki 41% sosnowiecki 30% tyski 40%

Nie Trudno powiedzieć

śląskie

bielski

często‐

gliwicki

rybnicki sosnowiecki

16% 11%

22% 33%

53% 44% 3%

14% 12%

7% 6% 3%

41% 44% 42%

57% 10% 10% 2%

katowicki

34% 25%

55% 32% 41%

55%

25% 21% 23% 11% 2%

16% 13% 15% bytomski

24% 18% 10% 4%

54% 45%

63% 33%

53% 43% 37%

11% 11% 8%

16% 11% 4%

25% 16% 9% 4%

37% 29%

56% 42% Polska

53%

4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych

398

Przyszłe 12 miesięcy

tyski

sosnowiecki tyski

43% 44%

sosnowiecki tyski

57% 56%

30% 40%

64% 58%

6% 1%

4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych Wykres Przedmiot wydatków inwestycyjnych – woj. śląskie 4

Polska

bielski

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne

53% 44% 22% 33% 16% 11%

14% 12%

7% 6% 3%

34% 25%

katowicki

41% 44% 42%

57%

55%

gliwicki

32% 41%

55%

często‐ chowski

10% 10% 2%

2% bytomski

25% 21% 23% 11% 2%

24% 18% 10% 4%

16% 13% 15%

11% 11% 8%

śląskie

54% 45%

63% 33%

53% 43% 37%

16% 11% 4%

37% 29%

25% 16% 9% 4%

42%

53%

56%

Poprzednie 12 miesięcy

rybnicki sosnowiecki

tyski

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

bielski

często‐ chowski

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne Trudno powiedzieć

Wykres 5

0% 0% gliwicki

0% 0%

32% 22% 18% 18%

45% 39% 24% 28% 7% 14% 0% 46% 51% 38% 20% 10% 6% 6% 47% 51% 26% 35% 9% 11% 3%

52%

54% 36% 20% 17% 19%

8% 7% 2%

17% 14% 8% 8% bytomski

39% 27% 27%

53% 4% 13% 0%

33% 28%

38% 40% 29%

śląskie

16%

25% 24%

Polska

11% 8% 2%

24% 22% 10% 6% 2%

50% 40%

53% 41%

69%

Przyszłe 12 miesięcy

katowicki

rybnicki sosnowiecki

tyski

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. śląskie

5. Wysokość wydatków inwestycyjnych

Poprzednie 12 miesięcy Polska śląskie bielski bytomski częstochowski gliwicki katowicki rybnicki sosnowiecki tyski

10% 1% 1%

52%

36%

10% 1% 1%

49%

39%

58%

35%

10% 4% 1%

50%

35%

41%

46%

56%

40%

13% 2% 2% 6%

46%

49% 35%

11%

52%

37%

46% 40%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

15%

11% 6%

Polska

30%

50%

14% 2% 1% 3%

śląskie

32%

45%

18% 1% 2% 2%

399

katowicki rybnicki sosnowiecki tyski

Wykres 5

2% 2%

56%

40%

15%

11% 6%

46%

35%

40%

Powyżej 1 000 000 PLN

46%

49%

Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. śląskie

Przyszłe 12 miesięcy Polska

30%

50%

14% 2% 1% 3%

śląskie

32%

45%

18% 1% 2% 2%

bielski bytomski częstochowski gliwicki katowicki rybnicki sosnowiecki tyski

46%

21%

Trudno powiedzieć

3% 6%

20%

39%

11% 5% 5%

38%

42%

Powyżej 1 000 000 PLN

2% 6%

25%

39%

32%

500 001 – 1 000 000 PLN

15%

50%

28%

100 001 – 500 000 PLN

9% 1%

45%

45% 35%

10 001 ‐100 000 PLN

18% 4% 2%

44%

33%

Poniżej 10 000 PLN

18% 2% 2% 3% 30%

58%

20%

6. Źródła finansowania inwestycji

Wykres 6

Źródło finansowania inwestycji – woj. śląskie

śląskie

bielski

bytomski

katowicki

91%

87%

0% 1%

17% 10% 9%

24% 9% 14% 3% 2% 0%

84% 16%

0% 0% 0% 0%

0% 0% 0%

gliwicki

4% 3% 2% 0% 4%

13% 15%

85% 14%

często‐ chowski

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

12%

13% 0% 0% 0%

5% 2% 1% 0% 0%

15%

22%

85%

86%

89% 4% 9% 1% 0% 0%

5% 11% 0% 0% 0%

18%

22%

87%

86% 21% 8% 7% 3% 1% 0%

Polska

93%

Poprzednie 12 miesięcy

rybnicki sosnowiecki

tyski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

400

gliwicki

katowicki

30%

rybnicki sosnowiecki

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

9% 5% 14% 2% 0% 2%

30% 18% 11% 12% 0% 10%

1% 0% 1% 1%

28% 23% 11%

5% 4% 6% 0% 8%

21% 17%

37%

często‐ chowski

6% 6% 7% 1% 0% 0%

33%

bytomski

0% 0% 0%

bielski

12% 9% 13%

śląskie

17%

Polska

4% 0% 4% 0% 0%

12% 8% 4% 0% 0% 9%

26%

14% 6% 7% 3% 0% 4%

31%

15% 6% 12% 4% 1% 4%

28%

49%

67%

70%

79%

84%

80%

79%

83%

78%

75%

84%

Przyszłe 12 miesięcy

tyski

Eksport mikro i małych firm Wykres 7

Eksport wyrobów lub usług przez firmę – woj. śląskie

Poprzednie 12 miesięcy 7. Eksport wyborów lub usług przez firmę

Polska 12%

88%

Polska 12%

84%

śląskie 10%

90%

śląskie 10%

88%

bielski 14% bytomski 11% częstochowski 6% gliwicki 6% katowicki 10% rybnicki 14% sosnowiecki 7% tyski12% 11% Polska

83% 84% 86% 94% 88% 85% 92% 86% 84%

3% 5% 8% 0% 2% 1% 1% 4%4%

88%

Tak bielski 15% 85% bytomski 9% 91% Nie częstochowski 11% 89% Trudno powiedzieć gliwicki 2% 98% katowicki 9% 91% Eksport wyborów lub usług przez firmę rybnicki 14% 86% sosnowiecki 10% 90% tyski12% 11% 89% Polska 88%

śląskie 10%

Tak Nie

częstochowski 11% 89% Trudno powiedzieć gliwicki 2% 98% Polska 26% 74% katowicki 9% 91% Innowacyjność mikro i małych firm rybnicki 14% 86% śląskie10%28% sosnowiecki 90%72% tyski 11% 89% Wykres 8 Innowacja – woj. śląskie bielski produktowa 70% 30% Tak bytomski 24% 76% Nie 74% częstochowski 26% gliwicki 32% 68% Trudno powiedzieć 8. Innowacja produktowa Poprzednie 1273% miesięcy katowicki 27% rybnicki 29% 71% sosnowiecki 22% 78% Polska 26% 74% tyski 29% 71% śląskie 28% 72% 9. Innowacja procesowa bielski 30% 70%

bytomski 24% 76% częstochowski 26% 74% Polska 19% 81% gliwicki 32% 68% katowicki 27% 73% śląskie 21% 79% rybnicki 29% 71% sosnowiecki 22% 78% bielski 26% 74% tyski 29% 71% bytomski 20% 80% 78% częstochowski 22% gliwicki 22% 78% Innowacja procesowa katowicki 16% 84% rybnicki 27% 73% sosnowiecki 17% 83% Polska 19% 81% tyski 21% 79% śląskie 21% bielski bytomski częstochowski gliwicki katowicki rybnicki sosnowiecki tyski

śląskie 10%

90%

bielski 15% 85% 8. Innowacja produktowa bytomski 9% 91%

Przyszłe 12 miesięcy

26% 20% 22% 22% 16% 27% 17% 21%

śląskie Tak Nie Trudno powiedzieć

Tak Nie Trudno powiedzieć

25%

bielski 22% bytomski 24% częstochowski 24% Polska 21% gliwicki 26% katowicki 23% śląskie 22% rybnicki 32% sosnowiecki 26% bielski 19% tyski 25% bytomski 16% częstochowski 29% gliwicki 19% katowicki 21% rybnicki 24% sosnowiecki 32% Polska 21% tyski 15% śląskie 22%

79% 74% 80% 78% 78% 84% 73% 83% 79%

bielski 14% 83% bytomski 11% 84% częstochowski 6% 86% gliwicki 6% 94% Polska 26% 70% katowicki 10% 88% rybnicki 14% 85% śląskie7% 25% 92%71% sosnowiecki tyski 11% 86% bielski 22% 73% bytomski 24% 69% częstochowski 24% 71% gliwicki 26% 73% Przyszłe katowicki 76% 23% 12 miesięcy rybnicki 32% 58% sosnowiecki 26% 70% Polska 26% 70% tyski 25% 74%

Tak Nie Trudno powiedzieć

bielski bytomski częstochowski gliwicki katowicki rybnicki sosnowiecki tyski

19% 16% 29% 19% 21% 24% 32% 15%

71%

3% 5% 8% 0% 4% 2% 1% 4% 1% 4% 6% 7% 5% 2% 1% 10% 4% 4% 1% 4%

73% 69% 71% 75% 73% 76% 73% 58% 70% 73% 74% 77% 64% 81% 77% 70% 63% 75% 84%

6% 7% 5% 4% 2% 1% 4% 10% 4% 7% 1% 7% 8%

73%

73% 77% 64% 81% 77% 70% 63% 84%

7% 7% 8%

2% 7% 5% 4% 1%

2% 7% 5% 1%

401

Tak

bytomski 24% 76% częstochowski 26% 74% gliwicki 32% 68% katowicki 27% 73% rybnicki 29% 71% 78% Wykres 9sosnowiecki Innowacja22% procesowa – woj. śląskie tyski 29% 71%

bytomski 24% częstochowski 24% gliwicki 26% katowicki 23% rybnicki 32% sosnowiecki 26% tyski 25%

Nie Trudno powiedzieć

9. Innowacja procesowa Poprzednie 12 miesięcy

69% 71% 73% 76% 58% 70% 74%

7% 5% 2% 1% 10% 4% 1%

Przyszłe 12 miesięcy

Polska 19%

81%

Polska 21%

75%

śląskie 21%

79%

śląskie 22%

73%

73% 77% 64% 81% 77% 70% 63% 84%

7% 7% 8%

bielski bytomski częstochowski gliwicki katowicki rybnicki sosnowiecki tyski

26% 20% 22% 22% 16% 27% 17% 21%

74% 80% 78% 78% 84% 73% 83% 79%

bielski bytomski częstochowski gliwicki katowicki rybnicki sosnowiecki tyski

Tak Nie Trudno powiedzieć

19% 16% 29% 19% 21% 24% 32% 15%

2% 7% 5% 1%

Wykres 10

Wysokość wydatków na innowacje – woj. śląskie

10. Wysokość wydatków na innowacje

Poprzednie 12 miesięcy Polska

64%

śląskie

67%

bielski bytomski częstochowski gliwicki katowicki rybnicki sosnowiecki tyski

32%

30%

36%

57%

43%

50%

23%

77%

21% 2%

75%

100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

27%

71%

10 001 ‐100 000 PLN

75% 68%

Poniżej 10 000 PLN

2% 4%4%

41%

57%

28%

20%

Przyszłe 12 miesięcy Polska śląskie bielski bytomski częstochowski gliwicki katowicki rybnicki sosnowiecki tyski

402

4% 1% 6%

39%

50%

3% 1% 1% 7%

41%

47%

10%

61%

29%

41%

33%

10 001 ‐100 000 PLN

8% 4% 5%

45%

38%

Poniżej 10 000 PLN

19%

100 001 – 500 000 PLN

52%

41%

1% 1% 5%

500 001 – 1 000 000 PLN

52%

40%

2% 6%

Powyżej 1 000 000 PLN

49%

39%

Trudno powiedzieć

23% 2% 3%2% 4%

67% 50%

2% 2%

35%

4% 11%

Wykres 11

Źródło finansowania innowacji – woj. śląskie

11. Źródła finansowania innowacji

Polska

śląskie

bytomski

często‐ chowski

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

93% 24%

96%

97%

93%

gliwicki

katowicki

3% 0% 0% 0% 0%

8% 2% 2% 0% 0% 0%

7% 1% 0% 2% 0% 0%

1% 9% 0% 0% 0%

0% 7% 1% 0% 1%

0% 3% 2% 4% 4% 0%

10%

13%

19%

91%

97%

89%

bielski

3% 3% 0% 0%

10% 1% 9% 0% 0% 0%

1% 5% 1% 0% 0%

3% 5% 2% 0% 0%

11%

13%

91%

94%

95%

Poprzednie 12 miesięcy

rybnicki sosnowiecki

tyski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

bytomski

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

sosnowiecki

81% 6% 4% 0% 12% 6% 0% 4%

91%

rybnicki

13% 13% 2% 7% 5% 0% 2%

88%

katowicki

16%

23% 12% 5% 6% 1% 0% 5%

13% 3% 1% 0% 0%

16%

gliwicki

2% 7% 2% 0% 2% 2%

80%

często‐ chowski

10% 4% 0% 7%

18% 15%

13%

73%

bielski

0% 2% 2% 0% 0% 0%

25%

17% 5% 0% 0% 5%

śląskie

94%

87%

81%

Polska

7% 7% 6% 2% 0% 3%

17%

6% 5% 9% 3% 0% 3%

18%

82%

86%

Przyszłe 12 miesięcy

tyski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

403

Ocena otoczenia biznesu przez mikro i małe firmy Mapa 10

Ocena jakości usług świadczonych przedsiębiorcom przez lokalną administrację – woj. śląskie

101 102 100 100 100 99

91 99 96

102 100 98

95 99 96 102 98 99

100 100 105

104 98 101

105 104 104 Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

102 102 97

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Mapa 11

Ocena jakości usług doradczych świadczonych przez polskie banki w zakresie kredytów – woj. śląskie

106 104 105 105 102 104

102 103 103

108 105 104

106 104 103

103 98 104

104 101 107 109 100 106

105 103 105

Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

104 103 103

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

404

Mapa 12

Ocena uciążliwości kontroli działalności gospodarczej – woj. śląskie

103 105 101 105 104 100

106 105 96

103 102 105

102 100 95 105 105 102

109 105 107 102 104 105

106 109 102 Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

104 104 97

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Wykres 12

Przynależność do organizacji biznesowych – woj. śląskie

12. Przynależność do organizacji biznesowych

Polska

94%

śląskie

95%

5% 5% 3% 11% 6% 2% 2% 4%

95% 95% 97% 89% 94% 98% 98% 96%

bielski bytomski częstochowski gliwicki katowicki rybnicki sosnowiecki tyski

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych Polska

33%

śląskie

36%

bielski bytomski częstochowski gliwicki katowicki rybnicki sosnowiecki tyski

Tak Nie

22% 22%

42% 16% 29% 28% 35% 25% 26% 24% 36% 23% 45% 14% 38% 25% 37% 19%

45% 42% 42% 43% 40% 49% 41% 41% 37% 45%

Tak, regularnie Tak, od czasu do czasu Nie

405

sosnowiecki tyski

2% 4%

98% 96%

Wykres 13 Korzystanie z usług firm zewnętrznych – woj. śląskie

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych Polska

33%

śląskie

36%

bielski bytomski częstochowski gliwicki katowicki rybnicki sosnowiecki tyski

22% 22%

42% 16% 29% 28% 35% 25% 26% 24% 36% 23% 45% 14% 38% 25% 37% 19%

45% 42% 42% 43% 40% 49% 41% 41% 37% 45%

Tak, regularnie Tak, od czasu do czasu Nie

14. Główne bariery rozwoju firmy

Wykres 14

Główne bariery rozwoju firmy – woj. śląskie

3.74

Koszty pracy

3.76 3.55

Wysokość podatków

3.55 3.51

Obciążenia biurokratyczne

3.48 3.37

Konkurencja innych firm

3.32 3.28

Przepisy prawne

3.22 2.99

Popyt na produkty/usługi firmy

2.94 2.90

Niska rentowność działalności

2.99 2.79

Szara strefa

2.72 2.70

Zatory płatnicze

Dostęp do programów pomocowych

Dostęp do finansowania zewnętrznego

Czynniki makroekonomiczne

Kwalifikacje pracowników

Korupcja

Sądownictwo gospodarcze

406

2.80 2.62 2.82 2.55 2.58 2.53 2.52 2.42 2.38 2.26 2.37 2.25 2.28

Polska woj. Śląskie

Wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjnych w mikro i małych firmach Wykres 15

Wykorzystanie komputera w firmie – woj. śląskie

15. Wykorzystywanie komputera w firmie

Polska 15. Wykorzystywanie komputera w firmie

87%

śląskie Polska Wykorzystywanie komputera w firmie

88% 87%

15.

