ΠΑΙΔΙΑ ΠΟΥ ΑΛΛΑΞΑΝ ΤΟΝ ΚΌΣΜΟ – ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ
ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓ.ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Γ΄Γυμνασίου
ΆΝΝΑ ΦΡΑΝΚ
Η Άννα Φρανκ (Annelies Marie (Anne) Frank), γεννήθηκε στις 12 Ιουνίου1929 στην Φρανκφούρτη και πέθανε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπέργκεν-Μπέλζεν, τον Μάρτιο του 1945. Ήταν γερμανίδα Εβραιοπούλα που έγραψε ένα ημερολόγιο ενώ κρυβόταν, μαζί με τους δικούς της και τέσσερις οικογενειακούς φίλους, σε ένα σπίτι στο Αμστερτνταμ κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής της Ολλανδίας.
Κρυμμένοι στη σοφίτα Η οικογένειά της είχε μετακομίσει στο Άμστερνταμ όταν οι Ναζί πήραν την εξουσία στη Γερμανία, αλλά παγιδεύτηκε όταν η κατοχή επεκτάθηκε και στην Ολλανδία. Καθώς οι διώξεις των Εβραίων εντάθηκαν, η οικογένεια άρχισε τον Ιούλιο του 1943 να κρύβεται σε μυστικά δωμάτια του γραφείου του πατέρα, Όττο Φρανκ. Μετά από δύο χρόνια τούς κατέδωσαν και η οικογένεια στάλθηκε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η Γκεστάπο λεηλάτησε τη σοφίτα, όπου κρυβόταν η οικογένειά της, αφήνοντας ανάκατα στο πάτωμα περιοδικά, βιβλία, εφημερίδες κτλ.
Η διάσωση του ημερολογίου Λίγες μέρες αργότερα, μια καθαρίστρια βρήκε ανάμεσά τους το ημερολόγιο της Άννας. Χωρίς να ξέρει τι ήταν, το παρέδωσε στη Μιπ και την Έλλη, δύο κορίτσια, που η βοήθειά τους στις εβραϊκές οικογένειες δεν αποκαλύφθηκε ποτέ. Η Άννα και η αδελφή της, Μαργκότ, μεταφέρθηκαν, δύο μήνες πριν το θάνατο της μητέρας τους, στο γερμανικό στρατόπεδο Μπέργκεν – Μπέλζεν. Εκεί η Άννα έδειξε το ίδιο κουράγιο και καρτερικότητα που την είχαν κάνει γνωστή στο Άουσβιτς. Τον Φεβρουάριο του 1945 και τα δυο κορίτσια αρρώστησαν από τύφο.
Οι άνθρωποι φεύγουν αλλά τα γραπτά μένουν Μια μέρα, η Μαργκότ, προσπαθώντας να σηκωθεί από το κρεβάτι της, που βρισκόταν ακριβώς πάνω από το κρεβάτι της Άννας, έχασε την ισορροπία της και έπεσε κάτω. Στην κατάσταση που βρισκόταν, ο οργανισμός της δεν άντεξε το σοκ.
Ο θάνατος της αδελφής της προκάλεσε στην Άννα αυτό που όλα τα προηγούμενα βάσανά της δεν μπόρεσαν να προκαλέσουν: έσπασε το ηθικό της. Λίγες μέρες αργότερα, στις αρχές Μαρτίου, πέθανε. Το ημερολόγιο, που είχε δοθεί στην Άννα ως δώρο για τα 13α γενέθλιά της, περιγράφει τα γεγονότα της ζωής της από τις 12 Ιουνίου 1942 μέχρι την τελευταία μέρα που έγραψε σ' αυτό, την 1η Αυγούστου 1944.
Ο πατέρας της, Όττο, ο μόνος που επέζησε από τους οκτώ της σοφίτας, γύρισε μετά το τέλος του πολέμου στο Άμστερνταμ, όπου ανακάλυψε ότι το ημερολόγιό της είχε διασωθεί. Πεπεισμένος ότι αποτελούσε μοναδική μαρτυρία, προχώρησε στην έκδοσή του. Το ημερολόγιο εκδόθηκε στην ολλανδική γλώσσα, με τον τίτλο Het Achterhuis (Το πίσω σπίτι).
