Travel Magazine nr 18 - Best things to see 2016 by Travel Magazine Balkans

Nr 18/2016

albaniantravel.info

Një varg perlash të trashëgimisë tonë kulturore të nxjerra nga pluhuri i harresës, site të njohura por të pavizitura e objekte të restauruara, ide dhe projekte për shtigje të reja, gati për t`u përshkuar. Kjo është lista e më të mirave që ju kemi propozuar për vitin 2016.

Albania inn

2016

Në Ballinë: Kupola e Manastirit të Ravenës, Gjirokastër Foto: Kristina Fidhi

Where can you find the best combination of services in Tirana? LOT THE BRAND NEW BOUTIQUE HOTEL Just find your way to our hotel and we’ll take care of the rest. Our professional approach to personal touch for every detail and our dedication to quality service ensures satisfaction. Try us It will be a memorable hospitality experience.

You’ll be impressed!

Lot Boutique Hotel Address: Rr. Myrteza Kelliçi | 1001 Tirana – ALBANIA Tel./Fax: +355 4 22 00 001 | Mob.: +355 67 60 38 888 | Skype: hotel-lot Web: www.hotel-lot.com | e-mail: director@hotel-lot.com

Restorant MURRIZI Bar, pastiçeri, qendër lojrash Një oaz i vërtetë qetësie por edhe argëtimi, ku pasditet dhe fundjavat tuaja mbushen me kënaqësi dhe momente të bukura. Ambientet plot ngjyra të Restorant Murrizi, do t`i japin ngjyra edhe ditës tuaj por më shumë se gjithçka, do t`i japin asaj shije të pafundme, me gatimet e mrekullueshme të shefit të talentuar të kuzhinës. Pjata tradicionale, kuzhinë europiane, gatime moderne e sidomos peshku i freskët dhe prodhimet e detit do t`ju lënë pa mend. Talenti në gatim dhe kombinim pjatash, do t`ju bëjnë të shijoni gjithçka me sy mbyllur. E pasi të jeni kthyer nga puna, merrni fëmijët dhe shkoni tek Murrizi, ku ata do të gjejnë argëtimin pa fund me qendrën e madhe të lojrave për fëmijë të vegjël e të mëdhenj. Por mund të festoni edhe ditëlindjet e vogëlushëve nën një atmosferë të vërtetë feste me plot detaje interesante dhe tortat e personalizuara sipas shijes së tyre.

If you were looking for a place where to find relax and getting ride of daily stress you have just found the right place. All of that stands in a single name “Murrizi Restaurant”. It offers a myriad of opportunities for activities and relax. We recommend not loosing the chance to enjoy the delicious flavors, a lunch/dinner time with your friends and family and why not enjoying the calmness of a coffy or fresh drink while children play around our complex on their playground. The most important thing is that you don’t have to worry about anything, because we pay close attention to the requirements and satisfaction of our customers. Kompleksi rezidencial “Murrizi”, At Murrizi Në hyrje të Kavajës, Albania Restaurant Mob: +355 66 20 10 162; +355 69 25 81 594 Bar & Playground, Bar Pasticeri Restorant Murrizi there is place for everyone anytime.

Tani në një vend të vetëm, mund të rezervoni:

Bileten Hotelin Makinen

+355 42 224 913 +355 68 62 70 541 +355 68 20 88 877 +355 68 20 777 66 www.rezervo.al info@rezervo.al

+355 42 224 913 +355 68 62 70 541 +355 68 20 888 77 +355 68 20 777 66 www.londontravel.al office@londontravel.al

+355 422 373 66 +355 68 64 610 22 +355 68 20 888 77 +355 68 20 777 66 www.albatravel.al Nr 18 TRAVEL 2016 info@albatravel.al

Këtë numër: Berati/ Gjirokastra/ Via Egnatia/ Vlora/ Rubiku/ Grabova

Nëse dimri në Shqipëri vjen herët nëpër male dhe rrallë zbret në qytete ku shumë e e dëshirojnë por pak e shijojnë, Korça e bukur e di mirë që në shtëpinë e saj ai do të trokasë patjetër. Edhe pse ky dimër vonoi të vinte, kur erdhi, e zbardhi qytetin juglindor, duke bërë që edhe për këtë vit të mbajë mbi kokë kurorën e padiskutueshme të mbretëreshës së dimrit. Foto: Blue Albania ©

Foto: Dritan Zaimi ©

/Korça /Dardha/ Voskopoja/ Jezerca/ Stebleva / Kardhiqi /Komani/ Rubrika / Articles

50 58

Editorial A i shërben ekonomisë tonë një panair turizmi? Rrahman Kasa

Intervista Ismail Hoxha, një bankier eksplorator në zbulim të Shqipërisë Flora Xhemani Baba

Echo "Albania Adventure" Resort bën jehonë në mediat ndërkombëtare

Personazh Jetnor Selimaj, bjeshkatar i palodhur i shtigjeve shqiptare

Outdoor

Jezerca dimërore, një zanë e parezistueshme

Fisnik Muça 84

Made in Albania Vis Albania, Slow Food Përmet, Fshati Llogora, Art City

Destinacione dimri / Winter Destinations

Dardha, Voskopoja, Stebleva

Best Things to See in 2016 / Më të bukurat 2016 18

Via Egnatia, udhëtim nëpër histori

Made in Berat, përvoja e re në qytetin e Një mbi Një dritareve

Guri në Qiell ose "Sofra e Zotit", një monument natyre nga Vlora

Varrezat e Komanit, prejardhja jonë autoktone

Grabova, një udhëtim mistik nën melodinë e fyejve

Shtëpia plot shpirtra e Kadaresë, muzeu që do shtojë vizitorët

Kisha e Rubikut, një histori nga mugujt e mesjetës

Kalaja e Kardhiqit, Porta e Bregdetit

Pazari i Korçës, rivitalizim në proces

Manastiri i Ravenës, perla e harruar padrejtësisht

Nr 18 TRAVEL 2016

Nr. 16 / Travel 2015 Nr. 18 / Travel 2016

Kryeredaktor: Kryeredaktor: Irhan IrhanJubica Jubica Koordinatore: Koordinatore: Flora FloraXhemani XhemaniBaba Baba Konsulentë Konsulentë Arjan ArjanKonomi Konomi Sophia SophiaClingenberg Clingenberg Gazetare: Gazetare: Irena IrenaKanani Kanani Bashkëpunëtorë: Bashkëpunëtorë: Anxhela Çikopano,Ndoja, BlerinaArtur Ago, Ermir Marku, KatiaAgo, Aleksandër Guni,Hoxha, BardhaErmelinda Nergjoni, Blerina Zene, Laureta Roshi,Ilirjan IlirjanGjika, Gjika, Dritan Sonila Kocli, Pinguli, Giulia Riva, Ermir Hoxha, Zaimi,Stefan Fisnik Muça, Ismail Zeqirja Ismaili Hoxha, Laureta Roshi, Kritsina Fidhi, Magdalena Margariti, Mirsad Basha, Eko Mendje, Rrahman Kasa, AADF, Falënderojmë: Bashkintë e qyteteve Përmet, Komunën Ohër, Ministrinë e Ekonomisë të Fotografia: Maqedonisë, Vis Aldi Albania, Cesvi Përmet, Klubin"Discover Albania", Adis Shera, Karaj, Altin R. Çelmeta, Artur Guni, AST Nano Elbasani, Blue Albania, Caravan Travel, Cesvi Përmet, Kristina Resort Fidhi, Dritan Zaimi, Dionis Zhurda, Elvin Shytaj, Milena Selimi, Shkëlzen Rexha, Vis Albania Fotografia: Aldi Karaj, Albania Rafting Group, Rally Albania, Blue Albania, Cesvi Designer: Përmet, Irhan Jubica, Ismail Hoxha, Klubi "Discover Albania", Vis Albania, AnisaRoshi, Kaso,Shkëlzen Adriatik Baba Laureta Rexha Designer: Anisa Kaso Marketingu Blue Agency Marketingu Blue Agency Distribucioni: Shqipëri: Adrion L.t.d, Distribucioni: Posta Shqiptare Shqipëri: L.t.d,L.t.d. Greqi:Adrion Adrion Posta Shqiptare Kosovë: Rilindja, Buzuku Greqi: Adrion L.t.d. Maqedoni: TDS Kiosqe Sh.p.k. Kosovë: Rilindja, Buzuku Maqedoni: Kiosqe Sh.p.k. PërgjegjësTDS botimi për Maqedoninë TDS Kiosqe Sh.p.k. Përgjegjës botimi për Maqedoninë TDS Kiosqe Sh.p.k.

Blv. Bajram Curri, P. Agimi, Nr. 14/260 Tel: +355 68 40 17 Blv. Bajram Curri, P.309 Agimi, Nr. 14/260 Email: Tel: +355 revista@albaniantravel.info 68 40 17 309 Web:revista@albaniantravel.info www.albaniantravel.info Email: Web: www.albaniantravel.info

Partners:

Shkolla Teknike Ekonomike

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Botues: Botues:Blue Blue Agency Agency ©© Administrator: Florian Administrator: Florian BabaBaba

Mos humbisni: Mos humbisni:

s g n i h T t s e e e D e s ti nacione s B to 6 t

Jo më kot revista Travel këtë vit ka vendosur që destinacionet më të mira shqiptare t’i ofrojë të gjitha nga natyra. Male, dete, pyje, lumenj, laguna, shtigje, natyrë, shpendë, kafshë, gjithçka që natyra shqiptare ofron, në mënyrën më të mirë të mundshme, ashtu siç i kemi, pa zbukurime e teprime por duke mos i lënë në hije. Bota (rreth nesh) ka shumë më pak dhe bërtet (marketon) shumë më shumë. Mënyra se si e kemi ofruar Shqipërinë natyrore të 2015-ës, është edhe një qasje drejt turizmit aktiv,

1 0 in 2 2015 e ver ë s

lamë pas Më të bukurat ë q a n ti s a g n ë n li o Një kart

apo ndonjë plot mozaikë ni i bukur e tek Li ri i, de ht i is m em he sh shty nit të tek Driloni, Tu gjyrëshe, apo mund të qe n Li ko i ti sh te të qy a se ën endj jatë e lule shum duhet të dini gradecin, m rg t, Po pë rim hi r at bë us pë el vij t sg gj rr te La zja plot r fli bulojnë me e menduar të ëtitorja e tij Ndonëse ku m in sh r. k që im te tr t, ho , rs sh qe ra vë Qe ku ar lulë ose me t nën ecin në maj pjatë Korani hi ndizet nga hedhin rrjeta itoni Pograd se ku peisaz shkatarëve që , duhet ta viz tilla mahnitë la al të pamjet e pe rr je të m je pa n edhe këto pam Dritës, ju ofro , që t'i shijoni nga afër m se bregut. Vetë

për t`u parë 2016 Pogradeci

i o k h s ë q a n ti s a g n ë n i l Një Karto

-----------------------------------------------------------------------------------------------

S`ke asgjë interesante për të bërë në këtë periudhë? Epo mirë, ndiq Panairi 6-mujor i të gjithë vazhdon të shpalosë në këshillën tonë; DyPlanetit muajt e ardhshëm të gjitha që Toka mëmë u kapanaire falur njerëzve doMilano, të jenë tëshijet mbushur me dhe ata kanë ditur t'i kultivojnë aq bukur. Planifikoni turizmi, e jashtë vendit. Shko udhëtiminBrenda tuaj në Shtator, kur Vis Albania dhe Cesvi Përmet, ndonjërin do të shtrojnë atje, tryezën e shijeve shqiptare e vizito

KujTesë

Planifikoni udhëtimin tuaj....

nëpërmjet produkteve tona autentike.

Një ftesë për....mëkat E mbani mend kur "mëkatonim" në fëmijëri duke vjedhur ndonjë lugë reçel nga ai më i mrekullueshmi i gjyshes?! Jemi gati t'i jepemi edhe sot tundimit, po si...?! Njam! Njam! sjell shijet e harruara të reçelrave e glikove, me përbërës natyralë, erëza sekrete e receta të vjetra, fiks si të gjysheve, tamam Made in Albania......

Ura e Katiut, Bënjë, Përmet

Festo dashurinë tënde në mjediset e sallës sonë të dasmave.

Kontaktoni në 067 20 33 319

Nr 18 TRAVEL 2016 /StelaResort

LIFE GALLERY HOTEL

GOLD AWARD CATEGORY

"Authentic Albania"

Welcome to the most luxurious Hotel of Albania, where luxury meets comfort and makes your stay an unforgettable experience. The newly designed “Life Gallery” invites you to discover the best that Korca, Albania has to offer in horeca industry. Enjoy our elegant hotel accommodation in style The restaurant "Avenue 55" of "Life Gallery", offers the possibility to enjoy a variety of dishes in a modern atmosphere, joyful and relaxing. The list of the attractive wines, special combination of tastes, the friendly service and cozy ambience are what we offer for an impressive lunch / dinner Republika Boulevard Nr.24; Korçë, AL; +355 822 43388; Mob: +355667090222 Fax: +355822 46040; info@lifegallery.al; www.lifegallery.al

1010

Foto: AST Elbasani © Alpinistët shqiptarë dhe guidat vendase festojnë ngjitjen për herë të parë të FSHALTM në majën e Kilimanxharos, ku gjithashtu për herë të parë u ngjitën edhe alpiniste femra nga Shqipëria

EDIT

A i shërbejnë ekonomisë tonë panairet turistike? Rrahman Kasa Ai që sot quhet Panairi Turistik i Berlinit (ITB Berlin) natyrisht që nuk kishte këto përmasa kur u organizua për herë të parë në vitin e largët 1966. Edhe Panairi Turistik i Londrës (WTM London) në organizimin e tij të parë më 1980, nuk ka patur këto përmasa. Janë dashur dekada që këto dy evente botërore, dhe jo vetëm këto, të shndërrohen në zëra të rëndësishëm në ekonominë e vendeve përkatëse. Shqipëria në drejtim të turizmit ka një zhvillim foshnjor në shumë sektorë por sektori i organizimit të panaireve turistike është nga më të dobëtit. Përveç përpjekjeve sporadike të herëpashershme për panaire por pa të ardhura, apo panaireve të vogla të artizanatit me prurje modeste, Shqipëria nuk ka organizuar asnjëherë panaire turizmi ku pjesëmarrësit në këtë treg të turizmit të prenotojnë stendat e tyre të ekspozimit dhe vizitorët të paguajnë për të parë, ashtu siç ndodh në Berlin ku bileta e hyrjes shkon deri në 50 euro. Duke qenë një vend me tipare të theksuara turistike, ky handikap është i pajustikueshëm pas 25 vjetësh ekonomi tregu, në kohën kur vendet e rajonit si Maqedonia, Mali i Zi, Kroacia e Greqia, madje edhe Kosova, e kanë një panair të përvitshëm turizmi me një ofertë dhe kërkesë të qartë, megjithëse shumica e tyre nuk i kanë potencialet turistike të Shqipërisë. Turizmi është një shkëmbim përvojash dhe ofertash dhe bilancet e fundit në Shqipëri tregojnë rritje progresive të kërkesës në të dy sektorët, in dhe outgoing. Shqipëria e bën detyrën e saj disa herë në vit, duke u paraqitur nëpër stendat e panaireve botërore, nëpërmjet Agjencisë Kombëtare të Turizmit dhe Tur Operatorëve të mëdhenj shqiptarë që zhvillojnë ofertën incoming. Mirëpo shqiptarët janë ushqyesit më të

mëdhenj të industrisë së turizmit për të gjithë rajonin, ndonëse janë më të pakët në numër se fqinjët e tyre. Jo vetëm në Maqedoni, Mal të Zi, Kroaci, Greqi por edhe në Turqi, turistët shqiptarë kanë një ndikim që nuk mund të shpërfillet e që nuk ka rënë me kalimin e viteve siç mund të mendohet. Atëhere, pse të mos ftohen këto vende që kanë inPërteres ta shesin ofertën e tyre veç përpdrejtpërdrejt Brenda jekjeve sporadike në Shqipëri, të herëpashershme për ashtu siç panaire por pa të ardhura, apo Shqipëria panaireve të vogla të artizanatit me s h k o n prurje modeste, Shqipëria nuk ka dhe shet organizuar asnjëherë panaire tuofertën rizmi ku pjesëmarrësit në këtë treg e saj në të turizmit të prenotojnë stendat panairet e e tyre të ekspozimit dhe vizitorët vendeve që të paguajnë për të parë, ashtu kanë interes siç ndodh në Berlin ku bileta e për Shqipërihyrjes shkon deri në? Kjo nuk në 50 euro. ka ndodhur deri m ë sot. Them deri më sot sepse këtë vit për herë të parë po tentohet të bëhet një panair i përmasave serioze ku për fat të mirë, interesi për pjesëmarrje i vendeve të rajonit, ka qenë i lartë. Kjo është një shpresë që ky panair të organizohet çdo vit, në një datë të përcaktuar në kalendar dhe të kthehet në traditë. E pse jo, nesër me prurjet dhe interesin ndaj tij, sigurisht edhe me rezultatet e mëpasme, të ndikojë si zë në ekonominë e vendit, siç ndikon “Berlini” apo “Londra”. Askush nuk ka lindur i madh e i fuqishëm. *Kryetar i Unionit Turistik Shqiptar

Nr 18 TRAVEL 2016

11 11

KARTOLINE

Parku Kombëtar i Dajtit, Tr, AL Natyra e mrekullueshme e Dajtit mund t`ju joshë në çdo stinë, por në dimër, ajo bëhet e parezistueshme për këdo. Ne foto, kuaj të lirë, duke kalëruar nëpë Dajtin me borë.

Photo: Dionis Zhurda ©

Nr 18 TRAVEL 2016

Shëtitorja "1 maji" pogradec, albania: tel.: +355 83 226 688; mob: +355 68 40 19 494; Shëtitorja maji" pogradec, albania: tel.:+355 +35583 83226 226688; 688;mob: mob:+355 +35568 6840 4019 19494; 494; +355 68 20 90 106; perlahotel@yahoo.com Shëtitorja "1"1maji" pogradec, albania: tel.:

+355686820 2090 90106; 106;perlahotel@yahoo.com perlahotel@yahoo.com +355 www.hotelperla-pogradec.com

Right next to the beach on Lake Ohrid, the Perla Hotel provides free Wi-Fi and free parking, while its bar has a terrace surrounded by green plants. The hotel has 18 rooms and 4 beautiful suites. The rooms have big space and are furnished with elegance. The rooms are all air conditioned. The restaurant serves both international and traditional Albanian specialities. Front desk is open 24 hours a day and offers currency exchange, ironing and laundry services. The hotel has a souvenir shop on site. The centre of Pogradec is about 500 metres from Hotel Perla. There is an amusement park 1.5 km away, Drilon National Park is 4 km from the hotel, while the Galičica National Park in Macedonia is at a distance of 15 km. Hotel Perla received the Price of Quality from Ministry of Tourism and Albanian tourism Association regarding the excellent service toward clients.

GALLERY

Krijimtaria

Marubi në fillimshekullin XX

Ermir Xh. Hoxha Në kapërcyll të shekujve XIX- XX Shkodra përbënte padyshim një nga pikat më tërheqëse të realitetit shqiptar të kohës. Në dekadat e fundit të shekullit të XIX, ishte një risi teknologjike, ashtu siç konsiderohej fotografia asokohe që po tërhiqte vëmendjen e publikut të huaj e vendas drejt një prezantimi të ri me realitetin. E realizuar në studiot e P. Marubit dhe K. Idromenos, ajo po e çonte shoqërinë shqiptare në shekulline ri me një përfytyrim tejet të modernizuar e shumë më dinamik. Me shtimin e aktivitetit, Pjetër Marubit iu desh të punësonte ndihmës. Ata ishin bijtë e Rrok Kodhelit, Mati 1 dhe më i vogli Keli 2. Karriera e Matit ndërpritet shpejt nga një sëmundje e pashërueshme, ndërsa “stafetën” e merr i vëllai pesëmbëdhjetëvjeçar Keli, i cili nis dhe aplikimin e teknikës së re fotografike me xhelatinë bromuri të thatë. Keli, i cili do të specializohej po në Trieste, pas vdekjes së Pjetër Marubit në vitin 1903, do të trashëgonte studion dhe emrin e tij. Me të marrë drejtimin e studios, Keli ndryshon dekor, ndriçim dhe aparatura, duke rritur kështu dhe standardin e fotografisë. Ndriçimi nuk i godet më me forcë figurat, por shpërndahet butësisht, aq sa drita duket sikur i përkëdhel ato. Ai futi fondale të reja të piktuara, si dhe inskenimet teatrale-artistike, ku dallohet studimi i kompozimit dhe mjeshtëria e lartë artistike. Kel Marubi, shumë shpejt do ta ngrinte emrin e studios Marubi në nivele edhe më të larta, duke u pozicionuar qartë si fotografi më i mirë i periudhës së vet. Impakti i tij nuk u rezervua vetëm në fushën e fotografisë, por u shtri dhe në shumë fusha të tjera kulturore. Kronikat e kohës e paraqesin atë si nismëtarin e themeluesin e një sërë shoqërish, gazetash e lidhjesh patriotike. Si fotograf, Keli, do të provonte dhe teknikën me ngjyra, por tek ajo bardhë e zi do të shënonte dhe nivelin më të madh artistik. Fotot e tij e kalojnë dimensionin lokal. Ato shpërndahen si kartolina dhe kalojnë dete e oqeane, duke prezantuar imazhin e Shqipërisë dhe figurave të saj historike në të gjithë botën, aq sa fotot e tij do të përfshihen në albumet më në zë, bashkë me fotot më të mira të realizuara ndonjëherë. Kel Marubit dallohet nga fotografët e tjerë të kohës, për hetimin e hollësishëm, që i bën çasteve të jetës së përditshme të malësorëve. Ndryshe nga i ati birësues, Pjetri, ai shfaq qartë tendencën për inskenim si një formë për të ilustruar jetën e përditshme të malësorëve dhe problemet e tyre. Një nga fotot më të njohura të Kelë është ajo e njohur si: “Kapiteni Mark Raka dhe Bajraktari Shalës”, ku paraqitet akti i dorëzimit të armëve nga bajraktari, figura dominante e një krahine, tek një funksionar i shtetit. Fotoja lidhet me reformën e çarmatimit të vitit 1922, realizuar nga qeveria e atëhershme. Edhe këtu shihet inskenimi teatral i artistit, i cili si një regjisor, mundohet të krijojë një inskenim të vërtetë, gati idilik të ngjarjes. Skena zhvillohet në studio dhe qëndrimi i çdo personazhi, si dhe vështrimet e tyre janë drejtuar tek shkëmbimi midis funksionarit shtetëror dhe bajraktarit. Artisti ka zgjedhur që në sfond të mos jetë pëlhura e pikturuar, pasi kjo do t’i shtonte elemente të tepërta skenës e do t’i jepte asaj një ngjyrë më piktorike. Atij i intereson një skenë e qartë, e ftohtë, e përbërë vetëm prej personazheve të ndriçuar mirë. Marubi ka për qëllim parësor dokumentimin dhe ndikimin, sadopak, në ndërgjegjësimin e popullatës në kuptimin e ndryshimit të kohës. Fotografia është një nga kompozimet më të vlerësuara të historisë botërore të fotografisë 3.

Por e gjithë kjo tendencë nuk përkufizon të gjithë krijimtarinë e artistit, e cila, përveç se shtrihet në shumë tema, përcillet në forma “eksperimentuese” nga më të ndryshmet. Për shembull një kompozim tjetër i tij, duket sikur hedh krejt poshtë ndërtimin skematik e teatral të fotografive tematike. Ajo quhet “Klinika e doktor Selemit” (1917) dhe dallohet menjëherë nga kompozimet e sipërpërmendura nga gjendja emocionale, zhvillimi i çliruar skematik dhe mungesa e ndriçimit ballor. Artisti në këtë rast pozicionohet thjesht si vëzhgues. Ai i lë personazhet të gjejnë vetveten në këtë realitet dramatik, në pritje të “çastit magjik”. Por akoma më origjinale është zgjedhja e burimit të dritës, që vështirë të jetë një zgjedhje e rastësishme. Ajo, drita, në mënyrë natyrale futet nga e djathta në mes të kompozimit, duke e ndarë të gjithë atë në disa plane. Figurat në planin më të afërt janë në kundra-dritë, ndërsa ato në mes të saj ndriçohen fort, duke i dhënë kështu gjithë kompozimit një thellësi të ndryshme. Burimi i dritës evidenton epiqendrën e kompozimit, vetë doktor Selemin, i cili, i zhytur në mendime, duket sikur nuk shqetësohet aspak nga prania e kamerës. E ngjashme në zgjidhjen kompozicionale me pikturat e Gjashtëqindës, ku burimi i dritës bie në mes të skenës për të evidentuar personazhin kryesor dhe fabulën e tij, Marubi ndriçon mesin e skenës, duke e ndarë atë në plane, për të evidentuar ndryshe pikën nevralgjike të skenës. Mënjanimi i ndriçimit artificial ballor, apo anësor, që godet me forcë figurat, (si në rastin e “Kapitenit Mark ...”); mospozimi i “aktorëve”; suspanca dramatike që përshkon gjithë personazhet, dhe vërtetësia ekzistencialiste e tyre, e pozicionon këtë fotografi si një nga krijimet më origjinale dhe me vlerë të artistit. Sidoqoftë mes dy prej krijimeve më të mira të Marubit, “Kapiteni M. Raka...” dhe “Klinika e Doktor Selemit”, vihen re ndryshime domethënëse, të cilat në mënyrën e tyre theksojnë vlerat artistike të secilës. Në të parën, vlerat artistike skenike, mbivendosen dukshëm duke “mbuluar” qëllimin e saj të qartë propagandistik e sensibilizues. Vlerat artistike fotografike që artisti ka arritur në këtë kompozim, e ngrenë këtë foto në një nga krijimet më të mira artistike të tij edhe pse personazhet (të vërtetë), pozojnë artificialisht para kamerës. Por “Klinika...” ngrihet, ndoshta në një nivel të barabartë me foton e sipërpërmendur, pikërisht sepse mungon ky artificialitet, i cili zëvendësohet me një element tjetër esencial për vetë temën; vërtetësinë dramatike të personazheve. Nga kjo kuptohet qartësia e artistit për të shfrytëzuar mjetet që kishte në dispozicion, në mënyrën më të mirë, në funksion të temës që duhet të trajtonte. Krijimtaria e Pjetër, Kel e më pas dhe pasardhësit të tij Gegës, bashkë me fotografë të tjerë si Dedë Jakova, Shan Pici, e Angjelin Nenshati përbëjnë atë që njihet si Fototeka Kombëtare Marubi, një nga thesaret më të pasura të artit pamor vendas, pasuri që sot pas një proçesi të gjatë dixhitalizimi u vihet në dispozicion të gjithë studiuesve të interesuar për temën. Ata mund ta shohin këtë pasuri në adresën: http://www.marubi.gov.al/

1 Mati Kodheli (1862-1881), u specializua në Trieste, Itali, në studion e fotografit Benke Sebastianutti. Nga M. Kodheli ka mbetur vetëm një foto e Kolë Idromenos (1880) dhe një foto e bandës frymore të Shkodrës (1878). 2Kel Kodheli Marubi (1870-1940), do të trashëgonte dinastinë e studios Marubi, duke e transformuar dhe përshtatur atë me parametrat e kohës.

Qerim Vrioni mbi këtë informon që: “ Kjo fotografi është përfshirë edhe në albumin “The Photo Book”, Londër 2000(2), të shtëpisë botuese prestigjioze “Phaidon”. Aty janë riprodhuar 500 foto të zgjedhura nga 59 vende të botës të bëra gjatë 150 vjetëve të ekzistencës së artit fotografik. Autorët e albumit shkruajnë ndërmjet të tjerash, se në foto “…nuk kuptohet qartë se çfarë ndodh” (The Photo Book- LONDON, 2000-fq 302) . Vrioni, Qerim, “Dorëzimi i armëve në një fotografi të Kel Marubit”, artikull i botuar në www.albanova.com

Nr 18 TRAVEL 2016

15 15

s g n i h T t s e B to see 6

1 0 in 2

Best things to see Më të b ukur in at pë r

2016

t`u pa rë në 2016

Shqipëria është e vogël por kur vjen fjala për pasuri kulturore, ajo nuk ka fund. Destinacionet më të mira të 2016-ës në revistën Travel, më shumë se "places to go" do të jenë "things to see". Në "the best 10" për këtë vit, do t`ju prezantojmë 10 atraksione kulturore për të cilat keni dëgjuar pak ose aspak deri tani, ose edhe nëse keni dëgjuar, ato janë thuajse të pavizituara nga ana turistike. Ka ardhur koha t`ua shkundim pluhurin e t`i nxjerrim në dritë.

