ΠΑΙΔΙΑ ΠΟΥ ΑΛΛΑΞΑΝ ΤΟΝ ΚΌΣΜΟ – ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ
7ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Β΄Γυμνασίου
ΚΡΥΜΜΕΝΑ ΠΑΙΔΙΑ
ΚΡΥΜΜΕΝΑ ΠΑΙΔΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΝΟ 1
Το Ολοκαύτωμα σημάδεψε ανεπανόρθωτα την πόλη της Θεσσαλονίκης καθώς περίπου 50.000 Εβραίοι της πόλης αφανίστηκαν από τους Ναζί. Η ιστορία του Νίκου Μανιά που κατάφερε να σώσει τα δύο μεγαλύτερα παιδιά του καλού του φίλου και γείτονα, Σαμουήλ Καράσσο, είναι μια ιστορία αγάπης και ανιδιοτέλειας. Τα δύο μεγαλύτερα παιδιά της οικογένειας Καράσσο, η Μαίρη και ο Αλμπέρ Αβραάμ, φυγαδεύονται στην Αθήνα από τον Νίκο Μανιά και σώζονται. Η υπόλοιπη οικογένεια, μετά την προδοσία του συνέταιρου του Σαμουήλ Καράσσο επιβιβάστηκε στο τελευταίο τρένο που αναχώρησε από τη Θεσσαλονίκη για το Άουσβιτς, όπου και χάθηκαν όλοι. Ο Αλμπέρ Αβραάμ επιστρέφει στην Θεσσαλονίκη και μαθαίνει τα νέα από τον φίλο του πατέρα του, Νίκο Μανιά. Ο ίδιος όμως δεν έχει να αντιμετωπίσει μόνο τη θλίψη για το τραγικό τέλος της οικογένειας του, αλλά και τις κλειστές πόρτες της ελληνικής κοινωνίας. Ο Αλμπέρ Αβραάμ φεύγει στο Ισραήλ. Η αδελφή του ζει και παντρεύτηκε στη Θεσσαλονίκη. Την ιστορία διηγείται η μεγαλύτερη κόρη της Λούσι Μπέζα
Ο ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΙΟΣ ΠΟΥ ΕΣΩΣΕ ΔΥΟ ΕΒΡΑΙΟΠΟΥΛΑ ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΝΑΖΙ Η οικογένεια του Σαμουήλ Καράσσο
Η Μαίρη, ο Αλμπέρ Αβραάμ και η μητέρα τους Ρασέλ
Τα λόγια δεν μπορούν να περιγράψουν την ευγνωμοσύνη της Λούσι Μπέζα για τον Νίκο Μανιά και τη συγκίνηση της. «Έσωσε μια ολόκληρη οικογένεια. Εγώ, τα παιδιά μου, τα εγγόνια μου δεν θα υπήρχαν αν δεν ήταν αυτός»! Ο εγγονός του Νίκου Μανιά, Κωνσταντίνος παρέλαβε το μετάλλιο και τον τίτλο του «Δικαίου των Εθνών» του Μουσείου και Ινστιτούτου του Ολοκαυτώματος Γιαντ Βασέμ στην Ιερουσαλήμ. (10.01.18)
ΚΡΥΜΜΕΝΑ ΠΑΙΔΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΝΟ 2
Όταν ήταν κοριτσάκια οι αδελφές Κοέν έπρεπε να κρυφτούν για να γλιτώσουν από τα βαγόνια του θανάτου. Σήμερα, δεκαετίες μετά την ταραχώδη περίοδο της γερμανικής κατοχής, φυλούν ακόμη τις φωτογραφίες των σωτήρων τους. Μια φοιτήτρια Φιλοσοφικής, ένας καθολικός ιερέας και μια καθολική μοναχή, ήταν ορισμένοι από τους ανθρώπους που τις φυγάδευσαν στις γειτονιές της Αθήνας για να μην καταλήξουν στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Οι γονείς των τριών κοριτσιών οδηγήθηκαν στο Άουσβιτς. Μετά τη διαλογή ο πατέρας τους στάλθηκε στα κρεματόρια. Η μητέρα τους επέστρεψε στην Αθήνα το καλοκαίρι του 45. Πέθανε τον Δεκέμβριο του 2015 έχοντας ξεπεράσει τα 100 έτη. Ευτύχησε να δει εγγόνια και δισέγγονα.