HECTOR PIETERSON
O Έκτορας Πίτερσον σε νεαρή ηλικία
Ο Hector Pieterson (19 Αυγούστου 1963 - 16 Ιουνίου 1976)ήταν νοτιοαφρικανός μαθητής που πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του Soweto, όταν η αστυνομία άνοιξε πυρ εναντίον φοιτητών που διαμαρτύρονταν για την επιβολή της διδασκαλίας στα αφρικανικά
HECTOR PIETERSON
Μια φωτογραφία ειδήσεων από τον Sam Nzima που απεικονίζει τον θανάσιμα πληγωμένο Πίτερσον έκανε τον γύρο του κόσμου. Η επέτειος του θανάτου του ορίζεται ως η Ημέρα της Νεολαίας, κατά την οποία οι Νοτιοαφρικανοί τιμούν τους νέους και δίνουν προσοχή στις ανάγκες τους.
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΠΟΥ ΕΧΑΣΑΝ ΤΟ ΤΡΕΝΟ ΤΟΥ ΑΟΥΣΒΙΤΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΉΣ, ΕΚΑΤΟΝΤΑΔΕΣ ΕΒΡΑΙΌΠΟΥΛΑ ΣΏΘΗΚΑΝ ΑΠΌ ΤΟ ΝΑΖΙΣΤΙΚΌ ΔΙΩΓΜΌ ΖΏΝΤΑΣ ΚΡΥΜΜΈΝΑ, ΜΕ ΆΛΛΗ ΤΑΥΤΌΤΗΤΑ, ΓΙΑ ΧΡΌΝΙΑ….
Ο Αλέξανδρος Σιμχά με τη μητέρα και τα αδέρφια του λίγους μήνες μετά τη γέννησή του.
Ο Αλέξανδρος Σιμχά, το μικρότερο από τα τρία παιδιά της οικογένειας Σιμχά από την Καβάλα, ήταν τριών ετών όταν έφτασε στην Ελλάδα ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Ο πατέρας του, ένας εύπορος διευθυντής σε καπνεμπορική επιχείρηση της μακεδονικής πόλης, με καταγωγή από τους Ασκενάζι της Πολωνίας, είχε τη σπάνια για τη δεδομένη ιστορική στιγμή προνοητικότητα να πάρει αμέσως την οικογένειά του στην Αθήνα, ώστε να αυξήσουν τις πιθανότητες επιβίωσής τους. Μπήκαν σε ένα μαύρο ταξί και έφυγαν για την πρωτεύουσα, με σκοπό να κρυφτούν μες στο μεγάλο πλήθος της πόλης και με τον αυστηρό όρο να μην αποκαλύπτουν την εβραϊκή τους ταυτότητα. «Άρχισαν έτσι να μου δημιουργούνται ενοχές. Αισθανόμουνα ότι ανήκα σε μία κατώτερη κατηγορία ανθρώπων», αφηγείται. Σύντομα, τα παιδιά πήραν χριστιανικά ονόματα, έμαθαν και τις χριστιανικές προσευχές, όμως αυτό δεν αρκούσε. Οι Σιμχά αποφάσισαν πως ήταν πιο ασφαλές να αποχωριστούν ως το τέλος του πολέμου δύο από τα τρία αγόρια τους, ώστε αν πιανόταν ένα μέλος της οικογένειας, να μην κινδυνεύσουν οι υπόλοιποι. Ο Αλέξανδρος κατέληξε έτσι στα πέντε του χρόνια στη φροντίδα του Γιώργου και της Βιργινίας Αιγινήτη, ενός άκληρου ζευγαριού που έμενε με την υιοθετημένη τους κόρη, Καίτη, και τη γιαγιά στο κέντρο της Αθήνας.
«ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΗΜΑΣΤΑΝ. ΚΑΙ ΤΙΠΟΤΑ»
Μεταμφιεσμένα εβραιόπουλα που κρύβονταν σε ελληνικό χωριό στη διάρκεια της Κατοχής.
