fggjg by Altanaaus Altanaa

Àãóóëãà Ëåêö: 0. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23.

Ò¿¿õ Ïðîãðàìûã àæèëëóóëàõ ¯íäñýí öîíõíû á¿òýö Í¿ä áà ìóæèéí õàÿã Í¿ä áà ìóæèéã èäýâõæ¿¿ëýõ Àæëûí õóóäñàíä ìýäýýëýë îðóóëàõ, àðèëãàõ, çàñâàðëàõ Í¿ä áà ìóæ èäýâõæ¿¿ëýõýä Íýðèéí õàéðöàã àøèãëàõ Ìºð áà áàãàíà èäýâõæ¿¿ëýõ, òýäãýýðèéí ºíäºð áà ºðãºíèéã ººð÷ëºõ Àæëûí õóóäñàíä àãóóëàãäàõ ìýäýýëëèéã õóóëàõ, çººõ Í¿ä õýâæ¿¿ëýõ Í¿ä õýâæ¿¿ëýõ (¿ðãýëæëýë) Àæëûí äýâòðèéã øèíýýð ¿¿ñãýõ, õàäãàëàõ, õààõ, íýýõ Àæëûí õóóäàñ øèíýýð ¿¿ñãýõ, óñòãàõ, íýð îíîîõ Òîìú¸î áîäóóëàõ: Îïåðàòîðóóä Òîìú¸î áîäóóëàõ: Õàÿã àøèãëàõ Òîìú¸î õóâèëàõ: COPY+PASTE, AUTOFILL Òîìú¸î õóâèëàõ: Õàðüöàíãóé áà ¿íýìëýõ¿é õàÿã AUTOFILL àøèãëàí öóâàà ¿¿ñãýõ Ôóíêö õýðýãëýõ Ôóíêöûí ñàí Çàðèì ôóíêöóóä ªãºãäëèéí ãðàôèê ä¿ðñëýë Äàâõàð ãðàôèê áàéãóóëàõ 3 õýìæýýñò ãðàôèê áàéãóóëàõ

Äàñãàëóóä: 1. 2. 3. 4.

Á¿ëýã 1-12 Á¿ëýã 13-20 Á¿ëýã 21-22 Á¿ëýã 23

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Òîîöîí áîäîã÷ Excel Îðøèë Ýíýõ¿¿ ïðîãðàìûã ñîíèðõîí, ñóäàëæ ýõëýæ áóé òàíä áàÿðëàëàà. Excel íü ºðãºí õýðýãëýýíèé Microsoft Office áàãö ïðîãðàì õàíãàìæèéí á¿ðäýëä îðäîã, spreadsheet áóþó õ¿ñíýãòýí ìýäýýëýë áîëîâñðóóëàõ çîðèóëàëòòàé, Windows ¿éëäëèéí ñèñòåìèéí ïðîãðàì þì. Êîìïüþòåðòýé õàðüöàã÷ õ¿í á¿ð, Excel ïðîãðàìûã ýäèéí çàñàã, ñàíõ¿¿ãèéí ìàòåìàòèê òîîöîî õèéõýä àøèãëàäàã ãýäãèéã ìýäýõ áàéõ. Èéì òºðëèéí ¿éë àæèëëàãààíä çîðèóëàãäñàí ïðîãðàì õàíãàìæóóäûí çàõ çýýëèéí áàðàã 90%-èéã ºíººäºð Excel äàíãààðàà ýçýãíýæ áàéíà. Òýãâýë Excel áîë áàñ ôèçèê, ìàòåìàòèê çýðýã øèíæëýõ óõààíû ñàëáàðò áîëîí èíæåíåðèéí òîîöîîíä õýðýãëýõýä òóí òîõèðîìæòîé õ¿÷èðõýã ïðîãðàì õàíãàìæ þì ãýäãèéã õýëýõ õýðýãòýé. Óã ïðîãðàìûã èéíõ¿¿ ¿íý öýíýòýé áîëãîæ áóé ç¿éëñ íü ò¿ðãýí øóóðõàé òîîöîî õèéäýã, ºãºãäëèéí ãðàôèê ä¿ðñëýëèéã áàéãóóëàõ ºðãºí áîëîìæóóäòàé, îëîí òîîíû äîòîîä (built-in) ôóíêöóóä, ïðîãðàì÷ëàõ ñèñòåì (VBA) ãýõ ìýòèéã àãóóëñàí, ºãºãäëèéí ñàíòàé õàðüöàæ àæèëëàõ ÷àäâàðòàé áàéäàã çýðýã îëîí ¿ç¿¿ëýëò þì. Ìèíèé áèå óã ëåêöèéã íýã òàëààñ õýðýãëýýíèé Excel õýìýýõ ïðîãðàìûí òóõàé íýãò íýãýíã¿é òîî÷ñîí, õýäýí çóóí õóóäàñòàé, á¿ðýí õýìæýýíèé ãàðûí àâëàãà (user’s guide õýìýýãäýã÷), íºãºº òàëààñ ôèçèê, ìàòåìàòèêèéí òîìú¸î, áîäëîãîîð ä¿¿ðñýí óéòãàðòàé ñóðàõ áè÷èã áîëãîõ çîðèëãî îãòõîí ÷ òàâèàã¿é áîëíî. Òèéì “íýâòýðõèé òîëü” çîõèîäîã íü ÷ áè áèø ýý. Ãýõäýý ë òàíû õýìæ¿¿ðýýð ëåêöèéí ìàòåðèàë ìààíü çóçààí, çàëõìààð ñàíàãäàæ áàéãàà áîë õ¿ëöýë º÷üå. Ýíý ìàòåðèàëààñ îþóòàí òà Excel ïðîãðàìûí òàëààðõ çºâõºí ¿íäñýí îéëãîëòûã áîëîí ò¿¿í äýýð ôèçèê, ìàòåìàòèê, èíæåíåðèéí òîîöîî, áîëîâñðóóëàëò õýðõýí õèéõ òóõàé òîâ÷ ìýäýýëëèéã àâàõ áîëíî. Ëåêöèéã áàðèàä êîìïüþòåðûí àðä ñóóõûí ºìíº òà êîìïüþòåðûí òóõàé åðºíõèé òºñººëºë, Windows ¿éëäëèéí ñèñòåì áà õýðýãëýýíèé áóñàä ïðîãðàì äýýð àæèëëàõ ÷àäâàð áîëîí ôèçèê, ìàòåìàòèêèéí ñóóðü îéëãîëòûã ýçýìøñýí áàéâàë çîõèìæòîé.

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

0. Ò¿¿õ Õýðýãëýýíèé ïðîãðàì õàíãàìæóóäûã òºðºë, çîðèóëàëòààð íü õóâààæ ¿çâýë Excel ïðîãðàì íü spreadsheet áóþó ýëåêòðîí õ¿ñíýãò ãýñýí àíãèëàëä îðíî. Ýëåêòðîí õ¿ñíýãò¿¿äèéí ò¿¿õ 1970-ààä îíû ñ¿¿ëýýñ ýõëýëòýé. 1978 îíä Äýí Áðèêëèí (Dan Bricklin), Áîá Ôðýíêñòîí (Bob Frankston) íàð õàìãèéí àíõíû spreadsheet ïðîãðàì áîëîõ VisiCalc-èéã çîõèîñîí áàéíà. Òýð ¿åä îäîîãèéíõ øèã ïåðñîíàë êîìïüþòåðóóä (PC) ºðãºí õýðýãëýýíä ãàðààã¿é áàéñàí òóë. VisiCalc íü Apple II õýìýýõ æèæèã êîìïüþòåðò çîðèóëàãäñàí áàéæýý. ¯¿íýýñ íýã èõ óäàëã¿é ººð íýã ýëåêòðîí õ¿ñíýãò áîëîõ SuperCalc ïðîãðàìûã Sorcin êîìïàíèàñ ãàðãàñàí áàéíà. 1981 îíä IBM êîðïîðàöè àíõíû ãýæ õýëæ áîëîõ ïåðñîíàë êîìïüþòåðûã (IBM PC) õóäàëäààíä ãàðãàëàà. Òýð äàðóé ò¿¿íä çîðèóëñàí VisiCalc-èéí õóâèëáàð á¿òýýãäýâ. Ìºí SuperCalc-èéí õóâèëáàð ÷ ãàðñàí áàéíà. ªíººãèéí Excel-òýé õàðüöóóëàõàä VisiCalc áîëîí SuperCalc íü ìàø “ò¿¿õèé” ïðîãðàìóóä áîëîâ÷ òóõàéí öàã ¿åäýý ¿íýõýýð øèíýëýã ç¿éë áàéæ, ñàíõ¿¿ á¿ðòãýëèéí òºâºãòýé õºäºëìºðèéã õºíãºâ÷ëºõ ¿éë õýðýãò õóâü íýìðýý õàíãàëòòàé îðóóëñíààð õýðýãëýã÷äèéí òàëàðõëûã õ¿ëýýæ ÷àäñàí þì. 1983 îíä ÀÍÓ-ûí Lotus Development Corporation êîìïàíèéí Ìèò÷ Êýéïîð (Mitch Kapor), Æîíàòàí Ñàõñ (Jonathan Sachs) íàð Lotus 1-2-3 õýìýýõ spreadsheet ïðîãðàìûã ãàðãàñàí íü òýð äîðîî ìàø èõ àìæèëòûã îëæ, ýëåêòðîí õ¿ñíýãòèéí õºãæëèéí ò¿¿õýíä áàñ íýã øèíý àëõàì áîëîâ. Õ¿ñíýãòýí ìýäýýëýë áîëîâñðóóëàõ õ¿÷èðõýã ñèñòåìèéã õÿëáàð ãðàôèê ä¿ðñëýë õèéõýýñ ãàäíà ìýäýýëëèéí ñàíòàé (database) àæèëëàäàã áàãà çýðýã àæèëëàäàã áîëãîæ ºãñºí íü Lotus 1-2-3 ïðîãðàìûí îíöãîé äàâóó òàëóóä áàéæýý. ¯¿íýýñ õîéø, 1990 îíûã õ¿ðòýë Lotus 1-2-3 ïðîãðàìûí õýä õýäýí õóâèëáàð ãàðñàí áàéâ. 1990 îíä Microsoft êîðïîðàöè Windows 3.0 ¿éëäëèéí ñèñòåìèéã õóäàëäààíä ãàðãàñàí. Òóéëûí áîëîâñðîíãóé èíòåðôåéñòýé ó÷ðààñ Windows ñèñòåì äàðóé õýðýãëýã÷äèéí ñîíèðõëûã ººðòºº òàòàæ ÷àäñàí þì. Òèéìýýñ ýíý øèíý ¿éëäëèéí ñèñòåìä çîðèóëñàí ýëåêòðîí õ¿ñíýãò¿¿ä ãàðàõ áîëñîí áàéíà. Ãýñýí ÷ Lotus-ûí çîõèîã÷èä Windows-ò çîðèóëñàí õóâèëáàð ãàðãàõûã ÿàðàõã¿é áàéñààð äºíãºæ 1991 îíä ë àíõíûõûã íü õóäàëäààíä ãàðãàæýý. 1994 îí ãýõýä Windows-ò çîðèóëñàí Lotus 1-2-3-ûí 4 äýõü õóâèëáàð ãàðñàí áàéâ. 1995 îíä IBM êîìïàíè Lotus Development Corporation-ûã õóäàëäàí àâñíû äàðàà äàõèí õî¸ð õóâèëáàð ãàðãàñàí áîëîâ÷ òóõàéí ¿åä Windows-ò çîðèóëñàí Microsoft Excel ïðîãðàì çàõ çýýëä íýãýíò õ¿÷ ò¿ðýí îðæ èðæ, õóäàëäààíû ýðãýëòýíä äàâàìãàéëàõ áîëñîí áàéëàà. 2

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

¯¿íýýñ õîéøèõ õóãàöààíä Excel ïðîãðàì íü çàõ çýýëýýñ Lotus 1-2-3 spreadsheet-èéã ÿìàãò ë øàõàæ áàéãàà þì. ªíººäºð Lotus 1-2-3 ïðîãðàì “¹1” áàéõàà àëü õýäèéí àëäàæ, äýä áàéðàíä “ñóóæ” áàéíà. 1989 îíîîñ Borland êîìïàíè Quattro Pro õýìýýõ ýëåêòðîí õ¿ñíýãòèéã ãàðãàæ ýõýëñýí áàéíà. Ýíý spreadsheet íü ººðèéí íººö, áîëîìæ, õ¿÷ ÷àäëààðàà áàñ ë õýðýãëýã÷äèéí òàëàðõëûã õ¿ëýýñýí þì. 1992 îíä Windows ¿éëäëèéí ñèñòåìä çîðèóëñàí àíõíû õóâèëáàð íü ãàðñàí áàéíà. 1994 îíä Quattro Pro-èéí ýðõèéã Novell êîìïàíè õóäàëäàí àâ÷ 6 äàõü õóâèëáàðûã ãàðãàæýý. 1996 îíä Corel Corporation êîìïàíè Quattro Pro-ã õóäàëäàí àâñàí þì. 2002 îíû áàéäëààð Quattro Pro 9 ãýñýí õóâèëáàð ãàðñàí áàéíà. ªíººäºð, ýëåêòðîí õ¿ñíýãò¿¿äèéí çàõ çýýëä ýíý ïðîãðàì ãóðàâäóãààð áàéðûã áàòòàé ýçýëäýã àæýý. ßã ë Lotus-èéí àäèëààð, ¿éëäâýðëýã÷èä íü Windows ñèñòåì ð¿¿ øèëæèõèéã ÿàðàõã¿é öàã àëäñàí çýðýã ¿íäñýí øàëòãààíààð ýíý ïðîãðàì ìºí ë Excel-ä áàéð ñóóðèà àëäñàí ãýæ ìýðãýæèëòí¿¿ä ¿çäýã. ªíººãèéí “¹1” ýëåêòðîí õ¿ñíýãò áîëîõ, Windows ñèñòåìä çîðèóëàãäñàí Excel (Excel for Windows) ïðîãðàìûí ººðèéíõ íü “íàìòàð” õýçýýíýýñ ýõýëñýí áý? Ýíý òàëààðõ òîâ÷ ìýäýýëëèéã äàðààõ õ¿ñíýãòýíä õàðóóëëàà. Õóâèëáàð

Ãàðñàí îí

Òàéëáàð

1985

Àíõíû õóâèëáàð. Macintosh òºðëèéí êîìïüþòåðò çîðèóëàãäñàí.

1987

Windows-ò çîðèóëñàí àíõíû õóâèëáàð áîëîâ÷ 1985 îíû õóâèëáàðòàé íü õàìààðóóëàí “2” ãýæ äóãààðëàñàí.

1990

Õýðýãñëèéí ñàìáàð, çóðãèéí õýðýãñë¿¿ä, add-ins áóþó íýìýëò¿¿ä, 3 õýìæýýñò (3D) ÷àðòóóä áîëîí áóñàä îëîí øèíý ç¿éëñ íýìýãäñýí.

1992

Õýðýãëýã÷äèéí òàíèë áîëæ ýõýëñýí àíõíû õóâèëáàð. Ìàø îëîí øèíý÷ëýëèéã àãóóëñàí.

1993

Àíõíû á¿ðýí õýìæýýíèé òîì õóâèëáàð. Îëîí õóóäàñòàé àæëûí äýâòýð, VBA ïðîãðàì÷ëàë ãýõ ìýò íýìýãäñýí.

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

1995

Excel 95 õýìýýãäýã÷ õóâèëáàð. Àíõíû 32áèòèéí Excel.

1997

Excel 97 õýìýýãäýã÷ õóâèëáàð. VBA-èéí øèíý èíòåðôåéñ, UserForm, Data Validation áóþó ªãºãäëèéí çîõèöóóëàëò áîëîí áóñàä îëîí øèíý ç¿éëñ íýìýãäñýí.

1999

Excel 2000 õýìýýãäýã÷ õóâèëáàð. HTML ôîðìàòòàé àæèëëàõ, áàãòààìæ èõòýé çàâñðûí ñàíàõ îé áóþó Clipboard, Pivot ÷àðò, “ìýäðýìòãèé” user form ãýõ ìýò íýìýãäñýí.

2001

Excel 2002 õýìýýãäýã÷ õóâèëáàð. Office XP áàãöûí á¿ðäýëä îðíî. Ìàø îëîí øèíý ç¿éëñèéã àãóóëñàí áîëîâ÷ èõýíõ õýðýãëýã÷äýä îíö à÷ õîëáîãäîëã¿é. Õàìãèéí äàæã¿é øèíý÷ëýë íü, ïðîãðàì õ¿÷ýýð òºãñºæ, òà õèéñýí àæëàà õàäãàëæ ÷àäàëã¿é àëäñàí òîõèîëäîëä ñýðãýýæ ãàðãàõ ÷àäâàð áóþó AutoRecovery áîëîâ óó.

2003

Microsft Office Excel 2003 õýìýýãäýã÷ õóâèëáàð. Çàðèì íýã øèíý ç¿éëòýé, åðºíõèéäºº áîë 2002 ãýñýí ¿ã.

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

1. Ïðîãðàìûã àæèëëóóëàõ Excel ïðîãðàìûã äàðààõ 2 ÿíçààð äóóäàí, à÷ààëæ áîëíî. ¯¿íä: 1. START/PROGRAMS/MICROSOFT EXCEL ãýñýí ¿éëäëèéã õèéíý:

2. START/RUN… ãýñýí ¿éëäëèéã õèéãýýä, ãàð÷ èðñýí RUN öîíõîíä “excel” ãýæ áè÷ýýä OK òîâ÷èéã äàðíà:

Òýãýõýä äýëãýöýíä ôëýø-öîíõ (flash window) õýìýýí íýðëýãäýõ äàðààõ öîíõ õýñýã çóóð ¿çýãäýíý:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Òýãýýä Excel ïðîãðàìûí ¿íäñýí öîíõ ãàð÷ èðíý.

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

2. ¯íäñýí öîíõíû á¿òýö Èéíõ¿¿ íýýãäýí ãàð÷ èðñýí öîíõ áîë òàíû àæèëëàõ ¿íäñýí îð÷èí þì.

Ýíý öîíõíû á¿òöèéã òîâ÷ òàéëáàðëàÿ. Öîíõíû õàìãèéí äýýä õýñýãò Title Bar (Ãàð÷ãèéí ìºð) áàéðëàíà:

Ãàð÷ãèéí ìºðèéí ç¿¿í çàõàä ïðîãðàìûí íýð (Microsoft Excel) ãàðñàí áàéíà. Äàðàà íü, òóõàéí àãøèíä íýýãäñýí áàéãàà Excel-èéí àæëûí ôàéë áóþó workbook-èéí (àæëûí äýâòðèéí) íýð áàéðëàíà. Ìàíàé òîõèîëäîëä book1 ãýñýí íýðòýé àæëûí äýâòýð øèíýýð ¿¿ñ÷ýý. Ãàð÷ãèéí ìºðèéí áàðóóí çàõàä, Minimize (¿íäñýí öîíõûã õóìèõ çîðèóëàëòòàé), Restore/Maximize (¿íäñýí öîíõûã õàãàñ áóþó á¿òýí äýëãýõ çîðèóëàëòòàé), Close (¿íäñýí öîíõûã õààõ çîðèóëàëòòàé) ãýñýí òîâ÷íóóä ç¿¿í ãàð òàëààñ ýõýëæ áàéðëàíà. Ãàð÷ãèéí ìºðèéí äîîä òàëä Menu Bar (Öýñèéí ìºð) áàéíà:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Ò¿¿íèé ç¿¿í òàëä ïðîãðàìûí ¿íäñýí öýñ îðøèíî. Ò¿¿íèé äýýã¿¿ð õóëãàíû çààã÷èéã ã¿éëãýõýä öýñ áîëãîí òîâîéí àíèâ÷èæ áàéõûã òà àíçààðàõ áîëíî. Excel-èéí á¿õ êîìàíäóóä, ôóíêöóóä ýíä õóâààãäàí áàéðëàñàí áàéäàã. Õàðèí öýñèéí ìºðèéí áàðóóí òàëä îðøèõ Minimize, Restore/Maximize, Close òîâ÷íóóä áîë àæëûí äýâòðèéí öîíõòîé õàðüöàíà. Öýñèéí ìºðèéí äîîä òàëä Toolbars (Õýðýãñëèéí ìºð¿¿ä) áàéðëàíà. Äýýã¿¿ð íü õóëãàíû çààã÷èéã ã¿éëãýõýä, ò¿¿íèéã á¿ðä¿¿ëýã÷ õýñã¿¿ä òîâîéí àíèâ÷èæ áàéõûã òà àíçààðàõ áîëíî. Ýíä, õýðýãëýã÷èéí õºäºëìºðèéã õºíãºâ÷ëºõ çîðèëãîîð, ºðãºí õýðýãëýãääýã êîìàíäóóäûã òîâ÷ õýëáýðýýð áàéðëóóëñàí áàéäàã:

Àãóóëæ áóé õýðýãñë¿¿äýýñýý õàìààðààä îëîí òºðëèéí õýðýãñëèéí ìºð áàéäãààñ èõýâ÷ëýí õî¸ð þì óó ãóðàâ íü èäýâõòýé, áóñàä íü èäýâõã¿é (íóóãäìàë) áàéäàã. Äýýðõ çóðàãò ¿ç¿¿ëñíýýð áîë Standard (Còàíäàðò) áà Formatting (Õýâæ¿¿ëýõ) ãýñýí õýðýãñëèéí ìºð¿¿ä èäýâõèææýý. ¯íäñýí öýñíýýñ VIEW/TOOLBARS ¿éëäëèéã õèéãýýä ¿¿íèéã ìýäýæ áîëíî (óðäàà òýìäýãëýãäñýí áàéãàà íü èäýâõòýé õýðýãñëèéí ìºð¿¿ä):

Õýðýãëýã÷ ººðèéí õ¿ññýíýýð õýðýãñëèéí ìºð¿¿äèéí õàðàãäàõ áàéäëûã ººð÷ëºõ, ººðººð õýëáýë õýðýãñëèéí ìºð íýìýæ ãàðãàõ, þì óó èäýâõæñýí áàéãààã íóóõ áîëîìæòîé íü çóðãààñ áàñ õàðàãäàæ áàéíà. Õýðýãñëèéí ìºðèéí äîîä òàëä Name Box (Íýðèéí õàéðöàã) áà Formula Bar (Òîìú¸îíû ìºð) õýìýýí íýðëýãäýõ õî¸ð ýëåìåíò áàéðëàíà:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Çóðàã äýýð, ç¿¿í òàëä óëààíààð òýìäýãëýí õàðóóëñàí íü íýðèéí õàéðöàã, áàðóóí òàëûíõ íü òîìú¸îíû ìºð þì. Ýäãýýð íü ÿìàð çîðèóëàëòòàé áîëîõûã õîéíî ¿çíý. ¯íäñýí öîíõíû ¿ëäñýí õýñãèéã àæëûí äýâòðèéí îðîí çàé ýçýëæ áàéíà. Àæëûí äýâòýð íü õýä õýäýí worksheet áóþó àæëûí õóóäñààñ òîãòîíî. Õóóäñóóä Sheet1, Sheet2, Sheet3… ãýõ ìýò íýðòýé áàéíà. Õ¿ñâýë õóóäñûí òîîã íýìæ áîëíî. Áàñ õàñàæ áîëíî. Òóõàéí ìº÷èä íýã õóóäàñ ë äýëãýãäñýí áóþó èäýâõæñýí áàéíà:

Äýýðõ çóðàã äýýð áîë Sheet1 õóóäàñ èäýâõòýé áàéíà. ªºð õóóäàñ äýëãýõèéí òóëä ò¿¿íèé íýð äýýð äàðàõ õýðýãòýé. Àæëûí õóóäàñ ãýäýã íü A, B, C, D, E,… ãýõ ìýò äóãààðëàãäñàí column (áàãàíà), 1, 2, 3, 4, 5,… ãýõ ìýò äóãààðëàãäñàí row áóþó ìºðººñ òîãòîõ ýëåêòðîí õ¿ñíýãò áîëîõ íü ºìíºõ çóðãààñ õàðàãäàæ áàéíà. Ìºð, áàãàíûí òîî õàðãàëçàí 65536, 256 áàéíà. Äîîðõ çóðàãò, ìºð áà áàãàíûã òýìäýãëýí õàðóóëàâ.

Ýíäýýñ, Excel-ýýð áîëîâñðóóëàõ ìýäýýëëèéã òà õ¿ñíýãòýí õýëáýðýýð îðóóëàõ ¸ñòîé ãýñýí õàìãèéí ÷óõàë îéëãîëòûã áèä ìýäýæ àâíà. Àæëûí õóóäñûã á¿ðä¿¿ëýã÷ õ¿ñíýãòèéí ýëåìåíòèéã cell (í¿ä) ãýäýã. Äàðààõ çóðàãò äóðûí õî¸ð í¿äèéã óëààíààð òýìäýãëýæ

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

õàðóóëàâ. Òèéìýýñ íýã àæëûí õóóäàñ íèéò 256*65536 øèðõýã í¿äíýýñ òîãòîõ íü ýý.

Í¿ä èäýâõòýé áà èäýâõã¿é õî¸ð òºëºâò îðøèíî. Òóõàéí àãøèíä ñîíãîãäñîí áàéãàà ººðººð õýëáýë êóðñîð î÷èæ áàéðëàñàí í¿äèéã active cell (èäýâõòýé í¿ä) ãýäýã. Äýýðõ çóðàãò, àæëûí õóóäñûí õàìãèéí ç¿¿í äýýä áóëàíãèéí í¿ä èäýâõæñýí áàéíà. Ãàðààñ ìýäýýëëèéã çºâõºí èäýâõòýé í¿äýíä îðóóëàõ áîëîìæòîé. Òýãø ºíöºãò õýëáýðòýé äàðààëñàí á¿ëýã í¿äí¿¿äèéã range (ìóæ) õýìýýí íýðèéäíý. Áîëîìæèò õàìãèéí òîì ìóæ áîë àæëûí õóóäàñ ººðºº áàéíà.

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

3. Í¿ä áà ìóæèéí õàÿã Í¿ä áîëãîí ººðèéí ãýñýí reference áóþó õàÿãààð òîäîðõîéëîãäîíî. Excel, àëèâàà í¿äòýé çºâõºí ò¿¿íèé õàÿãààð õàðüöäàã. Õàÿã ãýäýã íü òóõàéí í¿äíèé ìºð, áàãàíûí äóãààð þì. Õàÿãèéã òîäîðõîéëîõäîî áàãàíûí äóãààðûã ýõýíä, ìºðèéí äóãààðûã àðä íü íèéë¿¿ëæ áè÷äýã. Òóõàéëáàë ºìíºõ çóðàãò òýìäýãëýæ ¿ç¿¿ëñýí èäýâõòýé áà èäýâõã¿é í¿äí¿¿äèéí õàÿã õàðãàëçàí A1 áà C5 áàéíà. Í¿äíèé õàÿãèéã áàñ äàðààõ áàéäëààð àíãèëäàã. ¯¿íä: 1. Relative reference (õàðüöàíãóé õàÿã), æèøýýëáýë: À1, Ñ5, Å9. 2. Absolute reference (¿íýìëýõ¿é õàÿã), æèøýýëáýë: $À$1, $Ñ$5, $Å$9. 3. Mixed reference (íèéëìýë õàÿã), æèøýýëáýë: À$1, $Ñ5, $Å9. Ìºð áóþó áàãàíûí äóãààðûí ºìíº $ òýìäýã òàâüñíààð èéíõ¿¿ õàÿãèéí òºðëèéã ººð÷èëæ áîëîõ àæýý. Ýäãýýð íü õîîðîíäîî ÿìàð ÿëãààòàé áîëîõûã õîéíî ¿çíý. Ìóæèéã áàñ ë õàÿãààð òîäîðõîéëíî. Ìóæèéí õàÿã íü ò¿¿íèé ýñðýã áóëàíãóóäûí í¿äí¿¿äèéí õàÿãààð èëýðõèéëýãääýã. Ãýõäýý èõýâ÷ëýí ç¿¿í äýýä áóëàíãèéí í¿äíèé õàÿãèéã áè÷ýýä òîäîðõîéëîõ öýã (:) òàâüæ, áàðóóí äîîä áóëàíãèéí í¿äíèé õàÿãèéã áè÷äýã. Òóõàéëáàë, äîîðõ çóðàãò, A áàãàíûí òîî àãóóëñàí òàâàí í¿äèéã õàìàðñàí ìóæèéí õàÿã A2:A6 áîëîõ áîë õàæóó òàëä íü, òîî àãóóëñàí 18 í¿äèéã õàìàðñàí ìóæèéí õàÿã C2:E7 áàéíà.

