Polish - Mały Przewodnik Liberała

Mały Przewodnik Liberała Poradnik pracy ugrupowania politycznego

INSTRUKCJA Mały Przewodnik Liberała Poradnik pracy ugrupowania politycznego

Spis Treści Rozdział 1 Dlaczego potrzebujemy silnych partii liberalnych

7

Rozdział 2

Co wspólnego mają wszystkie partie liberalne

13

Rozdział 3

Rola partii politycznych

23

Rozdział 4

Struktura i funkcje partii

29

Rozdział 5

Zarządzanie członkostwem

47

Rozdział 6 Organizacja imprez i wydarzeń

57

Rozdział 7 Komunikacja

73

Rozdział 8

Udział w wyborach i kampania wyborcza

87

Rozdział 9

Gromadzenie funduszy

109

Rozdział 10 Jak działać w (lokalnym) parlamencie –

koalicja czy opozycja

115

Dodatek:

129 132

Rola i pozycja Partii ELDR Liberalne organizacje i think tanki na świecie

Copyright 2011 Partia Europejskich Liberałów, Demokratów i Reformatorów (ELDR Party), aisbl Wszystkie prawa zastrzeżone Współautorzy: Annemie Neyts-Uyttebroeck, Przewodnicząca ELDR w latach 20052011; Philipp Hansen, szef biura politycznego, ELDR Żadna część niniejszej publikacji nie może być powielana, przechowywana, udostępniana ani upubliczniana za pomocą środków elektronicznych, mechanicznych, fotokopii, nagrań i innych – bez wyraźnej zgody wydawcy. Prośby o zgodę na powielanie należy kierować na adres info@eldr.eu.

Design: Trinome.be

Polityka musi się opierać na solidnych strukturach, aby umożliwić rozwój, komunikację i wdrażanie liberalnych idei. Sukces zależy więc od wewnętrznych struktur partyjnych, umiejętności pozyskiwania i angażowania członków partii oraz od umiejętności rozpowszechniania własnych przekonań.

Polityka partyjna wymaga coraz większego profesjonalizmu, a jednocześnie coraz trudniej znaleźć osoby chętne do bezinteresownej pracy, stanowiącej sedno partii czy organizacji pozarządowej.

ELDR przygotowała ten przewodnik o działaniu partii, aby przekazać najważniejsze wskazówki początkującym działaczom, a także podać przykłady dobrych praktyk i pomysłów osobom doświadczonym już w polityce.

Pokazujemy praktyczne rady i przykłady – dowiecie się, jak zbudować lokalne biuro, jak organizować imprezy promocyjne czy jak kontaktować się z mediami.

Liczymy także na odzew czytelników. Prosimy o zgłaszanie zastrzeżeń, czekamy na pomysły udoskonalenia przyszłych edycji. Weźmiemy pod uwagę wszystkie sugestie.

4

Mały Przewodnik Liberała

Podziękowania Pomysł i treść tego przewodnika bazują na pracy i sukcesie politycznym wielu partii liberalnych z całej Europy. Publikacja opiera się na doświadczeniach znanych polityków liberalnych oraz konsultantów i działaczy doświadczonych w budowaniu struktur partii, kampaniach politycznych i komunikacji politycznej.

Nazwiska wielu z nich znajdują się w przypisach, kilkoro zasługuje na wzmiankę w tym miejscu.

Sekretarz Generalna ELDR Federica Sabbati, a także członkowie ELDR – Didrik de Schaetzen, Joakim Frantz, Robert Plummer i Daniel Tanahatoe – udzielili wielu pomocnych komentarzy i informacji zwrotnych podczas prac nad poszczególnymi częściami publikacji. Niemiecki doradca liberalny Wulf Pabst służył nam cennymi uwagami także w trakcie tworzenia pierwszej wersji.

Brytyjska liberalna demokratka Penny Hopkins, redaktor naszego przewodnika, który oryginalnie został napisany po angielsku, udowodniła, jak bezcenna jest jej obecność, zamieniając bezładny zbiór pomysłów i fragmentów tekstu w wygodną w czytaniu, zrozumiałą i nowoczesną publikację.

Mały Przewodnik Liberała

5

DLACZEGO POTRZEBUJEMY SILNYCH PARTII LIBERALNYCH

1

L

iberalizm to zarówno sposób postrzegania świata, jak i sposób prowadzenia polityki. Z obu tych powodów liberalizm przyciąga wielu ludzi niekoniecznie zainteresowanych bieżącymi rozgrywkami politycznymi.

Bywa, że wręcz pogardzają oni bieżącą polityką. Bądźmy szczerzy – każdy, kto ogląda polityczne debaty w telewizji czy śledzi kampanie wyborcze, znajdzie ku temu powody. Sprzeczki o drobiazgi, ataki personalne, rozdęte ego. To raczej odpycha, niż pociąga. Nie powinno więc zatem dziwić, że wielu obywateli nie utożsamia się z tym, co widzi i słyszy w związku z polityką. Istnieje jednak sporo osób szczerze przejętych ideami i naprawdę chętnych i gotowych pomóc w przemianie świata na lepsze. Jakie mają do tego możliwości?

Idee powstają w ośrodkach myśli i w think tankach i są rozprzestrzeniane poprzez media tradycyjne, jak prasa, telewizja czy radio oraz nowoczesne, jak internet i liczne towarzyszące mu narzędzia. Tworzenie i rozpowszechnianie pomysłów to jednak zaledwie pierwsza i najłatwiejsza część procesu.

Trudniejsze jest wprowadzenie ich w życie. W tym miejscu nieuchronnie zaczyna się polityka.

Na przykład nowa wizja ochrony socjalnej spełni się tylko wtedy, kiedy zapadnie decyzja o zamknięciu starego systemu i zastąpieniu go nowym.

To zadanie rządu i parlamentu, a więc polityków. A dla stworzenia rządu i wprowadzania własnych rozwiązań trzeba koniecznie zbudować polityczną przewagę.

W państwach demokratycznych parlamenty składają się z osób wyłonionych w wyborach, a członkowie rządu są wybierani najczęściej spośród parlamentarzystów. Nawet jeśli tak nie jest, to i tak rząd może podjąć działania tylko po uzyskaniu aprobaty większości parlamentarnej.

Mały Przewodnik Liberała | Dlaczego potrzebujemy silnych partii liberalnych

7

Krótko mówiąc – jeśli członkowie ruchu politycznego chcą przełożenia swoich pomysłów i wizji na rzeczywistość, muszą wziąć udział w wyborach i muszą w nich uzyskać wystarczającą liczbę głosów, aby mieć wpływ na wyniki politycznych debat.

Dlatego właśnie trzeba liberalizm ująć w ramy politycznych struktur, zdolnych z sukcesem uczestniczyć w wyborach. Musi on zyskiwać znaczące grono zwolenników nie tylko jednorazowo, ale na stałe – by stać się nieodzowną częścią politycznego krajobrazu.

Kiedy patrzę na rozkład sił politycznych w Europie, widzę, że w niektórych narodowych parlamentach brakuje liberałów. Kiedy patrzę na frakcję liberalną w Parlamencie Europejskim, widzę, że brak w niej reprezentantów wielu krajów członkowskich. Mówiąc brutalnie – oznacza to, że w wielu krajach członkowskich partie liberalne są za słabe, żeby doprowadzić do wyboru choćby jednej osoby na członka parlamentu narodowego czy Parlamentu Europejskiego. Nie ma więc żadnych liberałów z tych państw w Zgromadzeniu Parlamentarnym Rady Europy. Taki stan rzeczy jest bardzo niezadowalający – pokazuje, że głos liberałów nie jest słyszany w tych krajach, że partie te są niemal nieobecne w debacie publicznej i niezdolne do wprowadzenia zmian we własnym społeczeństwie.

Szczególnie godna ubolewania jest sytuacja w tych krajach, w których partie liberalne zwykły odnosić sukcesy, ale teraz jakby straciły rozpęd.

Liberałowie są jednak optymistami – wszystko może się jeszcze zmienić na lepsze.

Lata moich doświadczeń pokazują, że partiom liberalnym nigdy nie brakuje pomysłów ani utalentowanych kandydatów. To, czego potrzebują, to porządna organizacja i struktura. Mogą być odpowiednio reprezentowani w stolicy i wielkich ośrodkach, ale są kompletnie nieobecni w małych miastach i na wsi. Nierównomierne rozłożenie na politycznej mapie kraju

8

Mały Przewodnik Liberała | Dlaczego potrzebujemy silnych partii liberalnych

powoduje, że liberałowie albo nie są w stanie wystawić kandydatów we wszystkich okręgach, osłabiając tym samym ogólny wynik, albo muszą budować struktury od zera, podczas gdy powinni już prowadzić kampanię. Żadna partia nie utrzyma się w głównym nurcie na długo, jeśli nie posiada struktur wystarczająco silnych, aby zapewnić ciągłość oraz regularny napływ zasobów (ludzkich i materialnych), prowadzić udane kampanie i przetrwać trudniejsze okresy. Odnosi się to do ugrupowań liberalnych tak samo, jak do każdej partii chcącej rządzić w kraju, regionie czy mieście i wprowadzić w życie swoje zamierzenia.

Zasiadałam w ławach parlamentu mojego kraju i Parlamentu Europejskiego przez czterdzieści lat. Udało mi się także zostać wybraną do rady mojego miasta, w której moja partia była od dawna nieobecna i przyczyniłam się do przekształcenia mojego ugrupowania w jedno z najsilniejszych stronnictw flamandzkich w regionie Brukseli. Oczywiście nie osiągnęłam tego sama. Szybko zorientowałam się, że partia potrzebuje stałych i aktywnych oddziałów we wszystkich okręgach wyborczych regionu – takie właśnie oddziały stworzyliśmy razem z kolegami i przyjaciółmi. Nasze ugrupowanie jest obecne w regionalnym parlamencie od czasu jego powstania w 1989 roku i należy do koalicji rządzącej w regionie od 1999 r. Swoją drogą – te daty pokazują, że budowa stałych struktur partyjnych wymaga czasu, a sukces rzadko przychodzi od razu.

Byłam także przewodniczącą partii w latach 1985-89 i w tym czasie musiałam walczyć dwukrotnie w wyborach legislacyjnych, a także w wyborach samorządowych i w wyborach do Parlamentu Europejskiego. Nasze wyniki za każdym razem były lepsze niż w poprzedniej kadencji. Szczególnie przygotowania do wyborów samorządowych dały mi jedyną w swoim rodzaju możliwość poznania mocnych i słabych stron struktury naszego ugrupowania. Zrozumiałam, że potrzebujemy aktywnie działających struktur partyjnych w absolutnie każdym okręgu, aby wzmocnić nasze szanse

Mały Przewodnik Liberała | Dlaczego potrzebujemy silnych partii liberalnych

9

w każdych następnych wyborach lokalnych. Uświadomiłam sobie też, że powinniśmy dążyć do osiągnięcia we wszystkich okręgach lokalnych takiego samego wyniku, jaki uzyskaliśmy w całym kraju. Wynik ogólnokrajowy zawiera w sobie najlepsze i najgorsze rezultaty z poszczególnych okręgów – ogólny wynik będzie więc lepszy, jeśli staramy się osiągnąć wszędzie średnią krajową. To jedna z metod na wyznaczenie liczby głosów, jaką chce się osiągnąć. Inny sposób to ustalenie pożądanego wyniku na poziomie progu wyborczego plus kilka punktów procentowych dla bezpieczeństwa. A więc jeśli próg wyborczy wynosi 5%, to celem będzie wynik na poziomie 7% albo 8%. To oznacza, że na sto osób siedem lub osiem powinno głosować na waszą partię.

Osiągnięcie tego jest jednocześnie łatwiejsze i trudniejsze, niż może się komuś wydawać. Jeszcze raz jednak podkreślam, że aby to osiągnąć, trzeba zbudować nawet nieduże, ale sprawne struktury partyjne.

Ludzie generalnie nie głosują na kogoś, o kim nigdy nie słyszeli i kto nagle pojawia się znikąd na parę tygodni przed wyborami, domagając się poparcia. Agitacja na rzecz poznania ugrupowania i przyszłych kandydatów, rozpowszechnianie idei – oto praca dla struktur partyjnych. Nie zawsze jest zabawna i atrakcyjna, ale niezbędna, jeśli na serio myślicie o liberalizmie w praktyce politycznej.

Przygotowaliśmy ten przewodnik, bo w Partia Europejskich Liberałów, Demokratów i Reformatorów (ELDR) gorąco wierzymy w liberalizm i chcemy go widzieć obecnym i silnym w całej Europie.

Annemie Neyts-Uyttebroeck, Przewodnicząca ELDR w latach 2005-2011, październik 2011

10

Mały Przewodnik Liberała | Dlaczego potrzebujemy silnych partii liberalnych

CO WSPÓLNEGO MAJĄ WSZYSTKIE PARTIE LIBERALNE

2

M

oja przygoda z międzynarodowym liberalizmem zaczęła się w czasach studenckich, ponad czterdzieści lat temu, kiedy zostałam stałym sekretarzem w WFLRY, World Federation of Liberal and Radical Youth. WFLRY było młodzieżową organizacją wewnątrz Liberal International. Nadal funkcjonuje, teraz pod skrótem IFLRY, gdzie „I” oznacza „international”.

Paradoksalnie teraz organizacja ta jest zdecydowanie bardziej „światowa” niż czterdzieści lat temu.

Od początku zaznajomiłam się z różnymi odcieniami liberalizmu. Podobna różnorodność istnieje w Międzynarodówce Liberalnej i w ELDR. I jest to jeden z wielu uroków liberalizmu.

Ta różnorodność rodzi jednak pytania – co naprawdę oznacza bycie liberałem i co tak naprawdę oznacza „partia liberalna”. Czy to tylko słowa, czy coś więcej?

Mogę ująć to inaczej. Czy wszystkie liberalne partie i osoby deklarujące liberalne poglądy mają coś wspólnego, a jeśli tak, to co?

Zdecydowanie mają coś wspólnego, dlatego liberałowie z całej Europy mogą wspólnie pracować i znajdować wspólne odpowiedzi na wielkie wyzwania obecnych czasów.

Książki na temat liberalizmu mogłyby zapełnić półki w kilku bibliotekach, co sprawia wrażenie, że problem jest jednak bardziej skomplikowany, niż mi się wydaje. Ale pozwólcie mi wyjaśnić, co mam na myśli i uzasadnić mój pogląd.

Lider opozycji z Kambodży, Sam Rainsy, opowiedział historię o spotkaniu z Kambodżanami przybyłymi do Nowej Zelandii. Jeden z nich rzekł: „Panie Rainsy, Kambodża jest co najmniej równie piękna jak Nowa Zelandia, Mały Przewodnik Liberała | Co wspólnego mają wszystkie partie liberalne

13

posiada wspaniałą starożytną kulturę, ale jej mieszkańcy są bardzo biedni i wiele wycierpieli. Nowozelandczycy przeciwnie – są bogaci i nie zaznali przemocy. Myślę, że to dlatego, że tutaj ludzie są wolni i cieszą się możliwością urządzenia własnego życia po swojemu. Kambodżanie nie mają takiej wolności i dlatego pozostają biedni.” Sam Rainsy podsumował: „Ten rolnik z Kambodży doskonale zrozumiał sedno liberalizmu: chodzi o to, aby ludzie cieszyli się prawem do osiągania swoich celów.”

Takie było i moje doświadczenie. Wtedy i wiele razy później widziałam, że liberałowie z całego świata podzielają tę wiarę – wiarę w wolność jednostki i wolność gospodarczą, które są najsilniejszymi dźwigniami rozwoju i szczęścia.

Jak wobec tego zorganizować społeczeństwo tak, aby jak najwięcej osób, jeśli nie wszyscy, cieszyło się taką wolnością?

Tym właśnie powinny się zajmować partie liberalne – wynajdywaniem sposobów na powiększenie do maksimum liczby ludzi budujących lepszą przyszłość dla siebie i innych obywateli.

Poszczególne partie liberalne mogą się mocno (i głośno) różnić w kwestii tych sposobów.

Timothy Garton Ash formułuje to następująco: „Jak możemy osiągnąć najwyższy możliwy stopień i jakość wolności osobistej, kompatybilnej z wolnością innych ludzi? Czy to albo tamto rozwiązanie jest pomocą, czy przeszkodą na drodze do celu? To pytania, do których prawdziwy liberał zawsze wraca. Podstawowy spór wewnątrz tradycji liberalnej, widoczny w ciągu ostatnich stu lat, pomiędzy liberalizmem prawicowym, ekonomicznym, wolnorynkowym, kochającym rynek, deregulacyjnym i zmniejszającym rolę państwa, a liberalizmem bardziej lewicowym, socjalnym, przyjaznym państwu, wyzwolonym i egalitarnym,

14

Mały Przewodnik Liberała | Co wspólnego mają wszystkie partie liberalne

jest w istocie sporem o sposób dotarcia do wspólnego punktu, a nie do punktu docelowego.” 1 Kiedy rozpatrujemy elementy opisu dwóch głównych gałęzi liberalizmu, zadajemy sobie pytanie, czy te cechy nie dotyczą całego głównego nurtu polityki, przynajmniej na Zachodzie. I rzeczywiście tak jest. Stawiamy więc kolejne pytanie: jeśli podstawowe „składniki” liberalizmu możemy w różnym natężeniu odnaleźć w większości programów głównych partii politycznych, to czym partie, które opisują same siebie jako prawdziwie liberalne, odróżniają się od pozostałych? Można zadać pytanie jeszcze trudniejsze: jeśli liberalizm stał się głównym nurtem polityki, jeśli stał się warunkiem współczesnego programu politycznego, a nie osobnym ruchem politycznym – to czy nadal potrzebujemy partii liberalnych?

Moja odpowiedź was nie zaskoczy – uważam, że tak, nadal ich potrzebujemy. Ale stoimy przed trudnym zadaniem odróżnienia się od wszystkich innych partii, aby przekonać ludzi do głosowania na nas.

Liberalne partie są potrzebne przede wszystkim do utrzymania liberalizmu przy życiu. „(Jako) historyczny ruch ideologiczny oraz polityczna i społeczna praktyka... raczej niż zestaw ogólnych i abstrakcyjnych propozycji” 2, liberalizm ma nadal do odegrania istotną rolę w rozwoju naszego społeczeństwa.

Przez stulecia liberalizm odzwierciedlał zmieniające się cele i okoliczności.

Na samym początku stanowił doktrynę walki przeciwko osiemnastowiecznemu „ancien régime”. W XIX wieku hołdował wartościom kapitalizmu „laissez-faire, laissez-passer”, choć akurat ta koncepcja była później mocno 1 Timothy Garton Ash, Why we need the Liberals in British politics – and by their proper name, The Guardian, 30 czerwca 2010, http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2010/jun/30/ liberals-british-politics-proper-name.

2 Anthony Arblaster, fragment The Rise and Decline of Western Liberalism (Oxford: Basil Blackwell, 1984), s. 55-59; 66-91. http://www.mtholyoke.edu/acad/intrel/arblaster.htm

Mały Przewodnik Liberała | Co wspólnego mają wszystkie partie liberalne

15

atakowana. Jej wrogowie przedstawiali ją jako pochwałę bezwzględnej walki o przetrwanie najsilniejszych, podczas gdy w rzeczywistości było to wezwanie do usunięcia licznych wewnętrznych przeszkód w wolnym przepływie dóbr i osób.

Liberałowie i liberalne ugrupowania zawsze zwracali dużą uwagę na ekonomię, zorientowawszy się wcześniej, że ekonomiczny dobrobyt jest niezbędny do zapewnienia ludziom akceptowalnych warunków życia.

Podstawowym dogmatem liberalizmu było i jest nadal twierdzenie, że ludzie powinni móc na siebie zarabiać i korzystać z owoców swojej pracy.

Liberałowie różnią się w pojmowaniu roli i celu państwa i rządu w osiągnięciu takiego stanu rzeczy. Tak zwani prawicowi liberałowie widzą dla rządu ledwie minimalną rolę, podczas gdy socjaliberałowie twierdzą, iż państwo ma obowiązek ustalić zasady, dać wszystkim uczestnikom tej gry równe szanse i pomóc ludziom, którzy nie są w stanie sobie sami poradzić. Zdarza się, że frakcje liberalne zmieniają poglądy w tej kwestii wraz ze zmianą zewnętrznych okoliczności.

Zdarza się wreszcie, że interesujący nowy pogląd, początkowo trafny i odnoszący sukces, po latach zmienia się w hasło-wytrych, powtarzane w kółko, mimo że sytuacja uległa zasadniczym zmianom.

Taki los spotkał na przykład Johna Maynarda Keynesa. Krótko po zakończeniu pierwszej wojny światowej stwierdził on, że deficyt budżetowy może pełnić wręcz ochronną rolę, jeśli pożyczone środki spożytkuje się na nowe inwestycje, a nawet na konsumpcję, gdyż posłuży to pobudzeniu gospodarki i stworzy nowe miejsca pracy. W następnych latach politycy i ekonomiści uznali pogląd Keynesa za usprawiedliwienie powiększania długu publicznego, bez zastanowienia, czy pożyczone pieniądze zostaną użyte na inwestycje, czy też na pokrycie bieżących wydatków rządu.

Podobnie zniekształcono tezy Friedricha Augusta von Hayek, Miltona Friedmana i innych.

16

Mały Przewodnik Liberała | Co wspólnego mają wszystkie partie liberalne

Czego się dzięki temu nauczyliśmy? Przede wszystkim – dobre pomysły nie mogą przekształcić się w dogmaty; po drugie – liberałowie muszą się wystrzegać identyfikacji z taką czy inną teorią ekonomiczną.

Teorie są tylko sposobami na osiągnięcie celu. Nigdy nie powinny stać się celami samymi w sobie.

Celem liberalnej polityki powinno być zawsze danie jak największej liczbie ludzi możliwości prowadzenia własnego życia w wybrany przez nich sposób, z poszanowaniem wolności wyboru innych osób. Dla liberałów jednostka ludzka, jej godność i niepowtarzalność, zawsze muszą stać na pierwszym miejscu, przed religią, korporacją, interesem ekonomicznym, narodem, państwem itd.

Powyższe powinno się odnosić do wszystkich osób tworzących społeczeństwo, przez co nie prowadzi do anarchii czy przetrwania jedynie najsilniejszych. Tylko liberałowie i ugrupowania liberalne mogą zapewnić takie warunki. Inne ideologie mogą akceptować do pewnego stopnia na przykład liberalne podejście do gospodarki, ale najprawdopodobniej nigdy zaakceptują prymatu jednostki i jej wyborów w takim zakresie, w jakim czynią to liberałowie (a przynajmniej powinni uczynić, w idealnym świecie liberalnym).

Przeciwnicy liberalizmu często oskarżają go o promowanie egoizmu i pogardy dla słabych i biednych. Wskazują przy tym na libertarianizm, skrajny pogląd liberalny, którego wyznawcy rzeczywiście zdają się uważać, że słabi i biedni mogą mieć pretensje tylko do siebie, a na pewno poprawa ich losu, wzmacnianie solidarności i zakazywanie krzywdzących praktyk nie leżą w zakresie obowiązków rządu.

Libertarianizm jest interesujący o tyle, że pokazuje nowy punkt widzenia na sprawy, które uznajemy za oczywiste, albo tak do nich przywykliśmy, że przestaliśmy je kwestionować – ale raczej nie może służyć za podstawę

Mały Przewodnik Liberała | Co wspólnego mają wszystkie partie liberalne

17

stałego systemu politycznego, głównie dlatego, że kompletnie ignoruje słabość jednych i bezwzględność innych.

Ludzie w rzeczywistości nie są doskonali; błądzą, popełniają błędy, brakuje im odwagi lub przyzwoitości. Lista ludzkich słabości nie ma końca i w różnym stopniu dotyczy każdego z nas.

Dlatego potrzebujemy prawa, reguł i zasad. Powinny one zapewnić każdemu człowiekowi, silnemu czy słabemu, rzeczywistą możliwość godnego i wolnego życia. Powinno to zapewniać prawo – to i nic więcej.

Liberalne ugrupowania powinny zawsze rozważać, czy proponowane rozwiązania prawne służą temu celowi i sprzeciwiać się takiemu prawu, które służy tylko partykularnym interesom albo zyskaniu chwilowego poparcia.

Liberałowie nie zawsze tak postępują. Czasem ulegają trendowi, chwilowej modzie: stają się „zieloni”, kiedy ekologia jest na topie; stają się multikulturalni albo odwrotnie w zależności od dominującej w społeczeństwie opinii. Mogą wręcz dołączyć do eurosceptyków, jeśli zyskują tym poparcie wyborców. Krótko mówiąc, te partie przestają przewodzić, wskazywać kierunek, a zaczynają wierzyć, że sukces leży w podążaniu za opinią publiczną bardziej niż w uświadamianiu jej.

Powstaje wtedy pytanie: czy społeczeństwo w ogóle potrzebuje takich partii-papug, zwłaszcza, że niektóre inne ugrupowania radzą sobie z tym papugowaniem jeszcze lepiej.

Obecnie przechodzimy przez bardzo ciężki kryzys finansowy i gospodarczy, będący jednak dla liberalnych ugrupowań szansą na wystąpienie z oryginalnymi i przyszłościowymi rozwiązaniami. Aby jej nie zmarnować, musimy ocenić, czy dostępne środki ratunkowe naprawdę służą obywatelom, czy też tylko uspokajają ich obawy na krótką metę albo, co gorsza, odnoszą się do partykularnych interesów którejś grupy społecznej.

18

Mały Przewodnik Liberała | Co wspólnego mają wszystkie partie liberalne

Obywatele są słusznie wściekli na banki i bankierów, którzy podjęli ogromne ryzyko, aby zwiększyć własne zyski. Wiele osób uważa sankcje za uzasadnione. Ale jeśli banki naprawdę zbankrutują, co się stanie z pieniędzmi zdeponowanymi tam przez tych samych obywateli?

Wielu obywateli oburza olbrzymie zadłużenie ich państw, ale nie zgadzają się oni na konsekwencje cięć budżetowych – czy to na wyższe podatki, czy na rezygnację z przywilejów i dopłat.

Równie wielu obywateli jest stanowczo przeciwnych udzielaniu przez ich rządy pomocy zadłużonym krajom, ale nikt im nie powiedział, jakie konsekwencje poniosą, jeśli te kraje zbankrutują.

Mam poczucie, że nastał najwyższy czas dla liberałów, aby skończyć z oskarżeniami i poszukać zrównoważonych, realnych rozwiązań. Nastał najwyższy czas dla liberalnych ugrupowań Europy, aby publicznie stwierdzić, że żadne europejskie państwo nie udźwignie w pojedynkę tego kryzysu. Nastał wreszcie najwyższy czas, aby liberalne partie z różnych krajów Europy zrozumiały, że zjednoczeni jesteśmy o wiele silniejsi, niż idąc każdy własną drogą.

Szczerze wierzę, że liberalne ugrupowania mają obowiązek szukać prawdy i głosić prawdę. A ta prawda może brzmieć całkiem inaczej niż to, co w naszym wyobrażeniu wyborcy chcieliby usłyszeć.