Το ζήτημα της ταυτότητας ήταν αυτό που βασάνισε περισσότερο τον Αλέξανδρο Σιμχά, όπως και τα περισσότερα παιδιά που αναγκάστηκαν να κρύψουν την καταγωγή τους, γιατί η αποκάλυψή της θα σήμαινε την εξόντωσή τους. Ήταν Έλληνες, εβραίοι ή χριστιανοί όπως είχαν μάθει να λένε; «Η μητέρα μου είχε καταγωγή από τους Σεφαραδίτες κι ο πατέρας μου από τους Ασκενάζι της Πολωνίας, έμεναν στην Κέρκυρα και από κει μετακόμισαν οι πρόγονοί του στην Καβάλα. Ήταν ακόμα Οθωμανική Αυτοκρατορία όταν έφτασαν στην Καβάλα και εκείνοι είχαν ελληνικά διαβατήρια, γιατί η Κέρκυρα ήταν ελληνική. Ο δε παππούς μου ήταν μαουνιέρης και μετέφερε όπλα για τον Μακεδονικό Αγώνα. Μετά τον πόλεμο, ντρεπόμουν να πω ότι ήμουν εβραίος’ ο πατέρας μου δεν τήρησε καμία εβραϊκή παράδοση. Ούτε ξέραμε τι ήμασταν. Αυτό είναι το κενό, τι ήμασταν εβραίοι ήμασταν; Χριστιανοί ήμασταν; Τα πάντα ήμασταν. Και τίποτα.
Τα αδέρφια Παύλος, Τζάκο και Αλέξανδρος Σιμχά. Οι δύο από τους τρεις αναγκάστηκαν να κρυφτούν σε άλλες οικογένειες στη διάρκεια της Κατοχής, προκειμένου να σωθούν.
Άλλαξα άποψη όταν σπούδασα, που πήγα στο εξωτερικό. Τώρα που τα βλέπω με το μάτι κάποιου που έχει ζήσει την ζωή του, αυτή η εμπειρία μου έχει αφήσει ένα κενό ζωής. Δεν επωφελήθηκα να μάθω πέντε πράματα και να ευχαριστηθώ άλλα πέντε. Ήταν χαμένα χρόνια; Ναι, ήταν. Κρυβόμουν. Όταν πήγα σχολείο, πήγα στη δευτέρα δημοτικού γιατί όσο κρυβόμουν, διδασκόμουν κατ’ οίκον. Δεν ήξερα τα γράμματα που ήξεραν οι άλλοι, αλλά ούτε και να συμπεριφερθώ με τα άλλα παιδιά. Ντρεπόμουν να πω ότι ήμουν εβραίος, έλεγα πως είμαι χριστιανός, πήγαινα και στην εκκλησία. Για το Ολοκαύτωμα για πολλά χρόνια δεν μιλούσαμε. Μετά τον πόλεμο κανένας δεν μιλούσε, υπήρχε σιωπή πλήρης απ’ όλες τις πλευρές και περισσότερο απ’ αυτούς που ανακάλυψαν το Ολοκαύτωμα», αναφέρει.
Η παιδική –κατοχική- ταυτότητα του Αλέξανδρου Σιμχά, όπου αναγράφει ως θρήσκευμα «χριστιανός ορθόδοξος».