16. Wykres 16

13%

12% 13%

bielski 88% 12% śląskie 88% 12% bytomski 91% 9% Polska 87% 13% częstochowski 85% 15% bielski 88% 12% gliwicki 88% 12% śląskie 88% 12% bytomski 91% 9% katowicki 84% 16% częstochowski 85% 15% rybnicki 92% 8% bielski 88% 12% gliwicki sosnowiecki 90% 10% bytomski 91% 9% katowicki 84% 16% tyski 88% 12% częstochowski 85% 15% rybnicki 92% 8% gliwicki 88% 12% sosnowiecki 90% 10% katowicki 84% 16% tyski 88% 12% rybnicki 92% 8% Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy sosnowiecki 90% 10% tyski wspomagającego 88% funkcjonowanie 12% Stosowanie oprogramowania firmy

Tak Nie Tak Nie Tak Nie

– woj. śląskie

Polska 16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy 57% 43%

16.

śląskie 55% 45% Polska 57% 43% Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy

17.

bielski śląskie bytomski Polska częstochowski bielski gliwicki śląskie bytomski katowicki częstochowski rybnicki bielski gliwicki sosnowiecki bytomski katowicki tyski częstochowski rybnicki gliwicki sosnowiecki katowicki tyski rybnicki Dostęp do Internetu w firmie sosnowiecki tyski Polska Dostęp do Internetu w firmie

17.

śląskie Polska Dostęp do Internetu w firmie

17.

Wykres 17

50% 55% 50% 57% 66% 50% 55% 55% 50% 59% 66% 53% 50% 55% 53% 50% 59% 62% 66% 53% 55% 53% 59% 62% 53% 53% 62%

97%

Dostęp do Internetu w firmie – woj. śląskie bielski śląskie bytomski Polska częstochowski bielski gliwicki śląskie bytomski katowicki częstochowski rybnicki bielski gliwicki sosnowiecki bytomski katowicki tyski częstochowski rybnicki gliwicki sosnowiecki katowicki tyski rybnicki sosnowiecki tyski

50% 45% 50% 43% 34% 50% 45% 45% 50% 41% 34% 47% 50% 45% 47% 50% 41% 38% 34% 47% 45% 47% 41% 38% 47% 47% 38% 3%

97% 97%

3% 3%

95% 97% 98% 97% 97% 95% 98% 97% 98% 97% 97% 94% 95% 98% 97% 98% 97% 99% 97% 94% 98% 97% 97% 99% 94% 97% 99%

5% 3% 2% 3% 3% 5% 2% 3% 2% 3% 3% 6% 5% 2% 3% 2% 3% 1% 3% 6% 2% 3% 3% 1% 6% 3% 1%

Tak Nie Tak Nie Tak Nie

407

Wykres 18

Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną – woj. śląskie

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną

Polska

57%

43%

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną śląskie

60%

40%

Polska 57% 43% bielski 66% 34% Tak bytomski 55% 45% śląskie 60% 40% częstochowski 60% 40% Nie gliwicki 54% 46% bielski 66% 34% 18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną katowicki 64% 36% Tak bytomski 55% 45% rybnicki 56% 44% częstochowski 60% 40% Nie sosnowiecki 62% 38% Polska 57% 43% gliwicki 54% 46% tyski 63% 37% katowicki 64% 36% śląskie 60% 40% rybnicki 56% 44% 19. Posiadanie własnej strony internetowej sosnowiecki 62% 38% bielski 66% 34% tyski 63% 37% Tak bytomski 55% 45% Wykres 19 Posiadanie własnej strony internetowej – woj. śląskie Polska 56% 44% częstochowski 60% 40% Nie gliwicki 19. Posiadanie własnej strony internetowej 54% 46% śląskie 57% 43% katowicki 64% 36% rybnicki 56% 44% Polska 56% 44% bielski 71% 29% sosnowiecki 62% 38% Tak bytomski 56% 44% tyski 63% 37% śląskie 57% 43% częstochowski 56% 44% Nie gliwicki 41% 59% bielski 71% 29% 19. Posiadanie własnej strony internetowej katowicki 61% 39% Tak bytomski 56% 44% rybnicki 60% 40% częstochowski 56% 44% Nie sosnowiecki 60% 40% Polska 56% 44% gliwicki 41% 59% tyski 52% 48% katowicki 61% 39% śląskie 57% 43% rybnicki 60% 40% 20. Sprzedaż przez Internet sosnowiecki 60% 40% bielski tyski 52%71% 48%29% Tak bytomski 56% 44% częstochowski 56% 44% Nie Polska 5% 17% 78% Tak, poprzez sklep internetowy 41% 20. Sprzedaż przez Internet gliwicki 59% Tak, poprzez możliwość złożenia katowicki 61% 39% zamówienia e‐mailem rybnicki 60% 40% Sprzedaż przez Internet – woj. śląskie Wykres 20 Nie sosnowiecki 60% 40% Polska 5% 17% 78% Tak, poprzez sklep internetowy śląskie 18% 76% tyski 52% 48% Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy 20. Sprzedaż przez Internet śląskie 5% 18% Nie 76% Polska

48%

śląskie

48%

52%

Polska 5% 17% 78% Tak, poprzez sklep internetowy 21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy

21.

408

52%

Tak, poprzez możliwość złożenia

zamówienia e‐mailem Polska 48% 52% bielski 55% 45% Tak Nie śląskie 5% 18%51% 76% 49% bytomski śląskie 48% 52% częstochowski Nie 45% 55% gliwicki 38% 62% bielski 55% 45% Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy katowicki 50% 50% Tak bytomski 51% 49% rybnicki 51% 49% częstochowski Nie 45% 55% sosnowiecki 52% 48% Polska 48% 52% gliwicki 38% 62% tyski 48% 52% katowicki 50% 50% śląskie 48% 52% rybnicki 51% 49%

sosnowiecki bielski tyski bytomski częstochowski gliwicki katowicki rybnicki sosnowiecki tyski

52% 55% 48% 51% 45% 38% 50% 51% 52% 48%

48% 45% 52% 49% 55% 62% 50% 49% 48% 52%

Tak Nie

Polska 5% 17%

78%

Tak, poprzez sklep internetowy Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem

śląskie 5% 18%

Wykres 21

Nie

76%

Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy – woj. śląskie

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy

Polska

48%

52%

śląskie

48%

52%

55% 51% 45% 38% 50% 51% 52% 48%

45% 49% 55% 62% 50% 49% 48% 52%

bielski bytomski częstochowski gliwicki katowicki rybnicki sosnowiecki tyski

Tak Nie

Wykres 22

Korzystanie z bankowości internetowej – woj. śląskie

22. Korzystanie z bankowości internetowej

Polska śląskie bielski bytomski częstochowski gliwicki katowicki rybnicki sosnowiecki tyski

85%

15%

90%

10%

93% 94% 80% 91% 93% 92% 90% 82%

7% 6% 20% 9% 7% 8% 10% 18%

Tak Nie

409

Województwo świętokrzyskie

411

ŚWIĘTOKRZYSKIE

Kielecki

Sandomierskojędrzejowski

Dane statystyczne

POLSKA

Tabela 1

PKB na 1 mieszkańca w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2010)

100,0

75,8

81,5

67,0

Dochody gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 444

3 229

3 398

2 964

Wydatki gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 665

3 488

3 721

3 121

Stopa bezrobocia rejestrowanego (III kwartał 2012)

12,4

14,8

16,5

12,2

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2011)

100

Nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach na 1 mieszkańca (zł; 2010)

2 987

2 167

2 360

1 863

Podmioty zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

1 004

829

933

664

Podmioty nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

Podmioty wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

100

102

Podmioty gospodarcze zarejestrowane w rejestrze REGON ogółem (2011), w tym:

3 869 897

105 906

72 936

32 970

0-9 pracujących (mikro)

3 674 970

100 470

69 308

31 162

10-49 pracujących (małe)

160 851

4 477

2 954

1 523

50-249 pracujących (średnie)

29 340

833

579

254

Powyżej 249 pracujących (duże)

4 736

126

Źródło: Bank Danych Lokalnych

412

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm Mapa 1

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm – woj. świętokrzyskie

87,6/91,5

86,9/91,7

93 92 90

94 91 89

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

86,0/91,8 95 93 89

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

89,1/91,6 93 89 90

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Ocena sytuacji gospodarczej przez mikro i małe firmy Mapa 2

Ocena sytuacji gospodarczej – woj. świętokrzyskie

76,2/79,4

74,2/80,6

87 85 78

89 86 77

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

74,0/81,3 90 87 78

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

74,7/79,1 89 82 77

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

413

Mapa 3

Ocena sytuacji branży – woj. świętokrzyskie

79,2/83,5

77,5/83,8

88 86 81

89 86 81

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

75,9/83,8 88 88 80

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

81,2/84,0 90 82 83

Mapa 4

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Ocena sytuacji firmy – woj. świętokrzyskie

86,9/92,0

85,7/93,5

92 91 89

94 90 90

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

84,0/95,2 95 92 90

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

89,6/89,8 93 85 90

414

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Sytuacja finansowa mikro i małych firm Mapa 5

Ocena przychodów firmy – woj. świętokrzyskie

86,2/91,7

84,1/92,8

90 90 89

93 90 88

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

82,5/92,1 94 91 87

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

87,5/94,2 91 86 91

Mapa 6

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Ocena wyniku finansowego firmy – woj. świętokrzyskie

87,4/92,3

87,6/92,9

91 91 90

93 89 90

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

86,6/92,4 94 89 90

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

90,0/94,0 90 88 92

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

415

Mapa 7

Ocena długości oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary/usługi – woj. świętokrzyskie

91,2/96,1

90,8/94,5

96 95 94

96 95 93

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

88,9/94,0 96 96 91

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

95,1/95,6 97 91 95

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Zatrudnienie w mikro i małych firmach Mapa 8

Ocena zatrudnienia w firmie – woj. świętokrzyskie

96,5/99,2

99,3/98,4

99 98 98

100 98 99

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

99,0/98,2 101 98 99

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

99,9/99,0 98 97 99

416

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Dostępność zewnętrznego finansowania dla mikro i małych firm Mapa 9

Ocena dostępności zewnętrznego finansowania dla firmy – woj. świętokrzyskie

97,1/97,9

96,1/97,3

99 98 97

99 99 97

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

96,9/97,4

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

99 99 97

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

94,3/97,1

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy

99 99 96

Wykres 1

średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Źródła finansowania firmy – woj. świętokrzyskie

Poprzednie 12 miesięcy Polska

84%

16%

kielecki

81%

19%

90%

24%

świętokrzyskie

sandomiersko‐ jędrzejowski

76%

Przyszłe 12 miesięcy

Wyłącznie środki własne Środki własne oraz finansowanie zewnętrzne (np. kredyt) Trudno powiedzieć

10%

Polska

73%

23% 4%

świętokrzyskie

73%

24% 3%

kielecki

70%

27%

sandomiersko‐ jędrzejowski

79%

16% 5%

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

11%

12%

417 4%

12%

46% 4%

20% 4%

44%

47% 20%

17% 4%

14%

18%

42%

46%

43%

43% 16%

46%

finansowanie zewnętrzne (np. kredyt)

kielecki

81%

sandomiersko‐ jędrzejowski

Wykres 2

90%

kielecki

Trudno powiedzieć

19% 10%

70%

sandomiersko‐ jędrzejowski

27%

79%

16% 5%

Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych – woj. świętokrzyskie

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

11%

12%

kielecki

46% 20% 4%

świętokrzyskie

44%

47% 20%

42% 4%

17%

18%

Polska

46%

43% 5%

14%

16%

43%

46%

sandomiersko‐ jędrzejowski

Inwestycje mikro i małych firm Wykres 3

Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych – woj. świętokrzyskie

Poprzednie 12 miesięcy 3. Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych

Przyszłe 12 miesięcy

Polska

43%

57%

świętokrzyskie

44%

56%

Tak

Polska

31%

64%

świętokrzyskie

29%

65%

kielecki

31%

64%

sandomiersko‐ jędrzejowski

26%

Nie Trudno powiedzieć

kielecki sandomiersko‐ jędrzejowski

46% 39%

54% 61%

66%

świętokrzyskie

kielecki

sandomiersko‐ jędrzejowski

23%

47%

46% 3%

12%

20%

21%

39%

10%

21% 4%

17%

44% Polska

16%

42% 25%

418

41%

56%

44%

4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych

sandomiersko‐ jędrzejowski

39%

sandomiersko‐ jędrzejowski

61%

26%

66%

Przedmiot wydatków inwestycyjnych Wykres 4 4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych – woj. świętokrzyskie