Spośród możliwych dróg musimy zawsze wybrać tę, która zapewni lepsze i godniejsze życie jak największej grupie obywateli.

Nie można się teraz pomylić, sprawa jest delikatna i trudna, gdyż interesy różnych osób i instytucji zderzają się i wzajemnie wykluczają Interesy banków i ich klientów mogą być rozbieżne, zwłaszcza na krótką metę.

Podobnie jest z różnymi grupami wiekowymi, np. młodymi ludźmi a emerytami czy też między osobami posiadającymi pracę a tymi, którzy jej

Mały Przewodnik Liberała | Co wspólnego mają wszystkie partie liberalne

19

poszukują. W skali globalnej oczywiste jest, że interesy biednych i bogatych krajów stoją w rażącej sprzeczności, szczególnie jeśli chodzi o tu i teraz.

Jeśli podzielacie pokazaną powyżej wizję liberalizmu, znalezienie wspólnej drogi na przyszłość dla wszystkich stronnictw liberalnych musi być wykonalne.

Liberalne ugrupowania mają obowiązek włączyć się w debatę z obywatelami i zaprosić ich do poszukiwania korzystnych dla wszystkich rozwiązań, które obejmą jak najszerszą grupę osób i będą długofalowe. Poszukiwanie i mówienie prawdy powinno być punktem wyjścia. Aby tak się stało, niezbędne jest porzucenie dogmatyzmu.

Każdy proponowany sposób wyjścia z kryzysu należy rozpatrywać pod kątem dobra ogólnego i korzyści dla jak najszerszej grupy ludzi. Czy rozwiązanie poprawi jakość życia obywateli? Czy da im większą wolność wyboru?

Czy oferuje większą równowagę między bezpieczeństwem a wolnością?

Czy uszczęśliwi wielu, czy tylko nielicznych?

Partie liberalne, które służą interesom wąskich grup, nigdy nie będą mocne.

Wybór należy do was. Powodzenia.

Annemie Neyts-Uyttebroeck, Przewodnicząca ELDR w latach 2005-2011, październik 2011

20

Mały Przewodnik Liberała | Co wspólnego mają wszystkie partie liberalne

ROLA PARTII POLITYCZNYCH

3

Partie polityczne to grupy ludzi podzielających jakąś wizję społeczeństwa i chcących ją urzeczywistnić.

W jaki sposób? Organizują się i układają swoje pomysły w programy wyborcze, aby wygrać wybory i utworzyć rząd.

Dla wielu osób brzmi to odpychająco i powoduje, że rezygnują z zaangażowania w działalność partyjną. Uważają członkostwo w partii za udział w brudnej i zdemoralizowanej grze, w której celem jest zagrabienie jak najwięcej dla siebie.

A jednak system wielopartyjny jest niezbędną częścią dobrze działającej współczesnej demokracji przedstawicielskiej gdzie dobrze funkcjonujące partie pozwalają rządom i prawodawcom na szersze reprezentowanie społeczeństwa. Partie stanowią pomost między rządem a obywatelami, zarówno ze względu na przekładanie pragnień ludzi na programy wyborcze, jak i pilnowanie w ich zastępstwie, czy rządzący wywiązują się ze swoich obietnic. Partie powinny być oparte na wartościach i nastawione na konkretne działanie. Ciągle jeszcze w niektórych krajach ugrupowania polityczne buduje się wokół przynależności etnicznej, religii, regionu, osoby charyzmatycznego lidera albo rodziny czy plemienia.

Partie polityczne pełnią szereg kluczowych funkcji w każdym systemie demokratycznym i są w tym niezastąpione. W nowo powstałych albo relatywnie młodych demokracjach niestabilny system partyjny oparty na prywatnych interesach albo egocentrycznych przywódcach może zapobiec budowaniu zaufania w nowy system polityczny. W ugruntowanych, wielopartyjnych demokracjach obserwujemy za to rosnące zmęczenie wciąż tym samym składem osobowym i tym, co prezentuje, co także zmniejsza zaufanie obywateli i pozwala populistom i ugrupowaniom skrajnym na zdobywanie poparcia.

Mały Przewodnik Liberała | Rola partii politycznych

23

PODSTAWOWE FUNKCJE PARii POLiTYCZNEJ W PIGUŁCE:

•

tworzenie programów i strategii w celu zaproponowania alternatywnych rozwiązań;

•

udział i zwycięstwo w wyborach, pozwalające na budowanie rządu i wprowadzanie programu w życie;

•

kontrolowanie działań rządu i służenie jako łącznik pomiędzy rządem a wyborcami;

• •

łączenie osób i grup podzielających dane wartości i idee;

•

wyszukiwanie, wybór i szkolenie ludzi na stanowiska kierownicze i legislacyjne (i inne stanowiska polityczne).

rozpoznanie potrzeb społecznych i wzięcie ich pod uwagę przy tworzeniu opcji rozwiązań;

Partie pełnią w polityce dwie podstawowe role: rządzą lub są w opozycji.

W systemach przedstawicielskich (czyli także funkcjonujących w radach miasta) władza wykonawcza jest wspierana przez większość w parlamencie lub radzie, a jej kontrola sprawowana jest przez opozycję.

Partie mają swoje wady, ale nic nie jest w stanie ich zastąpić w modelowej współczesnej demokracji zachodnioeuropejskiej. W niektórych krajach politycy tworzą „ruchy”, które podobno różnią się od partii tym, że łączą siły reprezentujące całość społeczeństwa, a nie tylko jego wycinek. „Ruchy”, które powstają w celu wygrania wyborów, są po prostu partiami w przebraniu.

Aby uniknąć nieporozumień: organizacje społeczeństwa obywatelskiego nie zastąpią ugrupowań politycznych. „Stowarzyszenia i grupy obywatelskie nie mogą pełnić roli partii, chyba, że się w takową przekształcą.” 3 3 Matthias Catón, Effective Party Assistance – Stronger Parties for Better Democracy, International IDEA, Policy Paper, listopad 2007, s. 5.

24

Mały Przewodnik Liberała | Rola partii politycznych

Zaufania obywateli do organizacji pozarządowych nie weryfikuje się przez wybory; nikt nie oczekuje od nich formowania rządu czy przedstawiania generalnego kierunku politycznego dla kraju.

Właściwe i efektywne wypełnianie tych funkcji przez ugrupowania polityczne podlega kontroli – zarówno zewnętrznym przepisom regulującym współzawodnictwo między partiami, jak i ustaleniom wewnątrzpartyjnym.

Sprawne działanie partii politycznych jest niezwykle ważne, szczególnie w krajach, gdzie oddolne inicjatywy i niewielkie stowarzyszenia są słabe, a zaufanie społeczne niskie.

Wiele osób postrzega ugrupowania polityczne negatywnie, a współzawodnictwo między nimi odczuwa czasem jako zagrożenie stabilności.

Zarówno w demokracjach nowych (łaknących pokoju i pewności), jak i starych (potrzebujących harmonii i zrównoważenia), walki między partiami uważa się za groźne dla istniejącej stabilizacji. Mimo to współzawodnictwo polityczne w żadnym wypadku nie jest złe. Konkurencja jest „sposobem zdobywania wiedzy” (Friedrich August von Hayek), nie tylko na rynku, ale i w polityce. Służy lepszemu nakierowaniu partii na potrzeby wyborców i motywuje do rozwijania nowych pomysłów i sięgania po nowe grupy elektoratu.

Niektórzy sądzą, że polityka i ugrupowania polityczne są z założenia, albo przynajmniej potencjalnie, skorumpowane. A przecież w rzeczywistości polityka ma być służbą publiczną, ma poprawiać jakość życia obywateli i rozwijać społeczeństwo. Politycy są tylko ludźmi, podatnymi na słabości i upadki. Im bardziej przejrzyste i odpowiedzialne będą partie w swoim postępowaniu, tym łatwiej stawią czoła krytycznym uwagom. „Aby poradzić sobie z tym (negatywnym postrzeganiem), ugrupowania polityczne muszą znaleźć sposób na konkurowanie między sobą w akceptowalny sposób, który nie podważa stabilności kraju i zaufania obywateli

Mały Przewodnik Liberała | Rola partii politycznych

25

do systemu jako takiego.” 4 Podążając za słynnym stwierdzeniem ErnstaWolfganga Böckenförde, państwo oparte na wielopartyjnym systemie demokratycznym wymaga do funkcjonowania warunków początkowych, których samo państwo nie może zapewnić. 5 Oznacza to, że państwo i same partie muszą określić ramy, w których rywalizują i ustalić, że pewne prawa przysługują im zawsze. „Partie opozycyjne muszą respektować prawo rządzących do rządzenia, a ci z kolei muszą akceptować prawo opozycji do krytykowania ich posunięć. Wszyscy, zarówno koalicje rządzące, jak i opozycja, mają obowiązek reprezentowania interesów swoich wyborców.” 6 Zwycięzcy w wyborach niech nie unoszą się pychą i pamiętają, że jutro mogą przegrać. Tuż po wyborach zaczyna się kampania przed następnymi. Przegrani powinni mieć świadomość, że dostaną kolejną szansę w wyborach innego szczebla albo w kolejnych kadencjach, a wynik może być zupełnie inny.

4 Political Party Capacity Building Programme – Manual. Stworzony przez National Democratic Institute for International Affairs (NDI) z pomocą United States Agency for International Development (USAID) na użytek wszystkich partii politycznych w Namibii.

Windhoek, Namibia 2004, s. 5 (dalej cytowany jako: NDI, Party Capacity Building Manual).

5 Były sędzia niemieckiego Trybunału Konstytucyjnego Ernst Wolfgang Böckenförde pisał, że demokratyczne państwo nie może wymusić warunków potrzebnych dla własnych rządów, czyli demokratycznego nastawienia i etosu wśród obywateli. „Der freiheitliche, säkularisierte Staat lebt von Voraussetzungen, die er selbst nicht garantieren kann. Das ist das große Wagnis, das er, um der Freiheit willen, eingegangen ist. Als freiheitlicher Staat kann er einerseits nur bestehen, wenn sich die Freiheit (...), von innen her, aus der moralischen Substanz des einzelnen und der Homogenität der Gesellschaft, reguliert. Anderseits kann er diese inneren Regulierungskräfte nicht von sich aus, das heißt, mit den Mitteln des Rechtszwanges und autoritativen Gebots zu garantieren versuchen, ohne seine Freiheitlichkeit aufzugeben (...).“ Ernst-Wolfgang Böckenförde: Staat, Gesellschaft, Freiheit. 1976, s. 60.

6 NDI, Party Capacity Building Manual, s. 5.

26

Mały Przewodnik Liberała | Rola partii politycznych

STRUKTURA I FUNKCJE PARTII

4

Z

akładając, że partie polityczne gromadzą ludzi z podobnymi pomysłami, chcącymi wprowadzić je w życie i wpłynąć przez to na kształt społeczeństwa tak, aby osiągnąć swoje cele, koniecznie trzeba się dobrze zorganizować.

Niniejszy rozdział opisuje podstawowe struktury niektórych odnoszących sukcesy partii i prezentuje zasady, których powinniście się trzymać, zakładając partię lub jej lokalny oddział. Koordynacja i organizacja to klucze do politycznego sukcesu!

Kształt ugrupowań politycznych różni się w zależności od kraju, zarówno w Europie, jak i poza nią. Ramy prawne, takie jak regulaminy partyjne czy inne przepisy mogą się bardzo różnić, dlatego nasz przewodnik nie może prezentować jednego modelu idealnie pasującego dla wszystkich.

Ogólnie możemy wyróżnić cztery typy partii7: 1. Partie purytańskie: ideologia polityczna i/lub religijna jest dla nich najważniejsza, zdobycie władzy schodzi na dalszy plan. Są w małym stopniu – jeśli w ogóle – gotowe na kompromis. Należą do nich gorliwi wyznawcy danej ideologii.

2. Partie jednej sprawy: powstają, aby osiągnąć jeden konkretny cel lub służyć interesom wąskiej grupy (grupy etnicznej, kobiet, praw zwierząt, środowiska naturalnego czy osób starszych itd.) Kiedy startują w wyborach, stają nagle przed koniecznością wypracowania bardziej wszechstronnego programu.

7 Arjen Berkvens, Becoming a better politician, political skills manual, Alfred Mozer Stichting, Amsterdam 2009, s. 60-61.

Mały Przewodnik Liberała | Struktura i funkcje partii

29

3. Partie tradycyjne: pracują w ramach pewnej spójnej ideologii, dążą do stopniowego zdobywania władzy. Odbywa się to przeważnie powoli, ale pewnie, małymi krokami, na kolejnych szczeblach.

4. Partie władzy: powstają, aby wspierać establishment, często zawiązują się, gdy jakiś silny lider dąży do przejęcia władzy. Ten typ jest częsty w krajach z systemem prezydenckim, a bardzo rzadki w demokracjach parlamentarnych.

Te z partii liberalnych, które odniosły największe sukcesy, postępują przeważnie według typu tradycyjnego. Jeśli na serio myślicie o celach sformułowanych na początku rozdziału trzeciego, czyli o starcie w wyborach i rządzeniu (na określonym szczeblu) w celu poprawy stanu państwa i społeczeństwa – wówczas model tradycyjny daje największe szanse powodzenia.

Zrównoważone tworzenie struktur partyjnych jest niezbędne, aby ugrupowanie zyskało siłę i trwałość, przetrwało kryzysy i mogło zaprezentować wiarygodny program. Naczelnym celem każdej partii jest wygrana w wyborach, więc sukces polityczny można zdefiniować liczbą zdobytych miejsc w radzie czy parlamencie i związaną z tym możliwością podejmowania decyzji.

TAK, MOŻESZ ODNiEŚĆ WiELKiE JEDNORAZOWE ZWYCiĘSTWO BEZ SOLiDNEGO ZAPLECZA PARTYJNEGO, ALE PRAWDOPODOBNiE NiE BĘDZiESZ W STANiE GO POWTÓRZYĆ.

Oprócz wypracowania spójnego i przekonującego programu, do stałej obecności w głównym nurcie polityki potrzebne jest dobre zarządzanie dostępnymi środkami, na wszystkich poziomach administracyjnych.

Chodzi zarówno o zasoby ludzkie, kadrę zarządzającą, jak i środki finansowe. Trzeba starannie zidentyfikować i policzyć wszystkie posiadane zasoby, aby móc je właściwie rozdzielić, a z czasem również pomnożyć.

30

Mały Przewodnik Liberała | Struktura i funkcje partii

Spora część pracy w partii polega na doskonaleniu wewnętrznej organizacji i zarządzania. Niezbędne jest, aby każda z zaangażowanych osób dobrze rozumiała swoje zadanie, wiedziała, do kogo może się zwrócić i na czym polegają zadania innych osób. Nawet „partia posiadająca dobre pomysły, zaangażowanych liderów i licznych członków może ponieść klęskę. Zbyt często błędnie kieruje się całą energię i zasoby na krótkoterminowe kampanie wyborcze, zamiast na budowanie i utrzymywanie solidnej, demokratycznej organizacji politycznej.” 8 Nowe partie często chcą osiągnąć zbyt wiele w krótkim czasie, a ich założyciele zaniedbują budowę wewnętrznych struktur. Zarządy większych i starszych ugrupowań uważają z kolei swoje struktury za oczywistość i nie zdają sobie sprawy z konieczności dostosowania ich kształtu do nowych zadań i priorytetów. Odnowa albo zakładanie partii powinny zaczynać się od całościowej analizy i oceny dobrych i słabych stron, ustalenia kształtu organizacji dopasowanej do wybranej grupy odbiorców, planowanej strategii i dostępnych środków.

NiE POTRZEBUJECiE BiURA, ABY ZAŁOŻYĆ PARTiĘ!

Może się to wydawać bardziej wygodne i profesjonalne, ale wiele poważnych partii stworzono od zera i z minimalnym zapleczem finansowym.

Jeśli zakładacie nowe ugrupowanie albo wasza partia macierzysta (na szczeblu regionalnym czy krajowym) nie jest w stanie wesprzeć finansowo tworzenia nowej gałęzi lokalnej – bądźcie samodzielni i zacznijcie pracować z domu.

Potrzeba tylko komputera i trochę miejsca na regale, aby wykonać zadania wymienione powyżej.

Także zebrania zarządu, a nawet zgromadzenie ogólne mogą się odbywać w domach, jeśli nie stać was na wynajęcie sali konferencyjnej.

8 NDI, Party Capacity Building Manual, s. 9.

Mały Przewodnik Liberała | Struktura i funkcje partii

31

Nie chodzi o to, że powinniście najpierw zakończyć tworzenie partii pod względem organizacyjnym, zanim będzie można pomyśleć o starcie w wyborach. Budowa partii to zadanie stałe i zawsze najważniejsze, jeśli chce się odnosić sukcesy w dłuższej perspektywie. W wyborach wystartujcie, kiedy poczujecie się gotowi. Oceniajcie jednak swoje możliwości realnie i zastanówcie się, od jakiego szczebla powinniście zacząć. Start w wyborach lokalnych i zdobycie kilku miejsc uczyni was bardziej wiarygodnymi, niż udawana gotowość do startu w wyborach krajowych i porażka.

Jak dobrze wystartować w wyborach? Trochę pomysłów znajdziecie w rozdziale ósmym.

Poniższa karta ilustruje podstawowe elementy struktury organizacyjnej.9 Ogólnie rzecz biorąc, silne partie buduje się z dołu do góry, baza zwykłych członków jest liczna i pełni istotną rolę w procesie podejmowania decyzji.

Działacze szczebli lokalnych starają się dotrzeć do większych i mniejszych miejscowości w całym kraju. Ugrupowanie może być organizowane na kształt piramidy, w zależności od struktury administracyjnej państwa: biura lokalne łączą się w regionalne, a na końcu tworzą organizację ogólnokrajową. Działacze uczestniczą w wyborach i działają w administracji państwowej na wszystkich szczeblach: lokalnym, regionalnym, w obu izbach parlamentu krajowego i w Parlamencie Europejskim. W republikach federalnych partie są szczególnie mocno zdecentralizowane, co daje wiele autonomii biurom lokalnym. Ich działacze samodzielnie nominują kandydatów i układają programy wyborcze, decydują też o wejściu w koalicje.

Na wszystkich szczeblach największą wagę mają decyzje podjęte podczas zgromadzenia ogólnego (kongresu). Członkowie oddziałów lokalnych wybierają albo nominują swoich przedstawicieli na zgromadzenia wyższego szczebla. Im liczniejszy jest oddział, tym ma więcej delegatów (a zatem 9 Tekst zaadaptowany z: Netherlands Institute for Multiparty Democracy (IMD), A framework for democratic building, Haga 2004, s. 11-13.

32

Mały Przewodnik Liberała | Struktura i funkcje partii

DEMOKRATYCZNE ZASADY W PARTII

Nie można opowiadać się za demokracją, nie stosując jednocześnie jej zasad wewnątrz własnego ugrupowania.

Wewnętrzna demokracja partii oznacza posiadanie zasad i procedur, które pozwalają uniknąć arbitralnej kontroli nad jej funkcjonowaniem i panowania pojedynczych liderów lub wąskich grup. Zasady te muszą być oczywiście wcielane w życie.

SIŁA ORGANIZACYJNA

Cele polityczne można osiągnąć tylko za pomocą efektywnego podziału dostępnych zasobów organizacyjnych na wszystkich szczeblach.

Wasze zasoby ludzkie i materialne muszą być dobrze zarządzane i wykorzystywane.

Dobrze przemyślany długoterminowy plan strategiczny, stały program partii i procedury administracyjne takie jak regularne spotkania statutowe i audyty finansowe są dobrymi miernikami pożądanej siły organizacyjnej.

Dla istnienia systemu kontroli i równowagi zasadnicza jest definicja „członkostwa”. W demokratycznym ugrupowaniu właśnie członkowie sprawują kontrolę nad nim. Wszyscy bez względu na rangę postępują według ustalonych procedur, wyżsi funkcjonariusze i zarząd odpowiadają przed szeregowymi działaczami oraz przed organami ustalonymi w statucie.

Demokratyczne wartości i zgodne postępowanie z nimi są niezbędne dla instytucjonalizacji i rozwoju silnego ugrupowania. Nie ma sensu propagować demokracji, a nie praktykować jej we własnej partii.

JEDNOŚĆ PARTII

Aby być skutecznymi, członkowie partii muszą mówić jednym głosem zgodnie z przyjętą wspólną wizją oraz przestrzegać wewnętrznych reguł. Partia musi być spójna, co oczywiście nie wyklucza intensywnego dialogu wewnętrznego.

Konstruktywne rozmowy i spory rozwijają i ulepszają program partii i utrzymują motywację jej członków. Trzeba jednak znaleźć równowagę pomiędzy ideologiczną stałością a poszukiwaniem nowych pomysłów i innowacji.

Partyjniactwo i zasadnicze zmiany głoszonej ideologii są bardzo niewskazane, gdyż prowadzą na dłuższą metę do utraty zaufania publicznego, a co za tym idzie – utraty głosów.

instytucjonalizacja

TOŻSAMOŚĆ PARTII

Członkowie ugrupowania politycznego muszą wiedzieć, za czym się opowiadają. Mgliste idee, sprzeczne zasady i nieprecyzyjne programy nie budują wyraźnego wizerunku i nie są atrakcyjne dla potencjalnych wyborców. Partia musi opowiedzieć się za zbiorem mniej lub bardziej spójnych teorii społecznych, ekonomicznych i politycznych, które zostaną wyrażone w jej programie i nadadzą jej jakąś ideologiczną tożsamość.

Większość pracowników i aktywistów ugrupowania potrzebuje innej niż finansowa motywacji do zaangażowania – ideałów, doktryny i celu.

POTENCJAŁ WYBORCZY

Głosy poparcia nie biorą się znikąd.

Potencjał wyborczy to w skrócie skupienie i mobilizacja wszystkich dostępnych zasobów (ludzkich i materialnych, finansowych, ideologicznych, wizerunkowych), aby ugrupowanie mogło zaprezentować się w najbardziej przekonujący i skuteczny sposób w rywalizacji w danym kontekście politycznym.

i głosów). Delegaci na kongres układają listę kandydatów w wyborach samorządowych i krajowych. Wybierają też skład zarządu (przeważnie raz na dwa lata) i głosują nad treścią programów wyborczych. Po zwycięskich wyborach często organizuje się specjalny kongres, aby zatwierdzić politykę i sposób postępowania nowego rządu.

POWiNNiŚCiE POSiADAĆ ODDZiAŁY W KAŻDYM OKRĘGU WYBORCZYM, A NAJLEPIEJ W KAŻDEJ GMiNiE i MiEŚCiE.

Posiedzenia statutowe Posiedzenia partyjne są przeznaczone przede wszystkim dla członków.

Podstawowym dorocznym spotkaniem jest kongres (albo zgromadzenie ogólne) na każdym szczeblu partii.

Głównym celem zgromadzenia ogólnego jest systematyczna i ustrukturyzowana wymiana informacji między działaczami szeregowymi a wyższymi rangą, również zasiadającymi w parlamencie lub piastującymi publiczne stanowiska. Co dzieje się w kraju? Dlaczego potrzebna jest inicjatywa legislacyjna, jakie będą możliwe konsekwencje dla społeczeństwa, kraju czy miasta? Dzięki nieprzerwanej wymianie informacji i opinii wasze ugrupowanie pozostanie bliskie codziennym problemom, a wy sami opracujecie lepsze argumenty i rozwiązania niż wasi polityczni oponenci.

Decyzje podejmowane przez zgromadzenie ogólne mają najwyższą rangę dla partii lub danego jej oddziału. Rozwiązuje się tam wszelkie sprawy natury organizacyjnej i politycznej. Na kongresie powołuje się i odwołuje zarząd, wybiera się delegatów na konwencje wyższego szczebla i kandydatów w kolejnych wyborach. Decyduje się o wspólnej linii postępowania, a zatwierdzone postanowienia są wiążące dla zarządu przez kolejny rok pracy.

Kongres najczęściej prowadzony jest przez lokalnego przewodniczącego, ale można wybrać też specjalną osobę do tego celu. Należy wybrać też sekretarza do zapisywania przebiegu spotkania. Rezultaty głosowania 34

Mały Przewodnik Liberała | Struktura i funkcje partii

Przykładowa struktura partii w republice federalnej może wyglądać następująco:

BIURO PARTII

ZARZĄD

WYBIERA

ZGROMADZENIE OGÓLNE • p rzyjmuje rezolucje na temat spraw lokalnych

DELEGACI

KONGRES REGIONALNY

KONGRES KRAJOWY

• przyjmuje rezolucje w sprawach regionu i wybiera kandydatów

• podejmuje rezolucje obowiązujące całą partię

DELEGACI

DELEGACI

ODDZIAŁ LOKALNY

ODDZIAŁ REGIONALNY

BIURO KRAJOWE

• p odstawowy punkt kontaktu

• łączy oddziały lokalne na poziomie województwa/ hrabstwa itp.

• podlegają mu oddziały regionalne

Mały Przewodnik Liberała | Struktura i funkcje partii

35

i polityczne decyzje, które zapadają podczas posiedzeń, są ogłaszane wszystkim członkom.

Wszyscy członkowie oddziałów lokalnych mają prawo do przemówień i prawo głosu na kongresach lokalnych i mogą składać projekty rezolucji.

Nie zapomnijcie o wprowadzeniu wewnętrznych regulacji odnośnie przebiegu kongresu. Jeśli wasza partia jest zupełnie nowa, stwórzcie odpowiedni dokument i przyjmijcie go na pierwszym posiedzeniu zgromadzenia ogólnego. Jeśli uruchamiacie nowy oddział lokalny, poproście w oddziale regionalnym lub krajowym o wzór regulaminu.

Pamiętajcie też o ustaleniu statutowego terminu zgłaszania udziału w kongresie i zgłaszania rezolucji.

Zarząd lokalny Zarząd (lub kierownictwo) prowadzą codzienne sprawy oddziału. Zasięg oddziału lokalnego zazwyczaj odpowiada podziałowi administracyjnemu danego kraju. Z tego względu oddział obejmuje gminę lub miasto, co może oznaczać bardzo różną liczbę należących do niego członków. Zarząd powinien składać się co najmniej z przewodniczącego, skarbnika i sekretarza.

W zależności od obowiązujących przepisów lub własnych preferencji, w skład zarządu mogą wejść np. szef kampanii, sekretarz ds. członkostwa lub rzecznik prasowy. Dobrze jest zachować parytety płciowe przy wyborze zarządu, aby zyskać przychylność zarówno mężczyzn, jak i kobiet.

Dobry zarząd napędza działalność partii w całym okręgu. Frekwencja na posiedzeniach jest wysoka, liczba członków wzrasta i chętnie angażują się oni w pracę i rozwój strategii politycznej.

Dobry zarząd potrafi sobie poradzić także w trudniejszych czasach, kiedy wystąpi zewnętrzny lub wewnętrzny konflikt. Zarząd idealny przewiduje zbliżające się kłopoty i stara się im zapobiec.