Albania is a small country, but when it comes to cultural wealth question, it does have a large space. Best Destinations of 2016 in Travel magazine, more than "places to go" will be "things to see". In "the best 10" for this year, we will introduce to you to 10 cultural attractions that have been uknown or little known, or even if you have heard about, they are almost unvisited by the tourist. The time has come to draw off the dust and get them into the light. So let`s go to discover together the new “Things to See” in the Albania of 2016.

Nr 18 TRAVEL 2016

s g n i h T t s e B to see 6

1 0 in 2

Rruga Egnatia, Përgatiti: AST Elbasani

një udhëtim nëpër histori

E ardhur në vëmendjen e medias dhe grupeve të interesit në fushën e turizmit fillimisht nga Agjencia Kombëtare e Bregdetit, ky itinerar interesant mund të bëhet në të ardhmen një prej destinacioneve më të vizituara në Shqipëri, për shkak të shumë faktorëve, siç janë shtrirja e tij në thuajse gjysmën e territorit shqiptar, lidhja me rajonin, vlerat historike dhe kulturore, njohja e shumë kulturave të vendeve nëpër të cilat kalon kjo rrugë antike. Verën e shkuar një grup i AST Elbasani, përshkoi itinerarin prej 170 km të pjesës shqiptare të Rrugës Egnatia, duke na rrëfyer një përvojë mjaft të pasur jo vetëm të aventurës së përjetuar në këtë udhëtim por edhe të momenteve më të bukura e pjesëve më të spikatura ku duken ende edhe sot gjurmët e kësaj rruge. Me një galeri fotosh dhe me infon që do t`ju përcjellim, edhe ju mund të krijoni një ide të kësaj aventure, duke u bërë nesër pjesë e saj nëse do të doni.

Via Egnatia është një nga rrugët e rralla romake jashtë Italisë, e cila mban një emër. Prej shumë kohësh studiues të ndryshëm bënin pyetjen se cila ishte origjina e emrit. Ajo që i dha përgjigje kësaj pyetjeje ishte zbulimi i një guri miliar i gjetur më 1974, afër Selanikut në zonat lyshtërore të lumit Gallikos. Ky gur mbante një mbishkrim dygjuhësh latino-grek, emrin e ndërtuesit të mundshëm të rrugës. Cnaeus Egnatius i biri i Caius për të cilin nuk dihet asgjë përveç emrit dhe fuksionit, prokonsull, i cili me sa duket ishte funksionari më i lartë në Provincën e Maqedonisë në momentin e ndërtimit të rrugës. Thjeshtësia e tekstit, emri i gjykatësit në emërore, dhe hollësira të tjera të të shkruarit si në latinisht ashtu edhe në greqisht tregojnë për datimin e gurit miliar. Motiv për ndërtimin e infrastrukturës së re ishin natyrisht, jo vetëm nevoja ushtarake që me raste favorizonin një lëvizje më të shpejtë të trupave ushtarake por edhe nevoja ekonomike, duke vënë në lëvizje vendet e reja dhe banorët e tyre. Rruga Egnatia bënte lidhjen ndërmjet Romës dhe Bizantit duke lidhur edhe Peran-

Etapat e turit:

Total afërsisht

170 km

1 - Durrës – Peqin a- 18.5 km (Golem – Tilaj –Seferaj – Golemas – Zikularaj – Helmas – Memzotaj) b- 22 km (Memzotaj – Kryeluz – Memollaj – Hasdushk – Rrezej – Karinë – Peqin) 2- Peqin – Elbasan a- 18 km (Peqin- Fatishë – Përparim – Lolaj – Pajovë Grykesh - Broshkë) dorinë Romake të Lindjes me atë të Perëndimit. Te ecësh përgjatë Rruges Egnatia mund të përshkosh male dhe fusha, lumenj dhe qytete dhe papritur aty poshtë këmbëve tuaja shfaqen kalldrëme të vjetra. Mijëra ushtarë romakë udhëtuan përgjatë rrugës Egnatia por edhe lajmëtarë bizantinë dhe priftërinj. Të dërguarit e Pashait në kohërat osmane, tagrambledhës, barinjtë dhe fermerë në rrugën e tyre për në treg, si dhe të pasurit me karvanet e tyre të gjata me mushka e kuaj. Apostulli Pal predikoi përgjatë Rrugës Egnatia, mësuesit muslimanë dhe predikuesit e besimit Islam përdoren rrugën Egnatia. Kryqtarët e parë ecën këtu, për në rrugën e tyre drejt Jeruzalemit. Përgjatë 2000 viteve që Egnatia ka mbijetuar ajo ka qenë arteria më e rëndësishme e transportit të Ballkanit jugor, e cila në thelb ka formuar një rajon qindra vite më parë. Ruga Egnatia realizonte lidhjen ndërmjet lindjes dhe perëndimit. Rruga Egnatia është ndërtuar përgjatë viteve 146-120 p.l.k. Rrugë e ndërtuar nga ushtarët romake. Ajo quhet rrugë romake por duhet të kemi parasysh që beëhet fjalë për një rrugë apo infrastrukturë e përdorur akoma edhe më përpara se kjo periudhë. Në total rruga ishte e gjatë rreth 750 milje romake, afërsisht 1100 km. Në historinë e saj të gjatë, rruga ka qenë përdorur intensivisht, është prishur, është restauruar disa herë dhe përsëri është prishur. Në më shume se 2000 vjet, pamja dhe vendndodhja e rrugës ka ndryshuar për shkak të shkaqeve natyrore dhe politike. Pjesë të rrugës janë të paqarta, disa pjesë janë zhdukur përgjithmonë, por shumë pjesë janë ende atje dhe të përshtatshme për të ecur në këmbë ose me kalë. Edhe sot e ndarë me stacione dhe ndalesa të ndryshme gjatë rrugës ku peisazhet , kultura, tradita, vendet historike dhe shkëmbimi me njerëzit nuk kanë për të munguar, mund ta bëjmë këtë udhëtim nëpër histori, duke kaluar nëpër fshatra, qytete , male, fusha, duke vizituar mozaikë, rrënoja qytetërimesh, kala ku gjithmonë takimi me njerëzit e thjeshtë që do takoni gjatë rrugës do të jetë qershia mbi tortë e udhëtimit.

b- 21 km (Broshkë – Valas – Muriqan – Jagodinë – Ura Topçias (romake) – Elbasan) c- 8 km (Elbasan - Bradashesh (Ad Quintum) ) 3 – Elbasan – Qukës a- 21 km (Elbasan – Hajdaraj – Shushicë – Polis – Mirakë) b- 18 km (Mirakë – Dardhë) c- 16 km (Dardhë – Xhyrë – Qukës Skënderbej – Berzeshtë Qukës) 4- Qukes – Ohër a- 18 km (Bërzeshtë – Prrenjas – Kufiri Qafë Thanë (alternative Lin)

Nr 18 TRAVEL 2016

â&#x20AC;&#x153;Via Egnatia on footâ&#x20AC;?

A journey into history Coming to the attention of the media and tourism sector originally by the National Coast Agency, the interesting itinerary of Via Egnatia may become in the future one of the most visited destinations in Albania & the region, due to many factors, such as its extension in almost half of Albanian territory, the connection with the regions, the historical and cultural values, the knowledge of many cultures of the countries through which goes through the ancient road. Last summer a group of AST Elbasan, traveled through this route of 170 km of the Albanian part of the Via Egnatia, An experience that no one can forget, full adventure and not only, experienced on this trip but also the most beautiful moments of the most prominent parts which seem still today to show traces of this road. With a gallery of photos and information that will give you a clearer view, you can create an idea of this adventure, and why not, becoming part of it tomorrow if you want. Via Egnatia is one of the rare Roman roads abroad, which carries a name. Longtimeago and still now, different researchers were wondering what was the origin of the name. What gave an answer to this question was the discovery of a miliary stone found in 1974, near Thessaloniki Gallikos river areas. This stone carrying a bilingual inscription Latin-Greek name of the potential builders of the road. Cnaeus Egnatius son Caius for whom nothing is known except the name and to the function, the deputy, who apparently was the highest official in the province of Macedonia at the time of construction of the road. 20

The simplicity of the text, the name of the judge in the names and other details of writing both in Latin and in Greek are indicated on the miliary stone dating. The motive for the construction of new infrastructure were of course, not only military necessity at times, it favored a faster movement of troops as well as economic needs, setting in motion the new countries and their inhabitants. Via Egnatia was the link between Rome and Byzantium by linking the Eastern Roman Empire with the Western one. To walk along the Via Egnatia can one goes through mountains and plains, rivers and cities which suddenly appear there under your feet through the old paving. Thousands of Roman soldiers traveled along the Via Egnatia but Byzantine messengers and priests. Envoys of Pasha in the Ottoman times, tax collectors, shepherds and farmers on their way to the market, as well as their rich with long caravans of mules and horses. The Apostle Paul preached along the Via Egnatia, Muslim teachers and preachers of the Islamic faith used Egnatia road. Crusaders first walked here, on their way to Jerusalem. Throughout 2000 Egnatia has survived, for years it has been the most important artery of the southern Balkan transport, which essentially form a region hundreds of years ago. Egnatia realized the connection between east and west. Via Egnatia was built during the years 146-120 a.k. The roads was built by Roman soldiers. It is called Roman road but we should note that the road or infrastructure has been used even before that period. The total route was over 750 Roman miles, around 1100

ALBANIAN SPORT & TOURISM ELBASAN Udhëtime në natyrën dhe kulturën shqiptare arturguni2005@yahoo.it Mob: +355 69 47 99 855

km. In its long history, the road has been used intensively, is broken, has been restored several times and again is broken. In more than 2000 years, the appearance and location of the road has changed due to natural causes and political ones. Parts of the road are unclear, some parts are gone forever, but many parts are still there and suitable for walking on foot or by horse. Even today divided in stations and various stops along the way where landscapes, cultures, traditions, historical sites and the exchange of people do not have to miss, we make this journey through history, passing through villages, cities, mountains, plains, visiting mosaics, the ruins of civilizations, where always meeting (extra)ordinary people you meet along the way, will be the best part of the trip.

Pjesët e rrugës ku sot mund të shihen gjurmë janë: Peqin Fatishë. Nga varrezat e Peqinit për rreth 100 metra ecim në rrugen Egnatia deri te Ura Romake e Fatishës, kalldrëmi që shikohet është një riparim Otoman i rrugës së vjetër, i kalldrëmit romak. Ura e Topçias në afërsi të Mjekësit në Elbasan, një pjesë e këmbëve të urës mund të shikohet. Ad Quintum Bradashesh Elbasan i cili edhe sot mund te vizitohet rreth 50 metra nga rruga automobilistike qe te con ne Elbasan nga Peqini. Mund te shikohen dhe banjat Romake te stacionit, qe duhet ta themi sot eshte i vetmi stacion i zbuluar i rruges Egnatia me banja romake. Pjesë të tjera të rrugës që mund t`i shikojmë janë nga Miraka në Dardhë dhe nga Dardha

në Qukës.

Ajo që po kërkohet të bëhet sot me Rrugën Egnatia është që të kthehet në një destinacion të gjerë turistik, i cili mund të shitet nga agjencitë turistike si produkt i gatshëm. Sot ajo vizitohet nga mjaft të apasionuar të ecjes dhe natyrës. Mund t`i referohemi shembujve Europianë për ta zhvilluar e për ta kthyer atë si një zgjedhje parësore e turistëve të huaj por edhe atyre vendas.

Rruga e pelegrinazhit te Santiago de Compostela, apo La Via Francigena, janë dy shembuj që mund të ndiqen për të zhvilluar një turizëm të qëndrueshëm dhe duke zhvilluar zona rurale nga ku kalon kjo rrugë. Referencat e informacioneve Michele Fasolo " La via Egnatia" Via Egnatia on foot Marietta van Attekum & Holger de Bruin L. GOUNAROPOULOU M. B. HATZOPOULOS LES MILLIAIRES DE LA VOIE EGNATIENNE ENTRE HERACLEE DES LYNCESTES ET THESSALONIQUE ATHENES 1985 Nr 18 TRAVEL 2016

s g n i h T t s e B to see 6

1 0 in 2

"Made 2 in Berat" Përgatiti: Blerina Ago Përveçse është një nga qytetet më magjepsës të Shqipërisë dhe të Ballkanit, Berati është i njohur gjerësisht për traditën e tij unike në artizanat dhe mjeshtërinë e të gatuarit. Berati është një nga qytetet e vetme të Shqipërisë që përveçse ka zhvilluar një linjë të plotë të suvenireve dhe produkteve ushqimore vendase, gjithashtu i ofron vizitorëve eksperiencën e plotë të takimit me artizanët në studiot - në shtëpitë e tyre, në lagjen e vjetër të qytetit të Mangalemit apo Goricës. Vizitorët mund të porosisin gdhëndje të personalizuara të gurit dhe drurit, skica, stoli dhe zahiret vendase sikur të jenë marrë përsëri në një tjetër epokë nga meloditë e muzikës popullore të Beratit dhe anekdota nostalgjike, 22

Apart from being one of the most enchanting cities of Albania and the Balkans, Berat is widely known for its unique tradition in handcrafting and gourmet food. Berat is one of the only cities in Albania that besides having developed a complete line of souvenirs and local food products, is also offering visitors the full experience of meeting the artisans in their home-based studios, in the old town district of Mangalem or Gorica. Visitors can order personalized wood and stone cravings, sketches, jewellery and local delicacies as they are taken back to another era by the melodies of Berat folk music and nostalgic anecdotes, spoken

Nr 18 TRAVEL 2016

treguar me zë të ulët nga artizanët. Së fundmi, Berati ka zhvilluar markën e vet dhe identitetin vizual - në kuadër të projektit "Marka e Beratit dhe Suvenire", iniciuar nga Albania Rafting Group, Bashkia Berat dhe BID Berat dhe mbështetur nga Ambasada e Zvicrës përmes "Konkursit Risi 2015", një nismë e risi e projektit të punësimit të të rinjve "RisiAlbania", në bashkëpunim të ngushtë me Ministrinë e Ekonomisë, Turizmit, Tregtisë dhe Sipërmarrjes. Në vitin 2015 "Marka e Beratit dhe Suvenire" fitoi një nga çmimet e Konkursit Risi Turistike 2015 për Qarkun e Beratit. "Marka e Beratit dhe Suvenire" do t'i shtojë vlerat produkteve të ndryshme tradicionale të Beratit, të cilat do promovohen për turistët vendas dhe të huaj. Gjithashtu, do t'i ndihmojë artizanët vendas të prodhojnë dhe shesin më shumë produktete interesante për turistët, duke ruajtur në të njëjtën kohë nga një brez në tjetrin artizanatin e lashtë. Çdo turist do të shijojë zanatet e bukura të Beratit duke çuar në shtëpi një kujtim të jashtëzakonshëm nga ky qytet i lashtë dhe tërheqës. Ne ju ftojmë të merrni dhe të shijoni udhëtime në Berat, të mësoni më shumë për këtë qytet, të merri një pjesë tradicionale të tij me vete dhe do të kontribuoni në mbajtjen gjallë të këtyre vepra artizanale të mahnitshme!

softly by the artisans. Recently, Berat has developed its own trademark and visual identity - in the framework of the Berat Branding and Souvenirs project, initiated by Albania Rafting Group, Berat Municipality and BID Berat and supported by Swiss Embassy through “Risi Turistike Competition 2015” , an initiative and innovation of the youth employment project “RisiAlbania” in close cooperation with the Ministry of Economy, Tourism, Trade and Entrepreneurship. In 2015 “Berat Branding and Souvenirs” won one of the Awards of Risi Turistike Competition 2015 for Berat region. Berat Branding and Souvenirs will add values to different traditional products of Berat, which will be promoted to local and international tourist. Also, it will help local artisans produce and sell more interesting products to tourists, by preserving at the same time ancient crafts from one generation to the other. Every tourist will enjoy the new flavour of the beautiful crafts of Berat by bringing home an exceptional memory from this ancient and attracting city. We invite you to take and enjoy the tours of Berat, learn more about this city, take a traditional piece of it with you and contribute to keeping these amazing crafts alive!

Visit the enchanting city of Berat and experience some of the city's most beautiful attractions! Highlights of the tour:

1. Hiking to the ruins of Gorica quarter, dating back in 4th century BC 2. Stop at an old Mangalemi house for local delicacies and house tour with the host 3. Visit at the Ethnographic Museum of Berat 4. Traditional Berat dishes taste 5. Experience one hour of stone workshop with the Master Xhoxhi Fani 6. Onufri Museum visit, sightseeing at the castle walls and narration of the legend of the city. Duration: 2 days & 1 night Tours will be offered based on request, minimum group of tourists 4 persons

Vizitoni qytetin e këndshëm e Beratit dhe të përjetojnë disa nga atraksionet më të bukura të qytetit! Pikat kryesore të vizitës turistike: 1. Hiking në rrënojat e kalasë së Goricës, që daton në shekullin e 4-t p.e.s 2. Ndalesë në shtëpinë e vjetër Mangalemit për të shijuar zahiret e vendit dhe shëtitje e shtëpisë me mikpritësin 3. Vizitë në Muzeun Etnografik të Beratit 4. Shijim i pjatave tradicionale të Beratit 5. Përjetoni një orë kurs të punimit të gurit me mjeshtrin Xhoxhi Fani 6. Vizitë e Muzeut Onufri, shëtitje në muret e kalasë dhe tregim i legjendës së qytetit. Kohëzgjatja: 2 ditë dhe 1 natë Paketa do të ofrohet në bazë të kërkesës, grupi minimal i turistëve 4 persona

Fakte mbi Beratin 1. Berati është quajtur qyteti i "një mbi një",dritaret dhe ju mund të shihni vetë nëse e shikoni në lagjen Mangalem nga kodrat e Goricës. 2. Se si ikonografi i famshëm Onufri i Beratit krijoi "Të kuqen e Onufrit" apo se pse ai e ka përdorur atë si markë të nënshkrimit të tij, ende konsiderohet si një nga misteret e artit bizantin. 3. Berati është i njohur për ullinjtë e tij të shijshëm. Sigurohuni që të provoni disa! 4. Berati është i njohur për promovimin e bashkëjetesës fetare. Ai është një nga qytetet e rralla që mban kishat, xhami dhe teqe të ndryshme pranë njëri-tjetrit. 5. Berati është shtëpia e Kodikuëve të Purpurt dhe të Arit, të konsideruar si dy nga dokumentet e shkruar të ruajtur më mirë nga literatura biblike. 6. Rajoni i Beratit dallohet për pamjen marramendëse që ofrojnë kanionet e lumit Osum dhe 8 ujëvarat e tij.

Berat facts

1. Berat is called the city of "one-above the other" windows and you can see it yourself if you look at the Mangalem neighborhood from the Gorica hills. 2. How the famous iconography painter Onufri of Berat, created the "Onufri Red" shade or why he used it as his signature mark, is still considered one of the mysteries of byzantine art. 3. Berat is famous for its fleshy and tasteful olives. Make sure you try some! 4. Berat is known for promoting peaceful religious coexistence. It is one of the rarest cities that holds several churches, mosques and tekkes next to each other. 5. Berat is home to the Purple and Gold Codexes, considered as two of the best preserved written documents of biblical literature. 6. The region of Berat stands out for the breathtaking scenery offered by the Osumi river canyons and its 8 waterfalls.

ARG Team - Sportive Organization, Tirane/Albania' Rr. Abdyl Frasheri nr.31; Pallati "Hekla 2000" +355 67 200 66 23; info@albrafting.org; www.albrafting.org ARG is the winner of Albanian Tourism Award Ecology 2012!

Nr 18 TRAVEL 2016

s g n i h T t s e B to see 6

1 0 in 2

Përgatiti: Mirsad Basha

Varrezat 3

e Komanit

pasaporta e qytetërimit tonë Komani është konsideruar gjithnjë si vendbanimi mitik i shqiptarëve. Nëpërmjet zbulimit të këtij vendbanimi ka marrë emër një qytetërim i tërë në Ballkanin Perëndimor, pasi janë disa nekropole dhe vendbanime që kanë dhënë materiale totalisht të krahasueshme me këtë nekropol. Duke qenë se Komani është më i madhi nga këta nekropole dhe i pari i zbuluar, atëherë është ky qytetërim që i dha emrin të tjerëve dhe që quhet Kultura e Komanit. Në aspektin historik është një aset arkeologjik shumë i rëndësishëm për Shqipërinë. Nga zbulimet e fundit kuptohet se është një qytetërim i tërë, kjo do të thotë që ka qenë një qytet me kisha, shtëpi e punishte. Në aspektin e studimeve Komani është mjaft i njohur e i lëvruar nga shumë historian porn ë aspektin e gërmimeve ka filluar të lëvrohet vonë për shkak se arkeologjia mesjetare vuan në të gjithë botën në këtë drejtim dhe vonë ka nisur trajtimi i mirëfilltë si arkeologji. Mesjeta është konsideruar më shumë për tekstet, pikërisht këto shekuj përbëjnë një rëndësi të madhe pasi janë shekujt e parë të mesjetës dhe tekstet mungojnë. Komani njihet pak, pasi nuk është gërmuar shumë. Gërmimet në Koman kanë nisur rreth viteve 1850, ndër kërkimet e fundit para misionit tonë kanë qenë ato të viteve 1980-83. Prej 7 vitesh Komani gërmohet sistematikisht çdo verë. Komani njihet shumë për historianët, pikërisht për historinë që prezanton, ndërsa për publikun nuk njihet aq sa duhet, pasi nuk kanë përfunduar kërkimet. Komani është shpallur në mbrojtje nga shteti shqiptar në vitin 1963, pikërisht si re-

zultat i kërkimeve të Hënë Spahiut në 1961 dhe është konsideruar i mbrojtur si Nekropoli i Komanit ashtu dhe e ashtuquajtura “Kala e Dalmacës”, por që nuk ka kala, por dy kisha në majën më të lartë. Si rezultat i gërmimeve të reja, prej 7 vitesh, u lobua fort për shmangien e shtyllave të tensionit të lartë të linjës së interkonjeksionit Shqipëri-Kosovë, që cënonte ndjeshëm integritetin e kësaj zone si zonë e mirëfilltë arkeologjike. Për fat të mirë lobimi i shoqatave të ambientalistëse, forumeve të trashëgimisë dhe grupeve të tjera të interesit, pati rezultat dhe zona e Komanit i mbeti arkeologjisë, e në të ardhmen shpresojmë edhe turistëve. Tashmë grupet e para të vizitorëve e kanë përshkuar këtë zonë nëpërmjet tureve simpatike më biçikleta e në këmbë, të grupimit Eko Mendje. Kultura e Komanit pasqyron shumë bukur mbijetesën pagane dhe atë të krishterë të të parëve tanë.

Kush jua ofron një tur në Koman? Grupimi ekoligjik Eko Mendje me nismëtar një djalë të apasionuar pas natyrës si Mirsad Basha, mund t`ju ndihmojë të organizoni një udhëtim në këtë itinerary të mrekullueshmë ku natyra gërshetohet me antikitetin. Udhëtimi fillon nga Shkodra, dhe nisja behet me mjete transporti, me një minibus dhe me biçikleta, përballë Kinema Millenium, pranë hostel “Mi Casa es tu Casa”. Mbëritja në Koman nënkupton edhe fillimin e përshkimit të këtij itinerari, që fillon me ngjitjen në mal për në gërmimet arkeologjike të vendbanimeve të lashta të Komanit Për më shumë info vizitoni faqen Eko Mendje në FB

Nr 18 TRAVEL 2016

27 27

Culture of Koman The our ancient pagan & Christian traces

Koman is always regarded as mythical settlement of Albanians. Through the discovery of this settlement comes the name of a whole civilization in the Western Balkans, as are several necropolis and settlements that have given totally comparable material in this necropolis. Because Koman is the largest of these necropolis and the first discovered, it is the civilization that gave the name to others and called Culture of Koman. In historical terms it is a very important archaeological asset for the country. Recent discoveries suggest that it is a civilization of all, it means that there was a town with churches, houses and workshops. In terms of studies Koman is quite famous of the disbursed by many historians but in terms of excavation has begun to be released later because medieval archeology worldwide suffers in this regard and has launched later the proper treatment as archeology. The Middle Ages is considered more texts, exactly these centuries constitute a major importance, as the early centuries of the Middle Ages and missing texts. 28

Koman is little known, because it is not dug too into it. Digging in Koman launched around 1850, the latest research before our mission those years were 1980-83. 7 years Koman systematically was excavated every summer. Koman is known more from the historians, even for the story that presents, while the public does not know enough, because the researches are not completed. Koman was announced from the Albanian state in 1963, as high protected area, precisely as a result of research of the HĂŤna Spahiu in 1961 and is considered protected as Koman necropolis as the so-called "Castle of Dalmaca" but that does not hold, but two churches the highest peak. Already the first groups of visitors have passed in the area through the most charming bicycle tours on foot, with Eco Mendje group. The Culture of Koman beautifully reflects the survival of pagan and Christian traces to our ancestors.