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

4. Í¿ä áà ìóæèéã èäýâõæ¿¿ëýõ Ãàðààñ ìýäýýëëèéã (ºãºãäëèéã) çºâõºí èäýâõòýé í¿äýíä îðóóëàõ áîëîìæòîé ãýäãèéã ºìíº äóðäñàí. Ñîíãîãäñîí í¿ä ãàäóóðàà õàð õ¿ðýýòýé áîëäãèéã áèä ìýäýæ àâñàí. Àëü íýã í¿äèéã ñîíãîõûí òóëä äàðààõ àðãóóäûí àëü íýãèéã õýðýãëýæ áîëíî. ¯¿íä: 1. Õóëãàíû çààã÷èéã ò¿¿í äýýð àâàà÷ààä íýã äàðàõ. 2. Ãàðûí ←, ↑, →, ↓ òîâ÷íóóäûã àøèãëàí êóðñîðûã øèëæ¿¿ëýõ çàìààð òóõàéí í¿äèéã ñîíãîõ. Õàðèí ìóæ ñîíãîõûí òóëä õóëãàíû çààã÷èéã ò¿¿íèé àëü íýã áóëàíãèéí í¿äýíä àâàà÷èæ, õóëãàíû òîâ÷èéã íýã äàðààä, äàðñàí õýâýýð, ýñðýã òàëûí áóëàíãèéí í¿äýíä ÷èðæ àâ÷ðààä òàâèõ ¿éëäëèéã õèéíý. Èíãýõýä õàðãàëçàõ ìóæ ñîíãîãäîõ á¿õýëäýý áóäàãäñàí áàéõ áà ýíý íü ìóæ ñîíãîãäñîíûã èëýðõèéëíý. Òóõàéëáàë äîîðõ çóðàãò A2:C7 ìóæèéí ñîíãîëòûã õàðóóëàâ:

Ìóæèéí ñîíãîëòûã òàñðàëòòàéãààð õèéæ áàñ áîëäîã, ººðººð õýëáýë íýã äîð õýä õýäýí ìóæèéã ñîíãîõ áîëîìæòîé. ¯¿íèéã õèéõäýý ýõíèé ìóæèéã ñîíãîñíû äàðàà ãàðûí CTRL òîâ÷èéã äàðæ áàéãààä (òàâèëã¿éãýýð) áóñàä ìóæóóäûã èäýâõæ¿¿ëíý:

Í¿ä áà ìóæ ñîíãîõ ººð íýã àðãûã õîéíî, 6-ð á¿ëýãò ¿çíý. Õýðýâ àæëûí õóóäñûã á¿õýëä íü ñîíãîõ øààðäëàãà ãàðâàë äîîðõ àðãóóäûí àëü íýãèéã õèéíý: 12

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

1. Êóðñîð àæëûí õóóäàñíû õààíà áàéãààãààñ ¿ë õàìààðàí ãàðààñ CTRL+A òîâ÷íû õîñëîëûã äàðíà. 2. Äàðààõ çóðàã äýýð óëààíààð òýìäýãëýí ¿ç¿¿ëñýí ãàçàð õóëãàíû òîâ÷èéã äàðíà:

Á¿õýëäýý õàðàãäàíà:

ñîíãîãäñîí

àæëûí

õóóäàñ

äàðààõ

áàéäàëòàé

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

5. Àæëûí õóóäñàíä ìýäýýëýë îðóóëàõ, àðèëãàõ, çàñâàðëàõ Àæëûí õóóäàñ áîë àâàðãà òîì õ¿ñíýãò. Òèéìýýñ ººðñäèéí áîëîâñðóóëàõ ìýäýýëëèéã áèä àæëûí õóóäñàíä ìºí ë õ¿ñíýãò áîëãîæ îðóóëàõ íü îéëãîìæòîé. Áèä ººðñäèéí áàéãóóëàõ õ¿ñíýãòèéã ýíãèéí õ¿ñíýãò áà òîîöîîëîõ õ¿ñíýãò õýìýýí õóâààæ ¿çíý. Ýíãèéí õ¿ñíýãò ãýæ ÿìàð íýã òîîöîî, áîëîâñðóóëàëò õèéõ çîðèëãîã¿é áàéãóóëñàí õ¿ñíýãòèéã õýëíý. Õàðèí engineering table áóþó òîîöîîëîõ õ¿ñíýãò õýìýýí ìîíãîë÷èëæ íýðëýæ áàéõ õ¿ñíýãòèéí çîðèëãî èëýðõèé. Öààøèä áèä èõýâ÷ëýí òîîöîîëîõ õ¿ñíýãòòýé àæèëëàõ áîëíî. Àæëûí õóóäàñíû í¿äýíä òà ¿íäñýíäýý äàðààõ 3 òºðëèéí ìýäýýëëèéã îðóóëàõ áîëîìæòîé: 1. Label áóþó Òåêñò ºãºãäºë. 2. Value áóþó Òîîí ºãºãäºë. 3. Formula áóþó Òîìú¸î. Òîîöîîëîõ õ¿ñíýãòèéí õóâüä òåêñò ºãºãäë¿¿ä íü ãîë òºëºâ, õ¿ñíýãòèéí ãàð÷èã õýëáýðýýð ÷ þì óó ýñâýë õ¿ñíýãòèéã õàðàõàä ýíãèéí, îéëãîìæòîé áîëãîõ çîðèëãîîð õýðýãëýãäýíý. Èõýíõäýý èäýâõã¿é áóþó òîäîòãîë ìýäýýëýë áàéõ áîëíî. Òîîí ºãºãäºë íü á¿õýë, áóòàðõàé, ýåðýã, ñºðºã çýðýã á¿õ òºðëèéí òîîíóóä, õóâü, ¿ëäýãäýë, îí ñàð ºäºð, öàã õóãàöàà ãýõ ìýò ìýäýýëë¿¿ä áàéíà. Òîîöîîëîõ õ¿ñíýãòèéí õóâüä, èõýâ÷ëýí òîîöîî, ¿éëäýëä îðîëöäîã áàéõ òóë èäýâõòýé ýëåìåíò íü áàéõ áîëíî. Òîìú¸î áîë ÿìàð íýã ¿éëäýë, òîîöîî õèéæ, õàðèó ãàðãàäàã èëýðõèéëýë þì. Èíãýõäýý òîîí ºãºãäë¿¿äèéã àøèãëàæ áîëíî. Òîîöîîëîõ õ¿ñíýãòèéí õàìãèéí ãîë ýëåìåíò áàéõ áîëíî. Òîìú¸îã îðóóëàõäàà óðä íü çààâàë = òýìäýã òàâèíà. Òèéìýýñ, = òýìäãýýð ýõýëñýí ÿìàð ÷ èëýðõèéëëèéã Excel òîìú¸î ãýæ îéëãîõ áîëíî ãýäãèéã àíõààðóóëúÿ. Ýíãèéí õ¿ñíýãò íü òåêñò áà òîîí ºãºãäëººñ á¿ðäýõ áîë òîîöîîëîõ õ¿ñíýãò íü òåêñò, òîîí, òîìú¸îí ºãºãäë¿¿äýýñ á¿ðäýõ àæýý. Ìýäýýëëèéã îðóóëàõûí òóëä ÿàõ ¸ñòîé âý? ¯¿íèé òóëä ºãºãäëºº áè÷èæ äóóñààä, ENTER òîâ÷ äàðàõ õýðýãòýé. Òýãâýë òàíû áè÷ñýí ç¿éë òóõàéí í¿äýíä îðæ, õàðèí êóðñîð äàðààãèéí í¿äýíä øèëæñýí áàéíà. Õàðèí áè÷èæ áàéõäàà ESC òîâ÷ äàð÷èõâàë áè÷ñýí ç¿éë ÷èíü àëãà áîëíî ãýäãèéã àíõààðóóëúÿ. Õýðýâ í¿äýíä òîìú¸îã àëäààã¿é, çºâ áè÷èæ îðóóëâàë, ò¿¿íèé õàðèó áóþó óòãà íü òóõàéí í¿äýíä ãàðàõ áîëíî.

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Í¿äýíä (ìóæèä) àãóóëàãäàõ ìýäýýëëèéã ÿàæ àðèëãàõ (óñòãàõ) âý? Òóõàéí í¿äèéã (ìóæèéã) ñîíãîîä, äàðààõ 2 ¿éëäëèéí àëü íýãèéã õèéíý: 1. Ãàðûí DEL (DELETE) òîâ÷èéã äàðíà. 2. ¯íäñýí öýñíýýñ EDIT/CLEAR/CONTENTS êîìàíäûã ñîíãîíî:

Í¿äýíä àãóóëàãäàõ ìýäýýëëèéã ÿàæ ººð÷ëºõ âý? Ìýäýýæ, ýõëýýä ò¿¿íèéã ñîíãîîä, àãóóëàãäàõ ìýäýýëëèéã àðèëãààä, øèíýýð áè÷èæ îðóóëæ áîëíî. Ãýõäýý õàìãèéí øóóðõàé àðãà áîë í¿äýý ñîíãîìîãöîî øóóä øèíý ºãºãäëºº áè÷èæ îðóóëàõ ÿâäàë þì. Í¿äýíä àãóóëàãäàõ ìýäýýëëèéã õýðõýí çàñâàðëàõ âý? ¯¿íèé ºìíº äóðäñàí÷ëàí øóóä øèíýýð áè÷èæ îðóóëæ áîëîõ ë þì. Ãýòýë çàñâàðëàõ ºãºãäºë ÷èíü íýëýýí óðò, õàðèí òà çàâõºí º÷¿¿õýí õýñýãò íü çàñâàð õèéõ çîðèëãîòîé áîë ÿàõ âý? Á¿ãäèéã øèíýýð îðóóëíà ãýõýýð öàã ãàðçàäñàí õýðýã áîëîõ áèç. Òèéìýýñ: 1. Çàñâàð õèéõ í¿äýí äýýð õóëãàíû çààã÷èéã àâ÷ðààä 2 óäàà òîâøèõ 2. Çàñâàð õèéõ í¿äýý ñîíãîîä ãàðûí F2 òîâ÷èéã äàðàõ ãýñýí 2 ¿éëäëèéí àëü íýãèéã õèéõ õýðýãòýé.

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

6. Í¿ä áà ìóæ èäýâõæ¿¿ëýõýä Íýðèéí õàéðöàã àøèãëàõ 2-ð á¿ëãèéí òºãñãºëä Íýðèéí õàéðöàã áà Òîìú¸îíû ìºðèéí òàëààð öóõàñ äóðäñàí áîë õàðèí 4-ð á¿ëýãò í¿ä áà ìóæèéã õýðõýí ñîíãîõ òàëààð ºã¿¿ëñýí áèëýý. Òýãâýë îäîî, Íýðèéí õàéðöàãèéí òóñëàìæòàé í¿ä áà ìóæ ñîíãîõ òóõàé ÿðèëöúÿ. Äàðààõ çóðãèéã õàðöãààÿ:

Çóðãààñ ¿çýõýä, òóõàéí àãøèíä èäýâõòýé áóþó ñîíãîãäñîí áàéãàà í¿äíèé õàÿã Íýðèéí õàéðöàãò õàðàãääàã áàéíà. Òýãâýë, Íýðèéí õàéðöàãíû òóñëàìæòàéãààð ìºí í¿ä ñîíãîæ áîëäîã áàéíà. ¯¿íèé òóëä, õóëãàíû çààã÷ààð Íýðèéí õàéðöàãèéã ñîíãîîä, èäýâõæ¿¿ëýõ í¿äíèéõýý õàÿãèéã áè÷èæ ºãººä ENTER òîâ÷ äàðíà. Ìóæ ñîíãîõ íü åðºíõèéäºº í¿ä ñîíãîõòîé àäèëõàí áºãººä Íýðèéí õàéðöàãò ìóæèéí õàÿãèéã áè÷èæ ºãººä ENTER äàðàõàä õàíãàëòòàé. Æèøýý íü B4:C7 ìóæèéã õýðõýí ñîíãîñíûã äàðààõ çóðãóóäàä õàðóóëàâ:

Äàðààõ àñóóëò òàíû ñîíèðõëûã òàòàæ áîëîõ þì. Í¿ä áèø õàðèí ìóæ ñîíãîãäñîí áàéãàà òîõèîëäîëä Íýðèéí õàéðöàãò þó ãàðàõ âý? Èéì òîõèîëäîëä: 1. Õýðýâ ñîíãîëòûã õóëãàíû òóñëàìæòàé õèéñýí áîë èäýâõæ¿¿ëýí, ÷èðæ ýõýëñýí áóëàíãèéí í¿äíèé õàÿã 2. Õýðýâ ñîíãîëòûã Íýðèéí õàéðöãèéí òóñëàìæòàé õèéñýí áîë ìóæèéí ç¿¿í äýýä áóëàíãèéí í¿äíèé õàÿã

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

òóñ òóñ Íýðèéí õàéðöàãò ãàðñàí áàéõ áîëíî. Äýýðõ çóðàãò, ìóæèéí ñîíãîëòûã 2-ð àðãààð õèéñýí ó÷ðààñ ò¿¿íèé ç¿¿í äýýä áóëàíãèéí í¿äíèé õàÿã B4 Íýðèéí õàéðöàãò õàðàãäàæ áàéíà. Õýä õýäýí ìóæèéã çýðýã ñîíãîõûí òóëä òóñ á¿ðèéí õàÿãèéã òàñëàëûí òýìäãýýð òóñãààðëàí áè÷ýýä ENTER äàðíà. Äîîðõ çóðàãò A1:B4 áà D2:D7 ìóæóóäûã èäýâõæ¿¿ëæ áàéíà:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

7. Áàãàíà áà ìºðèéã èäýâõæ¿¿ëýõ, òýäãýýðèéí ºðãºí áà ºíäºðèéã ººð÷ëºõ Àæëûí õóóäñàíä õ¿ñíýãò õèéæ áàéõ ÿâöàä áàãàíà ýñâýë ìºðèéã á¿õýëä íü èäýâõæ¿¿ëýõ øààðäëàãà ãàð÷ áîëîõ þì. Ýíý òîõèîëäîëä ÿàõ âý? Ìýäýýæ, ºìíºõ á¿ëýãò äóðäñàí÷ëàí Íýðèéí õàéðöàã àøèãëàæ áîëíî. Ýñâýë á¿ð, õóëãàíû òîâ÷èéã äàðààä 256 áàãàíà þì óó 65536 ìºð í¿äèéã äàìíóóëàí ÷èðæ áîëîõ þì (õýðýâ çàëõóóòàé áèø áîë). Ãýõäýý ¿¿íèé îðîíä åðäºº òóõàéí áàãàíà þì óó ìºðèéí äóãààð äýýð õóëãàíû çààã÷èéã àâ÷èð÷ íýã äàðàõàä õàíãàëòòàé. Æèøýýëáýë, äàðààõ çóðàãò ¿ç¿¿ëñíýýð B áàãàíûã á¿õýëä íü ñîíãîõûí òóëä, óëààíààð òýìäýãëýí ¿ç¿¿ëñýí õýñýãò (áàãàíûí äóãààð äýýð) äàðíà:

Õàðèí äîîð ¿ç¿¿ëñýí÷ëýí 3-ð ìºðèéã á¿õýëä íü ñîíãî¸ ãýâýë ìºðèéí äóãààð äýýð äàðíà:

Õàðèí îëîí áàãàíà þì óó ìºð ñîíãîõ áîë àëü íýã çàõûí áàãàíà áóþó ìºðèéí äóãààð äýýð äàðààä íºãºº çàõûí áàãàíà áóþó ìºðèéí äóãààð õ¿ðòýë ÷èðíý:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Îäîî, àæëûí õóóäàñíû áàãàíà áà ìºðèéí ãîë øèíæ ÷àíàðóóä áîëîõ ºðãºí, ºíäºð çýðãèéã õýðõýí ººð÷ëºõ òàëààð àâ÷ ¿çüå. Åð íü áàãàíû àëèâàà øèíæ ÷àíàðûã ººð÷ëºõèéí òóëä FORMAT/COLUMN ¿éëäëèéã õèéæ, äàðààõ çóðàãò ¿ç¿¿ëñýí äýä öýñèéã (sub menu) ãàðãàæ èðýõ õýðýãòýé:

Òýãýýä, õýðýâ àæëûí õóóäàñíû áàãàíà á¿ðèéí ºðãºíèéã (ñòàíäàðò ºðãºí) íèéòýä íü ººð÷èëüå ãýâýë ýíýõ¿¿ äýä öýñíýýñ STANDARD WIDTH… ãýñýí êîìàíäûã ñîíãîæ, ãàð÷ èðñýí Standard Width (Ñòàíäàðò ªðãºí) öîíõíû Standard column width (Áàãàíû ñòàíäàðò ºðãºí) ãýñýí õýñýãò õàðàãäàõ áàãàíû ñòàíäàðò ºðãºíèé îäîîãèéí óòãûã ººð÷ëºí øèíý óòãà áè÷èæ ºãººä OK äàðàõ õýðýãòýé:

Õàðèí òóõàéí íýã áàãàíûí ºðãºíèéã ººð÷ëºõèéí òóëä òýð áàãàíàà á¿õýëä íü, ýñâýë áàãàíûí àëü íýã í¿äèéã èäýâõæ¿¿ëýýä äýä öýñèéí WIDTH… êîìàíäûã ñîíãîíî. Òýãýõýä Column Width (Áàãàíûí 19

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

ªðãºí) öîíõ ãàð÷ èðíý. Ò¿¿íèé Column width áóþó Áàãàíûí ºðãºí ãýñýí õýñýãò øèíý óòãàà îðóóëàõ õýðýãòýé:

Õýðýâ îëîí áàãàíà ñîíãîîä äýýðõ àðãûã õýðýãëýâýë ñîíãîãäñîí áàãàíà òóñ á¿ðèéí ºðãºí ººð÷ëºãäºõ áîëíî. Áàãàíû ºðãºíèéã ººð÷ëºõ ººð íýã, øóóðõàé àðãà áàéäàã íü õî¸ð áàãàíûí äóãààðûí õîîðîíäîõ çààã äýýð õóëãàíû òîâ÷èéã äàðàí, ÷èðýõ àðãà þì. Èíãýñíýýð ç¿¿í òàëûí áàãàíûí ºðãºí ººð÷ëºãääºã. Áàðóóí òèéø ÷èðñíýýð ºðãºí èõñýíý, ýñðýã ÷èðñíýýð áàãàñíà. Äîîðõ çóðãóóäàä A áàãàíûí ºðãºíèéã èíãýæ ººð÷èëæ (èõýñãýæ) áàéíà:

Ýíý àðãûã îëîí áàãàíà ñîíãîîä áàñ õèéæ áîëíî. Òýãâýë áàãàíà òóñ á¿ðèéí ºðãºí ººð÷ëºãäºíº. Ìºðèéí àëèâàà øèíæ ÷àíàð, òýð äóíäàà ºíäðèéã ººð÷ëºõèéí òóëä FORMAT/ROW ¿éëäëèéã õèéæ, äàðààõ çóðàãò ¿ç¿¿ëñýí äýä öýñèéã ãàðãàæ èðýõ õýðýãòýé:

Áàãàíààñ ÿëãààòàé íü ìºðèéí õóâüä ñòàíäàðò ºíäºð ãýæ áàéõã¿é áºãººä HEIGHT… ñîíãîëòûã õèéæ, ãàð÷ èðñýí Row Height (Ìºðèéí ºíäºð) öîíõîíä òóõàéí ìºðèéí øèíý ºíäðèéã çààæ ºãíº:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Ìºí, õî¸ð ìºðèéí äóãààðûí çààã äýýð õóëãàíààð äàðæ, ÷èðýõ çàìààð äýýä òàëûí ìºðèéíõ íü ºíäðèéã áàñ ººð÷èëæ áîëíî. Æèøýýëáýë 1-ð ìºðèéí ºíäðèéã ýíý àðãààð ººð÷èëæ áóéã äàðààõ çóðàãò õàðóóëàâ:

Ìºðèéí ºíäðèéã ººð÷ëºõ äýýðõ àðãóóäûã, îëîí ìºðèéã çýðýã ñîíãîîä áàñ õèéõ áîëîìæòîé áºãººä èíãýâýë, ñîíãîãäñîí ìºð òóñ á¿ðèéí ºíäºð ººð÷ëºãäºõ áîëíî.

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

8. Àæëûí õóóäñàíä àãóóëàãäàõ ìýäýýëëèéã õóóëàõ, çººõ Áèä 5-ð á¿ëýãò, í¿äýíä õýðõýí ìýäýýëýë îðóóëàõ, îðóóëñàí ìýäýýëëèéã õýðõýí ººð÷ëºõ, çàñâàðëàõ áîëîí í¿ä, ìóæèä àãóóëàãäàõ ìýäýýëëèéã àðèëãàõ òàëààð ¿çñýí áèëýý. Ýíý á¿ëýãò ºã¿¿ëýãäýõ ç¿éëñèéã òýäãýýðèéí ¿ðãýëæëýë õýìýýí îéëãîæ áîëíî. Ìýäýýëëèéã õóóëàõ, çººõ ïðîöåññ áîë òîâ÷õîíäîî àæëûí õóóäàñíû õàà íýãòýý îðøèõ ìýäýýëëèéã Clipboard õýìýýí íýðëýãäýõ çàâñðûí ñàíàõ îéä ò¿ð áàéðëóóëààä, äàðàà íü ººð ãàçàðò ãàðãàæ òàâèõ ¿éëäë¿¿ä þì. Ýäãýýð ¿éëäëèéã ã¿éöýòãýõäýý COPY (Õóóëàõ), CUT (Òàñëàõ) áà PASTE (Áàéðëóóëàõ) ãýñýí êîìàíäóóäûã àøèãëàíà. Òà äýýðõ êîìàíäóóäûã EDIT öýñíýýñ þì óó Standard õýðýãñëèéí ìºðººñ ñîíãîæ, ýñâýë ãàðààñ ºã÷ áîëíî. Ìýäýýëëèéã õóóëàõ ãýäýã íü íýã í¿ä áóþó ìóæèä àãóóëàãäàõ ìýäýýëëèéã ººð í¿ä áóþó ìóæ ðóó õóâèëàí àâàà÷èõûã õýëýõ áà ò¿¿íèé ýõ õóâèëáàð íü àíõíû áàéðàíäàà ¿ëääýã. ¯¿íèéã õèéõäýý COPY, PASTE êîìàíäóóäûã äýñ äàðààëàí ã¿éöýòãýíý. Òóõàéëáàë A2 í¿äýíä àãóóëàãäàõ ìýäýýëëèéã C4 í¿ä ð¿¿ õóóëúÿ ãýâýë, ýõëýýä A2 í¿äýý ñîíãîìîãö: 1. EDIT/COPY ¿éëäëèéã õèéõ:

2. Standard õýðýãñëèéí ìºðººñ COPY õýðýãñëèéã äàðàõ:

3. CTRL+C òîâ÷íû õîñëîëûã äàðàõ ãýñýí àðãóóäûí àëü íýãèéã õýðýãëýæ, ò¿¿íä îðøèõ ìýäýýëëèéí õóóëáàðûã çàâñðûí ñàíàõ îéä õèéíý. Äàðàà íü C4 í¿äýý ñîíãîîä: 1. EDIT/PASTE ¿éëäëèéã õèéõ:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

2. Standard õýðýãñëèéí ìºðººñ PASTE õýðýãñëèéã äàðàõ:

3. CTRL+V òîâ÷íû õîñëîëûã äàðàõ ãýñýí àðãóóäààñ õýðýãëýí, õóóëáàðûã ãàðãàæ òàâèíà. Ìóæèéí àãóóëæ áóé ìýäýýëëèéã õóóëàõûí òóëä ò¿¿íèéã ñîíãîîä COPY õèéãýýä, äàðàà íü áàéðëóóëàõ ìóæàà ñîíãîîä PASTE õèéíý. Ýñâýë ç¿ãýýð ë áàéðëóóëíà ãýæ ¿çñýí ìóæèéíõàà ç¿¿í äýýä áóëàíã ñîíãîæ, PASTE õèéõýä õàíãàëòòàé. Ìýäýýëëèéã çººíº ãýäýã áîë ò¿¿íèéã íýã í¿äíýýñ íºãºº í¿ä ð¿¿, íýã ìóæààñ íºãºº ìóæ ðóó õóóëáàðëàõã¿éãýýð øóóä øèëæ¿¿ëæ áàéðëóóëàõûã õýëíý. ¯¿íèéã õèéõäýý CUT áà PASTE êîìàíäóóäûã äýñ äàðààëæ ã¿éöýòãýíý. ªìíºõèéí àäèëààð A2 í¿äýíä áóé ìýäýýëëèéã C4 í¿ä ð¿¿ çººå. Ìýäýýæ, ýõëýýä A2 í¿äýý èäýâõæ¿¿ëíý. Äàðàà íü äîîðõ àðãóóäûí àëü íýãýýð ò¿¿íä àãóóëàãäàõ ìýäýýëëèéã ñàíàõ îéä õèéíý: 1. EDIT/CUT ¿éëäýë õèéõ:

2. Standard õýðýãñëèéí ìºðººñ CUT õýðýãñëèéã äàðàõ:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

3. CTRL+X òîâ÷íû õîñëîëûã äàðàõ. Òýãýýä C4-èéã ñîíãîæ, PASTE õèéíý. Ìóæèéí àãóóëæ áóé ìýäýýëëèéã çººõèéí òóëä ò¿¿íèéã ñîíãîîä CUT õèéíý. Òýãýýä áàéðëóóëàõ ìóæàà á¿õýëä íü, ýñâýë ò¿¿íèéõýý ç¿¿í äýýä áóëàíã ñîíãîæ, PASTE õèéíý.

