Dr. Hikmet Kıvılcımlı allah peygamber kitap by Sol Düşün, Altınçağ yolcusu, Sol Politik

Dr. Hikmet Kıvılcımlı Allah Peygamber Kitap

Yaynlar

Allah Peygamber Kitap Dr. Hikmet Kıvılcımlı

DijitalYaynlar Yayınlar İndir - Oku - Okut - Çoğalt - Dağıt Bu kitap ilk defa: 1999 yılında Bumerang Yayınları tarafından yayınlanmıştır. Bu kitap KöXüz sitesinin dijital yayınıdır. Kar amacı olmadan, okumak ve okutmak için, indirmek, dijital olarak basmak ve dağıtmak serbesttir. Alıntılarda kaynak gösterilmesi dilenir.

Yayınları Yaynlar

İÇİNDEKİLER Y a y ı n e v i n i n Notu

Giriş

Birinci

Bölüm

Allah-İbrahim-Muhammed-Bilim

1- Birikim Bilimi Ve T a r i h i n B ü y ü k Mirası; İ b r a h i m İle M u h a m m e d

2- Pratik Ve T e o r i k İ h t i y a ç l a r ı n

B a ş k a l a ş t ı r ı p Sağla m la şt ırd ığ ı T a n r ı Fikri

3- " E s m a ü ' l Hüsna" Allah'ın Güzel İsimleri Ve Tarihin 4-

Hz.

Muhammed'in

Bilge

Kanuncul Gidişi

(Arif) l iğ i

5- Determinizm Ve "Esmaü'l Hüsna" 6 - İkiz D ü ş m a n

Kardeşler:

İ s r a i l o ğ u l l a r ı V e Hicaz A r a b l a r ı :

M u h a m m e d ' i n Birikimi

7 - İnsan Beyni V e Hz. M u h a m m e d R e j i m i İkinci

Bölüm

Kutsallaştırma P r o s e s i n i n Çıkış Kökleri

1 - A l l a h - F i y a t V e T a r i h s e l Devrimler 2- T a n r ı s a l l a ş m a

Gidişinde Totemizm'in

Rolü

3- Medenileşme Ve Tanrısallaşma Gidişinde Komün'ün 4- T a n r ı s a l l a ş m a

Gidişinde Medeniyetin

5- T a n r ı s a l l ı k G i d i ş i n d e Dağ'ın Üçüncü

91 Rolü

Rolü

106

Rolü

110

Bölüm

Tarih Öncesi (Morgan)

Bilimi-İbrahim Toplumu-

Yazısızlık Ve Kutsallıkların G e l e n e k l e ş m e s i 1- Tektanrıcılığın Yazısızlıgı Ve

113

Kutsallaştırmanın Tevrat-Kur'an

Ve Geleneklere Y a n s ı m a s ı

115

2- M o r g a n ' ı n T a r i h ö n c e s i ( K o m ü n ) Bilimi Ve Hz. İ b r a h i m G ö ç e b e l e r i 3- İ b r a h i m ' i n

Determinizmi: "Mucizeleri"

Dördüncü Tarihsel

133

Bölüm

Devrim Özlemi Temelinde Allah-İbrahim ve

1- Tarihsel

Kutsallaştırma

145

Devrim Özlemi Temelinde Tektanrıcılığın

( İ b r a h i m Dini'nin) T e o r i l e ş m e s i : Beşinci

119 130

4- İ b r a h i m D i n i ' n d e " K u ş k u l a r "

Kutsallaşma

147

Bölüm

Hz. İ b r a h i m Y a r a t ı c ı l ı ğ ı ' n ı n S e m i t K ö k l e r i V e E v r e n s e l l i k Eşiği 1- İki

35 58

Büyük Sansür-Yaratıcı

Ve İbrahim Yaratıcılığının Ata (Semit) Temelleri 2- İbrahim:

159

Beyin

Y e n i Çağın A l a m e t i V e D ü ş ü n c e d e k i Y e n i S o y u t l a m a

161 Sıçraması...170

Altıncı

Bölüm

İslamiyet'in

İbrahim'den

Gelişi

İbrahim'in (Tek Allah'ın) Semit'ten Gelişi Ve Evrimcil Değeri

175

1- İ s l a m i y e t ' i n İ b r a h i m ' d e n Gelişi

177

2- Tevrat Tarihlemeleriyle Tektanrıcılığın İbrahim'e İntikali

179

3- " A l l a h " Keşfinin E v r i m c i l D e ğ e r i

187

4- Tanrısallığın Trajedisi Ve İbrahim

192

Yedinci

Bölüm

Kutsallaştırmanın Son Halkası: 1- "Bismillahirrahmânirrahim"

