7 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ
Ἡ γέννησίς σου Χριστ ὲ ὁ Θε ὸς ἡμ ῶν, ἀνέτειλε τ ῷ κόσμ ῳ, τ ὸ φ ῶς τ ὸ τ ῆς γνώσεως, ἐν α ὐτ ῇ γ ὰρ ο ἱ το ῖς ἄστροις λατρεύοντες, ὑπ ὸ ἀστέρος ἐδιδάσκοντο, σ ὲ προσκυνε ῖν, τ ὸν Ἥλιον τ ῆς δικαιοσύνης, κα ὶ σ ὲ γινώσκειν ἐξ ὕψους ἀνατολήν, Κύριε δόξα σοι.
Ἡ Παρθένος σήμερον, τὸν ὑπερούσιον τίκτει, καὶ ἡ γῆ τὸ Σπήλαιον, τῷ ἀπροσίτῳ προσάγει. Ἄγγελοι μετὰ Ποιμένων δοξολογοῦσι. Μάγοι δὲ μετὰ ἀστέρος ὁδοιποροῦσι. Δι᾿ ἡμᾶς γὰρ ἐγεννήθη, Παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.
Καλήν εσπέραν άρχοντες, αν είναι ορισμός σας, Χριστού τη θεία γέννηση, να πω στ' αρχοντικό σας.
Χριστός γεννάται σήμερον, εν Βηθλεέμ τη πόλη, οι ουρανοί αγάλλονται, χαίρεται η φύσις όλη.
Εν τω σπηλαίω τίκτεται, εν φάτνη των αλόγων, ο βασιλεύς των ουρανών, και ποιητής των όλων.
Σ' αυτό το σπίτι που 'ρθαμε, πέτρα να μη ραγίσει κι ο νοικοκύρης του
Κάλαντα είναι να 'χεις κάτι να πεις και —πολύ περισσότερο— να 'χεις να βρεις κάτι πολύτιμο για τη ζωή σου, μα να μην αντέχεις να το κρατήσεις για τον εαυτούλη σου, αλλά να καίγεσαι να το μοιραστείς. Κάλαντα είναι μια διάθεση συνάντησης σε μιαν ακοινώνητη κοινωνία.
Κάλαντα είναι να ανοίγεις την πόρτα του σπιτιού σου για να ξεχυθείς στο δρόμο, να αναζητήσεις τον άλλον, να του χτυπήσεις την πόρτα , να αποζητήσεις το πρόσωπο του. Κάλαντα είναι να μετατρέπεις τις κλειστές πόρτες σε ανοίγματα
Χριστός γεννιέται, χαρά στον κόσμο, χαρά στον κόσμο, τα παλληκάρια. Σαράντα μέρες, σαράντα νύχτες, η Παναγιά μας κοιλοπονούσε.
Κοιλοπονούσε, παρακαλούσε, τους αρχαγγέλους , τους ιεράρχες. -Σεις αρχαγγέλοι και ιεράρχες, στη Σμύρνη πάτε , μαμές να φέρτε.
Άγια Μαρίνα, ‘για Κατερίνα, στη Σμύρνη πάνε , μαμές να φέρουν. Όσο να πάνε κι όσο να έρθουν, η Παναγιά μας ξελεφτερώθη.
Στην κούνια τό ΄βαλαν και το κουνούσαν, και το κουνούσαν , το τραγουδούσαν. Σαν ήλιος λάμπει ,σα νιο φεγγάρι, σα νιο φεγγάρι, το παλληκάρι.
Φέγγει σε τούτον το νοικοκύρη, με τα καλά του, με τα παιδιά του. Με τα καλά του, με τα παιδιά του με την καλή τη νοικοκυρά του...
«Καλήν ημέραν άρχοντες» Το 'χετε προσέξει; Δεν υπάρχουν ξεχωριστά κάλαντα για άρχοντες και ξεχωριστά για το λαό. Όλοι αποκαλούνται άρχοντες και το σπίτι τους αποκαλείται «αρχοντικό».
Τα κάλαντα κομίζουν ένα όραμα, μια κοινότητα αρχοντάδων δίχως υποτελείς, δούλους και εξαθλιωμένους. Είναι ένα όραμα εμπνευσμένο από το μεδούλι της Εκκλησίας, από έναν Θεό που προσφέρει τον ίδιο του τον εαυτό σε όλους δίχως να νομιμοποιεί την ταξική αδικία.
Άγιος Βασίλης έρχεται ’πο πίσω απ’ το καρμάρι βαστάει μυζήθρες και τυριά βαστάει και εν’ αγκινάρι Βάλτε μας κρασί να πιούμε, και του χρόνου να σας πούμε.