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

9. Í¿äèéã õýâæ¿¿ëýõ Ýíãèéí ýñâýë òîîöîîëîõ õ¿ñíýãòèéí àëü àëèíûã íü áàéãóóëàõûí òóëä áèä àæëûí õóóäñûã, òóõàéëáàë õ¿ñíýãò áàéðëàõ òýð õýñãèéí í¿äí¿¿äèéí øèíæ ÷àíàðûã ººðèéí õ¿ññýíýýð ººð÷ëºõ øààðäëàãà ìýäýýæ ãàðíà. Èäýâõòýé í¿äíèé øèíæ ÷àíàðóóäûã ººð÷ëºõ ïðîöåññûã cell formatting áóþó í¿äèéã õýâæ¿¿ëýõ ãýæ íýðèéääýã. Òóõàéëáàë í¿äíèé ôîíò áóþó ¿ñãèéí òºðºë, ò¿¿íèé õàðàãäàõ õýìæýý, õàðàãäàõ õýëáýðèéã ººð÷ëºõ, í¿äýí äîòðîî ºãºãäëèéí õàðàãäàõ áàéðëàëûã ººð÷ëºõ, í¿äýíä õ¿ðýý õèéõ, äýâñãýð ºíãº òàâèõ, õýðýâ í¿äýíä òîîí ºãºãäºë àãóóëàãäàæ áàéãàà áîë ò¿¿íèéã òîäîðõîé çàãâàðóóäààð õàðóóëàõ, îëîí í¿äèéã íýãòãýæ íýã í¿ä áîëãîõ, ýñâýë íýãòãýñýí í¿ä¿¿äèéã ñàëãàõ, øààðäëàãàòàé áîë í¿äýíä õàìãààëàëò õèéõ çýðýã íü õýâæ¿¿ëýõ ¿éëäëèéí æèøýý áîëíî. Õýâæ¿¿ëýõ ¿éëäëèéã õèéõèéí òóëä åðºíõèé òîõèîëäîëä FORMAT/CELLS… êîìàíäûã ã¿éöýòãýíý:

Òýãýõýä Format Cells (Í¿äèéí õýâ çàãâàð) ãýñýí öîíõ ãàð÷ èðäýã. Ýíý öîíõ íü Number (Òîî), Alignment (Áàéðëàë), Font (¯ñãèéí òºðºë), Border (Õ¿ðýý), Patterns (Äýâñãýð), Protection (Õàìãààëàëò) ãýñýí ñàìáàðóóäààñ òîãòîíî. ¯¿íèéã äàðààõ çóðàãò õàðóóëàâ:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Í¿äýíä õèéæ áîëîõ á¿õ õýâæ¿¿ëãèéí êîìàíäóóä äýýðõ ñàìáàðóóäàä õóâààãäàí áàéðëàíà. Áàéíãà õèéãääýã çàðèì õýâæ¿¿ëãèéã äóðäúÿ. Õýðýâ í¿äýíä òîîí ºãºãäºë àãóóëàãäàæ áàéãàà áîë õàðàãäàõ áàéäëààð íü ÿàæ õýâæ¿¿ëæ áîëîõ âý? ¯¿íèé òóëä Number ñàìáàðòàé õàðüöàíà. Ýíý ñàìáàð Category (Àíãèëàë), Sample (Æèøýý) ãýñýí õýñã¿¿äýýñ òîãòîíî. Category õýñýãò áîëîìæèò çàãâàðóóä áàéðëàæ, õàðèí Sample õýñýãò, ñîíãîãäñîí çàãâàðààð ºãºãäºë õýðõýí áè÷èãäýõ íü õàðàãäàíà. Òóõàéëáàë B2 í¿äýíä 2004 ãýñýí òîîí ºãºãäºë áàéã. Category õýñãèéã õàðâàë, õàìãèéí ýõëýýä General (Åðºíõèé) ãýñýí ñîíãîëò õèéãäñýí áàéíà. Òèéìýýñ, í¿äýíä àãóóëàãäàõ òîî ÿìàð íýã õýâ çàãâàðã¿é, åðäèéí áàéäëààð õàðàãäàæ áàéãàà þì:

Õàðèí Number ãýäãèéã ñîíãîîä, Decimal places (Íàðèéâ÷ëàë) õýñýãò 3 ãýæ ºãººä OK äàðâàë ìàíàé òîî ìÿíãàíû íàðèéâ÷ëàëòàé õàðàãäàíà:

Ýñâýë Scientific (Øèíæëýõ óõààíû) ãýæ ñîíãîâîë àðàâòûí çýðýã õýëáýðýýð õàðàãäàíà:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Percentage (Ïðîöåíò) ñîíãîâîë òîîí ºãºãäëèéã 100-ààð ¿ðæ¿¿ëýýä, õóâü õýëáýðýýð õàðóóëíà:

Áàñ Date (Îí, ñàð, ºäºð), Time (Öàã) ãýõ ìýò ñîíãîëòóóä áèé. Ýíý á¿ãäýýñ Number ñîíãîëòûã õèéãýýä îðõè¸. Äýýðõ õýâæ¿¿ëãèéã 2004 ãýñýí òîîí ºãºãäºëä áóñ õàðèí ò¿¿íèéã àãóóëàõ í¿äýíä õèéñýí ãýäãèéã îéëãîæ áóé áèç ýý. ªºðººð õýëáýë í¿äýíä ººð òîîí óòãà îðóóëñàí ÷ áèäíèé ñîíãîñîí õýâ çàãâàðààð õàðàãäàíà:

Í¿äýí äîòîð ºãºãäëèéí áàéðëàõ áàéðëàëûã ÿàæ õýâæ¿¿ëæ áîëîõ âý? ¯¿íèé òóëä Alignment ñàìáàðûí êîìàíäóóäòàé àæèëëàíà:

Ýíý ñàìáàð íü Text alignment (Òåêñòèéí áàéðëàë), Orientation (×èãëýë), Text control (Òåêñòèéã õÿíàõ) ãýñýí õýñã¿¿äýýñ òîãòîíî. Æèøýý íü A2 í¿äýíä “excel” ãýñýí òåêñò ºãºãäºë áàéã. Õýðýâ ò¿¿íèéã

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

ÿã ë ìîíãîë áè÷èã øèã áîñîîãîîð õàðàãääàã áîëãî¸ ãýâýë Orientation õýñãýýñ Text ãýñýí ñîíãîëòûã õèéíý:

Õàðèí òîäîðõîé ºíöãººð õàçàéëãàÿ ãýâýë ò¿¿íèé áàðóóí òàëä îðøèõ öîíõîíä, æèæèã óëààí äºðâºëæèíã õóëãàíààð äàðæ, ÷èðýõ þì óó äîîä òàëûí Degrees (Ãðàäóñ) ãýñýí õýñýãò õàçàéëãàõ ºíöãèéí óòãûã çààæ ºã÷ áîëíî:

Òåêñòèéã í¿äýí äîòîð ò¿¿íèé àëü íýã òàëä øàõàæ, ýñâýë ãîëëóóëæ áàéðëóóëúÿ ãýâýë Text alignment õýñãèéí Horizontal (Õýâòýý) öîíõîíä áàéõ æàãñààëòààñ ñîíãîëòûã õèéíý:

Òóõàéëáàë Left (Indent)-èéã ñîíãîâîë òåêñò ç¿¿í òàëä, Center-èéã ñîíãîâîë ãîëëîæ, Right-èéã ñîíãîâîë áàðóóí òóëä øàõàãäàæ áàéðëàíà:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Horizontal öîíõíû ýíý ãóðâàí êîìàíä Formatting õýðýãñëèéí ìºðºíä áàñ áàéðëàäãèéã ñàíóóëúÿ:

Áèä àæëûí õóóäñàíä õ¿ñíýãò áàéãóóëàõ ÿâöàä èõýíõ òîõèîëäîëä òåêñò ºãºãäëºº ìîíãîëîîð áè÷èæ òààðíà. Ìîíãîëîîð áè÷èõèéí òóëä ãàðûí äðàéâåðûí ìîíãîë õýëèéã èäýâõæ¿¿ëäýã. Ãýòýë åðºíõèé òîõèîëäîëä àæëûí õóóäàñíû á¿õ í¿ä ãàäààä ¿ñãèéí òºðºëòýé, òóõàéëáàë Arial ãýñýí ôîíòòîé áàéäàã. Òèéìýýñ í¿äíèé ôîíò áóþó ¿ñãèéí òºðëèéã ìîíãîë ¿ñãèéíõ áîëãîõ øààðäëàãàòàé. Ýñ òýãâýýñ òàíû áè÷ñýí ç¿éë àíãàðàãèéíõíû áè÷èã øèã îéëãîìæã¿é ç¿éë õàðàãäàõûã äàðààõ çóðàãò ¿ç¿¿ëëýý. Ýíä B2 í¿äýíä ìîíãîëîîð ÿìàð íýã ç¿éë áè÷ñýí áîëîëòîé:

Èéíõ¿¿ í¿äíèé ôîíòûí òºðºë, õýìæýý, õýëáýðèéã ººð÷ëºõèéí òóëä Font ñàìáàðòàé õàðüöàíà:

Font ãýñýí õýñýãò, òóõàéí àãøèíä ñîíãîãäñîí áàéãàà ôîíòûí íýð, ñîíãîëò õèéõ áîëîìæòîé íèéò ôîíòûí æàãñààëò, Font style (Ôîíòûí 29

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

çàãâàð) õýñýãò ñîíãîãäñîí ôîíòûí õàðàãäàõ õýëáýð áóþó Regular (Åðäèéí), Italic (Íàëóóòàé), Bold (Òîä), Bold Italic (Òîä, íàëóóòàé), Underline (Äîîãóóð çóðààñòàé) ãýñýí ñîíãîëòóóä áàéõ áîë Size (Õýìæýý) õýñýãò ¿ñãèéí õàðàãäàõ áîëîìæèò õýìæýýí¿¿ä áàéíà. Color (ªíãº) õýñýãò ôîíòûí õàðàãäàõ ºíãºíèé ñîíãîëòóóä îðøèíî. Æèøýý íü, “àíãàðàãèéí áè÷èã” àãóóëñàí íºãºº B2 í¿äýý èäýâõæ¿¿ëýýä, Font ñàìáàðààñ Arial Mon+Regular+12 ãýñýí ñîíãîëòóóäûã õèéãýýä OK äàðâàë, òýð í¿ä ìààíü 12-ûí õýìæýýòýé, åðäèéí çàãâàðòàé Arial Mon ãýñýí ìîíãîë ¿ñãèéí ôîíòòîé áîëæ, ó÷èð áèò¿¿ëýã áè÷ýýñèéí íóóö “òàéëàãäàíà”:

Font ñàìáàðûí îðîíä áàñ Formatting õýðýãñëèéí ìºðòýé àæèëëàæ áîëíî. Òóõàéëáàë ôîíò ñîíãîõäîî Font õýðýãñëèéã äàðíà:

Ôîíòûí õýìæýýã Font Size õýðýãñëýýð ººð÷èëíº:

Ôîíòûí ºíãèéã Font Color õýðýãñëýýð òîäîðõîéëíî:

Òåêñòèéã Bold (B) ýñâýë Italic (I) ýñâýë Underline (U) ãýñýí çàãâàðòàé áîëãî¸ ãýâýë õàðãàëçàõ õýðýãñë¿¿äèéã äàðíà:

Åð íü àæëûí õóóäñàíä ìîíãîëîîð áè÷èõ øààðäëàãàòàé ¿åä õàìãèéí òîõèðîìæòîé àðãà áîë àæëûí õóóäñûã á¿õýëä íü èäýâõæ¿¿ëýýä, Font õýðýãñëýýñ ìîíãîë ôîíò ñîíãîõ ÿâäàë. Èíãýñíýýð àæëûí õóóäàñíû á¿õ í¿ä ìîíãîë ôîíòòîé áîëíî.

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

10. Í¿äèéã õýâæ¿¿ëýõ (¿ðãýëæëýë) Format Cells öîíõíû Alignment ñàìáàðûí Text control õýñýãò áóé ñîíãîëòóóä áèäíèé àíõààðëûã òàòàæ áîëîõóéö õýâæ¿¿ëãèéã õèéäýã:

ßìàð òîõèîëäîëä ýäãýýðèéã àøèãëàõ òàëààð àâ÷ ¿çüå. Õýðýâ í¿äýíä àãóóëàãäàõ ìýäýýëýë í¿äýíäýý áàãòàæ õàðàãäàõã¿é áàéâàë ÿàõ âý? Òóõàéëáàë B3 í¿äýíä îðøèõ “computer science” ãýñýí òåêñò ºãºãäëèéí óðò í¿äíèéõýý (áàãàíû) ºðãºíººñ õýòýðñýí áàéãàà íü äàðààõ çóðãààñ õàðàãäàæ áàéíà:

Ìýäýýæ B áàãàíû ºðãºíèéã èõýñãýæ áîëíî. Ýñâýë B3 í¿äíèé ôîíòûí õýìæýýã õàíãàëòòàé õýìæýýãýýð áàãàñãàæ áîëíî. Ãýõäýý ¿¿íèé îðîíä Alignment ñàìáàðûí Text control õýñãýýñ Wrap text (Òåêñòèéã õóìèõ) ñîíãîëòûã õèéãýýä OK äàðâàë èë¿¿ òîõèðîìæòîé:

Ýíý ñîíãîëòûã õèéñíýýð, óðò ºãºãäëèéã õýä õýäýí ìºð áîëãîæ í¿äýíä áàãòààäàã íü çóðãààñ õàðàãäàæ áàéíà. Ýñâýë Shrink to fit (Ã¿éöýä àãøààõ) ñîíãîëòûã õèéæ áîëíî. Èíãýâýë ºãºãäºë í¿äýíä ã¿éöýä áàãòàõ õýìæýýíä õ¿ðòýë æèæãýð÷, àãøäàã:

Ãýõäýý ýíý íü í¿äíèé ôîíòûí õýìæýý áàãàñ÷ áóé õýðýã áèø ãýäãèéã àíõààðóóëúÿ. 32

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Õýä õýäýí í¿äèéã íýãòãýæ íýã í¿ä áîëãîõ øààðäëàãà ãàðâàë ÿàõ âý? Ýíý íü ººðººð õýëáýë ìóæèéã õýðõýí í¿ä áîëãîæ õóâèðãàõ âý ãýñýí àñóóäàë þì. Òóõàéëáàë A2:B6 ìóæèéí í¿äí¿¿äèéã íýãòãýå ãýâýë òýäíèéã (ìóæèéã) ñîíãîîä, Alignment ñàìáàðûí Text control õýñãèéí Merge cells (Í¿äí¿¿äèéã íýãòãýõ) ñîíãîëòûã õèéíý. ¯¿íèéã äàðààõ çóðàãò õàðóóëëàà:

Èéì õóâèðãàëòûí ¿ð ä¿íä ¿¿ññýí í¿äíèé õàÿã íü õóâèðãàëòûí ºìíº áàéñàí ìóæèéí ç¿¿í äýýä áóëàíãèéí í¿äíèé õàÿã áàéõ áîëíî. Íýãòãýñýí í¿äí¿¿äèéã áóöààæ ñàëãàõäàà äýýðõ çóðãóóäàä ¿ç¿¿ëñíèé ÿã ýñðýã ¿éëäë¿¿äèéã õèéíý:

Merge cells êîìàíä íü Formatting õýðýãñëèéí ìºðºíä òîâ÷ õýëáýðýýð áàéãàà ãýäãèéã áàñ õýëüå:

Í¿äýíä ÿàæ õ¿ðýý õèéõ âý? ¯¿íèé òóëä Border ñàìáàðûí êîìàíäóóäòàé àæèëëàíà:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Ýíý ñàìáàð íü Presets, Border (Õ¿ðýý), Line (Øóãàì) ãýñýí õýñã¿¿äýýñ òîãòîæ áàéíà. Òóõàéëáàë B2 í¿äíèé ãàäíà òàëààð òýãø ºíöºãò õ¿ðýý òàòàõûí òóëä Presets õýñãýýñ Outline (Ãàäóóð øóãàì) òîâ÷èéã äàðààä, õàðèí Line õýñãèéí Style (Çàãâàð) öîíõíîîñ õ¿ññýí øóãàìûí çàãâàðûã ñîíãîõ õýðýãòýé. Äîîðõ çóðàãò ýäãýýðèéã ¿ç¿¿ëëýý:

Òàíû õèéñýí ñîíãîëòóóä ÷èíü Border õýñýãò òóñãàëàà îëæ õàðàãäàõ áîëíî:

Èíãýýä OK òîâ÷ äàðàõàä í¿ä õ¿ðýýëýãäýíý:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Äýýðõ çóðàãò, B2 í¿äíèé òîä õàð õ¿ðýý áîë í¿ä ñîíãîãäñîíûã èëòãýõ õ¿ðýý áèø õàðèí õýâæ¿¿ëãýýð õèéãäñýí õ¿ðýý þì àà ãýäãèéã ¿ç¿¿ëýõèéí òóëä äîîõîí òàëä íü C4 í¿äèéã èäýâõæ¿¿ëñýí áàéíà. Áóöààä õ¿ðýýãýý àðèëãàÿ ãýâýë Presets õýñãèéí None (Àðèëãàõ) òîâ÷èéã äàðíà:

Ò¿¿íýýñ ãàäíà, Border õýñýãò áàéãàà äàðààñòàé áóþó ñîíãîãäñîí òîâ÷íóóäààñ çàðèì íýãèéã äàõèí äàðæ, ñîíãîëòûã õ¿÷èíã¿é áîëãîõ çàìààð í¿äíèé õ¿ðýýíèé àëü íýã òàëûí øóãàìûã àðèëãàæ áîëíî:

Ò¿¿í÷ëýí í¿äýíä äèàãîíàëü øóãàì òàòàæ áîëîõûã òà áàñ àíçààðñàí áàéõ:

Border ñàìáàð íü Formatting õýðýãñëèéí ìºðºíä áàñ áàéðëàäàã. Õàðãàëçàõ õýðýãñëèéã äîîðõ çóðàãò ¿ç¿¿ëýâ:

Í¿äýíä äýâñãýð ºíãº òàâèõ õýðýãòýé áîëáîë Patterns ñàìáàðûã ãàðãàíà:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Æèøýý íü B3 í¿äèéã øàð ºíãºòýé áîëãî¸ ãýâýë Color (ªíãº) ãýñýí õýñãýýñ ºíãºº ñîíãîíî:

ªíãºíººñ ãàäíà õýý òàâèíà ãýâýë Pattern (Õýý) õýñãýýñ òààëàãäñàí õýýãýý ñîíãîíî:

Õýðýâ í¿äíèé äýâñãýð ºíãèéã õýðýãñëèéí ìºðíººñ ººð÷èëüå ãýâýë Formatting õýðýãñëèéí ìºðºíä îðøèõ Fill Color (Áóäàõ ºíãº) õýðýãñýëòýé àæèëëàíà:

Í¿äèéã õýâæ¿¿ëýõ äýýð äóðäñàí á¿õ ¿éëäëèéã îëîí í¿ä áóþó ìóæ ñîíãîîä ìºí õèéæ áîëíî ãýäãèéã ýöýñò íü õýëüå. Òýãýýä ÷, àæëûí õóóäñûí á¿õ í¿äèéã ìîíãîë ôîíòòîé áîëãîæ áàéãàà æèøýýíýýñ òà ¿¿íèéã îéëãîñîí áàéëã¿é äýý.

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

11. Àæëûí äýâòðèéã øèíýýð ¿¿ñãýõ, õàäãàëàõ, õààõ, íýýõ Ïðîãðàìûã à÷ààëàõ áîëãîíä book1 ãýñýí íýðòýé øèíý àæëûí äýâòýð ¿¿ñ÷ áàéãààã òà àíçààðñàí áèç ýý. Ýíý íýðèéã Excel ººðºº ºã÷ áàéãàà þì. Õàðèí òà ººðºº, ïðîãðàìûí ¿íäñýí öîíõîí äîòîð øèíýýð àæëûí äýâòýð ¿¿ñãýå ãýâýë NEW (Øèíý) êîìàíäûã ã¿éöýòãýõ õýðýãòýé. Äàðààõ 3 àðãààð ýíý êîìàíäûã áèåë¿¿ëæ áîëíî. ¯¿íä: 1. FILE/NEW… ¿éëäëèéã õèéõ:

Èíãýõýä äàðààõ öîíõ ãàð÷ èðíý:

Ýíä, çóðàãò ¿ç¿¿ëñíèé äàãóó General ñàìáàðààñ Workbook ñîíãîëòûã õèéãäýýä OK äàðíà. 2. Standard õýðýãñëèéí ìºðººñ NEW õýðýãñëèéã äàðàõ:

3. Ãàðààñ CTRL+N òîâ÷íû õîñëîëûã äàðàõ. 37

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Èéíõ¿¿ øèíýýð ¿¿ñãýñýí äýâòýð ÷èíü book2 ãýñýí íýðòýé áàéõ áîëíî. Õýðýâ äàõèàä ¿¿ñãýâýë book3 ãýñýí íýðòýé áàéíà. ªºðººð õýëáýë øèíýýð ¿¿ñãýñýí äýâòýð áîëãîíûã ïðîãðàì ººðºº äóãààðëàí íýðëýæ áàéíà. Õàðèí òà øèíýýð ¿¿ññýí àæëûí äýâòðèéí íýðèéã ººð÷èëæ áîëíî. Àæëûí äýâòýð áîë xls ãýñýí ºðãºòãºëòýé ôàéë áàéäàã. Òèéìýýñ àæëûí äýâòðèéí íýðèéã ººð÷èëíº ãýäýã íü òóõàéí ôàéëûã ººðèéí õ¿ññýí íýðýýð íýðëýæ, õàäãàëíà ãýñýí ¿ã þì. Õàäãàëíà ãýäýã íü ò¿¿íèéã êîìïüþòåðûí òîãòìîë ñàíàõ îéä, òóõàéëáàë õàòóó äèñêýíä áè÷èæ áóé õýðýã þì. Õýðýâ ò¿¿íèé àæëûí õóóäñàíä ìýäýýëýë àãóóëàãäñàí, òýäãýýð äýýð ÿíç á¿ðèéí òîîöîî, áîëîâñðóóëàëò õèéãäñýí áàéñàí áîë òýäãýýð íü ìºí õàäãàëàãäàíà. Èíãýñíýýð äóðûí ìº÷èä òýð ôàéëàà íýýæ, çàñâàð ººð÷ëºëò õèéõ þì óó ýñâýë ¿ðãýëæë¿¿ëýí àæèëëàõ áîëîìæòîé áîëíî. Õàäãàëàõ ¿éëäëèéã SAVE (Õàäãàëàõ) ýñâýë SAVE AS… (ßàæ õàäãàëàõ) êîìàíäûí òóñëàìæòàé ã¿éöýòãýíý. Òóõàéëáàë äºíãºæ øèíýýð ¿¿ñýýä áàéãàà book1 àæëûí äýâòðèéã õàäãàëúÿ. ¯¿íèé òóëä: 1. FILE/SAVE ãýñýí ¿éëäëèéã õèéõ:

2. Standard õýðýãñëèéí ìºðººñ SAVE õýðýãñëèéã äàðàõ:

3. Ãàðààñ CTRL+S òîâ÷íû õîñëîëûã äàðàõ ãýñýí ãóðâàí àðãûí àëü íýãýýð SAVE êîìàíäûã õèéíý. Òýãýõýä äàðààõ çóðàãò õàðóóëñàí Save As (ßàæ õàäãàëàõ) õýìýýõ õàðèëöàõ öîíõ ãàð÷ èðäýã:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Öîíõíû ç¿¿í äýýä òàëûí Save in (Õààíà õàäãàëàõ) õýñýãò ìàíàé õàäãàëàãäàõ ôàéëûí áàéðëàõ õàâòñûí íýð (My Documents), ò¿¿íèé äîîðõ òîì îðîí çàéä òóõàéí õàâòñûí àãóóëãà (ò¿¿í äîòîð áàéðëàõ ôàéë áà õàâòñóóä) õàðàãäàæ áàéíà. Õàðèëöàõ öîíõíû äîîä òàëä, File name (Ôàéëûí íýð) õýñýãò ìàíàé ôàéëûí îäîîãèéí íýð ºðãºòãºëèéí õàìò õàðàãäàæ áàéíà (Book1.xls). Ìºí Save as type (Õàäãàëàõ ôàéëûí òºðºë) õýñýãò Microsoft Excel Workbook (*.xls) ãýñýí ñîíãîëò õèéãäñýí áàéíà. Ýíý íü ìàíàé ôàéë õàäãàëàãäàõäàà Excel-èéí àæëûí äýâòýð õýâýýðýý áàéíà ãýäãèéã çààæ ºã÷ áàéãàà þì. Òèéìýýñ ýíý ñîíãîëòûã ººð÷ëºõ ÿìàð ÷ øààðäëàãà áèäýíä áàéõã¿é. Õàðèí Save in öîíõíîîñ ñîíãîëò õèéí ôàéëûíõàà áàéðëàõ ãàçðûã ººð÷èëæ áîëîõ þì. Ãýõäýý, îäîî çºâõºí File name öîíõîíä Mybook ãýæ áè÷ýýä SAVE òîâ÷èéã äàðúÿ. Èíãýñíýýð àæëûí äýâòýð ìààíü Mybook.xls ãýñýí íýðòýé ôàéë áîëæ, My Documents õàâòñàíä õàäãàëàãäàíà:

Àíõààðóóëàõàä ôàéëûí íýðèéã ëàòèí ¿ñãýýð áè÷èæ ºãºõ íü òîõèðîìæòîé. Ôàéëä SAVE êîìàíäûã õàìãèéí àíõíû óäàà õýðýãëýõ ¿åä ë õàðèëöàõ öîíõ ãàð÷ èðäýã áºãººä õàðèí äàõèæ óã êîìàíäûã ã¿éöýòãýõýä èéì öîíõ ãàðàõã¿é. Òèéìýýñ íýãýíòýý ë àæëûí äýâòðèéã íýð ºã÷ õàäãàëñàí áîë öààøäàà ò¿¿íä õèéñýí ººð÷ëºëò¿¿äýý SAVE êîìàíäààð øóóä õàäãàëààä áàéæ áîëíî. Õýðýâ Mybook.xls ôàéëàà ººð íýðýýð õàäãàëàõ øààðäëàãàòàé áîëâîë ÿàõ âý? SAVE êîìàíäûã ã¿éöýòãýýä íýìýðã¿é, ó÷èð íü 39

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

õàðèëöàõ öîíõ ãàð÷ èðýõã¿é. Èéì òîõèîëäîëä SAVE AS… êîìàíäûã àøèãëàäàã. Êîìàíäûã 2 àðãààð ã¿éöýòãýíý: 1. FILE/SAVE AS… ¿éëäëýýð:

2. Ãàðààñ F12 ôóíêöèîíàë òîâ÷èéã äàðàõ. Èíãýñíýýð äýýð ºã¿¿ëñýí Save as öîíõ ãàð÷ èðýõ áºãººä òà ôàéëûí íýðèéã ººð÷ëºõ áîëîìæòîé áîëíî. Àæëûí äýâòðèéã õààõäàà CLOSE (Õààõ) êîìàíäûã ã¿éöýòãýíý. Èíãýõäýý äàðààõ àðãóóäûí àëü íýãèéã àøèãëàæ áîëíî. ¯¿íä: 1. Öýñèéí ìºðíèé áàðóóí òàëä áàéðëàõ CLOSE òîâ÷èéã äàðàõ:

2. FILE/CLOSE ¿éëäëèéã õèéõ:

3. Ãàðààñ CTRL+F4 òîâ÷íû õîñëîëûã äàðàõ. Õýðýâ íýýëòòýé áàéãàà íýð á¿õèé ôàéëä îðóóëñàí òîäîðõîé çàñâàð, ººð÷ëºëòºº SAVE õèéæ õàäãàëàëã¿éãýýð CLOSE êîìàíäûã ã¿éöýòãýâýë äîîðõ çóðàãò ¿ç¿¿ëñýí øèã õàðèëöàõ öîíõ ãàð÷ èðýõ áîëíî:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Ýíý öîíõ íü ôàéëä õèéñýí ººð÷ëºëò, çàñâàðûã õàäãàëàõ ýñýõèéã òàíààñ àñóóãààä (æèøýý íü “Do you want to save the changes you made to ‘Mybook.xls’?” áóþó “Òà ‘Mybook.xls’ ôàéëä õèéñýí ººð÷ëºëòºº õàäãàëàõûã õ¿ñ÷ áàéíà óó?”), YES (Òèéì), NO (¯ã¿é), CANCEL (Õ¿÷èíã¿é áîëãîõ) ãýñýí 3 ñîíãîëòûã ñàíàë áîëãîäîã. YES ãýâýë ººð÷ëºëòèéã õàäãàëààä ôàéëûã õààíà, NO ãýâýë õàäãàëàõã¿éãýýð õààíà, õàðèí CANCEL ãýâýë õààõ ¿éëäýë õ¿÷èíã¿é áîëæ, òà àæëûí äýâòýð ë¿¿ áóöàæ îðíî. CANCEL õèéõäýý áàñ ýíý öîíõíû áàðóóí äýýä áóëàíãèéí ÷àãò òîâ÷èéã äàðæ áîëíî (ýñâýë ãàðûí ESC òîâ÷èéã). Àæëûí äýâòðèéã íýýõ ãýäýã íü òîãòìîë ñàíàõ îé, òóõàéëáàë õàòóó äèñêýíä îðøèõ Excel-èéí ôàéëóóäûã ïðîãðàìûí ¿íäñýí öîíõîí äîòîð äýëãýæ îíãîéëãîõ ïðîöåññ þì. ¯¿íèé òóëä OPEN (Íýýõ) êîìàíäûã àøèãëàíà. Äàðààõ 3 àðãûí àëü íýãýýð êîìàíäûã ã¿éöýòãýæ áîëíî: 1. FILE/OPEN… ¿éëäëèéã õèéõ:

2. Standard õýðýãñëèéí ìºðººñ OPEN õýðýãñëèéã äàðàõ:

3. Ãàðààñ CTRL+O òîâ÷íû õîñëîëûã äàðàõ. Òýãýõýä äàðààõ õàðèëöàõ öîíõ ãàð÷ èðíý:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Öîíõíû á¿òýö åðºíõèéäºº Save As öîíõíûõòîé àäèë þì. Òóõàéëáàë äýýðõ çóðàãò, My Documents õàâòàñ äîòîð chart.xls, chart1.xls, Dun.xls, userform.xls ãýñýí 4 ôàéë àãóóëàãäàæ áóé íü õàðàãäàæ áàéíà. Ýäãýýðýýñ íýãèéã ñîíãîîä, OPEN òîâ÷èéã äàðñíààð òóõàéí ôàéë íýýãäýõ áîëíî. Íýãýíò áèä Excel-èéí ôàéë íýýõ ó÷ðààñ Files of type (Ôàéëûí òºðë¿¿ä) õýñãèéí çóðàãò ¿ç¿¿ëñýí ñîíãîëòûã ººð÷ëºõ øààðäëàãà áàéõã¿é ãýäãèéã ñàíóóëúÿ. Ïðîãðàìûí ¿íäñýí öîíõîíä îëîí ôàéë çýðýã íýýãäñýí áàéãàà òîõèîëäîëä íýã äýâòðýýñ íºãºº ð¿¿ ÿàæ øèëæèõ âý? Èéì òîõèîëäîëä WINDOW öýñíèé êîìàíäóóäòàé àæèëëàæ áîëíî. Òóõàéëáàë, WINDOW öýñíèé äîîä õýñýãò, íýýãäñýí áàéãàà á¿õ ôàéëûí íýðñ ãàðàõ áºãººä òýíäýýñ ñîíãîæ áîëíî.