Ο ΑΡΙΘΜΟΣ 21097
Ο ΠΑΤΕΡΑΣ ΜΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΣ
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΜΟΥ
ΙΣΑΑΚ ΜΙΖΑΝ ΑΡΙΘΜΟΣ ΒΡΑΧΙΟΝΑ 182641
Μόλις 16 χρονών ο Ισαάκ Μιζάν είδε τους Γερμανούς να εισβάλουν στην Άρτα, συλλαμβάνοντας αυτόν και την οικογένειά του καθώς και όσους Εβραίους κατοικούσαν στην περιοχή. Τους συγκέντρωσαν στην κεντρική πλατεία της πόλης και σε έναν κινηματογράφο, και από εκεί τους στοίβαξαν σε ένα τρένο με ενδιάμεσους σταθμούς το Αγρίνιο και το Ρουφ, πριν τον τελικό προορισμό που ήταν το κολαστήριο του Άουσβιτς. Στο προαύλιο του πολωνικού στρατοπέδου συγκέντρωσης γινόταν η πρώτη διαλογή. Εκεί απέκτησε το πρώτο και μοναδικό του «τατουάζ». Τον αριθμό 182641 που μέχρι σήμερα τον ακολουθεί χαραγμένος στο χέρι του. «Μας κατεβάσανε απ’ τα βαγόνια και έπεφτε καμιά βουρδουλιά. Μας χώρισαν σε άνδρες και γυναίκες και μας εξέταζε ένας γιατρός των Ες-Ες. Όσους ήτανε για τα κρεματόρια τους φορτώναν σε φορτηγά.
ΙΣΑΑΚ ΜΙΖΑΝ ΑΡΙΘΜΟΣ ΒΡΑΧΙΟΝΑ 182641
Τα παιδιά-θύματα και τα προσωπικά τους αντικείμενα
Γυναίκες με παιδιά πήγαιναν κατευθείαν στους φούρνους. Το τραγικότερο όλων ήταν τα μικρά κοριτσόπουλα που νόμιζαν ότι πηγαίνοντας με το φορτηγόν θα τύχουν καλύτερης μεταχείρισης και παίρναν παιδάκια στην αγκαλιά τους. Ήταν το λάθος το μεγάλο για τα κορίτσια αυτά. Όπως και για τους άντρες, οι οποίοι άλλοι έκαναν τους κουτσούς, άλλοι έκαναν τους στραβούς και γι’ αυτούς υπήρχε ίδια η μοίρα τους που τους ξεχωρίσαν τους ‘βαλαν στα φορτηγά και τους πήγαν κατευθείαν για τα κρεματόρια», διηγείται ο Ισαάκ Μιζάν. «Την ώρα που ξεχωρίσανε τον πατέρα μου από μένα πάω στον Γερμανό και λέω εγώ είμαι μικρός και θέλω να πάω μαζί με τον πατέρα μου. Βεκ, βεκ, μου λέει και με διώχνει. Από εκείνη τη στιγμή δεν ξαναείδα ούτε τους γονείς, ούτε τις αδερφές μου που μαζί με τα παιδιά τους, κατευθείαν τους έβαλαν στους θαλάμους αερίων και κατέληξαν στα κρεματόρια», θυμάται συγκινημένος.
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΜΑΡΤΥΡΊΕΣ ΕΒΡΑΊΩΝ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΊΚΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΛΟΚΑΎΤΩΜΑ
Το μοναδικό κρεματόριο που σώζεται
Οι μαρτυρίες των επιζώντων, τις οποίες συγκέντρωσαν και εξέδωσαν στον τόμο αυτό οι Έρικα Κούνιο-Αμαρίλιο και Αλμπέρτας Ναρ, δεν αποτελούν απλώς τεκμήριο και ανεκτίμητη ιστορική πηγή, αλλά και μάθημα για τα όρια της ανθρώπινης συμπεριφοράς μέσα στο κακό, τόσο από τη μεριά εκείνων που το επιβάλλουν όσο και από εκείνους που το υφίστανται και επιβιώνουν. Μας δίνει τη δυνατότητα να ρίξουμε μια ματιά στην καρδιά του βαθύτερου σκότους, αυτού της ζωής και του θανάτου στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. «Κι εμείς μυρίζαμε όλο τον καπνό. Ήτανε μυρωδιά από κρέας καμένο.» Και το πιστεύαμε και δεν το πιστεύαμε. Είναι άσχημα να το πεις αυτό σ' έναν άνθρωπο, ότι καίγονται άνθρωποι εκεί μέσα. Είναι δύσκολο να το πιστέψεις. Μπορεί να το κάνουν αυτό άνθρωποι; Κι εντούτοις, μετά, με τον καιρό... Βλέπεις η συνήθεια σου δίνει μια ανακούφιση. Συνηθίζεις το κακό. Στην αρχή υποφέρεις πολύ. Μετά το συνηθίζεις και λες, αυτή είναι η ζωή, και δεν μπορείς να κάνεις τίποτα. Είμαστε σ' ένα στρατόπεδο και είναι αδιέξοδο".