Polska

kielecki

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne

świętokrzyskie

23%

47%

46% 12%

21%

20%

39%

44% 10%

21%

41% 17%

25%

16%

42%

44%

56%

Poprzednie 12 miesięcy

sandomiersko‐ jędrzejowski

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

61%

świętokrzyskie

kielecki

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne Trudno powiedzieć

6% 3% 6% 5%

6% 3% 2%

18% 20% 5% 4% 3%

Polska

Wykres 5

45% 39%

35%

23% 16%

24% 22% 10% 6% 2%

38%

50%

53%

53% 41%

Przyszłe 12 miesięcy

sandomiersko‐ jędrzejowski

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. świętokrzyskie

Poprzednie 12 miesięcy 5. Wysokość wydatków inwestycyjnych Polska

36%

52%

10% 1% 1%

świętokrzyskie

41%

42%

15%

kielecki

43%

36%

18%

sandomiersko‐jędrzejowski

36%

55%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

Polska

świętokrzyskie

30%

32%

50%

51%

14% 2%1% 3%

16%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN

419

Wykres 5

świętokrzyskie

41%

42%

15%

kielecki

43%

36%

18%

Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. świętokrzyskie

sandomiersko‐jędrzejowski

36%

55%

10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

Przyszłe 12 miesięcy Polska

30%

świętokrzyskie

32%

kielecki

31%

sandomiersko‐jędrzejowski

50%

14% 2% 1% 3%

51%

50%

35%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN Trudno powiedzieć

16%

18%

53%

12%

Wykres 6 6. Źródło finansowania inwestycji – woj. świętokrzyskie Źródła finansowania inwestycji

świętokrzyskie Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

83% 20% 7% 8% 0% 0% 0%

18% 6% 7% 0% 0% 1%

15% 6% 12% 4% 0% 4%

28%

34%

56%

64%

75% 28%

33% świętokrzyskie Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

420

sandomiersko‐ jędrzejowski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

Przyszłe 12 miesięcy

Polska

6% 2% 8% 0% 0% 0%

kielecki

kielecki Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

13% 5% 4% 0% 0% 2%

Polska

6% 11% 2% 0% 0%

15%

88%

91% 8% 7% 3% 1% 0%

13% 5% 11% 1% 0% 0%

86% 21%

97%

Poprzednie 12 miesięcy

sandomiersko‐ jędrzejowski

Eksport mikro i małych firm Wykres 7

Eksport wyrobów lub usług przez firmę – woj. świętokrzyskie

Poprzednie 12 miesięcy 7. Eksport wyborów lub usług przez firmę

Polska 12%

świętokrzyskie 8%

Przyszłe 12 miesięcy

Polska 12%

88%

92%

Tak

84%

świętokrzyskie 9%

90%

kielecki 10%

90%

Nie Trudno powiedzieć

kielecki 8%

92%

7. Eksport wyborów lub usług przez firmę sandomiersko‐ jędrzejowski

Polska 12%

88%

8. Innowacja produktowa

świętokrzyskie 8% Polska 26%

sandomiersko‐ 7% jędrzejowski

92% 74%

Nie

kielecki 27% Poprzednie 1273%miesięcy

8. Innowacja produktowa sandomiersko‐ jędrzejowski Polska

26%

74%

26%

74%

9. Innowacja procesowa świętokrzyskie 27% Polska 19%

73% 81%

Polska 12%

84%

2% 4%

świętokrzyskie 9% Polska 26%

90% 70%

1% 4%

kielecki 10% świętokrzyskie 26% sandomiersko‐ 7% jędrzejowski

90% 71%

0% 3%

91%

Trudno powiedzieć

kielecki 8% 92% 73%– woj. świętokrzyskie Wykresświętokrzyskie 8 Innowacja27% produktowa Tak sandomiersko‐ 8% 92% jędrzejowski Nie

91%

Tak

Innowacyjność mikro i małych firm

Trudno powiedzieć

kielecki 69% 3% 28% 12 miesięcy Przyszłe sandomiersko‐ 21% jędrzejowski Polska 26%

Tak

75%

70%

świętokrzyskie 26% Polska 21%

71% 75%

kielecki 28% świętokrzyskie 19% sandomiersko‐ 21% jędrzejowski

69% 75%

3% 6%

75%

3% 4%

Nie

kielecki 27% świętokrzyskie 19% sandomiersko‐ 26% jędrzejowski

Trudno powiedzieć 73% 81%

Tak

74%

Nie

kielecki 18% 82% 9. Innowacja procesowa

sandomiersko‐ 20% jędrzejowski Polska 19%

80%

świętokrzyskie 19%

81%

Trudno powiedzieć

kielecki 19% sandomiersko‐ 20% jędrzejowski Polska 21%

81%

Tak

73%

75%

świętokrzyskie 19%

75%

Nie Trudno powiedzieć

kielecki

18%

82%

kielecki 19%

75%

sandomiersko‐ 20% jędrzejowski

80%

sandomiersko‐ 20% jędrzejowski

73%

421

świętokrzyskie

27%

73%

Tak

świętokrzyskie

26%

71%

kielecki

28%

69%

75%

Nie

kielecki

Trudno powiedzieć 27%

73%

Wykressandomiersko‐ 9 Innowacja procesowa – woj. świętokrzyskie jędrzejowski

26%

sandomiersko‐ 21% jędrzejowski

74%

Poprzednie 12 miesięcy 9. Innowacja procesowa

Polska 19%

81%

świętokrzyskie 19%

81%

Przyszłe 12 miesięcy

Tak

Polska 21%

75%

świętokrzyskie 19%

75%

Nie Trudno powiedzieć

kielecki

18%

82%

kielecki 19%

75%

sandomiersko‐ 20% jędrzejowski

80%

sandomiersko‐ 20% jędrzejowski

73%

Wykres 10

Wysokość wydatków na innowacje – woj. świętokrzyskie

10. Wysokość wydatków na innowacje

Polska

Poprzednie 12 miesięcy

64%

świętokrzyskie

32%

62%

33%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN

kielecki

65%

sandomiersko‐jędrzejowski

3% 3%

29%

53%

44%

Powyżej 1 000 000 PLN

2% 1%

Przyszłe 12 miesięcy Polska

50%

39%

4% 1%

Poniżej 10 000 PLN

świętokrzyskie

39%

10% 1%

11%

10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

kielecki

39%

sandomiersko‐jędrzejowski

38%

422

34%

14% 1% 56%

12%

Trudno powiedzieć

Źródło finansowania innowacji – woj. świętokrzyskie

0% 0% 0% 0%

świętokrzyskie Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

kielecki

2% 6% 1% 0% 0%

87% 14% 10%

13% 8% 2% 0% 0% 0%

3% 5% 2% 0% 0%

13%

Polska

94%

Poprzednie 12 miesięcy

89%

91%

11. Źródła finansowania innowacji

12%

Wykres 11

sandomiersko‐ jędrzejowski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

Polska

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

83% kielecki

7% 0% 5% 0% 0% 4%

23%

79% świętokrzyskie

19% 13% 5% 0% 0% 0% 2%

20% 11% 4% 1% 0% 0% 3%

6% 5% 9% 3% 0% 3%

18%

80%

82%

Przyszłe 12 miesięcy

sandomiersko‐ jędrzejowski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

423

Ocena otoczenia biznesu przez mikro i małe firmy Mapa 10 Ocena jakości usług świadczonych przedsiębiorcom przez lokalną administrację – woj. świętokrzyskie

101 102 100

97 102 101

95 102 102

Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

103 102 101

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Mapa 11 Ocena jakości usług doradczych świadczonych przez polskie banki w zakresie kredytów – woj. świętokrzyskie

106 104 105

106 103 104

104 104 105

Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

111 102 104

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

424

Mapa 12

Ocena uciążliwości kontroli działalności – woj. świętokrzyskie

103 105 101

100 102 101

102 104 101

Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy:

98 97 102

indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Wykres 12

Przynależność do organizacji biznesowych – woj. świętokrzyskie

12. Przynależność do organizacji biznesowych

Polska

94%

świętokrzyskie

98%

Tak Nie

kielecki

98%

sandomiersko‐jędrzejowski

97%

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych

Polska

33%

22%

45%

świętokrzyskie

36%

20%

44%

Tak, regularnie Tak, od czasu do czasu Nie

kielecki

sandomiersko‐jędrzejowski

24%

38% 31%

13%

38% 57%

425

sandomiersko‐jędrzejowski

97%

Wykres 13

Korzystanie z usług firm zewnętrznych – woj. świętokrzyskie

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych

Polska

33%

22%

45%

świętokrzyskie

36%

20%

44%

Tak, regularnie Tak, od czasu do czasu Nie

kielecki

sandomiersko‐jędrzejowski

31%

38%

24%

38% 13%

57%

14. Główne bariery rozwoju firmy

Wykres 14

Główne bariery rozwoju firmy – woj. świętokrzyskie

3.74

Koszty pracy

3.65 3.55

Wysokość podatków

3.45 3.51

Obciążenia biurokratyczne

3.59 3.37

Konkurencja innych firm

3.57 3.28

Przepisy prawne

3.54 2.99

Popyt na produkty/usługi firmy

2.99 2.90

Niska rentowność działalności

2.75 2.79

Szara strefa

2.80

Dostęp do finansowania zewnętrznego

Czynniki makroekonomiczne

Kwalifikacje pracowników

Korupcja

Sądownictwo gospodarcze

woj. Świętokrzyskie

2.70

Zatory płatnicze

Dostęp do programów pomocowych

Polska

2.90 2.62 2.47 2.55 2.68 2.53 2.61 2.42 2.30 2.26 2.36 2.25 2.52

426

Wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjnych w mikro i małych firmach Wykres 15

Wykorzystanie komputera w firmie – woj. świętokrzyskie

15. Wykorzystywanie komputera w firmie

15. Wykorzystywanie komputera w firmie Polska

87%

13%

Polska

87%

13%

świętokrzyskie Polska

80% 87%

20% 13%

świętokrzyskie

80%

20%

kielecki świętokrzyskie

85% 80%

15% 20%

sandomiersko‐jędrzejowski kielecki

69% 85%

31% 15%

sandomiersko‐jędrzejowski kielecki

69% 85%

31% 15%

15. Wykorzystywanie komputera w firmie

Tak Nie Tak Nie Tak Nie

sandomiersko‐jędrzejowski 69% 31% 16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy

Wykres 16

Stosowanie oprogramowania wspomagającego funkcjonowanie firmy – woj. świętokrzyskie

16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy Polska

57%

43%

16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy Polska

57%

świętokrzyskie Polska

60% 57%

40% 43%

świętokrzyskie

60%

40%

Tak

kielecki świętokrzyskie

62% 60%

38% 40%

Nie Tak

sandomiersko‐jędrzejowski kielecki

54% 62%

46% 38%

Nie

sandomiersko‐jędrzejowski kielecki

54% 62%

46% 38%

54%

46%

Tak Nie

17.

sandomiersko‐jędrzejowski Dostęp do Internetu w firmie

17. Dostęp do Internetu w firmie

Wykres 17

Dostęp do Internetu wPolska firmie – woj. świętokrzyskie 97%

Polska

97%

świętokrzyskie Polska

93% 97%

7% 3%

świętokrzyskie

93%

Tak

kielecki świętokrzyskie

91% 93%

9% 7%

Nie Tak Nie

17. Dostęp do Internetu w firmie

Tak Nie

sandomiersko‐jędrzejowski kielecki

99% 91%

1% 9%

sandomiersko‐jędrzejowski kielecki

99% 91%

1% 9%

sandomiersko‐jędrzejowski

99%

427

Wykres 18

Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną – woj. świętokrzyskie

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną Polska

57%

Polska

57%

43% 43%

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną świętokrzyskie

50%

świętokrzyskie Polska

50%

Tak

50% 57%

50% 43%

Nie Tak

kielecki

54%

46%

kielecki sandomiersko‐jędrzejowski świętokrzyskie

54% 43% 50%

46% 57% 50%

Tak

sandomiersko‐jędrzejowski

43%

57%

Nie

kielecki

54%

46%

Wykres19. 19 Posiadanie własnej strony internetowej Posiadanie własnej strony internetowej – woj. świętokrzyskie sandomiersko‐jędrzejowski

43%

19. Posiadanie własnej strony internetowej Polska

56%

Polska

56%

19. Posiadanie własnej strony internetowej świętokrzyskie

47%

świętokrzyskie Polska

57%

44%

44% 53%

Tak

47% 56%

53% 44%

Nie Tak

kielecki

50%

kielecki sandomiersko‐jędrzejowski świętokrzyskie

50% 40% 47%

50% 60% 53%

Tak

sandomiersko‐jędrzejowski

40%

60%

Nie

kielecki

20. Sprzedaż przez Internet

sandomiersko‐jędrzejowski

Sprzedaż przez Internet – woj. świętokrzyskie Wykres20. 20 Sprzedaż przez Internet

60%

Polska 5% 17%

78%

Polska 5% 17%

78%

20. Sprzedaż przez Internet świętokrzyskie

5%13%

świętokrzyskie 5%13% Polska 5% 17%

50%

50% 40%

Nie

Tak, poprzez sklep internetowy Tak, poprzez sklep internetowy Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem Tak, poprzez możliwość złożenia Nie zamówienia e‐mailem

81%

Nie Tak, poprzez sklep internetowy

81% 78%

Tak, poprzez możliwość złożenia

zamówienia e‐mailem 21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy

świętokrzyskie 5%13%

Nie

81%

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy Polska

48%

Polska

48%

52% 52%

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy świętokrzyskie

40%

świętokrzyskie Polska

40% 48%

60% 52%

kielecki

43%

57%

kielecki sandomiersko‐jędrzejowski świętokrzyskie

43% 33% 40%

57% 67% 60%

Tak

sandomiersko‐jędrzejowski

33%

67%

Nie

60%

Tak Nie Tak Nie

428 kielecki

43%

57%

Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem

świętokrzyskie 5%13%

Nie

81%

Wykres 21 Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy – woj. świętokrzyskie

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy

Polska

świętokrzyskie

52%

48%

60%

40%

Tak Nie

kielecki sandomiersko‐jędrzejowski

Wykres 22

57%

43%

67%

33%

Korzystanie z bankowości internetowej – woj. świętokrzyskie

22. Korzystanie z bankowości internetowej

Polska

85%

15%

świętokrzyskie

85%

15%

Tak Nie

kielecki sandomiersko‐jędrzejowski

87% 79%

13% 21%

429

Województwo warmińsko-mazurskie

431

WARMIŃSKO-MAZURSKIE

Elbląski

Ełcki

Olsztyński

Dane statystyczne

POLSKA

Tabela 1

PKB na 1 mieszkańca w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2010)

100,0

73,4

69,8

62,4

81,6

Dochody gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 444

3 317

3 345

3 077

3 405

Wydatki gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 665

3 497

3 442

3 384

3 598

Stopa bezrobocia rejestrowanego (III kwartał 2012)

12,4

19,5

19,9

23,3

17,6

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2011)

100

Nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach na 1 mieszkańca (zł; 2010)

2 987

1 651

1 732

1 207

1 786

Podmioty zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

1 004

807

744

767

879

Podmioty nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

Podmioty wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

100

Podmioty gospodarcze zarejestrowane w rejestrze REGON ogółem (2011), w tym:

3 869 897

117 172

39 970

22 350

54 852

0-9 pracujących (mikro)

3 674 970

110 604

37 571

21 150

51 883

10-49 pracujących (małe)

160 851

5 366

1 958

995

2 413

50-249 pracujących (średnie)

