Qualification of Jobs for Romas

ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 1

Μελέτη για την Ποιοτική Θέση στην

Κοινωνική Οικονομία: Τσιγγάνοι

Νίκος Αντωνάκης

Παραδοτέο Μ1 στα πλαίσια του υποέργου 3 του έργου Equal ΪΚοινωνική ΑμφικτυωνίαΜ

Κοινωνιολόγος/Κοινων. Λειτουργός

Η παρούσα μελέτη (Μ1) η οποία χρηματοδοτείται από την κοινοτική πρωτοβουλία Equal

που συγχρηματοδοτεί η Ευρωπαϊκή Ένωση και εντάσσεται στο Σχέδιο Δράσης «

Κοινωνική Αμφικτυωνία», έχει ως σκοπό να συμβάλλει στη δημιουργία ενός συστήματος

δεικτών για την αξιολόγηση της ποιοτικής θέσης εργασίας στην κοινωνική οικονομία –

στην περίπτωσή μας με βασική ομάδα στόχου τους Τσιγγάνους (Ρομά)

Η μελέτη Μ1 γίνεται ταυτόχρονα από το ΚΕΘΙ (συντονιστής ενέργειας) και τις κοινωνικές επιχειρήσεις ΔΙΚΤΥΟ ΡΟΜ (διαδημοτικό δίκτυο υποστήριξης Τσιγγάνων) και ΑΡΣΙΣ (Κοινωνική Οργάνωση Νέων).

Π Α Ν Ε Λ Λ Α Δ Ι Κ Ο Δ Ι Κ Τ Υ Ο Ρ Ο Μ

Μ1

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 3

Μ1 ΜΕΛΕΤΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΣΙΓΓΑΝΟΙ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 5

Πίνακας Περιεχομένων

Α. ΠΡΟΛΟΓΟΣ ......................................................................................................... 9 Β. ΕΙΣΑΓΩΓΗ.......................................................................................................... 13 Β.1. Σκοπός της έρευνας ...............................................................................................................................13 Β.2. Διαμόρφωση Υποθέσεων .................................................................................................................... 14 Β.3. Περιγραφή των κεφαλαίων που ακολουθούν ........................................................................... 16

Γ. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ........................................................................................ 17 Γ.1.Κοινωνική Οικονομία.............................................................................................................................. 17 Τι είναι κοινωνική οικονομία; ....................................................................................................................17 Διεθνής ορισμός................................................................................................................................................19 ΟΟΣΑ ......................................................................................................................................................................20 Η Ευρωπαϊκή Ένωση .....................................................................................................................................20 Δραστηριότητες της Μονάδας Κοινωνικής Οικονομίας της Ε.Ε.................................................23 Γ.2. Τα χαρακτηριστικά της Κοινωνικής Οικονομίας....................................................................... 26 Γ.3. Κοινωνική Οικονομία στα κείμενα των Ευρωπαϊκών και Διεθνών Οργανισμών....... 28 Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Απασχόληση (ΕΣΑ).......................................................................29 Σημασία των επιχειρήσεων κοινωνικής οικονομίας........................................................................31 Η τρέχουσα κατάσταση ................................................................................................................................32 Οι σημαντικοί σταθμοί στην ανάπτυξη της πολιτικής της Ε.Ε. για τον τρίτο τομέα........42 Γ.4. Εφαρμογές του τομέα της Κοινωνικής Οικονομίας και των κοινωνικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα ......................................................................................................................... 45 Προοπτικές για την απασχόληση: Ένα παράδειγμα........................................................................49 Γ.5. Προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κοινωνικές επιχειρήσεις στη χώρα μας ............ 50 Κοινωνική Επιχειρηματικότητα................................................................................................................51 Κοινωνικές Επιχειρήσεις ..............................................................................................................................52 CEFEK / Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε........................................................................................................................................53 Παραδείγματα Κοινωνικών Επιχειρήσεων από την ελληνική πραγματικότητα................54 Γ.6. Σχέσεις των φύλων και αγορά εργασίας στα πλαίσια της Ε.Ε............................................ 60 Γ.7. Δείκτες για την ποιοτική θέση εργασίας που έχουν σχεδιασθεί σε επίπεδο Ε.Ε. ....... 60 Γ.8. Κριτήρια για την ποιοτική θέση εργασίας που έχουν σχεδιασθεί διεθνώς................... 60

Δ. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ................................................................................ 60

Δ.1. Μέθοδος ...................................................................................................................................................... 60 Δ.2. Περιγραφή του ερωτηματολογίου .................................................................................................. 60

Ε. Ερμηνευτικό πλαίσιο........................................................................................ 60 Ε.1. Ανάλυση δεδομένων .............................................................................................................................. 60

ΣΤ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ............................................................................................ 60 Ζ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.................................................................................................. 61 Αναφορές στην Κοινωνική Οικονομία.................................................................................................... 61 Ιστοσελίδες......................................................................................................................................................... 75

Η. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ................................................................................................ 77 Ερωτηματολόγιο.............................................................................................................................................. 77 Κοινωνικός Συνεταιρισμός Περιορισμένης Ευθύνης (ΚοιΣΠΕ)................................................... 86

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 7

Η Κοινωνική Αμφικτυωνία

Η «Κοινωνική Αμφικτυωνία» αποτελεί έργο συγχρηματοδοτούμενοο από την Ε.Ε. (75% κοινοτικοί πόροι και 25% πόροι του Ελληνικού Δημοσίου) και εντάσσεται στο 2ο κύκλο των έργων της κοινοτική Πρωτοβουλίας Equal. Το κύριο πρόβλημα που επιχειρείται να αντιμετωπιστεί από την Α.Σ Κοινωνική Αμφικτιονία είναι η ανισότητα πρόσβασης στην απασχόληση που αντιμετωπίζουν τα άτομα που ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες Ε. Κ. Ο. και κυρίως Α. οι νέοι άνεργοι, είτε με χαμηλά επαγγελματικά προσόντα είτε με λοιπά προβλήματα, που αποτελούν εμπόδιο ένταξης στην αγορά εργασίας Β. οι γυναίκες, που αντιμετωπίζουν προβλήματα πρόσβασης στην απασχόληση λόγω ανεπίκαιρων / χαμηλών επαγγελματικών προσόντων Γ. άτομα με πολιτισμικές ιδιαιτερότητες (και κυρίως οι ΡΟΜ) Το έργο Κοινωνική Αμφικτιονία έχει ως κύρια φιλοσοφία την προώθηση της εταιρικότητας μέσω ενός τριμερούς εταιρικού σχήματος, μέτοχοι του οποίου είναι ο ιδιωτικός τομέας, ο δημόσιος τομέας και ο κοινωνικός τομέας, που διαμορφώνουν έτσι μια Public Private Social Partnership – PPSP. Έτσι ο σκοπός της Α.Σ. Κοινωνική Αμφικτιονία είναι να σχεδιάσει, να εφαρμόσει και να αξιολογήσει μια στρατηγική για την ανάπτυξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας μέσω της διαμόρφωσης εταιρικών σχέσεων Δημόσιου, Ιδιωτικού και Κοινωνικού τομέα, η οποία θα ορίζεται από τους ακόλουθους άξονες: Α. Ευαισθητοποίηση, κινητοποίηση και συμμετοχή του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα σε ενέργειες υποστήριξης της κοινωνικής επιχειρηματικότητας. Β. Προώθηση της πιστοποίησης των κοινωνικών επιχειρήσεων, της σήμανσης και παρακολούθησης καθώς και υποστήριξη της ανάπτυξής τους. Γ. Παροχή εξειδικευμένων υποστηρικτικών υπηρεσιών στις κοινωνικές μέσα από οργανωμένες δομές και υποστήριξη της διαμεσολάβησης με τον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα. Δ. Ανάπτυξη των κοινωνικών πόρων και των οικονομικοκοινωνικών δικτύων των κοινωνικών επιχειρήσεων, εν ολίγοις ανάπτυξη του κοινωνικού κεφαλαίου των επιχειρήσεων της κοινωνικής οικονομίας.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 9

Α. ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρούσα μελέτη (Μ1) η οποία χρηματοδοτείται από την κοινοτική πρωτοβουλία Equal που συγχρηματοδοτεί η Ευρωπαϊκή Ένωση και εντάσσεται στο Σχέδιο Δράσης « Κοινωνική Αμφικτυωνία», έχει ως σκοπό να συμβάλλει στη δημιουργία ενός συστήματος δεικτών για την αξιολόγηση της ποιοτικής θέσης εργασίας στην κοινωνική οικονομία –στην περίπτωσή μας με βασική ομάδα στόχου τους Τσιγγάνους (Ρομά) Η μελέτη Μ1 γίνεται ταυτόχρονα από το ΚΕΘΙ (συντονιστής ενέργειας) και τις κοινωνικές επιχειρήσεις ΔΙΚΤΥΟ ΡΟΜ (διαδημοτικό δίκτυο υποστήριξης Τσιγγάνων) και ΑΡΣΙΣ (Κοινωνική Οργάνωση Νέων).

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 11

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 13

Β. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Β.1. Σκοπός της έρευνας Η μελέτη (M1 ‐ Μελέτη για την ποιοτική θέση εργασίας στην κοινωνική οικονομία) σχεδιάσθηκε από κοινού από τους εταίρους της Κοινωνικής Αμφικτυωνίας ΚΕΘΙ, ΔΙΚΤΥΟ ΡΟΜ, και ΑΡΣΙΣ και στοχεύει στην πρόταση δημιουργίας δεικτών για την αξιολόγηση της ποιοτικής θέσης εργασίας στην κοινωνική οικονομία ανά ομάδα στόχου.

Η μελέτη αφορά τα ακόλουθα: •

Δείκτες για την ποιότητα της θέσης εργασίας σε επίπεδο Ε. Ε.

•

Κριτήρια για την ποιοτική θέση εργασίας, που έχουν σχεδιαστεί διεθνώς

•

Η εμπειρία από την υλοποίηση έργων κατά τον Α’ κύκλο της EQUAL

•

Η μελέτη περιπτώσεων από υφιστάμενες κοινωνικές επιχειρήσεις

Η μελέτη αυτή ουσιαστικά περιλαμβάνει ανάλυση όλων των χαρακτηριστικών που συνδέονται με την αγορά εργασίας τόσο σε σχέση με τις κοινωνικές επιπτώσεις όσο και τις οικονομικές.

Η μελέτη με την μέθοδο της συγκριτικής ανάλυσης θα βοηθήσει στην υλοποίηση των εξής στόχων του σχεδίου: •

Δημιουργία βιώσιμων επιχειρήσεων ΚΟ και ειδικότερα μικτού τύπο (επιχειρήσεων που περιλαμβάνουν άτομα από διάφορες κοινωνικές ομάδες)

•

Συγκράτηση θέσεων εργασίας στον τρίτο τομέα.

•

Κίνητρα για αναβάθμιση δεξιοτήτων των εργαζομένων στον τρίτο τομέα

•

Δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας

•

Διευκόλυνση της κινητικότητας των εργαζομένων στον τρίτο τομέα

Β.2. Διαμόρφωση Υποθέσεων Η μελέτη μας επιχειρεί να διαγνώσει τα κίνητρα των ανθρώπων που απασχολούνται σε κοινωνικού χαρακτήρα δράσεις –στην περίπτωσή μας σε δράσεις για τους Ρομά‐ και κατά πόσο οι θέσεις αυτές προσφέρουν ικανοποίηση στους επαγγελματίες που τις αναλαμβάνουν. Η βασική μας υπόθεση είναι ότι οι άνθρωποι που απασχολούνται σε ενέργειες υποστήριξης των Ρομά ανήκουν στις εξής κατηγορίες:

o Κριτήριο 1: Άτομα από την ομάδα­στόχο Άτομα με σχετική εξειδίκευση που προέρχονται από την ίδια την ομάδα των ωφελούμενων (συνήθως ως διαμεσολαβητές) και εκτός από το οικονομικό κίνητρο της αμοιβής, έχουν τη διάθεση να βοηθήσουν τη βελτίωση της θέση της ομάδας στην οποία ανήκουν. o Κριτήριο 2: Επαγγελματίες με ιδεολογικό προσανατολισμό Επαγγελματίες (κυρίως από το χώρο των κοινωνικών επιστημών) με προσωπική άποψη γύρω από τα δικαιώματα των ειδικών πληθυσμιακών ομάδων που διαβιούν σε καταστάσεις αποκλεισμού και οι οποίοι έχουν πρώτ’ απ’ όλα τη διάθεση επίδειξης Κοινωνικής Αλληλεγγύης o Κριτήριο 3: Επαγγελματίες καριέρας Αναφερόμαστε στους επαγγελματίες που προάγουν το status της επαγγελματικής τους ταυτότητας μέσω της εξειδίκευσής τους ως σύμβουλοι σε θέματα υποστήριξης ειδικών ομάδων. o Κριτήριο 4: Επαγγελματίες «τυχαίας επιλογής» ή σε αναμονή Υποθέτουμε ότι κάποιοι επαγγελματίες ανέλαβαν τη θέση αυτή ως άμεση λύση/διέξοδο από την κατάσταση ανεργίας στην οποία βρίσκονταν. Στην ίδια κατηγορία συνήθως υπάρχουν και τα άτομα

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 15

που βρίσκονται σε αναμονή, δηλαδή χρησιμοποιούν της θέση αυτή «έως ότου» βρουν κάποια «καλύτερη θέση εργασίας» ‐συνήθως στο δημόσιο τομέα.

Είναι προφανές ότι ανάλογα με την κατηγοριοποίηση αυτή μπορεί να προκύπτουν και διαφορετικά επίπεδα o Προσδοκιών o Ικανοποίησης φιλοδοξιών o Θετικής συμβολής στην ανάπτυξη της θέσης της κοινωνικής οικονομίας που εξετάζουμε Από τις 4 ομάδες, προφανώς οι 3 πρώτες είναι αυτές που αξίζει να μελετήσουμε ως όρους και προϋποθέσεις ποιοτικής θέσης στην κοινωνική οικονομία για τα θέματα της ομάδας μας. Η Τρίτη κατηγορία ίσως αποτελέσει ένα οδηγό για μας προκειμένου να θεσπίσουμε κριτήρια ελάχιστης απόδοσης για τους απασχολούμενους που έχουν –έτσι κι αλλιώς‐ περιορισμένο χρονικά (και ουσιαστικά και βοηθητικό) ρόλο.

Β.3. Περιγραφή των κεφαλαίων που ακολουθούν Αναζητήσαμε στοιχεία στη διαθέσιμη σε μας βιβλιογραφία για την Κοινωνική Οικονομία και για τους Ρομά, καθώς και κείμενα από ενεργές ιστοσελίδες –ιδιαίτερα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Έτσι, o Προσπαθούμε να δούμε τις είναι γενικά η κοινωνική επιχείρηση o Πως αποτυπώνεται αυτό στα κείμενα της Ευρωπαϊκής επιτροπής o Ποια είναι η εφαρμογή της στη χώρα μας o Τι συμπεράσματα βγάλαμε από το ερωτηματολόγιο που υποβάλλαμε σε επαγγελματίες o Τι συμπεράσματα βγάλαμε από τις επαφές και τις συνεντεύξεις με απασχολούμενους του χώρου

Τέλος παραθέτουμε τις πηγές που χρησιμοποιήσαμε ή που θα μπορούσε κάποιος να χρησιμοποιήσει για να εκβαθύνει στο θέμα καθώς και παράρτημα με το ερωτηματολόγιο και το νομικό πλαίσιο των ΚοιΣΠΕ που είναι μέχρι στιγμής η μοναδική ξεκάθαρη νομική βάση δημιουργίας κοινωνικής επιχείρησης στη χώρα μας

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 17

Γ. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Γ.1.Κοινωνική Οικονομία Τι είναι κοινωνική οικονοµία; Με τον όρο κοινωνική οικονομία εννοούμε τις οργανωμένες δραστηριότητες οι οποίες έχουν στη βάση τους κοινωνικούς σκοπούς, είναι δομημένες με βάση δημοκρατικές αξίες και από οργανωτική άποψη είναι ανεξάρτητες από το δημόσιο τομέα. Τέτοιες κοινωνικές και οικονομικές δραστηριότητες ασκούνται κύρια από ενώσεις, συλλόγους, συνεταιρισμούς,

ιδρύματα

και

αντίστοιχες

συνενώσεις.

Οι

δραστηριότητες στα πλαίσια της κοινωνικής οικονομίας δεν έχουν την κερδοφορία ως πρωταρχικό κίνητρο αλλά προάγουν τα κοινωνικά συμφέροντα ή τα συλλογικά συμφέροντα των μελών των ενώσεων αυτών1 Ως κοινωνική οικονομία εννοούμε συνήθως τις δραστηριότητες των μη κερδοσκοπικών συλλόγων, τις συνεταιριστικές ενώσεις, τα ιδρύματα κοινωνικού χαρακτήρα και τις συνενώσεις αντίστοιχου χαρακτήρα. Αυτό σημαίνει ότι η δραστηριότητα που αναπτύσσεται, μεταξύ άλλων από γυμναστικούς και αθλητικούς συλλόγους, οργανισμούς συνταξιούχων, οργανώσεις και ενώσεις των ΑμεΑ, συλλόγους και ενώσεις για τον

1 Ομάδα εργασίας για την κοινωνική οικονομία της σουηδικής κυβέρνησης, "Κοινωνική

οικονομία‐ένα τρίτος τομέας για την ευημερία, τη δημοκρατία και την ανάπτυξη", Σεπτέμβρης 1999.