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΜΑΡΤΥΡΊΕΣ ΕΒΡΑΊΩΝ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΊΚΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΛΟΚΑΎΤΩΜΑ
Η κακή ώρα της... διαλογής που όσοι κρίνονταν "ανίκανοι" να δουλέψουν διάβαιναν εν αγνοία τους το δόμο του θανάτου
"Υπήρχαν κάποιοι αποχωρισμοί που σε κανένα βιβλίο δεν γράφονται, δηλαδή μια μάνα να αφήνει το παιδί, το παιδί να αφήνει τη μάνα... και να ξέρουμε ότι δεν θα ξαναϊδωθούμε ποτέ. Ήταν μαρτύριο, κόλαση εκείνη η ώρα. Αποχωρισμός ζωντανός... Και δεν φταίγαμε σε τίποτα, έφταιγε μόνο το ότι ήμασταν Εβραίοι. Δεν κλέψαμε, δεν δολοφονήσαμε, μόνο που ήμασταν Εβραίοι". "Κι εγώ ήθελα να φύγω και μου λέει ο πατέρας μου: "Πάρε ένα πιστόλι, σκότωσέ μας, κι ύστερα φύγε". Πως να φύγουμε λοιπόν; Τι να κάνουμε; Να αφήναμε τον πατέρα με πέντε παιδιά;« "Αυτά που σας λέω, ούτε λέγονται, ούτε μπορεί να τα γράψει κανείς, ούτε να τα φανταστεί. Το τι μέρες δύσκολες, του θανάτου, έχουμε περάσει, δεν γράφονται, ούτε διηγούνται". "Εύχομαι άλλο κακό να μη δούμε".
ΤΟ ΞΥΠΟΛΗΤΟ ΤΑΓΜΑ
Στιγμιότυπο από ταινία στην οποία έπαιξαν παιδιά από αναμορφωτήρια...
Το Ξυπόλητο Τάγμα είναι η αληθινή ιστορία 160 παιδιών ,που η δράση τους πήρε διάσταση μύθου όταν διώχτηκαν από το ορφανοτροφείο στα χρόνια της κατοχής του Β' Παγκόσμιου Πολέμου . Οι Γερμανοί αδειάζουν τα δημόσια κτίρια και τα επιτάσσουν . Ανάμεσα σε αυτά τα κτήρια είναι και αρκετά ορφανοτροφεία. Τα ορφανά πετάγονται στο δρόμο. Μια ομάδα απ’ αυτά τα ορφανά για να επιβιώσουν ,παίρνουν τη ζωη τους στα χερια τους . Οργανώνονται σαν μυστικός στρατός με ιεραρχία και πειθαρχία .Μόνα τους συγκροτούν ομάδες κρούσης και βοήθειας . Πηγή για την τροφοδοσία τους είναι τα γερμανικά καμιόνια που κουβαλάνε ψωμί και τρόφιμα και οι μαυραγορίτες . Τα κλεμμένα μοιράζονται στα ορφανά αλλά και σε άλλους κατοίκους της Θεσσαλονίκης που είχαν ανάγκες .Τα παιδιά του ξυπόλητου τάγματος έμειναν στην ιστορία σαν σαλταδόροι. Ο θρύλος λέει πως πέρα από την αρωγή που παρείχαν στο κόσμο κατάφεραν με την εξυπνάδα και το κουράγιο τους να βοηθήσουν την αντίσταση βρίσκοντας τρόπους να φυγαδεύουν στη μέση ανατολή Έλληνες Αμερικάνους και Εγγλέζους αξιωματικούς με σκοπό να ενωθούν με τους εκεί συμμαχικούς στρατούς.