K u r a n V e Hz. M u h a m m e d

(Rahman Ve Rahîm Allah'ın Adıyla)

203 205

2 - Y e n i K u t s a l l a ş t ı r m a H a l k a s ı V e İlk Sûreler

208

3- "A'lâ S û r e s i "

217

4- " K a l e m " , " M e s e d " , " M a u n " , " K a f i r u n " , "Fil", " K u r e y ş " , "Tin", " B e l e d " , S û r e l e r i Ve Tarihsel Devrim

219

5 - " A l â k " - " D u h â " V e " İ n ş i r a h " S û r e l e r i ( M e k k e ' d e k i İlk S û r e l e r )

222

6- "Fatiha Sûresi" "Kitabın A n a s ı "

224

7- " Ş u a r â Sûresi".

226

8- "Furkan Sûresi"

228

9- " K a s a s Sûresi".

230

10- " R u m S û r e s i "

232

11- " L o k m a n S û r e s i "

232

12- " H i c r S û r e s i "

235

13- " Y u s u f S û r e s i "

238

14- " N e m l S û r e s i "

248

15- " Y û n u s S û r e s i "

252

16- " H û d S û r e s i "

258

17- " A r a f S û r e s i "

264

18- " E n - A m S û r e s i "

269

19- " T e v b e S û r e s i "

272

20- M ü m i n u n S û r e s i "

277

21- " A n k e b u t S û r e s i "

280

22- " M â i d e S û r e s i "

282

23- " E n f â l S û r e s i " ( S a v a ş G a m i m e t l e r i :

İslâm Sosyalizmi Üzerine)

285

24- " A h z a p S û r e s i "

289

25-"NurSûresi "

290

26- " M u h a m m e d S û r e s i "

295

27- " R a ' d S û r e s i "

296

28- " B a k a r a S û r e s i "

300

29- "Al-i İ m r a n S û r e s i "

307

30- " N i s a S û r e s i "

311

"Fe-in vekkeltü

tevelev ve

"Eğer yüz ka

sahibi

ilah

ne zaman

dara

en y ü k s e k ifadesi bulunsa,

sığınırlardı. T ı p k ı

düşse;

olan

Ancak

Rabbimdir. "(Tevbe

başları

içinde d e

onlara

yoktur.

Peygamberler, şından

hasbiyallâhü

Lâ

ilahe

illâ

Rabbül-arşil aziyim." (Tevbe

çevirirlerse,

tapılacak

arşın

Fe-kul

Huve

ki:

"Bana Allah

ona

güvenip

Sûresi,

29.

toplumcul kendi

bilim v e

bilgi

başbüyük

Ayet)

evrimin

yüklü

te-

Ayet)

Ondan Ve

a ğ d a l ı - k a r m a ş ı k akıdeterminizmin

(binlerce yıllık kutsallık g e l e n e k l e r i n i n

kabuğu

olan) " A l l a h " y o r u m c u l u ğ u n a

modern sosyal devrimcilerin sıkıştıkça "Bize tarihsel

ö l ç ü l e r i n d e tarihsel devrimler,

komüncül

yeter.

çağlarında tarihsel

lerinde d a h a f a z l a y o ğ u n l a ş t ı k l a r ı kendi

aleyhi 129.

bağlandım.

d e t e r m i n i z m y e t e r ! " d e y i p , d e m i r çarık d e m i r asa

tarihsel

hü,

Sûresi,

devrim

en t e m e l d e

kollektif a k s i y o n l u

gibi.

görevleriyle

üretici

insanın,

bilim-devrim görev-

Ç ü n k ü antik P e y g a m b e r l e r d e müjdelenmiş

idiler.

güçler determinizmiyle

işleyen

k u t s a l l a ş m ı ş ( m e d e n i y e t e geçiş:

sınıflı t o p l u m a p a r ç a l a n ı ş ) haliydi. K u t s a l l a ş t ı r m a prosesi de insanlık t a r i h i n i n açılıp k a p a n a n a m a birbirlerini a ş a m a y a n üretici güçleri c y c l e ' l a r ı n a : tiş d e v i r d a i m l e r i n e Kutsallaştırma (veda)

sal bir gün nasıl

gidişinin

hutbesinde ise,

mübarek

kutsaldır,

şöyle bu

son

aylarınız

türlü

halkasında,

seslenir:

bir şehir ise,

her

K e n d i l e r i n i y e n i d e n üre-

uyar: "Ey

nasıl kutsal bir canlarınız,

tecavüzden

son

insanlar! ay

Peygamber,

Bugünleriniz ise,

mallarınız,

nasıl

bu şehrimiz Mekke

namuslarınız

aynı

kutsallaştırıp,

zamanda

insanını

O'nu

kendi

kan teşkilatlarını,

öyle

korunmuştur."