Η Βέτα Μιωνή (πρώτη από αριστερά), η Ρήνα Κοέν και η Παυλίνα Ματαθία. Οι τρεις αδερφές Κοέν, η Βέτα ως βρέφος και οι δίδυμες Ρήνα και Παυλίνα με τη μητέρα τους στη Θεσσαλονίκη.
ΣΕ ΈΝΑ ΜΠΟΡΝΤΌ ΑRT-NOUVEAU ΚΤΊΡΙΟ ΣΤΗΝ ΟΔΌ ΠΑΎΛΟΥ ΜΕΛΆ ΚΆΠΟΙΟΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΊΣ ΈΣΩΣΑΝ ΤΡΊΑ ΕΒΡΑΙΌΠΟΥΛΑ ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΝΑΖΊ Εκεί όπου η Παύλου Μελά συναντά την Τσιμισκή, υπάρχει ακόμα το αποτύπωμα μιας ιστορίας έντονων συναισθημάτων, πολέμου, φόβου, εγκλεισμού, απόγνωσης και τελικά λύτρωσης, βιωμένης από μια παιδική ψυχή, τη δεκάχρονη τότε Ροζίνα Άσσερ Πάρδο. Εκείνη και η οικογένειά της έζησαν κρυμμένοι για 540 ημέρες κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής, στον δεύτερο όροφο μιας πολυκατοικίας στο νούμερο 113 της Τσιμισκή.
«Οι γονείς μου Χαϊμ και Ευγενία Πάρδο αποφάσισαν να δραπετεύσουν από το γκέτο μαζί με τα τρία παιδιά τους: 5, 10 και 14 χρόνων […] Κρυφτήκαμε στη Θεσσαλονίκη σε σπίτι Χριστιανών συμπολιτών μας, στην καρδιά της πόλης κοντά στο αρχηγείο των Γερμανών […] προστατευμένοι από έναν Αυστριακό … Στην κρυψώνα μας αυτοφυλακιστήκαμε, η φυλακή μας κράτησε έναν χρόνο και μισό, 18 ολόκληρους μήνες, 548 ατελείωτες μέρες από την Άνοιξη του 1943 έως τον Οκτώβριο του 1944. Από τις πρώτες κιόλας ημέρες άρχισα να γράφω ένα ημερολόγιο με το ψευδώνυμο Ρούλα Καρακώστα […]
Δημοσιεύοντας αυτό το κείμενο των δέκα μου χρόνων δεν αποβλέπω να με παρομοιάσουν με την Άννα Φρανκ […] Με απασχόλησε αρκετό καιρό, πόσοι Εβραίοι βρεθήκαμε στη Θεσσαλονίκη όταν απελευθερώθηκε η πόλη[…] Σύμφωνα με τους ιστορικούς, 70 Εβραίοι βρέθηκαν στη Θεσσαλονίκη όταν απελευθερώθηκε […] Για πολλά χρόνια τα δεινά μας φαίνονταν μηδαμινά. Είχαμε διαφύγει τον θάνατο και τη φωτιά των κρεματορίων που καταβρόχθισε από την Ελλάδα μόνο, 13.000 παιδιά Εβραιόπουλα […] Για πολύ καιρό δίστασα να δώσω στη δημοσιότητα τούτο το φτωχό παιδικό ημερολόγιο.» (σελ.14 -19) Ροζίνα Άσσερ – Πάρδο, 548 ημέρες με άλλο όνομα, Θεσσαλονίκη 1943, Μνήμες Πολέμου, 2008, Εκδόσεις Γαβριηλίδη
Τούτο είναι το κόκκινο εξώφυλλο του τετραδίου όπου αποφάσισα να γράψω, τότε, το 1943, μέσα από την κρυψώνα μας. Ρούλα Καρακώτσου είναι το ψευδώνυμο μου, δεν είχα ταυτότητα […] Έγραψα στο εξώφυλλο «Τρίτη 24 Απριλίου 1943» ενώ ξεκίνησα να γράφω στις 28 του ίδιου μήνα. Ήταν ένα τετράδιο 20 φύλλων…