29 340

1 075

396

190

489

Powyżej 249 pracujących (duże)

4 736

127

Źródło: Bank Danych Lokalnych

432

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm Mapa 1

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm – woj. warmińsko-mazurskie

87,6/91,5

88,5/91,6

93 92 90

94 91 90

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

89,3/89,7 88,0/92,8 95 89 89

88,9/90,9

95 93 90

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy

92 90 90

średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Ocena sytuacji gospodarczej przez mikro i małe firmy Mapa 2

Ocena sytuacji gospodarczej – woj. warmińsko-mazurskie

76,2/79,4

75,8/78,8

87 85 78

90 85 77

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

76,5/76,3 74,3/81,6 91 83 76

77,4/76,6 88 82 77

90 88 78

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

433

Mapa 3

Ocena sytuacji branży – woj. warmińsko-mazurskie

79,2/83,5

80,1/83,3

88 86 81

89 85 82

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

81,9/81,4 79,9/84,8 89 83 82

79,3/82,4

90 88 82

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy

88 82 81

średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Mapa 4

Ocena sytuacji firmy – woj. warmińsko-mazurskie

86,9/92,0

89,7/92,8

92 91 89

94 91 91

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

90,3/89,9 89,3/94,7 94 89 90

89,8/92,0 90 89 91

96 93 92

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

434

Sytuacja finansowa mikro i małych firm Mapa 5

Ocena przychodów firmy – woj. warmińsko-mazurskie

86,2/91,7

88,6/92,5

90 90 89

93 89 91

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

89,2/90,1 88,6/94,2 93 88 90

88,4/91,7

96 91 91

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy

90 88 90

średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Mapa 6

Ocena wyniku finansowego firmy – woj. warmińsko-mazurskie

87,4/92,3

90,1/91,4

91 91 90

93 90 91

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

88,9/90,9 89,2/91,8 94 88 90

92,0/91,3 91 91 92

95 91 90

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

435

Mapa 7

Ocena długości oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary/usługi – woj. warmińsko-mazurskie

91,2/96,1

92,1/96,4

96 95 94

94 94 94

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

92,1/96,3

niewielka poprawa (3 do 4,9)

98 91 94

duża poprawa (8 do 10,9)

91,7/96,2

92,5/96,7

93 96 94

poprawa (5 do 7,9)

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy

93 94 95

średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Zatrudnienie w mikro i małych firmach Mapa 8

Ocena zatrudnienia w firmie – woj. warmińsko-mazurskie

96,5/99,2

96,0/98,5

99 98 98

99 97 97

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

95,5/96,7 96,1/98,7 100 98 96

96,0/99,4 99 97 98

99 97 97

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

436

Dostępność zewnętrznego finansowania dla mikro i małych firm Mapa 9

Ocena dostępności zewnętrznego finansowania dla firmy – woj. warmińsko-mazurskie

97,1/97,9

96,0/98,6

99 98 97

100 97 97

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

99,7/96,1

niewielka poprawa (3 do 4,9)

94,9/100,7

poprawa (5 do 7,9)

100 93 98

duża poprawa (8 do 10,9)

101 98 98

95,5/97,2

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy

98 97 96

średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Wykres 1

Źródła finansowania firmy – woj. warmińsko-mazurskie

Poprzednie 12 miesięcy 1. Źródła finansowania firmy

Przyszłe 12 miesięcy

Polska

76%

24%

warmińsko‐mazurskie

73%

27%

elbląski

76%

24%

Środki własne oraz finansowanie zewnętrzne (np. kredyt)

ełcki

77%

23%

Trudno powiedzieć

olsztyński

68%

Wyłącznie środki własne

32%

Polska

73%

23% 4%

warmińsko‐ mazurskie

71%

26%

elbląski

73%

23% 3%

ełcki

75%

23% 2%

olsztyński

68%

29%

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

Polska

warmińsko‐ mazurskie

elbląski

55% ełcki

14% 6% 4%

7% 9% 5% 12%

38%

48% 44% 18% 21% 11% 3%

41% 40% 9% 16% 7% 5%

5% 5%

16% 14%

46% 43%

49% 40%

olsztyński

437

elbląski

76%

24%

Środki własne oraz finansowanie zewnętrzne (np. kredyt)

ełcki

77%

23%

Trudno powiedzieć

olsztyński

68%

32%

elbląski

73%

23% 3%

ełcki

75%

23% 2%

olsztyński

68%

29%

warmińsko-mazurskie Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych – woj.

Wykres 2

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

Polska

warmińsko‐ mazurskie

55%

elbląski

ełcki

14% 6% 4%

7% 9% 5% 12%

38%

48% 44%

41% 40% 18% 21% 11% 3%

5% 5%

16% 14%

9% 16% 7% 5%

46% 43%

49% 40%

olsztyński

Inwestycje mikro i małych firm Wykres 3

Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych – woj. warmińsko-mazurskie

Poprzednie 12 miesięcy

Przyszłe 12 miesięcy

3. Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych

Polska

warmińsko‐mazurskie

43%

37%

Polska

31%

64%

warmińsko‐mazurskie

26%

71%

elbląski

26%

71%

ełcki 25%

69%

57%

63%

Tak

Nie

elbląski

39%

61%

ełcki

35%

65%

olsztyński

36%

64%

olsztyński

27%

72%

Polska

36%

elbląski

ełcki

8% 1%

4% 4%

17% 19%

23% 20% 6% 5%

21% 7% 3%

warmińsko‐ mazurskie

57%

51% 52%

33% 41%

38% 27% 20%

25% 16% 9% 4%

42%

55%

56%

4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych

438

Trudno powiedzieć

olsztyński

Wykres 4

ełcki

35%

65%

olsztyński

36%

64%

ełcki 25% olsztyński

69%

72%

27%

4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych Przedmiot wydatków inwestycyjnych – woj. warmińsko-mazurskie

Polska

57% 36% 4% 4%

8% 1%

17% 19%

23% 20%

21% 6% 5%

warmińsko‐ mazurskie

elbląski

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne

ełcki

olsztyński

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

warmińsko‐ mazurskie Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne Trudno powiedzieć

Wykres 5

54% ełcki

5% 6% 3%

35% 34% 24%

40%

18%

30%

elbląski

3% 8% 0%

8% 6% 3%

24% 22% 10% 6% 2%

30% 30% 24%

40% 22% 33% 15% 15% 6% 5%

51%

53% 41%

63%

Przyszłe 12 miesięcy

Polska

51% 52%

56% 33% 41% 7% 3%

25% 16% 9% 4%

38% 27% 20%

42%

55%

56%

Poprzednie 12 miesięcy

olsztyński

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. warmińsko-mazurskie

5. Wysokość wydatków inwestycyjnych

Poprzednie 12 miesięcy

Polska

warmińsko‐mazurskie

36%

25%

52%

66%

10% 1% 1%

8% 1% 1%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN

elbląski

19%

ełcki

27%

olsztyński

28%

Polska

30%

71% 60% 64%

9% 3% 7%

50%

14% 2% 1% 3%

500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

439

500 001 – 1 000 000 PLN

Wykres 5

ełcki

27%

olsztyński

28%

60%

Powyżej 1 000 000 PLN

9% 3%

64%

Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. warmińsko-mazurskie

Przyszłe 12 miesięcy Polska

warmińsko‐mazurskie

30%

50%

21%

14% 2% 1% 3%

50%

19%

Poniżej 10 000 PLN

10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN

elbląski

24%

18%

Powyżej 1 000 000 PLN

10%

Trudno powiedzieć

ełcki olsztyński

45%

33%

37%

15%

28%

16% 1% 9%

58%

Źródła finansowania inwestycji Wykres 6 6. Źródło finansowania inwestycji – woj. warmińsko-mazurskie

86%

Polska

warmińsko‐ mazurskie Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

34% 4% 5% 0% 2%

10% 4% 0% 0% 0%

14%

25%

0% 0% elbląski

ełcki

olsztyński

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

69%

77% warmińsko‐ mazurskie

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

elbląski

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

8% 7% 5% 0% 1%

38% 30% ełcki

0% 3%

7% 3%

16% 16%

33%

32% 19% 12% 19% 7% 0% 0%

8% 13% 8% 0% 1%

22%

15% 6% 12% 4% 1% 4%

28%

35%

61%

68%

75%

Przyszłe 12 miesięcy

Polska

440

21% 10% 15% 12%

8% 7% 3% 1% 0%

12% 8% 6% 0% 1%

21%

28%

69%

80%

86%

92%

Poprzednie 12 miesięcy

olsztyński

Eksport mikro i małych firm Wykres 7

Eksport wyrobów lub usług przez firmę – woj. warmińsko-mazurskie

Poprzednie 12 miesięcy

Przyszłe 12 miesięcy

7. Eksport wyborów lub usług przez firmę

Polska 12%

warmińsko‐mazurskie 6%

Polska 12%

88%

94%

Tak

84%

warmińsko‐mazurskie 9%

89%

elbląski 10%

88%

90%

Nie

elbląski 5%

95%

ełcki 6%

94%

Trudno powiedzieć

7. Eksport wyborów lub usług przez firmę olsztyński 7%

Polska 12%

93%

Polska

94%

26%

74%

Innowacyjność mikro i małych firm elbląski 5%

Tak Nie Trudno powiedzieć

95%

warmińsko‐mazurskie ełcki produktowa 94%71% 6%29% Innowacja – woj. warmińsko-mazurskie

Wykres 8

olsztyński 7%

elbląski

Tak

93%

26%

Nie

74%

12 ełckiPoprzednie 22% 78%miesięcy 8. Innowacja produktowa olsztyński

33%

67%

Polska

26%

74%

warmińsko‐mazurskie

29%

71%

26%

elbląski 10% warmińsko‐mazurskie ełcki 7% 33% olsztyński 10% elbląski

olsztyński

warmińsko‐mazurskie

29%

41% 26%

33%

Nie Trudno powiedzieć

elbląski 29% Polska 21% ełcki 20%

67% 82%

89% 70%

1% 4%

88%

90%64%

3% 2%

90%

66%

1278% miesięcy 2% 56% 70%

3% 4%

64%

Tak

olsztyński 41% warmińsko‐mazurskie 22%

66% 75%

78% 56% 75%

5% 4% 2% 3% 3%

Nie

elbląski 23% ełcki 14%

olsztyński

16%

Trudno powiedzieć

77%

9. Innowacja procesowa

Polska

84%

ełckiPrzyszłe 20%

78%

warmińsko‐mazurskie 9%

Tak 74% 81%

olsztyński 33% warmińsko‐mazurskie 18%

90%

Polska

ełcki 22%

Trudno powiedzieć

9. Innowacja procesowa elbląski 26% Polska 19%

olsztyński 10% Polska 12%

88%

8. Innowacja produktowa

warmińsko‐mazurskie 6%

ełcki 7%

86%

84%

Polska 19%

81%

warmińsko‐mazurskie 18%

82%

elbląski

27%

ełcki

17%

olsztyński

Tak

20%

70%

81%

77%

Polska 21%

75%

warmińsko‐mazurskie 22%

75%

70%

Nie

elbląski 23% ełcki 14% olsztyński

16%

Trudno powiedzieć

elbląski

27%

86%

ełcki

17%

84%

olsztyński

77%

20%

81%

77%

441

elbląski

26%

74%

ełcki 22%

78%

olsztyński

Wykres 9

33%

elbląski

Trudno powiedzieć

29%

ełcki 20% olsztyński

67%

41%

66% 78%

5% 2%

56%

Innowacja procesowa – woj. warmińsko-mazurskie

Poprzednie 12 miesięcy 9. Innowacja procesowa

Polska 19%

81%

warmińsko‐mazurskie 18%

82%

Przyszłe 12 miesięcy

Tak

Polska 21%

75%

warmińsko‐mazurskie 22%

75%

70%

Nie

elbląski 23% ełcki 14% olsztyński

16%

Trudno powiedzieć

elbląski

27%

86%

ełcki

17%

84%

olsztyński

77%

20%

81%

77%

Wykres 10

Wysokość wydatków na innowacje – woj. warmińsko-mazurskie

10. Wysokość wydatków na innowacje

Poprzednie 12 miesięcy Polska

64%

warmińsko‐mazurskie

32%

72%

26%

Poniżej 10 000 PLN

10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN

elbląski

27%

70%

ełcki

93%

olsztyński

500 001 – 1 000 000 PLN

Powyżej 1 000 000 PLN

3% 4%

67%

31%

1% 1%

Przyszłe 12 miesięcy Polska

warmińsko‐mazurskie

elbląski

442

50%

39%

61%

53%

ełcki

63%

olsztyński

65%

4% 1%

31%

44% 20% 26%

3% 1% 5%

2% 2% 7% 9% 3% 1% 5%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN Trudno powiedzieć

Wykres 11

Źródło finansowania innowacji – woj. warmińsko-mazurskie

11. Źródła finansowania innowacji

Polska

warmińsko‐ mazurskie Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

14%

20%

84%

87%

93% elbląski

0% 0% 2% 0% 1%

0% 4% 0% 0% 0%

3% 4% 12% 0% 0% 0%

1% 5% 1% 0% 0%

3% 5% 2% 0% 0%

13%

87%

91%

Poprzednie 12 miesięcy

ełcki

olsztyński

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

Polska

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

elbląski

88% ełcki

4% 8% 7% 1% 0% 1%

17%

5% 5% 12% 7% 0% 12%

15%

81%

81% warmińsko‐ mazurskie

15% 8% 4% 8% 4% 0% 4%

6% 6% 8% 3% 0% 3%

16%

6% 5% 9% 3% 0% 3%

18%

82%

85%

Przyszłe 12 miesięcy

olsztyński

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

443

Ocena otoczenia biznesu przez mikro i małe firmy Mapa 10 Ocena jakości usług świadczonych przedsiębiorcom przez lokalną administrację – woj. warmińsko-mazurskie

101 102 100

100 104 98

101 109 102 98 105 96

Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

103 100 100

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Mapa 11 Ocena jakości usług doradczych świadczonych przez polskie banki w zakresie kredytów – woj. warmińsko-mazurskie

106 104 105

107 107 108

108 106 109 106 105 108

Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

108 109 107

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

444

Mapa 12

Ocena uciążliwości kontroli działalności gospodarczej – woj. warmińsko-mazurskie

101 104 102

103 105 101

98 102 103

Wartość indeksu z badania w 2012 roku:

