ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΝΕΑ 192

KΩ∆IKOΣ 013172 KEMΠA

3739

τος 43ο • Aρ. Φ λλου 192 • Iανου ριος - Φεβρου ριος - M ρτιος 2016 • Γραφε α: Σ µου 31-33 TK 104 39 Aθ να

O ελληνισµ ς αιµορραγει Το θ µα που ακροθιγ ς προσεγγ ζοµε στο σηµε ωµ µας µπορε µεν να εκπορε εται απ λανθασµ νες πολιτικ ς ετ ν, δεν παρατ θεται, µως, ως πολιτικ αλλ κυρ ως βαθι κοινωνικ , εθνικ και ελληνικ . Και δεν ε ναι λλο απ το «καυτ » και πολ σηµαντικ πρ βληµα της µεταν στευσης χιλι δων συµπατριωτ ν µας στην αλλοδαπ προκειµ νου να εξασφαλ σουν καλ τερες συνθ κες διαβ ωσης για τον εαυτ τους και τις οικογ νει ς των, αφο εδ

δεν χουν ο τε δουλει , αλλ ο τε προοπτικ . Φε γει δηλαδ η αφρ κρεµα της ελληνικ ς κοινων ας που ε ναι απ θανο να επιστρ ψει: Γιατρο , µηχανικο , ερευνητ ς, αριστο χοι της ηλεκτρονικ ς τεχνολογ ας, αστροφυσικο , χηµικο , φυσικο . Ακ µη χουν εγκαταλε ψει τη χ ρα µας χιλι δες µικροµεσα ες επιχειρ σεις, πολυεθνικ ς εταιρ ες, ακ µη και πολυεκατοµµυριο χοι στερ ντας απ την Ελλ δα κεφ λαια, γν σεις, αν πτυξη, θ σεις εργασ ας, φορολογικ σοδα, προοπτικ , µ λλον, να καλ τερο α ριο. Η αιµορραγ α αυτ θα στοιχ σει παν κριβα στη χ ρα µας και το λα της. Και το µ λλον προδιαγρ φεται δυσµεν στατο σε συνδυασµ µε τη µακροχρ νια υποθ κευση της ζω ς των επ µενων γενε ν, τη γ ρανση του πληθυσµο , την αθρ α και ανεξ λεγκτη εισρο χιλι δων προσφ γων και οικονοµικ ν µεταναστ ν, την περιβαλλοντολογικ µεταβολ που ραγδα α συντελε ται απ’ κρου εις κρον στον πλαν τη µας, απ την λλειψη και απουσ α φιλοπ τριδων διαχειριστ ν των δηµ σιων πραγµ των, απ την αποστασιοπο ηση πνευµατικο αναστ µατος ανδρ ν απ τα κοιν , απ τη δι βρωση των θεσµ ν, απ την αποµ κρυνση απ θη και θιµα αι νων που διατ ρησαν ρρηκτο τον κοινωνικ ιστ µ χρις σ µερα, απ την πλ ρη ερ µωση της επαρχ ας, απ την εγκατ λειψη των παππο δων και των γιαγι δων που ακ µη και σ µερα εξακολουθο ν να συντηρο ν µετ π νου ψυχ ς νεργα παιδι και εγγ νια. Και οι πολιτικο µας τι κ νουν για λα αυτ ; Περ … εκλογ ν τυρβ ζουν, αφο δεν χουν παραδειγµατιστε απ το κακ που προκ λεσαν οι απανωτ ς εκλογικ ς αναµετρ σεις. Το µ νο που τους ενδιαφ ρει ε ναι η εξουσ α. )σο για το λα ας π ει να… κουρε εται, πως οι καταθ σεις, οι συντ ξεις, οι θ σεις εργασ ας, το µ λλον του. *, το χειρ τερο, ας π ει στα…τσακ δια. Και επειδ καν νας απ τους σηµερινο ς και χθεσινο ς ηγ τορες δεν πρ κειται να µας σ σει, ας ελπ σουµε στο Θε µας. Καλ Αν σταση

«ΦΤΙΑΧΤΕ ΤΟ»... λλαξε, κ ρη, τον αχ , και πες λλο τραγο δι, για να κιν σει ο ποταµ ς να σµ ξει το γεφ ρι…

Tου Σωτ ρη Κολιο ση

Τ

ρα που γρ φονται αυτ ς οι γραµµ ς χουν συµπληρωθε περισσ τεροι απ 14 µ νες απ την αποφρ δα Κυριακ της 1ης Φλεβ ρη που µας βρ κε το µεγ λο κακ . /να προδιαγεγραµµ νο γκληµα συντελ στηκε! Τα πολιτιστικ µνηµε α µας, σα οι προπ τορες µας χτισαν µε ιδρ τες και α µατα, αφ νονται ρµαια της τ χης τους και των καιρικ ν φαινοµ νων χωρ ς συντ ρηση. Η φ ση βι ζεται. Το περιβ λλον εκτιµ ται µ νο ως εµπ ρευµα. Το νερ βρ σκεται στην πρ τη γραµµ της εµπορευµατικοπο ησης, στους καιρο ς της απ λυτης ιδιωτικοπο ησης των κοινωνικ ν αγαθ ν. Η θλ ψη γινε οργ και αποφασιστικ τητα. Το ∆Σ της ΠΣΕ, του οπο ου ως Α5 Αντιπρ εδρος ε χα την τιµ να προεδρε ω την εποχ εκε νη λ γω παρα τησης του προ δρου, συγκλ θηκε µεσα, σε κτακτη συνεδρ αση του την ∆ευτ ρα 2 Φεβρουαρ ου 2015 µε τη συµµετοχ του ∆Σ της Οµοσπονδ ας Τζουµερκιωτ ν, του ∆ηµ ρχου Β ρειων Τζουµ ρκων Γι ννη Σεντελ , του Αντιπεριφερει ρχη Ηπε ρου Περικλ Βασιλ κη, του Κοσµ τορα της Σχολ ς Πολιτικ ν Μηχανικ ν του ΕΜΠ καθηγητ ∆ηµ τρη Κουτσογι ννη, του καθηγητ του ΕΜΠ ∆ηµ τρη Καλιαµπ κου και πολλ ν λλων ακ µη συµπατριωτ ν. Η κατ ληξη της συζ τησης ταν οµ φωνη: Το γεφ ρι της Πλ κας µπορε και πρ πει να αναστυλωθε µε τα υλικ και την τεχνοτροπ α του πρωτ τυπου και σο ε ναι δυνατ ν διο µε το καταστραµµ νο. Ε ναι ευθ νη του Υπουργε ου Πολιτισµο να συντον σει λες τις προσφορ ς του τεχνικο κ σµου (απ το ΕΜΠ, το ΤΕΕ κλπ) την οικονοµικ συνδροµ των επ νυµων και αν νυµων Ηπειρωτ ν απ λον τον κ σµο που ρχισε απ την πρ τη στιγµ να ξεδιπλ νεται.

Ε ναι αναγκα ο να χαραχθε χρονοδι γραµµα ενεργει ν µε σαφε ς στ χους και χρε σεις ευθυν ν. Οι Ηπειρ τες µε τους φορε ς τους θα επαγρυπνο ν. Συναντ σαµε την εποµ νη τον κ. Υπουργ και οµολογουµ νως η συµφων α στα παραπ νω ταν απ λυτη. Βρεθ καµε µε το κλιµ κιο του ΕΜΠ στο γεφ ρι, στη σ σκεψη στην Περιφ ρεια στα Γι ννενα, αφιερ σαµε το 3 µερο για την ΗΠΕΙΡΟ ΤΟΥ ΘΟ∆ΩΡΟΥ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ, την ΠΙΤΑ ΤΟΥ ΗΠΕΙΡΩΤΗ, και 3 ακ µη µεγ λες εκδηλ σεις που ακολο θησαν στην Αθ να στην προβολ του αιτ µατος για µεσες εν ργειες. Τον Α γουστο η ΠΣΕ σε να µεγ λο πολιτιστικ καραβ νι στην *πειρο, τις ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΕΣ ΟΧΘΕΣ 11 και 12 τ’ Αυγο στου απ τη ∆ερ πολη σε εκδ λωση γ φυρας πολιτισµο και φιλ ας των 2 λα ν, στους Κ πους στο Ζαγ ρι στο γεφ ρι του Καλ γερου και στο Γεφ ρι της Πλ κας την Τετ ρτη 12 Αυγο στου το µεσηµ ρι αναδε χθηκε η αν γκη για την ουσιαστικ προστασ α της πολιτιστικ ς µας κληρονοµι ς. Στην εκδ λωση που γινε 23 Ιουλ ου 2015 το ΕΜΠ παρουσ ασε τη συµβολ του στην Αναστ λωση του Γεφυριο της Πλ κας. Το ργο αυτ υλοποι θηκε απ µια διεπιστηµονικ οµ δα αποτελο µενη απ 26 καθηγητ ς και 40 ερευνητ ς του Πολυτεχνε ου. Στη συν ντηση αυτ ο υπουργ ς Πολιτισµο ενεχε ρισε στον Περιφερει ρχη Ηπε ρου την προγραµµατικ σ µβαση για τη δηµιουργ α 2 επιτροπ ν υλοπο ησης και οικονοµικ ς διαχε ρισης του ργου. Στην αντ ληψη τι το κρ τος δεν θα χει την πραγµατικ ευθ νη και τι «… Οι Ηπειρ τες θα στ σουµε το γεφ ρι», εκφρ σαµε απ την πρ τη στιγµ της ρητ µας αντ θεση. Την επιστηµονικ , τεχνικ και οικονοµικ

ευθ νη χει η πολιτε α µε τις αρµ διες υπηρεσ ες της. Αυτ τα ε παµε απ την πρ τη µας ανακο νωση στις 2 Φεβρουαρ ου 2015. Και βεβα ως δικαιωθ καµε πλ ρως. Τι χει γ νει µ χρι σ µερα; Λ γες εργασ ες πρ σβασης στο χ ρο. Η επιτροπ παρακολο θησης δεν λειτουργε ουσιαστικ , η επιτροπ για τα οικονοµικ ο τε λογαριασµ σε τρ πεζα δεν νοιξε για να καταθ σουν οι Ηπειρ τες την εισφορ τους. Π ραµε π λι την πρωτοβουλ α και να χρ νο µετ , την 1η Φεβρουαρ ου εφ τος συγκλ θηκε π λι σε δια ευρε α συνεδρ αση το ∆Σ της ΠΣΕ. Η απ φαση απ τη συζ τηση ταν απλ και καθαρ : «Επιβεβαι θηκε η περσιν µας θ ση τι το γεφ ρι της Πλ κας µπορε και πρ πει να αναστηλωθε µε τα υλικ και την τεχνοτροπ α του πρωτοτ που. Ε ναι ευθ νη του Υπουργε ου Πολιτισµο ο συντονισµ ς των εργασι ν και προσφορ ν, καθ ς και της λης διαδικασ ας της αναστ λωσης. Να φροντ σει το ∆.Σ της ΠΣΕ για µεση συν ντηση µε τον Υπουργ Πολιτισµο , προκειµ νου να ζητ σει την υλοπο ηση σων χει το Υπουργε ο µ χρι σ µερα υποσχεθε και να πραγµατοποι σει µε λους τους λλους φορε ς εκδηλ σεις και κινητοποι σεις, ε ν χρειαστε , προκειµ νου να ευαισθητοποι σει και ενεργοποι σει λο το καλλιτεχνικ και πνευµατικ δυναµικ της Ηπε ρου και το σ νολο της κοινων ας µε στ χο τη διαρκ διατ ρηση του ενδιαφ ροντος και την οριστικ ολοκλ ρωση του ργου».

Η συν ντηση µε τον υπουργ ορ στηκε και µετ απ λ γο αναβλ θηκε, χωρ ς νε τερο. Η σταθερ θ ση της ΠΣΕ βο θησε το ΕΜΠ να π ρει την απ φαση να ετοιµ σει τον πλ ρη φ κελο της µελ της που θα εγκριθε απ τις υπηρεσ ες του υπουργε ου πολιτισµο , στε να µπορε να συνταχθε η µελ τη εφαρµογ ς και να δηµοπρατηθε το ργο. Χρονικ ς ορ ζοντας υλοπο ησης ο Μ ης που ρχεται.Το αυτον ητο δηλαδ ! Αν δεν χεις στα χ ρια σου πλ ρη µελ τη, δεν µπορε ς να κοστολογ σεις, να προχωρ σεις στην ακτασκευ . Χ θηκε ουσιαστικ 1 χρ νος µε ιδεολογ µατα της «πρωτοβουλ ας των Ηπειρωτ ν!». Επειδ µως λα αυτ δεν µπ καν στην κρη, επειδ ακ µη και σ µερα κ ποιοι σε υπε θυνες θ σεις αρνο νται να πι σουν να µπει στω και να ευρ στον προυπολογισµ για το ργο, ε ναι αναγκα ο να διαµορφωθε πλατ κ νηµα των Ηπειρωτ ν, στη γεν τειρα και στην αποδηµ α, διεκδικ ντας να αναλ βει την ευθ νη του το Υπουργε ου Πολιτισµο για την επιστηµονικ , τεχνικ και οικονοµικ στ ριξη του ργου, αξιοποι ντας και συντον σει λες τις προσφορ ς του τεχνικο κ σµου (απ το ΕΜΠ, το ΤΕΕ κλπ) την οικονοµικ συνδροµ των επ νυµων και αν νυµων Ηπειρωτ ν απ λον τον κ σµο που ρχισε απ την πρ τη στιγµ να ξεδιπλ νεται. Ε ναι αναγκα ο να χαραχθε χρονοδι γραµµα ενεργει ν µε σαφε ς στ χους και χρε σεις ευθυν ν.

Aλήθεια και παράδοση

ενστερνιστο µε, πιστε ω πως θα δ σουµε τη σωστ απ ντηση στα πολιτιστικ δρ µενα στα Τζουµ ρκα και θα αποτρ ψουµε κ θε οικονοµι«/να µ ρος του παρελθ ντος πεθα νει κ θε κλπ). Υπ ρχουν µως και τα ζωνταν παραδο- κ και πολιτικ εκµετ λλευση των πολιτιστικ ν στιγµ και η θνησιµ τητ του µας µολ νει, αν σιακ στοιχε α, σα δηλαδ προσαρµ ζονται δραστηριοτ των µας κατ τους καλοκαιρινο ς µ νες... προσκολληθο µε σ’ αυτ µε υπερβολικ αγ πη. στις σ γχρονες αν γκες. /να µ ρος του παρελθ ντος µ νει π ντα ζωνταΜε δυο λ για το θ µα µας ε ναι: «Υπ ρχει στον ν και κινδυνε ουµε καταφρον ντας τη ζωντ νια του». Rex Warner. καιρ µας µια υπερβολικ και αυθα ρετη χρ ση Και συν χιζε ο Σεφ ρης: «Σε κ θε ανθρ πινο της ννοιας παρ δοση. ∆ηµιουργο µε παραστ - Tα «HΠEIPΩTIKA NEA» πρ βληµα δεν ε ναι ε κολο -και λ γοι το πετυχα - σεις και αποτυπ νουµε τις γχρωµες φωτογρασας εύχονται νουν- να ξεχωρ σεις το ζωνταν απ το θνησι- φ ες στη µν µη των προγ νων µας. Μπερδε ουµε µα ο. Οι δρ µοι της ζω ς και του θαν του ε ναι τους *ρωες και το περιεχ µεν τους και τους µπερδεµ νοι και σκοτεινο , γι’ αυτ χρειαζ µα- κ νουµε να ζουν δισδι στατα πως στον Καραστε ολ κληρη την προσ λωσ µας. Εδ κε ται γκι ζη ο Μ γας Αλ ξανδρος µε τον Βεζ ρη. Και λο το πρ βληµα της παρ δοσης». οι δυο µεγαλ πρεποι και συµπαθε ς. Μας εκσταΤουτ στιν µεθερµηνευ µενα µπορο µε να σι ζει ο τσ µικος µ σα σε ντισκοτ κ. Ε µαστε σε πο µε πως τα παραδοσιακ στοιχε α διακρ νο- θ ση λοιπ ν να βρο µε την αληθιν ρο µας µες νται σε θνησιγεν και ζωνταν . Θνησιγεν ε ναι στους καιρο ς που ρχονται, για να δεχθο µε κ σα ( χουν το θ νατο µ σα τους), λειτο ργησαν ποτε µια οδυνηρ πραγµατικ τητα σαν την µ νη αλλ πλ ον δεν ανταποκρ νονται στις απαιτ - αλ θεια; Ποι ε ναι τα ηθικ στοιχε α µ σα απ’ σεις της σ γχρονης κοινωνικ ς πραγµατικ τη- την παρ δοση για να τα συλλ ξουµε και πως θα τας. Αυτ αναγκαστικ πα ρνουν µουσειακ επιτευχθε η απ ρριψη του γραφικο ;» µορφ , για να συντηρε ται η ιστορικ µν µη. Μ νος Χατζιδ κις (Αυτο ε µαστε, τσι ζησαν οι πρ γονο µας Αυτ τα λ για του Μ νου Χατζηδ κη αν τα

Kαλό Πάσχα

Σελ δα 2

Iανου ριος - Φεβρου ριος - M ρτιος 2016

¢˘Ô ÛÙÔ Î·ÚÊ›... ηÌÈ¿ ÛÙÔ ¤Ù·ÏÔ Προβλήµατα που αναζητούν λύσεις K

λιµ κιο του ∆ µου Βορε ων Τζουµ ρκων µε επικεφαλ τον δ µαρχο και συνοδευ µενος απ αντιδηµ ρχους, δηµοτικο ς συµβο λους και φυσικ απ τον πρ εδρο και το τοπικ συµβο λιο Πλατανο σας, επισκ φτηκε το χωρι µας στα πλα σια περιοδε ας µε σκοπ την καταγραφ προβληµ των αλλ και θεµ των ενηµ ρωσης. Ε ναι προγραµµατισµ νες συναντ σεις που η δηµοτικ αρχ συζητ ει µε συλλ γους, φορε ς, επιτροπ ς, συνδ σµους, αθλητικ σωµατε α κτλ. και φυσικ µ νιµους κατο κους.