Και εάν έχεις κόρη όμορφη βαλτήνε στο ζεμπίλι Και κρέμασέ την αψηλά να μην τη φάν’ οι ψύλλοι Βάλτε μας κρασί να πιούμε, και του χρόνου να σας πούμε
Και εμείς εδώ δεν ήρθαμε να φάμε και να πιούμε μόν’ έχεις κόρη όμορφη και ’ρθάμε να τη δούμε
Τα κάλαντα αποτυπώνουν την πίστη της Εκκλησίας ότι η σάρκωση του Χριστού μπολιάζει με ζωή το σύμπαν κι όχι μονάχα την «ψυχούλα» καθενός ατομικά. Κυττάξτε τις βυζαντινές εικόνες της Γέννησης.
Tα ζώα είναι ζωγραφισμένα έτσι που να στρέφονται προς τον Χριστό, τα δέντρα χαμηλώνουν, τα βράχια σκύβουν. Τα πάντα συμμετέχουν .
Τα κάλαντα κουβαλούν μέσα τους τη μαρτυρία πως το περιβάλλον είναι κάτι αφάνταστα περισσότερο από αντικείμενο στυγνής εκμετάλλευσης ή σκουπιδότοπος μας
Όσο ακόμα παίρνει τους δρόμους η αλήθεια των καλάντων κι όσο αντηχεί το κάλεσμα τους σε έναν αλλιώτικο τρόπο ζωής, οι άχαρες πόλεις μας δεν έχουν πάρει ακόμα διαζύγιο από την ελπίδα.
Μια ακτίδα ελπίδας για αγάπη και ειρήνη αναζητούσαν οι άνθρωποι σε διάφορες στιγμές της ιστορίας. Αυτή την ελπίδα ζωής έζησαν οι πρωταγωνιστές ενός πραγματικού επεισοδίου τα πρώτα Χριστούγεννα από την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ήταν παραμονή Χριστουγέννων του 1914.
Ξεπέρασαν το ένα εκατομμύριο οι στρατευμένοι της Γερμανίας, της Αυστροουγγαρίας, της Γαλλίας, της Βρετανίας, που παραμέρισαν τις εντολές των στρατηγών. Βγήκαν από τα χαρακώματα, ευχήθηκαν «Καλά Χριστούγεννα», τραγούδησαν την «Άγια Νύχτα», έπαιξαν ποδόσφαιρο και αντάλλαξαν τα υποτυπώδη δώρα που θα μπορούσαν να έχουν επάνω τους, τσιγάρα, λίγο κρυμμένο κονιάκ, μια σοκολάτα, ένα μπισκότο και κουμπιά από τις χλαίνες τους.
Ήταν η πιο αυθόρμητη ανακωχή της παγκόσμιας ιστορίας. Όλα ξεκίνησαν πρόχειρα από ένα σημείο των γαλλοελβετικών συνόρων και απλώθηκαν σε όλο το μήκος των 800 χιλιομέτρων του δυτικού μετώπου, μέχρι τις ακτές της Φλάνδρας. Κανένας δεν μπορεί να πει με σιγουριά ποιο ήταν το σημείο του μετώπου απ’ όπου έγινε η αρχή. Γεγονός αποτελεί ότι επεκτάθηκε ταχύτατα, σχεδόν αστραπιαία.
Φαίνεται ότι την πρωτοβουλία πήρε ένας Γερμανός στρατιώτης, που εκτός από τη μητρική του γλώσσα, μιλούσε και αγγλικά. Πρόκειται για τον οπλίτη Μέκελ που για πολλά χρόνια είχε ζήσει στη Βρετανία. Φώναξε μιλώντας αγγλικά απευθυνόμενος στο απέναντι εχθρικό χαράκωμα. Γρήγορα άρχισε μια έντονη συζήτηση
Οι στρατιώτες βγήκαν από τα χαρακώματα. Έσφιξαν τα χέρια και αλληλοευχήθηκαν «Χαρούμενα Χριστούγεννα». Ο καθένας μιλούσε στη γλώσσα του. Όμως εκείνη η ιδιόρρυθμη Βαβέλ δεν χώριζε τους λαούς. Τους ένωνε. Αυτοί οι πρώτοι, η μαγιά της μεγάλης πρωτοβουλίας, συμφώνησαν την επομένη, που ήταν η μεγάλη μέρα της χριστιανοσύνης, να μη χρησιμοποιήσει κανείς το όπλο του. Να μην υπάρξει πυροβολισμός την ώρα που στο σπήλαιο της Βηθλεέμ αντηχεί το «Επί γης ειρήνη εν ανθρώποις ευδοκία».