ΠΑΙΔΙΑ ΠΟΥ ΣΩΘΗΚΑΝ
ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΛΟΥΣΑΝ «ΜΗΤΕΡΑ» ΤΟΥ ΑΟΥΣΒΙΤΣ … Η Πολωνή Στανισλάβα Λετέινσκα, η μαία του Άουσβιτς, έσωσε τη ζωή εκατοντάδων μωρών. Όταν μαζί με την κόρη της οδηγήθηκαν στο Άουσβιτς, αν και δεν ήταν Εβραίες, ενημέρωσε τον γερμανό γιατρό ότι ήταν μαία και την άφησε να εργαστεί στη μαιευτική πτέρυγα, όπου θα αναλάμβανε τη φροντίδα των εγκύων, όσων βέβαια έφθαναν στο σημείο της γέννας. Η Στανισλάβα αρνήθηκε να πνίγει τα νεογέννητα σε κουβάδες με νερό μπροστά στις μητέρες όπως έκαναν οι άλλες μαίες. Όταν τα μωρά είχαν «άρια» χαρακτηριστικά δίνονταν μέσω του προγράμματος ευγονικής Lebensborn σε Ναζί. Σε αυτές τις περιπτώσεις η Στανισλάβα και οι βοηθοί της σημάδευαν το δέρμα των παιδιών με ένα «τατουάζ», προκειμένου να αναγνωριστούν από τις μητέρες τους όταν θα μεγάλωναν.
Η Στανισλάβα ξεγέννησε 3.000 μωρά. Μετά τη γέννηση τα βάπτιζε και προσπαθούσε να τα σώσει με όποιον τρόπο μπορούσε. Περίπου 1.500 παιδιά πνίγηκαν, 1.000 πέθαναν από το κρύο και τις κακουχίες, τα 500 εστάλησαν σε οικογένειες και 30 επιβίωσαν μέσα στο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Μετά την απελευθέρωση επέστρεψε στη Λοτζ και συνέχισε να εργάζεται ως μαία. Η συγκλονιστική ιστορία της έγινε γνωστή αρκετά χρόνια μετά το τέλος του πολέμου. Το 1970 πραγματοποιήθηκε εκδήλωση στη Βαρσοβία, όπου συναντήθηκε συγκινημένη με τις μητέρες και τα παιδιά που είχε σώσει. Πέθανε το 1974.
Η «ΓΙΟΛΑΝΤΑ» ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ ΗΡΩΙΔΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ Όταν ξέσπασε ο πόλεμος, η Πολωνή Ιρένα Σέντλερ εργαζόταν στην Κοινωνική Πρόνοια στη Βαρσοβία. Μαζί με τους συναδέλφους της βοήθησε στη διάσωση πολλών Εβραίων, εφοδιάζοντάς τους με πλαστά χαρτιά. Τον Αύγουστο του 1943 η παράνομη οργάνωση Ζεγκότα την θέτει επικεφαλής ενός ειδικού τμήματος της στόχος του οποίου ήταν η διάσωση των Εβραίων παιδιών. Με τη βοήθεια του μηχανικού Αντονι Τζμπρόβσκι, έκρυβε τα παιδιά σε φορτηγά και εργαλειοθήκες ενώ σε άλλα έδινε υπνωτικά, για να θεωρηθούν νεκρά, θύματα του τύφου. Ο σκύλος του Τζμπροβσκι, μάλιστα, τους βοηθούσε με τον τρόπο του, καθώς γάβγιζε και κάλυπτε τα κλάματα των μωρών. Στα παιδιά που έσωζαν, έδιναν ψεύτικες ταυτότητες και πήγαιναν σε πολωνικές οικογένειες, σε ορφανοτροφεία και μοναστήρια όπου εκεί τα φρόντιζαν καλόγριες.