L

ψογη ταν η οργ νωση του συλλ γου, λ γοι µως οι κ τοικοι που παραβρ θηκαν και θεσαν µια σειρ σοβαρ ν προβληµ των και απ’ τι φα νεται οι υπ λοιποι δεν χουν προβλ µατα και ε ναι µ νο να φωνασκο ν στα καφενε α µ πως χουν βρει λλη οδ ;

O

ριοθ τηση, εσωτερικ δ κτυο δρευσης - ρδευσης, αντιπληµµυρικ ργα, αθλητικ ς χ ρος για τους ν ους, καθαρισµ ς δρ µων, τσιµεντοστρ σεις, ασφαλτοστρ σεις, παραδοσιακ µονοπ τια και βρ σες, παραποτ µια περιοχ και φυσικ καθηµεριν τητα ταν τα κ ρια προβλ µατα που ο δ µαρχος σηµε ωσε σε να µπλοκ κι και φυσικ αναµ νουµε του χρ νου στον ν ο απολογισµ να δο µε π σα θα χουν γ νει.

/

πρεπε να περ σουν 20 ολ κληρα χρ νια για να βρεθε νας Πλατανουσι της, ο Τ κης Τσιλογι ννης για να π ρει το

θ µα της οριοθ τησης π νω του, να το ψ ξει και να το φτ σει ως τη Βουλ των Ελλ νων και πως µαθα νουµε, στερα απ εντολ υπουργο αρχ ζει σιγ σιγ να δουλε εται απ το δασαρχε ο Ιωανν νων. Η απορ α µας ε ναι γιατ να τ σο σοβαρ και πολυσυζητηµ νο θ µα δεν κανε καν νας προηγουµ νως στω και την παραµικρ εν ργεια; Αν αδικ κ ποιον παρακαλ να µε ενηµερ σει και να επανορθ σω.

A

ν δεν γ νει οριοθ τηση η Πλατανο σα δεν µπορε να µπει σε καν να µεγ λο αναπτυξιακ πρ γραµµα. Με τα λ γα χρ µατα που δικαιο ται απ τη λεγ µενη ΣΑΤΑ, της τ ξεως των 7.000 10.000 ευρ

που κ θε χρ νο και αυτ µει νονται, δεν πρ κειται να δο µε ποτ αν πτυξη. /χει µειωθε κατ 60% η ΣΑΤΑ και βλ πουµε και για να καταλαβα νουµε µε νο µερα και τι µας περιµ νει: 2010: ∆ µος Κατσανοχωρ ων ΣΑΤΑ: 900.000 ευρ για 9 χωρι 2016: ∆ µος Β. Τζουµ ρκων ΣΑΤΑ: 160.000 ευρ για 24 χωρι

πρ σινη ζ νη. Αυτ ς χουν καθοριστε µε τη µελ τη του ΙΓΜΕ το 1996 καθ ς επ σης και µε το ΦΕΚ 314/3-7-2009 και µε την υπS αριθµ ν 2596/16-6-2009 διυπουργικ απ φαση και δεν αλλ ζουν µε τ ποτα.

/

να µεγ λο σο και απαρα τητο αντιπληµµυρικ ργο κ στους 86.000 ευρ

δηµοπρατ θηκε απ την περιφ ρεια Ηπε ρου και µ λιστα υπ ρχει και αν δοχος. Ε ναι σ γουρο τι θα λ σει πολλ προβλ µατα και πρ πει το ενδιαφ ρον του κ ριου Περιφερει ρχη να συνεχιστε για την Πλατανο ο ξαναγρ φουµε π λι γιατ µας ρω- σα και µε λλα τ τοιου ε δους ργα. Αλ το ν πολλο χωριανο . Η οριοθ τηση θεια τ σο καιρ τον ε χε ενοχλ σει κανε ς δεν χει καµ α σχ ση µε την κ κκινη και τον Περιφερει ρχη τι υπ ρχουµε κι εµε ς.

T

H φωτι που δε σβ νει ρθιοι στο κ δρο της µοναξι ς σαν γιοι µιας λλης Ορθοδοξ ας

ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΝΕΑ Ι∆ΙΟΚΤΗΣΙΑ Συλλ γου Πλατανο σας Ιωανν νων, Σ µου 31-33, 104 39 Αθ να Τηλ./Fax: 210.88.33761 ΕΚ ∆ΟΤ Η Σ

EΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚ∆ΟΣΗΣ Κ στας Ν. Μπατσ ς Τηλ.: 694.723.9708, 697.285.9999 E-mail: mpatsiskostas@hotmail.com ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Αλ ξης Κατερ νης Ευαγγελ α Κωσταγι ργου Κ στας Ν. Μπατσ ς Φ της Α. Παρασκευ πουλος ΕΠΙΤΑΓΕΣ K στας Mπατσ ς Πανηπειρωτικ Συνοµοσπονδ α Eλλ δος Kλεισθ νους 15, 105 52 Aθ να ΕΚ∆ΟΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ Γραφικ ς Τ χνες ΑΒΕΛ, 210 9711877 Μενελ ου 2, 16346 Ηλιο πολη Απ τη συντακτικ επιτροπ Τα αποστελλ µενα κε µενα δεν πρ πει να υπερβα νουν τις 500 λ ξεις και να αποστ λλονται ταχυδροµικ ς στη διε θυνση του συλλ γου σε ηλεκτρονικ µορφ στο mpatsiskostas@hotmail.com

Mοναχ ς και ηγ'της αγροτικ(ν εξεγ'ρσεων κατ των Το ρκων.

*ταν Ηπειρ της µε Μακεδονικ καταγωγ απ την Αβδ λλα Γρεβεν ν, γεννηµ νος στην Παραµυθι γ ρω στο 1560. /γινε µοναχ ς στο ∆ιχο νι σε πολ µικρ ηλικ α. Αργ τερα, στην ηλικ α των 15, φυγε στην Π δοβα για σπουδ ς στην Ιατρικ , Φιλοσοφ α, Φιλολογ α, Λογικ , Αστρονοµ α και Πο ηση και το 1582 εγκαταστ θηκε στην Κωνσταντινο πολη. ∆ κα χρ νια αργ τερα αναδε χτηκε µητροπολ της Λ ρισας. Κατοικο σε στα Τρ καλα, και γι’ αυτ ονοµ ζονταν και Τρ κκης. *ταν νθρωπος µορφωµ νος και πολ προοδευτικ ς. Αρχικ ρθε σε συνενν ηση µε τον ∆ο κα του Νεβ ρ και ρχισε να οργαν νει τους /λληνες για να εξεγερθο ν. Επειδ χρησιµοπο ησε χρ µατα της εκκλησ ας για τους µυστικο ς του σκοπο ς προδ θηκε και αναγκ στηκε να καταφ γει στην Ιταλ α και Ισπαν α. Εκε συνεννο θηκε και µε τον Π πα και σως και µε τον /λληνα Ιω ννη Μιν το για να κ νει εξ γερση. Επ στρεψε στην Ελλ δα και εγκαταστ θηκε στο µοναστ ρι του Αγ ου ∆ηµητρ ου µεταξ Κερασ βου και Ραδοβ ζι. Εκε δι τριψε αρκετ χρ νια και πειτα π γε στα Γι ννενα. Ε χε µεγ λη επιρρο στην Θεσπρωτ α. Ηγ θηκε δ ο εξεγ ρσεων αγροτ ν εναντ ον των Το ρκων, µ α στην περιοχ των Αγρ φων το 1600 και µ α το 1611 στα Ιω ννινα, τα οπο α µ λιστα κατ λαβε για λ γο. Μετ την αποτυχ α της τελευτα ας εξεγ ρσεως τον Σεπτ µβριο του 1611, βρ κε τραγικ θ νατο (γδ ρθηκε ζωνταν ς) στα χ ρια των Το ρκων, χωρ ς, πως αναφ ρεται, να λυγ σει ο τε στιγµ . Το δ ρµα του οι Το ρκοι το γ µισαν µε χυρο, και το περι φεραν απ π λη Έργο του Γιώργου Mήτση και σε π λη µ χρι την του Aλµπέρτ Kασή 1541-1611 Κωνσταντινο πολη.

Eπετε α-Zητιανι

Τριµηνια α /κδοση

Ευαγγελ α Κωσταγι ργου (Ο εκ στοτε Πρ εδρος σ µφωνα µε το ν µο) Τηλ: 698.294.2905

∆ιον σιος ο Φιλ σοφος

ναν αι να στ κεται πλ ι στα βρ χια αυτ το σπ τι. Π ρασε φτ χειες, β / σταξε πολ µους, κλαψε νεκρο ς. Κι απ

π νω το Wδερναν κι οι βορι δες. Κι στερα ρθαν οι ξενιτι ς. Κι αυτ εκε , στα θεµ λια του. /ρηµο κι ολ ρθο. Οι π τρες του σκο ριασαν µα δε ρ γισαν, τα ξ λα του µα ρισαν µα δε σ πισαν, η αυλ του χορτ ριασε µα δεν κλεισε. Στο µεσα ο δωµ τιο, το χειµωνι τικο, βρ σκεται η Παναγι ψηλ στην κ χη µε το Χριστ στην αγκαλι . Τα µ τια της τα χει στο τζ κι. Προσ χει µη σβ σει η φωτι που σωπα νει, χρ νια τ ρα, κ τω απ’ τη στ χτη. Τις ν χτες που κ νει κρ ο, η Παναγι κατεβα νει απ’ την κ χη κι αναµερ ζει τη στ χτη π νω απ’ τ’ αναµµ να κ ρβουνα. Και β ζει ξ λα. Απ’ το τζ κι τιν ζονται φλ γες και το σπ τι φωτ ζεται. Απλ νεται κι η ζ στη, κι λα εκε µ σα – το ντουλ πι µε τα γυαλικ , τα σκαµνι , η προικι τικη κασ λα µε τις παλι ς χαρ ς διπλωµ νες, το νεροβ ρελο κ τω απ’ το νεροχ τη – λα αναδε ονται κι ανασα νουν. Βγα νουν κι οι λλοι απ’ το κοιµητ ρι κι ρχονταιX ο παππο ς, ο πατ ρας, η µ να, τα χαµ να παιδι . Φτ νουν και τ’ αδ ρφια που ε χαν σκορπ σει στα σταυροδρ µια των αν µων. Σµ γουν, κοιτ ζονται βαθι -βαθι στα µ τια, κρατο ν µε κ πο το δ κρυ µην τρ ξει και ντροπιαστο ν, σωπα νουν. Κι στερα:

Tου Μ νθου Σκαργι(τη* «Τι κ νεις, µ να;» «Μη χολι τε για µας. Εσ ς να µαθα νουµε καλ .» Κι λο λ νε γι’ αυτ που π ρασαν, για κε να που νοστ λγησαν, για τ’ λλα που χ θηκαν. Η Παναγι αφ νει το παιδ δ πλα στο τζ κι και π ει και φων ζει και τους γε τονες. Και µαζε ονται λοι γ ρω απ’ τη στρογγυλ τ βλα. Και τρ νε, και π νουν. Β ζουν και το γραµµ φωνο, κι να πουλ ξενιτεµ νο πετ ει στους ουρανο ς για να κ νει β λτα µε το φεγγ ρι στην π ρτα µιας αγ πης. Να φ ρει χαµπ ρι και στη µ να µε τα πολλ παιδι , τον Γι ννη, την )λγα, που ταν κινο ν για να Sρθουν, χι νια και βροχ ς, τον Ηλ α, τον Αντ νη, τη ∆ µητρα, µ να µε τα πολλ παιδι , µ να ολοµ ναχη, µ να που κρατ ς στα χ ρια σου τη µο ρα λου του κ σµου. )ταν τελει νουν τα τραγο δια κι η φωτι λιγοστε ει, οι νθρωποι γυρ ζουν αλλο το πρ σωπ τους. Η Παναγι ανεβα νει π λι την κ χη µε τον Χριστ στην αγκαλι . /ξω ο βορι ς σφυρ ζει. Το σπ τι γρ γορα-γρ γορα υψ νει γ ρω του φρ χτες οι σπιτ σιοι να µην ξαναφ γουν. )µως εκε νοι βρ σκουν π ρασµα κι λο χ νονται. *Φιλ λογος-λογοτ'χνης

Επαιτε α, ζητιανι ! Σκληρ λ ξη. Βαρι , δ σκολη λ ξη. Καλ , να την λ ς, να την ακο ς. Να ακο ς λλους να την λ νε για λλους. Για φαντ σου σαν κατ σταση (αληθιν κατ σταση), να σπ σει ο δι ολος το π δι του και να βρε εσ να!!! ΟΧΙ. ΟΧΙ. ΟΧΙ. Σε αγνο ς ανθρ πους, σε αγν ς ψυχ ς, δεν αντ χεται, δεν υποφ ρεται χι. )µως αυτο οι αγνο νθρωποι, οι αγν ς ψυχ ς που «βγα νουν» να απλ σουν το χ ρι και να ξεστοµ σουν «σας παρακαλ µι βο θεια κ.λ.π., κ.λ.π., κ.λ.π.», αυτο οι νθρωποι σε Sσ να, σε Sµ να... δυστυχ ς, δυστυχ ς παρ λληλα για εµ ς ε ναι µια µεγ λη κατ µαυρη κουρτ να! Ε ναι µια µεγ λη αδι φανη κουρτ να που χι δεν ξ ρεις τι κρ βει π σω του αυτ ς ο Lνθρωπος, η κατ σταση του αυτ , γιατ εξελ χτηκε και κατ ληξε τσι η κβαση της µ χρι τ ρα ζω ς του. Για να πλησι σουµε περισσ τερο αυτ το θ µα... πρ πει ευθ ς να το χωρ σουµε σε αρκετ ς δυστυχ ς κατηγορ ες, πως και σε δ ο βασικ ς υπερ-κατηγορ ες. α) Στην αληθιν αν γκη για επαιτε α και β) στην ψευδοεπαιτε α. Να εξαντληθε αυτ το θ µα; Αδ νατον. Να καλυφθε ; Θ λει σως και δεκ δες τ µους. Να επιλυθε και να εκλε ψει; Αυτ κι αν δεν πρ κειται ποτ , αφο δεν γινε µ χρι τ ρα. Εγ δ νω αποσπ σµατα απ να πο ηµ µου ΖΗΤΙΑΝΙΑ που τα λ ει λα!! /ξω απ Εκκλησ ες, «∆ σε µου τι µπορε ς, – Μανο λα Παναγ α – θα τ Sβρεις στην ψυχ σου!!!» µε χο φτα απλωµ νη...: « Ν Sναι καλ το σπ τι σου, «Ν 5χεις καλ υγε α!!!» να ελεε ς! Αρχ σου!». «Β ηθα καλ κ ριε, Η δια π ντα τακτικ , να ζο νε τα παιδι σου», σε φο ρνους, στις γων ες, «Να ζ σεις χ λια χρ νια στα µ σα της µεταφορ ς, κι η Παναγι κοντ σου» στα π ρκα, σε πλατε ες! (Ε ναι γραµµ νο για τα χ λια της Χ ρας απ το 2003 ως και λο το 2014). Εµ να µως ποι ς θα µου Sπει: Ποι ς ε ναι ο αληθιν ς ζητι νος και ποι ς η µαϊµο ; Σε π σους ζητι νους την ηµ ρα χω την δυνατ τητα να δ νω βο θηµα κ θε µ ρα, κ θε µ ρα. /χω ζ σει δεκ δες χρ νια ζω ς οι ζητι νοι σταθερ πληθα νουν!!! Η πολιτε α τι δ νει σε αυτο ς; Π τε θα αποκαταστηθο ν αυτο ; Επειδ εγ ζητ ω πολλ ... µ πως µπορο µε να ξ ρουµε το νοµα του πρωθυπουργο που θα το κ νει αυτ ;

Σωτ ρης Μαντζο τσος

Lνεργος απ το 2005 (Ακ µη δεν πλωσα χ ρι)