Rikth

! j a ejmë buzëqeshjen tu

Ortodonci me aparate fikse dhe të lëvizshme, me mjekë të specializuar të fushës Mbi 20 vjet eksperiencë ne Implantologji orale (metoda me mbjellje të dhëmbëve) Të gjitha shërbimet dentare me materiale cilësore dhe jetëgjata

Adresa: Rruga "Muhamet Gjollesha" nr 81, Tiranë, Albania Tel.1: +355 4 2258 429; Tel. 2: +355 4 2249 494 email: almirogurakuqi@hotmail.com; www.toti-gurakuqi.al 29 29 Nr 18 TRAVEL 2016 47 Nr 16 travel 2015

s g n i h T t s e B to see 6

1 0 in 2

4 www.aadf.org

Pazari i Korçës

rivitalizim në proces 30

Korca Bazaar

Revitalization in Progress

Nr 18 TRAVEL 2016

31 31

Pazari i Korçës është një ansambël me vlera historike, arkitekturore dhe artistike, të cilat datojnë në gjysmën e dytë të shekullit të 19 dhe fillimin e shekullit të 20.Historia dhe karakteristikat e ndërtimeve reflektojnë cilësi të vecanta të artizanëve dhe tregëtarëve të zonës. Ansambli i Pazarit është unik nga pikëpamja urbane dhe ka një strukturë gjeometrike shumë kompakte. Ka një sistem rrugësh dhe dyqanesh të drejta dhe të grupuara sipas tipologjisë së artizanatit, por me zhvillime të pasura arkitekturore dhe dekorime të vecanta në fasada.Pazari i Korçës përfaqëson evolucionin e tregtisë në Shqipëri.Në Shqipëri egzistojnë shumë pak qëndra tregëtie të kësaj natyre.Dyqanet dhe mënyra e ndërtimit të tyre janë dëshm autentike e procesit të përfshirjes së gurit në ndërtim, gjatë asaj kohe. Dyqanet dhe qëndrat e vogla të akomodimit zënë gjysmën e hapësirës në pazar.Trashëgimia e sipërmarrjes e gjetur në dyqanet e Pazarit është e paçmueshme. Pazari i Korçës është një pikë identiteti për qytetarët e Korçës, ku familjet korcare me histori sipërmarrjesh kanë prona të trashëguara në Pazar. Pazari i Korçës përmendet në një larmishmëri dëshmish së trashëgimisë kulturore në Shqipëri, si këngë, piktura, apo përralla. Pazari i Korçës është shpallur nga Instituti i Monumenteve të Kulturës (IMK) si Monument Kulture i kategorisë së parë në vitin 1973. Projekti i restaurimit të Pazarit të Korçës, përfshin 33 blloqe godinash dhe 3 sheshe. Fondacioni Shqiptaro-Amerikan për Zhvillim (AADF), në bashkëpunim me Bashkinë Korçë dhe Qeverinë Shqiptare, kanë investuar mbi 4 milion USD deri më tani. Tipologjia e shërbimeve në Pazar po ndryshon gjatë kësaj periudhe. Sipërmarrje të suksesshme korcare dhe jo vetëm, si dhe të rinj me ide inovatore po nxiten e mbështeten për të investuar e ofruar në Pazarin e Korçës shërbime cilësore, të përshtatshme me karakteristikat e ansamblit të këtij pazari. Proçesi i rivitalizimit po vazhdon…

The Old Bazaar is an ensemble with the historical, architectural, and artistic values of the second half of the 19th and the beginning of the 20th century. The history and character of the buildings reflect the unique character of merchants and craftsmen of that era. The Bazaar ensemble is unique from the urban perspective and has a compact and a very geometric structure. It has a straight road system and shops are grouped by types of crafts, but from the architectural perspective the Bazaar buildings have unique essential characteristics and a very rich architectonic development, with exceptional architectural decorations from the outside of the buildings. The Bazaar represents the evolution of trade in Albania. Very few trade centers this old exist in Albania today. The shops and the technology to build them are a great representation of the Albanian stone masonry of that era. Shops and small hospitality outlets make up for half of the total surface. So the entrepreneurial evidence found in those shops is priceless, and has yet to be documented.The Bazaar itself is mentioned in many other areas of cultural heritage in Albania, such as songs, paintings, and tales. The Bazaar of KorĂ§a has been proclaimed as a Monument of Culture of the 1st category in 1973. The project of restoration of Korca Bazaar includes 33 blocks and three squares. The Albanian-American Development Foundation (AADF), in cooperation with the Government of Albania and Korca Municipality, has invested over 4 million USD so far. The nature of services provided in the Bazaar is changing during the recent period. Successful entrepreneurship are being incentivized/supported to invest and offer in Korca Bazaar qualitative services, in line with the character of the Bazaar ensemble. The revitalization is in progressâ&#x20AC;Ś

Nr 18 TRAVEL 2016

s g n i h T t s e B to see 6

1 0 in 2

Guri

në Qiell Ilirjan Gjika

Një monument Lumi i Vlorës është një nga nënzonat e shumta dhe më të mëdhatë të krahinës së Labërisë. I vendosur në jug të rrethin e Vlorës ai shtrihet përgjatë luginës së lumit Shushica, që nis nga Kuçi në jug dhe mbyllet në Armen, në veri, aty ku lumi me ujë të kthjellët derdhet në Vjosë. E banuar që në parahistori, kjo zonë të befason edhe sot me resurset natyrore, monumentet, kulturën popullore dhe folklorin e pasur. Natyra e bukur dhe trashëgimnia të shoqërojnë kudo që shkel. Po kështu, vlera të shtuara të kësaj treve janë edhe sitet arkeologjike të Amantias dhe Olimpias, shpellat me vlera historike të Lepenicës dhe Velçës, urat e vjetra të Kaurit dhe Bratajt, burimet e shumta karstike, gjurmët e ndërtimeve të shumta antike e mesjetare, polifonia labe, etj. Por monumenti më i veçantë, më i bukur dhe më uniku, jo vetëm këtu por edhe në gjithë hapësirën tonë shqiptare, është ‘’Guri në Qiell’’ ose i quajtur ndryshe edhe me emrin tjetër ‘’Sofra e Zotit’’. Për të shkuar tek ky monument natyre më parë duhet të udhëtosh nga Vlora drejt Vranishtit, 34

ose ‘’Sofra e Zotit’’

natyre nga Vlora një prej fshatrave më të njohur të Lumit të Vlorës. Pasi përshkon rrugën automobilistike ku Shushica të shoqëron kudo, mbërrin në Vranishtin e njerëzve mikrpitës, trima dhe punëtorë. Pikërisht këtu, me ndihmën e banorëve vendas duhet të ngjitesh për në malin e Bogonicës ku ndodhet monumenti i ‘’Gurit në Qiell. Pas një udhëtimi prej një orë e gjysëm, i cili përmes shpateve të malit i ngjan më shumë një ngjitjeje të vërtetë alpinistike, mbërrin tek monumenti i jashtëzakonshëm në majën e Lipes, që ndodhet në veri të malit të Bogonicës, 1672 m të lartë. ‘’Guri në Qiell’’ mendohet se është ngritur në këtë vend diku në parahistori, ndoshta në periudhën e neolitit. Ai përbëhet prej një blloku masiv guri në formë drejtëkëndëshi me përmasa ciklopike, i cili është vendosur mbi dy shkëmbinj të

faqes së malit. Studiuesit aludojnë se pesha e tij mund të jetë rreth dhjetë ton, gjë që e hedh poshtë ndërtimin e tij nga dora e njeriut. Ndoshta vendosja e këtij blloku guri mund të jetë edhe një trill i natyrës, gjithsesi një gjë e tillë nuk i ka shpëtuar mistifikimit dhe legjendave popullore të cilat e quajnë atë edhe ‘’Sofra e Zotit’’, për vetë formën e një tryeze gjigande. Po kështu lartësia e tij nga toka ka bërë që vendasit ta quajnë pikërisht me emrin ‘’Guri në Qiell’’. Por ajo që të çudit dhe të intrigon më tepër është edhe etimologjia e vendit përreth. Përgjatë shpateve të Bogonicës ndesh edhe gurë të tjerë me emra të çudit-

Nr 18 TRAVEL 2016

35 35

a nature monument from Vlora

shëm si ‘’Guri i Qytetit’’, ‘’Guri i Grave’’ apo ‘’Guri i Hijes’’. Po kështu edhe emrat ‘’Lëmi i Lejlerëve’’ dhe ‘’Dërrasa e Keqe’’ ja shtojnë karakterin legjendar këtij vendi, kur edhe vetë emri Bogonicë rrjedh nga përkthimi i fjalës shqipe që do të thotë ‘’Mali i Zotit’’. Ekzistojnë disa hipoteza rreth kulteve të panjohura pagane që lidhen me këtë gur. Disa mendojnë se ai i përket kultit të diellit, aq të njojur në territoret iliro-shqiptare. Disa të tjerë theksojnë se ai nuk është gjë tjetër veçse një monument mbivarror. Një pjesë këmbëngulin se banorët vendas në këtë gur në formë sofre, i blatonin kurbane perëndive. Ndërsa sot një gjë është fakt i vërtetë. Të gjithë vizitorët që vijnë në Vranisht dhe i ngjiten të përjetave të Bogonicës, nuk kanë vetëm qëllimin që të vizitojnë monumentin. Pasi ulen mbi këtë gur të veçantë ata luten për të marrë bekimin e zotit. Ky është ndikimi i ‘’Sofrës’’ e cila ‘’qëndron në qiell’’ prej shumë mijëvjeçarësh, duke dëshmuar edhe sot karakterin e pavdekshëm në këtë trevë të kulteve pagane. 36

Vlora River is one of the multiple subzones and the largest province of Labëria. Located in the district of south Vlora, it stretches along the river valley of Shushica, starting from the south and endin close to Kuqi in Armen, in the north, where the river meets with clear waters flows into Vjosë. Inhabited since prehistory, this area is surprising even today with its natural resources, monuments, popular culture and rich folklore. Beautiful nature and legacy accompany wherever tread. Likewise, the added value of this area are the archaeological sites of Amantia and Olympia, the historic caves of Lepenica and Velça, the bridges old Kauri and Brataj, the multiple Karst sources, the traces of many ancient and medieval cities, the polyphony etc. But the most unique and the most beautiful monument here but also all over Albania, is '' The Stone in Heaven '' or also called by another name '' The Lord Mahogany”. The monument is situated to the village of Vranishti, one of the most famous villages of Vlora River. After a journey of an hour and a half, which through mountainsides resembles more a real alpinism climbing, one reaches the extraordinary monument to the top of Lipe, which is the north of Mount Bogonica, 1672 m high. The ''Stone in Heaven'' is believed to be set in place sometime in prehistory, probably in the Neolithic period. It consists of a massive block of stone in the form of a rectangle with cyclopean proportions, which is located on two rocks of the mountainside. The researchers hint that his weight may be about ten tons, which rejects the construction of it by human hands. Perhaps the establishment of this block of stone can be a whim of nature, however, such a thing has not escaped to the mystification and folk legends which call it the ''God`s Mahogany '', for the form of a giant roundtable. Likewise, the land elevation has caused the locals to call it exactly with the name ''Stone in Heaven”. But it surprising and intriguing in addition is the etymology of the surrounding area. Bogonic barge along the slopes of other stones with strange names like ''Stone City '', ''Grave Stone'' or ''Shade Stone '. Likewise, the names ''The floor of Lejlerëve '' and ''Boards of Evil '' legendary characterise this country as mystic, when its name is derived from the translation of Bogonica name, the Latin word of which means ''Mountain of God ''. There are several hypotheses about the unknown pagan cults related to this stone. Some think that it belongs to the cult of the sun, as known in the Illyrian-Albanian territories. Others point out that it is not nothing but a headstones monument. A part insist that local residents in the same table-shaped rock, use to make gods sacrifices. While today it is actually true. All visitors coming to Vranisht and climb along Bogonicës, have not only the purpose to visit the monument. After sitting on this particular stone they pray to receive the blessing of God. This is the impact of “Sofra” (mahogany) which' “is in heaven” for many millennia, testifying today the immortal

Radhime, Vlore, Albania Tel: +355 69 20 65 399; Tel: +355 69 26 56 757 Skype: regina_hotel; Email: info@hotelregina.al Web: www.hotelregina.al Situated in a dominant position overlooking the beautiful, deep blue Ionian Sea and the clean Radhime beach in the horseshoe bay of Vlora, Regina Hotel offers a truly wonderful spot for relaxing summer holidays. The comfortable conditions and settings combine with the very good service and reasonable prices to create a welcoming and stress free atmosphere. If you are looking for luxury, you will not find it at Regina. However what you will find are: new comfortable room conditions, a nice beach, a spectacular view, and friendly willing staff to make your stay an experience to remember.

Around Albania with Regina Travel Around Karaburun, Sazani & Zvërnec, with Regina Blu

Excursions & Tours

Every day a new program for individuals or groups Tours & Excursions The local area around Hotel Regina provides many areas for hiking and touring. Whether it is a adventurous hike with a knowledgeable guide, or a driving excursion to some of the scenic, cultural, or simply beautiful places in our area, Hotel Regina can help you arrange any and all of these activities. Whether you want an adventurous expedition or a comfortable sight seeing trip, we are ready to serve your needs.. Hiking in the beautiful mountains and hills, All types of water sports, Excursions to Vlora and the local villages, Tours to historic and cultural sites, Dinners at local restaurants, Many activities and equipment for enjoying the sea, And always your will receive superior service from our trained and friendly staff. Tours on the Regina Blu Our ship Regina Blu has tours every day in the Vlora bay, Karaburun-Sazan-Zvernec with a restaurant and a bar on board.. The Monastery of Zvernec Sea, forests, sun and pure nature around you. In this tour you can explore the monastery of Zvernec and some unforgettable nature miracles around it. Tour to the ancient Butrinti A city declared “museum” in 1961, Butrinti is protected by UNESCO. Many legends live today about how the city was created, you can explore and live exciting moments in the ancient city. We can plan and organize the entire tour for you. Tour to Berat, The City of a Thousand Windows History, transition and much to explore in the unique and beautiful city on Berat which is also inscribed on the UNESCO World Heritage List. Tour to Gjirokastra, the medieval museum-city, an UNESCO World Heritage List. with the most interesting architecture and history in Albania

Nr 18 TRAVEL 2016

s g n i h T t s e B to see 6

1 0 in 2

Foto: Milena Selimi ©

80-vjetori i lindjes së gjeniut shqiptar të letërsisë Pas restaurimit të banesës së tij bashkia e qytetit ka publikuar se do të vendoset edhe shtatorja e shkrimtarit Ismail Kadare. Në Gjirokastër është zyrtarizuar viti 2016 si viti kulturor për Ismail Kadarenë, si një nismë e marrë në kuadrin e 80-vjetorit të lindjes së shkrimtarit të shquar. “Në kuadër të 80–vjetorit të lindjes së shkrimtarit të madh, gjeniut të letrave shqipe, Ismail Kadare, në 28 janar të vitit 1936, Bashkia Gjirokastër e shpall vitin 2016: “Viti Kulturor Ismail Kadare”, ka deklaruar kryetarja e Bashkisë së Gjirokastrës, Zamira Rami, duke shtuar se përgjatë gjithë vitit 2016 do të zhvillohen aktivitete të shumta në qytetin e lindjes së shkrimtarit si dhe inagurimi i shtatores së shkrimtarit të madh

Shtëpia plot shpirtra e Kadaresë

muze-reklamë për Shqipërinë

Gjirokastër, Turistët në kërkim të pasurisë Kadare Laureta Roshi Pa parë Gjirokastrën …s`i ke parë të tëra Fëmijëria e shkrimtarit ka mbetur pas…për t`u rishfaqur sa herë dikush do të dijë për vendin e shkrimtarit të madh. Pasi detajet e fëmijërisë së tij rikthehen përmes krijimtarisë në rreshta dhe vargje. Sic thotë vetë shkrimtari, asnjëherë nuk e kuptojmë rëndësinë e një momenti derisa ai kthehet në një kujtim..Kujtimet e fëmijërisë së Kadaresë vijnë këtë herë përmes një romani dhe një banese të restauruar. Kështu ndërsa lexuesit, të huaj dhe shqiptarë kanë në duar romanin më të fundit “Kukulla” të shkrimtarit Kadare, plot kujtime për shtëpinë dhe shpirtrat e Kadarejve, rrëfyer përmes dashurisë për nënën e tij, atë kukullën e brishtë, të lehtë si një kukull letre..turistët në vendlindjen e tij, në qytetin e gurtë të Gjirokastrës kanë një portë të hapur! Shtëpinë ku lindi dhe u rrit Ismail Kadare.. Siç shkruan shkrimtari në hyrje të kapitullit 4 “shtëpitë si e jona ngjanin si të ndërtuara enkas për të ruajtur sa më gjatë ftohtësinë dhe moskuptimin”. Ky rrëfim nga fëmijëria e gjen sot turistin lexues në kërkim të frymës që rriti Kadarenë. Në fund të rrugës tradicionale të Pazarit përmes kalldrëmeve mbërrin në një ansambël objektesh kulturore me vlerë arkitektonike dhe historike të Gjirokastrës. Mes 10 objekteve unike të Gjirokastrës,nën harqet që ndajnë tokën me qiellin ngrihet shtëpia e Kadarejve, tashmë e restauruar. Shkrimtari i madh 20 vite më parë përmes një letre drejtuar kryetarit të bashkisë ia dhuroi banesën e familjes, shtëpinë e lindjes, qytetarëve të Gjirokastrës. E restauruar tashmë aty nuk ka më gjurmë nga zjarri Nr 18 TRAVEL 2016

39 39

i ratsësishëm i viteve më parë, syri të sheh një banesë komplekse ku ndërthuren tradita dhe historia e qytetit, mjeshtëria e gurgdhendësve dhe tradita e arkitekturës shekullore. Sipas specialistëve të monumenteve, shtëpia mbart mjaft vlera arkitekturore dhe, në ansamblin muzeal ku ndodhet, mund të tërheqë mijëra turistë perëndimorë. Brenda mureve nuk janë më vargjet e para për dashurinë të shkruara nga studenti i dikurshëm, djaloshi i dashuruar, sot shkrimtari që bën të njohur kulturën e popullit të tij. Në raftet dhe paisjet e mjediseve të banesës së restauruar ka elementë që të njohin me simbolikën e jetës dhe e veprës letrare të shkrimtarit. Kalldrëmi i jashtëm të shpie ngadalë në nënkalimin e fshehtë ku dylbitë e penxhereve për të parë botën e qytetit i zëvendëson heshtja medituese për forcën e fjalës së shkruar nga shpirti Kadare. Banesa daton në vitin 1677 dhe është një ndër banesat karakteristike të kërkuara nga turistët si dëshimi e turizmit kulturor, pjesë e trashëgimisë kulturore të njerëzimit. E lënë në harresë për shumë vite, pas një zjarri në vitin 99 qeveria akordoi në vitin 2000 një fond të parë për të mbërritur 15 vjet më pas në një banesë të vizitueshme. Tashmë e restauruar si ndërtesë nga fondi i akorduar i qeverise shqiptare prej 144 mijë euro, përmes Unesco-s. Nën çatinë e re aroma e drurit të gështenjës paqtohet me çakçukët e skalitësve të gurëve të fundit..E shndërruar në një shtëpi mikpritëse banesa e Kadarejve do të mirëpresë turistët dhe shkrimtarët…duke mundësuar dritën e mirënjohjes për kontributin e veprës së Kadaresë në letërsinë dhe kulturën e shqiptarëve. Kështu që, ju turistë dhe dashamirës të artit: Mirëse vini në shtëpinë e Kadaresë! 40

Ismail Kadare lindi në Gjirokastër në 28 janar 1936. Pas përfundimit të arsimit të mesëm në vendlindje,ai kreu studimet në degën gjuhë letërsi më 1958 në Universitetin e Tiranës dhe më pas për dy vjet studio në Institutin e Letërsisë Botërore “Maksim Gorki” (1958 - 1960) në Moskë, Rusi. I nominuar disa herë për çmimin Nobel, i përkthyer me 1301 botime në 45 gjuhë të huaja, ai e ka bërë të njohur Shqipërinë në botë përmes krijimtarisë së tij,me historinë dhe kulturën shekullore të gërmëzuar nga shpirti i talentit të djaloshit ëndërrimtar që u shndërrua në shkrimtarin ndër më të mëdhenjtë të letërsisë botërore bashkëkohore. Nga vjeshta e vitit 1990 Ismail Kadare vendosi të largohet nga Shqipëria ndërsa muret e diktaturës po binin. Mes Tiranës dhe Parisit shkrimtari i madh Kadare është ambasadori i shpirtit të pasur shqiptar.

TOURS ALBANIA & BALKANS

Jimmy Lama, General Manager Rr. Durresit, P. 118, Sh. 1, Tirana, Albania +355684029914; info@tours-albania. com

Experience your best tours around Albania and Balkans...!

Nr 18 TRAVEL 2016

s g n i h T t s e B to see 6

1 0 in 2

Kalaja e Kardhiqit, porta natyrale drejt Bregdetit Magdalena Margariti Gjirokastër

Shtigje për të tërë!

Njëmijë e ca vjet më parë harta e botës ishte ndryshe! Të tjera rrugë e vendbanime, shoqëri njerëzore e po ashtu tejet të ndryshme historitë njerëzore që gjallonin në hapësirën tonë. Njëmijë e ca vjet më parë , Perandoria më e fuqishme e asaj kohe, Perandoria Romake, u bë e famshme për rrugët e saj të cilat përshkonin botën tejendanë. Kishte rrugë kryesore transnacionale dhe nacionale, të gjera e të sigurta me një infrastrukturë për t’u patur zili madje edhe në ditën e sotme, me të gjitha lehtësitë e komoditetet për ushtritë e udhëtarët, po ashtu rrugë përgjatë grykave të lumenjve e shtigjeve malore, për të lidhur krahina e zona të vështira , të zgjedhura në mënyrën më të mirë të mundshme, duke lehtësuar goxha shkëmbimet ndërkulturore e tregtare aq të domosdoshme të banoreve. Kalaja e Kardhiqit, një vend i braktisur tashmë, por jo i panjohur për nga lavdia e dikurshme, ndodhet në kryqëzim të një prej këtyre rrugëve të çuditshme, në “Rrugën e Vjetër” siç e quajnë banorët sepse është përdorur qysh prej nuk mbahet mend, një destinacion në itinerarin Gjirokastër - Kardhiq Zhulat - Maja e Lucës - Borsh e prej andej ku i pëlqen udhëtarit në të gjithë Bregdetin Jonian. Si qendër e fortifikuar 18 km larg nga Gjirokastra, përmendet në shekujt III – II-të para Krishtit, Lartësia e kodrës ku ngrihet kalaja e Kardhiqit është 400 m mbi nivelin e detit, me stil ndërtimor 5-këndor; në 1432-1433 përmendet si fortesë ndërsa Çelebiu e quan “ndërtim që daton para pushtimit turk”. Ndërtimi i plotë i saj kaloi në tre faza: 1150, 1180 dhe përfundoi në 1417. Fshati i Kardhiqit, shtrirë në këmbët e saj na çon menjëherë në mendje Ali Pashë Tepelenën, një figurë të lidhur pazgjthshmërisht me historitë e dhimbshme të tij. Lumi i Kardhiqit, që derdhet Drino, është një nga resur-

The Castle

of Kardhiqi,

The natural gate to the Coast

set e tij më të mëdha natyrore, përveç burimeve të shumta ujore, që gjenden përgjatë këtij “korridori” turistik, derisa del në Borsh. E gjithë kjo zonë shquhet për prodhimet e famshme blegtorale, por edhe për produktet e shumta në përpunim. E gjithë zona rrotull shtegut të famshëm turistik: Gjirokastër – Kardhiq –Zhulat – Maja e Lucës - Borsh ka po ashtu resurse historike, kulturore e njerëzore, florë e faunë të pasur. Rrënojat e Manastirit të Cepos janë një objekt monument kulture, ku është zhvilluar Kuvendi i Labërisë me rëndësi historike për nga vendimet që u morën aty, ndërsa Rrapi i Taroninës është vendi Nr 18 TRAVEL 2016

43 43

ku Idriz Sulli ose Papa Zhuli, shpalli “Kanunin e Labërisë” një nga katër kanunet shqiptare. Legjenda na tregon edhe për Markun, arhond me orgjinë nga Kardhiqi, I përmendur ndërmjet 12 arhondëve më të shquar arbër. Këngët e shumta, të kënduara me patos dhe me tekste të goditura sic dinë vetëm lebërit, ritet e veçanta të dasmave, vajit, festave, legjendave, që evidentojnë krahinën si përfaqësuese jo vetëm në histori; janë dëshmi e kulturës së pasur shpirtërore të zonës dhe shoqërojnë udhëtarin gjatë rrugëtimit të tij, derisa prej Majës së Lucës e më poshtë, dalngadalë fillon të fryjë flladi i freskët me aromë sherebele e zë shfaqet Bregdeti Jonian, zgjerohet hapësira, të tjera vise, histori njerëzore, këngë e zakone shfaqen. Ky shteg i famshëm, kjo portë e Labërisë për në Bregdet, dikur i gjallëruar nga patkojtë e kuajve, ofshamat e lodhjes, gurgullimat e burimeve malore, fyejt e barinjve, këngët e moçme, bëmat e kusarëve , rrëfimet e udhëtarëve, betejat e famshme ushtarake qysh prej molosëve të Pirros e së fundmi gjermanëve, pret të gjallërohet sërish dhe mund të themi se “udhëtimet” kanë filluar. Dikush ka marrë masa dhe e ka përshtatur shtëpinë e tij si një shtëpi pritëse tradicionale e jo vetëm; lebërit dinë të përshtaten mirë me kohën, duke ofruar njëkohësisht ambient të këndshëm e të rehatshëm por me aksesorët e duhur , me prodhime bio e histori që përpiqet t’i rrëmojë nga e kaluara për të joshur më së shumti turistët elitarë perçndimorë që pëlqejnë aventurat, pikërshtë si sirenat e Odiseut, në këngët e tyre tragjike për të joshur marinarët e ngratë. Duket se mbështetja dhe nxitja e turizmit malor, të shtigjeve dhe peisazheve malore mahnitëse, ka premisa të mira, sidomos për të gjallëruar jetën në këto zona por pse jo edhe ekonomitë e tyre individuale, për të shpërblyer drejtësisht pritjen dhe mundimet e tyre.

Kush ju çon ndër këto shtigje?

Stafi me përvojë i Caravan Travel, i cili tashmë ka vite që përshkon me kuaj ose në këmbë shtigjet më të bukura të Jugut të Shqipërisë, Si Zagoria, Libohova, Antigonea dhe krahina të tjera të Gjirokastrës, shtigje që do t`ju pasurojnë shpirtin me natyrë e kulturë shqiptare, duke filluar që nga antikiteti e deri tek mesjeta e hershme dhe e vonë.

Who can lead you through these trails?

Caravan Travel is a horse riding center placed in Southern Albania, Gjirokastra historical town. We started with the professional tours round 4 years ago and our best and longest trail is â&#x20AC;&#x153;the merchantsâ&#x20AC;? trail or Zagoria trail. Our group is composed by four experienced guides. During the years we specialized mainly in long riding tours. We are kipping the harmony among human kind, horse and nature. Mostly we carry the languages, by car and only the most necessary things are transported in saddle bags. This way we learned that a gallop cannot be a difficulty. Horseback Riding in Albania Address: Lagj. 18 Shtatori, Pall. 26, sh.3.h3. ap.6 Gjirokaster, Albania E-mail : travelcaravan@ymail.com Contact person: Krisitina Fidhi (English spoken) Mob: 00355695375743 E-mail: kristinafidhi@yahoo.co.uk Contact person: Ilir Hitaj ( English spoken) Mob:00355692234137 E-mail: ilir_hitaj@yahoo.com

Nr 18 TRAVEL 2016

s g n i h T t s e B to see 6

1 0 in 2

Grabova simfoni mistike nën melodinë e fyejve

Dritan Zaimi

Folkorik dhe shpesh herë të nderuar me çmime të ndryshme. Po le të vazhdojmë rrugëtimin, praninë e botës shpirtërore të Gramshit, do ta ndiejmë shumë shpejt, sapo dalim nga tuneli Tiranë-Elbasan, direkt para nesh në drejtim të Gramshit na shfaqet një mal me pamje olimpike, ai është i tillë, Tomorri madhështor, i bukur sa më ska, dhe i shenjtë sa më ska. Sa shumë besime e gëzime lidhen me të. Ai është Baba Tomorri, lutjet e nënave në Gramsh i drejtohen atij, “të paftë Baba Tomorri”, “marrtë hak Baba Tomorri”, “të ndihmoftë Baba Tomorri”, “po qëllon Baba Tomorri”, etj. Dhe ai nuk zhgënjen kurrë. Një lutje drejt të lartit Tomorr ta mbush zemrën plot me besim, forcë e shpresë. E ndërsa i jemi afruar dhe kemi mbërritur në qytetin e Gramshit, e kuptojme se ai është afër çdo banori jo vetëm shpirtërisht në lutjen e tyre por edhe fizikisht si engjëll mbrojtës mbi kokë. Do të doje të qëndroje më gjatë dhe të dije më shumë, por duhet të largohemi, të marrim vrapin real dhe të shkojmë në një tjetër vend, në një tjetër kohë.