36

Mały Przewodnik Liberała | Struktura i funkcje partii

Co jednak najważniejsze – zarząd ustala polityczną wizję i zagrzewa wszystkich do walki o lepszy wynik wyborczy i przyszły sukces polityczny.

JAK PROWADZiĆ POSiEDZENiE ZARZĄDU ODDZiAŁU LOKALNEGO Wszyscy członkowie zarządu muszą złożyć raport ze swoich działań od czasu poprzedniego posiedzenia.

Skarbnik powinien zdać sprawozdanie ze stanu finansów.

Jeśli posiadacie roczny plan wydarzeń i działań, należy odnotować postępy oraz omówić cele i zadania na kolejny okres.

Zaproście członków partii zasiadających w radzie miasta czy innych instytucjach (jeśli tacy są), aby zdali raport z ich działań.

Zaakceptujcie przyjęcie nowych członków partii zgodnie z wewnętrznymi przepisami.

Przyjmijcie i przekażcie informacje o działaniach partii na poziomie regionalnym i krajowym.

Sprawy wewnątrzpartyjne i administracyjne mogą zająć najwięcej czasu, ale nie zapomnijcie poruszyć też kwestii politycznych i programowych.

Uczciwie oceńcie odniesione ostatnio polityczne sukcesy i porażki.

ZAWSZE SPiSUJCiE PROTOKÓŁ Z POSiEDZENiA! Może to zrobić sekretarz albo osoba wyznaczona specjalnie na początku spotkania.

Możecie kiedyś potrzebować informacji, jak udało się zorganizować tę fantastyczną imprezę dwa lata temu. Niestety osoba, która to zrobiła, odeszła z biura i nie da się z nią skontaktować. „Gdybyśmy tylko mieli notatki...”

Jest rzeczą absolutnie podstawową zapisywanie wniosków i decyzji podjętych podczas posiedzeń zarządu i zgromadzenia ogólnego (odnotowanie wyników głosowań może być wręcz wymagane w przepisach), a także pisemne oceny przygotowanych projektów i wydarzeń dla monitorowania postępu.

Mały Przewodnik Liberała | Struktura i funkcje partii

37

Wybrano mnie! Od czego powinien zacząć przewodniczący lokalnego oddziału?

Idealny przewodniczący jest mieszanką naczelnego stratega z naczelnym aktywistą. Jest pierwszą osobą, z którą powinni się kontaktować potencjalni i obecni członkowie oraz sponsorzy i wolontariusze. Utrzymuje kontakt z instytucjami partyjnymi na innych szczeblach i koordynuje lokalne akcje.

Najważniejsze, co trzeba zrobić, to pozyskać więcej osób aktywnie oddanych sprawie liberalizmu. Trzeba więc utrzymywać wysokie zaangażowanie i motywację w szeregach oraz stale pozyskiwać nowych ludzi.

Należy informować zwykłych działaczy o wszelkich decyzjach podjętych na wyższych szczeblach, a z drugiej strony – zawiadamiać biura regionalne czy krajowe o własnych działaniach. Im lepiej jesteście zadomowieni w krajobrazie miasta czy regionu pod względem ekonomicznym i społecznym, tym łatwiej będzie wam znaleźć właściwe środki wyrazu, aby przekonać innych do waszej sprawy.

Ważne jest pozostawanie w stałym kontakcie z członkami i rozmowy o ich zainteresowaniach i umiejętnościach. Im więcej się o nich wie, tym lepiej można zaplanować dla nich wydarzenia i warsztaty tematyczne czy inne wydarzenia, znaleźć zajęcie dla konkretnych osób czy wykorzystać ich umiejętności zawodowe lub znajomości.

Poniższa tabela nie wyczerpuje tematu, niektóre elementy ujęto zbyt ogólnikowo, ale wymienia najważniejsze zajęcia i zadania przewodniczącego, opisane szerzej w kolejnych rozdziałach.10

10 Tekst i ilustracje zaczerpnięto z: Vorsitzendenhandbuch für Orts- und Kreisverbände der FDP NRW, FDP Landesverband Nordrhein-Westfalen, marzec 2009, s.28.

38

Mały Przewodnik Liberała | Struktura i funkcje partii

ROZPOZNAJ I ROZWIŃ WASZ POTENCJAŁ • Zapytaj podległych ci członków partii,

BUDUJ ZESPÓŁ

dlaczego chcą się zaangażować.

• Utwórz i rozwijaj bazę kontaktów.

• Zachęcaj nowych członków do

• Organizuj imprezy towarzyskie.

• Prowadź warsztaty budowy

• Zidentyfikuj grupy docelowe i kontaktuj

• Rozsyłaj informacje o działaniach

• Przeprowadź analizę SWOT. • Ustal cele kampanii.

• Organizuj seminaria strategiczne

• Staraj się dotrzeć do potencjalnych

aktywności. się z nimi.

zespołu.

i wydarzeniach.

nowych członków na przykład przez „ambasadorów” - przedstawicieli partii.

z udziałem zaproszonych ekspertów.

ORGANIZUJ AKCJE I BĄDŹ ROZPOZNAWALNY/A

WZMOCNIJ SKUTECZNOŚĆ KAMPANII • Zorganizuj dla swoich ludzi trening

• Zdobądź materiały potrzebne do

prowadzenia kampanii z biura centralnego partii (jeśli to możliwe).

• Organizuj wydarzenia i imprezy z udziałem liberalnych ViP-ów, np. znanych polityków czy mówców.

• Intensywnie pracuj nad wizerunkiem i PR. • Twórz propozycje rozwiązań i wniosków partii w sprawach lokalnych.

• Uczęszczaj na spotkania i wydarzenia w lokalnych organizacjach i stowarzyszeniach.

MATRYCJA FUNKCJI

prowadzony przez ekspertów lub doświadczonych polityków lokalnych.

• Aktywnie zbieraj fundusze.

• Analizuj treść kampanii i szukaj docelowych odbiorców.

• Mobilizuj osoby popierające ugrupowanie.

• Stwórz materiały promocyjne i bądź obecny/a w mediach elektronicznych.

BĄDŹ WIDOCZNY/A • Utwórz stronę/profil w internecie i wydrukuj ulotki.

• Urządzaj spotkania z wyborcami i stoiska informacyjne.

• Organizuj otwarte spotkania zarządu.

• Szukaj zewnętrznych kontaktów.

• Prowadź rozmowy z dziennikarzami.

Mały Przewodnik Liberała | Struktura i funkcje partii

39

ZADANIA PRZEWODNICZĄCEGO Organizować i prowadzić zebrania zarządu, kongresy i imprezy (np. sylwester, przyjęcie letnie czy inne spotkania towarzyskie).

Wyznaczyć kogoś (np. asystenta przewodniczącego) do spisywania protokołu spotkań statutowych – spotkań zarządu, zgromadzeń ogólnych itp. oraz dbać o dostępność kopii protokołu.

Pilnować stałego wzrostu liczby nowych członków: wysyłać informacje do szerokiej grupy odbiorców, mogących dołączyć do partii, organizować regularne spotkania publiczne pod szyldem partii (np. liberalne piwo lub otwarte wykłady) itd. (więcej o pozyskiwaniu nowych działaczy w rozdziale 5).

Zdawać sprawozdanie z wyników głosowań (na członków zarządu, delegatów itp.) wyższym szczeblom partii. Świętować i gratulować z okazji rocznic wstąpienia do ugrupowania („Lepiej pochwalić kogoś o raz za dużo niż o raz za mało”). Listy z podziękowaniami lub wspomnienie na najbliższym posiedzeniu o szczególnym zaangażowaniu i poświęceniu danej osoby wzmacniają motywację wszystkich, którzy dobrowolnie pracują na rzecz partii.

Utrzymywać kontakty z lokalnymi stowarzyszeniami, syndykatami, federacjami (zarówno pracodawców, jak i pracowników), urzędami administracji publicznej, klubami sportowymi, prasą lokalną i innymi ugrupowaniami. Aby partia była bardziej wyrazista, a rozwiązania przez was proponowane bardziej wiarygodne, warto korzystać z ich ekspertyz i zapraszać członków zarządu na spotkania, również dla prasy. Nie należy czekać na ruch z ich strony. Dobrze jest znaleźć jakąś konkretną sprawę, która ich interesuje i do której można się odnieść jako partia i przedstawić w mediach jako swój sukces.

Przyjmując zaproszenia na różnego rodzaju imprezy pytać organizatorów, czy zgodzą się na krótkie powitanie/przemówienie/toast. Niektórzy chętnie się zgodzą i będzie to okazja do wspomnienia o ideach liberalizmu.

Przeglądać kalendarz wydarzeń w partii pod kątem mediów: z których można wysłać krótkie sprawozdanie do prasy, a na które zaprosić dziennikarzy? (patrz także: rozdział 7 na temat komunikacji).

40

Mały Przewodnik Liberała | Struktura i funkcje partii

Pilnować, aby wyznaczenie kandydatów startujących w wyborach było przeprowadzone zgodnie z przepisami partyjnymi.

Wspierać kandydatów w ich kampanii i organizować dla nich szkolenia (z kontaktu z mediami, merytoryczne nt. programu, wypowiedzi publicznych itd.).

Przewodniczący biura średniego szczebla (regionu lub województwa) musi pozostawać w stałym kontakcie ze wszystkimi biurami lokalnymi, koordynować ich działania i być dla nich „przewodnikiem”. Jeśli w regionie istnieje miasto lub okręg bez żadnych struktur partii liberalnych, trzeba takowe założyć.

Przewodniczący oddziału regionalnego może także:

•

Dbać o dystrybucję w tych rejonach plakatów i ulotek reklamujących regionalne imprezy ugrupowania.

•

Kontaktować się ze związkami i stowarzyszeniami i starać się zorientować, czy znajdą się tam potencjalni kandydaci na nowych działaczy.

•

Omawiać z przedstawicielami biur wyższego szczebla możliwe strategie podniesienia rozpoznawalności i aktywności ugrupowania w danych obszarach.

•

Oferować działaczom z okolic, gdzie partie liberalne są słabo reprezentowane, szkolenia z prowadzenia akcji promocyjnych.

Skarbnik Obowiązki skarbnika w ugrupowaniu politycznym mogą się różnić w zależności od lokalnych uwarunkowań i przepisów obowiązujących w partii krajowej.

Sedno pracy pozostaje jednak to samo – całościowy ogląd spraw finansowych ugrupowania, pilnowanie jego zdolności finansowych w dłuższej perspektywie oraz zachowywanie właściwych procedur i dokumentacja (zgodnie z przepisami prawa i wewnętrznymi regulacjami partii). Wiele Mały Przewodnik Liberała | Struktura i funkcje partii

41

regulaminów partyjnych wymaga do wypłaty z konta nie tylko podpisu skarbnika, ale też drugiej osoby, najczęściej przewodniczącego. Takie postępowanie zmniejsza ryzyko defraudacji.

ZADANiA SKARBNiKA Przewidywać przyszłość (w sensie finansowym), kontrolować teraźniejszość (monitorować przychody i wydatki) i sprawdzać przeszłość (przeprowadzać lub pozwalać na audyt).

Zapewnić maksymalną przejrzystość, nie tylko dla zgodności z przepisami, ale dla pewności działaczy ugrupowania, że ich pieniądze są zagospodarowane w najlepszy możliwy sposób.

Dbać o zaangażowanie pozostałych członków zarządu, szczególnie przewodniczącego, w sprawy finansowe; budżet (dochody i wydatki) trzeba planować w oparciu o ustalone wcześniej priorytety polityczne.

Planować kampanie wyborcze pod względem finansowym. Zdobywać wyceny materiałów promocyjnych i eventów. Dobry kontakt z lokalnymi przedsiębiorcami pozwala zabezpieczyć dodatkowe fundusze.

Stworzyć i uzupełniać bazę danych nt. pozyskiwanych funduszy (w niektórych krajach tę funkcję powierza się tradycyjnie osobnemu specjaliście ds. gromadzenia funduszy).

Utrzymywać kontakt z prywatnymi firmami zarejestrowanymi w okolicy – są potencjalnymi sponsorami.

Utrzymywać kontakt ze wszystkimi członkami (przypominać o płaceniu składki członkowskiej, zapraszać do ofiarowania części dochodów na rzecz np. kampanii wyborczej). Regularny kontakt maile, życzenia urodzinowe czy upominki mogą podnieść ich hojność.

Dbać o staranne księgowanie dochodów i wydatków oraz przedstawiać zarządowi regularne sprawozdania finansowe.

42

Mały Przewodnik Liberała | Struktura i funkcje partii

Przepisy regulujące działalność partii Nie wszystkie kraje posiadają osobne prawa i regulacje odnośnie organizacji i finansów partii politycznych. Niektóre tak. Niezbędna jest dobra znajomość tych przepisów przez skarbnika, jego zadaniem jest też doradzanie w tych kwestiach reszcie zarządu i udzielanie informacji pozostałym członkom w razie potrzeby.

Szczególnej uwagi wymagają przepisy prawa podatkowego i zasady regulujące darowizny.

Audytorzy Jak w innych sprawach, tak i tu wymagania wobec audytorów mogą się różnić w zależności od przepisów i obyczajów obowiązujących w danym kraju.

Czasem audytorów (czy inny organ kontrolujący) wybiera się spośród członków danego oddziału partii (ale spoza zarządu!) – jest to możliwe, jeśli oddział posiada własny budżet, niezależny od wyższych szczebli partii.

W niektórych krajach audytorów musi być dwóch, aby zachować tzw. zasadę czworga oczu. Nawet jeśli nie jest to wymagane, rozsądnie jest postępować według tej reguły, bo zmniejsza to ryzyko sprzeniewierzenia środków.

Zadania AUDYTORA Raz do roku sprawdzić księgi i rachunki prowadzone przez skarbnika.

Audytor musi mieć dostęp do wszystkich dokumentów finansowych w każdej chwili.

Raportować wszelkie nieprawidłowości w dokumentacji finansowej.

Prezentować raport z kontroli podczas dorocznego zgromadzenia ogólnego.

Mały Przewodnik Liberała | Struktura i funkcje partii

43

Dyrektor wykonawczy/sekretarz Niezależnie od nazwy, należy stworzyć taką funkcję w każdym oddziale.

Jedna osoba musi zostać przydzielona do centralnego zarządzania jego sprawami. W zależności od wielkości i zasobów finansowych oddziału warto rozważyć zatrudnienie kogoś na pełen lub część etatu. Przy tym rozwiązaniu osoba taka może ex officio stać się członkiem zarządu. Jeśli sekretarz pracuje bezpłatnie, jego zadania zostaną ustalone w wyniku podziału zadań między członkami zarządu.

Sekretarz zazwyczaj koordynuje działania partii, pisze i rozpowszechnia plany i protokoły oraz wydaje zawiadomienia o lokalnych spotkaniach – posiedzeniach zarządu, zgromadzeniu ogólnym czy spotkaniach tematycznych.

Zadania SEKRETARZA Zapraszać członków partii na wydarzenia i informować ich o statutowych terminach, np. składania rezolucji lub procedur przedwyborczych.

Spisywać protokoły z posiedzeń i informować wyższe organy partyjne o wyborze nowego zarządu lub delegatów.

Dogłębnie znać przepisy prawa dotyczące działania partii, wewnętrzne regulaminy ugrupowania i procedury postępowania zapisane w statucie, aby doradzać przewodniczącemu w wypadku sporu.

Rozsyłać regularne maile/ newslettery do członków oddziału.

Administrować bazą członków (wspólnie ze skarbnikiem).

Gdy sekretarz jest na etacie, a partia posiada biuro: Jeśli oddział partii posiada dość środków, aby prowadzić biuro, powinien on w nim urzędować i stamtąd koordynować codzienną działalność partii; jest to też oficjalny adres pocztowy i punkt kontaktowy dla wyborców przychodzących z prośbami i interesami.

Utrzymywać i gromadzić dokumentację partii i materiały z kampanii wyborczych.

44

Mały Przewodnik Liberała | Struktura i funkcje partii

Rzecznik Świetna praca, jaką wykonuje wasz lokalny oddział, musi być upubliczniona!

Zarówno zwolennicy, jak i krytycy powinni wiedzieć o działaniach partii.

Warto rozsyłać regularne informacje do prasy, ale pod warunkiem, że macie rzeczywiście ciekawe wiadomości lub zapowiedzi ważnych wydarzeń.

Przesyłanie nadmiaru komunikatów prasowych zyska rzecznikowi opinię natręta. Warto jednocześnie zachęcać działaczy partii, aby pisywali listy do gazet i promowali w ten sposób liberalny punkt widzenia.

Aby głoszone przez partię treści rzeczywiście pojawiły się w mediach, rzecznik powinien posiadać i uzupełniać listę kontaktów do lokalnych i regionalnych mediów oraz utrzymywać robocze kontakty z dziennikarzami i redaktorami. Jeśli nie posiada jeszcze takiej listy, osoba sprawująca tę funkcję powinna przedstawić się w lokalnych gazetach, stacjach radiowych czy telewizyjnych, u prowadzących serwisy internetowe itp.

Cierpliwości! Jak wszystkie relacje międzyludzkie, pewna zażyłość między politykami a dziennikarzami wymaga czasu. Nie warto oczekiwać od mediów natychmiastowego entuzjazmu i częstych relacji z wydarzeń w partii oraz korzystania ze wszystkich nadesłanych materiałów.

Ciężka i profesjonalna praca rzecznika spowoduje, że media w dłuższej perspektywie nie będą mogły was ignorować.

Więcej szczegółów na temat komunikacji w rozdziale 7.

Przestrzeganie obowiązującego prawa jest rzeczą podstawową, a dobry podział zadań w zarządzie absolutnie niezbędną, podobnie jak postępowanie zgodnie z partyjnym regulaminem. To jednak nie wszystko. Życie i siła partii, główne źródło sukcesu wyborczego, to jej członkowie. W kolejnym rozdziale podpowiadamy, jak zasilić ich szeregi oraz jak stworzyć i utrzymywać pełną energii grupę działaczy.

Mały Przewodnik Liberała | Struktura i funkcje partii

45

ZARZĄDZANIE CZŁONKOSTWEM

5

C

złonkostwo jest wszystkim! Członkowie partii są działaczami, kandydatami, radcami, posłami i europosłami. Wykonują większość pracy przy zbieraniu funduszy i prowadzeniu kampanii. Jedyna rzecz, jakiej nie potrafią, to samorekrutacja. W tej części przewodnika postaramy się wskazać najważniejsze aspekty pracy z obecnymi i pozyskiwania nowych członków partii.

Zwykle nie jest trudno zapisać się do partii (choć przepisy prawne w niektórych krajach mogą stawiać pewne wymagania). W Europie zwyczajowo płaci się składkę członkowską, deklaruje przywiązanie do podstawowych zasad partii, a następnie można uczestniczyć w posiedzeniach i innych wydarzeniach partyjnych na poziomie lokalnym, zyskuje się również prawo głosu w sprawach wewnętrznych. Każda partia musi postanowić, jak restrykcyjne wymagania postawić osobom chcącym się do niej zapisać.

Oczywiście ich zakres jest ograniczony przez prawo.

Solidna baza członkowska to klucz do wszelkiego rodzaju politycznych i społecznych sukcesów partii. Dobre zarządzanie jest niezwykle ważne dla właściwej komunikacji i mobilizacji szeregowych działaczy. Ich dane kontaktowe powinny być kompletne i stale aktualizowane. Przydaje się to nie tylko wtedy, kiedy trzeba ściągnąć zaległą składkę, ale także kiedy chce się ich zachęcić do uczestnictwa w partyjnych wydarzeniach. Na przykład szczegóły dotyczące wieku, umiejętności i zawodu pozwalają na skierowanie się do konkretnych grup przy organizacji niektórych przedsięwzięć, czy to jako do odbiorców, czy cennych pomocników.

Dlatego dobrze prowadzona baza członków jest czymś bardzo ważnym.

Uporządkowane, aktualne listy przydają się przy zbieraniu funduszy, rekrutacji wolontariuszy czy prowadzeniu kampanii.

Mały Przewodnik Liberała | Zarządzanie członkostwem

47

Członkowie partii to klucz do politycznego sukcesu Prawda jest taka, że każda partia odniesie większy sukces w promocji swojego programu czy kandydata, jeśli będzie liczna. Ludzie są najcenniejszym zasobem. Pozyskiwanie nowych członków jest trudne, czasochłonne i kosztowne, ale bez tego nie da się – na dłuższą metę – wygrać wyborów.

Starzy działacze i liderzy mogą czuć się zagrożeni przez nowych ludzi i ich nowe pomysły, ale właśnie przypływ nowych sił zapewnia partii ciągłość istnienia.

Jaki jest najlepszy sposób rekrutowania nowych członków?

Ludzie są różni, różne są też tradycje aktywności politycznej w poszczególnych krajach. Wiele osób zdecyduje się na aktywną działalność, jeśli są przekonani do tych samych ideałów, a zobaczą, że pracujecie ciężko dla ich realizacji (czyli jesteście widoczni w życiu publicznym i wystarczająco upubliczniacie wasze działania).

Istnieje jednak jeszcze większa grupa – osób życzliwych, które jednak bez zachęty nie uczynią pierwszego kroku.

Efektywnym sposobem pozyskiwania nowych członków są wizyty w ich domach (choć taka forma bywa różnie postrzegana w poszczególnych krajach). Wymaga to sporo odwagi i dobrego przygotowania, a także świadomości, że można się spotkać z nieuprzejmością lub kompletnym brakiem zainteresowania.

Zawsze należy zachowywać uprzejmość, przedstawić się i podać nazwę partii, jaką się reprezentuje; zwracać się do rozmówcy, używając jego nazwiska; podać informację o partii i jej celach oraz ideałach; wreszcie w skrócie wymienić główne zalety wstąpienia w jej szeregi.

Spotkanie z każdą osobą powinno być odnotowane. Niektórzy mogą odmówić przystąpienia od razu, ale być może potrzebują więcej czasu.

48

Mały Przewodnik Liberała | Zarządzanie członkostwem

Można umówić się na wizytę w późniejszym terminie, jeśli rozmówca wygląda na zainteresowanego.

Co można odpowiedzieć niezdecydowanym? Oto osiem odpowiedzi na zastrzeżenia:11 1. „Nie mam czasu, żeby się angażować w politykę.”

Nie trzeba być zawodowym politykiem. Klub FC Barcelona ma więcej członków niż tylko ci, którzy grają na boisku. Dlatego liberałowie również potrzebują więcej osób wspierających niż radnych czy parlamentarzystów.

2. „Wstąpiłbym do tej partii, gdyby tylko XY do niej nie należał.” (I) W szeregach liberałów trafiają się charyzmatyczne osobowości, które mają zarówno wielu zwolenników, jak i wrogów. Ale ludzie i sprawa to nie to samo. Nie wszyscy członkowie klubu lubią się nawzajem.

3. „Wstąpiłbym do tej partii, gdyby tylko XY do niej nie należał.” (II) Partie są tak dobre, jak dobrzy są ich członkowie. Należąc do partii, będzie miał/a Pan/Pani bezpośredni wpływ na jej kształt. Narzekać może każdy.

4. „Nie znam nikogo, kto należałby do partii liberalnej” Łatwo poznać członków partii liberalnej, biorąc udział w wydarzeniach organizowanych pod jej szyldem w sąsiedztwie. To bardzo interesujący ludzie.

11 Vorsitzendenhandbuch für Orts- und Kreisverbände der FDP NRW, FDP Landesverband Nordrhein-Westfalen, marzec 2009, s. 45-46.

Mały Przewodnik Liberała | Zarządzanie członkostwem

49

5. „Głosowałem na partię liberalną. To wystarczy.”

Liberałowie potrzebują więcej ludzi w swoich szeregach. Większa baza członkowska podnosi rozpoznawalność partii wśród wyborców i daje dochód, potrzebny do prowadzenia kampanii.

6. „W zasadzie zgadzam się ze stanowiskiem partii, ale nie popieram tego a tego poglądu.”

Wszystkie decyzje opierają się na kompromisach. Życie nie jest czarno-białe, ma wiele odcieni szarości. Jeśli w większości zgadza się Pan/Pani z partią liberalną, może warto wzmocnić jej pozycję w kraju.

7. „Przed wyborami liberałowie obiecali to i to, a po wyborach nie dotrzymali obietnicy.”

Programy wyborcze odzwierciedlają stanowisko partii w 100%.

Przyszłość wygląda jednak inaczej, ponieważ zmieniają się okoliczności.

Partia zwykle nie posiada absolutnej większości głosów, która pozwoliłaby na implementację całego programu wyborczego, a umowy koalicyjne nakładają ograniczenia. Można spojrzeć inaczej: czy obecne działania partii odzwierciedlają jednak jej podstawowe założenia?

8. „Nie lubię tych ciągłych sprzeczek między partiami.”

To mit, że na wszystkie problemy istnieją gotowe rozwiązania i tylko kłótnie polityków powstrzymują społeczeństwo przed właściwym postępowaniem. Partie polityczne reprezentują różne interesy polityczne i formułują propozycje na temat przyszłości kraju. Rozpatruje się różne wersje programów przedstawianych wyborcom. Pan/Pani także może mieć wpływ na te decyzje.

Wizyty w domach to tylko jedna z metod rekrutacji nowych działaczy.

Partie mogą organizować wiece, pikniki, wydarzenia rekreacyjne lub kulturalne, przyciągające dużą liczbę ludzi, których można zapytać o chęć zapisania się do ugrupowania. Można także spróbować zrobić użytek 50

Mały Przewodnik Liberała | Zarządzanie członkostwem

z innych imprez publicznych, na przykład urządzając na kiermaszu stoisko, gdzie można uzyskać informacje na temat partii i zachętę do zostania jej członkiem.

Ważne, żeby każdy kontakt między partią a wyborcami został odnotowany. Lista wszystkich osób, z którymi nawiązano kontakt, jest bardzo cenna. Trzeba zaznaczyć na niej tych, którzy wspierają partię, którzy mogą ją wesprzeć i tych, którzy na pewno nigdy jej nie poprą.

Zawsze trzeba mieć zapas formularzy aplikacyjnych dla chętnych do wstąpienia do partii i zabierać je na wszystkie wydarzenia, a także umieścić wersję elektroniczną w wyraźnie widocznym miejscu waszej strony internetowej i wykorzystać nowe możliwości techniczne, np. pozwalając na aplikowanie w kodzie QR przez smartfony. Jeśli tylko organizujecie partyjne wydarzenie publiczne, przygotujcie przynajmniej jeden z tych sposobów dla chętnych do natychmiastowego zgłoszenia.

Papierowy formularz aplikacyjny można umieścić na odwrocie ulotki wyborczej, jak zrobiła to niemiecka FDP w kampanii FDP „Neue Freunde für die Freiheit” („Nowi przyjaciele dla wolności”).

Po zakończeniu serii rekrutacji nowi członkowie powinni zostać zaproszeni na specjalne spotkanie z zarządem i obecnymi działaczami. Każda osoba nowo zapisana powinna otrzymać list powitalny od lidera partii i/lub sekretarza generalnego.

Można też zorganizować doroczne spotkanie dla nowych członków, zbierając ich w regionalnej lub krajowej siedzibie partii, przedstawiając członkom zarządu, parlamentarzystom i innym znanym liberałom.