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

12. Àæëûí õóóäàñ øèíýýð ¿¿ñãýõ, óñòãàõ, íýð îíîîõ Òóõàéí àæëûí äýâòðèéí á¿õ õóóäñûí íýð ò¿¿íèé öîíõíû äîîä õýñýãò õàðàãääàã:

Õýðýâ àæëûí äýâòýðò õóóäàñ øèíýýð íýìýõ, ººðººð õýëáýë àæëûí õóóäàñ øèíýýð ¿¿ñãýå ãýâýë äàðààõ àðãóóäûã õýðýãëýæ áîëíî. ¯¿íä: 1. INSERT/WORKSHEET ¿éëäëèéã õèéõ:

2. Àëü íýã àæëûí õóóäñûí íýð äýýð õóëãàíû çààã÷èéã äýýð àâ÷èð÷, áàðóóí òàëûí òîâ÷èéã äàðàõàä ãàð÷ èðñýí öýñíýýñ INSERT… êîìàíäûã ñîíãîõ:

Èíãýõýä äàðààõ öîíõ ãàð÷ èðíý:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Ýíä, çóðàãò ¿ç¿¿ëñíèé äàãóó, General ñàìáàðààñ Worksheet ñîíãîëòûã õèéãýýä OK äàðíà. 3. Ãàðààñ SHIFT+F11 òîâ÷íû õîñëîëûã äàðàõ. Èéíõ¿¿ øèíýýð ¿¿ñãýñýí àæëûí õóóäàñ ÷èíü Sheet4 ãýñýí íýðòýé áàéõ áîëíî. Õýðýâ äàõèàä ¿¿ñãýâýë òýð ÷èíü Sheet5 áàéíà:

Ãýõ ìýòýýð øèíý õóóäàñ áîëãîíûã ïðîãðàì ººðºº äóãààðëàí íýðëýíý. Òàíû êîìïüþòåðûí ñàíàõ îéí áàãòààìæààñ õàìààðààä õýäýí ÷ àæëûí õóóäàñ ¿¿ñãýæ áîëíî. Îëîí òîîíû õóóäàñ íýìýãäñýí òîõèîëäîëä íýðñèéí ç¿¿í òàëä îðøèõ ñóìòàé òîâ÷íóóäûã àøèãëàí áóñàä õóóäàñíû íýðèéã õàðæ, íýýæ áîëíî:

Àëü íýã àæëûí õóóäñûã óñòãàõûí òóëä ýõëýýä ò¿¿íèéã ñîíãîîä, ìºí äàðààõ ñòàíäàðò àðãóóäûã õýðýãëýæ áîëíî. Ýäãýýð íü: 1. EDIT/DELETE SHEET ¿éëäëèéã õèéõ:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

2. Õóóäñûí íýð äýýð õóëãàíû çààã÷èéã äýýð àâ÷èð÷, áàðóóí òàëûí òîâ÷èéã äàðàõàä ãàð÷ èðñýí öýñíýýñ DELETE êîìàíäûã ñîíãîõ:

Äýýðõ 2 àðãûí àëü íýãèéã ã¿éöýòãýõýä òóõàéí õóóäñûã ¿íýõýýð óñòãàõ ýñýõèéã ëàâëàæ àñóóñàí öîíõ ãàð÷ èðýõ áºãººä OK ãýñýí ñîíãîëòûã õèéâýë õóóäàñ óñòàíà, CANCEL õèéâýë óñòãàõ ¿éëäýë õ¿÷èíã¿é áîëíî. Àæëûí äýâòðèéí á¿õ õóóäñûã óñòãàõ áîëîìæã¿é, ÿìàð ÷ òîõèîëäîëä íýã àæëûí õóóäàñ çààâàë ¿ëäýõ ¸ñòîé áàéäàã. Òà õ¿ñâýë àæëûí õóóäñûã ººðèéí õ¿ññýíýýð íýðëýæ áîëíî. ¯¿íèé òóëä RENAME (Íýð ººð÷ëºõ) êîìàíäûã àøèãëàíà. Æèøýýëáýë Sheet2-èéã Mysheet õýìýýí íýðëýå. ¯¿íèé òóëä ýõëýýä õóóäñàà ñîíãîíî. Äàðàà íü: 1. FORMAT/SHEET/RENAME ¿éëäëèéã õèéõ:

2. Õóóäñûí íýð äýýð õóëãàíû çààã÷èéã äýýð àâ÷èð÷, áàðóóí òàëûí òîâ÷èéã äàðàõàä ãàð÷ èðñýí öýñíýýñ RENAME êîìàíäûã ñîíãîõ: 45

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

ãýñýí àðãóóäûí àëü íýãèéã ã¿éöýòãýõýä õóóäñûí íýð èäýâõæèí, çàñâàð õèéõ áîëîìæòîé áîëäîã. Òýãìýãö øèíý íýðýý áè÷èæ ºãººä, ENTER äàðàõ õýðýãòýé:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

13. Òîìú¸î áîäóóëàõ: Îïåðàòîðóóä Áèä ºìíºõ á¿ëã¿¿äýä, Excel-èéí îð÷èíä àæèëëàõ ¿åä õèéãäýæ áîëîõ çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé ¿éëäë¿¿äòýé õàíãàëòòàé òàíèëöñàí ãýæ áîäîæ áàéíà. Îäîî, áèäíèé õóâüä õàìãèéí ÷óõàë ñýäýâ áîëîõ òîìú¸î õýðõýí áîäóóëàõ òàëààð ¿çýæ ýõëýå. Òîìú¸î áîë ÿìàð íýãýí ¿éëäýë ýñâýë òîîöîî õèéæ, õàðèó ãàðãàäàã èëýðõèéëýë ãýäãèéã áèä ìýäíý. Òýãâýë ÿìàð íýã òîìú¸îíû èëýðõèéëëèéã áè÷èæ îðóóëàõäàà óðüä÷èëàí òîäîðõîéëîãäñîí òýìäýãò¿¿äèéã àøèãëàäàã. Èéì òýìäýãòèéã îïåðàòîð ãýíý. ªºðººð õýëáýë òîìú¸îíû èëýðõèéëýë îïåðàòîð áà ºãºãäºë ãýñýí 2 ýëåìåíòýýñ òîãòîíî. Excel-ä äàðààõ 4 òºðëèéí îïåðàòîðóóä òîäîðõîéëîãäñîí áàéäàã. ¯¿íä: 1. Àðèôìåòèê îïåðàòîð 2. Ëîãèê îïåðàòîð 3. Òåêñò îïåðàòîð 4. Õàÿãèéí îïåðàòîð. Òîîíóóäûã íýìýõ, õàñàõ, ¿ðæ¿¿ëýõ, õóâààõ, õóâü áîäîõ, çýðýãò äýâø¿¿ëýõ ãýõ ìýò ìàòåìàòèêèéí ¿íäñýí ¿éëäë¿¿äèéã õèéæ, òîîí õàðèó ãàðãàõûí òóëä àðèôìåòèê îïåðàòîðóóäûã õýðýãëýíý: Àðèôìåòèê îïåðàòîð

–

Õèéõ ¿éëäýë

Íýìýõ

Õàñàõ/Òîîã ñºðºã áîëãîõ

¯ðæâýð Õóâààõ Õóâü

^ Çýðýãò äýâø¿¿ëýõ

Æèøýýëáýë 2 òîîã íýìüå ãýâýë:

õàñúÿ ãýâýë:

¿ðæ¿¿ëüå ãýâýë:

õóâààÿ ãýâýë: 47

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

ãýõ ìýò. Çýðýãò äýâø¿¿ëýõ áîëâîë:

Ýñâýë ç¿ãýýð ë 4*4*4 ãýæ áàñ áîëíî. Õýðýâ ¿ðæ¿¿ëæ, õóâààæ áàéãàà òîî þì óó äýâø¿¿ëýõ çýðýã íü ñºðºã ýñâýë áóòàðõàé òîî áàéâàë ò¿¿íèéã õààëòàíä áè÷èæ ºãíº:

Òîîíóóä äýýð ëîãèê ¿éëäýë õèéõäýý, òóõàéëáàë õî¸ð òîîã æèøèõäýý ëîãèê îïåðàòîðûã õýðýãëýíý. Èéì ëîãèê èëýðõèéëëèéí õàðèó íü TRUE (¯íýí) ýñâýë FALSE (Õóäàë) ãýñýí ëîãèê óòãà áàéäàã: Ëîãèê îïåðàòîð = > < >= <= <> Õèéõ ¿éëäýë Òýíö¿¿ Èõ Áàãà Èõ áóþó òýíö¿¿ Áàãà áóþó òýíö¿¿ Òýíö¿¿ áèø

Òîîãîîð èëýðõèéëýõ þì áîë TRUE=1, FALSE=0 ãýñýí óòãàòºé áàéäàã. Òóõàéëáàë 4=3 ãýñýí èëýðõèéëýë õóäàë áàéõ íü ìýäýýæ:

Õàðèí 4=4 èëýðõèéëýë ¿íýí áàéíà:

Ýñðýãýýð, 4<>4 ãýâýë õóäàë áîëíî:

¯¿íòýé àäèëààð 4>4 þì óó 4<4 èëýðõèéëýë õóäàë áàéæ òààðíà:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Excel-ä åðäºº ãàíöõàí òåêñò îïåðàòîð áàéäàã. Ýíý íü õýä õýäýí òåêñòèéã õîîðîíä çàëãàæ, íýã á¿õýë òåêñò áîëãîõ ¿¿ðýãòýé (&) ãýñýí îïåðàòîð þì: Òåêñò îïåðàòîð & (àìïåðñàíä) Õèéõ ¿éëäýë

Õî¸ð ºãºãäëèéã íýãòãýõ áóþó çàëãàæ íýã åðºíõèé òåêñò óòãà ãàðãàõ

Æèøýýëáýë:

Ýíý îïåðàòîðûã àøèãëàõäàà çàëãàõ òåêñò¿¿äýý õàøèëòàíä (“òåêñò”) áè÷èæ ºã÷ áàéãààã àíõààðààðàé. Õàÿãèéí îïåðàòîðóóäûã ìóæèéí õàÿã òîäîðõîéëîõîä õýðýãëýäýã: Õàÿãèéí îïåðàòîð

: (òîäîðõîéëîõ öýã)

, (òàñëàë)

Õèéõ ¿éëäýë

Ìóæèéí õàÿã òîäîðõîéëîõ (B5:B15)

Îëîí õàÿãèéã íèéë¿¿ëæ áè÷èõ (B5:B15,D5:D15)

Õýðýâ òîìú¸î íü õýä õýäýí îïåðàòîð îðñîí, îëîí ¿éëäëýýñ òîãòñîí íèéëìýë èëýðõèéëýë áàéâàë ¿éëäýë á¿ðèéí õèéãäýõ äàðààëëûã òóõàéí îïåðàòîðûí ýðýìáýýð (order of operation) òîäîðõîéëíî. Îïåðàòîðûí ýðýìáý ãýäýã íü ò¿¿íèé, áóñàä îïåðàòîðîîñ ò¿ð¿¿ëæ áèåëýãäýõ äàðààëàë þì. Äàðààõ õ¿ñíýãòýä îïåðàòîðóóäûí ýðýìáèéã èõýýñ íü áàãà ðóó äóãààðëàæ õàðóóëëàà: Ýðýìáý 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Îïåðàòîð % ^ * áà / + áà & =, <, >, >=, <=

Òàéëáàð Ñºðºã áîëãîõ Õóâü Çýðýã ¯ðæèõ áà õóâààõ Íýìýõ áà õàñàõ Òåêñò çàëãàõ Æèøèëò

ªºðººð õýëáýë õàìãèéí ýõëýýä ñºðºã áîëãîõ ¿éëäýë, òýãýýä õóâü àâàõ, äàðàà íü çýðýãò äýâø¿¿ëýõ, òýãýýä ¿ðæèõ þì óó õóâààõ ¿éëäýë, òýãýýä íýìýõ áóþó õàñàõ ¿éëäýë ãýõ ìýò äàðààëëààð îïåðàòîðóóä 49

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

áèåëýãäýõ àæýý. Õàðèí äóãóé õààëòûí ( () ) äîòîð áè÷ñýí ÿìàð ÷ îïåðàòîð ýðýìáýýñ ¿ë õàìààðàí ò¿ð¿¿ëæ áèåëýãäýíý. Æèøýýëáýë 5 7 − 43 èëýðõèéëëèéã õýðõýí áîäóóëñíûã äàðààõ çóðàãò õàðóóëëàà:

Õààëòûã áóðóó ãàçàðò áè÷âýë áèä îãò ººð ä¿í ãàðãàæ àâàõ íü îéëãîìæòîé. Òóõàéëáàë äýýðõ èëýðõèéëëèéã îðóóëàõäàà ñ¿¿ëèéí õààëòûã àëäàæ, =(7-4^3)^(1)/5 ãýýä áè÷÷èõâýë 5 7 − 43 áèø õàðèí (7 − 43 ) ãýñýí òîìú¸îã îðóóëñàí õýðýã áîëíî: 5

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

14. Òîìú¸î áîäóóëàõ: Õàÿã àøèãëàõ Áèä Excel äýýð äàðààõ òîîöîîã õèéõ õýðýãòýé áîëëîî ãýæ áîäú¸. Òîäîðõîé ìàññòàé õ¿í ººð ººð ãàðèã äýýð, òóõàéëáàë Äýëõèé áà Ñàðàí äýýð ÿìàð æèíòýé áîëîõ âý? ì ñ2

Äýëõèé äýýð õ¿íäèéí õ¿÷íèé õóðäàòãàë äóíäæààð 9.81 áàéäãèéã áèä ìýäíý. Õàðèí õ¿íèé ìàññûã 70 êã ãýæ àâúÿ. Òýãâýë Áèåèéí æèí=ìàññ*õ¿íäèéí õ¿÷íèé õóðäàòãàë

ãýñýí òîìú¸îãîîð ò¿¿íèé æèíã îëæ áîëíî. Ñàðíû õ¿íäèéí õ¿÷íèé õóðäàòãàë Äýëõèéíõýýñ 6 äàõèí áàãà áàéäàã, áàñ îëñîí áèåèéí æèíãèéí óòãóóä íüþòîí (í) ãýñýí íýãæýýð èëýðõèéëýãäýíý ãýäãèéã ñàíóóëúÿ. Òîîöîîã õèéõäýý øóóä òîîí óòãóóäûã àøèãëàí òîìú¸îã áîäóóëæ áîëíî. Òóõàéëáàë Äýëõèé äýýðõ æèí:

Ñàðàí äýýðõ æèí:

ãýõ ìýò. Ãýòýë èíãýñíýýð áèä Excel ïðîãðàìûã ç¿ãýýð ë òîîíû ìàøèíû (êàëêóëÿòîð) õýìæýýíä àøèãëàæ áàéãàà õýðýã áîëíî. ªºðººð õýëáýë äýýðõ òîîöîîã áèä øóóä òîîíû ìàøèí äýýð áîäóóëñàí íü äýýð ãýæ õýëýõ ãýýä áàéíà ë äàà. Òèéìýýñ, ºìíºõ á¿ëã¿¿äýä õýä õýä äóðäàãäààä ºíãºðñºí íºãºº òîîöîîëîõ õ¿ñíýãò ãýý÷ þìàà áàéãóóëàõ íü çîõèìæòîé þì. Þóíû ºìíº ôèçèêèéí õè÷ýýë äýýð õýðýãëýæ çàíøñàí áè÷ëýã, íýð òîìú¸îãîî àøèãëààä õ¿íèé ìàññûã m , Äýëõèéí õ¿íäèéí õ¿÷íèé õóðäàòãàëûã G1 , Ñàðíûõûã G2 , õ¿íäèéí õ¿÷èéã õàðãàëçàí P1 , P2 ãýæ òýìäýãëýå. Òýãâýë P1 = mG1 , P2 = mG2 , G2 =

G1 áîëíî. Îäîî õ¿ñíýãòýý 6

áàéãóóëæ ýõýëíý. Òåêñò áîëîí òîîí ºãºãäë¿¿äèéã îðóóëæ, øààðäëàãàòàé õýâæ¿¿ëã¿¿äèéã õèéñíèé ýöýñò õ¿ñíýãò äàðààõ áàéäàëòàé õàðàãäàõ áîëíî: 51

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Çóðãààñ õàðàõàä, B5 í¿äýíä m -èéí óòãà, C5 í¿äýíä Äýëõèéí æèãèéí óòãà àãóóëàãäñàí áàéõ àãààä îäîî çºâõºí D5 í¿äýíä ñàðíû æè, E5:F5 í¿äýíä Äýëõèé áà Ñàðàí äýýðõ æèíã îëæ ãàðãàõ ë äóòóó áàéíà. Òèéìýýñ òîõèðîõ òîìú¸îíóóäûã òýäãýýðò îðóóëúÿ. Èíãýõäýý D5 í¿äýíä =C5/6 ãýæ áè÷ýýä ENTER äàðâàë ñàðíû æè áîäîãäîíî:

Òýãýýä E5 í¿äýíä =B5*C5, F5 í¿äýíä =B5*D5 ãýæ îðóóëâàë õàðãàëçàõ õ¿íäèéí õ¿÷í¿¿ä áîäîãäîæ, óòãà íü ãàð÷ èðýõ áîëíî:

Èéíõ¿¿ ìàíàé òîîöîîëîõ õ¿ñíýãò á¿ðýí õèéãäýæ äóóñëàà. Äàðààõ çóðàãò õ¿ñíýãòèéã á¿òíýýð íü õàðóóëàâ:

Ýíä òîîöîî ÿìàð çàð÷ìààð õèéãäýæ áàéãàà íü îéëãîìæòîé áàéíà óó? Òîìú¸îíûõîî èëýðõèéëëèéã îðóóëàõäàà òîìú¸îíû ïàðàìåòðóóäûí îðîíä òýäãýýðèéí óòãûã àãóóëñàí í¿äí¿¿äèéí õàÿãèéã áè÷èæ ºãñºí áàéíà. Òèéìýýñ Excel òîìú¸îã áîäîõûí òóëä òóõàéí õàÿãààð í¿ä ð¿¿ õàíäàæ, ò¿¿íä àãóóëàãäàõ óòãûã àâ÷ áàéíà. Í¿äýíä òîìú¸î îðóóëàõäàà õàÿã àøèãëàõ íü ÿìàð äàâóó òàëòàé âý? Äýýðõ çóðãèéã àíõààðàëòàé àæèãëààä ¿¿íèéã ìýäýæ áîëíî. Òóõàéëáàë áèä B5 í¿äýíä îðøèõ m -èéí óòãûã ººð÷ëºõºä E5:F5 52

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

í¿äýíä îðøèõ òîìú¸îíóóä àâòîìàòààð áîäîãäîæ, øèíý óòãà ãàð÷ èðíý:

Èíãýñíýýð áèä çºâõºí ãàíö í¿äíèé óòãûã ººð÷ëºõ çàìààð äóðûí ìàññòàé áèåèéí Äýëõèé, Ñàðàí äýýðõ æèíã òóí ò¿ðãýíýýð òîîöîîëæ ãàðãàæ ÷àäàõ íü ýý. ªºðººð õýëáýë òîìú¸îíä õàÿã àøèãëàñíààð íýã í¿ä íü áóñàä í¿äòýéãýý õîëáîãäñîí (“Íýã ¿õðèéí ýâýð äîðãèâîë ìÿíãàí ¿õðèéí ýâýð äîðãèíî”) ýëåêòðîí òîîöîîëîõ õ¿ñíýãòèéã áàéãóóëàõ áîëîìæòîé àæýý.

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

15. Òîìú¸î õóâèëàõ: COPY+PASTE, AUTOFILL Àæëûí õóóäàñíû í¿äýíä òîìú¸î õýðõýí îðóóëàõ òàëààð áèä îäîî òîäîðõîé ìýäëýãòýé áîëñîí. ¯¿íèé òóëä òóõàéí í¿äèéã ñîíãîîä øóóä òîìú¸îãîî áè÷èæ ºãººä ENTER äàðäàã. Òýãýõýä òýð òîìú¸îíû óòãà (õàðèó) íü òóõàéí í¿äýíäýý áîäîãäîæ ãàð÷ èðñýí áàéäàã. Òýãâýë íýãýýñ îëîí í¿äýíä áóþó òîäîðõîé ìóæèä àäèë òîìú¸î îðóóëàõ øààðäëàãà ãàðâàë ÿàõ âý? Èéì òîõèîëäîëä ìýäýýæ COPY áà PASTE êîìàíäóóäûã àøèãëàí (COPY+PASTE) òîìú¸îã õóâèëæ ò¿ãýýõ ¿éëäëèéã õèéæ áîëíî. Òîäîðõîé æèøýý àâ÷ ¿çüå. Òóõàéëáàë y = x 2 ãýñýí ôóíêöûã x èéí óòãààñ õàìààðóóëàí áîäóóëúÿ. ¯¿íèéã ÿàæ õèéõ âý? Þóíû ºìíº áèäýíä ýíý ôóíêöûí àðãóìåíò x -èéí õýä õýäýí óòãà õýðýãòýé. Ýäãýýð óòãûã áèä ººðñäºº îðóóëíà. Õàðèí äàðàà íü Excel-ýýð õàðãàëçàõ y -èéí óòãóóäûã áîäóóëíà. ªºðººð õýëáýë áèä íºãºº ë òîîöîîëîõ õ¿ñíýãòýý áàéãóóëàõ þì ø¿¿ äýý! Òîîöîîëîõ õ¿ñíýãò ìààíü äàðààõ çàãâàðòàé áàéíà: X X1 X2 X3 …

Y Y1 Y2 Y3 …

Ýõëýýä õ¿ñíýãòèéí òåêñò ºãºãäë¿¿äèéã îðóóëúÿ:

Äàðàà íü x -èéí óòãóóäûã îðóóëíà. Ãýõäýý ò¿¿íèé òîäîðõîéëîãäîõ ìóæèéã [-5,5] çàâñàðò, ººð÷ëºãäºõ èíòåðâàëûã 1 ãýæ àâúÿ. ªºðººð õýëáýë –5, -4, -3, …, 3, 4, 5 ãýñýí 11 óòãà ñîíãî¸. B4 í¿äýíä õàìãèéí ýõíèé óòãûã îðóóëíà:

¯ëäñýí 10 óòãûã B5:B14 ìóæèéí í¿ä áîëãîíä õýðõýí îðóóëàõ âý? ¯¿íèé òóëä äàðààõ ¿éëäë¿¿äèéã äýñ äàðààëàí ã¿éöýòãýíý: 1. B5 í¿äýíä =B4+1 ãýñýí òîìú¸îã îðóóë. Òýãìýãö ò¿¿íèé õàðèó íü áîäîãäîæ ãàð÷ èðíý:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

2. B5 í¿äèéã ñîíãîîä COPY õèéíý:

3. B6:B14 ìóæèéã ñîíãîìîãöîî PASTE õèéíý. Èíãýñíýýð B5 í¿äýíä îðøèõ òîìú¸î ñîíãîãäñîí í¿äí¿¿äýä õóóëáàðëàãäàí áàéðëàõ áºãººä õóóëáàð áîëãîí áîäîãäîæ, çîõèõ õàðèó íü ãàðñàí áàéíà:

Ýíäýýñ ä¿ãíýëò õèéå. Þó ãýâýýñ, àíõíû òîìú¸îã õóóëáàðëàæ òàâèõ ¿åä ò¿¿íèé èëýðõèéëýëä îðøèõ í¿äíèé õàÿã íü, òîìú¸îã òóõàéí í¿äíýýñ ÿìàð çàéòàé í¿äýíä õóâèëæ áóéãààñ õàìààð÷ õóâüñàí ººð÷ëºãäºæ áàéíà. ªºðººð õýëáýë =B4+1 òîìú¸îã B6 í¿äýíä õóâèëàõàä =B5+1, Â7 í¿äýíä õóâèëàõàä =B6+1, Â8-ä õóâèëàõàä =B7+1 ãýõ ìýòýýð àâòîìàòààð õóâèðñààð õàìãèéí ñ¿¿ëèéí Â14 í¿äýíä =B13+1 áîëæ áàéãàà íü èëýðõèé. Òèéìýýñ í¿ä áîëãîíä, ÿã äýýä òàëûíõàà í¿äýíä àãóóëàãäàõ óòãûã íýãýýð íýì ãýñýí ¿éëäýë øèíýýð õèéãäýõ íü îéëãîìæòîé. Àëü íýã í¿äèéã ñîíãîæ, õóëãàíû òîâ÷èéã 2 óäàà äàðàí çàñâàðûí ãîðèìä øèëæèæ ò¿¿íä àãóóëàãäàõ òîìú¸îã ãàðãàæ èðñíýýð ¿¿íèéã ìýäýæ áîëíî:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Èéì õóâüñàã÷ õàÿãèéí òóõàé äàðààãèéí á¿ëýãò äýëãýðýíã¿é ºã¿¿ëñýí áàéãàà. Îäîî ôóíêöûí óòãóóäûã áîäîæ îëú¸. Äýýðõèéí àäèëààð çºâõºí íýã í¿äýíä óòãûã îëîîä, ¿ëäñýí í¿äí¿¿äýä õóâèëàõàä õàíãàëòòàé. Àðãóìåíòûí õàìãèéí ýõíèé óòãà B4-ò îðøèõ òóë Ñ4 í¿äýíä =B4^2 ãýñýí òîìú¸îã îðóóëíà:

Äàðàà íü í¿äýý ñîíãîæ COPY õèéãýýä C5:C14 í¿äí¿¿äýä õóâèëæ òàâèíà. Èíãýõýä õóóëáàð òîìú¸î áîëãîíä îðøèõ í¿äíèé õàÿã ìºðèéí äóãààðààðàà ººð÷ëºãäºæ, øèíý áîäîëòóóä õèéãäýíý. Èéíõ¿¿ á¿ðýí áºãëºãäñºí òîîöîîëîõ õ¿ñíýãòýíä ãàäààä, äîòîîä õ¿ðýý õèéæ, òîëãîé õýñãèéã íü òîäðóóëààä äàðààõ çóðàãò õàðóóëëàà:

Áè÷èãäñýí óòãóóäûã õàðàõàä òîîöîî çºâ õèéãäñýí íü îéëãîìæòîé áàéíà. Êîîðäèíàòûí õàâòãàé äýýð x , y -èéí óòãóóäûã õàòãàæ, õîëáîâîë ïàðàáîë çóðàãäàõ íü èëýðõèé. Òîìú¸î õóâèëàõäàà COPY+PASTE-èéí îðîíä áàñ AUTOFILL áóþó àâòîìàò ä¿¿ðãýëò õýìýýí íýðëýãäýõ ¿éëäëèéã õèéæ áîëäîã. Ýíý ¿éëäëèéã 100 õóâü õóëãàíà àøèãëàí ã¿éöýòãýíý. Ñàÿ õèéñýí òîîöîîëîõ õ¿ñíýãòýý ýíý àðãààð äàõèæ áàéãóóëæ ¿çüå. Â4 áîëîí B5 í¿äýíä ºìíºõèéí àäèë ºãºãäë¿¿äèéã îðóóëñàí, ìºí Ñ4 í¿äýíä õàðãàëçàõ òîìú¸îã îðóóëñàí áàéã:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Áèä B6:B14 áîëîí Ñ5:Ñ14 í¿äèéã AUTOFILL õèéí áºãëºõ ¸ñòîé. B6:B14 í¿äýíä AUTOFILL õèéõäýý äàðààõ ¿éëäë¿¿äèéã äýñ äàðààëàí ã¿éöýòãýíý. ¯¿íä: 1. Â5 í¿äèéã ñîíãîîä, ò¿¿íèéã õ¿ðýýëñýí õ¿ðýýíèé áàðóóí äîîä áóëàíä áàéðëàõ æèæèã õàð äºðâºëæèí äýýð õóëãàíû çààã÷èéã àâàà÷èæ äàðíà. 2. Õóëãàíû òîâ÷èéã äàðààñòàé ÷èãýýð äîîø ÷èðæ, B14 í¿äýíä àâ÷ðààä òàâèíà. Èíãýõýä õàðãàëçàõ í¿äí¿¿ä øààðäëàãàòàé òîìú¸îãîîð áºãëºãäºæ, òîõèðîõ õàðèóíóóä íü ãàðàõ áîëíî. Äàðààõ çóðàãò ¿¿íèéã (AUTOFILL õýðõýí õèéãäýæ áóéã) õàðóóëëàà:

Ñ5:Ñ14 í¿äýíä AUTOFILL õèéõäýý C4 í¿äèéã ñîíãîîä äýýðõèéí àäèë ¿éëäëèéã ã¿éöýòãýíý:

Àëèâàà í¿äýíä àãóóëàãäàõ çºâõºí òîìú¸î áóñ åð íü äóðûí ìýäýýëëèéã ò¿¿íòýé çýðýãöýí îðøèõ í¿äí¿¿äýä õóâèëàõäàà AUTOFILL õèéæ áîëíî ãýäãèéã áàñ õýëüå. 57

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Òîìú¸î õóâèëàõ äýýðõ àðãóóäûí ÷óõàì àëü íü òîõèðîìæòîé âý? Öººâòºð òîîíû, æèøýý íü 10-20 í¿äòýé àæèëëàõäàà AUTOFILL õèéõ íü çîõèìæòîé. Õàðèí ¿¿íýýñ èõ òîîíû í¿äòýé àæèëëàõ òîõèîëäîëä COPY+PASTE õèéõ íü çîõèìæòîé ãýæ ººðèéí ç¿ãýýñ çºâëºõ áàéíà.