Iανου ριος - Φεβρου ριος - M ρτιος 2016

“Η Καθαρ ∆ευτ'ρα” ∆ΙΗΓΗΜΑ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΒΑΣΙΛΗ *µουν τ τε παιδ χι πλει τερο απ οχτ χρον ν και µαθ τευα στον παπα-Αντρι . Κοιµ µουν κι ταν ξ πνησα ε χα µ σα µου λο εκε νο το θλιβερ συνα σθηµα, τι ε χε ξηµερ σει η τροµερ Καθαρ ∆ευτ ρα µε τη µεγ λη σαρακοστ και µε το σκολει . Κι πρεπε να περ σουν πεν ντα µ ρες ακ ριες αυστηρ σαρακοστ µε φασο λια, ρεβ θια, κουκι , φακ και λαχανικ και να νηστε ουµε και το λ δι τα τετραδοπαρ σκευα! Αυγ , γ λα, τυρ , βο τυρο, ψ ρι και προπ ντων το κρ ας δεν πρεπε ο τε να τ’ αναφ ρουµε µε το στ µα µας, γιατ αυτ λογ ζονταν αµαρτ α! Κι ταν ακ µα το Sφερνε ο λ γος για να ονοµατ σει καν νας το γ λα, το βο τυρο, το τυρ , το ψ ρι, θε ς φυλ ξοι!- το κρ ας, πρεπε να συνοδε ει την απαγορευµ νη λ ξη µε την κφραση «µακρι απ τη σαρακοστ κι απ εµ ς» π. χ. «ζυγι σαµε το τυρ -µακρι απ τη σαρακοστ κι απ εµ ς- και βγ κε δ κα οκ δες. Μια µ ρα µεγ λη λ πη ε χε γραπωµ νη την παιδικ µου καρδι και δεν µπορο σα να τιναχτ π ρα απ τα στρ µατ µου, τρ φοντας κ ποια πλ να ελπ δα, τι µπορο σε να µην ταν αλ θεια τι ε χε ξηµερ σει η ανεπιθ µητη Καθαρ ∆ευτ ρα κι τι κ ποιο δυσ ρεστο νειρο γ ννησε την ιδ α της. Αλλ’ ρθα λ γο λ γο στον εαυτ µου, πε στηκα τι δεν ταν ψ µα κι τι αληθιν εκε νο το φως κι εκε νες οι αργυρ χρυσες ακτ νες π µπαιναν απ τις χαραµ δες των κλεισµ νων παραθυρι ν του δωµατ ου µου ταν της Καθαρ ς ∆ευτ ρας. Θυµ θηκα περ λυπος τι την περασµ νη βραδι ε χαµε τυριν αποκρι . Θυµ θηκα τι ε χαµε φ ει κουλι στρα, αυγ , τηγανισµ να, τυρ , οµορφοφκιασµ νη αυγοτυρ πιτα, ψ ρια, χ λια και θυµ θηκα τι στερα απ’ το δε πνο ε χαµε τραγουδ σει και χορ ψει… )λα αυτ τ’ αναθυµ µατα περνο σαν απ’ τη φαντασ α µου σαν εικ νες φωτ λουστες, χαρωπ ς, µορφες, γεµ τες τ ρψη και ευθυµ α, η µ α π σω απ την λλη, σαν κ µα που διδ χεται το κ µα, αλλ’ η Καθαρ ∆ευτ ρα, γρι ψηλ , σεµν , ασπροντυµ νη και κατακ θαρη, σκυθρωπ , µ’ αυστηρ πρ σωπο και κ τασπρο φακι λι, παρουσι στηκε στη στιγµ µπροστ µου και µ σβησε λες εκε νες τις µορφες τερπν ς εικ νες και µε φοβ ριζε µ’ να µακρ ραβδ που κρατο σε στα χ ρια της, απαρ λλαχτη πως µου την ε χε παραστ σει η µ να µου λλες χρονι ς, ταν θελα να φ γω π τα αν µερα.

– Πειν µ να! Ε πα της µ νας µου που συγ ριζε το µαγειρει .

– Lνοιξε την ρκλα, µου ε πε και π ρε ψωµ κι και φ ε!

– ∆εν χεις τ ποτε προσφ γι ρ τησα µε δακρυσµ να µ τια.

– Σ µερα παιδ µου προσφ γι µου απολογ θηκε εκε νη, σαν να παραξενευ ταν που της ζητο σα προσφ γι. Προσφ γι τρ µερο µ ρα; – Αλλ δεν τρωνS σ µερα τ ποτε λλο εξ ν απ ψωµ ξερ ; την ξαναρ τησα απελπισµ να.

– Τ ποτε, τ ποτε! µου απολογ θηκε εκε νη αποφασιστικ .

–Καν να σ κο, καµι σταφ δα να φ γω για προσφ γι; – Σ κο, σταφ δα, τι λ ς µοναχ µ’ κι ακριβ µ’; – Σ µερα τρ µερο Καθαροδευτ ρα, σ κα και σταφ δες; Μ νο την Τετ ρτη, στερα απ δυο µ ρες κ νει να φ µε σ κα και σταφ δες. Σ µερα κι α ριο καλ καλ δεν κ νει να φ µε ο τε ψωµ ! Αλλ εσ ς τα παιδι σας το σχωρν ει ο Θε ς αν φ τε ψωµ , αλλ µον χα ψωµ και νερ και τ ποτε, τ ποτε λλο!

– Π ς να κ νω, της ε πα που εγ θ λω και προσφ γι; Ελι ς δεν κ νει να φ ω; – Μπα! µπα! µπα! Ξεφ νισε. Φτ σε γρ γορα µη µαγαρ σεις το στ µα σου και µε τS αν βαλµ τους µ νο. Το λ δι δε βγα νει απ’ τις ελι ς; Κι αναφ ροντας τις λ ξεις «λ δι» κι «ελι ς» φτυσε, για να ξεπλ νη το στ µα της να µη µαγαρ ση.

– Π ς να κ νω της ξαναε πα, που δεν µπορ να φ ω χωρ ς προσφ γι; Κι αυτ κ νοντας πως θυµ θηκε κ τι, µου ε πε για να µε ξεφορτ θη: – Αν θ λεις καλ και σ νει προσφ γι, να πας στην πλαγι να βρης περδικα γα στις περδικοφωλι ς να φας. Κι αναφ ροντας τα περδικαυγ ξαν φτυσε...

Σελ δα 3 ΜΑΝΘΟΥ ΣΚΑΡΓΙΩΤH

«™ÙÔ ‰ÚfiÌÔ ÙˆÓ ·ÚˆÌ¿ÙˆÓ», ÙˆÓ Ì‡ıˆÓ Î·È Ù˘ πÛÙÔÚ›·˜ «Στο δρ µο των αρωµ των» µας ξεναγε µε το ν ο φρεσκοτυπωµ νο µυθιστ ρηµ του ο καταξιωµ νος εκπαιδευτικ ς και συγγραφ ας Μ νθος Σκαργι της. /ναν δρ µο που ξεκιν ει πριν απ 400 περ που χρ νια απ το χωρι της Ηπε ρου Περβαν , διασχ ζει την Κεντρικ Ελλ δα, το Αιγα ο Π λαγος και τα δοκιµαζ µενα απ τους πειρατ ς νησι του, περν ει απ το νησ της Αφροδ της, την αδελφοκ ρη Κ προ µας, και περιφ ρεται λη την τ τε Οθωµανικ Αυτοκρατορ α απ κρο εις κρον. Απ τη Μεσοποταµ α ως τον Ε ξεινο Π ντο, τη σουλτανικ βασιλε ουσα, τα Βαλκ νια και τις ν τιες παραδουν βιες περιοχ ς. /ναν δρ µο που δεν ε ναι καθ λου σπαρµ νος µε ευωδιαστ ρ δα, παρ την τιτλοφ ρηση του βιβλ ου, αλλ µε πολλ ς δυσ ρεστες και επικ νδυνες περιπ τειες. Επ πονες εκπλ ξεις που συναντ σε κ θε του β µα ο πρωταγωνιστ ς του πον µατος Κωσταντ ς, µετενσ ρκωση του ρωα του δηµοτικο τραγουδιο «Του νεκρο αδελφο », που κ νει λο αυτ το ταξ δι στο γνωστο, προκειµ νου να εκπληρ σει την τελευτα α επιθυµ α του πατ ρα του, δηλαδ να φ ρει στο µν µα του «θυµητ ρια» απ τα τρ α γιοφ ρια που εντοιχ στηκαν οι ισ ριθµες κ ρες του, του ∆ο ναβη, του Ευφρ τη και της Lρτας, προκειµ νου αυτ να στερι σουν. Στον Κωσταντ λαχε η µο ρα να κ νει το χρ ος αυτ και να ξαναζωνταν ψει τον πολυτρα-

γουδισµ νο µ θο το θρ λο του δηµοτικο τραγουδιο «Του γιοφυριο της Lρτας», πως αυτ ς µεταλλ χτηκε µεταφερ µενος απ χ ρα σε χ ρα. )πως µεταλλ σσεται η αλ θεια η οπο α µετοικε σε λλα µ ρη, αφο πα ει πλ ον να ε ναι αλ θεια και κτ µα των ανθρ πων και του χ ρου που γενν θηκε και γ νεται αλ θεια στα µ τρα εκε νων που την οικειοποιο νται. Η µετ λλαξη αυτο του µ θου κ νει την αν γνωση του µυθιστορ µατος συγκλονιστικ χ ρη στις διαφορετικ ς ερµηνε ες που περ τεχνα αποτυπ νει στο π νηµ του ο δηµιουργ ς του Μ νθος Σκαργι της. Lριστος τεχν της της γλ σσας, ευρυµαθ ς, περισπο δαστος και ακαταπ νητος µελετητ ς της ιστορ ας, των ηθ ν και των εθ µων των λα ν της Βαλκανικ ς και της Εγγ ς Ανατολ ς, ο συγγραφ ας χει σταχυολογ σει απανθ σµατα απ το γλωσσικ και φιλολογικ περιβ λι Ελλ νων, Κυπρ ων, Οθωµαν ν, Αρ βων, Περσ ν, Ποντ ων, Σλ βων, Αλβαν ν και Βλ χων απ λες τις χ ρες που περιδι βηκε ο πρωταγωνιστ ς, προκειµ νου να φ ρει εις π ρας την αποστολ του και να εκπληρ σει το χρ ος του. Μια αποστολ που τα ε χε λα: βιασµο ς, δολοφον ες, ληστ ς, πειρατ ς, αιχµαλωσ ες, φυλακ σεις, στερ σεις, µ ση, φθ νο, χαλκευµ νες κατηγορ ες, λυκοφιλ ες. Αλλ και περισσ αγ πη, ρωτα, ανθρωπι , φιλοξεν α, δικαιοσ νη, Χριστ και Αλλ χ.

Του Χαρ λαµπου Γαλι νδρα-Αρτινο

)λα αυτ που αντιµετ πισε ο Κωσταντ ς µε ξεχωριστ αντρειοσ νη, φρονιµ δα και αντοχ , λλοτε παλε οντας µε τα στοιχε α της φ σης και τα στοιχει και τους ανθρ πους, και λλοτε αλυσοδεµ νος. Και λλες φορ ς εµφορο µενος απ απ ραντη αγ πη για τη ζω , τις γυνα κες, τους συνανθρ πους, κολασµ νους και αγ ους. Πραγµατοπο ησε τσι ο Κωσταντ νος να ταξ δι που φ ρνει στο νου τη «Θε α κωµωδ α» του ∆ ντη: κ λαση, καθαρτ ριο, παρ δεισος. /να ταξ δι στα β µατα του Μεγ λου Αλεξ νδρου, των Μυρ ων του Ξενοφ ντα, στη διαφορετικ τητα των συνηθει ν και νοοτροπι ν καστου λαο . /να ταξ δι στον κ σµο της πολυπολιτισµικ τητας αι νες πριν απ τη σηµεριν παγκοσµιοπο ηση. /να ταξ δι στη µν µη, το µ θο, την Ιστορ α, τη θρησκε α. Ταξ δι που κ νει το µ θο ιστορ α και την ιστορ α µ θο.

/να ταξ δι ευφ νταστο και ανθρ πινο π ρα απ τε χη που υψ νονται απ κ θε πλευρ και διαφορετικ κ θε φορ αιτ α. Ταξ δι που οφε λεται στη φανταστικ πνευµατ δη σ λληψη και στον ενσυνε δητο µ χθο του δηµιουργο του. Το π νηµα αυτ , κατ την ταπειν µου γν µη, πρ πει διαβαστε χι µ νο απ τους γηγενε ς αναγν στες, αλλ και να µεταφραστε , κυρ ως στις γλ σσες που απαντ νται στα Βαλκ νια, τις παραδουν βιες και παρευξε νιες χ ρες, καθ ς και στις χ ρες της Εγγ ς και Lπω Ανατολ ς. Το βιβλ ο «Στο δρ µο των αρωµ των», το οπο ο κυκλοφορε απ τις καλ ς εκδ σεις «∆ι πτρα», θα παρουσιαστε στην Αθ να την Τετ ρτη, 24 Φεβρουαρ ου, στις 19.00, στην α θουσα εκδηλ σεων της Πανηπειρωτικ ς Συνοµοσπονδ ας Ελλ δας, Κλεισθ νους 15, 7ος ροφος, Οµ νοια, πισθεν του δηµαρχιακο µεγ ρου Αθην ν.

ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ (ΨΥΧΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ) ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ∆. ΚΟΥΤΣΟΥ /να µη συνηθισµ νο στο ευρ κοιν βιβλ ο, φιλοσοφικο χαρακτ ρα, εκδ θηκε πρ σφατα στην π λη µας και κυκλοφορε µε τον τ τλο «Επ κτητος» και τον υπ τιτλο «Ψυχικ'ς λειτουργ ες και προσωπικ τητα», µε µια πρωτ τυπη και συν µα καλλιτεχνικ σ νθεση εξωφ λλου, στο οπο ο απεικον ζεται ο περ ου ο λ γος φιλ σοφος συγγρ φων, παρατηρ ντας ατεν ζοντας συγχρ νως το αρχα ο Ρωµαϊκ τε χος της Νικ πολης και χοντας παρ τον π δα και υπ µ λης τη σηµατοδοτο σα τη χωλ τητ του βακτηρ α. Πρ κειται για να λ αν αξι λογο π νηµα, σως το µοναδικ στην ελληνικ βιβλιογραφ α για το θ µα που πραγµατε εται, συγγραφ ν απ τον γνωστ και απ προηγο µενα βιβλ α του περισπο δαστο και ελλογιµ τατο Νικ λαο ∆. Κουτσ απ την Πλατανο σα Ιωανν νων, πρ ην Σχολικ Σ µβουλο, µε αξιοζ λευτες πτυχιακ ς και µεταπτυχιακ ς σπουδ ς. Ο συγγραφ ας του βιβλ ου, αξιοποι ντας τα πνευµατικ και γνωστικ πανεπιστηµιακ του εφ δια, σε συνδυασµ µε την προσωπικ του ρευνα, µελ τη και αναδ φηση, φερε εις π ρας την ρτια αυτ επιστηµονικ εργασ α του, αποσκοπ ντας, πως ο διος αναφ ρει στον πρ λογ του, στη διερε νηση των ψυχικ ν λειτουργι ν και της συµβολ ς αυτ ν στη διαµ ρφωση της ανθρ πινης προσωπικ τητας,

σ µφωνα µε τις φιλοσοφικ ς αντιλ ψεις και τη διδασκαλ α του Επικτ του. Αναζ τησε και διερε νησε πρωτ στως τις διασωθε σες πρωτογενε ς πηγ ς αλλ και την υπ ρχουσα ελληνικ και ξ νη βιβλιογραφ α, η οπο α σ γκειται συνολικ σε διακ σιες ως γγιστα βιβλιογραφικ ς παραθ σεις, για να συνθ σει στη συν χεια περ τεχνα ολ κληρη τη µελ τη του, να καταλ ξει στα συµπερ σµατ του και να διατυπ σει τις προσωπικ ς του απ ψεις και παρατηρ σεις. Επ σης να αξιολογ σει τους παρ γοντες εκε νους, οι οπο οι συµβ λλουν στη διαµ ρφωση της προσωπικ τητας του ατ µου και να αποτιµ σει τον αγωνιστικ ελευθεροποι λ γο του Επικτ του, πως γρ φει στην εισαγωγ του, τ σο σε σχ ση προς τις παλι τερες, σο και προς τις µεταγεν στερες και τις σ γχρονες αντιλ ψεις. Ο λ γος του µεστ ς, συνεκτικ ς, ακριβ ς, περιεκτικ ς και κλασικ ς, απολεπισµ νος απ ποµπ δεις εκφρ σεις και εκτενε ς φιλολογικ ς παραθ σεις, διακρ νεται για την ορθο πεια, την καλλι πεια, την ευθ τητα, την εν ργεια και την πληρ τητα, µε σεβασµ και ευαισθησ α στον χειρισµ της γλ σσας. Ταυτ χρονα διανθ ζεται ενισχυτικ , σε λο το ε ρος της µελ της του, προς επ ρρωση των γραφοµ νων του, µε πλε στα σα χωρ α και ρ σεις του Επικτ του στην πρωτ τυπη γραφ τους. Παραθ τει

δε στα υποσ λιδα 850 και πλ ον υποσηµει σεις µε τη µορφ σχολ ων, επεξηγ σεων, παραποµπ ν και πρωτοτ πων χωρ ων αρχα ων συγγραφ ων. Το βιβλ ο (224 σελ.) απαρτ ζεται απ τ σσερα συνολικ κεφ λαια, στα οπο α παρουσι ζονται κατ σειρ ν: α) Οι περ ψυχ ς αντιλ ψεις των στωικ ν γενικ φιλοσ φων, µε την επισ µανση της διττ ς υπ στασ ς της ( λη-πνε µα, σ µα-ψυχ ). β) Η αναζ τηση των λ γων για τους οπο ους ο Επ κτητος αναδι ταξε τις ψυχικ ς λειτουργ ες και η αν δειξη του τρ που µε τον οπο ο οι λειτουργ ες αυτ ς (ορ'ξεως, ορµ ς και συγκαταθ'σεως) συµβ λλουν στη διαµ ρφωση της ανθρ πινης προσωπικ τητας. γ) Η αν πτυξη της ννοιας της προαιρ'σεως και η καταγραφ της αµφ πλευρης σηµασ ας της, η οπο α εξατοµικε ει τον νθρωπο και αυτοπροσδιορ ζει ηθικ τις πρ ξεις του και δ) Η διερε νηση της φ σεως του ανθρ(που µε αν λυση των επιµ ρους στοιχε ων της, τα οπο α συµβ λλουν στη διαµ ρφωση των χαρακτηριστικ ν της προσωπικ τητας. Παρ λληλα ο συγγραφ ας αν δειξε σ’ εµ ς τους επιγεν µενους τον µοναδικ αρχα ο φιλ σοφο που δρασε και κµασε στην *πειρο (χωρ ς βεβα ως να λησµονο µε και τον τερο επ σης Ηπειρ τη Νεοπλατωνικ φιλ σοφο Πρ σκο, ο οπο ος

κατηγορ θηκε για «ελληνισµ » απ βυζαντινο ς αυτοκρ τορες). Ερ νισε απ το σ νολο του διασωθ ντος ργου του Επικτ του λα εκε να τα στοιχε α, που προσιδ αζαν και εν σχυαν την επιλεγε σα προς µελ τη θεµατικ εν τητα του βιβλ ου του, τα οπο α συν ζευξε και παρ θεσε εναρµον ως, για να παραδ σει τελικ µια ολοκληρωµ νη και πλ ρη εργασ α στη δηµοσι τητα και στη σ γχρονη ελληνικ βιβλιογραφ α. /τσι, ο Επ κτητος, ο οπο ος γενν θηκε στην Ιερ πολη της Φρυγ ας της Μικρ ς Ασ ας, σπο δασε στη Ρ µη και δ δαξε στη Νικ πολη της Πρ βεζας απ το 94 µ.Χ. ως το θ νατ του το 138 µ.Χ. ε ναι αυτ ς που, π ραν του φιλοσοφικο του οικοδοµ µατος, προσ δωσε µεγ λη φ µη και α γλη τ σο στη Νικ πολη, σο και στην *πειρο ολ κληρη. Ο δε συγγραφ ας του παρουσιαζ µενου βιβλ ου Νικ λαος ∆. Κουτσ ς ε ναι αξι παινος για το επ τευγµ του αυτ και του πρ πει η δ ουσα τιµ .