πολιτισμό και τη νεολαία, εντάσσονται στα πλαίσια της κοινωνικής οικονομίας. Το καθοριστικό αυτού του χαρακτηρισμού είναι ο σκοπός της δραστηριότητας. Αυτό σημαίνει επίσης ότι οι ανώνυμες εταιρίες μπορεί να ανήκουν στην κοινωνική οικονομία, για παράδειγμα εάν ανήκουν σε έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό.2 Ο όρος "κοινωνική οικονομία" είναι σχετικά γνωστός και διαδεδομένος στις γαλλόφωνες και λατινογενείς χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Αντίθετα είναι σχεδόν άγνωστος για τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. ή στην περίπτωση των σκανδιναβικών χωρών ένας νέος όρος. Στις χώρες αυτές χρησιμοποιούνταν τα τελευταία χρόνια ο όρος "τρίτος τομέας" ως αντίστοιχη έννοια (πρέπει βέβαια να σημειώσουμε ότι η κοινωνική οικονομία είναι ευρύτερος όρος από τον όρο τρίτος τομέας, επειδή οι ιδιωτικοί αλλά μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα δραστηριότητες μπορούν να συμπεριληφθούν σε ότι ορίζουμε ως κοινωνική οικονομία). Μια προσπάθεια ορισμού της έννοιας "κοινωνική οικονομία" θα την χαρακτήριζε

ως

τις

δημοκρατικά

διευθυνόμενες

οικονομικές

δραστηριότητες οι οποίες δεν ανήκουν ούτε στον δημόσιο τομέα, ούτε έχουν ως βασικό σκοπό των δραστηριοτήτων τους την πραγματοποίηση κέρδους. Μια διαδεδομένη αντίληψη επίσης για την κοινωνική οικονομία την ορίζει ως τον τρίτο, κατευθυνόμενο από τους πολίτες τομέα, ο οποίος λειτουργεί παράλληλα με τις οικονομικές δραστηριότητες της αγοράς

2 Πρόγραμμα προαγωγής της κοινωνικής οικονομίας στο Δήμο του Värmdö, Σουηδία 2004, σελ.

5‐6.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 19

που επιδιώκουν μεγιστοποίηση των κερδών τους και τις δραστηριότητες του δημόσιου τομέα.3

Διεθνής ορισµός «Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις δημιουργήθηκαν για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες των μελών τους μέσω της αγοράς με την παραγωγή των αγαθών και την παροχή υπηρεσιών, ασφαλειών και χρηματοδότησης, όπου η διανομή και η λήψη των αποφάσεων για τα κέρδη δεν συνδέονται άμεσα με το κεφάλαιο που κάθε μέλος συμβάλλει, κάθε ένα από τα οποία συγκροτεί μια ψήφο. Η κοινωνική οικονομία περιλαμβάνει τις μη κερδοσκοπικές οργανώσεις που είναι ιδιωτικοί παραγωγοί που δεν κινούνται στα πλαίσια της αγοράς, που δεν ελέγχονται από την κυβέρνηση,

που

παράγουν

όχι‐για‐πώληση

υπηρεσίες

για

τις

συγκεκριμένες ομάδες νοικοκυριών και των οποίων οι βασικοί πόροι προέρχονται από εθελοντικές συνεισφορές των νοικοκυριών ως καταναλωτών τις πληρωμές από την κυβέρνηση και το εισόδημα από την ιδιοκτησία»4

3 H. Westlund och S. Westerdahl, Den sociala ekonomins bidrag till lokal sysselsättning – en

forskningrapport, Institutet för social ekonomi, 1996, s.6.

4 International Center of Research and Information on the Public, Social and Cooperative Econ‐

omy (CIRIEC), Monzón Campos, 1997.

ΟΟΣΑ5 Η «κοινωνική οικονομία» ως συγκροτημένη και αναγκαία στρατηγική κατεύθυνση, διαμορφώθηκε στη Διάσκεψη υπουργών Κοινωνικής Πολιτικής των κρατών μελών του ΟΟΣΑ τον Ιούνιο του 1998. Πυρήνας της κατεύθυνσης που έδωσε η Διάσκεψη είναι να δημιουργηθεί «το κράτος το οποίο ρυθμίζει το κοινωνικό περιβάλλον αντί του κράτους που χορηγεί κοινωνικές παροχές».

Στο πρόγραμμα LEED[11] 6του ΟΟΣΑ αναλύεται εκτενώς η φύση και ο ρόλος του τομέα της κοινωνικής οικονομίας, του μη κερδοσκοπικού τομέα, των κοινωνικών επιχειρήσεων και αναφέρονται οι καινοτόμες πρακτικές και πολιτικές. Ο ρόλος ο οποίος καλείται να διαδραματίσει η κοινωνική οικονομία στην Ευρώπη είναι υποστηρικτικός και συμπληρωματικός του κοινοτικού κεκτημένου στα πλαίσια των στόχων της στρατηγικής της Λισσαβόνας, ήτοι η εδραίωση της κοινωνικής συνοχής ως παράγοντας ανταγωνιστικότητας. Επιπλέον, στα κείμενα του ΟΟΣΑ τονίζεται η διάδραση κοινωνικής οικονομίας και τοπικής ανάπτυξης ώστε να παραχθούν οικονομίες ανταγωνιστικές.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση Η Ε.Ε. έχει επιλέξει να ορίσει την κοινωνική οικονομία με το να την περιορίσει σε 4 τύπους επιχειρήσεων και οργανωτικών τύπων:

5 http://www.inegsee.gr/enimerwsi‐126‐doc2.htm#_ftn11 , Βανέσα Κριατσιώτη 6 www.oecd.org/cfe/leed

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 21

Cooperatives, Αμοιβαίες ενώσεις, Associations och Foundations, δηλαδή συνεταιριστικές, αμοιβαίου συμφέροντος, ενώσεις και ιδρύματα (Westlund, 2001).

Από το 1989 ως το 2000 δημιουργήθηκε η μονάδα κοινωνική οικονομίας στην Γενική Διεύθυνση για τις επιχειρήσεις (πρώην‐Γενική Διεύθυνση XXIII). Η μονάδα ιδρύθηκε το 1989 σε αναγνώριση της ανάγκης να ληφθούν υπόψη οι συνεταιρισμοί, οι αλληλασφαλιστικές εταιρίες και οι ενώσεις στην εσωτερική αγορά. Η εστίαση της μονάδας καθορίστηκε περαιτέρω στις ευρωπαϊκές κοινωνικές διασκέψεις για την οικονομία που έγιναν κάτω από τις διάφορες προεδρίες της ΕΕ (Παρίσι 1990, Ρώμη 1991, Λισσαβόνα 1993, Βρυξέλλες 1994, Σεβίλλη 1995 & Μπίρμπινχαμ 1998) και μέσω του συνεχούς διαλόγου με τις αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των κοινωνικών κλάδων της οικονομίας και των ευρωπαϊκών ομοσπονδιακών οργανισμών τους. Οι στόχοι της Μονάδας Κοινωνικής Οικονομίας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήταν: •

πρωτοβουλίες να ενισχυθεί ο τομέας των συνεταιρισμών, αλληλασφαλιστικών εταιριών, ενώσεων και ιδρυμάτων

•

προετοιμασία

μιας

ευρωπαϊκής

νομοθεσίας

για

τους

συνεταιρισμούς, τις αλληλασφαλιστικές εταιρίες και τις ενώσεις •

ανάλυση του τομέα

•

εξασφάλιση της συνοχή της πολιτικής της ΕΕ δεδομένου ότι έχει επιπτώσεις στον τομέα

•

Επικοινωνία με εκείνες τις αντιπροσωπευτικές ομοσπονδίες που υπάρχουν

•

Καθιέρωση σχέσεων με εκείνα τα τμήματα του τομέα δεν είναι επαρκώς οργανωμένα

•

Προώθηση σχέσεων και πρόκληση ενδιαφέροντος για τον τομέα από τους ιθύνοντες της ευρωπαϊκής ένωσης που λαμβάνουν απόφασης

•

Προσέγγιση των προβλημάτων που αναδεικνύεται από της δράση του Τρίτου τομέα

•

Εκπροσώπηση της Επιτροπής στα σχετικά θέματα στα άλλα όργανα της ΕΕ

•

Η εργασία της μονάδας που προσαρμόζεται στις μεταβαλλόμενες προτεραιότητες της Κοινότητας.

•

αντιπροσωπεύστε την Επιτροπή στα σχετικά θέματα στα άλλα όργανα της ΕΕ;

•

Προσαρμογή των εργασιών της μονάδας στις μεταβαλλόμενες προτεραιότητες της Κοινότητας.

Ο πιο πρόωρος στόχος, αυτός της βοήθειας της κοινωνικής οικονοµίας για να αντιµετωπιστούν οι προκλήσεις της εσωτερικής αγοράς, επεκτάθηκε για να ενσωµατώσει µια προσέγγιση, η οποία απεικονίζει τις ανησυχίες της Κοινότητας µε την ανταγωνιστικότητα, τη δηµιουργία θέσεων εργασίας και τις απαιτήσεις της επόµενης διεύρυνσης της Ένωσης. Αυτό το ευρύτερο φάσµα των στόχων απεικονίζει επίσης τις νέες προτεραιότητες που η ίδια η κοινωνική οικονοµία έχει προσδιορίσει. Αυτοί οι στόχοι μεταφράστηκαν σε ένα πολυετές πρόγραμμα (1994­96) για το CMAFs που υιοθετήθηκε από την Επιτροπή το 1994. Αν και μια πλειοψηφία των κρατών μελών ήταν υπέρ, το πρόγραμμα δεν υιοθετήθηκε από το Συμβούλιο, και αποσύρθηκε από την Επιτροπή το 1997, μετά από την περίοδο που προβλέφθηκε για τη λειτουργία του προγράμματος και η οποία είχε παρέλθει.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 23

Δραστηριότητες της Μονάδας Κοινωνικής Οικονοµίας της Ε.Ε. Εντούτοις διάφορες πρωτοβουλίες που προτάθηκαν στο πολυετές πρόγραμμα ακολουθήθηκαν κατά τη διάρκεια της περιόδου 1994‐1996, μερικές από την οποία συνήγαγαν το συμπέρασμά τους το 1998. Αυτά τα προγράμματα έχουν συμβάλλει στη μορφή εμφάνισης των σημαντικότερων ενεργειών για την κοινωνική οικονομία μέχρι σήµερα, ειδικότερα: η προετοιμασία των προτεινόμενων κανονισμών για τα ευρωπαϊκά καταστατικά για τους συνεταιρισμούς, τις αμοιβαίες επιχειρήσεις και τις ενώσεις, και τις συμπληρωματικές οδηγίες για την ανακοίνωση σχετικά με "την προώθηση του ρόλου των εθελοντικών οργανώσεων και των ιδρυμάτων στην Ευρώπη",7

Τα προγράμματα μπορούν να ταξινομηθούν υπό τους ακόλουθους τίτλους: •

Μελέτες για την ανάπτυξη του τομέα που δημιουργεί ένα ευνοϊκό

περιβάλλον και που αξιολογεί τον ο αντίκτυπος της υποστήριξης ρυθμίσεων διαβουλεύσεων κοινοτικών πολιτικών για τη συγκεκριμένη ενέργεια να βοηθηθεί το CMAFs στην Κοινότητα •

Καλύτερη πληροφόρηση

•

Διάδοση των κοινωνικών καινοτομιών

•

Ενίσχυση του ρόλου του CMAFs ως οχήματα της κοινοτικής πολιτικής

7 http://ec.europa.eu/enterprise/entrepreneurship/coop/statutes/statutes.htm

•

Επέκταση των κοινοτικών στατιστικών

•

Υποστήριξη της κατάρτισης

•

Κίνητρα προώθησης της έρευνας & ανάπτυξης

Τα παραδείγματα της εργασίας που αναλαμβάνονται περιλαμβάνουν: •

Μελέτη που συγκρίνει τα φορολογικά συστήματα για τις ενώσεις και τις συμβατικές επιχειρήσεις

•

Έρευνα με ερωτηματολόγιο για τις ενώσεις

•

Το εφικτό των συνεταιριστικών τραπεζικών εργασιών στην Ελλάδα

•

Συγχρηματοδότηση της ανάπτυξης του δικτύου πληροφοριών ARIES για την κοινωνική οικονομία (http://www.aries.eu.int )

•

Διάλογος που οδηγεί στην ανακοίνωση σχετικά με την προώθηση του ρόλου των εθελοντικών οργανώσεων και των ιδρυμάτων στην Ευρώπη

•

Η εξέταση της χρήσης των ιδιαίτερων μορφών της κοινωνικής επιχείρησης προσαρμόστηκε στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στην καταπολέμηση του αποκλεισμού

•

Συνέδριο σχετικά με "το ρόλο των κοινωνικών επιχειρήσεων οικονομίας στην παροχή δημόσιων υπηρεσιών: συνεταιρισμοί εργαζομένων, ένα όργανο που συνδυάζει την αποδοτικότητα με την κοινωνική υπευθυνότητα»

•

Σειρά σεμιναρίων σε πέντε χώρες για να συζητήσει τις προτεραιότητες των διαρθρωτικών ταμείων, τις διαδικασίες και τις μεθοδολογίες συνεργασίας

•

ενίσχυση της καθιέρωσης του SOFICATRA, ένα οικονομικό όργανο για να επενδύσει στα ευρωπαϊκά αναπτυξιακά προγράμματα στην κοινωνική οικονομία

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 25

•

Συνεργασία με την EUROSTAT για να παραχθεί η πρώτη έρευνα για τους συνεταιριστικούς, αμοιβαίους και μη‐κερδοσκοπικούς τομείς

•

Υποστήριξη στις πρώτες πανεπιστημιακές σπουδές8 του μη κερδοσκοπικού τομέα

•

Υποστήριξη για την παραγωγή ενός πακέτου κατάρτισης που βασίζεται σε λογισμικό και στην αυτοεκμάθηση για τους συνεταιριστικούς διευθυντές

•

Υποστήριξη σεμιναρίου για τους διευθυντές των συνεταιρισμών, των επιχειρήσεων αμοιβαίων συμφερόντων, των ενώσεων και των θεμελίων στο πώς να κάνει την καλύτερη χρήση των διαθέσιμων επιχορηγήσεων στα πεδία των τεχνολογιών παραγωγής, υλικό και τεχνολογίες για τις τεχνολογίες καινοτομίας και μεταφορών προϊόντων,

8 Johns Hopkins University

Γ.2. Τα χαρακτηριστικά της Κοινωνικής Οικονομίας

Κύρια χαρακτηριστικά επιχειρήσεων Κοινωνικής Οικονομίας για την Ε.Ε.

Συνεταιρισμοί •

εθελοντική και ανοικτή ιδιότητα μέλους;

•

ίσα δικαιώματα ψήφου

•

τα μέλη συμβάλλουν στο κεφάλαιο που είναι μεταβλητού μεγέθους

•

αυτονομία και ανεξαρτησία

•

ιδιαιτέρα σημαντικός είναι ο τομέας της γεωργίας, των κατασκευών, της κατάθεσης, της λιανικής πώλησης και των υπηρεσιών

Αμοιβαίες Συνενώσεις •

εθελοντική και ανοικτή ιδιότητα μέλους;

•

ίσα δικαιώματα ψήφου

•

αμοιβές μελών βασισμένες στους ασφαλιστικούς υπολογισμούς (όπου σχετίζεται) ‐ καμία κύρια συνεισφορά κεφαλαίου

•

αυτονομία και ανεξαρτησία

•

Ιατρική ασφαλιστική κάλυψη, ασφάλειες ζωής και ασφάλεια κατά ζημιών σχέδια εγγύησης υποθήκες κτισμάτων

Ενώσεις/Εθελοντικοί Οργανισμοί •

Εθελοντική συμμετοχή και ανοικτή ιδιότητα μέλους

•

ίσα δικαιώματα ψήφου ‐ οι αποφάσεις υλοποιούνται από την πλειοψηφία

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 27

•

Συνδρομή μελών –μη υποχρέωση καταβολής κεφαλαίου

•

αυτονομία και ανεξαρτησία

•

Παροχείς υπηρεσιών, εθελοντική εργασία, αθλητισμός και συνηγορία/αντιπροσώπευση

•

σημαντικοί προμηθευτές στην υγειονομική περίθαλψη, προσοχή για τους ηλικιωμένους και τα παιδιά και τις κοινωνικές υπηρεσίες

Ιδρύματα •

διοικούνται από διορισμένους επιτρόπους

•

κεφάλαιο που παρέχεται μέσω των δωρεών και των δώρων

•

χρηματοδότηση και ανάληψη της έρευνας, διεθνούς αναπτυξιακής βοήθειας, εθνικών και τοπικών προγραμμάτων παρέχουν τα μέσα ανακούφισης των αναγκών των ατόμων, χρηματοδοτούν την εθελοντική εργασία, την υγεία και της φροντίδας των ηλικιωμένων.

Κοινωνικές επιχειρήσεις •

κανένας παγκόσμια αποδεκτός καθορισμός

•

συνδυάζει έναν κοινωνικό και κοινωνικό σκοπό με ένα επιχειρηματικό πνεύμα του ιδιωτικού τομέα

•

επανεπένδυση των πλεονασμάτων τους στην επίτευξη ενός ευρύτερου κοινωνικού ή κοινοτικού στόχου

•

καταχωρούνται ως ιδιωτικές επιχειρήσεις, ως συνεταιρισμοί, ενώσεις,

εθελοντικές

οργανώσεις,

φιλανθρωπικοί

αμοιβαίες ενώσεις (ασφαλιστικοί συνεταιρισμοί)

Η κοινωνική οικονομία είναι σημαντική επειδή: •

συμβάλλει στον αποδοτικό ανταγωνισμό των αγορών

φορείς,

•

προσφέρει τη δυνατότητα για τη δημιουργία θέσεων εργασίας και νέες μορφές επιχειρηματικού πνεύματος και απασχόλησης

•

Η ίδρυσή τους βασίζεται κατά ένα μεγάλο μέρος στη δραστηριοποίηση του μέλους

•

ικανοποιεί τις νέες ανάγκες

•

Ευνοεί τη συμμετοχή των πολιτών και την εθελοντική εργασία

•

ενισχύει την αλληλεγγύη και τη συνοχή

•

συμβάλλει στην ολοκλήρωση των οικονομιών των υποψηφίων μελών της ΕΕ

Για περισσότερες πληροφορίες απευθυνθείτε:

European Commission

Enterprise and Industry Directorate‐General

Unit E3 Craft, small businesses, co‐operatives & mutuals

Fax: +32‐2‐295 88 35

E‐mail: Entr-Craft-Small-Business@ec.europa.eu

Γ.3. Κοινωνική Οικονομία στα κείμενα των Ευρωπαϊκών και Διεθνών Οργανισμών

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 29

Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Απασχόληση (ΕΣΑ)9 Ήδη, από το 1994, η αναζήτηση ενός νέου προτύπου «βιώσιμης ανάπτυξης» αποτέλεσε αντικείμενο προβληματισμού στο πλαίσιο του 10ου

κεφαλαίου

του

Λευκού

Βιβλίου

για

την

«Ανάπτυξη,

Ανταγωνιστικότητα και Απασχόληση», από όπου προκύπτει η αναγκαιότητα διερεύνησης του ρόλου που μπορεί να διαδραματίσει η κοινωνική οικονομία στην προώθηση της βελτίωσης της ποιότητας ζωής των πολιτών. Επισημαίνεται ότι, σύμφωνα με τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής του Λουξεμβούργου

για

την

Απασχόληση,

η

ανάπτυξη

της

επιχειρηματικότητας αποτελεί έναν από τους τέσσερις πυλώνες της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την Απασχόληση. Ειδικότερα, στο πλαίσιο του εν λόγω πυλώνα γίνεται ρητή αναφορά στην αναγκαιότητα του να αναλάβουν τα κράτη μέλη συγκεκριμένη δράση για την προώθηση της απασχόλησης στον τομέα της κοινωνικής οικονομίας σε τοπικό επίπεδο10. Επιπλέον, από εδώ και στο εξής, αρχίζοντας από τη θέσπιση των νέων κανονισμών των Διαρθρωτικών Ταμείων και ιδιαίτερα του Ε.Κ.Τ., του νέου Προγράμματος Πλαισίου για την Έρευνα κ.α., συμπεριλαμβάνεται

9 Βανέσα Κριατσιώτη, «Κοινωνική Οικονομία και Οικονομία της Αλληλεγγύης»,

http://www.inegsee.gr/enimerwsi‐126‐doc2.htm#_ftn11 , 10 Για το 1998 βλ. Κατευθυντήρια Γραμμή 10 (E.C. 1998) και για το 1999 βλέπε Κατευθυντήρια

Γραμμή 12 (E.C. 1999) στο «προοπτικές απασχόλησης στον τομέα της κοινωνικής οικονομίας», Χρυσάκης Μ., Ζιώμας Δ., Καραμητοπούλου Ν., Χατζαντώνης Δ., Εθνικό Ινστιτούτο Εργασίας, Εκδόσεις Σάκκουλα, 2002.