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

16. Òîìú¸î õóâèëàõ: Õàðüöàíãóé áà ¿íýìëýõ¿é õàÿã Í¿äíèé õàÿãèéã õàðüöàíãóé, ¿íýìëýõ¿é, íèéëìýë ãýæ 3 õóâààäàã òàëààð 5-ð á¿ëýãò òîâ÷ äóðäààä ºíãºðñºí áàéãàà. Ò¿¿í÷ëýí $ àøèãëàí òýäãýýð õàÿãèéã õýðõýí áè÷äýãèéã ÷ ¿çñýí. Îäîî õàðèí õàÿãèéã þóíû òóëä èíãýæ àíãèëäãèéí ó÷èðòàé òàíèëöúÿ. 1. Õàðüöàíãóé õàÿã Áàãàíà áà ìºðèéí àëèíûõ íü ÷ ºìíº $ òýìäýã áàéõã¿é áîë õàðüöàíãóé õàÿã ãýíý ãýñýí. Òóõàéëáàë À1, Ñ4 ãýõ ìýò. Æèøýý íü G5 í¿äýíä Å3 í¿äíèé õàÿãèéã àãóóëñàí òîìú¸î îðóóëñàí áàéã. ªºðººð õýëáýë:

¯¿íèéã õàðüöàíãóé õàÿã ãýýä áóéãèéí ó÷èð íü, ÿã ¿íýíäýý E3 ãýñýí áè÷èãëýë áîë Å áàãàíûí 3-ð ìºðèéí í¿äýíä àãóóëàãäàõ ºãºãäëèéã áóñ õàðèí G5 í¿äýýñ ç¿¿í òèéøýý 2 áàãàíà, äýýøýý 2 ìºðèéí çàéä îðøèõ í¿äèéã çààæ áóé õýðýã þì. Òóõàéí òîõèîëäîëä ýíý íü Å3 í¿ä áàéæ òààðñàí áàéíà:

Òèéìýýñ õýðýâ îäîî ýíý òîìú¸îã ººð ãàçàðò, òóõàéëáàë I8 ðóó õóóëáàë í¿äíèé õàÿã I8 í¿äýýñ ç¿¿í òèéø 2 áàãàíà, äýýøýý 2 ìºðèéí çàéòàé í¿äèéã çààæ G6 áîëæ ººð÷ëºãäºíº:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Ìºí àäèë, F3 í¿ä ð¿¿ õóóëáàë ç¿¿í òèéø 2, äýýø 2 ãýýä D1 áîëíî:

Èéíõ¿¿ òîìú¸îíä îðñîí í¿äíèé õàÿã, òýð òîìú¸îã àíõ îðóóëñàí í¿äíýýñ íü ÿìàð çàéä (õýäýí áàãàíà, õýäýí ìºðèéí) õóâèëæ áóéãààñ õàìààð÷ äàãàí ººð÷ëºãäºæ áàéãàà òóë õàðüöàíãóé õàÿã ãýæ íýðëýäýã áàéíà. ªìíºõ á¿ëýãò àæèëëàñàí æèøýý äàñãàëûã ñàíàöãààÿ. Òîìú¸î õóâèëàõ ¿åä ò¿¿íä àãóóëàãäàõ õàÿã õóâüñàí ººð÷ëºãäºæ áàéñàí. Ó÷èð íü õàðüöàíãóé õàÿã þì. Ãýõäýý, áèä çºâõºí áîñîî ÷èãëýëä áóþó íýã áàãàíû äàãóóä òîìú¸îã õóóëñàí ó÷ðààñ ººð÷ëºãäºæ áóé õàÿãèéí áàãàíûí äóãààð òîãòìîë, õàðèí ìºðèéí äóãààð íü õóâüñàæ áàéæýý. Õýðýâ áèä õýâòýý ÷èãëýëä, ìºðèéí äàãóóä õóóëáàðëàñàí áîë õàÿãèéí çºâõºí áàãàíûí äóãààð íü ººð÷ëºãäºõ áàéæýý. Òóõàéëáàë áèä òýíä áàéãóóëñàí òîîöîîëîõ õ¿ñíýãòèéã áîñîîãîîð áèø õàðèí X X1 X2 X3 … Y Y1 Y2 Y3 …

ãýñýí õºíäëºí çàãâàðòàéãààð õèéâýë ýíèéã ìýäýæ áîëíî. Çàãâàðûí äàãóó õ¿ñíýãòèéí áèåèéã õèéæ, ìºí îëîí áàãàíàòàé àæèëëàõ òóë õàðàãäàõ áàéäëûí òîõèðîìæòîéã áîäîæ, áàãàíû ñòàíäàðò ºðãºíèéã 6 áîëãî¸:

Îäîî áîë C3:Ì3 í¿äýíä x -èéí óòãóóä, Ñ4:Ì4 í¿äýíä y -èéí óòãóóä áàéðëàíà. Òèéìýýñ x -èéí àíõíû óòãûã Ñ3-ò îðóóëíà. Õàðèí D3 í¿äýíä õóâèëàõ òîìú¸îã =C3+1 ãýæ îðóóëæ òààðíà. Òýãýýä õýâòýý ÷èãò AUTOFILL õèéæ D3:M3 í¿äèéã ä¿¿ðãýíý:

Çóðãààñ õàðàõàä í¿ä áîëãîíä, ÿã ç¿¿í òàëûíõàà í¿äýíä àãóóëàãäàõ óòãûã íýãýýð íýì ãýñýí ¿éëäýë õèéãäýæ, õàðãàëçàõ 60

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

õàðèó ãàð÷ èðñýí áàéíà. ªºðººð õýëáýë àíõíû òîìú¸îíä îðñîí C3 õàðüöàíãóé õàÿãèéí áàãàíû äóãààð ººð÷ëºãäñºí áàéíà:

¯¿íòýé àäèë çàìààð y -èéí óòãóóäûã áîäóóëíà. 2. ¯íýìëýõ¿é õàÿã Áàãàíà áà ìºðèéí àëü àëèíûõ íü ºìíº $ òýìäýã áàéâàë ¿íýìëýõ¿é õàÿã ãýíý ãýñýí. Òóõàéëáàë $À$1, $Ñ$4 ãýõ ìýò. Õàðüöàíãóé õàÿãààñ ÿëãààòàé íü, òîìú¸îã ººð í¿äýíä õóâèëàõàä ¿íýìëýõ¿é õàÿã åð ººð÷ëºãäºõã¿é. ªºðººð õýëáýë òîìú¸îíä îðñîí èéì õàÿã, òýð òîìú¸îã àíõ îðóóëñàí í¿äíýýñ íü ÿìàð çàéä (õýäýí áàãàíà, õýäýí ìºðèéí) õóâèëæ áóéãààñ ¿ë õàìààðàí òîãòâîðòîé, “áýõëýãäñýí” áàéæ, ¿ðãýëæ çºâõºí ãàíö í¿äýý çààæ áàéäàã òóë ¿íýìëýõ¿é õàÿã õýìýýí íýðèéäíý. Æèøýý áîëãîæ y = ax 2 ôóíêöûã áîäóóëúÿ. Ýíä a -òîãòìîë ïàðàìåòð. x -èéí óòãóóä íü ºìíºõ á¿ëýãò àâñàíòàé àäèë áàéã. a = 2 áîëîã. Ïàðàìåòðûí óòãûã îðóóëæ, áàñ àðãóìåíòûí óòãóóäûã AUTOFILL þì óó COPY+PASTE ¿éëäëýýð îðóóëààä çîõèõ õýâæ¿¿ëãèéã õèéñíèé ýöýñò òîîöîîëîõ õ¿ñíýãò äàðààõ çóðàãò ¿ç¿¿ëñýí áàéäàëòàé áîëãî¸:

Õîîñîí áàéãàà Ñ4:Ñ14 í¿äýíä y -èéí óòãóóä áàéðëàõ ¸ñòîé. Áèä çºâõºí C4 í¿äýíä òîìú¸îãîî áîäóóëààä ¿ëäñýí í¿äí¿¿äýä õóâèëíà. Õàðèí À4 í¿äýíä a ïàðàìåòðûí óòãà áàéðëàæ áàéãàà. Ñ4 í¿äýíä =A4*B4^2 ãýæ îðóóëúÿ. Òîìú¸î áîäîãäîæ, 50 ãýñýí òîîí õàðèó íü ãàð÷ èðíý. Èíãýýä ¿ëäñýí í¿äýíä AUTOFILL õèéíý. ¯ð ä¿íã íü äàðààõ çóðàãò õàðóóëàâ:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Þó áîëñîí áàéíà âý? ßàãààä áóñàä í¿äýíä äàí 0 ãýñýí óòãóóä ãàð÷èõàâ? Õàðâààñ áóðóó áîäîëò õèéãäñýí íü èëò áàéíà. ßàãààä ãýâýë áèä òîìú¸îã îðóóëàõäàà À4 í¿äíèé õàÿãèéã ¿íýìëýõ¿é áèø õàðüöàíãóé õýëáýðòýéãýýð áè÷ñýí ó÷ðààñ òýð. Òýãýýä òîìú¸îã õóâèëàõàä òýð õàÿã ººð÷ëºãäºæ, À5, À6, À7, … ãýõ ìýòýýð õîîñîí í¿äí¿¿äèéã çààãààä ýõýëæýý:

Èéì ó÷ðààñ À4 í¿äýíä òîìú¸îãîî çàñàæ =$A$4*B4^2 ãýæ îðóóëààä, AUTOFILL õèéâýë á¿õ ç¿éë íîì ¸ñîîðîî áîëíî:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Îäîî áîë À4 õàÿã “áýõëýãäñýí” òóë òîìú¸îã õààíà ÷ õóâèëñàí ººð÷ëºãäºõã¿é. Òèéìýýñ áîäîëò ÷ çºâ õèéãäýæ áàéíà. Äóðûí í¿äýíä çàñâàðûí ãîðèìä øèëæèæ, ¿¿íèéã õàðæ áîëíî:

3. Íèéëìýë õàÿã Íèéëìýë õàÿãèéã $À1, Ñ$4 ãýõ ìýòýýð áè÷äýã ãýñýí. Áè÷ëýãèéí õýëáýðèéã õàðààä áèä, áàãàíà áóþó ìºðèéí çºâõºí àëü íýã íü ¿íýìëýõ¿é, õàðèí íºãºº êîîðäèíàò íü õàðüöàíãóé õýëáýðòýé áàéäàã õàÿãèéã íèéëìýë õàÿã ãýíý õýìýýí øóóä òîäîðõîéëæ ÷àäàõ áàéíà. Òóõàéëáàë äýýð y = ax 2 ôóíêöûã áîäóóëàõäàà áè÷èãëýë õýìíýõèéí ¿¿äíýýñ A4 í¿äíèé õàÿãèéã À$4 ãýæ íèéëìýë õýëáýðýýð áè÷èæ áîëíî. Ýíý òîõèîëäîëä õýäèéãýýð áàãàíûí äóãààð õàðüöàíãóé ÷ ãýñýí áèä õóâèëàõ ¿éëäëèéã ìºðèéí äàãóóä õèéõ òóë áàãàíûí äóãààð ººð÷ëºãäºõã¿é þì. Òèéìýýñ áîäîëò áóðóóãààð õèéãäýõã¿é. Õàÿãèéí õýëáýð¿¿äòýé èéíõ¿¿ òàíèëöëàà. Ýíäýýñ ä¿ãíýæ õýëýõýä, òîìú¸î áóþó ôóíêö áîäóóëàõäàà áàðèìòëàõ õàìãèéí ñàéí ñòðàòåãè áîë èëýðõèéëýëä áàéãàà ÷ºëººò õóâüñàã÷äûã õàðüöàíãóé õàÿãààð, õàðèí êîýôôèöèåíòóóä, ïàðàìåòðóóäûã ¿íýìëýõ¿é õàÿãààð

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

èëýðõèéëæ áàéõ ÿâäàë þì. Èíãýñíèé ¿ð ä¿íä õºäºëìºð õýìíýãäýæ, áóðóó áîäîëò õèéãäýõýýñ ñýðãèéëæ ÷àäíà.

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

17. AUTOFILL àøèãëàí öóâàà ¿¿ñãýõ AUTOFILL áóþó àâòîìàò ä¿¿ðãýëòèéí ¿éëäýë àøèãëàí òà òîäîðõîé ìóæèä, ýðýìáýëýãäñýí ºãºãäë¿¿ä áóþó öóâàà ¿¿ñãýæ áîëíî. ¯¿íèé òóëä äàðààõ ¿éëäë¿¿äèéã äýñ äàðààòàé ã¿éöýòãýíý: 1. Ìóæèéí ýõíèé í¿äèéã ñîíãîæ, öóâààíû ýõëýõ óòãûã îðóóëíà. 2. Ìóæèéí õî¸ð äàõü í¿äèéã ñîíãîæ, öóâààíû óäààõ óòãûã îðóóëíà. Ýõíèé ýíý 2 í¿äýíä àãóóëàãäàõ ºãºãäëèéí çºðºº íü öóâààíû ãèø¿¿äèéí íýìýãäýõ õýìæýýã òîäîðõîéëæ ºãíº. 3. Ýäãýýð í¿äýý ñîíãîíî. 4. Õàðãàëçàõ ìóæàà õàìðóóëàí AUTOFILL õèéíý. ªñãºõ ÷èãëýëýýð ä¿¿ðãýõèéí òóëä äîîøîî þì óó áàðóóí òèéø, õàðèí áóóðàõ ÷èãëýëä ä¿¿ðãýõèéí òóëä äýýøýý þì óó ç¿¿í òèéø ÷èðíý. Æèøýýëáýë Â1:Â20 ìóæèä 1-ýýñ 20 õ¿ðòýëõ òîîã îðóóëàõûí òóëä Â1 í¿äýíä 1, Â2 í¿äýíä 2-ûã îðóóëààä Â1:Â2 í¿äýý ñîíãîæ, Â20 í¿äèéã äóóñòàë AUTOFILL õèéãýýä ë ã¿éöýý:

Õýðýâ 1-22 õ¿ðòýëõ òîîã 3 ãýñýí àëõàìòàéãààð ººð÷èëæ, áàéðëóóëúÿ ãýâýë ýõíèé 2 í¿äýíä 1 áà 4 ãýæ îðóóëààä õàðãàëçàõ ìóæèéí òºãñãºë õ¿ðòýë AUTOFILL õèéíý:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Òóõàéëáàë ºìíºõ á¿ëã¿¿äýä áîäóóëñàí y = x 2 ýñâýë y = ax 2 çýðýã ôóíêöûí àðãóìåíòûã îðóóëàõäàà òîìú¸î àøèãëàëã¿é øóóä äýýð äóðäñàí àðãààð ã¿éöýòãýæ áîëîõ áàéæýý:

Ãýõ ìýòýýð òà õ¿ññýí òîîí öóâààãàà õÿëáàðõàí áàéãóóëàõ áîëîìæòîé þì. Äýýð äóðäñàí àðãààð òà òîîí öóâàà òºäèéã¿é ººð òºðëèéí ºãºãäëèéí öóâàà ÷ ¿¿ñãýæ áîëíî. Äàðààõ õ¿ñíýãòýä ýäãýýðèéã õàðóóëàâ: Ýõíèé óòãóóä

¯ðãýëæëýõ õýëáýð

1, 2, 3

4, 5, 6, ...

9:00

10:00, 11:00, 12:00, ...

Mon

Tue, Wed, Thu, ...

Monday

Tuesday, Wednesday, Thursday, ...

Jan

Feb, Mar, Apr, ...

Jan, Apr

Jul, Oct, Jan, ...

Jan-99, Apr-99

Jul-99, Oct-99, Jan-00, ...

15-Jan, 15-Apr

15-Jul, 15-Oct, ...

1999, 2000

2001, 2002, 2003, ...

1-Jan, 1-Mar

1-May, 1-Jul, 1-Sep, ...

Qtr3 (áóþó Q3 áóþó Quarter3)

Qtr4, Qtr1, Qtr2, ...

Ýëåìåíò 1, ªñºõ ýðýìáýýð

Ýëåìåíò 2, ªñºõ ýðýìáýýð, Ýëåìåíò 3, ªñºõ ýðýìáýýð, ...

òåêñò1, òåêñòA

òåêñò2, òåêñòA, òåêñò3, òåêñòA, ...

1 ¿å

2 ¿å, 3 ¿å, ...

Ýëåìåíò 1

Ýëåìåíò 2, Ýëåìåíò 3, ...

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

18. Ôóíêö õýðýãëýõ Excel áîë îëîí òàëûí ¿éë àæèëëàãàà õèéæ ÷àääàã õ¿÷èðõýã ïðîãðàì. ¯¿íèé ãîë øàëòãààíóóäûí íýã íü ºðãºí áàÿëàã ôóíêöûí ñàí áèëýý. Ôóíêö ãýäýã áîë åðººñºº Excel-ä ººðò íü óðüä÷èëààä òîäîðõîéëîãäñîí (built-in) áàéãàà òîìú¸î þì. Ìàø îëîí òîîíû èéì òîìú¸îíóóä íèéëýýä Excel-èéí ôóíêöûí ñàíã á¿ðä¿¿ëíý. Íèéò 330 îð÷èì ôóíêö áàéíà. Ìàòåìàòèêò ôóíêöûã þó ãýæ òîäîðõîéëäãèéã ñàíàÿ. ßìàð íýã õ ãýñýí õóâüñàã÷ààñ ó ãýñýí õóâüñàã÷èéí õàìààðàõ õàìààðëûã ôóêö ãýíý õýìýýí òîäîðõîéëîîä y = f(x) õýëáýðèéí áè÷èãëýë àøèãëàäàã. Ýíä x -èéã àðãóìåíò, f -èéã ôóíêöûí òýìäýãëýãýý áóþó íýð, f(x) -èéã ôóíêö, y -èéã ôóíêöûí óòãà (õàðèó) ãýæ îéëãîíî. Òýãâýë Excel-èéí ôóíêö ÿã ¿¿íòýé àäèë á¿òýöòýé þì. Õàðèí Excel-èéí ôóíêöûí àðãóìåíò íü òîîí áà òåêñò ºãºãäë¿¿ä, ëîãèê óòãóóä, ìºí í¿äíèé (ìóæèéí) õàÿã áàéæ áîëíî. Ò¿¿íýýñ ãàäíà àðãóìåíò íü òîìú¸î áóþó ººð ôóíêö áàéæ áàñ áîëíî. Àæëûí õóóäàñíû í¿äýíä ãàðààñ ôóíêö îðóóëàõ íü òîìú¸î îðóóëàõòàé àäèë. Õàìãèéí ýõëýýä = òýìäãýýð ýõë¿¿ëæ, äàðàà íü ôóíêöûí íýðèéã, àðä íü äóãóé õààëòàí äîòîð àðãóìåíòûã áè÷ýýä ENTER äàðíà. Òýãýõýä ôóíêöûí õàðèó áîäîãäîæ ãàð÷ èðäýã. Çàðèìäàà ôóíêöûã îëîí àðãóìåíòòàé áè÷èõ òîõèîëäîë áàéõ áºãººä èíãýõäýý àðãóìåíò á¿ðèéã òàñëàëààð òóñãààðëàíà. ªºðººð õýëáýë í¿äýíä ôóíêö áè÷èõ åðºíõèé çàãâàðûã: = ôóíêöûí íýð (àðãóìåíò1, àðãóìåíò2, ...)

ãýæ èëýðõèéëæ áîëíî. Õýðýâ ôóíêöûí àðãóìåíòàä ìóæèéí õàÿã îðóóëñàí áîë ýíý íü íýã ë àðãóìåíò ãýæ òîîöîãäîíî. Çàðèì íýã æèøýý àâ÷ ¿çüå. 1-ýýñ 100 õ¿ðòýëõ òîîíû íèéëáýðèéã îëú¸. ¯¿íèé òóëä Excelèéí SUM ôóíêöûã àøèãëàíà. Èíãýõäýý õàÿã õýðýãëýíý. Äàðààõ çóðàãò áîäîëòûã õýðõýí õèéæ áóéã õàðóóëàâ:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Ýíä SUM ôóíêö íýã ë àðãóìåíòòàé áàéíà. Õýðýâ òîîí óòãóóä äýýðõèéí àäèë íýã ìóæèä áèø õýä õýäýí ìóæèä òàðæ áàéðëàñàí áîë ìóæ á¿ðèéí õàÿãèéã òàñëàëààð òóñãààðëàí áè÷èæ ºãíº. ¯¿íèéã äîîðõ çóðàãò ¿ç¿¿ëýâ:

Ýíä SUM ôóíêö 3 àðãóìåíòòàé (ýõíèé õî¸ð íü í¿ä, ãóðàâ äàõü íü ìóæ) áè÷èãäñýí áàéíà. Ò¿¿í÷ëýí ôóíêöûí àðãóìåíòàä øóóä òîîí óòãóóäûã áàñ áè÷èæ áîëíî. Æèøýýëáýë

Õýðýâ ôóíêöûí àðãóìåíò íü ëîãèê áîëîí òîî ä¿ðñýëñýí òåêñò ºãºãäºë áàéâàë òýäãýýðèéã òîî áîëãîæ àâäàã. Òóõàéëáàë:

Ýíä “3” ãýñýí òåêñò ºãºãäºë 3 ãýñýí òîî ðóó õºðâºæ, õàðèí TRUE ãýñýí ëîãèê óòãà 1 ãýñýí òîîí óòãà àâ÷ ôóíêöûí õàðèó 6 áîëæ áàéãàà þì. Õàðèí ¿¿íèé îðîíä õàÿã àøèãëàõ þì áîë ôóíêöûí õàðèó ººð ãàðíà:

Ó÷èð íü øóóä áèø õàðèí õàÿã õýëáýðýýð áàéðëàñàí òîîí áóñ ºãºãäë¿¿ä òîî áîëæ õºðâºõã¿é. Òèéìýýñ ýõíèé 2 àðãóìåíò 0 áîëæ, ôóíêöûí õàðèó 2 ãàð÷ áàéãàà þì. SUM ôóíêöûí àðãóìåíòûí òîî íü õàìãèéí èõäýý 30 áàéíà. ªãºãäñºí òîîíîîñ êâàäðàò ÿçãóóð ãàðãàõ øààðäëàãàòàé áîë SQRT ìàòåìàòèê ôóíêöûã àøèãëàíà. Æèøýýëáýë:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Ìýäýýæ ýíý ôóíêöûí àðãóìåíò íü [0,+∞[ ìóæèä îðøèõ ýåðýã òîî áàéõ ¸ñòîé. Ýñ òýãâýýñ àëäàà çààíà:

Ò¿¿íýýñ ãàäíà àðãóìåíòûí òîî ãàíö áàéíà. ªãºãäñºí ºíöãèéí ñèíóñûã áîäîõûí òóëä SIN ôóíêöûã õýðýãëýíý. SIN ôóíêöûí àðãóìåíò íü ðàäèàíààð èëýðõèéëýãäýõ ¸ñòîé. Òèéìýýñ áîäóóëàõ ºíöãºº

180

-ààð ¿ðæ¿¿ëæ, ðàäèàí ðóó

øèëæ¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé. Òóõàéëáàë sin30o -èéã õýðõýí áîäóóëàõ âý? 30î íü

ðàäèàí áîëíî. Òèéìýýñ íýã áîë

ýñâýë

ãýæ áè÷èæ áîëíî. Àëü ÷ òîõèîëäîëä õàðèó íü àäèëõàí 0.5 ãàðàõ áîëíî. Ýíä áóé PI() áîë π òîîã èëýðõèéëñýí ôóíêö. Ò¿¿íèéã áè÷èõýä àðãóìåíò øààðäàãäàõã¿é. Õýðýâ òà àíçààðñàí áîë ýíä áèä ôóíêöûí àðãóìåíò íü áàñ ôóíêö áàéãàà òîõèîëäîëòîé òààð÷ýý. Èíãýæ äàâõàð ôóíêö àøèãëàõ øààðäëàãà îëîíòàà ãàð÷ áîëíî. Òóõàéëáàë ºãºãäñºí òîîíóóäûí íèéëáýðýýñ êâàäðàò ÿçãóóð ãàðãàõ ÷ þì óó ýñâýë ºãºãäñºí òîîíû êâàäðàò ÿçãóóðûí ñèíóñûã áîäîõ ãýõ ìýò. Äàðààõ çóðãóóäàä ýäãýýðèéã õàðóóëàâ:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

ªíöãèéí ñèíóñûí àäèëààð ºíöãèéí êîñèíóñ, òàíãåíñ çýðãèéã áîäóóëàõûí òóëä COS, TAN ôóíêöûã àøèãëàíà. Õàðèí êîòàíãåíñûã ctgα =

1 cos α þì óó ctgα = òîìú¸îíû òóñëàìæòàé áîäóóëíà. tgα sinα

ªãºãäñºí òîîíóóäûí àðèôìåòèê äóíäæèéã AVERAGE ôóíêöûã àøèãëàíà. Òóõàéëáàë:

îëîõûí

òóëä

Ýíý ôóíêö SUM-ûí àäèë õàìãèéí èõäýý 30 àðãóìåíòòàé áàéíà. Õýðýâ àðãóìåíòûã èëýýð áóþó øóóä óòãààð íü áè÷èæ áàéãàà áîë çºâõºí òîîí ºãºãäºë þì óó òîî ä¿ðñýëñýí òåêñò ºãºãäºë áàéõ ¸ñòîé. Õàðèí õàÿãààð áè÷èæ áàéãàà áîë õîîñîí þì óó òåêñò, ëîãèê ºãºãäºë àãóóëñàí í¿äí¿¿ä òîîöîãääîãã¿é. Çààñàí ìóæèä õý÷íýýí òîîí ºãºãäºë àãóóëàãäàæ áóéã, ººðººð õýëáýë òîîí óòãà àãóóëñàí í¿ä õýä áàéãààã òîãòîî¸ ãýâýë COUNT ôóíêöûã àøèãëàõ õýðýãòýé. Òóõàéëáàë:

Çóðãàà õàðàõàä COUNT ôóíêö íü çààñàí ìóæèéí õîîñîí í¿äí¿¿äèéã òîîëîõã¿é àëãàñ÷ áàéíà. Ò¿¿íýýñ ãàäíà ëîãèê, òåêñò ºãºãäºë àãóóëñàí í¿äí¿¿äèéã ìºí õýðýãñýõã¿é àëãàñäàã:

SUM, AVERAGE-ûí àäèë õàìãèéí èõäýý 30 àðãóìåíòòàé áàéíà.