98 106 100

poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

106 104 104

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Wykres 12

Przynależność do organizacji biznesowych – woj. warmińsko-mazurskie

12. Przynależność do organizacji biznesowych

Polska

94%

warmińsko‐mazurskie

95% Tak Nie

elbląski

97%

ełcki

95%

olsztyński

94%

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych Polska

33%

warmińsko‐mazurskie

31%

22%

19%

45%

50%

Tak, regularnie Tak, od czasu do czasu

elbląski

30%

16%

ełcki

27%

23%

olsztyński

34%

20%

54%

Nie

50% 46%

445

olsztyński

94%

Wykres 13

Korzystanie z usług firm zewnętrznych – woj. warmińsko-mazurskie

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych Polska

33%

warmińsko‐mazurskie

31%

22%

45%

50%

19%

Tak, regularnie Tak, od czasu do czasu

elbląski

30%

16%

ełcki

27%

23%

olsztyński

34%

Nie

54% 50%

20%

46%

14. Główne bariery rozwoju firmy

Wykres 14

Główne bariery rozwoju firmy – woj. warmińsko-mazurskie

3.74

Koszty pracy

3.80 3.55

Wysokość podatków

3.62 3.51

Obciążenia biurokratyczne

3.32 3.37

Konkurencja innych firm

3.32 3.28

Przepisy prawne

3.24 2.99

Popyt na produkty/usługi firmy

3.17 2.90

Niska rentowność działalności

2.69 2.79

Szara strefa

Zatory płatnicze

2.80 2.70

2.62 2.70 2.55

Dostęp do finansowania zewnętrznego

Kwalifikacje pracowników

Korupcja

Sądownictwo gospodarcze

woj. Warmińsko‐mazurskie

2.36

Dostęp do programów pomocowych

Czynniki makroekonomiczne

Polska

2.61 2.53 2.34 2.42 2.31 2.26 2.03 2.25 2.25

446

Wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjnych w mikro i małych firmach Wykres 15

Wykorzystanie komputera w firmie – woj. warmińsko-mazurskie

15. Wykorzystywanie komputera w firmie 15. Wykorzystywanie komputera w firmie

Polska Polska

87% 87%

13%

warmińsko‐mazurskie warmińsko‐mazurskie

86%

14%

Tak

86%

14%

Tak Nie

elbląski elbląski ełcki ełcki olsztyński olsztyński

86%

14%

86% 86%

14% 14%

86% 87%

14% 13%

87%

13%

Nie

Stosowanie oprogramowania wspomagającego funkcjonowanie firmy – woj. warmińsko-mazurskie Wykres 16. 16 Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy

16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy

Polska Polska

57% 57%

43%

warmińsko‐mazurskie warmińsko‐mazurskie

55%

45%

55%

45%

elbląski elbląski ełcki ełcki olsztyński olsztyński

55%

45%

55% 55%

45% 45%

55% 56%

45% 44%

56%

44%

43%

Tak Tak Nie Nie

17. 17 Dostęp do Internetu w firmie Wykres Dostęp do Internetu w firmie – woj. warmińsko-mazurskie 17. Dostęp do Internetu w firmie

Polska Polska

97%

warmińsko‐mazurskie warmińsko‐mazurskie

97%

Tak

97%

Tak Nie

elbląski elbląski ełcki ełcki olsztyński olsztyński

96%

96% 98%

4% 2%

98% 98%

2% 2%

98%

Nie

447

Wykres 18

Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną – woj. warmińsko-mazurskie

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną 18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną Polska

57%

Polska

57%

43% 43%

warmińsko‐mazurskie 48% 52% 18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną warmińsko‐mazurskie elbląski Polska elbląski ełcki

48%

52%

Tak Tak Nie

49% 57%

51% 43%

49% 53%

51% 47%

ełcki olsztyński warmińsko‐mazurskie olsztyński

53% 46% 48%

47% 54% 52%

46%

54%

elbląski

49%

51%

Nie

Tak Nie

ełcki Wykres 19 Posiadanie własnej strony internetowej 53% – woj. warmińsko-mazurskie 47% 19. Posiadanie własnej strony internetowej

19. Posiadanie własnej strony internetowej olsztyński 46% Polska

56%

Polska

56%

warmińsko‐mazurskie 49% 19. Posiadanie własnej strony internetowej warmińsko‐mazurskie elbląski Polska elbląski ełcki

54% 44% 44%

Tak

51%

Tak Nie Nie

49% 44%

51% 56%

49% 63%

ełcki olsztyński warmińsko‐mazurskie olsztyński

37% 53% 49%

63% 47% 51%

53%

47%

elbląski

51%

49%

63% 78% 47% Sprzedaż przez Internet – woj. 5% warmińsko-mazurskie olsztyński Polska 17%53%

Tak Nie

78%

Tak, poprzez sklep internetowy Tak, poprzez sklep internetowy Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem Tak, poprzez możliwość złożenia

5% 19%

75%

warmińsko‐mazurskie 5% 19%

75%

Polska 5% 17%

78%

Nie zamówienia e‐mailem Nie

Tak, poprzez sklep internetowy

warmińsko‐mazurskie 5% 19% Polska 48% Polska

Nie

75%

52%

48%

52%

warmińsko‐mazurskie 47% 53% 21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy Tak warmińsko‐mazurskie

47%

elbląski Polska elbląski ełcki

45% 48%

55% 52%

45% 53%

55% 47%

ełcki olsztyński warmińsko‐mazurskie olsztyński

53% 46% 47%

47% 54% 53%

46%

54%

45%

55%

53%

Tak Nie Nie

Tak Nie

448

elbląski ełcki olsztyński

37%

Polska 5% 17%

20. Sprzedaż przez Internet warmińsko‐mazurskie

51%

51% 37%

20. Sprzedaż przez Internet 20. Sprzedaż przez Internet ełcki Wykres 20

49%

53% 46%

47% 54%

Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem

warmińsko‐mazurskie 5% 19%

Nie

75%

Wykres 21 Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy – woj. warmińsko-mazurskie

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy

Polska

48%

52%

warmińsko‐mazurskie

47%

53%

elbląski

45%

55%

Tak Nie

ełcki olsztyński

Wykres 22

47%

53% 46%

54%

Korzystanie z bankowości internetowej – woj. warmińsko-mazurskie

22. Korzystanie z bankowości internetowej

Polska

85%

15%

warmińsko‐mazurskie

84%

16% Tak Nie

elbląski ełcki olsztyński

80% 90% 85%

20% 10% 15%

449

Wojew贸dztwo wielkopolskie

451

WIELKOPOLSKIE

Kaliski

Koniński

Leszczyński

Pilski

Poznański

M. Poznań

Dane statystyczne

POLSKA

Tabela 1

PKB na 1 mieszkańca w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2010)

100,0

104,1

79,1

76,4

84,8

75,9

114,8

195,9

Dochody gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 444

3 185

2 806

3 060

2 997

2 895

2 940

4 459

Wydatki gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 665

3 494

2 996

3 237

3 191

2 956

3 108

5 524

Stopa bezrobocia rejestrowanego (III kwartał 2012)

12,4

9,1

9,2

14,3

8,8

15,3

7,0

3,8

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2011)

100

110

Nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach na 1 mieszkańca (zł; 2010)

2 987

2 768

1 809

1 812

2 760

1 783

3 274

5 263

Podmioty zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

1 004

1 090

886

850

988

802

1 221

1 796

Podmioty nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

108

158

Podmioty wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

100

122

Podmioty gospodarcze zarejestrowane w rejestrze REGON ogółem (2011), w tym:

3 869 897 376 483

59 616

56 198

54 486

33 225

73 538

99 420

0-9 pracujących (mikro)

3 674 970 355 976

56 298

53 379

51 007

31 280

69 607

94 405

10-49 pracujących (małe)

160 851

16 974

2 750

2 331

2 860

1 650

3 267

4 116

50-249 pracujących (średnie)

29 340

3 079

516

430

564

264

584

721

Powyżej 249 pracujących (duże)

4 736

454

178

Źródło: Bank Danych Lokalnych

452

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm Mapa 1

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm – woj. wielkopolskie

87,6/91,5

89,1/91,7

93 92 90 93 93 90

90,4/93,0 93 92 92

87,7/90,3 94 93 89

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

89,0/90,4 90,3/92,6 89,4/91,0

92 93 90

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

93 94 91

poprawa (5 do 7,9)

93 93 90

89,0/93,9 92 90 91

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Ocena sytuacji gospodarczej przez mikro i małe firmy Mapa 2

Ocena sytuacji gospodarczej – woj. wielkopolskie 76,2/79,4 78,3/79,3

87 85 78

78,1/80,9

88 87 79

90 85 79

76,6/78,7 89 89 78

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

78,2/75,5 79,4/81,6 81,0/79,8

86 85 77

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

87 90 80

poprawa (5 do 7,9)

89 89 80

77,5/79,9 88 80 79

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

453

Mapa 3

Ocena sytuacji branży – woj. wielkopolskie

79,2/83,5 81,6/84,4

88 86 81

82,2/86,2

88 88 83

89 86 84

78,1/81,3 89 90 80

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

83,3/81,5 83,4/87,3 83,2/83,2

87 88 82

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

90 90 85

poprawa (5 do 7,9)

88 89 83

81,7/89,2 85 82 85

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Mapa 4

Ocena sytuacji firmy – woj. wielkopolskie

86,9/92,0

88,8/92,2

92 91 89 91 93 91

90,7/94,8 90 91 93

85,0/89,2 93 93 87

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

87,7/89,4 91,5/93,6 90,2/92,6

90 94 89

91 96 93

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

92 93 91

90,6/96,4 90 89 93

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

454

Sytuacja finansowa mikro i małych firm Mapa 5

Ocena przychodów firmy – woj. wielkopolskie

86,2/91,7

87,5/91,5

90 90 89 90 91 90

91,1/91,9 89 89 92

84,8/90,3 92 92 88 Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

86,7/90,5 89,8/91,9 88,4/90,7

88 91 89

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

90 94 91

poprawa (5 do 7,9)

90 92 90

87,3/94,3 89 88 91

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Mapa 6

Ocena wyniku finansowego firmy – woj. wielkopolskie

87,4/92,3

88,9/93,2

91 91 90 90 92 91

92,3/94,8 90 90 94

87,5/91,6 91 91 90

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

88,6/91,8 90,6/93,8 89,0/92,3

89 92 90

90 94 92

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

91 92 91

87,7/96,0 90 89 92

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

455

Mapa 7

Ocena długości oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary/usługi – woj. wielkopolskie

91,2/96,1 92,4/95,6 96 95 94

92,5/97,5

95 95 94

97 95 95

92,4/96,1 95 95 94

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

94,0/96,8 92,0/95,2 90,0/94,0

97 96 95

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

94 93 94

poprawa (5 do 7,9)

93 96 92

93,4/94,3 96 95 94

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Zatrudnienie w mikro i małych firmach Mapa 8

Ocena zatrudnienia w firmie – woj. wielkopolskie

96,5/99,2 97,7/99,4

99 98 98

99 98 99

97,0/98,8 97 100 98

98,6/98,8 99 97 99

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

96,4/99,7 98,0/99,4 97,4/97,7

97 97 98

100 99 99

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9)

98 98 98

97,9/101,8 98 97 100

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

456

Dostępność zewnętrznego finansowania dla mikro i małych firm Mapa 9

Ocena dostępności zewnętrznego finansowania dla firmy – woj. wielkopolskie 97,1/97,9

97,3/97,8

99 98 97 99 98 98

99,1/98,7 99 98 99

98,4/95,9 99 98 97 Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

97,2/98,1 97,6/98,3 95,7/98,0

brak poprawy (-50 do 2,9)

97 98 98

niewielka poprawa (3 do 4,9)

100 99 98

poprawa (5 do 7,9)

99 98 97

duża poprawa (8 do 10,9)

95,5/99,3

bardzo duża poprawa (11 do 50)

100 99 97

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Wykres 1

Źródła finansowania firmy – woj. wielkopolskie

1. Źródła finansowania firmy Poprzednie 12 miesięcy Polska

76%

24%

wielkopolskie

79%

21%

84%

16%

80%

20%

kaliski koniński leszczyński pilski poznański m. Poznań

71%

29%

77%

23%

81%

19%

79%

21%

Przyszłe 12 miesięcy

Wyłącznie środki własne

Polska

73%

23%

wielkopolskie

76%

21%

kaliski koniński leszczyński pilski poznański m. Poznań

72%

Środki własne oraz finansowanie zewnętrzne (np. kredyt) Trudno powiedzieć

23%

75%

24%

81%

18% 1%

75%

23%

72%

24%

79%

17% 4%

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

Polska

wielkopolskie

kaliski

koniński

leszczyński

pilski

poznański

4% 4%

19% 18%

41% 38% 0% 2%

13% 12%

11% 14% 8% 10%

46% 51%

56% 36%

51% 48%

12% 10% 3% 6%

13% 11% 5% 2%

16% 17%

38%

46% 39%

15% 14%

4% 6%

5% 5%

16% 14%

45% 45%

46% 43%

60%

m. Poznań

457

kaliski 84% koniński 80% leszczyński 71% pilski 77% poznański 81% m. Poznań 79% Przyczyny finansowania

Wykres 2

16%

kaliski koniński leszczyński pilski poznański m. Poznań

finansowanie zewnętrzne (np. kredyt)

20% 29%

Trudno powiedzieć

23% 19%

72%

23%

75%

24%

81%

18% 1%

75%

23%

72%

24%

79%

firmy21% ze środków własnych – woj. wielkopolskie

17% 4%

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

leszczyński

0% 2%

4% 4%

13% 12%

19% 18%

41% 38%

46% 51%

56%

51% 48%

36%

11% 14% 8% 10%

4% 6%

koniński

12% 10% 3% 6%

kaliski

5% 5% Polska

13% 11% 5% 2%

16% 17%

38%

46% 39%

wielkopolskie

16% 14%

15% 14%

45% 45%

46% 43%

60%

pilski

poznański

m. Poznań

Inwestycje mikro i małych firm Wykres 3

Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych – woj. wielkopolskie

Poprzednie 12 miesięcy 3. Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych

Polska

43%

57%

Polska

31%

64%

wielkopolskie

43%

57%

wielkopolskie

33%

63%

kaliski koniński leszczyński pilski poznański m. Poznań

42%

58%

40%

60%

Tak Nie

38%

62%

Trudno powiedzieć

49% 32%

kaliski 37% koniński 32% leszczyński 34% pilski 31% poznański 24% m. Poznań 37%

51% 68%

54%

46%

54%

62%

65%

63%

72%

61%

6% 8% 1%

30% 24%

72% 14% 10% 4%

3% 3%

36%

64% 53%

63% 38% 28% 18%

16% 0%

17% 12% 5% 0%

31%

57% 46%

45% 4% 4%

18% 18%

12% 6% 2%

35%

43%

59%

62% 25% 16% 9% 4%

25%

56% 42%

67%

4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych

458

Przyszłe 12 miesięcy

m. Poznań

46%

54%

37%

61%

4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych Przedmiot wydatków inwestycyjnych – woj. wielkopolskie