We współpracy z lokalną fundacją na rzecz liberalizmu (jeśli taka istnieje) albo inną regionalną czy krajową liberalnej organizacją, można przygotować warsztat dla nowych osób na temat kampanii wyborczych czy działalności partii na podstawowym poziomie.

Mały Przewodnik Liberała | Zarządzanie członkostwem

51

Powitanie nowych członków partii Lokalny przewodniczący powinien przywitać nowych członków jego oddziału.

Jeśli nowa osoba musi pytać, w jaki sposób może się zaangażować, zostawia to bardzo złe wrażenie.

Można napisać list powitalny, w którym znajdą się namiary na najważniejsze osoby, z którymi należy się skontaktować, zaproszenie na najbliższe posiedzenia lub imprezy i informacja o możliwościach zaangażowania w lokalnych przedsięwzięciach.

Uwaga!

Musicie pamiętać, że istnieją dwa typy członków partii: ci, którzy chcą wesprzeć ją symbolicznie i finansowo oraz ci, którzy pragną działać aktywnie.

Pierwsza grupa potrzebuje informacji o działaniach i strategii partii, ale nie ma sensu nadmiernie ich niepokoić. O osobach z drugiej grupy trzeba się dowiedzieć jak najwięcej (w sensie zainteresowań i możliwości) i wprost zaprosić do współpracy.

Ogólnie rzecz biorąc wszyscy członkowie partii oczekują od niej bardziej dokładnej i bezpośredniej informacji na tematy polityczne. W czasach zalewu wiadomościami (także przekazywanymi drogą elektroniczną) możecie to osiągnąć, organizując ekskluzywne odczyty czy wykłady, zapraszając czołowych mówców oraz rozsyłając profesjonalne, regularne wiadomości pocztą elektroniczną.

Nie trzeba zarzucać nowo przybyłych nadmiernymi ilościami spotkań i wydarzeń, ale warto się zorientować, co daną osobę interesuje – czy chodzi bardziej o pracę polityczną, czy także o ogólne działania na rzecz partii, jak dystrybucja ulotek czy agitacja.

Wielu kandydatów śledzi politykę na szczeblu krajowym i kontaktuje się z biurem partii z własnej inicjatywy, aby ubiegać się o członkostwo. Wielu 52

Mały Przewodnik Liberała | Zarządzanie członkostwem

członków partii ma znajomych, którzy są zainteresowani polityką, ale nie chcą publicznie deklarować się jako należący do danej partii, albo czekają, aż ktoś ich przekona.

Inne formy członkostwa?

Warto pomyśleć o nowych formach członkostwa, na przykład o różnych jego kategoriach. Istnieją ludzie, dla których zapisanie do partii jest tylko potwierdzeniem poglądów politycznych, ale nie chcą się bardziej aktywnie angażować. Tacy członkowie mogliby np. płacić niższą składkę, ale nie mieć prawa głosu.

Inni chcą pracować w konkretnych projektach, na przykład w ograniczonym czasie kampanii wyborczej. Mogliby otrzymać specjalny status „wspierających kampanię” albo „aktywistów kampanii” i ograniczone prawa decyzyjne w kontekście okresu przedwyborczego.

Rezygnacja członków Odejście aktywnych, ale i biernych członków ma wpływ na lokalną strukturę partii. Spróbujcie skontaktować się z nimi i dowiedzieć się, dlaczego chcą zrezygnować. Przyczyny najczęściej leżą w niechęci do konkretnego oddziału albo w ogólnym rozczarowaniu działaniami partii na wyższym szczeblu. Bezpośrednia rozmowa może sprawić, że dana osoba przemyśli lub cofnie swoją decyzję.

Bezpośrednio kierowane listy mogą pomóc odzyskać – nawet po latach – dawnych działaczy albo wzmocnić ich sympatię dla liberalnego stanowiska.

Partia polityczna potrzebuje pewnej elastyczności. Polityczne żądania, które spotykają się z poparciem społecznym dziś, jutro mogą być odrzucone. Członkowie powinni być świadomi, że być może będą musieli walczyć o swoje postulaty. Osobiste kontakty ze wszystkimi osobami zapisanymi do waszego oddziału partii są niezbędne do wykrycia niezadowolenia i zapobiegania rezygnacjom.

Mały Przewodnik Liberała | Zarządzanie członkostwem

53

Składki członkowskie Regularne i pewne dochody ze składek członkowskich są bardzo ważne dla działalności partii. Nie ma uniwersalnej kwoty odpowiedniej na składkę, zależy to w głównej mierze od specyfiki danego kraju i średnich dochodów obywateli. Składka w liberalnych partiach Europy waha się od 20 do co najmniej 100 EUR rocznie. Można pomyśleć o ustaleniu kilku stawek w zależności od dochodu.

Wysokość i procedury zbierania składek powinny być przejrzyste, trzeba też wyjaśnić osobom zapisującym się do partii, jak ważne dla planowania budżetu są terminowe wpłaty z ich strony.

Zobowiązanie członka do płacenia składek winno być nieodzownym warunkiem przynależności do partii. Powinno też precyzować, kiedy i jak należy wpłacać pieniądze. Np. niemiecka liberalna FDP ustaliła różną wysokość składek. Minimalna suma przy dochodzie 2600 EUR miesięcznie wynosi 8 EUR/miesiąc. Osoby o wyższych dochodach płacą odpowiednio więcej – 0,5% miesięcznych zarobków zadeklarowanych w formularzu.

Dla uzyskania dodatkowego dochodu można się umówić, że członkowie partii zajmujący po wyborach stanowiska radnych, burmistrzów, parlamentarzystów itd. wpłacają dobrowolnie specjalną miesięczną składkę do lokalnego oddziału swojego ugrupowania. Procedura podziału może pomóc w równomiernym ulokowaniu funduszy na wszystkich szczeblach (lokalnym, regionalnym i krajowym), co pozwoli na sprawne funkcjonowanie wszystkich struktur.

Osoby, które opóźniają się z wpłatami, stanowią spory kłopot. Jest jednak niezbędne „ściganie” ich i przypominanie o zaległych składkach. Jeśli nie da się spotkać ich osobiście, trzeba wysyłać formalne listy pocztą elektroniczną lub tradycyjną.

54

Mały Przewodnik Liberała | Zarządzanie członkostwem

Najpierw można wysłać uprzejme przypomnienie, że termin wpłacania składek minął tego i tego dnia. Jeśli nie ma odpowiedzi, drugi list wysyła się ok. dwa miesiące po pierwszym, dodając szczegółową informację, dlaczego składki są niezbędne do działania partii. W trzecim i ostatnim piśmie trzeba już apelować do sumienia „grzesznika”, tłumacząc, że unikanie płacenia składki nie tylko szkodzi ugrupowaniu, ale jest brakiem solidarności z kolegami, którzy regularnie wywiązują się z płatności. Należy też zaznaczyć, że dalszy brak wpłaty oznacza zgodnie ze statutem usunięcie z partii.

Składki członkowskie Wielu członków partii wykazuje lenistwo i brak chęci nie tylko w kwestii pracy na rzecz ugrupowania, ale i w kwestii wywiązywania się ze zobowiązań finansowych. Dzięki aktualnej liście kontaktów można utrzymywać z nimi kontakt – pochlebi im to, a wtedy szansa na terminowe płatności i czynne zaangażowanie zdecydowanie rośnie.

W rozdziałach 4 i 5 omawialiśmy struktury i stanowiska, potrzebne do funkcjonowania partii. W kolejnej części pokażemy, jak wykorzystać zapał działaczy do ulepszenia działań i zwiększenia rozpoznawalności partii. Jak wskazaliśmy powyżej, ludzie zapisują się do partii z różnych powodów.

Wielu chce się zaangażować i aktywnie pomagać. Następny rozdział prezentuje wiele możliwości zaangażowania chętnych osób w pracę na rzecz ugrupowania.

Mały Przewodnik Liberała | Zarządzanie członkostwem

55

ORGANIZACJA IMPREZ I WYDARZEŃ

6

Jak już ustaliliśmy,

właściwa wewnętrzna koordynacja i organizacja są niezbędne. Ale nic nie będą znaczyć, jeśli nie pokażecie swoich pomysłów i działań reszcie świata. Wyborcy muszą czuć, że ich problemy was obchodzą, że zajmujecie się nimi i chcecie je rozwiązać. Publiczne imprezy mogą spełnić taką rolę i zjednać zaufanie dla partii, jeśli zostaną właściwie przygotowane.

Imprezy i akcje służą różnym celom. Mają wymiar społeczny i są okazją do spotkania działaczy i osób zainteresowanych ich pracą. Dostarczają też informacji skierowanych do różnych grup odbiorców. Jeśli na publiczną dyskusję panelową zostaną zaproszeni znani mówcy i eksperci, zainteresuje ona innych ludzi niż warsztat albo platforma internetowa, na której można wyrażać swoje opinie i obawy.

Trzeba słuchać, nie tylko mówić Z jednej strony chcecie poinformować możliwie najwięcej osób o waszych politycznych poglądach i działaniach podjętych dla dobra społeczeństwa.

Z drugiej strony warto usłyszeć nowe pomysły i opinie, aby udoskonalić pracę ugrupowania i wypracować rozwiązania dostosowane do aktualnej sytuacji.

W zależności od typu wydarzenia reklamujecie za jego pomocą własną pracę, wspieracie edukację polityczną lub z pomocą zewnętrznego eksperta promujecie jakiś sposób postępowania czy rozwiązania problemu (politycznego lub społecznego). Jednocześnie zyskujecie szansę na pokazanie działań liberałów w mediach. Jeśli będziecie „głosem miasta”, musicie być interesujący i w końcu zaczniecie być brani pod uwagę w wyborach.

Mały Przewodnik Liberała | Organizacja imprez i wydarzeń

57

Temat i przebieg spotkania trzeba ułożyć tak, żeby zdobyć szerokie zainteresowanie, inaczej pojawi się tylko kilku członków partii, którzy czuli się w obowiązku przyjść.

Musicie też różnicować formy imprez. Ktoś, kto był na dwóch nudnych liberalnych wydarzeniach, na trzecie już nie przyjdzie. Jeśli jednak będziecie poruszać kontrowersyjne tematy, organizować gorące debaty i zapraszać interesujących mówców, ludzie prawdopodobnie przyjdą ponownie.

Podstawowe założenia Niezależnie od formy imprezy trzeba zawczasu przemyśleć, kogo zaprosić, kto ma być odbiorcą i jak najlepiej zorganizować wszystko od strony praktycznej.

> Ustalenie celów Zawsze musicie być pewni, co chcecie osiągnąć. Poza mediami, do których jak zwykle chcecie dotrzeć, możecie chcieć zainteresować konkretne grupy zawodowe (przedsiębiorców, nauczycieli, rzemieślników itd.), grupy interesu (rodziców, kierowców) lub po prostu jak najwięcej osób spoza ugrupowania. Oprócz tych wydarzeń publicznych warto też zorganizować coś specjalnie dla nieaktywnych w ostatnim czasie członków partii – na najbliższym wewnętrznym spotkaniu urządzić dla nich warsztat tematyczny, zwołać zgromadzenie ogólne itd.

Inny cel to wzmocnienie społecznego zaufania dla kompetencji partii.

Dobry PR jest do tego niezbędny. Nie zawsze da się zmierzyć sukces liczbą uczestników wydarzenia czy wzmianek w mediach. Ale stwarza się wrażenie, że liberalna partia jest aktywna i wspiera interesy wyborców, jeśli zaprasza się dziennikarzy, informuje działaczy i reklamuje imprezę w internecie, na mieście i gdzie to tylko możliwe.

58

Mały Przewodnik Liberała | Organizacja imprez i wydarzeń

Zapisujcie wszystkie ustalenia, aby móc później ocenić przedsięwzięcie i poprawić lub zmienić jego formę, jeśli będzie to konieczne.

> Wybór lokalizacji Wybór dobrej lokalizacji jest niezmiernie istotny. Powinno to być miejsce, do którego łatwo dotrzeć publicznym transportem, z miejscami do parkowania. Wielkość należy wybierać oceniając realistycznie możliwą frekwencję. Wielka hala, w której siedzi parę osób, to katastrofa, dużo lepiej już mieć mniejszą salę wypełnioną wieloma uczestnikami.

Uważnie trzeba też dobrać styl pomieszczenia – w zależności od spodziewanej grupy odbiorców i typu wydarzenia. Atmosfera w barze/restauracji lub centrum kultury różni się od nastroju hotelowej sali konferencyjnej.

Zawsze trzeba sprawdzić, czy w sali jest niezbędne wyposażenie techniczne, takie jak nagłośnienie i czy działa ono prawidłowo.

> Catering Napoje i przekąski pomagają w stworzeniu miłej atmosfery i sprawiają, że ludzie zostają na spotkaniu dłużej. Nie trzeba oferować ekskluzywnych potraw i alkoholi, to tylko wzbudzi wątpliwości co do nadmiernego bogactwa partii. W niektórych krajach przyjęte jest płacenie za napoje i jedzenie, co też generuje jakiś dochód dla ugrupowania.

> Ustalenie daty Wybierając datę trzeba przejrzeć kalendarz w poszukiwaniu innych popularnych wydarzeń w okolicy (jak mecz narodowej, albo nawet lokalnej drużyny piłkarskiej) albo innych lokalnych wydarzeń, jak koncert albo piknik organizowany przez polityczną konkurencję. Wtedy jakkolwiek intensywnie będziecie reklamować waszą imprezę, prawdopodobnie nie spotka się z dużym zainteresowaniem.

Mały Przewodnik Liberała | Organizacja imprez i wydarzeń

59

Warto też wyznaczyć wstępną godzinę zakończenia. Oficjalna część nie powinna trwać dłużej niż półtorej godziny. Wewnętrzne warsztaty i spotkania partyjne albo imprezy nieformalne mogą oczywiście wyłamać się z tej zasady.

> Przygotowania Nawet małe spotkania mogą wymagać dwóch miesięcy przygotowań.

Zaproszenie mówców, stworzenie ulotek i rozesłanie zaproszeń – do wszystkiego potrzeba czasu.

Ustalcie terminy realizacji kolejnych kroków. Zaproszenia trzeba wysyłać w czasie odpowiednim do lokalnych zwyczajów. Miesiąc przed planowanym wydarzeniem to trochę za długo, ale tydzień może być już niewystarczający.

Kogo chcecie zaprosić? Warto sprawdzić, czy posiadacie wystarczająco dużo kontaktów, dobrze też prosić osoby zapraszane o potwierdzenie przybycia, dzięki czemu można ocenić, ilu gości się pojawi. Na kilka dni przed spotkaniem można wysłać list z podziękowaniem do osób, które potwierdziły udział, przy okazji przypominając im o dacie i godzinie spotkania. Warto też ponownie rozesłać zaproszenie do osób, które nie odpowiedziały na pierwsze.

W wyznaczonym dniu trzeba zjawić się na miejscu wystarczająco wcześnie, aby sprawdzić, czy wszystko jest na miejscu i czy nie trzeba czegoś szybko poprawić lub dowieźć. Upewnijcie się, że wszyscy wiedzą, co powinni robić podczas spotkania, są zmotywowani i znają cel całego przedsięwzięcia.

60

Mały Przewodnik Liberała | Organizacja imprez i wydarzeń

O czym trzeba pamiętać, organizując wydarzenie Dwa lub trzy miesiące przed: Jaka jest grupa docelowa? Zdefiniować ją (działacze, pojedyncze osoby, grupy interesu związane z tematem, inne ugrupowania liberalne, goście VIP itd.).

Pomyśleć: jaki temat aktualnie interesuje opinię publiczną?

Stworzyć zespół organizacyjny.

Sprawdzić, czy planowana data nie koliduje z innymi wydarzeniami i znaleźć lokalizację.

Ułożyć listę prelegentów – przemyśleć: kto będzie odpowiedni? Czy jest ktoś z okolicy? Czy da się zaprosić innego znanego liberalnego polityka z regionu lub ze szczebla centralnego?

Jakie związki lub grupy mają szczególne doświadczenie w temacie, którego dotyczy spotkanie?

Czy wśród dyskutantów istnieje równowaga płci i poglądów, aby dyskusja była ciekawa?

Kto moderuje dyskusję? Rozważyć zaproszenie dziennikarza z lokalnych mediów (jeśli jest popularny, wzrośnie zainteresowanie medialne całym przedsięwzięciem).

Dać zaproszonym mówcom wybór spośród kilku opcji daty i godziny.

Potwierdzić datę, miejsce i czas bazując na ich odpowiedziach.

Jeśli trzeba, zaprosić jeszcze kilku panelistów dla wypełnienia luk.

Dwa do trzech tygodni przed: Wysłać prelegentom formalne zaproszenie i szczegóły logistyczne (np. mapę dojazdu).

Zaprosić odbiorców, prasę i członków lokalnego oddziału partii.

Przygotować krótkie wprowadzenie, prezentację tematu i zaproszonych dyskutantów oraz powitanie uczestników.

Przygotować kwestie praktyczne jak np. plakietki z nazwiskami i zamówić catering.

Przygotować dekoracje (jeśli potrzebne), upewnić się, że wyposażenie techniczne będzie gotowe do użytku.

Mały Przewodnik Liberała | Organizacja imprez i wydarzeń

61

Tydzień przed: Wysłać informację do prasy, w miarę możliwości dodatkowo zadzwonić i potwierdzić telefonicznie.

Upewnić się, że zaproszeni dyskutanci przybędą.

Tuż przed: Sprawdzić, czy przygotowano napoje dla panelistów.

Sprawdzić, czy tabliczki z nazwiskami są na właściwych miejscach.

Przygotować formularz rejestracji, żeby móc zebrać dane od niezarejestrowanych uczestników.

Po: Zebrać wszystkie wzmianki, które ukazały się w mediach.

Wysłać listy z podziękowaniem do mówców i załączyć relacje prasowe.

Przedyskutować z zespołem przebieg spotkania i ustalić, czego można się było z niego nauczyć.

> Reklamowanie spotkania i rozsyłanie zaproszeń Członków partii można poinformować zwykłymi sposobami. Publiczność z zewnątrz może się dowiedzieć o wydarzeniu z lokalnej gazety lub innych mediów. Jeśli ma się ono odbyć w centrum miasta, warto rozwiesić plakaty, które przyciągną nawet przypadkowych przechodniów.

Dobrze jest wymyślić prowokacyjny tytuł, który przyciągnie uwagę, coś innego niż „Przyszłość naszego regionu”. Natychmiast po zakończeniu spotkania (tego samego dnia) trzeba przygotować relację dla prasy i rozesłać ją, załączając zdjęcia.

> Obsługa ViP-ów Jeśli zaproszony prelegent jest osobą prominentną, trzeba go/ją odpowiednio traktować. Zaproszenie należy wysłać odpowiednio wcześniej, a

62

Mały Przewodnik Liberała | Organizacja imprez i wydarzeń

na kilka dni przed spotkaniem skontaktować się ponownie, podając informację o spodziewanej liczbie słuchaczy, ramach czasowych i pozostałych mówcach.

Prelegent powinien zostać powitany osobiście przez głównego organizatora. Trzeba się upewnić o dostępności napojów i przekąsek. Miłym gestem na koniec może być też drobny prezent, wręczony z wyrazami podziękowania.

> Wewnętrzna ewaluacja Po zakończeniu panelu pozostaje omówić jego przebieg i dodać nowe kontakty do bazy do wykorzystania przy następnych wydarzeniach.

Miło jest zorganizować spotkanie dla zespołu pracującego przy organizacji i podziękować im – wzmocni to ich motywację do pomocy przy następnych wydarzeniach.

Może warto rozważyć kontynuację wydarzenia, zwłaszcza, jeśli odbiór był pozytywny. Tym sposobem jego oddziaływanie będzie wzmocnione.

Różne typy wydarzeń publicznych Imprezy, akcje i wydarzenia publiczne podnoszą rozpoznawalność i sympatię dla waszej partii w społeczeństwie. Innowacyjna kampania w sprawie jakiegoś lokalnego problemu albo spotkanie informacyjne na temat inicjatyw legislacyjnych na poziomie regionalnym lub krajowym pomogą w postrzeganiu waszej partii jako oferującej nowe, alternatywne rozwiązania. Osoby sympatyzujące z partią zyskają okazję do bezpośredniego i nieformalnego spotkania z wami.

Kongresy partyjne też są właściwie wydarzeniem publicznym, ale wiele osób nie przepada za formalną oprawą i czują się zniechęcone czymś, co odbierają jako nieprzejrzystość w podejmowaniu decyzji. Zaproszenia na posiedzenia zarządu, rady, partii czy zespołów albo otwarte godziny Mały Przewodnik Liberała | Organizacja imprez i wydarzeń

63

w biurach nie cieszą się wielką popularnością. Większą szansę na zainteresowanie mają konkretne projekty i „gorące tematy”. Im dokładniej określony temat i im bardziej praktyczna akcja, tym większa szansa odzewu.

Klasyka: wieczorne spotkanie z ekspertami albo znanymi osobami publicznymi Po przywitaniu i wprowadzeniu ze strony organizatora główny prelegent (jeden lub kilku) wygłasza odczyt/wykład, a po jego zakończeniu publiczność może zadawać pytania i dzielić się refleksjami. Ta forma spotkania nadaje się szczególnie, jeśli zaprosiliście bardzo znanego polityka. Nie pozwala jednak na rozwinięcie dyskusji.

Więcej interaktywności i prawdziwego dialogu będzie możliwe, jeśli na początku poprosicie słuchaczy o ich opinie. Można zapisać różne zdania na tablicy czy flipcharcie i prosić publiczność o wyrażenie poparcia dla wybranych opinii. Przydaje się to zwłaszcza w chwilach, gdy główny prelegent się spóźnia (co się często zdarza prominentnym politykom z napiętym terminarzem) i trzeba zagospodarować okres oczekiwania. W czasie przeznaczonym na zadawanie pytań można odnieść się do opinii słuchaczy wyrażonych na początku w świetle wygłoszonego potem przemówienia.

Zamiast wykładu można zorganizować sesję, gdzie organizator lub dziennikarz angażuje się w rozmowę z głównym prelegentem – jest to format „żywszy” niż tradycyjne wystąpienie.

Główny prelegent się sPÓźnia Warto wtedy wprowadzić słuchaczy w temat, pytając ich „Co sądzicie o danej sprawie/ danym zagadnieniu?” Proste liczenie głosów sprzeciwu i poparcia tworzy dobrą atmosferę, a prelegent może później odnieść się do wyniku.

64

Mały Przewodnik Liberała | Organizacja imprez i wydarzeń

Dyskusja panelowa Dyskusja panelowa może być w najlepszym wypadku ożywioną wymianą zdań, a w najgorszym nudną wymianą wzajemnych pochlebstw. Rozwój dyskusji zależy od tematu, ale w jeszcze większym stopniu od starania panelistów i jakości prowadzącego.

Z tego względu dyskutanci powinni reprezentować różne stanowiska (i płci), mogą to być politycy innych partii, albo – jeśli nie chcecie dawać konkurencji szansy na promocję – urzędnicy, naukowcy, przedstawiciele grup lobbingowych czy biznesu. Ważne, żeby dobrze znali się na temacie dyskusji i umieli publicznie debatować.

Panele są szczególnie atrakcyjne, gdy dotyczą aktualnych tematów i umożliwiają specyficznym grupom (np. uczniom czy studentom) zdobycie informacji od osób reprezentujących szerokie spektrum opinii.

Jeśli dyskusja ma trwać nie dłużej niż półtorej godziny, należy zaprosić najwyżej troje panelistów (plus prowadzący). W ten sposób łatwiej będzie włączyć słuchaczy w dyskusję, co spotka się z ich uznaniem.

Jeśli zaprosicie dziennikarza do roli prowadzącego, nie tylko zapewnicie większy profesjonalizm spotkania, ale zwiększycie szansę na odnotowanie wydarzenia w mediach.

Im więcej panelistów się zaprasza i im bardziej są prominentni, tym więcej czasu trzeba poświęcić na przygotowania. Przeważnie wysokiej rangi prelegentom z kręgów kultury i nauki płaci się honorarium.

Comiesięczny drink Warto zaprowadzić zwyczaj regularnych nieformalnych spotkań w umówionym barze („liberalne piwko”). Spotkania powinny być otwarte dla członków partii i chętnych osób z zewnątrz. Prawdopodobnie przychodzić będą raczej działacze niż osoby postronne. Wybierzcie miejsce starannie, Mały Przewodnik Liberała | Organizacja imprez i wydarzeń

65

bo mówi ono coś o was i waszej partii. Być może lepiej nie rezerwować osobnej sali, tylko stół na środku lokalu, aby sprawić wrażenie bardziej otwartych. Koniecznie jednak zapytajcie najpierw właściciela lokalu, czy nie ma nic przeciwko takim zebraniom.

Taka forma pozwala na przedstawienie, wymianę i przedyskutowanie liberalnych poglądów w towarzyskiej, zrelaksowanej atmosferze. Jednocześnie takie spotkanie jest wyrazem waszej publicznej obecności.

Spotkania prywatne, zebrania w domach Warto zebrać jak najwięcej osób spoza ugrupowania (przyjaciół, znajomych, osób z waszej bazy kontaktów), a do tego kilku członków partii (w sytuacji idealnej także któregoś z bardziej znanych polityków), aby w luźnej i przyjaznej atmosferze porozmawiać o polityce.

Spotkania z grupami parlamentarnymi Grupy reprezentujące partię w radzie miasta czy gminy, samorządzie lub parlamencie mogą w czasie publicznego spotkania zdać raport z ostatnich inicjatyw i pracy rady oraz podzielić się planami na przyszłość. Warto się upewnić, że przedstawiciele rzeczywiście mają coś ciekawego do powiedzenia, ponieważ na pewno przyciągną uwagę opinii publicznej i mediów.

Jest to dobry sposób na pokazanie, iż wyborcy mogą na was liczyć i że wypełniacie obowiązek służby publicznej. Oprócz raportu ze swojej pracy dobrze jest odpowiedzieć na pytania i zebrać sugestie problemów, które wymagają, by się nimi zająć.

Obiecano – dotrzymano!

Taki tytuł może nosić specjalne wydarzenie mające na celu poinformowanie słuchaczy o osiągnięciach w bieżącej kadencji.

Co udało się zrealizować i w jakim stopniu? Dlaczego nie dało się osiągnąć wszystkiego, co było zapisane w programie wyborczym?

66

Mały Przewodnik Liberała | Organizacja imprez i wydarzeń

Wybrani przedstawiciele partii powinni osobiście prezentować osiągnięcia i odpowiadać na komentarze i krytyczne pytania.

Nigdy nie warto niczego ukrywać, także porażek. Musicie być maksymalnie przejrzyści. Trzeba pokazać, że sami siebie oceniacie krytycznym okiem.

Zadbajcie o dobre przygotowanie całego spotkania i mówców, a także o czas na zadawanie pytań.

Przejrzystość i uczciwość decydują o losie partii, wyborcy doceniają takie nastawienie!