K u t s a l l a ş t ı r m a n ı n ilk halkası olan T o t e m i z m d e de b ö y l e d i r : Totemi'ni

son kut-

ruhu

üretici

kutsallaştırıyordu. T o p l u m

Komün,

üzerinde egemenleştirirken, güçleriyle

biçimleri

birlikte

geliştikçe

her şeyini; kutsallaştır-

m a üretici g ü ç l e r e y a n s ı d ı a m a hep aynı t e m e l l e r e u y m a d a n e d e m e d i . Binlerce, o n b i n l e r c e yıl sonra bile, aynı t e m e l l e r ; rek, t a n ı n m a z tutumunda

boyutlara

böyle

açılarak, g e n i ş l e y e -

g e l e c e k ö l ç ü l e r d e d e olsa

dilleniyordu...

son

Peygamberin

GİRİŞ K o n u m u z "Din". Ü z e r i n d e e n çok s p e k ü l a s y o n : luğu y a p ı l a n alan!

Düşünce vurguncu-

O y s a t a m tersi o l m a s ı gerekir.

Ö y l e y s e bilimin en

çok kılıç k u ş a n m a s ı g e r e k e n a l a n l a r d a n birisi de din

k o n u s u olmalıdır.

Bu y ü z d e n bu a l a n d a " İ d e o l o j i " ve " p o l i t i k a " s ö k e m e z , s ö k e m e m e l i d i r . O y a v a n l ı k l a r a n c a k bilim

ateşiyle

durdurulup dönüştürülebilir.

M e s e l e m i z hiç de ikincil ü ç ü n c ü l k a t e g o r i d e n bir iş s a y ı l a m a z . Ç ü n kü din lesi

k o n u s u , s a d e c e t o p l u m u n ç a t ı s ı n d a t ı k ı r d a y a n bir kültür m e s e -

değil,

insan

sistemleşmiş

beyninde, düşünce

canlı

bir d ü ş ü n c e

mekanizmalarında

b i ç i m i d i r ve

sökülüp atılamayacak derinliklere yapışmış

insan

işleyen

beyninde

adeta

kolayca

köklere sahiptir.

Söküldü sanıldığı yerde, başka bir nesnenin veya konunun Fetişe edilişine: Tapımına dönüşmüştür. İnsan şuuru kendisini bilemedikçe ne maddi nesnelerin, ne de manevi konuların fetişizmini (tapıncını) aşamaz. İnsan t o p l u m u n u n g i d i ş i n e göre,

daha

maddi, d a h a

m a n e v i tapı-

nışlar öne ç ı k m a k t a n geri d u r m a z l a r . A m a bu öne çıkışlar d a i m a insan zihninin üretici

işleyiş y a s a l a r ı n a etle t ı r n a k gibi gücü t o p l u m s a l

kanunlarla

bağlı gelişirler. Ç ü n k ü

işlerken,

h e r ş e y insanın

insan

beyin ay-

nasında yansımakla kalmaz; o yansımalar yeniden topluma dönerken, etki t e p k i l e r d e ,

insan zihni ve t o p l u m ,

gelenek göreneklerini İnsan

toplumu

düşünüş

sistemi,

t a n r ı s a l l a ş t ı r m a l a r a k a p ı l m a d ı ğ ı gibi; nesnelerin

tapıncına,

düşürülemez.

k u ş a k l a r b o y u n c a s ü r ü p giden

oluştururlar. V e onlar kolay a ş ı l ı p - k a z ı n a m a z .

illüzyonlarına

Başta t o p l u m s a l

hasbelkader tesadüfi

öyle g e l i ş i g ü z e l

gidiş k a n u n l a r ı etkin

şide ayrı ayrı y a n s ı y a n d ü ş ü n c e işleyişi de kendi dünyadır. Ve ayrı bir u z m a n l ı k alanı oluşturur. rın

işleyişlerinden

hayat b u l d u k l a r ı

olarak

" M a t a h " [meta] f e t i ş i z m i n e v e y a d ü ş m e z veya

bulunur.