4 Wykres

Polska

72%

64% 53% 36%

pilski

6% 8% 1%

14% 10% 4%

3% 3%

leszczyński

30% 24%

63% 0%

koniński

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne

38% 28% 18%

31% kaliski

16%

17% 12% 5% 0%

4% 4%

wielkopolskie

57% 46%

67% 45%

59% 35% 18% 18%

25% 12% 6% 2%

25% 16% 9% 4%

42%

43%

56%

62%

Poprzednie 12 miesięcy

poznański

m. Poznań

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

wielkopolskie

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne Trudno powiedzieć

koniński

leszczyński

pilski

58%

poznański

19% 15% 11% 12% 6%

4% 0%

26%

9% 8% 0%

18%

40%

52% 45%

42%

22%

10% 0%

11% 19% 4% 12% 0%

18% 26%

33%

kaliski

34%

56%

51%

63% 5% 3% 0%

9% 9% 2%

15%

17% 24%

49%

46% 34%

57%

24% 22% 10% 6% 2%

40%

53% 41% Polska

66%

Przyszłe 12 miesięcy

m. Poznań

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. wielkopolskie

Wykres 5

5. Wysokość wydatków inwestycyjnych

Poprzednie 12 miesięcy Polska

36%

wielkopolskie

38%

52%

10% 1% 1%

52%

8% 1% 1% Poniżej 10 000 PLN

kaliski

34%

koniński

57%

leszczyński

35%

pilski

33%

poznański m. Poznań

60% 38% 60% 57%

37% 35%

3% 1%

50% 51%

4% 5%

wielkopolskie

30%

34%

50%

47%

100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

7% 1% 1% 10% 2% 1% 12% 1%

Polska

10 001 ‐100 000 PLN

14% 2%1% 3%

11% 3%2% 2%

459

Powyżej 1 000 000 PLN

pilski

33%

poznański

37%

m. Poznań

Wykres 5

35%

57%

7% 1% 1%

50%

10% 2% 1%

51%

12% 1%

Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. wielkopolskie

Przyszłe 12 miesięcy Polska

30%

wielkopolskie

50%

34%

kaliski

31%

koniński

33%

leszczyński

47%

29%

poznański

36%

m. Poznań

36%

11% 3%2% 2% Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN Trudno powiedzieć

11% 2% 6% 12%

38%

36%

pilski

14% 2%1% 3%

55%

8% 4%

49%

12% 4%

56%

15% 4% 3% 3%

55% 43%

14% 6% 1%

Źródła finansowania inwestycji Wykres 6 6. Źródło finansowania inwestycji – woj. wielkopolskie

wielkopolskie

leszczyński

20% 16% 4% 1% 0% 0%

17% poznański

m. Poznań

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

kaliski

koniński

leszczyński

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

80%

poznański

8% 6% 3% 0% 0% 1%

19%

35%

pilski

21% 3% 17% 0% 0% 1%

25% 8% 0% 0% 0% 0%

21% 13% 2% 16% 9% 0% 7%

16% 8% 2% 26% 7% 2% 4%

21% 11% 9% 4%

2% 4%

28%

40%

71%

76%

68%

80%

76%

75% 28% 15% 6% 12% 4% 1% 4%

24% 10% 4% 16% 5% 2% 3% wielkopolskie Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

4% 0% 2% 0% 0%

pilski

Przyszłe 12 miesięcy

Polska

460

91%

92% 80% 26% 6% 3% 1% 0% 0%

11% 2% 9% 0% 0%

koniński

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

86% 26%

kaliski

13% 3% 4% 3% 1% 3%

7% 2% 4% 5% 0%

9% 3% 3% 1% 0%

17%

20%

86%

88%

86% 21% 8% 7% 3% 1% 0% Polska

89%

Poprzednie 12 miesięcy

m. Poznań

Eksport mikro i małych firm Wykres 7

Eksport wyrobów lub usług przez firmę – woj. wielkopolskie

Poprzednie 12 miesięcy 7. Eksport wyborów lub usług przez firmę

Przyszłe 12 miesięcy

Polska 12%

88%

Polska 12%

84%

wielkopolskie 13%

87%

wielkopolskie 12%

84%

12%

83%

88%

16% 12% 11%

82% 84% 84%

1% 4% 5%

16% 12% 10%

79% 84% 87%

5% 4% 3%

12%

83%

88%

Tak 7. Eksport wyborów lub usług przez firmę kaliski 13% 87%

koniński leszczyński Polska pilski poznański wielkopolskie m. Poznań

10%

90%

15% 12% 11%

85% 88% 89%

19% 13% 8%

81% 87% 92%

kaliski 13% koniński 10% leszczyński 15% pilski 11% 19% Innowacyjność poznański mikro m. Poznań 8%

Nie

Trudno powiedzieć

Tak

87%

Nie

90%

Trudno powiedzieć

85% 89%

81% i małych firm 92%

8. Innowacja produktowa

Wykres 8

26%

Polska

74%

wielkopolskie 24% 76%miesięcy Poprzednie 12

8. Innowacja produktowa

kaliski 20% 80% koniński 23% 77% Polska 18% 26% 74% leszczyński 82% pilski 26% 74% wielkopolskie 24% 76% poznański 21% 79% m. Poznań 31% 69% kaliski 20% 80% koniński 23% 77% leszczyński 18% 82% pilski 26% 74% poznański 21% 79% Innowacja procesowa m. Poznań 31% 69%

kaliski koniński leszczyński pilski poznański m. Poznań

16%

82% 84%

16%

79%

10%

87%

11%

Innowacja produktowa – woj. wielkopolskie Polska

kaliski koniński leszczyński Polska pilski poznański wielkopolskie m. Poznań

Tak Nie Trudno powiedzieć

26%

70%

wielkopolskie 24% Przyszłe 12 miesięcy

71%

kaliski koniński Polska leszczyński pilski wielkopolskie poznański m. Poznań kaliski koniński leszczyński pilski poznański m. Poznań

23%

70%

20% 26% 20%

72% 70% 78%

7% 4% 2%

28% 24% 21%

70% 71% 72%

2% 5% 7%

31% 23%

67% 70%

2% 7%

20%

72%

20%

78%

28% 21% 31%

70% 72%

2% 7%

67%

Polska 19%

81%

Polska 21%

75%

wielkopolskie 18%

82%

wielkopolskie 22%

75%

kaliski koniński Polska leszczyński pilski wielkopolskie poznański m. Poznań kaliski koniński leszczyński pilski poznański m. Poznań

22%

75%

28% 21% 16%

66% 75% 83%

6% 4% 1%

25% 22% 15%

72% 75% 81%

2% 3% 3%

24% 22%

72% 75%

4% 3%

66%

83%

9. Innowacja procesowa kaliski koniński Polska leszczyński pilski wielkopolskie poznański m. Poznań kaliski koniński leszczyński pilski poznański m. Poznań

12%

19% 19% 16%

88%

81% 81% 84%

Tak Nie Trudno powiedzieć

25% 18% 12%

75% 82% 88%

25% 12%

75% 88%

Tak

19%

81%

Nie

16%

84%

25% 12% 25%

75% 88% 75%

Trudno powiedzieć

28% 16% 25% 15% 24%

72% 81% 72%

2% 3% 4%

461

leszczyński 18% pilski 26% poznański 21% m. Poznań 31%

Wykres 9

82%

leszczyński 20% pilski 28% poznański 21% m. Poznań 31%

Trudno powiedzieć

74% 79% 69%

78%

70% 72%

2% 7%

67%

Innowacja procesowa – woj. wielkopolskie

Poprzednie 12 miesięcy 9. Innowacja procesowa

Przyszłe 12 miesięcy

Polska 19%

81%

Polska 21%

75%

wielkopolskie 18%

82%

wielkopolskie 22%

75%

kaliski koniński leszczyński pilski poznański m. Poznań

Wykres 10

12%

88% 81%

Nie

16%

84%

Trudno powiedzieć

25% 12% 25%

kaliski koniński leszczyński pilski poznański m. Poznań

Tak

19%

75% 88% 75%

22% 28% 16% 25% 15% 24%

75%

66%

83%

72% 81% 72%

2% 3% 4%

Wysokość wydatków na innowacje – woj. wielkopolskie

10. Wysokość wydatków na innowacje

Poprzednie 12 miesięcy Polska

64%

wielkopolskie

32%

67%

kaliski

57%

41%

koniński

80%

leszczyński

19%

60%

pilski

39%

57%

poznański

Poniżej 10 000 PLN

10 001 ‐100 000 PLN

2% 21%

67%

41% 76%

m. Poznań

2% 1%

30%

29%

100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

3% 1% 2% 2%

Przyszłe 12 miesięcy Polska

50%

wielkopolskie

39%

52%

4% 1% 6%

40%

2% 2% 1% 4% Poniżej 10 000 PLN

kaliski

36%

koniński leszczyński pilski poznański m. Poznań

462

47%

8% 1% 6% 3%

63% 35%

34% 57%

51% 54% 61%

100 001 – 500 000 PLN

4% 1% 1% 6%

39% 36% 34%

10 001 ‐100 000 PLN

2% 2%

500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN Trudno powiedzieć

Wykres 11 Źródło finansowania innowacji – woj. wielkopolskie 11. Źródła finansowania innowacji

Polska

wielkopolskie

kaliski

koniński

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

leszczyński

pilski

poznański

10% 7% 9% 6% 0% 0%

4% 1% 0% 0% 0%

14% 4% 2% 0% 0% 0%

8% 2% 0% 5% 1% 0%

2% 11% 4% 0% 1% 0%

10% 9% 4% 1% 0% 1%

12% 6% 5% 3% 0% 0%

3% 5% 2% 0% 0%

13%

27%

78%

92%

94%

95%

97%

93%

91%

99%

Poprzednie 12 miesięcy

m. Poznań

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

wielkopolskie

kaliski

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

pilski

poznański

13% 8% 5% 2% 1% 0% 4%

15% 3% 0% 1%

6% 0%

15%

27%

84%

86%

leszczyński

2% 3% 10% 0% 3% 1%

85% 31%

koniński

11% 4% 9% 4% 0% 1%

17% 3% 0% 9%

3% 2% 0%

6% 4%

22% 14% 0% 8%

75%

82% 28%

82%

Polska

18% 6% 3% 11% 4% 0% 4%

6% 5% 9% 3% 0% 3%

18%

82%

Przyszłe 12 miesięcy

m. Poznań

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

463

Ocena otoczenia biznesu przez mikro i małe firmy Mapa 10

Ocena jakości usług świadczonych przedsiębiorcom przez lokalną administrację – woj. wielkopolskie

101 102 100 102 105 101

104 108 98

101 106 101

103 104 102 104 105 102 105 103 103 Wartość indeksu z badania w 2012 roku:

100 103 98

poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Mapa 11 Ocena jakości usług doradczych świadczonych przez polskie banki w zakresie kredytów – woj. wielkopolskie

106 104 105 105 105 106

107 109 105

101 103 103

107 104 111 111 103 104 102 107 106 Wartość indeksu z badania w 2012 roku:

104 110 111

poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

464

Mapa 12

Ocena uciążliwości kontroli działalności gospodarczej – woj. wielkopolskie

103 105 101 104 107 100

100 109 97

107 110 99

108 103 101 102 109 101 105 107 103 Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego

103 102 100

powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Wykres 12

Przynależność do organizacji biznesowych – woj. wielkopolskie

12. Przynależność do organizacji biznesowych

Polska

94%

wielkopolskie

95%

kaliski koniński leszczyński pilski poznański m. Poznań

96%

Tak

93%

Nie

92%

95%

97%

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych Polska

33%

wielkopolskie

30%

kaliski

22%

koniński

20%

22% 22%

60%

24%

21%

pilski

22%

28%

m. Poznań

57%

20%

34% 44%

45% 49%

21%

leszczyński poznański

56%

Tak, regularnie Tak, od czasu do czasu Nie

50%

19% 22%

47% 34%

465

pilski poznański m. Poznań

95%

97%

Wykres 13

Korzystanie z usług firm zewnętrznych – woj. wielkopolskie

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych Polska

33%

wielkopolskie

30%

kaliski

22%

koniński

20%

22% 22%

pilski

22%

28%

44%

Tak, od czasu do czasu

60%

21%

34%

Tak, regularnie

57%

20%

24%

m. Poznań

49%

21%

leszczyński poznański

45%

Nie

56% 50%

19%

47%

22%

34%

Wykres 14

14. Główne bariery rozwoju firmy

Główne bariery rozwoju firmy – woj. wielkopolskie

3.74

Koszty pracy

3.53 3.55

Wysokość podatków

3.57 3.51

Obciążenia biurokratyczne

3.55 3.37

Konkurencja innych firm

3.38 3.28

Przepisy prawne

3.24 2.99

Popyt na produkty/usługi firmy

2.96 2.90

Niska rentowność działalności

Szara strefa

2.71 2.79

Dostęp do finansowania zewnętrznego

Czynniki makroekonomiczne

Kwalifikacje pracowników

Korupcja

Sądownictwo gospodarcze

woj. Wielkopolskie

2.59 2.70

Zatory płatnicze

Dostęp do programów pomocowych

Polska

2.80 2.62 2.73 2.55 2.60 2.53 2.69 2.42 2.23 2.26 2.35 2.25 2.30

466

Wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjnych w mikro i małych firmach Wykres 15

Wykorzystanie komputera w firmie – woj. wielkopolskie

15. Wykorzystywanie komputera w firmie 15. Wykorzystywanie komputera w firmie 15. Wykorzystywanie komputera w firmie Polska Polska Polska wielkopolskie wielkopolskie wielkopolskie kaliski kaliski koniński kaliski koniński leszczyński koniński leszczyński pilski leszczyński pilski poznański pilski poznański m. Poznań poznański m. Poznań

87% 87%

13% 13%

87% 84% 84%

13% 16% 16%

84% 83% 83% 79%

16% 17% 17% 21%

83% 79% 84% 79% 84% 82%

17% 21% 16% 21% 16% 18%

84% 82% 90% 82% 90% 85%

Tak Nie Nie

16% 18% 10% 18% 10% 15%

90% 85%

m. Poznań

Tak Tak Nie

10% 15%

85%

15%

Stosowanie oprogramowania wspomagającego funkcjonowanie firmy – woj. wielkopolskie 16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy 16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy 16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy

Wykres 16

Polska Polska Polska wielkopolskie wielkopolskie wielkopolskie kaliski kaliski koniński kaliski koniński leszczyński koniński leszczyński pilski leszczyński pilski poznański pilski poznański m. Poznań poznański m. Poznań m. Poznań

57% 57%

43% 43%

57% 57% 57%

43% 43% 43%

57% 54% 54% 56%

43% 46% 46% 44%

54% 56% 56% 56% 66% 56% 66% 55%

46% 44% 44% 44% 34% 44% 34% 45%

57%

43%

66% 55% 57% 55% 57%

Tak Tak Nie Tak Nie Nie

34% 45% 43% 45% 43%

Wykres17. 17Dostęp do Internetu w firmie Dostęp do Internetu w firmie – woj. wielkopolskie

17. Dostęp do Internetu w firmie 17. Dostęp do Internetu w firmie

97% 97%

3% 3%

97% 97% 97%

3% 3% 3%

97% 95% 95% 96%

3% 5% 5% 4%

95% 96% 98% 96% 98% 98%

5% 4% 2% 4% 2% 2%

98% 99% 98% 99% 96%

2% 1% 2% 1% 4%

96%

99% 96%

Tak Tak Nie Tak Nie Nie

1% 4%

467

Wykres 18

Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną – woj. wielkopolskie

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną Polska

57%

Polska wielkopolskie

57% 56%

43% 44%

wielkopolskie

56%

44%

koniński kaliski leszczyński Polska koniński pilski leszczyński poznański wielkopolskie pilski m. Poznań poznański kaliski m. Poznań

63% 57% 57% 57% 63% 49% 57% 53% 56% 49% 58% 53% 57% 58%

37% 43% 43% 43% 37% 51% 43% 47% 44% 51% 42% 47% 43% 42%

43%

kaliski 57% 43% 18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną

koniński

19.