Wyborcy pytają – liberałowie odpowiadają Przebieg takiego zebrania zależy przede wszystkim od publiczności. Można zadawać pytania ustnie albo zapisywać je na kartkach, przekazywanych członkom partii.

W zależności od rozmiaru spotkania i liczby uczestników warto zapewnić jeden lub kilka mikrofonów krążących po sali. Prowadzący może moderować spotkanie, zbierając pytania w grupy tematyczne.

Sami skorzystacie na takim spotkaniu, poznając problemy i sprawy lokalnych mieszkańców. Jednocześnie demonstrujecie bliskość z elektoratem.

Im bardziej kompetentnie będziecie umieli odpowiedzieć na pytania, tym lepszy będzie publiczny wizerunek partii. Warto ogłosić takie spotkanie w lokalnych gazetach i radiu.

Jeśli połączy się takie spotkanie z jakimś aktualnym i gorącym tematem, zyskuje się możliwość pozyskania przejętych nim wyborców i kreuje się wrażenie publicznego wysłuchania.

Mały Przewodnik Liberała | Organizacja imprez i wydarzeń

67

Udział w innych publicznych zebraniach Przedstawiciele partii powinni pojawiać się na publicznych wydarzeniach organizowanych przez innych, także przez politycznych przeciwników (jeśli jest to przyjęte). W ten sposób dba się o „widoczność” liberałów jako takich.

Stanowiska informacyjne nie róbcie tego!

Stanowisko informacyjne w miejscu publicznym musi roztaczać otwartą i serdeczną atmosferę. Jeśli nie macie ludzi, którzy sami z siebie zgłaszają się do rozmów z przechodniami, zrezygnujcie z tego!

Nieśmiali ludzie, chowający się za ladą i materiałami promocyjnymi, nie zachęcą nikogo do zatrzymania się na dłużej niż kilka sekund.

Bądźcie pociągający!

Można uczynić stoisko bardziej interesującym za pomocą tematu głośnego aktualnie w okolicy lub w kraju.

Deptak czy rynek to oczywista lokalizacja dla takiego stoiska, ale czasem można poszukać lokalizacji pasującej do promowanej tematyki. Jeśli prowadzi się kampanię na rzecz lepszego transportu publicznego (restrukturyzacji czy poszerzenia), dobrym miejscem będzie główne skrzyżowanie.

Stoisko – lista zadań Sprawdzić, czy na ustawienie stoiska w miejscu publicznym potrzebna jest zgoda władz lokalnych.

Wybrać temat. Jaki jest cel? Czy jest jakiś aktualny temat wart promocji?

68

Mały Przewodnik Liberała | Organizacja imprez i wydarzeń

Skompletować obsadę. Kto będzie obsługiwał stoisko, gdzie i kiedy? Czy jakiś dzień będzie szczególnie odpowiedni ze względu na temat?

Ustalić lokalizację. Jakie miejsce będzie najlepsze ze względu na grupę docelową?

Zrobić listę potrzebnych rzeczy. Czego potrzeba? Wyposażenie techniczne, gadżety, ulotki itd. Trzeba je zawczasu zamówić i oszacować, ile ich potrzeba.

Zaprosić znanego polityka lokalnego (np. kandydata do parlamentu) i powiadomić o tym media.

Pomyśleć o jednolitym stroju dla obsługi stoiska. Garnitury? Koszulki w barwach partyjnych?

Powiadomić media i sprawdzić, że wiadomość do nich dotarła.

mobilnA AKCJA informacyjnA Zastanówcie się, czy naprawdę potrzebujecie stoiska ze stołem i pełnym wyposażeniem. Jednolite stroje i trochę ulotek wystarczy do akcji promocyjnej w barach, przy stacjach kolejowych czy w innych uczęszczanych punktach.

Zabawne i sprytne gry interaktywne przyciągają uwagę i budzą sympatię.

Nie ma granic kreatywności. Można przeprowadzić ankietę na aktualny temat, zorganizować grę polegającą na rzucaniu piłką w piramidę puszek z karykaturami polityków albo rozdawać kwiaty w kolorach waszej partii.

Wszelkie akcje tego typu mają na celu nawiązanie dialogu z wyborcą i pokazanie waszej partii jako liberalnej alternatywy. Powinny oczywiście być zgodne z głoszonymi poglądami.

Poniższe happeningi niemieckiej FDP okazały się bardzo udane.

> Połowa jabłka W dniu, w którym mija termin wpłynięcia zwrotu podatku, rozdawajcie połówki jabłek z komentarzem „tyle państwo nam zostawia”.

Mały Przewodnik Liberała | Organizacja imprez i wydarzeń

69

> Pozbywanie się podatków („Steuern streichen”) Przygotujcie tablicę pokazującą wszystkie rodzaje podatków pobieranych przez państwo i proście przechodniów, aby zaznaczyli trzy, które najchętniej zlikwidowaliby. W ten sposób zyskujecie informację, które podatki są szczególnie źle widziane. Jednocześnie rozdawajcie ulotki z waszą propozycją zmian w opodatkowaniu.

> Gdybym był/a premierem/burmistrzem Zaproście ludzi, aby zapisywali na dużej tablicy, jakie byłyby ich priorytety, gdyby zajęli takie stanowisko. Daje to pogląd, co aktualnie obchodzi obywateli i jest dobrym materiałem na notatkę prasową.

> Rozdawanie kwiatów Kwiaty w barwach partii są prostą metodą nawiązania kontaktu z wyborcami.

Lista zadań dla kampanii ulicznych Zachowywać się uprzejmie. Być otwartym, ale nie natrętnym.

Próbować wyczuć, jaki jest człowiek, z którym się rozmawia. Niektórzy chcą tylko krótkiej informacji, szybko się przekonują albo potrzebują tylko drukowanych materiałów. Inni chcą się kłócić albo wręcz prowokować.

Trzeba zachować spokój i pewność.

Przedstawiać partię liberalną w kontraście z innymi i podkreślać pozytywne informacje – mówić o waszych poglądach.

Podkreślać sprawy, nad którymi pracują liberałowie, a inne partie nie. Nie obrażać nikogo. Kampanie negatywne muszą być dobrze przemyślane i nie powinno się ich stosować przypadkowo, gdyż potrafi to się zemścić. Należy prezentować własne pozytywne strony i zalety rozwiązań liberalnych.

Nie używać słów-wytrychów jak liberalizm, wolność czy prywatyzacja.

Wzmacniać argumenty zdjęciami lub przykładami. Wiele ogólników niesie

70

Mały Przewodnik Liberała | Organizacja imprez i wydarzeń

dla niektórych negatywną konotację. Zawsze należy tłumaczyć, dlaczego liberałowie uważają coś za użyteczne i prezentować zalety rozwiązania.

Upewnić się co do szczegółów. Ludzie mogą zadawać specyficzne pytania i trzeba być pewnym siebie na tyle, żeby udzielić poważnej odpowiedzi i zrobić wrażenie osoby godnej zaufania.

Jeśli nie zna się odpowiedzi – uczciwie to powiedzieć, ale zaproponować nadrobienie zaległości i wysłanie odpowiedzi do osoby pytającej pocztą lub e-mailem.

Być pewnym słuszności programu wyborczego. W innym wypadku nie przekona się nikogo – jak ktoś ma zagłosować na program, co do którego samo ugrupowanie ma wątpliwości?

Podchodzić do ludzi w miły i otwarty sposób. Nie stać ciągle za stołem. Nie chować się, być wyprostowanym i pewnym siebie.

Wspomnieć o ostatnim sukcesie partii albo opowiedzieć, jak zrealizowano obietnice wyborcze.

Jeśli partia działa na poziomie regionalnym lub krajowym, odnosić się do ich sukcesów i popularnych polityków.

Nie przesadzać. Uczciwość i samokrytycyzm w odniesieniu do nieudanych przedsięwzięć są przeważnie odbierane pozytywnie, ale nie ma też potrzeby samobiczowania.

Nie musicie organizować wszystkich tych przedsięwzięć. Być może macie własne pomysły albo po prostu brak wam środków, żeby co tydzień coś wymyślać. Ale konieczna jest pewność, że jeśli coś robicie, zrobicie to dobrze. Profesjonalnie przygotowane i cieszące się powodzeniem imprezy podnoszą zaufanie wyborców i motywację członków partii do dalszej działalności.

Treść kolejnego rozdziału jest ściśle związana z organizacją przedsięwzięć.

Komunikowanie treści jest równie ważne jak tworzenie przekazu i proponowanych rozwiązań.

Mały Przewodnik Liberała | Organizacja imprez i wydarzeń

71

KOMUNIKACJA

7

Komunikacja polityczna to sztuka prezentowania złożonych faktów i przykładów w zwięzłej i zrozumiałej formie.

Umiejętność jasnego przekazania mediom i opinii publicznej czego się chce, dlaczego się tego domagacie i jak to osiągniecie po dojściu do władzy – jest w polityce bezcenna.

Nie jest to w żadnym wypadku łatwe zadanie, ale musi stać się kluczową umiejętnością w odnoszącej sukcesy partii politycznej. Komunikowaniem może być informacja, rada, pomysł lub wątpliwość. Jest procesem dwustronnym, zawiera w sobie nadawanie i odbieranie, mówienie i słuchanie. Komunikacja jest najważniejszym pojedynczym procesem w polityce.

Ważne, aby wiedzieć, jakich narzędzi użyć w komunikacji politycznej.

Najważniejsze jednak – wiedzieć, co i komu chce się przekazać.

Zdefiniujcie waszą światopoglądową pozycję i przekaz, zidentyfikujcie swoją „markę” polityczną. Znajomość siebie i swojego profilu politycznego (wizji, misji i wyznawanych wartości) jest warunkiem podstawowym dla formułowania politycznego przekazu. Przedsięwzięcia podobne do tych opisanych w rozdziale 6 pomogą rozpoznać grupy docelowe, do których chcecie dotrzeć.

Znajdźcie odbiorców dla waszego komunikatu i połączcie przekaz z osobami kandydatów i strategią kampanii. Kandydaci muszą wiarygodnie uosabiać treści, jakie promujecie. Zacznijcie wizualizować postulaty, wykorzystujcie imprezy i kampanie, aby zaprezentować samo sedno tego, co chcecie osiągnąć i zróbcie użytek ze wszystkich możliwych kanałów komunikacyjnych.

Znalezienie właściwych tematów kampanii politycznej, przygotowanie nośnych treści i trafne rozpoznanie grup docelowych jest niezbędną Mały Przewodnik Liberała | Komunikacja

73

podstawą strategiczną do poszukiwania odpowiednich instrumentów komunikacyjnych. Nie wolno zapominać, że wybór tematów kampanii jest czymś innym niż szukanie tematu manifestu lub programu prac.

Abstrakcyjna waga polityczna niekoniecznie wystarcza, aby temat nadawał się do komunikacji politycznej.

Kryteria takie jak bezpośredni wpływ na ludzi, osobiste korzyści dla grup docelowych i emocje – oto, co się liczy. Trzeba jednak dokonać wyboru, bo nie da się przyciągnąć uwagi mnóstwa przez zbyt wiele różnorodnych treści.

Przewodnik taki jak nasz nie może zgłębiać się szczegółowo w te strategiczne kroki. Dlatego też w niniejszym rozdziale koncentrujemy się raczej na kluczowych elementach i praktycznych aspektach owocnego użycia różnych instrumentów komunikacyjnych.

Obecność w internecie Cyfrowa rewolucja trwa i rozwija się coraz szybciej. Można zajmować się polityką po godzinach i poza życiem zawodowym i pracą w partii nie mieć czasu na poznawanie osiągnięć technologicznych. Trzeba jednak pilnować, żeby strona internetowa, jej zawartość i wygląd pozostawały aktualne. Nie trzeba robić tego samodzielnie. Można powierzyć zadanie aktualizacji któremuś z członków zarządu albo poprosić o pomoc krewnych czy znajomych, jeśli brak środków na wynajęcie specjalisty.

Internet stał się podstawowym źródłem informacji i punktem odniesienia.

Zainteresowani wyborcy czy dziennikarze raczej przejrzą stronę internetową ugrupowania, niż sięgną po telefon, by poznać podstawowe założenia waszych poglądów politycznych.

Z tego powodu każdy oddział partii powinien zamieszczać na stronie internetowej podstawowe dane kontaktowe dla tych grup docelowych.

Strona jest podstawowym narzędziem prezentacji ugrupowania na zewnątrz. Nigdzie indziej nie da się zaprezentować swojej osoby, partii i jej 74

Mały Przewodnik Liberała | Komunikacja

kandydatów w bardziej autentyczny, bezpośredni i tani sposób potencjalnie szerokiej publice.

Młodzi ludzie szczególnie często rezygnują z czytania tradycyjnych gazet, dlatego lokalni politycy muszą pilnować aktualizacji swoich internetowych terminarzy, zamieszczania ogłoszeń o planowanych wydarzeniach i publikowania częstych komentarzy na temat politycznych wydarzeń w mieście czy regionie.

Obywatele interesują się sprawami lokalnymi. Chcą wiedzieć, co się dzieje „u nich”, co politycy o tym myślą i jak zamierzają zmienić i poprawić sytuację polityczną i jakość życia. Jeśli to możliwe, dobrze jest zamieszczać informacje przesłane przez waszych radnych czy parlamentarzystów. W ten sposób strona jest regularnie aktualizowana, nawet jeśli w samym oddziale nie wydarzyło się nic wartego odnotowania.

Nie ma sensu tworzyć osobnego adresu, jeśli jesteście częścią większej struktury partyjnej. Jej centrala powinna stworzyć system adresów według wzoru „skrót nazwy partii-nazwa miasta”.

KiSS Keep it Short and Simple – Keep it Simple, Stupid!

Odnosi się to nie tylko do treści zamieszczanych w internecie, ale do całego sposobu komunikowania się: trzeba wiedzieć, co chce się powiedzieć i wyrazić to zwięźle, nie tracąc uwagi.

Badania wskazują, że internauci nie lubią czytać długich tekstów na ekranie komputera. Oznacza to, że bardzo ważną rolę pełnią przejrzystość i dobry układ strony.

Nagłówki powinny być wyraźne, nie warto też przeładowywać strony funkcjami i informacjami. Większość osób woli krótką i dobrze skomponowaną notatkę.

Czytelnicy powinni móc poruszać się po stronie intuicyjnie. Jej układ musi być zrozumiały, aby łatwo było się zorientować, gdzie się jest i znaleźć drogę powrotną.

Mały Przewodnik Liberała | Komunikacja

75

Na stronie partii politycznej sprawdzają się na przykład takie nagłówki: wiadomości – o nas – kampanie – przedsięwzięcia – kontakt – media Następujące informacje powinny być dostępne jako skróty:

> informacje i zdjęcia z najnowszych kampanii i imprez, > nazwiska członków zarządu, ich funkcje, zdjęcia i CV, > kontakt do przewodniczącego i rzecznika, > stanowisko partii w sprawach dotyczących miasta i regionu i innych kwestiach ważnych dla interesu publicznego.

Serwisy społecznościowe i interaktywność Przed laty partyjni szefowie kampanii mawiali, że wielka liczba plakatów i billboardów nie sprawi, iż wygrasz wybory, ale jeśli ich nie będzie, to na pewno przegrasz.

Dziś ta zależność odnosi się w równym stopniu do internetowych serwisów i narzędzi społecznościowych. Od danego kraju zależy, jak rozpowszechnione i popularne jest ich użycie. Nie chodzi tylko o stopień technologicznego zaawansowania w społeczeństwie (infrastruktura cyfrowa nie jest równomiernie rozwinięta we wszystkich krajach Europy, a nawet w poszczególnych regionach jednego kraju), ale też o społeczną ciekawość i chęć wypróbowania nowych form komunikacji (np. w Niemczech i w USA wybiera się na co dzień inne aplikacje i inaczej się z nich korzysta).

Takie różnice w korzystaniu z technik komunikacji można znaleźć też w obszarach bardzo tradycyjnych, na przykład kampaniach „od drzwi do drzwi”.

Bezpośredni kontakt kandydata z wyborcą działa bardzo dobrze w USA i Wielkiej Brytanii, ale w innych społeczeństwach jest mniej skuteczny, jak pokazuje rozdział 8, dotyczący właśnie kampanii wyborczych.

Howard Dean, demokratyczny kandydat w prawyborach przed wyborami prezydenckimi w USA w 2004 roku, jako pierwszy użył z sukcesem nowych 76

Mały Przewodnik Liberała | Komunikacja

narzędzi internetowych. Potem Barack Obama zdołał zbudować gigantyczną sieć osób wspierających go i zebrać dzięki temu dziesiątki milionów dolarów, które pozwoliły mu – wbrew wszelkim oczekiwaniom – pokonać Hillary Clinton w prawyborach w 2008 roku... Reszta jest historią.

Dziś byłoby nie do pomyślenia dla polityków nie używać na przykład portalu internetowego, elektronicznego newslettera, podcastu, kanałów telewizji internetowej czy serwisów społecznościowych takich jak Facebook, Twitter czy sieci społecznościowe tworzone specjalnie przez polityków czy partie, jak http://my.barackobama.com czy https://my.fdp.de. Internet rozwija się szybko, nowe narzędzia wciąż się tworzą (jak sieć Google+ w chwili, w której piszemy te słowa) i trudno przewidzieć, które platformy komunikacji przetrwają i jakie nowe rozwiązania mogą się jeszcze pojawić.

Wiele z tych form jest tanie i łatwe do opanowania. Trzeba się jednak starannie zastanowić nad sposobem ich użycia.

Jak to obsługiwać Przypadkowe i zmasowane używanie wszystkich dostępnych narzędzi nie zadziała. Podobnie jak ustala się priorytety dla partii (na czym się skupić politycznie i do jakich grup wyborców się kierować), tak samo trzeba strategicznie zaplanować użycie narzędzi internetowych.

Partie wciąż zbyt często traktują internet jak billboard: coś, na co się patrzy.

Tymczasem internet jest czymś zupełnie innym. Ludzie chcą być pytani i chcą się zaangażować. Tradycyjne metody zaangażowania na rzecz partii odchodzą w przeszłość, tylko ludzie pozostają ci sami, nadal zdolni do motywacji i entuzjazmu dla projektów politycznych. Ponieważ mamy teraz w życiu coraz więcej zajęć, a długoterminowy wolontariat na rzecz partii zdecydowanie stracił urok, internet oferuje świetne sposoby zaangażowania członków i sympatyków partii w ramach krótkoterminowych projektów.

Mały Przewodnik Liberała | Komunikacja

77

interaktywność jest kluczowa Internet to nie telewizja, na którą się tylko patrzy. Trzeba stworzyć platformy wymiany pomysłów i dyskusji, pomagających w organizacji przedsięwzięć i mobilizujących wyborców.

Praca z prasą i innymi mediami „Wydarzyło się tylko to, co jest w mediach, a tylko to, czego zdjęcie jest w mediach, naprawdę jest w mediach!”. Teraz jest to może przesadą, zwłaszcza, że każdy może stworzyć własne media online.

A jednak obecność kampanii i imprez partyjnych w mediach jest nadal niezbędna dla dotarcia do publiki szerszej niż ich uczestnicy i zwolennicy partii (poprzez media społeczne). Z powodu nadmiaru informacji w Internecie, jego użytkownicy są bardzo wybiórczy i szukają głównie tego, co lubią, a czytają to, co potwierdza ich opinię. Partia musi jednak sięgać dalej, jeśli ma otrzymać więcej głosów w następnych wyborach.

Powódź informacji zatapia wiele wiadomości i ogłoszeń. Jeśli chce się być słyszanym, trzeba użyć dobrej metody i znać sposób działania krajowych mediów. Media interesują się rzeczami widowiskowymi; im bardziej innowacyjna będzie impreza lub informacja, które przygotujecie, tym więcej przyciągniecie dziennikarzy i tym większe będą szanse na publikację. Regularne zasypywanie dziennikarskich skrzynek mailowych przypadkowymi oświadczeniami i notatkami doprowadzi jednak do utraty zainteresowania.

78

Mały Przewodnik Liberała | Komunikacja

Ważne w pracy z mediami Stwarzać dla nich okazje:

Prezentacja nowego przewodniczącego, zespołu tworzącego kampanię itp.

Prezentacja nowego programu wyborczego, nowych propozycji stworzonych w lokalnym oddziale partii itp.

Wizyta/spotkanie (być może z udziałem prominentnego polityka liberalnego) w celu poznania lub wymiany informacji na aktualne tematy w miejscach takich jak: lokalna izba handlowa, związek handlowy, organizacja charytatywna, syndykat, szkoła lub przedszkole, które otrzymało nagrodę za wybitne osiągnięcia lub prezentuje innowacyjne podejście do edukacji, które partia chce uhonorować.

Trzeba przygotować na takie okazje gotowe oświadczenie, które można od razu zaprezentować dziennikarzom.

Dobrze jest zaprosić prasę na przyjęcie sylwestrowe albo kongres partii.

Ogłosić początek kampanii internetowej lub ulicznej.

Listy mailingowe Stwórzcie dokładną listę mailingową, która posłuży jako łatwo dostępna baza mediów. W ten sposób zyskuje się pewność, że nikogo się nie pominie, kiedy trzeba reagować szybko i od razu wysłać komunikat prasowy.

Na liście powinny się znaleźć wszystkie stosowne do tego celu rodzaje mediów, takie jak lokalne i regionalne gazety, magazyny reklamowe, dzienniki internetowe, wpływowe blogi, stacje radiowe i telewizyjne, jeśli te drugie istnieją na poziomie lokalnym czy regionalnym. Bazę trzeba regularnie aktualizować i poprawiać.

Mały Przewodnik Liberała | Komunikacja

79

Komunikaty prasowe Komunikat prasowy jest najpopularniejszą formą kontaktu z mediami.

Trzeba wyrobić sobie nawyk wysyłania komunikatów przed i po otwarciu kampanii, imprezie czy jakimkolwiek innym przedsięwzięciu.

Komunikat jest pisemną formą informacji o konkretnym wydarzeniu lub wyrażenia stanowiska na aktualny temat. Należy unikać rozwlekłego lub gawędziarskiego tonu.

Media otrzymują codziennie setki komunikatów. Dziennikarze podejmują decyzję o użyteczności notatki w ciągu kilku sekund. Dlatego tytuł i pierwsza linijka muszą być na temat i zawierać elementy głównej wiadomości, którą chce się przekazać. Na poziomie lokalnym i regionalnym dziennikarze są przeważnie wdzięczni za przysyłanie komunikatów, ponieważ zapełniają one puste miejsca – sami nie są w stanie wyśledzić i wyszukać wszystkiego. Nie chcą jednak stać się tubą propagandową partii liberalnej.

Dlatego komunikat musi trzymać się faktów, a opinie muszą być jasno przypisane do danej osoby lub ugrupowania.

Warto sprawdzić termin wypuszczania kolejnych wydań w różnych mediach i przesyłać oświadczenia wystarczająco wcześnie, aby na pewno ukazały się następnego dnia.

Umieszczajcie wszystkie komunikaty prasowe na swojej stronie internetowej. Dzięki temu regularnie ją aktualizujecie i zachowujecie dokumentację działań. Można stworzyć specjalny link „prasa”, z łatwym dostępem do wszystkich aktualnych i wcześniejszych komunikatów.

Osobiste potwierdzenie komunikatu Komunikat prasowy nie zastąpi osobistego kontaktu z dziennikarzami.

Użyteczny może okazać się telefon do gazety i propozycja przekazania dalszych informacji.

80

Mały Przewodnik Liberała | Komunikacja

Komunikat musi być krótki. Jedna strona A4 to prawie za dużo.

O czym trzeba pamiętać, przygotowując komunikat

> Pisać w stylu, jakiego gazety używają raczej w relacjach niż w komentarzach.

> Wymyślić konkretny i odnoszący się do faktów tytuł, np. „Liberalna par-

tia Utopia domaga się lepszych połączeń komunikacyjnych dla miasta X”, zamiast „Informacja dla prasy z partii liberalnej oddział X”. > Odpowiedzieć na pytania „dlaczego, gdzie, kto, kiedy i jak” najlepiej w pierwszym akapicie. > Pamiętać, że relacja może zostać skrócona. Dlatego umieszczać ważne rzeczy na początku, a dodatkowe informacje na końcu. > Załączyć krótkie wypowiedzi z wyraźnie podanym autorem. > Używać czasu teraźniejszego i unikać strony biernej. > Unikać przechwałek i pustych fraz, używać prostych, zrozumiałych, jasnych sformułowań.

Niektóre inne sugestie formalne

> Należy używać stałego designu w listach i emailach i dbać, aby było jasne,

że nadawcą jest konkretny lokalny oddział X partii liberalnej Y. > Komunikat prasowy musi być wyraźnie oznaczony jako informacja dla mediów. > Jeśli to potrzebne, trzeba wspomnieć o okresie embarga na upublicznienie informacji. > Nie wolno zapomnieć o nagłówku. > Podać dane kontaktowe na wypadek, gdyby trzeba było uzupełnić szczegóły informacji. > Jeśli to możliwe, podać link do pobrania zdjęć.

Mały Przewodnik Liberała | Komunikacja

81

Używanie e-maili w kontaktach z prasą Do poczty elektronicznej odnoszą się podobne reguły, co do informacji prasowej w formie drukowanej. Warto odnosić się osobiście do adresata maila, nawet, jeśli wysyła się je zbiorczo. Zyskuje się większą uwagę, zwracając się bezpośrednio do odbiorcy.

Nie należy – jak wspomnieliśmy – przekraczać 300 słów (niecała strona A4). Tytuł wpisujemy w rubrykę „temat” i powtarzamy w treści maila, dodając datę.

Tekst powinien być sformatowany jako zwykła wiadomość bez specjalnych czcionek. Adresy odbiorców można wkleić w pole „tajna kopia do”, aby nie były widoczne. Warto się jednak upewnić, czy nie spowoduje to zablokowania wiadomości jako spamu.

Ogłoszenia i relacje z imprez Informacja prasowa jest dobrym sposobem na ogłoszenie nadchodzących wydarzeń organizowanych przez partię i danie uczestnikom do zrozumienia, czego mogą się spodziewać. Nie można zapominać o wyraźnym zaproszeniu mediów, jeśli wysyła się do nich zapowiedź. Dobrze jest np. dodać na końcu zdanie „Serdecznie zapraszamy przedstawicieli mediów do udziału”.

Jeżeli zaprasza się tylko dziennikarzy, należy umieścić to w tytule informacji wraz z niezbędnymi szczegółami, takimi jak lokalizacja, czas, temat i prelegenci/goście.

Jeśli obecność mediów na jakimś wydarzeniu jest dla was szczególnie istotna, warto dodatkowo zadzwonić, żeby sprawdzić, czy zaproszeni dziennikarze przybędą. Można ich nawet powitać z nazwiska na początku imprezy.

Media nie będą obecne na wszystkich wydarzeniach organizowanych przez was, dlatego dobrym pomysłem może być wysłanie im krótkiej 82

Mały Przewodnik Liberała | Komunikacja

relacji po zakończeniu. Znowu – musi być ona prosta, krótka i na temat.