Her ki-

b a ş l a r ı n a ayrı

birer

Fakat t o p l u m s a l y a s a l a -

için son z e r r e l e r i n e kadar t o p l u m -

saldırlar. Ve k a n u n u m u z içine girerler. " T u t k u l a r " insanı y e n i d e n ve y e n i d e n ö l d ü r ü p diriltebilirler.

Bu sa-

dece t o p l u m s a l değil, aynı z a m a n d a z i h i n s e l d i r de. Modern manevi sosyal

çağda

tapınçları

"Metalar"ın aşılmış

d e v r i m l e r , eski

gibi

veya

daha

dururlar.

geniş Tarihsel

anlamda

nesnelerin

devrimlere

uykudagezer şuursuzluktan veya

kıyasla

altşuura

atı-

lışlarından ve yıkımlarından

k u r t u l m u ş sayılırlar.

Bilinç v e t e ş k i l a t l a n -

ma geliştiği ö l ç ü d e m e t a l a r ı n fetişizmi de aşılır elbet. A m a tırmanın

öyküsü

İnsanlığın

kutsallaş-

bitmiş g ö r ü n m ü y o r .

sosyalizmi

yakaladığı

günümüzdeki

aşamasında

bile;

" S o v y e t " insanlarının ölümleri bahasına "duvar"ları aşmaya çalışması, sadece

kapitalizmin yarattığı tüketim

dığında

bile,

insan

şuurunun

hâlâ

illizyonlarıyla

(kabaca) açıklan-

m e t a ve n e s n e l e r i n t a p ı n c ı n ı aşa-

madığı o r t a y a çıkar. Maddiyatın

maneviyatı

ezişi

ve tüketişi

sürmektedir.

D e m e k mo-

dern p r o l e t a r y a da m o d e r n b ü y ü k - k ü ç ü k b u r j u v a l a r gibi n e s n e l e r i n tapıncının p o t a n s i y e l t e h d i d i ve t e h l i k e s i a l t ı n d a bulunur.

Konu bu kadar

ciddi ve ebedi gibi g ö r ü n m e k t e d i r . Stalin ve Mao'ların s a r a y l a r a t a ş ı n makta

gecikmeyişleri

ler" böyle y a p a r s a , "Tapınçlar" zihninin apayrı

t e s a d ü f sayılabilir

ufakları

konusu,

doğrudan

İrice " M a r k s i s t - L e n i n i s t -

kutsallaştırma

işleyiş y a s a l a r ı n a bağlıdır. ele a l ı n a c a k başlı

mi?

kimbilir neler y a p m a z l a r ?

başına

prosesine

insan

Burada ikincisine girmeyeceğiz.

bir alandır.

Fakat dolayısıyla

eğilmiş

o l a c a ğ ı z . Ç ü n k ü her ikisi de bir a r a d a b u l u n u r ; t o p l u m ve kişi gibi.... İ n s a n t o p l u m u da, canlı t ü r l e r i n i n g e l i ş i m k a n u n l a r ı b e n z e r i kendi k a n u n l a r ı n a uyar. A n c a k o k a n u n l a r ı n kökleri ç o k d e r i n l e r d e kaldığı ve büyük sansürlerle toplum dığı

için

biçimleri

insan t o p l u m u n u n

s e n m e d i v e asla iddialarına

gidiş

katmanları

kanunlarının

bütün

kilitlerini

çekirdek olması

kanunlarını

kendi

a ç a b i l e c e k B İ R İ C İ K anahtardır.

Çünkü bütün

biçimleri

ve toplanışa

cı ve d e r l e y i c i onlardan

biçimlerinin

ilk

gelişim

sürekli

K o m ü n T e m e l i n d e P a r ç a l a n ı ş v e DerÜretme) Yasası olarak

uğrayarak

komün

kendisini

çekirdeği yeniden

temelinde

üretir.

rol o y n a m ı ş g ö r ü n e n t a r i h s e l ve s o s y a l

ç ı k a g e l m i ş sınıflı t o p l u m

temellerden açılıp

toplum

içinde saklar.

leniş ( K e n d i s i n i Y e n i d e n Toplum

insan t o p l u m u n u n d o ğ a -

ç e k i r d e ğ i olan K o m ü n c ü l T o p l u m ,

itibarıyla,

1- İnsan T o p l u m u n u n

çalanışa

kal-

bile ö n e m -

k a v r a n m a d ı . T a r i h t e hiçbir gidiş k a n u n u b u l u n m a d ı ğ ı

O y s a ü z e r i n d e hiç d u r u l m a k i s t e n m e y e n ,

temel

gömülüp

d e k sapıldı.

dan g e l m e , ilk d o ğ a l h a m pırlantası: tarihin

altında

olabileceği

d e v r i m l e r de;

m e d e n i y e t l e r i v e rejimleri

k a l k a r a k hep k o m ü n t e m e l l e r i n i y e n i d e n

par-

Parçalayıd e aynı

üretmek uğruna

kapanırlar.