Ανήμερα τα Χριστούγεννα οι Γερμανοί βγήκαν πρώτοι από τα χαρακώματα κι άρχισαν να κατευθύνονται προς το μέρος των Άγγλων, που τους αντέγραψαν αυθόρμητα. Χαιρετήθηκαν και άρχισαν να παίζουν ποδόσφαιρο. Το ποδόσφαιρο ήταν αναπόσπαστο τμήμα της χριστουγεννιάτικης γιορτής. Τη θέση της μπάλας είχαν πάρει αλλού ένα τενεκεδάκι, αλλού ένας κάλυκας, αλλού κάλτσες δεμένες στρογγυλά.
Γίνεται λόγος και για έναν Βρετανό στρατιώτη, που αξιοποίησε εμπορικά την κατάσταση, όντας επιχειρηματικό πνεύμα. Ως πολίτης ασκούσε το επάγγελμα του κουρέα. Έτσι, βλέποντας γύρω του τόσα ακούρευτα κεφάλια έστησε στην «ουδέτερη ζώνη» ένα μικρό κομμωτήριο εκ των ενόντων. Αδιαφορούσε για την εθνικότητα του πελάτη του.
Η ανταρσία της ανακωχής επιβεβαιώνεται και από τα αρχεία του γερμανικού στρατού, ενώ συγκλονιστική είναι και η μαρτυρία του Φράνσις Τόλιβερ, του επιζήσαντα στρατιώτη από το Λίβερπουλ: «Ήταν τα ωραιότερα Χριστούγεννα της ζωής μου».
Το περιστατικό των πολεμικών Χριστουγέννων του 1914 έγινε και κινηματογραφική Γαλλο-γερμανική ταινία το 2005. Έχει τον τίτλο «Καλά Χριστούγεννα». Θα παρακολουθήσουμε ένα τρίλεπτο απόσπασμα.
Το τραγούδι, που ζέστανε την παγωμένη ατμόσφαιρα, ήταν αυτό που οι Γερμανοί ονομάζουν Stille Nacht, οι Εγγλέζοι Silent Night και οι Έλληνες Άγια Νύχτα.
Άγια νύχτα, σε προσμένουν, με χαρά οι Χριστιανοί και με πίστη ανυμνούμε το Θεό δοξολογούμε μ' ένα στόμα, μια φωνή. Ναι με μια φωνή.
Η ψυχή μας φτερουγίζει, πέρα στ' άγια τα βουνά όπου ψάλλουν οι αγγέλοι απ' τα ουράνια θεία μέλη στον Σωτήρα «ωσαννά». Ψάλλουν «ωσαννά».
Στης Βηθλεέμ ελάτε όλοι στα βουνά τα ιερά και μ' ευλάβεια μεγάλη κει που άγιο φως προβάλλει προσκυνήστε με χαρά. Ναι με μια χαρά.
Mon beau sapin, roi des forêts Que j'aime ta verdure! Quand, par l'hiver, bois et guérets Sont dépouillés de leurs attraits Mon beau sapin, roi des forêts Tu gardes ta parure. Toi que Noël planta chez nous Au saint anniversaire! Comme ils sont beaux, comme ils sont doux Et tes bonbons et tes joujoux! Toi que Noël planta chez nous Tout brillant de lumière. Mon beau sapin tes verts sommets Et leur fidèle ombrage De la foi qui ne ment jamais De la constance et de la paix, Mon beau sapin tes verts sommets M'offrent la douce image.
O Tannenbaum, o Tannenbaum, Wie treu sind deine Blätter! Du grünst nicht nur zur Sommerzeit, Nein auch im Winter, wenn es schneit. O Tannenbaum, o Tannenbaum, Wie treu sind deine Blätter!
Μου‘ παν έλα να πάμε να δεις, Χριστός γεννήθηκε στην άκρη της γης. Κι εγώ γυρεύω απόψε στον ουρανό τ' αστέρι ψάχνω να βρω το φωτεινό, ραπαπαπαμ, ραπαπαπαμ, να με πάει στο μικρό βασιλιά, πέρα μακριά.
Μες στη νύχτα παιδί μοναχό, τι δώρο να του φέρω, που 'μαι φτωχό. Φέρνω το τύμπανο που μόνο κρατώ, τα κάλαντα να παίξω για το Χριστό, ραπαπαπαμ, ραπαπαπαμ, το πιο ωραίο τραγούδι θα πω, για το Χριστό.
Μες τη φάτνη τα ζώα ξυπνούν κι απέξω ταπεινά βοσκοί προσκυνούν. Στης Παναγιάς κρυμμένο την αγκαλιά χρυσό στεφάνι φως φορεί στα μαλλιά, ραπαπαπαμ, ραπαπαπαμ, σα με βλέπει, η καρδιά μου χτυπά χαρωπά και μου γελά
ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