Można też załączyć kilka zdjęć do wyboru.

Listy do redakcji Lokalny oddział partii nie zawsze skupia na sobie dużo uwagi. Warto spróbować pisać listy do redakcji miejscowej gazety – prawdopodobieństwo, że będą wydrukowane, jest całkiem spore. Ten typ publikacji pozwala na dodanie czegoś bardziej osobistego czy polemicznego. Trzeba pamiętać, że list może być skrócony czy edytowany, więc wszystko, co najistotniejsze, należy zawrzeć w pierwszym akapicie.

Rzecznik czy specjalista od PR może przygotować szablon, który ułatwi innym działaczom napisanie listu. Ta sama osoba mogłaby pisać szkice najważniejszych wiadomości, które partia chce rozpowszechniać, aby były brane pod uwagę.

Własny, regularnie publikowany blog, osobny lub związany ze stroną internetową partii, to kolejne dobre narzędzie promowania własnych opinii na aktualne tematy – link do wpisów można zamieszczać w serwisach społecznościowych, aby przyciągnąć uwagę mediów.

Ewaluacja obecności w mediach Zbierajcie i przechowujcie wszystko, co zostało opublikowane na temat partii i jej działaczy. Warto przedstawiać te wzmianki na zebraniach zarządu. Jeśli odzew na waszą działalność jest duży, dobrze jest regularnie segregować i kompilować materiały. Informację o wzmiankach w mediach powinni otrzymywać nie tylko członkowie zarządu i lokalnego oddziału, ale też oddziałów sąsiednich i/lub wyższych szczebli. Należy pokazywać to, co uważamy za dobrą praktykę, ale też dzielić się negatywnymi doświadczeniami, aby móc przedyskutować sposoby na uniknięcie takowych w przyszłości.

Mały Przewodnik Liberała | Komunikacja

83

Po zakończeniu kampanii w mediach zastanówcie się: Czy wybraliśmy właściwe tematy przewodnie? Czy zakomunikowaliśmy je jasno? Czy zyskaliśmy wystarczającą uwagę opinii publicznej? Czy postawiliśmy na niewłaściwe tematy lub zostały one źle zinterpretowane?

Warto też ocenić ogólny ton mediów w danej sprawie oraz ilość miejsca, które poświęcono wypowiedziom politycznych oponentów.

Dostarczanie listów do domów Efektywnym sposobem informowania lokalnej społeczności o działaniach partii lub akcjach podjętych w konkretnych sprawach, są niewielkie ulotki lub listy dostarczane osobiście do domów w okolicy.

Newsletter Wysyłanie regularnego newslettera do członków partii i zainteresowanych osób wpisanych na listę mailingową jest bardzo łatwe. Jako część większej struktury partyjnej łatwo znajdziecie 4-6 wiadomości tygodniowo, poruszających również sprawy partii na innych szczeblach lub aktualne wydarzenia polityczne. Nawet, jeśli piszecie tylko o sprawach lokalnego oddziału i ostatnich debatach politycznych w okolicy, materiału powinno wystarczyć. Nie trzeba poprzestawać tylko na zapowiedziach czy relacjach z wydarzeń. Czytelnicy czekają na opinię partii i jej lidera, a spraw do skomentowania jest zawsze dużo.

Warto wyrobić zwyczaj wysyłania newslettera w określony dzień tygodnia (czy miesiąca), aby czytelnicy zaczęli wyczekiwać daty/dnia otrzymania świeżego newslettera liberałów.

Nieważne, jakimi kanałami – najważniejsze w komunikacji jest powtarzanie. Nieustanne powtarzanie najważniejszych poglądów musi pojawiać się w każdym komunikacie niczym mantra. Ta zasada jest jeszcze 84

Mały Przewodnik Liberała | Komunikacja

ważniejsza podczas kampanii wyborczej, bo szansa, że wyborcy uważnie słuchają, jest większa. W kolejnym rozdziale podpowiadamy, jak z sukcesem prowadzić kampanię wyborczą.

Mały Przewodnik Liberała | Komunikacja

85

UDZIAŁ W WYBORACH I KAMPANIA WYBORCZA

8

„C

zy wiecie, dlaczego politycy w kółko powtarzają to samo? Bo to działa.

W tym krótkim momencie, kiedy obywatele ich słuchają, chcą powiedzieć dokładnie to, co sprawi, że zostaną wybrani. Nie są pewni, kiedy ten moment uwagi nastąpi, więc powtarzają swój komunikat ciągle. (Przynajmniej ci dobrzy tak robią.)”. 12 W rozdziale trzecim tłumaczyliśmy rolę partii politycznej jako łącznika ludzi i idei, a także przekuwanie idei w rzeczywistość. Udział w wyborach i kampania przedwyborcza to sposób na realizację waszych zamierzeń.

Dobra strategia jest niezbędna, jeśli chcecie odnieść sukces.

Kampania polega na powiadomieniu ludzi o tym, co robi partia. Najwięcej głosów zdobywa się poprzez podjęcie tematów, które są ważne dla obywateli i promowanie swoich propozycji. Proste wyliczanie postulatów nie zdobywa wyborców, kampania wokół konkretnej sprawy i możliwych rozwiązań – już tak.

Sedno kampanii to zdefiniowanie strategii, ustalenie jasnych celów, bezbłędna organizacja i bycie blisko elektoratu. Strategiczne podejście do kampanii powoduje również, że w gorących okresach będziecie potrafili działać racjonalnie i reagować elastycznie i kreatywnie na wszelkie incydenty. Dyscyplina i właściwe planowanie umożliwiają profesjonalne prowadzenie działań i oszczędza zasoby, czas i pieniądze.

12 Zob. James Carville and Paul Begala (szefowie kampanii Billa Clintona) w Buck Up, Suck Up... and Come Back When You Foul Up: 12 Winning Secrets from the War Room, New York 2003.

Mały Przewodnik Liberała | Udział w wyborach i kampania wyborcza

87

Dotyczy to każdej kampanii, czy walczycie o miejsca w radzie miasta, czy w parlamencie. Różnica jest tylko w skali. Kampanie krajowe wymagają większych i bardziej złożonych przygotowań, jako że muszą odnieść skutek w całym kraju. Działania muszą być jednocześnie bardziej intensywne i dokładne.

W każdym przypadku potrzebne są przekonujące komunikaty powtarzane wyborcom do momentu, w którym mają już dość, co jest dobrym objawem, bo właśnie wtedy zaczynają te komunikaty zauważać!

Ustalcie, co chcecie osiągnąć...

Upewnijcie się, że politycy i osoby prowadzące kampanię zgadzają się co do zasadniczych celów. Upewnijcie się, że wszyscy je rozumieją. Upewnijcie się, że cele są możliwe do osiągnięcia – muszą zakładać widoczną poprawę sytuacji, ale nie mogą budować nierealistycznych oczekiwań. Nic nie odpycha bardziej ludzi entuzjastycznie nastawionych przed wyborami, niż pozbawienie ich nierealnych nadziei.

Cel i wizerunek Cel, jaki chcecie osiągnąć, musi być możliwie konkretny. Wasz wizerunek musi was zdecydowanie odróżniać od oponentów. Postulaty muszą przyciągać uwagę, aby wyborcy mogli je realistycznie ocenić. „Partia liberalna miasta X stoi na stanowisku, że A/B/C. Startujemy w następnych wyborach samorządowych i nasi kandydaci obiecują, że... (tu należy krótko i jasno przedstawić cele). „Partia liberalna miasta X ma w swoich szeregach kompetentnych polityków (krótki opis). Jeśli chcecie dla swoich dzieci czegoś lepszego, jeśli zależy wam na sprawie X, musicie głosować na liberałów”.

88

Mały Przewodnik Liberała | Udział w wyborach i kampania wyborcza

Taki wizerunek musi determinować i być stałym motywem w całej waszej komunikacji. Każde przemówienie, każdy list i oświadczenie muszą zawierać jeden albo kilka jego elementów.

Powtarzać, powtarzać, powtarzać!!!

Trzeba powtarzać swoją autoprezentację i kluczowy komunikat tak często, jak się da, aby możliwie największa liczba wyborców powiązała komunikat z osobą i partią.

Główny komunikat trzeba ująć w formę sloganu, który pojawia się też w związku z głównym kandydatem i nadaje tej osobie wyrazisty, indywidualny profil. To zdanie musi być widoczne przez całą kampanię. W czasach przeładowania informacjami żadna kampania, która ma być rozpoznawalna, bez tego się nie obejdzie.

Powtarzajcie kluczowy komunikat dotąd, aż sami będziecie go mieli dosyć.

Udowodniono, że dopiero wtedy komunikat dotrze do grupy docelowej.

Jednocześnie lepiej unikać poruszania tych samych spraw co konkurenci (szczególnie spraw mocno powiązanych z marką i profilem innej partii). Nie należy o nich mówić, tylko pozwolić zniknąć z centrum uwagi. Chcecie rozmawiać o waszych głównych postulatach, a nie o postulatach konkurencji.

Wszystko, co obecne w publicznej dyskusji, wydaje się odbiorcom ważniejsze i może mieć główny wpływ na szybkie decyzje niektórych wyborców.

Kampanie wyborcze zawsze wiążą się z niespodziankami, które zdają się rujnować strategię. Lepiej pozostać na dotychczasowym stanowisku, mówić to, co dotychczas i zachować dotychczasowy wizerunek. Jeśli trzeba zareagować na nagłe ataki albo zmianę okoliczności, rozgrywajcie sprawę taktycznie, ale nie traćcie z oczu ostatecznego celu.

Mały Przewodnik Liberała | Udział w wyborach i kampania wyborcza

89

Margines głosów Spróbujcie jak najdokładniej określić, jaki procent głosów chcecie otrzymać i jaki wynik wydaje się prawdopodobny. To uczyni kampanię i kontakty z wyborcami bardziej konkretnymi i wiarygodnymi.

Przykład: Chcecie otrzymać 10% głosów. Oceńcie liczebność elektoratu.

Jeśli uprawnionych do głosowania jest 10 000 osób, a frekwencja wynosi 70%, to swój głos odda 7000. Jeśli chcecie osiągnąć wynik na poziomie 10%, musicie przekonać 700 wyborców.

Im wyższa frekwencja, tym więcej głosów potrzeba, aby zebrać 10%. Jeśli wasza partia jest nieduża, niska frekwencja może leżeć w waszym interesie.

Zasoby ludzkie Na początku każdej kampanii trzeba skompletować zespół, który będzie doradzał i wspierał kandydatów, zarówno w sprawach logistycznych, jak i merytorycznych oraz zapewni informację zwrotną i wsparcie moralne w trudnych chwilach.

Prowadzenie kampanii jest wspólnym wysiłkiem grupy ludzi. Mogą być to trzy osoby, a może być zespół dziesięcioosobowy. Liczebność zależy od założeń taktycznych, które są różne w poszczególnych partiach, albo od środków finansowych i zasobów ludzkich w partii, czy wreszcie od rozmiaru miasta/regionu/kraju.

Zespół tworzący kampanię funkcjonuje dobrze, jeśli wszyscy jego członkowie czują, że uczestniczą we wspólnym wysiłku. Aby to osiągnąć, konieczne jest wcześniejsze ustalenie metod postępowania i jasne wskazanie, kto czym się zajmuje.

90

Mały Przewodnik Liberała | Udział w wyborach i kampania wyborcza

Zespół niekoniecznie musi być statutowym organem partii. Dobrze jest poszukać osób do takiej pracy w szerszym środowisku. Wybory są świetną okazją do włączenia w pracę dla ugrupowania ludzi spoza wąskiego kręgu.

Zatrudnijcie nie tylko starych wyjadaczy, ale i nowe talenty i pilnujcie równowagi pomiędzy starszymi i młodszymi, kobietami i mężczyznami.

Pozwala to uniknąć „gaszenia” nowych, kreatywnych pomysłów przez „Zawsze tak robiliśmy...”

Ludzie, o których myśli się najpierw – członkowie zarządu czy wybrani reprezentanci – są przeważnie zbyt obciążeni obecnymi zajęciami. Wielu innych członków partii, piastujących mniej funkcji, będzie bardzo zmotywowanych do zaangażowania się w kampanię na określony czas.

Dla większych kampanii warto rozważyć podział zadań wewnątrz zespołu – mała grupa centralna zajmująca się planowaniem i decyzjami politycznymi i większa, złożona z działaczy różnych oddziałów lokalnych.

Konieczny jest jasny podział zadań, ale bez stawiania wielkich ograniczeń poszczególnym osobom, żeby mogły wykorzystać cały swój potencjał.

Wymienione poniżej obszary zadań trzeba jasno rozdzielić między członków zespołu.

Tymi sprawami trzeba się zająć:

> Planowanie i kontrola finansów; > Media i PR; > Sekretariat dla organizacji imprez; > Kontrola nad materiałami promocyjnymi; > Internet.

Mały Przewodnik Liberała | Udział w wyborach i kampania wyborcza

91

Wybór głównych kandydatów, kandydatów na burmistrzów i inne czołowe funkcje Zastanówcie się dobrze, jaki typ wyborów macie przed sobą. Wybory samorządowe zasadniczo różnią się od krajowych. Trzeba opanować zasady rządzące w poszczególnych rodzajach wyborów i przeanalizować specyficzne potrzeby.

Kampanie polityczne stają się coraz bardziej personalne. Kandydatów trzeba dobrze dobrać i starannie ocenić, co przemawia na ich korzyść.

1. Jakiego rodzaju kandydat jest potrzebny? Kobieta/mężczyzna, w związku małżeńskim/ wolny, posiada dzieci/nie posiada itd.

2. Mieszka w okolicy? Ma zawodowe związki z okręgiem wyborczym?

3. Jakie sprawy można powiązać z kandydatem, tzn. jakie najlepiej ucieleśnia, w czym jest wiarygodny? Czym się pozytywnie odróżnia od pozostałych kandydatów?

4. Czy w pełni popiera strategię kampanii i w pełni utożsamia się z jej treścią i postulatami partii?

5. Czy pasuje do oczekiwań wyborców?

6. Czy jest osobą znaną w mieście/regionie?

7. Czy można być pewnym, że kandydat i sztab wyborczy będą stale dostępni dla ugrupowania i dla wyborców przez czas trwania kampanii?

8. Czy kandydat cieszy się poparciem szeregowych członków partii?

Struktura miasta/regionu 1. Z jaką strukturą społeczną kandydat będzie miał do czynienia?

2. Jak wyglądał rozwój ekonomiczny w ostatnich latach?

3. Jaka jest struktura demograficzna?

92

Mały Przewodnik Liberała | Udział w wyborach i kampania wyborcza

Analiza konkurencji 1. Jeśli przedstawiciel innej partii ponownie ubiega się o stanowisko: czy jest kompetentną i szanowaną osobą, czy też można wyeksponować słabości w pełnieniu urzędu?

2. Jeśli nie – jakie słabe i mocne strony ma nowy kandydat rządzącej partii?

3.

Jakie są mocne i słabe strony kandydatów innych, mniejszych ugrupowań?

Polityczne warunki początkowe dla partii liberalnej 1. Partia ma reprezentację w radzie i jest częścią koalicji rządzącej/jest w opozycji/nie ma reprezentacji.

2. Czy warto wystawiać kandydata? Tak, ponieważ istnieje szansa na wygraną./ Tak, ponieważ własny kandydat wzmacnia rozpoznawalność partii na dłuższą metę./ Nie, sytuacja nie sprzyja wystawieniu kandydata./ Nie, ponieważ możemy osiągnąć inne polityczne korzyści.

Ocena szans: efektywne wykorzystanie zasobów.

Pytajcie, czy każda godzina pracy i każda złotówka, którą wydaliście, jest wykorzystana jak najlepiej w świetle zasadniczych celów.

> Nie wolno marnować czasu. Akcje, listy i plakaty trzeba umieszczać tam, gdzie przebywają potencjalni wyborcy.

> Dzielnice, które tradycyjnie głosują na liberałów, powinny być przedmio-

tem szczególnej uwagi, warto zainwestować więcej czasu tam, gdzie widać potencjał. Nie warto tracić czasu w okolicach wrogo nastawionych do wartości liberalnych, na dłuższą metę nic to nie da. Doświadczeni lokalni działacze lub specjaliści od kampanii bez trudu wskażą tereny, gdzie poparcie dla liberałów jest najwyższe. Także analiza wyników poprzednich wyborów pomoże rozpoznać takie miejsca.

Mały Przewodnik Liberała | Udział w wyborach i kampania wyborcza

93

> Jeśli na wiecu, happeningu czy innej akcji pojawia się znany działacz partii, trzeba dołożyć wszelkich wysiłków, żeby przyciągnąć jak największą uwagę mediów.

> Na wydarzeniach organizowanych w ramach kampanii musi pojawić się jak najwięcej gości z zewnątrz i przedstawicieli mediów. Imprezy wewnątrzpartyjne, bez udziału publiczności (nawet przypadkowej) należy odłożyć na czas poza kampanią.

Dystrybucja wielkich ilości materiałów promocyjnych (poczta, plakaty, akcje promocyjne) w okolicach, gdzie będą najbardziej skuteczne, musi być niezbędnym elementem w planowaniu przebiegu całej kampanii.

Planowanie terminów i kontrola Ustalcie szczegółowy plan (kto kiedy co robi) dla całej kampanii.

Przygotujcie podobny plan dla każdej pojedynczej akcji, wpisując, kto jest za nią odpowiedzialny i ustalając terminy realizacji. Nie zapomnijcie o planach awaryjnych w przypadku nieprzewidzianych opóźnień, aby zyskać trochę elastyczności. Tak szczegółowy i precyzyjny plan daje wszystkim poczucie jasności oraz wyraźny obraz struktury kampanii.

Ważne: trzeba podkreślać i wzmacniać swoje mocne strony, a neutralizować słabsze.

Być może warto wyznaczyć jedną osobę do pilnowania planu. Ponieważ większość pracy będą wykonywać wolontariusze, taka kontrola pomaga w odgórnym spojrzeniu na to, co i kiedy ma się wydarzyć. Kontrolujący powinien mieć dostęp do wszystkich informacji i raportować regularnie, czy wszystko odbywa się w zaplanowanym terminie i czy uda się osiągnąć zaplanowane cele. Taka wiedza daje lepszą podstawę do omawiania ewentualnych zmian, jeśli zachodzi taka konieczność.

94

Mały Przewodnik Liberała | Udział w wyborach i kampania wyborcza

Angażowanie osób chętnych do pomocy Pomyślcie o zasobach ludzkich, jakimi dysponujecie. Wielu członków partii, na co dzień mało aktywnych, może chcieć robić więcej w czasie kampanii.

Zastanówcie się, jak maksymalnie zaangażować jak najwięcej osób należących do ugrupowania. Spotkanie towarzyskie na otwarcie kampanii może pomóc w zmotywować i zachęcić wiele osób do zaangażowania także w gorącym czasie.

Często ignoruje się chęć ludzi do pomocy. Może to być dla nich źródłem frustracji.

Wyznaczcie co najmniej jedną osobę z zespołu do szukania wolontariuszy, utrzymywania z nimi kontaktów i koordynowania ich pracy podczas różnych przedsięwzięć.

Mniej doświadczeni wolontariusze mogą wykonywać takie prace jak:

> obsługa sekretariatu/linii telefonicznej (jeśli taka istnieje); > praca organizacyjna wspierająca kandydata z waszego okręgu; > obsługa logistyczna imprez, wieszanie plakatów; > wysyłka listów, roznoszenie ulotek i pism do domów wyborców.

Ustalenie tematów Udana kampania opiera się na dobrym planowaniu i trafnej ocenie pozycji wyjściowej. Wymaga to wzięcia pod uwagę wielu czynników. „Wybory wygrywa się, podejmując sprawy, które są ważne dla ludzi i prowadząc wokół nich kampanię. Listy postulatów nie wygrywają wyborów, kampanie wokół spraw, których postulaty dotyczą – jak najbardziej.”13 13 Campaigns Manual, Liberal Democrats 2007, UK, s. 14 Mały Przewodnik Liberała | Udział w wyborach i kampania wyborcza

95

Wyszukując i budując główne tematy kampanii trzeba pamiętać o różnych grupach wyborców:

> potencjalni wyborcy (popierający partię); > potencjalni wyborcy innych partii (niechętni liberalnym postulatom); > potencjalni niegłosujący (niezdecydowani albo trudni do zmotywowania).

Z tego względu istotne są następujące kwestie:

> Czy da się zmotywować zwolenników partii, żeby zagłosowali? Udaje

się to szczególnie, jeśli nie ma innego ugrupowania o podobnych zapatrywaniach, promującego coś zbliżonego, ale bardziej atrakcyjnego niż wasza propozycja.

> Starajcie się przekonać niezdecydowanych, formułując jasny i zrozumiały

przekaz. Należy koncentrować się na celach, a nie na środkach ich osiągnięcia („więcej bezpieczeństwa”, a nie „więcej policjantów”). Im przekaz bardziej przejmujący, tym większa szansa, że zostanie usłyszany.

> Skoncentrujcie się na potencjalnych wyborcach i na niezdecydowanych.

Innych trudno przekonać. Nikt nie zagłosuje na partię, która w jego mniemaniu będzie szkodzić.

Łapcie swoją szansę Burmistrz miasta z urzędu reprezentuje wszystkich wyborców. Podczas kampanii wyborczej chcecie jednak znaleźć osoby popierające wasze stanowisko, zdobyć głosy dla partii, a nie dla funkcji.

Mała partia nie musi zachowywać się jak ugrupowanie rządzące, starające się zadowolić większość społeczeństwa. Może warto rozważyć zniechęcenie 70% wyborców, ale w zamian uzyskanie poparcia 10%. Szukajcie

96

Mały Przewodnik Liberała | Udział w wyborach i kampania wyborcza

tematów możliwie bliskich i namacalnych, w których wyborcy widzą konkretne korzyści, a także wartości idealistyczne.

Pamiętajcie

> Musicie się różnić od konkurencji. Jeśli nie ma wyraźnej, atrakcyjnej różnicy, albo jest, ale tylko jeśli chodzi o środki, a nie o cele, wyborcy zagłosują raczej na większą partię, bo w ich odczuciu ma większą szansę na ich osiągnięcie.

> Jeśli wybraliście kilka tematów kampanii, trzeba się upewnić, że

współgrają i nie wykluczają się wzajemnie albo nie przeciwstawiają sobie różnych grup wyborców.

Grupa docelowa Dotarcie do grupy docelowej oznacza ustalenie, które grupy społeczne lub które dzielnice mają wyższy niż przeciętny wskaźnik poparcia idei liberalnych, a następnie koncentrowanie kampanii w tej okolicy.

Jeśli partia brała udział w poprzednich wyborach, łatwo wyróżnić tereny o liberalnych przekonaniach, przeglądając szczegółowe wyniki głosowania.

Jeśli celuje się z kampanią w większy obszar, należy porównać wyniki wyborów w poszczególnych miejscowościach, co pozwoli na dobre rozmieszczenie wielkich billboardów czy plakatów, jeśli jest to dozwolone. Jeśli bada się wyborcze preferencje mieszkańców mniejszego obszaru, na przykład najbliższego sąsiedztwa, trzeba znaleźć rejony, do których warto dotrzeć z listami czy osobistymi wizytami.

Listy z dokładnymi wynikami poprzednich wyborów można dostać w krajowych komisjach wyborczych.

Nigdy nie należy jednak lekceważyć własnego doświadczenia i doświadczeń kolegów, którzy wiedzą z poprzednich kampanii, albo po Mały Przewodnik Liberała | Udział w wyborach i kampania wyborcza

97

prostu wnioskują z lat mieszkania w okolicy, jak poszczególne dzielnice różnią się pod względem poglądów politycznych.

Identyfikacja i dotarcie do grupy potencjalnych wyborców Nie warto czekać, aby wyborcy sami się zgłosili, ale trzeba wyjść do nich i zaprezentować swoją liberalną koncepcję. Nie ma jednej jednorodnej opinii publicznej, tylko wiele różnych grup, reprezentujących różne interesy i przekonania, do których można dotrzeć za pomocą różnych środków.

> Grupy formalne, jak związki i stowarzyszenia różnych profesji, grupy

interesu, kluby sportowe i wiele innych, są łatwe do identyfikacji i łatwo do nich dotrzeć.

> Różne grupy społeczne, jak ludzie młodzi, emeryci, kobiety, single, osoby niepełnosprawne, młode rodziny itp.

> Inne grupy, mające wspólne interesy w jakimś zakresie, np. kierowcy, pacjenci, użytkownicy komunikacji publicznej itp.

Wiele przedsięwzięć może być przeznaczonych specjalnie dla pewnych grup, warto wymyślić dla nich coś odpowiedniego; parę sugestii pokazujemy poniżej.

> Pracujący rodzice, samotni rodzice Można ustawić stoisko informacyjne z materiałami promującymi pomysły partii odnośnie żłobków i przedszkoli lub ogólnie edukacji. Wizyty w przedszkolach czy szkołach, dni kampanii na rzecz dostępności żłobków czy dyskusja panelowa na temat sytuacji finansowej samotnych rodziców także powinny spotkać się z uznaniem.

> Rodziny (ogólnie) Dobrym pomysłem będą pikniki rodzinne, gry edukacyjne dla dzieci przy stoisku promocyjnym albo na przykład pchli targ.

98

Mały Przewodnik Liberała | Udział w wyborach i kampania wyborcza

> Głosujący po raz pierwszy Warto wysłać listy do tych młodych ludzi, prezentując w nich stanowisko liberałów, a także organizować dyskusje na tematy istotne dla młodego elektoratu, nawiązać kontakt z redaktorami szkolnych lub uniwersyteckich gazet i magazynów. Można też np. zorganizować kurs pisania CV i zasad ubiegania się o pracę.

> Nauczyciele Mogą tu sprawdzić się akcje informacyjne na temat liberalnej polityki w edukacji, szkolnictwie i kształceniu nauczycieli. Nawiążcie kontakt ze związkami nauczycielskimi.

> Studenci i pracownicy uczelni Informujcie o proponowanych przez was rozwiązaniach w kwestii nauki i szkolnictwa wyższego. Jeśli na uczelni działa grupa sympatyków liberalizmu, trzeba włączyć ich w wasze działania i zachęcić do prowadzenia kampanii wśród kolegów.

> Policjanci i wymiar sprawiedliwości Warto zorganizować akcje informacyjne pod hasłem „wolność i bezpieczeństwo”.

> Rzemieślnicy, drobni przedsiębiorcy Dowiedzcie się więcej o ich sprawach, odwiedzając firmy albo lokalne izby handlu i przemysłu.

> Służba publiczna Jeśli opowiadacie się za cięciem wydatków publicznych, w tym za odchudzeniem struktur administracyjnych, zaproście pracowników administracji publicznej do dyskusji na ten temat.

Mały Przewodnik Liberała | Udział w wyborach i kampania wyborcza

99

> Służba zdrowia, płatnicy podatków, właściciele nieruchomości, kierowcy itd.

Warto organizować różne przedsięwzięcia informacyjne na temat odpowiednich dla danej kwestii rozwiązań i reform.

