Grafika ASP Krakow / Graphic Arts Academy of Fine Arts in Cracow by Aleksandra Toborowicz

Grafika ASP Krak贸w

2 / 3 GRAFIKA / GRAPHICS

Graphic Arts Academy of Fine Arts in Krak贸w

→ [ 9–116 Grafika / Graphics ]

→ [ 117–228 Ludzie / People ]

Graphic Arts Grafika Academy ASP ofKraków Fine Arts in Kraków

→ [ 229–415 Pracownie / Studios ]

Pod redakcją Krzysztofa Tomalskiego / Edited by Krzysztof Tomalski Kraków, 2013

→ [ 416–432 Aneks / Annex ]

45/63

– KRZYSZTOF TOMALSKI –

Na rok 2013 przypada czterdziesta piąta rocznica powstania The year 2013 marks the 45th anniversary of the foundWydziału Grafiki lub rocznica sześćdziesiąta trzecia… i im ing of the Faculty of Graphic Arts, or the 63rd. Both chciałbym poświęcić kilka słów. Obydwie rocznice odwołują these anniversaries refer to milestone dates for the się do ważnych dla Wydziału dat, stawiając w dodatku istotne Faculty, additionally posing an essential question about how old it is. Has it been in existence for 63 years or pytanie o jego wiek. Wydział istnieje sześćdziesiąt trzy lata czy just 45? The dispute is possibly grotesque but quite tylko czterdzieści pięć? Spór jest może groteskowy, ale zupełnie justified in the light of the new reality and the current zasadny w świetle nowej rzeczywistości, obecnej optyki histo- historical and ideological optics. rycznej i ideologicznej. Forty-five years of the Faculty of Graphic Arts within Czterdzieści pięć lat Wydziału Grafiki w strukturze Aka- the organisation of the Academy of Fine Arts in Krademii Sztuk Pięknych w Krakowie – jako niezależnej jednostki kow as an independent unit that shapes its educational kształtującej własne oblicze programowe, jednostki o wyso- profile with high artistic ambitions and a deep underkich ambicjach twórczych i głębokim rozumieniu konieczności standing of why the fields of art should be spun oﬀ under an umbrella name of graphic arts, is a fairly short wyodrębniania obszarów twórczości pod wspólnym mianem period, especially compared to the almost 200-yeargrafiki – jest okresem stosunkowo krótkim, zwłaszcza na tle -long history of the school, or to the almost 70 years of prawie dwustuletniej już historii uczelni, a nawet na tle tylko the clear and coherent post-war history of art in Poland. powojennych, prawie siedemdziesięcioletnich, klarownych In the first decades after the Second World War, i spójnych, losów twórczości w Polsce. graphic arts were a new and fresh phenomenon, inWiadomo, że w pierwszych dekadach po zakończeniu dru- spiring for a number of reasons, and, in terms of the giej wojny światowej grafika była zjawiskiem nowym, świeżym process and as a tool, adequate for the post-war artisi z wielu powodów porywającym, odpowiadającym powojen- tic mentality and the contemporary social demand, or even nostalgia, for freedom. Soon, graphic arts consolinej mentalności artystycznej i ówczesnemu zapotrzebowaniu dated their position and began expanding. They posspołecznemu czy wręcz tęsknotom wolnościowym, współgrała sessed a subversive potential, manifested a capability of technologicznie, służyła jako narzędzie. Szybko też ugruntowa- broadening their outreach, and had a special power so ła swoją pozycję i zaczęła ekspandować. Tkwił w niej kapitał they looked to have their growing cultural role reflected wywrotowy, przejawiała zdolność poszerzania zasięgu, miała in art education, and from there they radiated.

KRZYSZTOF TOMALSKI /

wielką siłę. Szukała więc odbicia swej wzrastającej pozycji kulturowej w szkolnictwie artystycznym; z niego też promieniowała. Rok 1968 siłą nakazu i zbiegu okoliczności wyznaczał przez wiele lat tę właściwą datę, ale czy roku 1950, kiedy został powołany pierwszy Wydział Grafiki – racjonalnie i zasadnie nie należałoby uznawać za moment narodzin obecnego Wydziału Grafiki, za jego naturalny i formalny początek? Myślę, że jest to z wielu powodów logiczne, a z dzisiejszej perspektywy – oczywiste; wydaje się też historycznie uzasadnione i obiektywne. Analizując cały ten okres, zdałem sobie również sprawę, w jak szybkim tempie współczesność zmienia się w historię. Ja sam – jakkolwiek wciąż czuję się uczniem – jestem związany z „grafiką” od trzydziestu lat, czyli dwie trzecie tej krótszej historii Wydziału Grafiki jest także moją historią. Może dlatego tak trudno mi było zrozumieć i zaakceptować zaledwie czterdziestopięcioletnią historię Wydziału, zwłaszcza że mógłbym przytoczyć wiele faktów na potwierdzenie, że jego życie jest dłuższe. Nieco mylne postrzeganie minionego czasu, chronologii i kalendariów bierze się być może również z drobnego zamieszania w nomenklaturze i powojennego nakazowego kształtowania struktur Akademii, albo może wynika nawet bardziej ze skomplikowanych zależności i personalnych niesnasek niż z faktów historycznych. W swoim podstawowym zamyśle Wydział Grafiki trwa bowiem niezmiennie od roku 1950. Wtedy to został powołany pierwszy Wydział Grafiki na nowo utworzonej Akademii

4/5

By decree and coincidence, the year 1968 has long stood as the correct date. But should not rather the year 1950, when the first Faculty of Graphic art was opened, be reasonably and legitimately deemed the moment the present Faculty of Graphic Arts came into being? Was it not its natural and formal beginning? For many reasons this seems logical, and from today’s perspective fairly obvious. It also seems historically justified and objective. Going through this entire period I have realised how fast the present becomes the past. I find it hard to believe that I myself, being still a student deep inside, have been associated with the Graphic Arts for 30 years. Thus, two-thirds of the shorter history of the Faculty is also my history. This may be why I find it so hard to understand and accept that the history of the Faculty is barely 45 years long, as I can quote many facts to prove it has been alive much longer. This erroneous interpretation of time bygone, chronology and calendar may be caused by some confusion in terminology, or by the post-war structure of the Academy, imposed top-down. Or perhaps it results rather from complicated interrelationships and personal animosities than from the truth of historical facts. The Faculty of Graphic Arts has survived to this day as it was originally conceived in 1950. That year, the first Faculty of Graphic Arts was founded in the newly established Academy of Visual Arts, which emerged by

Sztuk Plastycznych, powstałej z połączenia dwóch krakowskich uczelni: Akademii Sztuk Pięknych i Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych. Po siedmiu latach zawiązano jednak swoistą unię malarsko-graficzną w postaci Wydziału Malarstwa i Grafiki 1, który przetrwał w tej formie do roku 1968, by ponownie zostać wyodrębniony jako Wydział Grafiki. Dlaczego w takim razie historii Polski albo Litwy nie liczy się od chwili rozwiązania unii polsko-litewskiej? Podświadomie postrzegałem Wydział tak, jakby istniał on o wiele dłużej, niż sugerowałaby oficjalna data. Widzę go tak zwłaszcza dzięki ówczesnym mistrzom, wspaniałym pedagogom i artystom oraz dzięki sile przebijającej się grafiki lat pięćdziesiątych. Siła tych ważnych artystycznych życiorysów przełożyła się na wyrazistość, jakiej zaraz po wojnie nabrały Wydział i grafika. Mowa o takich artystach jak: Andrzej Jurkiewicz, Maciej Makarewicz, Ludwik Gardowski, Adam Stalony-Dobrzański, Konrad Srzednicki, Mieczysław Wejman, Włodzimierz Kunz, Franciszek Bunsch, Witold Skulicz, Andrzej Pietsch, Jacek Gaj. Rozkwit ich osiągnięć twórczych przypadł na lata wcześniejsze niż powołanie Wydziału, bądź towarzyszył jego rozwojowi. Przyglądając się faktom i dokumentom, trudno dziś zrozumieć tamtą logikę i pogodzić się z jakimś intencjonalnym zawężaniem, żeby nie powiedzieć – zniekształcaniem historii.

combining Krakow’s Academy of Fine Arts and Higher School of Visual Arts. Seven years later, its painters and printmakers united, so to say, into the Faculty of Painting and Graphic Printmaking 1, survived unchanged until 1968, when it was again split to form the Faculty of Graphic Arts. Why, then, is the history of Poland and Lithuania not traced back only to the dissolution of the Polish-Lithuanian Union? Subconsciously, I look at the Faculty as if it had existed longer than the oﬃcial date would indicate. I look especially at the personalities of the masters of the eras, excellent mentors and artists, and of the power of the burgeoning graphic arts of the 1950s. These potent artistic biographies forged the distinctive character that the Faculty and graphic arts gained after the war. I mean artists such as Andrzej Jurkiewicz, Maciej Makarewicz, Ludwik Gardowski, Adam Stalony-Dobrzański, Konrad Srzednicki, Mieczysław Wejman, Włodzimierz Kunz, Franciszek Bunsch, Witold Skulicz, Andrzej Pietsch and Jacek Gaj. Their creative achievements peaked before the Faculty was founded, or supported its development. The documents and facts dating back from that time make it hard to understand that logic, and to accept the intentional narrowing, if not distortion, of history.

1 Janina Więckowska-Lazar, Grafika Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, w: 175 lat nauczania malarstwa, rzeźby i grafiki w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, Józef Lucjan Ząbkowski (red.), ASP, Kraków 1994, s. 149–150.

1 Janina Więckowska-Lazar, Grafika Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, in: Józef Lucjan Ząbkowski (ed.), 175 lat nauczania malarstwa, rzeźby i grafiki w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, ASP, Kraków 1994, pp. 149–150.

KRZYSZTOF TOMALSKI /

Czterdzieści pięć lat to okres zdecydowanie krótszy niż osiągnięcia i ambicje grafiki artystycznej, ilustracji książkowej czy plakatu. W zależności od ośrodka różne dziedziny stanowiły fundamenty i koła zamachowe działających tam wydziałów. Siłą Warszawy był plakat, podczas gdy w Krakowie nastąpiła bezsprzecznie eksplozja możliwości artystycznych i warsztatowych grafiki oraz swoiste sprzężenie zwrotne z tworzącym się – najpierw ogólnopolskim (od 1960 roku), potem międzynarodowym (od 1966 roku) – ruchem konkursowo-przeglądowym. Chronologia wydarzeń sugeruje, że mogły się one przyczynić do powołania Wydziału Grafiki. Wedle takiej logiki w rodzącym się ruchu i narastającym znaczeniu grafiki należałoby upatry wać bezpośrednich powodów powstania Wydziału. Czy jednak tak jest na pewno, biorąc pod uwagę dużo wcześniejszą historię struktur wydziałowych, a także to, że tworzyli go profesorowie prowadzący pracownie graficzne w Akademii? To interesująca kwestia, o którą powinni się spierać profesjonalni historycy albo doktoranci; wiarygodnie mogliby ją zrelacjonować żyjący jeszcze świadkowie tych czasów. Ja zaś, dysponując własnym zasobem wiedzy, racjonalnych i nieracjonalnych argumentów oraz dokumentami, widzę wiele przesłanek przemawiających za tym, aby historię Wydziału Grafiki liczyć od roku 1950. Ówczesne ambicje, ukształtowany niezależnie program (choć w nakazowym klimacie), który w intencji dydaktycznej przetrwał do czasów obecnych i został zaadaptowany przez większość polskich

6/7

Forty-five years is a period much shorter than the achievements and ambitions of graphic arts, book illustration or poster art. Depending on the academic centre, different media were the footrest for and flywheel of the faculties active in each of them. Poster design was the driving force in Warsaw, while Krakow saw an eruption of artistic and technical potential of printmaking in positive feedback with the burgeoning competition and festival movements, initially nationwide (from 1960) and subsequently international (from 1966), which may have contributed to the founding of the Faculty of Graphic Arts. Further along these lines, it is in them as well as in the increasing significance of graphic arts that the direct reason for founding the Faculty should be sought. But is this really true considering that the Faculty’s organisational history is much older? And considering that it was set up by professors who ran graphic studios at the Academy? This interesting issue should be debated by professional historians or doctoral students, and a reliable answer should be given by the living witnesses of the time. As to myself, based only on the knowledge, rational and irrational argumentation and available documents, I can see many reasons why the history of the Faulty of Graphic Arts should be counted from 1950. Perfect evidence are the ambitions of the time, and a programme designed autonomously, although within the imposed constraints. Its objectives have survived to this day and have been adopted by the

uczelni, są dobrymi na to dowodami. Może tarcia wewnętrzne w Akademii wyzwoliły energię, z której wyrosły nowe indywidualności, a wraz z nimi krzepła niepodległość grafiki, rosła jej siła, potrzeba międzynarodowej absorpcji i ekspansji: Biennale, Triennale? Może wreszcie tamte powojenne osobowości akademickie nie potrafiły bronić niezależności lat pięćdziesiątych, a może taka optyka historyczna wydawała się im niepotrzebna lub na tamte czasy zbyt alienująca? Za mało wiem, ale koncepcja z akademickim kołem zamachowym na tle żelaznej kurtyny przebijanej inwazją lotnej grafiki układa mi się w całość. Liczę na głos świadków już poza tą wydawniczą okazją. Patrząc z innej, bardziej frywolnej strony, można powiedzieć, że mamy w zapasie osiemnaście lat, albo że Wydział dopiero w chwili uzyskania pełnoletności zyskał niezależność… Szkoda, że nam nie liczy się wieku w ten sposób i nie anuluje osiemnastu lat. A może jednak…? Ja czuję się wciąż podejrzanie młody… Życzę wobec tego wszystkim osobom związanym z Wydziałem Grafiki takiego właśnie wrażenia. Bądźcie fizycznie, intelektualnie, twórczo młodsi o te osiemnaście lat, gdyż mając do czynienia ze stałą młodością w przedziale dwadzieścia–dwadzieścia pięć lat, jesteśmy poniekąd do tego upoważnieni. Studentom również życzę tego stanu ducha, ale tylko w procesach twórczych i intuicyjnych. W bardziej przyziemnych sferach życzę dojrzałości. W dalszej zaś perspektywie – talentu i chęci dopisania wydziałowej historii o równie godnej randze.

KRZYSZTOF TOMALSKI /

majority of Polish schools. It might be that the internal animosities within the Academy released certain energy giving rise to new individualities; with them the autonomy of graphic arts was toughening, and its power was growing, as was a need for international absorption and expansion. A Biennial? A Triennial? Or perhaps those post-war academic personalities were unable to successfully defend the independence of the 1950s, or simply such historical optics appeared to them as unnecessary or too alienating for that age? I know too little to say this, but to me, the concept of the academic flywheel with the Iron Curtain as a backdrop cut through by the invasion of flying graphics holds water. From a more frivolous perspective, it can be said that we have the advantage of 18 years, or that only after it came of age did the Faculty grow autonomously. I wish our age was counted in this way and that 18 years could be written oﬀ just like that. Maybe they can? I feel suspiciously young. I wish the same feeling to all the staﬀ of the Faculty of Graphic Arts. Be 18 years younger physically, intellectually and artistically, with no qualms over straining your fates because having constantly to do with youth aged 20 to 25 authorises us, in a way, to do so. I wish the students the same state of mind, but only in creative and intuitive processes. In a more down-to-earth sphere I wish you maturity, and – in the longer run – talent and the willingness to make an equally worthy contribution to the Faculty’s history.

Grafika

JAN FEJKIEL W dialogu… / In dialogue…

Graphics

→ [ 10–43 ]

JAN FEJKIEL W dialogu z mistrzami In dialogue with the masters

→ [ 46–57 ]

DOMINIK STANISŁAWSKI Rozmaitość inspiracji, czyli o Katedrze Rysunku i Malarstwa Diverse inspirations, or on the Department of Drawing and Painting

→ [ 58–75 ]

MARTA ANNA RACZEK-KARCZ Jedność w wielości, czyli o najnowszej grafice powstającej przy ulicy Humberta… i nie tylko Unity in diversity, or on new graphic arts on Humberta Street and more

→ [ 76–91 ]

PIOTR KUNCE Trudna sprawa, czyli o Katedrze Grafiki Projektowej A tough matter on the agenda, or on the Department of Graphic Design

→ [ 92–103 ]

ZBIGNIEW ZEGAN Fotografii na „Grafice” trzydzieści lat minęło jak jeden dzień… Photography at the Graphic Arts: thirty years in a flash…

→ [ 104–109 ]

MARCIN GIYCKI Więcej niż animacja, czyli o Pracowni Filmu Animowanego More than animation, or on the Animated Film Studio

→ [ 110–115 ]

MAREK JANCZYK O przenoszeniu rzeczywistości w sferę obrazów: fotografia i media cyfrowe On transferring reality into images: photography and digital media

10 / 11 GRAFIKA / GRAPHICS

– JAN FEJKIEL –

W dialogu z mistrzami

¶ W 1909 roku w ramach

Akademii Sztuk Pięknych powstała pierwsza Pracownia Grafiki, niebędąca jeszcze samodzielnym wydziałem, prowadzona przez Józefa Pankiewicza. Katedry Grafiki Artystycznej w ramach uczelni krakowska grafika doczekała się w okresie powojennym. Kierowali nią wtedy Konrad Srzednicki i Andrzej Jurkiewicz, którego po wyjeździe do Warszawy w 1954 roku zastąpił Mieczysław Wejman. Ton nauczaniu nadawali więc początkowo twórcy i pedagodzy, których świadomość artystyczna ukształtowała się w międzywojniu. Oni też, wspólnie z Ludwikiem Gardowskim, od 1950 roku kierującym Katedrą Drzeworytu, ukształtowali istniejący do dziś triumwirat pracowni druku płaskiego, wklęsłego i wypukłego. →

– JAN FEJKIEL –

In dialogue with the masters

¶ In 1909, the Academy of Fine Arts set up its first

printmaking studio headed by Józef Pankiewicz, although not yet as an independ-

ent department: graphic artists in Krakow had to wait until after the Second World War for a department of graphic arts. It was run by Konrad Srzednicki and later by Andrzej Jurkiewicz; after moving to Warsaw in 1954, the latter was succeeded by Mieczysław Wejman. Thus, it was the artists and tutors educated during the interwar period that initially set the tone of the school. Together with Ludwik Gardowski, head of the Studio of Woodcut in 1950, they founded the existing triumvirate of planographic, intaglio and relief printing studios. →

JAN FEJKIEL W dialogu… / In dialogue…

od lewej / from left:

Mieczysław Wejman, Jan Szancenbach, Maciej Makarewicz, Franciszek Bunsch lata 70. / 1970s

Konrad Srzednicki 1963

Andrzej Jurkiewicz, Ludwik Gardowski lata 50. / 1950s

od lewej / from left:

Zbigniew Jeżo, Witold Skulicz, Włodzimierz Kotkowski 1985

Janusz Karwacki, Włodzimierz Kunz lata 70. / 1970s

Witold Skulicz lata 80. / 1980s

Marian Kruczek koniec lat 70. / late 1970s

Tadeusz Jackowski

od lewej / from left: Andrzej Pietsch, Włodzimierz Kotkowski, Bolesław Oleszko lata 80. / 1980s Włodzimierz Kotkowski ze studentką Zofią Szonert / Włodzimierz Kotkowski with his student Zofia Szonert lata 70. / 1970s

od lewej / from left:

Mieczysław Wejman, Maciej Makarewicz ~ 1967 Marian Malina lata 60. / 1960s

Janusz Kaczorowski lata 80. / 1980s Zbigniew Lutomski ~ 2000

od lewej / from left: Wojciech Krzywobłocki 2009

Franciszek Bunsch, Jacek Gaj, Zbigniew Jeżo lata 70. / 1970s

od lewej / from left:

Zbigniew Kowalewski, Witold Skulicz, Włodzimierz Kunz, Jan Janczak lata 70. / 1970s

Włodzimierz Kunz lata 70. / 1970s

Konrad Srzednicki

P R A C O W N I A L I T O G R A F I I D „Spektakularnym” przed-

stawicielem pokolenia peintre-graveur był Konrad Srzednicki (1894–1993). Wykształcenie malarskie odbiera w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie w pracowniach Tadeusza Pruszkowskiego i Mieczysława Kotarbińskiego. Grafikę poznaje w pracowni Władysława Skoczylasa. Tuż po wojnie przenosi się do Krakowa, gdzie przez długie lata prowadzi Katedrę, a potem Pracownię Litografii. Bogactwu tematycznemu grafiki Srzednickiego odpowiada rozległość poszukiwań warsztatowych. Artysta swobodnie czerpie z dorobku sztuki współczesnej. Wychowany w tradycjach Pankiewicza i Wyczółkowskiego, których wpływ długo pobrzmiewa w jego grafice, chętnie odwołuje się do surrealizmu, nieobce są mu również doświadczenia kubizmu czy rodzimych kolorystów. Należy do pokolenia pełnego optymizmu, które dojrzewało w odrodzonej Polsce. Jest bystrym obserwatorem otoczenia, a jego wczesne grafiki często są alegorią życia miejskiego, choć równie bliska jest mu natura. Pozostaje pod urokiem pejzażu, zwłaszcza morskiego, fascynuje go świat ludzi i zwierząt, docenia szeroko pojęte dziedzictwo kultury europejskiej. Grafika Srzednickiego opowiada o urodzie otaczającego świata, w który nie zwątpił mimo doświadczenia dwóch wojen i czasów stalinowskich. Stwarza on rzeczywistość magiczną, wielowątkową narrację, pełną dygresji i symboli, gdzie to, co realne, łączy się z tym, co wyimaginowane i podświadome. Srzednicki łączy elementy naturalistycznego obrazowania z abstrakcją, ujęcia przestrzenne i płaskie, kształty pełnoplastyczne i się przenikające. Spontanicznie aranżuje elementy kompozycji, nie dbając o dyscyplinę przestrzenną. Osiąga w ten sposób efekt bajkowy i oniryczny przypominający nieco surrealizm Chagalla (Konie i koniki, 1959), choć jest tu odczuwalna także młodopolska, pełna refleksów i blasku, kunsztowna dekoracyjność. Przy kompozycyjnej swobodzie i szkicowej miękkości linii potrafi niespodziewanie wprowadzać geometryczny rygor, otwierając nowe przestrzenie dla grafiki (Uświadomienie, 1970). Te kontrasty, a także osiągnięty efekt spójności nie byłyby możliwe bez biegłości warsztatowej grafika i spontaniczności malarza. Eksperymentuje z litografią, akwafortą, akwatintą, podejmuje wyzwanie drzeworytu. Dorobek Konrada Srzednickiego to dzieło otwarte, nieograniczone programowo, przesiąknięte epikurejskim doznaniem życia. Zapewne dlatego młode poko-

JAN FEJKIEL W dialogu… / In dialogue…

L I T H O G R A P H Y S T U D I O I One of the most

spectacular representatives of the peintre-graveur generation was Konrad Srzednicki (1894–1993). He trained as a painter at the School of Fine Arts in Warsaw under Tadeusz Pruszkowski and Mieczysław Kotarbiński, learning the ropes of printmaking in Władysław Skoczylas’ studio. Straight after the war he moved to Krakow, where he was long at the helm of the Lithography Department (renamed “Studio”). The wealth of the subjects Srzednicki tackled in his prints was reflected in the range of his technical experiments. The artist drew freely on the achievements of contemporary art. Educated in the tradition of painters Pankiewicz and Wyczółkowski, whose influences long reverberated in Srzednicki’s graphic works, he would make eager references to Surrealism, being well familiar with the tradition of Cubism and Polish Colourism. Maturing in the finally revived Poland, his generation was full of optimism. He was a brilliant observer and his early prints are often allegories of urban life, although nature was also equally close to him: he was fascinated by landscape, especially marine landscape, and thrilled by the realms of people and animals. Appreciating the heritage of European culture in its broad sense, Srzednicki would speak of the beauty of the world around, in which he never lost faith despite his experiences of the two world wars and the Stalinist era. He created a magic reality and multi-layered narration that brimmed with digressions and symbols, where the real merged with the imaginary and subconscious, conflating the elements of naturalist imagery with abstraction, three-dimensional with flat perspectives, and lifelike reproductions with merging shapes. Srzednicki arranged the elements of a composition spontaneously, ignoring spatial discipline. And in this way he would arrive at fairy, oneiric eﬀects that conjure up Chagall’s Surrealism (Horses and Ponies, 1959), although Young Poland’s elaborate, shimmering decorativeness and glamour were also detectable. Keeping composition free and maintaining a sketchy, soft line he could unexpectedly introduce a geometric regime, opening new vistas for graphic arts (Realization, 1970). These contrasts as well as the eﬀect of the integrity he achieved would not have been possible without his technical deftness of a graphic artist and the spontaneity of

Konrad Srzednicki / Konie św. Marka The Horses of Saint Mark / 1963 / akwaforta, akwatinta / etching, aquatint / 49,5 × 65,5 cm

16 / 17 GRAFIKA / GRAPHICS

lenia grafików znajdowały w jego œuvre wątki warte dalszego rozwinięcia, najczęściej jednak nie podzielając już żywiołowej, optymistycznej wizji świata artysty. Marian Malina

Włodzimierz Kunz

Od 1948 roku asystentem Srzednickiego był Marian Malina (1922–1985). Studiował on w latach powojennych w ASP w Krakowie w pracowni Jerzego Fedkowicza, ulegając początkowo wpływom estetyki kapistowskiej. Dobrze zapowiadającemu się koloryście bardziej jednak odpowiadają surowe czerń i biel grafiki. W nich też znajduje odpowiedź na otaczającą go rzeczywistość i możliwość nawiązania z nią dialogu, choć surrealizm i malarstwo materii wywrą wpływ na jego twórczość. Na początku Malina skupia się na technikach metalowych i litografii, od połowy lat pięćdziesiątych w jego twórczości zaczynają dominować drzeworyt i linoryt na przemian z autorską techniką cellografii. Uprawia grafikę figuratywną. Często są to przedstawienia ludzkich postaci, portrety i układy grupowe, a także sceny i motywy mniej lub bardziej przypadkowe, które przyciągają jego uwagę. Świat przedstawiony służył Malinie za pretekst do rozwiązywania problemów formy. Nie tracąc kontaktu z widzialną rzeczywistością, posługuje się zarówno ciągle odmienianym graficznym znakiem, geometrycznym rastrem porządkującym kompozycję (Głowa, 1961), jak i bardziej malarskim, żywiołowym śladem, oddającym ruch i metamorfozę przedmiotu (Szermierze, 1976). W kompozycjach Maliny uderza nie tylko spontaniczność gestu, lecz także potrzeba redukcji formy prowadząca ku abstrakcji. Interesuje go psychologia postaci, jej osobowość i relacje z innymi, tajemnica gestu i ekspresji uchwycona w migawkowej obserwacji, którą podkreśla swoboda obrazowania, graficzna materia w jej wibracji i ciągłej przemianie. W 1967 roku Pracownię Litografii objął Włodzimierz Kunz (1926–2002). Po wojnie Kunz studiował malarstwo w pracowniach Zbigniewa Pronaszki, Adama Marczyńskiego, Zdzisława Przebindowskiego; dyplom uzyskał w pracowni Hanny Rudzkiej-Cybisowej. Dla wyobraźni grafika i malarza, i w tym rozumieniu kontynuatora tradycji Srzednickiego, obiektem zainteresowania są zarówno człowiek, natura, zwierzęta, jak i krajobraz miejski czy pozornie aestetyczny pejzaż przemysłowy. Interesują

JAN FEJKIEL W dialogu… / In dialogue…

a painter. He experimented with lithography, etching, and aquatint, while also responding to the challenge of woodcut. Srzednicki’s output is open-type work, unlimited by any programme, soaked with the Epicurean experience of life. This may be why young generations of printmakers found his œuvre rich in motifs worth building upon, yet without sharing his exuberant, optimistic vision of the world. From 1948, Srzednicki’s assistant was Marian Malina (1922–1985). He studied after the Second World War at the Krakow Academy under Jerzy Fedkowicz, initially absorbing the aesthetics of the Paris Committee art group. However, the austere, black-and-white graphic arts appealed better to the up-and-coming colourist. In them he found an answer to the reality he lived in and an opportunity to start a dialogue with it, although Surrealism and Matter Painting retained a firm grip on his imagination. In the early days he focused on metal techniques and lithography, and from the mid-1950s his work was dominated by woodcuts and linocuts, interchangeably with his original technique of cellocut. He applied himself to figurative graphics. These are often representations of human figures, portraits and group arrangements, as well as more or less accidental scenes and motifs that attracted his attention. For Malina, the world he represented was an excuse for resolving issues of form. Without losing touch with the visible reality, he kept employing ever-evolving graphic signs, geometric screens that organise the image space (Head, 1961), as well as painterly, impetuous traces that captured the movement and metamorphosis of an object (Fencers, 1976). Malina’s compositions are striking for their free gesture on the one hand, and the need to reduce form to abstraction on the other. He was interested in the character’s psychology, personality and relationships with others, and the mystery of gesture and expression captured in snapshot observations, emphasised by the vibes and ongoing change of unrestrained imagery and the graphic matter. In 1967, Włodzimierz Kunz (1926–2002) took the chair of lithography. After the Second World War he studied painting under Zbigniew Pronaszko, Adam Marczyński and Zdzisław Przebindowski, obtaining his diploma

Marian Malina Podsłuchiwanie Eavesdropping 1967 / linoryt linocut / 55 × 52 cm

18 / 19 GRAFIKA / GRAPHICS

go też różne, często niepokojące, aspekty współczesności, któ- from the studio of Hanna Rudzka-Cybisowa. His imarym chętnie daje wyraz już w swych wczesnych litografiach gination of a painter and graphic artist all rolled into (Biały koń, 1955). W późniejszych monotypiach odnajdujemy one (in this sense he was a continuator of Srzednicwpływy taszyzmu, chociaż artysta nie odchodzi od bliskiego ki’s tradition), focused in the same measure on man nature, and animals, as on urban landscape, including mu świata figuracji (Portrety biblijne, 1959), a rysunek jest ważthe apparently anti-aesthetic industrial landscape. He nym składnikiem jego sztuki. Na początku lat sześćdziesiątych was also interested in various, often disturbing, aspects podejmuje tematy urbanistyczno-przemysłowe. Temat jest of the present day, which he eagerly exploited in his pretekstem do zdyscyplinowania kompozycji, poszukiwaniem early lithographs (White Horse, 1955). His later monopionu i poziomu, rytmu geometrii, choć ingerująca w ten ład types show influences of Tachisme although the artist żywiołowa malarska plama, tak jak dekalkomania surrealistów, never abandoned figuration that was so close to him będzie mu zawsze bliska. Upraszcza kompozycję (Hałda, 1964), (Biblical Portraits, 1959). Drawing was an equally important ingredient of his art. In the early 1960s he pitpodkreśla rolę niezadrukowanego papieru, neutralnego tła ched into urban and industrial subjects as an excuse kompozycji. Miesza techniki (litografia, suchoryt), kontrastuje to discipline the composition, to look for vertical and środki wyrazu. Plansza graficzna, która często przyjmuje formę horizontal lines and the rhythm of geometry, but netryptyku staje się notatnikiem, „reportażem” (tak bowiem tytu- ver abandoned the vivid, painted patch that disrupted łuje te prace), w którym wielości materii i faktur graficznych that order as the Surrealists’ decal. He simplified com(fotografia, naturalistyczny rysunek, barwna plama, odręczne position (Slag Heap, 1964) and emphasised the role of inskrypcje, multiplikowane wklejki-kalki kultury popularnej) unprinted paper as a neutral background. Mixing meodpowiadają bogactwu wyobraźni, wielości doświadczeń i in- dia (lithography and drypoint), he contrasted the means of expression. The graphic plate, often in a triptych spiracji. Reportaże stają się wielowątkowym opowiadaniem, maform, unfolded into a notebook or reportage (this is larsko-graficznym kolażem wyzwolonym z rygorów i procedur the title he gave to these works), in which the diversity grafiki warsztatowej. Późna twórczość graficzna Włodzimierza of graphic matter and textures (photography, naturaKunza od „reportażu” przechodzi do refleksji. Zmianę nastroju listic drawing, colour patch, handwritten inscriptions, uwidacznia zwłaszcza cykl Ikona (1974–1976). Kobiece popier- replicated insets – calques of popular culture) reflects sia – nawiązanie do Wenus z Milo – są często ukazane na tle his rich imagination, experience and inspiration. The pejzażu Beskidu Niskiego, rodzinnych stron artysty, który to reportages became multi-layered stories, a paint-andkrajobraz utożsamiał z pejzażem śródziemnomorskim i który, -print collage liberated from the regime and procedures of printmaking. Włodzimierz Kunz’s later grajak wspominał, ukształtował go artystycznie. Witold Skulicz

Do Pracowni Litografii Konrada Srzednickiego uczęszczał też Witold Skulicz (1926–2009), który ukończył studia na Wydziale Malarstwa w pracowni Adama Marczyńskiego i u Jerzego Karolaka na Wydziale Grafiki. Uprawia grafikę i malarstwo, zajmuje się plakatem i ilustracją książkową, tworzy monumentalne formy ceramiczne. Na Wydziale Grafiki prowadzi Pracownię Projektowania Form Reklamowych. W barwnych litografiach z lat sześćdziesiątych łączy żywe zainteresowanie rzeczywistością z potrzebą dekoracyjnego, na poły abstrakcyjnego rozstrzygnięcia planszy graficznej, komponowanej często osiowo, ożywianej kontrastem plamy malarskiej i rysunku.

JAN FEJKIEL W dialogu… / In dialogue…

phic work moved from reportage to reflection. The change of mood is particularly overt in the suite Icon (1974–1976). Harking back to the Venus de Milo, he often showed female busts against background views of the Low Beskids, the artist’s homeland, which he likened to the Mediterranean landscape and which, he recalls, was artistically formative for him.

Konrad Srzednicki’s Lithography Studio was also attended by Witold Skulicz (1926–2009), who graduated from the Faculty of Painting under Adam Marczyński and from the Faculty of Graphic Arts under Jerzy Karolak. His media were printmaking and painting, but he was also into poster art and book illustration and

Włodzimierz Kunz / z cyklu Drzewa / from the series Trees 1984 / litografia / lithography / 63 × 65 cm

20 / 21 GRAFIKA / GRAPHICS

W późniejszych serigrafiach w większym stopniu będzie łączył plakatową płaskość z przestrzennością form realnych. Wiele twórczej energii poświęca grafice w Krakowie. W 1959 roku zainicjował powstanie w ramach ZPAP konkursu (który przetrwał do dziś) na Najlepszą Grafikę Miesiąca. Rok później przewodniczył Komitetowi Organizacyjnemu I Ogólnopolskiego Biennale Grafiki. W 1966 roku inicjuje i współorganizuje Międzynarodowe Biennale Grafiki. W 1992 roku powołuje Stowarzyszenie Międzynarodowego Triennale Grafiki w Krakowie, w którym funkcję prezesa będzie piastował do końca życia. Andrzej Jurkiewicz

P R A C O W N I A M I E D Z I O R Y T U D W pierwszych latach

po drugiej wojnie światowej partnerem Konrada Srzednickiego w Katedrze Grafiki Artystycznej był Andrzej Jurkiewicz (1907–1967), który w 1950 roku objął kierownictwo nad Katedrą Miedziorytu. Jurkiewicz studiował malarstwo w ASP w Krakowie w pracowniach Fryderyka Pautscha i Wojciecha Weissa, grafiki uczył się u Jana Wojnarskiego. Jest autorem wydanego przed wojną i wznowionego w 1975 roku Podręcznika metod grafiki artystycznej. Znaczna część dorobku artysty przypada na lata przedwojenne. Akwaforty i akwatinty Jurkiewicza przedstawiające sceny rodzajowe z życia miasta, poddane ekspresjonistycznej deformacji z elementami groteski, przypominają prace George'a Grosza. Są jednak pozbawione ostrości i elementów krytyki społecznej właściwych niemieckiemu artyście. Wyróżniają się wyrafinowanym reporterskim kadrowaniem, dowcipem, swobodą i dynamiką obrazowania, które podkreśla żywiołowy rysunek, kreślony wydawałoby się a prima vista, z czasem zmierzając ku bardziej geometrycznej konstrukcji, inspirując się doświadczeniami Tadeusza Makowskiego. W powojennych pracach artysty dominują problemy ruchu i przestrzeni graficznej. W przedstawieniach o tematyce sportowej (Narciarze, 1947; Skok o tyczce, 1952) figura ludzka jest jedynie pretekstem, upostaciowaniem dynamiki ruchu. W porównaniu z wcześniejszymi, zagęszczonymi pracami akwaforty te są oszczędne, wręcz minimalistyczne. Biel papieru, stanowiąca neutralne tło, podkreśla główny temat – sylwetkę podczas ekstremalnego wysiłku, wykreśloną szkicowo z wydobyciem kilku faz ruchu. Syntetyczne, brawurowo skomponowane prace są nowatorskie, niezależne od środowiskowych poszukiwań tego

JAN FEJKIEL W dialogu… / In dialogue…

created monumental ceramic forms. At the Faculty of Graphic Arts he led the Studio of Basic Graphic Design and Advertising Forms. His 1960s colour lithographs combine an ardent interest in reality with a need for a decorative, half-abstract scheme, often arranged axially and invigorated by a contrast of painted patches and drawing. His later serigraphs combined posterlike flat eﬀects with the plasticity of real forms. He became actively engaged in promoting graphic arts in Krakow. In 1959 he initiated the ZPAP Best Print of the Month competition (continued to this day). A year later he chaired the Organising Committee of the First Polish Print Biennial. In 1966 he was the initiator and co-founder of the International Print Biennial. In 1992 he set up the Association of the International Print Triennial in Krakow, holding the position of its president until the end of his life.

C O P P E R E N G R A V I N G S T U D I O I In the first

few years after the Second World War, Konrad Srzednicki’s partner at the Department of Graphic Arts was Andrzej Jurkiewicz (1907–1967), who took the chair of the Copper Engraving Studio in 1950. He studied painting at the Academy of Fine Arts in Krakow under Wojciech Weiss and Fryderyk Pautsch, and was tutored in printmaking by Jan Wojnarski. He is the author of A Manual of Printmaking Methods, first published before the Second World War, and again in 1975. A major part of his œuvre dates back to before the war. Jurkiewicz’s etchings and aquatints are urban conversation pieces with expressionistic distortions and elements of the grotesque, evocative of George Grosz. However, they lack the German artists’ acuteness and social criticism. They are distinct for their sophisticated, reportorial framing, wit and unrestrained, dynamic imagery, which is emphasised by the boisterous line he drew, it seems, a prima vista, and which later veered towards more geometric constructions inspired by the work of Tadeusz Makowski (Tadé). His post-war pieces explore movement and graphic space. In his prints on sport subjects (Skiers, 1947; Pole Jump, 1952), the human figure is only a guise to personify dynamic movement. Compared to his earlier, denser works, these etchings are pithy, well-nigh minimalist. The white of paper, which forms a natural background, emphasises the leading

Witold Skulicz / Faraon i niewolnica / Pharaon and Slave 1960 / litografia / lithography / 54 Ă&#x2014; 75,5 cm

22 / 23 GRAFIKA / GRAPHICS

okresu, odwołują się do podstaw kształtowania plastycznego. Prace te należą do najciekawszych osiągnięć współczesnej grafiki. W następnych latach Jurkiewicz coraz częściej rozluźnia swe związki z figuracją i kładzie nacisk na formę oraz bogactwo graficznej materii, aby w drugiej połowie lat pięćdziesiątych zbliżyć się zarówno w grafice, jak i w rysunku do koncepcji art informel (Kompozycja I, 1956). Stanisław Rzepa

Maciej Makarewicz

Mieczysław Wejman

Od 1947 roku asystentem Andrzeja Jurkiewicza był absolwent Szkoły Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego, a także, już po wojnie, absolwent ASP w Krakowie – Stanisław Rzepa (1906–1993). Początkowo tworzy on kompozycje pejzażowe z wyraźnie podkreślanym delikatnym rysunkiem akwafortowej kreski. O przełomie w jego twórczości decyduje wynalazek nowej, autorskiej techniki – elektrotinty – umożliwiającej bezkwasowe trawienie płyty graficznej. Powstają niemal abstrakcyjne kompozycje o gęstej, szorstkiej fakturze zbliżone do malarstwa materii, ekspresyjnie oddziałujące kolorem (Fluidylla, 1959).

subject: a silhouette in extreme eﬀort, depicted by freezing several movement phases. Synthetic, brilliantly composed works are innovative, on the sidelines of the mainstream experimentations of the time, and refer to the basics of visual representation; they rank among the most interesting achievements of contemporary graphic arts. In the following years, the artist increasingly loosened his ties with figuration and put more stress on form and the richness of the graphic matter, to finally come close to Art Informel in both prints and drawings in the second half of the 1950s (Composition I, 1956). From 1947, Andrzej Jurkiewicz was assisted by a graduate of the School of Decorative Arts and Art Industry and of the Academy of Fine Arts in Krakow (after the war), Stanisław Rzepa (1906–1993). He initially created landscapes with strongly accentuated, gently etched lines. His invention of the new technique of electrotint marked a turning point in his art, permitting acid-free biting of the plate. He made nearly abstract compositions of dense, rough texture, akin to Matter Painting, with an expressive colour impact (Fluidylla, 1959).

Techniki metalowe przeważają także w dorobku graficznym Macieja Makarewicza (ur. 1912), należącego do pokolenia najstarszych pedagogów związanych z Wydziałem Grafiki. Studia malarskie odbył w okresie przedwojennym w pracowniach Włodzimierza Jarockiego, Fryderyka Pautscha, Ignacego Pieńkowskiego, Karola Frycza w ASP w Krakowie. Na Wydziale Grafiki prowadził Pracownię Plakatu. W latach pięćdziesiątych w jego twórczości przeważają szkicowe, figuratywne przedstawienia o charakterze historycznym, często o groteskowym zabarwieniu. W latach sześćdziesiątych skłania się ku abstrakcji i działaniom fakturowym. Materia graficzna w tych pracach staje się znakiem wyobraźni katastroficznej, posługującej się metaforą i alegorią, nie wolnej od wpływów surrealizmu (seria akwafort Plagi).

Metal techniques also prevail in the printing œuvre of Maciej Makarewicz (b. 1912) a representative of the oldest teaching generation of the Faculty of Graphic Arts. He studied painting before the Second World War at the Academy of Fine Arts in Krakow under Włodzimierz Jarocki, Fryderyk Pautsch, Ignacy Pieńkowski and Karol Frycz. As a member of the Faculty of Graphic Arts he led the Poster Design Studio. During the 1950s, sketchy, figurative representations of a historical nature, often grotesquely tinged, came out on top of his œuvre. In the 1960s he leaned towards abstraction and textural exercise. In these works, the graphic matter was a medium of a catastrophic vision, which employed metaphor and allegory, and betrayed Surrealist influences (The Plagues etching cycle).

Po wyjeździe Andrzeja Jurkiewicza do Warszawy w 1954 roku Pracownię Miedziorytu objął Mieczysław Wejman (1912–1997). Również i on studia artystyczne odbył w okresie przedwojennym: najpierw w ASP w Krakowie, a potem w Warszawie w pracowni Mieczysława Kotarbińskiego. Tam w 1946 roku

After Jurkiewicz moved to Warsaw in 1954, Mieczysław Wejman (1912–1997) took over the reins of the Copper Engraving Studio. He, too, completed his artistic education before the war, first at the Academy of Fine Arts in Krakow, and subsequently in Warsaw under Mieczysław Kotarbiński. It was there that he was awarded a degree

JAN FEJKIEL W dialogu… / In dialogue…

Mieczysław Wejman Rowerzysta I a / The Cyclist I a 1966 / akwaforta / etching 81,5 × 63,3 cm

24 / 25 GRAFIKA / GRAPHICS

uzyskał dyplom w pracowni malarskiej Feliksa Kowarskiego. Był członkiem grupy „9 Grafików” i współtwórcą Międzynarodowego Biennale Grafiki. Autor cykli w drzeworycie i linorycie, jest rozpoznawany przede wszystkim jako artysta technik metalowych, twórca kultowego cyklu akwafort Rowerzysta. Cykl ten, poprzedzony wieloma szkicami, powstał w latach 1964–1970. Otwierająca go kompozycja Rowerzysta I a, gęsta formalnie i znaczeniowo, porównywana do Melancholii Dürera, jest też ideowym wprowadzeniem do cyklu. Tytułowa postać przebywa w ziemiance, a jedyny kontakt ze światem zapewnia jej peryskop i narząd słuchu – wydatne ucho. Nadzieją na zmianę sytuacji i symbolem wolności jest rower; wolności jednak złudnej, gdy rowerzysta podejmie próbę jej wykorzystania. O konsekwencjach tej decyzji mówią dalsze prace w cyklu. Mimo dbałości o szczegół są rysowane bardziej spontanicznie, czasem z domieszką akwatinty i odprysku. Mówi się tu o indywiduum i zbiorowości, o regułach rządzących życiem w kolektywie, przemocy i erotyce, dominacji i podległości, wzgardzie i obojętności, a także o lęku i odruchu współczucia. Wejman stworzył wieloznaczną metaforę egzystencjalną: doświadczenia wojny i okupacji łączą się w niej z refleksją nad kondycją artysty w otaczającym go świecie, już po kataklizmie, choć dalekim od doskonałości, gdzie nie ma miejsca dla tych, którzy widzą, słyszą i manifestują potrzebę wolności. Powstało dzieło o dużym wpływie na współczesną grafikę. Wyrasta też ono poza graficzny format – patos i siła wieloznacznej narracji mogłyby bowiem zaistnieć w formie monumentalnego fresku lub współczesnego billboardu. Rowerzysta uważany za dzieło przełomowe, inicjujące zjawisko określane jako krakowska szkoła grafiki łączone z poetyką metafory i warsztatem metalowych technik graficznych, nie był debiutem Wejmana. W czasie wojny (1944) powstał cykl kilkunastu miniatur (akwaforta / akwatinta) pod przewrotnym tytułem Tańczący. Fantasmagoryczne, unoszące się w ekstatycznych pozach postaci przypominają wizje preromantyków, świadczą też o wczesnej na naszym gruncie recepcji surrealizmu. Ta beztroska, zdawałoby się, wizja ukonkretnia się, ktoś z tańczących pada, tło wydarzeń staje się coraz bardziej dramatyczne, taniec w okupacyjnych realiach, choć nie do końca dopowiedzianych, przeistacza się w danse macabre. W powojennych drzeworytach, w których powracają remini-

JAN FEJKIEL W dialogu… / In dialogue…

in painting at the studio of Feliks Kowarski in 1946. He was a member of the Nine Printmakers art group and a co-founder of the International Print Biennial. The author of suites of woodcuts and linocuts, he is celebrated particularly as a master of metal techniques and the creator of The Cyclist. This legendary series, preceded by numerous sketches, was executed between 1964–1970. The opening image, Cyclist I a, dense in terms of form and content and likened to Dürer’s Melancholy, is a conceptual introduction to the series. The title character lives in a dugout; his only contact with the world is through a periscope and his hearing organ – a prominent ear. Hope for a change of circumstances lies in the bicycle, a symbol of freedom which turns out to be illusory when the cyclist attempts to make use of it. The consequences of this decision are discussed in the following works of the cycle. Despite great attention to detail, they are still drawn spontaneously, sometimes with the addition of aquatint and sugar lift. The artist talks about the individual versus the community; about the rules that govern life in a community; about violence and eroticism, domination and submissiveness, contempt and indifference, but also about anxiety and sympathy. Wejman proposed an existential metaphor that can be interpreted in a number of ways, where the experience of war and occupation merges with a reflection on the artist’s condition in a world that has gone through cataclysm but was still far from perfect, saving no room for those who see, hear and manifest the need for freedom. The resulting work had an immense effect on contemporary graphic arts. In addition, it also outgrew its printing format as the pathos and power of the polysemous narration could well have taken the form of a monumental fresco or contemporary billboard. Regarded as a watershed and sparking off what was later termed the Krakow school of printmaking (associated with strongly metaphoric content and metal printing techniques), The Cyclist was not Wejman’s debut. During the Second World War (1944) he made a cycle of miniatures (etching / aquatint) ironically titled Dancers; in them, some phantasmagoric figures floating in ecstatic poses are redolent of preRomantic visions, proving that Surrealism was received early by the Polish milieu. This apparently careless vision assumes a concrete form: one of the dancers falls,

Andrzej Pietsch / Podróżowanie – wejście I M Travelling – Gate I M 1975 / akwaforta / etching 59 × 50,5 cm

26 / 27 GRAFIKA / GRAPHICS

scencje okupacyjne, pełnoplastyczne dotychczas postaci zostają uproszczone, sprowadzone do form zwięzłych, grubo ciosanych o ekspresjonistycznym rodowodzie (cykl Księżyc, 1948; Dlaczego, 1955; Oni, 1956). Pod koniec lat pięćdziesiątych w płaszczyznowo jak fresk aranżowanych przedstawieniach artysta powraca do akwaforty i akwatinty (Muzykanci, 1958; Sędziowie, 1958). Tym razem postaci są poddane rytmowi płaskich, geometrycznych podziałów wywodzących się z kubizmu i inspiracji Picassem, swą monumentalnością (mimo niewielkiego formatu) nawiązują też do sztuki bizantyjskiej. Swoboda kształtowania, pojawiające się elementy abstrakcyjnych znaków są zapowiedzią cyklu linorytów z początku lat sześćdziesiątych (Rozmowa, 1961; Dyskurs, 1962) będących kontynuacją problematyki egzystencjalnej. Niepokojące w zderzeniach ostrych, agresywnych form, czerni, bieli i niespodziewanych, trafnych interwencji koloru, ekspresją i dramatyzmem, mimo odmienności formy, zapowiadają Rowerzystę. Problem relacji człowiek (artysta) – społeczeństwo okazał się ważny także w twórczości wychowanków pracowni Mieczysława Wejmana – Andrzeja Pietscha, Jacka Gaja, Włodzimierza Kotkowskiego. Każdy z artystów, wnosząc pokoleniowe doświadczenie, indywidualne rozstrzygnięcia warsztatowe i eksperymentując na własną rękę, proponował nowe spojrzenie na zainicjowany przez Wejmana problem. Andrzej Pietsch

Twórczość Andrzeja Pietscha (1932–2010), który od 1978 roku prowadził Pracownię Wklęsłodruku wywodzi się z inspiracji naturą. Wczesne górskie pejzaże można określić jako grafikę materii, gdzie abstrakcyjna faktura, jak płaski relief, jest tożsama z przedstawianym obiektem (Pejzaż z głazami, 1960; Grań złota, 1963). Pietsch był entuzjastą akwaforty. Doceniał eksperyment, podkreślał rolę przypadku w procesie artystycznym, ale dążył też do perfekcjonizmu. Z tych wczesnych doświadczeń wyrasta cykl Aktorka (1965–1991), w którym surowe jak górskie szczyty powierzchnie fakturalne zastępuje precyzyjny rysunek i odważniej wprowadzany kolor. W twórczości Pietscha cykle graficzne wzajemnie się przenikają. W jednej z prac cyklu Aktorka kobieta wyłania się jak Afrodyta z morskiej fali. W rzeczywistości schodzi po stopniach przedziału kolejowego na plażę. Grafika ta jest zapowiedzią nowego

JAN FEJKIEL W dialogu… / In dialogue…

the background of the events becomes more and more enigmatic, and the dance in the implied realities of the Nazi occupation transforms into a danse macabre. In his post-war woodcuts that conjure up the memories of the occupation, realistically rendered figures get simplified and reduced to succinct forms, rough-hewn, of expressive provenance (cycle The Moon, 1948; Why, 1955; Them, 1956). In the late 1950s, the artist goes back to etching and aquatint in plates composed in planes like a fresco, (Musicians, 1958; Judges, 1958). This time the figures yield to the rhythm of flat, geometric divisions borrowed from Cubism and inspired by Picasso, their monumentality (despite a small size) evoking Byzantine art. The developing freedom and emerging abstract signs presage an early 1960s cycle of linocuts by Wejman (Conversation, 1961; Discourse, 1962) that continue the existential issues. Disturbing in their clashes of sharp and aggressive forms, of whites, blacks and unexpected, apt interferences of colour, they were harbingers, with their expression and dynamism, of The Cyclist, notwithstanding some obvious formal differences. The problem of relationship between man (the artist) and society proves as important in the work of some alumni of Mieczysław Wejman’s studio, notably Andrzej Pietsch, Jacek Gaj and Włodzimierz Kotkowski. Each of these artists, contributing his own generation’s experience and individual technical choices, as well as experimenting of their own accord, proposed a new outlook on the problem that Wejman first brought up. The work of Andrzej Pietsch (1932–2010), who was at the helm of the Intaglio Printing Studio from 1978, drew inspiration from nature. His early mountain landscapes can be described as “matter prints”, where an abstract texture, such as a low relief, is the same as of the object presented (Landscape with Boulders, 1960; Golden Ridge, 1963). Pietsch was an etching buﬀ. He appreciated experimentation and emphasised the role of coincidence in the artistic process, but nevertheless aimed at perfection. Out of those early experiences arose the cycle Actress (1965–1991), where the texture as rugged as mountain peaks is replaced by precise drawing and bolder colours. In Pietsch’s work, graphic cycles mesh together. In one of the plates from The Actress cycle, the woman emerges like Aphrodite from a billowing sea.

Tadeusz Jackowski Impresje meksykańskie III – Voladores II / Mexican Impressions III – Voladores II 1998 / akwatinta, ruletka, mezzotinta / aquatint, rocker, mezzotint 65 × 50 cm

28 / 29 GRAFIKA / GRAPHICS

cyklu Podróżni, któremu będą towarzyszyć Podróże, a także prace o innych tytułach nawiązujące do tematu. Podróż na południe (1966) opowiada o atrakcjach, jakie wiążą się z wakacjami, zmianą otoczenia, turystyką zagraniczną, szczególnie pożądaną w czasach PRL, a także o wojażach artystycznych, czyli o podróżach wyobraźni. Ale nie tylko uroki życia i małej stabilizacji zajmowały artystę. Z własnego doświadczenia znał inne wymiary podróży. Powstające w następnych latach prace w mieszanych cyklach Podróżni / Podróże przynoszą głębsze wejrzenie w otaczającą rzeczywistość, stając się coraz bardziej wieloznaczną, egzystencjalną metaforą. Pietsch podejmuje temat zbiorowości, a obserwacje zostają zawężone do ciasnej przestrzeni przedziału kolejowego, w którym szare postaci w półśnie odbywają peregrynacje, niewiele mające wspólnego z wakacyjną przygodą. W innych pracach kameralna mimo wszystko przestrzeń przedziału otwiera się w szerokie prospekty sięgającego aż po horyzont anonimowego, milcząco przemieszczającego się tłumu. Nie jest już rozpoznawalna kondycja każdego z podróżnych, pojawia się natomiast dramat dezintegracji, nadmiaru, masowości, gdzie indywiduum niewiele znaczy. W Podróżnych niepodzielnie panuje rysunek. Początkowo szkicowy, później z naturalistyczną precyzją wnika w przedstawiane postaci. Zniszczone i zmęczone, poorane zmarszczkami twarze, pogniecione łachmany, firany i zasłony spowijające postaci to – poza ludzką empatią – wciągający dla grafika temat i pogłębiona kontynuacja doświadczeń wyniesionych z pracowni Mieczysława Wejmana. W latach osiemdziesiątych rysunek pozostanie dla artysty nadal ważny. W serii Krajobrazów często wprowadza kontrast rozległych malarskich płaszczyzn przecinanych wrażliwą kreską rysunku, wielokrotnie utożsamiając zarys ciała kobiety z linią masywu górskiego. W drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych artysta wykonuje cykl serigrafii Gesty ukazujących fotograficzne i zarazem zmierzające ku abstrakcji zbliżenia traw. Tadeusz Jackowski

W pracowni Mieczysława Wejmana i Macieja Makarewicza uzyskał dyplom Tadeusz Jackowski (ur. 1936). Po uzupełniających studiach w École nationale supérieure des beaux-arts w Paryżu pracował jako asystent w pracowni Wejmana. W 1970 roku podjął pracę w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Pięk-

JAN FEJKIEL W dialogu… / In dialogue…

In fact, she comes down the steps of a railway car onto the beach. This plate presages his later cycle Travellers, that would be accompanied by Travels, as well as other pieces under related titles. Travelling South (1966) discusses the attractions that holidays, a change of surroundings and journeys abroad (particularly coveted in the People’s Republic) held, but also the appeal of artistic voyages (imaginary trips). Yet the artist was not preoccupied solely with the allure of life or the relative stability of socialist life. He knew other dimensions of travel from his own experience. The works from the mixed cycles Travellers / Travels which date from the following years bring a deeper insight into the surrounding reality, and grow into an increasingly opaque, existential metaphor. Pietsch takes up interest in the community: his observations are narrowed down to the confined space of a train compartment, where grey figures drifting in half-dream make peregrinations that have little in common with holiday adventure. In other works, the nonetheless intimate space of a compartment opens into broad prospects of an anonymous crowd, moving quietly and stretching as far as the horizon. The condition of each traveller of is no longer rendered distinctly; instead, it gets replaced by the drama of disintegration, excess and mass, where the individual does not mean much. In Travellers, drawing reigns supreme: initially sketchy, it later acquired a naturalistic precision in penetrating the presented figures. Apart from human empathy, the age-damaged and tired faces furrowed with wrinkles, the crumpled clothes in rags, the nets and curtains enveloping the figures attract the printmaker to build upon the experience gained in Mieczysław Wejman’s studio. In the 1980s, drawing remained crucial for the artist. In the series of Landscapes, he introduced vast contrasting painterly planes slit by sensitive drawing lines, often identifying the outline of a female body with the skyline of a mountain range. In the second half of the 1990s, the artist executed a series of serigraphs, Gestures, presenting close-ups of grasses that are at once photographic and near abstract. Mieczysław Wejman’s and Maciej Makarewicz’s studio trained Tadeusz Jackowski (b. 1936). Having completed a post-graduate course at the École nationale supé-

Jacek Gaj / Drabiny / Ladders / 1967 miedzioryt / copper engraving / 14 × 18 cm

30 / 31 GRAFIKA / GRAPHICS

nych w Poznaniu, gdzie prowadził Pracownię Druku Wklęsłego. Uprawia techniki metalowe, akwafortę, akwatintę, mezzotintę, miedzioryt. Mówi się o poetyckim i intymnym charakterze jego grafiki. Jackowski jest jednak artystą, który zaskakuje nieoczekiwanymi zwrotami wyobraźni, dysonansem technik i faktur graficznych. W latach sześćdziesiątych interesuje go głównie mistyczny pejzaż wyłaniający się błyskami światła z mroku (Pejzaż III, 1964). W aksamitnych otchłaniach czerni kłębią się zagadkowe monstra i zjawy rodem z wyobraźni romantycznej, wzbogacone o doświadczenia surrealizmu (Refleksja II – otchłań, 1969). Elementy orientu to także zapewne plon artystycznych podróży. W drugiej połowie lat siedemdziesiątych zainteresowania ezoteryką, uniwersum ustępują na rzecz bardziej kameralnych poszukiwań. W ciągu kilku lat powstaje seria martwych natur w technice mezzotinty z delikatnymi akcentami koloru. Inspirowane sztuką holenderską są pretekstem do studiów nad codziennymi przedmiotami otaczającymi artystę, a także oddaniem gry przestrzeni, odbić i refleksów luster, zmiennych ujęć perspektywicznych. W połowie lat osiemdziesiątych rozdział martwych natur wydaje się zamknięty, artysta odstępuje od czerni i mroku, powstają cykle prac w technikach mieszanych, także w miedziorycie, gdzie ważnym elementem jest rysunek postaci. Przedstawione wrażliwą falującą kreską są nowym doświadczeniem Tadeusza Jackowskiego, nowy jest też element ludyczny – zabawy, erotyki, groteski (Bal manekinów, 1987; Spotkanie, 1987). Po kilku latach powrócą dawne zainteresowania. Poznanie nowej kultury i fascynacja nią inspiruje cykl Katedry hiszpańskie, gdzie w rozbłyskach światła i mroku rozpadają się porządki architektoniczne barokowych katedr, a katastroficzna wizja jest nawiązaniem do hiszpańskiego mistycyzmu, religijności, czasów inkwizycji. Jacek Gaj

Jacek Gaj (ur. 1938) studiował grafikę w ASP w Krakowie, dyplom uzyskał w Pracowniach Miedziorytu Mieczysława Wejmana i Liternictwa Adama Stalony-Dobrzańskiego. Od 1975 roku prowadził na Wydziale Grafiki Pracownię Rysunku. W początkach lat sześćdziesiątych eksperymentuje z akwafortą i miękkim werniksem, uzyskując efekty fakturalne. W mezzotincie sięga po efekty malarskie, światłocieniowe. Poetyka jego wczesnych prac jest aluzyjna, wyciszona, kryje dramat zarówno indywidualny

JAN FEJKIEL W dialogu… / In dialogue…

rieure des beaux-arts in Paris, he worked as an assistant lecturer at Wejman’s studio. In 1970 he took a post at the State Higher School of Visual Arts in Poznań where he led the Studio of Intaglio Printing. His media include metal techniques, etching, aquatint, mezzotint and copper engraving. His graphic art is said to have a poetic and intimate character. However, Jackowski bewilders with unexpected twists of imagery and dissonance between the media and graphic textures. In the 1960s he was interested mainly in the mystic landscape that emerges in flashes of light in the dark (Landscape III, 1964). The velvet black abysses seethe with enigmatic monsters born out of the artist’s romantic fancy and enhanced by the experience of Surrealism (Reflection II – Abyss, 1969). The oriental elements may have roots in his artistic tours. In the second half of the 1970s, the esoterism of universum receded, giving way to more intimate experiments. Within a few years he executed a series of mezzotint still lifes with delicate colour accents. Inspiration from Dutch art coaxed him into studying objects of everyday use he found around him rendering the interplay of space, reflections and flare of mirrors, and changeable perspectives. In the mid-1980s the chapter of still lifes seemed closed: the artist gave up blacks and darkness, creating cycles in mixed media, including copper engravings, where the drawing of a figure was the key element. Represented in gentle, wavy lines, these cycles were a new experience for Jackowski; thus were some ludic elements: fun, eroticism and the grotesque (The Ball of the Mannequins, 1987; Meeting, 1987). Several years later he resumed his former interests: fascination with a newly explored culture inspired the cycle The Spanish Cathedrals, where the architectonic order of Baroque cathedrals disintegrates in light flashes bursting in the dark, and catastrophic visions draw lavishly on Spanish mysticism, religiousness and the age of the Inquisition. Jacek Gaj (b. 1938) studied graphic arts at the Academy of fine Arts in Krakow, getting a degree in Mieczysław Wejman’s Copper Engraving Studio and Adam Stalony-Dobrzański’s Lettering Studio. From 1975, he headed the Drawing Studio at the Faculty of Graphic Arts. In the early 1960s he experimented with etching and soft varnish, achieving unique textural eﬀects.