πλέον ο τομέας της κοινωνικής οικονομίας ως επιμέρους στρατηγικός στόχος για την απασχόληση11 Τονίζεται ότι η συνεισφορά δεν θα πρέπει να περιορίζεται στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης αλλά και στην ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής. Πιο συγκεκριμένα, οι επιχειρήσεις κοινωνικής οικονομίας αναζητούν την ισορροπία ανάμεσα αφενός στη δημιουργία πόρων και αφετέρου στη συνοχή της κοινωνίας, κυρίως μέσω καινοτόμων μορφών αλληλεγγύης, αναδιανομής και παρέμβασης σε τομείς όπου κρίνονται ελλιπείς και παραμελημένοι από τις κρατικές αρχές. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσδοκά ότι τα παραπάνω θα ενσωματωθούν σ`ένα ενιαίο νομοθετικό ευρωπαϊκό πλαίσιο. Η προστιθέμενη αξία των επιχειρήσεων κοινωνικής οικονομίας στα πλαίσια της Στρατηγικής της Λισσαβόνας εκτείνεται και στην οροθέτηση τρόπων διακυβέρνησης, οι οποίοι θα εναρμονίζονται με τις σύγχρονες αντιλήψεις κοινωνικής οργάνωσης : δημοκρατική λειτουργία, συνεργασία ανάμεσα στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα καθώς και ανάπτυξη οικονομικών και κοινωνικών κριτηρίων αξιολόγησης των αποτελεσμάτων τους12 Σήμερα, η κοινωνική οικονομία αντιπροσωπεύει το 8% των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Απασχολούνται περίπου εννέα εκατομμύρια εργαζόμενοι και καλύπτει το 7,9% της μισθωτής απασχόλησης.

11 Ghillardotti F., “Pilot Action: Back ground, motivation and expectations”, in E.C., 1998 (a), στο

«Προοπτικές απασχόλησης στον τομέα της κοινωνικής οικονομίας», ό.π., 2002.

12 Συμπεράσματα της Προεδρίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 22 και 23 Μαρτίου 2005,

Βρυξέλλες, doc 7619/05 CONCL 1.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 31

Ορισμένα κράτη μέλη σκοπεύουν να εκμεταλλευτούν περισσότερο τη δυνατότητα δημιουργίας θέσεων εργασίας της κοινωνικής οικονομίας, η οποία σε πολλές χώρες (Αυστρία, Γερμανία) αντιστοιχεί ήδη σε μεγάλο μερίδιο του εθνικού ΑΕΠ. Στο Βέλγιο αυτό επιτυγχάνεται μέσω ενός συστήματος συγχρηματοδότησης από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Στη Σουηδία προσφέρεται χρηματοδοτική στήριξη σε κέντρα που παρέχουν πληροφορίες και συμβουλές για την ενθάρρυνση της ίδρυσης συνεταιριστικών

επιχειρήσεων

και

την

προώθηση

της

επιχειρηματικότητας στην κοινωνική οικονομία. Είναι σαφές ότι η κοινωνική οικονομία δεν πρέπει να θεωρείται απλώς μέσο για τη δημιουργία θέσεων εργασίας, αλλά και μέσο κάλυψης των αναγκών για κοινωνικές υπηρεσίες και βοήθεια που δεν καλύπτονται από την οικονομία της αγοράς13.

Σηµασία των επιχειρήσεων κοινωνικής οικονοµίας Η σημασία στην ευρωπαϊκή οικονομία και την κοινωνία των συνεταιρισμών, των αλληλασφαλιστικών εταιριών, των ενώσεων, των ιδρυμάτων και των κοινωνικών επιχειρήσεων (που μαζί αναφέρονται μερικές φορές ως κοινωνική οικονομία) λαμβάνει τώρα τη μεγαλύτερη αναγνώριση τόσο σε επίπεδο κράτους‐μέλους όσο και Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όχι μόνο είναι σημαντικοί οικονομικοί παίκτες, διαδραματίζουν

13 Ανακοίνωση από την Επιτροπή προς το Συμβούλιο «Κοινή Έκθεση για την κοινωνική ένταξη» η

οποία συνοψίζει τα αποτελέσματα της εξέτασης των εθνικών σχεδίων δράσης για την κοινωνική ένταξη (2003 – 2005), Βρυξέλλες, 12 Δεκεμβρίου 2003 COM (2003) 773 FINAL SEC (2003) 1425.

επίσης και έναν βασικό ρόλο να στην συμμετοχή των μελών τους και των Ευρωπαίων πολιτών όλο και περισσότερο στην κοινωνία. Οι επιχειρήσεις κοινωνικής οικονομίας βοηθούν σημαντικά στην αντιμετώπιση των προκλήσεων μιας μεταβαλλόμενης Ευρώπης. Είναι σημαντικές πηγές επιχειρηματικού πνεύματος και εργασιών στις περιοχές όπου οι παραδοσιακές "προσανατολισμένες προς τον επενδυτή" επιχειρηματικές δομές μπορούν δεν μπορούν πάντα να είναι βιώσιμες.

Τα μορφώματα κοινωνικής οικονομίας προέρχονται από τις οικονομικές και κοινωνικές ανάγκες των μελών τους. Υπάρχουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά κοινά σε αυτές τις κοινωνικές οικονομικές οντότητες:

Ο αρχικός σκοπός τους δεν είναι να λάβουν επιστροφές κεφαλαίου. Είναι, από τη φύση, τομέας μιας οικονομίας συμμετόχων, οι επιχειρήσεις της οποίας δημιουργούνται από ‐και για εκείνους με τις κοινές ανάγκες, και υπεύθυνες προς εκείνους για τους οποίους προορίζονται να εξυπηρετήσουν

Η τρέχουσα κατάσταση Τον Ιούλιο του 2000, στα πλαίσια της αναδιοργάνωσης των υπηρεσιών της

Επιτροπής,

η

ευθύνη

για

τους

συνεταιρισμούς,

τις

αλληλασφαλιστικές ενώσεις αμοιβαίου ενδιαφέροντος, τις ενώσεις και τα ιδρύματα ενσωματώθηκε στη μονάδα B3 της επιχείρησης Γενικής Διεύθυνσης ‐ "τέχνες, μικρές επιχειρήσεις, συνεταιρισμοί και αμοιβαίες ενώσεις". Η μονάδα επικεντρώνεται ιδιαίτερα στις "επιχειρηματικές πτυχές" των συνεταιρισμών, των αμοιβαίων ενώσεων, των ενώσεων και των θεμελίων και οι στόχοι του περιλαμβάνουν:

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 33

•

ενίσχυση των ομάδων εργασίας του Συμβουλίου και της προεδρίας για την προώθηση της επίτευξης των συμφωνηθέντων κείμενων στην κατεύθυνση μιας ευρωπαϊκής συνεταιριστικής κοινωνίας, τις Ευρωπαϊκές αντασφαλιστικές ενώσεις και τις ευρωπαϊκές ομοσπονδίες

•

Η προετοιμασία ενός εγγράφου σχετικά με "τους συνεταιρισμούς στην Επιχειρηματική Ευρώπη"

•

Προετοιμασία μιας στατιστικής μελέτης CMAFs στην Ευρώπη βάσει των καταλόγων των επιχειρήσεων (με την EUROSTAT)

•

Η ενίσχυση των δραστηριοτήτων υπέρ των συνεταιρισμών, των αμοιβαίες ενώσεις, των ενώσεων και των ιδρυμάτων στα πλαίσια άλλων

πολιτικών

και

προγραμμάτων

της

Επιτροπής

("mainstreaming ") •

Διαβουλεύσεις με τις αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των συνεταιρισμών, των αμοιβαίες ενώσεις, των ενώσεων και των ιδρυμάτων

•

Ανάπτυξη συνδέσμων με τους δημόσιους ανώτερους υπαλλήλους αρμόδιους για τον κανονισμό και ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας στα κράτη μέλη και στις χώρες υποψηφίων.

Ο τρίτος τομέας και η διαδικασία ανάπτυξης των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης Όταν το 1957 η Συνθήκη της Ρώμης έβαλε τις βάσεις για την ανάπτυξη μιας κοινής ευρωπαϊκής αγοράς, τα έξι ιδρυτικά κράτη μέλη είχαν περισσότερα στο μυαλό από την οικονομική ενοποίηση. Με τις μνήμες των δύο παγκόσμιων πολέμων ακόμα νωπές, οι ευρωπαϊκοί ηγέτες θέλησαν να αποφύγουν τα λάθη του παρελθόντος με τη δημιουργία μιας

κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής κοινότητας που θα υπερέβαινε τα θεσμικά όρια των μεμονωμένων κρατών έθνους. Πράγματι, η Ευρωπαϊκή Ένωση (EU) που ξέρουμε σήμερα, άρχισε ως μια οικονομική οντότητα, η ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ), η οποία ενδιαφέρθηκε κατά ένα μεγάλο μέρος για τα ζητήματα της ελευθεροποίησης των συναλλαγών. Πράγματι, η Συνθήκη της Ρώμης απέκλεισε ρητά την κοινωνική πολιτική από τον τομέα των ευθυνών στα αναδυόμενα ευρωπαϊκά όργανα ενώ το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), ήταν στην έναρξή του ένα ουσιαστικά λεπτομερώς οικονομικό πρόγραμμα (αν και με τις κοινωνικές του συνέπειες) με σκοπό να προωθήσει την απασχόληση και να αυξήσει την επαγγελματική και γεωγραφική κινητικότητα των εργαζομένων.

Τη δεκαετία του '70 η ΕΟΚ άρχισε να λαμβάνει μέτρα σε θέματα κοινωνικής πολιτικής όταν η Επιτροπή πρότεινε ένα πρόγραμμα κοινωνικής δράσης στους τομείς της απασχόλησης και των Ίσων Ευκαιριών. Αργότερα, στα πλαίσια της ενιαίας ευρωπαϊκής πράξης του 1985, λήφθηκαν μέτρα προς τη μεγαλύτερη εναρμόνιση της κοινωνικής νομοθεσίας. Εντούτοις, μόνο με την υιοθέτηση του Κοινωνικού Χάρτη τον Οκτώβρη του 1989 έκανε την Ευρωπαϊκή Κοινότητα (ΕΚ) να εισάγει πλήρως τον τομέα της κοινωνικής πολιτικής στα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα της και δήλωσε "ότι στην κοινωνική διάσταση της Κοινότητας δίνεται η ίδια σημασία με την οικονομική διάσταση" (Kleinmann και Piachaud, 1993, σελ. 1). Ο κοινωνικός χάρτης στόχευσε να χτίσει μια ευρεία κοινωνική συναίνεση μεταξύ των κρατών μελών βασισμένη σε τρία συστατικά: (ι) παραγωγή της απασχόλησης με τις "δίκαιες" αμοιβές και τις δίκαιες συνθήκες εργασίας (II) μεγιστοποιώντας την ευημερία με τη βελτίωση της

κοινωνικής

ασφάλισης,

υγειονομική

περίθαλψη,

κοινωνικές

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 35

υπηρεσίες, και εκπαίδευση και (III) ξεριζώνοντας την κοινωνική διάκριση βασισμένη στους παράγοντες όπως η φυλή ή το φύλο. Στηριγμένη σε αυτό το προηγούμενο, η Συνθήκη του 1992 του Μάαστριχτ και η Συνθήκη του 1997 του Άμστερνταμ και τα συνημμένα πρωτόκολλά τους, που αναφέρονται ρητά στο στόχο της "οικονομικής και κοινωνικής συνοχής", έχουν καταστήσει την κοινωνική διάσταση πιο προεξέχουσα ακόμα: η κοινωνική συνοχή, αν και μη μορφοποιημένη με ένα κοινό τρόπο και διφορούμενα καθορισμένη ακόμη, καθιερώνεται τώρα ως ένας από τους τρεις στόχους προτεραιότητας του προγράμματος της ΕΕ, παράλληλα με την ευρωπαϊκή νομισματική ένωση/το ενιαίο νόμισμα και την ενιαία αγορά (McAleavey και de Rynck, 1997). Ως τμήμα της θεσμοποίησης της κοινωνικής ημερήσιας διάταξης, η ΕΕ έχει καθιερώσει έναν "κοινωνικό διάλογο" με τους αντιπροσώπους των εργοδοτών και των συνδικάτων, καθώς επίσης και τους όλο και περισσότερο συμβούλους‐ εθνικούς αντιπροσώπους από τις τοπικές και περιφερειακές αρχές των κυβερνήσεων των κρατών μελών. Δεδομένου ότι θα δούμε, αυτές οι συζητήσεις να παραλληλίζονται όλο και περισσότερο από έναν "αστικό διάλογο" που στοχεύει να φέρει την ΕΕ πιο κοντά στα όργανα της κοινωνίας πολιτών, αν και αυτό είναι ακόμη αυτήν την περίοδο σε εμβρυικό στάδιο και ειδικό θέμα έναντι στην καθιερωμένη και θεσμοποιημένη πια συνομιλία με τους "Κοινωνικούς Εταίρους." Η ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης από μια ζώνη ελευθερίας των συναλλαγών σε κοινωνική, πολιτική και οικονομική ένωση, σήμανε

απαραιτήτως ότι αργά ή γρήγορα θα έμπαινε στο τραπέζι του διαλόγου και στη χάραξη της πολιτικής των Βρυξελλών και ο τρίτος τομέας. Στην αρχή, και σύμφωνα με το πνεύμα της Συνθήκης της Ρώμης, ο τρίτος τομέας παρέμεινε απών από τον κατάλογο πόρων της ΕΟΚ/ΕΚ, και δεν εμφανιζόταν στις πρώτες αναφορές και στα επίσημα έγγραφα14 πριν από τα μέσα της δεκαετίας του '80. Ειδικότερα, ένα ψήφισμα, συνήθως γνωστό ως έκθεση Fontaine, έφερε στην ημερήσια διάταξη την δυνατότητα της χάραξης πολιτικής της ΕΕ για το κομμάτι αυτό της οικονομίας. Η έκθεση επικυρώνει ενθουσιωδώς έναν σημαντικό ‐ αν και κατά ένα μεγάλο μέρος απροσδιόριστο ρόλο για το "μη κερδοσκοπικό" τομέα στη βοήθεια να δημιουργηθεί η νέα Ευρώπη. Στην παράγραφο κλεισίματός της, η έκθεση καλεί την Επιτροπή για να δει το "μη κερδοσκοπικό" τομέα ως σημαντικό σύμμαχο στην οικοδόμηση της νέας Ευρώπης: Φαίνεται η Ευρώπη να χρειάζεται έμπνευση για να κάνει το επόμενο βήμα προς το πεπρωμένο της από Κοινότητα σε Ένωση. Οι μη κερδοσκοπικές οργανώσεις είναι μια ευκαιρία που εκμεταλλεύεται η ΕΕ από αυτή την άποψη. Η αδράνεια πρέπει να υπερνικηθεί και αυτή η ευκαιρία πρέπει να προχωρήσει θαρραλέα.

Στη δεκαετία του '90, διάφορες πρωτοβουλίες προωθήθηκαν υπό την αιγίδα της Γενικής Διεύθυνσης ΧΧΙΙΙ, ένα πρόσφατο τμήμα της Επιτροπής υπεύθυνο για την προώθηση της κοινωνικής οικονομίας ως τμήμα της

14 με τη βασική εξαίρεση των διεθνών αντιπροσωπειών ανάπτυξης: δείτε κατωτέρω

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 37

ευρωπαϊκής κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης. Προεξέχων μεταξύ αυτών είναι το ευρωπαϊκό καταστατικό της ένωσης, ένα πρόγραμμα εργασίας να υποστηριχθεί η ανάπτυξη του τρίτου τομέα της Ευρώπης στο ευρωπαϊκό επίπεδο, και μια ανακοίνωση σχετικά με τις ενώσεις και τα ιδρύματα στην Ευρώπη. Εντούτοις, καμία από αυτές τις πρωτοβουλίες δεν έχει προχωρήσει ομαλά, χαρακτηρισμένες αντί αυτού από ακριβώς την αδράνεια που φοβόταν ο Fontaine. Οι περισσότερες από τις ενέργειες κατέληξαν σε πολιτικό αδιέξοδο, αφού η νομική βάση των προτάσεων για υιοθέτηση από την Ένωση στηρίχθηκε σε αμφίβολες νομικές βάσεις και οδήγησε στην αποτυχία να επικυρωθεί από το Συμβούλιο των υπουργών (πρόγραμμα εργασίας Γενικής Διεύθυνσης ΧΧΙΙΙ) καθυστέρησε σοβαρά και υποβιβάσθηκε τελικά η σημασία τους (η επικοινωνία, η οποία ήταν προγραμματισμένη αρχικά δε επίπεδο Λευκής Βίβλου ή Livre Blanc) ή έχει παραμείνει λίγο παραπάνω από δηλώσεις πολιτικής θέλησης που συνδέεται με τις Συνθήκες της ΕΕ ‐ παρά τις προσπάθειες να ενσωματωθούν εντελώς στον πυρήνα των τελευταίων, και να παρασχεθεί έτσι μια σταθερή νομική βάση για τις πολιτικές ενθάρρυνσης και προώθησης του τρίτου τομέα. Γιατί συνέβη αυτό; Για να καταλάβουμε τις αμφίθυμες εκβάσεις αυτής της πολιτικής, είναι χρήσιμο να δούμε τη θέση του τρίτου τομέα στα πλαίσια της χάραξης πολιτικής της ΕΕ γενικότερα. Πρέπει να εξηγήσουμε τον αστερισμό των ενδιαφερόντων, των αξιών και των ιδεών μεταξύ των συμβαλλόμενων μερών που περιλαμβάνονται στα πλαίσια της ευρωπαϊκής χάραξης πολιτικής γενικότερα, εστιάζοντας στον τρίτο τομέα όχι μεμονωμένα, αλλά ως ανταγωνιστή στις ημερήσιες διατάξεις και πολιτικές με άλλα θέματα. Μια υπόθεση είναι ότι ενώ τελικά κάποια μορφή γενικής αξιολόγησης είναι χρήσιμη, αναμένουμε επίσης την εξειδίκευση μεταξύ των ιδιαίτερα ζητημάτων και πολιτικών

συμφερόντων, που απεικονίζουν την πολυπλοκότητα και την ποικιλομορφία των οργάνων της ΕΕ και του τρίτου τομέα ειδικότερα.