Παιδιά στο γκέτο της Βαρσοβίας
Το 1943 η Ιρένα Σέντλερ συνελήφθη από την Γκεστάπο. Την βασάνισαν, της έσπασαν τα πόδια και τα χέρια, ωστόσο, δεν αποκάλυψε τους συνεργάτες της, ούτε έδωσε τα στοιχεία των παιδιών που είχε σώσει. Καταδικάστηκε σε θάνατο αλλά τελικά κατάφερε να δραπετεύσει δωροδοκώντας τους φρουρούς της και ενώ την μετέφεραν για εκτέλεση. Αφού κρύφτηκε, επέστρεψε στη Βαρσοβία και συνέχισε τη δράση της. Μετά την απελευθέρωση της Πολωνίας, η Σέντλερ εξακολούθησε να βοηθάει γυναίκες και παιδιά, ενώ διατηρούσε ακόμα επαφή με μερικές απ’ τις οικογένειες των 2.500 παιδιών που είχε σώσει. Το κράτος της Πολωνίας δεν αναγνώρισε το έργο της. Το 1965, της απονεμήθηκε τιμητικός τίτλος απ’ το Ιδρυμα για το Ολοκαύτωμα, Γιάντ Βάσχεμ, στα Ιεροσόλυμα, ενώ ήταν και υποψήφια για το Νόμπελ Ειρήνης, το 2007. Πέθανε στις 12 Μαΐου του 2008
«Κάθε παιδί που σώθηκε με τη βοήθειά μου και όλων των υπολοίπων που δεν είναι πια εν ζωή, είναι κυρίως η αιτιολογία της ύπαρξής μου σ’ αυτήν τη γη και όχι λόγος για τιμές», Ιρένε Σέντλερ.
ΠΑΙΔΙΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΓΥΡΙΣΑΝ ΠΙΣΩ
O ΆΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΈΣΤΗΣΕ "ΜΗΧΑΝΉ" ΓΙΑ ΝΑ ΣΏΣΕΙ 400 ΕΒΡΑΙΌΠΟΥΛΑ ΑΠΌ ΤΟ ΆΟΥΣΒΙΤΣ Ήταν Μάρτιος του 1943 και τα δρομολόγια των τρένων με τους Έλληνες Εβραίους της Θεσσαλονίκης είχαν ξεκινήσει τα δρομολόγια με προορισμό το Άουσβιτς. Ο Άγγελος Κουτσουμάρης ήταν τότε προϊστάμενος του Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης. Σε μια προσπάθεια να βοηθήσει να σωθούν τουλάχιστον παιδιά των Εβραίων που ετοιμάζονταν για το ταξίδι χωρίς επιστροφή, έστησε κάτω από τη μύτη των γερμανικών αρχών κατοχής «βιομηχανία» υιοθεσιών Εβραιόπουλων σε χριστιανούς. Η Γκεστάπο μυρίστηκε τη δικαστική «κομπίνα» και έφτασε στα ίχνη του Κουτσουμάρη.
Εκείνος προκειμένου να σώσει όσους συμμετείχαν στην επιχείρηση, παρουσιάστηκε ο ίδιος στον στρατιωτικό διοικητή της Βέρμαχτ, το γνωστό Μαξ Μέρτεν, στον οποίο δήλωσε ότι ο ίδιος, και αυτός μόνος, ήταν ο εμπνευστής και εκτελεστής του σχεδίου, αναλαμβάνοντας τις ευθύνες του. Ο Μέρτεν , θαύμασε το «σπαρτιάτικο θάρρος» του και τον άφησε ελεύθερο, ακυρώνοντας ωστόσο τις υιοθεσίες, με αποτέλεσμα τα Εβραιόπουλα να οδηγηθούν και να εξοντωθούν στα κρεματόρια.
ΛΊΘΟΙ ΜΝΉΜΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΒΡΑΙΌΠΟΥΛΑ ΠΟΥ ΧΆΘΗΚΑΝ ΣΤΟ ΟΛΟΚΑΎΤΩΜΑ.
68 μνημειακές πλάκες έχουν τοποθετηθεί μπροστά από το Α’ Γυμνάσιο ολοκληρώνοντας το μνημείο για τους Εβραίους μαθητές που έχασαν τη ζωή τους στα γερμανικά στρατόπεδα. Συνολικά, 149 Έλληνες Εβραίοι μαθητές του Α’ Γυμνάσιου Αρρένων Θεσσαλονίκης εκτοπίστηκαν το 1943 μαζί με τις οικογένειες τους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, οι περισσότεροι απ’ αυτούς στο Άουσβιτς και έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος.