Janusz Karwacki / z cyklu Hiszpańska szkoła jazdy konnej IX / from the series The Spanish Riding School IX / 1969 litografia / lithography / 53 × 35 cm

32 / 33 GRAFIKA / GRAPHICS

(Śpiewak, 1964), jak i zbiorowy (Apel, 1965). Z tych nastrojów wyłamuje się brutalny w swej dosadnej ekspresji, nawiązujący do tradycji Goi, cykl akwaforty i akwatinty Hommage à Elias Canetti (1967), z pewnością jedno z najciekawszych dokonań powojennej grafiki polskiej. W chwili podjęcia techniki miedziorytu następuje przełom w twórczości artysty. Ostry rysunek urzeczywistnia wizje Jacka Gaja, anonimowości przeciwstawia konkretność wyrazistej figuracji, nostalgicznym nastrojom – często brutalną ekspresję. Jest to też wyjście z mroku ku światłu, z ciszy samotnych postaci do zgiełku równie anonimowego tłumu. W pracach z tego okresu realia mieszają się z fantazją, a konkret z metaforą. Często rozpoznajemy osoby z bliskiego otoczenia artysty, identyfikujemy też miejsca zdarzenia (Narada, 1972). Przede wszystkim jednak mamy do czynienia z rozlewającą się masą ludzką, gdzie dla indywiduum nie ma miejsca, a rytuały współżycia społecznego są tylko przykrywką dla arogancji i bezwzględnej walki o byt (Drabiny, 1967). Jednostka nie ma szans nawet na ucieczkę w prywatność, bo grozi jej Wizyta (1967), napad rozwydrzonej tłuszczy krępych, przysadzistych, twardogłowych osobników. Wizja Gaja, choć niepozbawiona humoru i groteskowości, jest wizją po upadku, a zbuntowane nagie postaci to wygnańcy, których próby wspięcia się po drabinach do nieba są skazane na porażkę. Ale z perspektywy Gaja nie tylko człowiek człowiekowi wilkiem. Zagraża mu też świat rozpanoszonych przedmiotów obecny na równych prawach z masą ludzką. Człowiek Gaja jest istotą tragikomiczną, nie może się odnaleźć ani w sobie, ani wśród bliźnich. Prace te zagwarantowały artyście wyjątkową pozycję w powojennej sztuce polskiej, a spójność wizji i uniwersalne przesłanie zapewniło im status ikon naszej grafiki. Równolegle z grafiką artysta uprawia rysunek, który zdominuje jego twórczość po roku 1980. Janusz Karwacki

Pracownię Rysunku na Wydziale Grafiki prowadził też Janusz Karwacki (ur. 1940), dyplomant Konrada Srzednickiego i Adama Stalony-Dobrzańskiego. Pracuje głównie w technikach metalowych, rzadziej uprawia litografię i drzeworyt. Zasłynął powstałym w latach sześćdziesiątych cyklem Hiszpańska szkoła jazdy konnej. Tytułowe nawiązanie do wiedeńskiej, reprezentacyjnej szkoły wydaje się zabiegiem ironicznym. Ten symbol

JAN FEJKIEL W dialogu… / In dialogue…

In the mezzotint technique he applied chiaroscuro eﬀects derived from painting. The style of his early prints is allusive, muted, concealing drama, both individual (The Singer, 1964) and collective (Roll-Call, 1965). The etching and aquatint cycle Hommage à Elias Canetti (1967), doubtless a towering achievement of Polish post-war graphic arts, breaks with these moods, its brutality of blunt expressiveness harking back to Goya. Taking up copper engraving marked a turning point in Gaj’s career. Sharp drawing makes his visions tactile, anonymity is contrasted with concrete, distinct figuration, and nostalgic moods principally with brutal expressiveness. The artist comes out of darkness into light, from the silence of lonely figures to the clamour of an equally anonymous mob. The plates from that period mix realities with fantasies, and concretum with metaphor. One can often identify people from the artist’s closest circle and scenes (Conference, 1972). But the key role is that of a spilling human mass, where there is no room for the individual, and the rituals of social cohabitation are only a disguise for arrogance and the ruthless struggle for survival (Ladders, 1967). The individual has no chance to escape into privacy threatened by A Visit (1967) – an attack of a rowdy rabble of muscular, stocky diehards. Gaj’s vision, although not void of humour and the grotesque, is a vision of fall, and the naked rebels are exiles whose attempts to climb the ladder to the sky are doomed to failure. But from Jacek Gaj’s perspective, man is a wolf to man. Every way he turns he is threatened by the tyrannising world of objects, present on a par with the human masses. Gaj’s man is a tragicomic figure, unable to find satisfaction either in himself or among his neighbours. These works guaranteed the artist an exceptional position in Polish post-war art, and the integrity of his vision and the universal message elevated him to the status of an icon of Polish graphic arts. Apart from printmaking, the artist was preoccupied with drawing, which dominated his œuvre after 1980. The Faculty of Graphic Arts Drawing Studio was also headed by Janusz Karwacki (b. 1940), a student of Konrad Srzednicki and Adam Stalony-Dobrzański. His key media are metal techniques, less often lithography and woodcut. He is celebrated primarily for the 1960 cycle

Włodzimierz Kotkowski Rada / The Council / 1991 mezzotinta / mezzotint 41 × 31,5 cm

34 / 35 GRAFIKA / GRAPHICS

Włodzimierz Kotkowski

ceremonii i doskonałości, a także – patrząc szerzej – monarchii austro-węgierskiej jest bowiem dla artysty pretekstem do nakreślenia katastroficznej wizji świata, której ucieleśnieniem są ekspresjonistyczne, momentami rozdzierające przedstawienia człowieka i zwierzęcia. Ta apokaliptyczna metafora nie jest pozbawiona teatralności i elementów groteski. W warstwie formalnej pobrzmiewają w niej echa twórczości Mieczysława Wejmana, Konrada Srzednickiego, Włodzimierza Kunza. Artysta jest znany także z bardziej kameralnych, poetyckich przedstawień wykonywanych w technice mezzotinty, również barwnej, oraz miedziorytu.

The Spanish Riding School. The reference to the Viennese elite school in the title seems ironic: this symbol of ceremony and glamour and, more broadly, of the Austro-Hungarian monarchy, is the artist’s excuse to present a catastrophic vision of the world epitomised by expressionistic, at times excruciating, representations of men and animals. This apocalyptic metaphor has elements of drama and the grotesque. Its formal layer is reminiscent of the work of Wejman, Srzednicki and Kunz. The artist is also known for more intimate, poetic representations executed in mezzotint (including colour) and copper.

Do wychowanków Mieczysława Wejmana należał również Włodzimierz Kotkowski (1942–2011). Na Wydziale Grafiki prowadził Pracownię Rysunku. Podobnie jak jego starsi koledzy Andrzej Pietsch i Jacek Gaj wyniósł z pracowni Mieczysława Wejmana zainteresowanie problematyką egzystencjalną. Podejmował ją jednak w wymiarze bardziej kameralnym. Technika mezzotinty, którą posługuje się najchętniej, gradacje czerni i bieli, światła i mroku pozwalają mu stwarzać klimat nastroju i tajemniczości. O ile we wczesnych pracach rytuały i konwencje społeczne, „teatr życia”, postrzega w perspektywie indywiduum w relacji do zbiorowości (cykl Miasto), nadając miniaturom niemal kosmiczny wymiar, o tyle w pracach z lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych koncentruje się na anonimowej zbiorowości – zwartej i skupionej na sobie. Problemom tym poświęca wykonane w technice akwatinty cykle Słuchający, Dyskusja. Wnoszą one nowe rozwiązania formalne. Wprowadzając kolor i powiększając ziarno druku, artysta osiąga efekt rozedrganej faktury obrazu, szerokiej rozpiętości tonalnej, impresjonistycznej niemal mozaiki barw. W latach dziewięćdziesiątych powraca do ulubionej mezzotinty i wyrafinowanych gier szarością, czernią i bielą. Aranżuje sceny salonowe, które śmiało kadruje (Rada, 1991; Dziwna Gruszka, 1997). Zatrzymane w czasie kompozycje są metaforą napięć w relacjach międzyludzkich. Geometryzująca stylizacja nieodparcie wskazuje na odkrytą dla grafiki stylistykę art déco, pozwala mu też stworzyć kanon postaci organicznie związanych z otoczeniem – przedmiotami i architekturą. Grając przestrzenią, efektem światła i cienia, nieostrością ujęcia,

Among Mieczysław Wejman’s students was also Włodzimierz Kotkowski (1942–2011). Within the Faculty of Graphic Arts he headed the Drawing Studio. At Mieczysław Wejman’s studio he gained focus on problems, just as his elder colleagues Andrzej Pietsch and Jacek Gaj did, but tackled them on a more intimate level. Mezzotint, his favourite medium, permitted a gradation of black and white, and of light and dark, which built a moody and mysterious atmosphere. While his early plates looked at social rites and conventions (or the “theatre of life”) from an individual perspective in relation to the community (the series City) and gave the miniatures a well-nigh cosmic dimension, the works dating from the 1980s and 1990s concentrated on the anonymous, serried and self-focused community. The aquatint cycles Listening and Discussion were devoted to these issues. They brought in new formal solutions: by introducing colour and enlarging the print grain the artist produced the eﬀect of a shivering texture of the image, a vast tonal range, and a colour mosaic close to impressionistic. In the 1990s, Kotkowski went back to his favourite mezzotint and a the sophisticated play of shades of grey, black and white. He arranged drawing room scenes and gave them bold framing (The Council, 1991; An Odd Pear, 1997). Frozen in tie, these stills are a metaphor of tensions in interpersonal relations. The geometrising style is irrefutably indicative of the Art Déco style re-discovered for graphic arts; it helps him create a canon of figures tied organically with their environment made up of objects and architecture. Plying space, light-and-shade eﬀects and fuzzy images he attains decorative and disturbing qualities. He speaks

JAN FEJKIEL W dialogu… / In dialogue…

Franciszek Bunsch / Wierzba / Willow 1996 / linoryt / linocut / 30 Ă&#x2014; 40 cm

36 / 37 GRAFIKA / GRAPHICS

uzyskuje efekt dekoracyjności, a także niepokoju. Mówi o relacjach między indywiduum a otoczeniem, o świecie materialnym i duchowym, dekoracji i fasadzie, powierzchowności i wnętrzu. W dalszych latach nadal będzie eksperymentował, wykorzystując w swych ostatnich pracach fotografię oraz podejmując próby grafiki cyfrowej. Ludwik Gardowski

Franciszek Bunsch

P R A C O W N I A D R Z E W O R Y T U D Utworzoną w 1950

of relationships between the individual and the environment, the material and spiritual world, decoration and façade, outer appearance and inner life. During the years that followed, he kept experimenting, making use of photography in his latest works and trying his hand with digital printing.

W O O D C U T S T U D I O I Founded in 1950, the

roku Katedrę Drzeworytu objął Ludwik Gardowski (1890–1965). Gardowski studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie. Zajmował się grafiką użytkową i drzeworytem. Obok Władysława Skoczylasa był współzałożycielem, a także prezesem Stowarzyszenia Polskich Artystów „Ryt”, specjalizującego się w drzeworycie. Już przed wojną związał się z ASP w Krakowie, gdzie w latach 1929–1939 wykładał liternictwo. Po 1945 roku kontynuował nauczanie w ASP do roku 1950. Po wojnie wystawiał niewiele, był wybitnym pedagogiem, wychowawcą kilku pokoleń grafików.

Woodcut Studio was headed by Ludwik Gardowski (1890–1965). Gardowski studied at the School of Fine Arts in Warsaw. He dealt with commercial graphic design and woodcut. Together with Władysław Skoczylas he was a co-founder and president of the “Ryt” Association of Polish Artists, which specialised in wood engraving. His ties with the Academy of Fine Arts in Krakow date back to before the Second World War: between 1929–1939 he held the post of lecturer in lettering, which he continued until 1950. After the war he did not exhibit much but was an outstanding tutor and mentor to several generations of printmakers.

Uczniem Ludwika Gardowskiego był jego następca, kierujący przez wiele lat Pracownią Drzeworytu – Franciszek Bunsch (ur. 1926). Studiował malarstwo w pracowni Eugeniusza Eibischa, a także grafikę u Andrzeja Jurkiewicza i Konrada Srzednickiego. Nie dziwi więc, że jego twórczość nie ogranicza się tylko do drzeworytu, równie chętnie posługuje się technikami metalowymi. Szerokie są zainteresowania tematyczne artysty. Przedstawia sceny rodzajowe, pejzaż, weduty miejskie, sceny fantastyczne. W drzeworytach i akwafortach z lat pięćdziesiątych chętnie korzysta z doświadczeń kubizmu, zwracając dużą uwagę na strukturę i konstrukcję kompozycji. W późniejszych pracach rozluźnia nieco ten geometryczny porządek. Powstają na poły abstrakcyjne pejzaże, wskazujące na wpływy Goi i zainteresowanie surrealizmem (Niepokoje, 1971). Z czasem te pejzaże się konkretyzują, zaludniają człeko-zwierzęcymi stworami, przybierają też formy antropomorficzne. Natura, wszechpotężna wegetacja, przenikając monumentalne formy architektury, stwarza klimat psychodeliczny, a wyobraźnia artysty jest bliska współczesnym nurtom fantasy. Otwarty na rozmaite artystyczne opcje warsztat i wielowątkowe narracje wywrą wpływ na przyszłe pokolenia grafików.

Among Gardowski’s students was his successor, Franciszek Bunsch (b. 1926), who led the Woodcut Studio for many years. He honed his wood engraving skills under Eugeniusz Eibisch, and went on to study under Andrzej Jurkiewicz and Konrad Srzednicki. No wonder then that his art was not limited to this one medium; he applied himself equally to metal techniques. The artist’s thematic range is enormous: he has executed genre scenes landscape, urban vedutes and fantasy scenes; his 1950s wood engravings and etchings drew lavishly on the experience of Cubism, paying a lot of attention to the structure and construction of composition. In his later works he eased oﬀ the geometric regime to create half abstract landscapes that bespoke the influence of Goya’s and interest in Surrealism (Disquiets, 1971). In time, the landscapes became more concrete and populated with part human, part animal creatures; sometimes assuming anthropomorphic forms. Nature and lush vegetation percolating through monumental architectural forms foster a psychedelic climate, making the artist’s imagery akin to contemporary fantasy styles. Open to varied artistic options, his technique as well as his multi-layered narration would have an immense impact on future generations of graphic artists.

JAN FEJKIEL W dialogu… / In dialogue…

Zbigniew Lutomski Kompensacja IX Compensation IX 2000 / drzeworyt woodcut / 82 × 52 cm

38 / 39 GRAFIKA / GRAPHICS

Zbigniew Jeżo

Zbigniew Lutomski

Uczniem Gardowskiego oraz asystentem Franciszka Bunscha w Pracowni Drzeworytu był Zbigniew Jeżo (1934–1989). Jego drzeworyty z lat sześćdziesiątych świadczą z jednej strony o umiejętności tworzenia precyzyjnej konstrukcji graficznej szczelnie wypełniającej pole kompozycji (Łowcy, 1964; Jezioro Rożnowskie, 1966), z drugiej – o spontanicznym i impresyjnym, wręcz szkicowym podejściu do graficznej planszy (Płetwonurek, 1964). Świadczą też o potrzebie eksperymentu, odkrywania nowych form, które sprostałyby żywemu zainteresowaniu artysty naturą, pejzażem, marynistyką, a także o umiejętności interpretowania dorobku mistrzów, również jemu współczesnych takich jak Konrad Srzednicki. Świadomość warsztatowa, otwartość na różne inspiracje pozwalają mu tworzyć wielowątkową narrację, w której elementy naturalistycznego obrazowania łączą się z abstrakcją graficznego znaku, wykorzystaniem elementów kartografii czy technicznego rysunku. Narzędzia te pozostają na usługach wyobraźni artysty, która ma charakter panteistyczny. Potwierdzają to ogarniająca kosmiczną pespektywę ziemi i nieba litografia Adam i Ewa (1967), nawiązująca do Dürera, lecz z wyraźnym odniesieniem do współczesności, a także pejzaż górski (Melodia na okarynę, 1980) niepozwalający zapomnieć o japońskim drzeworycie. Sięganie przez artystę do tradycji nie ma w sobie nic wtórnego, to raczej prekursorskie nawiązanie do współczesnych postmodernistycznych tendencji. W 1995 roku Pracownię Drzeworytu objął Zbigniew Lutomski (ur. 1934), uczeń Ludwika Gardowskiego. W latach 1965–2005 Lutomski prowadził Pracownię Drzeworytu w WSSP, a potem w ASP w Poznaniu, choć zawsze był obecny w środowisku grafiki Krakowa. Od lat uprawia wyłącznie drzeworyt, a drzeworytnicza deska jest dla niego ciągłym źródłem inspiracji. Obraz powstaje więc spontanicznie w interakcji artysty z tworzywem matrycy. W dużej mierze wypływa z podświadomości, a jego oddziaływanie artysta określa jako „magnetyzowanie obrazem”. Prace powstają na ogół w cyklach w niemal niezmiennym pionowym formacie. Być może format ten pojawił się w związku z wczesnym zainteresowaniem plakatem. Z pewnością plakat zwrócił jego uwagę na reguły wizualizacji, wyrazistość formy i malarską zmysłowość, jakimi cechują się jego grafiki. Przy

JAN FEJKIEL W dialogu… / In dialogue…

Another student of Gardowski and Franciszek Bunsch’s assistant in the Woodcut Studio was Zbigniew Jeżo (1934–1989). His 1960s plates prove his skill in executing precise graphic constructions that tightly fill the image area (Hunters, 1964; Rożnowo Lake, 1966), his impressionistic, spontaneous, almost sketchy approach to the plate (Scuba Diver, 1964), and his need for experimentation and discovering new forms that would aptly face up to the artist’s ardent interest in nature, landscape, marine subjects, as well as his ability to interpret the ouevre of the Old Masters including his contemporaries, such as Konrad Srzednicki. His craft coupled with responsiveness to various inspirations produced multi-layered narrations, where naturalistic imagery merges with abstract graphic signs and techniques borrowed from cartographic and technical drawings. These instruments serve the artist’s pantheistic imagination, such as in Adam and Eve (1967), a lithograph that embraces a cosmic perspective of Heaven and Earth in the vein of Dürer but with a clear reference to the present time, or in Jeżo’s mountain landscapes (Melody for Ocarina, 1980) evocative of Japanese woodblock prints. There was nothing imitative in the artist’s drawing on tradition; rather, he blazed a new trail in revisiting contemporary postmodernist tendencies. In 1995, Zbigniew Lutomski (b. 1934), a student of Ludwik Gardowski, took the chair of the Woodcut Studio. Between 1965–2005, Lutomski was the head of the studio of Woodcut at the Higher School of Visual Arts (renamed Academy of Fine Arts) in Poznań, although he has always had a prominent presence in Krakow’s printmaking milieu. For years, woodcut has been his only medium and ongoing source of inspiration and fascination. An image arises spontaneously in the artist’s interaction with the matrix. It mostly flows out of his subconsciousness, and its impact is defined by the artist as “magnetising”. He usually executed plates in cycles, almost invariably in vertical orientation, which might be a result of his early interest in poster art (still as a student). Poster art doubtless drew his attention to the rules of visualisation, distinctness of form and painterly sensuality, which are characteristic of Zbigniew Lutomski’s prints. Through the strong architecture and unflinching composition of his works, the art-

Wojciech Krzywobłocki Diagram dźwięku X4 A Sound Diagram X4 1999 / litografia / lithography / 100 × 90 cm

40 / 41 GRAFIKA / GRAPHICS

mocnej architekturze i niezachwianej kompozycji prac artysta mówi o ulotności, wręcz efemeryczności formy. Z twardej drzeworytniczej deski wydobywa subtelne brzmienia i niuanse. Jego kreska ma lekkość szkicu, a mocne płaszczyzny falują jak poruszane wiatrem. Lutomski używa języka abstrakcji o odległych, zaledwie aluzyjnych skojarzeniach przedmiotowych. Posługuje się kontrastem. Często jako tło stosuje mocny, czysty kolor o zdecydowanym brzmieniu – zieleń, czerwień, żółć – gdzieniegdzie rozjaśnione przetarciem. Ale stosuje też szarości i czernie. W jego drzeworytach formy organiczne sąsiadują z bardziej geometrycznymi, płaskie z przestrzennymi, przejrzyste z kryjącymi, mocno osadzone, zamknięte ze szkicowymi. Zderzenia te budują przestrzeń prac. Mówią też o dualizmie materii i intelektu: zarówno o organicznej bujności, biologizmie, erotyce, jak i o dążeniu do porządku i konstrukcji. Drzeworytów Lutomskiego nie tłumaczy podtekst literacki. Artysta nie komentuje też swych działań. Odwołuje się do archetypu wspólnego, często podświadomego doświadczenia twórcy i odbiorcy. To zapewnia mu osobne i wyjątkowe miejsce w grafice krakowskiej. Marian Kruczek

Wojciech Krzywobłocki

G R A F I K A A L T E R N A T Y W N A D Z Wydziałem Gra-

fiki był także związany nauczający rysunku Marian Kruczek (1927–1983). Absolwent malarstwa w ASP w Krakowie, swą przyszłość związał jednak z rzeźbą. Tworzył obiekty z metalowych elementów, fragmentów maszyn i przedmiotów codziennego użytku z recyklingu. Podobnych materiałów używał – w sposób zgoła niekonwencjonalny – jako matryc, z których odbijał grafikę. Układał z nich dowcipne, naiwno mechanistyczne przedstawienia wnoszące powiew świeżego powietrza do figuratywnego kanonu naszej grafiki (Kosmonauci, 1961). Pełna humoru zabawa rzeźbiarza w grafikę po latach, gdy został podważony niekwestionowany dotąd status autonomii matrycy graficznej, okazała się prekursorska, a odbijanie grafiki z niekonwencjonalnych tworzyw i elementów stało się dość częstym procederem. Systematyczną refleksję na temat graficznej matrycy podejmuje Wojciech Krzywobłocki (ur. 1938). Ukończył studia w ASP w Krakowie. Prowadził Pracownię Sitodruku w Krakowie. Początkowo uprawia linoryt i litografię, z czasem podejmuje seri-

JAN FEJKIEL W dialogu… / In dialogue…

ists talks about the flimsy, ephemeral qualities of form, being able to extract subtle tones and nuances from the plate’s hard wood. His line is as light as a sketch, the hard surfaces waving as if moved by the wind. Lutomski uses the language of abstraction with remote, barely allusive associations with objects, and explores contrasts. As a backdrop, he often uses strong, vibrant colours of distinct tones: green, red, yellow, occasionally rubbed to produce highlights. However, greys and blacks also appear. In his woodcuts, organic forms are juxtaposed with more geometric ones, flat areas with reliefs, the translucent with the opaque, and deep-ingrained forms with sketchy ones. These clashes build the space of the works. They also speak of the dualism of matter: organic lavishness, biological determinism and eroticism versus the pursuit of order and construction. There is no literary subtext to interpret Lutomski’s engravings; neither does the artist comment on his actions, only invoking the archetype of the artist’s and viewer’s experience, which is frequently subconscious.

A LT E R N A T I V E G R A P H I C A R T S I A teacher

of drawing, Marian Kruczek (1927–1983) was also associated with the Faculty of Graphic Arts. He trained as a painter at the Academy of Fine Arts in Krakow, but nevertheless decided on a career as a sculptor. He created objects made of metal elements, machine parts and recycled objects of everyday use. He employed the same materials in the most oﬀ-beat way – as printing matrices, arranging them into witty, naive and mechanical representations that introduced a breath of fresh air into the figurative canon of our graphic arts (Astronauts, 1961). Years later, the sculptor’s humorous play with printmaking proved trailblazing when the autonomous status of the matrix, until then unquestionable, became challenged, and making impressions from unconventional materials became a frequent practice. A systematic reflection on the printing matrix is undertaken by Wojciech Krzywobłocki (b. 1938). Having graduated from the Academy of Fine Arts in Krakow, he ran a local screen printing studio. Initially, his media were linocut and lithography, superseded later by serigraphy, which turned out to be the right technique to process photographic images he used as inspiration.

Janusz Kaczorowski Pas Oriona – Nocami tylko przylatują z cyklu Gwiazdy spadające / The Belt of Orion – They Only Fly By At Nights from the series Falling Stars / 1969 / linoryt barwny / colour linocut 34 × 48 cm

42 / 43 GRAFIKA / GRAPHICS

grafię, która okazała się odpowiednią techniką do przetwarzania obrazu fotograficznego, którym się inspirował. Działania artysty nie prowadzą jednak do estetyzacji fotografii przeniesionej w grafikę. Podejmuje on strukturalne badania „współzależności między przedmiotem a fotografią i graficzną odbitką”. Analizując problem matrycy graficznej, rozszerza zarówno jej definicję, jak i definicję samej grafiki, odnosząc ją do każdej pracy powstałej przez powielenie. Pozwala to nie tylko na twórczość efemeryczną, lecz także na wychodzenie grafiki poza dwuwymiarową przestrzeń i tworzenie instalacji graficznych. Teoria i praktyka Krzywobłockiego mają duże znaczenie nie tylko dla awangardowych form uprawiania dyscypliny i włączania grafiki w progresywne nurty sztuki współczesnej. Inicjuje szersze rozważania wokół problemu matryca – odbitka, który w dobie grafiki komputerowej nie stracił nic na aktualności, a wręcz domaga się pogłębionej analizy. Janusz Kaczorowski

Bardziej radykalnie i programowo ujmował problem matrycy Janusz Kaczorowski (1941–1986) epizodycznie związany z Pracownią Drzeworytu na Wydziale Grafiki. Rozszerzając pojęcie grafiki na wszelki odbity w naturze lub za sprawą działalności człowieka ślad, odnajduje tak pojętą grafikę w najbardziej pierwotnych formach odcisku. Matrycą w pojęciu artysty może być niemal każdy przedmiot, a zatem grafika warsztatowa nauczana w Akademii stawała się tylko szczególnym przypadkiem „powszechnej” grafiki. Swe idee bezkompromisowo, ale i z poczuciem humoru prezentuje w postaci graficznych performance’ów, stwarzając artystyczne zdarzenie, a także kreując nowy jakościowo „obiekt graficzny”, efemeryczny, daleki od sacrum obiektu galeryjnego czy kolekcjonerskiego, zrównany z codziennym życiem. Idee Kaczorowskiego miały wpływ na przyszłą refleksję na temat roli matrycy w procesie graficznym i w samym rozszerzeniu definicji grafiki. →|

JAN FEJKIEL W dialogu… / In dialogue…

However, the artist does not seek to lend aesthetic qualities to photography grafted on to graphic arts. He undertakes structural research of the interrelationship between an object, a photograph and a print. Analysis of the definition of the printing matrix led him to extend it (just as the definition of printmaking itself ) to include every work produced by multiplication. This approach warrants his ephemeral art and lets him go beyond the two-dimensional space of a print and create graphic installations. Krzywobłocki’s theory and practice have great significance for the avant-garde forms of the medium and for incorporating graphic arts into the progressive currents of contemporary art. They initiate broader deliberations on the matrix-impression relationship, which has not lost currency in the age of digital printing, calling for more insightful analysis. The matrix was approached more radically by Janusz Kaczorowski (1941–1986). Briefly tied with the Faculty of Graphic Arts Woodcut Studio, he extended the concept of graphic arts onto any impression made in nature or through man’s action. Thus defined, printmaking is found, he says, even in the most primitive types of impressions. As he puts it, nearly every object can be a matrix, hence printmaking as taught at the Academy is but a special case of “universal” graphics. Kaczorowski presented his ideas in an uncompromising but humorous way, staging graphic performances and creating new-quality graphic objects: ephemeral, distanced from the hallowed gallery objects or collectibles, equal in status to daily life. His ideas influenced the future understanding of the role of the matrix in the printing process, and prompted a re-definition of graphic arts. →|

44 / 45 GRAFIKA / GRAPHICS

JAN FEJKIEL W dialogu… / In dialogue…

Rozmaitość inspiracji, czyli o Katedrze Rysunku i Malarstwa

– DOMINIK STANISŁAWSKI –

¶ Najlepszym sposobem do nakreślenia procesu nauczania i poszukiwań twórczych realizowanych w Katedrze Rysunku i Malarstwa wydało mi się oddanie głosu artystom-pedagogom. Oto zapis moich rozmów z nimi. →

Diverse inspirations, or on the Department of Drawing & Painting

– DOMINIK STANISŁAWSKI –

¶ It appeared

to me that the best way to outline the process of education and creative experimentation

pursued at the Department of Drawing and Painting was to let the teaching artists speak. Below is a transcript of interviews with them. →

Pracownia Malarstwa I

Painting Studio I → [ 260–265 ]

Pracownia Malarstwa II

Painting Studio II → [ 266–271 ]

– Od początku staraliśmy się razem z asystentką dr Katarzyną “My assistant Dr Katarzyna Skrobiszewska and I have Skrobiszewską poszerzyć głęboko zakorzeniony w XIX wieku tried to broaden the painting methodology, which at sposób nauczania malarstwa polegający na studium martwej that time was still deep-rooted in the 19th century and natury lub studium aktu – mówi prof. Darek Vasina, kierownik based on studies of nudes or still life,” says Prof. Darek Vasina, head of the Department and head of Painting Katedry, prowadzący Pracownię Malarstwa I. – Z tego wzglęStudio I. “So we take eﬀorts to make sure still life or du właśnie podjęliśmy starania, by w takiej instalacji z martwą nude installations give some clue as to why the paintnaturą lub aktem zawrzeć klucz, który pomoże znaleźć powód ing was made. This may be a dominating colour, or do namalowania obrazu. To może być dominujący kolor lub to- a contrast of colours, forms, sizes, surfaces or textures.” nacja, kontrast kolorów, form czy wielkości, kontrast powierzch- There is a lot of room for working in the studio, and ni lub faktur. W Pracowni jest dużo miejsca na eksperymenty, projects are often completed in a two-phase process: a ćwiczenia są często realizowane w trybie dwuetapowym: the first phase is regular work in the studio, the other is giving the painting a finishing touch at home, reflecting pierwszy to regularna praca w pracowni, drugi to finalizacja the focus of the class. Prof. Vasina adds that the underobrazów w domu zgodnie z postawionym problemem. Jak przylying intention of this strategy is to “… help the students znaje prof. Vasina, podstawowa intencja takich zabiegów jest get used to working autonomously. An example could następująca: – Mają one pomóc w oswojeniu się z samodzielną be an exercise where they are asked to populate a paintpracą. Za przykład niech posłuży ćwiczenie, w którym malarską erly depiction of the Studio’s interior using unhindered obserwację wnętrza pracowni należy zaludnić wedle nieogra- imagination after class, outside its space.” My interlocutor emphasises that the key question niczonej wyobraźni już poza jej przestrzenią. the Studio asks is “What for?”, which is a question about Mój rozmówca wielokrotnie podkreśla, że podstawowe the sense of painting a given picture. “We are deterdla Pracowni pytanie brzmi „Po co?”, to znaczy pytamy o sens mined to have the students formulate their individual, namalowania danego obrazu. – Bardzo nam zależy na świadoartistic statements in an aware, outright manner,’’ says mym, zdecydowanym formułowaniu własnej indywidualnej Prof. Vasina. I am also told that the Studio additionally wypowiedzi artystycznej – mówi prof. Vasina. Dowiaduję się seeks to foster student’s individuality, therefore a lot również, że w Pracowni ważna jest przede wszystkim dbałość of emphasis is on one-to-one correction, where to reo indywidualność studenta, dlatego duży nacisk kładzie się na frain from imposing any style is a priority. As regards korekty indywidualne, gdzie nienarzucanie jakiejkolwiek sty- visual solutions, the student’s proposal is key. “Sources listyki jest priorytetem. Jeśli chodzi o rozwiązania plastyczne, of inspiration are indeed numerous,” concludes Professor Vasina, “and the students surely use them.” najważniejsza jest propozycja studenta. – Źródeł inspiracji jest istotnie mnóstwo – konkluduje mój rozmówca – i studenci na Painting Studio II is headed by Prof. Stanisław Tabisz, pewno z nich korzystają. with Artur Blusiewicz as assistant lecturer. The mainPracownię Malarstwa II prowadzi prof. Stanisław Tabisz, asystuje mu Artur Blusiewicz. Osią programową jest studium z natury, a największy nacisk kładzie się na to, co się dzieje w pracowni. Praca w ramach zajęć wiąże się głównie z obserwacją i twórczą reakcją na zbudowaną w pracowni sytuację – modela lub martwą naturę, aż po prawie scenograficzną, rozbudowaną aranżację. Ponadto studenci są zobligowani do realizacji problemowych ćwiczeń poza przestrzenią pracowni – w toku semestru proponowane jest jedno wąsko sformułowane zadanie.

DOMINIK STANISŁAWSKI Rozmaitość inspiracji… / Diverse inspirations…

stay of its curriculum is the study from nature, and most of the emphasis is on what happens in the class. Studio work involves mainly observation and creative response to a situation arranged in the studio, ranging from models, still lifes, to almost theatrical, elaborate sets. In addition, the students are required to complete problem-based tasks outside the studio: one narrowly defined project is proposed per semester. The starting point for one such project was a photograph. This was preceded by a case study of the work of Francis Bacon and the way he processed photographs.

Punktem wyjścia jednego z takich zadań była fotografia. Za The Studio pays as much attention to the written przykład posłużyła twórczość Francisa Bacona i to, w jaki spo- word, providing practice in creative interpretation of sób przetwarzał on fotografię. Nie mniejszy nacisk kładzie się poetic pieces. Nevertheless, studio work, that is the ability to w Pracowni na słowo pisane, czego przykładem jest ćwiczenie “read” nature, is the foundation. According to my inpolegające na twórczej interpretacji utworu poetyckiego. terlocutor, for a painter to rely solely on photography Podstawą jest jednak praca studyjna, czyli umiejętność „czy- is a misunderstanding. “The phase of studio education tania natury”. Zdaniem prowadzącego, bazowanie wyłącznie is critical,” admits Prof. Tabisz. “Nobody has come up na fotografii w przypadku malarza jest nieporozumieniem: with anything more effective; there is just one way: – Etap rozwoju studyjnego jest bardzo ważny – przyznaje from observation to creation. This does the groundprof. Stanisław Tabisz. – Nikt nic lepszego nie wymyślił, dro- work on which to later perform pirouettes at will.” The core programme is modified for more senior ga jest prosta: od obserwacji do kreacji. To stwarza bazę, która students. Proposals grow more individualised in repozwala potem swobodnie kręcić piruety – dodaje. sponse to situations where, to quote Prof. Stanisław Zasadniczy program ulega modyfikacji w przypadku starTabisz, “…the students reach self-formulated, diversiszych roczników. Propozycje stają się zindywidualizowane i są fied and individual problems”. odpowiedzią na sytuację, w której – cytując prof. Tabisza – „stuConsultations at the studio are naturally open to denci docierają do różnorodnych i jednostkowych, autorsko experimentation in the more senior years of study. Mastering the technique is as important as perstawianych problemów”. Konsultacje w ramach Pracowni na wyższych latach studiów sonal development, forging the character, temperament, worldview and expression. These two spheres przybierają siłą rzeczy charakter otwarty na eksperymenty. cannot be separated. The professor ends our converRównolegle z doskonaleniem warsztatowym zwraca się sation with Jerzy Panek’s bon mot: “Printmaking is uwagę na rozwijanie cech osobowości: charakteru, temperaa painter’s seasonal job for autumn and winter time.” mentu, sposobu widzenia świata, ekspresji. Tych dwóch sfer nie można rozdzielić. Profesor kończy naszą rozmowę dowcipnym A box of vitamins and some Phaidon books on modern powiedzeniem Jerzego Panka: „Grafika to zajęcie sezonowe dla art lie on the shelf. The cover of Vitamin D (as in drawing) almost falls apart. malarza na okres jesieni i zimy”. Pracownia Rysunku I Drawing Studio I → [ 230–237 ]

Na półce w pokoju kadry zestaw witamin – książek poświęconych współczesnej sztuce wydanych przez Phaidon. Okładka Vitamine D (jak drawing) niemal się rozsypuje. – To może jedynie dobrze świadczyć! – zauważam w obecności prowadzącej Pracownię Rysunku I prof. Joanny Kaiser. Energicznym skinieniem potwierdza moje przypuszczenie. W Pracowni Rysunku I profesor Kaiser asystuje dr Monika Niwelińska. – Pracownia Rysunku powinna być poligonem pewnych doświadczeń, których efekty można wykorzystać w innych dziedzinach sztuki – mówi prowadząca. – Nierzadko te poszukiwania skręcają formalnie w inne rejony niż klasyczny rysunek, ponadto coraz powszechniejsza jest świadomość, że rysunek to niezależne medium o ogromnym potencjale. Opcja dyplomu z rysunku

50 / 51 GRAFIKA / GRAPHICS

“This can only reflect well,” I note in the presence of the head of Drawing Studio I, Prof. Joanna Kaiser. She confirms my guess with a vigorous gesture. In Drawing Studio I. Prof. Joanna Kaiser is assisted by Dr Monika Niwelińska. “A drawing studio should be a testing ground for certain experiments the eﬀects of which may be used in other art disciplines,” says Prof. Kaiser. “Often, these experiments swerve in formal terms to regions other than classical drawing; also, there is a growing understanding that drawing is an independent medium of enormous potential. The option of conferring a degree in drawing is relatively new and perhaps this is why it is very popular. But drawing has an unmasking force,” adds Prof. Joanna Kaiser, “it cannot be ‘souped up’, you cannot hide behind the medium. This apparently easy technique is in fact very demanding.”

jest relatywnie nowa i może dlatego cieszy się dużym zainteresowaniem. Rysunek jest demaskatorski – dodaje prowadząca – Nie da się go podrasować, ukryć za medium. Ta pozornie łatwa technika jest tak naprawdę niezwykle wymagająca. Profesor Kaiser przyznaje, że stara się przede wszystkim reagować na ludzi, którzy przychodzą. Często efekt końcowy nie jest jedynie wynikiem korekt, lecz także pokoleniowych prądów, myśli, jakie krążą wśród studentów, i wielu innych, nieuchwytnych czynników. Ale prof. Kaiser podkreśla też, że spójność Pracowni nie jest wartością samą w sobie. Stawia się wręcz na coś zupełnie przeciwnego: – Każdy ma inne tempo, inne rzeczy sobą obiecuje. Nie ma czegoś takiego jak program dla pięćdziesięciu osób – konkluduje. Po czym dodaje: – Szczegółowy, ujednolicony program w przypadku kształcenia artystycznego to kompletna bzdura. Na pytanie, czy sztuki w ogóle można uczyć, uzyskuję odpowiedź przeczącą; dydaktyk to raczej przewodnik, czasem po prostu nie powinien przeszkadzać. Cel pracownianych spotkań jest jasny: – Mają one przygotować do samodzielności pozapracownianej – twierdzi prof. Kaiser. – Jestem w stanie się od nich [studentów] uczyć – usłyszę od niej na koniec. – Uczyć się uczenia, ale też czerpać od studentów na poziomie artystycznym. Pracownia Rysunku II

Drawing Studio II → [ 238–245 ]

Prof. Kaiser admits she first of all tries to react to the people who come here. Frequently, the final effect is a product not only of corrections but also of generation-specific currents and thoughts that are popular among the students, and lots of other elusive factors. But she further emphasises that the studio’s integrity is not a value in itself. The priority is quite the opposite: “Everyone has a different pace, everyone is per se a promise of different things. There is nothing like a course programme for 50 people,” she concludes. And then she adds: “In artistic education, a detailed, uniform course programme is nonsense.” When I ask if art can be taught at all, she answers negatively. An educator is rather a guide; sometimes all he should do is just not interfere. The purpose of the studio meetings is clear: to make the students ready to be self-reliant outside the studio. “I am able to learn from them. Learn to teach, and learn to draw on their experience on an artistic level.” I hear at the end.

Drawing Studio II is headed by Dr Tomasz Daniec, with Dr Agnieszka Łukaszewska as his assistant. “A thing like a course programme is permanently under construction,” says Dr Daniec. Principally, work is done in the studio, the basics are essential: “It would be hard to imagine working Pracownię Rysunku II prowadzi dr Tomasz Daniec. Jego asy- without a model,” he explains to me. “Students simply need a model, if only to feel more at ease with a human stentką jest dr Agnieszka Łukaszewska. figure, whether or not the model ends up in the final – Coś takiego jak program jest w nieustannej budowie – work. There is no need to give up on this.” mówi dr Daniec. Homework is part of the students’ activity. “Every Zasadniczo praca odbywa się w pracowni; ważne są podtime it is something topical, present in the public stawy: – Trudno sobie wyobrażać pracę bez modela – tłumaczy debate,” explains Dr Tomasz Daniec. “Our role is to mi prowadzący. – Model jest studentom po prostu potrzebny, incessantly try to broaden the context. You simply acchoćby po to, żeby mogli się obyć z człowiekiem, modelem, company the students at work more actively if they niezależnie od tego, czy znajdzie się on potem w ich pracy, czy come to a dead end. I have not come across people who live in complete vacuum. There is always someteż nie. Nie ma powodu, żeby z tego rezygnować. Do aktywności studentów przyczyniają się także zadania thing to talk about. A pretext for one of the projects was a discussion on ACTA.” domowe: – Za każdym razem jest to coś, co wynika z bieżącej Dr Tomasz Daniec notes that art used to apply cersytuacji i co zostało poruszone w debacie publicznej – precyzuje tain clear-cut criteria, which have lost their relevance. dr Daniec. – Nasza rola polega na ponawianiu prób poszerza- “They are foundering one after another, and that’s nia kontekstu. Przy pracy studentów po prostu się towarzyszy, very good! It’s common knowledge that art has long czasem dużo aktywniej w przypadku impasu. Nie spotkałem been stripped of criteria. As part of the studio work

DOMINIK STANISŁAWSKI Rozmaitość inspiracji… / Diverse inspirations…

się [jednak] z osobami, które obracają się w zupełnej pustce. we look for such criteria, but only with respect to speZawsze jest o czym rozmawiać. Pretekstem do jednego z zadań cific productions or specific drawings. Such criteria can be made up and quashed if they turn out inaccubyła dyskusja wokół ACTA. rate or become too tight a constraint which prevents Ponadto prowadzący zauważa, że dawniej funkcjonowały progression.” w sztuce pewne jasno określone kryteria, które obecnie nie dają In lieu of a conclusion, Dr Daniec poses a question: się już utrzymać: – Kolejne upadają i bardzo dobrze! Nie od “Should experiments ever end?” dziś wiadomo, że sztuka została już dawno z kryteriów wyzbyta. And he replies: “Rather not, so the vision that unWprawdzie w ramach Pracowni poszukuje się takich kryteriów, folds here is that of chaos, where some paths are ale dla konkretnej realizacji, konkretnego rysunku; takie kryteria charted on an ad hoc basis.” mogą zostać wymyślone i po chwili obalone, jeśli okażą się nietrafne albo staną się za ciasnym gorsetem uniemożliwiającym Drawing Studio III – Narrative Drawing, founded in 2011, is the youngest within the Department of Drawpójście dalej. ing and Painting, with Prof. Darek Vasina and Jakub Zamiast konkluzji dr Daniec stawia pytanie: – Czy poszukiWoynarowski at the helm. I am told that it was created wania i eksperymenty mają się kiedykolwiek zakończyć? in response to a growing demand and, in a way, on the I odpowiada: – Raczej nie. Wyłania się więc tutaj pewien wave of two The Independence of Comics workshops obraz chaosu, w którym doraźnie wytycza się jakieś ścieżki… held in 2009 and 2010. Apart from their educational Pracownia Rysunku III – Rysunek Narracyjny

Drawing Studio III – Narrative Drawing → [ 246–253 ]

Najmłodszą w Katedrze Rysunku i Malarstwa, powstałą w 2011 roku Pracownię Rysunku III – Rysunek Narracyjny prowadzą prof. Dariusz Vasina i Jakub Woynarowski. Dowiaduję się, że została ona utworzona w odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie i niejako na fali dwóch edycji warsztatów Niepodległość komiksów organizowanych w latach 2009 i 2010. Warsztaty, poza swym meritum, miały także poboczne zadania – wysondowanie zainteresowania komiksem wśród studentów oraz zbadanie reakcji kadry uczelni na tego typu działania. Zainteresowanie studentów przerosło oczekiwania pomysłodawców. – Komiks jest medium, a właściwie intermedium, które łączy wiele właściwości charakterystycznych dla innych dziedzin sztuki – mówi Woynarowski. – Jeśli zatem maksymalnie wykorzystujemy możliwości komiksu, automatycznie poszerzamy naszą wrażliwość na inne dziedziny sztuki i przysposabiamy się do działań w różnych obszarach kultury. Siłą rzeczy Pracownia kształci również wyobraźnię literacką. Celem działań Pracowni jest wypracowanie postawy pozwalającej poruszać się pomiędzy wizualnością a językiem, nabycie umiejętności skondensowanego opowiadania obrazem za pomocą struktur narracyjnych. Spotkania mają charakter praktyczny, warsztatowy; sercem Pracowni jest duży stół, przy którym pracują wszyscy studenci.

52 / 53 GRAFIKA / GRAPHICS

objectives, the workshops aimed at probing interest in comic strip drawing among students and examining academia’s reaction to this type of artistic activity. The students’ positive response was way beyond the initiator’s expectations. “Comics is a medium, or an intermedium, that combines a number of qualities typical of other art disciplines,” says Jakub Woynarowski. “That’s why if we make maximum use of comics, our sensibilities get extended, as a matter of course, into other arts, and we get ready to act in various culture areas. The Studio perforce fosters the literary imagination.” The objective is to work out an attitude that helps the students to swing between visuality and language, and to learn the skill of condensed storytelling with the use of images of narrative structures. The meetings are hands-on practice; the heart of the studio is a large desk on which all the students work. The Studio is in a way a response to which is happening now in the cultural sphere. Areas of human creativity keep interpenetrating, and ancient boundaries get blurred. In keeping with this principle, the Studio should have the role of a middleman between art, design, literature and comics. The Studio has conferred degrees since the academic year 2012–2013. “That the Studio had to be founded is clear from the interest it stirs,” sums up Woynarowski.

Pracownia jest w pewien sposób odpowiedzią na to, co dzieje się obecnie w obiegu kultury. Dziedziny ludzkiej kreatywności nieustannie się przenikają, a dotychczasowe granice ulegają zatarciu. Zgodnie z tym prawidłem Pracownia ma pełnić funkcję łącznika między światem sztuki, designu, literatury, komiksu. Od roku akademickiego 2012 / 2013 Pracownia dyplomuje. – Potrzeba zaistnienia Pracowni wyraża się w zainteresowaniu jej działaniami – podsumowuje Woynarowski.

Pracownia Malarstwa dla I roku

The First-Year Studio of Painting → [ 272–277 ]

The First-Year Studio of Painting headed by Dr Zbigniew Cebula has a statutory responsibility for teaching the issues of basic art. As first-year students are graduates of a variety of schools, certain differences may be obser ved between them in terms of technical skill. Paradoxically, this does not mean graduates of schools of general education are underprivileged; on the contrary, it is fairly common for graduates of highly specialised secondary schools of visual arts to reproduce cliches that need to be cracked. This is a painstaking effort Pracownia Malarstwa dla I roku prowadzona przez adiunkta which requires much sensitivity. “There are people who have to be supported,” he dr. hab. Zbigniewa Cebulę statutowo zajmuje się podstawocontinues, “but there are also those who have to be wymi problemami plastycznymi. Studentami są absolwenci thrown off well-worn patterns. Our work requires delirozmaitych szkół, w sporej mierze ogólnokształcących, dlatego cacy and carefulness.” można zauważyć pewne różnice warsztatowe, paradoksalnie Generally, the programme is furthered based on nie zawsze świadczące na niekorzyść absolwentów tychże szkół. nude and still life studies. During the first semester Zdarza się, że absolwenci silnie profilowanych liceów plastycz- the students also do exercises focusing on certain visnych posługują się schematami, które trzeba rozbić. To mozolny ual issues, such as a study in colour ranges narrowed down to, say, four, or an interpretation of a classical proces, wymagający dużej delikatności. painting. – Są ludzie, których trzeba wspierać – mówi prowadzący – An essential element of the summer semester is an lecz są i tacy, których trzeba wytrącać ze schematu. Ta nasza obligatory week-long plein-air workshop, the overt praca wymaga delikatności, wrażliwości. aim of which is experiencing space that is far from that Zasadniczo program jest realizowany na podstawie studium of the studio. An added, and inestimable, value of the aktu i studium martwej natury. W trakcie pierwszego semestru workshop is group bonding. studenci wykonują także ćwiczenie próbujące wypunktować Usually, the participants find the plein-air workokreślony problem plastyczny, na przykład przygotowują stu- shop too short, although painting is a non-core subject dium w gamie zawężonej do czterech barw czy interpretację at the Faculty of Graphic Arts. “Graphic arts students sometimes have talent of a slightly different type than klasycznego malarstwa. painters,” says Dr Cebula. Ważnym elementem w programie semestru letniego jest Looking back at the time he was a student, painttygodniowy plener, którego oczywistym założeniem jest wyjście ing was frequently criticised for graphic qualities. w teren i zetknięcie się z przestrzenią dalece inną niż pracow- “These days, saying that a painting is graphic in style niana. Nieocenioną wartością pleneru jest też integracja grupy. has no pejorative undertone. It is some kind of extenW ocenie uczestników plener okazuje się zwykle zbyt krótki, sion. I come to the students in painting class with my mimo że malarstwo na Wydziale Grafiki to przedmiot dodat- own painting activity, with my personal painter’s exkowy: – Studenci grafiki miewają nieco inny rodzaj talentu niż perience, and only from that position can I give them meaningful advice. This gives me mentoring authority,” malarze – tłumaczy dr hab. Cebula. confesses the lecturer. Wspomina on też czasy swoich studiów, kiedy często poAnother objective of the Studio is to keep the stujawiał się zarzut graficzności obrazu wobec dzieł studentów. dents aware that certain areas of visual arts, such as – Teraz stwierdzenie, że obraz jest graficzny nie ma pejoratyw- painting or drawing, are universal enough to come in nego wydźwięku. Jest to jakieś poszerzenie. Ja zaś w Pracowni handy even to those who do not apply themselves to Malarstwa przychodzę do studentów z własną aktywnością painting or drawing. “If you’ve struggled with forms,

DOMINIK STANISŁAWSKI Rozmaitość inspiracji… / Diverse inspirations…

malarską, z własnym doświadczeniem malarza, i tylko z tej po- looked for harmony and proportions, this will turn out zycji mogę im coś sensownego radzić. To jest moje umocowanie useful in other fields such as filmmaking, poster art or advertising,” I hear at the end. pedagogiczne – zwierza się prowadzący. Zadanie Pracowni polega także na ciągłym uzmysławianiu, “At the very beginning I try to direct the students toże pewne dziedziny plastyki, takie jak malarstwo czy rysunek, wards a new track. They have to realise they are already są na tyle uniwersalne, że z powodzeniem mogą przynosić po- adults,” begins senior lecturer Dr Mateusz Otręba, the żytek również osobom, które nie zajmują się malowaniem czy sole tutor of the First-Year Studio of Drawing. rysowaniem. – To, że powalczy się z formami, poszuka harmonii, The curriculum is simple, covering exercises in proporcji, po prostu przydaje się w innych dziedzinach, takich drawing nudes. “More importantly,” adds Dr Otręba, “the studio teaches drawing and not how to draw jak film, plakat czy reklama – usłyszę na zakończenie.

Pracownia Rysunku dla I roku

First-Year Studio of Drawing → [ 254–259 ]

a nude. The general objective is to fight aestheticisation, and it is equally critical to accept that errors may – Na samym początku próbuję przekierować studentów na inny be made.Keeping a sketchbook is an additional retor. Muszą mieć świadomość, że są już dorośli – rozpoczyna quirement. It is not a type of homework.” He goes on adiunkt dr Mateusz Otręba prowadzący samodzielnie Pra- to clarify, “I believe that every artist should keep one. cownię Rysunku dla I roku. In the context of the large number of restrictive tasks Program jest prosty: to ćwiczenia rysunkowe na podstawie the first year students have to complete, a sketchbook aktu. – Ale tu ważna uwaga – dodaje dr Otręba. – W Pracowni gives an opportunity to record freely and to internalise. uczymy się rysunku, a nie rysowania aktów. Generalne założe- Although obligatory, it is not graded.” The first exercise at the Studio is to draw a nude nie to walka z estetyzowaniem, ponadto ważna jest akceptacja from a model, without looking at the drawing itself. możliwości popełniania błędów. Wymóg dodatkowy to prowaFurther into the course, the students will do exercises dzenie szkicownika. To nie jest zadanie – precyzuje. – Uważam, combined with visits to the Collegium Anatomicum, że każdy artysta powinien coś takiego prowadzić. W kontekście or have to finalise a drawing started by someone else. dużej liczby restrykcyjnych zadań na pierwszym roku szkicow- Or do an exercise engaging the draughtsman’s body, nik to możliwość wewnętrznego, swobodnego zapisu; choć such as printing the body or a body part on paper. The obowiązkowy, jako taki nie podlega ocenie – podsumowuje aim is to develop gesture drawing: “The system of primary education kills the joy of gesture,” says Dr Otręba. mój rozmówca. “In pre-school education, at nursery schools, kids colPierwsze ćwiczenie w Pracowni polega na wykonywaniu our ready-made line drawings and are told not to cross rysunkowego aktu „z modela” bez patrzenia na sam rysunek. the outlines. Neither can they confuse colours. Then, Później w ciągu roku pojawiają się ćwiczenia połączone z wyjin adult life, it turns out you have to transgress many ściem do Collegium Anatomicum lub te polegające na sfinali- boundaries, and this becomes a problem. But obvizowaniu rysunku rozpoczętego przez inną osobę, albo kolejne ously, we cannot rule out all rules. We reduce the leezadanie angażujące ciało rysownika polegające na odbijaniu way but it still allows one to do great things.” A drawing is always alive – as a primeval, primiwłasnego ciała albo jego fragmentu na papierze. Założeniem jest tive method of recording it is a response to the present rysunek gestem: – System wczesnoszkolny zabija radość gestu – time. Somehow, it has passed through the 20th-cenzauważa dr Otręba. – Wcześniej, w przedszkolach koloruje się tury transformation in the arts principally intact, begotowe obrazki i nie wolno wyjechać za linię. Nie można też poing barely negated. mylić kolorów. Potem, w dorosłym życiu, okazuje się, że należy There is one more thing I learn from the conversaprzekraczać wiele barier, i robi się problem. Ale oczywiście nie tion: “In our time, the gist of an artwork is in the writmożna wykluczyć wszystkich reguł. Okrajamy możliwości, ale ten word, in a commentary to it; the artwork itself may w tym okrojeniu można dokonać rzeczy wielkich – przekonuje. recede to the background. A conceptual artist claims

54 / 55 GRAFIKA / GRAPHICS

Rysunek jest ciągle żywy – jako pierwotny, prymitywny zapis jest odpowiedzią na obecny czas. Jakoś przemknął zasadniczo nietknięty przez przemiany sztuki XX wieku, raczej nie podlegał zanegowaniu. W rozmowie dowiaduję się czegoś jeszcze: – W naszych czasach słowo pisane, komentarz do dzieła, zaczyna zawierać esencję, samo zaś dzieło może schodzić na dalszy plan. Sztuka konceptualna potwierdza to, że dzieło może w ogóle nie zaistnieć. Z tego więc powodu zapadła decyzja, by realizować ćwiczenia wymagające także werbalizacji problemów i sposobów ich rozwiązania. Przegląd końcoworoczny i doroczna otwarta dla publiczności wystawa łączą Pracownie Malarstwa i Rysunku dla I roku. Pracownia Struktury Dzieła The Studio of Artwork Structure → [ 278–283 ]

W Katedrze funkcjonuje również jednostka teoretyczno-praktyczna – Pracownia Struktury Dzieła, której program jest realizowany w ciągu dwóch lat studiów. Prowadzi ją prof. Barbara Ziembicka, której asystuje Wojciech Kwiecień-Janikowski. W skrócie można powiedzieć, że to pracownia nauki widzenia. – Patrzeć nie znaczy widzieć! – podkreśla prowadząca. – Program dotyczy niezbywalnych wartości strukturalnych obrazu. A także tego, w jaki sposób wartościami struktury ukazać określone „treści”. Studenci pierwszego roku podejmują w ramach zajęć zagadnienia kompozycji i układów barwnych. Rok później zajmują ich problemy plastyki obrazu, ukształtowania przestrzennego i materii obrazu. Jedno z zadań ma w założeniu analizę obrazu mistrzowskiego pod względem znaczeniowym i pod względem perceptualnym. Zajęcia rozpoczynają się ilustrowanym wykładem, w którego trakcie pojawiają się odwołania do teorii i historii sztuki, będące unaocznieniem tego, jak artyści poprzednich epok rozwiązywali poruszane w Pracowni problemy. Po wykładzie jest realizowana skorelowana z jego tematem część praktyczna. Teoria i praktyka stają się więc parą komplementarną. Mimo że punktem wyjścia może być temat dostrzeżony w naturze, językiem Pracowni jest abstrakcja. Jedynym zadaniem, w którym pojawia się figuracja, jest zadanie quodlibet, będące odwołaniem do historycznego malarstwa holenderskiego przedstawiającego martwe natury. Zadanie polega na tworzeniu

DOMINIK STANISŁAWSKI Rozmaitość inspiracji… / Diverse inspirations…

a piece of art may not take on an existence at all. Hence our decision to do exercises that require verbalisation of the subject issues and the ways of dealing with them.” The First-Year Studios of Drawing and Painting stage end-of-year reviews and annual public exhibitions together. Another section within the Department is the Studio of Artwork Structure, a theoretical and practical study unit; its programme is completed during a two-year course of study. It is headed by Prof. Barbara Ziembicka, assisted by Wojciech Kwiecień-Janikowski. In short, this is a “seeing class”: “To look does not mean to see!” emphasises Prof. Ziembicka. “The course focuses on the indispensable structural values of an image. And on how the structural values should be used to convey content.” The first-year students practice composition and colour arrangements in class. A year later they focus on the visual qualities of the image, spatial arrangement and image matter. The aim of one of the exercises is to conduct a semantic and perceptual analysis of a work by a celebrated master. The class scenario is simple: it begins with an illustrated lecture that makes references to the theory and history of art to show how artists of past epochs solved the subject issues. The lecture is followed by handson practice correlated with the subject, so theory and practice are made a mutually complementary pair. Although any theme found in nature may be a starting point, abstraction is the language of the Studio. The only exercise that uses figuration is Quodlibet, which explores historical Dutch representations of still life in painting. The exercise involves mounting a theatrum of objects, where the selection of elements is up to the student. In the first phase, the students produce a realistic representation of the subject; and in the second phase it is abstractly processed. The aim of the exercise is to prove that both phases have the same visual value. Eventually, both renderings are put on show side by side with the subject. Thus, classes at the Studio have a clearly defined function, which is to supply the students with the tools to later make a conscious and autonomous choice in all the areas of artistic practice.

swoistego teatrum przedmiotów, w którym dobór elementów Additionally, one of the subjects at the Studio of Artpozostaje w gestii studenta. W pierwszej fazie powstaje reali- work Structure is perspective, taught by Senior Assisstyczna reprezentacja tematu, w drugiej – jej abstrakcyjne prze- tant Professor Stanisław Jakubas. “The classes take two kształcenie. Celem ćwiczenia jest wykazanie, że obydwie fazy semesters in the first year of study and on principle have a preparatory character,” explains Prof. Jakubas. mają tę samą wartość plastyczną. Całość kończy się pokazem “They are run as a half-hour-long lecture followed by obydwu realizacji w obecności samego tematu. an hour-long practical session.” Zajęcia w Pracowni Struktury Dzieła mają więc jasno spreThe key message of the class is that perspective is cyzowaną funkcję. Polega ona na dostarczeniu studentom a tool for organising image space. In addition, perspecnarzędzi, które będą mogli stosować potem świadomie i au- tive is closely tied with composition, so the class must tonomicznie we wszystkich dziedzinach praktyki artystycznej. inevitably address compositional issues. Perspektywa i iluzja przestrzeni Perspective and Spatial Illusion → [ 284–287 ]

W ramach Pracowni Struktury Dzieła funkcjonuje ponadto przedmiot perspektywa i iluzja przestrzeni prowadzony przez Stanisława Jakubasa, adiunkta II stopnia. – Zajęcia obejmują dwa semestry pierwszego roku i z założenia mają charakter przygotowawczy – wyjaśnia prowadzący. – Forma spotkań to półgodzinny wykład oraz godzinna część praktyczna. Kluczowym przesłaniem przedmiotu jest twierdzenie, że perspektywa to narzędzie, za pomocą którego organizuje się przestrzeń. Ponadto perspektywa jest ściśle powiązana z kompozycją, dlatego w nieunikniony sposób zajęcia ewokują problemy kompozycji. Pierwszy semestr rozpoczyna się od pojęć dotyczących geometrii i jest poświęcony klasycznym perspektywom zbieżnym, omawianym na przykładach dzieł sztuki renesansu i późniejszych epok. Sprowadza się to do zestawu zadań realizowanych podczas zajęć, co pozwala na budowanie świadomości operowania tym narzędziem, panowania nad konstrukcją przestrzeni. Ćwiczenia są wykonywane manualnie za pomocą podstawowych narzędzi rysunkowych angażujących oko i rękę studenta. Drugi semestr jest poświęcony przestrzeni generowanej (iluzji) traktowanej jako podstawa do analitycznego myślenia o wartościach plastycznych z takimi formalnymi cechami, jak linia, kształt, walor i kolor; to także plener organizowany przez Pracownię Malarstwa dla I roku, w którego trakcie studenci otrzymują praktyczne zadania z perspektywy. Ważnym elementem programu jest ponadto analiza brył niemożliwych na podstawie prac M. C. Eschera; inspiracji szuka się także poza klasycznie pojmowaną historią sztuki, czego przykładem jest odwołanie do sztuki komiksu. →|

56 / 57 GRAFIKA / GRAPHICS

The first semester starts with concepts relating to geometry, and is generally devoted to classical convergent perspectives that are discussed based on a case study of the art of the Renaissance and subsequent epochs. It involves a series of exercises completed in the studio, which foster the conscious application of perspective and space construction control. The exercises are completed manually using the basic drawing tools, which engage the student’s eye and hand. The second semester is devoted to virtual space (illusion) treated as a basis for an analytical approach to artistic values and formal features such as line, shape, value and colour; it also involves a plein-air workshop organised by the First-Year Studio of Painting, during which the students complete practical exercises in perspective. A vital element of the course is an analysis of impossible constructions based on M. C. Escher’s works. Inspiration is also sought outside the classically defined history of art, such as through the art of comics. →|

58 / 59 GRAFIKA / GRAPHICS

Jedność w wielości, czyli o najnowszej grafice powstającej przy ulicy Humberta… i nie tylko

– MARTA ANNA RACZEK-KARCZ –

¶ To tu spotykają się ze sobą rozmaite uniwersa

graficzne, odmienne postawy, wybory i preferencje twórcze, wielorakie inspiracje

i negocjacje poszczególnych ścieżek artystycznych. Katedra Grafiki Warsztatowej – z główną siedzibą przy ulicy Humberta – to przestrzeń tworzenia w najróżniejszych formach, technikach i rejestrach estetycznych. →

Unity in diversity, or on new graphic arts on Humberta Street and more

– MARTA ANNA RACZEK-KARCZ –

¶ This is a place that brings together a medley of graphic worlds,

approaches, creative choices and preferences, diverse inspirations and discussions

on individual artist paths. The Department of Printmaking with its seat on Humberta Street is the scene of the creative application of a variety of forms, techniques and aesthetic registers. →

Obecnie Katedrę Grafiki Warsztatowej współtworzą zarówno bezpośredni spadkobiercy artystów zaliczanych do historycznego już zjawiska, jakim była krakowska szkoła grafiki, jak i nowe pokolenie, którego reprezentanci na ogół nie byli bezpośrednio związani z grafikami do niej należącymi. Pytani o wpływ, jaki wywarli na ich własne ścieżki twórcze tacy graficy, jak Mieczysław Wejman, Andrzej Pietsch czy Jacek Gaj, odpowiadają rozmaicie. Jedni, doceniając przeszłość, nie poszukują w niej inspiracji do aktualnie podejmowanych przez siebie działań, inni wyraźnie odcinają się od tego dziedzictwa, są wreszcie tacy, którzy nie tylko traktują je z należnym historii szacunkiem, lecz także uznają za wciąż żywy punkt odniesienia dla podejmowanych przez siebie wyzwań twórczych. Bez względu na ton i sens wyrażanych opinii trudno jednak nie dostrzec, że wartości charakteryzujące krakowską szkołę grafiki – przede wszystkim dążenie do perfekcji warsztatowej i predylekcja do przedstawień o charakterze metaforycznym – nadal stanowią istotne punkty odniesienia dla artystów związanych z Katedrą. Każdy z nich przepracował tę spuściznę na własny sposób, balansując między twórczą kontynuacją a polemiczną dekonstrukcją, a ślady obydwu postaw stają się dla wprawnego oka oczywiste. Także postawy przyjmowane wobec najnowszych wyzwań, znaczonych coraz intensywniejszą obecnością nowych mediów w polu sztuki, bywają spolaryzowane. Niektórzy bronią się przed kuszącymi perspektywami, jakie otwierają przed nimi media cyfrowe, inni traktują je po prostu jako jeszcze jedno narzędzie, które można w interesujący sposób wykorzystać, uzyskując efekty, jakich żadna z tradycyjnych technik nie pozwala im osiągnąć. Nikt jednak nie czuje się niewolnikiem mediatyzacji i cyfryzacji rzeczywistości, nie myślą o całkowitym odejściu od stosowania znanych od wieków rozwiązań warsztatowych. Wartość, jaką sami zawdzięczają Akademii i jaką przekazują następnym pokoleniom, tkwi w nieustannie podejmowanych próbach opisania i analizy rzeczywistości w formach, które unikają publicystycznej dosłowności i powierzchownej bezpośredniości. Tkwi ona także w znakomitym opanowaniu tajników warsztatu, który nie zamyka się na nowe możliwości i narzędzia, a jednocześnie nie staje się dominującym elementem artystycznej gry.

MARTA ANNA RACZEK-KARCZ Jedność w wielości… / Unity in diversity…

At present, the Department of Printmaking at the Faculty of Graphic Arts at the Academy of Fine Arts in Krakow is staﬀed by direct successors of artists celebrated as representatives of the already historical Krakow school of printmaking, as well as by the new generation of printmakers who generally did not have any direct contact with its founders. Asked about the influence that artists such as Mieczysław Wejman, Andrzej Pietsch or Jacek Gaj had on their artistic style, they reply variously: some appreciate the past without trying to find in it inspiration for their current projects, while others expressly deny any ties with that tradition, and finally there are those who not only look on it with the respect merited by history but also see it as an ever-vivid point of reference for the artistic challenges that they confront. Yet whatever the tone and meaning of their statements, it would be hard not to notice that the unmistakable features of the style ofwhat has been dubbed the Krakow school of printmaking – primarily technical perfection and predilection for metaphoric representations – are still an essential point of reference for the artists associated with the Department of Printmaking. Each of them has processed that legacy in their individual way, hovering between creative continuation and deconstructive polemics, traces of both approaches being obvious to the trained eye. Equally polarised are the attitudes towards the latest challenges of the increasing presence of new media in graphic art. Some resist the seductive prospects that digital media hold, others treat them as just another tool that may be exploited in an interesting way to achieve eﬀects that none of the traditional techniques would permit. However, they neither feel slaves to the mediatisation or digitalisation of the reality nor consider totally quitting the centuries-long printing press techniques. What they owe to the Academy of Fine Arts in Krakow and pass on to future generations is the incessant strife to describe and analyse reality in forms that are neither journalistically literal nor superficially direct, and the masterly command of the craft, where the technique does not reject the new opportunities or instruments, yet at the same time does not dominate other elements of the artistic play.