Bu y ü z d e n o d e v r i m l e r i n ve r e j i m l e r i n liderleri de birbirlerine paralelleşirler.

Bir t e k (aynı) akışın s o n u c u olurlar.

Toplumun ler y ö n ü n d e

parçalanışları,

sosyal

artarak sürerken,

sınıflar, t a b a k a l a r ,

toplumun

zümreler,

insanlık ö l ç ü s ü n d e

kişi-

kollektif

derlenişi

de a r t a r a k sürer.

rünmez

parolaların

İkinci

hep

"Bir

büyük savaştan

tek

sonra,

görünür-gö-

Dünya" p a r o l a l a r ı n d a evrencil

buluşu

t e s a d ü f değildir;

demek parçalanışın

tıkça, d e r l e n i ş i n

ölçüleri de bir tek insanlık k o l e k t i v i z m i n i v u r g u l a m a k

zorunda

ölçüleri

ifade

boyutlara

ulaş-

kalır.

T o p l u m u n parçalanış ve derleniş yasasının sebebi nedir? Bu yasayı da g ü d e n d a h a t e m e l l i y a s a l a r var mıdır? Evet,

bunun

yasaları

genel

sebebi, toplumun

aşamamak zaruretlerinden

Bunlar üretici

güçlerdir.

2- İnsan T o p l u m u n u n Komün

çekirdeği,

olamayan

Üretici

her y a n ı n d a n

üretici güçlerle örülü

Üretici

ilk ç e k i r d e ğ i n d e yer alan

k a y n a k alır. Güçler Yasası

sımsıkıca

birbirine

biçimde doğal

bağlı,

birbirinsiz

bir gelişimle oluşmuştur.

Güçler

İnsan v e Tarih ( g e l e n e k - g ö r e n e k ) üretici güçleri m a n e v i d i r l e r . A m a maddi olan T e k n i k ve C o ğ r a f y a üretici g ü ç l e r i y l e D E N K işlerler. Denk, lı olanı

Matematiksel insandır.

d e n k işleyişi

işlemekle

Çünkü

birlikte

içlerinde

değiştirmez,

sadece

üretici

rinin i c a b ı n d a n b a ş k a bir şey değildir. bu

mı

denklemsi

bozukluk

kadar

kendisini

aktif ve

güçler yasasının

d ü l ü ş ü n ü insanın eline v e r m e y i s o n u n a dek ister. abartıldı

bilinç g e l i ş i m i y l e h e p s i n d e n ayrılır.

bilinçle gü-

Bu da d e n k gidişle-

Üretici g ü ç l e r d e n h e r h a n g i birisi

(cebirsel) gidiş b o z u l u r ve ifade

can-

Fakat bu

etmeye

başlar;

irili

ufaklı

devrimlerle

krizlerle

düzeltmeye

ulaşır...

Parçalanma salarıyla

yürür.

derlenme yasası

A n c a k bu

yasaların

tarihsel da

sosyal

temelinde

asıl

d e v r i m l e r yaüretici

güçler

y a s a s ı yer alır". Bu

yüzden

insan

dek s ü r d ü r e m e z .

toplumu

Üretici

veya

özünü

oluşturdukları

daha

kaliteli

bir a ş a m a

Üretici üzere

güçler,

dağılıp y o z l a ş m a y ı

güçler,

kendilerini

toplumu

yeniden

evrenseli

f e t h e t m e k ve ve

ler. A m a Kimi

birbirleriyle

birbirlerini zaman

üretmek

insan

derlenişini

3- Üretici Güçlerin DENK'liği veya güçler,

biçimini

Sonuna verdikleri

üzere

yeni

için d e r l e n i p t o h u m l a n ı r l a r .

"Bir tek Dünya" yayılışını

Üretici

ilanihaye:

veya

bilinciyle

güdülmek

isterler.