Τέσσερις προτάσεις ερμηνείας Για να βοηθήσουμε την ανάλυσή μας χρησιμοποιούμε τέσσερις κατά ένα μεγάλο μέρος αντιφατικές προτάσεις για να χαρακτηρίσουμε εννοιολογικά την πιθανή σειρά της χάραξης της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε αυτόν τον τομέα. Αυτές οι προτάσεις περιλαμβάνουν δύο διαστάσεις: κατ' αρχάς, η σημασία ή οι βασικοί παίκτες για την προβολή συνδέονται με μια ιδιαίτερη πολιτική. Η δεύτερη διάσταση αναφέρεται στο γενικό ύφος που χαρακτηρίζει τη διαδικασία χάραξης πολιτικής. Αυτό θα περιλάμβανε τα ιδιαίτερα σχέδια της ουσιαστικά πολιτικής διαπραγμάτευσης όπως η συνεργασία, η σύγκρουση και ο συμβιβασμός καθώς επίσης και το πεδίο ότι οι θεσμικοί περιορισμοί επιτρέπουν την πειθώ, το επιχείρημα και την ανταλλαγή των ιδεών

Πρόταση 1: "Χαμηλή προβολή και αντιφατική αντίληψη." Οι πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον τρίτο τομέα παραμένουν σχετικά ασυντόνιστες και θεωρούνται γενικά ως θέμα χαμηλής σπουδαιότητας πέρα από την περιστασιακή ανειλικρινή υπόσχεση που εκφράζεται στις κοινωνικές και οικονομικές συνεισφορές της. Η χάραξη πολιτικής μοιάζει με ένα χαμηλού ενδιαφέροντος «εννοιολογικού μπερδέματος» (muddling through) (Lindblom, 1959) με τις αναποτελεσματικές εκβάσεις ελλείψει του

ενδιαφέροντος,

ή

υποχρέωση

μεταξύ

των

διαμορφώνουν την ημερήσια διάταξη της Επιτροπής.

παικτών

που

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 39

Πρόταση 2: "Χαμηλή προβολή αλλά αποτελεσματικός συντονισμός." Ενώ οι πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τον τρίτο τομέα παραμένουν στην καθημερινή "υψηλή" πολιτική ένα θέμα χαμηλής προβολής, εντούτοις καταβάλλονται προσπάθειες χαμηλής ορατότητας για να προωθήσουν το ενδιαφέρον της ΕΕ για τον τομέα. Εν γνώσει των σχετικών πολιτικών ευαισθησιών και της ποικιλομορφίας του τομέα στα κράτη μέλη, και ενήμερων ότι η πανευρωπαϊκή πολιτική υποδομή (οι αντιπροσωπευτικοί οργανισμοί, ομάδες λόμπι, think tank, κτλ) αυτών των οργανώσεων είναι ότι ο τρίτος τομέας παραμένει υπανάπτυκτος, οι πολιτικές πρωτοβουλίες της ΕΕ είναι προσεκτικές και χαμηλής προτεραιότητας. Αυτό μπορεί να περιλάβει τη δημιουργική ερμηνεία των φιλόδοξων κανονισμών της ΕΕ να χαράσσει μια θεσμική θέση που ειδάλλως δεν θα υπήρχε, να αυξήσει τη δυναμική των κανονισμών που ρυθμίζουν τα ήδη σε λειτουργία προγράμματα για να χαράξει μια πιο καθαρή θέση για τον τρίτο τομέα ως προετοιμασία για πιο φιλόδοξα προγράμματα στο μέλλον.

Πρόταση 3: "Υψηλά προβολή και πολιτικοποίηση." Οι πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης γίνονται σημαντικότερες σχετικά με τις εθνικές και τοπικές πολιτικές των κρατών μελών λόγω των όλο και περισσότερο υψηλών στόχων που περιλαμβάνονται στους πολιτικούς και οικονομικούς όρους. Συγχρόνως, ο πολιτικός τομέας έχει γίνει πιο σύνθετος, δεδομένου ότι

τα

ισχυρά

συμφέροντα

αντιπροσωπευτικούς

στην

οργανισμούς

του

Επιτροπή

και

τρίτου

τομέα

για

τους

απαιτούν

προσεκτικά βήματα διαμόρφωσης της κοινοτικής πολιτικής για τον τομέα. Η χάραξη πολιτικής χαρακτηρίζεται από ενεργητική διαμόρφωση στρατηγικών στόχων μεταξύ των βασικών φορέων και περιλαμβάνει μια ευρεία σειρά τακτικών όπως το προληπτικό φάρμακο που καθυστερεί,

διαπραγματεύεται, και φοβερίζει. Καμία συναίνεση σε ευρεία βάση δεν φαίνεται

να

προκύπτει

μεταξύ

των

σημαντικότερων

μερών

ενδιαφερόμενων.

Πρόταση 4: "Υψηλή προβολή και αποτελεσματικός συντονισμός." Οι πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης απεικονίζουν μια σχετικά καλά συντονισμένη προσπάθεια από την Επιτροπή προκειμένου να παραχθεί ένα πολιτικά εαναγνωρίσιμο περιβάλλον για τον τρίτο τομέα έτσι ώστε να προκύψει υψηλή αναγνωσιμότητα για την κοινωνική οικονομία και να θεωρηθεί σημαντικό παίκτης και χώρος υψηλής διαφάνειας τόσο στον πολιτικό σχεδιασμό όσο και στις εφαρμογές πολιτικών. Τα σχετικά κράτη μέλη και οι αντιπροσωπευτικοί οργανισμοί του τρίτου τομέα είναι ευγνώμονες αυτού του ενδιαφέροντος, έχουν επιτύχει μια σχετικά ευρεία συναίνεση, και προσπαθούν να ενημερώσουν τη χάραξη πολιτικής αναλόγως.

Γενικότερα, το ECAS (1997, Σ. 5‐8) προσδιόρισε πάνω από 160 κονδύλια του προϋπολογισμού στον προϋπολογισμό της ΕΕ από τον οποίο οι εθελοντικές οργανώσεις είναι οι αρχικοί, ή τουλάχιστον σημαντικοί, παραλήπτες. Συνολικά, η ίδια η ύπαρξη αυτών των χρηματοδοτικών σχημάτων ενισχύει το προηγούμενο σημείο μας ότι ο τρίτος τομέας είναι και "δράστης" και "αντικείμενο" της χάραξης πολιτικής της ΕΕ. και εστιάζοντας στο ρόλο υπεράσπισης του τομέα, η υπηρεσία δράσης του ευρωπαϊκού πολίτη πρόσφατα έχει υποστηρίξει ότι κάπου μεταξύ 5% και 10% της δραστηριότητας πίεσης (λόμπινγκ) που αναλαμβάνεται στην Επιτροπή είναι για δημόσιους λόγους παρά από τις ιδιωτικές επιχειρήσεις (ECAS, ND, σελ. 28 ECAS, 1997, σελ. 9).

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 41

Τέτοιες δραστηριότητες κυμαίνονται από την πίεση που εφαρμόζεται από τις περιβαλλοντικές ομάδες για να υποκινήσει ή να διαμορφώσει τους κανονισμούς στο ευρωπαϊκό επίπεδο, μέσω των δικτύων κοινωνικών υπηρεσιών που επιδιώκουν την επέκταση των οικονομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων των εμπλεκομένων τους, στις ομάδες που διαμορφώνονται στο λόμπι για την προστασία και την επέκταση των προνομίων των εθελοντικών οργανισμών στην έμμεση φορολογία όσο η δικαιοδοσία της Ε.Ε. επεκτείνεται σε αυτή την κατεύθυνση (Gjems‐ Onstad, 1994). Η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εκδώσει μια ανακοίνωση που ζητάει τον "ανοικτό και δομημένο διάλογο" με τις "ομάδες ενδιαφέροντος", αν και κατά γενική ομολογία ιδιαίτερα μεταξύ εκείνων που αντιπροσωπεύουν τα ενδιαφέροντα των επιχειρήσεων, τα συμφέροντα των περιφερειών και τα ενδιαφέροντα του Τρίτου Τομέα (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 1992).

Έπειτα η Ευρωπαϊκή Ένωση εμφανίζεται να κινείται αποτελεσματικά, από την πολιτική του "δεν κάνω τίποτα" για περίπου τριάντα έτη μεταξύ της Συνθήκης του 1957 της Ρώμης και γύρω από το χρόνο της ενιαίας ευρωπαϊκής πράξης του 1986 (με την αξιοσημείωτη εξαίρεση της διεθνούς ανάπτυξης), προς ένα κύμα της ρητής αναγνώρισης του τομέα αυτό καθ' εαυτό κατά τη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας. Παρατηρούμε μια ευρεία σειρά συμμετεχόντων: η Επιτροπή το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, και σε μερικές από τις επιτροπές του εθνικοί πολιτικοί (στο Συμβούλιο των υπουργών και κατά τη διάρκεια των επαναδιαπραγματεύσεων Συνθήκης), και εθνικοί δημόσιοι υπάλληλοι (μέσω της συμμετοχής σε μια ομάδα εργασίας Coreper) "εθνικοί εμπειρογνώμονες" (παραδείγματος χάριν, εκείνοι που προσκαλούνται στο

σεμινάριο

μονάδων

προμελετών)

θεσμικά

αναγνωρισμένα

ενδιαφερόμενα συμβαλλόμενα μέρη (μέσω ECOSOC και του COR) και ο ίδιος ο τρίτος τομέας (ως χορηγό της έρευνας, και συμμετέχοντα στις δημόσιες ακροάσεις και τα φόρουμ).

Οι σηµαντικοί σταθµοί στην ανάπτυξη της πολιτικής της Ε.Ε. για τον τρίτο τοµέα.

1976 Η επιτροπή της Ε.Ε. για τις ΜΚΟ (NGO‐EU liaison committee) ξεκινάει με τη αμοιβαία συνεργασία μεταξύ της Γενικής Διεύθυνσης 7 (DG‐VII) και της Ευρωπαϊκού οργανισμού διεθνούς ανάπτυξης 1984 Το Ψήφισμα για «το ρόλο και τη διοίκηση των ενώσεων και τη νομοθεσία διακυβέρνησής τους» αποτελεί την αφετηρία για την παραγωγή της έκθεσης Fontaine (δες 1987).

1986 Με πρωτοβουλία της Οικονομικής & Κοινωνικής Επιτροπή (ECOSOC) πραγματοποιείται συνέδριο το οποίο επιχειρεί –ως πρώτη Ευρωπαϊκή Προσπάθεια‐ να ερμηνεύσει στατιστικά το απόθεμα του Κοινωνικού κεφαλαίου. Γίνονται Προσπάθειες στατιστική καταγραφής του «μη‐ κερδοσκοπικού τομέα‐ για κάθε κράτος‐μέλος (αλλά τα στοιχεία είναι ανακριβή και αποσπασματικά) 1987 Η έκθεση Fontaine της Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τα Νομικά θέματα και τα δικαιώματα των πολιτών προτείνει, μεταξύ άλλων, ενίσχυση της θεσμικής εκπροσώπησης των κοινωνικών ενώσεων στο μηχανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 43

Καταστατικού των Ενώσεων (ESA), και τη δημιουργία αναπτυξιακών ταμείων για τις ενώσεις.

1989 Δημιουργία μονάδας "Κοινωνικής Οικονομίας" στην Γενική διεύθυνση XXIII 1992 Η επιτροπή δημοσιεύει ένα σχέδιο κανονισμού για την ESA 1992 Η διακήρυξη 23 προσαρτημένη στην συνθήκη του Μάαστριχτ για την «συνεργασία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και ιδρύματα και φιλανθρωπικές ενώσεις [Κοινωνικής Ευημερίας]» 1993 Παράγεται το αναθεωρημένο σχέδιο κανονισμού της ESA 1995/6 Η Επιτροπή Οργανωτικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ξεκινάει 2 δημόσιες ακροάσεις στην πορεία ως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στο Amsterdam, προσκαλώντας μη‐κερδοσκοπικούς φορείς να μιλήσουν εξ ονόματος των πολιτών.

1996 Κανονισμός σχεδίων ESA που αναφέρεται στην ομάδα εργασίας Coreper και μπαίνει στην ημερήσια διάταξη του Συμβουλίου των υπουργών 1996 Η Γενική Διεύθυνση V προωθεί την ιδέα του "αστικού διαλογικού παραθύρου" με NGOs στο φόρουμ κοινωνικής πολιτικής στην προπαρασκευαστική περίοδο μέχρι τη Συνθήκη του Άμστερνταμ 1997 Το σημείο διακήρυξης 38 που είναι συνδεμένο με την Συνθήκη του Άμστερνταμ επιλέγει τις "εθελοντικές δραστηριότητες υπηρεσιών" που είναι " αναγνωρισμένη για τη σημαντική συμβολή τους από τις

εθελοντικές δραστηριότητες υπηρεσιών στην ανάπτυξη της κοινωνικής αλληλεγγύης 1997 Η Γενική Διεύθυνση XXIII και η Γενική Διεύθυνση V προωθούν από κοινού την ανακοίνωση "προωθώντας το ρόλο των εθελοντικών οργανώσεων και των ιδρυμάτων στην Ευρώπη" μαζί με τη Γενική Διεύθυνση V, το πρώτο "πολιτικό" έγγραφο που παράγεται από την Επιτροπή 1998 Το Ecosoc προωθεί την πρωτοβουλία του "Συνεργασία με τις φιλανθρωπικές ενώσεις ως οικονομικοί και κοινωνικοί εταίροι" ως υλοποίηση της προηγούμενης διακήρυξης της Επιτροπής 1998 Το COR προωθεί την πρωτοβουλία του "O ρόλος των εθελοντικών οργανώσεων, μια συμβολή σε μια ευρωπαϊκή κοινωνία" ως υλοποίηση της προηγούμενης διακήρυξης της Επιτροπής 1998 Η Επιτροπή για την Άπαχοληση & τις Κοινωνικές Υποθέσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και οι επιτροπές Νομικών Θεμάτων καταθέτουν τα σχέδια έκθεσης σε απάντηση στην προαναφερόμενη επικοινωνία 1998 Η μονάδα προώθησης μελετών (που αναφέρεται άμεσα στον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής) προσκαλεί τους "εθνικούς εμπειρογνώμονες" και τους γραφειοκράτες της Επιτροπής στο σεμινάριο για "τα οικονομικά του Τρίτου Τομέα».

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 45

Γ.4. Εφαρμογές του τομέα της Κοινωνικής Οικονομίας και των κοινωνικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα Είναι γεγονός ότι η κοινωνική οικονομία στη χώρα μας έχει μέχρι στιγμής ελάχιστα πράγματα να επιδείξει15. Με αφορμή της Ευρωπαϊκή συνάντηση κορυφής της Ρόδου (200316), η ελληνική προεδρία υπέβαλλε μια πρώτη εκτίμηση για την λειτουργία του Τρίτου Τομέα στη χώρα μας. Περιληπτικά μπορούμε να πούμε ότι ως Τρίτος Τομέας στη χώρα μας θεωρούνται γενικά, o Οι σύλλογοι και οι οργανώσεις των ωφελουμένων o Τα παραγωγικά εργαστήρια (πχ ΑμεΑ) o Οι μη‐κερδοσκοπικού χαρακτήρα επιχειρήσεις των ΟΤΑ o Τα ιδρύματα κοινωνικού σκοπού που δεν ελέγχονται από το κράτος

Πιο ειδικά, νομικές μορφές των κοινωνικών επιχειρήσεων που υπάρχουν στη χώρα μας είνα17:

15 Αν και όπως μπορούμε να δούμε στα κείμενα τη Ευρωπαϊκής Επιτροπής, γίνεται μνεία στους

ασφαλιστικούς συνεταιρισμούς που λειτουργούν εδώ και χρόνια στην Ελλάδα

16 Εργαστήριο 3, Κοινωνική Οικονομία ως μοχλός ενεργοποίησης των τοπικών αγορών

Εργασίας, Προοπτικές Απασχόλησης στον Τομέα της Κοινωνικής Οικονομίας σε Τοπικό επίπεδο στην Ελλάδα. Εισηγητής Μανώλης Χρυσάκης (Ελλάδα), Δρ. Οικονομικών, Ερευνητής Ινστιτούτου Κοινωνικής Πολιτικής Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ)

17 Βανέσα Κριατσιώτη, «Κοινωνική Οικονομία και Οικονομία της Αλληλεγγύης», http://www.inegsee.gr/enimerwsi‐126‐doc2.htm#_ftn11 ,

•

οι συνεταιρισμοί γυναικών (αγροτουριστικοί ή αστικοί, υπάρχουν περίπου 110 γυναικείοι συνεταιρισμοί).