Grabova mystical trip under pipes symphony

Po për Grabovën e Sipërme, a keni dëgjuar, Grabova mesjetare, besoj se po, por ndoshta keni pyetur veten se ku ndodhet, e pra duhet ta kishit kuptuar që GRAbova ndodhet në GRAmsh. Të vizitosh Grabovën është një eksperiencë e rrallë, një aventurë në kërkim të kulturës mes malesh. Atje lart rreth 1250 m mbi nivelin e detit, aty ku edhe dimri e gjen një strehë ndaj ngrohjes globale, mund të kuptosh se jo vetem ajri i pastër, akulli dhe dëbora i takojnë qëmotit, por edhe kultura është mbrojtur më së miri nga ndikimet e qytetërimit. Ke udhëtuar kilometra të tërë nga Elbasani në Gramsh, e më pas në thellësi të zonës së ish-komunës së Lenies, dhe nuk ke gjetur gjurmë kaq domethënëse të besimit sa kishat dhe urat prej guri që të presin këtu. Grabova, ky emër shekullor përtej zonës malore të Gramshit vazhdon të turbullojë mendjet e njerëzve për misterin dhe fshehtësinë së bashku me thesaret arkeologjike që konservon. Një turist apo i interesuar për herë të parë do ta kishte të vështirë për faktin se për të shkuar në Grabovë rruga është e lodhshme, e pashtruar dhe shpesh një mundim. Por falë peisazheve dhe bukurisë së kësaj zone, vështirësitë janë të pandjeshme. Bukuritë janë të gjithanshme dhe më shumë të paprekura nga njeriu. Udhëtimi për në Grabovën e Sipërme mund të realizohet në tre mënyra, rruga tejet e vështirë, mundëson kalimin vetëm të automjeteve 4x4 dhe për të thënë të vërtetën është jo pak e vështirë, por shoferët e zonës ia kanë marrë dorën mirë dhe të ofrojnë siguri. Një mundësi tjetër është të vish me automjete normalë deri në Grabovën e Poshtme dhe pastaj të fillosh në këmbë shtegtimin, nëse nuk je i rënduar me çanta e tesha, një ecje e ngadaltë përpjetë për të përshkuar rreth 8 kilometra, mund të jetë aq sa lodhëse edhe shpërblyese ndërsa ti vendos kontaktin me natyrën dhe fillon komunikim dhe meditimin me të. Një tjetër mënyrë, dhe nuk e di përse më pëlqen më

Nr 18 TRAVEL 2016

Të dashur lexues, po ju vij sërish me Gramshin, ndoshta mendoni se i kemi thënë të gjitha, se Gramshi tashmë është bërë i famshëm për ujvarat, kanionet, dhe shpellat mbresëlënëse, dhe se pak gjë mund të shtohet, se është tashmë një vend përrallor për natyrën e pasur dhe të paprekur, peisazhet mahnitëse dhe aventurën që e gjen kudo. Por në fakt jo, jo vetëm kaq, Gramshi dhe gramshiotët kanë një botë të brendshme mjaft të pasur, vlerat e tij kulturore janë po aq spikatëse sa edhe ato natyrore. Ndoshta nuk e njihni Gramshin shumë në këtë aspekt, sikundër nuk ia njihnit as edhe mrekullitë natyrore, ndaj lë të ecim së bashku në këtë shtegtim në vlerat kulturore të Gramshit nga ku do të dalim më të pasur dhe të zbukuruar në fund të këtij udhëtimi. Mos më thoni se nuk keni dëgjuar më parë për Fyejt e Gramshit, ata janë të famshëm, ata janë simfoni, ata janë gati mitikë, sa shumë i shkojnë bukurive dhe pasurive të kësaj treve. Të ëmbël, të qetë, plot fantazi dhe magjepsje, ata janë gati të hipnotizojnë dhe nën psherëtimën e erës të të rrëmbejnë e të çojnë në gjirin e natyrës së Gramshit, atje buzë burimeve e ujvarave, buzë liqeneve, lëndinave apo kullotave malore ku dhentë kullosin e blegërijnë, qingjat lundojnë, këmboret tringëllojnë, nën melodinë e fyellit të bariut. Këtë magji dhe hipnotizim janë në gjëndje ta krijojnë vetëm Fyejt e Gramshit, pjesëmarrës të përhershëm të Festivalit Folkorik dhe shpesh herë të nderuar me çmime të ndryshme. Po le të vazhdojmë rrugëtimin, praninë e botës shpirtërore të Gramshit, do ta ndiejmë shumë shpejt, sapo dalim nga tuneli Tiranë-Elbasan, direkt para nesh në drejtim të Gramshit na shfaqet një mal me pamje olimpike, ai është i tillë, Tomorri madhështor, i bukur sa më ska, dhe i shenjtë sa më ska. Sa shumë besime e gëzime lidhen me të. Ai është Baba Tomorri, lutjet e nënave në Gramsh i drejtohen atij, “të paftë Baba Tomorri”, “marrtë hak Baba Tomorri”, “të ndihmoftë Baba Tomorri”, “po qëllon Baba Tomorri”, etj. Dhe ai nuk zhgënjen kurrë. Një lutje drejt të lartit Tomorr ta mbush zemrën plot me besim, forcë e shpresë. E ndërsa i jemi afruar dhe kemi mbërritur në qytetin e Gramshit, e kuptojme se ai është afër çdo banori jo vetëm shpirtërisht në lutjen e tyre por edhe fizikisht si engjëll mbrojtës mbi kokë. Do të doje të qëndroje më gjatë dhe të dije më shumë, por duhet të largohemi, të marrim vrapin real dhe të shkojmë në një tjetër vend, në një tjetër kohë. Po për Grabovën e Sipërme, a keni dëgjuar, Grabova mesjetare, besoj se po, por ndoshta keni pyetur veten se ku ndodhet, e pra duhet ta kishit kuptuar që GRAbova ndodhet në GRAmsh. Të vizitosh Grabovën është një eksperiencë e rrallë, një aventurë në kërkim të kulturës mes malesh. Atje lart rreth 1250 m mbi nivelin e detit, aty ku edhe dimri e gjen një strehë ndaj ngrohjes globale, mund të kuptosh se jo vetem ajri i pastër, akulli dhe dëbora i takojnë qëmotit, por edhe kultura është mbrojtur më së miri nga ndikimet e qytetërimit. Ke udhëtuar kilometra të tërë nga Elbasani në Gramsh, e më pas në thellësi të zonës së ish-komunës së Lenies, dhe nuk ke gjetur gjurmë kaq domethënëse të besimit sa kishat dhe urat prej guri që të presin këtu. Grabova, ky emër shekullor përtej zonës malore të Gramshit vazhdon të turbullojë mendjet e njerëzve për misterin dhe fshehtësinë së bashku me thesaret arkeologjike që konservon. Një turist apo i interesuar për herë të parë do ta kishte të vështirë për faktin se për të shkuar në Grabovë rruga është e lodhshme, e pashtruar dhe shpesh një mundim. Por falë peisazheve dhe bukurisë së kësaj zone, vështirësitë janë të pandjeshme. Bukuritë janë të gjithanshme dhe më shumë të 48

About Grabova Located about 44 km from Gramsh, and 1,250 meters above sea level, Grabova is known for its storied history. That history includes connections to both the Roman and Byzantine Empires. Grabova saw its most rapid development between the 14th and 17th centuries. Grabova is well known in Albania for its natural beauty, including canyons and mountainous landscape, ancient churches, bridges and cobblestone water system.

Traveling to Grabova From Gramsh: Take the bus to Lenie that leave from the town hospital at 13:00. The cost to Lenie is 300 leke (3 USD). From Lenie you can follow multiples paths to arrive at Grabova. Travel time by foot from Lenie is about 1.5 hours. You can also find 4x4 taxis in front of the hospital. Round trip cost would be about 6,000 leke (60 USD). Returning to Gramsh: Busses leave Lenie for Gramsh daily at 06:30 at a cost of 300 leke (3 USD). Accommodations

Hotel Grabova Cellular: +355682086648 (AMC) Cost: 1,000 leke per person (~$10) Amenities: Bar, Restaurant

Në qendër të qytetit të Përmetit, Albania; Tel: 00355 813 23514; Cel. 06823 39 508; 06820 81 334; vnikolla@yahoo.fr

hotel alvero

përmet

Kompleksi Alvero ofron mjedise të brendshme komode dhe një shërbim cilësor dhe të kualifikuar. Në verandën e jashtme mund të shohesh peisazhet piktoreske të qytetit dhe peisazhet mbresëlënse të lumit Vjosa. Hoteli ka 16 dhoma ,(dy suita te mrekullueshme, 3 dhoma matrimoniale dhe 11 dhoma dyshe), mjedise të standarteve të larta perëndimore me TV me mbi tridhjete kanale televizive nga më të shikuarit në botë, internet, ajër të kondicionuar, sallë konferencash me logjistikën e nevojshme për trainime, seminare, tryeza të rumbullakëta, me kapacitet prej 60 vendesh . Nr 18 TRAVEL 2016

s g n i h T t s e B to see 6

1 0 in 2

Manastiri i Ravenës një perlë e harruar padrejtësisht Who can lead you through these trails? Caravan Travel is a horse riding center placed in Southern Albania, Gjirokastra historical town. We started with the professional tours round 4 years ago and our best and longest trail is “the merchants” trail or Zagoria trail. Our group is composed by four experienced guides. During the years we specialized mainly in long riding tours. We are kipping the harmony among human kind, horse and nature. Mostly we carry the languages, by car and only the most necessary things are transported in saddle bags. This way we learned that a gallop cannot be a difficulty. Horseback Riding in Albania Address: Lagj. 18 Shtatori, Pall. 26, sh.3.h3. ap.6 Gjirokaster, Albania E-mail : travelcaravan@ymail.com Contact person: Krisitina Fidhi (English spoken) Mob: 00355695375743 E-mail: kristinafidhi@yahoo.co.uk Contact person: Ilir Hitaj ( English spoken) Mob:00355692234137 E-mail: ilir_hitaj@yahoo.com

Manastiri i Ravenës, një prej ngrehinave fetare më të bukura në Shqipëri, padrejtësisht i panjohur për shumë turistë por i pasur me histori e legjenda pa fund. Për fat të mirë, vitet e fundit, rruga për në këtë manastir është ringjallur edhe njëherë, nën trokëllimën e kuajve të Caravan Travel, dhe legjendat e historitë e tij të shumta, kanë filluar të rimarrin jetë falë Kristinës, gazetares dhe udhëtares së palodhur, që udhëheq turistët drejt shtigjeve të Jugut, që kalojnë edhe nga manastiri. Nr 18 TRAVEL 2016

Zona e Gjirokastrës është një prej zonave më të pasura me monumente dhe objekte të antikitetit por edhe të Mesjetës së hershme, kohë kur në Shqipëri sundonte kultura bizantine. Jo më kot për listën tonë të destinacioneve kemi shkëputur disa objekte nga Gjirokstra, në gjirin e së cilës flenë me thjetëra qytete antike të zbuluara vonë ose të pazbuluara plotësisht. Por përveç qyteteve, interesante për këtë zonë të bukur të Shqipërisë është se në çdo qafë malesh të Gjirokatsrës, është ndërtuar në Mesjetën e hershme së paku një manastir, i cili ka shërbyer edhe për të bujtur por edhe për të strehuar murgjit e murgeshat e kohës. I tillë është edhe Manastiri i Ravenës, një prej ngrehinave fetare më të bukura në Shqipëri, padrejtësisht i panjohur për shumë turistë por i pasur me histori e legjenda pa fund. Për fat të mirë, vitet e fundit, rruga për në këtë manastir është ringjallur edhe njëherë, nën trokëllimën e kuajve të Caravan Travel, dhe legjendat e historitë e tij të shumta, kanë filluar të rimarrin jetë falë Kristinës, gazetares dhe udhëtares së palodhur, që udhëheq turistët drejt shtigjeve të Jugut, që kalojnë edhe nga manastiri. Fare pak minuta me kalë larg Gjirokastrës dhe jo më shumë se një orë në këmbë, udhëtarët e etur për këtë lloj turizmi, që përshkojnë shtigjet e natyrës me kalë ose në këmbë mund të provojnë të shijonë ndjesitë e udhëtarëve të dikurshëm, karvaneve tregtare, ushtarëve e korrierëve të shumtë që i kanë përshkuar dendur ato në shekujt e kaluar. E mes bukurive të pashoqe që do të hasin ndanë shtigjeve e mono52

pateve, do të mund të zbulojnë edhe misteret e Manastirit të Ravenës. Manastiri i Ravenës gjendet në fshatin Goranxi. Manastiri i është kushtuar “Fjetjes së Hyjlindëses” dhe festën e tij e kremton më 15 gusht. Kisha e tij përbëhet nga naosi, narteksi dhe eksonarteksi. Naosi është i tipit në formë kryqi me kupolë triapsidal dhe ka përmasa të brendshme 6.80x5.60 m. Kisha është ndërtuar me gurë shtresorë të vendosur në mënyrë të rregullt. Tamburi i kishës është tetëfaqësh dhe i zbukuruar. Gjithashtu edhe korniza nën çati përbëhet me radhë në formë dhëmbësh të alternuara me radhë të drejta. Apsida e kishës është pesëfaqëshe. Mbi apsidën e murit jugor brenda kishës gjendet mbishkrimi: “Lutje e shërbëtorit të perëndisë Hjokë Quriakut, nga katundi Mashkullorë”. Mbi një vulë prej druri është shkruar: “Vula e së mbishenjtës Hyjlindëse, e mbiquajtur e Ravenias, mbi katundin Goranxi 1622”. Kisha është ndërtuar në vitin 1600 prej hieromonakut Kristofor. Këtë e vërteton edhe një mbishkrim i gdhendur në gur mbi portën perëndimore brenda narteksit: “Mbretëreshë e të gjithë profetëve, e quajtur fidanë e Joakimit dhe Anës shterpë, që u bëre e denjë të dëgjoje zërin e engjëllit që thoshte: Gëzohu ti o e gëzuar prej gjithpushtetësit, vajzë, virgjëreshë dhe nënë, prano lutjen prej meje shërbëtorit tënd Jeromonak Kristoforit, që ndërtoi tempullin tënd me dëshirë, viti i lindjes të Krishtit 1600”.

Adresa: Voskopoje, Korçë, Albania Adresa: Voskopoje, Korçë, Albania Tel: +355 (0)68 209 4104; www.royalvoskopoja.com Adresa: Voskopoje, Korçë, Albania Tel: +355 (0)68 209 4104; www.royalvoskopoja.com Adresa: Voskopoje, Korçë, Albania Tel: +355 (0)68royal_v_hotel@yahoo.com 209 4104; www.royalvoskopoja.com royal_v_hotel@yahoo.com Tel: +355 (0)68 209 4104; www.royalvoskopoja.com Hotel Royal me një strukturë Hotel Royalroyal_v_hotel@yahoo.com me një strukturë Hotel Royal me një strukturë alpine, ndodhet në Voskopojë royal_v_hotel@yahoo.com alpine, në Voskopojë alpine, ndodhet në Voskopojë me kushte mjaft komode dhe tëndodhet Hotel Royal me një strukturë mearkikushte në mjaft komode dhe të me kushte mjaft komode dhe të alpine, ndodhet Voskopojë përshatura mjaft mirë me përshatura mjaft mirë me arki-me kushte përshatura mjaft mirë me mjaft komode dhe të arkie Voskopojës. tekturëntekturën e Voskopojës. tekturën e Voskopojës. përshatura mjaft mirë me arkijanë, tëmepajisura me siDhomatDhomat janë, të pajisura si- Dhomat janë, të pajisura me sitekturën e Voskopojës. stem ngrohjeje, ballkon, tharëse stem ngrohjeje, ballkon, tharëse stem ngrohjeje, ballkon, Dhomat janë, të pajisura me si-tharëse etj. Kapaciteti: flokësh,flokësh, peshqirë,peshqirë, etj. Kapaciteti: flokësh, peshqirë, etj. Kapaciteti: 20 dhoma shtretër) mobi-stem 20(45 dhoma (45tështretër) tëngrohjeje, mobi- ballkon, tharëse 20 dhoma (45 etj. shtretër) të mobiflokësh, peshqirë, Kapaciteti: luara meluara stil. me stil. Restoranti: ofron një menu të 20 dhoma (45 shtretër) të mobiluara me stil. Restoranti: ofron një menu të pasur me gatime tradicionale të luara me stil. Restoranti: me gatime tradicionale të ofron një menu të zonës, tëpasur alternuara me kuzhinën Restoranti: ofron një menu të pasur me gatime tradicionale të zonës, të alternuara me kuzhinën ballkanase dhe atë europiane. pasur me gatime tradicionale të zonës, të alternuara me kuzhinën ballkanase dhe atë europiane. Specialiteti janë gatimet e mishit zonës, të alternuara ballkanase dhe me atë kuzhinën europiane. te freskët bio, bulmetjanë bio dhe Specialiteti gatimet e mishit ballkanase dhe atë europiane. Specialiteti janë gatimet e mishit gatime tradicionale të zones së bio dhe te freskët bio, bulmet Specialiteti janëbio, gatimet e mishit Korçës ,gatime etj. te freskët bulmet bio dhe tradicionale te të freskët zones së bio, bulmet bio dhe Në Royal Hotel ofrohen ambiente gatime tradicionale të zones së Korçës , etj. gatime tradicionale të zones së me pamje nga ku mund të shijoni Korçës , etj. Në Royal Hotel ofrohen ambiente natyrën e virgjër malore, resto-Korçës , etj. Në Royal ofrohen ambiente pamje nga ku mund të shijoni rant, bar,me sallë konferencash, Në Royal HotelHotel ofrohen ambiente me pamje nga ku mund të shijoni natyrënverandë, e virgjër malore, restokënd ndenjjeje, parkim me pamje nga ku mund të shijoni natyrën e virgjër malore, i garantuar. rant, bar, sallë konferencash, natyrën e virgjër malore, resto-restoNë hotelkënd organizohen festaverandë, të ndbar, sallë konferencash, ndenjjeje, parkim rant,rant, bar, sallë konferencash, ryshme.iOrganizohen gjithashtu ndenjjeje, verandë, parkim garantuar. këndkënd ndenjjeje, verandë, parkim shëtitje malore, sporte dimërore i garantuar. Në hotel organizohen festa të ndi garantuar. dhe verore si ski, tracking, hiNëgjithashtu hotel organizohen festa të nd-të ndNë hotel organizohen festa ryshme.tëOrganizohen pizëm, ekspedita ndryshme në Organizohen gjithashtu shëtitje malore, sporte dimërore ryshme. Organizohen gjithashtu shume nga vendet kulturore qëryshme. shëtitje malore, sporte dimërore dhe verore si ski, tracking, hiofron Voskopoja. shëtitje sporte dimërore is located iin Voskopoje up to Royal Hotelmalore, with an alpine architecture, dhe verore si ski, tracking, hi-Rooms 1420 above level. The pizëm, ekspedita të ndryshme në sea dhemverore si ski, tracking, hi- are very comfortable, equipped pizëm, ekspedita të ndryshme nëtowels, with heating, balcony, hairndryshme dryer, qëekspedita shume nga vendet kulturore pizëm, të nëetc.. Capacity: 20 rooms (45 beds) furnished with style. Restaurant: offers a rich menu of nga vendet kulturore që ofron Voskopoja. shume vendet kulturore shume ngaRoyal Hotel with anqë alpine architecture, is located iin Voskopoje up to traditional dishes of the area, alternating with Balkan and European ofron Voskopoja. Royal Hotel with anare alpine isequipped locatedisiinlocated Voskopoje up to ofron Voskopoja. 1420are m specialty above sea level. The Rooms very comfortable, Royal Hotel with anarchitecture, alpine architecture, iin Voskopoje up t cuisine. The main of 1420 dishesm ofabove fresh meat, organic and sea level.etc.. TheCapacity: Rooms are very comfortable, equipped with heating, balcony, hair dryer, towels, 20 rooms 1420 m above sea level. The Rooms are very comfortable, equipped traditional dishes of the area of Korca, etc.. The rooms have a view with heating, balcony, hairoffers dryer, atowels, etc.. Capacity: 20 rooms beds) furnished with style. Restaurant: rich menu of etc.. Capacity: of the pristine(45 nature of the mountain. Bar, conference room, sittinghair with heating, balcony, dryer, towels, (45 beds) furnished with style. Restaurant: offers a rich menu of 20 rooms corner, terrace, secured parking. organize mountain hiking, traditional dishes We of the area, alternating withwith Balkan Europeanoffers (45 beds) furnished style.and Restaurant: a rich menu of traditional dishes of the area, alternating with Balkan and European winter and summer sports skiing, tracking, horseback riding, cuisine. The like main are specialty of dishes of fresh meat, organic and traditional dishes of the area, alternating with Balkan cuisine. TheVoskopoja main areoffers. specialty of dishes of fresh meat, organicand and European to many cultural sitesarea that various expeditions traditional dishes of the of Korca, etc.. The rooms have a view cuisine. The main are specialty of dishes of fresh meat, traditional dishes of the area of Korca, etc.. The rooms have a vieworganic and of the pristine nature of the mountain. Bar, conference room, sitting traditional dishes of the area of Korca, etc.. The rooms have a view of the pristine nature of the mountain. Bar, conference room, sitting corner, terrace, secured parking. We organize mountain hiking, the pristine nature of the Bar, conference corner,ofterrace, secured parking. Wemountain. organize mountain hiking, room, sitting winter and summer sports skiing, tracking, riding, corner, terrace, secured parking. We organize mountain winter andlike summer sports likehorseback skiing, tracking, horseback riding, hiking, various expeditionsvarious to many cultural sites that Voskopoja offers. expeditions to many sports culturallike sites that Voskopoja winter and summer skiing, tracking, offers. horseback riding, various expeditions to many cultural sites that Voskopoja offers. 53 Nr 18 TRAVEL 2016

VOSKOPOJË

VOSKOPOJË VOSKOPOJË VOSKOPOJË

s g n i h T t s e B to see 6

1 0 in 2

Kisha e Shëlbuemit Rubik një mrekulli mistike nga mugujt e Mesjetës Aleksandër Ndoja Kushdo ndjek rrugën e re nga Miloti në drejtim të Kukësit, diku në kilometrin e 15-të të këtij segmenti, i shfaqet qyteza e vjetër e Rubikut. E nëse në krahun e djathtë të rrugës shikon mbetjet e ish Uzinës “krenari të bakrit”, në krahun tjetër përballë, prej nëntë shekujsh qëndron “sfidantja„ e përjetshme, që i ka bërë ballë rrjedhave të historisë, Kisha e Shëlbuemit. Vendi ku është vendosuar ajo Kishë është tejet i gjetur, majë një shkëmbi. Për t`i perifrazuar më saktë ato pamje të rralla, na del përpara një figurë disi enigmatike, shkrimtari e dijetari austriak Fabian Barcata, që ka shërbyer te kisha e Rubikut në shkrepin e bardhë, plot njëqind vjet më parë. Ai pati shkruar një libër të rrallë në formën e romanit me titullin “Lule” në gjermanisht. Pikërisht në kërë roman Barcata quante luginën e Fanit, si një nga më të bukurat në botë. Ky misionar i shquar pati shkruar dhe një ditar, që e pati quajtur “Ditari im shqiptar”, që bën fjalë për këtë vend e këta njerëz, ku asokohe kishte dhe ndonjë shtrigë, si shtriga e mullirit... që banorët e Bulgrit e patën mbytur më gurë, që të mos ua lidhte më tej fatin pas mitologjisë. Fraza e famshme e këtij frati, që shërbeu për 10 vjet mes mirditorëve, për njërën nga luginat më të bukura në botë, ka mbetur proverbiale dhe dhe është e shumë përmendur në zonën e Mirditës, pasi kjo luginë, pra lugina e Fanit ndan mes përmes gjithë Mirditën në të gjithë gjatësinë e saj. Po le ti kthehemi Kishës dhe historisë së saj të veçantë... Ky objekt kulti ka vlera të veçanta në vendin tonë. Në këtë kishë gjenden afreske ndër më të vjetrat në Shqipëri. Afresket janë të stilit bizantin ku bazuar në shkrimet gotike që dallohen qartazi në to, këto afreske datojnë me vitin 1272. E nëse tashmë kanë kaluar plot nëntë shekuj nga ai ndërtim dhe natyrshëm për atë kohë nuk mund të ketë dokumenta, janë studiuesit ata që na sjellin momenente të besueshme për një saktësi sa më afër të

Legjenda e Rubikut Mijëra vjet më parë, në trevën e Rubikut thonë se ndryshku i kuq shfaroste njerëzit, mbyste bagëtitë dhe dëmtonte të mbjellat. Ishte hyjnesha Robiko, ajo që i shpëtoi banorët nga kjo murtajë e kuqe. Tani, çdo pranverë, në formë rituali banorët e kësaj zone festojnë ditën e Shelbuemit. Presin një ka, një dash dhe i nxjerrin njëri-tjetrit verë të kuqe, për të kujtuar hyjneshën Robiko. Dhe jo rastësisht, edhe emri Rubik i këtij vendbanimi, e ka origjinën pikërisht nga kjo perëndeshë e lashtë pagane.

vërtetës. Referuar disave prej tyre, më afër duket se gjendet studiuesi Ndue Dedaj i cili është autor i një libri tashmë të mirënjohur në këtë fushë, “Toka e Katedraleve”. Z. Ndue Dedaj thotë se nisur nga stili i ndërtimit, lloji i afreskeve etj, është thënë se kisha i përket shekullit të XII, ku Ipen, përcakton vitin 1272. Duke shtuar më tej, z. Dedaj thotë se historianët, sidmos ata të mesjetës, i kanë mbledhur me mundim, gjurmë-gjurmë, dëshmitë historike mbi vjetërsinë e Rubikut kishtar, fillimisht kuvendin benediktin të njohur me emrin “sankti Salvatoris Arbanensis”, i cili me këtë emër paraqitet për herë të parë në një dokument të datës 19 qershor 1166. Që kuvendi ka qenë në fillim i Benediktinëve, studiuesit e lidhin dhe me përmendjen aty të inocentit Abat, emërtim ky që është karakteristik vetëm për benediktinët e jo për françeskanët apo për domenikanët. Françeskanët e marrin më vonë në zotërim, aty ku sot është kuvendi dhe kisha e tyre (S. Salvatoris e Shelbuesit), mund të thuhet që nga shekulli XV, citohet F. Cordignano. Historiani i krishtërimit ndër shqiptarë, Zef Mirdita, citon pastaj Th. Ippen-in dhe M. Shuflay-n në përshkrimin e afreskëve të përmendura të kësaj kishe: “Kisha ka qenë pikturuar me freska dhe me citate nga Besëlidhjë e Re dhe me emrat e shenjtërve të pikturuar, ndër të cilët është dhe emri i Shën Astit, ipeshkvit dhe martirit të Durrësit, por ka dhe dëshmi të kulturës bizantine, gjegjësisht monedha me

shkrim bizantin.” Përfundon z. Dedaj. Kjo Kishë i shërbeu Rubikut që nga viti 1272, kur thuhet se u ndërtuar deri në vitin 1967, kur qeverisja e vetshpallur komuniste dëboi franceskanin e fundit At Leon Kabashi. Pikërisht në këtë kohë Kisha u mbyll ndërsa këmbana, një vlerë e rrallë historike u zhvendos nga maja e gurit pak më sipër Kishës, për në oborrin e Uzinës, ku u shërbente punëtorëve për fillimin apo ndërprerjen e punës, alarme etj. Zona përrreth u rrethua nga telat me gjëmba, pasi u instalua një repart ushtarak. Ajo çfar është e rëndësishme në këtë rast është se kjo Kishë nuk u rrafshua si shumë simotra të saj kudo në Shqipëri, por edhe pse u dëmtua jo pak, qëndroi në këmbë si dëshmi historike e fetare deri në fillim vitet e demokracisë ku ëshë u restauruar, për të vijuar misionin e saj për të cilin u ndërtua plot 9 shekuj më parë. Vetë historia e saj, pozicioni gjeografik në të cilin ndodhet e bën këtë kishë të veçantë dhe tërheqëse për turistët e huaj dhe ata shqiptarë. Dhe vërtet, sot Kisha, përveç besimtarëve tërheq mjaft turistë të gjitha besimeve të cilët pothuaj çdo ditë ndalojnë për të shijuar nga afër atë çfarë ofron Kisha, por edhe vetë lugina e Fanit, e cila prej dëmtimeve të mëdha që ka pësuar, ndoshta e ka humbur statusin e një prej luginave më të bukura në botë, sipas Barcatës, por mbetet gjithsesi një prej luginave më të bukura në Shqipëri.

Nr 18 TRAVEL 2016

55 55

Bujtinat e rindërtuara të Rubikut

hapin një rrugë të re në zhvillimin e ekoturizmit në Mirditë

Rajoni i Mirditës për shumëkënd mbetet ende një mister. Zhvillimi i ekoturizmit në Rubik, pjesë e përgjithshme e projektit "Zhvillimi i eko-turizmit në qarkun e Lezhës", ka për qëllim ti zbulojë opinionit publik thesarin e pasur arkitekturor, historik, fetar dhe tradicional të këtij rajoni, i cili, në sajë të përmirësimit të rrugës dhe infrastrukturës, gjendet jo më larg se një orë nga kryeqyteti shqiptar, Tirana. Projekti, i financuar nga Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC) dhe Agjencia Austriake për Zhvillim (ADA) dhe e zbatuar nga Instituti i Kërkimeve Urbane (URI), ka zhvilluar një sërë aktivitetesh në këtë drejtim, ku shtylla kryesore qëndron tek rindërtimi i disa shtëpive tradicionale në Rubik, pronarët e të cilave janë pajtuar me koordinatorët e projektit për të kthyer ato në bujtina të rehatshme, gati për të pritur turistët shqiptarë dhe të huaj. Përtej gjenerimit e të ardhurave për familjet e përfshira, në një zonë shumë të prekur nga statistikat e larta të papunësisë, projekti synon të promovoj edhe sektorin e ekoturizmit në një rajon të pasur me bukuri natyrore dhe historike, por shumë pak i njohur nga opinioni publik kombëtar dhe ndërkombëtar. Pas muajsh pune intensive për sa i përket rindërtimit të godinave, vendosjen e sinjalistikës rrugore dhe trajnimin e duhur për pronarët, më në fund bujtinat e para tashmë janë të gatshme për të mirëpritur vizitorët potencial. 56

Më datë 18 nëntor 2015, u mbajt një ceremoni hapje në ambientet karakteristike e "Bujtina Biba", një nga godinat kryesore të përfshira në projekt, ku morën pjesë përfaqësues të autoritetit lokal dhe qendror, përfaqësues të institucioneve donatore, institucionet kombëtare dhe shumë dashamirës . Pjesëmarrësit, përveç valleve tradicionale dhe gastronomisë të shijshme lokale, patën mënyrë të prezantoheshin me një guidë turistike e realizuar enkas , e cila paraqet vizitorëve elementët më tërheqës kulturorë dhe natyrorë të rajonit, një hartë të detajuar për të dashamirësit e ecjes sportive si dhe projektimin e një seri dokumentarësh promovuese. Për më shumë detaje, ju lutem vizitoni faqen e internetit të dedikuar, www.ekoturizemrubik.com, e cila përmban guidën dhe hartat që mund të shkarkohen, materialet video dhe përditësimet e rregullta p¬ër çdo aktivitet, duke përfaqësuar një pikë informacioni të nevojshme për këdo që dëshiron të sodisë këtë rajon interesant të Shqipërisë. Info: Mirton Resuli, Communication Manager, URI: mresuli@uri. org.al, +355693356500

You can almost

hear the evening fall...