Marta Bożyk: → [ 152–153 ]

Ludzie tęsknią za warsztatem People miss craftsmanship

D R Z E W O R Y T D Linoryty i drzeworyty Marty Bożyk są

ascetyczne w formie i barokowe w gwałtowności wyrażanych za ich pośrednictwem treści. Mechanicznie powielane punkty, cięte na różne sposoby, wijące się i splatające nawzajem ze sobą odważnie kreślone linie, czerń i biel tworzą minimalistyczną strukturę obrazową, w którą została zaklęta skomplikowana sieć międzyludzkich relacji i rządzących nimi emocji. To świat budowany na podstawie nieskończonej gamie uczuć – gwałtownych i lirycznych zarazem. Za pomocą starannie wyselekcjonowanych środków wyrazu artystce udaje się oddać bogactwo i złożoność więzi łączących jednostki. Są w tych grafikach erotyczne spazmy, gwałtowne namiętności, bezbrzeżna samotność i smutek, euforia i zwątpienie, a wszystko to wyrażone przy pomocy mocnych i wyrazistych kształtów splecionych z subtelnym i dyskretnym wyglądem w najbardziej prywatne przeżycia i gesty. W grafikach tych pobrzmiewają odległe echa tahitańskich kobiet Gauguina, modernistycznych kobiet fatalnych i mocnych sylwetowych kobiet Henry’ego Moore'a, bo choć opowiadają najczęściej o tym, co wydarza się między kobietą a mężczyzną, to dominują w nich bohaterki. To na nich skupia się wzrok widza, to one stanowią dominantę kompozycyjną wielu prac artystki. Marta Bożyk potrafi z niezwykłą subtelnością i maestrią wprowadzić widza w najintymniejsze zakątki świata swoich bohaterów zbudowane z linii i płaszczyzn. Wspominając krakowską szkołę grafiki, artystka podkreśla, że tworzyły ją mocne męskie osobowości, kształtujące swoją twórczość na podstawie dwóch wartości: dopracowanego do perfekcji i indywidualnie zróżnicowanego warsztatu oraz bogatego świata wyobraźni, dalekiego jednak od nadmiernej literackości. Dziś równie inspirujący jak przeszłość jest dla Bożyk kontakt ze studentami, którzy coraz chętniej wybierają tradycyjne metody warsztatowe. Marta Bożyk szczególnie ceni ich entuzjazm w obcowaniu z medium i odmienne od własnego spojrzenie na rzeczywistość. Pod wpływem wyprawy na archipelag Lofoty w pracach artystki pojawił się pejzaż przepełniony swoistą tajemnicą i niedopowiedzeniem. Lofoty jawią się w nim jako kraina, którą można uznać za kwintesencję stylu artystki, wypełnionego mocnymi formami i pełnego niedopowiedzeń.

62 / 63 GRAFIKA / GRAPHICS

W O O D C U T D Marta Bożyk’s linocuts and woodcuts

are ascetic in form and Baroque in their vehemence of expression. Mechanically multiplied points, bold lines cut in various ways, winding and interweaving, black and white – they all create a minimalist image structure, which encapsulates a sophisticated network of interpersonal relations and the emotions that control them. This world is built based on an infinite gamut of feelings, at once violent and lyrical. By carefully selecting the expressive means the artist manages to render the wealth and intricacy of relationships between individuals. These prints contain erotic spasms, violent passions, limitless loneliness and sadness, euphoria and despair, and all expressed by means of strong and distinct shapes that are intertwined with subtle and discreet glances into the most intimate experiences and gestures. Theses prints resonate with distant and sophisticated echoes of Paul Gauguin’s Tahitian women, the Modernist femmes fatales and Henry Moore’s strongly outlined silhouettes of female bodies; although they usually speak of what happened between a man and a woman, it is the female figures that dominate in them and attract the eye; it is they that form the compositional dominant in the artist’s numerous works. Marta Bożyk has a gift for ushering the viewer, with remarkable gentleness and mastery, into the most intimate recesses of the character’s world, which she builds out of lines and planes. In her reminiscences of the Krakow school of printmaking the artist emphasises that it was founded on strong, male personalities who forged their style based on two values: perfect, individualised technique and rich imagination that avoided excessively literary content. Today, the past is as inspiring for her as interaction with her students, who choose traditional printing methods more and more eagerly. Marta Bożyk particularly appreciates their enthusiastic approach to the medium, and their outlook on reality, which diﬀers much from her own. A trip to the Lofoten Islands brought landscape into her focus. Just as in her earlier woks, its renderings overflow with mystery and understatement: the Lofoten appear to encapsulate the artist’s style – filled with robust forms and full of implicit meanings.

Bogdan Miga: → [ 150–151 ]

Poddaję się procesowi i obserwuję, co z niego wynika I submit to the process and look what will come out of it

Można zaryzykować twierdzenie, że Bogdan Miga traktuje proces tworzenia grafiki jak rodzaj medytacji, w której nierzadko olbrzymią rolę odgrywają zawierzenie intuicji i uwzględnienie elementu improwizacji. Podstawową techniką, z której korzysta, jest linoryt, uzupełniany cynkografią. Obie te metody należą do dziedziny druku wypukłego i na obie artysta wywarł własne, wysoce zindywidualizowane piętno. Dotychczasowa twórczość Bogdana Migi sytuowała się między kumulacją elementów w estetyce horror vacui a prostotą i oszczędnością formy, która, jak sam podkreśla, zawsze była mu najbliższa. Inspiracji poszukiwał w wielu, często odległych cza sowo i przestrzennie aspektach kultury. W niektórych pracach można się dopatrywać form przypominających malarstwo prehistoryczne, w innych odnajdujemy inspirację religią judaistyczną (mezuzy), większość ujawnia fascynację znakiem jako jednostką znaczeniotwórczą i układami oraz podziałami znanymi zarówno z gier planszowych, jak i ze zmieniających się na przestrzeni wieków kompleksów urbanistycznych, a nad wszystkimi niemal bez wyjątku unosi się duch jazzowego jam session. Warto podkreślić, że muzyka była i jest dla Bogdana Migi ważnym elementem formacyjnym i rozmaite jej tropy odnajdujemy w wielu pracach zarówno wśród rządzących nimi reguł kompozycyjnych, jak i rozwiązań czysto formalnych, by przywołać ostatnie cykle inspirowane kształtami płyt analogowych i kompaktowych. Choć Miga tworzy rysunki i liczne szkice, nie dokonuje bezpośredniego przeniesienia zawartych w nich motywów do grafiki, starając się w przypadku tego ostatniego podążać ścieżkami wytyczonymi przez meandry warsztatu i nieustannie polegając na intuicji twórczej. Zarówno prace obrazujące skomplikowane układy niewielkich, powtarzających się rytmicznie i wariacyjnie elementów, jak i oszczędne w formach i niezwykle minimalistyczne kręgi, łączone w układy, ciągi i kolekcje, stanowią swoiste zapiski medytacyjne, rodzaj mandali, której szczęśliwie autor nie niszczy tuż po kreacji. Są one przepełnione skupieniem i głębokim namysłem nad ich ostatecznym kształtem, a jednocześnie niepozbawione radosnej swobody eksperymentu i wyrażania zgody na działanie przypadku.

MARTA ANNA RACZEK-KARCZ Jedność w wielości… / Unity in diversity…

It would not be unreasonable or an exaggeration to say Bogdan Miga treats the printing process as a type of meditation, where trust in intuition and ad lib elements often have a commanding role. The basic medium he uses is linocut beefed up by zincography. Both these techniques are types of relief printing, and on both of them the artist sets his highly distinctive stamp. Bogdan Miga's œuvre to date is placed somewhere between the accumulation of detail in the vein of horror vacui, and simplicity and formal restraint, which, he emphasises, always appealed to him more. He looked for inspiration and motifs for his prints in numerous aspects of culture, often distant in space and time from one another. In terms of form, some of artist's plates are redolent of pre-historic painting, others show inspiration by the Judaism spirituality (mezuzahs), and the majority unveil his fascination with the sign as a unit of meaning, as well as with the arrangements and divisions known from board games and from urban complexes as they evolved over the centuries. All of them without an exception are imbued with the air of jazz jam sessions. It is important to note that music has been an important formative factor for the artist, and various traces of it are found in a host of his works in terms of the rules of composition and in purely formal solutions, such as in the recent cycles inspired by the shape of vinyl records and CDs. Although he is a prolific draughtsman and excellent sketcher, Miga never transfers the motifs put on paper into his prints; rather he allows his tools to show artist's way through the meanders of the technique, relying unceasingly on his creative intuition. The complicated arrangements of small elements that repeat rhythmically and variationally, and the formally terse and highly minimalist circles combined into systems, sequences and collections come to be unique records of meditations, or a type of mandala which the maker fortunately does not destroy as soon as it is completed. They are steeped in concentration and thorough consideration of the final shape, but not stripped of the joyous freedom of experimentation and acceptance of the action of accident.

Piotr Panasiewicz: → [ 156–157 ]

Sztuka powinna żyć z człowiekiem Art should live with a man

L I T O G R A F I A D Pisząc o twórczości Piotra Panasiewicza,

można by było zacząć od jego fascynacji Italią, z jej słońcem, ikonami motoryzacji, przypadkowością i niedopowiedzeniami spotkań na placach i w kawiarniach. Sam przecież kiedyś powiedział, że podróże do Italii to klucz do wszystkiego. Jednak przeprowadzona z nim przy ulicy Humberta 3 rozmowa każe rozpocząć od innego tropu – od codzienności. Piotr Panasiewicz od zawsze tworzył przede wszystkim litografie, nie dając się zwieść nowości i nie ulegając urokowi możliwości oferowanych przez nowe media. Każda z jego prac jest jak kadr z filmu, w którym został zatrzymany fragment rzeczywistości, tej najbardziej banalnej i zwyczajnej, a jednak niosącej w sobie tajemnicę, niedopowiedzenie i potencjalność tego, co może lub mogło się zdarzyć. Podobnie jak ceniony przezeń niemiecki artysta Neo Rauch, inspiracji szuka w tym, co pozostaje na wyciągnięcie ręki, co jest na ulicy. Z krakowską szkołą grafiki łączy go przekonanie o wadze metafory, o konieczności mówienia o czymś i do kogoś. Nie pragnie szokować widza gigantomachią formatów, dlatego trzyma się klasycznych wymiarów, tworząc dzięki temu prace na miarę i skalę ludzką, w których monumentalizm jest osiągany zgoła odmiennymi środkami niż niekończące się przeskalowywanie przedstawianego motywu. Daje widzowi możliwość uważnego studiowania kolejnych elementów prezentowanej historii, czy raczej jej zaczynu, którego fragmenty są wpisane w kolejne warstwy odbijanej etapami litografii. Ten rozciągnięty w czasie proces sprzyja namysłowi, pozwala dostrzec i wykorzystać to, czego nie sposób było przewidzieć na początku pracy, stanowi jednocześnie swoiste signum samej procedury graficznej. We współczesnej grafice artysta dostrzega nagminne dążenie do tworzenia monoprintów, zatracanie znaczeń zawartych w powielalności, porzucanie gry wynikającej z tworzenia nakładów. W cyklach graficznych Piotra Panasiewicza jest wiele odniesień do przeszłości, do świata, który pozostaje w pamięci, utrwalonego na filmach z lat sześćdziesiątych, jest w nich nostalgia za pięknymi, przemyślanymi i dobrze zaprojektowanymi kształtami, a jednocześnie tęsknota za tajemniczością sprzed czasów Google’a i Facebooka, czasów, w których kobieta spotkana przypadkiem na ulicy i po chwili zgubiona w tłumie pozostawała na zawsze tylko wspomnieniem.

64 / 65 GRAFIKA / GRAPHICS

L I T H O G R A P H Y D An overview of the work of Piotr

Panasiewicz could start with his fascination with Italy, its sunlight, the icons of the automotive industry and the understatements of accidental meetings in town squares and cafes. The artist once said that trips to Italy are the key to everything. But the interview we had at 3 Humberta Street puts me on a diﬀerent track: everyday life. Piotr Panasiewicz has always been, firstly, a lithographer. He does not let himself be beguiled by novelties or lured by the attractions of new media; each of his works is like a still image that freezes a section of reality: most banal and ordinary but one that carries a mystery, understatement and potentiality of what may happen or may have happened. Just like the German artist Neo Rauch, whom he thinks highly of, Piotr Panasiewicz looks for inspiration in what is within arm’s reach, what is there for the taking. What he shares with the Krakow school of printmaking is the conviction that metaphor carries weight and that a print needs to speak meaningfully about something and to someone. The artist does not seek to shock the vie wer with gigantomania. He keeps to classic sizes, producing works of human proportions and scale, where monumentality is achieved by other means than by overscaling the motifs. Panasiewicz gives the viewer an opportunity to study carefully each and every element of the narrative, or rather a germ of it; fragments of it are inscribed in each consecutive layer of a lithograph. Extended in time, this process fosters reflection, allows the maker to discern and use what was unpredictable at the outset, and is a unique signum of the printing procedure. In Piotr Panasiewicz’s opinion, contemporary graphic arts focus too much on monoprinting, frittering away the senses entailed by replicability and giving up the play of creating editions. Panasiewicz’s print cycles are rich in references to the past and the world recorded in the films of the 1960s, which live in memory. They elicit a craving for beautiful, premeditated and well-designed forms, and a nostalgia for the mystery of pre-Google and pre-Facebook times, when a woman you bumped into in the street and then lost in the crowd remained for ever but a reminiscence.

W jego najnowszych grafikach wyczuwamy atmosferę, która zbudowała arcydzieła filmowe Michelangela Antonioniego i Federica Felliniego. Cóż, zatem przyjdzie się zgodzić z artystą, że Italia jest kluczem do wszystkiego. Krzysztof Świętek: → [ 158–159 ]

Nie musimy być ortodoksyjni We do not have to be strict

His latest prints conjured up the mysterious atmosphere that built Michelangelo Antonioni’s and Federico Fellini’s cinema masterpieces. Clearly, Piotr Panasiewicz is right when he says that Italy is the key to everything.

Zanurzenie się w dorobek artystyczny Krzysztofa Świętka może A dive into Krzysztof Świętek’s graphic œuvre can przyprawić o zawrót głowy. Jego prace uderzają w odbiorcę make one giddy. His works strike the viewer like a boxniczym bokserska pięść, oślepiają intensywnymi barwami er’s fist, dazzle with intense colours and contrasting i kontrastowymi zestawieniami, wciągają w mocny, męski świat, juxtapositions, draw one inside a powerful, mascuw którym łatwo się zatracić. Świat ten budują ulubione psy line world in which one gets completely and easily bulteriery, portrety gwiazd światowego boksu i wytatuowani engrossed. This world is comprised of the artist’s favourite dogs, bull terriers, portraits of box icons and macho. To jednocześnie świat pełen ironii, dystansu do zmaskutattooed machos. It is also a world filled with irony, linizowanej rzeczywistości mocnych szczęk i twardych pięści. detached from the masculinised reality of square jaws I choć artysta traktuje krakowską szkołę grafiki jako zjawisko and hard fists. wyłącznie historyczne, uważny odbiorca jego prac dostrzeże Though the artist only treats the Krakow school w nich wiele tropów zarówno estetycznych, jak i tematycznych, as a story of the past, a careful viewer will spot in his w których pobrzmiewają echa tej szkoły. Wystarczy przywołać plates a range of its traces, both aesthetic and thematic, motyw kolarza-rowerzysty czy rolę barwy i groteskowo-ironicz- such as the motif of a cyclist, or colour, grotesque-andnych form wskazujących powinowactwo – lecz bynajmniej nie -ironic forms indicative of an affinity with – yet by no means imitation of – Jacek Sroka’s style. Certain jaunty naśladownictwo – z pracami Jacka Sroki. Pewna „chłopackość” and impish “chappyness” (not to confuse with boyishw twórczości Świętka, zawadiacka i urwisowska, przejawia się ness) comes through in Świętek’s plates not only in the nie tylko w wykorzystywanych motywach, lecz także w stoso- themes he explores but also in the technical solutions wanych przez artystę rozwiązaniach technicznych. he applies. Zaczynając od litografii, szybko począł włączać w swoje graStarting off as a lithographer, Krzysztof Świętek fiki techniki i metody znane chociażby ze street artu i kultury soon began to enhance his repertoire with techniques alternatywnej: transfer ksero, kolaże, szablony i rozmaite spraye. and methods known from street art and alternative Artysta świetnie czuje się w kontakcie z kolorem, choć długo culture: photocopy transfer, collage, stencils and a variety of spray paints. The artist feels comfortable with poszukiwał odpowiedniej metody włączenia go w obszar grafiki, colour, although it took him a while to find a proper w czym niewątpliwie technika litograficzna była mu sprzymiemethod to make it part of his printmaking process, rzeńcem. Kolor – wielowarstwowy, malarski, laserunkowy – which the lithographic medium has doubtless made wzmacnia energię bijącą z jego prac. Jednocześnie zamiana much easier. Multilayered, painterly or glazed, colour farb litograficznych na szybciej schnące offsetowe pozwoliła mu amplifies the energy Świętek's works exude. Replacing lithographic inks with faster-drying offpracować w rytmie, który lubi najbardziej, przypominającym set ones helped him work in his favourite rhythm that jazdę na bobberze po dobrej autostradzie. Porównanie to pojafeels like riding a bobber on a first-rate highway. This wiło się nie przypadkiem, patrząc bowiem na jego grafiki – także comparison is not accidental: in his prints, including te najnowsze, w których do głosu dochodzą działania cyfrowe the latest ones, where digital processing and his interi zainteresowanie „spikslowaniem” – odnajdujemy w nich ten est in pixelation come into play, we find the same type rodzaj swobody, wolności i ucieczki od schematów, jaki znamy of freedom, casualness and breaking clichés we know z filmu Easy Rider, tylko że zdecydowanie odświeżony i w żad- from Easy Rider, except conspicuously refreshed and nym razie nie trącący kontrkulturową myszką. not eaten by moths of counterculture.

MARTA ANNA RACZEK-KARCZ Jedność w wielości… / Unity in diversity…

Stanisław Wejman: → [ 160–161 ]

Powaga jest nieznośna Solemnity is unbearable

M I E D Z I O R Y T D Większość grafików podkreśla, że jedną

z najważniejszych cech ich twórczej pracy jest możliwość nieustannej gry z matrycą, która przejawia się w tworzeniu cykli spojonych wspólnym motywem. Jednak żaden ze znanych mi twórców nie osiągnął pod tym względem takiej konsekwencji jak Stanisław Wejman, który od 1995 roku – jak sam to określa – „ugrzązł w dyniach”. Teoretycznie to wciąż ta sama kolorowa akwaforta, jednak nie taka sama, ponieważ kombinacja okręgu, horyzontu i punktowej szypułki za każdym razem wiedzie artystę w zupełnie inne rejony kompozycyjne, kolorystyczne i kontekstowe. Dynia staje się wytrychem opowiadającym o czymś więcej niż tylko o niej samej. Można ją odczytać jako metaforę procesu graficznego, różnych jego etapów i odmiennych konsekwencji podejmowanych decyzji, można – w duchu bardziej literackim – przypisać dyniom stany emocjonalne, można uznać je za rodzaj osobistego, wizualnego dziennika artysty, w którym odnajdziemy całą gamę uczuć i odczuć. Można dynię traktować jak grę, można dostrzec w niej swoistą medytację, nie sposób wreszcie nie zauważyć w niektórych dyniach ironii i sarkazmu. Wówczas dynia staje się także symbolem, by nie rzec alter ego samego twórcy: czasem zdystansowanego, czasem przepełnionego emocjami, które domagają się ujawnienia, żywego obserwatora i komentatora otaczającej go rzeczywistości, błyskotliwego ironisty i pobłażliwego sceptyka. Jest wreszcie dynia znakomitym materiałem dydaktycznym pozwalającym uwrażliwić kolejne pokolenia studentów na istotę procesu graficznego. Dynia jest kwintesencją ciekawości wobec matrycy, która zdaniem Stanisława Wejmana jest jedną z kluczowych cech twórczości graficznej. Dynia pokazuje jednocześnie wartość eksperymentu, w którym nie unika się postępowania wbrew regułom, w którym można wykorzystać to, co sprzeciwia się podręcznikowi, tak jak praca na matrycach z odzysku, w które zostały wpisane różne „brudy” i „biologizmy”, przetrawione lub niedotrawione. To powolny proces, zależny od tempa schnięcia i rodzaju użytych farb. To proces, w którym można poszukiwać i ujawniać znaczenia zaklęte w formę, dowód na to, że i tu pojawia się czasem metafora, a jednocześnie kreacja pozbawiona nadmiernej powagi, która – jak podkreśla Stanisław Wejman – nie może być jedynym składnikiem sztuki.

66 / 67 GRAFIKA / GRAPHICS

C O P P E R E N G R A V I N G D The majority of printmakers underline that one of the key strengths of their medium is the opportunity to play around with the plate, which results in producing cycles of prints on the same theme. But none of the artists I know is as consistent in this respect as Stanisław Wejman, who has been – to use his term – stuck in pumpkins since 1995. Theoretically, it is always the same colour etching, but in fact it is not quite the same: a combination of a circle, a horizon and a stalk leads the artist each time to completely diﬀerent regions of composition, colour scheme and context. A pumpkin serves as a catchall to encompass more stories than its own. It may be read as a metaphor of the printing process, its various stages and the eﬀects that depend on the artist’s choices; or, in a more literary spirit, it may convey emotional states or be interpreted as the artist’s personal visual memoir of some sort, which stores a whole range of feelings and sensations. A pumpkin may be a game, or we may see it as a form of meditation. We should not miss the irony and sarcasm in some of the pumpkins. In that case they emerge as a symbol, not to say an alter ego, of the maker – an alert observer and commentator of the reality around, a brilliant ironist and an indulgent sceptic, sometimes reticent, sometimes seething with emotions that need disclosing. Last but not least, the pumpkin is a perfect didactic material to make new generations of students sensitive to what printmaking is about. The pumpkin is the quintessence of curiosity about the matrix, which, according to Stanisław Wejman, is one of the key features of printmaking. Equally, the pumpkin demonstrates the value of experimentation that does not shy away from breaking rules, and which can use whatever defies the manual, such as working on recycled matrices, over-bitten or under-bitten, or those with a variety of incidental “flaws” and “biologisms”. This is a slow procedure, contingent on the pace of drying and the type of ink used. This is a process in which the maker can look for meanings encoded in form and unveil them; it is evidence that there is space for metaphor here too; it is creation stripped of excessive solemnity which, Stanisław Wejman emphasises, cannot be the only element of art.

Krzysztof Tomalski: → [ 162–163 ]

Grafikę trzeba wyczarować A print needs to be conjured up

Dynie, które poszły w świat, zostały skatalogowane w specjalnym zeszycie, tymczasem dookoła wciąż piętrzą się dyniowe matryce, które pozwalają artyście nieustannie przyglądać się na nowo istocie grafiki.

His entire pumpkin output is catalogued in a special notebook, but the pumpkin matrices are still banking up, allowing the artist to ponder on the essence of printmaking over and over again.

Tę opowieść można by zacząć od słów: „dawno, dawno temu…”, zważywszy na to, że kiedy Krzysztof Tomalski opisuje proces tworzenia grafiki, odnosi się do takich pojęć jak czarowanie i wyczarowywanie, tak bliskich magii i jej siostrze – baśni. Początkowo wszystko wskazywało na to, że uczeń Kenarowskiego liceum zostanie rzeźbiarzem, stało się jednak inaczej. Niemal od początku droga twórcza Tomalskiego była znaczona obecnością krakowskiej szkoły grafiki, upostaciowionej przez zaproszonych do Zakopanego Andrzeja Pietscha i Jacka Gaja oraz wiszącą w pracowni Arkadiusza Walocha grafikę Jerzego Panka, z którym wiele lat później Tomalski podjął bezpośrednią współpracę. To właśnie wartości zapisane w pracach krakowskich grafików ukształtowały dzisiejsze poglądy artysty na jakości i wartości istotne dla grafiki, wśród których na pierwszy plan wysuwa się przekonanie o nadrzędnej roli przekazu zawartego w poszczególnych pracach. Krzysztof Tomalski nigdy nie podważał znaczenia perfekcji warsztatowej, ale nieustannie podkreśla, że w grafice trzeba przede wszystkim o czymś mówić, coś komunikować, nie tylko ścigać się w obszarze doskonałości formalnej. Otwartość na nowości techniczne nie może, zdaniem artysty, przesłonić treści, które pragnie przekazać grafik, a maestria w operowaniu narzędziem nie powinna spychać na dalszy plan dogłębnie przemyślanej metafory. W twórczości Krzysztofa Tomalskiego nieustannie splatają się dwa wątki. Pierwszy to inspiracja pejzażem, wrażliwość na kształty wyłaniające się z krajobrazu. Drugi kieruje myśli artysty ku postaci ludzkiej, a może jeszcze bardziej – ku pewnym jakościom humanistycznym, które obrazuje nie tylko figura człowieka, lecz także otaczające go rzeczy, których nadmiar i chaos budują flohmarkty. To właśnie te ostatnie zainspirowały go podczas pracy nad dyplomem. Aktualnie powstające grafiki to rodzaj osobistej rozprawy na temat wszechświata zarówno w kosmicznej skali makro, jak i w atomowym wymiarze mikro. Od kilkunastu lat artysta

This story might well start with Once upon a time … as Krzysztof Tomalski describes the printmaking process by invoking concepts such as sorcery or spell casting, which are so close to magic and its sister fairy tale. Initially, there was every indication that this student of the Kenar School in Zakopane would become a sculptor, but his life took a diﬀerent course. The Krakow school of printmaking weighed heavily of his style almost from the beginning, whether epitomised by Andrzej Pietsch and Jacek Gaj, who visited Zakopane, or by a certain print that decorated Arkadiusz Waloch’s studio. It was a work by Jerzy Panek, many years later Krzysztof Tomalski’s direct collaborator. The values encoded in the plates of Krakow-based printmakers shaped the artist’s present views on the essential qualities of printmaking, notably the supreme role of print’s intellectual message. Tomalski never challenged the significance of the perfect technique but persistently stresses that a print has to talk about something, communicate something in the first place, not just compete in the area of formal perfection. Openness to new procedures may not, in the artist’s opinion, obscure what the printmaker wants to say, and mastery in operating a tool should not downgrade a thoroughly contemplated metaphor. Krzysztof Tomalski’s work constantly interweaves two themes. One is landscape, and sensitivity to the shapes emerging out of it; the other directs the artist’s thoughts towards the human figure and, more broadly, towards certain humanist values that are inscribed not only in the figure of a man, but also in the objects around him. When in excess and chaos, these objects form the core of flea markets, a topic that inspired him while working on his degree. The prints he currently produces are a type of personal dissertation on the universe, both on a cosmic macro scale and an atomic micro scale. For more than ten years already, his prints – initially produced as single, now in sets of two – have delved metaphorically into how man’s internal world and the objective

MARTA ANNA RACZEK-KARCZ Jedność w wielości… / Unity in diversity…

wyraża w obrębie swoich grafik – początkowo pojedynczych, teraz grupowanych w zestawy po dwie – metaforę wzajemnego przenikania się wewnętrznego świata człowieka i obiektywnego świata zewnętrznego. W tym czasie Tomalski prowadził także poszukiwania w obrębie warsztatu, stosując zarówno technikę piaskową na tekturach, jak i wypracowaną samodzielnie procedurę odprysku tłustego. Prowadząc nieustanne obserwacje rzeczywistości, zmierzył się również z powtarzalnością struktur budujących świat, nie tylko w wymiarze uniwersalnym, lecz także bardzo indywidualnym, by nie powiedzieć osobistym, gdy stworzył cykl poświęcony „wszystkim Tomalskim świata”. Cykl jednocześnie metaforyzuje dualizm bytu rozpiętego między uniwersalnymi cechami gatunku homo sapiens a pojedynczą, wysoce zindywidualizowaną i przekonaną o własnej wyjątkowości jednostką. Kacper Bożek: → [ 164–165 ]

We wszystkim można znaleźć odpowiedź Everything tells a story

Świat przedstawiony w gęstej tkance akwafort, akwatint i mezzotint Kacpra Bożka jest jak wir wciągający widza w coraz głębsze pokłady opowieści i form. Raz złapane w pułapkę kształtów oko nie potrafi się już wyzwolić z zatapiania, a wręcz z zapadania w kolejne warstwy. Z jednej strony Bożek wyrastał w atmosferze warsztatu jubilerskiego prowadzonego przez ojca. Z drugiej strony, najpierw za pośrednictwem wystaw i bliskiej przyjaźni z wnukiem Mieczysława Wejmana, a następnie przez pracę, która z czasem przekształciła się w pracownianą współpracę z jego synem, Stanisławem Wejmanem, poddawał się on wpływowi zjawiska, które przywykliśmy nazywać krakowską szkołą grafiki. Każdą z tych inspiracji możemy odnaleźć w tworzonych przez niego grafikach. Dokładność oddania szczegółów, kompozycyjny horror vacui wielu akwafort i akwatint – dwóch podstawowych technik stosowanych przez artystę – anegdota, opowieść, metafora, szkatułka zamknięta w szkatułce, groteska przenikająca każdy, nawet najdrobniejszy element wizualnego uniwersum to cechy, którymi można opisać twórczość Bożka. Niezwykła precyzja, powolność tworzenia kolejnych imaginariów, namysł nad procesem graficznym podczas pracy z kolejnymi fragmentami matrycy zbliżają jego metodę twórczą do cyzelowania rodem z kunsztownej pracy złotniczej, a jednocześnie do tajemnicy średniowiecznych pracowni alchemicznych.

68 / 69 GRAFIKA / GRAPHICS

external world interpenetrate. Over this period he has also conducted technical experiments, applying both the sand on cardboard technique and oil lift, which he worked out himself. An indefatigable observer of reality, he has tackled the repeatability of structures that built the world, not only in a universal dimension but also on a very individual, or even personal level, producing a series of prints devoted to “all the Tomalskis of the world”, which at the same time represents figuratively the dualism of the human existence, stretched between the universal features of homo sapiens and an individual – highly distinctive and convinced of their own exceptionality. The world represented in the dense tissue of Kacper Bożek’s etchings, aquatints and mezzotints is like a whirlpool that drags the viewer into the ever deeper strata of narrative and form. Once trapped by the shapes, the eye can no longer break free from immersion or sink in the image layer by layer. Kacper Bożek grew up in the atmosphere of a jeweller’s workshop his father kept. On the other hand, he was much aﬀected by the style of what is termed the Krakow school of printmaking: initially through exhibitions and a close friendship with Mieczysław Wejman’s grandson, and next through the course of his work, especially in the studio with Wejman’s son Stanisław. Each of these inspirations is found in Bożek’s prints. His œuvre is characterised by a precision in rendering details, horror vacui of many of his compositions executed in the two basic media the artist applies, etching and aquatint, as well as by anecdotal, narrative, metaphorical qualities, the Chinese box structure, and the grotesque that permeates even the tiniest element of his visual universum. His exceptional precision, the slow pace of creating new imaginaria, and thoughtful approach to the printing process while working on particular sections of the matrix, make his creative method reminiscent of the fine chiselling of goldwork and the esoteric atmosphere of medieval alchemic laboratories. Crafted from lines, his bestiaries and sophisticated tales inspired by the classics of world literature invite the viewer to unhurried contemplation, require some

Wykreowane z linii bestiaria i skomplikowane opowieści inspirowane klasykami światowej literatury zapraszają odbiorcę do niespiesznej kontemplacji, wymagają od niego uwagi i czasu, są zaprzeczeniem współczesnego przyspieszenia, stają się enklawą intelektualnego wglądu w tajniki fantastycznej rzeczywistości, w pokłady wyobraźni autora, które wydają się niewyczerpane. Odbiór twórczości Bożka jest jak poruszanie się w labiryncie, w którym kusi nas porzucenie nici Ariadny i dobrowolne zagubienie. Bożek nie jest niewolnikiem perfekcji, w swoich grafikach pozwala także zaistnieć temu, co jest niedoskonałe. Warsztat jest dla niego przygodą, znaczoną odwracalnością procesu zachodzącego na matrycy, nieustanną możliwością prowadzenia gry, testowania materiału. Czy grafika może być narzędziem poznania świata? Patrząc na graficzne uniwersum stworzone przez Kacpra Bożka, pozostaje chyba tylko przytaknąć… Marcin Surzycki: → [ 166–167 ]

Lubię na wszystkim odcisnąć piętno I like to leave my imprint on everything

S E R I G R A F I A D Swoją opowieść Marcin Surzycki zaczyna

od przedostatniego roku studiów, gdy prof. Andrzej Pietsch zaproponował mu zostanie asystentem, potem przyszła współpraca z Henrykiem Ożogiem, a wreszcie prowadzenie Pracowni Serigrafii objętej po Wojciechu Krzywobłockim. Od artystów, których spotkał na swojej drodze, nauczył się praktyczności, sumienności i obowiązkowości, a także nieustannej gotowości do eksperymentowania. Własnej drogi w grafice poszukiwał, podążając różnymi ścieżkami, z których najowocniejszą okazały się próby w zakresie uprzestrzennienia form graficznych oraz samych odbitek. Tkwi w nim swoista niezgoda na płaskość grafiki, a także nieustanne spieranie się z tradycją. Choć krakowska szkoła grafiki wywarła na niego wpływ, gdyż tworzących ją artystów najpierw podziwiał, później z nimi polemizował, a w końcu z nimi współpracował, to trudno uznać ją za najważniejszą inspirację dla dokonywanych przez Marcina Surzyckiego wyborów. W pracy twórczej najbardziej ceni sobie wywieranie wpływu na wszystko, czym się zajmuje. Charakterystyczna dla krakowskiej grafiki metaforyczność w jego pracach dotyczy przede wszystkim formy, a także obecnej w nich groteski. Na każdym etapie jego twórczości pojawia się eksperyment. To Surzycki, jako jeden z pierwszych w Krakowie, sięgnął po duże formaty,

MARTA ANNA RACZEK-KARCZ Jedność w wielości… / Unity in diversity…

time and attention and challenge the contemporary hectic haste, which turns them into an enclave of intellectual insight into the mysteries of a fantastic reality and into the layers of the artist’s imagination, which seem inexhaustible. The reception of Kacper Bożek’s work is like walking around a maze that tempts us to drop Ariadne’s thread in order to get lost. Bożek is not a slave to perfection, he lets imperfect things exist in his plates. For him, technique is an adventure marked by the reversibility of the process that occurs on the matrix, which aﬀords a ceaseless opportunity to play a game and test the medium. Can a print be a tool of world cognisance? Looking at Kacper Bożek’s graphic universum we can but nod.

S E R I G R A P H Y D Marcin Surzycki’s story starts the

year before graduation, when Prof. Andrzej Pietsch proposed a post to him; then came collaboration with Henryk Ożóg, and finally the chair of serigraphy, which he took over from Wojciech Krzywobłocki. The artists he met along his way taught him to be practical, reliable and diligent, and to be always ready to experiment. He looked for his unique style in graphic arts trying a variety of paths; the most rewarding were his attempts to give spatiality to graphic forms, including prints. In his art, there is an underlying resentment to flat graphics and an urge to challenge tradition. While the Krakow school of printmaking exerted some influence on Surzycki (he first admired it, then contested and finally collaborated with some of the artists that founded it), it would be hard to call it the key inspiration that determined his choices. What he appreciates most in his work is the ability to act upon everything he deals with. A feature typical of the Krakow school, metaphor in his works refers particularly to their form and the presence of the grotesque. Experiments appear at every stage of his career. He was one of the first artists in Krakow to reach for large sizes, free the impressions from the inseparable passe-partout, and start producing prints of nonstandard layouts, transforming them into objects that harmonise or provide contrast with the space around. Inspiration derived from sculpture (Adam Myjak, Henry Moore and others) and architecture led him to

uwolnił odbitkę z nieodłącznego passe-partout, zaczął nadawać swoim grafikom niestandardowe formy, przekształcając je w obiekty współgrające lub dyskutujące z przestrzenią. Inspiracja płynąca z rzeźby, między innymi z prac Adama Myjaka i Henry’ego Moore’a, oraz architektury doprowadziła go do tworzenia reliefowych prac, w których tło jest drukowane przy pomocy szablonu. To na nim pojawia się reliefowa struktura odbita z matrycy z płyty pilśniowej z ukształtowaną z piasku i lakieru kompozycją. Marcin Surzycki pracuje z fakturami, stosuje malarskie efekty i rzeźbiarskie środki, chętnie sięga po kontrasty formatowe i fakturowe. W jego pracach dominuje monumentalna, mocna i syntetyczna forma oraz nieustanna gra tocząca się między wartościami rzeźbiarsko-architektonicznymi i malarskimi, która znajduje swój wyraz w kolejnych tworzonych przez niego cyklach graficznych. Stefan Kaczmarek: → [ 168–169 ]

Wystarczy, że sobie pomyślę It’s enough for me to just think

Drogę twórczą Stefana Kaczmarka można przełożyć na scenariusz filmu, w którym głównym bohaterem mógłby być przypadek. Należy dodać, że przypadek odpowiednio wykorzystany. Życiorys artystyczny Stefana Kaczmarka można by streścić następująco: miał być rzeźbiarzem, może ceramikiem lub szklarzem; gdyby nie porządki w pewnym garażu, mógłby związać swoją twórczość z drzeworytem; pojawienie się na jego drodze Wojciecha Krzywobłockiego uczyniło go twórcą serigrafii, a mechaniczna praca przy komputerowym składzie gazet popchnęła go w kierunku wykorzystania nowego medium w bardziej kreatywny sposób. Artyście grafika była po prostu przeznaczona i potrzebna, nie chciał naśladować w niej form malarskich lub rysunkowych, pociągała go multiplikacja polegająca na mnożeniu elementów, powracaniu do odłożonej matrycy, dodrukowywaniu. Obie najczęściej używane przez artystę techniki, serigrafia i druk cyfrowy, podzielają pewną cechę: otwierają przed nim nieskończone możliwości. Wszystko można naświetlić, wszystko można wygenerować. Zmusza to do nieustannego stawiania pytań o sposób wyrażenia siebie, autokontrolę i samoograniczenie. Równolegle z wypracowywaniem warsztatu Kaczmarek pracuje nad sobą. Jak sam podkreśla, „wzrok można kształcić, a dobrze wykształcony wzrok powoduje, że samo zobaczenie

70 / 71 GRAFIKA / GRAPHICS

create relief works, where the background is printed with the use of a stencil and overlaid with a relief structure printed from a hardboard matrix in a sand-andlacquer composition. Marcin Surzycki explores textures, uses painterly eﬀects and sculptural means, and likes contrasting sizes and textures. His works are dominated by monumental, strong and synthetic forms and an ongoing interplay between sculptural (architectural) and painterly qualities, which finds its expression in each new cycle he produces. Stefan Kaczmarek’s artistic path could make a screenplay where coincidence would have the lead part. A well used coincidence, for that mater. Stefan Kaczmarek's artistic biography could be summed-up as follows; he was supposed to be a sculptor, or perhaps a ceramist, or a glazer; if it had not been for uncluttering a garage he might have applied himself to woodcut; meeting Wojciech Krzywobłocki made him a serigraphy artist; and a mechanical job as a DTP operator for newspapers spurred him into using the new medium in a more creative way. Kaczmarek was simply destined for printmaking; what’s more, he needed it: he did not want it to imitate painting or drawing forms; instead, he was attracted by multiplication of elements, going back to an already discarded matrix, printing new editions. The two techniques the artist uses most often, serigraphy and digital printing, have one thing in common: they open limitless opportunities for the artist. Anything may be exposed to light, anything may be generated. This forces questions upon him about ways of expressing himself, about self-control and self-restraint. While enhancing his technique, Stefan Kaczmarek works on himself. He emphasises that “eyesight can be trained, and seeing things with a well-trained eye gives me enough satisfaction, arousing no immediate urge to transfer everything I see to art”. Kaczmarek arrived at his original style through his printmaking experience, from fascination with Jacek Gaj’s elaborate worlds, to cooperation with Wojciech Krzywobłocki and his mathematically ordered works. He veered from the minimalist language of black and white, then abandoned colours, produced several thousand prints, to

czegoś dostarcza mi wystarczającej satysfakcji i nie powoduje automatycznej chęci przełożenia widzianego na kreowane”. Od fascynacji skomplikowanymi światami Jacka Gaja po współpracę z tworzącym matematycznie uporządkowane prace Wojciechem Krzywobłockim Kaczmarek dochodził do własnej drogi przez grafikę. Rozstawał się z minimalistycznym językiem czerni i bieli, następnie porzucał kolor, tworzył kilka tysięcy prac, by z czasem bardziej selekcjonować pomysły i liczbę skończonych dzieł, przemieszczał się od figuracji ku abstrakcji, aby powrócić do figury, ale już innej, odmiennie kształtowanej, zbliżającej się niekiedy do języka abstrakcyjnego. Praca nad grafiką jest według artysty zajęciem sprzyjającym wyciszeniu. Budowanie kolejnych warstw dzieła skłania do swoistej ascezy, której z biegiem lat Stefan Kaczmarek coraz chętniej się poddaje, tworząc prace na granicy widzialnego, dotykając w swoich kompozycjach figuratywnych i tych bliższych abstrakcji tajemnicy tego, co nie powinno do końca zostać wypowiedziane. Henryk Ożóg: → [ 170–171 ]

Czarno-biały przekaz to za mało? Is black-and-white communication not enough?

W K L  S Ł O D R U K D Wczesna twórczość Henryka Ożoga

ukształtowała się niewątpliwie pod silnym wpływem jednego z czołowych reprezentantów krakowskiej szkoły grafiki, proferora Mieczysława Wejmana, jednocześnie dość szybko ujawniła się polemiczna wobec tej formacji postawa artysty. Sprzeciw był efektem poszukiwania własnej drogi twórczej oraz inspiracji pracami artystów, takich jak David Hockney, Ron Kitaj, Francis Bacon czy Neo Rauch, którzy wytyczali odmienne ścieżki wiodące przez artystyczną rzeczywistość. Wpływ na formowanie się osobistej postawy graficznej wywarło także malarstwo, które Henryk Ożóg uprawiał równolegle z tworzeniem akwafort i akwatint. Poszukiwania podobieństw między mediami doprowadziło artystę do zainteresowania technikami nietrawionymi: mezzotintą i suchą igłą, w których swoboda kształtowania matrycy i walorowania kreski pozwalały na tworzenie prac o zróżnicowanym charakterze, dostarczając jednocześnie pożądanej przez artystę wolności ekspresji. Powstające w tym czasie prace, choć nadal czarno-białe, zdradzały tkwiącą w artyście predylekcję do rozwiązań o bardziej malarskim charakterze. Z czasem wprowadzany, początkowo nieśmiało, kolor stał się jednym z głównych środków, dostarcza-

MARTA ANNA RACZEK-KARCZ Jedność w wielości… / Unity in diversity…

finally become more selective with ideas and restrictive with the number of completed works; he moved from figuration to abstraction to return to the figure, although not the same one: shaped diﬀerently, at times coming close to the language of abstraction. According to the artist, printmaking fosters peace of mind. The process of building a work layer after layer commands a certain sort of ascetics, which Kaczmarek is growing to accept as the years go by, producing works on the verge of visible. His prints, both the figurative ones and those nearing abstraction, touch upon the mystery of what should never be fully uttered.

I N T A G L I O D Henryk Ożóg’s early works doubt-

less emerged under the profound influence of one of the leading representatives of the Krakow school of printmaking, Prof. Mieczysław Wejman. That attitude of Ożóg to this formation was fairly polemical became nevertheless apparent fairly soon. This opposition resulted from his own artistic choices and from inspiration by the œuvre of artists such as David Hockney, Ron Kitaj, Francis Bacon and Neo Rauch, who pointed to new paths in the artistic reality. Painting, which Ożóg practiced at the same time as etching and aquatint, had an additional formative impact on his personal outlook as a printmaker. Attempts to grasp the similarities between the media fostered the artist’s interest in mezzotint and dry point, non-etching procedures in which the freedom of working the matrix and the gradation of line value helped produce works of diversified nature, at the same time providing the much-desired freedom of expression. The works that came into existence at that time, although still black-and-white, betrayed the artist’s innate predilection for more painterly solutions. Introduced at a later stage, initially very timidly, colour became one of the key tools for enhancing expressiveness, despite the fact that it required giving up the former freedom of gesture, now limited by technical constraints. The liberation from the monochromatic colour range coupled with a search for inspiration in the Western consumptionist culture, allowed the artist to create exceptionally exuberant prints in an age that was far from buoyant.

jąc ważnego narzędzia wzmacniającego ekspresyjną wymowę prac mimo konieczności zaniechania dotychczasowej swobody gestu, ograniczonej wymogami technicznymi. Wyzwolenie się z monochromatycznej gamy barwnej, przy jednoczesnym poszukiwaniu inspiracji w konsumpcyjnej kulturze Zachodu, pozwoliło artyście na stworzenie wyjątkowo energetycznych grafik w czasach, które nie napawały optymizmem. Zarysowujący się na różnych poziomach dualizm twórczości Henryka Ożoga, rozpiętej między malarstwem a grafiką, erupcją koloru a dyscypliną warsztatu, można odnaleźć także w głównych motywach figuratywnych preferowanych przez artystę. Z jednej strony natura – udomowiona, a jednak nadal dzika – której symbolem stał się pies, zwierzę jednocześnie przyjazne i nieprzewidywalne, z drugiej – technika i cywilizacja wyrażana przez sylwetki samochodów i kadłuby samolotów. Od niedawna w twórczości Henryka Ożoga nastąpiła kolejna wolta. Miejsce malarskich, ekspresyjnych, kolorowych prac zastąpiły starannie konstruowane, momentami ascetyczne, ponownie monochromatyczne kompozycje o nietypowych formatach: wydłużonych i horyzontalnych. To zapewne nie ostatni zwrot w pełnej niespodzianek i nieustannie zaskakującej widza praktyce artystycznej tego artysty. Tomasz Winiarski: → [ 172–173 ]

Cenię sobie nieudane rzeczy I appreciate failed things

Geneza grafik należących do cyklu Perpetuum mobile tkwi w fascynacji Tomasza Winiarskiego maszyną, która prowadzi go ku tworzeniu niezwykłych konstrukcji zbudowanych z kół zębatych, turbin, przekładni. W części prac artysta dokonuje wolty, przemieszczając się w rejony bliskie abstrakcji geometrycznej, w których jednak pozostaje coś z tajemniczej i mrocznej atmosfery bardziej figuratywnych prac. Konstruując swój warsztat, Winiarski pozostaje wierny czarno-białej grafice, która sprzyja zachowaniu porządku i eliminuje element niepewności pojawiający się przy pracy z kolorem. Wykorzystuje szeroki wachlarz możliwości oferowanych przez techniki metalowe, zarówno te trawione, takie jak akwaforta, jak i suche – w postaci mezzotinty i suchej igły, po które zwłaszcza ostatnio sięga coraz częściej. Cechą warsztatową szczególnie starszych prac Winiarskiego jest wykorzystywanie działań prowadzących do częściowego uszkadzania matryc przez ich nadmierne zatrawienie lub pracę z chwiejakiem, którego użycie daje bardzo ciekawe efekty. Brak

72 / 73 GRAFIKA / GRAPHICS

Visible at various levels, the dualism of Henryk Ożóg’s output realised in painting and printmaking, the eruption of colour and the discipline of the technique are also found in the main figurative motifs the artist preferred. On the one hand it is nature: domesticated but still wild, symbolised by a dog, an animal at once friendly and unpredictable; on the other hand – technology and civilisation represented by the images of cars and aircraft fuselages. Recently, Henryk Ożóg made another volte-face in his art. Painterly, expressive, colourful images have been supplanted by neatly constructed, at times ascetic and again monochromatic compositions in unconventional image layouts: elongated and horizontal. This is certainly not the last turning point in his surprising and constantly bewildering artistic practice. The prints from the cycle Perpetuum mobile originate from Tomasz Winiarski’s fascination with the machine, which leads him to fashioning amazing constructions of serrated wheels, turbines and gears etc. In some of his pieces the artist makes a complete U-turn towards regions near geometric abstraction, which, however, retain some of the mystery and gloomy atmosphere of his more figurative works. Building his technique, Tomasz Winiarski remains faithful to black-and-white print, which helps maintain order and eliminates the element of uncertainty inherent in colour work. He exploits a wide array of opportunities that metal techniques offer, both etched and dry (mezzotint or dry point), recently reaching for them more and more often. Typical for Winiarski’s technique, notably in his older works, is the use of processes that cause partial damage to matrices: over-etching, under-etching or the use of a rocker, which all give particularly interesting effects. The non-sterility and acceptance of effects that handbooks would regard as flaws, give the final result an affinity with the aesthetics of rusty, shattered clockwork. The artist proves that every detail our gaze falls onto may be a staring point for graphic transformation. An accidentally noticed object or a trite element of reality transform in his prints into, for example, a sequence of metallically hard, acutely broken stripes. Working the matrix, the artist does not use sketches, does not meticulously transfer pre-designed composi-

sterylności, docenianie tego, co w myśl podręcznikowych reguł jest nieudane, zbliżają efekt końcowy do estetyki rdzewiejących, podniszczonych mechanizmów. Jednocześnie artysta udowadnia, że każdy zaobserwowany szczegół może stać się punktem wyjścia do przekształceń graficznych. Zauważony przypadkiem przedmiot, banalny fragment rzeczywistości przemienia się w jego grafikach na przykład w ciąg metalicznie twardych, ostro łamanych pasów. W pracy nad matrycą artysta nie wykorzystuje szkiców, nie przenosi skrupulatnie uprzednio obmyślonych kompozycji w nowy format i medium, działa bezpośrednio, impulsywnie. Natychmiast reaguje zarówno na to, co pojawia się na matrycy, jak i na otaczającą go rzeczywistość. Ta rzeczywistość nieustannie dostarcza mu impulsów do artystycznych poszukiwań, często odległych od dominujących w jego pracach trendów, takich jak inspiracja pejzażem, będąca pokłosiem pobytu na norweskim archipelagu Lofoty. Rozpierająca Winiarskiego energia skłoniła go do konstruowania z poszczególnych grafik większych kompozycji, które pozwalają widzowi zatracić się w nieskończonych geometrycznych i spiralnych ciągach. Tomasz Daniec: → [ 122–123 ]

Nie mogę mieć wokół siebie chaosu I cannot have chaos around me

Gdy patrzymy na grafiki Tomasza Dańca – bez względu na to, czy mamy przed oczami te wczesne, należące do dyplomowego cyklu Labirynt, czy nieco późniejsze, z cyklu Terminal, lub doktorską serię akwatint zrealizowanych pod tytułem Peryferia – ogarnia widza niezwykły spokój. Przedstawiony w grafikach Dańca świat, choć fragmentaryczny, zdaje się być uporządkowany i możliwy do ogarnięcia, może nawet do poznania i zrozumienia. To oczywiście pozory, bo rzeczywistości nie sposób ogarnąć, o czym Tomasz Daniec wielokrotnie się przekonał, poszukując porządku w tym, co przypadkowe i marginalne. Żywione przezeń niegdyś przekonanie, że sztuka musi być formą poznawania świata, z czasem przekształciło się w pewność, że choć na papierze jest możliwa synteza i ujarzmienie rzeczywistości, jest to jedynie przelotny stan, gdyż wszystko, co poprzedza ten proces, a także to, co po nim następuje, jest chaosem. Może właśnie dlatego w ostatnio tworzonych pracach coraz uważniej przygląda się światu, który wyłania się spośród spiskowych teorii dziejów, przybierając coraz bardziej monstrualne kształty w zależności od liczby

MARTA ANNA RACZEK-KARCZ Jedność w wielości… / Unity in diversity…

tions into a new format and medium but works directly, impulsively. Winiarski responds immediately to what unfolds on the matrix and to the surrounding world, which constantly supplies him with impulses for artistic experiments. These are often distant from the subjects that prevail in his pieces. One of them was inspiration with landscape, triggered by his trip to the Norwegian Lofoten Islands. The energy that bursts forth from within him encouraged him to create larger installations from individual prints, where the viewer can become completely engrossed in endless geometric and spiral sequences. A look at Tomasz Daniec’s prints – whether the early ones from the Labyrinth cycle, or later ones from the Terminal suite, or his doctoral series of aquatints under the title Perypheries – has a tranquillising eﬀect on the viewer. Although fragmentary, the world represented in them seems ordered and accessible, perhaps even penetrable and comprehensible. These are, obviously, only appearances, because reality is inaccessible, which Tomasz Daniec has many a time come to see beyond doubt as he tried to find order in what is accidental and marginal. Once convinced that art must be a form of understanding the world, he developed a certainty that although reality can be synthesised and harnessed on paper, this is only an elusive state because all that precedes this process and all that follows it is chaos. This is perhaps why his latest works look more carefully at the world that emerges out of conspiracy theories and take on an increasingly monstrous existence depending on the number of web forums we browse through, or the communities that pop up like mushrooms and engage in a mass investigation to unmask the most clandestine mechanisms that rule the world. Organised into cycles and series, Tomasz Daniec’s prints are a quintessence of this medium. Even if the artist does not develop them infinitely creating shorter or longer sequences, a bit of the gist of their implied message is encoded in each plate, and only by examining the whole can we try to grasp the intellectual process intrinsic to their making, in which form and content are complementary, determine each other and alternately take the foreground.

przejrzanych forów i pęczniejących niczym grzyby po deszczu społeczności poddających się zbiorowemu śledztwu, którego celem jest zdemaskowanie najtajniejszych mechanizmów sterujących światem. Uporządkowane w cykle i serie grafiki Dańca są kwintesencją tego medium twórczego. Nawet jeśli artysta nie rozbudowuje ich w nieskończoność, tworząc krótsze i średniej długości ciągi, to istota wynikającego z nich komunikatu jest ukryta po trosze w każdej z grafik i tylko śledząc całość, można próbować zbliżyć się do zrozumienia intelektualnego procesu towarzyszącego ich powstaniu. Procesu, w którym forma i treść wzajemnie się uzupełniają, warunkują i naprzemiennie wysuwają na pierwszy plan. Poszukiwanie porządku, a może chęć przezwyciężenia panującego wokół chaosu, doprowadziło artystę najpierw do niezwykłej dbałości o czystość warsztatu, a następnie do sięgnięcia po bardziej bezosobowe środki wyrazu, w których zindywidualizowany gest pozostawał w ukryciu, a na pierwszy plan wysuwała się swoista anonimowość szablonu. Wkrótce Tomasz Daniec sięgnął po brutalniejsze rozwiązania, takie jak zastąpienie kalafonii sprayem do konserwacji podwozi samochodów. To z kolei doprowadziło go do konieczności przystania na przypadek, który pojawia się, gdy strumień cząstek załamuje się na obiektach ułożonych na matrycy. Zaprzestając wprowadzania poprawek, pogodziwszy się z tym, co ujawnia się na matrycy w procesie trawienia, artysta zatacza swoiste koło – od chaosu rzeczywistości przez poszukiwania restrykcyjnego uporządkowania z powrotem ku przypadkowości i niepewności. Inna jest to już jednak niepewność od tej, od której zaczynał, i w inne niż uprzednio rejony go dziś prowadzi. →|

74 / 75 GRAFIKA / GRAPHICS

The search for order and perhaps the intention to overcome the omnipresent chaos led the artist to first focus enormous attention on the purity of his technique, and then to reach for a more impersonal means of expression, in which an individualised gesture remains in hiding while the anonymous stencil comes to the fore. As the next step Tomasz Daniec employed more brutal solutions such as replacing rosin with spray paint used for underbody car maintenance. That, in turn, brought him to accept the chance factor which is involved when a spray of particles refracts on hitting the objects arranged on the matrix. ing the results obtained on the matrix in the etching process, the artist came full circle from the chaos of reality, through a pursuit of a strict order, back to accidentality and uncertainty, but this uncertainty differs from the one he started with, leading him to regions diﬀerent than before. →|

– PIOTR KUNCE –

Trudna sprawa, czyli o Katedrze Grafiki Projektowej

¶ Opisanie czterdziestu pięciu lat dzia-

łalności Katedry Grafiki Projektowej przerasta moje możliwości. Mało kto zresztą lubi czytać teksty historyczne. Podejmuję się zatem opisu na miarę moich możliwości, a ponieważ od lat podchodzę do spraw krytycznie, mój tekst będzie subiektywną opowieścią o projektowaniu graficznym nauczanym w krakowskiej Akademii, opowieścią często, być może, niesprawiedliwą. Swoją drogą, za moje poglądy płaciłem cenę, która już teraz nie ma żadnego znaczenia. Starając się jednak objąć czterdzieści pięć lat, z których prawie cztery dekady upłynęły z moim udziałem, pobudziłem we wspomnieniach swoje ówczesne złości i zawody. Wolę to niż same laurki i ciepłe kluchy pisane bez uczuć. →

– PIOTR KUNCE –

A tough matter on the agenda, or on the Department of Graphic Design ¶ To give an account of the 40-year activity of the Depart-

ment of Graphic Design is beyond my capabilities; and hardly anyone likes reading such historical texts. Yet I am taking up this task to the best of my ability, and as I have been

critical of things for many years, my essay will be a subjective story of how graphic design has been taught at the Krakow Academy; one that may not be absolutely fair in places. I have paid the price for my views although this is irrelevant now. Trying to embrace the 45 years, of which four decades were marked by my presence, my memory woke up the old exasperations and disappointments. I prefer these to flattery and emotionless ditchwater. →

PIOTR KUNCE Trudna sprawa… / A though matter on…

od lewej / from left:

Bolesław Oleszko ze studentką Bolesław Oleszko with a student 1970–1975, w Pracowni Liternictwa in the Lettering Studio

Janusz Gawłowski, Piotr Kunce, Włodzimierz Kotkowski ~ 1986, w Pracowni Liternictwa / in the Lettering Studio

od lewej / from left:

Witold Chomicz ze studentką Marią Roga-Skąpską Witold Chomicz with student Maria Roga-Skąpska 1955, w Pracowni Projektowania Książki in the Book Design Studio

Włodzimierz Kotkowski, Krzysztof Zgłobicki, Piotr Kunce, Witold Skulicz, Bolesław Oleszko 1989

Witold Skulicz ze studentką Małgorzatą Olesińską Witold Skulicz with student Małgorzata Olesińska ~ 1973, w Pracowni Projektowania Opakowań / in the Packaging Design Studio od lewej / from left:

Janusz Gawłowski ~ 1979, w Pracowni Liternictwa in the Lettering Studio

od lewej / from left: Adam Stalony-Dobrzański ze studentem Adam Stalony-Dobrzański with his student 1972–1975, w Pracowni Liternictwa in the Lettering Studio

od lewej / from left: NN, Maciej Makarewicz 1971, w Pracowni Projektowania Plakatu in the Poster Design Studio

Adam Stalony-Dobrzański, Janusz Gawłowski, Jacek Gaj, Bolesław Oleszko 1974

od lewej / from left: Witold Skulicz ze studentami: Barbarą Zawadą i Romanem Żygulskim / Witold Skulicz with students: Barbara Zawada and Roman Żygulski 1973–1974, w Pracowni Projektowania Opakowań / in the Packaging Design Studio

od lewej / from left:

Roman Banaszewski, Jacek Gaj lata 80. / 1980s, w Pracowni Projektowania Książki / in the Book Design Studio

Ewa Siedlecka-Kotula ze studentem Ewa Siedlecka-Kotula with student 1974, w Pracowni Projektowania Plakatu in the Poster Design Studio

Kiedy startowałem w 1966 roku na studia, w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, plakat polski był u szczytu swojej chwały. Najlepsi przedstawiciele tak zwanej polskiej szkoły plakatu byli wszędzie: na płotach, na murach, na tablicach. W szarych miastach plakaty były prawdziwymi, ulotnymi motylami, jak je kiedyś nazwał Jan Lenica. Kino, polityka, sprawy społeczne mieszały się w tym tyglu różnobarwnych obrazów. Jak wspominał kiedyś Waldemar Świerzy, plakaciści współzawodniczyli o to, który z nich „będzie bardziej widoczny”. Byłem tym oszołomiony i chciałem stać się jednym z nich, jednym z tego grona wspaniałych plakacistów. Warszawa, z Henrykiem Tomaszewskim – guru plakatu – z tygodnikami „Ty i Ja”, „Polska”, ze wspomnianym Świerzym, a także z Romanem Cieślewiczem, Wiktorem Górką, Maciejem Urbańcem, Andrzejem Krajewskim, Franciszkiem Starowieyskim i wieloma jeszcze innymi, była z oczywistych powodów (stolica) awangardą tego ruchu. Tylko czasem, bardzo rzadko, pojawiał się jakiś plakat grafika krakowskiego. Warszawa nadawała zarówno styl, jak i ton. Była centrum polskiego plakatu, który wybuchł w tak wspaniały sposób i owładnął projektowaniem. Inne dziedziny prawie się nie liczyły. A Kraków? Kraków ze swoim wrodzonym konserwatyzmem „podążał” za centrum, ale jakoś niemrawo. Krakowskie Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne, zamienione później na Krajową Agencję Wydawniczą wydającą plakaty polityczne (nawet Dni Kijowa czy Dni Lipska w Krakowie były tematami politycznymi), miało „swoich” nadwornych plakacistów zaspokajających ich partyjne gusta. Teatry nie wydawały plakatów, a inne ich zamówienia – jeśli w ogóle się pojawiały – trafiały do nie najbardziej utalentowanych kolegów. Nie było tu Centrali Wynajmu Filmów, lokalne władze nie przywiązywały żadnej wagi do kultury plastycznej. Słowem: była to sytuacja braku szans w tej sferze, choć przyznaję, że na ogół ogłaszano dość dużo ogólnopolskich konkursów, niestety zazwyczaj na tematy polityczne. Jedynymi wydawnictwami były Wydawnictwo Literackie (WL) i Polskie Wydawnictwo Muzyczne (PWM). Oba starały się, jak mogły, utrzymywać dobry poziom okładek, a ponieważ książki były wydawane rzadziej, to każdą okładkę bacznie obserwowaliśmy i ocenialiśmy.

PIOTR KUNCE Trudna sprawa… / A though matter on…

When I enrolled at the Krakow Academy in 1966, it was the heyday of Polish poster art. The best representations of what is termed “the Polish School” were everywhere you turned: on fences, walls and billboards. They sparkled around the grey cities like true ephemeral butterflies, as Jan Lenica once called them. Cinema, politics and social matters were mixed in that crucible of colours and images. Waldemar Świerzy told me that poster artists competed for “being more visible”. I was bewildered by that and wanted to be one of them, one of the group of celebrated poster artists. With Henryk Tomaszewski as the guru, with the weeklies Ty i Ja and Polska, with the said Świerzy, as well as Roman Cieślewicz, Wiktor Górka, Maciej Urbaniec, Andrzej Krajewski, Franciszek Starowieyski and a many others, Warsaw was for obvious reasons (the national capital city) the avant-garde of this movement. Only sometimes, quite infrequently, a poster by a Krakow-based graphic artist would be out. Warsaw set the trend and tone. It was the centre of Polish poster art, which erupted so fantastically and overpowered the design world. Other areas did not count. And Krakow? Krakow with its congenital conservatism followed suit but somewhat indolently. The Krakowskie Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne printing house, later renamed Krajowa Agencja Wydawnicza, which published political posters (even the Kyiv Days or the Leipzig Days in Krakow were political issues) had their resident poster artists who knew how to appeal to the party taste; theatres did not publish posters and if there were commissions available, the most talented colleagues hardly ever landed them. There was no central film distributor here like Centrala Wynajmu Filmów in Warsaw, and the local authorities showed little concern for visual culture. In other words, the poster design market was scant although, admittedly, quite a number of nation-wide competitions were announced; however, unfortunately most of them dedicated to political topics. The only publishing houses active here were Wydawnictwo Literackie (WL) and Polskie Wydawnictwo Muzyczne (PWM). Both did their best to keep cover design at a decent level, and as books did not come out as often as they do now, we watched them closely and judged every cover.

Instytucja warta wspomnienia to Studio Filmów Animowanych, powstałe bodaj w 1966 roku. Choć nie było placówką stricte graficzną, jaśniało na firmamencie Krakowa, a jego produkcje błyszczały w polskim filmie. Mimo to, jak się dało, grupka zapaleńców walczyła, jak mogła, aby i w naszym mieście w dziedzinie projektowania graficznego powstawało coś dobrego. Świetnie pamiętam prace małżeństwa Darowskich, Oli Konior, Jana Bruchnalskiego, Lecha Przybylskiego, Janusza Wysockiego, Jurka Jaworskiego. Byłem wtedy ich młodszym kolegą.

An institution that merits a mention was Studio Filmów Animowanych (the Studio of Animated Films), set up in 1966, if I remember correctly. While not strictly a graphic arts institution, is shone brightly in Krakow’s firmament and its productions radiated in the Polish film industry. Nevertheless, a group of enthusiasts strove hard to have good design around this city. I remember very well works by the Darowskis, Aleksandra Konior, Jan Bruchnalski, Lech Przybylski, Janusz Wysocki and Jerzy Jaworski. I was their younger colleague at that time.

Na tle ograniczonych możliwości wszystko, co w tej sferze funkcjonowało na Wydziale Grafiki ASP, było skażone z jednej strony sytuacją na rynku krakowskim, a z drugiej – układem profesorów. Oni bowiem, choć z pokaźnym dorobkiem, nie umieli dostosowywać się do czasu, tak aby stać się lokalnymi demiurgami czy sławami przyciągającymi do siebie grono wyznawców religii projektowej. Ale nie chodziło tylko o to. Przez całe lata ciągnął się smród połączenia Akademii Sztuk Pięknych i Szkoły Sztuk Przemysłowych, wskutek czego użytkowców traktowano jak gorszych. Dobrze pamiętam, jeszcze z początku lat osiemdziesiątych, profesora malarstwa opuszczającego Radę Wydziału z sykiem: „pier… drukorze”, kiedy dziekan Skulicz forsował jakąś pro projektową zmianę. Ten przedziwny dla mnie taniec trwał na naszym Wydziale bardzo długo i dopiero po roku 2000 z powodu zmian personalnych uległ zatarciu. Łatwo zresztą jest te animozje wytłumaczyć: sztuka wolna i design to – od długiego już czasu na całym świecie – dwie odmienne dziedziny. I jakkolwiek korzystają z siebie wzajemnie, ta pierwsza jest autokreacją, podczas gdy ta druga – kreacją podlegającą rygorom funkcji. Dwa sprzeczne ze sobą imperatywy wyznaczają inne podejście w kształceniu. Wydział Grafiki nie jest łączeniem wody z ogniem, a jego poszerzana oferta niekoniecznie sprawdza się zawsze w kształceniu zawodowców projektowania graficznego.