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΩΛΕΤΤΑΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΟΣΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

Σελ δα 4

Iανου ριος - Φεβρου ριος - M ρτιος 2016

ΤΕΧΝΙΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΧΛΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

O Γαλατ ς Ε χε π νω στο ξ λινο τρ τροχο καροτσ κι τα µεταλλικ δοχε α του γεµ τα µε φρεσκ τατο γ λα. Ξεκινο σε καθηµεριν ξηµ ρωµα απ το χωρι του για να προλ βει να δ σει φρ σκο γ λα στην καθορισµ νη ρα που το χρει ζονταν οι νοικοκυρ ς στην π λη. Ο γαλατ ς π ρε απ το καρ τσι στα χ ρια του το κυλινδρικ µεταλλικ δοχε ο, που ε χε δ ο διαβαθµ σεις, µ α για τη µισ οκ και λλη για την ολ κληρη οκ και µε αυτ µετρο σε, ζ γιζε π σο γ λα θα παιρνε ο καθ νας. Ε χε σταµατηµ νο το καροτσ κι του ξω απ το σπ τι της κυρ Ουραν ας για να δ σει πρ τα γ λα σε αυτ . Ολ γιοµο το 5κανε το δοχε ο του µε γ λα και το δειασε στο µπακιρ νιο δοχε ο που του ε χε αφ σει η κυρ στο κεφαλ σκαλο. Το σκ πασε και µε το καπ κι κι απ π νω τοποθ τησε και την π τρα για να µην ρθει καµι γ τα και αναποδογυρ σει το καπ κι και χ σει τη µουσο δα της στο γ λα. /τσι του φηναν το δοχε ο και την π τρα στην εξ πορτα τους λες οι νοικοκυρ ς τις µ ρες που ε χαν κ ποιες δουλει ς που τις αν γκαζαν να λε ψουν το πρω και να µη

Tης Μαρ ας Μπιν τση * γ νεται να περιµ νουν το γαλατ . /βαλε φων : «οοοο γαλατααα ς». Κι τριξαν σε λ γο οι βαρι ς ξ λινες εξ πορτες, τραβ χτηκαν οι σ ρτες. Βγ καν οι νοικοκυρ ς, λλες µε µπακιρ νια δοχε α κι λλες µε π λινα. Κ θε πρω τσι γιν ταν, αυτ ς ταν οι πελ τισσες του, τα τοµα που τον περ µεναν να αγορ σουν το γ λα, που τους κουβαλο σε απ το χωρι . /τσι καναν λοι οι γαλατ δες, ξεκινο σαν µες στο ξηµ ρωµα για την π λη, µ νο που ο καθ νας τους ακολουθο σε τη δικ του διαδροµ κι ε χε τους δικο ς του

τες, για κρ µες, για γαλακτοµπο ρεκα κι τσι κι αυτ ς να ξ ρει π σο περισσ τερο γ λα να χει µαζ του. *ταν και κ µποσες φορ ς που λο και κ ποιος κτακτος πελ της στο δρ µο µπορε να βρισκ ταν, γι’ αυτ φρ νιµο ταν να χει π ντα µαζ του το κατιτ ς παραπ νω σε ποσ τητα. Με το ρ σκο µως τι µπορε και να του περ σσευε το γ λα. Σε αυτ ν την περ πτωση δεινοπαθο σε, γιατ « παιρνε σβ ρνα» τα σοκ κια φων ζοντας «φρ σκο γ λα, ολ παχο, ο γαλαταα ς» µ χρι να ξεπουλ σει. Ντροπ το ε χαν να γυρ σει π σω στο χωρι µε περισσευο µενο γ λα, κ λλιο να το 5χυνε στον γυρισµ µη το µ θουν. Κι στερα λλαξαν οι εποχ ς κι λλαξε και το σκηνικ και στην π ρτα της κ θε νοικοκυρ ς βλεπες τα πρωιν µπουκ λι γυ λινο γεµ το γ λα, που το φηνε ο γαλατ ς αθ ρυβα πια, χωρ ς να κ νει αισθητ την παρουσ α του. Κι αργ τερα ρθαν οι βιοµηχαν ες γ λακτος και η φιγο ρα του πλαν διου γαλατ γινε δυσδι κριτη πια κι πειτα ξεθ ριασε µ χρι που χ θηκε µες στην αχλ του χρ νου.

Tου ∆ρ Φ(τη Παρασκευ πουλου* ΑL

Η σ ντοµη αυτ επισκ πηση του δηµοτικο τραγουδιο των Τζουµ ρκων δεν αποτελε παρ µια απ πειρα ερµηνε ας µε β ση τη νιτσεϊκ αντ ληψη για το απολλ νειο και το διονυσιακ στοιχε ο. Με την ννοια αυτ τα δηµοτικ τραγο δια των Τζουµ ρκων ε ναι το perpetuum vestigium (το διαρκ ς χνος) της συν νωσης του απολλ νειου και του διονυσιακο . Μια λλη ψη της συλλογικ ς ταυτ τητας των Τζουµερκιωτ ν.

∆εν υπ ρχει αµφιβολ α πως η συγκρ τηση του πρ του ανεξ ρτητου ελληνικο κρ τους το 1830 αποτ λεσε τη δικα ωση του επαναστατικο αναβρασµο στην ελληνικ Χερσ νησο στις αρχ ς του 19ου αι να. Απ την λλη µως ε ναι εξ σου αληθ ς τι το πρ το ελληνικ κρ τος µε σ νορα τη γραµµ Αµβρακικο – Παγασητικο και πληθυσµ 740.000 κατο κους περιλ µβανε να µικρ τµ µα του ελληνισµο της Οθωµανικ ς Αυτοκρατορ ας. Το µεγαλ τερο µ ρος του παρ µενε υπ την πολιτικ κυριαρχ α της Οθωµανικ ς Αυτοκρατορ ας. Κρ θηκε, εποµ νως, απαρα τητο να οργανωθε διπλωµατικ υπηρεσ α η οπο α θα αντιπροσ πευε το ελληνικ βασ λειο στο εξωτερικ και θα αναλ µβανε την προστασ α των συµφερ ντων των αλ τρωτων Ελλ νων της Οθωµανικ ς αυτοκρατορ ας, ρα και της Ηπε ρου. Η διπλωµατικ παρουσ α της Ελλ δας στην Οθωµανικ Αυτοκρατορ α και ιδια τερα στην *πειρο αποτελε σαφ νδειξη του ενδιαφ ροντος της ανεξ ρτητης Ελλ δας για τους αλ τρωτους /λληνες και ενισχ εται µε τις διαδοχικ ς κρ σεις του Ανατολικο ζητ µατος κατ τον 19ο αι να. Τον Απρ λιο του 1833 συγκροτ θηκε η «επ του Βασιλικο Ο κου και επ των Εξωτερικ ν Γραµµατε α της Επικρατε ας», η οπο α το καλοκα ρι του 1846 µετονοµ στηκε σε Υπουργε ο. /ως τα τ λη του 1833, η αντιβασιλε α εκτ ς απ τη συγκρ τηση πρεσβει ν προχ ρησε στη σ σταση Γενικ ν Προξενε ων, Προξενε ων και Υποπροξενε ων σε δι φορες π λεις του εξωτερικο . Οι Πρεσβε ες και τα Γενικ Προξενε α ιδρ θηκαν σε πρωτε ουσες χωρ ν, εν Προξενε α και Υποπροξενε α σε µικρ τερες π λεις. Το 1833 διορ σθηκε πρεσβευτ ς της Ελλ δας στην Κωνσταντινο πολη ο Κων. Ζωγρ φος. )σον αφορ στον Ηπειρωτικ γεωγραφικ χ ρο ιδρ θηκε Προξενε ο στην Πρ βεζα. Ως πρ ξενος της Ελλ δας διορ στηκε ο Μιχα λ Σο τσος (1833), ο οπο ος εγκαταστ θηκε στις 4 ∆εκεµβρ ου 1834. Η αρµοδι τητα του προξενε ου εκτειν ταν στον γεωγραφικ χ ρο Ηπε ρου και Αλβαν ας καθ ς και στην παραλ α Ιον ου και Αδριατικ ς. Το 1841 ο Μιχα λ Σο τσος τοποθετ θηκε στο Προξενε ο Θεσσαλον κης και στη θ ση του διορ σθηκε ο Γε ργιος Λεβ ντης (Αρχε ο Υπουργε ου Εξωτερικ ν, φακ. 36/2). Το φθιν πωρο του 1843 ο Νικ λαος Μαυροµ της διορ σθηκε Πρ ξενος στην *πειρο και Αλβαν α (ΦΕΚ 1843, αρ. 38, Αθ να, 9 Νοεµβρ ου 1843), ο οπο ος απολ θηκε το 1845 και αν λαβε καθ κοντα ο Υποπρ ξενος Ιω ννης Γεωργι δης. Τον Φεβρου ριο του 1847 ο Σπυρ δων Ρενι ρης αντικατ στησε τον Ι. Γεωργι δη. Το 1850 ο λοχαγ ς Αντ νιος Κ ντης τοποθετ θηκε Υποπρ ξενος στην Πρ βεζα (ΦΕΚ 1850, αρ. 26, Αθ να, 16 Αυγο στου 1850), εν το 1852 ο Εµµ. Χουρµουζι δης προ χθη σε Υποπρ ξενο στη θ ση του Α. Κ ντη (Α.Υ.Ε. 1852, φακ. 36/8, 9 Αυγο στου 1852). Παρ λληλα µε το Προξενε ο στην Πρ βεζα λειτουργο σε υπ την εποπτε α του και Υποπροξενε ο στα Ιω ννινα. Αρχικ το Υποπροξενε ο λειτουργο σε ως Προξενικ Εµπορικ Πρακτορε ο, εν στις 24 Αυγο στου 1837 αναβαθµ στηκε σε Υποπροξενε ο. Στις 28 Μα[ου 1835 τοποθετ θηκε προξενικ ς πρ κτορας ο Τελ σφορος Κλ ριτζης, ο οπο ος το 1837 αναβαθµ στηκε σε Υποπρ ξενο. Με βασιλικ ∆ι ταγµα της 1ης Αυγο στου 1850 µετατ θηκε η δρα του κατ την *πειρο και Αλβαν α Προξ νου απ την Πρ βεζα στα Ιω ννινα και ο Τελ σφορος Κλ ριτζης απολ θηκε λ γω ηλικ ας. Το 1851 Γενικ ς Πρ ξενος της Ελλ δας στα Ιω ννινα διορ στηκε ο Σ. Ρωσ ττος (Α.Υ.Ε. 1848, φακ. 36/2). ∆ιαπιστ νουµε λοιπ ν τι κατ την περ οδο 1833-1853 λειτο ργησε Προξενε ο στην Πρ βεζα και Υποπροξενε α στα Ιω ννινα. Παρ λληλα λειτο ργησε και Προξενικ Πρακτορε ο στην Lρτα απ το 1847. Το 1847 διορ στηκε Προξενικ ς Πρ κτορας στην Lρτα ο Λουκ ς Σκ ρος (ΑΥΕ 1847, φακ.

36/8, Πρ βεζα, 30 Απριλ ου 1847), εν το 1852 ο Ι. Γεωργι δης (ΑΥΕ 1852, φακ. 36/2).

* Φιλ λογος, Συγγραφ'ας

*Φιλ λογος - Ιστορικ ς

πελ τες. Κι λλοι κουβαλο σαν τα γκιο µια τους µε τα τρ τροχα ξ λινα καρ τσια κι λλοι µε τα γαϊδουρ κια. Π νω κ τω, χοντας ο καθ νας τους µ α σταθερ σχετικ πελατε α, γν ριζε και π σο γ λα χρειαζ ταν να χει µαζ του. Β βαια, εκε που µια νοικοκυρ αγ ραζε καθηµεριν µια οκ , αν θα κανε και καµι τυρ πιτα γαλακτοµπο ρεκο, θα χρειαζ ταν σ γουρα κι λλη µια οκ γ λα επιπλ ον. Για να ικανοποι σει και την ποια πελ τισσα του και να µη ξεµε νουν µως και οι λλες απ τη σταθερ ποσ τητα, φρ ντιζε να πι νει και λ γη κουβ ντα για να µαθα νει ποιες νοικοκυρ ς την επ µενη µ ρα ε χαν σκοπ για π -

*Φιλ λογος - Συγγραφ'ας ∆ιδ κτωρ Ψυχολογ ας

Το perpetuum vestigium των δηµοτικών τραγουδιών των Τζουµέρκων Στο πρ το δηµοσιευµ νο ργο του, η Γ ννηση της Τραγωδ ας, ο Ν τσε (Friedrich Nietzsche, 1844-1900), αναφ ρεται και στο δηµοτικ τραγο δι, που το θεωρε συν νωση του απολλ νειου και του διονυσιακο στοιχε ου. «Η εξαιρετικ δι δοσ του σε λους τους λαο ς, που δυναµ νει συνεχ ς µε ν ες δηµιουργ ες, ε ναι για µας τεκµ ριο της δ ναµης αυτ ς της διπλ ς καλλιτεχνικ ς ορµ ς της φ σηςX ορµ ς που αφ νει τη σφραγ δα της στο λαϊκ (δηµοτικ ) τραγο δι ακριβ ς πως, κατ’ αναλογ α, οι οργιαστικ ς παρορµ σεις εν ς λαο διαιων ζονται στη µουσικ του» (Φρ. Ν τσε, Η γ ννηση της τραγωδ ας, Αθ να: Εστ α, 2009, 84-85). Κατ την ποψ του, η µελωδ α, ως γν σια κφραση του διονυσιακο στοιχε ου, εκφρ ζεται στο δηµοτικ τραγο δι και αντικειµενοποιε ται µ’ ναν µοναδικ τρ πο. «Η µελωδ α σκορπ ει γ ρω της σπ θες εικ νων, που µε την ποικιλ α τους, τις απ τοµες εναλλαγ ς τους και τη µανιακ επιτ χυνσ τους φανερ νουν µια γρια δ ναµη» ( .π. 85). Με αφετηρ α τη θ ση αυτ του Ν τσε µπορο µε να προσεγγ σουµε γενικ το δηµοτικ τραγο δι και ειδικ τερα τα δηµοτικ τραγο δια των Τζουµ ρκων. Ε ναι εφικτ , µετ τη συστηµατικ µελ τη αυτ ν, να αναζητ σουµε το διονυσιακ στοιχε ο στη φ ση των πραγµ των, στη δ ναµη των γεγον των, στην κατ φαση της ανθρ πινης φ σης και της ζω ς. Οι ιδια τερες συνθ κες ζω ς των ορεσ βιων των Τζουµ ρκων, οι κοινωνικ ς δοµ ς και τα ιστορικ γεγον τα αποτελο ν το πρωταρχικ ερ θισµα για να εκδηλωθε η διονυσιακ ορµ µε δι φορους τρ πους. /να τ τοιο γεγον ς της καθηµεριν ς ζω ς ε ναι το παρ πονο της κ ρης, γιατ η µ να της την π ντρεψε στον κ µπο, µακρι απ των βουν ν την ελευθερ α. Μ ννα µε κακοπ ντρεψες και µ’ δωσες στους κ µπους, κι εγ το κ µα δε βαστ , ζεστ νερ δεν π νωX

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΞΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΗΠΕΙΡΟ (1833-1913)

Tου Κ(στα Μαργ(νη* εκε τ’ αηδ νια δε λαλο ν κ’ οι κο κοι δεν το λ νε, το λ γει ο πετροκ τσυφας σα δ λιο µοιριολ γι. (Απ τη συλλογ του Χρ. Ν. Λαµπρ κη, Τραγο δια των Τσουµ ρκων, Αθ να: Σ λλογος Βουργαρελιωτ ν Αττικ ς, 2013, σ. 120, [118] (Β)). Η ισχυρ βο ληση για ζω των Τζουµερκιωτ ν, που συνδ εται µε το ρωµαλ ο φυσικ τοπ ο, τις χαρ ς της ζω ς των ανθρ πων και την αγ πη, αποτυπ νεται σ’ να λλο τραγο δι. Χα ρεται ο πε κος χα ρεται, χα ρεται τους αγ ρες, χα ρεται κ’ νας λατος τους π γους και τα χι νια, χα ρεται ο Το ρκος τ λογο κι ο Φρ γκος το καρ βι, χα ρεται κ’ νας νιο τσικος, χα ρεται το τραπ ζι. Τρ α κορ τσια τον κερν ν, τα τρ α αρ δα αρ δαX το ’να κερν ει µε το γυαλ και τ λλο µε την κο πα, το τρ το το καλ τερο µ’ ν’ ασηµ νιο τ σι. ( .π., σ. 108, [93] (Β))

Iανου ριος - Φεβρου ριος - M ρτιος 2016

Σελ δα 5

IΣTOPIA TEXNH ΠOΛITIΣMOΣ

«H M να της Kατοχ ς» µ'σα απ το εικαστικ 'ργο του ∆ηµ τρη Κατσικογι ννη Tης ∆ρ Στ'λλας Μουζακι(του* Η προσωπικ και η καλλιτεχνικ ζω του ζωγρ φου και γλ πτη ∆ηµ τρη Κατσικογι ννη (1915-1991) ε ναι ρρηκτα συνυφασµ νη µε το µ θο του «αγωνιστ » καλλιτ χνη, θ µατος και θ τη ταυτ χρονα του ιερο και αξεπ ραστου χαρ σµατος της καλλιτεχνικ ς του δηµιουργ ας. Υπ ρξε, αδιαµφισβ τητα, νας απ τους σηµαντικ τερους /λληνες καλλιτ χνες που δωσε ν α πνο στις εικαστικ ς τ χνες. Η δηµιουργ α του καταξι θηκε µ σα απ διεθνε ς διακρ σεις και βραβε α και λειτουργε ως παρ δειγµα συνεχο ς αναζ τησης και πειραµατισµο . Γεννηµ νος στην Καρυ Ολ µπου, σπο δασε στην Αν τατη Σχολ Καλ ν Τεχν ν η οπο α το 1939 του δωσε υποτροφ α για το Παρ σι που κανε µελ τη για την αναστ λωση του Μουσε ου ∆ελφ ν. Ο ασυµβ βαστος χαρακτ ρας του θα τον οδηγ σει σ ντοµα σε αγωνιστικ µονοπ τια, που η ζω του θα στιγµατιστε απ µια αν µεικτη α σθηση αποµ νωσης και αβεβαι τητας. Το 1952, στερα απ φυλ κιση δ ο χρ νων, καταδικ στηκε ισ βια για την αντιστασιακ δρ ση του. Φυλακ στηκε στην Κ ρκυρα, στα Τρ καλα, στη Λ ρισα, στην Αλικαρνασσ και ξαν στην Κ ρκυρα, απ που αποφυλακ στηκε το 1961 µε ιδια τερα επιβαρυµ νη υγε α. Στην επαφ του µε τα ευρωπαϊκ κιν -

µατα στο Παρ σι εµπν εται απ το γαλλικ Συµβολισµ , εν η βαθι γν ση της βυζαντιν ς αγιογραφ ας τον ωθο ν προς τη διαµ ρφωση εν ς τελε ως προσωπικο φους, που µ σα απ µονοχρωµατικ ς θεµατικ ς επιλογ ς και εξαϋλωµ να χρ µατα φιλοτεχνο νται εικαστικ θ µατα εµπνευσµ να απ τους πολιτικο ς εξ ριστους, το Πολυτεχνε ο, τους αγροτικο ς αγ νες, την τροµοκρατ α, την παγκ σµια ειρ νη και γενικ τερα τους αγ νες και τις αγων ες των λα ν για µια ζω χωρ ς αδικ ες και µισαλλοδοξ α. Ε ναι γεγον ς τι τα ργα του Κατσικογι ννη αναφ ρονται σε πανανθρ πινες και διαχρονικ ς αξ ες, φορε ς σκ ψεων και στ χων, ιδανικ ν και συναισθηµ των που αποδ δονται µε πρωτοφαν µνηµειακ τητα σον αφορ , κυρ ως, στην ανθρ πινη µορφ η οπο α ανυψ νεται σε καθολικ σ µβολο. H µελ τη των προσωπογραφι ν του αν γουν τις επιµηκυµ νες, αρχετυπικ ς µορφ ς των συνθ σε ν του στα κυκλαδικ ειδ!λια και στην τ χνη των µανιεριστ!ν και του Μοντιλι νι. Η αποτ πωση της ντονης κ νησης και των µυ ν στα κλασικ πρ τυπα και την αναγεννησιακ τ χνη, εν θεµατολογικ , τα ργα του ε ναι επιφορτισµ να απ ννοιες, πως η µοναξι της παρξης, η επαφ και το αλληλ γγυο, η πυκν ουσ α της ζω ς και ο διαρκ ς αγ νας των λα ν που αγων ζονται

για τα ανθρ πινα ιδανικ της ελευθερ ας και της δηµοκρατ ας. Ο ∆ηµ τρης Κατσικογι ννης (19151991) µε ασ λληπτη µαεστρ α και ρεαλισµ δ νει µια δυναµικ εκδοχ της κατοχικ ς µ νας. Αυτ τη φορ µας συγκλον ζει ο αγ νας της αρχετυπικ ς ηρω δας µητ ρας, που λυσσαλ α κ νει τα π ντα, µ σα στις αντιξο τητες του πολ µου, για να σ σει την οικογ νει της και να την οδηγ σει ενωµ νη ξω απ τη δ νη των τραγικ ν γεγον των που ζει. Με το κεφ λι ψηλ και πρ σωπο τραχ σαν π τρα, µοι ζει µε ακλ νητο βρ χο που σες επιθ σεις και αν δεχτε , στ κει εκε … π ντα περ φανη και δυνατ (Εικ.1). Σκιαγραφε αριστοτεχνικ το πορτρα το της αλ γιστης – µα και τ σο ανθρ πινης – ηρω δας. Ε ναι η µ να σ µβολο που µ νει ρθια ακ µα κι ταν λα γ ρω της χουν γκρεµιστε . Με βλ µµα αγ ρωχο, µοι ζει να κοιτ ζει

*Καθηγ τρια της Ιστορ ας της Τ'χνης στο Ελληνικ Ανοικτ Πανεπιστ µιο Επιµελ τρια Εκθ'σεων

M ÙË Ì·ÙÈ¿ Ù˘ o›ËÛ˘

°πøƒ°O™ ∫O∆∑πOÀ§∞™ (¶§∞∆∞¡OÀ™∞,1909 – ∞£∏¡∞,1956) ... ∆ σκαλος τ τε στο χωρι µας ε ταν κ ποιος Τσαποδ ντης, κ που απ ξω απ τα Γι ννινα, που Κ ριος ο δε ποια µο ρα κακ τον ε χε ρ ξει στον τ πο µας. Lλλο ε ταν τ’ νοµ του, µα τον αν φερναν λοι µε το παραγκ µι του. Και φα νεται πως τον βγαλαν τσι εξαιτ ας των δοντι ν του που θ τανε µακρι σαν τσαπι . Οι χωρι τες χουν µοναδικ επιτυχ α στα παραβγ λµατα, βρ σκουν το κουσο ρι σου και στο σταφν ζουν µια χαρ . Ο Τσαποδ ντης αυτ ς, που δεν τον πρ φτασα εγ , ε χε καταντ σει το φ βητρο της περιφ ρειας. Τα παιδι τον αν βαναν µε τρ µο, σαν το δι βολο τον διο. Αυτ ς δεν ξερε απ κουβ ντες κι απ περαδ θε. /παιρνε τη β ργα και σ’ αλ λιαζε, µε την παραµικρ αφορµ , στ’ αυτι , στα χ ρια, στα γ νατα, στα κωλοµ ρια. Μα κι απ κλωτσι ς δεν υστερο σε. ^στερα βανε σ’ εν ργεια κι λλες σωφρονιστικ ς µεθ δους. Τους βανε και γον τιζαν, την ρα που µαθ µατος, απ νου σε στουρν ρια, γυρισµ νους αν ποδα απ’ τους λλους. Τους τριβε την απαλ µη µε τσουκν δες. Τους κλεινε µ σα και τους φηνε νηστικο ς µια µ ρα, µια ν χτα. Βαρο σε τ σο αλ πητα, που πολλ ς φορ ς τους σηµ δευε το πρ σωπο. Γιατ δερναν τ σο σκληρ τους υποταχτικο ς των οι δασκ λοι εκε νου του καιρο ; Lκουσα, θαρρ , πως ο Τσαποδ ντης ε χε κ ποιο ελ ττωµα σωµατικ – ε ταν, νοµ ζω, κουτσ ς. Η κουτσαµ ρα σε µια τ τια εποχ , που καταδ καζε αµε λιχτα κ θε αναπηρ α, ε ταν κ τι το ανυπ φορα εξευτελιστικ . Ποι ς λοιπ ν θα ρ ξει την π τρα του αναθ µατος απ νου σ’ αυτ ν το σηµειωµ νο νθρωπο, που δε θα µπορο σε να σταθε πουθεν απ’ τα περιγ λια, και των µαθητ ν του πρ τα πρ τα; Επιπλ ον, τα χρ νια κε να δεν αποτελο σαν το µαθητικ προσωπικ συχα αρνι , µαθη-

ξω.. τον λιο, την ελπ δα, που φα νεται τι ρχεται απ µακρι . Lλλες φορ ς, το πρ σωπ της θλιµµ νο, αλλ ταυτ χρονα τ σο µορφο και τρυφερ τη στιγµ που κοιτ ζει το µωρ της που κοιµ ται συχα, αποπν ει µια συγκρατηµ νη καλοσ νη. Τα τερ στια µ τια της φανερ νουν πως δοκ µασε λες τις τραγωδ ες της ζω ς, και πως αν βηκε σκαλ σκαλ τον π νο, τα β σανα και το θ νατο (Εικ.2), για να χτ σει αυτ ν την ανυπ ρβλητη και σεβ σµια προσωπικ τητα. Μοι ζει µε παρτο οχυρ , που αντιµετωπ ζει τον κ νδυνο µε παρρησ α και τ λµη. Μ σα απ τα µ τια των δ ο εικαστικ ν, αντικρ ζουµε µε δ ος και συγκ νηση τη µ να - ηρω δα της εκ στοτε Κατοχ ς… του εκ στοτε Πολ µου…

µ να να τραβο ν το δρ µο του Θεο , παρ λυκ πουλα που του κ κου προσπαθο σε ο δ σκαλος να τα ηµερ σει. Τα περισσ τερα απ’ τα µαθητο δια ε ταν µεγ λα στην ηλικ α, σχεδ ν της παντρι ς, παληκαρ πουλα σωστ . Σε περιπτ σεις χειροδικ ας, αντιστ κουνταν συχν κι αυτ . Που να τους κ µει καλ ο Τσαποδ ντης, τ τιο αντροµανι ! Αγρ µια ατ θασα, µε την πρ τη σ γκρουση που θα ξ σπαγε απ νου τους, πα ρνανε δρ µο και δεν ξαναπατο σαν στο σκολι . Οι γονιο τους δε µπορο σαν να τους επιβληθο ν ε τε δεν ε τανε σε θ ση να λογαρι σουν τη διακοπ για ζηµι . ∆εν θελαν οι γιοι τους να µ θουν γρ µµατα, τ σο το καλ τερο! Ας φ λαγαν τα γ δια ας τραβο σαν κοντ απ καν ναν τεχν τη, για να βγ ζουν α ριο το ψωµ τους. L, λα κι λα, δεν τ χαν αυτο τα παιδι τους για ξ καµα, να τους κ ψει το α µα και να τ’ αφ σει σακ τικα ο κ θε τροξ ς, ο κ θε παλαβι ρης. Ας χουν τ τια συστ µατα οι παιδαγωγο , µα κι ο γονι ς ορ ζει το παιδ του. Το αποτ λεσµα ε ταν να χουν µε νει αγρ µµατοι ο πιο πολ ς κ σµος. Οι γεροντ τεροι β βαια δεν ξεραν ο τε το λφα, που λεν, γιατ στα χρ νια τους δε βρισκ ταν πουθεν εκε γ ρω σκολι . Μα κι οι κατοπινο µε δυσκολ α κατ φερναν να β νουν την υπογραφ τους, να χαρ ζουνε δυο λ ξεις. ∆ι βαζαν κουτσ στραβ , µα τους ερχ τανε κ πος µεγ λος να γρ ψουν, αγγαρε α πολ βαρι . Ο πατ ρας µου, που του ρεσε να παρακολουθε και φηµερ δα, ε ταν εξα ρεση απ’ τις λιγοστ ς στην περιφ ρεια. /κανε την εντ πωση σχεδ ν λογ ου. Τ ση αγραµµατοσ νη βασ λευε τ τε στα Τζουµερκοχ ρια... ΠΙΚΡΗ ΖΩΗ

Φευγι #σκαψα τη γη/ %ργωσα τη θ λασσα/ Π ταξα σε σκληρο ς ουρανο ς/ Για να τ τε/ Που χ ρευα µε τον λιο βουτ!ντας στη λ µνη της χαρ ς,/ µε τα γ λια µικρ βλαστ ρια να πα ζουν ατ θασα/ Τ!ρα η ν χτα κλα ει π νω απ τη ξεψυχισµ νη Ανατολ / #να φευγι µου κλε νει το µ τι αγεν στατα/ Το τ ποτα στρ!νει τραπ ζι για δ ο/ και τα νειρα,/ µισ σβηστα κερι να φωτ ζουν το δε πνο/ Σε παρακαλ!/ µη φ ρεις τ ποτα να πιω/ δεια τα θ λω τα ποτ ρια µας να στ κουν/ +σως.../ Μια αγ πη µου να στ ξει και γεµ σουν./ Χριστ να Λ. Γαλι νδρα

Μισεµ ς Η ξενιτει , η ξενιτει , η ξενιτει αγριοπερ στερο σε ξ βεργα πιασµ νο µε β ρδιες να ραµφ ζει το κορµ της πατρ δας και το µικρ σου δ χτυλο το χιλιοφιληµ νο πουλ ξενιτεµ νο. Αχ, ξενιτει µαντ λι λερωµ νο απ0 της πατρ δας το λυγµ σε ε δα π λι µουσκεµ νο στα σ νορα δεµ νο. Ξ φραγη στους αν µους η µορφη φωλι σου και µπαινοβγα νουν κυνηγο λαβ!νουν τα φτερ σου και κ θε ν α χαραυγ φυγ µυρ ζουν τα µαλλι σου. Β'ρα Π'τσα - Βασιλε ου

Τ ραγε; Καν ναν δε λογ ριασες και δεν συµβιβαζ σουνα ο τε ποτ κρυβ σουνα κι ρθε η !ρα που τα νειρα κοµµ τιασες Αποχ!ρησες µε τ σο θ ρυβο αιµατηρ και επ!δυνο την ελευθερ α της σκ ψης π ρες µαζ σου κι φησες τα σηµ δια σου µε το κορµ σου Τ ραγε εκε ψηλ να βλ πεις και τι µ λλον να προβλ πεις; τα σ νορα ποι ς θα ξεπερ σει ποι θα'ναι η τελευτα α πρ ξη; Eλ'νη Φλεµετ κη- Γκουτζο λα

Σελ δα 6

Iανου ριος - Φεβρου ριος - M ρτιος 2016

ΤΑΤΣΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙ∆ΗΣ «Μν µης εγκ(µιο για τον κορυφα ο Ηπειρ(τη βιολον στα-µουσικοπαιδαγωγ -αρχιµουσικ » «Θα γ νω µεγ λος βιολιστ ς» Η µικρ αλλ τ σο περιεκτικ φρ ση γρ φτηκε µε µολ βι σε να κιτρινισµ νο τετρ διο του ∆ηµοτικο δια χειρ ς Τ τση Αποστολ δη και γινε πραγµατικ τητα µ σα σε δ σκολες και αντ ξοες συνθ κες. Το παρ ν αρθρ διο ας θεωρηθε ως ελ χιστος φ ρος τιµ ς στη µν µη του, γραµµ νο απ ναν συµπατρι τη και θαυµαστ του καλλιτεχνικο ο στρου του. Με το νοµα Χριστ δουλος-Χρ στος γενν θηκε στον Καλουτ ( Καλωτ ), κοιν τητα του νυν ∆ µου Κεντρικο Ζαγορ ου, την 10η Φεβρουαρ ου του 1928. *ταν υι ς του αφροδισιολ γου – δερµατολ γου Π τρου Αποστολ δη (1896-1988), γνωστο Ως «Κ κκινου ∆ηµ ρχου» των Ιωανν νων, την περ οδο κυριαρχ ας του ΕΑΜ. Η ενασχ ληση µε το βιολ ταν µ λλον τυχα α, µ σω του Μπουχρ πουλου, Γιαννι τη εµπ ρου της εβραϊκ ς κοιν τητας των Ιωανν νων, ερασιτ χνη βιολον στα και πελ τη του πατ ρα του. Ακολο θησε η εγγραφ του στο τ τε Ωδε ο των Ιωανν νων, στην τ ξη της χαρισµατικ ς )λγας Μ ντζου (µε καταγωγ απ την Κωνσταντινο πολη), δασκ λας επ σης λαµπρ ν Γιαννιωτ ν βιολονιστ ν (Ντ νος Κωνσταντιν δης, ∆ηµ τρης Βρ σκος, Θ δωρος Τενεζ κης, κ. ), µε την οπο α κανε µαθ µατα βιολιο ( ως το 1946). Το 1943, 15ετ ς, γινε µ λος της ΕΠΟΝ µε το ψευδ νυµο «Ρ γας» και εντ χθηκε –ως βιολον στας– στο πολιτιστικ τµ µα της αντιστασιακ ς οργαν σεως. Για λογαριασµ της, συν λεξε και κατ γραψε αντ ρτικα τραγο δια της Ηπε ρου, τα οπο α εκδ θησαν σε µικρο σχ µατος βιβλιαρ κι, το οπο ο σ µερα αγνοε ται.