Nr 18 TRAVEL 2016

Flora Xhemani Baba Fotot: Klubi Discover Albania ©

Ismail Hoxha

një bankier eksplorator

në zbulim të Shqipërisë

"Discover Albania" është motoja ime e jetës 58

Nga bankat e shkollës, drejt e në bankë, dhe nga banka drejt e në prehër të natyrës. Ky është Ismail Hoxha, djaloshi që gjithkush mund ta ketë zili, sepse si pak të tjerë i ka rënë Shqipërisë cep më cep, në kuptimin e plotë të kësaj fjale, duke eksploruar shtigjet e pafundme natyrore por edhe fortesat kulturore të vendit me djemtë dhe vajzat e Klubit të tij Discover Albania. Dhe ndonëse ka filluar ta bëjë këtë që në vitin 2007, thotë se ky është vetëm fillimi. Çfarë do t`i mbetet për të zbuluar në dekadën e ardhshme? Zbulojeni vetë…

Foto kryesore: Altin R. Çelmeta © Nr 18 TRAVEL 2016

INTERVISTA

1. Kur ka filluar aktiviteti i Klubit Discover Albania? Klubi Discover Albania në fillim është hapur me emrin Klubi Kampistave pastaj më vonë u transformua në Klubi Kampistave Discover Albania dhe pastaj vendosëm që përfundimisht ta quajmë Klubi Discover Albania. Arsyeja është e thjeshtë dhe e pranueshme për faktin që në fillimet tona ne kemi filluar me udhëtime një ditore të cilat kishin të bënin me kampingun, ku kryesisht ishin mosha më të vogla që udhëtonin me ne, përmendim këtu kampin e Jalës ose të Jalit siç quhet në gjuhën autoktone të vendasve dhe më vonë vendosëm që duke qënë se kaluam te udhëtime pak më të mirë organizuara, pak me më shumë komoditet siç ishin hotelet, vendosëm ta quajmë thjesht Klubi Discover Albania. Udhëtimi i parë që kemi bërë ka qenë më 14 Mars 2007. 2.Ti je një djalë që gjithë javën punon në bankë dhe fundjavën tënde e mbush me një aktivitet krejtësisht të ndryshëm, siç është natyra me aventurat e saj. Pse? Kuptohet që në kohën kur kam filluam të merrem me themelimin e Klubit kam qenë akoma student në vitin e dytë në Fakultetin e Ekonomisë të Universitetit të Tiranës, ndërkohë kam qenë një ndër personat më aktivë duke u marrë me strukturat studentore dhe kjo më bënte që të isha i mësuar tashmë me dy angazhime njëherësh. Më vonë isha në kërkim të një pune që më plotësonte gjithë kuadrin e studimit të kryer, jo se te Klubi nuk e gjej këtë sepse edhe Klubi tashmë kërkon shumë aftësi menaxhuese, mund të duken dy gjëra që janë të ndryshme por janë shumë të pranueshme. Unë kam më shumë se dy vjet e gjysmë që punoj tek Alpha Bank dhe realisht është një kombinim shumë i mirë për faktin që banka të jep nje javë pune ku ti mund të rritesh profesionalisht në drejtimin tënd sipas profilit që ke studiuar dhe nga ana tjetër pikërisht aty ku mbaron pjesa e të qenit gjatë gjithë javës në një zyrë përpara kompiuterit duke punuar të duhet pjesa tjetër e relaksit. Pjesë e cila ndoshta për shumë persona kur e dëgjojnë nga unë u duket si punë gjatë javës dhe punë gjatë fund60

javës u them që nuk është kështu, unë vetë e shoh fundjavën më shumë si dëshirë dhe kënaqësi timen se sa e ndjej si çështje pune. 3. Cili ka qenë udhëtimi i parë që organizuat me Klubin dhe sa persona kishit në grup? Udhëtimi i parë që kemi organizuar me klubin ka qenë në Malin e Dajtit. Siç e thashë udhëtimi i parë ka qenë me 14 Mars 2007, ishte dita e verës dhe një ditë me diell në Tiranë. Grupi ishte i këndshëm dhe i plotë. Kemi qenë rreth 18 persona dhe pjesa më e madhe ishin të njohur, miqtë e mi ose miqtë e miqve të mi. Me një pjesë prej tyre ishim larguar edhe herë të tjera nga Tirana, por ajo ka qenë hera e parë kur u indetifikuam si klub, dhe vendosem që këtë gjë ta bëjme të mundur për të gjithë ata që kanë dëshirë. Në atë kohë i kemi vendosur emrin Klubi i Kampistave, e më pas e transformuam në klubi Kampistave “Discover Albania”, që tashmë është pjekur në Klubi “Discover Albania”. 4: Çfarë nënkupton të jesh anëtar i një klubi me aktivitete në natyrë? Të jesh anëtar i Klubit “Discover Albania”, mendoj dhe besoj që është privilegj dhe kërkon shumë përkushtim. Që në fillim, jemi kujdesur që ta quajmë Klub dhe jo Agjensi ose emra të tjerë me efekt biznesi. Të jesh anëtar i klubit duhet që të kesh pasion për aventurat, duhet të duash Shqipërinë, duhet ta mbash pastër atë, duhet që të jesh gjithmonë i buzëqeshur dhe mbi të gjitha të kënaqesh. Të jesh anëtar i Klubit do të thotë të kesh privilegjin e madh që çdo fundjavë të shohësh diçka të re, të njohësh se sa e bukur është Shqipëria jonë. Thethi, Valbona, Lura, Razma, Lëpusha, Kelmendi, Dhërmiu, Gjiri i Gramës, Karaburuni, Gjiri i Shën Andreas, Gjiri i Dafinës, Krorëzi, Kakomeja, Ksamili, Dardha, Voskopoja e shumë të tjera perla të Shqipërisë, duke qenë pjesë e klubit ke mundësine t`i shohësh të gjitha dhe me pak shpenzime… Jo vetëm këto, por edhe udhëtimet që janë pak më me ritëm siç janë guidat ditore duke filluar nga mali i Dajtit, Shëngjergji, Qafshtama, Kepi i Rodonit, Rana e hedhun,

Veleçiku, Mali i Korabit, Jezerca, Shishtaveci e shumë e shumë të tjera... në fund kur shikon se sa e ke eksploruar Shqipërinë, ndjen që je i privilegjuar, jo vetëm nga përvoja e përfituar, por edhe nga të mirat që i ke dhënë shëndetit tënd duke e mbajtur trupin aktiv dhe duke bërë një jetë plot adrenalinë, e mbi të gjitha dhe sa miq të rinj ke fituar gjatë kësaj kohe që ndajnë të njëjtin pasion me ty. A nuk është Privilegj? 5: Ka një moshë mesatare të pjesëmarrësve në udhëtimet tuaja apo mosha nuk ka kufi?

Në një udhëtim në Theth ishte një pjesëmarrës rreth 80 Vjec, ishtë në krye të grupit në pjesën më të madhe të udhëtimit, duke i berë karshillëk të gjithë grupit. Nga aty kemi kuptuar që mosha kë rëndësi por ajo e shpirtit dhe jo mosha e viteve. Në fillimet tona ka patur një moshë që ishte nga 20-25 vjeç, ndërsa sot mosha është rritur nga 25-40 është grupi mesatar i pjesëmarrësve, ose rreth 60% e pjesëmarrësve. Por gjithmonë nuk mungojne në udhëtimet tona edhe moshat e tjera. Ekstremet janë nga 1 Vjeç deri në 86 Vjec. Dhe duhet të themi që fëmijët janë ata që kënaqen më shumë në udhëtimet tona. Këtu do të ndalem pak dhe do te marr pak me shume kohë, sepse dua të vë theksin që ne kemi një kriter tjetër për pjesëmarrjen që është me shumë rëndësi: Vështirësia e Guidës Udhëtimet e fundjavës në pjesën më të madhe janë për të gjithë, ndërsa udhëtimet ditore janë të niveleve të ndryshme dhe pjesëmarrja nuk është e lirë. Kemi 5 Nivele që jane: Niveli i lehte i Moderuar, Sfidues, i Veshtirë, Shumë i Vështire dhe Extrem. Secili nga këto nivele ka përshkrimet përkatëse që kanë të bëjnë me lartësinë maksimale, gjendja e shtegut, kilometrat e përshkuar, largësia nga qendra shëndetsore më e afërt etj etj. Sa per të krijuar një ide, Mali i Dajtit është i Moderuar, Ndërsa Jezerca është Shumë i Vështirë, dhe këtu ne nuk marrim çdo person që ka dëshirë, por ata që kanë pregatitjen fizike dhe psikologjike.

6. Ku janë të përqendruara turet ose udhëtimet tuaja?

Udhëtimet tona janë të shtrira në gjithë Shqipërinë duke filluar

rreth e qark Tiranës e deri në pjesën më ekstreme në Vermosh dhe në Jug, ku kemi pasur edhe udhëtime në Konispol, jo thjesht si rastësi pikash gjeorafike ekstreme po sepse janë zona që kanë interes sidomos Vermoshi, që është vërtet i kërkuar. Nga ana tjetër nëse flasim për ture dua të theksoj që Klubi është i pari që ka krijuar ture enkas për shqiptaret brenda Shqipërisë, të Jugut dhe të Veriut veçanërisht i Jugut që është një tur që përfshin gjithë Rivierën, përfshirë Sazanit që më në fund u hap. Të shëtisësh me skaf apo edhe me këmbë pjesërisht në plazhet dhe gjiret më të bukura të Karaburunit, Gramën, Shpellën e Haxhi Alisë, gjithë Rivierën, deri në Krorëz e Ksamil, me një çmim të pranueshëm, besoj ishte një ofertë e mirë prandaj u përqafua. Po kështu turi i Veriut ishte vërtet interesant sepse kishte pjesët më të bukura duke filluar nga Lura , Razma,Thethi, Valbona, dhe duke pasur një kombinim shumë të bukur të tyre, nëpërmjet menaxhimit të mirë të kohës, zbulon Alpet dhe gjithë Veriun. Po kështu edhe Juglindja është pjesë e tureve tona me përqendrim Dardhën ,Voskopojën etj. kurse, nëse marrim brigjet, kemi pjesën e Kepit të Rodonit, Plazhin e Gjeneralit, Spillenë, Kallmin, Ranën e Hedhun, e shumë destinacione të tjera. Discover Albania është në të gjithë Shqipërinë.

7: Sa anëtarë ka Klubi sot dhe a janë ata të pranishëm në të gjitha udhëtimet apo jo? Mbi 500 Grupe nga plazhet e Rivierës e deri tek lartësite e Alpeve, duke i rënë cep më cep Shqipërisë, nga Toka, Deti, Ajri. Më tepër se 20,000 pjesëmarrës në guidat tona, ku falë përkushtimit të stafit çdokush e ndjen veten si mik në udhëtimet e klubit. 720 Guida të organizura, në çdo drejtim të Shqipërisë. Pjesëmarrës nga 1 deri në 86 Vjeç. Pjesëmarrës nga 45 shtete të ndryshme të botes, që kanë shpërndarë një cope të historisë dhe bukurisë shqiptare në botë. Më tepër se 120,000 ndjekës në faqen tonë në FB Klubi Discover Albania dhe rreth 400,000 kli-

Nr 18 TRAVEL 2016

61 61

kime në faqen e internetit.

8. Sa mendon se e keni zbuluar Shqipërinë deri tani?

Shumë, por ndonjeherë sa më shumë e zbulon aq më shume e kupton që ke akoma për të parë. Në gjitha destinacionet që ne kemi shkuar, jemi munduar fillimisht të marrim miratimin e banorëve që jetojnë atje, duke u shpjeguar se çfarë të mirash sjell turizmi dhe lëvizja dhe si ata të mbrojnë vendet që kanë vërtet interes për turistët, dhe sa herë që shkojmë atje, gjejmë një mikpritje shumë të mirë dhe gjithmonë na rrëfejnë gjëra të ndryshme. Nëse ne shkojmë për të parë një burim a një ujvarë, ata na sugjerojnë edhe një liqen ose dicka tjeter që s`e kemi parë. Në udhëtimet tona bukuria nuk gjendet vetëm te destinacioni final, te ujvara ku ti shkon por gjatë të gjithë udhëtimit, pesazhet qe të ofron Shqipëria në çdo lloj drejtimi janë vërtet mahnitëse. Dhe një zonë nuk është e bukur vetëm pse ka natyrë apo histori por edhe njerëz mikpritës që na e pasurojnë udhëtimin me gjëra të reja, që kanë filluar të mbrojnë vendin e tyre sepse e kuptojnë që ai vlen, vlen tashmë në shumë drejtime.

9. Ju keni filluar t`i shtrini udhëtimet tuaja dhe përtej kufijve gjeografike të Shqipërisë, në trevat shqiptare përreth saj. A del kjo gjë jashtë filozofisë së Klubit?

Në një poezi të Fan Nolit, ai shprehet që Drini i madh dhe i bukur kalon mespërmes Shqipërisë, duket e çuditshme pasi Drini kalon në pjesën e Kukësit, Komanit, Shkodrës derisa derdhet në det. Por Fan noli, me këtë ka patur Parasysh një Shqipëri më të madhe, aty ku ka treva shqiptare. Shtrirja jonë e deritashme ka qenë mjaft e kontrollueshme, nëpër zona ku flitet shqip dhe ka shqiptarë, dhe ne si klub kemi vendosur që s`do të ketë udhëtime në asnjë zonë ku nuk ka shqiptarë. Ne shkojmë vetëm ndër ato vende ku flitet shqip, jo sepse jemi të ngurtë, por sepse fillimisht mendojme të eksplorojmë vendin tonë, trevat tona dhe me pas të eksplorojmë botën. Kryesisht udhëtimet tona janë të shtrira në Shqipëri dhe Kosovë, ku në Kosovë përfshihet i gjithë territori i saj por gjithashtu edhe në disa zona të Maqedonisë ku kryesisht flitet shqip, sic është zona e Tetovës, dhe shumë shpejt kemi dëshirë të eksplorojmë Plavën dhe Gucinë që gjenden në Malin e Zi. Një ndër udhëtimet që ne bëjmë është “Majat 62

e Ballkanit”, dhe është një udhëtim i cili bashkon Kosovën, Mali e Zi e Shqipërinë, dhe është një ndër udhëtimet më të bukura.

10 - A janë guidat tuaja mjaftueshëm të përgatitura për të drejtuar grupet e të rinjve në shtigjet e panjohura të Shqipërisë?

Grupet tona nuk përbëhen vetëm nga mosha të reja, por nga te gjitha moshat, të cilët kanë dëshirën për të qenë pjesë e udhëtimeve tona. Guidat tona janë të çertifikuara, si dhe janë vajza dhe djem të cilët kanë mbaruar universitetin e sporteve duke i shtuar një element edhe më të rëndësishëm guidave tona. Ata nuk janë vetëm të pregatitur fizikisht, por njihin edhe terrenin, si dhe në raste emergjence kanë njohuritë e duhura për të vepruar dhe për t`i dhënë zgjidhje situatës. Përvoja e gjatë e jona ka bërë që ne të vendosim dhe standarte të reja, ndonëse shpesh nuk janë të kërkuara, por ne mendojmë se janë masa të cilat duhen marrë për të shtuar sigurinë e grupeve tona, sikundër është njohja e terrenit, analizimi i tij, gjithashtu vijëzimi dhe shpesh kemi bërë selektim për njerëz të cilët mund të kishin deshirën por e kishin të pamundur për shkak të ndonje dëmtimi fizik për t`u bashkuar me grupet tona.

11. A është ky aktivitet një biznes apo pasion për ju? Në të dyja rastet pse? Nëse do kishte qenë biznes, në fillimet e tij s`do kishte funksionuar, mbi t` gjitha, duhet të jesh guidë që të kuptosh që gjithçka është pasion, që komunikon me njerëz të ndryshem, kur merr komplimenta për një udhëtim fantastik, kur gëzohesh se po promovon vendin tënd, por edhe kur ka lodhje, ngjitje në male, udhëtime të largëta, probleme që kërkojnë zgjidhje, nga të gjitha këto e kupton që është passion. Por nga ana tjetër është një kompani që tashmë është pozicionuar si lider në treg, për kategorinë e udhëtimeve që ofrojmë. Kjo sigurisht që ka ardhur me shumë punë, por mbi të gjitha, nga përkushtimi që eshtë treguar nga ata që punojnë për Klubin. Nëse s`do kishte pasion, do ishte shumë e vështirë, nuk do kishte kete zhvillim. Klubi, shquhet ndër të tjera sepse ka identitet, ka shpirt dhe ka risi. Çdo person që punon tek Klubi, është shumë i dashuruar me të, dhe të gjithë jemi si një ekip që punon për të mirën e Klubit. 12.Ku e shikon ti veten në të ardhmen dhe sipas teje kjo e ardhme është e afërt a po e largët? Të ardhmen, këto janë ato pyetje që të bëjnë të reflektosh pak me veten, për të berë një planifikim. Planifikim ky që ndonjëherë varet edhe nga impulsiviteti që ke në ato momente. Unë shoh një rritje të turizmit, mbi të gjitha duke rritur shërbimet, duke zhvilluar infrastrukturën, duke ofruar kushte, duke ofruar dhe patur më shumë informacion. Nga ana tjetër, duke e mbrojtur turizmin, duke mos e shkatërruar atë që në hapat e parë, të kemi jashtëzakonisht kujdes me sjelljet ndaj turistëve, të jemi sa më të dashur, sepse ata nuk vijnë vetëm për bukuritë e vendit, por edhe për bukurinë e sjelljes njerëzore. Mikpritja, duhet të jetë kryefjalë e çdo zone në Shqipëri. Gjithashtu edhe ne vetë, operatorët e shërbimeve turistike, duhet të jemi më të ndërgjegjshëm, që përpara se të bëjmë programet, ta shohim veten si turist dhe jo të abuzojmë me itinerare, ture, guida që cungojnë qëllimin. Kujtoj këtu, se nëse një turist shkon në Valbonë dhe nuk kënaqet nga kushtet e shtëpise, ai do mendojë që Valboba kishte kushte shume të këqija, por në fakt është krejt e kundërta, dhe për këtë, ne duhet të jemi më vigjilentë, që t`i orientojmë turistët në vendet e duhura, aty ku ka shërbim, mikpritje dhe vlera. Klubi Discover Albania do të marrë pjesë në Panairin Ndërkombetar të Turizmit që zhvillohet në Berlin 9-13 Mars, i ftuar si një nga kompanitë që operon në Shqipëri në të gjithë territorin e saj. Ky është një tjetër stad dhe që tregon që ne po rritemi dita-ditës, tashmë na pret një pune e madhe dhe shpresojmë, edhe shume kënaqesi për të marrë, prej turistëve nga e gjithë bota, që do vizitojnë Shqipërinë e Bukur.

Klubi Discover Albania do të marrë pjesë në Panairin Ndërkombetar të Turizmit që zhvillohet në Berlin 9-13 Mars, i ftuar si një nga kompanitë që operon në Shqipëri në të gjithë territorin e saj. Ky është një tjetër stad dhe që tregon që ne po rritemi dita-ditës, tashmë na pret një pune e madhe dhe shpresojmë, edhe shume kënaqesi për të marrë, prej turistëve nga e gjithë bota, që do vizitojnë Shqipërinë e Bukur. Nr 18 TRAVEL 2016

63 63

ECHO

*ALBANIAN ADVENTURE RESORT

SHQIPËRIA E AVENTURËS NË LAJMET BOTËRORE PËR 2016* Kanionet e Osumit në Skrapar kanë marrë një vëmëndje të veçantë gjatë ditëve të fundit dhe kësaj rradhe nuk bëhet fjalë vetëm për rafting, por për dicka më të madhe dhe gjithëpërfshirëse. Albanian Adventure Resort është projekti më i ri i nisur prej Federates Shqiptare të Rafting. Federata Ndërkombëtare e Rafting publikoi me shumë krenari një intervistë me Blerina Ago, Sekretaren e Përgjithshme të FSHR - duke e quajtur këtë qendër një arritje në kuadër të zhvillimit të rafting dhe aktiviteteve të tjera në natyrë. Gjithashtu z. Christopher Doyle, Drejtori Ekzekutiv për Europën i ATTA ( Adventure Travel Trade Association) shoqata e turizmit aventurë, promovoi me entuziazëm hapjen e kësaj qendre duke e quajtur " Një nga iniciativat me frymëzuese, inovative, kreative dhe praktike që do të arrijë ta cojë përpara turizmin e aventurës në Shqipëri." Albanian Adventure Resort është një partneritet publik privat i themeluar nga Federata Shqiptare e Rafting dhe Ministria e Arsimit dhe Sportit. Kjo qendër ka si qëllim ndryshimin e jetës se komunitetit përmes aktiviteteve sportive në natyrë dhe arsimit profesional në fushën e turizmit aventurë dhe mikpritjes. AAR shtrihet në hapsirën e një ish reparti ushtarak të amortizuar, mes natyrës së paprekur, dhe fare pranë kanioneve të Osumit. Aspekti ekologjik dhe risia që sjell AAR për zonën, u vlerësua dhe me çmimin ndërkombëtar Green Apple Award, mes 500 projektesh të tjera në të gjithë botën. AAR do të ofrojë trajnimin dhe punësimin e guidave të licensuara në fushën e turizmit të aventurës dhe zhvillim të aktiviteteve dhe sporteve në natyrë me standardet më të larta ndërkombëtare. Projekti ka marrë tashmë një nisje të vrullshme me mbështetjen e Fondit Shqiptar të Zhvillimit dhe në muajt në vijim pritet të përfundojë ndërtimin e fazës së parë. AAR synon të transformojë jetën e komunitetit përreth duke nxitur zhvillimin ekonomik dhe punësimin e të rinjve të zonës.

*ARG Team *

Sportive Organization +355 67 200 66 23 info@albrafting.org Rr. Abdyl Frasheri nr.31 Pallati "Hekla 2000" Tirane/Albania

www.albrafting.org

Blerina Ago

sekretare e përgjithshme e Albania Rafting Group, dha një intervistë për Federatën Ndërkombëtare të Rafting “Njihemi me mendjen pas idesë : Albanian Adventure Resort” Blerina Ago, një sipërmarrëse 28 vjeçare e lindur dhe rritur në qytetin mahnitës të Beratit na tregon si ka rrjedhur jeta e saj midis qytetit e kanioneve të Osumit dhe iniciativën e saj më të re, Albania Adventure Resort, ose si ajo e quan atë parku i lojrave në natyrë. Blerina sa kohë ka kaluar nga hera e parë që je futur në lum me gomone mes kësaj natyre mbresëlënëse? Blerina: Jam rritur në Berat dhe kujtimet e para të fëmijërisë i kam gati të gjitha të lidhura me lumin. Në fakt para pak kohësh, po e diskutoja dhe me tim atë teksa po shihnim fotot e mia rreth 6 apo 7 vjec duke notuar në Osum. Pas disa vitesh isha shndërruar në një çunak dhe mund të isha 12 apo 13 vjec kur vendosa të hyja në lum me gomone me fëmijët e tjerë. Për shumë ishte e pabesueshme që hyja në lumë dhe kam dëgjuar përditë prindërit, mësuesit apo shoqet që më thonin “Blerina ç'po bën, je në vete, është e rrezikshme”, etj… Kur e vendose që rafting do të bëhej sporti dhe pasioni yt? Blerina: Është e cuditshme pasi tani më duket sikur gjithmonë e kam ditur se rafting ishte një pjesë e imja. Por pa dyshim hera e parë kur ndjeva adrenalinën dhe përplasjet e ujit në fytyrë ka qënë momenti kur unë u lidha përgjithmonë me rafting. Si u kthye ky pasion në një aktivitet të mirfilltë turistik? Blerina: Si unë ishte dhe një grup të rinjsh të fiksuar pas adrenalinës dhe entuziazmit që jepte rafting. Me këtë grup shkonim gati përditë gjatë muajve të ngrohtë me gomonet tona modeste të asaj kohe për të sfiduar veten mes rrëmbesave të reja. Përvec adrenalinës ne kishim mundësinë të shijonim dhe bukuritë e kanioneve të Osumit dhe ndiheshim se duhet tja tregonim këto bukuri dhe miqve e familjarëve tanë. Ndjenim një shtysë shumë të madhe që t'i bënim kanionet e Osumit dhe rafting të prekshme për këdo. Vendosëm të investojmë pasionin dhe energjinë tonë për ta bërë këtë sport atë që është sot, një nga produktet turistike më të suksesshme në vend. Cfarë të pëlqen më shumë tek rafting? Blerina: Te rafting më pëlqejnë të gjitha dhe krenohem sa herë që shëtis turistë dhe vizitorë me gomone në lumë. Na është dhënë një mundësi e jashtzakonshme t'i tregojmë gjithë botës se Shqipëria është një thesar për t'u zbuluar. Rafting mbi të gjitha është një nga aktivitetet që të jep mundësinë të njihesh dhe të miqësohesh me njerëz të ndryshëm. Ka shumë energji positive, të qeshura dhe miqësi të lidhura me rafting dhe unë kam fatin ta bëj këtë aktivitet çdo vit, çdo sezon. Më motivon shumë të qënit e rrethuar me njerëz dhe është një nga gjërat që them se më pëlqen më shumë tek rafting. Si u kthye rafting në një aktivitet të suksesshëm turistik në Shqipëri? Po vija nga aeroporti i Rinasit dhe pashë një poster të madh të Albania Rafting sapo hyra në Shqipëri. Blerina: Nuk ka ndodhur brenda ditës, por ka rreth 15 vjet pas shumë kërkesash nga miqtë dhe familjarët nisëm të bënim shëtitjet e para në kanionet e Osumit. Zamo Spathara një nga të apasionuarit e parë të rafting, tashme dhe presidenti i Federatës Shqiptare të Rafting, kishte ëndrrën dhe idenë fillestare për ta kthyer pasionin e tij dhe kërkesat e shumta që po merrte, në një eksperiencë të mirëfilltë turistike. Zamo i vuri punët në lëvizje dhe e bëri që rafting të ishte një eksperiencë e prekshme, e sigurtë dhe argëtuese për të gjithë. Ishte ai që më shtyu mua dhe të rinj të tjerë të apasionuar pas rafting të bëhemi guida profesioniste. Si rezultat u themelua dhe FSHR e cila ka punuar gjatë gjithë kësaj kohe për të garantuar që rafting ushtrohet sipas standardeve ndërkombëtare. Unë mbaj