Given the limited opportunities, whatever happened in this sphere at the Academy’s Faculty of Graphic Arts was infected with the ills of the Krakow market on the one hand, and on the other with the faculty who, despite their considerable output, were unable to keep up with the times and become local demiurges or art celebrities enough to attract a group of followers to the design religion. And not only that. The stench surrounding the merger of the Academy of Fine Arts and the School of Industrial Arts lingered for years, causing applied artists to be looked down on as lesser artists. I remember a painting professor leaving a meeting of the Faculty Council with a hiss: “F… printers” when Dean Skulicz was bulldozing a pro-design change in the early 1980s. This bizarre dance continued a long while at our Faculty and did not start to fade away until after 2000, when a reshuffle was done within the teaching staff. On second thoughts, these animosities can be easily explained: everywhere in the world, free art and design are two separate fields, and while they feed on each other, the former is geared towards self-promotion while the latter towards creation subjected to the functional regime. The two contradictory imperatives determine different approaches to education. The Faculty of Graphic Arts is not about bringing water and fire together, and extending its educational offer does not necessarily have to prove efficient in educating professional graphic designers.

Akademia w Krakowie długo trzymała swój artystowski charakter, bo w końcu powoływanie się na tradycję w tym mieście jest ogromnie popularne. Do dzisiaj wiele osób uważa wydziały malarstwa i rzeźby za zasadnicze dla egzystencji Akademii.

82 / 83

GRAFIKA / GRAPHICS

Krakow’s Academy consistently held to its artsy character: invoking tradition is immensely popular in this city after all. Many people still believe that the faculties

Tymczasem czasy zmierzają ku zupełnie innemu postrzeganiu sztuk wizualnych, co już teraz znajduje wyraz w znaczeniu pozostałych jednostek. Kiedy studiowałem na naszym wydziale, działały de facto trzy pracownie projektowe: książki, opakowań i plakatu. Nie było to wiele, tylko jedną z nich (opakowań) prowadził energiczny i młodszy doc. Skulicz, mający opinię porządnego, doświadczonego i (co ważne) zarabiającego projektanta. Pozostałe kisiły się w sosie nie całkiem spełnionych adiunktów i asystentów. Wykorzystując słabszą pozycję prof. Witolda Chomicza, kierującego Królestwem Książki wraz z Księstwami Introligatorni, Drukarni, Pracowni Faktur i Bóg wie czego jeszcze, wprowadzono do tego landu w roku 1976 docenta Romana Banaszewskiego, dotychczasowego pracownika Politechniki Krakowskiej. Powierzono jego opiece drukarnię i nowy przedmiot – typografię, chyba dlatego że był absolwentem technikum poligraficznego. Było jasne, że jest to uderzenie w Chomicza pozbawiające go władzy nad pomieszczeniami i pracownikami pomocniczymi, a wprowadzające, co prawda młodszego, ale bez tak ważnych książkowych osiągnięć artystę. Tymczasem muszę to absolutnie przyznać, że mimo animozji między prof. Chomiczem a doc. Maciejem Makarewiczem, moim szefem (plakat), bez żadnych obstrukcji wędrowaliśmy na ulicę Smoleńsk do Królestwa Książki, aby tam, w drukarni, składać samemu afisze typograficzne. Trwało to lata, dla dobra studentów, do czasu zmian personalnych. Jakże często były realizacją znajomości prywatnych lub partyjnych układów! Kiedy w 1973 roku zachorowała adiunkt Ewa Siedlecka-Kotula, doc. Makarewicz zaangażował na godziny zlecone piszącego te słowa, który po zwolnieniu etatu w 1975 roku został asystentem. Asystentem chcącym, ale też bez żadnego dorobku, nie licząc tego, co wypracował na studiach. Patrząc na to wszystko po latach, widzę jasno, że ekipa tamtego czasu nie miała wysokich predyspozycji do trudnej orki na polach projektowania graficznego. Odejście na emeryturę kolejno: doc. Macieja Makarewicza, Adama Stalony-Dobrzańskiego, a w końcu prof. Chomicza, co prawda odmładzało kadrę, ale osłabiało jej znaczenie brakiem samodzielnych pracowników.

PIOTR KUNCE Trudna sprawa… / A though matter on…

of Painting and Sculpture are critical for the school’s existence. Yet our age is heading towards a completely diﬀerent perception of visual arts, which is already reflected in the status of the other units. When I was a student of our Faculty, three studios were run: book design, packaging design and poster design. That was not much, and only one of them (packaging) was run by the vigorous and young Assistant Professor Skulicz, who enjoyed a reputation of being a respectable, experienced and, most importantly, gainfully working designer. The other stewed in the juice pot of largely unfulfilled junior and senior assistants. In 1976, taking advantage of the weakened position of Professor Witold Chomicz, head of the Kingdom of Book with its Duchies of Bookbinding, Printing Press, Textures Studio and God knows what else, the Academy drafted in Roman Banaszewski, former employee of the Krakow University of Technology, putting the printing house and a new subject, typography, in his care, I guess because he had graduated from a secondary school of printing. This was clearly a blow aimed at Chomicz, intended to dispossess him of control of the studios and the assisting staﬀ, and instead to bring in an artist who was indeed younger but with no major accomplishments in book design to his credit. I must admit that despite some animosity between Professor Witold Chomicz and my supervisor Maciej Makarewicz (poster design), we the students would ramble to the Kingdom of Book in Smoleńsk Street unhindered in order to set typographic posters ourselves in the printing house there. That lasted years, to the advantage of the trainees, until new appointments came. All too often these were driven by personal relations or party arrangements. When Assistant Professor Ewa Siedlecka-Kotula fell ill in 1973, Makarewicz hired the undersigned as an adjunct, who, after a post was vacated in 1975, was nominated Junior Lecturer: an ambitious tutor but one with no accomplishments yet, apart from what he had achieved during his study years. Looking back after all these years I can see clearly that that team was not predisposed at all for hard graft on the fields of graphic design. As Maciej Makarewicz,

Otoczony grupką studentów starałem się skutecznie pobudzić ruch w Pracowni Plakatu, ale poza wyróżnieniem na Biennale Plakatu Polskiego w Katowicach, i może jeszcze jakimś, też nie miałem WIZJI, jak należy ten przedmiot prowadzić. Krótkotrwała przygoda z zaproszonym do prowadzenia zajęć doc. Stanisławem Kluską z filii w Katowicach w 1978 roku poprawiła ten stan, ale nie dokonała zwrotu w sytuacji. Bez wchodzenia w szczegóły na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych w Katedrze Projektowania Graficznego swoje pracownie prowadzili: doc. Witold Skulicz, doc. Roman Banaszewski i ja, jako adiunkt. Problematyczne jest włączanie do tego kompletu Pracowni Liternictwa, której prowadzący sami uważali, że jest to przygotowanie ogólnoplastyczne, a nie stricte projektowe. Nie potrafię się wyzbyć absolutnie subiektywnego poglądu i, co gorsza, nie wstydzę się tego powiedzieć: w 1981 roku liczyły się dwie Pracownie: Opakowań i Plakatu. Stan wojenny zdmuchnął nadzieje na urynkowienie gospodarki, a co za tym idzie – na zapotrzebowanie na projektantów. Naklejka „Solidność” (napisana czcionką „Solidarności”) została zerwana ze ściany w pracowni plakatu przez nadgorliwego profesora X w czasie inspekcji pomieszczeń. Szczęśliwie na naszym Wydziale nie było żadnych szczególnych represji (poza pobitym adiunktem Zbigniewem Zeganem) i po pierwszym złagodzeniu rygorów nauka wróciła do sal, nie zmieniając programu opracowywanego przez prowadzących. Nikt już nie narzucał robienia projektów na rocznicę rewolucji październikowej czy 1 maja. W latach osiemdziesiątych pojawił się szczególny projekt dziekana Witolda Skulicza. Otóż po dyskusji prowadzonej na posiedzeniu Rady Wydziału powołał on grupę młodszych pracowników, których zadaniem było przygotowanie projektu zmian na Wydziale, zgodnie z ich wyobrażeniami dotyczącymi przyszłości i przyszłej struktury kształcenia. Do dzisiaj mam gdzieś w zachowanych szpargałach nasze przewidywania i wnioski, które opracowywałem z adiunktem Zbigniewem Majkowskim z Pracowni Książki i z adiunktem Krzysztofem Kiwerskim z Pracowni Filmu Animowanego, będącej w tym czasie w strukturze katedry projektowej. Niestety, wykonaliśmy tak zwany kawał nikomu niepotrzebnej roboty, wierząc, że nasz

84 / 85

GRAFIKA / GRAPHICS

Adam Stalony-Dobrzański and finally Prof. Chomicz retired one by one, the staff was rejuvenated but its significance was diluted due to the shortage of autonomous specialists. Backed by a group of students I tried to give a boost to the Studio of Poster Art but apart from a distinction at the Polish Poster Biennial in Katowice and perhaps a few other successes, I had no VISION of how to teach this subject. A short-term encounter with Stanisław Kluska, a visiting professor from the Katowice affiliate in 1978 fostered some improvement but was not a turning point. Without going into details, at the turn of the 1980s, the Department of Graphic Design had studios run by Witold Skulicz, Roman Banaszewski and myself as an assistant professor. Adding the Lettering Studio to that trio is debatable as its staff believed they offered general education in art and not in design. Personally, I cannot help thinking (and I am not embarrassed to say it aloud) that in 1981 only two studios counted: packaging and poster design. Martial law dashed our hopes of a market economy, and, by implication, of demand for designers. A “Solidarność” sticker (written in the eponymous typeface) was torn off the wall of the Poster Art Studio by an overzealous professor during a studio inspection. Fortunately, no exceptionally repressive measures were targeted at our Faculty (except for the beating of Zbigniew Zegan), and after the first stage of the thaw, classes were back with the course programmes designed by the tutors unchanged. Except that nobody imposed the Bolshevik Revolution or May 1 anniversary projects any more. In the 1980s, Dean Witold Skulicz launched a special project. Upon a discussion at the Faculty Council he appointed a group of junior staff members to draft a proposal for changes within the Faculty so that they reflected their vision of the future organisation and the future of education. Among my old papers I still have the forecasts and conclusions I prepared with Zbigniew Majkowski of the Book Design Studio and Krzysztof Kiwerski of the Animated Film Studio, which at that time was organisationally within the Department of Graphic Design. Unfortunately, we did stalwart although unneeded work, believing that our

trud wielogodzinnych dyskusji i narad stanie się podstawą do solidnej debaty o przyszłości Wydziału. Myślę, że dziekan rozmyślił się, przewidując, że nie znajdzie odpowiednich partnerów wśród samodzielnych pracowników, którzy zamiast poprzeć taki projekt, zbojkotowaliby go. Szkoda. Z prowadzonych wówczas dyskusji pamiętam jednak sensowną uwagę prof. Banaszewskiego o wyraźnym oddzieleniu tych dziedzin, które pracują dla ogólnie rozumianej promocji, reklamy (plakat, projektowanie opakowań, fotografia reklamowa), od tych, które realizują projektowanie pozbawione tej funkcji (np. książka, film animowany, fotografia artystyczna). Lata osiemdziesiąte na rynku projektowania graficznego w Krakowie niewiele zmieniły. Po zawieszeniu stanu wojennego w 1983 roku tak zwana normalizacja prowadziła do stopniowego rozluźniania rygorów i przepisów PRL sprzed roku 1980. Zniknęło Biuro Kontroli Prasy i Widowisk, czyli cenzura, regulował się rynek zamówień, młodsze pokolenie dochodziło do głosu w wydawnictwach, rosła liczba zamówień dla grafików. Powstała w Krakowie prywatna Galeria Plakatu Krzysztofa Dydo, która zaczęła animować niezależny ruch wystawienniczy wspierający nasz okręt flagowy. Wypływał na wielkie wody plakatu Mieczysław Górowski, przez wiele lat niekwestionowany mistrz plakatu malowanego. Wszyscy w katedrze byliśmy oddani ostatecznemu zwycięstwu 4 czerwca 1989 roku. Jednak w funkcjonowaniu tego organizmu nic się nie zmieniało. Umacniała się moja pozycja w związku z tym, że od 1986 roku, kiedy z przygodami uzyskałem tytuł docenta, stałem się partnerem w podejmowaniu decyzji. Wydawano też coraz więcej moich plakatów, co wyraźnie potwierdzało, że Pracownię Plakatu prowadzi ktoś, kto tą dziedziną naprawdę się para. Nie do przecenienia jest fakt, że stanowiliśmy z Wojtkiem Kwaśniewskim mocny tandem w logicznych korektach. Ostatecznie wystawy końcoworoczne naszej Pracowni były pokazem dobrych rezultatów prowadzonej pracy ze studentami. W 1990 roku wyjechałem na rok do Stanów Zjednoczonych, gdzie uczyłem projektowania w University of Connecticut. Dla Wojtka Kwaśniewskiego, wtedy mojego asystenta, był to trudny czas, ponieważ wszystko zwaliło się na jego głowę. Wra-

PIOTR KUNCE Trudna sprawa… / A though matter on…

hours-long discussions and conferences would sparkoﬀ robust debate about the Faculty’s future. I think the dean changed, regretfully, his mind anticipating he would not be able to find reliable partners among the autonomous staﬀ: they would boycott the plans rather than support them. I remember Prof. Banaszewski’s correct argument he raised in discussions we had then, that the areas which work for the broadly defined promotion or advertising (poster, packaging design, advertising photography) and those which pursue design stripped of that function (e.g. book design, animate film, art photography) should be kept separate. The 1980s did not change much in the graphic design market in Krakow. After martial law was lifted in 1983, political normalisation, as it was called, led to the repressive communist measures and regulations from before 1980 being gradually relaxed. Biuro Kontroli Prasy i Widowisk, or Polish censorship, disappeared, the market of contracts was stabilising, the younger generation came to the fore and the number of commissions for designers grew. A private poster gallery was founded in Krakow – Krzysztof Dydo’s Galeria Plakatu, which inspired an independent exhibition movement supporting our flagship. Mieczysław Górowski, for many years the uncontested master of the painted poster, sailed out onto the vast waters of poster art. All of us in the Department were entirely devoted to the ultimate victory of 4 June 1989. However, nothing much changed in the way the organism functioned. My position was consolidated, as having been nominated for assistant professor in 1986 (not without mishaps though), I became a legitimate partner in discussion. Also, more and more of my posters were published, which clearly showed that the studio of Poster Art was run by someone who really worked in that field. The fact that I and Wojtek Kwaśniewski were a duo strong in logical corrections was inestimable. All in all, end-of-year exhibitions at our studio were a showcase of successful work with students. In 1990 I spent a year in the US, where I taught design at the University of Connecticut. For my then assistant, Wojtek Kwaśniewski, that period was really

Pracownia Form Reklamowych Commercial Design Studio → [ 338–345 ]

całem jednak do Polski pełen wrażeń, doświadczeń, przyglądania się innemu systemowi uczenia, ale, co też ważne, pełen dystansu do kraju widzianego przez rok z dużej odległości. Wydawało mi się, że mogę przenosić góry, a przy okazji wyborów na kierownika katedry większość poprze moją kandydaturę. Upewniały mnie w tym słowa wypowiadane przez kolegów, uważających taki wybór za oczywistość. Zimny prysznic w postaci wyboru prof. Bolesława Oleszki z Pracowni Liternictwa (malarza) na kierującego katedrą ostudził mój naiwny zapał. Znowu znaleźliśmy się w sytuacji bez szansy na jakikolwiek manewr. Z uporem godnym lepszej sprawy zacząłem starania o zakup pierwszego na wydziale komputera, uwieńczone sukcesem. Zmieniało to powoli jakość projektowania. Następne maszyny, pozyskiwane niemal cudem i za sprawą prywatnych starań, rozwijały tę bajkę cyfrową mimo braku wsparcia ze strony ówczesnej dziekańskiej władzy. Na szczęście byli już sojusznicy. Z prof. Skuliczem pracował od dłuższego czasu Władysław Targosz, absolwent Wydziału Form Przemysłowych z wrodzoną twardą logiką prowadzenia przedmiotu. Po odejściu szefa przejął Pracownię Form Reklamowych (taką zmianę nazwy wprowadzono w roku 1992), biorąc do pomocy Kubę Sowińskiego. Ten tandem zrezygnował wkrótce z warsztatu pomocniczego, jakim była serigrafia czy fotografia, i rozpoczął żmudne budowanie tożsamości Pracowni z nowym spojrzeniem na otaczającą rzeczywistość. Jasne, logiczne wymagania i oceny dały szybko dobry efekt i w chwili obecnej dyplomy uzyskiwane w Pracowni Form Reklamowych stanowią wizytówkę wysokiego poziomu. Cóż tam się dzieje? Projektowanie spójnych stylistycznie prac z obszaru identyfikacji wizualnej, projekty layoutu czasopism, rodzin opakowań to najmocniejsza strona. W szerokim wachlarzu pokazują się również inne ćwiczenia obejmujące założenia kampanii reklamowych, dowcipnej antyreklamy, a także drobne, urocze pomysły kart do gry, na których znajdują się pracownicy wydziału czy wybrane inteligentnie postaci historyczne.

tough as he had his hands full. But I came back thrilled and rich in new experiences and observations of a different system of teaching and, most importantly, with a revised attitude to my country, which I had watched from a distance for a year. It seemed to me that I could move mountains, and when it came to elections for head of department I was more than certain the majority would choose me. I was reassured by my colleagues who thought that the option was obvious. The choice of Prof. Bolesław Oleszko from the Lettering Studio (a painter) was a cold shower that cooled my naive enthusiasm. We were back to square one, with no prospects of any progress. With determination worthy of a better cause, I took attempts to purchase the first computer for the Faculty. Bit by bit, the quality of design work began to change. With each next machine (acquired almost by miracle and through private effort), our digital fairy tale unfolded, although no support was provided by the dean’s office. Fortunately, we had allies by then. Władysław Targosz had been Prof. Witold Skulicz’s collaborator for some time; a graduate of the Department of Industrial Design, he showed innate, iron logic in teaching. Having resigned from this post he took over the Commercial Design Studio (named so in 1992), soon drafting in Kuba Sowiński to help. This duo crossed out auxiliary techniques like serigraphy and photography from the curriculum and began to build painstakingly the studio’s identity that promoted a new approach to reality. Clear, logical requirements and evaluations produced good effects; these days, diplomas conferred by it stand for top level skills. What does it do? Its key strength is stylistically coherent designs in the area of visual identity, layout of periodicals and packaging families. Exercises include objectives of advertising campaigns or witty antiadver tising. Plus some minor, delightful ideas, like cards featuring the department’s staff members or aptly selected historical figures.

W spojrzeniu na Pracownię Liternictwa sięgam pamięcią wstecz. Po odejściu na emeryturę w 1975 roku doc. Adama Stalony-Dobrzańskiego Pracownię Liternictwa prowadzili, dzieląc swoje obowiązki wobec studentów z grafiki oraz malarstwa i rzeźby:

A presentation of the Lettering Studio takes us back in time a little. After Adam Stalony-Dobrzański retired in 1975, the Lettering Studio was run by Senior Lecturer Janusz Gawłowski, Prof. Bolesław Oleszko and Prof.

86 / 87

GRAFIKA / GRAPHICS

Pracownia Liternictwa i Typografii Lettering and Typography Studio → [ 346–353 ]

st. wykł. Janusz Gawłowski, prof. Bolesław Oleszko, prof. Jacek Gaj, współpracujący z młodszym Wojciechem Regulskim. Będąc już w tym czasie jednym z prowadzących, nie mam wystarczającego dystansu, aby oceniać te lata. Niewątpliwie Pracownia Liternictwa ewoluowała, wprowadzano nowe ćwiczenia, a mimo to unosił się zakonserwowany duch, nieprzystający do zmieniającego się świata, przyspieszającego gwałtownie w latach dziewięćdziesiątych. Wprowadzane zadania bazujące na wzorcach z lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych powodowały, że mimo praw do dyplomowania liternictwo było omijane dużym łukiem. Zmiany w programie, które od roku 2003 zaczął wprowadzać prof. Wojciech Regulski, były na początku dość delikatne. Podstawą dla nich stał się powrót do idei prof. Gardowskiego, który w latach powojennych prowadził Pracownię Liternictwa i Grafiki Użytkowej. Było więc to bardziej łączenie tych dwóch dziedzin, a nie wysuszanie do samej litery, jakże rzadko funkcjonującej samotnie. Duże zmiany, które teraz nazwałbym rewolucyjnymi, zaczęły się nie tak dawno. Zmiana nazwy na Pracownię Liternictwa i Typografii przewartościowała całkowicie program. Nie była to zmiana kosmetyczna. Stawiane zadania wypłynęły na zupełnie inne wody związane z typografią, projektowaniem fontów, aplikacjami typografii do innych wydawnictw czy akcydensów. Sądzę, że ważne trzy grosze dołożyła do tego Aleksandra Toborowicz. W rezultacie Pracownia Liternictwa i Typografii nie jest już ubogim krewnym, traktowanym jak przedmiot ogólnoplastyczny, ale stała się pełnoprawnym uczestnikiem naszych zmagań z materią projektową. Chwała jej za to!

Jacek Gaj in collaboration with his younger colleague Wojciech Regulski; they all split their time between the students of graphic arts, painting and sculpture. Being one of the educators in those days, I cannot really judge them at arm’s length. No doubt the Lettering Studio evolved, new exercises were introduced, but it was dogged by the conservative spirit, incompatible with the world change that gained momentum in the 1990s. The newly introduced assignments were still based on 60s and 70s models, which made potential students steer clear of Lettering despite its authority to confer degrees. Spearheaded in 2003 by Professor Wojciech Regulski, revisions to the syllabus were very mild at first. The first move was to go back to and revive the ideas of Prof. Ludwik Gardowski, who headed the Studio of Lettering and Applied Graphic Arts after the Second World War, by combining these two areas rather than drying the concept down to the letter, which, let us face it, hardly ever exists alone. Significant change, which, from today’s perspective, I would call revolutionary, began only fairly recently. The name change to the Studio of Lettering and Typography redefined the programme. And that was not a cosmetic change. The tasks that the students complete these days explore completely diﬀerent areas relating to typography, font design, or the application of typography to other publications or job printing. Aleksandra Toborowicz put in her pennyworth as well. As a result, the Studio of Lettering and Typography is no longer a poor relative, a course in general art, but a legitimate partner in our work on design matter. Praised be the Studio!

W Pracowni Książki ten proces trwał dłużej. Profesor Roman Banaszewski, choć starał się o pozyskiwanie coraz to nowych urządzeń poligraficznych (czasem kosztem innych potrzeb katedry), nie przyczyniał się jednak do zmian jakościowych kształcenia. Wprowadzone przez niego tak zwane książki autorskie, arkusze poetyckie w żaden sposób nie wpływały na profesjonalizację uczenia. Wyraźnie czuło się zaangażowanie prowadzącego w swoją twórczość, będącą chyba jednak daleko od książki. Po odejściu prof. Romana Banaszewskiego nastąpił adiunkt Zbigniew Majkowski, później doktor habilitowany. Ogromne kłopoty zdrowotne jego żony, Marysi, i WALKA, którą

This process took longer in the Book Design Studio. Prof. Roman Banaszewski strove to procure new printing devices (sometimes at the expense of the Department’s other needs), which nevertheless did not trigger any quality change in education. The introduction of what he called author’s books or poetic sheets did not make the teaching process any more professional. The students could sense that their mentor was engrossed with his own art, which, I suppose, was far from book design. When Prof. Roman Banaszewski quit, he was succeeded by Dr Zbigniew Majkowski. His wife Marysia’s enormous health problems and the

PIOTR KUNCE Trudna sprawa… / A though matter on…

Pracownia Projektowania Książki Book Design Studio → [ 354–361 ]

Pracownia Projektowania Wstępnego Studio of Design Essentials → [ 370–375 ]

toczył wszystkimi swoimi siłami o ratowanie jej życia, spychały na dalszy plan jakąś mocniejszą decyzję o rozwoju Pracowni. Nagła śmierć w 2011 roku Zbyszka, popularnego „górala” (z Żywca), spowodowała, że Pracownię Projektowania Książki powierzono dr Dorocie Ogonowskiej i jej asystentce Magdzie Koziak-Podsiadło. To pchnęło książkę na nowe tory i co roku możemy oglądać coraz lepsze realizacje tamże powstające. Pracownia jest przyjazna studentom i zyskała na swoim znaczeniu, biorąc udział w wielu ważnych pokazach tej dziedziny. Dzięki zrozumieniu nowego dziekana w 2009 roku powstał przedmiot projektowanie wstępne, którego prowadzenie objął adiunkt Michał Jandura – mój wieloletni współpracownik w Pracowni Plakatu. Gwałtowne zmiany, które czasem dotykają ludzi, miewają zbawienne działanie. Mimo trudnej sytuacji domowej (dopiero co urodzony syn, a to już drugie dziecko Michała), mimo ogromnych, prestiżowych zleceń Michał Jandura, demiurg pakietu Adobe Creative Suite, stworzył natychmiast, od zera, program nauczania łączący wiele umiejętności przydatnych we wszystkich pracowniach specjalistycznych. Zawsze byłem zdania, że do uczenia początkowego są potrzebni ludzie z największym doświadczeniem. I w tym przypadku tak się stało. Doświadczenie w pracy wydawniczej, projektowaniu plakatu, projektowaniu obrazu ruchomego (Flash) zdaje egzamin w prowadzeniu tej bardzo trudnej działki i sprawdza samodzielność w kierowaniu. Sekunduje mu w tej chwili Ireneusz Borowski, prowadzący przygotowanie komputerowe, czyli naukę programów. Doszedłem do przedmiotu projektowanie plakatu, który objąłem w 1980 roku. Widząc, co się dzieje, nasz kochany dziekan, prof. Włodzimierz Kunz, jesienią 1980 roku, czyli w stanie euforii pierwszej „Solidarności”, powiedział mi na korytarzu przy ulicy Humberta: – Pietrek, nie wiadomo, co się może zdarzyć. Zrób szybko adiunkturę. No i zrobiłem ją szybko. Już z dorobkiem, błyskawicznie uzyskałem przewód na stanowisko adiunkta, który wówczas zastępował doktorat, i Rada Wydziału mogła mi oficjalnie powierzyć prowadzenie Pracowni Projektowania Plakatu. Byłem rzucony na głęboką wodę.

88 / 89

GRAFIKA / GRAPHICS

fierce BATTLE he fought to save her life, took his mind off more definite decisions concerning the studio’s development. In 2011, following the sudden death of Zbigniew, nicknamed “the Highlander” (he came from Żywiec), Dr Dorota Ogonowska took the reins with Magda Koziak-Podsiadło as her assistant. This breathed new life into Book Design, and more and more brilliant productions are now created there every year. The studio is student-friendly and has grown in status by taking part in a range of major shows in this field. Thanks to the new dean’s understanding, a new course in design essentials was launched in 2009. It is taught by Michał Jandura, for many years my colleague the Poster Design Studio. Sometimes, sudden changes that affect people may have salutary effects. Although his family situation was not easy (a newborn son, his second child) and in spite of large prestigious commissions, Michał Jandura, an Adobe CS fiend, immediately created a course programme from scratch, which combined a range of skills that are useful in all the specialised studios. I have always been of the opinion that early education needs people with the soundest experience. And that is what happened in this case. Experience in publishing work, poster design, moving picture design (Flash) tests well in this tough area. He is now backed up by Ireneusz Borowski who teaches computer skills (instruction in the use of software). I have now reached the subject of poster design, which I took over in 1980. Aware of the political situation, our dear dean Prof. Włodzimierz Kunz said to me in the hallway of the building at Humberta Street in autumn 1980, which was during the time of euphoria over the first Solidarity: “Piotr, we don’t know what’s going to happen, get your assistant professorship fast.” So I did. With my output, I had the procedure for assistant professor opened soon (the title of assistant professor was conferred in lieu of a doctor’s degree at the time) and the Faculty Council could officially nominate me as head of the studio. I was thrown in at the deep end. A summary of 33 years of the Studio of Poster Design is as difficult as the above history of the Depart-

Pracownia Projektowania Plakatu Poster Design Studio → [362–369]

Ogarnięcie okresu trzydziestu trzech lat jest równie trudne jak wcześniejsze uwagi o Katedrze, choć przecież jako zasadniczy uczestnik tego procesu wiem dużo, dużo więcej. Na początku chcę oddać honor tym, którzy znosili moje fanaberie, złości, obawy i stresy. Wszyscy w ogromny sposób przyczyniali się do tego, że Pracownia wielokrotnie błyszczała. Nie mogę rozpisywać się o każdym. Z Wojtkiem Kwaśniewskim stanowimy tandem od 1982 roku. Trzydzieści lat! Czasem nasze korekty są IDENTYCZNE. Jakbyśmy mieli w uchu słuchawkę i jeden drugiemu nadawał, co powiedzieć. KGB. Michał Jandura, który dokonywał cudów w projektowaniu katalogów prac studenckich wydawanych przez nas od 2001 roku, wspaniały towarzysz wypraw zagranicznych z wystawami Poster Studio on Tour. Urszula Bogucka, nasza wybitnie zdolna absolwentka wprowadzająca inne spojrzenie na zadania wstępne. Katarzyna Bojanowska – fantastyczna typograf, która dała nam nowe zadania z infografiki, również kompan z USA i Turcji. A teraz Ewa Wein, która dopiero zaczęła pracę, ale już z wieloma wyróżnieniami i nagrodami za swoje plakaty. Za najlepszy czas uważam ten, który nastąpił po roku 2000. Zakończywszy pracę jako prorektor, zamknąwszy prywatne studio projektowania, całkowicie oddałem się promowaniu naszej Pracowni, głównie za granicą, urządzając wiele poważnych wystaw. Rozpoznawalność plakatu z ASP w Krakowie gwałtownie skoczyła. Stosunkowo częste prowadzenie przeze mnie warsztatów w szkołach w różnych krajach świata dodaje nam jeszcze punktów. W 2006 roku cały Pałac Sztuki Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych zajęła nasza wielka ekspozycja. Mamy największą na ASP liczbę studentów zagranicznych w ramach programu Erasmus. Harujemy, ale mamy z tego wielką satysfakcję. Chwalę się? Tak. Jak to wszystko ocenić, ocenić też siebie? Nie wiem. Wylałem trochę żółci, nie czując się dobrze z pisaniem panegiryków. Jeśli znajdzie się ktoś, kto po prostu może zrozumieć, że istnieje facet o całkiem innych poglądach i na dodatek z prawem do ich ujawniania, to dobrze. Nie czuję się za dobrze, obserwując losy naszych absolwentów. Zawsze chwalimy się ich sukcesami indywidualnymi, szczególnie tych absolwentów, którzy pracują na Wydziale. A może

PIOTR KUNCE Trudna sprawa… / A though matter on…

ment, yet as the principal actor in the process I know a lot more. At first, I wish to give acknowledgement to those who had to bear my fads, fits of irritation, concerns and stresses. They all vastly contributed to the studio’s numerous successes. I cannot dwell on every one of them. Wojtek Kwaśniewski and I have operated in tandem since 1982. Thirty years. Sometimes our corrections are IDENTICAL. As if we were wearing headphones and one was giving the other instructions on what to say. The KGB. Michał Jandura has worked wonders designing catalogues of student work, which we have published since 2001, and has been a great companion on foreign tours as part of the Poster Studio on Tour exhibitions. Urszula Bogucka – our enormously talented graduate who brings in a new perspective on introductory projects. Katarzyna Bojanowska – a fantastic typographer, who set new tasks in infographics for us, also a companion to the US and Turkey. And last but not least, Ewa Wein, a new kid on the block, but already a winner of several awards and distinctions for her posters. I believe the time since 2000 has been our golden age. Having completed my term as pro-rector, and having closed my private design studio, I have devoted myself totally to the promotion of the Poster Design Studio, chiefly abroad, staging a series of high-profile exhibitions. “Brand recognition” of Krakow posters skyrocketed. I give workshops relatively often in schools around the world, which earns us some extra points. In 2006 the entire Art Palace of the Society of Fine Arts Friends was filled by a great exhibition of our work. Of all the Academy’s departments, we have the largest number of foreign students as part of the Erasmus programme. We drudge but it gives us great satisfaction. Am I boastful? Yes, I am. How to evaluate all that, including myself? I do not know. I’ve been bitter but I do not feel comfortable writing panegyrics. If there is someone who can simply understand that there is a guy who just has a diﬀerent opinion and the right to disclose it, that will be great. Watching the careers of our graduates sometimes makes me upset. We always pride ourselves on their individual successes, especially of those who work at

w końcu trzeba zapytać wszystkich, co wynieśli ze szkoły, co im przeszkadzało, czego brakowało? To dopiero byłaby najprawdziwsza opinia! Zrobiłem sobie kiedyś „rachunek sumienia” – co udało mi się przeprowadzić, co zmienić na Wydziale. I jest to rachunek negatywny: prawie nic. Zrobiłem dużo z Pracownią, którą prowadzę, ale w skali Wydziału – zero. Jak na to, że moja aktywność zmierza do końca, nie jest to wynik zadowalający. Mam stosy zapisanych uwag, listów, pism z wielu lat. Pozostały niewykorzystane. W czasie tych trzydziestu lat zmieniałem poglądy, ale niestety, wiele z uwag uważam za słuszne i warte tego, by zostały wprowadzone. Dlaczego jest taki opór materii, aby coś naprawdę zmienić?! Chyba to spleen Krakowa…

the Faculty. Perhaps it is time we asked everyone what they took away, what hindered them, what they felt was missing. That would be the most truthful opinion! Once I did some soul searching: what have I completed? How have I changed the Faculty? The balance is negative: almost nothing. I have done a lot with the Studio I run, but on the Faculty scale – nil. Considering that my activity is approaching its end, this is not something to write home about. I have piles of notes, letters, writings dating back years. They were never used. Over those 30 years I have changed views, but unfortunately I believe many of them are right and should be implemented. Good God, why is there such a resistance of matter to change? It must be that Krakow spleen…

Jaka jest Katedra Grafiki Projektowej teraz? Jest znacznie lepsza, niż była. Wszystkie Pracownie mają swoich prowadzących – fachowców. Nikt już nie może powiedzieć, że malarz prowadzi ten czy tamten przedmiot z projektowania. To bardzo ważne. Wiemy, o czym mówimy, wiemy, czego uczymy.

What is the Department of Graphic Design like now? A lot better than it use to be. The heads of all the studios are professionals. No-one will now say that a painter teaches a course in design. This is very important. We know what we talk about; we know what we teach.

Fatalną sytuacją Wydziału, a co za tym idzie – również Katedry, jest lokalowe rozbicie. Nakładające się czasem zajęcia, bieganie z miejsca na miejsce, brak skupienia na swoim, ważnym w pewnej chwili przedmiocie, brak teoretycznych przedmiotów skorelowanych z kształceniem praktycznym projektowania, szeroka gama możliwości, ale czasem także obowiązek wyboru przedmiotów niespecjalistycznych i jeszcze inne braki powodują, że absolwenci wychodzą z buławą w plecaku, ale wnet się okazuje, że nie umieją pracować w zespole, nie umieją walczyć o swoje, nie mają praktycznego przygotowania. Buława szybko śniedzieje i płacą ciężkie frycowe za miłe studia i wysokie noty. Niejasne są przepisy ministerialne, które mogą być różnie interpretowane, co znowu nie prowadzi do profesjonalizacji. A przecież ta nasza Polska stale oczekuje wyższej klasy specjalistów na wielu polach, wliczając w to design. W wielu krajach to właśnie design pchał ludzi ku nowoczesności, był kołem zamachowym dla gospodarki. Zalew kiczu, złych druków, jaki obserwujemy, oprócz wolnej amerykanki, która panuje na rynku, jest efektem upadku kształcenia estetycznego społeczeństwa,

Detrimental for the Faculty of Graphic Arts, and, by implication, for the Department of Graphic Design is its physical dispersion. The overlapping classes, running from place to place, the inability to concentrate on one’s subject, no theoretical courses aligned with training in practical design, the broad oﬀer of – sometimes obligatory – non-specialised subjects, as well as some other drawbacks, are the reason why students leave the Academy with marshal’s batons in their packs but soon turn out unable to work in a team, to fight for what is theirs and have no practical background. The baton tarnishes fast and they pay dearly for their carefree study years and high grades. The ministry’s regulations are unclear and consequently hard to interpret, which again prevents making academic education more professional. But this country expects top-class specialists in various fields, including design. In many countries it was design that pushed societies towards modernisation and gave a boost to their economies. The glut of tacky products and poorly designed prints that Poland has observed is a result not only of the market free-for-all but also of the collapse in aesthetic

90 / 91

GRAFIKA / GRAPHICS

jakie następowało po 1983, 1984 roku. Również dlatego, że artystyczne szkolnictwo było zdominowane przez artystów, a sztuka zaczęła skręcać w stronę dla mas niezrozumiałą. Te narzekania „na drogę do szkoły pod górkę” można by mnożyć. Równocześnie, kiedy jest wystawa na koniec roku, kiedy widzę czyste, wyposażone w sprzęt sale, kiedy wchodzę odnowionymi schodami do naszych sal przy ulicy Karmelickiej, kiedy… itd., itp., to jestem, cholera, dumny z tego jak bardzo poszliśmy do przodu. Tyle widziałem, że nie wolno narzekać. Narzekać można na siebie, że wystarczająco nie wykorzystujemy danego nam wspaniałego czasu. →|

PIOTR KUNCE Trudna sprawa… / A though matter on…

education of Polish society after 1983 and 1984; and of the fact that art education was dominated by artists while art took a direction that was incomprehensible for the masses. This lamentation over this uphill battle could go on and on. At the same time, when students’ work go to the end-of-year show, when I see the clean, well-equipped studios, when I climb up the renovated staircase on Karmelicka Street etc, etc, I am bloody proud we have come such a long way in our eﬀort. I have seen so much that I should know better than to complain. All we may complain about is that we are not making enough use of the wonderful time that has been given to us. →|

Fotografii na „Grafice” trzydzieści lat minęło jak jeden dzień…

– ZBIGNIEW ZEGAN –

¶ …gdy równocze-

śnie Wydział Grafiki obchodzi swoje 45-lecie, a krakowska ASP 195-lecie swego istnienia. Okazałe rocznice, jubileusze, zachęcają do refleksji historycznej, do spojrzenia przypominającego, skąd przyszliśmy, co zrobiliśmy i jaką drogą zmierzamy w przy-

szłość, bowiem historia est magistra vitae… et artis. →

Photography at the Graphic Arts: thirty years in flash…

– ZBIGNIEW ZEGAN –

¶ The 45th anniver-

sary of the Faculty of Graphic Arts coincides with the 195th anniversary of the

Academy of Fine Arts. Impressive anniversaries encourage historical reflection, and a glimpse into where we’ve come from, what we’ve done and which way we are going to walk into the future because historia est magistra vitae… et artis. →

ZBIGNIEW ZEGAN Fotografii na „Grafice”… / Photography at the Graphic Arts…

od lewej / from left: Zbigniew Łagocki, Grzegorz Przyborek, Jerzy Werner obrona adjunktury Grzgorza Przyborka Grzegorz Przyborek’s defense 1986 Józefina Bransch-Walczak 1976

Jan Janczak w Pracowni Rysunku Filmowego Jan Janczak in the Cartoon Film Studio lata 70. / 1970s

od lewej / from left: Józefina Bransch-Walczak ze studentką Zofią Szonert w ciemni fotograficznej przy ul. Humberta 3 / Józefina Bransch-Walczak with student Zofia Szonert in the darkroom at 3 Humberta Street 1975

od lewej / from left: Krzysztof Kiwerski, Jacek Drozdowski, Jerzy Kucia Spotkanie Wielkanocne / Easter party lata 80. / 1980's

Anna Gałuszka, Zbigniew Zegan ~ 1983–1985

Kazimierz Urbański w Pracowni Rysunku Filmowego / Kazimierz Urbański in the Cartoon Film Studio 1962

Jerzy Werner w Pracowni Fotografii przy ul. Humberta 3 / Jerzy Werner in the Photography Studio at 3 Humberta Street 1976

Jerzy Werner ze studentami w Pracowni Fotografii / Jerzy Werner with students in the Photography Studio ~ 1968–1970

od lewej / from left: Zbigniew Łagocki, Stanisław Batruch, Zbysław Maciejewski, Jerzy Werner, Franciszek Bunsch, Włodzimierz Kotkowski, Witold Skulicz, Zbigniew Zegan 1986

Józefina Bransch-Walczak (w tle) ze studentem / Józefina Bransch-Walczak (in the background) with a student ~ 1968–1970

Jerzy Werner ze studentami w Pracowni Fotografii Jerzy Werner with students in the Photography Studio ~ 1968–1970

Jerzy Kucia

Dla dzisiejszych studentów i większości pedagogów w Akademii czymś oczywistym i normalnym jest nauczanie fotografii na prawach i zasadach autonomicznych. Chociaż nie wszyscy mieli możliwość głębszego poznania własnej tradycji fotografii, jej rodzajów, specjalności, specjalizacji i środków wyrazowych, które uprawniają fotografię do pełnej autonomii jako „młodszej” dyscypliny obrazowania i ekspresji. Trzydzieści lat temu wspomniane wyżej zagadnienia związane z edukacją fotografii w akademiach w Polsce nie były tak oczywiste i tak rozumiane – po prostu nie było takiej możliwości. Idea utworzenia Katedry Fotografii w krakowskiej ASP zrodziła się na początku lat osiemdziesiątych, gdy na wszystkich polskich uczelniach w ramach ruchu społecznego „Solidarność” trwały gorące dyskusje nad koniecznością zmian programowych i strukturalnych, formułowano postulaty i projekty tych zmian oraz dochodziło do strajków całych wspólnot akademickich – studentów i pedagogów. W wyniku postulatów strajkowych na naszej uczelni senat ASP w listopadzie 1982 roku, podczas stanu wojennego, podjął decyzję o utworzeniu Katedry Fotografii na Wydziale Grafiki. O problemach z jej powstaniem świadczył wynik głosowania senatorów – trzynaście głosów było „za”, dziesięć – „przeciw”. Pierwszy wówczas elekcyjny rektor prof. Włodzimierz Kunz powołał Katedrę, łącząc Międzywydziałowy Zakład Fotografiki ASP i Pracownię Fotograficzną Wydziału Grafiki w strukturze tegoż Wydziału. Katedra Fotografii zainaugurowała działalność na Wydziale Grafiki 4 stycznia 1983 roku z udziałem ówczesnego dziekana Wydziału – prof. Witolda Skulicza. Zgodnie z przyjętym przez senat projektem nowa jednostka składała się z czterech pracowni: Podstaw Fotografii, Technik Fotograficznych, Fotografii, Obrazowania Elektronicznego (wakat), których kadrę dydaktyczną stanowili: doc. Jerzy Werner, st. asyst. Józefina Bransch-Walczak, asyst. Agnieszka Jemielity, wykł. Krzysztof Rzepecki, st. wykł. Zbigniew Łagocki, adiunkt Zbigniew Zegan. Nowo utworzona Katedra stała się w ten sposób pierwszą i przez dłuższy czas jedyną tego rodzaju placówką naukowo-dydaktyczną na polskich uczelniach artystycznych. W ciągu trzydziestu lat nieduży zespół wykładowców fotografii stale zdobywał nowe doświadczenia, modyfikując programy nauczania, systemy zadań dydaktycznych i stopniowo

For today’s students and the majority of teachers at the Academy, photography taught on an autonomous basis and equal footing with drawing, printmaking, painting and sculpture is something obvious and normal. Yet not all of them have had the opportunity to delve into the local tradition of photography, its types, uniqueness, specialised areas and expressive means that legit imise full autonomy for photography as a younger discipline of imaging and expression. Thirty years ago, higher education in photography was not that obvious and understandable in Poland – simply, there was no chance. The idea to set up a Department of Photography at the Academy came up in the early 1980s when, as part of the Solidarity social movement, heated discussion at all Polish universities were held on the necessary programme and structural changes, postulates and proposed changes were drafted, and entire university communities – the teachers and students alike – went on strike. The strikers’ postulates at our school prompted the Academy’s Senate to resolve on forming a Department of Photography within the Faculty of Graphic Arts in November 1982, under martial law. The voting results (13 votes for, 10 against) show that there was some problem founding the unit. Prof. Włodzimierz Kunz, the first elected rector, founded the Department by merging the Academy of Fine Arts Interdepartmental Unit of Photography with the Studio of Photography of the Faculty of Graphic Arts within the structure of the Faculty. The Department of Photography launched its activity in the Faculty of Graphic Arts on 4 January 1983 in the presence of the Dean of the Faculty, Prof. Witold Skulicz. In keeping with the proposal approved by the Senate, the new unit consisted of four studios: the Fundamentals of Photography, Photographic Techniques, Photography and Electronic Imaging (vacant). The teaching staff included Jerzy Werner, Józefina Bransch-Walczak, Agnieszka Jemielity, Krzysztof Rzepecki, Zbigniew Łagocki and Zbigniew Zegan. The newly established Department thus became the first – and for quite a while the only – research and educational unit of this type in Polish art schools. Over the last 30 years, this small team of photography tutors has gained growing experience, kept modi-

ZBIGNIEW ZEGAN Fotografii na „Grafice”… / Photography at the Graphic Arts…

unowocześniając wyposażenie warsztatowe niezbędne do pro- fying and updating course programmes and teaching wadzenia zajęć ze studentami o coraz to nowszą profesjonalną objectives, and gradually upgraded the studio’s equipaparaturę. Aby osiągać powyższe cele, wykładowcy prowadzili ment for the students’ use by acquiring state-of-the-art, prace badawczo-artystyczne własne i statutowe, finansowa- professional apparatus. To achieve these objectives, the tutors carried out individual and statutory artistic ne przez Komitet Badań Naukowych. Do osiągnięć Katedry and research work financed by the KBN – the National i jej pracowników należy zaliczyć: zdobywanie nowych stopni Research Committee. The list of achievements of the naukowych, uruchomienie dzięki funduszom z KBN od lat wa- Department’s staﬀ includes obtaining new academic kującej Pracowni Obrazowania Elektronicznego (prof. Krzysz- degrees; the KBN-financed activation of the Studio tof Kiwerski, 1995), własne wydawnictwa, takie jak Zeszyty of Electronic Imaging, which had long been dormant Naukowe i Artystyczne Wydziału Grafiki „PHOTOGRAPHICA” (Prof. Krzysztof Kiwerski, 1995); Academy publicapod redakcją Zbigniewa Zegana, podręcznik Kształtowanie ob- tions such as Zeszyty Naukowe i Artystyczne Wydziału Grafiki PHOTOGRAPHICA with Zbigniew Zegan as its razu w fotografii na podłożach nietypowych autorstwa Józefiny editor-in-chief, and Image Forming In Photography On Bransch-Walczak i Agnieszki Jemielity (KBN, 1998) oraz wiele Non-Typical Grounds, a manual by Józefina Branschwystaw w kraju i za granicą, stypendia, nagrody, sympozja z pu- -Walczak and Agnieszka Jemielity (KBN, 1998); a range blikacją referatów i artykułów na temat fotografii, warsztaty of exhibitions held in Poland and abroad; scholarships; z udziałem znanych fotografów i firm zagranicznych, „wizytu- awards; conferences followed by the publication of pających profesorów” z Belgii, Kanady, Stanów Zjednoczonych, pers and articles on photography; workshops run by Słowenii. W ostatnich latach do Katedry trafia wielu studentów celebrated photographers and foreign manufacturers, visiting professors coming from Belgium, Canada, the zagranicznych w ramach programów Erasmus i Ceepus. US and Slovenia. In recent years, the Department has Wiele jest spektakularnych wydarzeń, które odbiły się been a popular choice among foreign students on the szerokim echem poza uczelnią i także poza krajem. Można EU Erasmus and Ceepus programmes. do nich zaliczyć na przykład wyłonioną w drodze konkursu There have been a lot of spectacular events that remiędzynarodowego (kurator Zbigniew Zegan) serię wystaw verberated widely outside the Academy and outside studentów i pedagogów katedr fotografii Akademii Sztuk Poland. One example is Krakow 2000 in Prague – Pięknych i Wydziału Filmowego i Telewizyjnego Akademii Prague 2000 in Krakow, a series of exhibitions showSztuk Scenicznych w Pradze (FAMU) zatytułowaną Kraków casing works by the students and teachers of the 2000 w Pradze – Praga 2000 w Krakowie, pokazaną w ramach photographic departments of the Academy of Fine Arts in Krakow and the Film and Television School Festiwalu 9. Europejskich Miast Kultury, albo pierwszy dyplom (FAMU) of the Academy of Performing Arts in Prague, multimedialny w zakresie fotografii zrealizowany przez Annę staged as part of the 9th Festival of the European Cities Morlinghaus (Niemcy) w Pracowni Fotografii II pod kierunkiem of Culture (curator Zbigniew Zegan). In addition, the st. wykł. Zbigniewa Zegana. Praca ta uzyskała w 2004 roku no- Department awarded the first degree in the field of minację do ogólnopolskiej wystawy i do „Konkursu o Nagrodę multimedia with a specialisation in photography to Prezydenta RP na najlepszy dyplom ukończenia studiów w za- Anna Morlinghaus (Germany) for a graduation work kresie sztuk pięknych i projektowych”. Oznacza to, że krakowską produced in Studio II under Zbigniew Zegan. In 2004 uczelnię reprezentowała na zewnątrz praca z dziedziny, która her work was shortlisted for the national exhibition and competition “The President of Poland Award for dopiero niedawno ugruntowała swoją pozycję wśród nauczathe Best Diploma in Art and Design”, which means that nych w Akademii „sztuk pięknych i projektowych”. the Krakow school was represented outside its walls Studenci z Pracowni Fotografii I prowadzonej przez pro- by an artwork created in a field that had only recently fesor Agatę Pankiewicz uzyskiwali nagrody w wielu między- strengthened its position among the “art and design” narodowych konkursach fotografii, w tym w programach uni- subjects taught at the Academy.

98 / 99

GRAFIKA / GRAPHICS

wersyteckich: Epson Award – Best selected works w 2005 roku na Międzynarodowych Targach Sztuki „Art Cologne”; główną nagrodę na Międzynarodowym Festiwalu Fotografii – Fabryka Szkół, w Łodzi w latach 2007 i 2009; w 2009 roku dwie studentki z tej Pracowni odniosły sukces, kwalifikując się do finału światowego konkursu Sony World Photography Awards Student Focus w Londynie; w 2011 roku Aneta Jeleń uzyskała główną nagrodę w kategorii „Shots” Young Photographers Competition w Londynie; w 2012 roku w galerii Tate Modern w Londynie odbył się pokaz dyplomowych filmów Agnieszki Polskiej (dyplom w 2010 roku); w 2013 roku studentka Natalia Wiernik została zwyciężczynią Sony World Photography Awards Student Focus w Londynie. Zespół pedagogów-artystów fotografów jest mile przyjmowany i dobrze oceniany w licznych kontaktach krajowych i zagranicznych. Potwierdzają to częste zaproszenia do prezentacji oryginalnych krakowskich osiągnięć dydaktycznych na międzynarodowych konfrontacjach uczelni artystycznych z nauczaniem fotografii, na przykład w Łodzi (MFF, ASP), Poznaniu (ASP–MWF „Profile” / Skoki), Opawie (Instytut Twórczej Fotografii U), Bratysławie (ASP, MFB) i w Kolonii (Photokina). Od czasu utworzenia Katedry Fotografii jej rozwój dokonywał się nie tylko w zakresie programowym, lecz także wskutek różnego rodzaju zmian w przepisach, w technologii i pod wpływem naturalnego biegu czasu musiały następować zmiany organizacyjne, strukturalne i kadrowe. Pod pierwotną nazwą Katedra – z jej wewnętrzną strukturą trzech pracowni fotografii i czytelnym określeniem ich profilu przedmiotowego, specyfiki oraz funkcji dydaktycznych – działała do 1995 roku. Wtedy bowiem dzięki aktywowaniu czwartej pracowni (Pracowni Obrazowania Elektronicznego) można było wnioskować o zmianę nazwy całej jednostki na Katedrę Fotografii i Intermediów. W 2011 roku po włączeniu w strukturę Katedry filmu animowanego – autonomicznej specjalizacji istniejącej od 1957 roku, z wielkim dorobkiem edukacyjnym i artystycznym – została przyjęta nowa opisowa nazwa: Katedra Filmu Animowanego, Fotografii i Mediów Cyfrowych. Katedrę pod nowym szyldem stanowi obecnie pięć pracowni. Są prowadzone przez znanych

Students of Photography Studio I, headed by Professor Agata Pankiewicz, harvested a crop of awards in international photography competitions, including those organised as part of university programmes, for example the Epson Award – Best Selected Works in 2005 at Art Cologne or first prize at the Fabryka Szkół International Festival of Photography in Łódź (2007 and 2009). In 2009 two students of the Studio got to the finals of the Sony World Photography Awards Student Focus in London; in 2011 Aneta Jeleń won first prize for shots at the Young Photographers Competition in London; in 2012 Tate Modern in London showed Agnieszka Polska’s diploma films (graduated 2010); in 2013 Natalia Wiernik won the Sony World Photography Awards Student Focus in London. Enjoying a high profile in the art world in Poland and abroad, the Studio’s staﬀ of artist photographers are frequently invited to present Krakow’s original educational accomplishments at international meetings of art schools that oﬀer programmes in photography, for example in Łódź (the International Film Festival, Academy of Fine Arts), Poznań (the “Profiles” International Photography Workshop in Skoki, Academy of Fine Arts), Opava (the Institute of Creative Photo graphy at the Silesian University), Bratislava (the Academy of Fine Arts and Design, MFB) and Cologne (Photokina). Since its inception, the Department of Photography has developed not only in terms of its educational programme: organisational, structural and personnel changes had to take place as a result of various changes in legal regulations and technology, as well as over the natural course of time. With three photographic studios in its structure and a clear definition of their profile, unique character and educational functions, the Department existed under its original name until 1995, when the fourth studio (Electronic Imaging) was activated, warranting a change of the whole unit’s name to the “Department of Photography and Intermedia”. In 2011, after the Department took on animated film, an autonomous specialisation which had functioned from 1957 with considerable educational and artistic success, the new, descriptive name of the “Department of Animated Film, Photography and Digital Media” was adopted. The newly named Department currently has

ZBIGNIEW ZEGAN Fotografii na „Grafice”… / Photography at the Graphic Arts…

Pracownia Filmu Animowanego Animated Film Studio → [ 378–385 ]

Pracownia Fotografii I Photography Studio I → [ 386–393 ]

Pracownia Fotografii II Photography Studio II

→ [ 394–401 ]

i doświadczonych artystów: fotografów, grafików, projektantów, filmowców, artystów plastyków – absolwentów ASP, według ich autorskich programów nauczania fotografii przyjętych w 1998 roku przez Radę Wydziału do programu kształcenia kierunkowego na Wydziale Grafiki. Pracownia Filmu Animowanego jest kierowana przez prof. Jerzego Kucię (do września 2013 roku, od października Pracownię prowadzi dr Robert Sowa), wybitnego reżysera filmów animowanych, artystę plastyka, z jego autorskim programem i zespołem doświadczonych młodych pedagogów, bardzo dobrze przygotowanych do nowoczesnego nauczania specyficznej, filmowej sztuki animacji środkami plastycznymi. Pracownia cieszy się nie tylko wielkim zainteresowaniem naszych studentów, lecz także uznaniem na forum międzynarodowym, co poświadczają nagrody dla pedagogów i studentów na festiwalach filmów animowanych oraz warsztaty organizowane dla studentów zagranicznych. Pracownia Fotografii I – po przejściu na emeryturę profesora Zbigniewa Łagockiego, znanego artysty fotografika, od 1998 roku jest prowadzona przez prof. Agatę Pankiewicz (z asystentami: do 2009 roku z dr Lechem Polcynem, od 2010 roku z Michałem Kaweckim) na podstawie zaproponowanego przez nią nowego programu. Charakteryzuje się on intelektualno-artystycznym podejściem do fotografii jako do właściwego medium pozwalającego na podejmowanie różnych tematów i problemów estetyczno-formalnych, społeczno-krytycznych, często o cechach publicystki artystycznej wywodzącej się z lektury ideologicznych analiz i rozważań znanego i kontrowersyjnego badacza i teoretyka globalizmu Zygmunta Baumana. Pracownia Fotografii II – od 1995 roku prowadzona przez prof. Zbigniewa Zegana (do września 2013 roku) przy współpracy z dr. Tomášem Agatem Błońskim (od 2010 roku, od października 2013 roku jako kierownik Pracowni, z asystentem Szymonem Nowakiem). Program dydaktyczny zmierza do stworzenia studentowi możliwości kontynuacji i rozwoju umiejętności praktycznego posługiwania się fotografią, poznania metodyki „widzenia fotograficznego”, prowadzącej do takich przemyślanych i zaprojektowanych działań twórczych, które powinny dawać autonomiczny obraz fotograficzny lub cykl obrazów o artystycznych walorach estetycznych, narracyjnych,

100 / 101

GRAFIKA / GRAPHICS

five studios headed by well-known and experienced artist photographers, designers and artist-filmmakers trained at our Academy, with the educational process based on their self-designed courses approved by the Faculty Council in 1998 for inclusion in the programme of specialised training at the Faculty of Graphic Arts: The Animated Film Studio, headed by Professor Jerzy Kucia, (until September 2013, since October 2013 headed by Dr Robert Sowa) a celebrated director of animated films and visual artist; its mainstays are an original training programme and a team of young, experienced tutors conversant with modern methodologies for teaching the specific art of film animation with the use of visual means. The studio is popular with out students and enjoys international recognition, tokens of which are awards for the teachers and students at animated film festivals and workshops organised for foreign students. Photography Studio I: following the retirement of the widely acclaimed photographer Prof. Zbigniew Łagocki, it has been headed by Prof. Agata Pankiewicz (since 1998, with her assistants Dr Lech Polcyn until 2009, and Michał Kawecki since 2010), and pursues a new curriculum she proposed, characterised by an intellectual and artistic attitude to photography as the right medium to tackle a variety subjects and problems: aesthetic and formal, socio-critical, often with elements of artistic criticism derived from the reading of ideological analyses and discussions by Zygmunt Bauman, a famous and controversial researcher and theoretician of globalisation. Photography Studio II: since 1995 headed by Professor Zbigniew Zegan (until September 2013) in collaboration with Dr Tomáš Agat Błoński (from 2010, since October 2013 as head of the Studio with Szymon Nowak as assistant); its educational programme seeks to give students opportunities to continue and develop practical photographic skills and learn methods of “photographic seeing”, leading to such thought-out and purposed creative acts which produce an autonomous photographic image or cycle of images with an artistic value of aesthetic, narrative and conceptual nature. Another focus of the programme is to indicate the creative opportunities that exist on the borderline between the various media derived from or associated

Pracownia Fotografii III

Photography Studio III → [ 402–407 ]

Pracownia Obrazowania Cyfrowego The Digital Imaging Studio → [ 408–415 ]

konceptualnych. Drugi zakres programu to wskazanie możliwości kreacji na granicach między różnymi mediami, pochodnymi lub związanymi z fotografią, oraz zapoznanie studenta z pięcioma strategiami twórczymi, które mają służyć do realizacji niekonwencjonalnego obrazu fotograficznego, obiektu, instalacji, wykorzystujących w swej strukturze fotografię. Pracownia Fotografii III – nieformalnie nazywana pracownią fotografii cyfrowej, jest prowadzona od 2010 roku przez adiunkta dr. Lecha Polcyna, po st. wykł. Jacku M. Stokłosie, który objął ją w 1995 roku. Program nauczania obejmuje techniczne i artystyczne zagadnienia fotografii jako dziedziny sztuki współczesnej, ze szczególnym skupieniem się na fotografii cyfrowej, która dysponuje coraz bardziej wyrafinowanymi środkami obróbki komputerowej zarówno zdjęć w zapisach cyfrowych, jak i tych wykonanych tradycyjną technologią fotochemiczną. Rozwój cyfrowej technologii w dziedzinie fotografii powoduje, że formy i metody realizacji obrazu fotograficznego często wkraczają w obszar tak zwanej grafiki komputerowej. W programie dydaktycznym tej Pracowni interesująco i nowatorsko zostały podjęte problemy twórcze, które były przedmiotem i celem kształcenia w byłej Pracowni Obrazowania Elektronicznego. Pracownia Obrazowania Cyfrowego (wcześniej: Pracownia Obrazowania Elektronicznego) – od chwili jej uruchomienia w 1995 roku była prowadzona przez czternaście lat przez prof. Krzysztofa Kiwerskiego, znanego artystę malarza, grafika, reżysera filmów animowanych. W swym programie kształcenia koncentrował się na rozwoju osobowości twórczych głównie tych studentów, którzy pragną poszerzyć własne doświadczenia o praktyczny kontakt z nowymi środkami ekspresji plastycznej, jakimi są przetworzenia i montaż cyfrowego obrazu, rysunku, grafiki, fotografii oraz kreacja grafiki dwu- i trójwymiarowej. Efektem takiej koncepcji programu była w istocie grafika komputerowa, w której kreowano fantastyczną rzeczywistość wirtualną, często o pozornych cechach realnego obrazu fotograficznego, wygenerowanego twórczą wyobraźnią i właściwymi programami komputerowymi. Dzisiejsza Pracownia Obrazowania Cyfrowego jest kierowana od 2009 roku przez prof. Waldemara Węgrzyna, którego autorski, oryginalny program kształcenia skupia się na otwieraniu osobowości artystycznej studentów na eksperyment, na

with photography, and to present five creative strategies intended to produce unconventional photographic images, objects and installations constructed with the use of photography. Photography Studio III: informally referred to as the Digital Photography Studio, headed since 2010 by Dr Lech Polcyn, successor to Jacek M. Stokłosa, who took the chair in 1995. The educational programme covers technical and artistic issues relating to photography as a contemporary art discipline, focusing especially on digital photography which oﬀers more and more refined technologies for computerised processing of both digital images and those obtained in traditional photochemical processes. The development of digital technologies in photography often makes the forms and methods of producing photographic images enter the sphere of computer graphics. The studio’s training programme addresses, in an interesting and innovative way, creative problems that used to be the subject and aim of training in the former Studio of Electronic Imaging. The Digital Imaging Studio, previously known as the Studio of Electronic Imaging; from its launch in 1995, headed for 14 years by Prof. Krzysztof Kiwerski, a renowned painter, printmaker and director of animated films. Its study programme is focused on the development of creative personalities who wish to broaden their experience through hands-on practice with new means of visual expression (processing and editing of digital images, drawings, prints, photographs, generating two and three-dimensional graphics). The eﬀect of this concept of training was in fact computer graphics representing fantastic virtual realities, often with a semblance of real photographic images, generated by creative imagination and adequate computer programmes. The Digital Imaging Studio as it is today, has been headed since 2009 by an outstanding graphic artist, Professor Waldemar Węgrzyn. His original training programme concentrates more on opening the students’ artistic minds to experiments, on their innate need for artistic exploration, on looking out for new visual and spatial solutions, initiating a sort of creative game, or playing around with various media on their borderlines. The aim is interaction with other media,

ZBIGNIEW ZEGAN Fotografii na „Grafice”… / Photography at the Graphic Arts…

poszukiwaniu nowych rozwiązań plastyczno-przestrzennych, inicjowaniu swego rodzaju kreacyjnej gry, bliskiej „zabawie” różnymi mediami na ich pograniczach. Celem takich założeń programowych jest otwarcie się na inne media, zdobywanie niespodziewanych doświadczeń, odkrywanie nowych, nieznanych efektów artystycznych oraz, co wydaje się ważne, wspólność działań studentów i nauczyciela jako współtwórcy i ich partnera. Sięganie w takich twórczych procesach edukacyjnych do różnych mediów powoduje konieczność zastanowienia się nad trafnością nazwania tej Pracowni, obecna bowiem nazwa nie sygnalizuje jej najważniejszej cechy programowej – „intermedialności” w procesie dydaktyczno-artystycznym. Patrząc wstecz, z dystansu trzydziestu lat, na działalność Katedry, można bez przesady stwierdzić, że ma ona niezwykłe dokonania i osiągnięcia wpisujące się znakomicie w historię Wydziału Grafiki. Wydział dobrze zapisał się w dziejach polskiego szkolnictwa artystycznego, przyjmując taką jednostkę edukacji fotograficznej na poziomie akademickim do swej struktury i umożliwiając przeprowadzenie pierwszych w historii tegoż szkolnictwa w kraju przewodów kwalifikacyjnych I i II stopnia dla własnych wykładowców fotografii oraz pedagogów z innych uczelni plastycznych. W ten sposób krakowski Wydział Grafiki przyczynił się znacząco – bezpośrednio i pośrednio – do rozwoju szkolnictwa fotograficznego w Polsce, co jest jego zasługą nie do przecenienia. Przyszłość Katedry w następnych dekadach XXI wieku, gdy fotografia i powiązane z nią media obrazowania i ekspresji na pewno będą się nadal rozwijać niezwykle dynamicznie, stanowi poważne wyzwanie w zakresie edukacji artystycznej. Pracownie Fotografii i Pracownia Filmu Animowanego będą zapewne zainteresowane takimi zmianami programów dydaktycznych, które rozszerzą zakresy specjalności. Powinno to doprowadzić do powołania nowego kierunku kształcenia autonomicznego względem grafiki – warsztatowej i projektowej. Modernizacja programu kształcenia na Wydziale Grafiki wiązałaby się z koniecznością naboru kandydatów na studia nowego kierunku od pierwszego roku oraz z potrzebą zmiany proporcji czasu kształcenia przedmiotowego w okresie pięciu lat. Dla rozwoju Katedry Filmu Animowanego, Fotografii i Mediów Cyfrowych taka możliwość wydaje się godna rozważenia. →|

102 / 103

GRAFIKA / GRAPHICS

gaining unexpected experiences, discovering new, unknown artistic eﬀects, and, most importantly, common eﬀorts of the student and the teacher as a co-creator and partner. With the creative educational processes falling back on a range of media, it becomes necessary to rethink the name of the studio as the current one lacks reference to its key objective – intermediality in the artistic and educational process. With the benefit of 30 years of hindsight, one might safely say that the Department’s remarkable achievements and accomplishments fit perfectly with the Faculty of Graphic Arts, which will go down in the history of Polish artistic education for incorporating a photography programme at a academic level into its organisation, and admitting its photography tutors as well as teachers from other art schools to the 1st and 2nd degree cycles, for the first time in the history of artistic education. This way, Krakow’s Faculty of Graphic Arts has contributed inestimably – directly and indirectly – to the development of photographic education in Poland. The future of the Department in the next decades of the 21st century, when photography and the related media of artistic imaging and expression will surely keep developing dynamically, is a serious challenge for art schools. Presumably, studios of photography and animated film will follow educational programmes that heighten their specialisation, eventually causing new fields of study to emerge, independent of graphic arts – printmaking and graphic design, which vaunt superb artistic, educational and culture-building traditions. In order to modernise its teaching, the Faculty of Graphic Arts would have to recruit candidates to follow a new programme right from the first year of study, and to reapportion the teaching time to specific subjects over the five-year study period. For the development of the Department of Animated Film, Photography and Digital Media this option seems worth considering. →|

Więcej niż animacja, czyli o Pracowni Filmu Animowanego

– MARCIN GIYCKI –

¶ Pracownia Filmu Animowanego ma ponad półwieczną tradycję. Oczywiście w dziedzinie takiej jak film, zwłaszcza animowany, postęp techniczny stawia przed pedagogami ciągle nowe wyzwania. Dziś wynikają one z zupełnie nowych możliwości, jakie dają cyfrowa rejestracja i obróbka obrazu. Animacja przed kamerą, chociaż nie wyczerpała swojego artystycznego potencjału, przestaje być głównym elementem warsztatu animatora. Komputery odsłaniają zupełnie nowe horyzonty twórczego działania. Wydaje się, że zespół pracowników tej Pracowni jest dobrze przygotowany na wyzwania, które niesie czas. →

More than animation, or on the Animated Film Studio

– MARCIN GIYCKI –

¶ The Animated Film Studio has a more

than half a century of tradition. In areas such as film, especially animated films,

technological progress naturally heaps challenges on to teachers. These days, digital image recording and processing methods oﬀer totally new opportunities. Although it has not exhausted its potential, animation in front of the camera ceases to be the animator’s main technique. Computers open new vistas for creative activity. It seems that the Studio’s staﬀ is well prepared for the challenges modern times are bringing. →

Jerzy Kucia → [ 206–207 ]

Robert Sowa → [ 208–209 ]

W Pracowni Filmu Animowanego pracują – obok nieustannie eksperymentującego z różnymi technikami prof. Jerzego Kuci – jeszcze młodzi, ale już z dużym doświadczeniem i ciekawym dorobkiem pedagodzy, którym nie jest obce wychodzenie poza ramy konwencjonalnego filmu animowanego.