Zaangażowanie w trakcie kampanii W gorącym czasie walki przedwyborczej główny nacisk kładzie się na promocję, a dialog schodzi na drugi plan. Program został zatwierdzony, być może zgodziliście się na opcję koalicji, dlatego przekaz musi pozostać niezmienny do końca kampanii. Teraz trzeba przekonać wyborców do swojego „produktu”. Wielkie billboardy na mieście przyciągają uwagę, ale są bardzo drogie (w niektórych krajach nawet zabronione). Poza tym same wielkie plakaty nie zdobędą wielu głosów. Z drugiej strony kampania nie uda się, jeśli nie będziecie dobrze widoczni (choć zbyt wiele kosztownych plakatów może wzbudzić wątpliwości odnośnie źródeł finansowania).

Po prostu nie będzie was widać na ulicach, a wasi zwolennicy będą coraz mniej chętnie przyznawać, że głosują na kogoś, kogo nikt nie widział. To wpłynie na ich mobilizację.

Nawet przekonani wyborcy chcą zostać zmobilizowani i zmotywowani, a poza tym inne partie nie ograniczą liczby własnych plakatów tylko dlatego, że liberałowie nie wywiesili swoich.

Plakaty Plakaty i billboardy nie wygrają kampanii, ale bez tego przegrana jest pewna!

Plakaty trzeba rozmieszczać strategicznie. Nie ma sensu wieszać ich w miejscach, gdzie samochody jadą sto kilometrów na godzinę. Lepiej skoncentrować się na większych skrzyżowaniach, przy światłach, na przystankach.

100

Mały Przewodnik Liberała | Udział w wyborach i kampania wyborcza

Lepiej też umieścić dużo plakatów w okolicy, gdzie prawdopodobne jest większe poparcie. Jeśli plakaty przedstawiają kandydatów, dobrze jest dopisać ich zawód lub funkcję, aby wyborcy wiedzieli, na kogo dokładnie oddają głos. Pamiętajcie, że reklamy (czy dotyczą partii czy proszku do prania) odnoszą tylko ograniczony efekt. Uzupełniają pozostałe działania, ale nie można oprzeć kampanii tylko na reklamie i sloganie.

Postarajcie się o ciekawe plakaty, niekoniecznie przedstawiające starszych panów w szarych garniturach, z hasłem „Dla lepszej przyszłości”. Uwagę przyciągają slogany pełne znaczeń i niespotykane motywy wizualne.

Agitacja w mediach Coraz większa liczba wyborców decyduje o wyborze partii czy kandydata spontanicznie, a nie na podstawie stałych przekonań ideologicznych.

Media i dziennikarze często cieszą się większym zaufaniem niż politycy (choć popularność tych drugich również jest ograniczona).

Częsta obecność w mediach jest więc niezbędnym warunkiem sukcesu wyborczego. Sprawdzajcie regularnie, o czym najwięcej się pisze i przewidujcie przyszłe gorące tematy. Mogą to być bardzo specyficzne sprawy lokalne. Jak przebiegają? Czy są to sprawy odpowiednie do poruszania przez liberałów? Które z historii powinniście śledzić? Czy są to sprawy, które mogą zyskać wam uznanie, czy też są zbyt ryzykowne, by je tykać?

Im więcej własnych spraw zgłosicie w mediach, tym więcej czasu i miejsca zajmą; ludzie będą o nich mówić i automatycznie uważać je za istotne.

Każdy materiał, jaki wypuścicie, musi zatem zawierać wasze podstawowe tezy i komunikaty. Osoby wypowiadające się w mediach muszą je powtarzać i wiedzieć, co i dlaczego w ostatnim czasie zdziałała partia.

Zawsze mówcie jednym głosem!

Mały Przewodnik Liberała | Udział w wyborach i kampania wyborcza

101

Wyborcy nie lubią wewnętrznych zgrzytów. Wszyscy powinni być w tym samym stopniu poinformowani i popierać podjęte decyzje.

Odnosi się to do pracy na poziomie lokalnym tak samo, jak do szczebla regionalnego czy centralnego. Im dłużej ugrupowanie pozostaje zjednoczone i stabilne, tym większe zdobywa poparcie. Aby to osiągnąć, warto organizować regularne spotkania pomiędzy liderami oddziałów lokalnych, aby informacje docierały równomiernie także do szeregowych działaczy.

Agitacja przez kontakt bezpośredni („od drzwi do drzwi”) Ludzie doceniają staranie o nich i propozycję bezpośredniej rozmowy.

Trzeba jednak uważnie ocenić, co będzie działać w waszym specyficznym kontekście kulturowym. Nie wszędzie jest przyjęte pukanie do każdych drzwi i „nachodzenie” ludzi w ich domach, jak w Wielkiej Brytanii czy USA. Warto szukać okazji do osobistej rozmowy z sąsiadami, przyjaciółmi, krewnymi, kolegami, fryzjerem, sklepikarzami itd. Tam, gdzie nie jest to źle widziane, warto przedstawić się osobiście, przychodząc do domów (trzeba pamiętać o zabraniu wizytówek) w dzielnicy czy gminie, z której chce się startować.

Listy Roześlijcie listy do wszystkich gospodarstw domowych. W przeciwieństwie do zbiorowych e-maili (które dodatkowo rodzą pytanie, skąd zdobyliście adres) czy osobistych wizyt w domach, listy nie są natrętne, jako że adresat ma wybór, czy w ogóle je czytać. Taki rodzaj kontaktu poprawia wizerunek partii czy kandydata w oczach wyborcy. Przygotowanie listów jest łatwe i dość tanie, można je wysłać pocztą lub dołączyć do lokalnych gazet, a jeśli dysponuje się wystarczającą liczbą wolontariuszy, mogą oni powrzucać listy do każdej skrzynki w okolicy.

102

Mały Przewodnik Liberała | Udział w wyborach i kampania wyborcza

Co wziąć pod uwagę, przygotowując reklamę pocztową

Koperta : stwarza pierwsze wrażenie. Musi być zaadresowana i wyglądać poważnie – na przykład przez własnoręcznie napisany adres. Dla masowych wysyłek jest to oczywiście niewykonalne, ale sprawdźcie, czy nazwiska są wpisane poprawnie. Malo rzeczy irytuje ludzi bardziej niż błąd w ich nazwisku.

Koncentracja na temacie : jakie są zalety głosowania na liberałów? Zdania mają być krótkie, po jednej informacji w każdym, sformułowane w stronie czynnej, nie biernej i z niewieloma czasownikami warunkowymi (typu: chce, mógłby, powinien).

Wygląd : najważniejsze zdania powiększone lub podkreślone, tekst trzeba urozmaicić wykresami albo zdjęciami. Co wygląda na nudne w czytaniu, będzie zignorowane.

Czytelnicy powinni mieć możliwość odpowiedzi. Można podać adres email albo załączyć wzór odpowiedzi, którą będzie można również przefaksować.

Agitacja przez internet Prezydent USA, Barack Obama, ustanowił nowy standard w korzystaniu z internetu w kampanii w 2008 roku.

Przy każdym kliknięciu na jego stronie internauta był zapraszany do rejestracji. Obama miał profile na wszystkich możliwych serwisach społecznościowych, które albo pozwalały śledzić jego zajęcia i wpisywane komentarze, albo dawały możliwość bezpośredniego dialogu. Obserwatorzy mogli głosować w różnych sprawach albo decydować, do jakiego miasta pojedzie w najbliższym czasie. Przekazywał informacje swojej społeczności internetowej, zanim podawał je do prasy.

Taka kampania nie może być po prostu skopiowana i przeniesiona w kontekst innego kraju, ale może służyć jako źródło inspiracji. Liczba korzystających z internetu i jego popularność także się różnią w zależności od stopnia technicznego zaawansowania, ale generalnie wzrastają.

Mały Przewodnik Liberała | Udział w wyborach i kampania wyborcza

103

Im więcej jest użytkowników internetu i im popularniejsza komunikacja tego rodzaju w społeczeństwie, tym bardziej partia polityczna musi być obecna online.

Kampanie online mogą działać lepiej na poziomie kraju, gdzie na osobie głównego kandydata koncentruje się cała uwaga, niż w kontekście lokalnych wyborów, w których próbuje się zdobyć jak najwięcej miejsc w radzie i gdzie osobisty kontakt z wyborcą może odgrywać większą rolę i łatwiej do niego doprowadzić.

Nie da się jednak być całkiem nieobecnym w internecie albo niemożliwym do znalezienia w nim. Jeśli wystarcza środków, dobrze jest nakręcić krótki film, zawierający najważniejsze treści kampanii i umieścić go na stronie partii, wrzucić na YouTube lub inny kanał tego typu popularny w danym kraju oraz wpisać tagi, które pozwolą łatwo go znaleźć za pomocą wyszukiwarki.

Ta sama zasada dotyczy profilu w serwisach społecznościowych. Bądźcie obecni w różnych miejscach, ale nie ma co przesadzać, ważna jest też jednolitość oprawy graficznej i przekazywanych treści. Warto skorzystać z narzędzi takich jak Twitter, Facebook, Google+ czy inne.

Takie serwisy zezwalają na kampanie wirusowe 14, które pozwalają osobom należącym do grupy obserwatorów na otrzymywanie wiadomości, ogłoszeń o nadchodzących wydarzeniach albo kontaktowanie się z kandydatami.

14 Marketing wirusowy polega na zachęcaniu ludzi, aby sami rozpowszechniali jakąś wiadomość. Jego zasięg zależy od intensywności i liczby kontaktów między osobami. Jeśli wielu odbiorców wiadomości prześle ją wielu swoim znajomym, to jej zasięg błyskawicznie i lawinowo rośnie. Jeśli osób podających informację dalej jest zbyt mało, szybko ona wygaśnie.

104

Mały Przewodnik Liberała | Udział w wyborach i kampania wyborcza

Użytkownicy internetu coraz częściej wybierają platformy i fora informacyjne, które potwierdzają ich stanowisko polityczne. Potrzeba bycia informowanym całościowo i z różnych perspektyw zanika. Z tego względu profil waszej partii czy kandydata na platformie społecznościowej przyciągnie tylko “przekonanych liberałów”, albo przeciwnie – osoby, które chcą wyłącznie was obrażać.

Przykład dobrej praktyki w kampanii wyborczej Nie jest to wzór, który łatwo skopiować i zastosować w innej kampanii wyborczej. Chociaż pytania o strategię, wybór kandydatów i tematy kampanii pozostają zawsze te same, odpowiedzi muszą być dopasowane do lokalnej specyfiki.

Dlaczego FDP Hamburg odniosła sukces w regionalnych wyborach w lutym 2011 roku, mimo że wszystkie krajowe i regionalne sondaże wskazywały, że nie przekroczy progu wyborczego (5%)?

Najlepsza kampania w pięciu krokach 1. Kandydat Kobieta, czołowa kandydatka, była najmłodsza ze wszystkich startujących.

Początkowo media oceniły to jako brak doświadczenia, ale potem zaczęto ją postrzegać jako dynamiczną i nową twarz na tle reszty sceny politycznej.

Jako matka dwójki dzieci, wykonująca „prawdziwą” pracę, stanowiła kontrast z innymi – zawodowymi – politykami. W ten sposób FDP strategicznie ustawiła się w centrum społeczeństwa.

Mały Przewodnik Liberała | Udział w wyborach i kampania wyborcza

105

2. Marketing Sztab wyborczy użył nowoczesnych technik marketingowych, korzystając z pomocy agencji PR i partii krajowej, co podniosło zainteresowanie mediów.

Ten plakat bardzo przyciągał uwagę w szarym i deszczowym listopadowym Hamburgu.

3. Praca z mediami – nie walka z nimi Takie nastawienie uczyniło kandydatkę taką, jaką media lubią: atrakcyjną, przyciągającą i niezwykłą. Wzmianki stały się coraz częstsze, także w mediach krajowych, szczególnie po tym, jak ówczesny lider partii, Guido Westerwelle, pojawiał się w jej towarzystwie na imprezach promocyjnych.

4. Treści i strategie są tożsame Treść kampanii była sprawą drugorzędną, jako że główne partie CDU, SPD i FDP zgadzały się w wielu kwestiach, ale stanowisko FDP różniło się zasadniczo od opinii Zielonych. Dlatego FDP ustawiła się jako strategiczny odpowiednik (w koalicji). „FDP zamiast GAL” (Zielonych).

5. Profesjonalne struktury Partie często obsadzają funkcje i stanowiska na podstawie udziałów albo osobistych powiązań. Członkowie zespołu prowadzącego kampanię w Hamburgu nie mieli żadnych ambicji osobistych, zostali zaangażowani ze względu na doświadczenie zawodowe i wiedzę. Pomogło to uniknąć konfliktu interesów. Przewodniczący lokalnego oddziału również nie 106

Mały Przewodnik Liberała | Udział w wyborach i kampania wyborcza

kandydował, tylko nadal prowadził sprawy partii i zajmował się zbieraniem funduszy. Było to znakomite wsparcie dla wszystkich kandydatów i ich działań w ramach kampanii.

Jeśli chcecie dowiedzieć się więcej o wszechstronnych strategiach prowadzenia kampanii, na rynku dostępnych jest wiele książek.15 Żadna z nich nie podaje gotowego rozwiązania, które można zastosować metodą „kopiuj – wklej”, ale prezentują metody strategicznego planowania i budowania kampanii, które są niezbędne dla skutecznego implementowania przekazu.

Co się wydarzyło po zakończeniu kampanii, czy odnieśliście sukces, czy rzecz zakończyła się polityczną porażką? Odniesiemy się do czasu po wyborach w rozdziale 10.

Sukces w polityce w ogólności i sukces wyborczy szczególnie zależą od zasobów finansowych. W kolejnym rozdziale przedstawiamy podstawowe elementy istotne przy gromadzeniu pieniędzy dla sfinansowania waszej pracy.

15 Między innymi: Peter Schröder, Political strategies, dostępna w różnych językach na http:// www.polcon.de/en/index.htm/ James Carville and Paul Begala, Buck Up, Suck Up… and Come Back When You Foul Up: 12 Winning Secrets from the War Room, Simon & Schuster 2003. Zob. również inne publikacje Jamesa Carville’a.

Mały Przewodnik Liberała | Udział w wyborach i kampania wyborcza

107

GROMADZENIE FUNDUSZY

9

Ż

adna kampania polityczna nie uda się bez pieniędzy. Zbieranie ich jest stałym i istotnym zadaniem osób zarządzających. Aby zdobyć fundusze, potrzeba energii i przedsiębiorczości. Ofiarodawcy rzadko dają pieniądze nieproszeni, nikt też nie inwestuje pieniędzy, jeśli nie wie, na co zostaną przeznaczone.

Konieczna jest dobra znajomość przepisów odnośnie zbiórek i darowizn na rzecz ugrupowań politycznych. Trzeba wiedzieć (i postępować zgodnie z tą wiedzą), co jest dozwolone, a co nie. Wszystkie datki muszą być odnotowane i zadeklarowane zgodnie z prawem.

Zapoznajcie się z różnymi strategiami gromadzenia funduszy. Jeśli wasza partia odnosi już sukcesy lub należy do koalicji rządzącej, łatwiej będzie przyciągnąć dużych ofiarodawców, np. z sektora wielkich firm. Podstawą jest jednak skuteczna strategia zbierania drobnych datków. kto nie poprosi, ten nie dostanie!

Gromadzenie funduszy jest delikatną kwestią i każdy robi to trochę inaczej, warto jednak wziąć pod uwagę poniższe sugestie.

Mówić !

Członkowie partii są zainteresowani polityką. Chcą się zaangażować i dyskutować o specyficznych sprawach politycznych. Z tego względu temat zbierania funduszy jest często przemilczany, bo wydaje się być bardziej technicznej niż politycznej natury. A jednak to właśnie członkowie partii mają pomysły, a także kontakty i znajomości z potencjalnymi ofiarodawcami. Rozmawiajcie na ten temat podczas wewnętrznych zebrań partyjnych i zbierajcie pomysły na sposoby pozyskiwania środków.

Mały Przewodnik Liberała | Gromadzenie funduszy

109

Upolitycznić !

Nie można się spodziewać, że ktoś ofiaruje pieniądze na nic. Ofiarodawca chce wiedzieć, na co zostaną przeznaczone, więc zawsze starajcie się połączyć wysiłki na rzecz gromadzenia funduszy z postulatami politycznymi.

Ofiarodawcy miewają różne interesy i zapatrywania, starajcie się odpowiednio ukierunkować prośby o wsparcie.

Uszczegółowić !

Wszystkie organizacje prowadzące zbiórki starają się podać dla nich jak najbardziej osiągalny cel. Ludzie lubią wiedzieć, na co idą ich pieniądze.

Sprzedać !

W wielu krajach darowizny podlegają odliczeniu od podatku. Dobrze jest poinformować ofiarodawców, jak wyglądają dokładne przepisy odnośnie darowizn, żeby ułatwić im decyzję.

Dbać !

Każdy przedsiębiorca wie, że łatwiej jest utrzymać dotychczasowych klientów niż zdobyć nowych. Dlatego dbajcie o swoich dobroczyńców.

Dziękujcie osobiście lub listownie. Zapraszajcie na wydarzenia organizowane przez partię. Być może warto nawet rozważyć stworzenie dla nich specjalnej organizacji (business club). Pielęgnowanie relacji ze sponsorami nie skutkuje może natychmiastowym zalewem datków, ale na pewno będzie miało znaczenie, gdy przyjdzie czas kolejnych wyborów.

110

Mały Przewodnik Liberała | Gromadzenie funduszy

ZASADY FUNDRAiSiNGU

Zwracając się do kogoś w sprawie zbiórki, należy raczej mówić o tym, co chce się osiągnąć, niż próbować wyciągnąć pieniądze na ten cel.

Osobiste prośby działają najlepiej. Ludzie dają pieniądze ludziom, a nie abstrakcyjnym organizacjom.

Z anim poprosi się o pieniądze, trzeba nawiązać relację.

Trzeba podnosić świadomość. Ofiarodawca musi wiedzieć, dlaczego potrzebujecie pieniędzy.

Wzmianki o inicjatywach i sukcesach podnoszą chęć wpłaty.

Ważne jest wyczucie, o ile można poprosić i kiedy jest na to najlepszy moment.

Z awsze trzeba dziękować. Hojni ofiarodawcy zasługują na szczególne względy.

Ofiarodawcy powinni być uczciwie informowani, co zrobiliście oraz o możliwych sukcesach i porażkach.

Metody gromadzenia funduszy Osobista rozmowa Bezpośrednia rozmowa z pojedynczymi osobami jest najlepszą z metod.

Rozmowy z przyjaciółmi, sąsiadami i znajomymi mają największe szanse powodzenia. Osoba zbierająca może się jednak czuć niekomfortowo. Taka forma zbiórki zajmuje też sporo czasu.

Do rozmowy trzeba być dobrze przygotowanym, najlepiej dowiedzieć się kilku rzeczy o osobie, do której się zwracamy. Spotkania o takim charakterze powinny się odbywać w miejscu, gdzie można mówić swobodnie i bez przeszkód. Kiedy rozmowa zejdzie na interesy, trzeba mówić otwarcie o swoich intencjach, ale bez narzucania się. „Mam wrażenie, że podziela Pan/ Mały Przewodnik Liberała | Gromadzenie funduszy

111

Pani poglądy prezentowane przez naszą partię. Chcielibyśmy zrealizować nasze cele i pomysły. Aby to osiągnąć, potrzebujemy więcej plakatów na ulicach. Będziemy wdzięczni za wsparcie.”

Brak natychmiastowej pozytywnej odpowiedzi nie musi być powodem do rozczarowania. Osoby czy firmy często nie chcą od razu dokonywać wpłaty. Pierwszy kontakt powinien być jednak początkiem długofalowej relacji, która stopniowo wzmocni zaufanie do was.

Listy Listy są najpopularniejszym środkiem gromadzenia funduszy. Można pisać osobiście do znajomych lub hurtowo wysyłać pisma do setek potencjalnych ofiarodawców. Wpłata musi być maksymalnie ułatwiona – załączcie numer konta partii albo jej lokalnego oddziału.

Wydarzenia Jedną z najczęściej stosowanych form zbierania datków jest uroczysta kolacja. Trzeba na nią zaprosić jednego lub kilkoro gości specjalnych (wysokiej rangi znani politycy lub inne popularne osoby, które zechcą wesprzeć w ten sposób partię liberalną). Za wstęp pobiera się opłatę, najlepiej nie pozostawiać jej wysokości uznaniu uczestników. Goście chcą poczuć się ekskluzywnie.

Możecie też urządzać wewnętrzne imprezy dla członków partii, na przykład letnie grille lub przyjęcia bożonarodzeniowe, pobierając za wstęp opłatę trochę wyższą niż koszt menu. Dobrym pomysłem są loterie.

Członkowie partii Zachęcajcie ich do dodatkowych wpłat. Ci, którzy nie chcą pracować przy kampanii, mogą przynajmniej dołożyć się finansowo. Jeśli nie będzie to źle widziane, można zbierać datki na każdym zebraniu, podobnie jak w kościołach na tacę.

112

Mały Przewodnik Liberała | Gromadzenie funduszy

Trzeba zachęcić członków partii do większej aktywności w zbieraniu wpłat. Możecie ogłosić konkurs, w którym osoba, która uzbiera najwięcej, otrzyma nagrodę na koniec kampanii.

10 zasad skutecznego fundraisingu 16 1. W fundraisingu najważniejsza jest relacja między ofiarodawcą a beneficjentem, a nie pieniądze.

2. Im lepsza strategia i plan akcji, tym lepsze będą rezultaty rozmów z potencjalnymi ofiarodawcami.

3. Gromadzenie funduszy to nie jest projekt krótkoterminowy; trzeba walczyć o osiągnięcie długodystansowych celów i nie tracić entuzjazmu, kiedy na krótką metę brak sukcesów.

4. Nieważne, kto w rzeczywistości zarządza procesem budowania stosunków z potencjalnymi ofiarodawcami – osoba, która z nimi rozmawia, musi należeć do kierownictwa organizacji.

5. Zanim się zacznie gromadzić pieniądze, trzeba je zainwestować – w stworzenie strategii, nabycie urządzeń telekomunikacyjnych, księgowość, oprogramowanie i obsługę bazy danych, sama komunikacja również generuje koszty.

6. Stwórzcie kategorie darczyńców, takie jak: Platynowa > Złota > Srebrna > Podstawowa 7. Poznajcie darczyńców lepiej: dobrze jest zbierać informacje o ich osobistych upodobaniach, hobby, umiejętnościach interpersonalnych itp.

8. Zawsze trzeba podawać, jakiej wysokości darowizny się oczekuje, aby darczyńca nie mógł się wykręcić niewielką kwotą.

9. Stawiajcie sobie ambitne cele, układając plan akcji, ale upewnijcie się, że da się je osiągnąć – w innym wypadku łatwo o rozczarowanie i kiepskie wyniki.

10. Nie wahajcie się prosić o pieniądze – jeśli nie poprosicie, nie otrzymacie na pewno. Ale trzeba pamiętać o byciu uprzejmym :) 16 Jan Burdinski, doradca polityczny, Berlin, Niemcy 2011.

Mały Przewodnik Liberała | Gromadzenie funduszy

113

JAK DZIAŁAĆ W (LOKALNYM) PARLAMENCIE – KOALICJA CZY OPOZYCJA

10

J

ak pamiętacie, rozdział 3 poświęciliśmy długodystansowym celom partii politycznej. Pisaliśmy o pomysłach poprawy sytuacji społeczności lokalnej, całego społeczeństwa i wreszcie państwa, o porządkowaniu tych pomysłów i próbach wcielenia ich w życie – za pomocą dojścia do władzy.

Trzeba teraz uwydatnić i wzmocnić profil partii: czas po wyborach... to czas przed następnymi wyborami.

Nawet po wygranej (a szczególnie po przegranej) kampanii nie można sobie pozwolić na zaprzestanie pracy jako partia. Zacznijcie planować nowe wydarzenia – elektorat, a jeszcze bardziej członkowie, będą za to wdzięczni.

Kampania wyborcza zaczyna się następnego dnia po zakończeniu poprzedniej. Utrzymywanie przez cały rok kontaktów z mieszkańcami, słuchanie o ich problemach i informowanie ich, co robicie, aby je rozwiązać musi stać się nieodzowną częścią pracy ugrupowania.

O to właśnie chodzi w całej pracy politycznej: codzienna troska o wyborców, wspólnotę lokalną i kraj.

Co zrobić tuż po wyborach:

> zorganizować imprezę dla zespołu prowadzącego kampanię, osób

wspierających i wolontariuszy, aby podziękować za ich wysiłek i utrzymać motywację;

> przeprowadzić akcje zdejmowania plakatów lub doklejania na nich paska z podziękowaniem dla wyborców za ich wsparcie; takie podziękowania trzeba też zamieścić w odpowiednich miejscach w internecie;

Mały Przewodnik Liberała | Jak działać w (lokalnym) parlamencie

115

> niedługo potem opublikować program pracy grupy wybranej do rady/ parlamentu, niezależnie, czy jesteście partią rządzącą czy opozycyjną.

Trzeba pracować dalej niezależnie od tego, czy jeśli udało się dojść do władzy, pozostaje się w opozycji czy znalazło się poza radą (parlamentem).

Poniżej przedstawiamy podpowiedzi, jak nastawić się do budowania koalicji, a jak pracować jako opozycja.

Sztuka rządzenia Najważniejszym celem partii politycznej jest uformowanie rządu (najprawdopodobniej w koalicji z innym ugrupowaniem) i sprawowanie władzy w samorządzie, radzie czy parlamencie. Zawsze trzeba osiągać porozumienie na temat wdrażania rozwiązań i obsadzania stanowisk. Bardzo ważne jest też wsparcie ze strony własnego ugrupowania. „Wszystko, co musisz wiedzieć o koalicji politycznej, wiesz już z własnego małżeństwa!” 17

Oto niektóre podstawowe kwestie, które należy przemyśleć, kiedy ma się szansę sprawowania władzy w koalicji.18 1. Decyzja o przystąpieniu do koalicji: aranżowane małżeństwo z solidną intercyzą

Należy Trzeba rozpatrzyć, z którymi ugrupowaniami możliwa jest koalicja i zastanowić się, czy lepiej być u władzy czy nie. W opozycji ma się czyste, ale bardzo puste ręce.

17 Lousewies van der Laan, wiceprzewodniczący ELDR, 18 listopada 2010, na seminarium Keeping the Liberal Democrat identity in coalition government: Exchange of best practice with European liberal democrats, Londyn, UK. 18 Ibidem.

116

Mały Przewodnik Liberała | Jak działać w (lokalnym) parlamencie

> Twórzcie koalicję, jeśli wygraliście wybory; będziecie czuć się pewnie i macie bufor na wypadek późniejszej porażki.

> Musicie realizować przynajmniej część programu. Nie da się odejść od kluczowych postulatów kampanii bez utraty całej wiarygodności.

> Umowa koalicyjna musi być jasna i zawierać terminy realizacji, jeśli to możliwe.

> Jeśli decydujecie się, róbcie to całym sercem i starajcie się być stabilnym partnerem koalicyjnym.