Nr 18 TRAVEL 2016

65 65

pozicionin e Sekretarit të Përgjithshëm të Federatës dhe pjesë e punës time ka qënë të organizoj trajnime të ndryshme, certifikime dhe aktivitete të tjera për të siguruar që secila nga guidat e rafting të jetë e licensuar për të ushtruar këtë aktivitet. Kemi pasur rezultate mjaft të mira deri tani duke mikpritur rreth 5000 vizitorë çdo vit në kanionin e Osumit dhe rrëmbesat e Vjosës. Tani të lutem të më tregosh pak mbi këtë surprizën, projektin tuaj të shumë pritur. Çfarë është Albanian Adventure Resort? Si ju erdhi idea? Blerina: Me rafting kemi treguar se çdo sezon, për gati 15 vjet me rradhë, ka qënë i suksesshëm dhe kemi arritur shumë. Kur them arritje, nuk nënkuptoj këtu vetëm promovimin dhe standardizimin e rafting por gjithashtu promovimin e turizmit të aventurës, mbrojtjes së natyrës dhe punësimit të të rinjve. Kemi pasur fatin të kemi vemendjen dhe mbështetjen e të gjithve gjatë këtyre viteve dhe së fundmi të gjithë ose kanë bërë ose duan të bëjnë rafting. Ky fluks vizitorësh në rritje shpesh na ka sjellë para pamundësisë për ti akomoduar të gjithë dhe shpesh na është dashur të mos pranojmë më shumë se një ose dy grupe në një ditë. Edhe pse organizoheshim mire, kishim paisjet e nevojshme dhe guida të certifikuara për ta përballuar këtë fluks, largësia e bazës sonë nga kanionet e Skraparit na e bëntë të vështirë të transportonim njërin grup dhe të vazhdonim me grupin tjtetër brenda ditës. Na duhej një bazë në afërsi të kanioneve dhe itinerareve të rafting në atë zonë nuk gjendej asgjë përvec një reparti ushtarak të braktisur. Këtu na lindi idea e shfrytëzimit e asaj çfarë ishte aty, ngjitur me kanionet Osumit, na erdhi idea për të rivitalizuar repartin ushtarak dhe kthimin e tij në një qendër pritëse për rafting dhe sporte të tjera në natyrë. Na mbetej të bënim çfarë kishim bërë deri tani, të besonim te ëndrrat tona të punonim fort dhe të vepronim. Vendosëm tja shpjegonim idenë shtetit Shqiptar për të na dhënë lejen e përdorimit të hapsirës për qëllime turistike. Ideja u pëlqye dhe së bashku me Ministrinë e Arsimit dhe Sportit krijuam një partneritet publik-privat. Menjëherë pas nënshkrimit të akteve, zhvilluam dhe planin e biznesit të qendrës me ndihmën e disa ekspertëve ndërkombëtarë dhe zhvilluam projektin arkitekturor për rindërtimin e repartit me nje studio arkitekturore. Tani që flasim po punojmë për përfundimin e fazës së parë të ndërtimit të financuar nga Fondi Shqiptar i Zhvillimit. Cili është roli juaj Blerina në Albanian Adventure Resort? Si do të funksionojë qendra? Blerina: Nuk është se nuk më pëlqen të bëj disa gjëra njëkkohësisht, më pëlqen shumë! Unë mbaj pozicionin e administratores së qendrës 66

dhe e kam marrë përsipër këtë përgjegjësi sepse kam shumë besim se do ta çoj deri në fund këtë iniciativë. Është sfiduese për cdo vajzë të re në botë dhe sidomos në Shqipëri të marrë një pozicion lidershipi, kjo pasi shoqëria jonë është ndërtuar në këtë mënyrë. Unë jam sprovuar shumë gjatë rrugës time këtu dhe po përpiqem që përvec punës time të frymëzoj dhe vajza të tjera të reja ambicioze si unë, përmes një modeli pozitiv të punës dhe këmbënguljes si mënyra e vetme drejt suksesit. Për sa i përket projektit Albania Adventure Resort, ne i kemi vendosur qëllimet dhe objektivat tona dhe po punojmë për të arritur objektivin e këtij viti (2016), që është përfundimi i godinës pritëse të vizitorëve dhe akomodimeve fillesare. AAR po implementohet në tre faza të shtrira në një periudhë 5 vjeçare kështu që presim vit pas viti të zbulojmë surprizat që do të sjellë kjo qendër. Që t’ju shuaj kureshtjen, gjatë dy viteve të para do të përqëndrohemi që të realizojmë këto objektiva: 1. Zhvillimi i 5 sportve dhe aktiviteve në natyrë përvec rafting (kayaking, trekking me bicikleta malore, snow-shooing, eksplorim kanioni dhe hydrospeed) në zonën përreth qendrës. 2.zvillimi i programeve jashtëshkollore për periudhat e pushimeve pranverë-verë-dimër për nxënës të shkollave të mesme dhe studentë. 3. ofrimi i trajnimeve dhe certifikatave si profesionist në fushën e turizmit dhe guidë turistike për të rinj që duan të investojnë në një karrierë në turizmin e aventurës apo menaxhimin e turizmit, etj. Këto janë lajme shumë të mira Blerina, të uroj shumë suksese. Dëshiron të shtosh diçka tjetër? Blerina: Deri tani kemi pasur mbështetjen e disa organizatave dhe institucioneve përmes fondeve dhe ngritjes së kapaciteteve për qendrën, pasi është një projekt gjigand për Shqipërinë, Ballkanin dhe vetë industrinë e turizmit dhe sporteve në natyrë. Gjej rastin t'i falenderoj të gjithë. Megjithatë kush dëshiron të na bashkohet dhe të japë kontributin e tij për zhvillimin e kësaj qendre është i mirë pritur të na kontaktojë apo të na vizitojë në sezonin e ardhshëm që fillon në mars 2016 në kanionet e Osumit, në Skrapar. Faleminderit për intervistën! Faleminderit ju dhe përgëzime! Më poshtë ndiqni videon e AAR…se shpejti në kanionet e Osumit! https://www.youtube.com/watch?v=dn0RCqgJbLY

Castle per te qPeark, e enderru aq e bu ne e bukur, ar enderrukur sa per t'u tani ar… www.castle-park.com

Plot hijeshi Castle Park gjendet i vetem majë një kodre, mes një pylli plot sekrete dhe natyre të virgjër me vështrim nga gjigandi, mali i Tomorrit dhe nga Berati me një histori 2400-vjeçare. Kështjellë si të gjitha kështjellat me legjendën e saj, ka mikpritur personalitete me famë botërore. Duke kaluar këtu le të mbetet e bukura duke përcjelle më të bukurën… Berati është një nder shembujt e rrallë arkitektonikë të periudhës osmane në Ballkan. Berati dëshmon për bashkëjetesën paqësore të komuniteteve të ndryshme fetare dhe kulturore në Shqipëri përmes shekujve. Ndër atraksionet e saj është një kështjellë mesjetare, e njohur si "Kala", e cila është ndërtuar në shekullin e 13, edhe pse origjina e saj datojnë që nga shek 4 p.e.s.

Natyrë dhe Adrenalinë!

Në këtë stinë, rafting në Osum dhe Vjosë dhe river hiking & eksplorim në të gjithë zonën e Beratit dhe Skraparit! Nëse ju pëlqen natyra dhe jeni kurioz rreth Shqipërisë së paeksploruar, bashkohuni me ne! Do të shkojmë drejt qytetit të bukur e trashëgimisë të UNESCO-s, Beratit dhe për rafting në luginën e hapur të lumit Osum! Një largim energjik drejt natyrës dhe kulturës, është ajo ç'ka ju ofron Castle Park dhe Albania Rafting Grup, në këtë stinë të nxehtë plot ritëm e larmi! Pikërisht ajo që na duhet për të përjetuar lumturi dhe adrenalinë!

Eksperienca Gjatë këtyre udhëtimeve tona ne do të kombinojmë natyrën, aventurën, adrenalinën, argëtimin, relaksin, emocionet pozitive dhe miqësinë. Rafting do të ofrojnë një eksperiencë të paharrueshme. Natyra përreth dhe tingujt e rrjedhës së lumit kombinuar me adrenalinën që të falin rrëmbesat e shumta do të krijojnë një udhëtim të paharrueshëm për ju!

Berat - Përmet street, 1.5 Km from Gorica Quarter, Berat/Albania; Tel.: +355 67 200 66 23 www.castle-park.com ; castlepark_2003@yahoo.it Nr Nr 11 18 travel TRAVEL 2013 2016

41 67

DESTINACIONE DIMRI

Dardha & Dimri shfaqet dhe dëbora mbulon Shqipërinë, dy janë emrat që menjëhere të vijnë ndër mend, Dardha dhe Voskpoja . Të gjithë e kanë si mbërritje, duan të shkojnë shpesh të rikthehen, për të vizituar këto vende, të kalojnë një fundjavë ndryshe, të shijojnë emocionet që këto vende dinë të falin.

Dy udhëtime të bukura, të cilat kanë çdo gjë që mund të kërkosh, është një program i cili përfshin njohjen e këtyre dy simboleve të kulturës, vjetërsisë, historisë, gastronomisë. Vende të cilat të japin një pasqyrë më të qartë për të kaluarën e vendit tonë. Ndonëse nuk mbeten mbrapa as në verë, pasi njerëzit që udhëtojnë janë në dijeni se këto vende mund të shijohen si në dimër dhe në verë, por në dimër vizita nëpër këto vende bëhen më interesante pasi në Dardhë gjendet një pistë në të cilën çdokush mund të shijojë sportin e bukur të skive. Gjendet një pistë e cila çdo vit bëhet më e përmirësuar. Klubi Discover Albania e mundëson shumë mirë vizitën ndër këto vende, për të kaluar një fundjavë me ndjesi të tjera, plo t lumturi, kënaqësi e duke dhënë një shërbim që shpesh të gjithë njerëzit e kërkojnë, e shpesh duke i tejkaluar. Nëse pyet njerëzit që kanë qenë me Klubin (Discover Albania) të gjithë thonë se ka qëneë një eksperiencë, e cila ka patur vlerë për të krijuar kujtime të bukura, e kjo është më e rëndësishmja në çdo udhëtim, të krijosh kujtime të bukura të cilat nuk harrohen lehtë. Jemi në dyshim se cilën të përmendim më parë, apo cilën të veçojmë Dardhën apo Voskopojën, të dyja këto vende fshehin bukuri të cilat presin të zbulohen prej çdo udhëtari. Lakrori në sac, Burimet e ujit në Dardhë, kulturën dhe historinë e Voskopojës si dhe kishat e saj, pa dashur kemi harruar të përmendim "Ujin e qelbur" në Dardhe (i cili perbën një burim kurativ për gurët në veshka, por që prej erës që ka, është emërtuar në këtë mënyrë) Ngrohtësia nuk mungon në këto vende, dhe gjatë natës nuk mund të ndjesh aspak zbritjen e temperaturave, përkundrazi mbetesh i çuditur sesi këto vende të ftohta mund të të japin kaq ngrohtësi. "Nuk ka mikrobe, nuk ka sëmundje, shyqyr që ra dëbora se i largoi" kjo është një shprehje të cilën na e thotë një banor i kësaj zone teksa e pyesim për këto dy zona të rëndësishme të juglindjes sonë, dhe se sa të shëndetshme janë si udhëtime. Guri i vjeshtës, Kishat e Voskopojës, kultura e vjetër Voskopojare, Uji i qelbur i Dardhës, e shumë tipare të tjera bëjnë që këto dy vende të jenë të preferuarat e një fundjave, e sigurisht me Klubin Discover Albania fundjava merr një tjetër rrjedhë, duke shijuar akoma më bukur momentet. E pas këtij përshkrimi po ju japim detajet e programit se si mund të kalohet fundjava me Klubin në Dardhë dhe Voskpojë: 68

Rr.Myslym Shyri, P.25 Sh1/4 Tirana Albania www.discoveralbanianow.com discover.albania@yahoo.com Mob: +355696583870

Voskopoja Princeshat e bukura të turizmit dimëror

Dita e parë:

Nisja nga Tirana në orën 17:00 nga Liceu Artistik "Jordan Misja" Ndalesë për kafe gjatë rrugës Mbërritja në Dardhë dhe akomodimi në hotel Kohë e lirë Darka në Hotel

Dita e dytë:

Mëngjesi në hotel Shëtitje në fshatin Dardhë Ski tek pista e Skive në Dardhë Dreka Kohë për pushim Darka në hotel (Nuk mund të leme pa shijuar lakrorin dhe mishin në saç) Dita e tretë: Mëngjesi në hotel Vizitë në Voskopojë Vizitë në Korçë Vizitë tek Mësonjtorja e parë shqipe dhe Katedralja e Korçës Ndalesë tek "Teto Ollga" në Tushemisht Kthimi në Tiranë Nr 18 TRAVEL 2016

Stebleva bukuri e fshehur në këmbët Shebenikut Bardha Nergjoni

Edhe pse konsiderohet një perlë e paprekur e turizmit malor dhe natyrës piktoreske, Stebleva e Gollobordës, krahina mes Dibrës dhe Librazhdit, është shumë afër por edhe shumë larg për shkak të infrastrukturës së munguar. 8 vjet më parë filloi investimi për rrugën që lidh Peshkopinë me Librazhdin, por nga 33 kilometër rrugë vetëm 11 u ndërtuan pjesë-pjesë, ndërsa rreth 22 km të tjera mbetën në gjendjen e mëparshme. Si pasojë e rrugës, në dimër Stebleva braktiset nga banorët. Nga 300 syresh që jetojnë gjatë verës, në dimër guxojnë vetëm 30 autoktonë ndërsa të tjerët kanë zhvendosen në qytetet ku kanë ndërtuar jetë urbane. Me shpresën e rrugës, shumë familje menduan të rikthehen e të investojnë për të zhvilluar turizmin familjar si një mundësi punësimi dhe përfitimi ekonomik. Ndërtimet e para prej druri tashmë presin turistë, pistat natyrore të skive nuk duan asgjë më shumë se njerëz, bukuria dimërore pret vetëm të shijohet, por ndërkohë kjo “Dardhë” kaq e afërt nga ajo e Korçës, mbetet ende larg turizmit dimëror. Traditat e veçanta që vijnë edhe nga përzjerja e këtij minoriteti janë risi për turistët që për rastësi kanë përfunduar në këto zona. U deshën njëzet vjet që natyra e mrekullueshme e Steblevës, të rikthehej në vëmendjen e banorëve që dikur u larguan prej saj, për të mirat që vetëm ajo mund t’u ofronte. Gjithashtu, përpjekje serioze janë bërë për të realizuar hapjen e pikës kufitare të Llakaicës me shtetin Maqedonas. Kjo pikë kufitare njihet ndryshe si “Fusha e 30-tës”, vendi me pikë piramidën nr.30, të kufirit shtetëror me Maqedoninë. Hapja e kësaj pike kufitare e bën Steblevën një zonë malore turistike, vetëm 30 min larg nga Struga. Pengu i rrugës ka bërë që në dimër kjo zonë në këmbët e parkut kombëtar Shebenik-Jabllanicë të jetë një pamje e paarritshme për të gjithë ata që duan të shijojnë natyrën dimërore, për të mos udhëtuar shumë drejt verilindjes apo drejt Maqedonisë. Stebleva është një teatër natyror, një gërshetim i mahnitshëm i lëndinave, pyjeve, kodrinave, maleve dhe lumenjve. “Maja e Zezë” e cila ndodhet në lartësinë 2225 m mbi nivelin e detit, është maja më e lartë në këtë zonë. I dyti renditet mali i Raducit, me një lartësi 2084 m, i cili shtrihet në lindje të Steblevës. Stebleva përshkohet nga përrenj dhe kroje të shumtë, të cilët pasi grupohen, formojnë lumin që në gjuhën e popullit quhet “ Zalli i Steblevës”. Pasi përshkon rrugën Borovë – Trebisht – Okshtun, në Gjoricë të Dibrës, ky lumë bashkohet me Drinin e Zi. Krahas bukurisë, florës dhe faunës së pasur, ky lumë karakterizohet edhe nga cilësia parësore e peshkut që rritet në këto ujra, trofta e egër me pika të kuqe. Jo më pak kureshtje, zgjon dëshira për të vizituar liqenin karstik

të Draganitsi dhe Liqenin e Salxhyres. Shkëmbinjtë monumentalë që e karakterizojnë, krijojnë një peisazh natyror vërtet miklues të jep përshtypjen sikur ndodhesh në Theth të Shkodrës. Të mahnitshme janë pllajat dhe lëndinat e Visharicës, malit të Kallkanit e Mllacit, të cilat përbëjnë një nga pjesët më tërheqëse të Steblevës, të përshtatshme për aktivitetet sportive gjatë muajve të verës dhe pistat natyrore për ski, gjatë sezonit të dimrit. Shebenik-Jabllanicë është parku më i madh në Shqipëri me një sipërfaqe 34 000 ha. Është një ekosistem i pasur me lloje dhe habitate të jetës së egër dhe me shumë vende tërheqëse që nuk njihen akoma nga vetë shqiptarët e jo më nga turistët e huaj. Duhen 1 orë e 40 minuta për të mbërritur dhe mund të pushosh në ço stinë. Ka produkte të zonës që e dallojnë si patatja e Stëblevës, bylmeti tipik dhe mishi i shijshëm i kullotave malore. Jo të paktë janë ata që kanë investuar në akomodim. Shtëpi druri me kushte mjaft të mira presin turistë. Mersin Hoxha është ndër të parët. Si kryetar i shoqatës Stëbleva ai ka menduar që ti drejtohet turizmit në çdo stinë. Mund të akomodojë deri në 25 persona në ndërtesat prej druri. Ndërkohë deri tani askush nuk ka menduar të vendosë ski në dispozicion, të cilat duhet ti merrni me vete. Por sipas mjeshtrave të skive “Posta e policisë” dhe “Vakëfi” janë territore mjaft të mira për skiatorë amatorë dhe profesionistë. E rëndësishme është të shkosh pasi në Stëblevë, në fushën e saj të bukur në këmbët e Shebenikut gjen panoramën, mundësitë për sport dhe ushqim të shijshëm me produkte të zonës.

Nr 18 TRAVEL 2016

NATYRE

Biçikleta

e dashura e natyrës

Biçikleta daton ndër vitet 1885 Koha ka rrjedhur pa u ndjerë dhe biçikleta eshte kthyer tashmë në një emocion më vete, është kthyer në një pasion i cili udhëheq . Modelet e saj janë nga më të ndryshmet, për rrugë të mira, rrugë jo të mira, i janë vënë shumë tituj, por biçikleta mbetet një emocion që lidh njerëzit. Është ndër dhuratat e para që merr kur je fëmijë, ke dikë në kujtimet e tua si përsoni i parë që të mëson që ta drejtosh. Shpesh e kemi filluar biçikleten mbi 4 rrota, e më pas, pasi e kemi përvetësuar dhe jemi ndjerë më të sigurtë e kemi vazhduar me dy rrota. Kjo është biçikleta, e thjeshtë, e bukur, që të gjendet gjithmonë afër, nuk ka nevoje për shumë hapesirë, është mbajtur në të shkuarën nëpër korridore, dhe prapë e pranonim si një pjesëtar të rëndësishëm të familjes. E keni parasysh ndjesinë e biçikletës, përkujdesjen që ajo kërkon, kontrolli i gomave, frenat, ai emocioni i lirisë që të jep teksa udhëton me të. Ne po jua rikthejmë edhe një herë, ndonëse dikush është dyshyes për këtë ndjesi, se si mundet vallë një mjet i thjeshtë me dy goma të bëhet një pjesë e rëndësishme e jetës sonë. 72

Klubi “Discover Albania” është një ndër nismëtarët e këtyre udhëtimeve të bukura me bicikleta, si dhe për të rindezur përsëri atë ndjesi që të jep biçikleta, e njëkohësisht për të zbuluar vende të reja. Përbën një nismë të re, pasi ata që janë të dashuruar pas biçikletave zhvillojnë shpeshhere organizime të ndryshme më profesionale, duke ngushtëzuar grupin e njerëzve që perdorin këto mjete kaq fantastike, ndërsa Klubi “Discover Albania” organizon të dielave udhëtime me biçikleta, dhe qëllimi kryesor ndër të tjera, mbetet të kthehemi përsëri tek kjo dashuri, si dhe të përmirësojmë shëndetin tonë, pasi disa nga përfitimet që ka biçikleta nuk kanë të numëruar, ndër të cilat ne po i rendisim duke ju dhënë mundësinë që t`i zbuloni edhe ju: PËRFITIMET SHËNDETËSORE TË ÇIKLIZMIT

• Çiklizmi është një nga mënyrat më të lehta për tu ushtruar. • Rrit forcën dhe tonin e muskujve • Rrit qëndrueshmërinë e organizmit • Përmirëson shëndetin kardio-vaskular • Djeg kalori • Përmirëson shëndetin e zemrës • Përmirëson koordinimin • Zvogëlon stresin • Ju mban në formë të shkëlqyer fizike deri në plakjen e vonë

Klubi Discover Albania Discovering together...

Bike Tours

Ture një-ditore rreth e qark Tiranës. Itinerare të thjeshta dhe shtigje të vështira për më të apasionurait.

Rr.Myslym Shyri, P.25 Sh1/4 Tirana Albania www.discoveralbanianow.com discover.albania@yahoo.com Mob: +355696583870 Nëse jeni një dashurues i natyrës dhe i biçikletës, mos humbisni turet e organizuara nga Klubi Discover Albania. Rreth e qark Liqeneve të Tiranës, shtigjeve të Dajtit, në gjurmët e rrugëve antike, në rrugët e pashtruara e aq sfiduese për ata që ia dinë sekretet biçikletës... E ku ka më bukur se ta takosh natyrën pa i bërë dëm asaj? E ku ka më miqësore se biçikleta për natyrën?

Biçikletat për turet vihen në dispozicion nga Klubi, në bashkëpunim me Ecovolis Nr 18 TRAVEL 2016

PERSONAZH

Jetnor Selimaj bjeshkatari i palodhur

i shtigjeve shqiptare

Malësori nga Valbona është shpallur "Guida e Vitit” nga Klubi “Discover Albania” Jetnor Selimaj është një djalë që rrallë mund ta shikosh me fytyrë jo të qeshur. Edhe kur e telefonojmë për bisedën që duam të bëjmë për revistën, ai na pergjigjet me nje ze te ngrohte, teksa na thotë që mund ta gjejmë tek Klubi. E dimë shumë mirë tashmë se nuk bëhet fjalë për një lokal, apo bar-kafe, Jetnori nuk është nga ata djem që mund t`i gjesh rëndom nder kafet e Tiranes, madje ai as kafen nuk e preferon, por kur thote tek Klubi e ka fjalën për Klubin “Discover Albania”, emër për ne dhe jo vetëm për ne, është shumë familjar. E gjejmë në zyre, teksa kërkon për vende te reja, për mundësi te reja për të zbuluar e shijuar Shqiperine, ai vetë dhe djemtë e vajzat që i bashkohen grupit kryesisht fundjavave. Jetnori është një djalë i ri në moshë, por përvoja nuk i mungon, ka shumë vite që punon si guidë, ndonëse ai nuk e konsideron punë, gjithmone i qeshur, ka një pamje të ngrohtë, që të bën për vete që në momentin e parë që të takon. Ngrihet për të na takuar, një djalë malësie, i cili nuk ka mbetur vetëm një udhërrëfyes në vendlindjen e tij, Valbonën e bukur, por që ka shëtitur gjithkund, edhe në jug, në juglindje, kudo në Shqiperinë e bukur turistike. Natyrisht kur e pyesim për vendlindjen e tij, na thotë me 74

krenari se është nga Valbona, por nuk kufizohet duke na treguar se ka parë vende shumë të bukura të cilat i kanë lënë mbresa të pafundme. Një djale i sjellshëm, i edukuar në kontaktin e parë, dallohet që në vështrim që ka po aq edhe guxim, nuk stepet kollaj, por është gjithmonë sfidues për të kërkuar e zbuluar shtigje të reja, cilësi që patjetër duhet tÌ ketë një udhërrëfyes, Dhe një udhërrëfyes I zakonshëm, por guida më e mirë e vitit. Po, sepse Klubi “Discover Albania” ku ai aderon prej kohësh tashmë me shumë dashuri e përkushtim, e ka perzgjedhur si guidën e vitit 2015 Jetnorin, ose Norin sikundër të gjithë e thërrasin miqësisht. Të gjithë njerëzit që rikthehen për të udhëtuar me Klubin Discover Albania, e njohin Norin, e shpesh kur ai u thotë që nuk do të jetë në një udhëtim të radhës, ata hezitojnë një moment, por pastaj edhe nëpërmjet fjalëve të tij qetësohen, sepse Klubi gjithmone di si tì kënaqë njerëzit, që vijnë tùa besojnë atij zbulimin e Shqipërisë. Një ndër arsyet që e nxiti Klubin për të konfirmuar Norin si guida e vitit, është sepse ka një numer të lartë të përshtypjeve më të mira, të cilat gjenden mjaft lehte ne faqen e Facebook te Klubi Discover Albania, nga të cilat mund të lexosh gjithmonë komente pozitive të njerëzve që kanë qenë pjesë e udhëtimeve.

Eshte nje djale modest, qe kur I tregojme aresyen e vizites, qesh, dhe thote se eshte pjese e punes se tij, por e dime dhe mund te vertetohet shume lehte, se eshte nje djale me vullnet dhe se te tille persona jane guidat qe nevojiten per tu kenaqur dhe per te krijuar kujtime shume te bukura dhe te paharrueshme pergjate udhetimeve. Mund te themi me plot goje se Klubi Discover Albania eshte me fat qe e ka Jetnorin, por dhe anasjelltas thote Nori kur I permendim kete mendim tonin. Komenteve të udhëtarëve për Jetnorin: “Super fundjavë me grupin dhe me Super guidën Jetnorin !” - Anxhi “Një udhëtim fantastik me kujtime të bukura bashkë me guidën më të veçantë Super Jetnorin!” - Shei Shehu “Ishte hera e pare që bëra një udhëtim me Klubin (3 dite në Voskopojë-Korçë) dhe mbeta shumë e kënaqur për organizimin dhe stafin. Ritmi i vizitave është i përshtatshem dhe guida (Jetnori) shumë argëtues dhe i shoqërueshëm. Me siguri përvojë për t`u përsëritur!” - Romina Ziu

Nr 18 TRAVEL 2016

75 75

OUTDOOR

Jezerca dimërore

një zanë mali e parezistueshme

Kush e ka ngjitur Jezercën qoftë edhe një herë të vetme në jetën e tij, nuk e harron kurrë atë.

Kush e ka ngjitur Jezercën qoftë edhe një herë të vetme në jetën e tij, nuk e harron kurrë atë. Unë ngjitjen në Jezercë për herë të parë e kam bërë në maj të vitit 2009 me një grup nga Çekia. Kjo ka qene përvoja ime e parë në Malin e Jezercës dhe që bëri të dashurohem me këtë mal e më shtyu që në vitin pasardhës 2010, të isha edhe komandanti i ngjitjes dimërore të organizuar nga Federata Shqiptare e Alpinizmit dhe Turizmit Malor. Kjo ngjitje ka qene shumë më e veçantë sepse kishte disa dekada që Jezerca nuk ngjitej në dimër dhe ne ia arritëm të ngjiteshim në majën e saj sipas një itinerari që ishte bërë edhe nga kolegët tanë përpara viteve të demokracisë. Në fakt, për tu ngjitur në Jezercë koha më e mirë është nga marsi deri në shtator ose tetor nëse koha ta lejon. Gjatë të gjithe kësaj periudhe nëse do të ngjitesh në Jezercë, gjithmonë do të jetë një përvojë ndryshe. Një grup që ka dëshirë të bëjë ngjitje në dimër, duhet të jetë shumë i mirëpërgatitur fizikisht dhe i pajisur me veshjet e përshtatshme si dhe me pajisjet e domosdoshme si këpucët e malit, kthetrat, kazmën alpine, shalurën, kaskën dhe litar kolektiv. Ndërsa gjatë stinës së verës ngjitja është më e lehtë dhe mund të bëhet nga kushdo që ndihet mirë fizikisht dhe mund të përballojë deri në 10 orë ecje. Gjatë verës mjafton të kenë një palë këpucë të mira mali si dhe veshje të përshtatshme për në mal. Për të tjerat pastaj mendojnë shoqëruesit. Grupi mund të variojë nga pesë deri në dhjetë persona por edhe deri në pesëdhjetë persona. Në varësi të numrit të personave do të jetë 78

edhe numri i shoqëruesve. Në dimër kemi arritur ta realizojmë ngjitjen nga Valbona edhe me një grup relativisht të madh që është edhe rekordi deri tani për në dimër, me rreth pesëdhjetë persona, që ishte edhe aktiviteti dimëror i Federatës, ku merrnin pjesë alpinistë pothuajse nga të gjitha klubet anëtare të Federatës. Gjithashtu edhe gjatë verës e kemi ngjitur me grup nga njëzet deri në tridhjetë persona dhe mbi pesëdhjetë persona nga drejtime te ndryshme. Të jesh në çatinë e Alpeve Shqiptare është realisht diçka shumë e vçantë. Personalisht sa herë që jam ngjitur në Jezercë dimër dhe verë nëpër drejtime të ndryshme, gjithmonë emocionet që përjetoj nga pamja që ofron kjo majë është e papërshkrueshme. Di të them që në një nga ngjitjet gjatë verës përpara disa vitesh kam provuar një ndjesi të jashtëzakonshme sa që ia shpreha edhe grupit këtë emocion, duke u thënë atyre se sikur t`i merrnim të gjithë politikanët tanë dhe t`i ngjitnim këtu lart, do të ndikoheshin aq shumë dhe do të trajtonin gjithçka më ndryshe, gjithmonë në të mirë të popullit dhe Shqipërisë, aq shumë ndikon pozitivish kjo ndjesi tek njeriu në ato momente.