Birbirlerini A ş a m a y ı ş Y a s a s ı

d i y a l e k t i k çelişki ve y a r ı ş i ç e r i s i n d e d i r -

b a l t a l a y a r a k a ş a m a z l a r , hiçe s a y a m a z l a r .

birbirlerinin

altına-üstüne-arkasına-önüne

düşmeleri

y ü z e y s e l ve yanıltıcıdır". Henüz

insan

meyişlerinden;

bilinciyle

kendi

kendiliğinden

kanunlarına

akışları,

henüz

uygun

biçimde

güdüle-

insan

bilincinde

onların

k a n u n l a r ı b a k ı m ı n d a n , kesin hatlarıyla o l u ş a m a d ı ğ ı için, b u n u o l u ş t u r m a k üzere y a r ı ş ı r c a a) İ n s a n

ç e k i ş e r e k akarlar.

üretici

g ü c ü , t o p l u m ve

larak, t e k n i ğ i ve c o ğ r a f y a y ı

kişi

diyalektiğiyle dinamizm

bu-

işleyip geliştirirler. T e k n i k ve c o ğ r a f y a da

insanı, t o p l u m ve kişi d i y a l e k t i ğ i içinde b e l i r l e y i p d e t e r m i n e eder. Ama

ne t o p l u m

kişiyi,

a ş a m a z l a r . O n l a r da Kişi:

ne de kişi t o p l u m u s o n u n a d e k hiçe s a y ı p

kendi içlerinde d e n k , c e b i r s e l akarlar.

İndıvidualizm

[bireycilik],

kapitalizmle

d a h h â m e [ b ü y ü m e ] l e ş t i r i l m e y e çalışılmıştır.

birlikte

Bunun

urlaştırılıp

kökü 7 0 0 0 yıl ön-

celere, tefeci b e z i r g a n l ı ğ ı n filizlenişlerine d e k uzanır - . Ki şi t o p l u m u hiçe s a y d ı k ç a , t o p l u m t a r i h s e l v e s o s y a l d e v r i m l e r l e kendi g ü c ü n ü y e n i d e n ve y e n i d e n o l u ş t u r m a y ı

başarmıştır".

K o m ü n ç a ğ ı n d a y s a kişi y o k gibidir. İ n s a n üretici g ü c ü t ü m d e n t o p lumdan

i b a r e t m i ş gibi g ö r ü n ü r .

Bu yanıltıcıdır - .

Kişiler t o p l u m u n

küçük yansımaları

olsalar da

kendi b a ş l a r ı n a ayrı birer d ü n y a c ı k l a r d ı r . V e t o p l u m kişilerle d i n a m i z m i bulur. T o p l u m kişiyi a ş a r s a s o r u s u bile s a ç m a d ı r . T o p l u m kendi d i n a m i z m i n i kendi eliyle ö l d ü r m ü ş olur. V e y a b u n u z a t e n insan ü r e y i m i ve üretimi b a k ı m ı n d a n s o n u n a dek y a p a m a z . Kişinin t o p l u m u

a ş m a s ı yeni

k o n u m u z o değil; dır.

ö n e r m e s i y l e olur ki

kişinin t o p l u m u v e y a t o p l u m u n

kişiyi hiçe s a y m a s ı -

hiçe sayışları

m e d e n i y e t l e r ve kentler y o k oldular. konusudur.

antik t a r i h t e y o ğ u n l a ş t ı k ç a , o

Bu e m p e r y a l i s t d ü n y a için de söz

Emperyalizmin anavatanlarında

ması d ü n y a ç a p u l l a r ı n a bağlıdır. Özetle

Kişi d e t o p l u m u n u a ş a m a z . biçimini

Kişilerin t o p l u m l a r ı n ı

bir t o p l u m

kişi t o p l u m u , t o p l u m

hâlâ

hazıryiyicilikle yaşa-

Fakat bu i l a n i h a y e s ü r e m e z . kişiyi

b a l t a l a y ı p hiçe s a y d ı k ç a ,

insan

üretici g ü c ü i n m e l e n i r ve t e k n i k - c o ğ r a f y a üretici g ü ç l e r i n i realize e d e mez;

ü r e y i m ve üretimi de felç e t m e y e başlar...

b) T e k n i k üretici gücü insan ve c o ğ r a f y a üretici güçlerini s o n u n a dek baltalayıp hiçe i n d i r e m e z . Ç ü n k ü kendisini realize e d e n insandır - .