•

οι αγροτικοί συνεταιρισμοί

•

οι αστικοί συνεταιρισμοί, στους οποίους συμμετέχουν ειδικές κοινωνικές ομάδες πληθυσμού που αντιμετωπίζουν ανεργία και αποκλεισμό (στις περισσότερες περιπτώσεις άτομα με ειδικές ανάγκες).

•

Τα ΚοιΣΠΕ οι κοινωνικοί συνεταιρισμοί περιορισμένης ευθύνης για άτομα με ψυχοκοινωνικά προβλήματα οι οποίοι διέπονται από το νόμο 2716 / 1999.

•

Τοπικά Σύμφωνα Απασχόλησης όπου στόχος τους είναι η προώθηση της απασχόλησης σε βιώσιμες και παραγωγικές δραστηριότητες[16].

•

Σύμφωνα με το ΦΕΚ 286/20/10/98 τα ΝΠΔΔ καθώς και οι ειδικά πιστοποιημένοι φορείς που αναπτύσσουν δραστηριότητες για άτομα

με

νοητική

υστέρηση,

αυτισμό

κ.α

μπορούν

να

λειτουργήσουν ως προστατευμένα παραγωγικά εργαστήρια 18.

•

Κοινωνικές επιχειρήσεις οι οποίες δημιουργήθηκαν στα πλαίσια της EQUAL (2001 – 2005).

•

Πολιτιστικοί – Μορφολογικοί Σύλλογοι.

•

Περιβαλλοντικές – Οικολογικές Οργανώσεις

•

Εθελοντικές Οργανώσεις.

18 «προοπτικές απασχόλησης στον τομέα της κοινωνικής οικονομίας», Χρυσάκης Μ., Ζιώμας Δ.,

Καραμητοπούλου Ν., Χατζαντώνης Δ., Εθνικό Ινστιτούτο Εργασίας, Εκδόσεις Σάκκουλα, 2002.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 47

Κατά κάποιο τρόπο, η εξέλιξη της κοινωνικής οικονομίας στην ελληνική πραγματικότητα, αλλά και γενικότερα, θα εξαρτηθεί, μεταξύ άλλων, τόσο από τις εντάσεις ανάμεσα στα κοινωνικά κινήματα και το Κράτος, όσο και από τους μεταξύ τους εκφραζόμενους συμβιβασμούς19. Επιπλέον, οι επιφυλάξεις και αποκλίσεις τους εξηγούνται από το εξής γεγονός

:

τα

κοινωνικά

κινήματα

δεν

είναι

μονοδιάστατα,

ακροβολίζονται ανάμεσα στην «κοινωνική» τους διάσταση ‐ μια διάσταση διεκδίκησης και ταυτόχρονα αμφισβήτησης του υπερισχύοντος μοντέλου ανάπτυξης ‐ και στην «οικονομική» τους διάσταση ‐ εκείνη της συμμετοχής στην ανάδειξη ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης. Εξάλλου, τα διακυβεύματα που ανακύπτουν από την ύπαρξη του τομέα αυτού είναι βαθιά πολιτικά. Παρά τις αμφισβητήσεις και αποκλίσεις είναι ξεκάθαρο το εξής : « τα κοινωνικά κινήματα δεν θα πρέπει να επιτρέψουν αφενός στο Κράτος να καθορίσει αποκλειστικά την έννοια και τα όρια της κοινωνικής οικονομίας καθώς και τους τρόπους ανάπτυξης αυτής και αφετέρου στις ιδιωτικές επιχειρήσεις να ορίσουν την οικονομική ανάπτυξη[21] ». Απαιτείται λοιπόν συστηματική διαπραγμάτευση και κινητοποίηση. Είναι βέβαιο πως δεν είναι ακόμη καθορισμένη η θέση που θα μπορούσε να αποκτήσει η κοινωνική οικονομία σ` ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης. Και τούτο προκύπτει καθόσον ακόμη δεν έχουν αποσαφηνιστεί τα αίτια και η

19 Βανέσα Κριατσιώτη, «Κοινωνική Οικονομία και Οικονομία της Αλληλεγγύης»,

http://www.inegsee.gr/enimerwsi‐126‐doc2.htm#_ftn11 ,

φύση της κρίσης που χαρακτηρίζει το Κράτος Πρόνοιας και κατά συνέπεια των στρατηγικών που θα του επέτρεπαν να ξεφύγει από αυτή. Η κοινωνική οικονομία δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να αποτελέσει Δούρειο Ίππο σε μια πιθανή αποδέσμευση των ευθυνών του κράτους, αντίθετα επιβάλλεται να απαιτήσει από αυτό «να αναλάβει τις κοινωνικές ευθύνες του και να διασφαλίσει τα κοινωνικά δικαιώματα των πολιτών». Η συνύπαρξη Κράτους – Αγοράς προϋποθέτει την αναγνώριση των δυνατοτήτων της κοινωνικής οικονομίας σε όρους ενδυνάμωσης του κοινωνικού ιστού και των αστικών δεσμών. Η θέση και ο ρόλος της κοινωνικής οικονομίας παραμένει διφορούμενος : είτε θεωρηθεί για τους μεν μια ουσιαστική και αποτελεσματική κοινωνική πρόθεση η οποία επιτρέπει σε μια κοινωνία της αγοράς να αμβλύνει το βάρος της παγκοσμιοποίησης (ανεργία και αποκλεισμός), είτε θεωρηθεί για τους δε το άλλοθι του νεοφιλελευθερισμού, πάντως θα μπορούσε πραγματικά να αποτελέσει ένα αποτελεσματικό πρότυπο επιχειρηματικότητας το οποίο αντιλαμβάνεται διαφορετικά τις σχέσεις μεταξύ Οικονομίας και Κοινωνίας. Απομένει λοιπόν να διαλέξει στρατόπεδο και να αλλάξει το πλαίσιο λόγου της ώστε να αποτραπεί τόσο η περιθωριοποίησή της, όσο και η ταύτισή της με την νεοφιλελεύθερη αντίληψη για την οικονομία.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 49

Προοπτικές για την απασχόληση: Ένα παράδειγµα Στο παρακάτω παράδειγμα υπολογίσαμε τους απασχολούμενους στον κοινωνικό τομέα με τα κριτήρια που περιγράφηκαν λίγο πριν για να δούμε τα περιθώρια που υπάρχουν για την ανάπτυξη και προσφορά θέσεων εργασίας. Ως παράδειγμα πήραμε την πόλη της Νέας Ιωνίας στη Μαγνησία20.

κάτοικοι

32.000

ανεργία

17%

Απασχολήσιμοι Απσχολούμενοι στον κοινωνικό τομέα

20.716 190

(συνυπολογισμός δημ. Επιχειρήσεων και ΜΚΟ) Ποσοστό κοινωνικού τομέα επί του απασχολήσιμου πληθυσμού:

0.84%

1,5%

310

8%

1.657

Εάν αναπτυσσόταν η Κοινωνική Οικονομία στην πόλη με βάση τον Εθνικό Μέσο όρο Εάν αναπτυσσόταν η Κοινωνική Οικονομία στην πόλη με βάση τον Μέσο όρο στην Ε.Ε.

20 Ο 2ος δήμος του πολεοδομικού συγκροτήματος Βόλου‐Νέας Ιωνίας στη Μαγνησία.

Όπως αντιλαμβανόμαστε, στην περίπτωση που επιχειρούσαμε να αναπτύξουμε την απασχόληση με την προώθηση της κοινωνική οικονομίας στην πόλη και θέλαμε να εναρμονισθούμε με τον μέσο όρο ανάπτυξης της Κ.Ο. στην πόλη θα δημιουργούσαμε τουλάχιστον 120 θέσεις εργασίας (310‐190). Εάν εναρμονιζόμαστε με τον μέσο ευρωπαϊκό όρο (περίπου 8%), τότε μιλάμε ότι θα μπορούσαμε να αγγίξουμε τις 1.467 θέσεις απασχόλησης (!), δηλαδή να καλύψουμε μεγάλο μέρος της υψηλής ανεργίας που χαρακτηρίζει την περιοχή.

Γ.5. Προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κοινωνικές επιχειρήσεις στη χώρα μας

Όλα δείχνουν πως η ελληνική κοινωνία θα αργήσει πολύ για να εφαρμόσει πολιτικές που θα συμβάλλουν στην ορθολογικοποίηση των

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 51

συνθηκών υποστήριξης του πληθυσμού που ζει κάτω από συνθήκες αναπηρίας και ανικανότητας.

Όλα δείχνουν πως θα περάσουν πολλά χρόνια μέχρι να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις ώστε η επιβίωση των ανθρώπων με αναπηρίες και με ανικανότητες να προκύπτει ως αυτονόητη. Εάν περιμένουμε το κράτος θα χρειαστούμε ακόμη μία ζωή έως ότου να μπορέσουμε να ζήσουμε με ασφάλεια και αξιοπρέπεια. Χρειάζεται κάτι να γίνει. Χρειάζεται η αυτό‐οργάνωση μηχανισμών υποστήριξης των αναγκών των ανθρώπων με αναπηρίες. Χρειάζεται η δημιουργία των προϋποθέσεων για την αυτοδιαχείριση των αναγκών αλλά και την αυτοδιαχείριση των δομών στο πλαίσιο των οποίων θα ικανοποιούνται οι ανθρώπινες ανάγκες. Η λύση, εάν υπάρχει λύση στο πρόβλημα, βρίσκεται στην αυτοοργάνωση, στην αυτοδιαχείριση και στην κοινωνική επιχειρηματικότητα. Ούτως ή άλλως η αναπηρία είναι μία πανάκριβη ανθρώπινη συνθήκη ζωής και γίνεται αναπόφευκτη η επιχειρηματική οργάνωση της υποστήριξης τόσο των αναγκών όσο και της επιβίωσης των ανθρώπων με αναπηρίες.

Κοινωνική Επιχειρηµατικότητα Από το 1944 που ξεκίνησε η οργανωμένη υποστήριξη των ανθρώπων με αναπηρίες στα δυτικά κράτη όλα οργανώθηκαν ή έγινε προσπάθεια να οργανωθούν επιχειρηματικά. Από τα πρώτα κέντρα αποκατάστασης έως και τα πρώτα κέντρα για την ανεξάρτητη διαβίωση οργανώθηκαν με πολύ αυστηρά πρότυπα τόσο πολιτικά και κοινωνικά όσο και οργανωτικά. Όλα, από τα κέντρα αποκατάστασης έως τις επιχειρήσεις και τις βιοτεχνίες κατασκευής αναπηρικών καθισμάτων και βοηθημάτων

αποκατάστασης, δημιουργήθηκαν και προέκυψαν φυσιολογικά ως προϊόν ανάγκης. Κάτι τέτοιο είναι δύσκολο να γίνει κατανοητό στην Ελλάδα επειδή η Ελλάδα φάνηκε ανίκανη να κατασκευάσει ακόμη και οδοντογλυφίδες πόσο μάλλον αναπηρικά καθίσματα, βοηθήματα αποκατάστασης ή άλλα τεχνολογικά βοηθήματα. Το ζήτημα είναι η οργάνωση της επιβίωσης και της ικανοποίησης των αναγκών με επιχειρηματικούς όρους. Δηλαδή:

1. Η οργάνωση της παραγωγής της υποστήριξης και της παραγωγής μέσων παραγωγής υποστήριξης.

2. Η διάθεση προϊόντων και υπηρεσιών υποστήριξης και αποκατάστασης σε μαζική βάση έτσι ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν και να καταναλωθούν από μεγάλους αριθμούς χρηστών και καταναλωτών με χαμηλό οικονομικό κόστος.

Κοινωνικές Επιχειρήσεις Στον ευρωπαϊκό χώρο, κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, στα πλαίσια της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης και ταυτόχρονα με την τάση για κατάργηση των μεγάλων ψυχιατρικών ιδρυμάτων, παρατηρείται η τάση για μετατροπή των προστατευμένων εργαστηρίων για άτομα με ψυχοκοινωνικά προβλήματα σε παραγωγικές μονάδες οργανωμένες πάνω σε επιχειρηματική βάση και με πραγματικές συνθήκες εργασίας. Η τάση αυτή έχει φέρει στο προσκήνιο νέου τύπου οργανωτικές / νομικές μορφές, όπως ο «Κοινωνικός Συνεταιρισμός» και «Κοινωνική Επιχείρηση», που αποτελούν τα τελευταία χρόνια τις πλέον διαδεδομένες μορφές για την ανάληψη τέτοιων δραστηριοτήτων.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 53

Η γενικότερη αυτή τάση αντανακλάται και στην Ελλάδα με τη θέσπιση του νέου νομικού πλαισίου που αποτελεί πρωτοβουλία του Υπ. Υγείας‐ Πρόνοιας, για την «Ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό ψυχικής υγείας», Ν.2716/99 και ειδικότερα με τη θεσμοθέτηση των Κοινωνικών Συνεταιρισμών Περιορισμένης Ευθύνης (ΚοιΣΠΕ – άρθρο 12), που θεσμοθετεί μία νέα μορφή επιχείρησης με πολλά ευεργετήματα για τους ψυχικά πάσχοντες, ειδικά σε ότι αφορά το καθεστώς απασχόλησης και αμοιβής τους.

CEFEK / Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε. Η

Συνομοσπονδία

Πρωτοβουλιών

Ευρωπαϊκών

Απασχόλησης

και

Κοινωνικών

Επιχειρήσεων,

Κοινωνικών

Συνεταιρισμών

(Confederation of European Social Firms, Employment Initiatives and Social Co‐ operatives ‐ CEFEC) δραστηριοποιείται στο πεδίο των Κοινωνικών Επιχειρήσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αποτελεί Μη Κυβερνητικό Οργανισµό όπου αντιπροσωπεύει άλλους ΜΚΟ, µικρές και µεσαίες επιχειρήσεις (SMEs) και οργανισµούς, οι οποίοι απώτερο στόχο τους έχουν τη δηµιουργία θέσεων εργασίας για Άτοµα µε Ειδικές Ανάγκες σε κοινωνικές επιχειρήσεις. Μέλος του CEFEC αποτελεί η Πανελλήνια

Ένωση

για

την

Ψυχοκοινωνική Αποκατάσταση και την Επαγγελµατική Επανένταξη (Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε.). Η Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε. συνιστά ένα πανελλήνιο όργανο, αρμόδιο για το συντονισμό και την εμψύχωση των αποκαταστασιακών και εργασιακών πρωτοβουλιών στο χώρο της Ψυχικής Υγείας και δέχεται ως μέλη όλες τις Ελληνικές Κοινωνικές Επιχειρήσεις.

Παραδείγµατα Κοινωνικών Επιχειρήσεων από την ελληνική πραγµατικότητα

I. Συνεταιρισμός υποδηματοποιίας Βόλου «Ορίζοντες» Ο Συνεταιρισμός «Ορίζοντες» έχει έδρα στον Βόλο και δραστηριοποιείται στη παραγωγή του νοσοκομειακού παπουτσιού. Λειτουργεί ως αστικός συνεταιρισμός περιορισμένης ευθύνης των μελών του με την υποστήριξη του Γενικού Νομαρχιακού Νοσοκομείου Βόλου (Γ.Ν.Ν.Β.) και του Κέντρου Ψυχικής Υγείας (Κ.Ψ.Υ.).

II. Συνεταιρισμός «Πυξίδα» Ο Συνεταιρισμός Δραστηριοτήτων «Πυξίδα» έχει έδρα στην Καλλιθέα και είναι ένας αστικός συνεταιρισμός περιορισμένης ευθύνης των μελών του, που δημιουργήθηκε το 2000. Ουσιαστικά αποτελεί εξέλιξη του Συνεταιρισμού «Αυγερινός» που λειτουργεί από το 1993 και υποστηρίζεται από την Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας. Πρόκειται για ένα μεικτό συνεταιρισμό που αποτελείται από άτομα της κοινότητας, επαγγελματίες διαφόρων ειδικοτήτων και ΑΜΕΑψ, σε ποσοστά σύμφωνα με το νόμο των ΚοιΣΠΕ.

Δραστηριοποιείται σε δύο τομείς: •

στον τοµέα λιανικής πώλησης, µε κατάστηµα ειδών δώρων

•

στον τοµέα της χονδρικής πώλησης όπου τα µέλη συµµετέχουν κατά 80% στην κατασκευή και παραγωγή µελισσοκεριών, φωτιστικών εποχιακών

λαµπών,

κοσµηµάτων

και

διαφόρων

µικροκατασκευών, αντικείµενα µε τα οποία ο

συνεταιρισµός συµµετέχει σε µεγάλες εµπορικές εκθέσεις.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 55

ΙΙΙ. Η διαδικασία του μετασχηματισμού των προστατευμένων εργαστηρίων του ψυχιατρικού νοσοκομείου Πέτρας Ολύμπου σε ΚοιΣΠΕ Το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Πέτρας Ολύμπου (Ψ.Ν.Π.Ο.) βρίσκεται στο χωριό Πέτρα, 25χλμ. μακριά από την πόλη της Κατερίνης, στους πρόποδες του Ολύμπου. Υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα Ψυχιατρικά Νοσοκομεία στην Ελλάδα (με 350 κρεβάτια στα μέσα της δεκαετίας του 80), ενώ σήμερα νοσηλεύονται 104 άτομα. Ωστόσο, βάση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης προγραμματίζεται στις αρχές του 2004, το οριστικό του κλείσιμο. Στο Ψ.Ν.Π.Ο. λειτουργούν τα παρακάτω προγράμματα Επαγγελματικής Αποκατάστασης και Επανένταξης σαν προστατευμένα εργαστήρια.

•

Ταβέρνα - Εστιατόριο «Τρίστρατο»

•

Εργαστήριο Ζαχαροπλαστικής

•

Θερµοκήπιο

•

Η διαδικασία του µετασχηµατισµού

IV. Κοινωνική Συνεταιριστική Οργάνωση «ΕΔΡΑ», Αθήνα Ιδρύθηκε σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν.1667/86 ως αστικός συνεταιρισμός

ειδικού

σκοπού

με

την

επωνυμία

«Κοινωνικές

Συνεταιριστικές Δραστηριότητες Ευπαθών Ομάδων» (Κ.Σ.Δ.Ε.Ο.), με διακριτικό τίτλο «Έδρα». Σκοπός του συνεταιρισμού είναι η προώθηση της συνεργατικότητας και του κοινοτισμού ως εναλλακτική πρόταση ζωής και αποκατάστασης, για ευπαθείς ομάδες και άτομα. Η «ΕΔΡΑ» είναι μέλος του ΠΡΑΞΙΣ (Πανελλήνιο Δίκτυο Παραγωγικών Εργαστηρίων ΑμΕΑ) καθώς και του ΚοιΣΠΕ Δυτικής Αττικής.