Mali i Jezercës mund të ngjitet në disa drejtime: 1- 2- 3- 4- 5-

Nga Gropat e Bukura (Theth) Nga Liqenet e Jezercës (Buni i Jezercës) Nga Lugu i Kukajve (Valbonë) Nga Lugu iI Ismailajve (Valbonë) Nga Lugu i Valit (Valbonë)

Foto: Elvin

Shyta j©

Më pak të vështirat nga të paktën këto drejtime që i kemi bërë dhe dëgjuar prej kolegëve alpinistë, janë nga Gropat e Bukura, Lugu i Valit dhe Buni i Jezercës. Këto itinerare mund t`i bëjnë të gjithë ata që janë mirë fizikisht dhe kanë një nivel fitnesi mbi mesataren. Dy drejtimet e tjera kanë një shkallë vështirësie shumë më të madhe sepse duhet edhe të kacavirren si dhe të ecin nëpër një kurrizore shumë të thepisur. Këto dy itinerare mund t`i bëjnë vetëm njerëz që janë mirë fizikisht dhe kanë një nivel fitnesi të lartë si dhe përvojë në ngjitje të tilla. Jezerca edhe sipas kolegëve, alpinistëve të vjetër është ikona e alpinizmit në Shqipëri sidomos në dimër. Nga të gjitha majat në Shqipëri që kapen me ecje, Jezerca është pa dyshim maja më e vështirë si në verë po ashtu edhe në dimër. Gjithsesi në Alpet tona ka edhe shumë maja që nuk kapen me ecje por duhet që në pjesën e fundit të kacavirresh, gjë që i bën ata më të vështirë se Jezerca. Por duke qenë se Jezerca është edhe maja më e lartë, ngelet si më e vështira…. Ngjitjet në Jezercë kanë filluar herët në Shqipëri, qyshkur baroni Franc Nopça e evidentoi Jezercën si mali me shkallën më të lartë të vështirësisë, krahasuar me Shkëlzenin e deriatëhershëm, diku nga vitet

1905-1907. Deri në fillim të verës së vitit 1929, të gjitha samitet e mëdha në vargun e Bjeshkëve të Namuna ishin ngjitur dhe kishin bërë matje me anketuesit italianë. Një javë apo dy më vonë, tre alpinistë britanikë (Sleeman, Elmalie dhe Ellwood), ngjitën Jezercën (më 26 korrik 1929) nëpërmjet klasës së saj të vështirë 2 në rrugën standarde të klasës 3. Nja dy vjet më pas një grup austriakësh bëri sërish ngjitje në Jezercë. Disa grupe gjermane bërë udhëtime në fund të vitit 1920 dhe në fillim të viteve 1930, dhe pak më vonë, alpinistët italianë ishin atë që gjithashtu pasuan ngjitjet në Jezercë. Jezerca ka qenë dhe vazhdon të jetë ëndrra e çdo alpinisti apo dashuruesi e sfiduesi të natyrës. Jezerca është si një zanë e veshur me të bardha, që të josh e të thërret t`i shkosh pas atje lart nëpër maja, e kur je më në fund në majë të saj, ndihesh për pak momente zot i gjithçkaje.

Nr 18 TRAVEL 2016

Menaxherët

të agjencive turistike Vështirësitë që hasen në tregun turistik shqiptar dhe vështirësitë që kanë Tour Operatorët shqiptarë, nuk po i ndihmojnë dot Shkollat Profesionale si dhe Agjencitë Turistike dhe nxënësit për të kryer praktikat, pikërisht në këto biznese. Është i vështirë. Kjo edhe për faktin se agjensitë në vendin tonë nuk kanë ndonjë përfitim për të mbajtur nxënësit në biznesin e tyre, por duhet të ketë bashkëpunim ndërmjet Ministrisë së Turizmit, Agjensive turistike dhe shoqatave të turizmit në vend për të ndihmuar këta të rinj që do te jenë e ardhmja në këtë sektor të rëndësishëm dhe prioritar siç është turizmi. 80

e ardhshëm

duhet të praktikohen

Nr 18 TRAVEL 2016

Edhe turizmi nesër kërkon profesionistë

Alfred Bozhiqi: Shkollat profesionale, ligj që detyron biznesin të pranojë praktikantë Të kenë lehtësime në taksa e sigurime. Për të përafruar arsimin professional shqiptar me sistemin dual gjerman, ku 50% e mësimit zhvillohet pranë bizneseve, nevojiten ndryshime ligjore , që të detyrojnë këto të fundit të pranojnë praktikantë. Kërkesa vjen nga drejtori i shkolles së mesme Teknike Ekonomike Alfred Bozhiqi , i cili thekson se në kushtet aktuale është shumë e vështirë që bizneset të pranojnë nxënësit pranë tyre . Në këtë kuadër ai thekson se ndryshimet ligjore duhen të parashikojnë incentiva lehtësuese për biznese , në mënyrë që të shtyhen drejt pranimit të nxënësve pranë tyre . Nga ana tjetër drejtori i shkollës thotë se në kuadër të luftës kundër informalitetit , bizneset po vihen përballë përgjegjësisë për nxënës që gjenden pranë tyre duke kryer praktikën. KËRKESA “Një biznes do t’i pranonte nxënësit tanë në qoftë se ai do do të kishte lehtësime të ndryshme në taksa , në sigurime shoqërore , etj. Pra një pjesë të kohës t’ia dedikonte nxënësit apo grupit të nxënësve për ta orientuar sa më drejt për të kryer detyrat e përgjithshme “, thotë Bozhiqi.

Alfred Bozhiqi Drejtor i Shkollës Teknike Ekonomike

Z.Bozhiqi një nga angazhimet kryesore të Ministrisë së Mirëqënies Sociale dhe Rinisë është arsimi professional dual , sipas të cilit 50% e mësimit të jetë praktikë pranë bizneseve. Në realitet shkollat profesionale kanë shumë problem në vendosjen e mardhënieve me biznese . Si mendoni se mund të zgjidhet ky ngërç? Jam i mendimit se bizneset duhet të detyrohen mbi baza ligjore që të pranojnë nxënësit tanë. Pra rregullimi I kuadrit ligjor është mëse i domosdoshëm . Le most ë fshihemi pas gishtit; askush nuk do të donte që në rutinën e përditshme të punës të kishte dhe diçka plus , në qoftë se nuk do të merrte dhe një prim për këtë . Një biznes do t`i pranonte nxënësit në qoftë se ai do të kishte lehtësime të ndryshme në taksa , në sigurime shoqërore , etj . Pra një pjesë të kohës t’ia dedikonte nxënësit apo grupit të nxënësve për ta orientuar sa më drejt për të kryer detyrat e përgjithshme .

A i keni propozuar këto ndryshime pranë institucioneve përkatëse? Shpeshherë . Është vënë re që ministria na mbështet , pavarësisht vështirësive të saj . Megjithatë , ne jemi të mendimit që rregullimi i kuadrit ligjor nuk kërkon shumë shpenzime. Përveç mungesës së favorizimeve kundrejt bizneseve , cilat janë disa nga shqetësimet e tyre për të pranuar praktikantë? Ajo që dua të them është se ne jemi plotësisht për formalizim të ekonomisë , por problem është që shpeshherë nxënësit tanë mund t’u hapin probleme bizneseve për faktin se kur inspektorët e tatimeve apo të sigurimeve vijnë në biznes , atëherë do t’u duhen kontrata të caktuara , ndërhyrja e mësuesit apo qoftë edhe kartat e identitetit për të vërtetuar që ata janë nxënës shkolle. Kjo pasi ata , me të drejtën e tyre mendojnë se nxënësit janë të marrë rishtazi në punë , pra janë punonjësë të pasiguruar. Pra duhet nga organet eprore që t’u japin mundësi apo nëpërmjet një kontrate tip, e cila duhet t’u shpërndahet të gjithëve dhe me nënshkrimin e asaj kontrate nxënësve t’u kuptohet pozicioni i tyre si praktikantë. Sa raste të tilla kemi, kur nxënësit janë përballur me inspektorët e punës? Para pak kohësh kisha një kontakt me një biznes shumë të fuqishëm , i cili është në autostradë, por ai e kishte një problem të tillë. Ishte gati që të pranonte nxënësit tanë dhe jo pak por një klasë dhe kishte një problem të tillë. Çfarë vështirësish të tjera hasni në drejtim të praktikës ? Mendoj se shkollat profesionale , në kuadër të favorizimit të praktikës pranë bizneseve, u nevojitet edhe një buxhet i veçantë për të përballuar kostot e transportit të nxënësve pranë tyre ,që më së shumti në kryeqytet ndodhen në autostradën Tiranë-Durrës.

Alma Ferhati: Agjencitë turistike duhet të mbështeten nga shteti për të trajnuar praktikantë Për këtë flet edhe mësuesja e lëndës “Sipërmarrje e Agjensisë Turistike” në Shkollën Teknike Ekonomike Alma Ferhati, njëkohësisht edhe administratore e agjensisë Turistike “Pegasos Travel”. Duke patur një eksperiencë në më shumë se 15 vjet në fushën e turizmit pohon se megjithë vështirësitë që hasen në tregun turistik shqiptar dhe në vështirësitë që kanë Tour Operatorët shqiptarë, nuk po mendohet për të ndihmuar Shkollat Profesionale si dhe Agjencitë Turistike dhe nxënësit për të kryer praktikat, pikërisht në këto biznese. Është i vështirë. Kjo edhe per faktin sepse agjensitë në vendin tonë nuk kanë ndonjë përfitim për të mbajtur nxënësit në biznesin e tyre, por duhet të ketë bashkëpunim ndërmjet Ministrisë së Turizmit, Agjensive turistike dhe shoqatave te turizmit në vend për të ndihmuar këta të rinj që do te jenë e ardhmja në këtë sektor të rëndësishëm dhe prioritar siç është turizmi. Nga eksperienca ime me nxënës të ndryshëm të cilët i kam marrë edhe për të bërë praktikë në agjensinë “Pegasos Travel”, i bën të ndryshojnë qëndrim por jo vetem, jane më afer reales per ate çka ata zgjedhin të studiojnë për vite me radhë. Prandaj me pak fjalë mund të pohoj që nëse shteti investon dhe ndihmon bizneset, atëhere feedback-u do jetë shumë i madh. E gjitha për të ardhmen e këtij vendi për të rinjtë e tij, për menaxherët e ardhshëm të agjensive turistike. Nr 18 TRAVEL 2016

Tourist Village Llogora,Vlorë, Albania; Reception: +355693344400; e-mail: info@llogora.com facebook: http://www.fb.com/llogora; milingonat: http://www.milingonat.com/pages.php?pageid=1 Fshati Turistik Llogora ndodhet në zemer të Parkut Kombetar Llogora. Ajo ka një siperfaqe prej 1.2 ha. Në brëndësi të saj ndodhen 16 vila druri, hotel 4 katësh me pishinë të brëndshme, Beer Club, Tavernë, restorant, Bar, fushë basketbolli, sallë konferencash dhe 2 salla të vogla të cilat mund të përdoren për festa të vogla familjare ose mbledhje. Në stinen e verës kur temperaturat janë të larta në qytetet e tjera të shqipërisë, në Llogora temperatura gjatë ditës është 10 gradë Celcius më e ulet, ndersa gjatë natës arrin 10-12 gradë Celcius. Kjo ju jep një freski gjatë gjithë ditës dhe një gjumë të ëmbël gjatë natës. Ndërsa në periudhën e dimrit Fshati Turistik Llogora mbulohet nga dëbora. Në brëndësi të territorit tonë shetisin të lirë drera dhe sorkadhe të cilat ju bejnë pushimet tuaja akoma më magjike.

Hiking te organizuara nga Fshati Turistik Llogora (Lartesia 1688 metra)

Shërbimet tona të reja Sauna Hidromasazh Hamam (banjo turke) Estetike SPA Fushë Minigolfi

suplement suplement

Pse Made

Pse Made in Albania?

su pl em en t

ad ei n

Al ba ni a?

Nr 18 TRAVEL 2016

SLOW FOOD NË SHQIPËRI

VIS Albania

Në gjurmët e ushqimit të mirë, të pastër dhe të drejtë... Ruajtja e traditave dhe vlerësimi i produkteve vendore FESTIMI I “TERRA MADRE DAY DITËS SË TOKËS NËNË” NË SHQIPËRI Muaji dhjetor e gjeti Shqipërinë duke festuar nga veriu në jug Terra Madre Day – Dita e Tokës Nënë! Terra Madre Day është dita që çdo vit Slow Food ia kushton promovimit të shumëllojshmërisë së traditave ushqimore dhe prodhuese dhe për të treguar se si rrjeti Slow Food po vë në shfrytëzim krijimtarinë dhe dijet e tij për një të ardhme më të mirë të ushqimit. Qysh nga 2009, çdo vit më 10 dhjetor – përvjetori i Slow Food – komunitete ushqimi dhe konviviume të Slow Food anembanë botës festojnë duke konsumuar produkte vendore dhe të prodhuara në mënyrë të qëndrueshme. Eventet që zhvillohen me rastin e kësaj dite janë me qindra duke filluar nga festivalet e organizuara nga komunitete të ndryshme, seminare për fëmijë, ekskursione nëpër ferma dhe prodhues vendorë dhe shumë më tepër zhvillohen për të promovuar traditat e ushqimit vendor dhe për të bashkëndarë filozofinë e Slow Food për një ushqim të mirë, të pastër dhe të drejtë me komunitete të ndryshme, median dhe vendimmarrësit.

Receta dhe produkte të zonës

TERRA MADRE DAY KELMEND

Për përgatitjen e patateve në furrë me Mishavinë për 4 persona nevojiten: 500 gr patate, 200gr Mishavinë. I qërojmë patatet dhe i ndajmë në feta të holla, u hedhim shumë pak vaj ulliri dhe i fusim në furrë derisa patatet të piqen plotësisht. Pasi patatet janë pjekur, i heqim nga furra dhe u shtojmë Mishavinën. Pasi kemi shtuar Mishavinën i fusim përsëri në furrë për 3-4 min, derisa Mishavina të shkrijë. Gatesa është gati për t’u shërbyer.

Terra Madre Day – Dita e Tokës Nënë u festua në datën 6 dhjetor në Tamarë. Eventi pati si qëllim nxjerrjen në pah, shijimin dhe promovimin e djathit të veçantë tradicional të zonës së Kelmendit, që është shpallur në vitin 2015 Presidio Slow Food (i mbrojtur). Eventi iu kushtua këtij djathi që prodhohet në bjeshkët e Kelmendit e që sipas traditës futet në një enë për staxhionim në 15 ditshin e parë të muajit shtator. Sipas rregullores së prodhimit të këtij djathi staxhionimi duhet të zgjasë tre muaj. Por duke qenë se në këtë krahinë Festa e Shënkollit ka një rëndësi të veçantë dhe tryeza e kelmendasve në këtë ditë duhet të jetë e bollshme dhe e larmishme më shumë se në çdo ditë tjetër, tradita e hapjes së Mishavinës përkon pikërisht me datat 5-6 dhjetor. Ky aktivitet pati pjesëmarrës të shumtë të cilët shfaqën interes për këtë lloj djathi të veçantë, por edhe për produktet e tjera tipike të zonës, që shoqëruan më së miri gatesat e përgatitura me Mishavinë, të tilla si kaçimak me mishavinë, byrek me mishavinë, patate të mbushura me mishavinë.

Patate furre me Mishavinë

Kjo gatesë është shumë e shijshme dhe pothuajse nuk mungon asnjëherë në tryezat e pasura të zonës së Kelmendit. Parapëlqehet të shërbehet e ngrohtë.

Mënyra e gatimit

Historia dhe tradita Përdoret shumë si pjatë shoqëruese, duke qenë se në zonën e Kelmendit patatet kultivohen shumë dhe janë të një cilësie shumë të mirë. Një herë e një kohë patatja ishte gatim kryesor për t’u ushqyer. Patatja e Vermoshit është e njohur për cilësinë dhe shijen e saj.

Sezoni i prodhimit Mund të përdoret në çdo kohë dhe gjatë gjithë vitit.

Boronica gjendet në bjeshkët e Kelmendit dhe mblidhet nga fundi i muajit

gusht dhe gjatë muajit shtator nga bjeshkatarët apo nga banorët e fshatrave përreth. Tradicionalisht është përdorur gjithmonë si bimë mjekësore, duke qenë se përdorimi i bimëve ka qenë shumë i përhapur në mjekësinë popullore. Vetë historia e Kelmendit tregon se njerëzit i kanë siguruar ushqimet nga natyra dhe reçeli i boronicës është një produkt tradicional që gjendet në familjet kelmendase. Boronica është një frut që ka mjaft dobi për shëndetin tonë dhe është e pasur me vitaminë C. Boronica ndihmon në përmirësimin e të parit, pastrimin e arterieve, forcimin e enëve të gjakut, shtimin e kujtesës, ndalimin e infeksioneve të traktit urinar, në ruajtjen e kujtesës dhe forcës fizike si dhe në kontrollin e peshës trupore.

Mënyra e përgatitjes së reçelit të boronicës Boronica për t’u bërë reçel pastrohet e më pas kalohet në pajisjen grirëse që të bluhet. Pasi është bluar hidhet në enë dhe përzihet me sheqer, ku sasia e sheqerit është 30% dhe lihet që të valojë deri në temperaturën 100º. Menjëherë sapo e heqim nga zjarri e hedhim të nxehtë nëpër kavanozë. Reçeli i boronicës, në kushte të mira të ruajtjes së tij, mund të durojë deri në më shumë se 1 vit. Nëse jeni të interesuar për djathin Mishavinë dhe për produkte të tjera tipike të zonës së Kelmendit, kontaktoni: Sh.B.R “Fryma e Kelmendit” / info@kelmend-shkrel.org / +355 69 91 98 065

Nr 18 TRAVEL 2016

TERRA MADRE DAY - SHKREL Një luginë, nga e cila gjatë ditëve të kthjellëta mund të admirohet në horizont liqeni i Shkodrës, një komunitet i bashkuar nga tradita shekullore dhe shije të thjeshta por të vendosura, të rinj që dëshirojnë të jenë promotorët e parë të vlerave vendore, që u japin atyre identitet dhe krenari. Këto janë “përbërësit” e vërtetë të festës së Kaçimakut, që tashmë për të dytin vit radhazi u festua në luginën e Shkrelit, në fshatin Bzhetë. Kaçimaku është një gatesë tipike e Alpeve Shqiptare, e cila përgatitet me miell misri, patate, gjalpë dhe mish derri. Është një gatesë që konsumohet sidomos gjatë dimrit, por që historikisht është përdorur e gatuar edhe pa mish, sepse është e bollshme dhe e plotë për barinjtë të cilëve u duhej të kalonin gjithë ditën jashtë. Edhe në ditët e sotme mbetet një gatesë e cila konsumohet gjerësisht në familjet e Shkrelit dhe që turistët e interesuar për të njohur Veriun e Shqipërisë dëshirojnë gjithmonë ta provojnë. Është konsideruar për këtë një gatesë e përkryer për të festuar traditën kulinare të këtyre territoreve me rastin e “Terra Madre Day - Dita e Tokës Nënë”, për të ndërgjegjësuar dhe promovuar nismat e Slow Food, ushqimin e mirë, të pastër dhe të drejtë dhe traditën e lidhur me territorin. Festimin e kësaj dite të veçantë e bën më të bukur fakti se ajo organizohet dhe drejtohet nga të rinjtë animatorë të famullisë së Shkrelit, të cilët takohen së bashku një ditë më parë për të përgatitur programin, për të ndarë detyrat dhe për të qëruar minimumi 40 kg patate, të cilat do të shërbejnë për përgatitjen e Kaçimakut ditën e festës. Terra Madre Day - Dita e Tokës Nënë këtë vit u zhvillua me datë 19 dhjetor dhe u ndoq nga mbi 150 të rinj nga të gjithë fshatrat e luginës, të cilët më parë reflektuan së bashku mbi traditat e tyre dhe produket që duhen ruajtur e mbrojtur, duke plotësuar kartolinat e Arkës së Shijes së Slow Food e më pas u argëtuan nën tingujt e muzikës tradicionale dhe zhvillimit të lojërave të ndryshme, tema kryesore e të cilave kanë qenë frutat dhe perimet e stinës, për ta përmbyllur me një pjatë të ngrohtë e të shijshme Kaçimaku!

Receta dhe produkte tipike të zonës

Kaçimaku

Është përdorur gjerësisht në Shkrel sepse ka patur mungesë drithërash për vetë kushtet specifike të zonës. Asnjë familje nuk ka arritur të sigurojë bukën për një vit për nevojat e veta dhe është gjetur një zgjidhje, e cila u kthye në traditë dhe sot konsumohet me shumë shije

Mënyra e gatimit

Për gatimin e kaçimakut për 4 persona nevojiten: 2 kg patate të zonës (jo çdo varietet mund të rezultojë i shijshëm), 120 gr. miell misri, 150 gr. gjalp, 250 gr. mish derri, kripë. Pasi qërohen patatet futen në një tenxhere për t’u zier, shtohet kripë sipas dëshirës. Pasi zihet patatja për 10-15 minuta, shtohet mielli i misrit. Me përfundimin e zierjes kullohet uji i tepërt, i cili ruhet se mund të nevojitet përsëri. Me një dru të posaçëm, në formë tokmaku, bëhet shtypja e patateve dhe përzierja me miellin, nëse është e nevojshme mund të shtojmë ujin që kemi ruajtur nga kullimi. Kjo masë përzihet derisa të bashkohen mirë patatet me miellin dhe masa të marrë pamjen e një mase xhelatinoze pak të ashpër. Pasi kemi përfunduar me përzierjen, në një tigan shkrijmë gjalpin dhe ia hedhim kaçimakut. Të gjithë kësaj mase i shtojmë mishin e derrit të skuqur më parë mënjanë. Tradicionalisht kjo recetë është gatuar me mish derri, por në varësi të shijeve është një pjatë e shijshme edhe pa mish. Për të shijuar një kaçimak të mirë ai duhet konsumuar i ngrohtë.

Historia dhe Tradita Ky është gatim tradicional i zonës dhe ka origjinë shumë të hershme. Është përdorur shumë në atë kohë sepse kishte pak përbërës dhe ishte i përballueshëm nga të gjitha familjet. Por është dhe një gatim shumë i shëndetshëm. Lindur nga nevoja e dikurshme e banorëve, sot është një gatim që pëlqehet edhe nga turistët që vizitojnë zonën.

Sezoni i prodhimit

Mund të përdoret gjatë gjithë vitit, por më shumë parapëlqehet në gjysmën e dytë të vjeshtës dhe gjysmën e parë të pranverës dhe sidomos gjatë periudhës së dimrit.

Sherbela. Gjithnjë e më shumë po zënë një vend të rëndësishëm

në kurorën e gjelbër të Parkut Natyror Rajonal të Shkrelit. Ndër bimët etero-vajore aromatike në këtë zonë ndeshim kryesisht sherbelën (salviae folium/salvia officinalis L.), e cila është një bimë shumëvjeçare, autoktone e zonës. Bima gjendet si e kultivuar ashtu edhe spontane dhe lulëzon nga muaji maj-korrik. Këto vitet e fundit ajo po kultivohet gjerësisht dhe sipërfaqja e tokës e mbjellë me këtë kulturë është gjithnjë në rritje. Sherbela gjen një përdorim shumë të madh në industrinë e farmaceutikës, industrinë ushqimore, kozmetikë dhe ka përdorim shumë të gjerë si çaj. Çaji i sherbelës pengon zhvillimin dhe rritjen e mikroorganizmave (antiseptik), prandaj përdoret në formë gargare dhe kolutoresh në acarimet e zgavrës së gojës. Gjethet e sherbelës kanë veti të pakësojë djersitjen, të pakësojnë qumështin te gratë me fëmijë në gji, për t’i bërë masazh kokës në rastin e rënies së flokëve. Për të përgatitur çajin veprojmë në këtë mënyrë: një lugë gjelle nga gjethet e thara të bimës së grimcuar e zhysim në një gotë me ujë të valuar dhe e lemë në qetësi për 15 minuta duke e mbuluar me kapak. Kullohet dhe çaji mund të pihet deri në 2 doza në ditë. Meqenëse sherbela përmban sasi të lartë tujoni (që është lëndë helmuese), gjethet e sherbelës nuk duhet të përdoren në doza të pakontrolluara dhe për një kohë të gjatë. info@kelmend-shkrel.org

TERRA MADRE DAY – SLOW FOOD ELBASAN

UDHËRRËFYESI I PARKUT NATYROR RAJONAL SHKREL

Më 15 dhjetor 2015, Slow Food Elbasani organizoi dhe festoi “Terra Madre Day – Ditën e Tokës Nënë” në Kuqan të Elbasanit. U mblodhën më shumë se 25 gra anëtare të Slow Food, por edhe te tjera e sidomos anëtare të Federatës Bujqësore Elbasan, që vepron në këtë zonë. Në këtë aktivitet iu kushtua një rëndësi e madhe promovimit të traditave të zonës në tre aspekte kryesore: a) në gatimet tradicionale; b) në veshjet karakteristike; c) në vallet folklorike popullore. Për sa u përket gatimeve tradicionale, nuk mungon asnjëherë angazhimi me dashamirësi i amvisave, të cilat sjellin dhe shijojnë pjata të tilla si: tavë kosi Elbasani, byrekë me mbushje stinore tradicionale, gatimet me gjel deti e kalastre (zog pule), ëmbëlsira të ndryshme dhe fruta të thata e të konservuara. Një grup grash e vajzash ishin veshur me kostume tradicionale dhe i dhanë edhe një atmosferë festive aktivitetit. Në këtë event ishin ftuar gra e vajza nga zona e Korçës dhe e Dibrës, te cilat sollën gatimet e tyre karakteristike të zonës, si: lakror me dy petë, jufka me pulë, etj. Aktiviteti kaloi mes një gëzimi dhe hareje që u shtua më shumë nga interpretimi i valleve tradicionale të zonës.

Shkreli, një bukuri e rrallë e Alpeve Shqiptare, gjysmë ore larg nga Shkodra. Një vend për t’u vizituar në çdo stinë. Gjatë verës do të mund të shijoni ajrin e pastër dhe të freskët të Razmës në 1000 m lartësi ose mund të bëni shëtitje të gjata nën hijen e pemëve të gështenjave të Reçit, Bogës, Lohes dhe Qafë Gradës, të përfshirë nga ngjyrat e ngrohta dhe magjepsëse të vjeshtës.

Kontakt: +355 67 33 34 549

VIS Albania, në kuadër të projektit Bukë, Kripë e Zemër (AID 010170/VIS/ALB) në bashkëpunim me projektin e GIZ “Ruajtja e agrobiodiversitetit në Shqipërinë rurale” kanë publikuar “Udhërrëfyesin e Parkut Natyror Rajonal të Shkrelit”. Vizitorët dhe turistët e pasionuar pas aktiviteteve në natyrë do të gjejnë në të informacione të ndryshme dhe interesante mbi luginën e Shkrelit, agro-biodiversitetin, florën dhe faunën e pasur, mbi produktet tipike, prodhuesit vendorë, bujtinat e hotelet. Atraksionet që mund të vizitohen përgjatë shtigjeve janë të shumta dhe mbresëlënëse. Shkreli karakterizohet nga shpella të shumta dhe me bukuri të veçantë. Qëndrimi në bujtinat karakteristike dhe hotelet që gjenden në zonë, shoqëruar nga mikpritja e pashoqe e të zotëve të shtëpisë, për të cilët shtëpia e shqiptarit është e Zotit dhe e mikut, do t’ju bëjë të ndiheni më së miri. Do ta gjeni veten në një sofër të pasur me produkte dhe gatesa tipike, të trashëguara ndër breza. Kultura dhe historia, gjithashtu mbresëlënëse, kanë shumë për t’i ofruar vizitorëve, të cilët do të bëhen pjesë e një rajoni të pasur me tradita dhe mikpritës të pashoq. Udhërrëfyes të specializuar do t’ju shoqërojnë përgjatë ecjeve në natyrë. Shëtitjet ditore në natyrë, me tematikë natyrore dhe historiko-kulturore, mund të zhvillohen në çdo stinë në zonën e Shkrelit. Ekziston mundësia e organizimit të ekskursioneve më të gjata në këtë zonë, të cilat mund të jenë dy ditore, duke përshkuar shtigje që të lidhin me luginat përreth apo shtigje që lidhin Shkrelin me Kelmendin, Kastratin e Thethin.