Απ τ χη, ταν συνελ φθη απ τους Γερµανο ς, δεν στ λθηκε σε στρατ πεδο συγκεντρ σεως. Το 1947 µετακ µισε στην Αθ να και γρ φτηκε στο Ωδε ο Αθην ν και την τ ξη του Γεωργ ου Ευστ. Λυκο δη (1895-1955), λαµπρο βιολον στα. Στην περ οδο αυτ παιζε µουσικ του Χατζιδ κι στο Θ ατρο Τ χνης για να εξασφαλ σει τα προς το ζην. Αισθαν ταν – πως ο διος ε πε– «ευτυχ ς µ χρι το σηµε ο να πιστε ω τι πρ πει να πληρ νω και χι να µε πληρ νουν». Το 1952 δηµιο ργησε, µε τη σ ζυγ του /ρση (επ σης βιολον στα) συµµαθητ ς του στην τ ξη µουσικ ς δωµατ ου του ωδε ου, και µε παρ τρυνση του Γ. Λυκο δη, το π λαι ποτ περ φηµο Ελληνικ Κουαρτ το. Η δρ ση του δι ρκεσε σχεδ ν µ χρι το 1990, µε περισσ τερες απ 100 στην Ελλ δα και εξωτερικ . Το 1954 απεφο τησε απ το Ωδε ο Αθην ν µε δ πλωµα και πρ το βραβε ο. Το 1955 γινε µ νιµος βιολον στας στην Κρατικ Ορχ στρα Αθην ν, χοντας δη προϋπηρεσ α πεντ µισι ετ ν και πα ζοντας µ λιστα για κ ποιο δι στηµα στο διο αναλ γιο µε τον Ν κο Σκαλκ τα. Το 1957 -µε υποτροφ α του Ι.Κ.Υ.π γε στο Παρ σι που κανε µαθ µατα ( ως το 1960) µε τον Henryk Szeryng δι σηµο Πολων σολ στ και συνθ τη (1918-1988). Με τ τοια εφ δια και χ ρις στο ταλ ντο του, ο Τ. Αποστολ δης ταν φυσικ να αποσπ σει το 1ο Βραβε ο σε διαγωνισµ σεµιναρ ου του δασκ λου του στη Γαλλικ Μουσικ Ακαδηµ α της Ν καιας, ερµηνε οντας την 1η Σονατ να για βιολ και πι νο, («Κρητικι ») του Μ κη Θεοδωρ κη.

Tου Θωµ Tαµβ κου* ∆ιετ λεσε εξ ρχων της ορχ στρας (1965-84) αλλ και της Συµφωνικ ς Ορχ στρας του Ε.Ι.Ρ. (1960-1973). Στο ενεργητικ του καταγρ φονται 31 εµφαν σεις του ως σολ στ µε την Κ.Ο.Α. και περισσ τερες απ 80 µε τις λοιπ ς Ελληνικ ς ορχ στρες, και επ σης µε ξ νες πως τη Philarmonia Hungarica, κ. . Συνεργ σθηκε µε τους πιαν στες Αργ ρη Κουν δη, Ν κο Αθηνα ο και Lρη Γαρουφαλ σε ντο ο βιολ -πι νο. Με τον τελευτα ο σχηµ τισαν, το 1971, λαµπρ δ δυµο και παρουσ ασαν τα περισσ τερα ργα του αντ στοιχου ελληνικο και ξ νου ρεπερτορ ου σε αµ τρητες συναυλ ες σε λη την επικρ τεια. Υπ ρξε επ σης σπουδα ος µουσικοπαιδαγωγ ς. Απ το 1955 και ως το 2007, δ δαξε στο Ωδε ο Αθην ν, στις τ ξεις βιολιο , µουσικ ς δωµατ ου και µαθητικ ς ορχ στρας. aδρυσε τη Μικρ Ορχ στρα Εγχ ρδων την οπο α και διη θυνε σε επιτυχε ς συναυλ ες. Ως αρχιµουσικ ς επ σης συνεργ στηκε µε το Σ νολο Μαρσ ας, την Ελληνικ Καµερ τα και βεβα ως µε την Κ.Ο.Α. Το 1977 προβλ θηκε το ντοκυµαντ ρ για τη ζω του µε τ τλο «Ο βιολιστ ς Τ τσης Αποστολ δης» σε σκηνοθεσ α του φ λου του –απ τα τη της ΕΠΟΝ– Κ στα Σφ κα. Το 1978 αν λαβε διευθυντ ς της Ορχ στρας Ωδε ου Αθην ν. Η προσφορ του στην ελληνικ λ για µουσικ ε ναι ανεκτ µητη. Ερµ νευσε δεκ δες ργων εκ των οπο ων αρκετ αφιερ θηκαν σ’ αυτ ν. Μεταξ αυτ ν τα κονσ ρτα για βιολ του ∆ηµ τρη ∆ραγατ κη (µε τον οπο ο τον συν δεε ρρηκτη φιλ ας, π ραν της κοιν ς ηπειρωτικ ς καταγωγ ς τους) και του Γ.Α. Παπαϊω ν-

νου τα οπο α και φωνογραφ θηκαν. Η δισκογραφικ παρουσ α του ε ναι ερικυδ ς και περιλαµβ νει ργα των Καλοµο ρη, Σκαλκ τα, Σισιλι νου, Θεοδωρ κη, Κουν δη, και ξ νων συνθετ ν. Το 2006, για την προσφορ του στην ελληνικ µουσικ , τιµ θηκε το 2006 µε το Μεγ λο Ελληνικ Βραβε ο της UNESCO (µαζ µε τον αρχιµουσικ -συνθ τη ∆ηµ τρη Αγραφι τη και τον αε µνηστο αρχιµουσικ πιαν στα Γι ργο Χατζην κο). Υπ ρξε επ σης και λογοτ χνης. Το 2001 κυκλοφ ρησε το βιβλ ο του «∆εκαπ ντε ιστορ ες και µια β λτα µε ποδ λατο», σταχυολ γηση µικρ ν αυτοβιογραφικ ν κειµ νων που ξεχειλ ζουν απ µουσικ , µε αφαιρετικ φος και γεµ τη συγκ νηση µατι , αν συρση µικρ ν ψηφ δων της εφηβικ ς ζω ς του, σε γλ σσα λιτ και κατανοητ (Εκδ. Κ δρος).

Ως σολ στ εµφαν στηκε τελευτα α φορ στην τιµητικ συναυλ α της Κ.Ο.Α. τον Νο µβριο του 2008 για τα 80 γεν θλι του. /φυγε απ τη ζω , µετ απ πολ µηνη µ χη µε τον καρκ νο, στην Αθ να την 31η Αυγο στου του 2009. Πηγ'ς 1. “Αρχε ο Ελλ νων Μουσουργ ν Θωµ Ταµβ κου” 2. Καλογερ πουλος Τ κης, Λεξικ της Ελληνικ ς Μουσικ ς «Απ’ τον Ορφ α ως Σ µερα», Εκδ. Γιαλλελ ς, Αθ να, 1998 3. Αρχε ο και ρθρα (εφ. “Ριζοσπ στης”, 29.8.2010, ιστοσελ δα: www.academia.edu) του αρχιµουσικο -βιολον στα-ερευνητ Χρ στου Ηλ. Κολοβο Μουσικογρ φος-κριτικ ς-ερευνητ ς Επ τιµο µ'λος Εν(σεως Ελλ νων Μουσουργ(ν

Ι ∆ Ι Ω Μ ΑΤ Ι Κ Ο Λ Ε Ξ Ι ΛΟ Γ Ι Ο (Ανατολικο Ξηροβουν ου και ευρ τερης περιοχ ς Τζουµ'ρκων) Tου N κου M'γα*

ñ αποκουντουριασµ νος = αποβλακωµ νος, απογοητευµ νος, παρ ξενος ñ αποτ ρ’ (επ ρ) = προηγουµ νως, πριν απ λ γο ñ απουπιρν ς (επ θ) = ο απ ναντι, ñ απ’ την λλη µερι του ποταµο ñ απ’στοµ ω = β ζω κ τι αν ποδα/αποστοµ νω, αντικρο ω ñ απ’στοµι µαι και απ’στοµ νοµαι = π φτω µπρο µυτα ñ αργ λια (τα) = τα εργαλε α/τα γεννητικ ργανα του ντρα ñ ατσ γγανος (επ θ) = αυτ ς που δεν τρ ει λα τα φαγητ , αυτ ς που τρ ει λ γο «Αυτ του πιδ ε νι ατσ γγανου κι δεν παιρν’ τα’ απ νου τ’» ñ ατσιο κιαστος (επ θ) = χωρ ς τσιο κες, χωρ ς σηµ δια κυρι τητας, αφ λακτος «Τα ζ α του τα πηγα νει για βοσκ σε ατσο κιαστα χωρ φια» ñ αυτ σγια, αυτ για, αυτ για (αντ ν) = αυτ ς εδ

ñ αυτο για και αυτο ια = σ’ αυτ εδ το µ ρος, εδ κοντ ñ αυτ νω = κ νω, φτι χνω, τακτοποι

ñ αφακ ς = νεση, καλοπ ραση, α ρας «Μην κ θισι µπρουστ µ’ κι µ’ κοβς τουν αφακ µ’» ñ αφ’σκι (η) = αφ σικη και απρεπ ς εν ργεια, αισχρολογ α, ασχ µια, κακοτεχν α «Αυτ ς ο σι χλας λο αφ’σκι ς λ ει κι αφ’σκι ς κ ν’» ñ αχαµν ς (επ θ) = αν ποδος, παρ ξενος, κακ ς, ιδι τροπος, γκρινι ρης «Κακουπιρ ει η καψαρ , γιατ πισι σι αχαµν πιθιρ’κ »βαϊ φτικη (η) = προβατ να µε µεγ λα και βαϊσµ να (γερµ να προς τα κ τω) αφτι ñ βαϊ φτικη (η) = προβατ να µε µεγ λα και βαϊσµ να (γερµ να προς τα κ τω) αφτι ñ βιτλιακι (η) = το σχηµο και κακοµ ντζαλο βιτο λι (κατσ κι εν ς τους), (µτφ) ο σχηµος και ασουλο πωτος νθρωπος ñ β λασµα (το) = η φων των αιγοπροβ των, (µτφ) νθρωπος µε ζω δη συµπεριφορ , που λ ει ανοησ ες. «Μην του µετρ ς τα λ για του, ε ναι β λασµα.» ñ βερβερ ζω = φοβ µαι, τρ µω απ φ βο. «Βερβ ρ’σαν τα πιδ κια, ταν ε δαν να ’ρχιτι κατ’απ νου τους του σκ’λι τ’Πανα .» ñ βζι δια (τα) = το φυτ βουζι (η) αβζι ñβερζεβο λης = ο δι βολος, αυτ ς που προκα-

λε αναστ τωση «Ξερ’ς τι βιρζιβο λ’ς ειν’ αυτ ς; Μας καµι ολ’ς νου κ του.» ñ βοδ νω = πι νω, συλλαµβ νω «Lµα τουν βουδ σω π’θιν , θα ιδε τι εχ(ει) να παθ(ει).» ñ β(ι)τσι = χτ πηµα µε β τσα (λεπτ ξ λινη β ργα) «Του ’δωκι κι κατ λαβι ου δ σκαλους µι τ’ς βιτσι ς που του ’ριξι.» ñ βουδ τα (η) = λ στιχο, σχετικ χοντρ , για τη συγκρ τηση του τσουρεπιο (χοντρ µ λλινη κ λτσα), στην περ πτωση που δεν ε χε στην π νω κρη προσαρµοσµ νο τσουρουπ σχοινο «Lµα πας στον µπακαλι , π ρι µ’ κι µ να να φ’τ λ(ι) για τ’ φεξ(η) κι δυο βουδ τες.» ñ βουρτζ λα (η) = βαλτ δες µ ρος, βαρκ ñ βουρλι ς/βουρλ ς = τρελ ς, ανισ ρροπος, παρ φορος ñ βουρτσουµο στακος = αυτ ς που χει µουστ κι σαν βο ρτσα ñ βουρτ πα (η) = επ πεδος τ πος εν µ σω πλαγι ς. )ταν ε ναι πολ µικρ ς, λ γεται βουρτοπο λα. ñ βριζ λα (η) = το χυρο απ τη σ καλη (βρ ζα), κατ λληλο για σκ πασµα καλυβι ν ñ βρ… βρ… βρ… = επιφ νηµα του τσοπ νη,

για να ξεχωρ ζει τα στ ρφα (τα ζ α που δεν χουν γ λα σε αντ θεση µε τα γαλ ρια) απ τα γαλ ρια διαφορετικ κοπ δια, ταν αναµειγν ονταν ñ γαµπρ κας = ο γαµπρ ς που δεν ε ναι αποδεκτ ς απ το σ ι της ν φης ñ γατσιασµ νος (επ θ.) = ζαρωµ νος και µε σηκωµ να τα µαλλι σαν της γ τας ñ γατσ µαλλα (τα) = τα µαλλι της γ τας, (µτφ.) οι τρ χες του αυχ να ñ γ νοµαι = γ νοµαι (Α ρ. γινα, γ νηκα, γ γκα) «∆εν τ’γ γκαν τα χατ ρια και πε σµουσι.» ñ γερµαηλι = η δ ση του ηλ ου «Του γερµαηλι µαζ ναµαν τα πρ µατα για τα µαντρι .» ñ γιαµ = καλ µου, µωρ , γιε µου ñ γεροξιο ρης = ο ξεµωραµ νος γ ροντας ñ γιατα το = γι’ αυτ ñ γιορτ σι/γιορτ σιο = γιορτ , η ονοµαστικ εορτ ñ γιο δας = Ιο δας, (µτφ.) ο προδ της «Μην τουν µπιστε ισι. Ξ ρ’ς τι γιο δας ειν’ αυτ ς;» * Φιλ λογος Συν χεια στο επ µενο φ λλο

Iανου ριος - Φεβρου ριος - M ρτιος 2016

KÔÈÓˆÓÈο

Σελ δα 7

Ετήσιος Χορός - Κοπή Πίτας

Γ µοι

Στο Καλ ντζι ο Χρ στος Κ. Κωσταγι ργος παντρε τηκε µε την Θεοδ ρα Αναστασι δη. Τα ΗΝ ε χονται καλο ς απογ νους. Ο Γρηγ ριος ∆. Κωσταγι ργος και Ευαγγελ α Κ. Κατερ νη απ κτησαν αγορ κι. Η Β ρβαρα Χ. ∆ραγατ κη σ ζυγος Παναγι τη Λαµπρ πουλο απ κτησε δ δυµα (αγ ρι- κορ τσι). Η Θεοδ ρα Αναστασι δη και ο Χρ στος Κ. Κωσταγι ργος απ κτησαν αγορ κι. Τα ΗΝ ε χονται να τους ζ σει.

Θ νατοι

Τα ΗΝ ε χονται θερµ συλλυπητ ρια στους οικε ους.

ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ Η σ ζυγος τα τ κνα και τα εγγ νια πρ σφεραν το ποσ των 30 € στη µν µη του Βλ σση ∆ρ τσα.

Το Σάββατο 30 Ιανουαρίου οι συγχωριανοί συγκεντρώθηκαν στην αίθουσα δεξιώσεων Λευκονόη στα πλαίσια της Γιορτής για την Ετήσια Κοπή της Πίτας. Μόνιµοι κάτοικοι της Πλατανούσας Ιωαννίνων, του αγαπηµένου µας χωριού, αλλά και κάτοικοι της πρωτεύουσας, έσµιξαν µετά απο καιρό µε παλιούς και µακρυνούς φίλους µε σκοπό να γιορτάσουν και να καλωσορίσουν το νέο έτος µε τις πιο θερµές ευχές για ευτυχία, αγάπη και υγεία.Η συµµετοχή του κόσµου ήταν τόσο µεγάλη που ξεπέρασε κάθε προσδοκία Μας γέµισε ελπίδα και αισιοδοξία για το µέλλον του συλλόγου. Οι συµµετέχοντες στον χορευτικό του συλλόγου, παραδοσιακά ντυµένοι, καλωσόρισαν το πλήθος µε τον µελωδικό και ρυθµικό χορό τους, υπό τον ρυθµό των παραδοσιακών ηπειρώτικων και φυσικά πλατανουσιώτικων ασµάτων. Με το κρασί να ρέει άφθονο και το ένα τραγούδι να διαδέχεται το επόµενο το κέφι µεγάλωνε, µε τους βηµατισµούς και τους κύκλους του χορού να ανανεώνονται µέχρι τις πρώτες πρωϊνές ώρες. Τον χορό διαδέχτηκε η φιλική συζήτηση από τραπέζι σε τραπέζι, ενώ η ευθυµία και τα γέλια αντηχούσαν ακόµα και έξω από την αίθουσα. Την εκδήλωση τίµησαν µε την παρουσία τους ο ∆ήµαρχος Βορείων Τζουµέρκων Γιάννης Σεντελές, ο Αντιδήµαρχος και συγχωριανός µας ∆ηµήτριος Τσιλογιάνης, ο Πρόεδρος της Οµοσπονδίας Τζουµέρκων Χρήστος Λαναράς, ο Αντιπρόεδρος Χρήστος Γκατζόγιας και ο Γραµµατέας Γιώργος Καραµάνης. Ο Πρόεδρος της Αδελφότητας ∆αφνωτής Γιάννης ∆ρόσος και ο Αντιπρόεδρος Χρήστος Νταλαγιώργος. Επίσης ο Πρόεδρος του Μορφωτικού Συλλόγου Πλατανούσας Γρηγόρης Κωσταγιώργος µε το συµβούλιο και πολλοί συγχωριανοί που ήρθαν αποκλειστικά από το χωριό µας για την εκδήλωση. Όλα τα ωραία όµως, κάπου συναντούν το τέλος τους. Καλή αντάµωση στην επόµενη εκδήλωση!