Wykres 19

63%

leszczyński 57% Posiadanie własnej strony internetowej

Nie

Tak Nie

37% 43%

47% 44% 42%

56% 58%

Polska wielkopolskie

56% 57%

44% 43%

wielkopolskie 57% kaliski 52% Posiadanie własnej strony internetowej

43% 48%

koniński kaliski leszczyński Polska koniński pilski leszczyński poznański wielkopolskie pilski m. Poznań poznański kaliski m. Poznań leszczyński

39% 52% 52% 56% 39% 41% 52% 60% 57% 41% 77% 60% 52% 77%

41% Polska 5% 17% 60% poznański

59% 78% 40%

Sprzedaż przez Internet – woj. wielkopolskie 77%

23%

78%

wielkopolskie 7% 16%

78%

wielkopolskie 7% 16%

78%

Polska 5% 17%

78%

20. Sprzedaż przez Internet

Nie

Tak Nie

48%

Nie Tak

61%

20. Sprzedaż przez Internet pilski

m. Poznań Polska 5% 17%

Tak

61% 48% 48% 44% 61% 59% 48% 40% 43% 59% 23% 40% 48% 23%

39% 52%

Polska m. Poznań

koniński 20. Sprzedaż przez Internet

Wykres 20

Nie Tak

Posiadanie własnej strony – woj. wielkopolskie pilski internetowej 49% 51%

19. Posiadanie własnej strony internetowej poznański 53%

19.

Tak

Tak, poprzez sklep internetowy Tak, poprzez możliwość złożenia Tak, poprzez sklep internetowy zamówienia e‐mailem Nie Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem Nie

Tak, poprzez sklep internetowy

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy

Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy wielkopolskie 7% 16% 78% Nie Polska

48%

Polska wielkopolskie

48% 49%

52% 51%

wielkopolskie

49%

51%

koniński kaliski leszczyński Polska koniński pilski leszczyński poznański wielkopolskie pilski m. Poznań poznański kaliski m. Poznań

43% 51% 48% 48% 43% 41% 48% 48% 49% 41% 53% 48% 51% 53% 43%

52%

Tak kaliski 51% 49% 21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy

koniński

468

leszczyński pilski poznański

48% 41% 48%

57% 49% 52% 52% 57% 59% 52% 52% 51% 59% 47% 52% 49% 47% 57%

Nie Tak Nie

Tak Nie

52% 59% 52%

Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem

wielkopolskie 7% 16%

78%

Nie

Wykres 21 Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy – woj. wielkopolskie

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy

Polska

48%

52%

wielkopolskie

49%

51%

kaliski

51%

49%

koniński leszczyński pilski poznański m. Poznań

Wykres 22

43%

Tak Nie

57%

48%

52%

41%

59%

48%

52%

53%

47%

Korzystanie z bankowości internetowej – woj. wielkopolskie

22. Korzystanie z bankowości internetowej Polska

85%

15%

wielkopolskie

83%

17%

kaliski

26%

84%

16%

leszczyński

82%

18%

pilski

85%

15%

poznański m. Poznań

74%

koniński

79% 91%

Tak Nie

21% 9%

469

Wojew贸dztwo zachodniopomorskie

471

ZACHODNIOPOMORSKIE

Koszaliński

Stargardzki

M. Szczecin

Szczeciński

Dane statystyczne

POLSKA

Tabela 1

PKB na 1 mieszkańca w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2010)

100,0

87,0

78,7

63,8

122,6

84,4

Dochody gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 444

3 306

3 396

2 891

3 375

3 535

Wydatki gmin na 1 mieszkańca (zł; 2011)

3 665

3 615

3 637

3 054

3 944

3 812

Stopa bezrobocia rejestrowanego (III kwartał 2012)

12,4

16,7

19,1

21,3

10,7

16,4

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska = 100; 2011)

100

104

Nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach na 1 mieszkańca (zł; 2010)

2 987

2 368

2 280

1 689

3 150

2 336

Podmioty zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

1 004

1 246

1 205

969

1 590

1 211

Podmioty nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

109

135

119

Podmioty wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców (2011)

100

141

128

144

153

Podmioty gospodarcze zarejestrowane w rejestrze REGON ogółem (2011), w tym:

3 869 897

214 584

72 811

36 866

65 134

39 773

0-9 pracujących (mikro)

3 674 970

206 205

70 155

35 237

62 656

38 157

10-49 pracujących (małe)

160 851

6 895

2 190

1 354

2 006

1 345

50-249 pracujących (średnie)

29 340

1 330

416

256

405

253

Powyżej 249 pracujących (duże)

4 736

154

Źródło: Bank Danych Lokalnych

472

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm Mapa 1

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm – woj. zachodniopomorskie

87,6/91,5

93 92 90

93 94 90

85,2/90,9

88,8/91,6

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

92 93 88

93 92 90

88,7/93,0

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

91 96 91

86,0/89,8

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

94 94 88

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Ocena sytuacji gospodarczej przez mikro i małe firmy Mapa 2

Ocena sytuacji gospodarczej – woj. zachodniopomorskie

76,2/79,4

75,7/78,8

87 85 78

88 87 77

73,9/77,0

78,3/79,3

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

86 87 75

90 83 79

74,6/81,2

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

84 92 78

74,5/75,6 91 88 75

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

473

Mapa 3

Ocena sytuacji branży – woj. zachodniopomorskie

79,2/83,5

79,0/82,6

88 86 81

87 89 81

75,1/80,0

82,6/83,6

87 90 78

88 84 83

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

78,4/83,8

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

84 92 81

niewielka poprawa (3 do 4,9)

brak poprawy (-50 do 2,9)

77,1/81,4

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

89 90 79

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Mapa 4

Ocena sytuacji firmy – woj. zachodniopomorskie

86,9/92,0

87,4/91,4

92 91 89

92 94 89

83,4/91,9

88,9/90,9

91 95 88

92 91 90

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy

89,6/94,5

Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9)

92 97 92

84,9/86,4 92 94 86

niewielka poprawa (3 do 4,9)

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

474

Sytuacja finansowa mikro i małych firm Mapa 5

Ocena przychodów firmy – woj. zachodniopomorskie

86,2/91,7

86,6/93,1

90 90 89

90 93 90

84,8/91,4

88,5/95,4

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

90 93 88

89 91 92

87,7/93,8

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

91 96 91

poprawa (5 do 7,9)

83,2/89,1

duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

92 92 86

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Mapa 6

Ocena wyniku finansowego firmy – woj. zachodniopomorskie

87,4/92,3

88,6/93,9

91 91 90

91 93 91

88,1/90,4

90,5/95,9

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

91 93 89

91 91 93

89,8/96,0

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

91 95 93

83,2/89,8 93 93 87

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9) bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

475

Mapa 7

Ocena długości oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary/usługi – woj. zachodniopomorskie

91,2/96,1

91,7/95,5

96 95 94

96 97 94

91,0/97,2

91,8/94,1

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

97 95 94

97 98 93

91,0/95,2

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012 brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

93 96 93

93,7/96,8

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

98 97 95

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Zatrudnienie w mikro i małych firmach Mapa 8

Ocena zatrudnienia w firmie – woj. zachodniopomorskie

96,5/99,2

96,2/99,5

99 98 98

99 99 98

91,8/100,7

96,1/97,8

Indeks X / Y w roku 2012

99 98 96

98 99 97

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

99,1/100,4

brak poprawy (-50 do 2,9) niewielka poprawa (3 do 4,9)

99 100 100

96,0/100,0

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

100 98 98

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

476

Dostępność zewnętrznego finansowania dla mikro i małych firm Mapa 9

Ocena dostępności zewnętrznego finansowania dla firmy – woj. zachodniopomorskie

97,1/97,9

95,8/97,6

99 98 97

98 99 97

93,8/98,3

93,9/95,4

98 96 96

99 99 95

Indeks X / Y w roku 2012 X - indeks za ostatnie 12 miesięcy Y - indeks za przyszłe 12 miesięcy

Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w roku 2012

99,4/98,8

brak poprawy (-50 do 2,9)

97 100 99

niewielka poprawa (3 do 4,9)

95,5/98,8

poprawa (5 do 7,9) duża poprawa (8 do 10,9)

99 98 97

bardzo duża poprawa (11 do 50)

Średnia z indeksów za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy średnia z indeksów 2010 średnia z indeksów 2011 średnia z indeksów 2012

Wykres 1

Źródła finansowania firmy – woj. zachodniopomorskie

1. Źródła finansowania firmy

Poprzednie 12 miesięcy

Polska

76%

24%

zachodniopomorskie

70%

30%

koszaliński

65%

35%

Przyszłe 12 miesięcy

Wyłącznie środki własne

Polska

73%

23%

zachodniopomorskie

74%

22% 4%

koszaliński

74%

20%

stargardzki

76%

22% 2%

76%

21% 3%

Środki własne oraz finansowanie zewnętrzne (np. kredyt)

stargardzki

76%

24%

m. Szczecin

72%

28%

m. Szczecin

szczeciński

73%

27%

szczeciński

Trudno powiedzieć

70%

28%

2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

20% 18% 12%

477 1%

0% 2%

11% 18%

38% 33%

40% 50% 2% 1%

20%

20% 24% 15%

45% 37%

48% 40% 15% 20% 7% 3%

5% 5%

16% 14%

43% 41%

46% 43%

Wykres 2

zewnętrzne (np. kredyt)

stargardzki

76%

22% 2%

28%

m. Szczecin

76%

21% 3%

27%

szczeciński

stargardzki

76%

24%

m. Szczecin

72%

szczeciński

73%

Trudno powiedzieć

70%

28%

Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych – woj. zachodniopomorskie 2. Przyczyny finansowania firmy ze środków własnych

zachodniopomorskie

koszaliński

stargardzki

20% 18% 12%

m. Szczecin

0% 2%

11% 18%

38% 33%

40% 50% 2% 1%

20%

20% 24% 15%

15% 20% 7% 3%

5% 5%

16% 14% Polska

45% 37%

48% 40%

43% 41%

46% 43%

szczeciński

Inwestycje mikro i małych firm Wykres 3

Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych – woj. zachodniopomorskie

3. Ponoszenie przez firmy wydatków inwestycyjnych Poprzednie 12 miesięcy

Przyszłe 12 miesięcy

Polska

43%

57%

Polska

31%

64%

zachodniopomorskie

46%

54%

zachodniopomorskie

31%

65%

koszaliński

29%

69%

stargardzki

30%

66%

61%

Tak Nie

koszaliński

43%

57%

stargardzki

49%

51%

m. Szczecin

48%

52%

m. Szczecin

34%

szczeciński

48%

52%

szczeciński

30%

Trudno powiedzieć

62%

zachodniopomorskie

stargardzki

63%

m. Szczecin

20% 14% 9% 6%

17% 4% 13% 0%

5% 9%

35% 23% 27% 2%

15% 15% koszaliński

45%

58% 52%

49%

38% 33%

25% 16% 9% 4% Polska

24% 14% 12% 4%

53% 47%

56% 42%

478

55%

4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych

szczeciński

52%

48%

30%

62%

4. Przedmiot wydatków inwestycyjnych Wykres Przedmiot wydatków inwestycyjnych – woj. zachodniopomorskie 4

Polska

koszaliński

Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

63% 20% 14% 9% 6%

17% 4% 13% 0%

5% 9%

zachodniopomorskie

45%

58% 52% 35%

15% 15%

23% 27%

49%

55% 38% 33%

24% 14% 12% 4%

25% 16% 9% 4%

42%

53% 47%

56%

Poprzednie 12 miesięcy

stargardzki

m. Szczecin

szczeciński

Polska

m. Szczecin

16% 11% 2%

14%

14% 11%

stargardzki

30%

45%

54%

59%

74%

koszaliński

27% 28% 16% 8% 0%

44%

29%

44%

8% 0% 6%

zachodniopomorskie Wyposażenie, narzędzia i przyrządy Środki transportu Wartości niematerialne i prawne Trudno powiedzieć

Wykres 5

39%

32% 24% 31%

11% 7% 4%

24% 22% 10% 6% 2%

24% 32%

41%

43%

52%

53%

Przyszłe 12 miesięcy

szczeciński

Maszyny i urządzenia Budynki i budowle Grunty

Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. zachodniopomorskie

5. Wysokość wydatków inwestycyjnych

Poprzednie 12 miesięcy Polska

36%

zachodniopomorskie

35%

52%

58%

10% 1% 1%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN

koszaliński

31%

stargardzki

32%

m. Szczecin szczeciński

58% 59%

38%

58%

41%

56%

100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN

4% 1%

Polska

zachodniopomorskie

30%

33%

50%

46%

14% 2% 1% 3%

15% 3% 2% 1%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN

479

stargardzki

32%

m. Szczecin

38%

szczeciński

Wykres 5

59%

58%

41%

56%

Wysokość wydatków inwestycyjnych – woj. zachodniopomorskie

Powyżej 1 000 000 PLN

Przyszłe 12 miesięcy Polska

30%

zachodniopomorskie

14% 2% 1% 3%

50%

33%

15% 3% 2% 1%

46%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN

koszaliński stargardzki

35% 22%

m. Szczecin szczeciński

37% 64%

47%

14%

100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN Trudno powiedzieć

12% 2%1% 2%

36%

14%

18%

66%

17% 3%

Wykres 6 6. Źródła finansowania inwestycji – woj. zachodniopomorskie Źródła finansowania inwestycji

Poprzednie 12 miesięcy

Polska

zachodniopomorskie

96% 81% 3% 3% 4% 0% 0%

2% 4% 3% 0% 0%

26%

28%

10% 12% 2% 0% 0%

stargardzki

m. Szczecin

szczeciński

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

koszaliński

stargardzki

m. Szczecin

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

44% 7% 0% 6% 4% 2% 0%

0% 6% 2% 0% 0%

14% 9% 10% 2% 0% 0%

31% 20%

47%

85%

93%

85%

76%

zachodniopomorskie

28% 12% 5% 24% 10% 0% 0%

13% 5% 13% 5% 0% 0%

6% 12% 4% 1% 4%

15%

28%

38%

75%

85%

Przyszłe 12 miesięcy

Polska

480

77% koszaliński

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

23%

16% 10% 7% 6% 0% 0%

6% 6% 4% 0% 0%

8% 7% 3% 1% 0%

21%

23%

83%

84%

86%

szczeciński

Eksport mikro i małych firm Wykres 7

Eksport wyrobów lub usług przez firmę – woj. zachodniopomorskie

Poprzednie 12 miesięcy 7. Eksport wyborów lub usług przez firmę

Przyszłe 12 miesięcy

Polska 12%

88%

Polska 12%

84%

zachodniopomorskie 13%

87%

zachodniopomorskie 13%

82%

Tak

koszaliński 4%

96%

Nie

koszaliński 4%

Trudno powiedzieć

stargardzki 12%

stargardzki 11% 89% 7. Eksport wyborów lub usług przez firmę m. Szczecin 18% Polska 12% szczeciński 22%

zachodniopomorskie 13%

82%

Polska 12% szczeciński 15%

88% 78%

zachodniopomorskie 13%

87%

8. Innowacja produktowa

96%

koszaliński 4% Innowacyjność mikro i małych firm Polska 26% 74% stargardzki 11%

Tak Nie Trudno powiedzieć

89%

m. Szczecin 18% 82% Innowacja produktowa – woj. zachodniopomorskie zachodniopomorskie 31% 69% szczeciński 22% 78%