ΟΛΟΚΑΎΤΩΜΑ ΚΑΛΆΒΡΥΤΑ
Ο Γιώργος Δημόπουλος, όπως περιγράφει, γλίτωσε από τύχη. Όμως, έχασε τον πατέρα του από τα πυρά των Γερμανών μαζί και την παιδική του αθωότητα. «Κάθε μέρα της ζωής μου θυμάμαι το διαμελισμένο σώμα του πατέρα μου, όπως το κατέβαζε η μητέρα μου κάτω από το λόφο για να το θάψει.» Δεν μπορώ να ξεχάσω τη βαρβαρότητα, την απανθρωπιά. Δύο Γερμανοί αποφάσιζαν ποιους θα εκτελέσουν και ποιους όχι. Εμένα, με κοίταξε και με έσπρωξε προς τη μεριά αυτών που δεν θα εκτελούσαν. Ήμουν τυχερός», λέει σήμερα ο κ. Δημόπουλος, που ζει στα Καλάβρυτα.
Το έργο του γλύπτη Νίκου Δημόπουλου, σύνθεση με τίτλο «ΟΧΙ ΑΛΛΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ», βρίσκεται στο προαύλιο του Δημοτικού Σχολείου, που σήμερα στεγάζει το Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος. Απεικονίζει μια γυναίκα που σέρνει το νεκρό σώμα του εκτελεσμένου άνδρα της, για να το θάψει, κάτω από το βλέμμα των παιδιών της.
«Καλάβρυτα – Η εκτέλεση». Εργο του Τάσσου (1985)
ΜΑΡΤΥΡΊΑ ΤΟΥ ΛΕΩΝΊΔΑ ΚΑΚΟΓΙΆΝΝΗ, ΓΙΑ ΤΑ ΓΕΓΟΝΌΤΑ ΣΤΟ ΣΚΕΠΑΣΤΌ, ΣΤΙς 9 ΔΕΚΕΜΒΡΊΟΥ 1943.
Ο τόπος και το μνημείο της εκτέλεσης των Κερπινιωτών
«Στις 9 Δεκέμβρη του ’43 –γιορτή της Αγίας Άννης-μπήκαν οι Γερμανοί στο χωριό. Παίρνουν εμένα οι Γερμανοί, τον Παπαθανάση και το γερο-Ρούφο μ’ ένα Τζιπ και μας πήγανε εκεί κάτω στη θέση «Ανεμόμυλος»-μετέπειτα «ΑγίαΆννα». Και μετά φέρανε τους άλλους. Μαζευτήκαμε όλοι εκεί οι χωριανοί και γύρωγύρω είχαν στημένα οι Γερμανοί τα πολυβόλα. Αφού πέρασε αρκετή ώρα, οι Γερμανοί μας είπανε να γυρίσουμε στα σπίτια μας, αλλά μη φύγει κανείς, γιατί το βράδυ θα μας ξαναμάζευαν. Εμείς όμως, όπου φύγει-φύγει. Όσοι μπορήγαμε τραβήξαμε από δω και από κείθε. Εγώ πήγα σ’ ένα ύψωμα μεταξύ Βυσωκάς, Κουτέλης και Κερτέζης και ξενύχτησα εκεί μόνος μου. Το πρωί που ξημέρωσε κατέβηκα πιο χαμηλά και συνάντησα κι άλλους και μου είπανε ότι οι Γερμανοί περνάνε και δεν αφήνουνε τίποτα πουθενά.