Στην προσπάθεια εκπλήρωσης των ανωτέρω, δραστηριοποιούνται υπό την εποπτεία της «ΕΔΡΑΣ»: •

Μονάδα

Ψυχοκοινωνικής

Αποκατάστασης

Οικοτροφείο

«Ιπποκράτης Ι».

•

Παραγωγικό εργαστήρι κατασκευής χειροποίητων εικόνων σε κεραµίδι,

ξύλινα

παιχνίδια,

εποχιακά

είδη

δώρων

και

διακόσµηση σε παραδοσιακά εδέσµατα.

•

Θυγατρική Εταιρία Τροφοδοσίας και προώθησης ειδών Super Market «ΔΡΑΣΗ».

•

Διαχείριση Ξενοδοχειακής Μονάδας για ΑμΕΑ στην περιοχή Λειβανάτες Φθιώτιδος µε την ονοµασία «Εντελβάις».

•

Εκπαιδευτικά προγράμματα Πρακτικής Άσκησης για λογαριασµό του

Ε.Π.Ι.Ψ.Υ.

(Ερευνητικό

Πανεπιστηµιακό

Ινστιτούτο

Ψυχικής Υγείας).

•

Προγράμματα εθελοντισμού και παροχή Κοινοτικής Νοσηλευτικής χωρίς οικονοµική επιβάρυνση.

•

Προγράμματα Πρακτικής Άσκησης σπουδαστών των Τ.Ε.Ι.

•

Στήριξη άλλων Ευαίσθητων Κοινωνικών Ομάδων όπως Γυναικών, Μουσουλµάνων κλπ.

V. Δίκτυο Υπηρεσιών για την Απασχόληση «Φτιάχτο μαζί μας», Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής, Αιγάλεω Νοµική Μορφή: Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρία Μη κερδοσκοπικός οργανισμός που επιχορηγείται και εποπτεύεται από το Υπουργείο Υγείας & Πρόνοιας Στόχος

–

Ιδιαίτερα

Χαρακτηριστικά: Δημιουργία και λειτουργία

εναλλακτικού μοντέλου κοινωνικής επιχειρηματικότητας για την κοινωνική επανένταξη και επαγγελματική απασχόληση νέων με

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 57

προβλήματα ψυχικής υγείας, μέσω της παράλληλης και ισορροπημένης ανάπτυξης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και παροχής υπηρεσιών για την βελτίωση της ποιότητας ζωής των χρηστών. Έναρξη Λειτουργίας: Ιανουάριος 2000 Φορέας Υποστήριξης: Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής Τομείς: 1.Τομέας Παραγωγής 2.Τομέας Παροχής Υπηρεσιών 3.Τομέας συνοδευτικών – υποστηρικτικών – επιστημονικών δραστηριοτήτων

VI.

Αστικός

Συνεταιρισμός

Περιορισμένης

Ευθύνης

για

την

Ψυχοκοινωνική και Επαγγελματική Αποκατάσταση Νέων με Ψυχοκοινωνικά Προβλήματα «Η ΕΙΚΟΝΑ» Ο συνεταιρισμός δημιουργήθηκε το 2001 ύστερα από την επιτυχή ολοκλήρωση του Προγράμματος HORIZON που υλοποίησε το Τμήμα Ψυχιατρικής Εφήβων και Νέων του Γ.Ν.Α. «Γ.ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ», όπου καταρτίστηκαν 15 νέοι και το οποίο προέβλεπε την προώθηση στην απασχόληση και τη δημιουργία Κοινωνικού Συνεταιρισμού με την επιδότηση του ΟΑΕΔ νέων ελεύθερων επαγγελματιών. Η έναρξη των εργασιών πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2001, ενώ η παραγωγική διαδικασία ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2001. Η έδρα του είναι στο χώρο του Γ.Ν.Α. «Γ.ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ».Το καταστατικό ίδρυσής του στηρίχθηκε σε ρυθμίσεις του άρθρου 12 (κοινωνικοί συνεταιρισμοί περιορισμένης ευθύνης) του νόμου 2716 και στην ισχύουσα νομοθεσία περί συνεταιρισμών.

VII. Κέντρο Κοινωνικού Διαλόγου «Πρόσωπο με Πρόσωπο», Αθήνα

Το Κέντρο Κοινωνικού Διαλόγου είναι μία επαγγελματική, εργασιακή δραστηριότητα

της

Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε.

(Πανελλήνια

Ένωση

για

την

Ψυχοκοινωνική Αποκατάσταση και την Επαγγελματική Επανένταξη) που δημιουργήθηκε στα πλαίσια Ευρωπαϊκού προγράμματος. Το Κέντρο Κοινωνικού Διαλόγου αποτελεί μια εναλλακτική δομή Ψυχικής Υγείας, δίνει τη δυνατότητα δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας και παρουσιάζει καλλιτεχνικές δραστηριότητες χρηστών και συνεργατών ψυχικής υγείας από όλη την Ελλάδα. Το Κέντρο Κοινωνικού Διαλόγου μετά το τέλος του προγράμματος συνεχίζει τη λειτουργία του στον τομέα της εναλλακτικής διασκέδασης, οργανώνοντας πολύπλευρες δραστηριότητες όπως: εκθέσεις, εκδόσεις, ποιητικές βραδιές, μουσικές βραδιές, μικρά σεμινάρια και άλλες πολιτιστικές δράσεις εντός ή εκτός του Κέντρου.

VIII. Κοινωνική Επιχείρηση Kosmos – Horizon Στο πλαίσιο της κοινοτικής πρωτοβουλίας Horizon Kosmos – άξονας «Απασχόληση», το οποίο υλοποίησε το Ε.Π.Ι.Ψ.Υ. ως συντονιστής φορέας, δημιουργήθηκε η Κοινωνική Επιχείρηση (1999). Πρόκειται για μία αστική εταιρεία μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, της οποίας ιδρυτικά μέλη είναι 23 ψυχικά ασθενείς. Η κοινωνική επιχείρηση είναι προσανατολισμένη και οργανωμένη σε τομείς που σχετίζονται με την προβολή και εμπορική προώθηση χειροποίητων έργων τέχνης και την εξαγωγή αυτών, προκειμένου να διασφαλιστεί η πολιτισμική μας ταυτότητα.

IX. Εταιρία Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας Συνεργείο Γενικών Καθαρισμών «Ο Νοικοκύρης»

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 59

Η Εταιρία Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας (Ε.Π.Α.Ψ.Υ.) είναι σωματείο με σκοπούς κοινωφελείς και μη κερδοσκοπικούς που ιδρύθηκε το 1988 στην Αθήνα. Επίσης αποτελεί αναγνωρισμένο Μη Κυβερνητικό Οργανισμό, εγγεγραμμένο στο Μητρώο της ΥΔΑΣ του Υπουργείου Εξωτερικών. Από το 1990 η ΕΠΑΨΥ έχει διαμορφώσει ένα δίκτυο μονάδων ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης στην Εύβοια. Σημαντικότατο ρόλο στο δίκτυο αυτό διαδραματίζει η μονάδα επαγγελματικής αποκατάστασης που ιδρύθηκε το 1994. Το Συνεργείο Γενικών Καθαρισμών «Ο Νοικοκύρης» αποτελεί κοινωνική επιχείρηση με σκοπό το κέρδος, εποπτευόμενη από την ΕΠΑΨΥ. Ως σκοποί του Συνεργείου αναφέρονται: η επαγγελματική αποκατάσταση, αυτοπραγμάτωση και ένταξη των ατόμων που αντιμετωπίζουν χρόνιες ψυχικές στο κοινωνικό σύνολο και η παροχή υπηρεσιών υψηλής ποιότητας σε ανταγωνιστικές τιμές, η οποία να εξασφαλίζεται από τη συνεχή ανανέωση του εξοπλισμού και τη χρήση των πιο σύγχρονων μηχανημάτων και μεθόδων καθαρισμού.

Χ. Κοινωνικός Συνεταιρισμός ΑμεΑ «ΔΑΙΔΑΛΟΣ», Λάρισα Δημιουργήθηκε στα πλαίσια της Κ.Π. Horizon και λειτουργεί έκτοτε σε παραχωρημένο χώρο στις εγκαταστάσεις των παλιών σφαγείων στη Λάρισα. Ασχολείται με εκτυπώσεις, κατασκευή ιστοσελίδων και Νέες Τεχνολογίες και συνεργάζεται με την Περιφέρεια Θεσσαλίας στη διαβούλευση για το Δ ΚΠΣ

Γ.6. Σχέσεις των φύλων και αγορά εργασίας στα πλαίσια της Ε.Ε. Γ.7. Δείκτες για την ποιοτική θέση εργασίας που έχουν σχεδιασθεί σε επίπεδο Ε.Ε. Γ.8. Κριτήρια για την ποιοτική θέση εργασίας που έχουν σχεδιασθεί διεθνώς

Δ. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Δ.1. Μέθοδος Δ.2. Περιγραφή του ερωτηματολογίου

Ε. Ερµηνευτικό πλαίσιο

Ε.1. Ανάλυση δεδομένων

ΣΤ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 61

Ζ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Αναφορές στην Κοινωνική Οικονομία Ξενόγλωσση βιβλιογραφία

•

6, P. (1995) The voluntary and nonpro°it sectors in continental Europe, in J. Davis Smith and R. Hedley (eds) An Introduction to the Voluntary Sector, Routledge, London and New York.

•

Almond, S. and Kendall, J. (2000a) Taking the employees’ perspective seriously: an initial UK cross‐sectoral comparison, Nonpro°it and Voluntary Sector Quarterly, 29, 2, 205 – 231.

•

Almond, S. and Kendall, J. (2000b) Paid employment in the self‐de°ined voluntary sector in the late 1990s: an initial description of patterns and trends, Centre for Civil Society Working Paper Number 7, Centre for Civil Society, London School of Economics.

•

Anheier and W. Seibel (eds.) The Nonpro°it Sector: International Comparative Perspective, Berlin: de Gruyter.

•

Anheier, H. and W. Seibel. (1998). The Nonpro°it Sector in Germany.

Manchester: Manchester University Press.

•

Anheier, H.K. and Kendall, J. (2001) (eds) Third sector policy at the crossroads: an international nonpro°it analysis, Routledge, London.

•

Archambault, E. (1999) France, in Salamon, L.M., Anheier, H.K., List, R., Toepler, S., Sokolowski, S.W., and Associates (eds) Global Civil Society: Dimensions of the Non‐pro°it Sector, Baltimore: Johns Hopkins University.

•

Archambault, E. (1996). The Nonpro°it Sector in France. Manchester: Manchester University Press.

•

Armstrong, K.A. (2001) The White Paper and the rediscovery of civil society, EUSA Review, 14, 4, 1, 3‐8.

•

Association for Innovative Cooperation in Europe (1996) Funding Europe's Solidarity: Resourcing Foundations, Associations, Voluntary Organisations and NGOs in the Member States of the European Union.

Brussels, AICE.

•

Atkinson, R. and Davoudi, S. (2001) The concept of social exclusion the European Union: Context, development and possibilities, Journal of Common Market Studies, 38, 3, 427 – 448.

•

Biagi, Marco. 2000. AThe Impact of European Employment Strategy on the Role of Labor Law and Industrial Relations." The International Journal of Comparative Labour Law and Industrial Relations. 16(2):155‐173.

•

Borzaga and Defourny, J (2001) (eds) The Emergence of Social Enterprise, Routledge, London.

•

Borzaga, C. (1999) Part 1: Neighbourhood Services, in C. Borzaga, A. Olabe and X. Greffe The Third System, Employment and Local Development: Volume 2 – Key Sectors, paper retrieved from the internet, http://europe.eu.int/en/comm/dg05 .

•

Borzaga, C. and Mittone, L. (1997) The multi‐stakeholder versus the nonpro°it organisation, Discussion Paper 7, Department of Economics, University of Trento.

•

Campbell, M. (1999) The Third System Employment and Local Development: Volume 1 – Synthesis Report, Policy Research Institute, Leeds Metropolitan University.

•

Chaves, R. and Monzon, J‐L (2000) Public policies, in CIRIEC (2000) The Enterprises and Organizations of the Third System: A Strategic Challenge for Employment, CIRIEC, Liege.

•

CIRIEC (2000) The Enterprises and Organizations of the Third System: A Strategic Challenge for Employment, CIRIEC, Liege.

•

Commission of the European Communities (1989) Businesses in the "Economie Sociale" sector: Europe's frontier‐free market, Communication from the Commission to the Council, SEC(89) 2187 °inal, 18 December, Brussels.

•

Commission of the European Communities (1992a) An Open and Structured Dialogue Between the Commission and Interest Groups, SEC(92), 2272 °inal, Brussels.

•

Commission of the European Communities (1992b) Proposal for a Council Regulation (EEC) on the Statute for a European Association, Proposal for A Council Directive supplementing the Statute for a European Association

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 63

with regard to the involvement of employees, Proposal for a Council Regulation (EEC) on the Statute for a European cooperative society, Proposal for A Council Directive supplementing the Statute for a European cooperative society with regard to the involvement of employees, Proposal for a Council Regulation (EEC) on the Statute for a European mutual society, Proposal for A Council Directive supplementing the Statute for a European mutual society with regard to the involvement of employees. See Of°icial Journal of the European Communities 92/C 99/01 to 92/C99/06.

•

Commission of the European Communities (1993) Amended proposal for a Council Regulation (EEC) on the Statute for a European Association, Amended Proposal for A Council Directive supplementing the Statute for a European Association with regard to the involvement of employees, Amended proposal for a Council Regulation (EEC) on the Statute for a European cooperative society, Amended Proposal for A Council Directive supplementing the Statute for a European cooperative society with regard to the involvement of employees, Amended proposal for a Council Regulation (EEC) on the Statute for a European mutual society, Amended Proposal for A Council Directive supplementing the Statute for a European mutual society with regard to the involvement of employees, COM(93) 252 °inal ‐ SYN 386 to 391, Brussels, 6 July. See Of°icial Journal of the European Communities 93/C 236/01 to 93/C 236/06.

•

Commission of the European Communities (1994) Proposal for a Council Decision relating to a multi‐annual programme (1994 ‐ 1996) of work for cooperatives, mutual societies, associations and foundations in the Community, COM(93) 650 °inal, Brussels, 16.02.94.

•

Commission of the European Communities (1997) Promoting the Role of Voluntary Organizations in Europe, Of°ice for Of°icial Publications of the European Communities, Luxembourg.

•

Commission of the European Community (1997) Promoting the Role of Voluntary Organisations and Foundations in Europe, Luxembourg: Of°ice of Of°icial Publications of the European Communities.

•

Commission of the European Community (2000) The Commission and Non‐Governmental Organisations: Building a Stronger Partnership, Discussion Paper, Brussels: European Commission.

•

Commission of the European Community (2001) Communication on European Social Fund support for the European Employment Strategy, COM(2001) 16 °inal/2, Brussels.

•

Coyne, D. (1998) The European Social Fund and Agenda 2000, presentation at NCVO conference, April, National Council for Voluntary Organisations, London.

•

Cullen, P. (1999) ‘Coalitions Working for Social Justice‐Transnational Non‐Governmental Organisations and International Governance’, Paper presented at the American Sociological Association Annual Meeting, Chicago, IL.

•

de la Porte, Caroline. 2000b."The instruments of 'new governance' for analyses and policy‐making in the EU." Manuscript.

•

De Rynck, S. and McAleavey, P. (2001) The cohesion de°icit in Structural Fund policy, Journal of European Public Policy, 8, 4, 541 – 557.

•

Dekker, P. (2001) What crises, what challenges? When nonpro°itness makes no difference, in H. Anheier and J. Kendall (eds) Third Sector Policy at the Crossroads? An International Nonpro°it Analysis, Routledge, London.

•

Dinan, D. (1999) Governance and institutions 1999: Resignation, reform and renewal, Journal of Common Market Studies, 38, 25 – 41.

•

Directorate Generale for Development [DGVIII] (1988) General conditions for the co°inancing of projects undertaken in developing countries by non‐ governmental organisations (NGOs) (Budgetary item B7‐6000), VIII/764/87/EN,

European

Commission

Directorate‐General

for

Development, Brussels.

•

Directorate Generale for Development [DGVIII] (1995) Partners in development: The European Union and NGOs, DGVIII (Development) NGO co‐°inancing ‐ Decentralized cooperation Unit, Brussels.

•

Directorate Generale for Employment, Industrial Relations and Social Affairs [DGV] (1996) A Report on the Forum: Working on European Social

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 65

Policy, Of°ice for Of°icial Publications of the European Communities, Luxembourg.

•

Directorate Generale for Employment, Industrial Relations and Social Affairs [DGV] (1997) European Social Policy Forum: A Summary, Of°ice for Of°icial Publications of the European Communities, Luxembourg.

•

Directorate Generale V (1997a) Implementation of “the third system and employment”

pilot

action,

retrieved

from

the

internet,

http://europe.eu.int/en/comm/dg05 .

•

Directorate Generale V (1997b) Results of the °irst call for proposals (V/048/97) concerning implementation of the “third system and employment” pilot scheme.

•

Directorate Generale V (1997c) Results of the second call for proposals (V/048/97) concerning implementation of the “third system and employment” pilot scheme.

•

Directorate‐Generale for Employment, Industrial Relations and Social Affairs [DGV] (1994) European Social Policy: A Way Forward for the Union, A White Paper, COM(94) 333, Of°ice for Of°icial Publications of the European Communities, Luxembourg.

•

Dorf, Michael C. and Charles F. Sabel. 1998."A Constitution of Democratic Experimentalism." Columbia Law Review. 98(2): 267‐473.

•

DTI (2000a) More people to reap the bene°its of working part‐time, news release P/2000/305, Department of Trade and Industry, 3 May 2000; see also www.dti.gov.uk/er/ptime.htm .

•

DTI (2000b) The working time regulations, retrieved from the Internet, www.dti.gov.uk/er/work_time_regs/index.htm

•

EAPN (1998) Social Inclusion: A priority Task for the New Structural Funds, European Anit‐Poverty Network, Brussels.

•

Easterby‐Smith, Mary Crossan, & David Nicolini,"Organisational Learning: Debates Past, Present and Future", Journal of Management Studies 37‐6 783‐796.