Do koalicji należy przystępować tylko wtedy, gdy wasza obecność decyduje o większości i możecie stawiać warunki.

Nie należy > Nie należy czekać, aż będziecie silniejsi, bo w ten sposób można zostać w opozycji na zawsze.

> Nie należy rządzić, jeśli nie chce się podejmować decyzji, które mogą zniechęcić wyborców.

> Nie należy rządzić, jeśli boicie się utraty stanowisk (holenderskie przysłowie mówi: „Regeren is halveren”, rządzić oznacza stracić połowę).

> Nie ma sensu obciążać koalicji od początku negatywnymi postulatami. > Nie wstępuje się do koalicji, jeśli działacze i wyborcy nie rozumieją tej decyzji.

> Nie warto sprzedawać własnych ideałów – nie dołączajcie do koalicji z partią, która działa na przekór waszym podstawowym wartościom.

Mały Przewodnik Liberała | Jak działać w (lokalnym) parlamencie

117

Członkowie partii muszą się z nią w pełni utożsamiać i czuć się związani, ponieważ pojawią się negatywne sondaże i niektórzy mogą przez to stracić stanowiska.

Istnieją populistyczne partie (PVV w Holandii czy Dansk Folkeparti w Danii), które wspierały rząd, nie wchodząc w formalną koalicję.

Jeśli wasza partia będzie języczkiem u wagi w radzie/parlamencie, taka konfiguracja daje realne wpływy i możliwości szantażu. Rząd mniejszościowy będzie na was polegał w każdej sprawie, ale czy da się to połączyć z liberalną zasadą, że wolność zawsze wiąże się z odpowiedzialnością?

2. Miesiąc miodowy: urządzanie domu i pierwsze wspólne projekty

Należy > Należy obsadzić właściwych ludzi na właściwych miejscach. Liderzy

i osoby dobre w komunikacji powinny znaleźć się w rządzie; powinniście mieć przekonanie, że poradzą sobie z nowymi obowiązkami.

• Warto rozważyć pozostawienie lidera partii poza rządem, ale na silnej

pozycji (np. szef klubu parlamentarnego), gdzie będzie miał/miała możliwość obrony i wyrażania linii politycznej ugrupowania.

> Członkowie rządu z waszego ugrupowania muszą umieć „sprzedać”

swój udział w koalicji (włączając w to wzięcie odpowiedzialności za kompromisy), stale jednak przypominając o tożsamości swojej partii.

> Trzeba obsadzać właściwe resorty. Jeśli hasłem kampanii była „edukacja, edukacja, edukacja”, weźcie stanowisko sekretarza ds. edukacji.

> Jasno tłumaczcie, dlaczego weszliście w koalicję i hamujcie nadmierne oczekiwania („jeśli mamy zrealizować cały program, dajcie nam absolutną większość”).

118

Mały Przewodnik Liberała | Jak działać w (lokalnym) parlamencie

> Zapewnijcie obu stronom szybkie sukcesy. > Każde z przywódców niech otrzyma swój moment chwały, ale trzeba pilnować równowagi, żeby uniknąć urazy.

> Konieczna jest stała komunikacja wewnątrz partii (kierownictwo po-

winno raz w miesiącu widywać się z czołowymi działaczami z oddziałów regionalnych, a parlamentarzyści z danego regionu co weekend).

> Niezbędna jest komunikacja wewnątrz koalicji (np. „Byliśmy tym bardzo rozgniewani, nie chcieliśmy stosować odwetu, ale nie róbcie tego więcej”).

> Trzeba znaleźć czas na debaty w codziennym natłoku spraw i papierów. > Wokół lidera powinni znaleźć się ludzie, którym ufa, którzy powiedzą mu/jej, że ma szpinak między zębami w sensie dosłownym lub politycznym.

Wzajemne zaufanie to najcenniejsza rzecz w koalicji, więc nie zmarnujcie tego.

Atmosfera jest decydującym czynnikiem. Warto zapewniać sobie nawzajem zwycięstwa, nie ma sensu wszystkiego sobie zazdrościć. Kiedy dobra atmosfera raz się popsuje, bardzo trudno ją przywrócić.

Nie należy > Nie należy szukać zemsty (zasada „oko za oko” rzadko ma sens w polityce), ale trzeba zareagować na osobności.

> Po przegranym sporze nie robi się z tego afery, trzeba się uśmiechnąć i znieść porażkę (ale wyjaśnić sprawę osobiście).

> Brudów nie pierze się publicznie. „Gdy ktoś się potknie, nie ciesz się”.

Mały Przewodnik Liberała | Jak działać w (lokalnym) parlamencie

119

> Nie trzeba zazdrościć drugiej połowie ich małych zwycięstw, potrzebują ich tak samo, jak wy potrzebujecie swoich.

> Koalicjant nie obala rządu; to zadanie opozycji. > Nie należy prosić (publicznie) o coś w zamian, jeśli nie uda się przewalczyć swojej propozycji; wyglądałoby to na zaprzedanie.

> Nie wolno liczyć na opozycję. Będą krytykować was, osłabiać, kiedy tylko się da i głosować przeciwko własnym przekonaniom, jeśli tylko ich zdaniem doprowadzi to do waszego upadku.

Opozycja nie da rady obalić rządu, partnerzy koalicyjni owszem. Opozycja znajdzie najsłabsze ogniwo i będzie je piłować, póki nie pęknie.

3. Zmęczenie wspólnym mieszkaniem: kiedy zdecydować o rozstaniu Jeśli w partii jest jedna niezadowolona osoba, dziennikarze z popołudniowych wiadomości znajdą ją i pokażą.

Opozycja wyczuje, że poparcie waszego elektoratu dla was słabnie, zanim wy sami się zorientujecie i użyje całej swojej mocy, żeby przyspieszyć ten proces.

Należy > Trzeba pilnować jedności w partii (upewnić się, że członkowie będący ulubieńcami mediów nie łykną przynęty).

> Należy pozostać spokojnym, nawet, jeśli sondaże są złe – to jest zupełnie normalne.

120

Mały Przewodnik Liberała | Jak działać w (lokalnym) parlamencie

> Dobrze jest koncentrować się na zwykłych celach, pamiętać, dlaczego przystąpiliście do koalicji.

> Zawsze trzeba pokazywać pewność siebie; dawać do zrozumienia, że nie ma się nic do ukrycia.

> Należy słuchać konstruktywnych sugestii, ale narzekającym mówić, żeby wymyślili coś lepszego.

> Należy trzymać się własnej linii, własnych poglądów. > Koniecznie trzeba zapraszać osoby spoza partii, aby broniły jej stanowiska (uczeni, eksperci, liderzy opinii); lepiej pozwalać komuś mówić publicznie, że macie rację, niż robić to samodzielnie. Sieć popierających was autorytetów trzeba stale poszerzać i pielęgnować.

Nastrój i morale są niezwykle ważne – starajcie się jak możecie, aby relacje w partii były mocne i przyjacielskie. Będziecie ich potrzebować, kiedy g..no trafi w wentylator, a trafi.

Każda historia poruszana w mediach ma dwie strony, bądźcie jedną ze stron, albo pozostaniecie niezauważeni.

Nie należy > Nie należy próbować poprawiać własnego wizerunku kosztem partnera; doprowadzi to do wykluczenia z podejmowania ważnych decyzji.

> Nie wolno dopuszczać dawnych prominentnych działaczy w pobliże mikrofonu (w ich czasach zawsze było dużo lepiej).

Mały Przewodnik Liberała | Jak działać w (lokalnym) parlamencie

121

> Lepiej nie przyjmować rad od osób zajmujących stanowiska, osobisty interes może zaburzać ich osąd.

> Nie należy grozić obaleniem rządu, chyba, że naprawdę zamierza się to zrobić.

> Nie wolno pozwolić odwrócić uwagę od głównych spraw; kwestie poboczne nie mogą zająć centralnego miejsca (i vice versa).

Póki sprawy idą dobrze, partia pozostanie zjednoczona; kiedy zaczynają się kłopoty, partia zacznie się buntować.

4. Rozwód i kto bierze dom (wyborców) Krótko przed wyborami nerwy puszczają nawet jeśli obie partie prowadzą w sondażach (co się nigdy nie zdarza).

Należy > Należy z góry wyjaśnić powody zakończenia koalicji; powinny być one

zrozumiałe dla przeciętnego wyborcy (sprawy życia i śmierci, jak wojna, są przyjmowane najłatwiej, podobnie jak sprawy zasad i honoru, rozumiane jako „nie możemy im już ufać”).

> Trzeba planować strategicznie każdy krok w końcowej rozgrywce, niczym w operacji wojskowej – nie ma miejsca na niespodzianki.

> Należy pozostać spokojnym, pewnym i skoncentrowanym na długoterminowym planie.

> Należy starać się zachować jedność w partii; podziały osłabiają poparcie.

122

Mały Przewodnik Liberała | Jak działać w (lokalnym) parlamencie

> Koniecznie trzeba kontrolować przekaz i powtarzać go długo po tym, jak koalicja upadnie.

> Zawsze stać murem za kierownictwem. > Walki o kierownictwo odbywać szybko i miło, a natychmiast potem się pojednać.

> Należy zachowywać się poprawnie, nawet jeśli druga strona jest bandą drani – może za miesiąc znów będziecie tworzyć koalicję.

Nie należy > Nie wolno pozwalać na panikę w szeregach z powodu rozpadu (każda

linijka w prasie opisująca niezadowolenie członków zmniejsza szansę na wygrane wybory).

> Nie należy pozwalać innym definiować i opisywać powodów waszego odejścia.

> Nie należy się bać. Nigdy. Polityka nie jest dla tchórzy.

Wyborów nie wygrywa się osiągnięciami w przeszłości, tylko obietnicami na przyszłość.

Wszystko, co zrobiliście źle wchodząc w skład rządu, może być i będzie wykorzystane przeciwko wam; wszystkie wasze osiągnięcia przypisze sobie druga strona.

Mały Przewodnik Liberała | Jak działać w (lokalnym) parlamencie

123

Sztuka bycia w opozycji Sukces polityczny w sytuacji bycia opozycją jest wielkim wyzwaniem dla ugrupowania. Nawet, jeśli macie reprezentację w parlamencie, problemem pozostaje fakt, że rząd oraz partie większościowe was ignorują. Nieważne, jak dobre są przedstawiane przez was propozycje, partie rządzące zignorują je i zrobią wszystko, żeby zablokować jakiekolwiek pozytywne zainteresowanie ze strony obywateli. Przeciwnie: aby uniknąć pokazania społeczeństwu, że wasza propozycja podważa autorytet i wiarygodność rządu, wielkie ugrupowania dołożą starań, by wskazać wasze najsłabsze punkty i obrócić je przeciwko wam.

Z tego względu zasiadanie w opozycji może być frustrującym doświadczeniem, wymagającym wytrzymałości i cierpliwości, choć w warunkach prawdziwej demokracji możecie być pewni, że w którymś momencie tam traficie. Opozycja nie jest jednak celem samym w sobie i trzeba dążyć do (ponownego) przejęcia władzy, jeśli podąża się wzorem „partii tradycyjnych”, opisanym w rozdziale trzecim naszego przewodnika.

Liczy się przyszłość!

Zawsze trzeba pamiętać, że następne wybory przyniosą nową szansę.

Albo uda się sformować rząd, albo inni będą was potrzebować dla zdobycia większości. Być może będzie to jedna z partii, wobec których teraz pozostajecie w opozycji. Im bliżej wyborów, tym większa szansa, że wasze propozycje będą brane na serio, jeśli partia rządząca rozważa powyborcze zmiany.

Bycie w opozycji nie oznacza bycia z założenia przeciwnym każdemu posunięciu rządu. Wyborcy raczej nie lubią takiego destrukcyjnego nastawienia.

Zgadzajcie się z propozycjami rozwiązań, które leżą w interesie narodowym, ale oponujcie wobec tych, które stoją w sprzeczności z zasadami i celami waszej partii.

124

Mały Przewodnik Liberała | Jak działać w (lokalnym) parlamencie

Wytrwałość i cierpliwość pozwolą doczekać nowej okazji. Wyborcy szukają zmian, a wy powinniście być na to przygotowani pod względem merytorycznym i organizacyjnym.

Czas spędzony w opozycji umożliwia przegląd struktur, oferty merytorycznej i personelu partii. To idealny moment na sprawdzanie odzewu dla nowych pomysłów i pokazywania wyborcom nowych twarzy.

Bądźcie w kontakcie z wyborcami!

Pozostawanie w kontakcie z własnym elektoratem jest niezbędne dla poznania spraw, które ich obchodzą, a które będzie można potem poruszyć.

W tym celu trzeba wychodzić na ulice, organizować przedsięwzięcia, rozsyłać kwestionariusze do gospodarstw domowych itd. – jak pokazaliśmy w rozdziale 6. Nie próbujcie zadowolić małych, ale hałaśliwych grup interesu. W ogóle jako partia polityczna nie jesteście w stanie zadowolić całego społeczeństwa, lecz wasze postulaty muszą brzmieć uczciwie i prosto, nawet, jeśli nie każdemu się spodobają. Koniecznie trzeba unikać wrażenia, że działa się w imię czyichś prywatnych interesów.

Oferujcie alternatywę!

Negatywne kampanie odnoszą skutek, ale nie można polegać wyłącznie na nich. Krytyka i komunikaty negatywne działają najlepiej, jeśli korespondują z chwilowymi nastrojami (nawet ukrytymi) opinii publicznej. Trzeba jednak prezentować własne rozwiązania, a nie tylko obnażać nieudolność prac rządu. Wyborcy chcą wiedzieć, jaki jest wasz plan i muszą nabrać zaufania do waszych możliwości dotrzymania obietnic. Jeśli nie nawiążecie tej więzi, wyborcy mogą pozostać przy tym, co znają, nawet jeśli nie bardzo im się to podoba. Możecie także zademonstrować zdolność do sprawowania władzy, jeśli w konstruktywny sposób współpracujecie z innymi partiami opozycyjnymi albo oferujecie partii rządzącej poparcie w wybranych kwestiach, próbując jednocześnie dodać kilka własnych warunków czy sugestii dla ulepszenia konkretnego rozwiązania.

Mały Przewodnik Liberała | Jak działać w (lokalnym) parlamencie

125

Polityczne obietnice, jakie składacie, muszą być realistyczne i możliwe do osiągnięcia. Wyborcy nie są głupi i obietnice bez pokrycia będą miały dla was fatalny skutek.

Nie angażujcie się nadmiernie w wewnętrzne spory!

Jedność partii jest niezbędna. Oczywiście wewnętrzne dyskusje na temat kierunku i strategii są potrzebne, ale wszyscy muszą godzić się na osiągnięty kompromis. Jeśli walczycie między sobą ostrzej niż z polityką rządu, zostaniecie pokonani nie przez brak głosów, a przez własne konflikty wewnętrzne.

Pracujcie lokalnie!

Nawet jeśli wasza partia należy do opozycji w parlamencie krajowym, a tym bardziej, jeśli jest w nim nieobecna, musi istnieć na poziomie lokalnym i regionalnym. Szczególnie poziom lokalny daje świetne możliwości zaprezentowania waszej wartości dodanej. Zacznijcie wchodzić w interakcje z obywatelami, aby poznać ich sprawy i problemy, a następnie zaproponujcie wsparcie w walce z lokalną administracją albo zgłoszenie sprawy do rady miasta.

Tematów i problemów można szukać także w lokalnych mediach, a potem naciskać na partie rządzące, aby podjęły działania. Takie sprawy mogą być świetną odskocznią do kampanii. Chociaż nie da się prowadzić kampanii przez cały czas z taką samą intensywnością, starajcie się być ciągle widoczni poprzez stałe agitowanie.

Szukajcie wsparcia!

Koniecznie trzeba znaleźć sojuszników dla sprawy i budować pozaparlamentarne grupy obywatelskie. Syndykaty, związki pracodawców i konsumentów, celebryci, osoby wpływowe i wielu innych – mogą

126

Mały Przewodnik Liberała | Jak działać w (lokalnym) parlamencie

pomóc w promocji waszego punktu widzenia i z czasem zdobyć dla was wyborców.

Nasz przewodnik miał na celu wskazanie kilku pomysłów i podkreślenie niektórych kluczowych zagadnień, które warto wziąć pod uwagę, aby pracować z sukcesem – czy w koalicji rządzącej, czy w opozycji – dla dobra publicznego i dla wcielania w życie liberalnych rozwiązań.

Mały Przewodnik Liberała | Jak działać w (lokalnym) parlamencie

127

Dodatek

Rola i pozycja Partii ELDR „Według mnie liberalizm polityczny to nie napuszeni politycy, udający, że wiedzą najlepiej i poprawiający własny wizerunek; w liberalizmie chodzi raczej o umacnianie ludzi, budowanie niezbędnych instytucji społeczeństwa obywatelskiego i demokratycznego; o zapewnienie wolności obywatelskich i praw człowieka; o tworzenie prawdziwie wolnych rynków ekonomicznych i bycie otwartym dla przybyszów; chodzi o umożliwienie i zorganizowanie swobodnego przepływu idei, dóbr i ludzi; chodzi o ochronę tych wartości dla przyszłości Europy.” 19 Europejscy Liberałowie jako pierwsi stworzyli ogólnoeuropejskie ugrupowanie polityczne. Partia została założona 26 marca 1976 roku w Stuttgarcie, w Niemczech, przed pierwszymi bezpośrednimi wyborami do Parlamentu Europejskiego. Wówczas ta oryginalna federacja europejskich partii liberalnych składała się z dziewięciu ugrupowań z siedmiu państw członkowskich. Po zmianach w traktatach europejskich ELDR otrzymała oficjalny status partii politycznej w 2004 roku. W lipcu 2011 roku należało do niej 55 ugrupowań członkowskich z 36 krajów Europy.

Jako dokument podstawowy Partia przyjęła wizjonerską Deklarację ze Stuttgartu, zawierająca listę wciąż aktualnych celów.20

19 Annemie Neyts-Uyttebroeck MEP, ELDR Przewodnicząca Partii w latach 2005-2011, The evolution and function of the European Liberal Democrat and Reform Party, s. 93-100 (p. 93), in: European View, Transnational Parties and European Democracy, tom 3-wiosna 2006, Forum for European studies, wydawca: European People’s Party.

20 http://www.eldr.eu/en/about-eldr/index.php

Mały Przewodnik Liberała | Dodatek

129

ELDR skupia partie polityczne i pojedyncze osoby z Europy w celu działania na rzecz lepszego przestrzegania następujących zasad:

> wzmocnienie ruchu liberalnego w Unii Europejskiej i całej Europie; > poszukiwanie wspólnego stanowiska w sprawach dotyczących Unii Europejskiej;

> informowanie obywateli i angażowanie ich w budowę demokracji w zjednoczonej Europie;

> wspieranie partii członkowskich i koordynacja ich działań w wyborach do Parlamentu Europejskiego;

> promowanie obecności liberalnych grup parlamentarnych we wszystkich międzynarodowych zgromadzeniach parlamentarnych;

> nawiązywanie ścisłych relacji pomiędzy ugrupowaniami należącymi do ELDR, ich członkami, grupami w parlamentach krajowych, grupą parlamentarną ELDR w Parlamencie Europejskim i ugrupowaniami liberalnymi na innych forach międzynarodowych oraz Liberal International (Międzynarodówką Liberalną).

ELDR na co dzień prowadzona jest przez małe, bezpośrednio wybierane Biuro, składające się z Przewodniczącego, siedmiu Wiceprzewodniczących i Skarbnika. Na kongresie w Palermo, który odbył się w listopadzie 2011 r., na przewodniczącego partii został wybrany sir Graham Watson. Wśród poprzednich Przewodniczących partii są znajdują się: Gaston Thorn, były Premier Luksemburga (Przewodniczący - Założyciel); Colette Flesch, była Wicepremier i Szefowa Partii Demokratycznej w Luksemburgu; Willy de Clercq, były Wicepremier Belgii; Uffe Ellemann-Jensen, były Wicepremier Danii; Werner Hoyer, Minister Spraw Zagranicznych Niemiec i Annemie Neyts-Uyttebroeck, Europosłanka i Minister Stanu Belgii.

130

Mały Przewodnik Liberała | Dodatek

Spotkania liderów i ministrów ELDR gromadzą Premierów, szeroką grupę szefów ugrupowań członkowskich i kierownictwo Grupy Liberalnej w Parlamencie Europejskim. Wśród uczestników spotkań są też Ministrowie Spraw Zagranicznych i Komisarze. Grupa omawia i podsumowuje sześć miesięcy prezydencji danego kraju w Radzie Unii Europejskiej.

Ta forma kontaktu jest szczególnie ważna, gdyż Liberałowie posiadają silną reprezentację w rządach krajowych w całej Europie i w Komisji Europejskiej.

Doroczny Kongres jest naczelnym forum dla podejmowania decyzji, złożonym z delegatów ugrupowań członkowskich, członków grupy parlamentarnej ELDR, członków ELDR zasiadających w Komisji Europejskiej i reprezentantów European Liberal Youth (LYMEC). Kongres wybiera Przewodniczącego, Wiceprzewodniczących i Skarbnika na dwuletnią kadencję i głosuje nad rezolucjami i manifestem politycznym przed wyborami do Parlamentu Europejskiego. Na Kongres regularnie przybywa około 500 delegatów i gości.

Rada ELDR jest drugim co do ważności organem decyzyjnym i spotyka się co najmniej dwa razy do roku. Delegaci pełnoprawnych partii członkowskich mają prawo przemawiać i działać w imieniu ELDR. Rada zatwierdza podania o członkostwo, składki członkowskie, roczny budżet i sprawozdanie finansowe oraz nominuje Sekretarza Generalnego.

Członkostwo w ELDR jest otwarte dla wszystkich ugrupowań politycznych w Europie, które akceptują Deklarację ze Stuttgartu.

Istnieją trzy kategorie członkostwa w ELDR dla ugrupowań. Pełnoprawni członkowie w pełni uczestniczą we wszystkich politycznych działaniach i pracy Partii. Mają prawo wyrażania opinii, również składania propozycji (poprzez delegatów) do rezolucji na posiedzeniach Kongresu i Rady. Mogą korygować i głosować nad treścią dokumentów, takich jak rezolucje lub manifest wyborczy, a także głosować w wyborach Biura Partii i proponować kandydatów do Biura. Mogą uczestniczyć w sesjach szkoleniowych, Mały Przewodnik Liberała | Dodatek

131

szczególnie tych poświęconych kampaniom wyborczym, pokazywaniu dobrych praktyk w kampaniach na poziomie lokalnym lub krajowym; są też uprawnieni do udziału w szkoleniach na temat rozwiązań w specyficznych kwestiach politycznych. Mogą wnioskować i otrzymywać fundusze na projekty promujące w ich krajach ich partię lub idee liberalne w ramach perspektywy europejskiej.

Członkowie stowarzyszeni i członkowie-obserwatorzy nie cieszą się pełną rangą przywilejów z uczestnictwa (mają prawo przemawiać, ale nie mają prawa głosu), ale w każdej chwili mogą aplikować o pełne członkostwo.

W 2011 roku ustanowiono opcję stowarzyszonego członkostwa indywidualnego dla pojedynczych osób. Jako pierwsza europejska partia polityczna ELDR daje indywidualnym osobom, które nie należą do partii członkowskich, możliwość bezpośredniej przynależności do Europejskiej Partii Liberalnej.

Liberalne organizacje i think tanki na świecie > Liberalna rodzina w Europie – ELDR i jej ugrupowania członkowskie Czy chcecie się skontaktować z siostrzanymi partiami liberalnymi w Europie?

Zajrzyjcie na prowadzoną przez ELDR wszechstronną bazę partii liberalnych, liberałów w parlamentach i rządach całej Europy: http://members. eldr.eu/ Grupa parlamentarna Liberalna grupa ALDE w Parlamencie Europejskim jest sojuszem parlamentarzystów reprezentujących ugrupowania członkowskie ELDR i inne partie demokratyczne. Grupa liczy 85 członków (z czego 72 należy do partii ELDR) i jest trzecią najsilniejszą grupą w PE. www.alde.eu 132

Mały Przewodnik Liberała | Dodatek

Młodzieżówka Podobnie jak ELDR, LYMEC została założona w 1976 roku, jako „Liberal and Radical Youth Movement of the European Community”. Jako młodzieżówka Partii i jej grupy parlamentarnej ALDE w Parlamencie Europejskim, LYMEC dąży do promowania wartości liberalnych i wspiera rozwój politycznej i edukacyjnej świadomości młodych Europejczyków. LYMEC składa się z Organizacji Członkowskich i Członków Indywidualnych, w jej skład wchodzi 58 organizacji z 33 krajów. Głównym celem jest budowanie Europy liberalnej i federalnej. www.lymec.eu Istnieje też kilka różnych międzyparlamentarnych grup liberalnych, występujących pod nazwą ALDE – na przykład w Zgromadzeniu Parlamentarnym Rady Europy czy w Komitecie Regionów UE.

> Liberal International i partie liberalne na świecie Liberal International Jesteście zainteresowani działalnością partii liberalnych na świecie i chcielibyście skontaktować się z nimi, aby wymienić pomysły i polityczne i przykłady dobrych praktyki?

Skontaktujcie się z Liberal International (www.liberal-international.org), ogólnoświatową organizacją skupiającą partie liberalne. Założona w 1947 roku LI stała się najważniejszą siecią wspierającą liberalizm, wzmacniającą partie liberalne i promującą liberalną demokrację na całym świecie.

Międzynarodówka młodzieżowa International Federation of Liberal Youth jest międzynarodowym zrzeszeniem młodzieżowych organizacji liberalnych. Dowiedzcie się więcej o młodych liberałach z IFLRY na www.iflry.org.

Mały Przewodnik Liberała | Dodatek

133

> Szkolenia i edukacja Jesteście zainteresowani ekspertyzą polityczną i sposobami wcielania jej w życie?

Skontaktujcie się z fundacjami i think tankami, które zajmują się formułowaniem liberalnych rozwiązań i postulatów oraz szkoleniem działaczy ugrupowań.

Założone w 2007 roku European Liberal Forum (http://liberalforum.eu) (ELF) jest podstawą całej liberalnej rodziny europejskiej. ELF zbiera liberalne think tanki, fundacje i instytuty w celu obserwacji, analizy i udziału w debacie publicznej w sprawach ważnych dla Europy oraz pogłębiania integracji poprzez edukację, szkolenia, badania i promocję aktywnego członkostwa w UE. Tu można zobaczyć wszystkie organizacje należące do ELF: http://liberalforum.eu/about_members.html Niemiecka fundacja liberalna Friedrich Naumann Stiftung für die Freiheit, www.freiheit.org, skompletowała bazę (niepełną) wielu godnych uwagi liberalnych think tanków na świecie.

Strona jest po niemiecku, ale łatwa do obsługi. Think tanki można wyszukiwać po nazwie albo według krajów. http://crm.freiheit.org/ThinkTank /

134

Mały Przewodnik Liberała | Dodatek

Przy wsparciu Parlamentu Europejskiego