ΜΑΡΤΥΡΊΑ
ΛΕΩΝΊΔΑ ΚΑΚΟΓΙΆΝΝΗ, ΓΙΑ ΤΑ ΓΕΓΟΝΌΤΑ ΣΤΟ ΣΚΕΠΑΣΤΌ, ΣΤΙς 9 ΔΕΚΕΜΒΡΊΟΥ 1943. ΤΟΥ
Εμείς αργότερα, εδώ στο χωριό, αποδίδοντας τη σωτηρία μας στην Αγία Άννα –με πρωτεργάτη τον Βασίλειο Τέτοκα-ανεγείραμε στη μνήμη της ένα εκκλησάκι στο χώρο συγκέντρωσής μας από τους Γερμανούς. Μετά την καταστροφή των Καλαβρύτων, την ίδια μέρα οι Γερμανοί έρχονται στο χωριό καίγοντας και σκοτώνοντας. Έξω από το χωριό σ’ ένα καλύβι σκοτώσανε και κάψανε τα παιδιά του Κατσικόπουλου. Μέσα στο χωριό κλέβανε και καίγανε. Είχαν αδειάσει τα σπίτια: σοδειές, κότες, αγελάδες, πρόβατα, κατσίκια, υπάρχοντα, όλα τα είχαν αρπάξει. Δεν άφησαν τίποτα όρθιο. Την άλλη μέρα φύγανε. Εγώ, μόλις τους είδα που φεύγανε, επέστρεψα στο χωριό από του Καμπάσι-το ύψωμα που είχα καταφύγει. Τι να δω! Όλα ρημαδιό! Δεν είχε απομείνει τίποτα! Μόνο τα ρούχα που φόραγα…»
ΡΟΖΙΝΑ ΑΣΕΡ ΠΑΡΔΟΞΗΛΏΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΆΣΤΡΟ ΤΟΥ ΔΑΒΊΔ
Από τον Φεβρουάριο του 1943 όλοι οι Εβραίοι της πόλης ήταν υποχρεωμένοι να φέρουν το άστρο του Δαβίδ.
Η Ροζίνα Ασέρ Πάρδο ζούσε στη Θεσσαλονίκη. Το 1943 κι αφού είχε απαγορευτεί στα Εβραιοπούλα να πηγαίνουν σχολειό, δεν άργησε και η εντολή των Γερμανών ναζί που τους επέβαλαν να μετακομίσουν στα 2 εβραϊκά γκέτο της πόλης. Παράλληλα ουρές σχημάτιζαν οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης στον σταθμό του τρένου που θα τους μετέφερε στην Πολωνία, που όπως διέδιδαν οι ναζί θα ήταν η «γη της επαγγελίας» για αυτούς. Ο πατέρας της κ. Πάρδο είχε όμως κακό προαίσθημα. Βλέποντας τους συγγενείς τους να περιμένουν στην ουρά έβαλε τα κλάματα. Ήταν η μοναδική φορά που είδε τον πατέρα της να κλαίει. Η μητέρα της τότε αποφάσισε να μεθοδεύσει την απόδραση της 9χρονης τότε Ροζίνας και της 4χρονης Αδελφής της Ντενίζ από το εβραϊκό γκέτο. Χωρίς δεύτερη σκέψη ξήλωσε το άστρο του Δαβίδ από τα παλτά τους και τους υπέδειξε ένα ασφαλές μονοπάτι για να διαφύγουν.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%BD%CE%BD%CE%B1_%CE%A6%C F%81%CE%B1%CE%BD%CE%BA www.cnn.gr/news/kosmos/story/137662/ereyna-apokalyptei-h-oikogeneia-tis-annafrankhttps://en.wikipedia.org/wiki/Hector_Pieterson https://www.athensvoice.gr/culture/arts/418399_ta-paidia-poy-ehasan-treno-toyaoysvits Προσωπικό αρχείο από την οικογένεια της μαθήτριας Ι.Σπανού Δημήτριος Βλαχοπάνος «Ισαακ Μιζαν -Αριθμός Βραχίονα 182641» http://city.sigmalive.com/article/5507/40-sygklonistikes-fotografies-apo-aoysvits https://www.mixanitouxronou.gr/to-ksypolito-tagma-ta-orfana-pou-petaksan-stodromo-oi-germanoi-kai-kataferan-na-epiviosoun-i-tainia-gia-ti-zoi-tous-stin-opoiaprotagonistisan-metapolemika/ http://www.thebest.gr/news/index/viewStory/510116 https://www.imerodromos.gr/to-olokaytoma-ton-kalavryton-mia-sfagi-anexileoti/ https://www.ethnos.gr/ellada/9913_olokaytoma-kalabryta-zontani-i-barbarotita75-hronia-meta-picsvid www.lifo.gr