•

ECAS (1997b) A Guide to European Union Funding for NGOs: The EU's Most Colourful Flowers, European Citizen's Action Service, London.

•

ECAS (1997b) The Treaty of Ambiguity, The European Citizen, News°lash special edition.

•

ECAS (nd) European Citizenship: "Giving substance to citizen's Europe in a revised Treaty", a memorandum from the ECAS hotline, European Citizen's Action Service, Brussels.

•

Economic and Social Committee (1997) Opinion on the Co‐operation with charitable associations as economic and social partners in the °ield of social welfare (own‐initiative), CES 1398/97, Economic and Social Committee of the European Communities, Brussels.

•

Economic and Social Committee (1998) Opinion on the Communication from the Commission promoting the role of voluntary organizations and foundations in Europe, CES 118/98, Brussels.

•

Economic and Social Committee (1999) Opinion on The role and contribution of civil society organisations in building Europe (own‐ initiative), CES 851/99, Economic and Social Committee of the European Communities, Brussels.

•

Economic and Social Committee (2000) Opinion on The social economy and the single market (own‐initiative opinion), CES 242/2000, Economic and Social Committee of the European Communities, Brussels.

•

Economic and Social Committee (2001) Private not‐for‐pro°it social services in the context of services of general interest in Europe, Own‐ initiative opinion, CES 1120/2001, Brussels.

•

Esping‐Andersen, Gosta. 1996."After the Golden Age? Welfare State Dilemmas in a Global Economy." In Gosta Esping‐Andersen (ed.). Welfare States in Transition : National Adaptations in Global Economies. Sage Publications.

•

European Commission (1997) Communication from the Commission on Promoting the Role of Voluntary Organisations and Foundations in Europe, COM 97/241, Of°ice for Of°icial Publications of the European Communities, Luxembourg, forthcoming.

•

European Commission. 1997. An Employment Agenda for the Year 2000: Issues and Policies

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 67

www.europa.eu.int/comm/employment_social/summit/en/papers/empl oi2.htm .

•

European Commission. 2000. Joint Employment Report 2000, Part I.

•

European Communities Economic and Social Committee (1986) The Cooperative, mutual and non‐pro°it sector and its organizations in the European Community, European Communities Economic and Social Committee, Brussels.

•

European Communities Economic and Social Committee (1990) Report of the section for industry, commerce, crafts and services on the Communication from the Commission to the Council ‐ Businesses in the "Economie Sociale" Sector [in] Europe's frontier‐free market (SEC(89) 2187 °inal, IND/380, CES 637/90 °in F/NT/P/ht, 7 September, Brussels.

•

European Communities Economic and Social Committee (1992) Opinion of the Economic and Social Committee on the proposal for a Council Regulation (EEC) on the Statute for a European Association (SYN 386) and the proposal for a Council Directive supplementing the statute for a European Association with regard to the involvement of Employees (SYN 387) (COM(91) 273 °inal). See Of°icial Journal C223, 31 August, p. 52.

•

European Communities Economic and Social Committee (1994) Opinion of the Economic and Social Committee on the Proposal for a Council Decision relating to a multi‐annual programme (1994‐1996) of work for cooperatives, mutual societies, associations and foundations in the Community (COM(93) 650 °inal), report prepared by the section for Industry, Commerce, Crafts and Services, CES 851/94 F/HO/PM/WR/kb.

•

European Council, Lisbon (2000) Presidency Conclusions, retrieved from Press Release Library, the internet (http://europa.eu.int).

•

European Court of Justice (1997) Sodemare SA, Anni Azzurri Holding SpA and Anni Azzuri Rezzato Srl v Regione Lombardia: Freedom of establishment – Freedom το provide services – Old people’s homes – Non‐pro°it‐making, Case C‐70/95, European Court of Justice.

•

European Parliament (1996) Committee on Institutional Affairs "Audition publique: La Conference intergovernementalle de 1996: Le Parlement

Europeen a l'ecoute des citoyens," volume 1, report of public hearing in Brussels 17‐18 October, publication details unknown.

•

European Parliament (1997) Report on the Commission Communication concerning the Development of the Social Dialogue at Community Level (COM(96)0448 ‐ C4‐0526/96) Committee on Employment and Social Affairs,

European

Parliament

Session

document

DOC‐

EN\RR\330\330586, 27 June.

•

Evers, A. (1993) ‘The welfare state mix approach. Understanding welfare pluralism systems’, in Evers, A. and Svetlik, I. (eds), Balancing Pluralism.

New Welfare Mixes in Care for the Elderly, Aldershot: Avebury.

•

Evers, A. (2000) Will sector matter? Welfare dynamics, the third sector and social quality, in W. Beck, van der Maesen, C., Thomse, F. and Walker, A. (eds) Questioning the Social Quality of Europe, Kluwer, London.

•

Ferrera, Maurizio, Anton Hemerijk, and Martin Rhodes. 2001. The Future of Social Europe: Recasting Work and Welfare in the New Economy.

Oxford: Oxford University Press.

•

Flynn, P. (1995) Speech made at joint hearing on the Social Charter, 22 May, Brussels, retrieved from the internet.

•

Flynn, P. (1997a) Summary of text of speech by Padraig Flynn delivered at European conference "For a Europe of civil and social rights," 4 June, Brussels, retrieved from the internet.

•

Flynn, P. (1997b) Summary of text of speech by Padraig Flynn delivered at conference "Foundations in partnership: The example of social inclusion in Europe," 19 June, The Hague, retrieved from the internet.

•

Forder, J. (2000) Social Care Reform in Europe, unpublished manuscript, PSSRU, London School of Economics.

•

Geyer, R. (2001) Can European Union social NGOs co‐operate to promote EU social policy?, Journal of Social Policy, X, Y, 477 – 493.

•

Giddens, A. (2000) The Third Way and its critics, Cambridge: Policy Press.

•

Gjems‐Onstad, O. (1995) The proposed European Association: a symbol in need of friends?, Voluntas, 6, 3, 3‐22.

•

Goetschy, Janine. 1999."The European Employment Strategy: Genesis and Development." European Journal of Industrial Relations. 5(2):117‐137.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 69

•

Goldstein, Judith and Robert O. Keohane. 1993. Ideas and Foreign Policy: Beliefs, Institutions and Political Change. Ithaca, New York: Cornell University Press.

•

H. Westlund och S. Westerdahl, Den sociala ekonomins bidrag till lokal sysselsättning – en forskningrapport, Institutet för social ekonomi, 1996

•

Hall, Peter (ed.). 1989. The Political Power of Economic Ideas: Keynesianism Across Nations. Princeton, New Jersey: Princeton University Press.

•

Harvey, B. (1995) Networking in Europe: A Guide to European Voluntary Organisations, NCVO publications, London.

•

Harvey, B. (1996) Equality and the Structural Funds, Community Workers Co‐operative and the Northern Ireland Council for Voluntary Action, Belfast.

•

Heinelt, H. and Smith, R. (1996) Policy Networks and European Structural Funds, Avebury, Aldershot.

•

Hervey, T. (1998) European Social Law and Policy, Addison Wesley Longman limited, Harlow.

•

Hodson, Dermot and Imelda Maher. 2001."The Open Method as a new mode of governance: The case of soft economic policy coordination." Ms.

•

Hudson, M. (1999). Managing Without Pro°it, London: Penguin.

•

James, E. (1987) ‘The nonpro°it sector in comparative perspective’, in Powell, W. W. (ed.) The Nonpro°it Sector: A Research Handbook, New Haven: Yale University Press.

•

Kendall, J. (2000) ‘The mainstreaming of the third sector into public policy in England: Whys and wherefores’, Policy & Politics, October, forthcoming.

•

Kendall, J. and Anheier, H. (1999) [2001] The third sector and the European Union policy process: an initial evaluation, Journal of European Public Policy, 6, 2, 283 – 307; reproduced in Anheier, H.K. and Kendall, J. (2001) (eds) Third sector policy at the crossroads: an international nonpro°it analysis, Routledge, London.

•

Kendall, J. and Knapp, M. (1995) A loose and baggy monster: boundaries, de°initions and typologies, in J. Davis Smith and R. Hedley (eds) An Introduction to the Voluntary Sector, Routledge, London and New York.

•

Kendall, J. and Knapp, M. (1996). The Voluntary Sector in the United Kingdom. Manchester: Manchester University Press.

•

Kendall, J. and Wigglesworth, R. (2001) The impact of the third sector in the UK: the case of environmental activity, Centre for Civil Society Working Paper, London: Centre for Civil Society, London School of Economics and Political Science.

•

Kenner, Jeff. 1999."The EC Employment Title and the 'Third Way': Making Soft Law Work?" The International Journal of Comparative Labour Law and Industrial Relations. 15(1):33‐60.

•

Kingdon, J.W. (1995) Agendas, Alternatives and Public Policies, HarperCollins, New York.

•

Kleinman, M. and Piachaud, D. (1993) European social policy: conceptions and choices, Journal of European Social Policy, 3, 1, 1‐19.

•

Kramer, R. M et al.(1993) Privatization in four European countries: comparative studies of government – third sector relationships, M.E. Sharpe,. Armonk.

•

Kuhnle, S. and Selle, P. (1992) Government and voluntary organizations: a related perspective, Aldershot: Avebury.

•

Larsson, Allan. 2000."The European Employment Strategy: a new °ield of research." Presented at European Society of the London School of Economics, Monday, 17 January 2000.

•

Laville, J.L. and Nyssens, M. ( 2000) Solidarity‐based third sector organisations in the “proximity services” °ield: A European Francophone perspective, VOLUNTAS, 11, 1, 67 – 84.

•

Leibfried, S. and Pierson, P. (1995) ‘Semisovereign welfare states: social policy in a multitiered Europe’, in Leibfried, S. and Pierson, P. (eds.)

European Social Policy: Between Fragmentation and Integration, London: Brookings Institution.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 71

•

Leichsenring, K., 1997, The role of the Labour Market Service in Supporting Non‐Statutory Childcare Providers, European Centre for Social Welfare Policy and research, Vienna.

•

List, R., Toepler, S., Sokolowski, S.W., and Associates (eds) Global Civil Society: Dimensions of the Non‐pro°it Sector, Baltimore: Johns Hopkins University.

•

Lowe, P. and Ward, S. (1998) British environmental policy and Europe: politics and policy in transition, London: Routledge.

•

Majone, Giandomenico. 1993."The European Community between Social Policy and Social Regulation." Journal of Common Market Studies. 31:153‐ 170.

•

McAleavey, P. and De Rynck, S. (1997) Regional or Local? The EU's Future Partners in Cohesion Policy, EUI Working Paper RSC No. 97/55, European University Institute, Florence.

•

McCormick, J. (1996) The European Union: Politics and Policies, Westview press, Colorado and Oxford.

•

McGillvray, A., Conaty, P. and Wadhams, C. (2000) Low Flying Heroes: Micro‐Social Enterprise Below the Radar Screen, New Economic Foundation, London.

•

Mosher, James. 2000."Open Method of Coordination: Functional and Political Origins." ECSA Review. 13(3).

•

Of°icial Journal of the European Communities (1999) Regulation (EC) No 1784/1999 of the European Parliament and of the Council of 12 July 1999 on the European Social Fund, 13,8,1999, L 213/5 – L 213/8.

•

Pestoff, V. (1998) Beyond the Market and State, Ashgate, Aldershot.

•

Peters, G. (1996) Agenda‐setting in the European Union, in J. Richardson (ed) European Union: Power and Policy Making, Routledge, London and New York

•

Pezzini, E. (2000) European policies in relation to social economy and unemployment, in CIRIEC (2000) The Enterprises and Organizations of the Third System: A Strategic Challenge for Employment, CIRIEC, Liege.

•

Pisani‐Ferry, Jean. 2000. Plein emploi. Paris: La Documentation française. http://www.ladocfrancaise.gouv.fr/°ic_pdf/30a.pdf .

•

Plowden, W., (2001) Next Steps in Voluntary Action, NCVO Publications, London.

•

Portugal Presidency. 2000."Presidency Conclusions." Lisbon European Council, 23 and 24 March 2000.

•

Putnam, Robert D, Bowling Alone: the collapse and revival of American community , Simon and Schuster, New York, 2000

•

Putnam, Robert D, Making Democracy Work: Civic Traditions in Modern Italy , Princeton UP, New Jersey, 1993.

•

Rhodes, Martin. 1995."A Regulatory Conundrum: Industrial Relations and the Social Dimension." In Stephan Leibfried and Paul Pierson (eds.).

European Social Policy: Between Fragmentation and Integration.

Washington, D.C.: Brookings Institution.

•

Rhodes, Martin. 1998."Globalization, Labour Markets and Welfare States: A Future of 'Competitive Corporatism'?" In Martin Rhodes and Yves Meny (eds.). The Future of European Welfare: A New Social Contract? London: Macmillan.

•

Richardson, J. (1996a) European Union: Power and Policy Making, Routledge, London and New York.

•

Richardson, J. (1996b) Policy Making in the EU: Interests, ideas and garbage cans of primeaval soup, in J. Richardson (ed) European Union: Power and Policy Making, Routledge, London and New York.

•

Rootes, C. (1999) ‘The Europeanisation of Environmentalism,’ Paper prepared for the conference L'Europe des interets: lobbying, mobilisation et espace public europeen, Maison Francaise and Nuf°ield College, Oxford, October.

•

Rosamond, B. (2000) Theories of European Integration, London: Macmillan.

•

Sabel, Charles, 1994"Learning by Monitoring: The Institutions of Economic Development" in‐ Smelser & Swedberg, eds, The Handbook of Economic Sociology. Princeton: Princeton U. Press.

•

Salamon, L. and H. Anheier. (1996) The Emerging Nonpro°it Sector‐‐An Overview. Manchester: Manchester University Press.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 73

•

Salamon, L. and H. Anheier. (1997) De°ining the Nonpro°it Sector: A Cross‐ national Analysis. Manchester: Manchester University Press.

•

Salamon, L.M. and Anheier, H.K. (1997) De°ining the nonpro°it sector: a cross‐national analysis, New York: Manchester University Press.

•

Salamon, L.M. and Toepler, S. (2000) ‘The In°luence of the Legal Environment on the Development of the Nonpro°it Sector’, Center for Civil Society Studies Working Paper No 17, Baltimore: Johns Hopkins University.

•

Salamon, L.M., Anheier, H.K., List, R., Toepler, S., Sokolowski, S.W., and Associates (1999) Global Civil Society: Dimensions of the Non‐pro°it Sector, Baltimore: Johns Hopkins University.

•

Scharpf, Fritz W, 2001 “European Governance: Common Concerns versus The Challenge of Diversity.” Jean Monnet Working Paper 07/01. NYU School of Law.

•

Seibel, W. (1990) ‘Governement/Third Sector Relationships in a Comparative Perspective : The Cases of france and West germany”, Voluntas 1 42‐61.

•

Snyder, Francis. 1994."Soft Law and Institutional Practice in the European Community." In Stephen Martin (ed.). The Construction of Europe: Essays in Honour of Emile Noël. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.

•

Sors, A. (2001) EU Support for Social Science, presentation, King’s College London, October 22.

•

Spence, D. (2000) Plus ca change?, plus c’est la meme chose? Attempting to reform the European Commission, Journal of European Public Policy, 7, 1, 1 – 25.

•

Stone, D., Maxwell, S. and Keating, M. (2001) Bridging Research and Policy, paper presented at international workshop, Warwick University, 16‐17 July.

•

Streeck, Wolfgang. 1995."From Market‐Making to State‐Building: Re°lections on the Political Economy of European Social Policy." In Stephan Leibfried and Paul Pierson (eds.). European Social Policy: Between Fragmentation and Integration. Washington, D.C.: Brookings Institution.

•

Taylor, A.B. (2000) Is Civil Society Heard in Brussels? Interest Representation and the Role of Civil Society in EU decision‐making, European Essay No. 4, The Federal Trust, London.

•

Teague, Paul. 2001."Deliberative Goverance and EU Social Policy."

European Journal of Industrial Relations. 7(1):7‐26.

•

Titmus, R., 1974, Social Policy, Allen & Unwin, London.

•

Van Kersbergen, K. (1997) Double Allegiance in European integration: Publics, Nation‐States, and Social Policy, EUI Working Paper RSC No. 97/15, European University Institute, Florence.

•

Vivet,D. and Thiry, B. (2000) Field of study, quantitative importance and national acceptations, in CIRIEC The Enterprises and Organizations of the Third System: A Strategic Challenge for Employment, CIRIEC, Liege.

•

Wallace, H. (2001) The Changing Politics of the European Union: An Overview, Journal of Common Market Studies, 39, 4, 581 – 594.

•

Warleigh, A. (2000) ‘The hustle: citizenship, practice, NGOs and ‘policy coalitions’ in the European Union – the cases of Auto Oil, drinking water and unit pricing’, Journal of European Public Policy 7, 2: 229‐43.

•

Weisbrod, B., 1977, The Voluntary Nonpro°it sector, Lexington MA, Lexington Books.

Τρίτος Τομέας / Κοινωνική Οικονομία.

•

Weisbrod,

B.A.,

(1988)

The

Nonpro°it

Economy,

Cambridge,

Massachusetts: Harvard University Press.

•

Wigglesworth, R. and Kendall, J. (2000) ‘The impact of the third sector in the UK: The case of social housing’, Civil Society Working Paper 9, London: Centre for Civil Society, London School of Economics and Political Science.

•

Zimmer, A. (1999) Corporatism revisited – the legacy of history and the German nonpro°it sector, VOLUNTAS, 10, 1, 37 – 50.

Ελληνική βιβλιογραφία

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 75

•

J. ‐L. Laville et al, “Τρίτο σύστημα. Ένας Ευρωπαϊκός Ορισμός’, Κεφ. 5 pp. 101‐122, στο “The enterprises and organization of the third system.

A strategic challenge for employment”, CIRIEC , Λιέγη, Βέλγιο, 2000.

•

Marcos de Castro‐Sanz, Κοινωνική Οικονομία και Απασχόληση, Eυρω‐ Μεσογειακό

Δίκτυο

Κοινωνικής

Οικονομίας,.Αναδιάρθρωση

Πρόνοιας με το Νέο Σύστημα Απασχoλησημότητας. ΗΠΑ Από την Πρόνοια στην Εργασία. «Οι νέες μορφές κοινωνικής πολιτικής στις ΗΠΑ και Ευρώπη», Παγκόσμιο Συνέδριο Κοινωνιολογίας, 2002, Αυστραλία.