Πασχαλι γιορτ µεγ λη ΣΥΝ∆ΡΟΜΕΣ ΑΘΗΝΑ

Γεωργ ρας Λεων δας..............................................10 € ∆ρ τσα Γεωργ α........................................................10 € ∆ρ τσα Αγγελοπο λου Κατερ να.........................10 € ∆ρ τσα Κολιοπο λου Βασιλικ ............................10 € Κολι κης Γ. Κων/νος..............................................10 € Μ νθος Λεων δας...................................................10 € Παπαγι ννης Ηρακλ ς.........................................10 € Παρασκευ πουλος Φ της.....................................10 € Παρασκευοπο λου Ευθυµ α.................................10 € Σ ββος Κωνσταντ νος.............................................10 € Αναγν στου ∆ηµ τριος.........................................20 € Αντων ου Σο σου Λουκ α......................................20 € Γιαννο λας Νικ λαος..............................................20 € Μαντζο τσος Σωτ ριος..........................................20 € Μπατσ Κ τσα..........................................................20 € Πρ ντζα Βο λα........................................................20 € Ροπ κης Αχιλλ ας....................................................20 € Σερµ α Χριστ να.......................................................20 € Σερµ ας Λ. Κωνσταντ νος......................................20 € Τρι ντος Α.Γε ργιος...............................................20 € Φλ ρου Ελευθερ α..................................................20 € Φο κα Μαρ α...........................................................20 € Γρ ππα- Κολιοφο κα Ντ να.................................30 € Τρι ντος ∆ηµ τριος.................................................30 € Τσιλογι ννης Νικ λαος...........................................40 € Νασο λας ∆ηµ τριος - Αναστασ α.......................50 €

Lλλοι τη λ νε πασχαλι , λλοι λαµπρ ακ µα, ο τ πος λουλο δια γι µισε δεν βλ πεις λ γο χ µα, µ νο φωνο λες µορφες, καλ θια. Στολισµ να αυτ µ νο στην *πειρο και χι εκε να στα ξ να, γιατ εδ τους καρτερο ν λους µαζ αντ µα λοι να 'ρθο ν την πασχαλι . Προσε χεται µια µ να να'ρθουνε λα τα παιδι µαζ και οι νυφ δες και απ τα εγγ νια τα πολλ γιοµ τα Οι µαχαλ δες να τραγουδ νε λοι µαζ του Λ ζαρου τα π θη και, ταν τελει σουν λα αυτ , η µ να θα το µ θει, πρ πει ξαν να φ γουνε απ την αγκαλι της λα τα Αγγελο δια της µαζ και τα παιδι της. Και π λι µ νει µοναχ µαλ νει µε το γ ρο µα ως την λλη την λαµπρ θα ζω εγ δεν ξ ρω. Π ντα εγ θα καρτερ κοντ στο σταυροδρ µι, θα αγναντε ω απ µερι ς ταν, κοντοζυγ νει. Θα σµπ ω λ γο τη φωτι µες στη ζεστ αγκαλι µου και µε το δαυλ στο χ ρι µου Θα καρτερ την πασχαλι να µου 'ρθει το χαµπ ρι, θαν αυτο που αγαπ , δεν θα µε π λι µ νη, χι µον χα µ νη εγ και λοι οι γειτ νοι λοι µαζ µε µια ευχ µην τελει σει η λαµπρ και π λι συννεφι . Να ε ναι π ντα πασχαλι π ντα µες στη καρδι µας να Sναι γιοµ τα τα χωρι και π ντα λοι κοντ µας και να Sναι π λι πως παλι και ο κ κοτας µε τη λιαλι µας λ ει πως ρθε πασχαλι και ταν λαλε και παρασκε , µας λ ει πως ρθε η Λαµπρ . Του Μαργ(νη Λ µπρου Γουργιαν Lρτας, Αποπερν ς.

Tο καλό να λέγεται! Οι κάτοικοι του Συνοικισµού Λακκωµάτων του δηµοτικού διαµερίσµατος Πλατανούσας του ∆ήµου Βορείων Τζουµέρκων, ευχαριστούν θερµά τον δήµαρχο κ Γιάννη Σεντελέ και τον αντιδήµαρχο κ. ∆ηµήτρη Τσιλογιάννη που ανταποκρίθηκαν στο αίτηµα που τους έστειλαν. Εργάτες του ∆ήµου καθάρισαν το ρέµα που τα τελευταία χρόνια πληµύριζε και κατέστρεφε τις περιουσίες των κατοίκων και τα σπίτια τους και είχε να καθαριστεί πολλά χρόνια.

ΓΙΑΝΝΕΝΑ Κουτσ ς Νικ λαος...........................................................20 €

Μοιρολ ι: Lσµα επικ δειων ακολουθι ν, µε στ χο την απ δοση τιµ ς, σεβασµο και αγ πης στον αποθαν ν, µ ρος της επικ δειας τελετουργ ας. Ταυτ χρονα ε ναι µορφ καλλιτεχνικ ς δηµιουργ ας που αποδ δει τραγικ , ντονα συναισθ µατα, πως ο π νος και η θλ ψη εξαιτ ας της ανθρ πινης απ λειας. ΚατS αυτ ν τον τρ πο παρ χεται η δυνατ τητα στους εν ζω να συµπ σχουν, να βι σουν προσωριν το π νθος των συγγεν ν (συµπ σχω < συν+π σχω). Αν κει στη συλλογ των δηµοτικ ν τραγουδι ν και θα µπορο σαµε να το χαρακτηρ σουµε ως την συνειδητ προσπ θεια "ποιητικοπο ησης" της λ πης µε στ χο την µεταδοτικ τητα, την µετ δοση δηλαδ του τραγικο αισθ µατος του π νου. Στο σηµε ο αυτ αξ ζει να σταθο µε στην αναγκα α οµορφι που θα πρ πει να εµπερι χει να µοιρολ ι. Παρ την τραγικ τητα που συνοδε ει την ανθρ πινη απ λεια και πληµµυρ ζει τις ψυχ ς των συγγεν ν, παρατηρε ται η αν γκη απαγγελ ας " µορφων" µοιρολογι ν στους νεκρο ς, επαινετικ ν για το β ο που ε χαν δι γει, τα κατορθ µατα τους τα φυσικ τους χαρακτηριστικ γνωρ σµατα, εξωτερικ εσωτερικ . Χαρακτηριστικ παραδε γµατα αποτελο ν η λιγερ κορµη ψη, η καλοσ νη του χαρακτ ρα, η ευγ νεια, η ανιδιοτ λεια, η νοικοκυροσ νη και οποιοδ ποτε λλο προσωπικ στοιχε ο. Συν θως η εκτ λεση τους γ νεται απ γυναικ ς αλλ υπ ρχουν σχετικ ς αναφορ ς που και οι ντρες αναλαµβ νουν να εκπληρ σουν το ργο αυτ . Οι µοιρολογ στρες -σε συχν τερες αναφορ ς- ε χαν αναγ γει αυτ ν την καλλιτεχνικ δηµιουργ α, σε επ γγελµα και η πληρωµ τους βασ ζονταν σε ε δος, πως τα τρ φιµα και συγκεκριµ να τα δηµητριακ τα σπρια. Lλλες αναφορ ς κ νουν λ γο για την φιλοξεν α τους απο την οικογ νεια τους συγγενε ς του θαν ντος ως νδειξη ευγνωµοσ νης. Κατ την δι ρκεια της επικ δειας ακολουθ ας συναντ νται αναφορ ς, που υποστηρ ζεται η ασαφ ς διαχωριστικ γραµµ αν µεσα στους µοιρολογο ντες και στο υπ λοιπο ακροατ ριο εν ο αυτοσχεδιασµ ς ε ναι δι χυτος. Συγκεκριµ να στο ηπειρ τικο µοιρολ ι, θα µπορο σαµε να ορ σουµε τον αυτοσχεδιασµ ως µ α εξελεγκτικ πορε α που ακολουθε ται, στε µε το συνεχ ς σµ λεµα της καλλιτεχνικ ς δηµιουργ ας να επιτευχθε η εννοιολογικ και αισθητικ αρτι τητα του στ χου, της στροφ ς. Επιτυγχ νεται µε την προσθαφα ρεση τον συνδυασµ λ ξεων, µε στ χο την δηµιουργ α ν ων στ χων, την παραλλαγ στ χων, την χρ ση διαλ γων και µονολ γων αλλ και την δηµιουργ α ν ων στ χων, που κρ νεται απαρα τητο. Για την ορθ διαχε ρηση των προαναφερθ ντων και την επιτευξ τους κρ νεται αναγκα α η εµπειρ α της µοιρολογ στρας, σε ποικ λα πεδ α, πως εκε νο του ρυθµικο λ γου, της µελωδ ας, της συµφων ας, της ποιητικ ς σ νθεσης, των κιν σεων. Καταληκτικ στα ηπειρ τικα µοιρολ για συναντο µε διαφοροπο ηση αν µεσα στα µοιρολ για κηδε ας και µνηµ συνου και στα µοιρολ για τραγο δια. Στην πρ τη κατηγορ α ο µουσικ ς σκοπ ς ε ναι κρος τραγικ ς και απαισι δοξος εν στη δε τερη παρατηρε ται µεν η δραµατικ τητα, αλλ θα µπορο σαµε να το περιγρ ψουµε ως "φωτειν θλ ψη" και ως συνα σθηµα "χαρµολ πη". Το τραγο δι µοιρολ ι ε ναι αρχικ λυπητερ εξαιτ ας της ανθρ πινης απ λειας, η οπο α µως δεν εξισ νεται µε τον θ νατο αλλ µε την ξενιτι , την αποχ ρηση της ν φης απο το πατρικ της οποιοδ ποτε γεγον ς ε ναι υπε θυνο για την απ λεια. Εν συνεχε α ο ε θυµος σκοπ ς κλιµακ νεται και κορυφ νεται µε ξεσπ σµατα χαρ ς σε ζωηρο ς ρυθµο ς.

* Φοιτ τρια του τµ µατος Επικοινων ας Μ'σων και Πολιτισµο του Παντε ου Πανεπιστηµ ου.

Γιαννιώτικα κουλουράκια

ΠΛΑΤΑΝΟΥΣΑ ∆ραγατ κης Χαρ λαος του Γ.........................................10 €

Eυχαριστ ριο Ευχαριστο µε θερµ τους συγχωριανο ς που συν βαλαν µε την προσφορ τους στην εκδ λωση, κοπ π τας, που πραγµατοποι θηκε 30 Ιανουαρ ου 2016: Αθανασο λα Κων/νο (βασιλ πιτα), Νταλ τσα Κων/νο d Σκαργι τη (τσ πουρο, κρασ ), Αναγν στου Γε ργιο d Βαλαβ νη Ευαγγελ α (κοσµ µατα) και τους Τσιλογι ννη ∆ηµ τρη d Κωσταγι ργο Γρηγ ρη για την προσφορ εν ς αλυσοπρ ονου.

Tον Μορφωτικ Πολιτιστικ Σ λλογο Πλατανο σας Ιωανν νων για την πραγµατοπο ηση της εκδροµ ς και σων συµµετε χαν σε αυτ µε σκοπ την συµµετοχ στην κοπ π τας του χωριο µας εδ

στην Αθ να.

της Ηπε ρου

Tης Rννας- Μαρ ας ∆ρ σου*

Γενν σεις

Στα Γι ννενα απεβ ωσε η Γεωργ α Γ. Λ µπρου. Η σορ ς της µεταφ ρθηκε στην Πλατανο σα. Στα Γι ννενα απεβ ωσε η Ελ νη Γ. Μ νθου. Η σορ ς της µεταφ ρθηκε στην Πλατανο σα. Στην Αθ να απεβ ωσε ο Κ στας Τσακατο ρας σ ζυγος της Χρυσο λας Τ. Αναγν στου. Στην Αθ να απεβ ωσε ο Αριστοτ λης Θ. Καρρ ς. Στην Πλατανο σα απεβ ωσε η Ξενο λα Γ. Αναστασ ου. Στην Πλατανο σα απεβ ωσε ο Γι ργος ∆. Γεωργο λας. Στην Αθ να απεβ ωσε ο Φανο ριος Ν. Μ νθος. Στα Γι ννενα απεβ ωσε η Χρ σω Σ. Σ ββου. Η σορ ς της µεταφ ρθηκε στην Πλατανο σα. Στην Πλατανο σα απεβ ωσε η Ευαγγελ α Θ. Ν σιου.

Το Μοιρολ ι

Τα παιδι του ∆ηµοτικο Σχολε ου Πλατανο σας καταθ τουν στεφ νι στο µνηµε ου του Lγνωστου Στρατι τη στην κεντρικ πλατε α του χωριο την 25η Μαρτ ου 2016.

1.200 γρ. αλεύρι για όλες τις χρήσεις, 300 γρ. βούτυρο αγελάδος ή µαργαρίνη, 400 γρ. ζάχαρη, 10 αυγά, 1 φακελάκι αµµωνία (30 γρ. περίπου), 150 γρ. χυµό πορτοκάλι, 3 βανίλιες, ξύσµα από ένα πορτοκάλι, λίγο λάδι για το ζύµωµα. Χτυπάµε καλά το βούτυρο µε τη ζάχαρη µέχρι να ασπρίσει. Ρίχνουµε τα αυγά συνεχίζοντας το χτύπηµα. ∆ιαλύουµε την αµµωνία µέσα στο χυµό και το ρίχνουµε µέσα στο µείγµα. Προσθέτουµε τις βανίλιες, το ξύσµα, το αλεύρι και ζυµώνουµε.Το µείγµα θα κολλάει στα χέρια µας και θα είναι πολύ µαλακό. Σε ένα πιάτο βάζουµε λίγο λάδι και βουτάµε τα χέρια µας στο λάδι κάθε φορά πριν πλάσουµε ενα κουλουράκι. Τα πλάθουµε στρογγυλά µε µεγάλη τρύπα. Τα τοποθετούµε σε λαδόκολλα µακρυά το ένα από το άλλο γιατί απλώνουν και φουσκώνουν πολύ. Ψήνουµε στους 180 βαθµούς για 15'-18'.

Σελ δα 8 IANOYAPIO™ - ºEBPOYAPIO™ - MAPTIO™ 2014

Iανου ριος - Φεβρου ριος - M ρτιος 2016 TA NEA TH™ ™KOY¶A™

Ηπειρ(τικη αρχιτεκτονικ χοντικ , αποτελο ν εξαιρετικ ξυλ γλυπτα ργα, εν οι κασ λες και οι ντουλ πες κυρ ως, ζωγραφ ζονται µε ιδια τερο µερ κι. Οι Ηπειρ τες εξελ σσονται σε µοναδικο ς τεχν τες της π τρας και του ξ λου (µ στορες και ξυλογλ πτες), των οπο ων η τ χνη αποτυπ νεται σε πλ θος ργων τ σο στην *πειρο, σο και σε π λεις των Βαλκαν ων και της Ευρ πης.