TERRA MADRE DAY – SLOW FOOD PËRMET Të dielën më 13 Dhjetor u festua në Përmet Terra Madre Day - Dita e Tokës Nënë, e organizuar vullnetarisht nga anëtarët e Konviviumit Slow Food Përmet. Festa iu dedikua Mesnikut Përmetar dhe Salcës në Shakull, një produkt i hershëm që bëhet akoma në ditët tona me të njëjtat teknika përpunimi dhe ruajtjeje siç bënin shekuj më parë barinjtë e maleve tona. Festimit të kësaj dite iu bashkuan banorë nga qyteti dhe fshatrat e rrethit, si edhe nga Gjirokastra, Skrapari, Tirana, Elbasani, Kosova, etj. slowfoodpermet.al@gmail.com +355 69 46 17 965 / +355 69 47 45 775 Fb: Slow Food Permet - Albania

FILOZOFIA E SLOW FOOD Slow Food synon një botë në të cilën njerëzit të mund të kenë dhe të shijojnë një ushqim që është i mirë për ta, i mirë për ata që e prodhojnë dhe kultivojnë atë dhe i mirë për planetin. Qasja e Slow Food bazohet në një koncept mbi ushqimin i cili përcaktohet nga tre parime të ndërlidhura mes tyre: I MIRË: ushqim cilësor, me shije dhe i shëndetshëm. I PASTËR: prodhim që nuk e dëmton mjedisin. I DREJTË: çmime të arritshme për konsumatorët dhe kushte të drejta dhe pagese për prodhuesit

Parku Natyror Rajonal i Shkrelit ofron aktivitete të ndryshme për grupe dhe familje, duke filluar nga alpinizmi, ecjet në natyrë, eksplorimi i shpellave, shëtitjet me kuaj, turizmi kulturor, agroturizmi dhe vizitat në ferma, kantina, baxho e prodhues vendorë.

Ju mirëpresim në Shkrel..... porta e Alpeve Shqiptare.

Udhërrëfyesin mund ta gjeni pranë Zyrave të Informacionit Turistik në Dedaj (Shkrel) dhe Tamarë (Kelmend).

Kontakt: info@kelmend-shkrel.org; www.kelmend-shkrel.org fb: kelmendshkrel; njesiashkrel@gmail.com

Projekti Slow Food me shkollat VIS Albania në bashkëpunim me Aleancën Slow Food të Kuzhinierëve dhe mbështetjen e Ambasadës Italiane në Tiranë ka nisur zbatimin e një projekti të vogël edukimi me titullin: Projekti Slow Food. Ky projekt ka një kohëzgjatje që nga Dhjetori 2015 deri më Qershor 2016. Qëllimi i këtij projekti është të fusë tek nxënësit e shkollave filozofinë e Slow Food – të ngrënit e ushqimeve të mira, të pastra dhe të drejta. Në këtë projekt janë përfshirë 40 shkolla të ciklit fillor, 9-vjeçar dhe atij të mesëm nga e gjithë Shqipëria. Metodologjia e përdorur është ajo e përfshirjes së vetë fëmijëve në procesin e gatimit të ushqimit të tyre të përditshëm, i cili duhet të përgatitet me produkte stinore dhe vendore. Në dispozicionin e nxënësve dhe të mësuesve të shkollave do të vihen edhe materiale informative dhe edukuese të përgatitura nga VIS Albania dhe Zyra e Arsimit pranë Ambasadës Italiane. Deri më tani janë kryer aktivitetete në tri shkolla në fshatrat e Elbasanit dhe Beratit.

Krijimi i Konviviumeve Slow Food në Shqipëri Konviviumet (Convivium) janë një grupim lokal i Slow Food i përbërë nga njerëz të cilët kujdesen për atë çfarë hanë. Një konvivium organizon aktivitete për të nxjerrë në pah ushqimet vendore dhe prodhuesit siç janë shijimet, seminaret, vizitat nëpër ferma, shfaqjet e filmave, parqet shkollore dhe edukimi ushqimor për fëmijët, ushqimet e komunitetit dhe tregjet e prodhuesve. Dy konviviumeve të para të krijuara në Shqipëri që përqafuan filozofinë e Slow Food, Konvivium Slow Food Fishta dhe Konvivium Slow Food Përmet, më 16 Nëntor 2015 iu bashkua edhe Konvivium Slow Food Elbasani, që drejtohet nga Znj. Bukurije Luta. Deri më tani Konviviumi numëron 20 anëtarë të regjistruar, të cilët janë kryesisht prodhues të vajit të ullirit ekstra të virgjër. Ndërkohë, janë në fazën e krijimit edhe dy Konviviume të tjera: Slow Food Kelmendi dhe Slow Food Tirana. Terra Madre Ballkani 2016, që do të organizohet me 2-5 Qershor 2016, do ta gjejë Shqipërinë me 5 Konviviume Slow Food të shpërndara në të gjithë territorin. Për t’u bërë anëtarë të Slow Food dhe pjesë e Konviviumeve në nivel lokal, lutem kontaktoni: +355 4 2406114 / vis.nordalb@gmail.com / fb: VIS Albania Për më shumë info: http://www.Slowfood.com/ http://www.Slowfood.com/nazioni-condotte/albania/

Nr 18 TRAVEL 2016

TURIZMI DIMËROR…

PSE JO NË PËRMET! "Foto: organizata CESVI Albania"

Turizmi malor në Përmet duket se është shndëruar në një nga tendencat më të pëlqyera të vizitorëve vendas dhe të huaj pavarësisht disa kufizimeve si infrastrukura rrugore. Tashmë dëshira për të kaluar pushimet nuk mbetet vetem në sesonin veror. Dimri është një mundësi po aq bindëse për të kaluar pushime të bukura nëpërmjet shëtitjeve në natyrë duke shijuar peisazhe piktoreske, sporteve dimerore, qëndrimit në shtëpi pritëse duke shijuar kulturën vendase të ushqimit tradicional etj. Në rrethin e Përmetit ekzistojnë destinacione të shumëllojshme ku mund të kalohen pushimet dimërore. Destinacionet më pikante për të provuar një aventurë dhe alternativat që ofron kjo zonë e veçantë, janë të ndryshme.

momineral lëshon është e papërsëritshme, pamja e natyrës së virgjër nga këtu me madhështinë e malit të Nemërçkës përballë, veshur me një gëzof vezullues dëbore bën që gjithëkush të përjetojë ndjesinë e shkrirjes me natyrën. Gjithashtu në kornizën e kësaj bukurie natyrore gërshetohet historia dhe kultura, “Ura e Katiut” një ndërtim osman i shek. XVII shënon edhe fillimin e kanionit madhështor të Lengaricës si dhe shpellat prehistorike të panumërta në brendësi të tij. Duke lundruar me kanoa në gjarpërimet e kanionit pamjet e faqeve shkëmbore duket sikur çajnë qiellin me lartësitë e tyre. Ky sport shton në mënyrë apsolute larmishmërinë e aktiviteteve turistike të Përmetit.

Fshatrat karakteristikë të rrethit të Përmetit

Arkitektura e tyre është e veçantë me rrugica të ngushta dhe shtëpi dykatëshe guri. Në këto fshatra, të vendosur në kontekste piktoreske, tashmë është i mundur qëndrimi në shtëpitë pritëse ku vizitorët shijojnë ushqimet tradicionale lokale dhe jetën e përditshme të fshatit. Ngrohtësia dhe mikëpritja janë virtyte të trashëguara brez pas brezi që i karakterizojnë familjet Përmetare. Spikat mënyra e ndërtimit të shtëpive, kalldrëmeve, sokakëve, teqetë dhe kishat shekullore ndër të cilat mund të përmendim: Teqja e Frashërit, Teqja e Alipostivanit, Kisha me piktura murale Shën Maria e Leusës, Kisha me piktura murale Shën Ilia e Buhalit, Kisha Shën Maria e Kosinës, Kisha Shën Maria e Bënjës, Kisha me piktura murale Shën Maria e Peratit etj., të cilat e bëjnë rrethin e Përmetit të lakmueshëm dhe me interes të lartë turistik për vizitorët e vendit dhe ata të huaj. Fshatrat karakteristikë që mund të vizitohen janë: Bënjë, Ogdunan, Delvinë, Trebozisht, Strëmbec, Kaludh, Biovizhdë, Leusë, Lipë, Frashër, Kosovë, Ogren, Buhal, Kajcë, Limar, Mbrezhdan, Katundishtë, etj..

Ushqimet tradicionale Përmetare

Të njohura ndërkombëtarisht për shijet e tyre të veçanta, shumëllojshmërinë e recetave dhe produkteve unike bio me kilometër zero mund të shijohen dhe konsumohen në restorantet tradicionale por edhe në shtëpitë pritëse të hapura së fundmi. Në periudhën e dimrit janë të shumta gatimet vendase që vizitorët zgjedhin të shijojnë të bëra me zahiretë e dimrit të përgatitura me mjeshtëri nga duart e nënave përmetare si mishi i thatë, kole, kolloface, thërime, salcë në shakull, petë, trahana e shumë specialitete të tjera. Gjithashtu nuk mungojnë ndër preferencat e tyre edhe byrekët e ndryshëm, mesniku, gjella me arra, supa me thërime e kaposh fshati, etj.; fruta të thata si kumbulla, thana, vadhëza, ftonj, xinxife, arra, lajthi, bajame, mollë, shegë, fiq, etj.; turshitë, verat dhe rakitë e mirënjohura të varieteteve të ndryshme, çajrat natyralë të vargmalit Trebeshinë-Dhëmbel-Nemërçkë.

Guidat malore

Aktualisht rrethi i Përmetit disponon 10 guida lokale të çertifikuara nëpërmjet një kursi trainimi të ofruar nga organizata Cesvi. Duke parë interesin e vazhdueshëm të vizitorëve dhe turistëve për ushtrimin e sporteve të trekking dhe hikinig, Cesvi po mundëson në Përmet zhvillimin e kursit të dytë profesional të guidave (udhërrëfyesve) malore nëpërmjet të cilit po trainohen 15 persona, në kuadër të projektit ”Bukë Kripë dhe Zemër“ të financuar nga Koperacioni Italian. Aktualisht në rrethin e Përmetit ekzistojnë të markuara 38 km shtigje malore të ndryshme si: Shtigjet e Nemërçkës, Gryka e Kazanit, Ujvara e Sopotit, Kanioni i Lengaricës, Parku kombëtar Bredh i Hotovës, Shtegu i Pelës, shtegu Gryka e Dyfekut etj.. Gjithashtu po punohet për identifikimin dhe markimin e shtigjeve të reja si: Mali i Trebeshinës, Malit të Postenanit etj., të cilët do të rrisin ofertën turistike malore të shtigjeve dhe numrin e destinacioneve të rrethit. Këto shtigje përshkrojnë fshatra të ndryshëm, peisazhe apo vënde historiko-gjeografike të cilat kanë lënë gjurmë në historinë folklorike dhe patriotike të Rrethit të Përmet.

Parku Kombëtar “Bredhi i Hotovës”

Mund të konsiderohet pa asnjë dyshim mushkëria natyrale e Shqipërisë dhe Ballkanit, ndodhet 27 km larg qytetit të Përmetit në një lartësi 1300 m mbi nivelin e detit. Ky park, me një shtrirje prej 1400 hektarësh dhe një masiv të mrekullueshëm të përbërë kryesisht nga bredhi maqedonas, është një nga perlat turistike të Shqipërisë dhe ofron surpriza të këndshme në stinën e dimrit. Natyra e qetë dhe e bardhë, shëtitjet në shtigjet e mbuluara nga dëbora është arsyeja kryesore që tërheq vizitorët për të kaluar këtu pushimet dimërore.

Ujrat termale të Bënjës

Të njohura që në antikitet, janë burime të ngrohta natyrale sulfurore që dalin nga çarje të thella tektonike. Burimet derdhen në 6 vaska të përmasave të ndryshme dhe emrat e tyre popullorë (vaska e lëkurës, stomakut, zemrës, veshkave, priftit) japin më së miri mesazhin e vetive të tyre çudibërse për shëndetin. Ndodhen 14 km larg qytetit të Përmetit dhe janë një fenomen vërtetë i rrallë natyror pasi burojnë në të dyja anët e kanionit të lumit Lengarica dhe mund të frekuentohen të 12 muajt e vitit. Por eksperienca unike që ofron një banjë në dimër në vaskën e lëkurës e cila të rrethon me avujt që uji ter-

Nr 18 TRAVEL 2016

Konvivium Slow Food Përmet

Nuk mund të mungojnë, si atraksione dimërore të rëndësishme edhe eventet e Konviviumit Slow Food Përmet, i dyti i krijuar në Shqipëri në vitin 2012. Ai lindi si dëshirë e disa bizneseve (që veprojnë në fushën e turizmit & produkteve tipike) dhe disa individëve të komunitetit përmetar të cilët janë mbështetës të parimeve të “Slow Food Iternational”. Anëtarët e Konviviumit veprojnë vullnetarisht në pjesëmarrjen dhe organizimin e shumë aktiviteteve për promovimin, mbështetjen dhe mbrojtjen e identitetit të gatimeve tradicionale përmetare; prodhimeve, produkteve & farave vendase bio; racave shtazore autoktone; në mbrojtje të natyrës, lumenjve, pyjeve, biodiversitetit dhe ekosistemit të rrethit të Përmetit. Këto bëhen nëpërmjet pjesmarrjes në EVENTE (darka, bankete, kokteile me produkte tipike përmetare), në PANAIRE (kombëtare- Tiranë, Gjirokastër, Shkodër, Durrës, Elbasan, Vlorë, Berat dhe ndërkombëtare- Milano Expo, Torino, Dubrovnik, Pistoia, Sofie, Puglia) duke promovuar produktet tipike përmetare si: salcë në shakull, djathë dhie, dele, kaçkavall dele - glikotë e arrës, patëllxhanit, shalqinit, fikut të egër, kajsisë, qershisë, kumbullës, portokallit, fikut shëngjinas, nerënxës, domates së vogël jeshile - prevede thane, ftoi - verë Debinë (varietet rrushi autokton Përmetar), verë Shesh i Zi (varietet rrushi autokton shqiptar), verë Trëndafili, Merlot, Riesling - raki Mani, Moskati, Dëllinje, Thane, Manaferre, Mare, Rrushi, Rigoni - mjaltë Mare, Pylli, Shumëlulësh - reçel ftoi, kumbulle, qershie, fiku - komposto ftoi. Glikoja Përmetare me shijet unike që përpunimi i frutave dhe perimeve ofron, tashmë është edhe Presidio Slow Food prej 2 vitesh. Një mënyrë tjetër është marrja pjesë në TAKIME, KONFERENCA ndërkombëtare ku diskutohen dhe studiohen në nivel botëror praktikat më të mira në mbrojtje të farave vendase, racave shtazore autoktone, biodiversitetit dhe ekosistemit. Këto praktika përcillen më pas edhe në komunitetin lokal në mënyrë që të rritet

ndërgjegjësimi i filozofisë të të ushqyerit shëndetshëm. Organizohen gjithashtu edhe CELEBRIME të tilla si “Dita e Tokës Nënë” (Terra Madre Day) që mbahet çdo vit më datë 10 Dhjetor. Në Dhjetor të 2015 “Konviviumi Slow Food Përmet” organizoi me ndihmën logjistike të organizatës Cesvi “Ditën e Tokës Nënë”, aktivitet i cili bëri pjesë edhe në kalendarin e Ministrisë të Bujqësisë, e cila e shpalli Dhjetorin si muajin e Bujqësisë Shqiptare. Celebrimi kishte si tema kryesore Mesnikun, një nga recetat tradicionale të guzhinës Përmetare dhe Salcën në Shakull, një produkt i hershëm që bëhet akoma në ditët tona me të njëjtat teknika përpunimi dhe ruajtjeje siç bëhej shekuj më parë nga barinjtë e maleve të Rrethit Përmet. Interesi për Mesnikun, Salcën në Shakull si edhe për shumë gatesa të tjera tradicionale që u përgatitën, ishte shumë i lartë. Larmia e guzhinës Përmetare dhe teknikat e përgatitjes së produkteve tipike lokale tërhoqi vëmendjen e të ftuarve të cilët u bashkuan me komunitetin lokal për të festuar këtë ditë. Eventi pati pjesëmarrjen e gjerë jo vetëm nga banorët e qytetit

dhe fshatrat e rrethit por edhe nga Gjikokastra, Skrapari, Tirana, Elbasani, Kosova, etj. të cilët nuk munguan të vizitonin edhe Përmetin atë fundjavë. Ishin të pranishëm edhe të ftuar si Ministri i Bujqësisë, Ministri i Mjedisit, deputeti i Qarkut Gjirokastër, shefa të njohur të guzhinës shqiptare, përfaqësues të pushtetit lokal, përfaqësues të institucioneve të ndryshme nga rrethi dhe qarku, skenografë të kanalit televiziv Top Channel, organizata të ndryshme të shoqërisë civile dhe mediat. Ministri i Bujqësisë, mbajti një fjalë përshëndetëse ku theksoi rëndësinë dhe iniciativën që Slow Food Përmet po ndërmerr duke organizuar këto evente në mbrojtje të traditës lokale dhe produkteve tipike bio. Përmeti do të jetë këtë vit pjesë e skenës së eventit të rëndësishëm “Terra Madre Balkans 2016”, iniciativë e Slow Food tashmë prej vitesh dhe që zhvillohet çdo dy vjet në shtete të ndryshme të Ballkanit. Shqipëria ka këtë vit privilegjin që të mirëpresë këtë event në kryeqytetin e saj, Tiranën. Ju presim të na zbuloni me produktet, gatesat dhe zakonet tona, qoftë ditët e Terra Madre Ballkans 2016 në Tiranë, qoftë çdo ditë të vitit këtu në Përmet!

CONVIVIUM SLOW FOOD PËRMET FB: Slow Food Permet-Albania slowfoodpermet.al@gmail.com www.slowfood.com Tel.: +355 694617965; 0694745775 Zyra e Informacionit Turistik Qendra Kulturore Multifundksionale Shëtitorja "Odise Paskali" Orari: Çdo ditë, nga ora 09.00 deri në orën 16.00 Tel.: +355 (0) 813200015 Rafting Vjosa Albania Outdoor Sport Fb: Rafting Vjosa Albania Outdoor Sport Ahmet Berzani; Mob: +355 69 27 78 215

Nr 16 18 TRAVEL 2015 2016

ART CITY

ARTCITY ALBANIA 2015 ËNDRRA VAZHDON! Magdalena Margariti Gjirokastër

Tashmë është vërtetuar se zhvillimi i artizanatit në Gjirokastër, kryesisht pas 2005, i ka dhënë jetë Qendrës së saj Historike dhe zhvillimit të turizmit, i ka dhënë më tepër famë qytetit, ia ka rritur vlerat dhe përmirësuar ekonominë. Artizanati është një realitet ekonomik për t’u konsideruar, një aktivitet që sjell rritje të punësimit dhe që bazohet kryesisht mbi figurën e artizanit; sipërmarrës modern dhe mjeshtër i traditës, që merr përgjegjësi dhe e ҫon përpara sipërmarrjen e tij me gjenialitetin e tij, me sensin praktik dhe aftësitë organizative. E njohur për shtëpitë e gurta e të pasura të saj, që në të shkuarën strehonin aristokracinë gjirokastrite dhe frymëzonin udhëtarët e paktë, sot Gjirokastra vazhdon ende të jetë e njohur për punimin e gurit, art më vete e me origjinë nga mjeshtrokët e famshëm korçarë; po rishtazi kanë filluar të përdoren perdet tradicionale që zbukuronin vitrazhet veneciane të dhomave të mira, të qëndisura nga duart e arta të qëndistareve gjirokastrite. Tradita e punimeve të dorës, qepjeve, punëve me grep e gjilpërë, thurjes, është tepër e lashtë në Gjirokastër. Në Qendrën GjiroARt, vazhdojnë të qepen kostume popullore të zonës, të cilat fare mirë mund të plotësohen me aksesorë orgjinalë të traditës, të përgatitura me mjeshtëri e profesionalizëm në studion e dizajnit e me opinga lëkure nga një këpucëbërës në Lazarat. Endja e qilimave me material 100% lesh vendi, një art i vjetër që ende vazhdon në tezgjahët e trashëguara nga ndërrmarja artistike, ngritur gjatë regjimit të kaluar, që funksiononin kryesisht mbi bazën e artizanatit dhe mjeshtrive tradicionale, vende ku shumë nga pronarët aktualë të bizneseve të sotme në Qafën e Pazarit, kanë filluar veprimtarinë e vet, qysh në moshë më të hershme.

Eshtë interesante se prej ndërrmarjes së punimit të trikove me porosi, ose “leshpunuese” siç quhej atëherë, prej së cilës me shumë vështirësi ia del mbanë, një biznes i vogël artizanal, duke vënë në përdorim vetëm një prej këtyre makinerive, e zonja vazhdon të thurë ende triko, shalle, çorape, kryesisht për nostalgjikët e këtyre produkteve. Akoma sot në një rrugicë në Palorto, në kovaçanën 100 vjecare, më të vjetër në qytet, kovaçi derdh metalin dhe e transformon në munxa dyersh e mangallësh, vegla pune, dorezat e sepeteve të nuseve; Drugdhendësit që janë disa, përdorin motive floreale të vjetra, një art më vete është mbulimi i ëative me rrasa guri, përgatitja e hoshafit me qumësht deleje e fiq të tharë (ëmbëlsirë tradicionale), pjekja e tavave në furrën 115 vjeçare në rrugën që të çon në kala, përgatitja e samarëve të kuajve për kafshët e mbetura në fshatrat rreth e rrotull, et etj, zanate këto, që nënvizojnë akoma rrënjët e lashta të artit të tyre, të përbëra nga shekuj experience dhe pasioni. Gjithë kjo përvojë e paçmuar njerëzore në Gjirokastër, por edhe në Berat, Krujë e Shkodër, katër qytetet kryesore të traditës shqiptare, shpaloset virtualisht nëpërmjet projektit inovativ “ArtCity Albania, Ëndrra ime 2015” i cili ka arritur ta evidentojë , katalogojë dhe promovojë on-line !

Po cilët janë artizanët e talentuar gjirokastritë? Sfia është që ti zbuloni vetë në www.artcity.al/site https://www.facebook.com/ArtCity-Albania-421287937995894/?ref=hl 94

Deri tashmë është krijuar portali me një databa-se të vërtetë dhe të plotë të art –zanateve, si një strukturë e mirëfilltë komerciale, ku një pjesë e produkteve janë përshkruar në mënyrë të detajuar për cdo zonë, të tjera vazhdojnë të hidhen, e të shërbejnë si kartvizitë virtuale, ku Shqipëria prezantohet në panaire të ndryshme, ku çdo biznes artizanal ka hapësirën e vet, në mënyrë që të nxisë digitalizimin. Për impaktin e pritshëm social dhe idetë inovative kjo nismë indiviuale rinore, u mbështet nga Ministria e Mirëqënies Sociale dhe Rinisë si dhe nga Kryeministria e Republikës së Shqipërisë. E gjithë eksperienca e përjetuar përmes projektit “ArtCity- Ëndrra ime 2015” është argëtuese, frymëzuese dhe ajo që konstatojmë me gëzim, është fakti se sa ky projekt u intereson artizanëve së pari për promovimin e produkteve dhe veprimtarisë së tyre, dhe pastaj më gjerë administratorëve lokalë e publikut, ndaj jo vetëm një falënderim shumë i madh shkon për ta, për mundin dhe pasionin e tyre por edhe në dëshirën për të vazhduar e mbështetur akoma. Në këtë kuptim, ka shumë gjëra ende pezull, nuk pretendojmë që të zgjidhen gjithë problemet dhe hallet e tyre të cilat janë të shumta; ky projekt synon të përmbushë në radhë të parë qëllimet për të cilat nismëtarët e tij , dy vëllëzër të talentuar Admiri e Sedati nga Shkodra e iniciuan. Ndërsa ideja fillestare, pak nga pak po merr formë, puna vazhdon në planifikimin e eventeve specifike me qëllimin përfundimtar shtimin e shitjeve dhe porosive për artizanët, pra rritjen e ekonomive individuale të tyre. Tashmë është vërtetuar se zhvillimi i artizanatit në Gjirokastër, kryesisht pas 2005, i ka dhënë jetë Qendrës së saj Historike dhe zhvillimit të turizmit, i ka dhënë më tepër famë qytetit, ia ka rritur vlerat dhe përmirësuar ekonominë. Artizanati është një realitet ekonomik për t’u konsideruar, një aktivitet që sjell rritje të punësimit dhe që bazohet kryesisht mbi figurën e artizanit; sipërmarrës modern dhe mjeshtër i traditës, që merr përgjegjësi dhe e çon përpara sipërmarrjen e tij me gjenialitetin e tij, me sensin praktik dhe aftësitë organizative. “ArtCity Albania - Ëndrra ime 2015” kjo ide novatore, synon që t’i japë veprimtarisë së thjeshtë artizanale, t’i japë një përmasë të re, me një hapësirë tjetër, atë të mungurarën; përmasat bashkëkohore të promovimit dixhital. Endrra vazhdon!

Nr 18 TRAVEL 2016

TRAVEL PORTAL TRAVEL PORTAL

Ofertat e freskëta

të pranverës Street Hoxha Tasin, near Optika Roma, Tirana, Albania e-mail : info@starttouralbania.com Tel : 00355 4 42 33 500 Mob: 00355 69 91 81 262

Pegasos travel tel & Fax +35542366651 Cel : +355 682124118 Cel : +355 695821609 E-mail: info@pegasostravel.com Web: www.pegasostravel.com adresa : rr. Mihal Grameno P10 tiranë . albania

Historical Tourism

Butrinti

the ancient city, part of UnESCO world heritage

Kruja

the castle of the city, built in V-Vi century

Durrësi

the ancient monuments of this city, from illyrian civilization

Berati

the city of one over another windows

Apolonia

the ancient city protected by UnESCO

Mountain Tourism Thethi Vermoshi Valbona Razma Voskopoja

Events in Tirana Bileta avioni Bileta autobusi Bileta trageti Paketa turistike Hotele

Almar Travel & Tours "RR.Durresit " te blloku ambasadave ,Tirane Tel/Fax 04 2232016 Mob: +355 68 20 70 109 Mob: +355 696800875 Email: almartravel_alda@hotmail.com Email: almartavel_erlanda@hotmail.com

Italia vetëm për 25 €

Tiranë -Venecia 149€ Tiranë -Torino 149€ Tiranë - Genova 149 € Tiranë - Bologna 149€ Tiranë - Pisa 149€ Tiranë – Malpensa 159€ Tiranë - Rome 159€

14 March “summers Day” (different activities) May tirana Jazz Festival (different musical and festive) June 21 “the international Music day” (musical and festive activities) Tirana Biennale (every two years) November 2 “the autumn of tirana” (Concerts with chamber music) International Book Fair 17 Novemner the liberation day of tirana 28 November independence Day 29 November “the White Night” (different festive activities) December tirana Film Festival ( the most important Cinematographic event in albania) National Song Festival in albanian radio-television (the biggest song Festival in albania pop music) 31/12 &01/01 New Year in tirana (different festive activities)

Planifikoni pushimet verore!

Super Oferta për destinacionet e Italisë duke filluar nga

149€

Të përfshira në çmim janë të gjitha taksat + 23 kg bagazh.

Rr. Durresit perballe Bllokut te Ambasadave, prane bustit Adem Jashari, Tirane, Albania Tel.: +355 4 22 47 471; Tel.: +355 68 82 22 222; smart_travel.al@hotmail.com

Zbuloni ofertat më të mira agencies të travel stinës....me

Rr. e Durrësit (përballë ish-Ambasadës Jugosllave) Tiranë, Albania; Tel/Fax: +355 (0) 4 22 22 291 Mob: +355 (0) 69 21 01 694; +355 (0) 67 21 05 362 e-mail: aidatravel2012@gmail.com 224 TirAnA pocket guide Nr 18 TRAVEL 2016

Hotel Radika V. Leunovo Mavrovo Republic Of Macedonia ÂŠ Radika.Com.Mk Contact: Telephone+389 42 22 33 00 Mobile+389 75 32 53 06 E-Mail Info@Radika.Com.Mk

98 98

Nr. 18 / Travel, 2016

Me tre të katërtat territorit terren të thyer malor, Shqipëria ka potenciale të fuqishme për zhvillimin e turizmit malor dhe sporteve dimërore, fatkeqësisht, shumë pak të shfrytëzuara deri tani. Por tashmë gjërat po ndryshojnë. Pas Dardhës e Voskopojës, Valbonës e Thethit, skidashësit po kërkojnë shtigje të reja. Njëri prej tyre është edhe Shishtaveci.

Looking for

Albanian

Winter trails

Në foto: Ismail Hoxha, drejtues i Klubit "Discover Albania" duke bërë ski në Shishtavec, Kukës. Fotografia: Altin R. Çelmeta