Apart from Prof. Jerzy Kucia, who keeps experimenting with various techniques, the Studio’s team consists of young but remarkably experienced tutors, who have accomplished a lot and eagerly reach beyond the conventional limits of film animation.

Kierownik Pracowni (do 2013 roku) prof. Kucia jest dziś bodajże najbardziej utytułowanym animatorem w Polsce. W swoim dorobku ma najwyższe nagrody na najważniejszych międzynarodowych i krajowych festiwalach filmów krótkich i animowanych (w tym w Annecy, Ottawie, Stuttgarcie, Krakowie) za takie dzieła, jak: Refleksy (1979), Odpryski (1984), Parada (1986), Przez pole (1992) czy Strojenie instrumentów (2000), które należą już do kanonu polskiej i światowej animacji. Poetyckie filmy Kuci – eksplorujące zakamarki pamięci, wydobywające z nich ukryte w podświadomości obrazy – wyróżniają się osobistym tonem, ale i wielką inwencją formalną. W swoich dziełach Kucia eksperymentował z różnymi metodami obrazowania, takimi jak nowatorskie sposoby użycia fotografii i efekty uzyskiwane za pomocą laserowego kopiowania filmowego obrazu. Twórczość Kuci wyróżnia się ponadto niezwykłą wrażliwością na dźwięki. Ścieżka dźwiękowa (świadomie nie mówię o muzyce) nie jest dla niego dodatkiem do obrazu, lecz nośnikiem, elementem konstytuującym strukturę. Takie podejście do strony zarówno wizualnej, jak i audialnej filmu, czyni Kucię artystą wykraczającym poza ramy tradycyjnie pojmowanej animacji. Mamy tu do czynienia z twórcą multimedialnym, używającym filmu animowanego jako środka budowania złożonego, wieloaspektowego dzieła sztuki, które może być prezentowane zarówno w sali projekcyjnej, jak i w galerii. Współpracownicy profesora z Pracowni to, jak zostało powiedziane, dojrzali artyści o własnym obliczu i dorobku, ale wydają się oni dzielić z Mistrzem, oprócz wrażliwości plastycznej, przekonanie o potrzebie widzenia filmu jako całości audiowizualnej. Robert Sowa (od października 2013 roku kierownik Pracowni), adiunkt, nie tylko realizuje filmy autorskie – między innymi Interior Portrait (1999) czy Sequence (2007) – lecz także eksperymentuje ze stereoskopią i tworzy instalacje i widowiska multimedialne. Jest współautorem (razem z kompozytorką

The head of the Studio (until 2013), Prof. Jerzy Kucia, is possibly the most titled animator in Poland. He is a many-time award winner at major national and international festivals of short and animated films (including Annecy, Ottawa, Stuttgart and Krakow) for works such as Refleksy (Reflexes, 1979), Odpryski (Splinters, 1984), Parada (Parade, 1986), Przez pole (Through the Field, 1992) and Strojenie instrumentów (Tuning the Instruments, 2000), which are already regarded as canonical in Polish and international animation. Kucia’s poetic films that explore the nooks and crannies of remembrance, extracting from them images hidden in the subconscious, stand out for their strong personal tinge and immense formal panache. Kucia’s works are a record of his experiments with various imaging methods such as innovative applications of photography and eﬀects achieved by laser-copying film images. In addition, his work is characterised by rare sensitivity to sound. To him, the soundtrack (I intentionally avoid the word music) is not merely an additive to the image but a medium in its own right, a constitutive element of structure. This approach to the audio and visual aspects of a film allows Kucia to break free from the bonds of traditionally defined animation. He is a multimedia artist who uses animated film as a tool for building a complex, multifaceted piece of art which may be either screened or viewed in a gallery. As already mentioned, his colleagues in the studio are mature artists, each having their own unique artistic profile and achievements; nevertheless they all seem to share their master’s visual sensitivity and his belief that a film must be looked at as an audio-visual whole. Senior Lecturer Robert Sowa (since October 2013 head of the Studio) is a maker of original films (Interior Portrait, 1999; Sequence, 2007), carries out experiments with stereoscopy, and produces installations and multimedia performances. Together with composer Ewa Trębacz Sowa created Errai, a multimedia show with the use of lasers, which was presented at

MARCIN GIYCKI Więcej niż animacja… / More than animation…

Edyta Turczanik → [ 212–213 ]

Wojciech Sobczyk → [ 210–211 ]

Ewą Trębacz) multimedialnego spektaklu z użyciem laserów the Warsaw Autumn Festival of Contemporary Music pod tytułem Errai, zaprezentowanego na Międzynarodowym in 2009. He collaborates with composer and trumpeter Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień” (2009). Czesław CzeT Minkus and documentary filmmaker Współpracuje też z kompozytorem i trębaczem Czesławem CzeT Marcin Koszałka. Additionally, he has carried out original creative projects at the Center for Digital Arts Minkusem oraz znanym dokumentalistą Marcinem Koszałką. and Experimental Media (DXARTS) at the University W dorobku ma autorskie projekty zrealizowane w Centrum of Washington in Seattle, Washington, United States. Sztuk Cyfrowych i Mediów Eksperymentalnych DXARTS na Edyta Turczanik, Junior Lecturer, has made three Uniwersytecie Stanu Waszyngton w Seattle w USA. films in mixed techniques; she is also an illustrator Edyta Turczanik, asystentka, ma na swoim koncie trzy filmy, and graphic designer. The most significant work in her łączące różne techniki, ale zajmuje się też ilustracją i projek- output to date, her professional debut Wszystko płynie towaniem graficznym. Za najważniejsze w dotychczasowym (Everything Flows, 2007), won her a range of awards and honorary mentions, among them the Grand Prix swoim dorobku dzieło (debiut profesjonalny) Wszystko płynie at the Association of Polish Filmmakers at the ReAni(2007) otrzymała wiele nagród i wyróżnień, między innymi macja International Festival of Animation in Łódź, the na festiwalach w Łodzi (ReAnimacja: Grand Prix Stowarzy- Best Cartoon Award at the International Animated szenia Filmowców Polskich), w Banja Luce (Międzynarodowy Film Festival in Banja Luka, the Film Critics’ award in Festiwal Filmów Animowanych: nagroda dla najlepszego filmu Koszalin (“The Young and The Cinema” Festival of Film rysunkowego), w Koszalinie (festiwal Młodzi i Film: nagroda Debuts), an honorary mention at the Etiuda & Anima dziennikarzy) w Krakowie (Międzynarodowy Festiwal Filmowy International Film Festival in Krakow, and an honorary Etiuda i Anima: wyróżnienie jury) w Warszawie (Europejski mention in Warsaw (The European Film Week). It has also been shortlisted for the Grand OFF European InTydzień Filmowy: wyróżnienie jury), a także nominowano ją dependent Film Awards. do Grand Oﬀ, European Film Awards. Junior Lecturer Wojciech Sobczyk’s CV is long on Wojciech Sobczyk, asystent, ma w swoim dorobku między achievements, among them film Spring 1999, a wellinnymi dobrze przyjęty film Wiosna 1999, pokazany na wielu -received film shown at a number of film reviews and przeglądach i festiwalach: w Centrum Pompidou w Paryżu, na festivals: the Centre Pompidou in Paris, the Prints Triennale Grafiki w Wiedniu, w Muzeum Narodowym w Kra- Triennial in Vienna, the National Museum in Krakow kowie i innych. Za Wiosnę 1999 otrzymał nagrodę za debiut and many others. This production brought him an w filmie animowanym na Krakowskim Festiwalu Filmowym award for the Best Animated Debut at the 2001 Krakow Film Festival. He sees his œuvre in a wider perspective w 2001 roku. Swoją twórczość widzi w szerszej perspektywie – as an autobiographical project that registers the passjako autobiograficzny projekt rejestrujący upływ czasu. Obecnie ing of time. Currently, he is working on the next phase pracuje nad kolejną odsłoną tego projektu – filmem Lato 2014. of the project, a film entitled Summer 2014. Jerzy Kucia, Robert Sowa, Edyta Turczanik i Wojciech Sobczyk tworzą świetnie rozumiejący się i dopełniający się zespół pedagogów, gotowy do zmierzenia się z zadaniami, które stawia przed ich placówką rozwój technologii filmowych i duch XXI wieku. Warto też nadmienić, że filmy z Pracowni Filmu Animowanego były prezentowane na licznych pokazach w kraju i na świecie, między innymi w czasie przeglądu 55 lat polskiej animacji w wielu miastach polskich oraz w Centrum Pompidou w Paryżu w ramach retrospektywy polskiej animacji. →|

108 / 109

GRAFIKA / GRAPHICS

Jerzy Kucia, Robert Sowa, Edyta Turczanik and Wojciech Sobczyk form a close-knit and complementary team of tutors who are ready to confront the tasks that the development of film technology and the spirit of the 21st century set for them. It might be also interesting to know that films made at the Animated Film Studio have been presented at venues throughout Poland and around the world, such as the touring review 55 Years of Polish Animation, and Polish animation at Centre Pompidou, Paris. →|

O przenoszeniu rzeczywistości w sferę obrazów: fotografia i media cyfrowe

– MAREK JANCZYK –

¶ Jubileusz powołania Katedry Fotografii, obecnie Filmu Animowanego, Fotografii i Mediów Cyfrowych, stanowi pretekst do refleksji nad sposobem podejmowania

przez jej wykładowców i studentów wyzwań dotyczących statusu fotografii – zmienności i niejednoznaczności relacji między obrazami rzeczywistości a sferą społecznych oraz intermedialnych kontekstów ich funkcjonowania. Pierwsza z perspektyw dla tak sformułowanego zagadnienia to wypadkowa indywidualności, osobistej refleksji i świadomości artystycznej oraz wynikającego z nich przesłania pedagogicznego, druga zaś odnosi się do zakresu społecznego zaangażowania obrazów i ich autorów wraz z jego potencjalnymi konsekwencjami dla procesu edukacji. →

On transferring reality into images: photography and digital media

– MAREK JANCZYK –

¶ The anniversary of

the Department of Photography (now named the Department of Animated Film, Photography and Digital Media) fosters reflection on how its tutors and students face the challenges relating to the status of photography – the changeable and

ambiguous relationship between images of reality and the social and media contexts in which they exist. One perspective from which to look at the problem so defined is that of an amalgam of individuality, personal reflection, artistic awareness and the ensuing teaching message; another involves the degree of social involvement of the images and their creators, along with its potential implications for the training process. →

Trzydzieści lat temu dokonała się w Krakowie realizacja sięgających okresu międzywojennego ogólnopolskich dążeń środowisk związanych z fotografią do uruchomienia w jej zakresie edukacji artystycznej. Dla koncepcji programowej powstającej Katedry istotna okazała się konieczność przeprowadzenia swoistej inwentaryzacji „rzeczywistości zastanej”, czyli zaktualizowania relacji między zasadami edukacji fotograficznej i jej historią a współczesnym statusem medium. Wnioski płynące z analizy metod autonomicznego nauczania fotografii na europejskich uczelniach w istotny sposób zainicjowały dialog dotyczący przewartościowania rangi fotografii w systemie mediów sztuki i jego konsekwencji dla edukacji. Do spowolnienia tak zapoczątkowanego procesu przyczyniły się wyrażane przez znaczną część środowiska akademickiego opinie, sugerujące wykorzystanie potencjału fotografii jedynie w wąskim zakresie wyznaczonym przez dokumentacyjne lub komercyjne zapotrzebowanie, czyli deprecjonujące rangę fotografii jako pełnoprawnego medium sztuki. Źródeł tych opinii można upatrywać w tradycyjnych uprzedzeniach oraz niedoinformowaniu o dokonujących się zmianach statusu fotografii kreacyjnej jako medium dla krytycznej refleksji nad rangą sztuki czy społeczną aktualnością. W tak złożonych okolicznościach towarzyszących początkom funkcjonowania Katedry Zbigniew Łagocki i Zbigniew Zegan, artyści o odmiennych temperamentach i zwolennicy różnych sposobów podejmowania pedagogicznych wyzwań, formułowali teoretyczny i praktyczny program edukacyjny. Program ów miał służyć budowaniu przestrzeni porozumienia wokół fotografii, tworzonej przy użyciu diametralnie odmiennych strategii, w tym wykorzystujących techniki szlachetne, odwołujących się do bezpośredniości języka reklamy lub tradycji pierwszej awangardy i kolejnych. Przełom wieków stał się w Katedrze czasem pogłębionej analizy oraz dominacji indywidualnych strategii proponowanych przez pedagogów należących do kolejnej generacji: Agatę Pankiewicz oraz Lecha Polcyna. W swoim programie odwołują się oni zarówno do radykalnie bezpośredniej, niemal dokumentalnej rejestracji, jak i intermedialnej formuły przekraczania granic wyznaczonych przez klasyczny warsztat kreacyjnej fotografii. Ukierunkowanie procesu pedagogicznego ku tak rozbieżnym, aktualnym problemom związanym z transferem rzeczywistości

MAREK JANCZYK O przenoszeniu rzeczywistości… / On transferring…

Dating back to the pre-war period, the Polish photographic milieu’s eﬀorts to launch artistic education in this field were fulfilled in Krakow 30 years ago. For the newly created Department to be able to conceptually define its programme it had to make an inventory of the “existing reality” i.e. to update the relationship between the principles of photographic education and history, and the contemporary status of this medium. Analysis of methods applied in autonomous photographic education in European schools and the conclusions drawn inspired dialogue that aimed to redefine the place of photography in the system of artistic media and the implications of this system for education. This freshly triggered process slowed down when part of academia voiced opinions suggesting that the potential of photography should only be used within the narrow boundaries determined by documentary and commercial demand, which spelled out underrating photography as a legitimate art medium. The source of this resentment might be traced back to traditional bias or failure to keep abreast with the ongoing change in status of creative photography as a medium of critical reflection on the status of art in general or its social relevance. Under these complex circumstances of the Department’s inception, Zbigniew Łagocki and Zbigniew Zegan, artists of diﬀerent temperaments and approaches to educational challenges, formulated a theoretical and practical educational programme to build space of communication around photography with the use of completely opposite strategies, including some noble techniques that draw on the direct language of advertising or the tradition of the first and each subsequent avant-garde movement. The turn of the 21st century in the Department was a time of insightful analysis and domination of individual strategies proposed by tutors of the next generation: Agata Pankiewicz and Lech Polcyn, whose programme envisages both radically direct, well-nigh documentary registration and intermedia applications that cross the borders of the classical technique of creative photography. Channelling the teaching process into such divergent, topical problems associated with the transfer of reality into images fostered the formulation of new photographing strategies, which

w sferę obrazów służyło formułowaniu nowych strategii fotografowania w celu wypracowania dalszej autonomii edukacyjnej Katedry. Wymienione działania stały się impulsem do rozszerzenia przestrzeni dla studenckich wypowiedzi o charakterze osobistym, akcentujących intymność, inspirowanych formułą fotografii amatorskiej lub obdarzających zainteresowaniem rytuały prywatności na równi z obecnymi w znacznie szerszym, odnoszącym się do sfery społecznej kontekście rzeczywistości (Domowa atmosfera). Poszerzenie zakresów czasowych tych działań wiąże się z penetrowaniem historii i użyciem cytatu (Cytując miasto) – to jeszcze nie totalna manipulacja, ale już o wiele więcej niż tylko kreacja wobec rzeczywistości. Postawa partnerskiego dialogu należy do wciąż aktualnych elementów pedagogicznego przesłania wobec teraźniejszości, w której codzienność jest jedną z koncepcji sztuki w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, a fotografia zyskuje szczególny status przestrzeni otwierającej się na nową jakość porozumienia. Porozumienia, którego istotę stanowi autentyczność, czasem trudna lub bezwzględna, lecz zawsze najważniejsza. Zainteresowanie kreowaniem autorskich przestrzeni narracji tożsamościowych staje się szczególnie czytelne w działaniach absolwentów Katedry, podporządkowujących klasyczne motywy portretowe ambiwalencji związanej z pojęciem teraźniejszości. Ta najważniejsza perspektywa życiowa jest interpretowana wedle „neutralnej” formuły, opierając się również na strategiach dokumentalnych, angażujących zarówno psychologiczną przeszłość, jak i przyszłość wpisywaną w krajobrazie kulturowym (Pejzaż wernakularny – esej fotograficzny). W centrum programu nauczania znajduje się także skierowanie artystycznej refleksji ku istocie rzeczywistości. Chodzi o to, aby uczytelnić znaki niepewnego czasu, które znajdują wyraz w technologicznym i mentalnym funkcjonowaniu obrazów odwołujących się do szczegółowości, detalu, podkreślających rangę banału i doceniających znaczenie intuicji lub przypadku. Specyfiką języka staje się syntezowanie niejawnych znaczeń i emocji poprzez zainteresowanie się pojęciem stanu chwilowego, akcentowanie niejednoznaczności zjawiska rejestracji, a także renegocjowanie rangi motywów poprzez skupienie uwagi na postaciach i sytuacjach drugoplanowych (Teatr ulicy, Miejsca ukryte). Istotną częścią warsztatu artystycznego staje się – obecne w realizacjach

114 / 115

GRAFIKA / GRAPHICS

are meant to work out more educational autonomy for the Department. These activities gave impulse for broadening the space for the students to make personal statements highlighting their intimacy, inspired by amateur photography or bestowing interest on the rites of privacy, and equally so on the rites of a broader, social reality (Home atmosphere). Extending the timeframe of these activities entails penetration of history and the use of quotations (Quoting the City) – this is not yet total manipulation but a lot more than just the creative processing of reality. The approach of partnership in dialogue is still an element of the educational message with respect to the present day, where presenting day-to-day life is one of the concepts of art at the Academy of Fine Arts in Krakow, while photography is gaining an exceptional status of a space that opens up to new communication formats, the core of which is authenticity: sometimes hard or ruthless but always critical. Interest in self-creating space for narrative identity is becoming particularly evident in the activities of graduates of the Department, who subordinate classic portrait motifs to the conceptual ambivalence of the “present”. This most important of life perspectives is interpreted according to a “neutral” formula, also based on documentary strategies that integrate one’s psychological past with an imagined future inscribed in the cultural landscape (Vernacular Landscape – an essay on photography). Central to the educational programme is directing artistic reflection towards the essence of reality in order to clarify the signs of the uncertain age. These come through in the technological and mental existence of images that explore detail, emphasise the importance of banality and appreciate intuition and coincidence. Their language becomes distinctive for synthesising hidden meanings and emotions by focusing on momentary states, accentuating the ambiguity of the concept of recording, and renegotiating the rank of the motifs by drawing attention to figures and background situations (Street Theatre, Hidden Places). An essential part of Agnieszka Polska’s artistic technique is the use of installations, registration or reinterpretation of the particularly recent past and the memory of the photographic matter, including degraded and

Agnieszki Polskiej – wykorzystanie działań instalacyjnych czy rejestracji lub reinterpretacji szczególnie bliskiej przeszłości i pamięci materii fotograficznej, także tej zdegradowanej czy przypadkowej. Takie działanie ma na celu przekraczanie granic wyznaczonych przez oswojone znaczenia i siatkę ich lokalnych powiązań oraz pobudzenie do refleksji nad problemami towarzyszącymi hybrydyzacji rzeczywistości. Sformułowana przez Lecha Polcyna edukacyjna refleksja dotycząca technologii i technik zapisu cyfrowego jest poświęcona przede wszystkim analizie statusu tworzonych w ten sposób obrazów oraz możliwości ich adaptacji w obszarze sztuki. Proces nauczania jest skierowany na zapoznanie z ideą zapisu numerycznego implikującego obszerną sferę działań wirtualnych i iluzyjnych, czyli „przedmiotów lub całych sytuacji nadrealistycznych”. Umiejętność korzystania z cyfrowych narzędzi rejestracji obrazu służy realizowaniu współczesnych strategii artystycznych, opierających się między innymi na dekonstrukcji, subwersji, zawłaszczeniu czy przemieszczeniu. Tylko dzięki różnorodności fotograficznego języka używanego w każdej z trzech Pracowni staje się możliwe kompletne domknięcie dualistycznej sytuacji z początków powstania Katedry. Częścią programu Katedry są autorskie interpretacje aktualnych formuł badania rzeczywistości używanych przez klasyków nowoczesności, w tym Richarda Prince’a, Dennisa Adamsa, czy przedstawicieli tak cenionej dziś szkoły düsseldorfskiej. Miarę pedagogicznego sukcesu stanowią międzynarodowe uznanie i wyróżnienia zdobywane przez studentów, między innymi Joannę Piotrowską i Justynę Gryglewicz (2010), Anetę Jeleń (2011), Natalię Wiernik (2012) oraz Edytę Dufaj (2012). Proces edukacyjny na krakowskiej uczelni zmierza do wykrystalizowania autonomicznych postaw wobec kreacyjnego fotografowania, skierowanych jednocześnie ku napięciom życia społecznego oraz ku analizie jednostkowej psychologii czy prywatności poprzez umiejętne sterowanie zainteresowaniem tymi wzajemnie uzupełniającymi się przestrzeniami. To zainteresowanie właśnie jest konieczne, jeśli fotografia ma stać się medium kompletnym wobec współczesności. Można uznać, że programową perspektywą dla powstającej tu sztuki jest uniwersalność czerpiąca z wielości doświadczeń i maksymalnego zanurzenia w codzienności. →|

MAREK JANCZYK O przenoszeniu rzeczywistości… / On transferring…

accidental, with the intention to cross the limits imposed by the familiar meanings and networks of their local interrelations, and to reflect on problems incidental to the hybridisation of reality. Formulated by Lech Polcyn, the educational reflection concerning technology and digital recording techniques is devoted in the main to the analysis of the status of images so created, and the opportunities of having them assimilated by art. The teaching process is geared towards understanding the idea of numerical recording that implies a broad sphere of virtual and illusive acts, i.e. “surreal objects or entire situations”. Projects are based on the skill of using digital image recording instruments to further contemporary artistic strategies that involve, inter alia, deconstruction, subversion, appropriation and relocation. Only the diversity of the photographic language used in each of the studios can make it possible to close the initial dualism of the Department, whose programme includes original interpretations of the current formulas promoted by the classics of modernity such as Richard Prince, Dennis Adams or representatives of the acclaimed Düsseldorf School in their investigation of reality. Educational success is measured by international renown and the awards won by our students, among them: Joanna Piotrowska, Justyna Gryglewicz (2010), Aneta Jeleń (2011), Natalia Wiernik (2012) and Edyta Dufaj (2012). The educational process at the Krakow Academy seeks clearly to crystallise autonomous approaches to creative photography that look at the social tensions and equally analyse the anxieties that arise within the sphere of individual psychology or privacy. Its most distinctive formative element is skilful control of interest in these complementary spheres – as an incentive and a necessary condition if photography is to be a complete medium to face the present, a status the Department of Animated Film, Photography and Digital Media has assigned to it permanently. Universality that draws on multiple experiences and maximum immersion in daily life may be regarded as a manifesto of the art created here. →|

Ludzie

GRAFIKA / GRAPHICS JAN FEJKIEL, W dialogu… / In dialogue…

130/131

People

→ [ 118–119 ] → [ 120–121 ] → [ 122–123 ] → [ 124–125 ] → [ 126–127 ] → [ 128–129 ] → [ 130–131 ] → [ 132–133 ] → [ 134–135 ] → [ 136–137 ] → [ 138–139 ] → [ 140–141 ] → [ 142–143 ] → [ 144–145 ] → [ 146–147 ] → [ 148–149 ] → [ 150–151 ] → [ 152–153 ] → [ 154–155 ] → [ 156–157 ] → [ 158–159 ] → [ 160–161 ] → [ 162–163 ] → [ 164–165 ] → [ 166–167 ] → [ 168–169 ] → [ 170–171 ] → [ 172–173 ] → [ 174–175 ] → [ 176–177 ] → [ 178–179 ] → [ 180–181 ] → [ 182–183 ] → [ 184–185 ] → [ 186–187 ] → [ 188–189 ] → [ 190–191 ] → [ 192–193 ] → [ 194–195 ] → [ 196–197 ] → [ 198–199 ] → [ 200–201 ] → [ 202–203 ] → [ 204–205 ] → [ 206–207 ] → [ 208–209 ] → [ 210–211 ] → [ 212–213 ] → [ 214–215 ] → [ 216–217 ] → [ 218–219 ] → [ 220–221 ] → [ 222–223 ] → [ 224–225 ] → [ 226–227 ]

Joanna Kaiser Monika Niwelińska Tomasz Daniec Agnieszka Łukaszewska Jakub Woynarowski Mateusz Otręba Darek Vasina Katarzyna Skrobiszewska Stanisław Tabisz Artur Blusiewicz Zbigniew Cebula Kamil Kuzko Barbara Ziembicka Wojciech Kwiecień-Janikowski Stanisław Jakubas Janusz Janczy Bogdan Miga Marta Bożyk Roman Żygulski Piotr Panasiewicz Krzysztof Świętek Stanisław Wejman Krzysztof Tomalski Kacper Bożek Marcin Surzycki Stefan Kaczmarek Henryk Ożóg Tomasz Winiarski Władysław Targosz Kuba Sowiński Wojciech Regulski Aleksandra Toborowicz Joanna Tyborowska Wacław Gawlik Bartłomiej Bałut Dorota Ogonowska Magdalena Koziak-Podsiadło Edyta Stajniak Piotr Kunce Wojciech Kwaśniewski Ewa Wein Marek Pawłowski Michał Jandura Ireneusz Borowski Jerzy Kucia Robert Sowa Wojciech Sobczyk Edyta Turczanik Agata Pankiewicz Michał Kawecki Zbigniew Zegan Tomáš Agat Błoński Lech Polcyn Waldemar Węgrzyn Jakub Skoczek

Joanna Kaiser [ 1967 ] Dyplom w Pracowni Rysunku. Zajmuje się rysunkiem, malarstwem i grafiką. Stypendystka Fulbrighta (2001). Jej prace znajdują się w zbiorach między innymi Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, Muzeum Sztuki Współczesnej w Radomiu, Käthe Kollwitz Museum w Berlinie, William Benton Museum w Storrs w Stanach Zjednoczonych. ¶ Received her degree from the Drawing Studio. Her artistic practice focuses on drawing, painting and printmaking. She is the recipient of a Fulbright Fellowship (2001). Her work is in the collections of the Krakow City Historical Museum, Museum of Contemporary Art in Radom, Kate Kollwitz Museum in Berlin, the William Benton Museum in Storrs, USA and others.

Talk to Plants / 2011 / tempera, papier / distemper, paper / 70 × 100 cm

118 / 119

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA RYSUNKU I / DRAWING STUDIO I ]

Monika Niwelińska [ 1976 ] Dyplom w Pracowni Miedziorytu. Studiowała także filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Zajmuje się malarstwem, rysunkiem, instalacją, grafiką i fotografią. W pracy twórczej interesują ją analogie między pamięcią i percepcją w odniesieniu do przestrzeni i miejsca. Stypendystka Akademie der Bildenden Künste w Wiedniu oraz University of Alberta w Edmonton, Kanada. Stypendystka Miasta Krakowa oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Młoda Polska”. ¶ Holds a degree from the Copper Engraving Studio and studied philosophy at the Jagiellonian University in Krakow. Her media include painting, drawing, installation, printmaking and photography. In her work she focuses on analogies between memory and perception with reference to space and place. She is the holder of a grant from Akademie der bildenden Künste in Vienna, the University of Alberta in Edmonton, Canada and the City of Krakow. She is also the recipient of a Young Poland Fellowship from the Ministry of Culture and National Heritage.

120 / 121

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA RYSUNKU I / DRAWING STUDIO I ]

Obraz utajony / Latent Image / 2012 / instalacja / installation / Otwarta Pracownia, Krak贸w

Tomasz Daniec [ 1973 ] Dyplom w Pracowni Miedziorytu. Zajmuje się grafiką warsztatową, malarstwem i rysunkiem. Zdobył nagrody i wyróżnienia, między innymi Srebrny Medal na Międzynarodowym Biennale Grafiki i Rysunku w Taichung, Tajwan (2003), International Print Prize na Międzynarodowym Biennale Grafiki Guanlan w Shenzhen, Chiny (2009, 2011) oraz Grand Prix na Triennale Grafiki Polskiej w Katowicach (2012). ¶ Holds a degree from the Copper Engraving Studio. His media are printmaking, painting and drawing. He is a many-time winner of awards and honorary mentions such as the Silver Medal at the International Biennial Prints and Drawing Exhibition in Taichung, Taiwan (2003), the International Print Prize at the Guanlan International Print Biennial in Shenzhen, China (2009 and 2011) and the Grand Prix at the Polish Print Triennial in Katowice (2012). → bit.ly/Tomasz_Daniec

Bilderberg / 2010 / akwatinta / aquatint / 120 × 100 cm

122 / 123

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA RYSUNKU II / DRAWING STUDIO II ]

Agnieszka Łukaszewska [ 1974 ] Dyplom w Pracowni Rysunku. Zajmuje się rysunkiem i działaniami multimedialnymi. Jej prace są rodzajem dziennika – portretuje rodzinę, spotkane osoby, wydarzenia. Ważnymi wątkami w jej twórczości są także Nowa Huta i przodownicy pracy. ¶ Received her degree from the Drawing Studio. She focuses on drawing and multimedia projects. Her works are like a journal that portrays her family, the people she meets and events. An important theme is the district of Nowa Huta and the heroes of socialist labour.

Działacz / Activist / 2011 / pastel, papier / oil pastel, paper / 100 × 70 cm

124 / 125

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA RYSUNKU II / DRAWING STUDIO II ]

Tramwajarka / Tram Driver / 2010 / pastel, papier / oil pastel, paper / 70 Ă&#x2014; 50 cm

Przodownik Pracy / Udarnik of Communist Labour / 2011 / pastel, papier / oil pastel, paper 100 Ă&#x2014; 70 cm

Jakub Woynarowski

[ 1982 ]

Dyplom w Pracowni Filmu Animowanego. Studiował także w Międzywydziałowej Pracowni Intermediów krakowskiej ASP. Zajmuje się rysunkiem, grafiką, ilustracją, animacją. Tworzy kolaże, artbooki, komiksy, wideo oraz instalacje. Podejmuje działania site-specific w przestrzeni publicznej. Jest niezależnym kuratorem i animatorem kultury. ¶ Received his degree from the Animated Film Studio. He also trained at the Interdepartmental Studio of Intermedia at the Krakow Academy of Fine Arts. His media are drawing, graphic arts, illustration and animation. He is a maker of collages, art books, comic books, videos and installation, and engages in site-specific projects in public space. He is also an independent curator and culture animator.

Hikkomori / 2012 / mural / 200 × 300 cm

126 / 127

LUDZIE / PEOPLE → [ – PRACOWNIA RYSUNKU III – RYSUNEK NARRACYJNY / DRAWING STUDIO III – NARRATIVE DRAWING ]

Ha-ha / 2012 / grafika cyfrowa / digital graphics / 25 Ă&#x2014; 25 cm

Mateusz Otręba [ 1971 ] Dyplom w Pracowni Wklęsłodruku. Zajmuje się grafiką warsztatową i rysunkiem. ¶ Holds a degree from the Intaglio Studio. His media are printmaking and drawing.

bez tytułu / untitled / 2009 / kolaż, ołówek, papier / collage, pencil, paper / 70 × 100 cm

128 / 129

LUDZIE / PEOPLE → [ – PRACOWNIA RYSUNKU DLA I ROKU / THE FIRST-YEAR STUDIO OF DRAWING ]

MeMe / 2011 / ołówek, papier / pencil, paper / 70 × 100 cm

Darek Vasina [ 1964 ] Dyplom w Pracowni Miedziorytu, aneks w Pracowni Rysunku. Zajmuje się rysunkiem, malarstwem, grafiką, ilustracją. Współzałożyciel „Nieistniejącej Grupy Trzy Oczy” oraz kolektywu artystycznego Gili-Gili. ¶ Holds a degree from the Copper Engraving Studio, with an annex from the Drawing Studio. His media are drawing, painting, printmaking and illustration. He is the co-founder of the artist groups Nieistniejąca Grupa Trzy Oczy and Gili-Gili.

Cyklop / Cyclope / 2011 / grafika cyfrowa / digital graphics / 60 × 50 cm

130 / 131

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA MALARSTWA I / PAINTING STUDIO I ]

Drugi termin / ??????????? / 2011 / grafika cyfrowa / digital graphics / 50 × 60 cm

Cyklop / Cyclope / 2011 / grafika cyfrowa / digital graphics / 50 × 60 cm

Eyjafjallajokull / 2011 / grafika cyfrowa / digital graphics / 100 × 70 cm

Katarzyna Skrobiszewska [ 1976 ] Dyplom w Pracowni Drzeworytu. Zajmuje się malarstwem, rysunkiem, używa wielu różnych mediów. Tworzy instalacje związane z konkretnym miejscem, często o charakterze site-specific. Jej twórczość ma naturę analityczną i liryczną zarazem. ¶ Received her degree from the Woodcut Studio. In her artistic practice she focuses on painting and drawing, using a variety of media. She creates installations, which are often site-specific, and her art is at once analytic and lyrical by nature.

132 / 133

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA MALARSTWA I / PAINTING STUDIO I ]

Světlo a stín. Wojna i mir / Światło i cień. Wojna i pokój (fragment) / Light and Shadow. War and Peace (section) / instalacja: fotografie książek, książki, komoda / installation: photographies of books, books, commode / 2009

Stanisław Tabisz [ 1956 ] Studiował na Wydziale Grafiki i na Wydziale Malarstwa ASP w Krakowie, dyplom w Pracowni Malarstwa. Zajmuje się malarstwem, rysunkiem, scenografią, krytyką sztuki. Jego obrazy i rysunki są zaliczane do nurtu surrealistycznego. Tworzy wizyjne pejzaże przeniknięte atmosferą baśni, snu i magii. Częstym motywem jego obrazów jest magiczny pejzaż, w którym pojawiają się chimery, przeskalowane owady i mityczne jednorożce. W niewielkich formatowo rysunkach podejmuje wątki zwierzęce, figuralne i portretowe, rozrastające się często w obszerne cykle. ¶ Trained at the Faculty of Graphic Arts and the Faculty of Painting at the Krakow Academy of Fine Arts, receiving a degree from the Painting Studio. His art practice focuses on painting, drawing, set design and art criticism. His paintings and drawings are labelled as Surrealist. He creates visionary landscapes permeated with an aura of fairytale, dream and magic. Magic landscape populated by chimeras oversized bugs and mythical unicorns are frequent themes in his painting. In small-sized drawings he explores animal, figural and portrait themes which often expand into extensive cycles.

Rybka faszerowana / Stuﬀed Fish / 2007 / akryl, płótno acrylic, canvas / 13 × 18 cm Chimera wieczorna / Evening Chimera / 2011 / akryl, płótno acrylic, canvas / 20 × 30 cm

134 / 135

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA MALARSTWA II / PAINTING STUDIO II ]

Chimera polna / Chimera in the Fields / 2009 / akryl, płótno / acrylic, canvas / 24 × 30 cm

Chimera pustynna / The Desert Chimera / 2011 / akryl, płótno / acrylic, canvas / 20 × 30 cm

Artur Blusiewicz [ 1983 ] Dyplom w Pracowni Serigrafii. Współzałożyciel kolektywu artystycznego Gili-Gili. Zajmuje się rysunkiem, malarstwem i obiektem artystycznym. ¶ Holds a degree from the Serigraphy Studio. Co-founder of the Gili-Gili art group. His media are drawing, painting and art objects.

136 / 137

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA MALARSTWA II / PAINTING STUDIO II ]

K jak księżyc / K as the Moon / 2012 / tusz, papier / ink, paper / 35 × 50 cm

Zbigniew Cebula [ 1961 ] Ukończył studia na Wydziale Malarstwa ASP w Krakowie, dyplom w Pracowni Malarstwa. Zajmuje się malarstwem sztalugowym, pracując przeważnie cyklami. Jego prace cechuje nawarstwianie się planów przestrzennych i strukturalnych przy intensywności gęstych i chropawych faktur. W zgaszonych gamach kolorystycznych pojawiają się gwałtowne akcenty chromatyczne. Obrazy są jednak zawsze podporządkowane rygorowi bezwzględnej konstrukcji. ¶ Graduated from the Faculty of Painting at the Krakow Academy of Fine Arts, with a degree from the Painting Studio. His artistic practice focuses on easel painting, in which he usually produces works in cycles. His pieces are characterised by a build-up of spatial and structural plans and an intensity of dense and rough textures, where muted colour ranges are broken by unexpected chromatic highlights. Yet the images are always subordinated to the regime of rigorous construction.

138 / 139

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA MALARSTWA DLA I ROKU / THE FIRST-YEAR STUDIO OF PAINTING ]

Mord / The Murder / 2009 / olej, płótno / oil, canvas / 160 × 150 cm

Kamil Kuzko [ 1981 ] Ukończył studia na Wydziale Artystycznym UMCS w Lublinie, dyplom w Pracowni Malarstwa. Zajmuje się malarstwem, rysunkiem i muralem. ¶ Graduated from the Faculty of Art at the Maria Curie-Skłodowska University in Lublin, with a degree from the Painting Studio. He works in painting, drawing and mural.

Chopinium / 2012 / mural, akryl / mural, acrylic / 300 × 1300 cm / ul. Wincentego Witosa, Kraków / Wincenty Witos Str., Kraków

140 / 141

LUDZIE / PEOPLE → [ – PRACOWNIA MALARSTWA DLA I ROKU / THE FIRST-YEAR STUDIO OF PAINTING ]

Barbara Ziembicka [ 1946 ] Dyplom w Pracowni Litografii i w Pracowni Grafiki Książki. Zajmuje się rysunkiem, grafiką, grafiką książkową i malarstwem sztalugowym. Współpracowała z wydawnictwami: Literackim, Nasza Księgarnia, Czytelnik, słowo/obraz terytoria. Wyróżniona nagrodą IBBY za ilustracje do Baśni H.Ch. Andersena (1977) i nagrodą Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek za ilustracje do książki Jak będzie po śmierci L. Klímy (Najpiękniejsza Książka Roku 2004). W 1998 roku uzyskuje nagrodę fundacji Grazella. Autorka książki Najprostszą drogą. Wywiady z artystami (Wydawnictwo Znak, 1998). ¶ Holds a degree from the Lithography Studio and the Book Design Studio. Her media are drawing, printmaking, book design and easel painting. She collaborates with publishing houses such as Wydawnictwo Literackie, Nasza Księgarnia, Czytelnik and Słowo/obraz terytoria. She is the recipient of the IBBY award for illustrations of Hans Christian Andersen’s Fairy Tales (1977) and the Award of the Polish Association of Book Publishers for illustrations for the Polish edition of Ladislav Klíma’s Jak bude po smrti. Povídky (The Most Beautiful Book of the Year 2004). In 1998 she received the Grazella Foundation Award. Author of Najprostszą drogą. Wywiady z artystami (Wydawnictwo Znak, 1998).

Oni / They Are / 2012 / akwarela, tusz, papier / watercolor, ink, paper / 46 × 56 cm

142 / 143

LUDZIE / PEOPLE → [ – PRACOWNIA STRUKTURY DZIEŁA / THE ARTWORK STRUCTURE STUDIO ]

Protest / The Protest / 2012 / akwarela, tusz, papier / watercolor, ink, paper / 49 Ă&#x2014; 68 cm

Wojciech Kwiecień-Janikowski [ 1983 ] Dyplom w Pracowni Form Reklamowych. Zajmuje się grafiką użytkową, typografią, ilustracją i komunikacją wizualną, szczególnie projektowaniem wydawniczym i promocyjnym. Specjalizuje się w kompleksowych identyfikacjach wystaw, konferencji i innych wydarzeń artystycznych. Jego pasją jest projektowanie książek. ¶ Holds a degree from the Commercial Design Studio. His artistic practice focuses on applied graphics, typography, illustration and visual communication, especially editorial and promotional design. He specialises in complex visual identifications of exhibitions, conferences and other artistic events. His greatest passion is book design.

katalog wystawy Pamięć. Rejestry i terytoria / Memory. Registers and Territories, exhibition catalogue 2013 / wydawca: MCK, Kraków / published by the ICC, Kraków / oﬀset / 27,5 × 23 cm

144 / 145

LUDZIE / PEOPLE → [ – PRACOWNIA STRUKTURY DZIEŁA / THE ARTWORK STRUCTURE STUDIO ]

Stanisław Jakubas [ 1948 ] Dyplom w Pracowni Drzeworytu. Zajmuje się grafiką warsztatową i malarstwem. ¶ Holds a degree from the Woodcut Studio. His media are printmaking and painting.

Mechanizm rozmowy / Sharing Opinions / 2011 / linoryt / linocut / 65 × 94 cm Punkty widzenia / Points of View / 2012 / linoryt / linocut / 94 × 65 cm

146 / 147

LUDZIE / PEOPLE → [ – PERSPEKTYWA I ILUZJA PRZESTRZENI / PERSPECTIVE AND SPATIAL ILLUSION ]

Janusz Janczy [ 1974 ] Studia na Wydziale Rzeźby ASP w Krakowie, dyplom w Pracowni Rzeźby. Studiował także w Akademie der Bildenden Künste w Norymberdze. Zajmuje się rzeźbą, malarstwem, tworzy obiekty interdyscyplinarne. ¶ Graduated from the Faculty of Sculpture at the Krakow Academy of Fine Arts, with a degree from the Sculpture Studio. He also studied at Akademie der Bildenden Künste in Nuremberg. His artistic practice covers sculpture, painting and interdisciplinary projects.

bez tytułu (Monastyr) / untitled (Monastery) / 2009 / drewno / wood / wys. / h. 114 cm

148 / 149

LUDZIE / PEOPLE → [ – RZEBA / SCULPTURE ]

bez tytułu (Wyłonienie) / untitled (The Emergence) / 2009 / drewno / wood / wys. / h. 78 cm

bez tytułu (Dedal) / untitled (Daedalus) / 2009 / drewno / wood / wys. / h. 99 cm

Bogdan Miga [ 1963 ] Dyplom w Pracowni Drzeworytu. Zajmuje się grafiką warsztatową. Wielokrotnie nagradzany w konkursie Najlepsza Grafika Miesiąca organizowanym przez Związek Polskich Artystów Plastyków w Krakowie. Laureat Nagrody Specjalnej International Graphic Art Biennial w Splicie (2011) oraz Wyróżnienia Honorowego Quadriennale Drzeworytu i Linorytu Polskiego w Olsztynie (2011). ¶ Holds a degree from the Woodcut Studio. His prime medium is printmaking. He is the multiple winner of the Best Print of the Month competition organised by the Union of Polish Visual Artists in Krakow, and a recipient of the Special Award of the International Graphic Art Biennial in Split (2011), as well as an honorary mention at the Polish Woodcut Quadriennal in Olsztyn (2011). → bogdanmiga.iportfolio.pl

Schabowy 1 / Pork Chop 1 / 2012 / linoryt / linocut / 16,5 × 16,5 cm Schabowy 2 / Pork Chop 2 / 2012 / linoryt / linocut / 16,5 × 22 cm Schabowy 3 / Pork Chop 3 / 2012 / linoryt / linocut / 16,5 × 22 cm

150 / 151

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA DRZEWORYTU / WOODCUT STUDIO ]

Maksi singiel / Maxi-single / 2012 / linoryt / linocut / 33 Ă&#x2014; 33 cm

Marta Bożyk [ 1973 ] Dyplom w Pracowni Drzeworytu. Zajmuje się linorytem i drzeworytem, projektuje witraże. Stypendystka Miasta Krakowa (2000). Wielokrotnie nagradzana, między innymi w Tajwanie (2008), Macedonii (2009), Korei (2011). ¶ Holds a degree from the Woodcut Studio. Her media are linocut and woodcut as well as stained-glass design. She is the holder of a grant from the City of Krakow (2000), and has won a range of awards including in Taiwan (2008), Macedonia (2009) and Korea (2011). → martabozyk.blogspot.com

Pina Bausch z cyklu Dotyk / Pina Bausch from the series Touch / 2013 / linoryt / linocut / 100 × 70 cm

152 / 153

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA DRZEWORYTU / WOODCUT STUDIO ]

Roman Żygulski [ 1951 ] Dyplom w Pracowni Litografii i Pracowni Projektowania Opakowań. Zajmuje się litografią, malarstwem i rysunkiem. Zrzeszony w Związku Polskich Artystów Plastyków. ¶ Holds a degree from the Lithography Studio and Packaging Design Studio. His media are lithography, painting and drawing. He is a member of the Association of Polish Visual Artists.

Przemówienie IV / Speech IV / 1988 / litografia / lithography / 200 × 70 cm

154 / 155

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA LITOGRAFII / LITHOGRAPHY STUDIO ]

Przemówienie V / Speech V / 1988 / litografia / lithography / 70 × 100 cm Przemówienie VII / Speech VII / 1988 / litografia / litography / 70 × 100 cm Przemówienie I / Speech I / 1988 / litografia / lithography / 98 × 62 cm

Piotr Panasiewicz [ 1963 ] Studia na Wydziale Budownictwa Lądowego Politechniki Krakowskiej oraz na Wydziale Grafiki ASP w Krakowie, dyplom w Pracowni Litografii. Zajmuje się grafiką warsztatową, a także malarstwem i grafiką projektową. Stypendysta Leipziger Lithographie Werkstatt i Leipziger Lichtdruck Werkstatt oraz paryskiego Stowarzyszenia Artystów Cyma i tamtejszej Galerie Chabin. ¶ Studied at the Faculty of Civil Engineering of the Krakow University of Technology and the Faculty of Graphic Arts at the Krakow Academy of Fine Arts, receiving a degree from the Lithography Studio. His media are printmaking, painting and graphic design. He is the holder of grants from Leipziger Lithographie Werkstatt and Leipziger Lichtdruck Werkstatt as well as the “Cyma” Artists’ Association and Galerie Chabin, both in Paris.

Horyzonty / Vistas / 2011 / litografia / lithography / 50 × 70 cm Wybór / Choice / 2013 / litografia / lithography / 50 × 70 cm Semperit / 2012 / litografia / lithography / 50 × 70 cm

156 / 157

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA LITOGRAFII / LITHOGRAPHY STUDIO ]

Krzysztof Świętek [ 1969 ] Dyplom w Pracowni Litografii. Zajmuje się głównie litografią i grafiką projektową tworzoną dla przemysłu odzieżowego i tekstylnego. Uprawia także malarstwo, rzeźbę i rysunek. Jest współwłaścicielem firmy odzieżowej ARTHOLE (marki: ART HOLE, DOGS HATE US, PSIAKREW, HOLY PAIN). Interesuje się street artem, dizajnem związanym z subkulturami, tatuażem. ¶ Holds a degree from the Lithography Studio. He works in lithography and graphic design for the clothing and textile industry, as well as pursuing painting, sculpture and drawing. He is the co-founder of the ARTHOLE clothing company (including brands such as ART HOLE, DOGS HATE US, PSIAKREW, HOLY PAIN). His interests include street art, design in subcultures and tattoo art.

Komiks o nielubieniu kolegi / A Comic Book on Disliking a Colleague / 2009 / litografia / lithography / 78 × 100 cm Chłodny kalkulator / Cool Calculator / 2009 / litografia / lithography / 78 × 100 cm

158 / 159

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA LITOGRAFII / LITHOGRAPHY STUDIO ]

Stanisław Wejman [ 1944 ] Dyplom w Pracowni Miedziorytu. Zajmuje się grafiką warsztatową, głównie w technikach metalowych. Jego prace znajdują się w zbiorach między innymi Museum of Modern Art w Nowym Jorku, Graphische Sammlung Albertina w Wiedniu, Muzeów Narodowych w Krakowie, Warszawie, Poznaniu, Muzeum Sztuki w Łodzi. Uczył grafiki na uczelniach artystycznych w Antwerpii, Maastricht, Montrealu, Storrs (Connecticut, USA), Urbino i innych. Obecnie rozwija ogromnych rozmiarów cykl zatytułowany Dynia. ¶ Holds a degree from the Copper Engraving Studio. He focuses on printmaking, chiefly metal techniques. His work is found in various major collection such as the Museum of Modern Art in New York, Graphische Sammlung Albertina in Vienna, the national museums in Krakow, Warsaw and Poznań, and the Museum of Fine Arts in Łódź. He taught printmaking at art schools in Antwerp, Maastricht, Montreal, Storrs, Connecticut and Urbino, and is currently working on a large-scale cycle entitled Pumpkin.

160 / 161

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA MIEDZIORYTU / COPPER ENGRAVING STUDIO ]

z cyklu Dynia / from the series Pumpkin / od 2004 / since 2004 / akwaforta, akwatinta / aquatint, etching / 27,5 Ă&#x2014; 34 cm

Krzysztof Tomalski [ 1963 ] Dyplom w Pracowni Miedziorytu. Zajmuje się głównie wklęsłodrukiem, eksperymentuje z własną techniką alintaglio. Uhonorowany między innymi: Brązowym Medalem w International Print Exhibition w Yunnanie, Chiny (2012), Nagrodą Rektora ASP w Gdańsku na Triennale Grafiki Polskiej w Katowicach (2012). Jego prace znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, The Polish Museum of America w Chicago, Yunnan Museum w Kunming City, Yunnan, Chiny, w Museum of Paper w Kanagawie w Japonii i innych. ¶ Holds a degree from the Copper Engraving Studio. He specialises in intaglio printing, experimenting with his original technique of alintaglio. He has been honoured with the Bronze Medal at the International Print Exhibition in Yunnan, China (2012), and the Gdańsk Academy of Fine Arts Rector’s Award at the Polish Print Triennial in Katowice (2012). His work is included in the collections of the National Museum in Krakow, the Leon Wyczółkowski Museum in Bydgoszcz, the Polish Museum of America in Chicago, the Yunnan Museum in Kunming City, Yunnan, China, and the Museum of Paper in Kanagawa, Japan.

Kosmogonia alternatywna III (dyptyk) / An Alternative Cosmogony III (diptych) / 2011 / alintaglio (sucha igła / drypoint) / 65 × 99 cm, 65 × 99 cm

162 / 163

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA MIEDZIORYTU / COPPER ENGRAVING STUDIO ]

Kacper Bożek [ 1974 ] Dyplom w Pracowni Miedziorytu i w Pracowni Litografii. Zajmuje się grafiką warsztatową i rysunkiem. Stypendysta Miasta Krakowa (2003). Nagrodzony między innymi Grand Prix w konkursie Grafika Roku (2002), Nagrodą Specjalną w konkursie Najlepsza Grafika Miesiąca organizowanym przez Związek Polskich Artystów Plastyków w Krakowie (2008) oraz drugą nagrodą w 7. konkursie Premio Leonardo Sciascia amateur d’estampes (2012–2013). Jego prace znajdują się w zbiorach: Biblioteki Narodowej w Warszawie, Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, Muzeum Historycznego Miasta Krakowa i innych. ¶ Holds a degree from the Copper Engraving Studio and the Lithography Studio. His media are printmaking and drawing. He is the holder of a grant from the City of Krakow (2003), and recipient of a range of awards, among them the Grand Prix at the Print of the Year competition (2002), a Special Award of the Best Print of the Month competition organised by the Union of Polish Visual Artists in Krakow (2008), and 2nd Prize at the 7th Premio Leonardo Sciascia amateur d’estampes (2012–2013). His work is included in collections such as the National Library in Warsaw, the Raczyński Library in Poznań and the Historical Museum of the City of Krakow.

164 / 165

LUDZIE / PEOPLE → [ – PRACOWNIA MIEDZIORYTU / COPPER ENGRAVING STUDIO ]

Mezzotinta vs. Akwaforta / Mezzotint vs. Etching / 2008 / mezzotinta, akwaforta / mezzotint, etching / 47 Ă&#x2014; 57,5 cm

Marcin Surzycki [ 1963 ] Dyplom w Pracowni Wklęsłodruku. Zajmuje się grafiką warsztatową i rysunkiem. Wielokrotnie nagradzany, między innymi: Sakaide Art Grand Prix w International Art Exhibition w Sakaide, Japonia (2010), Grand Prix na Triennale Grafiki Polskiej w Katowicach (2003), nagrodą Najlepsza Grafika Miesiąca w konkursie Związku Polskich Artystów Plastyków w Krakowie (1994), Grand Prix na Ogólnopolskim Biennale Grafiki „Wobec wartości” w Katowicach (1990). Członek Zarządu Stowarzyszenia Międzynarodowe Triennale Grafiki (2010–2013). ¶ Holds a degree from the Intaglio Studio. His media are printmaking and drawing. He is the winner of multiple awards, including the Sakaide Art Grand Prix at the International Art Exhibition in Sakaide, Japan (2010), the Grand Prix at the Polish Print Triennial in Katowice (2003), the Best Print of the Month award in a competition organised by the Union of Polish Visual Artists in Krakow (1994), and the Grand Prix at the “Towards the Values” Polish Print Biennial in Katowice (1990). He was a member of the Board of the Association of the International Print Triennial (2010–2013).

Helikon / 2011 / technika własna / original technique / 75 × 120 cm

166 / 167

Hybryda-L / Hybrid-L / 2005 / technika własna / original technique / 71 × 100 cm

LUDZIE / PEOPLE → [ – PRACOWNIA SERIGRAFII / SERIGRAPHY STUDIO ]

Złe wiadomości – flaga 4 / Bad News – Flag 4 / 2009 / serigrafia / silkscreen / 100 × 150 cm

Stefan Kaczmarek [ 1969 ] Dyplom w Pracowni Drzeworytu. Zajmuje się grafiką warsztatową, a także rysunkiem, rzeźbą, malarstwem, fotografią i twórczością w technikach komputerowych. Laureat między innymi Nagrody Regulaminowej Międzynarodowego Triennale Grafiki w Krakowie (2006), trzeciej nagrody na Biennale Grafiki Cyfrowej w Gdyni (2008), trzeciej nagrody w Sakaide Art Grand Prix (2010). ¶ Holds a degree from the Woodcut Studio. His media are printmaking as well as drawing, sculpture, painting, photography and computer techniques. He is the winner of a Statutory Award from the International Print Triennial in Krakow (2006), the 3rd prize at the Digital Print Biennial in Gdynia (2008), and the 3rd prize at the Sakaide Art Grand Prix (2010).

Struktura Wydziału Grafiki krakowskiej ASP / The organisation of the Faculty of Graphic Arts of the Academy of Fine Arts in Krakow / 2009 / serigrafia / silkscreen / 130 × 100 cm

168 / 169

LUDZIE / PEOPLE → [ – PRACOWNIA SERIGRAFII / SERIGRAPHY STUDIO ]

Diana – surogatka / Diana – Surrogate / 2009 / serigrafia / silkscreen / 100 × 140 cm

170 / 171

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA WKLSŁODRUKU / INTAGLIO STUDIO ]

Henryk Ożóg [ 1956 ] Dyplom w Pracowni Miedziorytu. Zajmuje się grafiką warsztatową i malarstwem. Swoje prace realizuje w klasycznych technikach graficznych – wcześniej tworzył, wykorzystując techniki trawione, obecnie korzysta tylko z suchej igły, mezzotinty i korundu. ¶ Holds a degree from the Copper Engraving Studio. His practice covers printmaking and painting, and his works are executed using classical printing techniques: initially etching, and more recently drypoint, mezzotint and techniques using corundum.

Psy Vladimira / Vladimir’s Dogs / 2013 / sucha igła, mezzotinta, korund / drypoint, mezzotint, corundum / 70 × 200 cm

Tomasz Winiarski [ 1982 ] Dyplom w Pracowni Wklęsłodruku. Zajmuje się grafiką warsztatową, zwłaszcza mezzotintą, akwafortą i akwatintą. Laureat wyróżnień w konkursach IMPRINT (2008) i Biennale Grafiki Caixanova w Ourense (2008), a także nagrody głównej Atlante IV International Awards Riveira, A Coruña (2013). ¶ Received his degree from the Intaglio Studio. His prime medium is printmaking, especially mezzotint, etching and aquatint. He is the recipient of honorary mentions in IMPRINT (2008) and the Caixanova Print Biennial in Ourense (2008), as well as the 1st Prize in the Atlante IV International Awards Riveira in A Coruña, Spain (2013).

z cyklu Perpetuum Mobile XLVIII / from the series Perpetuum Mobile XLVIII / 2013 / mezzotinta / mezzotint / 70 × 100 cm

172 / 173

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA WKLSŁODRUKU / INTAGLIO STUDIO ]

Władysław Targosz [ 1950 ] Studia na Wydziale Form Przemysłowych ASP w Krakowie, dyplom w Katedrze Komunikacji Wizualnej. Zajmuje się grafiką warsztatową – serigrafią, grafiką komputerową – fotografiką i grafiką projektową – plakatem, grafiką wydawniczą, identyfikacją wizualną. Jako projektant współpracuje między innymi z Wydawnictwem Literackim, Polskim Wydawnictwem Muzycznym, Ośrodkiem Badań Prasoznawczych Uniwersytetu Jagiellońskiego. ¶ Graduated from the Faculty of Industrial Design at the Krakow Academy of Fine Arts, receiving a degree from the Department of Visual Communication. He specialises in printmaking (serigraphy), computer graphics, photography and graphic design (poster, editorial design and visual identity). As a designer he works with Wydawnictwo Literackie, Polskie Wydawnictwo Muzyczne and Ośrodek Badań Prasoznawczych at the Jagiellonian University.

174 / 175

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA FORM REKLAMOWYCH / COMMERCIAL DESIGN STUDIO ]

Connexions Instables III / 2011 / grafika komputerowa / computer graphics / 70 Ă&#x2014; 100 cm

Kuba Sowiński [ 1973 ] Studia na Wydziale Form Przemysłowych ASP w Krakowie, dyplom w Katedrze Komunikacji Wizualnej. Zajmuje się projektowaniem graficznym ze szczególnym uwzględnieniem grafiki wydawniczej. Współtwórca ogólnopolskiego kwartalnika projektowego „2+3D”. Zrzeszony w Stowarzyszeniu Twórców Grafiki Użytkowej. ¶ Graduated from the Faculty of Industrial Design at the Krakow Academy of Fine Arts Department of Visual Communication. His key area of interest is graphic design, especially editorial design. He is a co-founder of the nation-wide design quarterly 2+3D, and a member of the Association of Polish Graphic Designers.

176 / 177

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA FORM REKLAMOWYCH / COMMERCIAL DESIGN STUDIO ]

kwartalnik „Herito” / quarterly Herito / 2010–2014 / wydawca: MCK, Kraków / published by the ICC, Kraków / we współpracy z Wojciechem Kubieną / in cooperation with Wojciech Kubiena oﬀset / 29 × 23,3 cm

Wojciech Regulski [ 1951 ] Dyplom w Pracowni Projektowania Opakowań i w Pracowni Drzeworytu. Zajmuje się projektowaniem fontów, znaków graficznych, systemów identyfikacji, opakowań oraz reklam. ¶ Holds a degree from the Packaging Design Studio and Woodcut Studio. He is a designer of typefaces, graphic marks, identification systems, packaging and advertisements.

znak dla Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie / logo design for the Kraków University of Economics / 2006

178 / 179

LUDZIE / PEOPLE

herb dla Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie / crest for the Academy of Fine Arts in Kraków / 2013

znak dla Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie / logo design for the Academy of Fine Arts in Kraków / 2010

→ [ – PRACOWNIA LITERNICTWA I TYPOGRAFII / LETTERING & TYPOGRAPHY STUDIO ]

128 EG regular

LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET, CONSECTETUR ADIPISICING ELIT, SED DO EIUSMOD TE Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipisicing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur.

128 EG semibold

LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET, CONSECTETUR ADIPISICING ELIT, SED DO EIUSMOD TEM Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipisicing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur.

128 eg Light

Lorem ipsum doLor sit amet, consectetur adipisicing eLit, sed do eiusmod temp Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipisicing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. "

128 eg ultraLight

128 mini sc

Lorem ipsum doLor sit amet, consectetur adipisicing eLit, sed do eiusmod tempor incididunt Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipisicing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. "

128 class

Lorem ipsum doLor sit amet, consectetur adipisicing eLit, sed do eiusmod tem Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipisicing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur.

128 regul tX

Lorem ipsum doLor sit amet, consectetur adipisicing eLit, sed do eiusmod temp

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipisicing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore

et dolore magna aliqua. ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut

aliquip ex ea commodo consequat. duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur.

kroje pisma / typefaces / 2008â&#x20AC;&#x201C;2013 / 9 / 14 pkt

Aleksandra Toborowicz [ 1983 ] Dyplom w Pracowni Form Reklamowych. Zajmuje się projektowaniem graficznym – typografią, grafiką wydawniczą – i malarstwem. Autorka murali. Zrzeszona w Stowarzyszeniu Twórców Grafiki Użytkowej. Zajmuje się również organizowaniem wystaw oraz promocją młodych twórców. Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2002) oraz Prezydenta Miasta Częstochowa (2002), otrzymała stypendium „Młoda Polska” (2010). Nagrodzona Srebrnym Medalem w konkursie European Design Awards (2009) za stronę internetową Muzeum Sztuki Erotycznej. ¶ Holds a degree from the Commercial Design Studio. She is a graphic designer specialising in typography and editorial design. She also works in painting and mural. A member of the Association of Polish Graphic Designers. She is also dedicated to organisation of exhibitions and promotion of young artists. Holder of grants from the Minister of Culture and National Heritage (2002) and the Mayor of Częstochowa (2002). In addition, she is a grantee of the Young Poland Fellowship (2010). Silver Medalist of the European Design Awards (2009) for a website for the Museum of Erotic Art. → atoborowicz.pl

instalacja liternicza Gwar chmar / lettering installation Typo Noise / 2011 / 300 × 300 × 300 cm

180 / 181

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA LITERNICTWA I TYPOGRAFII / LETTERING & TYPOGRAPHY STUDIO ]

Joanna Tyborowska [ 1986 ] Dyplom w Pracowni Liternictwa i Typografii. Zajmuje się projektowaniem graficznym ze szczególnym uwzględnieniem grafiki wydawniczej, typografii i plakatu. Zrzeszona w Stowarzyszeniu Twórców Grafiki Użytkowej. ¶ Received her degree from the Lettering and Typography Studio. She is a graphic designer specialising in editorial design, typography and poster design, as well as a member of the Association of Polish Graphic Designers.