Του Χριστ φορου Κατερ νη* Ταξιδε οντας κανε ς στην *πειρο, διαπιστ νει µε ιδια τερη ευκολ α την αρµονικ και αισθητικ συν παρξη της τοπικ ς αρχιτεκτονικ ς και του περιβ λλοντος. Το µπειρο µ τι κ θε πεζοπ ρου διακρ νει τι η συνολικ κφραση της σχ σης νθρωπος και χ ρος αντικατοπτρ ζεται απ πλ θος κατασκευ ν που θα µπορο σαµε ε λογα να τα χαρακτηρ σουµε ηπειρ τικα σ µβολα. Τα κ ρια δοµικ υλικ ε ναι η π τρα (σχιστολιθικ ασβεστολιθικ ) και το ξ λο, ο τ πος του οπο ου ποικ λει αν λογα µε τα τοπικ φυσικ διαθ σιµα. Η κατασκευαστικ και καλλιτεχνικ ανησυχ α του Ηπειρ τη τεχν τη γ ννησε µια δωρικ αρχιτεκτονικ µε κ ρια γνωρ σµατα τους καθαρο ς και λιτο ς γεωµετρικο ς γκους, τις αυστηρ ς γραµµ ς και την απ λυτη προσαρµογ της στο δαφος και το κλ µα του τ που. Η χωροταξικ δι ταξη των κτιρ ων και των οικισµ ν γ νεται µε κριτ ρια το φυσικ αν γλυφο, τον προσανατολισµ και λλους καθοριστικο ς κοινωνικο ς λ γους ( µυνα, πολιτικο , θρησκευτικο , κτλ.) Π ς µως δηµιουργ θηκαν οι οικισµο και µε ποι ν τρ πο οργαν θηκαν πολεοδοµικ και χωροταξικ ; )λα ξεκ νησαν απ την σταδιακ συν νωση δι σπαρτων παραδοσιακ ν κατοικι ν οι οπο ες στ γαζαν τις διευρυµ νες οικογ νειες καλ πτοντας αν γκες στ γασης και εργασ ας. /τσι, µε το π ρασµα των χρ νων, συγγενικ ς και γεωργοκτηνοτροφικ ς µον δες ρχισαν να εν νονται και να εξελ σσονται σε µικρ ς κοινων ες και αυτ ς µε την σειρ τους απ κτησαν κοιν κ ντρο – διοικητικ µον δα. Η µετ βαση αυτ σηµει νεται κατ τη δι ρκεια της Τουρκοκρατ ας. Η δι ταξη των οικισµ ν ε ναι στις περισσ τερες περιπτ σεις µονοκεντρικ , δηλαδ τα κτ ρια αναπτ σσονται γ ρω απ µια κεντρικ πλατε α. Κοντ στο κ ντρο βρ σκονται τα πλουσι τερα σπ τια και τα δηµ σια κτ ρια τα οπο α ε ναι εµφαν ς µεγαλ τερα απ τις κατοικ ες και ιδια τερα προσεγµ να στην κατασκευ . ∆ιεισδ σουµε µως λιγ κι παραπ νω στην αρχιτεκτονικ της Ηπειρωτικ ς κατοικ ας, η πρωταρχικ µορφ της οπο ας ταν µια µον χωρη, ισ γεια καλ βα µε χωµ τινο δαφος και εστ α τοποθετηµ νη στο κ ντρο. Η εστ α χρησ µευε για τη θ ρµανση και το µαγε ρεµα. Στο π ρασµα του χρ νου η τυπολογ α της κατοικ ας εξελ χθηκε, σ µφωνα π ντα µε τις αν γκες των κατο κων αλλ και µε β ση την τεχνικ εξ λιξη, για να φτ σει να αποτελε

µια σ νθεση κτισµ των, δι ροφων τρι ροφων, τα οπο α περιβ λλονται απ περ κλειστη αυλ . Τα κτ σµατα κατασκευ ζονται ολ κληρα απ π τρα (τοιχοποι α), η οπο α µ νει συν θως ανεπ χριστη, εν το ξ λο χρησιµοποιε ται για την κατασκευ κουφωµ των, δαπ δων, οροφ ν, χρηστικ ν αντικειµ νων, κ.λπ. Η επικ λυψη των κτιρ ων γ νεται π ντα µε στ γη (εξαιτ ας των κλιµατικ ν συνθηκ ν) µε ξ λινο σκελετ (ζευκτ ) και σχιστ πλακα. Ο υπα θριος χ ρος της αυλ ς ταν ζωτικ ς για την καθηµεριν διαβ ωση, αφο µ ρος των δραστηριοτ των γιν ταν σ' αυτ . Περιβ λλονταν π ντα απ ψηλ , π τρινο το χο, ο οπο ος προφ λασσε την ιδιωτικ ζω απ το δηµ σιο χ ρο, εν ταυτ χρονα λειτουργο σε προστατευτικ (αµυντικ ). Λειτουργικ αποτελο σε τον ενδι µεσο χ ρο, την οµαλ µετ βαση απ το ξω (δηµ σιο) στο µ σα (ιδιωτικ ). Το µ γεθος της αυλ ς ποικ λει αν λογα και µε το υπ λοιπο σπ τι και την οικονοµικ κατ σταση του ιδιοκτ τη. Στο ισ γειο των σπιτι ν τοποθετο νται λοι οι βοηθητικο χ ροι - αποθ κες, χ ροι για τα ζ α, κελ ρια, µαγειρε ο. Στον ροφο τοποθετο νται οι κ ριοι χ ροι διηµ ρευσης δωµ τια (σ λα, δωµ τια πνου καλοκαιριν και χειµεριν ). )λη η οικογ νεια µοιρ ζεται τον διο χ ρο πνου ( να δ ο δωµ τια συν θως). Τα σπ τια ε ναι απλ λαϊκ πλο σια αρχοντικ , ενδεικτικ της οικονοµικ ς κατ στασης του ιδιοκτ τη. Τα πιπλα του Ηπειρ τικου σπιτιο ε ναι απλ , λιτ και στην πλειοψηφ α τους ακ νητα - ενσωµατωµ να κατ λληλα σε εσοχ ς των το χων και σε υψοµετρικ ς διαφορ ς του δαπ δου. Λ γα ε ναι τα κινητ πιπλα, τα οπο α περιορ ζονται στις κασ λες (αποθ κευση ρο χων) και στα χαµηλ τραπεζ κια. Τα ακ νητα πιπλα, κατασκευασµ να λα απ ξ λο, ε ναι τα κρεβ τια, τα ερµ ρια, οι βιβλιοθ κες, οι ντουλ πες. Τα περισσ τερα, ιδια τερα στα πλο σια αρ-

ñ Ε δη Παραδοσιακ(ν σπιτι(ν στα Τζουµερκοχ(ρια (εκτ ς Συρρ κο Καλαρρ τες) Xαµ σπιτο: Kατοικ α αποτελο µενη απ να µ νο δωµ τιο. *ταν στρωµ νο µε λ σπη απ κοκκιν χωµα, χωρ ς ταβ νι, χωρ ς τζ µια και µε το τζ κι στη µ ση του δωµατ ου. Στερφογ λαρο: ∆ιαδ χθηκε το χαµ σπιτο.

H ονοµασ α του προ κυψε απ την κλ ση του εδ φους: το µισ σπ τι ταν χαµ σπιτο, δηλαδ στ ρφο, και το λλο µισ χωριζ ταν σε αν ι και κατ ι, που κατ την κοιν κφραση ονοµ ζονταν γαλ ριο. Eκτ ς απ κυρ ως κατοικ α, το σπ τι χρησ µευε και για τη διαµον των µεγαλ τερων απ τα οικ σιτα ζ α (βοδι ν, µουλαρι ν κ.λπ.) στο ισ γειο.

H στ γη των σπιτι ν ταν κατασκευασµ νη απ πλ κες και στηριζ ταν σε ανθεκτικο ς κορµο ς δ νδρων.

Mον σπιτο: Aποτελε ται απ δ ο δωµ τια, να επ νω κι να κ τω. H εξ λιξη αυτ του στερφογ λαρου ε χε σκοπ την αποµ κρυνση των ζ ων απ την κυρ ως οικ α.

Nτεβ τικο: Πρ κειται για συνδυασµ δ ο µον σπιτων. Παρε χε περισσ τερες αν σεις στους κατο κους του και ταυτ χρονα δι θετε αρκετο ς δευτερε οντες χ ρους (για αποθ κευση προϊ ντων, φ λαξη ζ ων κ.λπ.).

Aνωκ τωγο: ∆ιαδ χθηκε το ντεβ τικο και κυρι ρχησε στα περισσ τερα χωρι , τουλ χιστον µ χρι τη δεκαετ α του '50.

Eξοχικ καλ βια: Kαθ ς τα χωρ φια απε χαν µ α δ ο ρες απ το χωρι , πολλο κ τοικοι των Tζουµ ρκων χτισαν στα χωρ φια τους µικρ εξοχικ καλ βια, στε να διανυκτερε ουν εκε και να φυλ σσουν τα εργαλε α τους. Tα καλ βια ε χαν συν θως διαστ σεις 6x8 π χεις, ισ γεια µε µικρ παρ θυρα. Πολλο χωρικο αναγκ ζονταν να βγ ζουν το χειµ να εκε , προκειµ νου να παραχειµ σουν τα πρ βατ τους.

H καλ βα: Eν το καλ βι κατασκευαζ ταν µε π τρες και σκεπαζ ταν µε πλ κες, η καλ βα χτ ζεται µ χρις εν ς σηµε ου µε π τρα, αλλ σκεπ ζεται µε σαν δες χυρα.

*Πολιτικ ς Μηχανικ ς Ε.Μ.Π.

Πανηπειρωτικ Παν ραµα 2016 Σ

Το «Πανηπειρωτικ Παν ραµα 2016», στο σµο Πολιτισµο , Νεολα ας και Lθλησης του τις 5 και 6 Μαρτ ου, διοργαν θηκε η καταξιωµ νη «Π τα του Ηπειρ(τη», µια παν- οπο ο παρευρ θηκε σειρ εκπροσ πων της ∆ µου Αθηνα ων. Σηµαντικ ταν η στ ριξη δαισ α της µουσικοχορευτικ ς παρ δοσης µε πολιτικ ς ζω ς, πραγµατοποι θηκε µε τη στ - της χορηγ ας της WIND και των ΕΛΤΑ πως τη συµµετοχ δεκ δων χορευτικ ν οµ λων, χι- ριξη της Περιφ ρειας Αττικ ς και του Οργανι- επ σης της χορηγ ας επικοινων ας της ΕΡΤ. λι δων χορευτ ν, σειρ ς ξιων κοµπανι ν και ερµηνευτ ν που λοι τους συµµετε χαν εθελοντικ , στηρ ζοντας το ργο της Π.Σ.Ε. Η εκδ λωση, στην οπο α χαιρετισµ απ µ ρους του ∆.Σ. της Π.Σ.Ε. απη θυνε ο Πρ εδρος κ. Γι(ργιος ∆ σης, ταν αφιερωµ'νη στους Ηπειρ(τες Φουρναρα ους οι οπο οι και επιβραβε θηκαν στο νοµα της Συντεχν ας Αρτοποι(ν Αθην(ν, Προαστ ων και Περιχ(ρων και του Συλλ γου Αρτοποι(ν Νοµο Πειραι(ς. Σε λη τη δι ρκεια του διηµ ρου, σε λο τον υπ ργειο χ ρο του Σταδ ου, διοργαν θηκε µια πολυθεµατικ κθεση εξαιρετικο ενδιαφ ροντος και σηµασ ας. Τα εγκα νι της πραγµατοπο ησαν ο κ. Αλ'ξανδρος Καχριµ νης, Περιφερει ρχης Ηπε ρου και ο κ. Γι(ργος ∆ σης, Πρ εδρος του ∆.Σ. της Π.Σ.Ε. Τα εγκα νια, και λο το δι µερο, ξεκ νησαν µε να µορφο πολυφωνικ καλωσ ρισµα και µε δυο λ για απ τον υπε θυνο της επιτροπ ς προγρ µµατος του Πανορ µατος, /φορο Πολιτισµο της Η Πλατανο σσα για µια ακ µα φορ εισ ρχεται δυναµικ στον χ ρος της πρωτοποριακ ς Π.Σ.Ε. κ. Αλ'ξανδρο Λαµπρ δη. Οι επισκ πτες συµµετε χαν στο Παν ραµα επιχειρηµατικ τητας. Οι συγχωριανο µας Κων/νος Νταλ τσας d Γι τα Σκαργι τη µε την µε παντ νασσες τις αισθ σεις, διασφαλ ζοντας παραγωγ τσ πουρο και κρασι ν, και οι Αφο Κ τσου στην παραγωγ αιθ ριων ελα ων τη δυνατ τητα διαρκο ς παραµον ς στο χ ρο, (∆ φνης, τριαντ φυλλο) δωσαν δυναµικ παρ ν στην κθεση. Ο Σ λλογος Πλατανο σσας τους ε χεται καλ ς δουλει ς. σε λο το δι µερο.

Η Πλατανο σσα στην 'κθεση της Πανηπειρωτικ ς Συνοµοσπονδ ας Ελλ δος

8

•

Αρχα ες διαδροµ'ς επαχθε ς, πλην παν(ριες Tου Σπ ρου Τζ µα*

/νας - δυο σως λ γοι µε αν γκασαν να νοσταλγ σω τις διαδροµ ς απ’ τον Αµβρακικ προς την καρδι της Ηπε ρου, αν ποδα πηγα νοντας στο ρ µα των ποταµ ν που χ νονται στον κ λπο, οι οπο ες εσαε υπ ρξαν και παραµ νουν µοναδικ ς, παν µορφες, αλλ συν µα σκοτειν ς, επ φοβες και πονεµ νες. Πρ τος λ γος, γιατ τυχε πρ σφατα να παραστ στο κλειν ν στυ στην παρουσ αση του τελευτα ου βιβλ ου του εκλεκτο λογοτ χνη µας Γι ννη Καλπο ζου, εν πιον της κοµπαν ας των Λαλητ δων, (καλ ν µουσικ ν και φ λων). Εκε µου ρθε η Lρτα και ολ κερη η *πειρος ποιητικ και µετ µουσικ ς και βιωµατικ ς νοσταλγικ ς προσ γγισης «στο πι το», κυρ ως ο Lραχθος. Αυτ το ποτ µι που ακο ς στο νοµ του την επ φοβη λ ξη χθος και πιο πριν το πρ σφυµα αρ( που υπ ρχει και στις λ ξεις: αρ και κατ ρα). Αλλι ς δεν εξηγε ται που απωλ σθη να απ τα θεογ φυρ του, το µνηµε ο της Πλ κας και π ς αµελ σαµε και το αφ σαµε να το π ρει ο ποταµ ς (που δ σκολα γεφυρ θηκε, πως λ ει και το τραγο δι, και µας το κρατ ει γιν τι). Ευτυχ ς στ κεται το λλο, το γνωστ γεφ ρι της Lρτας µε τις πολλ ς καµ ρες, που η γυνα κα του πρωτοµ στορα σιγοψιθυρ ζει αεν ως στα νερ την κατ ρα της. Κατ πιν θυµ θηκα το δρ µο που οδηγο σε στο )ρραον που περιφρουρο σε τη χ ρα των Μολοσσ ν, τη βαθι *πειρο και βγαζε στο προσκ νηµα της ∆ωδ νης. /τρεχαν οι αρχα οι εκε για να συναπαντ σουν τις ψυχ ς των νεκρ ν τους προγ νων και τους α ρατους θεο ς και να µ θουν απ’τους ψιθ ρους της ∆ρυ ς τα µελλο µενα, πως θα σπε δουν και στις µ ρες µας οι διαβ τες των µεγ λων οδ ν Εγνατ ας και Ιον ας που διασταυρ νονται στα δια χν ρια. Αλλ το µ λλον, µε τ τοιο παρ ν που µας διακατ χει, π λι προοιων ζεται δυστυχ ς σκοτειν και α ρατο. Εξ λλου και στο πρ σφατο παρελθ ν, ο Lραχθος στις εκβολ ς του, εκε στο µαρτυρικ Κοµµ νο, σ ρνει φατο π νο και ακ µα αδικα ωτο των τριακοσ ων και β λε αδικοχαµ νων απ’ τους Ναζ (οι οπο οι ε χαν στο π το τους σ µα να λουλο δι των Lλπεων, οπο α ειρωνε α κτην δης). Ιδο λοιπ ν κι ο λλος λ γος της αν δροµης σκ ψης µας. Λιγ κι παραπ νω το χωρι του ποιητ βυθισµ νο πια στην τεχνητ λ µνη του Πουρναρ ου και στερα η Μεσο ντα, που περπ τησε τα στερν β µατ του ο καπετ νιος Lρης που αυτοµ λησε λε τερος στο επ κεινα της Ιστορ ας, αγναντε οντας τα Τζουµ ρκα.Lραγε να ε χε στο αυτ του να ηπειρ τικο µοιρολ ι, σαν τη Μαρι λα ας πο µε που παρ γγειλε απ τους Λαλητ δες ο Καλπο ζος. Αν το κουγε µ σα του, δεν θα π νεσε πολ για σα του µ λλονταν και για σα θα µας ρθουν. Ανηφορ ζοντας ψηλ τερα προς την Πλατανο σσα του ολιγ ζωου µα τρυφερο Κοτζιο λα αγν ντεψα απ να ορειν δι σελο αριστερ τις εκβολ ς του λλου ποταµο , του Λο ρου, µικρ τερου σε µ κρος µεν αλλ που τον τραγο δησε κι αυτ ν εξα σια ο επιχ ριος ποιητ ς Γι ννης ∆ λας, να γυαλ ζουν. Το βλ µµα υψ θηκε λιγ κι και ατ νισε τα αγ λµατα των Σουλιωτισσ ν του Ζογγολ πουλου στο Ζ λογγο, που αιων ως χορε ουν ακ νητες π νω απ τους γκρεµνο ς της Κασσ πης, που µεγαλ σαµε κι εµε ς µε αξιοπρ πεια µ σα στη φτ χεια. Τραβ ντας για τη ∆ωδ νη νοερ συναπαντ σαµε στην Πλατανο σσα τον κ ριο α τιο που µας κατ στησε νοσταλγο ς προσκυνητ ς. Το εκλεκτ της τ κνο, αυτ ν τον αε πα δα, τον πιο γλυκ και τρυφερ ποιητ φωτογρ φο και δηµοσιογρ φο της Ηπε ρου, ναν σεµν τατο νθρωπο και κακο παραπονι ρη που αγων ζεται να σ σει ,τι ακ µα σ ζεται χωρ ς καν να φελος. Ο Κ στας Μπατσ ς µας ηρ µησε καθ ς ονειρευτ καµε αυτ ς τις διαδροµ ς των ποταµ ν ρεµες, συχες και φιλ ξενες, σχεδ ν ερωτικ ς,παν ριες. ∆εν µας διαφε γει µως πως π ντοτε σχεδ ν το Ωρα ο και το αντ θετ του συµπορε ονται απ τις εκβολ ς µ χρι και τις πηγ ς της ζω ς. Αλλ αυτ ε ναι µια κοιν τοπη ποψη, αφο την ε χε διατυπ σει προ πολλο ο Ηρ κλειτος, πλην µως επιλ σµονες οι πολλο συν θως την ξεχνο µε. Εκτ ς απ την *πειρο β βαια που δεν ξεχνι ται ε κολα. *Φιλ λογος