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Í¿äýíä ôóíêö îðóóëàõäàà ÿìàð íýã àëäàà ãàðãàñàí òîõèîëäîëä çºâ óòãûí îðîíä #NUM, #VALUE!, #NÀMÅ! ãýõ ìýò õàðèó ãàð÷ èðíý. Õýðýâ òóõàéí ôóíêöýä ¿ë òîõèðîõ áóðóó àðãóìåíòûã áè÷ñýí áîë #VALUE!, õàðèí àðãóìåíòûí óòãà íü àâàõ ¸ñòîé óòãûí ìóæààñàà õýòýðñýí áîë #NUM! àëäàà çààäàã. Ôóíêöûí íýðèéã áóðóó, ýñâýë Excel-ä áàéõã¿é ôóíêöûã îðóóëâàë #NÀMÅ! àëäàà ãàðíà. Äàðààõ æèøýýí¿¿äýä èéì àëäàà ãàðñàí òîõèîëäëóóäûã ¿ç¿¿ëëýý.

Ýõíèé æèøýýíä, SIN ôóíêöûí àðãóìåíòàä Angle ãýñýí òåêñò ºãºãäºë îðóóëñàí ó÷ðààñ #VALUE! àëäàà çààæ áàéíà. Õî¸ð äàõü æèøýýíä, êâàäðàò ÿçãóóð ãàðãàõ SQRT ôóíêöûí àðãóìåíòàä ñºðºã òîî ºãñíººñ áîëæ #NUM! àëäàà ãàð÷ýý. Òýãâýë ãóðàâ äàõü æèøýýíä, SRT õýìýýõ Excel-ä áàéõã¿é ôóíêöûã áè÷ñýíýýñ øàëòãààëàí #NAME! ãýñýí àëäàà ¿¿ñ÷ áàéíà.

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

19. Ôóíêöûí ñàí Í¿äýíä ôóíêö îðóóëàõäàà õýðýâ ò¿¿íèé íýð áà áè÷èãäýõ çàãâàðûã ìýäýæ áàéãàà òîõèîëäîëä (ººðººð õýëáýë òóõàéí ôóíêöûí òóõàé á¿ðýí ìýäýýëýëòýé áîë) øóóä ãàðààñ áè÷èæ ºãººä ENTER äàðíà. Õàðèí ìýäýõã¿é áàéãàà áîë Excel-èéí ºðãºí áàÿëàã ôóíêöûí ñàíãààñ ñîíãîëò õèéæ áîëíî. ¯¿íèé òóëä: 1. INSERT/FUNCTION… ¿éëäýë õèéõ:

2. Standard õýðýãñëèéí ìºðººñ áàéðëóóëàõ) õýðýãñëèéã äàðàõ:

PASTE

FUNCTION

(Ôóíêö

ãýñýí àðãóóäûí àëü íýãèéã ã¿éöýòãýæ, äàðààõ PASTE FUNCTION õýìýýõ õàðèëöàõ öîíõûã ãàðãàæ èðäýã.

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Ýíý öîíõ ¿íäñýí 2 õýñãýýñ á¿ðäýíý. Ýõíèé Function category (Ôóíêöûí òºðºë, àíãèëàë) ãýñýí õýñýãò Excel-èéí á¿õ ôóíêöûã òºðºëæ¿¿ëæ, àíãèëñàí æàãñààëò áàéðëàõ áîë æàãñààëòààñ ñîíãîãäñîí òºðºëä õàìààðàõ ôóíêöûí æàãñààëò äàðààãèéí Function name (Ôóíêöûí íýð) ãýñýí õýñýãò áàéðëàíà. Ýäãýýðèéí äîîä òàëä, OK áà CANCEL òîâ÷íóóäûí äýýä òàëä, ñîíãîãäñîí ôóíêöûí òóõàé ìýäýýëýë ãàðñàí áàéíà. Òóõàéëáàë äýýðõ çóðàãò, Most Recently Used (Ò¿ãýýìýë Õýðýãëýãäýã÷) ãýñýí àíãèëàë ñîíãîãäîæ, ò¿¿íä õàìààðàõ ôóíêöóóä ãàð÷ èðñýí áàéíà. Õàðèí ýäãýýð ôóíêöýýñ SUM ñîíãîãäñîí áàéõ áºãººä ò¿¿íèé áè÷èãäýõ çàãâàð, õèéäýã ¿éëäëèéí òîäîðõîéëîëò çýðýã íü äîîä òàëä ãàð÷ èðæýý. Ôóíêöûí áè÷èãäýõ çàãâàð íü SUM(number1, number2, …) áóþó SUM(òîî1, òîî2, ...), õèéõ ¿éëäëèéã “Adds all the numbers in a range of cells” áóþó “Çààñàí ìóæèéí í¿äí¿¿äýä îðøèõ òîîíóóäûí íèéëáýðèéã áîäíî” ãýæ òîäîðõîéëñîí áàéãàà íü ºìíºõ á¿ëãýýñ SUM-ûí òóõàé áèäíèé îëæ àâñàí ìýäýýëýëòýé òààð÷ áàéíà. Áèä Excel-èéí ôóíêöûí ñàíãèéí òóõàé ¿íäñýí ìýäýýëëèéã Function category õýñãýýñ îëæ àâàõ íü îéëãîìæòîé. Òýãâýë ýíä ÿìàð àíãèëàëóóä áàéíà âý? Most Recently Used àíãèëàë áîë ôóíêöûí òºðºë áèø áºãººä õàðèí ººð ººð òºðºëä õàìààðàõ, ò¿ãýýìýë õýðýãëýãääýã ôóíêöóóäûã îðóóëñàí àíãèëàë þì. Òýãâýë All (Á¿õ) àíãèëàëä Excel-èéí á¿õ 329 ôóíêö òºðºë ÿëãàëã¿éãýýð, öàãààí òîëãîéí äàðààëëààð æàãñàæ áàéðëàñàí áàéäàã:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Õàðèí ò¿¿íèé äîîðîîñ ýõëýí ôóíêöûí òîäîðõîé òºðë¿¿ä æàãñàíà. ßìàð, ÿìàð ôóíêöûí òºðë¿¿ä áàéäàã âý? Æàãññàí äàðààëëààð äóðäâàë Financial (Ñàíõ¿¿ãèéí), Date & Time (Ñàð, ºäºð, Öàã õóãàöààíû), Math & Trig (Ìàòåìàòèêèéí), Statistical (Ñòàòèñòèêèéí), Lookup & Reference (Õàéëòûí áà Õàÿãèéí), Database (ªãºãäëèéí ñàíòàé àæèëëàõ), Text (Òåêñò), Logical (Ëîãèêèéí), Information (Ìýäýýëëèéí), Engineering (Èíæåíåðèéí) ãýñýí 10 òºðºë áàéíà. Ýäãýýðèéí çàðèìòàé òàíèëöúÿ. Math & Trig áóþó Ìàòåìàòèêèéí ôóíêöóóä:

Ýíý òºðëèéí ôóíêöóóä íü òîîí ºãºãäë¿¿ä äýýð ÿíç á¿ðèéí ìàòåìàòèê òîîöîî õèéæ òîîí õàðèó ãàðãàäàã. Ìàòåìàòèê ôóíêöóóäûã ¿íäñýí, ëîãàðèôìûí, òðèãîíîìåòðèéí áà ìàòðèöûí ôóíêöóóä ãýñýí 4 äýä òºðºëä õóâààæ áîëíî. Äàðààõ õ¿ñíýãòýä á¿õ ìàòåìàòèê ôóíêöûã ¿ñãèéí äàðààëëààð ¿ç¿¿ëëýý: Ôóíêö ABS ACOS ACOSH ASIN ASINH ATAN ATAN2 ATANH CEILING COMBIN COS COSH COUNTIF

Õèéõ ¿éëäýë (Áóöààõ óòãà) Àáñîëþò óòãà Óðâóó êîñèíóñ Óðâóó êîñèíóñ ãèïåðáîë Óðâóó ñèíóñ Óðâóó ñèíóñ ãèïåðáîë Óðâóó òàíãåíñ ªãºãäñºí 2 òîîíû (x,y êîîðäèíàòòàé öýãèéí) óðâóó òàíãåíñ Óðâóó òàíãåíñ ãèïåðáîë ªãºãäñºí òîîíû îáúåêòóóäààñ ãàðãàæ áîëîõ íèéò êîìáèíàöèéí òîî Êîñèíóñ Êîñèíóñ ãèïåðáîë ªãºãäñºí ìóæèä îðøèõ, çààñàí íºõöëèéã õàíãàñàí í¿äèéí òîî

Á.Àëòàíõ¿¿ DEGREES EVEN EXP FACT FACTDOUBLE FLOOR GCD INT LCM LN LOG LOG10 MDETERM MINVERSE MMULT MOD MROUND MULTINOMIAL ODD PI POWER PRODUCT QUOTIENT RADIANS RAND RANDBETWEEN ROMAN ROUND ROUNDDOWN ROUNDUP SERIESSUM SIGN SIN SINH SQRT SQRTPI SUBTOTAL SUM SUMIF SUMPRODUCT SUMSQ SUMX2MY2 SUMX2PY2 SUMXMY2 TAN TANH TRUNC

Òîîöîí áîäîã÷ Excel Ðàäèàíûã ãðàäóñ áîëãîíî ªãºãäñºí òîîã èõýñãýõ ÷èãëýëä, õàìãèéí îéð òýãø á¿õýë òîîíä õóâèðãàíà Ýêñïîíåíöèàë çýðýãò äýâø¿¿ëíý Ôàêòîðèàë Äàâõàð ôàêòîðèàë Õî¸ð áóþó ò¿¿íýýñ èõ òîîíû õàìãèéí èõ åðºíõèé õóâààã÷ ªãºãäñºí òîîã áàãàñãàõ ÷èãëýëä á¿õýë òîîíä õóâèðãàíà Õî¸ð áóþó ò¿¿íýýñ èõ òîîíû õàìãèéí èõ åðºíõèé ¿ðæâýð Íàòóðàë ëîãàðèôì ªãºãäñºí ñóóðüòàé ëîãàðèôì 10 ñóóðüòàé ëîãàðèôì Ìàòðèöûí òîäîðõîéëîã÷ Ìàòðèöûã õºðâ¿¿ëíý Õî¸ð ìàòðèöûí ¿ðæâýð Õóâààëòûí ¿ëäýãäýë ªãºãäñºí òîîíóóäûí íèéëáýðèéí ôàêòîðèàëûã òýäãýýðèéí ôàêòîðèàëóóäûí ¿ðæâýðò õóâààñàí õàðüöàà ªãºãäñºí òîîã èõýñãýõ ÷èãëýëä, õàìãèéí îéð ñîíäãîé á¿õýë òîîíä õóâèðãàíà π = 3.14159265358979 òîî Çýðýãò äýâø¿¿ëíý ¯ðæâýð îëíî Õóâààëòûí á¿õýë õýñýã Ãðàäóñûã ðàäèàí áîëãîíî [0,1) çàâñàðò îðøèõ ñàíàìñàðã¿é òîî ªãºãäñºí çàâñàðò îðøèõ ñàíàìñàðã¿é òîî Àðàá öèôðèéã ðîì öèôðèéí òåêñò áîëãîíî Òîîã íàðèéâ÷ëàíà Òîîã áàãàñãàõ ÷èãëýëä íàðèéâ÷ëàíà Òîîã èõñýñãýõ ÷èãëýëä íàðèéâ÷ëàíà Çýðýãò öóâààíû íèéëáýð Òîîíû òýìäãèéã òîäîðõîéëíî Ñèíóñ Ñèíóñ ãèïåðáîë Ýåðýã êâàäðàò ÿçãóóð π -ýýð ¿ðæ¿¿ëñýí òîîíû êâàäðàò ÿçãóóð Íèéëáýð ªãºãäñºí ìóæèä îðøèõ, çààñàí íºõöëèéã õàíãàñàí í¿ä¿¿äèéí íèéëáýð Àäèë õýìæýýñò õî¸ð òîîí îëîíëîãèéí õàðãàëçàõ ýëåìåíò¿¿äèéí ¿ðæâýð¿¿äèéí íèéëáýð ªãºãäñºí òîîíóóäûí êâ-óóäûí íèéëáýð Àäèë õýìæýýñò õî¸ð òîîí îëîíëîãèéí õàðãàëçàõ ýëåìåíò¿¿äèéí êâóóäûí ÿëãàâðóóäûí íèéëáýð Àäèë õýìæýýñò õî¸ð òîîí îëîíëîãèéí õàðãàëçàõ ýëåìåíò¿¿äèéí êâóóäûí íèéëáýð¿¿äèéí íèéëáýð Àäèë õýìæýýñò õî¸ð òîîí îëîíëîãèéí õàðãàëçàõ ýëåìåíò¿¿äèéí ÿëãàâðóóäûí êâ-óóäûí íèéëáýð Òàíãåíñ Òàíãåíñ ãèïåðáîë ªãºãäñºí òîîíû áóòàðõàé õýñãèéã õàÿæ, á¿õýë áîëãîíî

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Õ¿ñíýãòýýñ õàðàõàä ºìíºõ á¿ëýãò áèäíèé ¿çñýí SUM, SQRT, PI, SIN, COS, TAN çýðýã ôóíêöóóä áîë ìàòåìàòèêèéí òºðºëä õàìààðàõ àæýý. Íàðèéí ÿðüâàë õàðãàëçàí ýõíèé õî¸ð íü ¿íäñýí, ñ¿¿ëèéí äºðºâ íü òðèãîíîìåòðèéí ôóíêö áîëíî. Statistical áóþó Ñòàòèñòèê ôóíêöóóä:

Ýíý òºðëèéí ôóíêöóóä íü òîîí ºãºãäë¿¿ä äýýð ÿíç á¿ðèéí ñòàòèñòèê òîîöîî õèéæ òîîí (ñòàòèñòèê) õàðèó ãàðãàäàã. Íèéò ñòàòèñòèê ôóíêöûã ¿¿ðýã, çîðèëãîîð íü ¿íäñýí, íýìýëò, òîõèðóóëãûí ìóðóéí, ò¿ãýëòèéí ãýõ ìýò äýä òºðë¿¿äýä õóâààíà. Äàðààõ õ¿ñíýãòýä ñòàòèñòèê ôóíêöóóäûã ¿ñãèéí äàðààëëààð õàðóóëàâ: Ôóíêö AVEDEV AVERAGE AVERAGEA BETADIST BETAINV BINOMDIST CHIDIST CHIINV CHITEST CONFIDENCE CORREL COUNT COUNTA COVAR CRITBINOM DEVSQ EXPONDIST FDIST FINV FISHER FISHERINV FORECAST FREQUENCY FTEST GAMMADIST

Õèéõ ¿éëäýë (Áóöààõ óòãà) ªãºãäñºí òîîíóóä äóíäàæ óòãààñàà çºðºõ àáñîëþò õàçàéëòóóäûí äóíäàæ ªãºãäñºí òîîíóóäûí àðèôìåòèê äóíäàæ ªãºãäñºí óòãóóäûí àðèôìåòèê äóíäàæ Ìàãàäëàëûí íÿãòûí áåòà ò¿ãýëò Óðâóó áåòà ò¿ãýëò Ìàãàäëàëûí íÿãòûí áèíîì ò¿ãýëò χ -êâàäðàò ò¿ãýëòèéí ìàãàäëàë Óðâóó χ -êâàäðàò ò¿ãýëò Èòãýëöëèéí èíòåðâàëûã òîäîðõîéëíî Àäèë õýìæýýñò õî¸ð îëîíëîãèéí êîððåëÿöèéí êîýôôèöèåíò ªãºãäñºí ìóæèä îðøèõ òîîí óòãà á¿õèé í¿äèéã òîîëíî ªãºãäñºí ìóæèä îðøèõ õîîñîí áèø í¿äèéã òîîëíî Àäèë õýìæýýñò õî¸ð îëîíëîãèéí êîâàðèàö áóþó ýëåìåíò á¿ðèéíõ íü äóíäæààñàà õàçàéõ õàçàéëòóóäûí ¿ðæâýð¿¿äèéí äóíäàæ Òóðøëàãûí óòãóóäûí àáñîëþò õàçàéëòóóäûí êâ-óóäûí íèéëáýð Ýêñïîíåíöèàë ò¿ãýëò

Òîîí öóâààíû äàðààãèéí óòãûã óðüä÷èëæ òîäîðõîéëîõ Äàâòàìæ òîäîðõîéëîõ Ãàììà ò¿ãýëò

Á.Àëòàíõ¿¿ GAMMAINV GAMMALN GEOMEAN GROWTH HARMEAN HYPGEOMDIST INTERCEPT KURT LARGE LINEST LOGEST LOGINV LOGNORMDIST MAX MAXA MEDIAN MIN MINA MODE NEGBINOMDIST NORMDIST NORMINV NORMSDIST NORMSINV PEARSON PERCENTILE PERCENTRANK PERMUT POISSON PROB QUARTILE RANK RSQ SKEW SLOPE SMALL STANDARDIZE STDEV STDEVA STDEVP STDEVPA STEYX TDIST TINV TREND TRIMMEAN TTEST VAR VARA VARP VARPA WEIBULL ZTEST

Òîîöîí áîäîã÷ Excel Óðâóó ãàììà ò¿ãýëò Ãàììà ôóíêöûí íàòóðàë ëîãàðèôì Ãåîìåòð äóíäàæ Ýêñïîíåíöèàë ºñºëòèéã òîîöîîëíî Ãàðìîíèê äóíäàæ Ãèïåðãåîìåòð ò¿ãýëò Øóãàìàí ðåãðåññèéí ìóðóé ó-òýíõëýãèéã îãòëîõ öýãèéã òîäîðõîéëíî Òîîí îëîíëîãîîñ çààñàí ýðýìáèéí õàìãèéí èõ óòãûã òîäîðõîéëíî Òóðøëàãûí óòãóóäûã õàìãèéí áàãà êâ-ûí àðãààð íàðèéâ÷ëàíà Òóðøëàãû îëîíëîãèéã ýêñïîíåíöèàë ìóðóé ãýæ ¿çýýä íàðèéâ÷ëàíà Òîîí îëîíëîãèéí õàìãèéí èõ óòãà Îëîíëîãèéí õàìãèéí èõ óòãà Òîîí îëîíëîãèéí ìåäèàí Òîîí îëîíëîãèéí õàìãèéí áàãà óòãà Îëîíëîãèéí õàìãèéí áàãà óòãà Îëîíëîãò õàìãèéí èõ äàâòàãäàæ áàéãàà óòãûã îëíî Ñºðºã áèíîì ò¿ãýëò Íîðìàë ò¿ãýëò

Ïóàññîíû ò¿ãýëò Ìàãàäëàë Òîîí îëîíëîãèéí äºðºâíèé íýã

Ðåãðåññèéí øóëóóíû ºíöãèéí êîýôôèöèåíò Òîîí îëîíëîãîîñ çààñàí ýðýìáèéí õàìãèéí áàãà óòãûã òîäîðõîéëíî Íîðì÷ëîë Òîîí îëîíëîãèéí ñòàíäàðò õàçàéëò Îëîíëîãèéí ñòàíäàðò õàçàéëò Ñòàíäàðò àëäàà

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

ªìíºõ á¿ëýãò ¿çñýí AVERAGE, COUNT ãýõ ìýò ôóíêö ñòàòèñòèê òºðëèéíõ áîëîõ íü èëò áàéíà. Õàðèí äýä òºðëººð àâ÷ ¿çâýë ýäãýýð íü ¿íäñýí ôóíêöóóä þì. Logical áóþó Ëîãèê ôóíêöóóä:

Ýíý òºðëèéí ôóíêöóóä íü ºãºãäë¿¿ä äýýð ëîãèê ¿éëäë¿¿ä õèéæ, ëîãèê õàðèó (TRUE=1, FALSE=0) ãàðãàäàã. ßìàð íýã íºõöºë áóþó íºõöë¿¿ä áèåëæ áóé ýñýõèéã øàëãàõûã ëîãèê ¿éëäýë ãýæ îéëãîíî. ßìàð ëîãèê ôóíêöóóä áàéäàã âý? Ôóíêö AND FALSE IF NOT OR TRUE

Õèéõ ¿éëäýë (Áóöààõ óòãà) Á¿õ àðãóìåíò ¿íýí áîë ¿íýí, çºâõºí íýã íü ë õóäàë áàéâàë õóäàë Õóäàë Íºõöºë øàëãààä, õýðýâ ¿íýí áîë íýã ¿éëäýë, õóäàë áîë ººð íýã ¿éëäýë õèéíý ¯ã¿éñãýë Çºâõºí íýã àðãóìåíò ¿íýí ë áàéâàë ¿íýí ¯íýí

Áóñàä òºðëèéí òàëààð ýíä äóðäñàíã¿é. ªºðñäºº ñóäàëæ ¿çýýðýé. Îäîî PASTE FUNCTION õàðèëöàõ öîíõíîîñ àæëûí õóóäàñ ðóó õýðõýí ôóíêö îðóóëàõûã ñîíèðõî¸. ¯¿íèé òóëä Function name õýñãýýñ øààðäëàãàòàé ôóíêöûíõàà íýðèéã ñîíãîæ, OK òîâ÷ äàðíà. Èíãýõýä òóõàéí ôóíêöýä àðãóìåíò áîëæ àøèãëàãäàõ ºãºãäëèéí óòãà áîëîí ìóæèéã òîäîðõîéëîõ çàâñðûí öîíõ ¿¿ñäýã. Ýäãýýð öîíõíû åðºíõèé õýëáýð íü òºñòýé, ãýõäýý ôóíêö òóñ á¿ðò áàãà çýðýã ººð áàéæ áîëíî. Öîíõíû õàðèëöàõ õýñã¿¿äýä ºãºãäëèéã òîäîðõîéëîîä OK äàðàõàä ôóíêöûí õàðèó í¿äýíä ãàðñàí áàéíà. ªºðººð õýëáýë áèäíèé ñîíãîñîí ôóíêö àæëûí õóóäñàíä îðæ, áîäîëò õèéãäñýí áàéíà. Ãàðààñ ôóíêö îðóóëàõààñ ÿëãààòàé ýíý òîõèîëäîëä áèä (=) òýìäýã, ôóíêöûí íýð, äóãóé õààëòóóä, àðãóìåíò ãýýä ë á¿ãäèéã áè÷èõ øààðäëàãàã¿é, çºâõºí àðãóìåíòûí óòãûã ë çàâñðûí öîíõîíä çºâ çààæ ºãºõ ë ¿ëäýæ áàéãàà þì. Æèøýý áîëãîæ, ººðñäèéí ìýäýõ SUM ôóíêöýý ñîíãîîä, A1:A10 ìóæèä áàéðëàõ òîîíóóäûí íèéëáýðèéã B1 í¿äýíä îëú¸. Äàðààõ ¿éëäë¿¿äèéã äýñ äàðààëæ õèéíý. 1. B1 í¿äýý ñîíãîíî:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

2. PASTE FUNCTION ãàðãàæ, SUM ôóíêöûã ñîíãîîä OK äàðíà:

Èíãýõýä äàðààõ çàâñðûí öîíõ ãàð÷ èðíý:

3. Ò¿¿íèé Number1 ãýñýí õàðèëöàõ õýñýãò ôóíêöûí àðãóìåíòûí óòãûã çºâ çààæ ºãººä OK äàðíà. Èíãýõýä áîäîëò õèéãäýæ, ¿ð ä¿í íü ãàðñàí áàéõ áîëíî:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

20. Çàðèì ôóíêöóóä Íºõöºë øàëãàõ IF ëîãèê ôóíêö. Áè÷ëýãèéí õýëáýð íü IF(íºõöºë; ¿éëäýë1; ¿éëäýë2). Õýðýâ øàëãàõ íºõöºë ¿íýí áîë ¿éëäýë1-èéã, õóäàë áîë ¿éëäýë2-ûã òóñ òóñ ã¿éöýòãýíý. ¯éëäýë1, ¿éëäýë2-ò òîî, òåêñò, ôóíêö, áàñ òîäîðõîé ¿éëäýë áàéæ áîëíî. Õàðèí íºõöºë áîë ëîãèê èëýðõèéëýë áàéíà. Æèøýýëáýë äàðààõ æèøýý çóðãèéã õàðöãààÿ.