182 / 183

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA LITERNICTWA I TYPOGRAFII / LETTERING & TYPOGRAPHY STUDIO ]

czasopismo „MIDA. Magazyn dla prawników” / MIDA. Magazine for the Lawyers / 2011 / na zlecenie i we współpracy z Wilk Studio, dyrektor artystyczny: Marek Repetowski, skład i DTP: Stefan Łaskawiec / commissioned by and in cooperation with Wilk Studio; Art Director: Marek Repetowski; typesetting and DTP: Stefan Łaskawiec / oﬀset / 29,6 × 22,6 cm album 83 lata Pracowni Liternictwa i Typografii w ASP w Krakowie / album The 83rd Anniversary of the Lettering and Typography Studio of the Academy of Fine Arts in Kraków / 2012 we współpracy z zespołem PLIT: Wojciech Regulski, Aleksandra Toborowicz (projekt i skład), Wacław Gawlik, Bartłomiej Bałut / in cooperation with the lettering and typography team: Wojciech Regulski, Aleksandra Toborowicz (design and DTP), Wacław Gawlik, Bartłomiej Bałut / oﬀset / 26 × 20 cm

Wacław Gawlik [ 1958 ] Studia na Wydziale Malarstwa ASP w Krakowie, dyplom w Pracowni Malarstwa. Zajmuje się malarstwem. ¶ Studied at the Faculty of Painting at the Krakow Academy of Fine Arts, receiving a degree from the Painting Studio. He works in painting.

bez tytułu / untitled / 2013 / grafit, papier / graphite, paper / 140 × 200 cm

184 / 185

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA LITERNICTWA I TYPOGRAFII / LETTERING & TYPOGRAPHY STUDIO ]

Bartłomiej Bałut [ 1976 ] Studia na Wydziale Malarstwa ASP w Krakowie, dyplom w Pracowni Malarstwa. Zajmuje się malarstwem. ¶ Graduated from the Faculty of Painting at the Krakow Academy of Fine Arts, with a degree from the Painting Studio. His art practice focuses on painting. → bbalut.pl

Dukielski Bies / The Devil of Dukla / 2013 / akwarela, papier / watercolor, paper / 93 × 62 cm

186 / 187

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA LITERNICTWA I TYPOGRAFII / LETTERING & TYPOGRAPHY STUDIO ]

Dorota Ogonowska [ 1960 ] Dyplom w Pracowni Projektowania Książki i Typografii. Zajmuje się grafiką wydawniczą, kostiumografią i scenografią – w dorobku ma ponad pięćdziesiąt realizacji teatralnych i telewizyjnych. ¶ Holds a degree from the Studio of Book Design and Typography. Her focus is editorial design, costume design and set design. She has more than 50 productions for the theatre and television to her credit.

Michał z Montaigne Próby / Michel de Montaigne Essays / 2007 / oprawa: skóra naturalna / natural leather bound / 20,5 × 13 cm

188 / 189

LUDZIE / PEOPLE → [ – PRACOWNIA PROJEKTOWANIA KSIKI / BOOK DESIGN STUDIO ]

Stanisław Ignacy Witkiewicz Szewcy / Stanisław Ignacy Witkiewicz Shoemakers / 2008 / oprawa: skóra naturalna, skład i druk typograficzny / natural leather bound, typography and letterpress / 22,5 × 13,8 cm

Magdalena Koziak-Podsiadło [ 1982 ] Studia na Wydziale Form Przemysłowych ASP w Krakowie, dyplom w Katedrze Metodyki Projektowania. Absolwentka podyplomowych studiów kuratorskich z zakresu sztuki współczesnej na Uniwersytecie Jagiellońskim. Zajmuje się projektowaniem książek, katalogów i albumów, a także identyfikacją wizualną. ¶ Trained at the Faculty of Industrial Design at the Krakow Academy of Fine Arts, receiving a degree from the Department of Design Methodology, and completed a post-graduate programme for curators in contemporary art at the Jagiellonian University. Her artistic practice includes book, album and catalogue design as well as visual identification.

190 / 191

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA PROJEKTOWANIA KSIKI / BOOK DESIGN STUDIO ]

Chochołów. The Gem of Podhale / 2011 / wydawca: Artcards / published by Artcards / oﬀset / 14,7 × 14,7 cm

Edyta Stajniak [ 1983 ] Dyplom w Pracowni Wklęsłodruku i w Katedrze Scenografii na Wydziale Malarstwa. Obszarem jej zainteresowań jest integracja wielu dziedzin sztuki; zajmuje się grafiką warsztatową i projektową, ilustracją, książką artystyczną, projektowaniem kostiumów i scenografii. Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2002, 2007). ¶ Received her degree from the Intaglio Studio and the Department of Set Design at the Faculty of Painting. Her interest areas include the integration of various art disciplines; she specialises in printmaking, illustration, art books, as well as costume and set design. She received a grant from the Minister of Culture and National Heritage (2002, 2007).

Plecy II / Shoulders II / 2008 / sucha igła, monotypia / drypoint, monotype / 100 × 70 cm

192 / 193

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA PROJEKTOWANIA KSIKI / BOOK DESIGN STUDIO ]

Plecy I / Shoulders I / 2008 / sucha igła, monotypia / drypoint, monotype / 100 × 70 cm

Plecy III / Shoulders III / 2008 / sucha igła, monotypia / drypoint, monotype / 100 × 70 cm

Piotr Kunce [ 1947 ] Dyplom w Pracowni Plakatu i w Pracowni Litografii. Zajmuje się grafiką projektową, zwłaszcza plakatem. Miał też wiele osiągnięć na polu identyfikacji wizualnej. Laureat nagrody „Uniwersalnej Przyjaźni Wszystkich Narodów” przyznanej przez Uniwersytet Anáhuac del Sur w Meksyku (2005). Doktor honoris causa Uniwersytetu Mateja Beli w Bańskiej Bystrzycy (2009). Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2012). ¶ Holds a degree from the Poster Design and Lithography Studios. His key medium is graphic design, with a special focus on poster design. In the past he aimed his attention towards visual identity, having a series of significant successes in this area. He is a recipient of the Award of “Universal Friendship of All Nations” given at Universidad Anáhuac del Sur in Mexico City (2005), and the holder of an honorary doctorate from the Matej Bel University in Banská Bystrica, Slovakia (2009). Recipient of the Officer’s Cross of the Order of Polonia Restituta (2012). → piotrkunce.eurotone.eu Posters from Ústí nad Labem / 2009 / offset / 100 × 70 cm Old Metropolitan Band / 2012 / offset / 100 × 70 cm

194 / 195

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA PROJEKTOWANIA PLAKATU / POSTER DESIGN STUDIO ]

Exhibition Unterschleissheim / 2009 / oﬀset / 100 × 70 cm

Wojciech Kwaśniewski [ 1955 ] Dyplom w Pracowni Plakatu i w Pracowni Litografii. Zajmuje się grafiką projektową, plakatem, grafiką komputerową, warsztatową i rysunkiem. Stypendysta Ministerstwa Kultury i Sztuki oraz Miasta Krakowa. ¶ Holds a degree from the Poster Design and Lithography Studios. His media are graphic design, poster design, computer graphics, printmaking and drawing. He is the holder of grants from the Ministry of Culture and Art and the City of Krakow.

plakat filmowy El Dorado / movie poster El Dorado / 2013 druk cyfrowy / digital print / 100 × 70 cm AIDS! – Tylko w zbroi rycerzu! Światowy Dzień Walki z AIDS AIDS! – Only in Armour, Knight! World AIDS Day / 2013 / druk cyfrowy / digital print / 100 × 70 cm

196 / 197

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA PROJEKTOWANIA PLAKATU / POSTER DESIGN STUDIO ]

Europejski Festiwal im. Jana Kiepury / The Jan Kiepura European Festival / 2012 / druk cyfrowy / digital print / 100 Ă&#x2014; 70 cm

Ewa Wein [ 1984 ] Studia na Wydziale Malarstwa ASP w Krakowie, dyplom w Pracowni Malarstwa i w Pracowni Plakatu. Zajmuje się plakatem. Zdobyła wyróżnienia na Międzynarodowym Biennale Plakatu w Lahti (2011), Międzynarodowym Biennale Plakatu w Wilanowie (2012) i Międzynarodowym Biennale Plakatu w Meksyku (2012), a także Golden Bee Award na Moskiewskim Międzynarodowym Biennale Grafiki Projektowej (2012). Jej prace znajdują się w zbiorach Ermitażu. ¶ Graduated from the faculty of Painting at the Academy of Fine Arts in Krakow with a degree from the Painting Studio and Poster Design Studio. She is a designer of posters, covers, catalogues and art books. She has also been honoured with the Golden Bee Award at the Moscow International Biennial Graphic Design (2012). Her work can be found in the collection of the Hermitage. → ewawein.com

cykl plakatów do filmowej serii Krzysztofa Kieślowskiego Dekalog / poster series for Krzysztof Kieślowski’s TV series Decalogue 2009–2011 / druk cyfrowy, oﬀset / digital print, oﬀset / 141,4 × 100 cm

198 / 199

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA PROJEKTOWANIA PLAKATU / POSTER DESIGN STUDIO ]

Marek Pawłowski [ 1955 ] Studia w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi i na Wydziale Grafiki ASP w Krakowie, dyplom w Pracowni Projektowania Plakatu. Zajmuje się projektowaniem plakatów, książek i akcydensów. Jest autorem kompleksowej oprawy graficznej wielu festiwali, koncertów i spektakli. Od 2006 roku stale współpracuje z Wydawnictwem Literackim. ¶ Trained at the State Higher School of Visual Arts in Łódź and the Faculty of Graphic Arts at the Krakow Academy of Fine Arts, receiving a degree from the Poster Design Studio. He is a designer of posters, books and ephemera, and the creator of complex graphic designs for scores of festivals, concerts and theatre plays. Since 2006, he has been a permanent collaborator of the Wydawnictwo Literackie publishing house.

0kładka książki F. Scotta Fitzgeralda Piękni i przeklęci / book cover for The Beautiful and Damned by F. Scott Fitzgerald / 2011 niewydana / unpublished / kolaż / collage / 20,7 × 14,5 cm

200 / 201

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA PROJEKTOWANIA PLAKATU / POSTER DESIGN STUDIO ]

okładka książki Michała Głowińskiego Fabuły przerwane book cover for the Fabuły przerwane by Michał Głowiński 2008 / wydawca: Wydawnictwo Literackie, Kraków / published by Wydawnictwo Literackie, Kraków / kolaż, oﬀset / collage, oﬀset / 19,5 × 12 cm

okładka książki Olgi Tokarczuk Bieguni / book cover for the Bieguni by Olga Tokarczuk / 2007 / wydawca: Wydawnictwo Literackie, Kraków / published by Wydawnictwo Literackie, Kraków / kolaż, oﬀset / collage, oﬀset / 19,7 × 12,3 cm

Michał Jandura [ 1970 ] Studia na Wydziale Malarstwa ASP w Krakowie, dyplom w Pracowni Malarstwa. Zajmuje się grafiką użytkową, plakatem, uprawia także malarstwo. Jako autor kompleksowych opracowań graficznych współpracuje z wieloma wydawnictwami i instytucjami kulturalnymi. ¶ Graduated from the Faculty of Panting at the Krakow Academy of Fine Arts, receiving a degree from the Painting Studio. He works in graphic design, poster design, as well as painting. As a creator of complex graphic designs, he works with a number of publishers and institutions of culture.

katalog wystawy Yves Klein. Judo e teatro, corpo e visioni / Yves Klein. Judo e teatro, corpo e visioni, exhibition catalogue / 2012 / wydawca: Palazzo Ducale, Genova published by Palazzo Ducale, Genova / oﬀset / 32 × 24 cm plakat teatralny BUG / BUG theatre poster / 2010 / druk cyfrowy / digital print / 100 × 70 cm

202 / 203

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA PROJEKTOWANIA WSTPNEGO / ESSENTIAL DESIGN STUDIO ]

Ireneusz Borowski [ 1983 ] Studia na Wydziale Artystycznym ASP w Katowicach, dyplom w Pracowni Druku Wypukłego. Zajmuje się projektowaniem graficznym, fotografią i grafiką warsztatową. Stypendysta Marszałka Województwa Śląskiego (2011). ¶ Graduated from the Faculty of Arts at the Academy of Fine Arts in Katowice, with a degree from the Relief Printing Studio. He is a graphic designer, photographer and printmaker, as well as the holder of a grant from the Marshal of the Silesian Voivodeship (2011). → newsign.org

album fotograficzny z okazji 90-lecia Elektrociepłowni Szombierki / photography album on the 90th anniversary of Szombierki Heat and Power Plant / 2010 / oﬀset / 29,7 × 21 cm

204 / 205

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA PROJEKTOWANIA WSTPNEGO / ESSENTIAL DESIGN STUDIO ]

Untitled c-3, c-5 / 2009 / linoryt / linocut / 135 Ă&#x2014; 95 cm

Jerzy Kucia [ 1942 ] Studia na Wydziale Malarstwa i Wydziale Grafiki ASP w Krakowie, dyplom w Pracowni Litografii i Pracowni Projektowania Książki. Twórca autorskich filmów animowanych. Za całokształt twórczości uhonorowany między innymi Smokiem Smoków za wkład w światowy dorobek filmu animowanego (2009), Nagrodą Międzynarodowego Festiwalu Filmów Animowanych w Poznaniu (2012), Nagrodą Stowarzyszenia Filmowców Polskich (2012), Nagrodą SE-MA-FOR FF (2011), Złotym Laurem Fundacji Kultury Polskiej (2002). ¶ Graduated from the Faculty of Painting and Faculty of Graphic Arts at the Krakow Academy of Fine Arts receiving a degree from Lithography Studio and Book Design Studio. He is the creator of original animated films. His lifetime achievements have been celebrated by the Dragon of Dragons Award for contribution to world animated film art (2009), honouree at the International Animated Films Festival in Poznań (2012), the Polish Filmmakers’ Association Award (2012), the SE-MA-FOR FF Award (2011), and the Golden Laurel of the Endowment for Polish Culture (2002).

Strojenie instrumentów / Tuning Instruments 2000 / kadry z filmu / film frames / 15’ Przez pole / Across the Field / 1992 / kadry z filmu / film frames / 17’

206 / 207

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA FILMU ANIMOWANEGO / THE ANIMATED FILM STUDIO ]

Robert Sowa [ 1972 ] Dyplom w Pracowni Filmu Animowanego. Zajmuje się filmem animowanym, malarstwem, fotografią. W swoich filmach posługuje się językiem skojarzeń i wizualnej kreacji. Jest również autorem animacji do filmów dokumentalnych i projektów multimedialnych łączących animację z muzyką współczesną. Współpracuje między innymi z Center for Digital Arts & Experimental Media University of Washington w Stanach Zjednoczonych. ¶ Holds a degree from the Animated Film Studio. He works in animated film, painting and photography. His films use the language of associations and visual creation. He is an animator of documentaries and creator of multimedia projects combining animation with contemporary music. He works with the Centre for Digital Arts & Experimental Media at the University of Washington, USA. → robertsowafilm.pl

Meine Heimat / 2012 / kadry z filmu / film frames / 4’ 30’’

208 / 209

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA FILMU ANIMOWANEGO / THE ANIMATED FILM STUDIO ]

Wojciech Sobczyk [ 1974 ] Dyplom w Pracowni Filmu Animowanego. Zajmuje się filmem animowanym, rysunkiem i fotografią. Tworzy swego rodzaju animowaną dokumentację czasu, zapis stanów emocjonalnych człowieka, studium przeżywania, poznawania natury i natury człowieka w odniesieniu do historii i teraźniejszości. ¶ Holds a degree from the Animated Film Studio. His practice covers animated film, drawing and photography. He creates animated documentation of his times, a record of man’s emotional states, a study of experiencing and investigating nature and man’s nature with reference to history and the present.

Lato 2014 / Summer 2014 / 2014 / kadry z filmu / film frames / 12’ 20’’

210 / 211

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA FILMU ANIMOWANEGO / THE ANIMATED FILM STUDIO ]

Edyta Turczanik [ 1974 ] Dyplom w Katedrze Filmu Animowanego, Fotografii i Mediów Cyfrowych. Reżyserka filmów animowanych, scenarzystka, animatorka i graficzka, autorka storyboardów, spotów filmowych. W twórczości filmowej łączy klasyczną animację poklatkową z fotografią, malarstwem i rysunkiem. Zajmuje się także sztuką użytkową, projektowaniem graficznym, ilustracją książki, dizajnem. Autorka filmów: Przed świtem, Cienie, zadebiutowała filmem Wszystko płynie z muzyką zespołu Kroke. ¶ Holds a degree from the Department of Animated Film, Photography and Digital Media. She is a director of animated films, screenwriter, animator, graphic artist, storyboard artist and producer of film spots. Her film practice combines classic stop motion animation with photography, painting and drawing. She is also involved in applied arts, graphic design, book illustration and industrial design. She is the maker of films such as Before Dawn, Shadows, and her debut Everything Flows to music by Kroke.

Lovers / 2008 / kadry z filmu / film frames / 7’40’’

212 / 213

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA FILMU ANIMOWANEGO / THE ANIMATED FILM STUDIO ]

Islam. Orientacja. Ornament / Islam. Orientation. Ornament 2009 / kadry ze spotu filmowego / spot frames / 20â&#x20AC;&#x2122;â&#x20AC;&#x2122;

Agata Pankiewicz [ 1962 ] Studia na Wydziale Architektury Wnętrz ASP w Krakowie, dyplom w Pracowni Projektowania Wystaw. Zajmuje się fotografią i projektowaniem. Jest kontynuatorką procesu anektowania banalnej rzeczywistości przez sztukę. Rezygnując ze strategii estetyzujących i narracyjnych, umieszcza swoje prace nie tylko w polu rozważań artystycznych, lecz także kulturowych i społecznych. Współautorka dwóch esejów fotograficznych: underconstructed.pl (2008) i Galicja. Opowiadać dalej? (2010). Od 2011 roku zasiada w Radzie Muzeum Historii Fotografii w Krakowie. ¶ Graduated from the Faculty of Interior Architecture Design at the Krakow Academy of Fine Arts, receiving a degree from the Exhibitions Design Studio. She is a photographer and designer, champion of annexing the banal reality to art. Deciding against aesthetising or narrative strategies, she puts her work into the spotlight of artistic, as well as cultural and social, reflection. She is the co-author of two photographic essays: “underconstructed.pl” (2008) and “Galicja. Opowiadać dalej?” (2010). Since 2011 she has sat on the Board of the Museum of the History of Photography in Krakow.

Muchy / Flies / 2013 / fotografia, druk cyfrowy / photography, digital print / 50 × 75 cm

214 / 215

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA FOTOGRAFII I / PHOTOGRAPHY STUDIO I ]

Michał Kawecki [ 1982 ] Dyplom w Pracowni Fotografii. Zajmuje się fotografią socjologiczną i filmem dokumentalnym. ¶ Holds a degree from the Photography Studio. He specialises in sociological photography and film documentaries.

216 / 217

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA FOTOGRAFII I / PHOTOGRAPHY STUDIO I ]

Obiekt chwilowy nr 4 / Momentary Object 4 / 2010 / emulsja światłoczuła, azbest / light-sensitive emulsion, asbestos / 12,5 × 35 × 6 cm

Zbigniew Zegan [ 1943 ] Ukończył Kurs Fotografii Prasowej organizowany przez Krakowskie Towarzystwo Fotograficzne, Klub Dziennikarzy SDP i „Gazetę Krakowską”; studiował historię i socjologię w krakowskim Studium Nauk Społecznych; absolwent Wydziału Projektowania Plastycznego ASP w Krakowie, dyplom w Pracowni Projektowania Architektury Wnętrz. Zajmuje się dokumentem subiektywnym, krajobrazem, portretem oraz publicystyką, krytyką i historią fotografii. ¶ Completed the press photography programme organised by the Krakow Photographic Association, the Association of Polish Journalists Club and the Gazeta Krakowska daily, studied history and sociology at the College of Social Studies in Krakow. Graduated from the Faculty of Plastic Design at the Krakow Academy of Fine Arts, receiving a degree from the Interior Architecture Design. His main interests are the subjective document, landscape and portrait. He is a photography critic, publicist and historian.

218 / 219

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA FOTOGRAFII II / PHOTOGRAPHY STUDIO II ]

z cyklu Eko-ikonosfera 27 / from the series Eco-iconosphere 27 / 2004 / fotografia, druk cyfrowy / photography, digital print / 70 × 100 cm

Tomáš Agat Błoński

[ 1975 ]

Studia w Wyższej Szkole Sztuk Pięknych (VŠVU) w Bratysławie, dyplom w Katedrze Fotografii i Nowych Mediów. Zajmuje się szeroko rozumianą fotografią – od klasycznej fotografii wielkoformatowej przez fotografię eksperymentalną i inscenizowaną aż po wideo, interaktywną sztukę komputerową i instalacje. W jego twórczości można odczuć poezję, człowieczeństwo oraz ironię. ¶ Studied at the Higher School of Visual Arts (VŠVU) in Bratislava, receiving a degree from the Department of Photography and New Media. His medium is photography in its broad sense – from classical large-scale photography, experimental and staged photography, to video, interactive computer art and installation. His work conveys poetry, humanity and irony. → blonski.eu

Portret Kuki z cyklu My jesteśmy / A Portrait of Kuka from the series We Are... / 2002 / czarno-biała fotografia chemiczna na barycie / black-and-white chemical photogaph on baryte / 200 × 140 cm

220 / 221

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA FOTOGRAFII II / PHOTOGRAPHY STUDIO II ]

Lech Polcyn

[ 1964 ]

Dyplom w Pracowni Miedziorytu. Zajmuje się sztuką na polu wielu mediów. Jego obrazy i fotografie w szerokim rozumieniu medium, obiekty podzielone, porwane na kawałki – to sztuka właściwie autobiograficzna, na pierwszy rzut oka często ironiczna i z dystansem. ¶ Received his degree from the Copper Engraving Studio. His art practice involves a variety of media. His paintings, photographs (within a broad definition of the medium), and objects split or torn into pieces, are in fact autobiographical, often at first glance ironic and detached.

Przedmiot nierzeczywisty 06 / Unreal Object 06 / 2012 / fotografia, druk cyfrowy pigmentowy / photography, digital pigment print / 150 × 48 cm

222 / 223

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA FOTOGRAFII III / PHOTOGRAPHY STUDIO III ]

Geneza obiekt贸w 4 / The Genesis of Objects 4 / 2009 / animacja graficzna / graphic animation

Waldemar Węgrzyn

[ 1959 ]

Dyplom w Pracowni Plakatu w ASP w Katowicach. Zajmuje się grafiką, szczególnie serigrafią i drukiem cyfrowym. Laureat między innymi: pierwszej nagrody w konkursie na plakat Symbole współczesności, zorganizowanym przez „Art & Business” w Poznaniu (1990), pierwszej nagrody na Międzynarodowym Triennale Grafiki w Kanagawie, Japonia (2001), nagrody regulaminowej i nominacji do Grand Prix na Triennale Grafiki Polskiej w Katowicach (2009). ¶ Received his degree from the Poster Design Studio at the Katowice Academy of Fine Arts. His media include graphic arts, especially serigraphy and digital print. He is a recipient of the 1st Prize in the “Symbols of the Present Time” competition organised by Art & Business magazine in Poznań (1990), the 1st Prize of the International Print Triennial in Kanagawa, Japan (2001), and a Statutory Award and Nomination for the Grand Prix at the Polish Print Triennial in Katowice (2009).

224 / 225

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA OBRAZOWANIA CYFROWEGO / DIGITAL IMAGING STUDIO ]

18 c, 5 g / 2012 / druk cyfrowy / digital print / 84 Ă&#x2014; 180 cm

Jakub Skoczek

[ 1983 ]

Studia na Wydziale Form Przemysłowych ASP w Krakowie, dyplom w Pracowni Komunikacji Wizualnej. Studiował także w Międzywydziałowej Pracowni Intermediów ASP w Krakowie i w Pracowni Papieru i Książki na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Technologii w Brnie. Zajmuje się projektowaniem graficznym, szczególnie plakatem i książką. Tworzy projekty o interdyscyplinarnym charakterze, poruszając się w obszarach instalacji, filmu, dizajnu, street artu oraz sztuki konceptualnej. Związany z grupą Ersatz. ¶ Studied at the Faculty of Industrial Design at the Krakow Academy of Fine Arts, receiving a degree from the Studio of Visual Communication. He also trained at the Academy’s Interdepartmental Studio of Intermedia and the Paper and Book Studio at the Faculty of Fine Arts of the University of Technology in Brno. He is preoccupied with graphic design, especially poster and book design. He has created interdisciplinary projects in the areas of installation art, film, design, street art and conceptual art. He is also associated with the Ersatz group.

226 / 227

LUDZIE / PEOPLE

→ [ – PRACOWNIA OBRAZOWANIA CYFROWEGO / DIGITAL IMAGING STUDIO ]

Mundus Subterraneus / 2012 / we współpracy z Jakubem Woynarowskim / in cooperation with Jakub Woynarowski / instalacja / installation

Pracownie

Studios

Pracownia Rysunku I Pracownia Rysunku II Pracownia Rysunku III – Rysunek Narracyjny

Katedra Rysunku i Malarstwa

Pracownia Rysunku dla I roku Pracownia Malarstwa I Pracownia Malarstwa II

Pracownia Malarstwa dla I roku Pracownia Struktury Dzieła Perspektywa i iluzja przestrzeni Rzeźba

HEAD OF DEPARTMENT: Associate Professor Dariusz Vasina

→ [ 230–237 ]

Drawing Studio I

→ [ 238–245 ]

Drawing Studio II

→ [ 246–253 ]

Drawing Studio III – Narrative Drawing

→ [ 254–259 ]

The First-Year Studio of Drawing

→ [ 260–265 ]

Painting Studio I

→ [ 266–271 ]

Painting Studio II

→ [ 272–277 ]

The First-Year Studio of Painting

→ [ 278–283 ]

The Studio of Artwork Structure

→ [ 284–287 ]

Perspective and Spatial Illusion

→ [ 288–291 ]

Sculpture

Associate Professor Joanna Kaiser, Assistant Dr Monika Niwelińska

Senior Lecturer Dr Tomasz Daniec, Senior Lecturer Dr Agnieszka Łukaszewska

Associate Professor Dariusz Vasina, Assistant Jakub Woynarowski, M.F.A.

Department of Drawing and Painting

Senior Lecturer Dr Mateusz Otręba

Associate Professor Dariusz Vasina, Assistant Dr Katarzyna Skrobiszewska

Professor Stanisław Tabisz, Assistant Artur Blusiewicz, M.F.A.

Assistant Professor Zbigniew Cebula, Assistant Dr Kamil Kuzko

Associate Professor Barbara Ziembicka, Wojciech Kwiecień-Janikowski, M.F.A.

Senior Lecturer Stanisław Jakubas

Dr Janusz Janczy

KIEROWNIK KATEDRY: dr hab. Dariusz Vasina, prof. ASP

→ [ 230–237 ]

Pracownia Rysunku I

→ [ 238–245 ]

Pracownia Rysunku II

→ [ 246–253 ]

Pracownia Rysunku III – Rysunek Narracyjny

→ [ 254–259 ]

Pracownia Rysunku dla I roku

→ [ 260–265 ]

Pracownia Malarstwa I

→ [ 266–271 ]

Pracownia Malarstwa II

→ [ 272–277 ]

Pracownia Malarstwa dla I roku

→ [ 278–283 ]

Pracownia Struktury Dzieła

→ [ 284–287 ]

Perspektywa i iluzja przestrzeni

→ [ 288–291 ]

Rzeźba

dr hab. Joanna Kaiser, prof. ASP, asyst. dr Monika Niwelińska

adiunkt dr Tomasz Daniec, adiunkt dr Agnieszka Łukaszewska

dr hab. Dariusz Vasina, prof. ASP, asyst. mgr Jakub Woynarowski

adiunkt dr Mateusz Otręba

dr hab. Dariusz Vasina, prof. ASP, asyst. dr Katarzyna Skrobiszewska

prof. Stanisław Tabisz, asyst. mgr Artur Blusiewicz

adiunkt dr hab. Zbigniew Cebula, asyst. dr Kamil Kuzko

kw. II st. Barbara Ziembicka, prof. ASP, mgr Wojciech Kwiecień-Janikowski

adiunkt z kw. II st. Stanisław Jakubas

dr Janusz Janczy

1950

1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959

1960

1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967

1968 1969

1970

1971 1972 1973 1974 1975 1976 19

Marian Kruczek 1968–1984 Jan Szancenbach 1968–1972 Stanisław Wójtowicz 1968–1975 Henryk Wójcik 1970–1971 Stanisław Puchalik 1971–1978 Jacek Gaj 1974–2008 Adam Hoﬀmann 1974–1979 Marek Sołtysik 1975–1979 Stefan Speil 1976–1989 Zofia Szonert-Kawęcka 1977–1979 Janusz Karwacki 1978–2 Zbysław Maciejewski 19 Zygmunt Moryto 19 Włodz Z

RYSUNEK DRAWING

Marian Kruczek 1968–1975 Jan Świderski 1968–1983 Juliusz Joniak 1968–1974 Henryk Wójcik 1970–1971 Stanisław Puchalik 1971–1976 Zbysław Maciejewski 1973–1979 Maria Kasprzyk-Dziuba 1974–1975 Zbigniew Kowalewski 1974–1980 Małgorzata Marszalik 1975–1976 Krzysztof Kajder 1977–1994 Stanisław Batru Zby

MALARSTWO PAINTING

STRUKTURA DZIEŁA ARTWORK STRUCTURE PERSPEKTYWA I ILUZJA PRZESTRZENI / PERSPECTVE AND SPATIAL ILLUSION RZEBA SCULPTURE

pracownik nieetatowy / adjunct teacher

pracownik etatowy / full-time teacher

kierownik Pracowni / head of Studio

977 1978 1979

1980

1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989

1990

1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999

2010 979–1983 979–1980 zimierz Kotkowski 1983–2011 Zbigniew Rabsztyn 1983–1984 Zbigniew Juszczak 1984–1986 Jan Bujnowski 1985–1986 Zbigniew Sałaj 1985–1987 Zbigniew Biel 1986–1990 Piotr Tomaszewski 1988–1989 Dariusz Vasina 1989–2002 Marek Olszyński 1990–1991 Joanna Kaiser 1991– Barbara Ziembicka 1991–1999

uch 1980–2006 ysław Maciejewski 1983–1999 Stanisław Tabisz 1983–

2000

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Tomasz Rut 1994–1996 Mateusz Otręba 1996–1998 Zbigniew Cebula 1997– Paweł Frej 1998–2003 Dariusz Vasina 2002– Tomasz Głodek 2003–2006 Artur Blusiewicz 2006– Katarzyna Skrobiszewska 2006– Filip Odzierejko 2008–2009

Kamil Kuzko 2012–

Wojciech Kwiecień-Janikowski 2008-

Stanisław Jakubas 2002–

Małgorzata Kot 1993–1998

2011 2012 2013

Mateusz Otręba 1998– Zbigniew Cebula 1999–2004 Agnieszka Łukaszewska 2000– Tomasz Głodek 2004–2006 Joanna Styrylska 2006–2010 Monika Niwelińska 2007– Krzysztof Marciniak 2008–2009 Dariusz Vasina 2010– Jakub Woynarowski 2010– Tomasz Daniec 2011–

Barbara Ziembicka 1999–

Bronisław Chromy 1986–1998

2010

Janusz Janczy 2009–2013

ul. Karmelicka 16 Pracownia Struktury Dzieła / The Studio of Artwork Structure Perspektywa i iluzja przestrzeni / Perspective and Spatial Illusion Rzeźba / Sculpture

ul. Humberta 3

ul. Smoleńsk 9

pl. Matejki 13

Pracownia Rysunku I / Drawing Studio I Pracownia Rysunku II / Drawing Studio II Pracownia Rysunku III – Rysunek Narracyjny / Drawing Studio III – Narrative Drawing Pracownia Rysunku dla I roku / The First-Year Studio of Drawing Pracownia Malarstwa I / Painting Studio I Pracownia Malarstwa II / Painting Studio II Pracownia Malarstwa dla I roku / The First-Year Studio of Painting

Pracownia Rysunku I / Drawing Studio I

230 / 231

PRACOWNIE / STUDIOS

Krzysztof Gil / studium z pracowni / study from the studio 2009 / pastel, papier / pastel, paper / 100 × 70 cm Agnieszka Piksa / Miorițy (wybór z dyplomu / selected from the graduation work) / 2008 / tusz, papier / ink, paper / 100 × 70 cm

232 / 233

PRACOWNIE / STUDIOS

Marcin Dymek / studium z pracowni / study from the studio 2009 / węgiel, papier / charcoal, paper / 100 × 70 cm

Wojciech Sobczyk / studium z pracowni / study from the studio 2009 / tusz, węgiel, papier / ink, charcoal, paper / 100 × 70 cm

Paweł Olszczyński / Bóle (wybór z dyplomu) / Pains (selected from the graduation work) / 2010 / grafit, papier / graphite, paper 100 × 70 cm

Ewa Chruściel / studium z pracowni / study from the studio 2011 / kredki, papier / crayons, paper / 100 × 70 cm

Pracownia Rysunku I jest przede wszystkim pracownią ogólnorozwojową, do której uczęszczają studenci od drugiego roku wzwyż. Zazwyczaj na tym etapie mają już oni znaczne umiejętności warsztatowe i sprawność manualną. Nadal istotne jest jednak doskonalenie ich umiejętności rysunkowych i zdolności do swobodnego stosowania różnych technik. Rysunek, operując relatywnie prostym warsztatem, pozwala jednocześnie na skupienie się na zasadniczych problemach procesu twórczego, które można streścić w pytaniach: Po co to robię?, Co mam do powiedzenia?, W jakiej formie to przekazać?, Jakie czynniki działają na mnie inspirująco? Te doświadczenia mogą być później z powodzeniem wykorzystywane w innych działaniach artystycznych. Program Pracowni obejmuje ćwiczenia w studiu i zadania domowe. Praca w grupie w obecności modela pozwala studentom na porównywanie swojego postrzegania rzeczywistości z tym, co robią inni; działa to stymulująco i znacząco wspiera rozwój samoświadomości. Zadania domowe mają prowokować do samodzielnego, kreatywnego, nieszablonowego myślenia i wspierać rozwój indywidualnego języka formalnego. Staramy się prowadzić każdego studenta indywidualnie, adekwatnie do jego dynamiki rozwoju i twórczego potencjału. Pracownia Rysunku I jest pracownią dyplomującą. Joanna Kaiser

Marcin Dymek / szkice / sketches 2011 / tempera, papier / distemper, paper / 21 × 29,7 cm, 29,7 × 21 cm

234 / 235

PRACOWNIE / STUDIOS

Drawing Studio I is primarily a unit oﬀering comprehensive development, attended by students from the second year upwards. By this stage, students have usually acquired solid technical skills and manual deftness. However, honing their drawing skills and conversance with a variety of techniques are still essential. Relatively simple in technical terms, drawing helps focus on the essential problems of the creative process, which can be best put as What am I doing this for?, What do I have to say?, In what form should I convey it? and What inspires me? These experiences may be later successfully applied in other art activities.

Marcin Dymek / Nie Wiem (wybór z dyplomu) / Don’t Know (selected from the graduation work) / 2011 / techniki mieszane, papier / mixed techniques, paper

Robert Kuta / wyb贸r z aneksu do dyplomu Robert Kuta / selected from the annex to Robert Kuta's graduation work / 2012 gwasz, tusz, papier / gouache, ink, paper

236 / 237

PRACOWNIE / STUDIOS

say?”, “In what form should I convey it?” and “What inspires me?” These experiences may be later successfully applied in other art activities. The Studio’s programme covers studio practice and homework. Team studies from nature (e.g. a model) help the students compare the way each of them perceives reality with how others see it. This stimulates and promotes the development of self-awareness. Home assignments are meant to spur students into thinking autonomously, creatively and oﬀ the beaten track, and to support the development of an original formal language. We seek to provide individualised guidance, tailored to a student’s developmental dynamics and creative potential. Drawing Studio I has a degree-granting authority. Joanna Kaiser

Bartłomiej Chwilczyński / studium z pracowni / study from the studio / 2011 / tusz, papier / ink, paper / 100 × 140 cm

238 / 239

PRACOWNIE / STUDIOS

Pracownia Rysunku II / Drawing Studio II

Joanna Kaczor / studium z pracowni / study from the studio 2013 / tusz, papier / ink, paper / 100 × 70 cm

240 / 241

PRACOWNIE / STUDIOS

Julia Płoch / studium z pracowni / study from the studio 2013 / kredka, papier / crayon, paper / 100 × 70 cm

Magdalena Chmielek / studium z pracowni / study from the studio / 2013 / tusz, papier / ink, paper / 100 Ă&#x2014; 70 cm

Natalia Jura / studium z pracowni / study from the studio / 2013 kredka, papier / crayon, paper / 100 Ă&#x2014; 70 cm

Shuhei Yamashita / 15 (wybór z dyplomu / selected from the graduation work) / 2012 / węgiel, papier / charcoal, paper / 200 × 280 cm

242 / 243

PRACOWNIE / STUDIOS

Studenci uczęszczający do Pracowni koncentrują się przede wszystkim na problematyce przełożenia rzeczywistości na język sztuki. Sprzyja temu charakter zajęć, które polegają na pracy z modelem, obejmują zagadnienia od klasycznego studium aktu przez ćwiczenia warsztatowe i formalne po interpretacje związane z szerszym kontekstem wynikającym z relacji studentów do podjętego przez nich tematu. Zakres działań zależy od indywidualnych aspiracji i potrzeb uczestników zajęć. Ich celem jest doskonalenie warsztatu rysunkowego, ugruntowanie umiejętności doboru i wykorzystania adekwatnych środków w realizacji własnych koncepcji oraz pomoc w kształtowaniu i pogłębianiu języka wypowiedzi artystycznej. Nacisk jest kładziony na poszukiwanie oryginalnych, nieszablonowych rozwiązań i unikanie schematycznych sposobów dochodzenia do celu. W założeniu ma to sprzyjać otwartości w realizacji zamysłów. The Studio’s students concentrate predominantly on translating reality into the language of art and on issues inherent in that process, which is fostered by the very nature of the class: working with models, covering topics from a classical nude study to technical and formal exercises, as well as interpretations in the wider contexts of the artist’s relation to the theme. The range of activities depends on the participants’ individual aspirations and needs, and seeks to train them in the technique of drawing, to consolidate the skill of selecting and applying adequate means to execute their concepts, and to help shape and enhance the language of artistic expression. Emphasis is on looking for idiosyncratic, original solutions and avoiding conventional paths towards a goal in order to promote receptiveness in bringing concepts to life. Tomasz Daniec

Zofia Szczęsna / Oddziaływanie / Interaction / 2012 technika własna / original technique / 35,5 × 27 cm

Magdalena Kraszewska / bez tytułu / untitled 2013 / ksero / photocopy / 29 × 42 cm Kinga Trzepla / Strona ze szkicownika / Page from a Sketchbook 2013 / tusz / ink / 21 × 30 cm

Anna Sowińska / bez tytułu / untitled / 2012 technika własna, papier / original technique, paper 70 × 50 cm

244 / 245

PRACOWNIE / STUDIOS

Jerzy Piątkowski / Kropło nieprzetłumaczalne / Kropło Untranslatable / 2013 / węgiel, papier / charcoal, paper / 100 × 140 cm

Mateusz Czapek / szkice / sketches / 2013 / tusz, kredka, papier ink, crayon, paper / 35 × 35 cm, 29,7 × 21 cm, 22 × 33 cm

Mateusz Czapek / Ciasno z cyklu Autoportret emigranta / Tight from the series Self-portrait of an Émigré / 2012 / technika mieszana mixed technique / 100 × 70 cm Olga Wieszczyk / bez tytułu / untitled / 2013 / tusz, papier / ink, paper / 70 × 100 cm

Pracownia Rysunku III – Rysunek Narracyjny / Drawing Studio III – Narrative Drawing

246 / 247

PRACOWNIE / STUDIOS

Bernhard Fuchs / Jajko (fragment) / The Egg (section) / 2012 / grafika cyfrowa / digital graphics 42 × 42 cm Anna Andruchowicz / The Outer Skin (wybór z dyplomu / selected from the graduation work) / 2013 / ołówek, papier / pencil, paper / 29,7 × 21 cm

248 / 249

PRACOWNIE / STUDIOS

Alicja Pismenko / bez tytułu / untitled / 2011 / tusz, papier / ink, paper / 100 × 70 cm

250 / 251

PRACOWNIE / STUDIOS

Program Pracowni koncentruje się na zagadnieniach związanych z różnorodnymi sposobami opowiadania obrazem – głównie przez komiks, lecz także ilustrację prasową, infografikę, storyboard i concept art. Istotnym celem podejmowanych działań jest również łączenie osiągnięć dizajnu ze zjawiskami współczesnej sztuki oraz stymulacja kreatywnego podejścia studentów do warsztatu pracy, uwzględniającego zarówno techniki tradycyjne, jak i cyfrowe. Zajęcia w pracowni opierają się na seriach krótkich ćwiczeń pobudzających wyobraźnię i rozwijających pamięć, spostrzegawczość, zdolność syntezy oraz sprawność manualną. Rolą zadań realizowanych poza pracownią jest pobudzenie studentów do poszukiwania indywidualnej, a zarazem czytelnej formuły wypowiedzi. The Studio’s curriculum focuses on aspects of various methods of the pictorial narrative, chiefly comics, but also press illustrations, infographics, storyboard art and concept art. The key objectives are also to combine the achievements of design with trends in contemporary art, and to stimulate the students’ creative attitude to working techniques, both traditional and digital. Practice in the studio is based on a series of brief exercises that simulate students' imagination and improve their memory, powers of observation, synthesising skills and manual dexterity. The key role of the assignments outside the studio is to encourage the students to look for an individual and clear form of expression. Jakub Woynarowski

Dominika Bobulska / bez tytułu / untitled / 2012 / tusz, papier / ink, paper / 50 × 500 cm

Helena Siemińska / Błękitna planeta / Blue Planet / 2012 / tusz, papier / ink, paper / 29,7 × 21 cm

252 / 253

PRACOWNIE / STUDIOS

Anne Becker / The Erasmus Flat / 2013 / grafika cyfrowa / digital graphics / 70 Ă&#x2014; 100 cm

Pracownia Rysunku dla I roku / The First-Year Studio of Drawing

254 / 255

PRACOWNIE / STUDIOS

Podstawowym założeniem kursu rysunkowego na pierwszym roku studiów jest doskonalenie warsztatu plastycznego na podstawie studyjnych ćwiczeń z natury (rysunki aktu, zadania pomocnicze, szkice). Ponadto poszczególne zadania studyjne mają przybliżyć zrozumienie konstrukcji, ruchu, kompozycji oraz relacji między konkretnymi elementami wybranych motywów rysunkowych. Równie ważną częścią kształcenia jest prowadzenie przez studentów całorocznego szkicownika, który pełni funkcję pomocniczą w opisywaniu natury. Ma on być również poligonem doświadczalnym nowych pomysłów oraz pomagać w wyborze najlepszych rozwiązań formalnych i kompozycyjnych. Istotnym dopełnieniem podstaw kształcenia młodych artystów są zadania domowe. Pomagają one w rozwijaniu wyobraźni i służą odnajdywaniu śladu plastycznego, tak aby był on rozpoznawalny i przypisany danemu autorowi. Integralną częścią zadań domowych jest także przygotowanie krótkiego opisu własnych działań i przygotowanie się do publicznej obrony swoich założeń. The prime objective of the drawing course in the first year of study is to polish drawing skills through studio studies from nature (drawings of nudes, sketches, auxiliary assignments). In addition, studio practice is specifically meant to improve the understanding of construction, movement, composition and the relationship between various elements of selected drawing motifs. An equally important component of the course programme is a sketchbook, which students are required to keep all year through and which has an auxiliary role in describing nature. It is also intended as a testing ground for new ideas and an aid in choosing the best formal and compositional solutions. This basic training for young artists is rounded oﬀ by home assignments. They make developing the imagination easier and are used to track down an artistic trail so that it is recognisable and attributable to a given artist. Writing brief project descriptions and preparing for a public defence of one’s concepts are also integral parts of homework. Mateusz Otręba Magdalena Bobulska szkice / sketches / 2011 tusz, papier / ink, paper 29,7 × 21 cm

Malwina Bienias / szkice / sketches / 2013 / ołówek, papier / pencil, paper / 29,7 × 21 cm Tomasz Śliwa / zadanie rysunkowe Maska / Mask drawing task / 2013 / kadry z filmu / film frames Jacek Hajnos / szkice (w dwóch rzędach) / sketches (in two rows) / 2013 ołówek, papier / pencil, paper / 29,7 × 21 cm

256 / 257

PRACOWNIE / STUDIOS

Zofia Trybis / szkice / sketches / 2010 / ołówek, papier / pencil, paper / 29,7 × 21 cm

N.N. / Unknown / bez tytułu / untitled / 2011 / węgiel, papier / charcoal, paper / 140 × 100 cm

Weronika Tyrpa / szkice / sketches / 2010 ołówek, papier / pencil, paper / 29,7 × 21 cm

Dominika Fedko / szkic / sketch / 2013 / ołówek, papier / pencil, paper / 29,7 × 42 cm

Weronika Tyrpa / szkice / sketches / 2010 / ołówek, papier / pencil, paper 21 × 29,7 cm

Igor Kawecki / bez tytułu / untitled / 2012 technika mieszana mixed technique 23 × 19 cm

Zofia Szczęsna / studium z pracowni / study from the studio / 2010 / biała tempera, papier / white distemper, paper / 100 × 70 cm

Justyna Mędrala / Kennedy / 2008 / ołówek, papier / pencil, paper / 60 × 54 cm

Justyna Mędrala / bez tytułu / untitled / 2008 ołówek, papier / pencil, paper / 60 × 50 cm

Jerzy Piątkowski / studium z pracowni / study from the studio / 2012 / węgiel, papier / charcoal, paper / 100 × 141 cm

258 / 259

PRACOWNIE / STUDIOS

Monika Sochacka / studium z pracowni / study from the studio / 2012 / węgiel, papier charcoal, paper / 70 × 100 cm Karol Szafran / studium z pracowni / study from the studio / 2012 / węgiel, papier charcoal, paper / 70 × 100 cm Anna Andruchowicz / studium z pracowni study from the studio / 2009 / ołówek, papier pencil, paper / 70 × 50 cm

Agnieszka Kryjomska / bez tytułu / untitled 2012 / węgiel, papier / charcoal, paper 70 × 50 cm

Baltazar Fajto / studium z pracowni study from the studio / 2012 / ołówek, papier / pencil, paper / 100 × 70 cm

Julia Bajek / studium z pracowni / study from the studio / 2011 / węgiel, papier charcoal, paper / 140 × 100 cm Piotr Gromniak / studium z pracowni / study from the studio / 2009 / ołówek, papier / pencil, paper / 70 × 100 cm

Marcin Górski / studium z pracowni / study from the studio / 2009 / węgiel, papier / charcoal, paper / 100 × 70 cm Jerzy Piątkowski / studium z pracowni / study from the studio / 2012 / węgiel, papier / charcoal, paper / 140 × 100 cm

Pracownia Malarstwa I / Painting Studio I

260 / 261

PRACOWNIE / STUDIOS

Pytanie „Po co malujemy obraz?” jest jedną z najważniejszych kwestii stawianych w Pracowni. Świadome, zdecydowane formułowanie własnej wypowiedzi artystycznej jest jednym z celów kształcenia w Pracowni. Nie znaczy to, że nie akceptujemy przypadku w sztuce czy intuicji jako środka do poszukiwania formy plastycznej lub treściowej. Świadomość poszukiwanego celu wydaje nam się niezwykle ważna. W Pracowni Malarstwa I staramy się przede wszystkim dbać o indywidualność studenta, dlatego duży nacisk jest położony na korekty indywidualne. Nienarzucanie jakiejkolwiek stylistyki jest priorytetem, ponieważ student sam proponuje rozwiązania plastyczne, które potem wspólnie omawiamy. Pracownia Malarstwa I w ramach Wydziału Grafiki nie jest pracownią priorytetową. Nie można też w niej przygotowywać pracy dyplomowej. Chcemy natomiast, by wiedza nabyta w Pracowni powodowała wzrost świadomości artystycznej u studentów – bez względu na dyscyplinę sztuki, jaką będą uprawiać. “What’s the use of painting this?” is one of the key questions that the Studio asks. Among its chief educational objectives is the students’ ability to consciously formulate their own, resolute, artistic statements. This does not mean we do not accept chance or intuition in art as ways to search for appropriate visual form or content. It seems critical that we should be aware of what we look for. We at Painting Studio I try, first of all, to sustain a student’s individuality; thus, considerable emphasis is put on one-to-one corrections. The priority is not to impose any style: it is the student who proposes artistic solutions that are then discussed together. Painting Studio I does not have priority status within the Faculty of Graphic Arts; it cannot supervise a diploma work. However, we want the knowledge gained in our Studio to raise the students’ artistic awareness, no matter what art discipline they are going to practice. Dariusz Vasina

Aleksandra Mróz / bez tytułu / untitled / 2012 olej, płótno / oil, canvas / 50 × 50 cm

262 / 263

PRACOWNIE / STUDIOS

Dominika Kowal / Nieład poranny / Morning Mess / 2010 / olej, płótno oil, canvas / 60 × 80 cm

Gabriela Cygan / Kanapa / The Sofa / 2011 / olej, płótno / oil, canvas / 110 × 160 cm Weronika Tyrpa / Ash-tray / 2010 / spray, ołówek, papier / spray, pencil, paper / 35 × 40 cm

Justyna Gryglewicz / bez tytułu / untitled / 2009 / akryl, płótno / acrylic, canvas / 80 × 90 cm

Dominika Szczałba Kosmos / The Cosmos 2010 / akryl, płótno acrylic, canvas / 34 × 27 cm Xawery Wolski / Gothamcity / 2009 / akryl, karton, masa solna acrylic, bristol board, salt dough / 60 × 40 cm

264 / 265

PRACOWNIE / STUDIOS

Agata Leszczyńska / Sardynki / Sardines 2007 / olej, surówka bawełniana / oil, unbleached cotton / 30 × 35 cm

Barbara Górska / Pejzaż / Landscape 2011 / olej, deska / oil, woodboard 30 × 30 cm

Dawid Polony / Walizka z cyklu Autoportret emigranta / Suitcase from the series Self-portrait of an Émigré / 2012 / olej, płótno / oil, canvas / 100 × 180 cm

266 / 267

PRACOWNIE / STUDIOS

Pracownia Malarstwa II / Painting Studio II

Studenci – mający kiedyś zostać profesjonalnymi grafikami projektowymi lub warsztatowymi, artystami fotografami lub twórcami filmów animowanych – uczęszczają do Pracowni od drugiego do piątego roku studiów. Dla nich klasyczne malarstwo jest częścią ogólnoplastycznego rozwoju, a także – dla niektórych – pasją naprawdę ważną w ich edukacyjnych zmaganiach. Obserwując przez niemal trzydzieści lat pracę studentów i rozwój ich talentów, uczestnicząc z „głosem doradczym” w tym procesie, udzielając korekt, muszę z satysfakcją przyznać, że do Akademii nadal przyjmowani są młodzi adepci, których predyspozycje niekiedy znacznie wykraczają ponad przeciętność. Najlepiej pracuje się właśnie z nimi, a także z tymi, którzy rozpoczynają z niższego pułapu, a później – swoim zaangażowaniem i pracowitością oraz konsekwentnym dążeniem do celu – przewyższają innych i osiągają wspaniałe rezultaty twórcze. Students who wish to become professional graphic designers, printmakers or animated filmmakers attend the Studio from the third to the fifth year of study. For them, classical painting is part of their general artistic education, and some turn it into a passion that has a key role in their training. Having watched students work and their talents flourish for almost 30 years, having participated in this process in an advisory capacity, and having done all these corrections, I have to admit with great satisfaction that the Academy still enrols promising young people whose predispositions largely exceed the usual average. They are the best people to work with, as are those who start from a lower level and later, through their engagement, diligence and consistency in pursuing their goals, outdo others and achieve excellent artistic results. Stanisław Tabisz

Jerzy Piątkowski / Statek przewożący boobs / Boobs Carrier Ship / 2012 / akryl, płótno / acrylic, canvas / 160 × 100 cm

268 / 269

PRACOWNIE / STUDIOS

Anna Andruchowicz / Zielony las / Green Wood / 2012 akryl, olej, deska / acrylic, oil, woodboard / 100 × 70 cm

Agnieszka Kryjomska / bez tytułu / untitled / 2012 / akryl, płótno / acrylic, canvas / 82 × 125 cm Ewa Szozda / bez tytułu / untitled / 2011 / olej, płótno / oil, canvas 60 × 73 cm

Adela Kaczmarek / Droga do zoo / Road to the Zoo 2008 / akryl, płótno acrylic, canvas / 22 × 16 cm

Monika Sochacka / bez tytułu / untitled / 2012 / akryl, płótno / acrylic, canvas / 100 × 70 cm

Kinga Cichowska / Sukienka III / Dress III / 2009 / akryl, płótno acrylic, canvas / 100 × 80 cm

Jessica Czajkowska / Odcięcie / Cut Oﬀ / 2012 / olej, płótno oil, canvas / 100 × 83 cm

Marlena Biczak / Portrety kobiet podtrzymujących Krzywą Wieżę / Portraits of Women Supporting the Leaning Tower / 2012 / olej, płótno / oil, canvas / 24 × 30 cm

270 / 271

PRACOWNIE / STUDIOS

Olga Pawłowska / 50 N, 18 E (wybór z aneksu do dyplomu / selected from the annex to graduation work) / 2013 / akryl, płótno / acrylic, canvas

272 / 273

PRACOWNIE / STUDIOS

Pracownia Malarstwa dla I roku / The First-Year Studio of Painting

Jerzy Piątkowski / W pracowni / In the Studio / 2011 / akryl, płótno / acrylic, canvas / 100 × 120 cm Natalia Jabłońska / Kury / Chickens 2013 / akwarela, papier / watercolor, paper / 22 × 30 cm

274 / 275

PRACOWNIE / STUDIOS

Natalia Jabłońska / Tatry / The Tatras / 2013 akwarela, papier / watercolor, paper / 20 × 40 cm

Daria Abibok / studium z pracowni / study from the studio / 2013 olej, tektura / oil, cardboard / 100 × 70 cm Weronika Kuc / Krokusy / Crocuses 2013 / olej, płótno / oil, canvas 30 × 30 cm

Maja Starakiewicz / Widok na Tatry pod Ornakiem / A View of the Tatras under Mount Ornak / 2013 / akryl, papier acrylic, paper / 21 × 30 cm

Maja Starakiewicz / studium z pracowni / study from the studio / 2013 / akryl, płótno / acrylic, canvas 70 × 50 cm

Dominika Fedko / studium z pracowni / study from the studio / 2013 / akryl, płótno / acrylic, canvas / 70 × 50 cm

Adam Żądło / studium z pracowni / study from the studio / 2012 / olej, tektura / oil, cardboard 70 × 50 cm

Barbara Kosakowska / studium z pracowni / study from the studio / 2013 / olej, płótno / oil, canvas / 60 × 60 cm Adam Żądło / studium z pracowni / study from the studio 2012 / olej, tektura / oil, cardboard / 80 ×60 cm

276 / 277

Agnieszka Grzegorczyk / studium z pracowni / study from the studio / 2010 / olej, tektura / oil, cardboard 80 × 60 cm

PRACOWNIE / STUDIOS

Karolina Styczeń / studium z pracowni / study from the studio / 2013 / olej, płótno / oil, canvas / 70 × 90 cm Agnieszka Grzegorczyk / studium z pracowni / study from the studio / 2010 olej, tektura / oil, cardboard / 80 × 90 cm

Zakres wymaganych ćwiczeń i zadań realizowanych w Pracowni obejmuje przede wszystkim studium z natury. Ich celem jest kształcenie umiejętności wnikliwej obserwacji, uwrażliwienie na zjawiskowe bogactwo barw, wzajemne relacje form oraz ich charakter. Tym samym tworzone są podstawy świadomego widzenia i jego twórczego stosowania w praktyce malarskiej. Analiza sposobów wyrazu i ekspresji artystycznej stanowi o indywidualnym rozwoju i krystalizowaniu się osobowości poszczególnych studentów. W efekcie tej analizy następuje pogłębianie i utrwalanie praktycznych umiejętności warsztatowych oraz formalnych środków wyrazu, praktyczne kształcenie podstaw ogólnej wiedzy i świadomości struktury dzieła malarskiego, profesjonalne myślenie kategoriami formy plastycznej. Do dyspozycji studentów jest dwóch modeli oraz kilka martwych natur. Ponadto proponowane są dwa ćwiczenia problemowe w ciągu roku. Dopełnieniem programu jest kilkudniowy plener malarski w Harendzie koło Zakopanego służący przeprowadzeniu studiów pejzażu. The range of the mandatory projects and assignments carried out in the Studio primarily covers study from nature. The aim is to train the students in astute observation and to make them sensitive to the phenomenal wealth of colours, as well as the mutual interrelationships and character of forms. From there they go on to learn to see consciously and to exploit this skill creatively in their painting practice. Analysis of means of artistic expression determines each student’s individual development and has a crystallising eﬀect on their personalities. As a result, practical skills and formal means of expression become enhanced and consolidated, the students acquire practical knowledge of the essentials of the structure of a painting, become fully aware of it, and gain a professional perspective on the visual form. The students have several still lifes and two models at their disposal. In addition, two problem-based projects are proposed in the course of an academic year. The programme is rounded oﬀ by a several-day-long plein-air painting workshop in Harenda near Zakopane, involving landscape studies. Zbigniew Cebula

Barbara Kosakowska / studium z pracowni study from the studio / 2013 / olej, płótno oil, canvas / 70 × 50 cm Ewa Drzewiecka / studium z pracowni / study from the studio / 2013 / olej, tektura / oil, cardboard / 70 × 50 cm

Pracownia Struktury Dzieła / The Studio of Artwork Structure

278 / 279

PRACOWNIE / STUDIOS

Mariusz Górka / kompozycja / composition / 2008 / akryl, tektura / acrylic, cardboard / 29,7 × 42 cm Weronika Kuc / interpretacja pojęcia „gniew” / interpretation of the notion of „wrath” / 2013 / akryl, tektura / acrylic, cardboard / 42 × 60 cm

280 / 281

PRACOWNIE / STUDIOS

Małgorzata Jachna / kompozycje / compositions / 2012 / ołówek, czarny cienkopis, papier pencil, black fine-point marker, paper / 42 × 42 cm Weronika Fleszar / ruch w obrazie motion in image / 2012 / tusz, papier / ink, paper / 42 × 60 cm

Maria Prawelska / przestrzeń / space / 2008 / akryl, papier / acrylic, paper / 42 × 42 cm

Olga Kiełek / budowa gamy / the structure of gamut / 2011 / technika mieszana, papier mixed technique, paper / 42 × 42 cm

Pracownia Struktury Dzieła funkcjonuje na Wydziale Grafiki od roku akademickiego 1999 / 2000. Jej program został autorsko opracowany przez prof. ASP Barbarę Ziembicką. Z czasem sprawdził się i utrwalił jako program nauki widzenia. Przyświeca nam maksyma Fabera Birrena, że „widzenie jest swego rodzaju talentem” i patrzeć nie znaczy to samo, co widzieć. W pracowni studenci zapoznają się z podstawowymi wartościami struktury obrazu na gruncie teorii, a następnie weryfikują zdobytą wiedzę poprzez realizację ćwiczeń. Na tym etapie edukacji (pierwszy i drugi rok) nowością jest wyłącznie abstrakcyjne widzenie obrazu, lecz ze świadomością równoległości oglądu, jaki proponuje historia sztuki. Kanoniczne prace z dziedziny estetyki i historii sztuki takich autorów, jak Władysław Tatarkiewicz, Maria Rzepińska, Mieczysław Porębski, Rudolf Arnheim i Wassily Kandinsky, są dodatkową pomocą w zrozumieniu perceptualnego aspektu dzieła sztuki. Pracownia jest miejscem, w którym istnieje zrozumienie dla obu aspektów powstawania obrazu: intelektualnego i emocjonalnego, każdemu z nich przyznając należne mu znaczenie. The Studio of Artwork Structure has been active at the Faculty of Graphic Arts since the academic year 1999–2000. Its original programme was designed by Prof. Barbara Ziembicka. It has stood the test of time and consolidated its reputation as a “seeing” class. We are guided by Faber Birren’s saying that “… genius is a way of seeing”, and that to look is not the same as to see. In this Studio, the students learn the basic theory of image structure and then verify the knowledge thus learned in hands-on practice. At this stage of education (first and second year), the only novelty is looking at an image in abstract terms, but with the awareness of other perceptions proposed by the history of art. Canonical texts representing the areas of aesthetics and history of art by authors such as Władysław Tatarkiewicz, Maria Rzepińska, Mieczysław Porębski, Rudolf Arnheim and Wassily Kandinsky oﬀer additional aid in understanding the perceptual aspect of an art object. The Studio is a place that recognises the existence of both aspects of image creation: intellectual and emotional, giving due credit to both. Barbara Ziembicka Daniel Porada / melanż optyczny / optical mélange / 2003 / kolaż, relief, tektura collage, relief, cardboard / 42 × 60 cm Grzegorz Ostrowski / ruch w obrazie / motion in image / 2008 / kolaż, relief, tektura collage, relief, cardboard / 29,7 × 29,7 cm

282 / 283

PRACOWNIE / STUDIOS

Julia Bajek / kompozycja / composition / 2011 / czarna i biała kredka, papier / black and white crayon, paper / 42 × 29,7 cm Karolina Źrebiec / quodlibet / 2009 / akryl, tektura / acrylic, cardboard / 26 × 42 cm

Mateusz Lenart / quodlibet / 2009 / farby olejne, tektura / oils, cardboard / 50 × 40 cm

Perspektywa i iluzja przestrzeni / Perspective and Spatial Illusion

284 / 285

PRACOWNIE / STUDIOS

Agnieszka Gogola / przestrzeń generowana / generated space / 2011 / ołówek, papier / pencil, paper / 42 × 29,7 cm

Szymon Szelc / bryła niemożliwa / an impossible structure / 2010 / tusz, papier / ink, paper / 42 × 29,7 cm

Magdalena Chmielek / bryła niemożliwa / an impossible structure / 2011 / ołówek, papier / pencil, paper / 29,7 × 42 cm

Adam Żądło / przestrzeń generowana / generated space / 2013 ołówek, papier / pencil, paper / 29,7 × 42 cm

286 / 287

PRACOWNIE / STUDIOS

Agnieszka Kryjomska / bryła niemożliwa an impossible structure / 2013 / ołówek, papier / pencil, paper / 42 × 29,7 cm

Inga Chłódek / perspektywa czołowa / one-point perspective / 2012 / pisak, papier / marker, paper / 29,7 × 42 cm Katarzyna Schab / perspektywa ukośna / angular perspective / 2011 / ołówek, papier / pencil, paper / 29,7 × 42 cm

Zajęcia z perspektywy i iluzji przestrzeni odnoszą się do przestrzeni jako pojęcia podstawowego w sztukach plastycznych, i to w aspekcie zarówno klasycznych zasad jej konstruowania, jak i współczesnych metod wyrażania przestrzeni na płaszczyźnie. Twórcze widzenie przestrzeni zakłada umiejętność nie tylko konstruowania, lecz także komponowania jej w obrazie. Jest znajomością systemów perspektyw zbieżnych, a także czynników plastycznych, które przestrzeń generują. Systemy te różnią się swymi zasadami, dając szeroką skalę możliwości kreacyjnych. Zadania programowe – przez rozwijanie umiejętności definiowania i komponowania przestrzeni na płaszczyźnie obrazu – prowadzą do rozwoju tej cechy oka ludzkiego, którą nazywamy poczuciem przestrzeni. Classes in perspective and illusion of space deal with space as a fundamental concept in visual arts, looking at it from the perspective of both the classical rules of construction and the contemporary methods of conveying space on a flat surface. The creative perception of space relies on the ability to construct and arrange it within the image area, as well as on the knowledge of systems of convergent perspectives and the visual factors that generate space. These systems diﬀer in terms of rules, oﬀering a wide gamut of creative opportunities. By developing the skill of defining and composing space on a flat image area, programme assignments are conducive to the development of that feature of the human eye that we call the sense of space. Stanisław Jakubas

Agnieszka Kryjomska / przestrzeń generowana / generated space / 2011 / tusz, papier / ink, paper / 29,7 × 42 cm Aurelia Pachołek / konstrukcja cieni / structure of shadows 2010 / ołówek, papier / pencil, paper / 29,7 × 42 cm

Agnieszka Kryjomska / cienie shadows / 2011 / ołówek, papier pencil, paper / 42 × 30 cm

Rzeźba / Sculpture

288 / 289

PRACOWNIE / STUDIOS

Ewa Rudkowska / płaskorzeźba / low relief / 2011 / glina / clay / 35 × 45 cm

290 / 291

Betina Bożek / płaskorzeźba / low relief / 2013 / glina clay / 33 × 45 cm

PRACOWNIE / STUDIOS

Dominika Fedko / płaskorzeźba / low relief / 2012 glina / clay / 33 × 45 cm

Justyna Mędrala / płaskorzeźba / low relief 2009 / glina / clay / 35 × 45 cm

Program kształcenia rzeźbiarskiego zawiera ćwiczenia rozwijające zarówno ogólną percepcję relacji oraz spójności form w sztuce plastycznej, jak i pogłębienie widzenia szczegółowych związków między obiektami istniejącymi w realnej przestrzeni a ich zapisem na płaszczyźnie. The programme of sculptural education consists of exercises to develop a general understanding of the relationships and coherence of forms in fine arts, as well as to enhance the perception of detailed relationships between the objects existing in the physical reality and their representation on a flat surface. Janusz Janczy Przedmiot zawieszony od roku akademickiego 2013–2014 Subject suspended since the academic year 2013–2014

Natalia Jabłońska / płaskorzeźba / low relief / 2012 glina / clay / 35 × 45 cm

Kaja Wojtyga / płaskorzeźba / low relief / 2012 glina / clay / 33 × 45 cm

Pracownia Drzeworytu Pracownia Litografii

Katedra Grafiki Warsztatowej

Pracownia Miedziorytu Pracownia Serigrafii

Pracownia Wklęsłodruku

HEAD OF DEPARTMENT: Associate Professor Bogdan Miga

→ [ 294–301 ]

Woodcut Studio Associate Professor Bogdan Miga, Assistant Dr Marta Bożyk

→ [ 302–309 ]

Lithography Studio Professor Roman Żygulski, Associate Professor Piotr Panasiewicz, Senior Lecturer Dr Krzysztof Świętek

→ [ 310–319 ]

Department of Printmaking

Copper Engraving Studio

Professor Stanisław Wejman, Professor Krzysztof Tomalski, Assistant Dr Kacper Bożek → [ 320–327 ]

Serigraphy Studio Associate Professor Marcin Surzycki, Senior Lecturer Dr Stefan Kaczmarek

→ [ 328–335 ]

Intaglio Studio

Professor Henryk Ożóg, Assistant Tomasz Winiarski, M.F.A.