Kay-

nağı ise d o ğ a c o ğ r a f y a üretici g ü c ü a l a r a k doğadır. O halde t e k n i ğ i n ve kişi

mülkiyetinin

urlaştırılması

toplumsallaştırılıp binilen

dalın

evrenselleşmelerinin

s ö m ü r ü l e c e k doğa

kesildiği

toplum

sonuna

parçası

kadardır;

kalmayınca

ç ı p l a c ı k h e r k e s ç e g ö r ü l m ü ş o l a c a k t ı r ki

zıddına

atlayış o denli e v r e n s e l c e y a m a n gelir. Ö n c e d e n a y ı l m a k gerekir. Ve

bütün

örgüler,

sözgelimi

o n b i n l e r c e yıllık gidişiyle o l u ş m u ş toplumunun yüzden mız,

kendisini

ilk insan

yapısına

(parçalanıp-derlenerek)

ilk ç e k i r d e k t e m e l l e r i n d e n

henüz ağacın

alınyazısı,

komüncül

endamına,

ayrılamaz.

dal y a p r a k ve

çekirdeğinin

dayanır - .

yeniden O'nu

İnsan

üretişi,

anlayamayışı-

m e y v e l e r i n e takılı

kalıp

t o h u m u n u ö n e m s e m e y e n bencil ç o c u k l u ğ u m u z d a n d ı r . A y ı l m a m ı z d a o derecede yaman

gelecektir...

4- İnsan T o p l u m u ' n u n Tarihsel ve Sosyal İnsanlık tarihinin

ilerleyişi

d e v r i m l e r l e olur.

Devrimler Yasaları

6500 yıllık A n t i k Tarih

saat d ü z e n l i l i ğ i n d e ş a ş m a y a n t a r i h s e l d e v r i m l e r l e ilerlemiştir. dır s ü r e n

Tarihsel devrimler, doğrudan le g e r ç e k l e ş m i ş t i r .

Sosyal

komün ve komün gelenekleri gücüy-

devrimler,

v e y e n i d e n ü r e t i l m i ş biçimi o l a n

komüncül temellerin

bir açılımı

m o d e r n d e v r i m c i s o s y a l sınıflarla v e

halklarla g e r ç e k l e ş m i ş t i r . Ve bu y ü z d e n d a i m a

ilk d o ğ u ş l a r ı

vizmin

de daima

min

potasında

hayat

bulmuştur.

Eksiklikleri

geliştirilmesiyle giderilmek zorunda

Tarihsel ve Sosyal güçler yasası çimlerini

500 yıl-

m o d e r n tarih d a h a bilinçli s o s y a l d e v r i m l e r l e ilerliyor.

kollekti-

kollektiviz-

kalmıştır.

D e v r i m l e r y a s a s ı n ı n t e m e l i n d e y i n e aynı

bulunur.

Üretici

g ü ç l e r kendilerini

kuşatan

dar v e y a z i n c i r e v u r u l m u ş b u l d u k l a r ı n d a , y e n i l e r i n i

layıp geliştirirler ve vakti

üretici

m ü l k i y e t biyumurt-

gelince yavrularlar.

A m a d a i m a hatırda t u t u l m a l ı d ı r ki bütün bu gelişimler, o ilk insanlık t o h u m u ç e k i r d e ğ i t e m e l i n d e ; m i n d e olur. Ve o r a d a

insan,

o temellerin yeniden üretilmesi

üretici

biçi-

g ü ç l e r i ç e r i s i n d e en aktif o l a n ı d ı r

ç ü n k ü üretici g ü ç l e r i n y u k a r ı d a a n d ı ğ ı m ı z bütün çelişki v e g e l i ş i m l e r i ne bilinç ve alt bilinciyle s e n t e z c i l t e p k i verir. İşte k o n u m u z u Konumuz: halkası olan:

ışığında

kutsallaştırma

prosesinin

son

"Allah", " P e y g a m b e r " , "Kitap"tır.

Morgan'ın 1877'den

bu yasalar çerçevesinde işlemeye çalışacağız.