•

Mike Campbell, Τοπική Ανάπτυξη της Απασχόλησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Θεματολογία και Μαθήματα. Ρόδος, 16‐ 17/05/2003.

•

Seyfried, E., “Βελτιώνοντας τη διακυβέρνηση της τοπικής ανάπτυξης της απασχόλησης, Ευρωπαϊκό Φόρουμ για την Τοπική Ανάπτυξη και Απασχόληση, Ρόδος, 16‐17, 2003.

•

Λυμπεράκη Α, Μουρίκη, Α., Η Αθόρυβη Επανάσταση, νέες μορφές οργάνωσης της παραγωγής και της εργασίας, Gutenberg, 1996.

•

Μ. Χρυσάκης (Επιστ. Υπεύθ.) ‐ Ερευνητική ομάδα: Δ. Ζιώμας, Ντ. Καραμητοπούλου, Δ. Χατζαντώνης «Προοπτικές απασχόλησης στον τομέα της κοινωνικής οικονομίας», Σειρά Βιβλιοθήκη Νο. 4, Σάκκουλας 1992

•

Τσομπάνογλου, Γ., «Κοινωνικές καινοτομίες για την αντιμετώπιση της ανεργίας και την ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής σε τοπικό επίπεδο», Β’ Διεθνές Συνέδριο Κοινωνιολογίας, 9‐ 11/11/2002, Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Κοινωνιολογία Μάθημα Ελευθερίας, Πρακτικά Συνεδρίου σε CD ‐ Rom.

Ιστοσελίδες •

http://www.ekep.gr/employment/koinonikesepix.asp

•

http://www.disabled.gr/lib/?p=7643

•

http://www.kooperativutveckling.org/fku/detta_ar_socialekonomi/social_ ekonomi.htm

•

http://ec.europa.eu/enterprise/library/lib-social_economy/orgfd_el.pdf

•

http://www.istr.org/conferences/geneva/confpapers/kendall.&.anheier.ht ml

•

http://ec.europa.eu/enterprise/entrepreneurship/coop/index.htm

•

http://europe.eu.int/en/comm/dg05

•

http://www.dti.gov.uk/er/ptime.htm

•

http://www.dti.gov.uk/er/work_time_regs/index.htm

•

http://www.europa.eu.int/comm/employment_social/summit/en/paper s/emploi2.htm

•

http://www.ladocfrancaise.gouv.fr/°ic_pdf/30a.pdf

•

www.oecd.org/cfe/leed

•

http://www.inegsee.gr/enimerwsi‐126‐doc2.htm#_ftn11

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 77

Η. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ Ερωτηματολόγιο

Μ1 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ‐ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑ «Μελέτη για την ποιοτική θέση εργασίας στην κοινωνική οικονομία»

ΑΤΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

1. Χρονολογία γέννησης: ____________

2. Οικογενειακή κατάσταση: ‐Άγαμη.....................................1 ‐Έγγαμη............... ……………..2 ‐Διαζευγμένη.............................3 ‐Σε διάσταση……………………4 ‐Χήρα……………………………5 ‐Ζω με τον σύντροφο μου…….6

Αριθμός παιδιών: ______________

3. Έχετε τελειώσει: ‐Δημοτικό…………………………………………….1 ‐Γυμνάσιο……………............................................2 ‐Λύκειο……………………………………………….3 ‐Τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση / Ι.Ε.Κ..……4

‐Ανώτερη / Ανώτατη εκπαίδευση(Α.Ε.Ι./Τ.Ε.Ι.)….5 ‐Μεταπτυχιακό/Διδακτορικό τίτλο…………………6 ‐Άλλο…………………………………………………7

4. Σε ποιο επίπεδο γνωρίζετε τουλάχιστον μια ξένη γλώσσα; *Σε περίπτωση που δεν έχετε γνώση ξένης γλώσσας σημειώσατε την επιλογή καθόλου.

‐Άριστη γνώση………………………………………………...1 ‐Πολύ καλή γνώση……………………………………………2 ‐Καλή γνώση ………………………………………………….3 ‐Μέτρια γνώση…………………………………………………4 ‐Καθόλου γνώση……………………………………………….5

5. Σε ποιο επίπεδο γνωρίζετε χειρισμό Ηλεκτρονικού Υπολογιστή; *Σε περίπτωση που δεν έχετε γνώση χειρισμού Η/Y σημειώσατε την επιλογή καθόλου.

‐Άριστη γνώση………………………………………………...1 ‐Πολύ καλή γνώση……………………………………………2 ‐Καλή γνώση ………………………………………………….3 ‐Μέτρια γνώση…………………………………………………4 ‐Καθόλου γνώση……………………………………………….5

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

6.Αναφέρατε το αντικείμενο της θέσης μέσω της οποίας παρέχετε / παρείχατε κοινωνικές υπηρεσίες.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 79

ΦΟΡΕΑΣ

ΘΕΣΗ

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗ ΣΗΣ

7. Αναφέρατε τον κυριότερο από τους λόγους για τους οποίους επιλέξατε τη συγκεκριμένη εργασία:

‐Το αντικείμενο της θέσης είναι / ήταν συναφές με τον τίτλο σπουδών μου…………………………………………………………………………..........1 ‐Προσωπικό

ενδιαφέρον

για

παροχή

κοινωνικών

υπηρεσιών………………………………………………………………….........2 ‐Οικονομικοί λόγοι…………………………………………………………........3 ‐Τυχαία επιλογή……………………………………………………………........4 ‐Άλλο, διευκρινίσατε…………………………………………………………….5 …………………………………………………………………………………

8. Σκοπεύετε / σκοπεύατε να αλλάξετε αντικείμενο απασχόλησης; ‐ΝΑΙ………………………….1 ‐ΟΧΙ…………………………..2 (προχωρήστε στην ερώτηση 10 )

9. Αν ΝΑΙ προσδιορίσατε τον λόγο:

‐Οι συνθήκες εργασίας δεν με ικανοποιούν / ικανοποιούσαν (ωράριο απασχόλησης, αμοιβή, εργασιακό περιβάλλον)..........................................1 ‐Η ομάδα στόχου δεν είναι / ήταν εκείνη με την οποία θέλω / ήθελα να ασχοληθώ ………………………………………………………………………..2 ‐ Η θέση δεν είναι / ήταν αντίστοιχη των γνώσεων και δεξιοτήτων μου……3 ‐Υπάρχει / υπήρχε συναισθηματικό κόστος…………………………………..4 ‐Άλλο, διευκρινίσατε……………………………………………………………..5 …………………………………………………………………………………..

10. Αν ΟΧΙ προσδιορίσατε τον λόγο:

‐Οι συνθήκες εργασίας μου με ικανοποιούν………………………................1 ‐Αισθάνομαι συναισθηματική κάλυψη μέσω της παροχής κοινωνικών υπηρεσιών ……………………………………………………………...............2 ‐Δεν είναι εφικτή η εξεύρεση εργασίας σε άλλο χώρο……………...............3 ‐Άλλο, διευκρινίσατε……………………………………………………….........4 …………………………………………………………………………..................

11. Στον κοινωνικό χώρο που εργάζεστε / εργαζόσασταν υπάρχουν / υπήρχαν μέτρα για τη συμφιλίωση οικογενειακών και επαγγελματικών υποχρεώσεων; ‐ΝΑΙ……………………………1 ‐ΟΧΙ…………………………….2 (προχωρήσατε στην ερώτηση 13)

12.Αν ΝΑΙ αναφέρατε αυτά: α.………………………………………………………………………… β.………………………………………………………………………….

ΑΣΦΑΛΙΣΗ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 81

13. Υπάρχει / υπήρχε κοινωνική ασφάλιση (ένσημα, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη); ‐ΝΑΙ………………………1 ‐ΟΧΙ……………………….2

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ

14.Υπήρξε ή πιστεύετε ότι θα υπάρξει επαγγελματική εξέλιξη; ‐ΝΑΙ………………………….1 ‐ΟΧΙ…………………………..2 (προχωρήσατε στην ερώτηση 17)

15.Αν υπήρξε, περιγράψτε την αρχική θέση και τη θέση εξέλιξης.

Αρχική θέση εργασίας στο φορέα:......................................................... Νέα θέση εργασίας στο φορέα:……………………………………………

16. Ο κύριος λόγος της επαγγελματικής σας εξέλιξης ήταν ή πιστεύετε ότι θα είναι:

– Ο χρόνος απασχόλησής σας (προϋπηρεσία)................................................1 – Η αναγνώριση των προσόντων σας από τον φορέα.....................................2 – Η μετεκπαίδευσή σας σε συγκεκριμένο αντικείμενο……………....................3 – Άλλο, διευκρινίσατε……………………………………………………................4 ………………………………………………………………………………………

17. Ο κύριος λόγος της μη επαγγελματικής σας εξέλιξης ήταν ή πιστεύετε ότι θα είναι:

‐Έλλειψη αναγνώρισης των παρεχόμενων υπηρεσιών από τον φορέα………………………………………………………………..........................1

‐Έλλειψη

τυπικών

προσόντων

για

ανάληψη

θέσης

ανώτερων

καθηκόντων………………………………………………………...........................2 ‐Ύπαρξη προκαταλήψεων που σχετίζονται με το φύλο……….........................3 ‐Μη διαθέσιμος χρόνος λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων…………………..4 ‐Άλλο, διευκρινίσατε..........................................................................................5 …………………………………………………………………………………………..

ΑΠΟΔΟΧΕΣ

18 Οι αποδοχές σας θεωρείτε ότι είναι / ήταν ικανοποιητικές (ως προς την προσφερόμενη εργασία σας και τις ώρες απασχόλησης σας); ‐ΝΑΙ………………..1 ‐ΟΧΙ…………………2 (προχωρήσατε στην ερώτηση 20)

19. Αν ΝΑΙ γιατί:

‐Οι αποδοχές είναι / ήταν αντίστοιχες των τυπικών προσόντων μου……........1 ‐Οι αποδοχές αντιστοιχούν / αντιστοιχούσαν στις προσφερόμενες υπηρεσίες μου……………………………………………………………………......................2 ‐Οι αποδοχές είναι / ήταν ανάλογες των προσδοκιών μου……………….........3 ‐Άλλο, διευκρινίσατε………………………………………………………..............4 ……………………………………………………………………………………...

20. Αν ΟΧΙ γιατί:

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 83

‐Οι αποδοχές δεν είναι / ήταν ανάλογες των τυπικών προσόντων μου…........1 ‐Οι αποδοχές δεν αντιστοιχούν / αντιστοιχούσαν στις ώρες απασχόλησής μου………………………………………………………………………………........2 ‐Οι αποδοχές δεν ανταποκρίνονται στις ευθύνες‐υποχρεώσεις της θέσης που κατέχω / κατείχα……………………………………………..........3 ‐Άλλο, διευκρινίσατε…………………………………………………………….......4 ………………………………………………………………………………….......

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

21. Παρακολουθήσατε πρόγραμμα ή προγράμματα επιμόρφωσης μέσω του φορέα απασχόλησής σας; ‐ΝΑΙ…………………………1 (προχωρήσατε στην ερώτηση 23) ‐ΟΧΙ………………………….2

22. Οι λόγοι μη παρακολούθησης ήταν:

‐Μη διοργάνωση σεμιναρίων από τον φορέα………………………………….....1 ‐Έλλειψη προσωπικού ενδιαφέροντος για το γνωστικό αντικείμενο των σεμιναρίων………………………………………………………………….......2 ‐Μη επιλογή της συμμετοχής μου από τον φορέα ………………………………3 ‐Μη διαθέσιμος χρόνος να συμμετέχω……………………………………………4 ‐Άλλο, διευκρινίσατε…………………………………………………………….......5 ……………………………………………………………………………………...

23. Οι λόγοι για του οποίους παρακολουθήσατε το σεμινάριο ήταν:

‐Η απόκτηση εξειδικευμένων γνώσεων και δεξιοτήτων……………..................1 ‐Η συμβολή τους στην επαγγελματική μου εξέλιξη…………………..................2 ‐Υποχρεωτική παρακολούθηση από τον φορέα απασχόλησης.......................3 ‐Άλλο, διευκρινίσατε……………………………………………………..................4 …………………………………………………………………………..................

24. Αναφέρατε τη συμμετοχή σας σε κάποια από αυτά (παρακάτω): ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ / ΠΡΟΚΑΤΑΡΤΙΣΗ / ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΦΟΡΕΑΣ

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

ΔΙΑΡΚΕΙΑ

ΩΡΕΣ

(ΑΠΟ‐ΈΩΣ)

ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ

25. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα μιας θέσης εργασίας στον κοινωνικό τομέα (επιλέξατε μέχρι δύο);

‐Το ωράριο απασχόλησης……………………………………………..............1

‐Ο μισθός………………………………………………………………...............2

‐Η επαγγελματική εξέλιξη………………………………………………............3

‐Το ευχάριστο εργασιακό περιβάλλον ………………………………..............4

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 85

‐Η παροχή επαγγελματικών ‐ επιμορφωτικών σεμιναρίων…………............5 ‐Η κοινωνική προσφορά………………………………………………..............6 ‐Άλλο, διευκρινίσατε…………………………………………………….............7 …………………………………………………………………………..................

26. Αναφέρατε τα μειονεκτήματα από την απασχόληση σας στον κοινωνικό τομέα: 1.……………………………………………………………………………………

2………………………………………………………………………………….....3……………………………… …………………………………………………….

27. Ποιες από τις παρακάτω υπηρεσίες θεωρείτε αναγκαίο να παρέχονται στους εργαζόμενους στον κοινωνικό χώρο:

‐Συμβουλευτική

–

ψυχολογική

υποστήριξη

–

Ενδυνάμωση.......................................................................................................1

‐Επαγγελματικός προσανατολισμός………………………………………….........2 ‐Κατάρτιση

για

αναβάθμιση

επαγγελματικών

δεξιοτήτων…………….................3 Άλλο, διευκρινίσατε……………………………………………………………..........4 …………………………………………………………………………………...............

Κοινωνικός Συνεταιρισμός Περιορισμένης Ευθύνης (ΚοιΣΠΕ)

Τι είναι ο ΚοιΣΠΕ: Ο Κοινωνικός Συνεταιρισμός Περιορισμένης Ευθύνης (ΚοιΣΠΕ) είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, με περιορισμένη ευθύνη των μελών του. Αποτελεί μία ιδιαίτερη μορφή συνεταιρισμού, αφού παράλληλα είναι παραγωγική και εμπορική μονάδα αλλά και Μονάδα Ψυχικής Υγείας. Η ανάπτυξη και η εποπτεία του ΚοιΣΠΕ ανήκει στο Υπουργείο Υγείας και ασκείται από τη Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας.

Σε τι στοχεύει: Βασικός του στόχος είναι η κοινωνικοοικονομική ενσωμάτωση και επαγγελματική ένταξη των ατόμων με σοβαρά ψυχοκοινωνικά προβλήματα, συμβάλλοντας στη θεραπεία τους και στην κατά το δυνατόν οικονομική τους αυτάρκεια. Στο πλαίσιο του στόχου για επαγγελματική ένταξη των ατόμων με ψυχοκοινωνικά προβλήματα, ο ΚοιΣΠΕ έχει εμπορική ιδιότητα και μπορεί να αναπτύξει οποιαδήποτε οικονομική δραστηριότητα (αγροτική, κτηνοτροφική, μελισσοκομική, αλιευτική, δασική, βιομηχανική, βιοτεχνική, ξενοδοχειακή, εμπορική, παροχής υπηρεσιών, κοινωνικής ανάπτυξης).

Μέλη του ΚοιΣΠΕ: Τα μέλη του ΚοιΣΠΕ χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες:

•

Ψυχικά ασθενείς τουλάχιστον 15 ετών, σε ποσοστό τουλάχιστον 35%.

•

Εργαζόμενοι στον χώρο ψυχικής υγείας, ψυχίατροι και ψυχολόγοι του Ε.Σ.Υ., σε ποσοστό το πολύ 45%.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΜΦΙΚΤΥΩΝΙΑ: ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Μ1 87

•

Δήμοι, κοινότητες, άλλα φυσικά πρόσωπα, ιδιώτες, Ν.Π.Δ.Δ., Ν.Π.Ι.Δ., εφόσον προβλέπεται από το καταστατικό του ΚοιΣΠΕ, σε ποσοστό το πολύ 20%.

Απασχόληση των μελών ΚοιΣΠΕ Οι ψυχικά ασθενείς απασχολούνται και αμείβονται ανάλογα με την παραγωγικότητα τους και τον χρόνο απασχόλησης τους. Η αμοιβή αυτή προστίθεται στα όποια επιδόματα ή συντάξεις παίρνουν. Αν είναι ανασφάλιστοι τους ασφαλίζει ο ΚοιΣΠΕ στον αντίστοιχο ασφαλιστικό φορέα.

Πόροι του ΚοιΣΠΕ: Επιχορήγηση από τον Τακτικό Προϋπολογισμό ή το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, αποκλειστικά για συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα από την Ε.Ε. ή Διεθνείς Οργανισμούς.

•

Χρηματοδότηση από Εθνικούς Οργανισμούς, το Πρόγραμμα Επενδύσεων, Αναπτυξιακά Προγράμματα, την Ε.Ε. ή Διεθνείς Οργανισμούς.

•

Κληροδοτήματα,

δωρεές

και

παραχωρήσεις

περιουσιακών

στοιχείων.

•

Έσοδα από την άσκηση των δραστηριοτήτων του ΚοιΣΠΕ.

•

Έσοδα από την εκμετάλλευση περιουσιακών στοιχείων του ΚοιΣΠΕ.

Οικονομικά, φορολογικά, επιχειρησιακά μέτρα διευκόλυνσης του ΚοιΣΠΕ Η δημιουργία του ΚοιΣΠΕ διευκολύνεται και ενθαρρύνεται με μέτρα που προβλέπονται ήδη από το νόμο και τα οποία είναι οικονομικά (διατήρηση των κοινωνικών παροχών για τα μέλη του συνεταιρισμού που εισπράττουν επιδόματα και συντάξεις παράλληλα και ανεξάρτητα από

την αμοιβή τους από το συνεταιρισμό), φορολογικά (απαλλαγή των συνεταιρισμών από το φόρο εισοδήματος και κρατήσεις υπέρ τρίτων) και επιχειρησιακά (παραχώρηση για χρήση κινητών και μη περιουσιακών στοιχείων και εγκαταστάσεων του Δημοσίου).