C1 í¿äýíä =IF(A1=100,SUM(B1:B11)," ") ãýæ îðóóëñàí áàéíà. Ýíý íü À1 í¿äíèé óòãà 100-òàé òýíö¿¿ áàéíà óó, ¿ã¿é þ¿ ãýñýí íºõöëèéã øàëãààä, õýðýâ òèéì áàéâàë B1:B11 ìóæèä îðøèõ óòãóóäûí íèéëáýð áîäíî. Ýñðýã òîõèîëäîëä, íºõöºë áèåëýõã¿é (A1≠100) áàéâàë õàðãàëçàõ í¿äýíä (“ “) ãýñýí õîîñîí òåêñò òàâèãäàíà. ªºðººð õýëáýë C1 í¿ä õîîñîí õýâýýð ¿ëäýíý. Áàðóóí òàëûí çóðàãò áîäîëòûí ¿ð ä¿íã õàðóóëæýý. MAX ñòàòèñòèê ôóíêö. Áè÷ëýãèéí õýëáýð íü MAX(òîî1, òîî2, ...). Àðãóìåíòûí òîî 30. ªãºãäñºí òîîí îëîíëîãîîñ õàìãèéí èõ òîîã îëíî. Æèøýýëáýë:

MIN ñòàòèñòèê ôóíêö. Áè÷ëýãèéí õýëáýð íü MIN(òîî1, òîî2, ...). Àðãóìåíòûí òîî 30. ªãºãäñºí òîîí îëîíëîãîîñ õàìãèéí áàãà òîîã îëíî. Æèøýýëáýë:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

EVEN ìàòåìàòèê ôóíêö. Áè÷ëýãèéí õýëáýð íü =EVEN(òîî). ªãºãäñºí òîîã èõñýõ ÷èãëýëä, õàìãèéí îéðîëöîîõ òýãø á¿õýë òîîíä øèëæ¿¿ëíý. Æèøýýëáýë:

ODD ìàòåìàòèê ôóíêö. Áè÷ëýãèéí õýëáýð íü ODD(òîî). ªãºãäñºí òîîã èõñýõ ÷èãëýëä, õàìãèéí îéðîëöîîõ ñîíäãîé á¿õýë òîîíä øèëæ¿¿ëíý. Æèøýýëáýë:

INT ìàòåìàòèê ôóíêö. Áè÷ëýãèéí õýëáýð íü INT(òîî). ªãºãäñºí òîîíû á¿õýë õýñãèéã àâíà. Æèøýýëáýë:

POWER ìàòåìàòèê ôóíêö. Áè÷ëýãèéí õýëáýð íü POWER(òîî, çýðýã). ªãºãäñºí òîîã ºãºãäñºí çýðýãò äýâø¿¿ëíý. Æèøýýëáýë:

ROUND ìàòåìàòèê ôóíêö. Áè÷ëýãèéí õýëáýð íü ROUND(òîî, îðîíãèéí òîî). ªãºãäñºí òîîã ºãºãäñºí îðîíãîîð íàðèéâ÷ëàíà. Æèøýýëáýë:

MOD ìàòåìàòèê ôóíêö. Áè÷ëýãèéí õýëáýð íü MOD(òîî, õóâààã÷). ªãºãäñºí òîîã ºãºãäñºí õóâààã÷èä õóâààæ, ¿ëäýãäëèéã àâíà. Æèøýýëáýë:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

RAND ìàòåìàòèê ôóíêö. Áè÷ëýãèéí õýëáýð íü RAND(). [0,1) èíòåðâàëä îðøèõ æèãä òàðõàëòòàé ñàíàìñàðã¿é òîî ãàðãàíà. Æèøýýëáýë:

DEGREES ìàòåìàòèê ôóíêö. Áè÷ëýãèéí õýëáýð DEGREES(ðàäèàí). Ðàäèàíûã ãðàäóñò øèëæ¿¿ëíý. Æèøýýëáýë:

íü

RADIANS ìàòåìàòèê ôóíêö. Áè÷ëýãèéí õýëáýð RADIANS(ãðàäóñ). Ãðàäóñûã ðàäèàíä øèëæ¿¿ëíý. Æèøýýëáýë:

íü

LN ìàòåìàòèê ôóíêö. Áè÷ëýãèéí õýëáýð íü LN(òîî). ªãºãäñºí òîîíîîñ íàòóðàë ëîãàðèôì àâíà. Æèøýýëáýë:

LOG ìàòåìàòèê ôóíêö. Áè÷ëýãèéí õýëáýð íü LOG(òîî, ñóóðü). ªãºãäñºí òîîíîîñ ºãºãäñºí ñóóðüòàé ëîãàðèôì àâíà. Æèøýýëáýë:

AND ëîãèê ôóíêö. Áè÷ëýãèéí õýëáýð íü AND(ëîãèê1, ëîãèê2, ...). Àðãóìåíòûí òîî 30. Á¿õ àðãóìåíò ¿íýí áîë ¿íýí, çºâõºí íýã íü ë õóäàë áàéõ þì áîë õóäàë ãýñýí óòãà àâíà. ªºðººð õýëáýë ëîãèê ¿ðæâýð ãàðãàíà. Æèøýýëáýë:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

OR ëîãèê ôóíêö. Áè÷ëýãèéí õýëáýð íü OR(ëîãèê1, ëîãèê2, ...). Àðãóìåíòûí òîî 30. Íýã àðãóìåíò ë ¿íýí áàéõ þì áîë ¿íýí ãýñýí óòãà àâíà. Á¿õ àðãóìåíò õóäàë áàéâàë õóäàë ãýñýí óòãà àâíà. ªºðººð õýëáýë ëîãèê íèéëáýð ãàðãàíà. Æèøýýëáýë:

LEN òåêñò ôóíêö. Áè÷ëýãèéí õýëáýð íü LEN(òåêñò). ªãºãäñºí òåêñòèéí óðò áóþó òýìäýãòèéí (¿ñãèéí) òîîã îëíî. Æèøýýëáýë:

NOT ëîãèê ôóíêö. Áè÷ëýãèéí õýëáýð íü NOT(ëîãèê). Àðãóìåíòûí óòãûí ýñðýã óòãà ãàðãàíà. ªºðººð õýëáýë ëîãèê ¿ã¿éñãýë õèéíý. Æèøýýëáýë:

COUNTIF ìàòåìàòèê ôóíêö. Áè÷ëýãèéí õýëáýð íü COUNTIF(ìóæ, øàëãóóð). ªãºãäñºí ìóæààñ, ºãºãäñºí øàëãóóðûã

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

õàíãàñàí óòãà á¿õèé í¿äèéã òîîëíî. Øàëãóóð íü òîî, òåêñò, ýñâýë èëýðõèéëýë áàéæ áîëíî. Æèøýýëáýë:

Äýýðõ æèøýýíä, A1:A4 ìóæèéí 55-ààñ èõ óòãà àãóóëñàí í¿ä¿¿äèéã òîîëæ áàéíà. ªºð íýã æèøýý:

Ýíä A1:A8 ìóæààñ, 0-òýé òýíö¿¿ óòãà á¿õèé í¿ä¿¿äèéã òîîëæ áàéíà. CONCATENATE òåêñò ôóíêö. Áè÷ëýãèéí õýëáýð íü CONCATENATE(òåêñò1, òåêñò2, ...). Àðãóìåíòûí òîî 30. ªãºãäñºí òåêñò¿¿äèéã çàëãàæ (íýãòãýæ) íýã òåêñò áîëãîíî. ªºðººð õýëáýë & ëîãèê îïåðàòîðûí ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýíý. Æèøýýëáýë:

COLUMN õàÿãèéí ôóíêö. Áè÷ëýãèéí õýëáýð íü COLUMN(õàÿã). ªãºãäñºí õàÿã á¿õèé í¿äíèé áàãàíû äóãààðûã ãàðãàíà. Æèøýýëáýë:

Õýðýâ àðãóìåíòàä òîäîðõîé õàÿã áè÷èãäýýã¿é áàéâàë ôóíêöûã îðóóëñàí í¿äíèé áàãàíû äóãààð ãàðíà:

ROW õàÿãèéí ôóíêö. Áè÷ëýãèéí õýëáýð íü ROW(õàÿã). ªãºãäñºí õàÿã á¿õèé í¿äíèé ìºðèéí äóãààðûã ãàðãàíà. Æèøýýëáýë:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Õýðýâ àðãóìåíòàä òîäîðõîé õàÿã áè÷èãäýýã¿é áàéâàë ôóíêöûã îðóóëñàí í¿äíèé ìºðèéí äóãààð ãàðíà:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

21. ªãºãäëèéí ãðàôèê ä¿ðñëýë Ýíý á¿ëýãò áèä ºãºãäëèéí ãðàôèê ä¿ðñëýëèéã õýðõýí áàéãóóëàõ òàëààð ¿çíý. ªãºãäºë íü ÿìàð íýã õýìæèëòèéí ¿ð ä¿í áàéæ áîëíî, ýñâýë òîìú¸î þì óó ôóíêöûã áîäóóëñàí ¿ð ä¿í áàéæ áîëíî. Òèéìýýñ ýõíèé òîõèîëäëûã õýìæèëòèéí ¿ð ä¿íãýýð ãðàôèê áàéãóóëàõ, õî¸ð äàõü òîõèîëäëûã ôóíêöûí ãðàôèê áàéãóóëàõ õýìýýí òîäîðõîéëæ áîëíî. Ãýõäýý àëü ÷ òîõèîëäîëä àäèë ¿éëäëýýð ãðàôèêèéã áàéãóóëäàã. Æèøýý àâ÷ ãðàôèê ä¿ðñëýë õèéâýë èë¿¿ îéëãîìæòîé áîëíî. 16ð á¿ëýãò áîäóóëñàí y = x 2 ôóíêöûí ãðàôèêèéã áàéãóóïúÿ. ¯¿íèé òóëä ýõëýýä øèíý àæëûí äýâòýð íýýãýýä òîîöîîëîõ õ¿ñíýãòýý õèéå. Òýãýýä øààðäëàãàòàé óòãóóäûã àãóóëñàí ìóæèéã õ¿ñíýãòýýñ ñîíãîíî. Ìàíàé òîõèîëäîëä ýíý íü õ áà ó-èéí óòãóóäûã õàìàðñàí B4:C14 ìóæ áàéíà:

Òýãýýä INSERT/CHART… ¿éëäëèéã õèéõ þì óó Standard õýðýãñëèéí ìºðíººñ Chart Wizard õýðýãñëèéã äàðíà:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Èíãýõýä Chart Wizard (Ãðàôèê á¿òýýã÷) ãýñýí õàðèëöàõ öîíõ ãàð÷ èðäýã. Chart Wizard íü ãðàôèê áàéãóóëàõ äàðààëñàí äºðâºí àëõàìûã ñàíàë áîëãîíî. Ýäãýýðòýé òàíèëöàõ õýðýãòýé. 1. Íýãä¿ãýýð àëõàìä ãðàôèêèéí òºðëèéã (Chart Type) ñîíãîíî. Ýíý àëõàìä öîíõ Standard Types (Ñòàíäàðò òºðºë), Custom Types (Ñòàíäàðò áóñ òºðºë) ãýñýí õî¸ð ¿íäñýí ñàìáàðààñ òîãòîõ áà ýõíèé ñàìáàð íü èë ãàð÷ èðñýí áàéíà. Custom Types ñàìáàð áèäýíä õýðýãã¿é. Õàðèí Standard Types ñàìáàðûí Chart type (Ãðàôèêèéí òºðºë) õýñýãò ãðàôèêèéí òºðë¿¿ä, Chart sub-type (Ãðàôèêèéí äýä òºðºë) õýñýãò òóõàéí òºðºëä õàðãàëçàõ äýä òºðë¿¿ä õàðàãäàíà. ªðãºí àøèãëàãääàã íü òºðë¿¿ä áîë Column (Áîñîî áàãàíàí äèàãðàìì), Bar (Õýâòýý áàãàíàí äèàãðàìì), Line (Õýð÷èìò), Pie (Äóãóé äèàãðàìì), XY Scatter (XY êîîðäèíàòûí ñèñòåì), Area (Òàëáàé) çýðýã òºðë¿¿ä þì. Áèä 2 õýìæýýñò Äåêàðòûí êîîðäèíàòûí ñèñòåìä, àáñöèññ (xýâòýý) òýíõëýãèéí äàãóó x-èéí óòãóóäûã, îðäèíàò (áîñîî) òýíõëýãèéí äàãóó y-èéí óòãóóäûã àâ÷, ãðàôèêèéã áàéãóóëàõ ¸ñòîé. ¯¿íä òîõèðîõ òºðºë íü XY Scatter ó÷ðààñ ò¿¿íèéã ñîíãîíî. Òýãìýãö Chart sub-type õýñýãò äýä òºðë¿¿ä ãàð÷ èðíý. Ýíä, çºâõºí öýã¿¿äèéã òàâèõ; öýã¿¿äèéã òàâèàä õîîðîíä íü íàðèéâ÷ëàí õîëáîõ; öýã¿¿äèéã òàâèëã¿é õîîðîíä íü íàðèéâ÷ëàí õîëáîõ; öýã¿¿äèéã òàâèàä õîîðîíä íü õýð÷ìýýð õîëáîõ; öýã¿¿äèéã òàâèëã¿é õîîðîíä íü õýð÷ìýýð õîëáîõ ãýñýí 5 ñîíãîëò áàéãààãààñ õî¸ð äàõèéã ñîíãî¸. Òýãýýä Next òîâ÷ äàðæ, äàðààãèéí àëõàìä øèëæèíý. Äîîðõ çóðàãò ýíý á¿õíèéã õàðóóëëàà:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

2. Õî¸ðäóãààð àëõìûí çîðèëãî íü ãðàôèê áàéãóóëàõ ºãºãäëèéí ìóæèéã (Chart Source Data) òîäîðõîéëîõ ÿâäàë þì. Òèéìýýñ Chart Wizard öîíõ äàðààõ çóðàãò ¿ç¿¿ëñýí á¿òýöòýé áîëíî:

Ýíý óäàà öîíõ ìºí õî¸ð ñàìáàðààñ òîãòîæ áàéíà. 89

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Data Range (ªãºãäëèéí ìóæ) ãýñýí ýõíèé ñàìáàðò ãðàôèê áàéãóóëàõ ºãºãäëèéí ìóæèéã òîäîðõîéëäîã. Ãýõäýý îäîî áîë ýíý ñàìáàðûí Data range õýñýãò =Sheet1!$B$4:$C$14 ãýñýí áè÷èãëýë àâòîìàòààð îðñîí áàéíà.

Ýíý áè÷èãëýë íü Sheet1 àæëûí õóóäàñíû $B$4:$C$14 ìóæèéã èëýðõèéëæ áàéãàà þì. ªºðººð õýëáýë Chart Wizard-ûã äóóäàõààñàà ºìíº áèäíèé ñîíãîñîí ºãºãäëèéí ìóæèéí õàÿã èéì õýëáýðýýð áè÷èãäñýí áàéíà. Òèéìýýñ ìóæèéã äàõèæ òîäîðõîéëîõ øààðäëàãà àëãà. Õàðèí äîîä òàëûí Series in (Öóâàà) õýñýãò Rows (Ìºðèéí äàãóó), Columns (Áàãàíûí äàãóó) ãýñýí ñîíãîëòóóä áàéãààãààñ Columns ñîíãîëò àâòîìàòààð õèéãäñýí áàéíà.

Ó÷èð íü ãðàôèêèéã á¿ðä¿¿ëýã÷ òîîí öóâààíû ºãºãäë¿¿ä áàãàíûí äàãóó áîñîî ÷èãëýëä áàéðëàñàí áàéãàà. Öîíõíû äýýä òàëûí æèøýýíèé òàëáàðò õàðàãäàõ ãðàôèê ïàðàáîë áàéãàà íü äýýðõ ñîíãîëòóóä çºâ áîëîõûã èëòãýíý. Õýðýâ çýý òîîí õ¿ñíýãò

ãýñýí õýâòýý õýëáýðòýé áàéñàí áîë öóâààíû ºãºãäë¿¿ä ìºðèéí äàãóó áàéðëàõ ó÷ðààñ Series in õýñýãò Rows ñîíãîëò õèéãäýõ áàéñàí. Òýãâýë õî¸ð äàõü, Series ñàìáàð ÿìàð ¿¿ðýãòýé âý? Òèéøýý îðú¸:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Áèä õ áà ó ãýñýí õîñ òîîí îëîíëîãèéã àøèãëàí ãðàôèê áàéãóóëæ áàéãàà. Òýãâýë íýã èéì õîñûã Excel-ä Series áóþó öóâàà ãýæ íýðëýýä àâòîìàòààð äóãààðëàäàã. Òèéìýýñ Series òàëáàðò îäîî áàéãàà öóâààíû íýð (Series1) õàðàãäàæ áàéíà:

Õýðýâ Add (Íýìýõ) òîâ÷ äàðâàë Series2, äàõèàä äàðâàë Series3 ãýõ ìýòýýð øèíý öóâààíóóä áèé áîëíî. Öóâàà áîëãîí íýã ãðàôèêèéã èëýðõèéëíý. Èíãýæ íýã õàâòãàé äýýð îëîí ãðàôèê áàéãóóëàõ òóõàé äàðààãèéí á¿ëã¿¿äýä ¿çíý. Öóâààíû íýðèéã ººð÷ëºõèéí òóëä Name öîíõîíä øèíý íýð áè÷èæ ºã÷ áîëíî. Õàðèí Õ Values (X-èéí óòãóóä), Y Values (Y-èéí óòãóóä) ãýñýí õýñã¿¿ä àâòîìàòààð áºãëºãäñºí áàéíà:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

ªºðººð õýëáýë öóâààíû á¿ðäýë õýñã¿¿ä áîëîõ õ áà ó-èéí óòãûí ìóæèéí õàÿãèéã çààæýý. Ýíý õî¸ð õàÿã íèéëýýä, Data Range ñàìáàðò òîäîðõîéëñîí íèéò ºãºãäëèéí ìóæèéí õàÿãèéã ã¿éöýëä¿¿ëæ áóé íü èëýðõèé. Õàðãàëçàõ õàÿãóóä çºâ îðñîí áàéíà. Òèéìýýñ ººð÷ëºëò õèéõ øààðäëàãà àëãà òóë Next òîâ÷ äàðæ äàðààãèéí àëõàìä îðú¸. 3. Chart Wizard-ûí ãóðàâäóãààð àëõàìä ãðàôèêèéí íýìýëò òîõèðãîîíû Chart Options öîíõ ãàð÷ èðíý.

Ýíý öîíõ 5 ñàìáàðààñ òîãòîæ áàéíà. Ñàìáàð á¿ðä õèéñýí ººð÷ëºëò¿¿ä áàðóóí òàëûí æèøýý ãðàôèêò òóñãàëàà îëîõ áîëíî. Õàìãèéí ýõíèé Titles (Ãàð÷èã) ñàìáàð íü ãðàôèê áîëîí ò¿¿íèé òýíõëýã¿¿äýä ãàð÷èã áóþó òîëãîé õèéõ áîëîìæèéã îëãîäîã. ¯¿íèéã äàðààõ çóðàãò ¿ç¿¿ëëýý:

Óäààõ Axes (Òýíõëýã¿¿ä) ñàìáàðò Value (X) axis (X òýíõëýãèéí óòãóóä), Value (Y) axis (Y òýíõëýãèéí óòãóóä) ãýñýí ñîíãîëòóóä àâòîìàòààð õèéãäñýí áàéíà: 92

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

¯¿íèé ¿ð ä¿íä êîîðäèíàòûí õàâòãàé äýýð òîîí óòãóóä òàâèàñòàé áàéãàà þì. Ýäãýýð ñîíãîëòûã àâáàë þó áîëîõ íü îéëãîìæòîé. Ãóòãààð Gridlines áóþó Òîðîí øóãàìóóä õýìýýõ ñàìáàð íü êîîðäèíàòûí õàâòãàé äýýð òîð òàâèõ ýñýõèéã òîäîðõîéëíî. ªºðººð õýëáýë õýâòýý, áîñîî òýíõëýãèéí àëü àëèíûã íü òîì àëõàìòàé øóãàìóóäààð (Major gridlines) õóâààõ óó, ýñâýë æèæèã àëõàìòàé øóãàìóóäààð (Minor gridlines) õóâààõ óó ãýäãèéã çààæ ºã÷ áîëíî. Îäîî çºâõºí ó òýíõëýãèéí õóâüä Major gridlines ñîíãîãäñîí áàéõ òóë ã¿éöýò òîð òàâèõûí òóëä õ òýíõëýãèéí õóâüä ìºí Major gridlines ãýæ ñîíãî¸:

Äàðààãèéí ñàìáàð áîë Legend (Òàéëáàð). Ýíä Show legend (Òàéëáàðûã ¿ç¿¿ëýõ) ãýñýí ñîíãîëò àâòîìàòààð õèéãäñýí áàéãàà. Äîîõîí òàëä íü, Placement (Áàéðëàë) õýñýãò Bottom (Äîîä òàëä), Corner (Áàðóóí äýýä áóëàíä), Top (Äýýä òàëä), Right (Áàðóóí òàëä), Left (Ç¿¿í òàëä) ãýñýí ñîíãîëòóóäààñ Right íü ñîíãîãäñîí áàéãàà. Òèéìýýñ êîîðäèíàòûí õàâòãàéí áàðóóí òàëä Series1 (ýíý íü ìàíàé òîîí öóâààíû íýð) ãýñýí áè÷èã õàðàãäàíà. Áèäýíä òàéëáàð õýðýãã¿é ãýæ ¿çýýä Show legend ñîíãîëòûã àâúÿ:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Õàìãèéí ñ¿¿ëèéí Data Labels (ªãºãäëèéã òýìäýãëýõ) õýñýãò, ãðàôèê äýýð ºãºãäëèéí íýð, óòãà çýðãèéã íü òýìäýãëýæ õàðóóëàõ ¿ã¿éã òîäîðõîéëíî. Ýíä None (¯ã¿éñãýë), Show value (ªãºãäëèéí óòãûã ¿ç¿¿ëýõ), Show label (ªãºãäëèéí íýðèéã ¿ç¿¿ëýõ) ãýõ ìýò ñîíãîëòóóä áóéãààñ None ãýæ àâòîìàòààð ñîíãîãäñîí áàéõ òóë ìàíàé ãðàôèê äýýð íýìýëò òýìäýãëýãýýí¿¿ä ãàð÷ èðýýã¿é áàéãàà:

Ýíý ñîíãîëòûã õýâýýð íü îðõè¸. Òèéìýýñ Chart Wizard-ûí ãóðàâäóãààð àëõàìûí òºãñãºëä ãðàôèê äàðààõ áàéäàëòàé õàðàãäàõ áîëíî:

ªºð íýìýëò òîõèðãîî õýðýãã¿é ãýæ ¿çýýä Next òîâ÷îî äàðæ, äàðààãèéí àëõàìä øèëæüå. 4. Ýíý àëõàì áîë õàìãèéí ýöñèéí àëõàì. Äàðààõ çóðàãò ¿ç¿¿ëñýí Chart Location (Ãðàôèêèéí áàéðëàë) öîíõ ãàð÷ èðæ, áàéãóóëñàí ãðàôèêàà õààíà áàéðëóóëàõûã àñóóäàã:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Ñàíàë áîëãîäîã õî¸ð ñîíãîëò áàéíà. Ýõíèéõ íü As new sheet áóþó Øèíý àæëûí õóóäàñ ¿¿ñãýæ ò¿¿íäýý ãðàôèêàà äàíãààð íü áàéðëóóëàõ. Ýíý òîõèîëäîëä øèíýýð ¿¿ñãýõ õóóäàñ àâòîìàòààð Chart1 ãýñýí íýðòýé áîëíî. Õ¿ñâýë íýðèéã ººð÷èëæ áîëíî. Ìàíàé òîõèîëäîëä As object in áóþó ýíý õóóäñàíäàà îáúåêò õýëáýðýýð áàéðëóóëàõ ãýñýí õî¸ð äàõü ñîíãîëò àâòîìàòààð õèéãäñýí áàéäàã. Õ¿ñâýë ººð àæëûí õóóäàñ ñîíãîæ áîëíî. Á¿ãäèéã õýâýýð íü îðõèîä Finish (Äóóñãàõ) òîâ÷èéã äàðñíààð Chart Wizard-ûí “ýíýõ¿¿ óðò áºãººä àäàðìààòàé” àæèë äóóñíà. Èéíõ¿¿ áàéãóóëàãäñàí ìàíàé ãðàôèêèéã äàðààõ çóðàãò õàðóóëëàà.

Íýãýíòýý áàéãóóëñàí ãðàôèêòàà äàõèæ ººð÷ëºëò îðóóëàõ õýðýãòýé áîëâîë ÿàõ âý? Òóí àìàðõàí. Ãðàôèêèéí êîîðäèíàòûí õàâòãàéãàà ñîíãîîä õóëãàíû áàðóóí òîâ÷èéã äàðæ (ýñâýë öýñèéí ìºðººñ Chart öýñèéã ñîíãîæ), äàðààõ öýñèéã ãàðãàõ õýðýãòýé:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Öýñèéí êîìàíäóóäûã õàðàõàä ë îéëãîìæòîé áàéíà. Ãðàôèêèéíõàà: 1. òºðëèéã ººð÷ëºõèéí 2. ºãºãäëèéí ìóæèéã øèíýýð òîäîðõîéëîõûí 3. íýìýëò òîõèðãîîã ººð÷ëºõèéí 4. áàéðëàëûã ñîëèõûí òóëä õàðãàëçàí:

¿éëäë¿¿äèéã õèéæ Chart Wizard-ûí õàðãàëçàõ öîíõíóóäûã äóóäíà.

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

22. Äàâõàð ãðàôèê áàéãóóëàõ Íýã êîîðäèíàòûí õàâòãàé äýýð õýä õýäýí ãðàôèê áàéãóóëàõûã äàâõàð ãðàôèê áàéãóóëàõ õýìýýí íýðèéäíý. Ãýõäýý ýäãýýð ãðàôèêóóä àäèë òºðëèéíõ áàéõ ¸ñòîé. ªìíºõ á¿ëýãò áàéãóóëñàí êâàäðàò ôóíêöûí ãðàôèê äýýð íýìæ, y = 25 − x 2 ôóíêöûí ãðàôèêèéã äàâõàð çóðóóëúÿ. Àðãóìåíò õ-èéí óòãà ºìíºõèéí àäèë [-5,5] çàâñàðò áàéã. Òýãýýä ºìíºõ òîîöîîëîõ õ¿ñíýãòèéã äàðààõ çàãâàðòàé áîëãî¸:

Òýãýýä áîäîëòîî õèéíý. D4 í¿äýíä =25-B4^2 ãýæ îðóóëààä äîîøîî õóóëàõàä õàíãàëòòàé:

Îäîî ãðàôèêàà ñîíãîîä, õóëãàíû áàðóóí òîâ÷ äàðæ, ãàð÷ èðñýí öýñíýýñ Source Data… êîìàíäûã ñîíãîíî (ºìíºõ á¿ëãèéí òºãñãºëèéã õàð). Èíãýõýä Chart Wizard-ûí õî¸ðäóãààð öîíõíû Series ñàìáàð ãàð÷ èðýõ áîëíî:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Îäîîãèéí áàéäëààð ýíä Series1 ãýñýí ãàíö ãðàôèê áàéãàà. Þóíû ºìíº ýíý ãðàôèêàà “y=x^2” ãýæ íýðëýå:

Îäîî Add òîâ÷èéã äàðæ Series 2 ãýñýí øèíý öóâàà ¿¿ñãýíý:

Ýíý öóâààãàà “y=25-x^2” ãýæ íýðëýå:

Ãýñýí ÷ êîîðäèíàòûí õàâòãàé äýýð ºìíºõ ãðàôèê ë äàíãààðàà õàðàãäàõ áîëíî. ßàãààä ãýâýë öóâààíû òîîí ºãºãäë¿¿äèéã çààæ

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

ºãººã¿é áàéãàà áèëýý. Òèéìýýñ øèíý öóâààíû õ áà ó-èéí óòãóóä îðøèõ ìóæèéí õàÿãèéã õàðãàëçàõ öîíõíóóäàä îðóóëàõ õýðýãòýé. ¯¿íèéã äàðààõ çóðàãò õàðóóëàâ:

Áè÷ëýãèéí õýëáýðèéã õàðàõàä õàìãèéí ýõëýýä (=) òýìäýã, àðààñ íü àæëûí õóóäàñíû íýð, òýãýýä ÿã ìóæèéí õàÿãèéã îðóóëñàí áàéíà. ªãºãäëèéí õàÿãèéã çààâàë èéì õýëáýðýýð áè÷èæ îðóóëàõûã Chart Wizard øààðääàã. Ýñ òýãâýýñ àëäàà çààíà. Çºâ îðóóëñàí òîõèîëäîëä äýýä òàëûí æèøýý öîíõîíä õî¸ð äàõü ãðàôèê ãàð÷ èðýõ áîëíî. Á¿õ ¿éëäëèéã çºâ ã¿éöýòãýñýí áîë Ok äàðæ, ¿éëäëýý äóóñãàÿ. Èíãýõýä áèäíèé áîäóóëñàí õî¸ð ôóíêöûí ãðàôèê íýã õàâòãàé äýýð äàâõàð áàéãóóëàãäàí ãàð÷ èðíý:

Õî¸ð äàõü ãðàôèê ýõíèéõýýñ ººð (ÿãààí) ºíãººð çóðàãäñàí áàéíà. Õýðýâ ãóðàâ äàõü ãðàôèê íýìæ çóðâàë ºìíºõ õî¸ðîîñ ººð ºíãºòýé áàéõ íü èëýðõèé. Îäîî ãðàôèêèéí çàðèì íýã íýìýëò òîõèðãîî õèéå. Òóõàéëáàë ãðàôèêèéí ãàð÷èãèéã ñîëü¸. ¯¿íèé òóëä çààâàë Chart Options öîíõíû Titles ñàìáàðûã ãàðãàõ øààðäëàãàã¿é. Åðäºº ãðàôèêèéí ãàð÷ãèéã õóëãàíààð äàðæ èäýâõæ¿¿ëýýä, äîòîð íü õóëãàíû òîâ÷èéã íýã äàðàõàä õàíãàëòòàé. Êóðñîð àíèâ÷èí ãàð÷ èðæ, çàñâàð õèéõ áîëîìæòîé áîëíî. Ãàð÷ãèéã “FUNCTION DIAGRAMS” áîëãî¸:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Ìºí ãðàôèê äýýðýý òàéëáàð (Legend) íýìüå. ¯¿íèé òóëä õàðèí Chart Options öîíõíû Legend ñàìáàðûã äóóäàæ, Show legend ñîíãîëòûã òýìäýãëýõ õýðýãòýé. Ãàð÷ èðýõ òàéëáàð íü ãðàôèêóóäûí íýð áàéõ áîëíî:

Äýýð äóðäñàí æèøýýí¿¿äýä áèä äàíäàà òýãø ºíöºãò äåêàðòûí êîîðäèíàòûí ñèñòåìèéã àâ÷ ¿çýæ áàéíà. Ãýâ÷ çàðèìäàà áàéãóóëàõ ìóðóéí òýãøèòãýë ººð òîîëëûí ñèñòåìä, òóõàéëáàë òóéëûí êîîðäèíàòûí ñèñòåìä (polar coordinate) ºãºãäñºí áàéâàë ÿàõ âý? Excel-èéí ãðàôèêèéí ñàíä òóéëûí êîîðäèíàòûí õàâòãàé áàéõã¿é ó÷èð áèä ýõëýýä çàéëøã¿é êîîðäèíàòûí õóâèðãàëò õèéæ, á¿õ òýãøèòãýëèéã äåêàðòûí êîîðäèíàòàä øèëæ¿¿ëñíèé äàðàà áîäîëòûã ã¿éöýòãýæ, ãðàôèê áàéãóóëíà.