Wykres 8

m. Szczecin 23%

koszaliński 4% Polska 26% stargardzki 12% m. Szczecin 23% zachodniopomorskie 31% szczeciński 15%

93%

86% 72%

84% 73%

4% 12%

82%

93% 70% 86%

72% 65% 73%

2% 4% 3% 5% 4% 12%

Tak 63% koszaliński 37% Poprzednie 12 miesięcy 8. Innowacja produktowa stargardzki 27% 73%

m. Szczecin 33% Polska 26% szczeciński 23%

67%

Nie

koszaliński

Trudno powiedzieć

stargardzki

74% 77%

zachodniopomorskie 31% 69% 9. Innowacja procesowa Polska 19% koszaliński 37% stargardzki

27%

zachodniopomorskie m. Szczecin 24% 33%

zachodniopomorskie 24%

64%

Polska 26% szczeciński 24%

70% 70%

4% 4% 6%

65%

31%

81% 63%

Nie

Polska 21% koszaliński 39%

75% 58%

4% 3%

73%

Trudno powiedzieć

stargardzki

31%

64%

zachodniopomorskie 25% m. Szczecin 27%

71% 69%

4% 4%

70%

Tak

77%

koszaliński 31% 9. Innowacja procesowa stargardzki 23%

31%

69%

Tak

76% 67%

szczeciński 23%

m. Szczecin 18% Polska 19% szczeciński 21%

58%

m. Szczecin 27%

zachodniopomorskie

39%

Przyszłe 12 miesięcy

Nie

69%

Trudno powiedzieć

77%

82%

81% 79% 76%

szczeciński 24% koszaliński

29%

stargardzki 25%

69%

m. Szczecin 22%

71%

73%

Polska 21% szczeciński 23%

75% 73%

6% 4% 4%

zachodniopomorskie

25%

71%

koszaliński

29%

69%

Tak

koszaliński

31%

69%

stargardzki 23%

77%

m. Szczecin 18% szczeciński

21%

Nie Trudno powiedzieć

stargardzki 25%

71%

82%

m. Szczecin 22%

73%

79%

szczeciński 23%

73%

481

Tak

koszaliński

Wykres 9

37%

63%

stargardzki

27%

73%

m. Szczecin

33%

67%

Nie

koszaliński

Trudno powiedzieć

stargardzki

31%

64%

m. Szczecin

27%

69%

szczeciński 24%

70%

Innowacja procesowa – woj. zachodniopomorskie szczeciński 23%

77%

Poprzednie 12 miesięcy 9. Innowacja procesowa

81%

zachodniopomorskie 24%

76%

58%

Przyszłe 12 miesięcy

Polska 19%

39%

Polska 21%

75%

zachodniopomorskie

25%

71%

koszaliński

29%

69%

Tak

koszaliński

31%

stargardzki 23%

77%

m. Szczecin 18% szczeciński

21%

Nie

69%

Trudno powiedzieć

stargardzki 25%

71%

82%

m. Szczecin 22%

73%

79%

szczeciński 23%

73%

Wykres 10

Wartość wydatków na innowacje – woj. zachodniopomorskie

10. Wysokość wydatków na innowacje

Poprzednie 12 miesięcy

Polska

64%

zachodniopomorskie

32%

56%

43%

Poniżej 10 000 PLN

10 001 ‐100 000 PLN 100 001 – 500 000 PLN

koszaliński

49%

stargardzki

70%

m. Szczecin szczeciński

500 001 – 1 000 000 PLN

Powyżej 1 000 000 PLN

30%

63%

37%

48%

50%

Przyszłe 12 miesięcy Polska

zachodniopomorskie

50%

46%

39%

41%

4% 1%

6% 2%

Poniżej 10 000 PLN 10 001 ‐100 000 PLN

koszaliński stargardzki

482

42% 45%

6% 3% 4%

45%

10% 3%

36%

m. Szczecin

51%

40%

szczeciński

52%

39%

5% 1% 2% 4%

100 001 – 500 000 PLN 500 001 – 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN Trudno powiedzieć

Wykres 11 Źródło finansowania innowacji – woj. zachodniopomorskie 11. Źródła finansowania innowacji

Polska

zachodniopomorskie

98%

stargardzki

0% 5% 0% 0% 1%

2% 6% 0% 0% 0%

22%

29%

19% 0% 0% 1%

4% 1%

koszaliński

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

86%

91%

90%

13% 4% 5% 4% 0% 0%

3% 5% 2% 0% 0%

2% 8% 1% 0% 0%

13%

18%

91%

90%

Poprzednie 12 miesięcy

m. Szczecin

szczeciński

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe

Polska

Środki własne Leasing Dotacje unijne Inne

94% m. Szczecin

2% 0% 8% 2% 0% 2%

22%

12% 9% 12%

28%

88% stargardzki

2% 0% 1%

2% 0% 0%

11% 0%

koszaliński

21% 10% 5% 2% 0% 0% 0%

23%

80%

zachodniopomorskie

23%

24% 6% 8% 14% 2% 0% 0%

18% 6% 5% 9% 3% 0% 3%

82%

91%

96%

Przyszłe 12 miesięcy

szczeciński

Kredyt bankowy Pożyczka od rodziny lub znajomych Dotacje krajowe Trudno powiedzieć

483

Ocena otoczenia biznesu przez mikro i małe firmy Mapa 10 Ocena jakości usług świadczonych przedsiębiorcom przez lokalną administrację – woj. zachodniopomorskie

101 102 100

99 104 99

96 103 98

102 104 100

97 104 98

Wartość indeksu z badania w 2012 roku:

99 104 100

poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Mapa 11 Ocena jakości usług doradczych świadczonych przez polskie banki w zakresie kredytów – woj. zachodniopomorskie

106 104 105

104 104 104

104 100 103

104 105 103

101 105 105

108 104 105

Wartość indeksu z badania w 2012 roku: poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

484

Mapa 12

Ocena uciążliwości kontroli działalności gospodarczej – woj. zachodniopomorskie

103 105 101

102 106 103

101 106 102

103 106 103

100 108 105

Wartość indeksu z badania w 2012 roku:

106 102 102

poniżej wyniku ogólnopolskiego powyżej wyniku ogólnopolskiego

Indeksy: indeks z 2010 roku indeks z 2011 roku indeks z 2012 roku

Wykres 12

Przynależność do organizacji biznesowych – woj. zachodniopomorskie

12. Przynależność do organizacji biznesowych

Polska

94%

zachodniopomorskie

94%

koszaliński

94%

stargardzki

98%

m. Szczecin

92%

szczeciński

92%

Tak Nie

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych

Polska

33%

22%

45%

zachodniopomorskie

33%

20%

46% Tak, regularnie

koszaliński stargardzki m. Szczecin szczeciński

30% 22%

22% 19%

45% 32%

48%

Nie

59% 20%

18%

Tak, od czasu do czasu

36% 50%

485

szczeciński

92%

Wykres 13

Korzystanie z usług firm zewnętrznych – woj. zachodniopomorskie

13. Korzystanie z usług firm zewnętrznych

Polska

33%

22%

45%

zachodniopomorskie

33%

20%

46% Tak, regularnie

koszaliński stargardzki m. Szczecin szczeciński

30% 22%

22% 19%

45% 32%

Tak, od czasu do czasu

48%

Nie

59% 20%

36%

18%

50%

14. Główne bariery rozwoju firmy

Wykres 14

Główne bariery rozwoju firmy – woj. zachodniopomorskie

3.74

Koszty pracy

3.78 3.55

Wysokość podatków

3.50 3.51

Obciążenia biurokratyczne

3.42 3.37

Konkurencja innych firm

3.33 3.28

Przepisy prawne

3.17 2.99

Popyt na produkty/usługi firmy

2.81 2.90

Niska rentowność działalności

2.90 2.79

Szara strefa

2.99 2.70

Zatory płatnicze

Dostęp do programów pomocowych

Dostęp do finansowania zewnętrznego

Czynniki makroekonomiczne

Kwalifikacje pracowników

Korupcja

Sądownictwo gospodarcze

486

2.77 2.62 2.79 2.55 2.72 2.53 2.91 2.42 2.45 2.26 2.37 2.25 2.62

Polska woj. Zachodniopomorskie

Wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjnych w mikro i małych firmach Wykres 15

Wykorzystanie komputera w firmie – woj. zachodniopomorskie

15. Wykorzystywanie komputera w firmie

15. Wykorzystywanie komputera w firmie Polska

87%

15. Wykorzystywanie komputera w firmie Polska

13%

zachodniopomorskie

87% 86%

13% 14%

Polska zachodniopomorskie koszaliński

87% 86% 83%

13% 14% 17%

zachodniopomorskie stargardzki koszaliński m. Szczecin stargardzki koszaliński szczeciński m. Szczecin stargardzki szczeciński m. Szczecin

86% 79% 83% 94% 79% 83% 86% 94% 79% 86% 94%

14% 21% 17% 6% 21% 17% 14% 6% 21% 14% 6%

Tak Nie Tak Nie Tak Nie

16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy szczeciński 86% 14%

Wykres 16

Stosowanie oprogramowania wspomagającego funkcjonowanie firmy – woj. zachodniopomorskie

16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy Polska 43% 57%

16. Stosowanie oprogramowania wspomagającego działanie firmy Polska 57% 43% 56%

Polska zachodniopomorskie koszaliński

57% 56% 59%

43% 44% 41%

zachodniopomorskie stargardzki koszaliński m. Szczecin stargardzki koszaliński szczeciński m. Szczecin stargardzki szczeciński m. Szczecin

56% 51% 59% 57% 51% 59% 52% 57% 51% 52% 57%

44% 49% 41% 43% 49% 41% 48% 43% 49% 48% 43%

17. Dostęp do Internetu w firmie szczeciński 17. Dostęp do Internetu w firmie Polska

Wykres 17

zachodniopomorskie

52%

44%

Tak Nie Tak Nie Tak Nie

48%

97% 3% Dostęp do Internetu w firmie – woj. zachodniopomorskie

17. Dostęp do Internetu w firmie Polska

zachodniopomorskie

97% 96%

3% 4%

Polska zachodniopomorskie koszaliński

97% 96% 96%

3% 4% 4%

zachodniopomorskie stargardzki koszaliński m. Szczecin stargardzki koszaliński szczeciński m. Szczecin stargardzki szczeciński m. Szczecin

96% 99% 96% 96% 99% 96% 95% 96% 99% 95% 96%

4% 1% 4% 4% 1% 4% 5% 4% 1% 5% 4%

95%

szczeciński

Tak Nie Tak Nie Tak Nie

487

Wykres 18

Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną – woj. zachodniopomorskie

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną Polska 57% 43%

Polska zachodniopomorskie

57% 61%

43% 39%

18. Wykorzystanie Internetu do kontaktów z administracją publiczną zachodniopomorskie koszaliński Polska stargardzki koszaliński m. Szczecin stargardzki zachodniopomorskie szczeciński m. Szczecin

57% 52% 67% 57% 52% 61% 65% 57%

43% 48% 33% 43% 48% 39% 35% 43%

szczeciński koszaliński

65% 67%

35% 33%

61% 67%

39% 33%

19. Posiadanie własnej strony internetowej stargardzki 52%

Wykres 19

Nie Tak Nie

Tak Nie

48%

Posiadanie własnej strony internetowej – woj. zachodniopomorskie m. Szczecin

57%

19. Posiadanie własnej strony internetowej Polska 56% szczeciński

65%

Polska zachodniopomorskie

56% 63%

19. Posiadanie własnej strony internetowej

43% 44% 35%

44% 37%

zachodniopomorskie koszaliński Polska stargardzki koszaliński m. Szczecin stargardzki zachodniopomorskie szczeciński m. Szczecin

56% 54% 64% 64% 54% 63% 67% 64%

44% 46% 36% 36% 46% 37% 33% 36%

szczeciński koszaliński

67% 64%

33% 36%

20. Sprzedaż przez Internet stargardzki

63% 64%

54%

m. Szczecin

64%

20. Sprzedaż przez Internet

Wykres 20

Tak

37% 36%

Nie Tak Nie

Tak Nie

46%

36%

Polska 5% zachodniopomorskie 17% 67% 78% Sprzedaż przez Internet – woj. szczeciński 33%

Tak, poprzez sklep internetowy

Polska 5% 17%

78%

Tak, poprzez możliwość złożenia Tak, poprzez sklep internetowy zamówienia e‐mailem

zachodniopomorskie 6%15%

80%

Nie Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem

20. Sprzedaż przez Internet

80%

zachodniopomorskie 6%15% Polska 5% 17%

Nie Tak, poprzez sklep internetowy

78%

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy Tak, poprzez możliwość złożenia

zamówienia e‐mailem

Nie 21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy zachodniopomorskie 80% 52% Polska 6%15%48%

Polska zachodniopomorskie

52% 45%

48% 55%

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy Tak

488

zachodniopomorskie koszaliński Polska stargardzki koszaliński m. Szczecin stargardzki zachodniopomorskie szczeciński m. Szczecin

48% 43% 58% 58% 43% 55% 55% 58%

52% 57% 42% 42% 57% 45% 45% 42%

Tak

szczeciński koszaliński

55% 58%

45% 42%

Nie

stargardzki m. Szczecin

55% 58%

43% 58%

45% 42%

57% 42%

Nie Nie

Tak

Tak, poprzez możliwość złożenia zamówienia e‐mailem

zachodniopomorskie 6%15%

Nie

80%

Wykres 21 Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy – woj. zachodniopomorskie

21. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy

Polska

zachodniopomorskie

48%

52%

55%

45% Tak

koszaliński stargardzki

Wykres 22

58%

Nie

42%

43%

57%

m. Szczecin

58%

42%

szczeciński

55%

45%

Korzystanie z bankowości internetowej – woj. zachodniopomorskie

22. Korzystanie z bankowości internetowej

Polska

85%

15%

zachodniopomorskie

84%

16% Tak

koszaliński stargardzki m. Szczecin szczeciński

82% 71% 92% 86%

18%

Nie

29% 8% 14%

489