ΤΑ ΧΑΜΕΝΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Από το σύνολο των 6.000.000 Εβραίων της Ευρώπης που εξοντώθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα, 1.500.000 ήταν παιδιά. Λιγότερα από 500 Εβραιόπουλα που γεννήθηκαν από το 1926 έως το 1943 στη Θεσσαλονίκη, σώθηκαν. Πάνω από 12.000, ωστόσο, δεν είχαν την ίδια τύχη και θανατώθηκαν με τρόπο που δεν χωρά ο ανθρώπινος νους, στα στρατόπεδα των ναζί. Μόλις 100 παιδιά προσχολικής ηλικίας, που καλάκαλά δεν είχαν κάνει τα πρώτα βήματα στη ζωή, παιδιά κάτω των 5 ετών, σώθηκαν και περισσότερα από 4.500 θανατώθηκαν.
«Τα παιδιά, μόλις έφτασαν στο Άουσβιτς, ούτε νούμερο δεν έπαιρναν. Ούτε όνομα δεν είχαν. Αυτά τα παιδιά τα πήγαιναν κατευθείαν στους φούρνους, μαζί με τις μανάδες τους» Στέλλα Σαλέμ
ΠΗΓΕΣ
https://www.voria.gr/article/i-istoria-me-ton-thessalonikio-pou-esose-dioevreopoula-apo-tous-nazi : Ο Θεσσαλονικιός που έσωσε δύο εβραιόπουλα από τους ναζί (27.01.18) http://www.ant1news.gr/news/life/article/493462/dikaios-ton-ethnon-metathanaton-o-nikos-manias-foto-binteo- : “Δίκαιος των Εθνών” μετά θάνατον o Νίκος Μανιάς (10.01.18) http://www.kathimerini.gr/1006903/interactive/epikairothta/ereynes/krymme na-paidia-sthn-a8hna-ths-katoxhs : Πώς οι αδελφές Κοέν γλίτωσαν από τα τρένα που έστελναν Έλληνες Εβραίους στο Άουσβιτς. (27.01.19) http://www.enallaktikos.gr/ar25594el-o-anthrwpos-poy-estisemixani-gia-na-swsei-400-evraiopoyla-apo-to-aoysvits.html: O άνθρωπος που έστησε "μηχανή" για να σώσει 400 εβραιόπουλα από το Άουσβιτς (19.05.16) https://thesstips.wordpress.com/2018/11/30/pavlou-mela-evraioi-thessaloniki/ Σε αυτό το κτίριο της Παύλου Μελά κάποιοι Θεσσαλονικείς έσωσαν τρία εβραιόπουλα από τους ναζί (30/11/18) Ροζίνα Άσσερ – Πάρδο, 548 ημέρες με άλλο όνομα, Θεσσαλονίκη 1943, Μνήμες Πολέμου, 2008, Εκδόσεις Γαβριηλίδη
http://www.kathimerini.gr/853335/article/epikairothta/ellada/hsyntaraktikh-afhghsh-ths-annas-frank-ths-8essalonikhs : Η συνταρακτική αφήγηση της «Αννας Φρανκ της Θεσσαλονίκης» (20.03.16) Λίλιαν Μπενρουμπή – Αμπαστάδο, Τα τετράδια της Λίνας, 1999, Εκδόσεις Καπάνι Σαλέμ Στέλλα, Τα χαμένα παιδιά της Θεσσαλονίκης, Τόμος Α΄: Τα παιδιά που έβαλαν το αστέρι, 2017, Εκδόσεις University Studio Press
https://www.news247.gr/mixani-tou-xronou/michani-toy-chronoy-i-maiatoy-aoysvits-poy-arnithike-na-pnixei-ta-neogennitaevraiopoyla.6578214.html: Η 'μαία' του Άουσβιτς που αρνήθηκε να πνίξει τα νεογέννητα Εβραιόπουλα (09.03.18) http://www.enallaktikos.gr/ar23358el-irena-sentler-i-irwida-poy-eswse2500-paidia-ston-v-pagkosmio-polemo.html : Ιρένα Σέντλερ: Η ηρωίδα που έσωσε 2.500 παιδιά στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (19.02.16)