294 / 295

PRACOWNIE / STUDIOS

KIEROWNIK KATEDRY: dr hab. Bogdan Miga, prof. ASP

→ [ 294–301 ]

Pracownia Drzeworytu

→ [ 302–309 ]

Pracownia Litografii

→ [ 310–319 ]

dr hab. Bogdan Miga, prof. ASP, asyst. dr Marta Bożyk

prof. Roman Żygulski, dr hab. Piotr Panasiewicz, adiunkt dr Krzysztof Świętek

Pracownia Miedziorytu

prof. Stanisław Wejman, prof. Krzysztof Tomalski, asyst. dr Kacper Bożek

→ [ 320–327 ]

Pracownia Serigrafii

→ [ 328–335 ]

Pracownia Wklęsłodruku

dr hab. Marcin Surzycki, prof. ASP, adiunkt dr Stefan Kaczmarek

prof. Henryk Ożóg, asyst. mgr Tomasz Winiarski

1950

1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959

Ludwik Gardowski 1950–1965 Franciszek Bunsch 1951–1996

DRZEWORYT WOODCUT

1960

1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967

Zbigniew Jeżo 1959–1989

Konrad Srzednicki 1950–1967 Marian Malina 1950–1953 Antoni Duchan 1952–1953 Włodzimierz Kunz 1953–1986

LITOGRAFIA LITHOGRAPHY

1970

1971 1972 1973 1974 1975 1976 19

Janusz Kaczorowski 1972–1973 Stefan Speil 1975–1979 Stanisław Jakubas 19

Helena Korzec 1963–1968 Janusz Karwacki 1967–1978

Andrzej Jurkiewicz 1950–1954 Stanisław Rzepa 1950–1958 Mieczysław Wejman 1954–1982 Marian Malina 1958–1961 Andrzej Pietsch 1959–1968 Tadeusz Jackowski 1961–1969

MIEDZIORYT COPPER ENGRAVING

1968 1969

Stanisław Wejman 1968– Włodzimierz Kotkowski 1969–1978

Jacek Drozdowski 1978–1 Roman Żygulski 197 Monika Ka

Jan Bujnowski 1975–1976 Marek Sajduk 1975–1976 Andrzej Bębenek 1977–1978 Jan Burnat 1977–1994 Łucja Mróz 19

SERIGRAFIA SERIGRAPHY

Andrzej Bębenek 1978–1 Włodzimierz Kotkowski 1978–1 Andrzej Pietsch 1978–20 Jace Mac

WKLSŁODRUK INTAGLIO

pracownik nieetatowy / adjunct teacher

pracownik etatowy / full-time teacher

kierownik Pracowni / head of Studio

977 1978 1979

1980

1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989

979–1998

Bogdan Miga 1989–

1990

1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999

Zbigniew Lutomski 1996–2005

2000

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

2010

2011 2012 2013

Marta Bożyk 2005–

987 78– amińska 1981–1983 Zbigniew Bielawka 1986–1989 Adam Marczukiewicz 1987–1990 Michał Świder 1989–1995 Piotr Panasiewicz 1990– Grzegorz Szpila 1992–1993 Marcin Rut 1995–1996 Arkadiusz Tkacz 1996–1997 Krzysztof Świętek 1997–

979–1980 Jacek Sroka 1982–1990

Krzysztof Tomalski 1989– Paweł Kotowicz 1994–1995 Kamil Targosz 1995–1997 Tomasz Daniec 1997–2011

981 1983 002 ek Sroka 1981–1982 ciej Plewiński 1982–1987 Henryk Ożóg 1983– Zbigniew Biel 1984–1986 Jerzy Dmitruk 1987–1988 Marcin Surzycki 1988–2006

Witold Skulicz 1994–1996 Stefan Kaczmarek 1996– Wojciech Krzywobłocki 1996–2006

Kacper Bożek 2011–

Marcin Surzycki 2006–

Tomasz Winiarski 2006–

ul. Karmelicka 16 Pracownia Serigrafii / Serigraphy Studio

ul. Humberta 3 Pracownia Drzeworytu / Woodcut Studio Pracownia Litografii / Lithography Studio Pracownia Miedziorytu / Copper Engraving Studio Pracownia Wklęsłodruku / Intaglio Studio ul. Smoleńsk 9

pl. Matejki 13

Pracownia Drzeworytu / Woodcut Studio

294 / 295

PRACOWNIE / STUDIOS

296 / 297

PRACOWNIE / STUDIOS

Kinga Cichowska / Liberte, Egalite, Feminite (dyplom / graduation work) / 2009 / linoryt / linocut / 250 Ă&#x2014; 500 cm

Paulina Balbier / Ślady VII, V, IV (wybór z dyplomu) / Traces VII, V, IV (selected from the graduation work) / 2011 / linoryt / linocut / 100 × 70 cm

298 / 299

PRACOWNIE / STUDIOS

Głównym celem kształcenia w Pracowni Drzeworytu, realizowanym na podstawie szeroko pojętych technik druku wypukłego, jest wspomaganie rozwoju osobowości artystycznej studentów. W trakcie realizacji prac, dla których szkic stanowi jedynie inspirację, studenci mają możliwość doskonalenia swoich umiejętności warsztatowych, rozwijania zdolności artystycznych oraz realizacji własnych dążeń. Wspólne omówienia i wybór szkiców, a także prowadzone w trakcie pracy korekty rozwijają u studentów umiejętność podejmowania odważnych decyzji, kształcą zmysł obserwacji i analizy oraz właściwy dobór środków do realizacji zamierzonego celu. Efektem jest wykształcenie świadomego, odpowiedzialnego twórcy, poszukującego nowych, oryginalnych rozwiązań warsztatowych i artystycznych. The Studio’s key educational objective, realised with the use of the broadly defined relief printing techniques, is to support the development of the students’ artistic personalities. Here, a sketch is just an inspiration for project work in the course of which the students have the opportunity to hone their technical skills, enhance their artistic talents and accomplish their own goals. By discussing woks and choosing sketches together as well as through on-going corrections, the students learn to take bold decisions and refine their sense of observation, analysis and selection of means appropriate for the intended purpose. The final eﬀect is an aware, responsible artist and creator who looks for new, oﬀ-beat technical and artistic solutions. Bogdan Miga

Anna Jagodová / Światło i ciemność IV, III, II (wybór z dyplomu) / Light and Darkness IV, III, II (selected from the graduation work) / 2010 / linoryt / linocut 52 × 52 cm, 37 × 52 cm, 37 × 52 cm

300 / 301

PRACOWNIE / STUDIOS

Barbara Górska / Sfera osobista (dyplom) / Personal Sphere (graduation work) / 2013 / technika własna, monotypia / original technique, monotype / 180 × 700 cm

Pracownia Litografii / Lithography Studio

302 / 303

PRACOWNIE / STUDIOS

Sławomir Wydra / Waterless / 2011 / litografia lithography / 60 × 70 cm

304 / 305

PRACOWNIE / STUDIOS

Bartosz Wajer / Monster, (9) a / 2011 / litografia / lithography / 70 × 100 cm

Anna Juszczak / Wykrój IV / Cut-put IV / 2011 / litografia / lithography / 85 × 100 cm

Magdalena Zieleniewska / Venus / 2012 / litografia, serigrafia / lithography, silkscreen / 70 Ă&#x2014; 100 cm

306 / 307

PRACOWNIE / STUDIOS

Karolina Kłos / z cyklu Anatomimesis (wybór z dyplomu) / from the series Anatomimesis (selected from the graduation work) / 2009 / litografia / lithography / 200 × 100 cm

Pracownia kontynuuje model kształcenia oparty na znaczących osobowościach graficznych zarówno minionych lat, jak i czasów współczesnych. Program i działalność Pracowni pozostają niezmienne od lat. Bezpośrednia relacja artysty-pedagoga z uczniem nadal jest podstawą budowania osobowości artystycznej studenta. Nowe czasy wymuszają otwartość techniki na nowe tendencje artystyczne, dlatego litografia wzbogaca swój warsztat o nowe możliwości, takie jak fotolitografia, litografia waterless. Coraz częściej namawiamy studentów do łączenia litografii z innymi warsztatami graficznymi – wklęsłodrukiem, linorytem i serigrafią. Nowy obraz litografii to łączenie, budowanie, a także ułatwianie stworzenia nowej jakości w obrębie techniki. The Studio is a continuation of the educational model that relies on the personalities of the outstanding printmakers of the past and present. Its programme and activity have remained unchanged for years. Direct interaction between the teaching artist and the trainee continues as a base for building the student’s artistic personality. The modern age forces the medium to be receptive to new artistic trends, therefore lithography has been enhancing its resources by adding new techniques such as photolithography and waterless lithography. More and more often we persuade the students to combine lithography with other printing techniques: intaglio, linocut and serigraphy. The new vision of lithography is to bring together, build and foster innovation within the technique. Piotr Panasiewicz

Magdalena Józefowicz / Chuda, to nie my to nie tu (wybór z dyplomu) / Skinny, It’s Not Us, It’s Not Here (selected from the graduation work) / 2011 / litografia / lithography / 70 × 100 cm

308 / 309

PRACOWNIE / STUDIOS

Bartłomiej Chwilczyński / Przez przypadek (wybór z dyplomu) / By Accident (selected from the graduation work) / 2012 / litografia / lithography / 50 × 75 cm

Pracownia Miedziorytu / Copper Engraving Studio

310 / 311

PRACOWNIE / STUDIOS

Dominika Frycowska / Ukryta XII (wybór z dyplomu) Hidden XII (selected from the graduation work) / 2010 akwatinta, oﬀset / aquatint, oﬀset / 100 × 70 cm

312 / 313

PRACOWNIE / STUDIOS

Dominika Frycowska / Nów z cyklu Ukryta (wybór z dyplomu) / New Moon from the series Hidden (selected from the graduation work) 2009 / akwatinta / aquatint / 100 × 43 cm

Magdalena Sawicka / bez tytułu / untitled 2012 / akwaforta / etching / 59 × 30 cm

Magdalena Abłamowicz / Miasto (wybór z dyplomu) / City (selected from the graduation work) / 2011 / sucha igła drypoint / 69 × 100 cm

Julia Marco / bez tytułu / untitled / 2012 / akwaforta, transfer / etching, transfer / 36 × 56 cm

Kształcenie w sztuce przez użycie środków właściwych grafice warsztatowej, w trzech jej odmianach – druk wgłębny, wypukły i płaski – towarzyszyły artystom zatrudnionym w Akademii praktycznie od początku jej dziejów. Z tych odległych lat przechowała się do dzisiaj nazwa Pracowni Miedziorytu jako wskazanie na sposób artystycznego obrazowania graficznego metodą wymagającą najwyższego kunsztu zawodowego, wytrwałości oraz dyscypliny artysty. Swoista szkoła przetrwania i budowania. Jednak z czasem warsztat pracy grafika niezwykle się rozwinął i wewnętrznie zróżnicował. Mnogość środków wyrazu artystycznego opartych na potencjale matrycy metalowej przeszła nasze najśmielsze oczekiwania. Kolejne pokolenia pedagogów-profesorów, ich asystentów i wielu twórczo zaangażowanych studentów odbiły swe niezacieralne piętno na tożsamości Pracowni. Art education through the use of appropriate means for the three printmaking varieties (planographic, intaglio and relief printing) have accompanied the artists teaching at the Academy practically from its inception. The name of the Copper Engraving Studio has survived from those already distant days as an indication of a graphic imaging medium that requires top professional skill, diligence and discipline on the part of the artist: a unique school of survival and building. Over time, however, the printmaking processes have developed and diversified enormously. The multitude of means of artistic expression that exploit the potential of a metal plate is beyond all expectations. Generation after generation, the teaching professors, their assistants and hosts of creatively engaged students have set their indelible stamp on the Studio’s identity. Stanisław Wejman

Małgorzata Józefowicz / Boisko / Pitch 2009 / akwatinta / aquatint / 100 × 50 cm

314 / 315

PRACOWNIE / STUDIOS

Wojciech Sobczyk / z cyklu Ryba (fragment) / from the series Fish (section) / 2012 / akwaforta, akwatinta / etching, aquatint / 160 Ă&#x2014; 200 cm

Marlena Biczak / Toskania / Tuscany / 2012 / odprysk / sugar lift / 68 × 100 cm Magdalena Sawicka / Osy II / Wasps II / 2012 / akwaforta / etching 25 × 35 cm

316 / 317

PRACOWNIE / STUDIOS

Aleksandra Mróz / z cyklu Magma IV / from the series Magma IV / 2009 / akwaforta, akwatinta / etching, aquatint / 70 × 54 cm

Aleksandra Korbel / Niepewny (wybór z dyplomu) / Uncertain (selected from the graduation work) / 2000 / akwatinta / aquatint / 100 × 70 cm

Barbara Kusiak / Fabryka / Factory / 2009 / akwaforta, akwatinta / etching, aquatint / 67 Ă&#x2014; 200 cm

318 / 319

PRACOWNIE / STUDIOS

Marlena Biczak / Barcelona / 2012 / odprysk / sugar lift / 68 × 100 cm Robert Lichoń / bez tytułu untitled / 2012 / akwaforta etching / 20 × 15 cm

Krzysztof Marciniak / Pejzaż grecki / Greek Landscape / 2007 akwaforta, miękki werniks / etching, soft varnish / 31 × 50 cm

320 / 321

PRACOWNIE / STUDIOS

Pracownia Serigrafii / Serigraphy Studio

Damian Siemień / Siłacz / A Strongman / 2010 / serigrafia / silkscreen 100 × 70 cm

322 / 323

PRACOWNIE / STUDIOS

Bogna Hamryszczak / Dumija (wybór z dyplomu / selected from the graduation work) / 2008 / serigrafia / silkscreen / 100 × 140 cm

Kamila Piazza / Wobec IV (wybór z dyplomu) / Towards IV (selected from the graduation work) / 2009 / serigrafia / silkscreen / 100 × 70 cm

Patryk Hadas / Ruchy / Movements / 2011 / serigrafia / silkscreen / 100 × 70 cm Zuzana Marhevková / bez tytułu / untitled / 2012 serigrafia / silkscreen / 43 × 48 cm

324 / 325

PRACOWNIE / STUDIOS

Ewa Strzęciwilk / Mechaniczne / Mechanical / 2012 serigrafia / silkscreen / ø 45 cm

Anna Mielniczek / Szum promieniowania tła / Background Radiation Noise / 2007 / serigrafia / silkscreen / 100 × 140 cm Julita Malinowska / bez tytułu / untitled / 2010 / serigrafia / silkscreen / 34 × 100 cm

Pracownia Serigrafii jest najmłodszą Pracownią w Katedrze Grafiki Warsztatowej, istnieje od 1996 roku. Jej program obejmuje, oprócz opanowania przez studentów konkretnej wiedzy i umiejętności warsztatowych, eksperyment oraz artystyczne i kreatywne poszukiwania w technice sitodruku. Prace graficzne są realizowane z uwzględnieniem różnorodnych możliwości warsztatowych techniki: od klasycznych rozwiązań serigraficznych, grafikę wielkoformatową po obiekty graficzne i realizacje przestrzenne. Istotnymi elementami kształcenia są osiągnięcie przez studentów świadomości wyboru graficznych środków wypowiedzi potrzebnych do realizacji własnych idei artystycznych, doświadczenie praktyczne, analiza krytyczna i inspiracja oraz indywidualny rozwój osobowości. The Serigraphy Studio is the youngest in the Department of Printmaking. It has been in existence since 1996. Apart from mastering know-how and technical skill, its programme covers artistic and creative experiments in the screen printing technique. The prints make ample use of the medium’s technical potential, from classical serigraphic solutions and large-scale graphics, to graphic objects and spatial productions. The key elements of the educational activities include facilitating informed choices of the expressive means needed to give physical shape to the student’s artistic ideas, hands-on experience, critical analysis and inspiration, as well as individual personal development. Marcin Surzycki

Paulina Tomczyk / Przepis na umysł dziecka / Formula for the Child’s Mind / 2012 / serigrafia / silkscreen 83 × 52 cm

326 / 327

PRACOWNIE / STUDIOS

Natalia Nowacka / Kosmos / The Cosmos / 2013 / serigrafia silkscreen / 67 × 71 cm, 30 × 45 cm, 81 × 95 cm

Gabriela Baka / Głębia / Sea Depth / 2009 / serigrafia / silkscreen / 70 × 100 cm Agnieszka Pasierska / Koniec wakacji II (wybór z dyplomu) / The End of the Holiday II (selected from the graduation work) / 2008 / serigrafia / silkscreen / 70 × 100 cm

328 / 329

PRACOWNIE / STUDIOS

Pracownia Wklęsłodruku / Intaglio Studio

Ewa Rudkowska / Aquarian (wybór z dyplomu / selected from the graduation work) / 2012 / akwatinta / aquatint / 70 × 200 cm, 70 × 200 cm Kamil Kukla / Ciało 1 / Body 1 / 2012 / mezzotinta / mezzotint / 70 × 100 cm

330 / 331

PRACOWNIE / STUDIOS

Agnieszka Pałys / bez tytułu / untitled / 2012 / akwatinta / aquatint / 70 × 100 cm

Piotr Gromniak / bez tytułu (wybór z dyplomu) / untitled (selected from the graduation work) 2012 / wklęsłodruk / intaglio / 70 × 100 cm Katarzyna Olbrycht / z cyklu A5: I (wybór z dyplomu) / from the series A5: I (selected from the graduation work) / 2012 / akwaforta / etching 20 × 25 cm

Pracownia realizuje sprawdzone cele nauczania wyznaczone przez jej założyciela prof. Andrzeja Pietscha, poszerzając je o wymagania obecnej rzeczywistości i nowe wyzwania artystyczne wynikające z przewartościowania i przeobrażeń dokonujących się w grafice współczesnej. Dzięki temu pozostaje wciąż otwarta na nowe wyzwania warsztatowe i poszukiwania indywidualnych, odkrywczych wypowiedzi graficznych. Staramy się sprzyjać kształtowaniu twórczych osobowości, penetrowaniu i poszukiwaniu indywidualnych rozwiązań warsztatowych w obrębie szerokiego spektrum graficznego. Istotnym celem dydaktycznym jest maksymalna indywidualizacja metod nauczania, a także stosowanie wszystkich możliwości wynikających z pracy zespołowej, takich jak wzajemna obserwacja dokonań, wymiana doświadczeń. Rywalizacja artystyczna jest bowiem motywującym elementem rozwoju także w późniejszej, samodzielnej działalności artystycznej. The Studio strives to accomplish some well-tried teaching aims set forth by its founder, Professor Andrzej Pietsch, by extending them to reflect the requirements of today’s reality and the artistic challenges that emerge out of certain redefinitions and transformations which have occurred within contemporary graphic arts, making them respond to new technical challenges and pursuits of individual, innovative expression in the graphic medium. We try to support the processes of shaping creative personalities and searching for original technical solutions within a wide graphic spectrum. Some of the essential educational measures are the maximisation of individualised teaching methods and making the most of all the benefits of teamwork (mutual observation, experience sharing), as competition in art is also an incentive for artistic development in independent artistic careers after graduation. Henryk Ożóg

Ewa Szozda / Bunkier / Bunker / 2012 / wklęsłodruk / intaglio / 70 × 100 cm

332 / 333

PRACOWNIE / STUDIOS

Katarzyna Kucwaj / Zapory, tamy (wybór z dyplomu) / Dams and Dykes (selected from the graduation work) / 2010 / wklęsłodruk / intaglio / 70 × 200 cm Marcin Górski / bez tytułu (wybór z dyplomu) untitled (selected from the graduation work) / 2012 akwatinta / aquatint / 50 × 75 cm

Kamila Głogowska / Przestrzenie niczyje (wybór z dyplomu) / Nobody’s Space (selected from the graduation work) / 2010 / akwatinta / aquatint / 70 × 100 cm

Katarzyna Kalczyńska / Aires (wybór z dyplomu / selected from the graduation work) / 2011 / akwatinta / aquatint / 70 × 200 cm

334 / 335

PRACOWNIE / STUDIOS

Ewelina Szydełko / 36 (wybór z dyplomu / selected from the graduation work) / 2010 / akwatinta / aquatint / 100 × 70 cm

Dominika Szczałba / Firestarter (wybór z dyplomu selected from the graduation work) / 2013 / akwatinta aquatint / 26,5 × 17,5 cm

Olga Pawłowska / bez tytułu (wybór z dyplomu) untitled (selected from the graduation work) / 2012 wklęsłodruk / intaglio / 100 × 70 cm

Katedra Grafiki Projektowej

HEAD OF DEPARTMENT: Professor Piotr Kunce

→ [ 338–345 ]

Commercial Design Studio

→ [ 346–353 ]

Lettering and Typography Studio

Associate Professor Władysław Targosz, Senior Lecturer Dr Kuba Sowiński

Professor Wojciech Regulski, Assistant Aleksandra Toborowicz, M.F.A., Joanna Tyborowska, M.F.A., Senior Lecturer Wacław Gawlik, M.F.A., Assistant Dr Bartłomiej Bałut

Department of Graphic Design

→ [ 354–361 ]

Book Design Studio

→ [ 362–369 ]

Poster Design Studio

Senior Lecturer Dr Dorota Ogonowska, Assistant Magdalena Koziak-Podsiadło, M.F.A., Edyta Stajniak, M.F.A.

Professor Piotr Kunce, Junior Lecturer Wojciech Kwaśniewski, Assistant Ewa Wein, M.F.A. → [ 370–375 ]

Studio of Design Essentials

Senior Lecturer Dr Michał Jandura, Lecturer Ireneusz Borowski, M.F.A.

KIEROWNIK KATEDRY: prof. Piotr Kunce

→ [ 338–345 ]

Pracownia Form Reklamowych

→ [ 346–353 ]

Pracownia Liternictwa i Typografii

→ [ 354–361 ]

Pracownia Projektowania Książki

→ [ 362–369 ]

Pracownia Projektowania Plakatu

→ [ 370–375 ]

Pracownia Projektowania Wstępnego

kw. II st. Władysław Targosz, prof. ASP, adiunkt dr Jakub Sowiński

prof. Wojciech Regulski, asyst. mgr Aleksandra Toborowicz, mgr Joanna Tyborowska, st. wykł. mgr Wacław Gawlik, asyst. dr Bartłomiej Bałut

adiunkt dr Dorota Ogonowska, asyst. mgr Magdalena Koziak-Podsiadło, mgr Edyta Stajniak

prof. Piotr Kunce, st. wykł. z kw. I st. Wojciech Kwaśniewski, asyst. mgr Ewa Wein

adiunkt dr Michał Jandura, wykł. mgr Ireneusz Borowski

1950

1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959

1960

1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967

1968 1969

1970

1971 1972 1973 1974 1975 1976 19

Witold Skulicz 1968–1996 Wiktor Stojanowski 1969–1971 Artur Kuchny 1971–1976 Jacek M. Stokłosa 1971–1973 Zdzisław Walewski 1974–1976 Roman Żygulski 1974–1978 Zbigniew Gawor 1977–1978 Maciej Szempliński 1978–1 Władys Zbign

FORMY REKLAMOWE COMMERCIAL DESIGN

Adam Stalony-Dobrzański 1950–1975 Marian Żelazko 1950–1959

Nikodem Pułka 1959–1963 Jacek Gaj 1962–1979

LITERNICTWO I TYPOGRAFIA LETTERING & TYPOGRAPHY

Bolesław Oleszko 1963–2004 Liternictwo dla Wydziału Malarstwa i Wydziału Rzeźby Lettering for the Faculty of Painting and the Faculty of Sculpture

Janusz Benedyktowicz 1950–1983 Witold Chomicz 1950–1979 Stanisław Obtułowicz 1950–1953 Henryk Starzyński 1950–1971 Zofia Wilczek 1950–1953 Bronisław Zwoliński 1950–1951 Katarzyna Struszkiewicz-Mazurkiewicz 1954–1957

KSIKA BOOK DESIGN

Janusz Gawłowski 1974–2000 Jan Burnat 1975–1976 Wojciech Regulski 1977–

Anna Wirska 1978–1 Barbara Kyć-Ganew 19

Franciszek Grabowski 1966–1967 Janusz Zarzecki 1968–1969 Małgorzata Wyka 1969–1980 Barbara Ziembicka 1973–1991 Roman Banaszewski 1975–2003 Zbigniew Majkowski 1975–2011 Beata Bielczyk 1978–1 Marek Chlanda 19

Tadeusz Jodłowski 1950–1954 Jerzy Karolak 1950–1952 Maciej Makarewicz 1950–1977 Ewa Siedlecka-Kotula 1950–1975

Piotr Kunce 1973– Roman Banaszewski 1977–1978 Antoni Mroczek 1977–1978 Stanisław Kluska 1978–1 Marek Pawłowski 1978–19 Wojci

PLAKAT POSTER DESIGN

zespół / team 1982–2008 (J. Gawłowski W. Regulski, Z. Majkowski, W. Targosz, W. Kwaśniewsk

PROJEKTOWANIE WSTPNE ESSENTIAL DESIGN

pracownik nieetatowy / adjunct teacher

pracownik etatowy / full-time teacher

kierownik Pracowni / head of Studio

977 1978 1979

1980

1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989

981 sław Targosz 1981– niew Łagocki 1982–1983 Krzysztof Zgłobicki 1985–1994

1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999

2000

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

2010

2011 2012 2013

Piotr Grzyb 1996–1998 Jakub Sowiński 1998–

Beata Wilk 1995–1996 Renata Brońka 1998–2008 Piotr Białas 2001–2003 Tomasz Wełna 2006–2009 Dominika Frycowska 2009–2010 Aleksandra Toborowicz 2009– Joanna Tyborowska 2010–

1979 979–1984 Ewa Żanowska 1984–1987 Wacław Gawlik 1987–

979 979–1983

1990

Bartłomiej Bałut 2001–

Dorota Ogonowska 1986– Marcin Kołpanowicz 1988–1989

982 982 iech Kwaśniewski 1982– Anna Gałuszka 1983–1985

ki, W. Skulicz, R. Brońka )

Bogna Sroka 2007–2008 Magdalena Koziak-Podsiadło 2008– Edyta Stajniak 2012–

Marek Repetowski 1995–1996 Michał Jandura 1997–2008

Grzegorz Bobulski 2001–2008

Urszula Bogucka 2009–2010 Katarzyna Bojanowska 2010–2012 Marek Pawłowski 2012– Ewa Wein 2012–

Renata Brońka 2008–2010 Ireneusz Borowski 2011– Michał Jandura 2008–

ul. Karmelicka 16 Pracownia Form Reklamowych / Commercial Design Studio Pracownia Liternictwa i Typografii / Lettering and Typography Studio Pracownia Projektowania Plakatu / Poster Design Studio Pracownia Projektowania Wstępnego / Studio of Design Essentials

ul. Humberta 3

ul. Smoleńsk 9

Pracownia Projektowania Książki / Book Design Studio

pl. Matejki 13

Pracownia Form Reklamowych / Commercial Design Studio

338 / 339

PRACOWNIE / STUDIOS

Pracownia specjalistyczna, która kształci przyszłych projektantów grafiki użytkowej w zakresie szeroko rozumianej komunikacji wizualnej. Stale ewoluując, program Pracowni obejmuje zarówno projektowanie informacji oraz tworzenie wizerunku, jak i zagadnienia kształtowania zachowań i perswazji w zróżnicowanych mediach. Interesuje nas nie tylko efektowność prac, lecz także ich skuteczność. W ćwiczeniach zwracamy uwagę na wszystkie etapy procesu projektowego, począwszy od formułowania założeń i znalezienia pomysłu do weryfikacji końcowych efektów. Szczególne znaczenie mają oryginalność, nowatorstwo, lapidarność pomysłów oraz wysoka jakość realizacji. Ważną rolę w procesie kształcenia odgrywa gruntowna znajomość zagadnień projektowych, w tym reklamy i marketingu. Staramy się dostrzec etyczny wymiar pracy projektanta, łącząc go z zadaniami i problemami zaczerpniętymi z realnego życia. This specialised Studio trains future commercial artists working in the broadly defined visual communication area. Ever evolving, the Studio’s programme covers information design, image building, as well as stimulating behaviours and persuasion through diversified media. Our aim is to make designs not only attractive but also eﬃcacious. In our practical classes we pay attention to all the stages of the design process, form formulating objectives to finding methods to verify final eﬀects. Originality, innovation, conceptual succinctness and high quality production are key. What plays a significant role in the educational process is thorough knowledge of design issues, including advertising and marketing. We take into consideration the ethical dimension of the designer’s work, linking it with tasks and problems drawn from real life. Władysław Targosz

Agnieszka Sowińska / seria okładek magazynu kulinarnego „Mmm!” / a series of covers for Mmm! magazine 2011 / druk cyfrowy / digital print / 28 × 23,5 cm Urszula Bogucka / seria okładek magazynu „Odour” / a series of covers for Odour magazine / 2008 druk cyfrowy / digital print / 31,5 × 27 cm

340 / 341

PRACOWNIE / STUDIOS

Piotr Słota / layout magazynu „Bolid” (wybór z dyplomu) / layout for the Bolid magazine (selected from the graduation work) / 2009 / druk cyfrowy / digital print / 28 × 21,5 cm

Dagmara Berska / identyfikacja wizualna Targów Książki w Krakowie (wybór z dyplomu) / visual identification for Krakow Book Fair (selected from the graduation work) / 2009 / druk cyfrowy / digital print

342 / 343

PRACOWNIE / STUDIOS

Mariusz G贸rka / identyfikacja wizualna festiwalu Oktawa Kultur Podlasia (wyb贸r z dyplomu) / visual identification of the Podlasie Octave of Cultures Festival (selected from the graduation work) / 2012 / druk cyfrowy / digital print

Berenika Buczyńska / seria plakatów społecznych Skarby przyrody / a series of social posters Nature’s Treasures / 2011 druk cyfrowy / digital print / 70 × 50 cm

344 / 345

PRACOWNIE / STUDIOS

Urszula Palusińska / film edukacyjny poświęcony bioróżnorodności Coś w tym gatunku (wybór z dyplomu) / educational film on biodiversity Something in this Vein (selected from the graduation work) / 2010 / 7'

Marta Niedbał / identyfikacja wizualna dla teatru Bagatela (wybór z dyplomu) / visual identification for the Bagatela theatre (selected from the graduation work) / 2012 druk cyfrowy / digital print

346 / 347

PRACOWNIE / STUDIOS

Pracownia Liternictwa i Typografii / Lettering and Typography Studio

Klaudia Mosur SN I st. I rok 2012/2013

Unikalna metoda dydaktyczna opracowana w 1929 roku przez prof. Ludwika Gardowskiego do dziś wpływa na sposób nauczania w Pracowni. Studenci poznają uniwersalne wartości funkcjonujące w sztuce poprzez wykorzystanie abstrakcyjnych form literowych w kreowaniu obrazu. Wolne od subiektywnej oceny, ścisłe zasady konstrukcji litery wynikające z doświadczeń historycznych funkcja pisma jako nośnika przekazu werbalnego, ekspresja litery oraz relacja kompozycji literniczej do treści to główne elementy weryfikacji rozwiązań plastycznych. Pracownia to miejsce eksperymentów, poszukiwań i rozpoznawania nowych obszarów funkcjonowania litery autorskiej oraz gotowej, a liternictwo jako dziedzina sztuki okazuje się znakomitym medium w dydaktyce, sprzyjającym ujawnieniu się osobowości artystycznej studentów. A unique teaching method designed in 1929 by Professor Ludwik Gardowski has an impact on the Studio’s educational activity to this day. Students learn the universal values that art is based on by using abstract letter forms to create images. Free of subjective judgement, the strict rules of letter construction, often derived from historical experience, the function of script as a vehicle of verbal message, the expressiveness of a letter and the relationship between the lettering composition and the content, are the leading criteria by which to verify artistic solutions. The Studio is a place of experimentation, testing and probing new areas where original or ready types may find use, and lettering as an artistic discipline turns out an educationally perfect medium that makes the students’ artistic personalities surface. Wojciech Regulski

Klaudia Mosur, Paulina Grondal, Katarzyna Borycka, Anna Michna, Natasza Leszewicz, Magdalena Wilk, Paweł Krzywdziak, Aleksandra Chatys / zadanie liternicze OHamburgefonsz OHamburgefonsz, lettering exercise / 2011–2013 / druk cyfrowy / digital print / 15 × 100 cm

348 / 349

PRACOWNIE / STUDIOS

Barbara Górska / prezentacja autorskiego kroju pisma Stix / typeface Stix, presentation poster / 2010 / druk cyfrowy / digital print / 100 × 70 cm

Guillaume Guillpart / prezentacja autorskiego kroju pisma Notabene / typeface Notabene, presentation poster / 2012 / druk cyfrowy / digital print / 100 × 70 cm

Mateo Grubišić / prezentacja autorskiego kroju pisma / typeface, presentation poster / 2013 / druk cyfrowy / digital print / 100 × 70 cm

Maria Bradovková / katalog promujący krój pisma Matrix / catalogue promoting typeface Matrix / 2010 / 20 × 20 cm Paweł Krzywdziak / katalog promujący krój pisma Helvetica / catalogue promoting typeface Helvetica / 2013 / 10 × 20 cm Malwina Bienias / layout czasopisma „Detektyw” / layout for Detektyw magazine / 2012 / 29,7 × 21 cm

350 / 351

PRACOWNIE / STUDIOS

Joanna Kozak / layout magazynu „kino” / layout for kino magazine / 2012 / 30,6 × 22,7 cm Karolina Źrebiec / layout katalogu reklamowego dla BMW / a BMW catalogue / 2011 / 27 × 18 cm

Anna Zabdyrska / narzędziowa interpretacja tekstu visual interpretation of a text / 2004 / marker, papier marker, paper / 100 × 70 cm

Koralia Maciej / narzędziowa interpretacja tekstu / visual interpretation of a text / 2003 / tusz, papier / ink, paper / 100 × 70 cm

Marta Paradowska / narzędziowa interpretacja nazwiska / visual interpretation of a surname / 2005 / akryl, papier / acrylic, paper / 70 × 100 cm

352 / 353

PRACOWNIE / STUDIOS

Miłosz Szafrański / narzędziowa interpretacja tekstu / visual interpretation of a text / 2006 / tusz, papier / ink, paper 100 × 70 cm

Piotr Gromniak / narzędziowa interpretacja tekstu / visual interpretation of a text / 2010 / tusz, papier ink, paper / 70 × 135 cm

Ewa Kurdziel / narzędziowa interpretacja nazwiska / visual interpretation of a surname / 2012 tusz, papier / ink, paper / 70 × 100 cm Robert Szczypkowski / narzędziowa interpretacja nazwiska / visual interpretation of a surname 2012 / tusz, papier / ink, paper / 70 × 100 cm e: Radosława Daleki, Z: Magdalena Cisło, U: Aneta Śliwa, F: Tomasz Ślusarz, O: Danuta Kałuża, E: Monika Rościszewska, H: Ewelina Hojdys / litera interpretowana, pełnoplastyczna / letter in the round, interpreted / 2012 / wys. / h. ~ 20–50 cm

Maciej Mędrala, Adrianna Paśkiewicz, Monika Fronc, Kordian Bogdański / litera kuta, interpretowana / carved letter, interpreted / 2012 / gips plaster / szer. / w. ~ 35–45 cm

Pracownia Projektowania Książki / Book Design Studio

354 / 355

PRACOWNIE / STUDIOS

Kluczową rolę w programie Pracowni odgrywają metodyka projektowania książki, analiza i interpretacja struktury tekstowej i ikonicznej. Istotne jest systemowe podejście do projektu, czyli dążenie do takiego rozwiązania, w którym wszystkie elementy kompozycyjne tworzą spójną całość. Równowaga między formą wizualną a treścią pobudza wyobraźnię odbiorcy i ułatwia percepcję. Łącząc doświadczenia z różnych Pracowni, studenci stopniowo tworzą indywidualny język wizualny, eksplorują nowe idee, technologie, style, rozwijają swoją wiedzę i warsztat, zyskują umiejętność przekazywania emocji, nastroju, informowania i przekonywania odbiorcy. Projektowanie książek staje się dla wielu główną i autentyczną formą twórczości. Fascynacja formą książki, jej funkcjonalnością, a także historią jest wciąż obecna w krakowskiej Akademii, a program dydaktyczny naszej Pracowni skutecznie integruje przeszłość z teraźniejszością. Jest to możliwe dzięki współpracy z kadrą techniczną: zecerami i drukarzami typograficznymi, Janem Wszołkiem oraz Marianem Dziedzicem, a także mistrzem introligatorskim Marianem Laskim. Dorota Ogonowska

Marta Antkowiak, Gabriela Baka, Gabriela Cichowska, Marcin Czaja, Dagmara Darsicka, Barbara Janczak, Małgorzata Józefowicz, Jan Podgórski, Tomasz Prymon, Zuzanna Szcześ / Baśnie Braci Grimm / Grimms' Fairy Tales / 2010 / druk cyfrowy, oprawa twarda / digital print, hardcover / 18,3 × 22,6 cm

356 / 357

PRACOWNIE / STUDIOS

Marlena Biczak / Stanisław Lem Bajki robotów / Stanisław Lem Fables for Robots / 2012 / druk cyfrowy, oprawa twarda / digital print, hardcover / 30 × 30 cm Marianna Balazs / Czesław Miłosz Wiara, Nadzieja, Miłość / Czesław Miłosz Faith, Hope, Love / 2012 / druk cyfrowy, oprawa twarda digital print, hardcover / 30 × 25 cm

358 / 359

PRACOWNIE / STUDIOS

Alicja Ozaist / Opus 52. (wybór z dyplomu / selected from the graduation work) / 2010 / druk cyfrowy, akwatinta, akwaforta, pop-up / digital print, aquatint, etching, pop-up / 36,5 × 45 cm Jan Podgórski / Zbigniew Herbert Kamyk / Zbigniew Herbert Pebble / 2010 / leporello, druk typograficzny, akryl / leporello, letterpress, acrylic / 15 × 15 cm

Karolina Źrebiec / Corpus Figura (wybór z dyplomu / selected from the graduation work) / 2012 / druk cyfrowy, oprawa twarda / digital print, hardcover / 40 × 30 cm Piotr Nowojewski / Alfred Jarry Ubu Król / Alfred Jarry Ubu the King / 2008 / druk typograficzny, oprawa twarda, rysunek węglem / letterpress, hardcover, charcoal drawing / 45 × 32 cm

Barbara Janczak / limeryki różnych autorów Między, nad i pod wierszami / limericks by various authors Between, Over and Beneath Poems / 2012 / druk cyfrowy, oprawa twarda, pop-up / digital print, hardcover, pop-up / 30,5 × 21 cm

360 / 361

PRACOWNIE / STUDIOS

The methodology of book design and the analysis and interpretation of textual and pictorial structure have a major part in the Studio’s programme. It is necessary to approach projects comprehensively, that is to look for a solution in which all the elements of composition add up to a coherent whole. The balance between visual form and content stimulates the viewer’s imagination and makes perception easier. Combining the experiences of various Studios, students can gradually work out an individual visual idiom, explore new ideas, processes and styles, develop their knowledge and technique, learn the skill of communicating emotions and moods, as well as informing and persuading the viewer. For many, book design is the main and most genuine form of creative activity. Fascination with the form, functionality and history of the book is still present at the Krakow Academy, and the educational programme of our Studio eﬃciently integrates the past with the present. This is made possible by cooperation with the technical staﬀ: typesetters and typographic printers Jan Wszołek and Marian Dziedzic, and book-binding master Marian Laski. Dorota Ogonowska

Pracownia Projektowania Plakatu / Poster Design Studio

362 / 363

PRACOWNIE / STUDIOS

Damian Nowak / 9 Lives of Tomas Katz (wybór z dyplomu / selected from the graduation work) / 2010 / druk cyfrowy / digital print / 100 × 70 cm

364 / 365

PRACOWNIE / STUDIOS

Damian Nowak / Taxi Driver (wybór z dyplomu / selected from the graduation work) / 2010 / druk cyfrowy / digital print / 100 × 70 cm

Tylko cztery słowa: MAKSIMUM ZNACZENIA, MINIMUM RODKÓW wyznaczają nasz cel uczenia – czyli: jak dając mało, uzyskać wiele. Plakat to sztuka redukcji. Pracownia jest szkołą intelektualnych ćwiczeń na tematy kulturalne i społeczne realizowanych w formie plakatu; czerpie z tradycji polskiego projektowania, w którym skrót myślowy oraz osobisty wyraz nadawały mu rozpoznawalny charakter. Na tym zależy nam szczególnie. W kształceniu duży nacisk kładziemy na typografię jako element ekspresji i kompozycji. Zachowujemy i rozwijamy sferę skojarzeniową w projektowaniu, nawiązując do tradycji plakatu artystycznego. Uważamy plakat za wielkie twórcze wyzwanie. Przy plakacie trzeba myśleć, to zajęcie dla inteligentnych. Uczenie, jak zaprojektować dobry plakat, jest naszą misją. Just four words, MAXIMUM MEANING, MINIMUM MEANS, describe our teaching philosophy: how to achieve a lot by putting only a little in. Poster design is the art of reduction. The Studio is a school of intellectual exercise on cultural and social themes enclosed within the form of the poster; it draws on the tradition of Polish design where mental shortcuts as well as personal expression give it an immediately recognisable character. This is a special focus of our practice. Our training puts a lot of emphasis on typography as an element of expression and composition. We uphold and develop the sphere of free associations in design, harking back to the tradition of poster art. We believe that the poster is a huge artistic challenge. The poster makes you think, and this is an activity for intelligent people. Our mission is teaching how to design a good poster. Piotr Kunce

Celina Juszkiewicz / Carmen (wybór z dyplomu / selected from the graduation work) / 2010 / druk cyfrowy / digital print / 100 × 70 cm

Katarzyna Zapart / Wesele (wybór z dyplomu) / Wedding (selected from the graduation work) / 2013 / druk cyfrowy / digital print 100 × 70 cm

366 / 367

PRACOWNIE / STUDIOS

Suvi Backman / Only poster / 2011 / druk cyfrowy / digital print / 100 × 70 cm

Aleksandra Mirocka / Piekarnia / Bakery / 2013 druk cyfrowy / digital print / 100 × 70 cm

Paulina Gębica / Pro Arte / 2011 / druk cyfrowy / digital print / 100 × 70 cm

Monika Brzegowska / Józef i Maria / Joseph and Mary / 2011 / druk cyfrowy digital print / 100 × 70 cm

Marcin Górski / Ślub / Wedding / 2013 / druk cyfrowy / digital print / 100 × 70 cm

368 / 369

PRACOWNIE / STUDIOS

Damian Nowak / Beatrix Cenci / 2009 / druk cyfrowy / digital print 100 × 70 cm

Marcin Górski / Ziemia Obiecana / The Promised Land / 2011 / druk cyfrowy / digital print / 100 × 70 cm

Bartosz Czarnecki / Sklep przy głównej ulicy / A Shop on the High Street 2012 / druk cyfrowy / digital print / 100 × 70 cm

370 / 371

PRACOWNIE / STUDIOS

Pracownia Projektowania WstÄ&#x2122;pnego / Studio of Design Essentials

Daria Godyń / Korupcja / Corruption / 2013 druk cyfrowy / digital print / 70 × 50 cm

Aleksander Józefczyk / Korupcja / Corruption / 2013 / druk cyfrowy digital print / 70 × 50 cm

Zwierzę, piktogramy / Animal, pictograms / 2012 / druk cyfrowy / digital print / 15 × 15 cm Kinga Trzepla / PKP / 2011 / spray, szablon, regips / spray, stencil, sheetrock / 70 × 120 cm

372 / 373

PRACOWNIE / STUDIOS

Aleksander Józefczyk, Aleksander Dmitruk, Marzena Ćwierz, Maryia Yakimovich / okładki czasopisma „Ty i Ja” / covers for Ty i Ja magazine / 2013 / druk cyfrowy / digital print / 30 × 24 cm

Najważniejszym naszym celem jest przygotowanie studentów do pracy w projektowych pracowniach dyplomowych. Pierwsze kroki łączą się z poznaniem warsztatu projektanta (manualnego i komputerowego) oraz z rozwijaniem umiejętności interpretowania i syntezy. Realizacje licznych ćwiczeń – od działań na prostych formach graficznych, przez projektowanie znaków wraz z podstawowymi elementami identyfikacji wizualnej, proste animacje flashowe, aż do opracowania małych form wydawniczych – mają pomóc studentom w podjęciu świadomego wyboru pracowni kierunkowej na dalsze lata studiów. Zależy nam na tym, aby jak największa liczba studentów pokochała projektowanie i zobaczyła w nim istotny element swojej drogi życiowej, godny dalszego rozwijania. Znamy więc cel, ale środki do jego osiągnięcia za każdym razem dobieramy na nowo, aby było ciekawiej. Our principal objective is to prepare students to work in graduate-level design studios. The first steps involve learning design techniques (manual and computerised) and developing skills of interpretation and synthesis. The numerous exercises, from working with simple graphic forms, to sign design with the fundamentals of visual identification, to simple flash animation, to designing small editorial forms, are intended to help students make informed choices with respect to specialised courses or studios for the following years of study. We are determined to instil a passion for designing in the largest possible number of students, and to make them see it as a vital element of the path of their life, worthy of further development. Thus, we see the goal clearly but the means to achieve it are each time selected anew, to make the work more interesting. Michał Jandura

Magdalena Kraszewska / kalendarz / calendar / 2013 / druk cyfrowy / digital print / 15 × 42 cm Aleksandra Słowińska / kalendarz / calendar / 2013 / druk cyfrowy / digital print / 42 × 29,7 cm Magdalena Gardeła / kalendarz / calendar / 2013 / druk cyfrowy / digital print / 42 × 21 cm

Weronika Fleszar, Magdalena GardeĹ&#x201A;a, Agnieszka Gogola, Joanna Kaczor / gra edukacyjna o Wydziale Grafiki The Ring The Ring, an educational game about the Faculty of Graphic Arts / 2012 / druk cyfrowy / digital print

374 / 375

PRACOWNIE / STUDIOS

Katarzyna Kosek / Iwaginacje / 2010 druk cyfrowy / digital print / 13 × 20 cm

Mateusz Borecki / 7 dni w Krakowie / 7 Days in Kraków / 2010 / druk cyfrowy / digital print 10 × 10 cm

Ewa Szozda / 7 dni w Krakowie / 7 Days in Kraków / 2011 / druk cyfrowy / digital print 10 × 10 cm

Agnieszka Wojtyna / 7 dni w Krakowie / 7 Days in Kraków / 2010 / druk cyfrowy / digital print / 13 × 26 cm Agnieszka Kryjomska 7 minut w Pcimiu 7 Minutes in Pcim / 2012 druk cyfrowy / digital print / 10 × 20 cm

Karolina Piechota / Czarna skrzynka / Black Box / 2011 / druk cyfrowy / digital print / 15 × 15 cm Tomasz Śliwa / interpretacja pojęcia „samotność” / interpretation of the concept of “loneliness” 2013 / obiekt / object / 20 × 15 cm

Łukasz Biernat / komiks / comics / 2010 / druk cyfrowy / digital print / 13 × 13 cm

Joanna Kozak / Przypadek / By Chance / 2012 druk cyfrowy / digital print / 18 × 12,5 cm

Katedra Filmu Animowanego, Fotografii i Medi贸w Cyfrowych

HEAD OF DEPARTMENT: Associate Professor Agata Pankiewicz

→ [ 378–385 ]

Animated Film Studio

→ [ 386–393 ]

Photography Studio I

→ [ 394–401 ]

Photography Studio II

→ [ 402–407 ]

Photography Studio III

→ [ 408–415 ]

Digital Imaging Studio

Professor Jerzy Kucia (until 2013), Senior Lecturer Dr Robert Sowa, Assistant Wojciech Sobczyk, M.F.A., Edyta Turczanik, M.F.A.

Associate Professor Agata Pankiewicz, Assistant Michał Kawecki, M.F.A.

Department of Animated Film,

Associate Professor Zbigniew Zegan (until 2013), Assistant Dr Tomáš Agat Błoński

Photography and Digital Media

Senior Lecturer Dr Lech Polcyn

Professor Waldemar Węgrzyn, Assistant Jakub Skoczek, M.F.A.

KIEROWNIK KATEDRY: dr hab. Agata Pankiewicz, prof. ASP

→ [ 378–385 ]

Pracownia Filmu Animowanego

→ [ 386–393 ]

Pracownia Fotografii I

→ [ 394–401 ]

Pracownia Fotografii II

→ [ 402–407 ]

Pracownia Fotografii III

prof. Jerzy Kucia (do 2013 r.), adiunkt dr Robert Sowa, asyst. mgr Wojciech Sobczyk, mgr Edyta Turczanik

dr hab. Agata Pankiewicz, prof. ASP, asyst. mgr Michał Kawecki

dr hab. Zbigniew Zegan, prof. ASP (do 2013 r.), asyst. dr Tomáš Agat Błoński

adiunkt dr Lech Polcyn → [ 408–415 ]

Pracownia Obrazowania Cyfrowego

prof. Waldemar Węgrzyn, asyst. mgr Jakub Skoczek

1950

1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959

Kazimierz Urbański 1957–1972

FOTOGRAFIA PHOTOGRAPHY

1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967

Jan Janczak 1964–1967

FILM ANIMOWANY ANIMATED FILM

Stanisław Kolowca 1950–1951 Jerzy Werner 1950–1990

1960

1968 1969

1970

1971 1972 1973 1974 1975 1976 19

Jerzy Kucia 1969–1970 Eugeniusz Struś 1970–1972 Jan Janczak 1972–1982 Krzysztof Kiwerski 1976–1995 Zbigniew Szymański 1974–1976 Aleksander Oczko 19 Jerz

Piotr Kud 1955–1959 Józefina Bransch-Walczak 1959–1998

K Z

MEDIA CYFROWE DIGITAL MEDIA

pracownik nieetatowy / adjunct teacher

pracownik etatowy / full-time teacher

kierownik Pracowni / head of Studio

977 1978 1979

1980

1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989

979–1980 zy Kucia 1981–2013 Zbigniew Juszczak 1985–1986

1990

1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999

Rafał Bartkowicz 1995–1996 Andrzej Bronikowski 1996–1997 Jolanta Janiak Gawrych 1996–1997 Robert Sowa 1997–

Krzysztof Rzepecki 1983–2003 Zbigniew Łagocki 1983–1999 Zbigniew Zegan 1983–2013 Agnieszka Jemielity 1988–1998 Agata Pankiewicz 1990– Lech Polcyn 1990–

Jacek M. Stokłosa 1998–2009

Krzysztof Kiwerski 1995–2008

2000

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

2010

2011 2012 2013

Wojciech Sobczyk 2003– Edyta Turczanik 2004–

Michał Kawecki 2007– Tomáš Agat Błoński 2010–

Marcin Pazera 2004–2008 Waldemar Węgrzyn 2008– Jakub Woynarowski 2009–2011 Jakub Skoczek 2011–

ul. Karmelicka 16 Pracownia Filmu Animowanego / Animated Film Studio Pracownia Fotografii I / Photography Studio I Pracownia Fotografii II / Photography Studio II Pracownia Fotografii III / Photography Studio III Pracownia Obrazowania Cyfrowego / Digital Imaging Studio

ul. Humberta 3

ul. SmoleĹ&#x201E;sk 9

pl. Matejki 13

Pracownia Filmu Animowanego / Animated Film Studio

378 / 379

PRACOWNIE / STUDIOS

Tradycja kształcenia w zakresie filmu animowanego w krakowskiej ASP jest długa. Najdłuższa na polskich uczelniach artystycznych. Pracownia zajmująca się tą dyscypliną sztuki została powołana w 1957 roku. W 2012 roku przypadał więc okazały jubileusz pięćdziesięciopięciolecia funkcjonowania tej jednostki dydaktycznej. Szczycimy się osiągnięciami studentów i absolwentów, którzy prowadzą samodzielną, niezależną

działalność twórczą, pracują w wielu, zarówno krajowych, jak i zagranicznych, studiach filmu animowanego, w stacjach telewizyjnych. Całą kreatywną obsadę Studia Filmów Animowanych w Krakowie stanowili absolwenci Pracowni. Młodzi twórcy filmu animowanego, studenci oraz absolwenci uczelni, wykazują prężność artystyczną i odnoszą spektakularne sukcesy. Ich siła twórcza wynika nie tylko z dobrego profesjonal-

Katarzyna Agopsowicz / Jutro / Tomorrow / 2005 / kadry z filmu / film frames / 7' Marta Pajek / Po jabłkach / After Apples / 2004 / kadry z filmu / film frames / 5'

380 / 381

PRACOWNIE / STUDIOS

nego przygotowania w trakcie studiów, z talentu i determinacji, lecz zapewne także z rosnącej popularności sztuki filmu animowanego, dopingującej i mobilizującej. Istotna jest też rola krakowskiego fermentu artystycznego, zachęcającego, a nawet zmuszającego młodych twórców do znajdowania własnej formuły artystycznej wypowiedzi. Jerzy Kucia

Teaching animation has a long tradition at the Krakow’s Academy of Fine Arts – the longest of all Polish art schools. The first studio to provide education in this area of art was founded in 1957. The year 2012 saw the impressive anniversary of 50 years of this unit’s activity. We take pride in the achievements of our students and graduates, who grow into full-blown, independent and celebrated artists working in

a range of animation studios and television stations, both in Poland and internationally. The entire artistic staﬀ of the Studio of Animated Films in Krakow were graduates of our Studio. Young animated film artists, students and graduates of the Academy demonstrate artistic buoyancy and are spectacularly successful. On the one hand, their creative power stems from a solid professional background, talent and determina-

tion during their study, while on the other it may be driven by the growing popularity of animated films, which acts as a catalyst and gives them motivation. The artistic ferment of Krakow’s milieu that prompts or even forces young artists to look for original formulas of artistic expression is not immaterial. Jerzy Kucia

Izabela Bartosik / Wieczny Finał / The Eternal Finale / 2004 / kadry z filmu / film frames / 9' Joanna Wójcik / Charon Taxi / 2009 / kadry z filmu / film frames / 12' Olga Woszczyna / Meteoria / 2006 / kadry z filmu / film frames / 13'

382 / 383

PRACOWNIE / STUDIOS

Ewa Grzesiak / Ślady / Traces / 2010 / kadry z filmu / film frames / 12' Tomasz Siwiński / Mały czarny kwadrat / A Little Black Square / 2007 / kadry z filmu / film frames / 6' Sylwester Mazurek / Twarze / Faces / 2010 / kadry z filmu / film frames / 9'

384 / 385

PRACOWNIE / STUDIOS

Pracownia Fotografii I / Photography Studio I

386 / 387

PRACOWNIE / STUDIOS

Tematem projektów podejmowanych w Pracowni oznaczamy najogólniej obszar obserwacji. Powody zakreślenia szczegółowego obszaru muszą znaleźć sami studenci. Proces dochodzenia do obrazów jest bardzo angażujący i czasem istotniejszy dla studentów niż same obrazy. Pierwszym krokiem jest koncepcja, analiza tematu, specyficzne zauważenie. Ostatnim – dobór narzędzi i technik realizacji. Fotografia łączy w sobie egalitaryzm komunikacji społecznej z elitarnością sztuki. Celem sztuki może być sama twórczość, natomiast cele komunikacji społecznej są nastawione na odbiór społeczny i jego konsekwencje. Kształcenie w zakresie fotografii w wyższej szkole artystycznej powinno, jak sądzę, balansować na granicy tych przeciwieństw. Studenci, stawiani w obliczu konieczności skonfrontowania się z rzeczywistością, muszą się zgodzić na pewną próbę wyjaśnienia jej struktury. Zwrot ku problemom innym niż własne jest zawsze niezwykłym i pozytywnym doświadczeniem. Generally speaking, the purpose of the projects conducted in our Studio is observation, although such a broad area. If the students want to chart out more precise focus areas, they need to look for reasons on their own. The very process of attaining an image is very absorbing and sometimes more significant than the result. The first step is the concept, subject analysis and unique perspective; and the last step is the selection of tools and creative techniques. Photography combines the egalitarianism of social communication with the elitism of art. Creative work may be the sole aim of art, yet social communication is oriented towards social reception and its consequences. Photographic education in a higher art school should, I believe, be balanced between these two opposites. Faced with the need to confront reality, students have to accept the fact that they should seek to explain its structure. Noting problems other than one’s own is always an unusual and positive experience. Agata Pankiewicz

Monika Kozub / z cyklu Raj utracony (wybór z dyplomu) / from the series Paradise Lost (selected from the graduation work) / 2013 druk cyfrowy / digital print / 50 × 75 cm

388 / 389

PRACOWNIE / STUDIOS

Joanna Bąk / z cyklu Brzeszcze… (wybór z dyplomu) / from the series Brzeszcze… (selected from the graduation work) / 2013 / druk cyfrowy / digital print / 35 × 50 cm Wojciech Gwiazdowski / z cyklu Małapolska krzeszowicka (wybór z dyplomu) / from the series Małapolska Krzeszowicka (selected from the graduation work) / 2011 / druk cyfrowy / digital print / 60 × 80 cm

Edyta Dufaj / One / 2012 / druk cyfrowy / digital print / 65 × 100 cm Agnieszka Polska / Moje ulubione rzeczy (dyplom) / My Favourite Things (graduation work) 2010 / video / 5’35’’

390 / 391

PRACOWNIE / STUDIOS

Agnieszka Polska / Ćwiczenia korekcyjne / Corrective Exercises / 2008 / video / 8’02

Natalia Wiernik / z cyklu Thanksgiving (wybór z dyplomu) / from the series Thanksgiving (selected from the graduation work) / 2013 / druk cyfrowy / digital print / 60 × 90 cm

Katarzyna Kozera / z cyklu Topografia relacji w przestrzeni publicznej / from the series The Topography of Relatioships in Public Space / 2012 / lightbox, druk cyfrowy / lightbox, digital print / 23 × 34 cm

392 / 393

PRACOWNIE / STUDIOS

Aneta Jeleń / z cyklu Krótkie historie o szczęśliwym życiu / from the series Short Stories of Happy Life / 2010 druk cyfrowy / digital print / 70 × 100 cm

Arkadiusz Uroda / z cyklu Miraże (wybór z dyplomu) / from the series Mirages (selected from the graduation work) / 2012 / druk cyfrowy / digital print / 60 × 80 cm Daria Abibok / Tylko się rozglądam… / Just Looking… / 2013 / video / 3’13’’

Pracownia Fotografii II / Photography Studio II

394 / 395

PRACOWNIE / STUDIOS

Anna Pichura / Autoportret / A Self-portrait / 2011 / emulsja fotograficzna na porcelanie / photographic emulsion, porcelaine / 10,5 Ă&#x2014; 7,5 cm

396 / 397

PRACOWNIE / STUDIOS

David Javorský / bez tytułu / untitled / 2013 / camera obscura, czarno-biały papier barytowy / camera obscura, black-and-white baryte paper / 24 × 18 cm

Magdalena Toborowicz / fotografia chemiczna / chemical photography / 2013 / czarno-biała fotografia, papier barytowy black-and-white photography, baryte paper / 30 × 50 cm

398 / 399

PRACOWNIE / STUDIOS

Magdalena Toborowicz / fotografia chemiczna / chemical photography 2013 / czarno-biała fotografia, papier barytowy / black-and-white photography, baryte paper / 30 × 20 cm

Aleksandra Mirocka / fotografia studyjna / studio photography / 2012 / druk cyfrowy / digital print 40 Ă&#x2014; 30 cm

Monika Marchewka / fotografia studyjna / studio photography / 2011 / druk cyfrowy digital print / 60 Ă&#x2014; 60 cm

Program Pracowni obejmuje fotografię zarówno „czystą”, jak i „kreacyjną”. Naszym zadaniem jest wprowadzenie studentów w metodykę „widzenia fotograficznego”, ukierunkowaną na przemyślane i zaprojektowane realizacje, w których wyniku powinien powstać obraz fotograficzny o walorach estetycznych, konceptualnych i artystycznych. W klasycznym nurcie tak zwanej fotografii czystej jest proponowana otwarta problematyka: „rzeczywistość subiektywna” realnych obiektów, miejsc, zjawisk, wydarzeń, sytuacji rodzajowych, widoków, krajobrazów, przedstawionych jako dokument obserwacji, doznania, przeżycia emocjonalnego, wraz z zaznaczeniem własnej estetyki, narracji i / lub odautorskiego przesłania artystycznego. Z kolei „fotografia kreacyjna”, zwana też eksperymentalną, polega współcześnie na burzeniu klasycznych struktur fotografii i wprowadzaniu jej na pogranicza intermedialne poprzez eksperyment oraz poszukiwanie nowych form i treści wypowiedzi artystycznej. W tym zakresie nie wskazuje się studentom tematów lub zadań, lecz proponuje się osobiste doświadczenie dla wyrażenia siebie. The Studio’s curriculum covers both “pure” and “creative” photography. Our task is to usher students to the methodology of “seeing photographically”, to guide them towards premeditated and pre-designed productions, out of which a photographic image should emerge having aesthetic, conceptual and artistic values. The mainstream of classical “pure” photography oﬀers an open-ended subject area: the “subjective reality” of real objects, places, phenomena, events, genre situations, views or landscapes, presented as documentation of observations, sensations and emotional experiences branded with the maker’s aesthetics, narration and/or artistic comment. “Creative” photography, in turn, also termed experimental, involves, these days, overturning classic structures of photography and bringing these to the verge of intermedia through experimentation and by looking for new forms and contents of artistic expression. Therefore, we assign no subjects or tasks, and instead suggest that students use their personal experience to express themselves. Michal Roháľ / 假花 [Jia huā] Sztuczne kwiaty / 假花 [Jia huā] Fake Flowers / 2013 / druk cyfrowy digital print / 40 × 60 cm

400 / 401

PRACOWNIE / STUDIOS

Zbigniew Zegan

Adam Żądło / fotografia inscenizowana / staged photography / 2013 / druk cyfrowy / digital print / 40 × 32 cm

Pracownia Fotografii III / Photography Studio III

402 / 403

PRACOWNIE / STUDIOS

Marta Wapiennik / Iluzja rzeczywistości (aneks do dyplomu) / Illusion of Reality (annex to graduation work) / 2013 / druk cyfrowy / digital print / 50 × 70 cm, 30 × 45 cm Aleksandra Słowińska / Déjà vu 1 / 2013 / druk cyfrowy / digital print / 18 × 65 cm Barbara Gietka / Nowe perspektywy / New Vistas / 2013 / druk cyfrowy / digital print / 33 × 200 cm

404 / 405

PRACOWNIE / STUDIOS

Rewolucja zapisu cyfrowego przerwała ciągłość chemiczną i fizyczną między obiektem fotografowanym a jego reprezentacją na materiale światłoczułym. Związany z nową techniką cyfrową status obrazu przesuwa się od realności w kierunku wirtualności, generując między innymi strefę symulacji rzeczywistości. Fotografia cyfrowa dekonstruuje klasyczne ujęcie „utrwalania” i archiwizowania rzeczywistości i wkracza w proces jej stwarzania, opowiadania o niej. Zajęcia w Pracowni są najpierw okazją do spotkania z ideą zapisu numerycznego, implikującego obszerną strefę działań wirtualnych i iluzyjnych. Zadaniem wprowadzającym w wyodrębnione współcześnie strategie cyfrowego obrazu jest przyjrzenie się problematyce „przedmiotów lub sytuacji nadrealistycznych”. Następnie przychodzi czas indywidualnych poszukiwań, które są ściśle powiązane ze sposobem rejestracji wyznaczonym przez narzędzie w ramach współczesnych strategii artystycznych (dekonstrukcja – rekonstrukcja, collage i cyfrowy ready made, subwersja, transformacja, przemieszczenie). Lech Polcyn

Zofia Szczęsna / Geneza stereogramów (fragment) / The Genesis of Stereograms (section) / 2012 / druk cyfrowy / digital print / 60 × 75 cm Łukasz Biernat / Odpady / Waste / 2010 / animacja 3D / animation 3D

The digital media revolution broke the chemical and physical link between the object photographed and its representation on light-sensitive material. A product of the new digital technology, the status of an image shifts from real to virtual, generating a sphere of simulated reality in-between. Digital photography deconstructs the classical concept of “recording” and archiving reality, and enters the process of creating and narrating reality. First, classes in the Studio are an opportunity to chance upon the idea of digital recording as a medium that implies a broad sphere of virtual and illusionary acts. Discussion of “surreal problems or situations” introduces the students to particular strategies of digital imaging. Next, the time comes for individual experiments, which are tied directly with the tool-imposed method of registration, one of the array of contemporary artistic strategies (deconstruction, reconstruction, collage and digital ready made, subversion, transformation or relocation). Lech Polcyn

Szymon Szelc / Weryfikacja podglądu z kamer przemysłowych / Verifying a CCTV View / 2012 / instalacja / installation

406 / 407

PRACOWNIE / STUDIOS

Aurelia Pachołek / Koniec rzeczywistości / The End of Reality / 2012 / druk cyfrowy / digital print / 30 × 45 cm Daria Abibok / Przestrzeń wirtualna 2 / Virtual Space 2 2012 / druk cyfrowy / digital print / 30 × 45 cm Anna Sowińska / Pustka medialna / The Media Void 2012 / druk cyfrowy / digital print / 30 × 45 cm Karolina Piechota / Zdarzenie 7–8.05.2012 / Event 7–8 May 2012 / 2012 / instalacja / installation

408 / 409

PRACOWNIE / STUDIOS

Pracownia Obrazowania Cyfrowego / Digital Imaging Studio

Magdalena Sawicka / cykl grafik cyfrowych / series of digital graphics / 2012 / technika mieszana / mixed technique

410 / 411

PRACOWNIE / STUDIOS

Charakter Pracowni, mimo funkcjonującego w nazwie określenia „cyfrowego”, obejmuje znacznie szerszą przestrzeń w rozumieniu zarówno ideowym, jak i warsztatowym. Intermedialność wydaje się lepszym sformułowaniem, ponieważ bardziej precyzyjnie wprowadza w specyfikę realizowanego w Pracowni programu. Oprócz takich dziedzin, jak obraz statyczny, obraz ruchomy, projekcja, interakcja czy dźwięk, istnieje w niej miejsce na bliżej niezdefiniowany gatunkowo (intermedialny) obszar poszukiwań i eksperymentów, w niekonwencjonalny sposób angażujących media nie tylko elektroniczne. Warsztat Pracowni ma charakter otwarty i rozciąga się od druku cyfrowego po szeroko rozumianą instalację, niekoniecznie dwuwymiarową, niekoniecznie fizyczną. Zdecydowanie najważniejszym i najbardziej pożądanym elementem w procesie pracy w ramach naszej Pracowni jest idea i możliwie najlepszy dobór środków (mediów) służący jej do komunikowania się.