100

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

23. 3 õýìæýýñò ãðàôèê áàéãóóëàõ Õàâòãàé äýýð ãðàôèê áàéãóóëàõ ¿éëäëèéã èë¿¿ ºðãºòãºæ, îãòîðãóéä ãðàôèê áàéãóóëàõ òîõèîëäëûã ñîíèðõî¸. ªºðººð õýëáýë 2 õýìæýýñò äåêàðòûí êîîðäèíàòûí ñèñòåìýýñ 3 õýìæýýñò äåêàðòûí ñèñòåìä øèëæèæ ¿çüå. Ýíý òîõèîëäîëä ãðàôèêèéí íýã öýã ãóðâàí êîîðäèíàòààð òîäîðõîéëîãäîíî. Òýäãýýðèéã íü x, y, z õýìýýí íýðèéäüå. Åð íü áîë ¿íäñýí õî¸ð òºðëèéí 3 õýìæýýñò ãðàôèê áàéäàã íü 3D Scatter xyz-ãðàôèê áóþó 3 õýìæýýñò ìóðóé, Surface-ãðàôèê áóþó 3 õýìæýýñò ãàäàðãóó þì. pos

Ãàäàðãóó (Surface)

3 õýìæýýñò ìóðóé (Curve)

Excel ïðîãðàìûí ãðàôèêèéí ñàíä çºâõºí Surface-ãðàôèê áàéäàã. ¯¿íèéã íü õýðõýí àøèãëàõ òàëààð ÿðèëöúÿ. ßìàð íýã z ãýñýí õýìæèãäõ¿¿í x áà y ãýñýí ººð õî¸ð õýìæèãäõ¿¿íýýñ õàìààðàí ººð÷ëºãäºæ áàéíà ãýå. Èíãýõäýý x áà y íü íýã íýãýýñýý ¿ë õàìààðàí õóâüñäàã áàéã. z-èéí èéì õàìààðëûã õî¸ð õýìæýýñò ôóíêö õýìýýí òîäîðõîéëîîä, z=f(x,y) ãýæ òýìäýãëýæ áîëíî. Òýãâýë ýíä x,y íü ÷ºëººò õóâüñàã÷èä, f(x,y) íü õàìààðëûí ôóíêö, z íü ôóíêöûí óòãà áîëîõ áà ò¿¿íèé ãðàôèê ä¿ðñëýë íü ãàäàðãóó áàéíà. Excel äýýð z=f(x,y) õàìààðëûã çóðóóëàõûí òóëä áèä ò¿¿íýýñ zi,j=f(xi,yj) (i=1..N, j=1..M) ãýñýí òºãñãºëºã îëîíëîãèéã áàéãóóëàõ ¸ñòîé þì. ¯¿íèéã õ¿ñíýãòëýí õàðóóëâààñ: x1 z1,1 z2,1 z3,1

x2 x3 z1,2 z1,3 z2,2 z2,3 z3,2 z3,3

... xN ... z1,N ... z2,N ... z3,N

y1 y2 y3 … yM zM,1 zM,2 zM,3 ... zM,N

101

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Õàìãèéí ýõíèé ìºðèéí äàãóóä x-èéí óòãóóä, õàìãèéí ýõíèé áàãàíûí äàãóóä y-èéí óòãóóä öóâàð÷ áàéðëàñàí áàéíà. Ýäãýýðýýñ äîòîãø îðøèõ ìºð áàãàíóóäûí îãòëîëöîë äýýð äàíäàà z-èéí óòãóóä áàéðëàõ àæýý. z-èéí õýäýí óòãà áàéõ âý? N*M òîîíû óòãà áàéíà. Æèøýý áîëãîæ z=x2-y2 ôóíêöûí ãðàôèêèéã áàéãóóëúÿ. x íü [-5,5] çàâñàðò, y íü [-4,4] çàâñàðò õóâüñäàã áàéã. Òýãâýë xi (i=1..11), yj (j=1..9) ãýýä z-èéí 11*9=99 óòãûã áèä îëîõ ¸ñòîé. Èíãýýä äýýð ¿ç¿¿ëñýí õ¿ñíýãòèéã äàðààõ áàéäëààð õèéíý:

Îäîî z-èéí óòãóóäûã áîäîæ îëîõ õýðýãòýé. ¯¿íèé òóëä D5 í¿äýíä =D$4^2-$C5^2 ãýæ îðóóëíà. Ýíý òîìú¸îíä, x áà y-èéí ýõíèé óòãûã àãóóëñàí í¿äí¿¿äèéí õàÿãèéã íèéëìýë õýëáýðýýð áè÷èæ áàéíà. Ýõíèé õàÿãò ìºðèéí äóãààðûã, õî¸ð äàõü õàÿãò áàãàíûí äóãààðûã òîãòìîë ãýæ àâñàí áàéíà. Äàðàà íü ýíý òîìú¸îãîî ìºðèéí äàãóóä N5 í¿äèéã õ¿ðòýë õóâèëíà. ¯ð ä¿íä íü, y1 áà (x1..x11)-ä õàðãàëçñàí (z1,1..z1,11) óòãóóä áîäîãäñîí áàéõ áîëíî:

Õàðèí îäîî D5:N5 ìóæèéã á¿õýëä íü ñîíãîæ (õýðýâ ñîíãîãäîîã¿é áîë) äîîøîî D13:N13 ìóæèéã õ¿ðòýë AUTOFILL õèéõ õýðýãòýé. ¯ð ä¿íä íü z-èéí á¿õ óòãà áîäîãäîíî:

102

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Ãðàôèêàà çóðóóëàõûí òóëä D5:N13 ìóæèéã ñîíãîîä (õýðýâ ñîíãîãäîîã¿é áîë) Chart Wizard öîíõûã ãàðãàíà. Ýíý öîíõîíä áèä ÿìàð ¿éëäë¿¿äèéã õèéõ âý? 1. Ãðàôèêèéí òºðëººñ Surface ñîíãîëòûã õèéíý. Òýãìýãö 4 äýä òºðºë ãàð÷ èðíý. Ýíäýýñ ýõíèé 2 íü áèäýíä õýðýãòýé. Õàìãèéí ýõíèé äýä òºðºë áîë 3-D Surface. ¯¿íèéã ñîíãîñîí ¿åä ãàäàðãóó á¿õýëäýý zèéí óòãààñ õàìààðàí ººð ººð ºíãººð áóäàãäàæ çóðàãäàíà. Õàðèí óäààõ Wireframe 3-D Surface òºðëèéã ñîíãîõîä ãàäàðãóó ñ¿ëæñýí “óòàñ” õýëáýðèéí ãðàôèê áîëæ çóðàãäàíà. Áèä 3-D Surface -èéã ñîíãîîä Next äàðíà:

2. Ãàð÷ èðñýí öîíõíû Series ñàìáàð ëóó îðíî. Ñàìáàð äàðààõ áàéäàëòàé õàðàãäàõ áîëíî:

103

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Ýíý ñàìáàðò áèä þó õèéõ ¸ñòîé âý? Áèä x, y-èéí óòãûã ãðàôèêèéí êîîðäèíàòûí òýíõëýã¿¿ä äýýð ãàðãàõ ¸ñòîé. Ó÷èð íü, ãðàôèêèéí çóðàãäàæ áóé áàéäëûã õàðàõàä, áîñîî òýíõëýãèéí äàãóóä z-èéí óòãóóä ãàðñàí áîëîâ÷ õî¸ð õýâòýý òýíõëýãèéí äàãóóä x, y-èéí óòãóóä áèø øàë ººð óòãóóä ãàðñàí áàéãàà:

Ýõëýýä x-èéí óòãóóäûã îðóóëíà. ¯¿íèé òóëä Category (X) axis labels (X òýíõëýãèéí äàãóó áàéðëàõ óòãóóä) òàëáàðò x-èéí óòãóóäûã àãóóëñàí ìóæ áóþó $D$4:$N$4-èéã çààæ ºãíº. Èíãýõäýý çààâàë ãàðààñ áè÷èæ ºãºõ àëáàã¿é. Ýõëýýä êóðñîðûã îðóóëàõ òàëáàðò àâàà÷ñàíû äàðàà àæëûí õóóäàñíààñ õóëãàíû òóñëàìæòàéãààð D4:N4 ìóæèéã ñîíãîõîä õàíãàëòòàé: 104

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Äàðàà íü y-èéí óòãóóäûã îðóóëíà. Series ñàìáàðò 1-9 õ¿ðòýë äóãààðëàãäñàí 9 öóâààíû íýð (Series1, Seies2, …, Series9) õàðàãäàæ áàéãàà. Òóõàéí ìº÷èä ñîíãîãäñîí áàéãàà öóâààíû óòãóóäûã àãóóëñàí ìóæ Values òàëáàðò õàðàãäàíà. Ýíý þó ãýñýí ¿ã âý ãýõýýð, Excel ïðîãðàì áèäíèé ñîíãîñîí D5:N13 ìóæèéã íýã á¿ð íü 11 ýëåìåíòýýñ òîãòîõ, äîîø öóâàðñàí 9 öóâàà ìýòýýð àâ÷ ¿çýæ áàéãàà þì. Òèéìýýñ, æèøýý íü Series1-èéí õóâüä Values òàëáàðò $D$5:$N$5 áóþó (z1,1..z1,11) óòãóóä õàðàãäàæ áàéãàà áîë Series2èéí õóâüä $D$6:$N$6 áóþó (z2,1..z2,11) óòãóóä õàðàãäàíà ãýõ ìýò. Ìàíàé òîõèîëäîëä öóâàà áîëãîíä y-èéí íýã óòãà õàðãàëçàíà. Ýíý óòãûã Name òàëáàðò îðóóëæ ºãºõ õýðýãòýé. ¯¿íèéã áèä 9 óäàà ã¿éöýòãýíý. ªºðººð õýëáýë:

105

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

ãýõ ìýòýýð îðóóëñààð, õàìãèéí ñ¿¿ëä

ãýæ îðóóëàõ þì Ýöýñò íü, ãðàôèêèéí òýíõëýã¿¿äèéí äàãóó x áà y-èéí óòãóóä áè÷èãäýí ãàðàõ áîëíî. 3. Áàéãóóëàõ ãðàôèêòàà çàðèì íýìýëò òîõèðãîîã õèéæ ºãíº. Òóõàéëáàë:

106

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Òýãýýä Next äàðíà. 4. Ãàð÷ èðñýí öîíõûã Finish äàðæ õààíà:

Îäîî z=x2-y2 ôóíêöûí ãðàôèê áýëýí áîëëîî:

107

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Íýãýíò áèä îãòîðãóéä ãðàôèê ä¿ðñëýë õèéñýí ó÷ðààñ ýðã¿¿ëýõ (rotation), àëñëóóëàõ (perspective) ãýõ ìýò êîìïüþòåð ãðàôèêèéí çàðèì ýëåìåíòèéã ò¿¿íä õýðýãëýæ áîëíî. ¯¿íèé òóëä ãðàôèêàà ñîíãîîä (õýðýâ ñîíãîãäîîã¿é áîë) õóëãàíû áàðóóí òîâ÷èéã äàðæ, ãàð÷ èðñýí öýñýýñ 3D-View (3 õýìæýýñò òºðõ) êîìàíäûã ñîíãîõ õýðýãòýé:

Èíãýõýä ãàð÷ èðýõ öîíõ áîëîí ò¿¿íèé ¿íäñýí ýëåìåíò¿¿äèéí òîâ÷ òàéëáàðûã äàðààõ çóðàãò ¿ç¿¿ëýâ.

108

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Òºãñãºëä íü Excel-èéí Surface-ãðàôèêèéí òàëààð äàðààõ ç¿éëèéã òîäðóóëàí õýëýõ õýðýãòýé áîëîâ óó. Ãðàôèêèéí x, yòýíõëýãèéí äàãóó ãàðãàæ áóé óòãóóä áîë æèíõýíý áîäèòîé òîîí óòãóóä áèø þì. Excel íü öààíàà òýäãýýðèéã ç¿ãýýð ë òýìäýãò (¿ñýã) ìýòýýð àâ÷ ¿çäýã áàéíà. Òóõàéëáàë, äýýðõ z=x2-y2 ôóíêöûã áîäóóëàõäàà x íü –5, -4, -3 ãýõ ìýò÷èëýí òîãòìîë 1 ãýñýí àëõìààð õóâüñàëã¿é õàðèí – 8, -5, -4, -2, 0, 1, 2, 3, 4, 6, 7 ãýæ õóâüññàí áàéñàí áîë ãðàôèê:

õýëáýðòýé áîëíî. Ýíäýýñ x-òýíõëýãèéí äàãóóõ óòãóóäûã õàðàõàä á¿ãäèéã òýíö¿¿ çàéíä õóâààñàí áàéãàà. Ãýòýë –8, -5 õî¸ð 3-ààð çºðººòýé, -5 áà -4 áîë 1-ýýð çºðººòýé, -2 íü –4-ººñ 2-îîð çºðººòýé ø¿¿ äýý. Èíãýæ ÿëãààòàé èíòåðâàëóóäûã àäèë õýìæýýòýé çóðñàí ÿâäàë íü Excel òýäãýýðèéã òîîí óòãà ãýæ àâàõã¿é áàéãààä îðøèíî. yòýíõëýãèéí õóâüä ýíý íü áàñ õàìààðàëòàé. Òýãýõýýð áèäíèé õóâüä x, y-òýíõëýã äàãóó òîîí óòãóóä îðóóëñàí ÿâäëûã, åðäºº ë ãðàôèêàà “áîäèòîé” þì øèã õàðàãäóóëàõûí òóëä õèéñýí àëõàì ãýæ îéëãîõ õýðýãòýé. 109

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Äàñãàëóóä Á¿ëýã 1-12 1. Ïðîãðàìûí ¿íäñýí öîíõûã çóðàãò ¿ç¿¿ëñýí áàéäàëòàé áîëãî:

2. ªìíºõ äàñãàëûí ¿ðãýëæëýë áîëãîîä ¿íäñýí öîíõûã äàðààõ áàéäàëòàé áîëãî:

3. Äàðààõ çóðàãò ¿ç¿¿ëñýí ä¿ðñèéã õàìãèéí ò¿ðãýíýýð, ººðººð õýëáýë õàìãèéí öººí ¿éëäëýýð õèé:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

4. Äàðààõ çóðàãò ¿ç¿¿ëñýí ä¿ðñèéã õàìãèéí ò¿ðãýíýýð, ººðººð õýëáýë õàìãèéí öººí ¿éëäëýýð õèé:

5. ªìíºõ 3 áà 4-ð äàñãàëóóäààð õèéñýí ä¿ðñ¿¿äýý ººð õóóäñàíä áàéðëóóë. ªºðººð õýëáýë “0” íü Sheet1 äýýð áàéãàà áîë “12”-ûã Sheet2-ò çººæ òàâü. 6. Øèíý àæëûí õóóäàñ ðóó îðæ, á¿õýëä íü õ¿ñíýãòýë, ººðººð õýëáýë á¿õ í¿äýíä õ¿ðýý õèé:

7. Òàâüñàí õ¿ðýýíèéõýý øóãàìûã òîä, á¿ä¿¿í, öýíõýð ºíãºòýé áîëãî:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

8. Áóöààãààä õ¿ðýýãýý àðèëãà. 9. ªìíºõ äàñãàëóóäûã àæèëëàñàí àæëûí äýâòðýý mybook.xls ãýæ õàäãàë. 10.numbers.xls ãýñýí àæëûí äýâòýð øèíýýð ¿¿ñãýæ, äàðààõ ºãºãäë¿¿äèéã çóðàãò ¿ç¿¿ëñíèé äàãóó îðóóë:

Òýãýýä çºâõºí ýäãýýð ºãºãäëºº àøèãëààä (øèíýýð ºãºãäºë áè÷èæ îðóóëàõã¿éãýýð) äàðààõ õ¿ñíýãòèéã õèé:

11.famous_scientists.xls ãýñýí àæëûí äýâòýð øèíýýð ¿¿ñãýæ, äàðààõ õ¿ñíýãòèéã õèé:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Àæëûí äýâòðýý õàà. 12.solar_system.xls ãýñýí øèíý àæëûí äýâòýð ¿¿ñãýæ, äàðààõ õ¿ñíýãòèéã õèé:

Àæëûí äýâòðýý õàà. 13.gravity.xls ãýñýí àæëûí äýâòýð ¿¿ñãýæ äàðààõ õ¿ñíýãòèéã õèé:

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Àæëûí äýâòðýý õàà. 14.famous_scientists.xls, solar_system.xls, gravity.xls ôàéëóóäûã íýý. Ýõíèé 2 ôàéëä îðøèõ õ¿ñíýãò¿¿äèéã õóóëààä gravity.xls ôàéëûí Sheet2, Sheet3 õóóäñàíä áàéðëóóë. Òýãýýä óã ôàéëàà mytables ãýõ þì óó ýñâýë ººðèéíõºº íýðýýð ººð÷èëæ õàäãàë. 15.Óã ôàéëûíõàà àæëûí õóóäñóóäûí íýðèéã ººð÷èë. 16.mytables.xls ôàéëä øèíý õóóäàñ íýìæ, ººðèéí äîëîî õîíîãèéí õè÷ýýëèéíõýý õóâààðèéã õèé. 17.Øèíý õóóäñàíä àíãèéíõàà îþóòíóóäûí àíêåòûã õèé. 18.Òîäîðõîé ñýäâ¿¿äýýð ÿíç á¿ðèéí õýâ çàãâàð á¿õèé õ¿ñíýãò¿¿ä áàéãóóëæ, õàäãàë.

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Á¿ëýã 13-20 1. À1:À4 í¿äýíä äàðààõ ºãºãäë¿¿ä áàéíà: À1: “Òîîöîí” A2: “áîäîã÷” À3: “Excel” À4: “ïðîãðàì” ªºð í¿äýíä ýäãýýð ºãºãäëèéã íýãòãýæ áè÷. 2. 22 + 33 èëýðõèéëëèéã áîäóóë. 3. 4.

1 2 + 32 32 2

èëýðõèéëëèéã áîäóóë.

èëýðõèéëëèéã õýäýí ÿíçààð áè÷èæ îðóóëæ áîëîõ âý?

5. Ëîãèê ¿éëäýë õèéæ 1x1 = 1 èëýðõèéëýë ¿íýí áîëîõûã õàðóóë. 6. Ëîãèê ¿éëäýë õèéæ 1x2 = 3 èëýðõèéëýë õóäàë áîëîõûã õàðóóë. 7. 2x2 = 6 õàðüöàà áèåëýõã¿é áîëîõûã 2 ººð ëîãèê ¿éëäëýýð õàðóóë. 1

8. a x òîìú¸îã a áà x -èéí äóðûí óòãàíä áîäîõ õ¿ñíýãò õèé. 9. H2 ãýñýí õàÿã àãóóëñàí G5 í¿äèéã J7 í¿ä ð¿¿ õóóëñàí áîë: À)Õàÿã ÿàæ ººð÷ëºãäºõ âý? Á)Ýíý õàÿã ººð÷ëºãäºõã¿é áàéõûí òóëä ò¿¿íèéã ÿàæ áè÷èõ õýðýãòýé âý? Â)Õàÿãèéí ìºðèéí äóãààð ººð÷ëºãäºæ, õàðèí áàãàíûí äóãààð ººð÷ëºãäºõã¿é áàéõûí òóëä ò¿¿íèéã ÿàæ áè÷èõ õýðýãòýé âý? Ã)Õàÿãèéí áàãàíûí äóãààð ººð÷ëºãäºæ, õàðèí ìºðèéí äóãààð ººð÷ëºãäºõã¿é áàéõûí òóëä ò¿¿íèéã ÿàæ áè÷èõ õýðýãòýé âý? Ä)G5-ûã J7 ðóó õóóëàõ áèø çººñºí áîë õàÿã ÿàæ ººð÷ëºãäºõ âý? 10.R34 í¿äýíä =P34*3+$R$7*N34 ãýñýí òîìú¸î áàéíà. À)Õýðýâ í¿äèéã F40 í¿ä ð¿¿ õóóëñàí áîë òîìú¸î ÿàæ ººð÷ëºãäºõ âý? Á)Õýðýâ í¿äèéã F40 í¿ä ð¿¿ çººñºí áîë òîìú¸î ÿàæ ººð÷ëºãäºõ âý? 11.D3 í¿äýíä =4*$C3+3*B$2 ãýñýí òîìú¸î áàéíà. À)Õýðýâ í¿äèéã äîîø íü D4:D6 í¿äí¿¿äýä õóâèëñàí áîë í¿ä áîëãîíä òîìú¸î ÿìàð áîëîõ âý? Á)Õýðýâ í¿äèéã áàðóóí òèéø E3:G3 í¿äí¿¿äýä õóâèëñàí áîë í¿ä áîëãîíä òîìú¸î ÿìàð áîëîõ âý? 12.H2 í¿äýíä F1 í¿äíèé õàÿã áàéíà. Õýðýâ òîìú¸îã ººð í¿ä ð¿¿ õóâèëñíû äàðàà õàÿã B10 áîëñîí áîë àëü í¿ä ð¿¿ õóâèëñàí áý? 13.Õýðýâ Â3 í¿äýíä íýã òîìú¸î áàéãààä ò¿¿íèéã Â4:Â15 í¿äí¿¿äýä õóâèëàõ áîëâîë õóëãàíû òóñëàìæòàéãààð ¿¿íèéã ÿàæ õèéõ âý?

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

14.Äýëõèéí òàòàëöëûí îðîíä ÷ºëººò óíàëò õèéæ

áàéãàà áèåèéí

gt , õóðä gt õýìýýí òîäîðõîéëîãäîíî ãýæ ¿çýýä ýõíèé 2 20 ñ-ä õàðãàëçàõ òîîöîîëîõ õ¿ñíýãò õèé. Ýíä g -Äýëõèéí æè.

êîîðäèíàò

15.ªìíºõ äàñãàëûã Ñàðàí äýýðõ áèåèéí õóâüä õèé. 16. 1 , −2 , −5 , … ãýñýí òîîí öóâàà ¿¿ñãý. 17.1-ýýñ 10 õ¿ðòýëõ òîîíû ¿ðæ¿¿ëýõèéí õ¿ðäèéã õèé. 18. z = x 2 + y 2 ãýñýí 2 õýìæýýñò ôóíêöûã x ∈ [−5,5] , y ∈ [−5,5] á¿õ óòãàíä áîäóóëàõ òîîöîîëîõ õ¿ñíýãò õèé. 19.ªìíºõ äàñãàëûí òîìú¸îã z = Ax 2 + By 2 ãýæ ººð÷ëººä òîîöîîëîõ õ¿ñíýãò õèé. Ýíä A , B -êîýôôèöèåíòóóä.

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Á¿ëýã 21-22 1. y = x 3 çýðýãò ôóíêöûí ãðàôèêèéã áàéãóóë. 2. y = e x ýêñïîíåíöèàë ôóíêöûí ãðàôèêèéã áàéãóóë. 3. y = x sin x ôóíêöûí ãðàôèêèéã áàéãóóë. 4. y = ( x − 1)3 x 2 ôóíêöûí ãðàôèêèéã áàéãóóë. 5. y = x 2 − 1 , y = − x 2 − 1 ôóíêöóóäûí ãðàôèêèéã íýã õàâòãàé äýýð áàéãóóë. 6. Íýã êîîðäèíàòûí õàâòãàé äýýð y = sin x , y = cos x ãýñýí òðèãîíîìåòð ôóíêöóóäûí ãðàôèêèéã áàéãóóë. 7. f (x) ôóíêö [-1,1] çàâñàðò äàðààõ áàéäëààð òîäîðõîéëîãäæýý: − 1 ≤ x ≤ 0 ¿åä f ( x) = 1 + x ; 0 ≤ x ≤ 1 ¿åä f ( x) = 1 − 2 x . Ò¿¿íèé ãðàôèêèéã áàéãóóë. 8. Êîîðäèíàòûí ýõ äýýð òºâòýé, òîäîðõîé r ðàäèóñòàé òîéðîã çóðóóë. 9. Êîîðäèíàòûí ýõ äýýð òºâòýé, a , b ãýñýí èõ, áàãà òýíõëýãòýé ýëëèïñ çóðóóë. 10.Òóéëûí êîîðäèíàòûí ñèñòåìä ρ = aϕ ( a = const ) ãýæ èëýðõèéëýãäýõ ìóðóéã (Àðõèìåäûí ñïèðàëü) áàéãóóë. 11.Òóéëûí êîîðäèíàòûí ñèñòåìä ρ = a(1 − cos ϕ ) ( a = const ) ãýæ èëýðõèéëýãäýõ ìóðóéã (êàðäèîèä) áàéãóóë. 12.Èõ áóóíààñ õýâòýý ÷èãò α ºíöºã ¿¿ñãýí áóóäñàí ñóìíû ãàçàðò òóñàõ õ¿ðòýëõ íèñýëòèéí òðàåêòîðèéã áàéãóóë. Ñóìíû àíõíû õóðä íü ν 0 .

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Á¿ëýã 23 1. F(x,y)=x2-y2 ôóíêöûí ãðàôèê áàéãóóë. x íü [-2,3] çàâñàðò 0.5 àëõìààð, y íü [0,1] çàâñàðò 0.2 àëõìààð õóâüñàíà. 2. z = x 2 + y 2 + 1 ôóíêöûí ãðàôèêèéã áàéãóóë. Ýíä x, y íü –5 áà 5-ûí õîîðîíä 1 àëõàìòàéãààð ººð÷ëºãäºíº. x2 y2 3. z = + (p>0, q>0) ãýñýí òýãøèòãýëýýð èëýðõèéëýãäýõ ãàäàðãóóã 2 p 2q

ýëëèïòèê ïàðàáîëîèä (ýðãýëòèéí ïàðàáîëîèä) ãýäýã. –4<x<4, 4<y<4 áàéõàä ýíý ãàäàðãóóã çóðóóë. p áà q-èéí óòãûã òóñäàà í¿äí¿¿äýä, õîîðîíä íü òýíö¿¿ ºã. 4. x∈[2,2], y∈[-3,3] áîë f(x,y)=(2+sinx)*cos(2y) ôóíêöûí ãðàôèêèéã áàéãóóë. 5. Äàðààõ çóðàãò ¿ç¿¿ëñýíòýé òºñòýé íàëóó õàâòãàéã çóðóóë.

6. Äàðààõ çóðàãò ¿ç¿¿ëñýí “óòñàí” (Wirerfame) ãðàôèêèéã áàéãóóë.

1 0.5 0 -0.5 -1 0

6 4 y 2

2 4 x

6 8

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

7. Äîîð ¿ç¿¿ëñýí ä¿ðñèéã áàéãóóë.

8. Äàðààõ õ¿ñíýãò áàéíà: x -5 -3 -1 1 3 5 -5 -3 -1 1 3 5 -5 -3 -1 1 3 5 -5 -3 -1 1 3 5

y 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 3 3 3 3 3 3 4 4 4 4 4 4

z -124 -26 0 2 28 126 -117 -19 7 9 35 133 -98 0 26 28 54 152 -61 37 63 65 91 189

Õ¿ñíýãòèéí ºãºãäë¿¿äèéã àøèãëàí ÿàæ ãàäàðãóó áàéãóóëàõ âý?

Á.Àëòàíõ¿¿

Òîîöîí áîäîã÷ Excel

Àøèãëàñàí ìàòåðèàëóóä 1. William J. Orvis, “Excel for Scientists and Engineers”, Second Edition, Sybex Inc., 1996. 2. Mary Campbell, “Excel for Windows Answers: Certified Tech Support”, Osborne McGraw-Hill, 1994. 3. Äæîí Óîêåíáàõ, “Ïðîôåññèîíàëüíîå ïðîãðàììèðîâàíèå íà VBA â Excel 2002”, Ì., Èçä. "Âèëüÿìñ", 2003. 4. Á.Àëòàíõ¿¿, “Õýìæèëòèéí ¿ð ä¿íã êîìïüþòåð àøèãëàí áîëîâñðóóëàõ”, ÓÁ, 2003 îí. 5. Ö.Áààòàð÷óëóóí, Æ.Îñîðæàìàà, “Êîìïüþòåðûí ñóðàõ áè÷èã”, ÓÁ, 2000 îí.