Despite the word “digital” in its name, the Studio’s profile embraces a vaster area in the sense of ideas and technique. “Intermediality” seems a better term, which reflects more accurately the specific nature of the curriculum. Apart from disciplines such as the static image, moving image, projection, interaction or sound, the Studio holds room for a generically indeterminate area of experimentation and trials (intermedia), which make unconventional use of media, not necessarily electronic. The Studio’s technical repertoire is open-ended, ranging from digital printing to installation in its broad sense, not exclusively two-dimensional, not exclusively physical. By far the most critical and most demanded elements of the work process are the original idea and the suitable choice of means (media) to communicate it. Waldemar Węgrzyn

Monika Misztal / Panie / Ladies / 2010 / video / 2' 16''

412 / 413

PRACOWNIE / STUDIOS

Helena Siemińska / Pamiętnik / Diary / 2012 / instalacja / installation / 40 × 40 cm

Paula Krać / bez tytułu / untitled / 2012 / instalacja / installation / 12 × 12 × 7 cm

414 / 415

PRACOWNIE / STUDIOS

Justyna Mędrala / Może zobaczysz więcej (wybór z dyplomu) / Perhaps You Will See More (selected from the graduation work) / 2012 / instalacja / installation / 400 × 400 cm

Annex

416 / 417 GRAFIKA / GRAPHICS

Aneks

DZIEKANI WYDZIAŁU GRAFIKI ASP W KRAKOWIE OD 1950 ROKU DEANS OF THE FACULTY OF GRAPHIC ARTS SINCE 1950

Jerzy Karolak 1950–1952 Ludwik Gardowski 1952–1961* Konrad Srzednicki 1961–1964* Mieczysław Wejman 1964–1967* Maciej Makarewicz 1967–1972* Włodzimierz Kunz 1972–1980 Witold Skulicz 1981–1987 Włodzimierz Kotkowski 1987–1990 Stanisław Wejman 1990–1993 Jacek Gaj 1993–1996 Roman Żygulski 1996–2002 Stanisław Tabisz 2002–2008 Krzysztof Tomalski 2008–

* w latach 1956–1968 kierownicy Studium Grafiki na Wydziale Malarstwa i Grafiki * heads of the Department of Graphic Arts within the Faculty of Painting and Graphic Arts in 1956–1968

418 / 419 ANEKS / ANNEX

Pracownicy aktualnie prowadzący przedmioty dla studentów wszystkich Wydziałów ASP, zatrudnieni w Jednostkach Międzywydziałowych / Tutors of the Interfaculty Department providing present instruction to students from all the Academy's faculties

Osoby prowadzące przedmioty teoretyczne, zatrudnione w ramach umów cywilnoprawnych na Wydziale Grafiki od  roku / Adjunct faculty members lecturing theory at the Faculty of Graphic Arts since 

Pracownicy inżynieryjno-techniczni zatrudnieni na Wydziale Grafiki od  roku / Technical and engineering staﬀ of the Faculty of Graphic Arts since 

Międzywydziałowa Katedra Historii i Teorii Sztuki

Stanisław Peters –

Tadeusz Bielczyk –

Anna Traiderowa –

Maria Kawowa –

Interfaculty Department of Theory and History of Art Franciszek Chmielowski Ewa Herniczek

Agnieszka Jankowska-Marzec Janusz Krupiński

Kajetan Młynarski Antoni Szoska

Studium Języków Obcych Foreign Languages Centre

Irena Dunikowska – Jerzy Świecimski –

Piotr Hordyński –, – Krzysztof Miklaszewski –

Janina Więckowska-Lazar – Maciej Bóbr –

Anna Sokołowska-Pituch – Jerzy Armata –

Franciszek Bunsch –

Bartłomiej Sokołowski –

Beata Dal

Małgorzata Mach –

Małgorzata Małek

Marek Janczyk –

Anna Pałczyńska

Amelia Szalewska –

Maria Wójcicka

Marta Anna Raczek-Karcz –

Lucyna Kosch

Magdalena Czubińska –

Anna Morawska

Monika Kozień-Świca –

Małgorzata Wilkoń-Łaciak

Wojciech Szymański –

Studium Wychowania Fizycznego Physical Education Section Leszek Chlubny Anna Lech

Edward Heczko –

Wojciech Niziński – Stanisław Serafin –

Krzysztof Trzebicki –

Włodzimierz Drabik – Stanisław Wilczek – Adolf Niziński – Piotr Kud –

Henryk Hornig –, –

Alfred Niziński –, – Stanisław Grabowski – Zbigniew Starzyński – Marian Żak –

Jerzy Kumala –, – Zbigniew Tarkowski – Zbigniew Szmidt –

Zbigniew Zwierzchowski – Adam Wróblewski – Jan Saniternik –

Władysław Szmidt –

Zbigniew Stamburski-Borowicz –

Andrzej Chrzanowski –, – Andrzej Dorosz – Marian Laski –

Piotr Radzicki – Jan Wszołek –

Krzysztof Fedorowicz – Wojciech Smolak – Andrzej Banaś –

Dariusz Tokarczyk – Bogumił Krużel – Jakub Ciastoń –

Marcin Wojciechowski – Marian Dziedzic –

Dominika Lasota – Ewa Grzesiak –

Graduates of the Faculty of Graphic Arts 1951–2013

DIPLOMA SPECIALISATIONS [D] – woodcut [L] – lithography [M] – copper engraving [S] – serigraphy [W] – intaglio [FR] – commercial design [LIT] – lettering [K] – book [O] – packaging [P] – poster [T] – typography [A] – animated film [F] – photography [OC] – digital imaging [MAL] – painting [R] – drawing [I] – intermedia [GP] – graphic design [GW] – printmaking [G. PREC. – PRECYZYJNA] [G. MASOWA] – former names for diploma specialisations in printmaking and design

Absolwenci Wydziału Grafiki 1951–2013

SPECJALIZACJE DYPLOMOWE [D] – drzeworyt [L] – litografia [M] – miedzioryt [S] – serigrafia [W] – wklęsłodruk [FR] – formy reklamowe [LIT] – liternictwo [K] – książka [O] – opakowanie [P] – plakat [T] – typografia [A] – film animowany [F] – fotografia [OC] – obrazowanie cyfrowe [MAL] – malarstwo [R] – rysunek [I] – intermedia [GP] – grafika projektowa [GW] – grafika warsztatowa [G. PREC. – PRECYZYJNA] [G. MASOWA] – dawne określenie dla specjalizacji dyplomowej: warsztatowej i projektowej

ANNA MARTA RACZEK-KARCZ, Jedność w wielości… / A unity in diversity…

Jednolite studia magisterskie Full-time master’s programmes

1954

1956

Marek Sigmund [K]

1951

Janusz Bruchnalski [P] Krystyna Cyrańska [L]

Irena Binder [K]

Mieczysław Szostak [P]

Janusz Benedyktowicz [K] Wiesława Studencka [K] Jerzy Werner [K]

Melania Bajer [K]

Maria Czajkowska [K]

Stanisław Gadomski [D] Krystyna Hierowska [D]

Lidia Kozal-Korge [O/P]

Zofia Wilczek [K]

Danuta Kozłowska [P]

1952

Emilia Benedyktowicz [K] Maria Bronikowska [K] Róża Czartoryska [L] Barbara Gawdzik [L] Teresa Glazer [K]

Wiktor Górka [G. MASOWA] Ewa Ottenbreit [K]

Elżbieta Ratayska-Zawiłowicz [K] Halina Rożen-Machl [K] Maria Turkowska [K]

Tyrsus Wenhrynowycz [G. PREC.] Krystyna Wolewicz [G. PREC.] Bronisław Zwoliński [K]

1953

Izabela Banachowa [K] Danuta Boguszewska-Chlebowska [K]

Gyula Feledy [L]

Jerzy Jaworski [K]

Janina Kamińska [K]

Zbigniew Klimczyk [K] Ewa Kotula [K]

Marian Kołodziejczyk [P] Helena Korzec [L]

Jadwiga Korpak [K]

Krystyna Krupa [K] Daniel Mróz [K]

Anna Mściwujewska [K] Olga Peczenko [L] Jerzy Pożakowski

Ewa Radomska-Żurad [K] Witold Skulicz [P]

Czesław Słania [G. MASOWA] Helena Stanek [G. PREC.]

Ryszard Sulikowski [G. PREC.] Józef Szajna [K]

Konstanty Teodorowicz [G. PREC.] Seweryna Zakościelna [K]

Hubert Kurzweil [P] Jerzy Leski [L]

Jadwiga Lisicka [L]

Krystyna Miodońska [P] Jerzy Napieracz [D]

Anna Oleksiewicz [M] Lech Przybylski [M] Elżbieta Reiss [M]

Krzysztof Trzebnicki [K] Janina Węcewicz [L]

Maria Żmigrodzka [P]

1955

Stefan Berdak [D]

Franciszek Bunsch [D] Roman Cieślewicz [P] Ewa Frysztak-

-Lubelska [K]

Wanda Gałczyńska [K]

Barbara Jakubowska [P] Bogusława Kajanek [P] Andrzej Kowalski [D]

Sławomira Kuźmińska [D] Jan Maniecki [K]

Natalia Mąciwoda [P] Barbara Pisarczyk [K] Andrzej Rohacki [D] Barbara Rychel [D]

Zofia Sadowska [K] Tadeusz Smaga [K]

Karolina Sobieszczańska [L] Helena Teodorowicz [D] Joanna Topolska [L]

Janina Wieczorek [M] Zygmunt Wiglusz [K]

Hanna Adolf [K] Włodzimierz Buczek [P] Bolesław Cetner [M]

Józef Dynda [P]

1959

Władysław Gacki [M]

Zbigniew Jeżo [D/K]

Andrzej Darowski [P] Maria Englisch [M]

Leszek Jesionkowski [D]

Aleksander Kornijasz [D] Maria Maj [M]

Lucjan Mianowski [L]

Izabella Naruszewicz [L]

Alina Kalczyńska [D/K] Tadeusz Rój [L/K]

Andrzej Szklarczyk [M/LIT] Józef Szwanc [L/P]

1960

Maria Roga-Skąpska [D]

Jerzy Januszewski [LIT/D]

Helena Piergies [L]

Barbara Szczerbińska [K] Jerzy Świecimski [K] Irena Tarsia [D] Rita Walter [P]

Zofia Włodarczyk [K]

1957

Bogumił Buczyński [M/L] Jadwiga Kaim [L/P]

Ewa Konopka [M/K]

Zbigniew Lutomski [D/P] Bolesław Oleszko [M/P] Maria Oleszko [M/P]

Roman Skowron [L/P]

Barbara Bartman [P]

1961

Lidia Duda [D]

Tadeusz Jackowski [M/P]

Jerzy Desselberger [K] Karol Filo [M]

Krystyna Gawlik [M]

Adolf Jakubowicz [L] Anna Jelonek [D]

Halina Kandefer [K] Ewa Kęsek [M]

Ryszard Osadczy [K]

Tadeusz Brzeziński [L/K] Jacek Kozakiewicz [K/M] Hanna Kunce [L/LIT]

Jadwiga Stawowczyk [D/P] Jan Stopczyński [D/K]

Irena Trzetrzewińska [L/P] Piotr Turnau [D/K]

Wiktor Ostrzołek [P]

1962

Bożena Rogowska [P]

Zdzisław Chudy [K/D]

Bohdan Prądzyński [L] Danuta Słuczanowska [L] Józefa Sokołowska [K] Adam Surmaj [D]

Dobiesław Walknowski [K] Barbara Wołoszyńska [M]

Andrzej Madejski [K]

422 / 423 ANEKS / ANNEX

Roman Banaszewski [P/LIT]

Eugeniusz Olszak [L]

Roman Zawada-

Jerzy Zbijewski [D]

-Śmiechowska [M]

Andrzej Zieliński [L]

1958

-Skrzyński [P]

Krystyna Wodnicka-

Maria Czarnecka [L]

Romana Witkowska [K] Teresa Wyszkowska [K]

Jerzy Skąpski [D]

Józefina Bransch [K] Andrzej Pietsch [M] Nikodem Pułka [D]

Joanna Barańska [L/P] Jacek Gaj [M/LIT]

Janusz Gawłowski [M/P]

Mieczysław Hańderek [L/K] Zofia Kopel-Szulc [L/P]

Katarzyna Krzyżanowska [M/P] Barbara Lisiecka [D/K]

Krzysztof Litwin [M/K]

Maria Stuczyńska-Cader [L/K] Henryk Szulc [D/P]

Juliusz Wierzbicki [K/L] Jolanta Zdrzalik [K/L]

1963

1967

Andrzej Nowak [D/LIT]

Stefan Chabrowski [D/K]

Stanisław Kluczykowski [M/K] Leon Piotrowski [K/L] Andrzej Pitera [P/L] Wiesława Pazdor-

-Pietron [K/L]

Ewa Brachel-Goleń [M/]

1971

Krystyna Kamińska-

Urszula Górka [M/P]

Halina Gałecka [L/LIT] -Chutkowska [M/K]

Włodzimierz Karcz [K/L]

Ryszard Świętek [LIT/D]

Jerzy Kotarba [L/P]

Maria Wisłocka [L/LIT] Janusz Wysocki [M/P]

1964

Lucyna Adlewska [L/K] Elżbieta Bińczak [L/P] Henryk Cios [L/P]

Bożena Korska [M/K]

Włodzimierz Kotkowski [M/L] Jerzy Kucia [L/K]

Jerzy Kumala [L/L] Jan Majcher [L/P]

Hanna Persz [K/L]

Piotr Schneider [M/D/K]

Małgorzata Kudła [D/K]

1968

Krzysztofa Lachtara [M/P]

Jerzy Jabłoński [L/LIT]

Bronisław Kurdziel [M/K] Emilian Mazurek [K/L] Krystyna Popławska-Hoder [K/L]

Andrzej Stefanowski [D/K] Romuald Wilk [LIT/M]

Jerzy Biernat [L/LIT]

Zofia Gotkiewicz [L/LIT] Maria Jachimczak-

-Koterba [L/LIT]

Stanisław Litwa [L/LIT]

Barbara Schejbal [M/LIT]

Zdzisława Stelmach [L/K] Józef Tyc [D/K]

Małgorzata Wyka [M/K]

1966

Jan Szmek [K/L]

Stanisław Wejman [M/P]

Leon Barański [M/K] Włodzimierz Kenda [L/P]

Izabella Klijanowicz [D/K] Krystian Lupa [L/K]

-Barańska [D/K]

Jerzy Surówka [P]

Krzysztof Tur [K/L]

Zbigniew Żebracki [M/P]

Jacek Janicki [K/L]

Anita Bogdanowicz [K/L]

Hieronim Kozłowski [M/K] Marta Kremer [M/LIT]

Małgorzata Mrózek [K/L]

Ewa Bluszcz [M/P]

Jadwiga Smykowska [D/K] Marian Szczepaniak [L/K] Maria Walewska [P/L]

Helena Wodnicka [L/LIT] Lucyna Wójtowicz [K/D]

Marszalik Małgorzata [L/K] Władysław Matusz [D/P]

Anna Nowak-Legno [M/P] Tadeusz Nuckowski [D/P] Małgorzata Olesińska-Krupa [M/P]

Marek Pietrzak [P/M]

Elżbieta Polańska [L/LIT/K] Dariusz Sobociński [M/P] Krystyna Węglarz [L/K] Maciej Woch [P/M]

Barbara Zawada [L/K]

Zbigniew Zwierzchowski [M/P] Roman Żygulski [L/O]

Lucyna Deckert-Firla [L/D]

1975

Urszula Głowacka [L/K]

Ewa Boreyko-Chodkiewicz [P/L]

Kazimierz Kardasiński [M/LIT] Helena Kasiura [LIT/D] Adam Koziak [M/P]

Zbigniew Palka [M/P]

Bolesław Polak [LIT/L]

Danuta Robaszewska [L/P] Halina Rutkowska-

-Żurawska [L/P]

Jacek Maria Stokłosa [O/D] Barbara Ziembicka [L/K]

1973

Jacek Konieczny [M/K]

Piotr Jerzy Kunce [P/L]

Maria Kwiecińska [M/K]

Barbara Mierzwa-Chrząszcz [K/D] Leonard Pędziałek [L/P] Jolanta Świętek [L/K]

1974

Andrzej Majewski [D/P]

Joanna Budyn [O/L]

Henryk Pabian [M/P]

Bogdan Madej [P/L]

Andrzej Płoski [M/P]

Krzysztof Skórczewski [K/D]

Istvan Horkay [M/P]

Zbigniew Jęsiak [L/K]

Zbigniew Krzebiot [LIT/M]

Barbara Paleta [M/P]

Barbara Orlik [L/P]

Zdzisława Zarenkiewicz [L/P]

Elżbieta Steinbach-

Jolanta Kasprzyk-Dziuba [D/P]

Marta Olszowska [L/K]

Teresa Senze [M/P]

Maria Serafinowicz [M/P]

Stanisław Górecki [M/K]

Joanna Nagaj [L/P]

Anna Sobol [O/L]

Bogusław Regulski [P/L]

1970

Janusz Karwacki [L/LIT]

Jerzy Mosna [M/LIT]

Mikołaj Niementowski [M/P]

Beata Bielczyk [D/LIT] Ryszard Czekała [K/D]

Jadwiga Kowal [D/K]

Urszula Dubel [K/M]

Worku Goshu [L/K]

Urszula Gołuch [K/L]

Marian Knobloch [M/P]

Józef Pogwizd [M/K]

Wojciech Paszyński [P/L]

Marianna Beleć [L/K] Marta Godniowska

Janusz Kaczorowski [D/P]

1972

1969

Marian Chwedczuk [P/M]

Ryszard Antoniszczak [K/D]

Piotr Kołodziejczyk [D/LIT]

1965

Julian Antoniszczak [K/L]

Danuta Włodarczyk [L/LIT]

Maria Dulemba [M/P]

Franciszek Pyter [D/K] Barbara Skąpska [L/K]

Angelika Skipor [K/L]

Danuta Antoniszczak [M/K] Wincenty Dunikowski [M/K]

Justyna Baka [L]

Jan Bujnowski [M/P] Jan Burnat [M]

Anna Czaniecka [L]

Jacek Jerzmanowski [O/D] Andrzej Kowalczyk [M] Marzena Łagodzic-

-Gromnicka [O]

Jerzy Popek [M]

Franciszek Pytko [P/L] Marek Sajduk [O/L] Joanna Sikora [K/L] Marek Sołtysik [L] Stefan Speil [D/P]

Małgorzata Tomaszewska-Jagiełło [M]

Jan Uhrynowicz [M/P] Adam Urbanik [L]

1976

Grzegorz Banaszkiewicz [M/P] Andrzej Bębenek [P/M] Halina Cader [M/P]

Elżbieta Godecka [D/K]

Marek Grabowski [D/P]

Tomasz Jagiełło-Piwoszczuk [M/P]

Teresa Klob [M/P]

Vincent Gajdosik [L/P]

Krzysztof Jędrzejowski [D/K]

1982

Iwona Malawska [K/D]

Andrzej Karwat [L/P]

Witold Kołodziejczyk [A/W]

Robert Dudek [D/FR]

Jacek Lipowczan [M/K] Andrzej Melsztyński [M/P] Elżbieta Mizgalska [L/K]

Monika Kamińska [K/L] Barbara Kochanowicz-Biodrowicz [P/L]

Zdzisław Molga [D/K]

Bogdan Korczowski [L/A]

Bożena Olesińska [K/M]

Andrzej Pałka [L/A]

Aleksander Oczko [L/A] Krystyna Pachulska [M]

Maria Podobińska [K/L]

Wojciech Regulski [O/D] Józef Rozbrój [L/P]

Eugeniusz Salwierz [O/L] Anna Skoczowska [L/P]

Jadwiga Szmyd-Sikora [D/P] Zofia Szonert [P/L]

1977

Krzysztof Dubienko [P/L]

Wanda Furgo-Woźniak [P/M]

Józef Markiewicz [L/F]

Małgorzata Pęcherska [O/L] Marek Piątkowski [M/A] Lucyna Prasil [M/T]

Witold Siemaszkiewicz [M/P] Milan Sokol [D/K]

Teresa Starzec [D/K]

Bogdan Winkiel [P/L] Anna Wirska [M/LIT]

Brygida Wróbel-Kulik [M/P] Jacek Zaborski [P/M]

Roman Zieliński [M/A]

Janos Kenyeres [L/A/P] Barbara Kowal [M]

Dorota Krakowska [W/D/F] Ryszard Melliwa [L/T/P] Barbara Murawski [A/L] Jacek Paluch [M/K]

Barbara Parole [L/K]

Marcin Pawłowski [W/F] Piotr Plesner [L/K]

Maciej Plewiński [W/F]

Renata Południkiewicz [T/W] Krystyna Sienkiewicz [M/R] Alina Skiba [A/D]

Longin Szmyd [M/A] Jan Walasek [M/A]

Andrzej Zawadowski [M/K]

Małgorzata Żurakowska [W/T/R]

Helena Hryniowiecka-

1979

1981

Stanisław Jakubas [D/P]

Danuta Dąbrowska-

Dariusz Bebel [W/LIT]

-Świerczyńska [D/A]

Krzysztof Kajder [M/P] Marek Kurdziel [M/K]

Aleksandra Magnuszewska-Oczko [M/K]

Janusz Michaluk [M/P] Antoni Mroczek [P/L] Barbara Optołowicz-

-Dubienko [O/D]

Marta Pistl [L/P]

Bolesław Polnar [P/L] Roman Siwulak [L/P]

Maria Struzik-Krull [M/K] Antoni Szoska [D/K]

Andrzej Ciepłucha [O/L] -Siemaszkiewicz [M/F]

Jacek Drozdowski [L/MAL]

Aleksandra Karwat [M/MAL] Zofia Makarewicz [L/A] Elżbieta Małecka [L/A]

Zygmunt Moryto [M/D/MAL] Piotr Moskal [L/MAL] Łucja Mróz [W/R]

Erdenecogt Ołonbajryn [P/D] Marek Pawłowski [L/P]

Rafał Strumiłło [M/LIT]

Marta Zielińska-Jędo [L/K]

Andrzej Wełmiński [L/P]

1980

Anna Wójcicka [P/L]

Władysława Bieńkowska-

Małgorzata Wojciechowska [P/L] Stanisław Żołądź [L/P]

1978

Anna Bulanda [D/K] Barbara Borkowska-

-Drozdowska [LIT]

Marek Chlanda [M/T] Zbigniew Czop [M/P] Brygida Furmańczyk-Serafin [D/K]

Marek Bałata [M/K]

-Kopczyńska [W/D/T]

Andrzej Bujnowski [A/D] Paweł Furman [A/L]

Ryszard Gancarz [M/P]

Andrzej Golian [M/P/T]

Piotr Grabeusz [M/MAL]

Krystyna Hierowska [W/L/K]

Magdalena Hoﬀman [W/LIT]

Małgorzata Hołówka [W/P/R] Jerzy Jędrysiak [D/K]

424 / 425 ANEKS / ANNEX

Maciej Albrecht [A/M/F] Joanna Bzdera [W/P]

Krescenty Głazik [W/F]

Katarzyna Grabiańska [L/T] Ryszard Grazda [M/F]

Maria Hordyj [M/MAL]

Marian Kasperczyk [W/K]

Grażyna Kopytkowska [FR/A/T/R] Jerzy Kowal [M/O]

Piotr Bielecki [D/K]

Agnieszka Dutka [W/K]

Jarosław Godfreyow [FR/W]

Dorota Gromczakiewicz [L/K] Ewa Grzebień [K/L/M]

Jolanta Janiak-Gawrych [A/W] Ewa Jawornicka [L/K]

Wojciech Kopczyński [FR/L] Elizabeth Koszarski [M/K]

Agnieszka Kowalska [W/P] Paweł Kruczek [K/L]

Anna Krukowska [W/T] Karol Kula [M/K]

Dorota Kunz [D/K]

Adam Małek [W/T]

Joanna Monasterska-

-Szymańska [M/L/MAL]

Robert Ocias [L/K]

Andrzej Oczkoś [M/P]

Tadeusz Ogrodnik [K/W]

Jerzy Pawłowicz [M/MAL] Maria Sepioł [W/T]

Łukasz Słuszkiewicz [A/W] Mirosław Szudy [K/L]

Agata Teodorowicz [LIT/D] Maciej Toporowicz [P/T/R] Elżbieta Zaręba [K/M]

Przemysław Zawadzki [L/K]

Jan Krawiec [K/W]

1983

Katarzyna Maga [W/P]

Ewa Dominik-Ożóg [D/MAL]

Wojciech Kwaśniewski [P/L] Robert Malinowski [L/K] Marek Matłowski [L/K] Lillian Mendez [L/K] Maria Nowak [FR]

Henryk Ożóg [M/O/MAL]

Barbara Płuciennik [P/W] Ewa Sarad [W/P]

Jacek Cholewczuk [FR] Anna Gałuszka [P]

Ewa Grabowska [W]

Anna Grzybowska [W/A] Elizabeth Ingarden [M]

Krystyna Juszczak [L/MAL] Elżbieta Kotulińska-

-Tabaszewska [W]

Aleksander Sroczyński [A/P/R]

Zbigniew Rabsztyn [W]

Ewa Stadnik [A/L]

Stanisław Stach [L]

Jacek Sroka [M/FR]

Grzegorz Stec [L/D/K]

Zenon Windak [M/MAL] Ewa Wojnarska [D/K] Agnieszka Zgud-

-Sobol [K/D]

Jadwiga Ruta [L]

Wiesław Winek [A]

1984

Al Sofij Noemi Han Ardabili [K] Zbigniew Biel [M]

Zygmunt Chmielewski [M]

Marek Węgrzyn [A]

Grzegorz Kluczykowski [M]

Agnieszka Piaskowska [D]

Dagmar Janciova [K]

Hubert Zwinczak [P]

Dobromiła Olewicz [W]

Jerzy Romaniuk [L]

Alicja Czernecka [D]

Bożena Korecka-Szczerba [W]

Sławomir Zalewski [A]

Krzysztof Krzywonos [W]

1987

Marek Mikrut [D]

Ewa Gadnicka-Włodarczyk [L/P]

Jan Michalski [M]

Włodzimierz Nowosad [W] Beata Orczykowska [W]

Lucyna Pawlikowska [K/M] Mirosława Skoczek-Wojnicka [W]

Zygmunt Stenwak [L]

Magdalena Szczęśniak [M/D] Jacek Tybur [W]

Jacek Walusiak [L]

Bogdan Wańczyk [W] Piotr Warisch [L]

1985

Dorota Bernacka [W/K]

Jacek Błaziak [L]

Witold Kubicha [M/P]

Paweł Nowosławski [A] Anna Ogonowska [L/P] Dorota Ogonowska [K] Jolanta Olszowska [K]

Monika Pietsch [M/K]

1988

Alicja Czajkowska-

-Magdziak [L/FR]

Katarzyna Goszcz [W/FR]

Zbigniew Juszczak [M/L]

Jane Konstantinowski [M] Dorota Korzycka [K] Tadeusz Król [M] Dorota Kura [W]

Franciszek Otto [K] Iwona Pudlik [D]

Joanna Sochacka [L] Jana Szotkowska [K] Danuta Żak [W]

Dariusz Vasina [M]

Mariusz Kałdowski [D/K]

Agnieszka Jemielity [M/F]

Cezary Chmiel [L]

Janusz Głowacki [W]

Janusz Tyrpak [M]

1991

Jerzy Dmitruk [W/K]

Małgorzata Flis [K]

Lech Polcyn [M]

Krzysztof Jarzębiński [A/W]

Beata Bąk [M]

Grzegorz Bobulski [P]

Bogdan Miga [D]

Anna Fornelska [L/K] Romuald Górski [P]

Małgorzata Jenta [W/K]

Paweł Bartuś [D] Marek Bujas [W/MAL]

Dariusz Gorczyca [M/MAL/R] Piotr Górka [K]

Marek Górny [W]

Victor Hernandez [W] Joanna Kaiser [R]

Robert Kempisty [M] Piotr Kostecki [M]

Dorota Łacek [W/R] Beata Nowakowska-Jargusz [K]

Piotr Panasiewicz [L] Robert Rosół [FR]

Agnieszka Sadurska-Rabsztyn [A]

Ewa Pello [K]

-Dzierżanowska [L]

Grzegorz Patalas [M] Anna Przybysz-Sapalska [D] Marcin Surzycki [W]

Beata Adamek [M]

Bożena Formas-Mądry [P] Joanna Gałecka [D] Barbara Gierucka-

-Daniszewska [FR]

Krzysztof Tomalski [M]

Magdalena Hechsman-

Agnieszka Ziobrowska [A]

Katarzyna Kaja [W]

Janusz Stypa [M]

1990

Dariusz Madej [P]

Marek Szala [M]

Elżbieta Cieluch [K]

Bogusław Płoskonka [FR] Adam Sobieraj [A]

Barbara Suchanek [FR]

Jan Delikat [R]

Agnieszka Dobosz [W]

Małgorzata Górnisiewicz [R/MAL] Elżbieta Kamieńska [A]

Elżbieta Kardamasz [M]

Beata Krystek-Borkowska [K] Szymon Kwieciński [L] Adam Molenda [W]

Artur Przebindowski [K] Marek Repetowski [P] Tomasz Rut [M]

Wacław Sanecki [M] Damian Styrna [R]

Wawrzyniec Wójcikiewicz [K] Żaneta Żołnacz [M]

Zenon Balcer [A]

Krzysztof Bojarczuk [M]

Zbigniew Knapczyk [A]

Janusz Pindel [K]

Marek Bruchnalski [K]

Janusz Wosiek [L/R]

Katarzyna Bruzda [K]

Adam Marczukiewicz [L]

Bogdan Achimescu [M]

1989

Marek Olszyński [R]

Ryszard Mamis [W]

Andrzej Zaręba [A]

1994

Mariola Wilczyńska [S]

Danuta Jarecka [W]

Artur Kotarba [A]

Joanna Wysocka [L]

Jacek Steciński [W]

1992

Andrzej Jaworski [W]

Robert Włodarczyk [W]

Teresa Zalewska [L/P]

Dominika Grzymała-

1986

Elżbieta Śmietanka [K]

Piotr Białasik [M]

Tomasz Furdyna [L]

Ireneusz Pasek [A]

Zofia Wywioł [D/K]

Grzegorz Szpila [S]

Józef Dutkiewicz [R]

Bożena Skibińska [A]

Danuta Szymańska [A/K]

Wiesław Strzelec [FR]

1993

Sabina Dobija-Król [M/MAL]

Adam Panasiewicz [L]

Wiesław Skibiński [A/M]

Anna Sędziwy [K]

Jacek Czapka [L]

Hanna Michalska [W]

Ewa Sęczawa [K/MAL]

Jerzy Pietruczuk [D]

Elżbieta Wierzbicka [M]

Andrzej Bronikowski [A]

-Jaroń [L]

Marek Kolanko [M] Dariusz Pala [L]

Marek Pawłowski [M]

Anita Andrzejewska [W] Andrzej Borowski [L] Piotr Duda [R]

Janusz Dudek-Makowski [M] Bogdan Głowa [K]

Roksana Gołębiowska [P] Klaudia Jankowska [L] Stefan Kaczmarek [D] Tomasz Klimczyk [L]

Iwona Korzonkiewicz [K] Paweł Kotowicz [M]

Bogusław Krupczak [W] Marek Piechowski [L] Iwona Siwek [D]

Elżbieta Wasiuczyńska [K] Beata Wilk [LIT]

1995

Barbara Bakalarska [M] Joanna Bojarska [D]

Małgorzata Wiśniowska [M] Adam Zieliński [W]

Jan Bosak [M]

1997

Marek Czernek [K]

Beata Bigaj-Zwonek [L]

Stanisław Bożankow [W] Jacek Dalibor [K]

Palmiro Deczewski [W]

Katarzyna Dziurkowska [M] Paweł Frej [W]

Beata Futro [M]

Wiesław Grzegorczyk [P]

Beata Kotnowska-Bujak [FR] Agnieszka Kuduk [K]

Robert Olszowski [W] Mateusz Otręba [W]

Tamara Romaniuk [P] Marcin Rut [L]

Elwira Samel [S]

Marcin Bieniek [R]

Renata Brońka [LIT]

Anna Burlikowaka [F] Marcin Cziomer [R] Łukasz Feiner [R] Julia Jarża [W]

Jarosław Konopka [W] Olga Krzemień [P] Paweł Książek [R] Marek Lukač [L]

Monika Łagocka-Lewandowska [K] Monika Mroczkowska-Białasik [F] Monika Myszkal [P] Lidia Parwa [M]

Marek Szal [K]

Krzysztof Świętek [L] Kamil Targosz [M]

Piotr Timofiejczyk [FR] Arkadiusz Tkacz [M]

Amelie Vidgrain [M/L] Piotr Wypych [K]

Idalia Zagroba [D]

Tomasz Pilkiewicz [FR] Arkadiusz Siuda [M]

Aleksandra Skura [F]

Katarzyna Słupik [LIT] Dorota Szczurtek [R] Rafał Warzybok [P] Olga Winiarska [P]

Ewa Zajdel-Ślemp [K]

1998

1996

Marta Bożyk [D]

Jędrzej Bobowski [P] Jadwiga Burek [W]

Leszek Dziedzic [M] Piotr Gajewski [K]

Małgorzata Jaszowska [P] Marek Krauz [M]

Dorota Krauze-Altrichter [K] Wojciech Madej [W]

Wojciech Mazur [M]

Katarzyna Nalepa [W] Piotr Olszewski [W]

Katarzyna Ondrusz [L] Szymon Parafiniak [L]

Alekasnadra Popławska-Garzeł [LIT]

Joanna Adamusiak [L] Joanna Chrobak [F] Adriana Danda [M]

Tomasz Daniec [M]

Witold Fiedziuk [M]

Elżbieta Kwasek [W]

Małgorzata Niespodziewana [M] Krzysztof Pięta [L]

Anna Sadowska [W] Paweł Sepielak [W]

Sebastian Solak [M]

Tomasz Śmiałowski [M] Anna Wiraszka [R]

Rafał Zalubowski [M]

Agnieszka Zaucha [W]

Agata Siwek [W]

1999

Anna Szymula [D]

Paweł Bigos [W]

Agnieszka Szczygielska [D] Mateusz Środoń [W]

Agnieszka Berezowska [D] Dominika Doniec-Tkacz [D]

426 / 427 ANEKS / ANNEX

Krystyna Dylik [K]

2001

Maciej Hojda [S]

Wojciech Bednarz [F]

Rafał Gadowski [P] Joanna Janowska [L]

Małgorzata Jarocka [F] Julianna Kato Miki [M]

Agnieszka Korczak [LIT] Grzegorz Kozioł [S] Carl Krull [M]

Arkadiusz Lisewski [A] Halina Mieszczak [M]

Bartosz Minkiewicz [P] Jowita Mormul [F] Anna Ogórek [K]

Aneta Sedlakowa [W] Robert Sowa [A]

Lucyna Szczyrk [P] Ryo Taguchi [P]

Krzysztof Tkaczyk [FR] Agata Wąsowska [M] Malwina Wetula [K]

Marcin Wojciechowski [A] Katarzyna Wójtowicz [L]

2000

Beata Będkowska [A] Kacper Bożek [M]

Rafał Bujnowski [D]

Zbigniew Czapla [A]

Joanna Czerniecka [P]

Magdalena Basta [K] Piotr Białas [LIT]

Anna Cendrzak [LIT]

Sławomir Chrystow [D] Marcin Foryś [S]

Jacek Garbaczewski [W] Kamil Jodko [W]

Mateusz Kamieński [R]

Monika Kaźmierczyk [M] Ewa Kowalik [R] Agata Koziej [A]

Paulina Krajewska [W] Agnieszka Kubiak [P]

Małgorzata Kubiak [S] Roman Lasa [S]

Marcin Maciejowski [P]

Matylda Ostaszewska [L] Justyna Peller [S]

Piotr Rusnarczyk [F] Tomasz Salwierz [L]

Dominika Skaza [FR]

Katarzyna Skrobiszewska [D] Magdalena Skórzewska [S] Marek Sojka [K] Rafał Szłapa [K]

Ryszard Szozda [L] Anna Trebunia-

-Wyrostek [R]

Jolanta Grębska [K]

Piotr Urbanek [M]

Katarzyna Koczubiej [W]

Maria Wróbel [K]

Magdalena Kapela [A] Alicja Korbel [M]

Iwona Krawiec-Konopka [W] Witold Krężel [R]

Agnieszka Urbanik [S] Agnieszka Włodarczyk [W] Ewa Włostowska [D]

Agnieszka Łukaszewska [R]

2002

Irina Niemirowska [W]

Katarzyna Borkowska [FR]

Katarzyna Miśkowiec [K] Ewa Nocuń [K]

Magdalena Nowak [R]

Wojciech Piechoński [S] Ewa Równicka [P]

Andrzej Rułka [A]

Katarzyna Sermak [L]

Wojciech Sobczyk [A] Wioletta Sowa [A]

Edyta Turczanik [A] Aurelia Ziobro [S]

Katarzyna Izabela Borkowska [W] Jakub Degler [M]

Katarzyna Dobosz [A] Gabriel Golec [R] Piotr Kaliński [K]

Ewa Kolasińska [W] Wojciech Kołek [P]

Sylwia Kowalczyk [F]

Karolina Kowalska [W]

Krystyna Koziarska [FR] Anna Krzystanek [K]

Agnieszka Kucharz [D]

Anna Filist-Bazia [D]

Agata Głogowska [W]

Beata Dyszkiewicz [P]

Urszula Rychlińska [K]

Renata Grzybek [K]

Katarina Ilkovičová [P]

Karol Hijaz [FR]

Ewelina Małysa [M]

Sewer Salamon [FR] Anna Siek [M]

Piotr Sierżęga [LIT]

Sebastian Ślęczka [P]

Małgorzata Stachurska [M]

Urszula Świątoniowska [FR] Krystian Urban [F]

Tomasz Głodek [A]

Anna Kaszuba-Dębska [A] Ewa Kielar [P]

Anna Kukieła [S]

Anna Morlinghaus [F] Bartosz Mucha [P]

Monika Niwelińska [M] Agata Opychał-

-Jankowska [FR]

2003

Joanna Ostrowska [F]

Barbara Citkowska [W]

Magdalena Piwowarczyk [A]

Stanisław Cholewa [S]

Agnieszka Dziama [W]

Monika Gębarowska [LIT] Juriana Jur [P]

Monika Klimowska [W] Agnieszka Kotela [D]

Marta Krzynowek [R] Barbara Kufta [R]

Łukasz Pazera [A] Bogna Sroka [P]

Danuta Stepan [D]

Beata Szczecińska [D] Marcin Tas [P]

Janusz Tycner [K]

Tomasz Wełna [K]

Natalia Kulka [D]

2005

Magdalena Olasińska [A]

Katarzyna Agopsowicz [A]

Barbara Lech [F]

Krzysztof Opiłło [R]

Dariusz Osieczko [R]

Monika Piórkowska [M] Daniel Porada [P]

Paweł Święcicki [P]

Przemysław Świda [A]

Katarzyna Adamek [A] Tomasz Bieniek [W]

Małgorzata Fraus [A] Maja Górska [R] Abel Konya [I]

Beata Kowalewska-Tylka [K]

Elżbieta Szczecina [P]

Piotr Kurpik [M]

Jacek Tyszczak [S]

Katarzyna Partyka [W]

Joanna Sztencel [D]

Agnieszka Winciorek [P] Maja Witecka [K]

Dariusz Zieliński [S] Lucyna Żak [F]

2004

Dominika Balakowska [R] Izabela Bartosik [A]

Joanna Baumgartner-

-Woźniczka [LIT]

Marta Blachura [K]

Michał Borczuch [W]

Marta Pajek [A]

Agnieszka Pawłowska [F] Marcin Pazera [A]

Jakub Pierzchała [F]

Paulina Radziejewska [K] Magdalena Sapa [LIT] Magdalena Skiba [P]

Joanna Światłowska [W] Justyna Szarowska [W] Piotr Wadowski [S]

Agnieszka Walkowska [W] Paweł Weremiuk [A]

Katarzyna Czapska [P]

2006

Aleksandra Diakowska [F]

Bartłomiej Drosdziok [P]

Sławomir Daniec [R] Anna Filipowicz [R]

Manuela Dąbkowska [F] Monika Gardocka [S]

Maria Görlich [A]

Koralia Maciej [S] Anna Kruk [D]

Aleksandra Krzanowska [L] Tomasz Kuźniar [P]

Agnieszka Łakoma [S] Agnieszka Meder [P] Monika Mucha [A]

Michał Pawłowski [M] Agnieszka Pstraś [M] Joanna Rusinek [A]

Kinga Stanowska [S] Ewa Skrzypiec [W]

Joanna Styrylska [L]

Olga Woszczyna [A]

2007

Maria Bodnar [A]

Bogusława Hamryszczak [S] Tomasz Jundo [P]

Adela Kaczmarek [A]

Magdalena Karwowska [W] Michał Kawecki [F]

Szymon Łukasik [A]

Krzysztof Marciniak [R] Anna Mielniczek [S]

Natalia Nowacka [K]

Piotr Nowojewski [K] Paweł Pacyna [M]

Marta Paradowska [D]

Agnieszka Pasierska [S] Edyta Stajniak [W]

Aleksandra Toborowicz [FR] Tomasz Winiarski [W] Joanna Wójcik [A]

Wojciech Brzozowski [A]

2009

Anna Bujak [P]

Dagmara Berska [FR]

Anna Brzuzan [P]

Dominika Czarny [W] Agnieszka Czop [I]

Grzegorz Kamycki [P]

Katarzyna Kobylarz [D] Paweł Legutko [D] Julia Lesiak [S]

Agata Leszczyńska [P] Ewa Machura [S]

Sławomir Maler [F]

Daria Pawluczuk [K] Maciej Pazera [K]

Marta Skrocka [A]

Olga Bardan [P]

Ewa Borysewicz [A]

Urszula Bogucka [P]

Kinga Cichowska [D]

Aleksandra Dyras [W]

Justyna Elminowska [W] Katarzyna Głowa [K] Kamila Gorzałek [P] Iwona Grejdus [F]

Krzysztof Kaczmarek [A] Karolina Kłos [L]

Wojciech Kwiecień-

-Janikowski [FR]

Magdalena Stasik [L]

Aleksandra Mróz [M]

Agnieszka Sukiennik [W]

Kamila Piazza [S]

Karolina Stawska [W] Magdalena Syboń [A] Paweł Weinreb [L]

Jakub Woynarowski [A] Anna Zabdyrska [P]

Sylwia Żółkiewska [A]

2008

Piotr Bigaj [FR]

Filip Odzierejko [D] Agnieszka Piksa [R]

Agnieszka Rokicka [D]

Stephanie Sergeant [A] Piotr Słota [FR]

Marcin Tybur [I]

Karolina Wojtasik [F] Hanna Wrona [K]

Artur Blusiewicz [S]

2010

Karol Deręgowski [D]

Katarzyna Fijał [L]

Olga Chodakowska [FR]

Katarzyna Bojanowska [P]

Dominika Frycowska [M]

2012

Dominik Głąb [R]

Urszula Byrska [D]

Kaja Gliwa [F]

Barbara Grotowska [M] Justyna Gryglewicz [F] Ewa Grzesiak [A]

Michalina Hointza [D] Anna Jagodova [D]

Celina Juszkiewicz [P] Weronika Kachel [D] Kamila Krauze [P] Joanna Krótka [K]

Barbara Kusiak [D] Filip Kuźniarz [K]

Sylwester Mazurek [A] Mikołaj Moskal [R] Damian Nowak [P]

Paweł Olszczyński [R] Marcin Otto [R]

Alicja Ozaist [K]

Urszula Palusińska [FR] Agnieszka Polska [F] Sabina Sujecka [OC] Sabina Szałajko [P] Sophie Thun [F]

Łukasz Wiśniewski [A] Zofia Zabrzeska [K] Anna Zawadzka [R]

2011

Paulina Balbier [D]

Gabriela Cichowska [M] Marcin Dymek [R]

Barbara Dzierań [R]

Michał Jałbrzykowski [R] Barbara Janczak [K] Anna Jarosz [S]

Małgorzata Józefowicz [L]

Katarzyna Kalczyńska [W]

Katarzyna Malinowska [R] Grzegorz Ostrowski [S] Anna Rakoczy [R]

Paulina Sobczak [A]

Wojciech Sobczyk [M] Alina Szczerba [D] Bartosz Wajer [L]

Elżbieta Wegenke [R] Sławomir Wydra [L] Rafal Žukovski [R]

Berenika Buczyńska [FR]

Natalia Wiernik [F/OC] Paweł Woźnica [L/OC]

Patryk Tyburkiewicz [GP] Olga Balowska [GW]

Małgorzata Gałat [GW]

Bartłomiej Chwilczyński [L]

Studia niestacjonarne I stopnia 1st degree part-time programmes

Mariusz Górka [FR]

2001

Agata Holcer [K]

Joanna Franczykowska [GP]

Marcin Makówka [F]

Patrycja Jopek [GP]

Sebastian Strama [F]

Ewa Chruściel [A]

Dagmara Darsicka [K] Monika Habrzyk [R] Anna Juszczak [M]

Dominika Kowal [R]

Dominika Lasota [A]

Magdalena Lazar [OC] Mateusz Lenart [FR] Wanda Małecka [K] Elżbieta Merta [K]

Tomasz Mińczuk [R] Grzegorz Molas [R]

Milena Molenda [A] Marta Niedbał [FR] Iga Przybyłek [M]

Agnieszka Sowińska [FR]

Katarzyna Szymankowska [A] Joanna Wapniewska [A] Karolina Witecka [FR] Shuhei Yamashita [R] Karolina Źrebiec [K]

2013

Anna Andruchowicz [R/MAL] Monika Brzegowska [S/F] Edyta Dufaj [F/R]

Monika Drożyńska [F] Karolina Gładysz [GP] Monika Kaszuba [GP]

Magdalena Kmieć [GP] Joanna Kogut [GP]

Ewa Kosakowska [GP]

Karolina Krajewska [GP] Joanna Olender [GP]

Magdalena Malota [GP]

Katarzyna Wekluk [GP]

Marta Wiśniewska [GW] Barbara Wołoszyn [GP] Maciej Woźniak [GP]

Małgorzata Woźniczka [GP] Maciej Zieleński [GP] Joanna Żak [F]

Natalia Szułdrzyńska [F] Katarzyna Wekluk [GP]

Mariusz Pająk [GW]

Grzegorz Kurczap [GP] Magdalena Stamper-Groń [GP]

Kamil Kukla [W/A]

Klaudia Krupa-Piećko [GP]

Katarzyna Olbrycht [W/K]

Dominika Kowalska [GP]

Justyna Mędrala [OC/K] Dorota Orlof [K/R]

Olga Pawłowska [W/MAL] Alicja Pismenko [R/K]

Łukasz Podolak [FR/KW(WFP)] Dominika Szczałba [R/W] Robert Szczebiot [L/M] Hanna Sztuka [A]

Marta Wapiennik [S/F]

428 / 429 ANEKS / ANNEX

-Hanuszkiewicz [F]

Aleksandra Chuchmacz [F] Marek Bogacki [F]

Marcin Mrowiec [F] Marcin Porc [F]

Marcin Przybyłko [F]

Wiktor Podgórski [GP]

Michał Szumielewicz [GP]

Artur Palka [GP]

Monika Uba [GP]

Gabriela Buzek-Garzyńska [F]

Paulina Korytkowska [R/MAL]

Małgorzata Jasińska-

Joanna Swornik [GP]

Barbara Górska [D/MAL] Piotr Gromniak [W/MAL]

Jadwiga Gajda [F]

2003

Agnieszka Pawłowska [GP]

2002

Marcin Górski [P/W]

Aleksandra Kubik [F]

Aleksandra Nagięć [GW]

Paulina Gębica [P/KW(WFP)] Krzysztof Gil [L/R]

Gabriela Sulka [GW]

Ewa Natkaniec [GP] Joanna Kordas [GP]

Emilia Zwierzyńska [GP] Bartosz Sujkowski [GP] Piotr Zarębski [GP]

Jacek Zięba-Nęcek [GW]

Magdalena Simmler [GP] Natalia Szubska [GW]

Krzysztof Przybysz [GP] Joanna Ruchała [GP] Tomasz Chlanda [F]

Urszula Borkowska [GP] Anna Majcher [GP]

Urszula Chylaszek [F] Aleksandra Anzel [F]

Aleksandra Baran [GP]

Katarzyna Guziewicz [GP] Bartosz Kulas [A]

Łukasz Lenda [GP]

Ewa Łaszkiewicz [GP]

Sylwia Mierzyńska [F] Barbara Norek [GW] Anna Pankiewicz-Karwat [GP]

Agnieszka Klich [GP]

Magdalena Sikorska-Rusin [F]

Agnieszka Ples [GP]

Wioletta Taratuta [F]

Karolina Kluk [GP]

Filipina Nowakowska [GP] Anna Bojarowicz [GP]

Jerzy Tchórzewski [GP] Magdalena Biała [GP]

Agnieszka Świerczek [F] Beata Tarczyńska [F]

Agnieszka Zacharzewska [GP] Marta Jakubowska-Walewska [F]

2008

2010

Anastasiya Markovych [GW]

Magdalena Barska [F]

Bogna Plaskura [A]

Karolina Banachowicz [R]

Michalina Czurakowska [GP]

Ewa Rudkowska [GW]

Szymon Michalski [GP]

Inga Banaszkieiwcz [GW]

Anna Dąbrowska [GP]

Paulina Tomczyk [GW]

Marta Wiśniewska [GW]

Jan Barcentewicz [A]

Mateusz Górka [GP]

Arkadiusz Uroda [F]

Beata Bodzioch [GW]

Magdalena Marcinkowska [GP]

Anna Milianović [F] Weronika Łodzińska-Duda [F]

2004

Edyta Adamczak [A]

2013

Joanna Czaja [R]

Trevor Phillips [F]

Marianna Stuhr [GW]

Beata Danowska [GP]

Magdalena Podkowińska [GW]

Katarzyna Kozera [F]

Marcin Golonka [GP]

Jan Różański [GP]

Oktawia Furtak [GW]

Sabina Pęcak-

Aleksandra Gołogórska [GW]

Paweł Sarzyński [GW]

Paulina Grondal [A]

Krzysztof Kozak [GP]

Adrianna Sawczuk-Dejko [GW]

Piotr Kabat [F]

Anna Strama [GP]

Anna Król [R]

Damian Siemień [GP]

Paweł Kamykowski [A]

Anna Sokół [F]

Katarzyna Kucwaj [GW]

Tomasz Szkodziński [R]

Olga Kiełek [R]

Katarzyna Zawadka [F]

Agnieszka Kwiatkowska [F]

Kamil Tuleja [GP]

Maciej Kozłowski [A]

Agata Gawor [GP]

Anna Łabuz [GW]

Agnieszka Witalińska [F]

Monika Kozub [F]

Karina Jancewicz [F]

Roberta Myszkowska [GP]

Ewelina Kowal [GP]

Dominika Pawlas [GP]

Sława Bałabańska [F]

Marcin Pazdur [F]

Maria Gumińska [GW]

-Wydra [GW]

2011

Mateusz Borecki [F]

Jan Kutryba [GW] Elżbieta Maj [GP]

Rafał Gawlik [F]

Magdalena Petryk [GP]

Alicja Pieprzyk [GW]

Gabriela Giegiel [GW]

Ewa Strzęciwilk [F]

Weronika Raj [GP]

Adriana Rys [GP]

Kamila Góra [GW]

Maciej Winek [GW]

Michał Zarzycki [GW]

Dominika Siwko [GP]

Aneta Jeleń [F]

Kaja Wojtyga [GW]

Barbara Szot [GP]

Katarzyna Juszczak [F]

Zofia Zin [GP]

Ewelina Szydełko [GW]

Aleksandra Kaleta [A]

Daniel Borucki [GW]

Joanna Tyborowska [GP]

Mateusz Lelek [GW]

Jędrzej Dobrowolski [F]

Daria Wojnicka [GW]

Joanna Michałek [GP]

Alicja Duda [GW]

Magdalena Wróblewska [GW]

Anna Michna [GP]

Bartosz Grabowski [F]

Katarzyna Zańko [F]

Dariusz Nowak [A]

2005

Mateusz Lewczuk [GW] Anna Myszkal [GW]

2009

Edyta Piotrowska [GP] Przemysław Potoczny [R]

Studia niestacjonarne II stopnia 2nd degree part-time programmes

2002

Ludwig Blancarte Camarillo [GW]

2003

Magdalena Abłamowicz [GW]

Zuzanna Pyrkosz [GW]

Szymon Baran [GP]

Magdalena Sikora [GP]

Anna Brzozowska [GW]

Anna Stępień [F]

Magdalena Malota [GP]

Agnieszka Cygańczyk [GW]

Witold Winek [GW]

Joanna Swornik [GW]

Magdalena Buczek [GP]

Marek Golly [GW]

Aleksandra Zielińska [GP]

Ewa Kosakowska [GP]

Katarzyna Budnicka [GW]

Janusz Jagielski [GP]

Karolina Żuchowicz [GP]

Maciej Zieliński [GP]

Rafał Piekarz [GP]

Karolina Janowiec [GP]

Alicja Żylińska [GP]

Marta Wiśniewska [GW]

Maciej Śnieżko [F]

Maciej Kamuda [R]

Matylda Płodzień [GP] Aleksandra Puzyn [GW]

2006

2007

Bartosz Karwowski [GW] Agata Nowak [GP]

2012

Karolina Gładysz [GP]

Monika Kaszuba [GW] Aleksandra Nagięć [GW]

Joanna Bąk [GP]

Joanna Żak-Twaróg [F]

Maria Czerwińska [F]

Dorota Petryk [GW]

Karolina Bik [GP]

Magdalena Kmieć [GP]

Małgorzata Dukiet [GP]

Joanna Piotrowska [F]

Agnieszka Cebo [A]

Grzegorz Rüsner [F]

Adam Giza [GP]

Joanna Pyra [F]

Justyna Czerniak [R]

Joanna Franczykowska [GP]

Magdalena Migas [GW]

Radosław Szcześniak [R]

Marta Fedorczyk [GW]

Natalia Szułdrzyńska [F]

Katarzyna Osikowska [GP]

Karolina Wizeruk [GP]

Sylwia Gaweł [A]

Maciej Woźniak [GP]

Klaudia Sroka [GP]

Zofia Wrońska-Siedlik [R]

Weronika Kasprzyk [GP]

Katarzyna Wekluk [GP]

Agnieszka Szostek [R]

Anna Zakrzewska [F]

Daniel Kordek [A]

Karolina Krajewska [GP]

Justyna Warchala [GW]

Magdalena Zieleniewska [GW]

Ewelina Kosek [GW]

Agnieszka Pawłowska [GP]

2004

Wioletta Taratuta [F]

Kosma Lenar [F]

Maciej Kamuda [F]

Jacek Zięba-Nęcek [GP]

Magdalena Migas [GW]

Bartosz Karwowski [GW]

Tomasz Morawiec-Lanckoroński [GP]

Agnieszka Kowalczyk [GW]

Zuzanna Ozga [F]

Agnieszka Kucharska [R]

Aleksandra Anzel [F]

Jakub Reizer [F]

Krystian Łochowski [GW]

Monika Drożyńska [F]

Agata Gawor [R]

Katarzyna Sochacka [GP]

Dorota Madej [GP]

Jadwiga Gajda [F]

Karina Jancewicz [F]

Klaudia Sroka [GP]

Roberta Myszkowska [R]

Małgorzata Gałat [GW]

Dominika Kowalska [GP]

Małgorzata Susarska [GW]

Agnieszka Pałys [GP]

Antti Haikonen [GP]

Katarzyna Kozera [F]

Blanka Śliwińska [GP]

Joanna Pyra [GW]

Joanna Kardas [GP]

Anna Sokół [GP]

Justyna Warchala [GW]

Ernests Stunżans [F]

Katarzyna Kozera [F]

Beata Tarczyńska [GP]

Emilia Wróblewska [GW]

Piotr Syguła [GP]

Klaudia Krupa-Piećko [GP]

Dagmara Turek [GW]

Aleksandra Kubik [F]

Bartosz Walczak [GP]

Grzegorz Kurczap [GP]

Barbara Wołoszyn [GP]

Marcin Makówka [F]

Sabina Wydra [GW]

Beata Bodzioch [F]

Mariusz Pająk [GP]

Agnieszka Zacharzewska [GP]

Izabela Byczek [GP]

Olga Balowska [GW] Gabriela Buzek-Garzyńska [F] Aleksndra Chuchmacz [F]

Agnieszka Ples [GP]

2006

2007

2010

Edyta Adamczak [A]

Joanna Czaja [GW]

Monika Szewczyk [GP] Zofia Wrońska-Siedlik [R] Anna Zakrzewska [F]

2012

Ewelina Głaz [GP]

Mateusz Drabik [GP]

Marek Golly [R]

Sabrina Abtouche [R]

Jarosław Filipczak [GW]

Mateusz Górka [GW]

Żaklina Sporna [GW]

Daniel Borucki [GW]

Kamila Glogowska [GW]

Joanna Grzyb [GP]

Magdalena Stamper-

Matylda Chełmicka [GP]

Wojciech Gwiazdowski [F]

Anna Małoszowska [F]

Jędrzej Dobrowolski [GW]

Anna Hałuniewicz [GP]

Magdalena Marcinkowska [GP]

Gabriela Sulka [GW]

Alicja Duda [GW]

Anna Król-Ćwierzyk [R]

Andrzej Nawrat [F]

Jerzy Tchórzewski [GP]

Małgorzata Gliwińska [GP]

Katarzyna Kucwaj [GW]

Paweł Panczakiewicz [GW]

Agnieszka Kierat [GP]

Marta Liszka [GP]

Trevor Phillips [R]

Ewelina Kowal [F]

Anna Łabuz [GW]

Magdalena Podkowińska [GP]

Aleksandra Baran [GP]

Katarzyna Laskus [F]

Tina Marć [F]

Katarzyna Regucka-Surmacz [GW]

Anna Bojarowicz [F]

Mateusz Lewczuk [GW]

Dominika Pawlas [GP]

Jan Różański [R]

Urszula Borkowska [GP]

Anna Myszkal [GW]

Rafał Piekarz [R]

Damian Siemień [R]

Tomasz Chlanda [F]

Weronika Raj [GP]

Inga Potoczna [GW]

Anna Walo-Nowakowska [GP]

Urszula Chylaszek [F]

Marianna Stuhr [GW]

Iwo Reszczyński [GP]

Magdalena Zieleniewska [GW]

Katarzyna Guziewicz [GP]

Michał Zarzycki [GW]

Katarzyna Stefańska [GW]

Marcin Przybyłko [F] Bartosz Siemaszkiewicz [GW]

-Groń [GP]

2005

Małgorzata Hanuszkiewicz [F] Bartosz Kulas [F]

2008

Martyna Szczykutowicz [GP] Barbara Szot [GP]

2013

Barbara Dziedzic [GW]

Monika Broś [GP]

Ewelina Szydełko [GW]

Kamila Góra [GW]

Ewa Łaszkiewicz [GP]

Magdalena Buczek [F]

Joanna Tyborowska [GP]

Aneta Jeleń [F]

Sylwia Mierzyńska [F]

Magdalena Bylinowska [R]

Małgorzata Warczewska [GW]

Aleksandra Kaleta [GW]

Barbara Norek [GW]

Marta Gic [GW]

Daria Wojnicka [GW]

Małgorzata Kołcz [F]

Filipina Nowakowska [GP]

Tomasz Modzelewski [GW]

Artur Palka [GP]

Paweł Łyjak [GW]

Łukasz Lenda [GP]

2011

Eliza Kozielewska [GP] Anna Michna [R]

Magdalena Abłamowicz [GW]

Bolesław Pająk [GW]

Szymon Baran [GP]

Edyta Piotrowska [F]

Agnieszka Dolata [F]

Piotr Budzisz [R]

Zuzanna Pyrkosz [GW]

Bartosz Sujkowski [F]

Mariusz Grabowski [GP]

Matylda Bukaczewska [F]

Karolina Tokarz [GW]

Natalia Szubska [GW]

Piotr Górnikiewicz [GW]

Anna Brzozowska [GW]

Maja Wierzchowska [GW]

Alicja Szwinta-Dyrda [F]

Mateusz Jankowski [GP]

Anna Fidzińska [GW]

Witold Winek [GW]

Agnieszka Świerczek [F]

Agnieszka Kokoszkiewicz [GP]

Karolina Janowiec [GP]

Katarzyna Zapart [GP]

Anna Pankiewicz [A] Joanna Ruchała [GP] Maria Sikorska-Rusin [F]

2009

430 / 431 ANEKS / ANNEX

Grafika / ASP / Kraków Graphic Arts / Academy of Fine Arts in Kraków Kraków, 2013 – Zespół redakcyjny / Editorial team prof. Krzysztof Tomalski, dr hab. Agata Pankiewicz, prof. ASP, dr Tomasz Daniec, dr Kuba Sowiński Redakcja / Edited by Łukasz Galusek Opracowanie merytoryczne i projekt graficzny / Content research and graphic design Aleksandra Toborowicz Recenzenci / Reviewers prof. Henryk Gostyński, dr hab. Marek Olszyński, prof. UR Przekład na język angielski / English translation by Monika Myszkiewicz Korekta tekstu / Proofreading Paulina Orłowska, Hayden Berry Fotografie portretowe / Portrait photos Katarzyna Kozera, Edyta Dufaj Fotografie pracowni / Photos of studios Edyta Dufaj Archiwalne fotografie w dziale Grafika pochodzą z archiwum Wydziału Grafiki ASP w Krakowie The archival pictures in the Graphics section are courtesy the Archive of the Faculty of Graphic Arts of the Academy of Fines Arts in Kraków Opracowanie wykresów / Graphs Barbara Turkiewicz, Aleksandra Toborowicz Opracowanie spisu absolwentów Wydziału Grafiki na podstawie Księgi Dyplomów List of Graduates of the Faculty of Graphic Arts based on the Book of Diplomas Aleksandra Toborowicz Papier / Paper banderola / belly band: Munken Premium Cream 80 g/m2; okładki / covers: karton 300 g/m2 / cardboard 300 g/m2; arkusze ze skrzydełkami / quires with flaps: Munken Lynx 150 g/m2; strony / pages: 1–116: Munken Print White 100 g/m2, 117–228: Arctic Volume White 130 g/m2, 229–416: Munken Lynx 130 g/m2, 417–432: Munken Print White 90 g/m2 Złożono krojem pisma / Set in Warnock Pro Druk / Printed by Drukarnia Moś i Łuczak sp.j. ul. Piwna 1, 61-065 Poznań ISBN 978-83-64448-19-5 Wydawca / Published by Wydawnictwo Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie Jan Matejko Academy of Fine Arts Press in Kraków – Podziękowania dla Gabinetu Rycin Biblioteki Głównej ASP za udostępnienie reprodukcji grafik do tekstu Jana Fejkla W dialogu z mistrzami (strony: 16, 42) / We would like to thank the Prints Room of the Academy of Fine Arts Main Library for reproductions of the prints for Jan Fejkiel’s text In dialogue with the masters (pages: 16, 42) – Wydział Grafiki ASP w Krakowie / Faculty of Graphic Arts, Academy of Fine Arts in Kraków ul. Humberta 3, 31-121 Kraków, grafika.asp.krakow.pl

JAN FEJKIEL, W dialogu… / In dialogue…