"Tarih Tezi"miz

beri,

araştırmalarından Komün

çıkan

üzerine yapılan

olan u z m a n a r a ş t ı r m a l a r ı gibi; s ü r e n u z m a n etüdleri oldu.

tarih ve o

öncesi

derecede

biliminden, de

karıştırıcı

k u t s a l l a ş t ı r m a ü z e r i n e de o n l a r c a yıldır

Frazer, Kramer, C e r a m , C a m p b b e l l , T o y n -

bee b u n l a r ı n en g ö z e b a t a n l a r ı . Bu a l a n d a da birikim bilimi d a ğ l a r kadar birikti d u r d u . A m a t a s n i f edici gidiş k a n u n l a r ı n ı a r a y a n bir ç a l ı ş m a o r t a l a r d a g ö r ü n m ü y o r . Oysa

toplumsal

gidiş

tümlüğüyle

l a ş t ı r m a prosesi a y d ı n l a n a m a z . ce çıkarılamadan

onun

son

gözönünde

tutulmadan

kutsal-

K u t s a l l a ş t ı r m a gidişi d e t ü m d e n bilin-

halkası

olan t e k t a n r ı c ı l ı ğ ı ö r t e n

perdeler

aralanamaz. Konfüzyonizm:

Kafa

karışıklığı, y a b a n a atılır c i n s t e n değildir. T e o -

ride d e v r i m i ö n g ö r ü r . Sosyal

devrimler kültürel

devrimlere t r a m p l e n

olur;

doğrudur.

Ama

sosyal devrimler de aslında

kültürel, eğitsel,

rimlerin stratejilerini

barındıran engin teorik (kültürel) devrimler

içinde

hukuksal ve benzeri dev-

g e r ç e k l e ş m e d e n s a ğ l a m c a d o ğ a m a z ve ayakları

üzerinde yürüyemezler.

" A l l a h " d o ğ r u d ü r ü s t ç a ğ r ı ş ı m ı z ş u n u n şurası

Hz.

Muhammed'den

beridir. O y s a ilk Allahlar, i n s a n l ı ğ ı n n e r e d e y s e d o ğ u ş u n d a n beridir. Ve değişegelirler.

Demek

bir

kutsallaştırma

prosesi

sözkonusudur.

Totemizm'e

kadar uzanır - . İ n s a n t o p l u m u , içinde d o ğ u p geliştiği e v r e n i y o r u m l a m a y ı şünemeden, doğrudan doğruya doğanın kendisini

k u t s a l l a ş t ı r m a gidişinin

çocuğu

diliğinden y o r u m u n u

anda

beşiğinde bulmuştur.

A m a y i n e d e insanın d ü ş ü n m e d e n t a s a r l a m a d a n y a ş a d ı ğ ı sallaştırma davranışı totemcilik,

bile dü-

o l a r a k geliştiği bu

kut-

kendi e v r i m i n i n v e y a e v r e n i n i n

ken-

içermiştir.

İnsan t o p l u m u n u n

ilk t o t e m tanrıları:

A ğ a ç l a r v e hayvanlar,

insa-

nın n e r e d e n g e l d i ğ i n i n ö l ü m s ü z b e l g e l e r i o l m u ş l a r d ı r . T o t e m i z m , ataya inanç dini sayılır. İlk ata Doğadır. D e m e k ilk insan, d o ğ a d a n gelişini k e n d i l i ğ i n d e n bir g e l i ş i m l e o r t a y a çıkan t o t e m i n a n ı ş ı y l a ifade etmiştir.

Bunu bilmeden

i s t e m e d e n a m a a l t ş u u r u g e l i ş t i k ç e yapmıştır - . Hayvanlar aleminden vandan

apayrı

bir ruha

kopuşmadan kavuştukça

bunu y a p a m a z d ı . düşüncesi

İnsan,

hay-

g ü n d e l i k bellek d ü z e -

y i n d e d e olsa g e l i ş m e d e n y a p a m a d ı . İlk cinsel y a s a k ,

insan t o p l u m u n a v e insan

ilk k u t s a l l a ş t ı r m a g e l i ş i m l e r i

beynine düşer d ü ş m e z

başlamış olmalıydı.

D o ğ a (bitki v e h a y v a n l a r d a n o l u ş a n ) atalar, ilk t o t e m s e n t e z l e r i n d e kendilerini

kesince

göstermiş

bulunuyorlar.

Sonradan

bunlar t o p l u m

biçimleri gelişip a ç ı l d ı k ç a , a n a ata, baba ata, kral ata, d e v l e t l ü - s a r a y l ı kral

ata t a n r ı l a r a ,

hatta

sınıf,

ve g i d e r e k her şeyi y a r a t ı c ı

zümre,

m e s l e k , y e t e n e k ata t a n r ı l a r a

bir t e k ata t a n r ı y a :

ki bu d e t e r m i n i z m i n en y ü k s e k ifade tarzıdır. bilince ç ı k a r m a

Allah' a dönüşmüştür B u n d a n s o n r a kendisini

p r o s e s i n e d ö n ü ş e c e ğ i n i n işaretlerini verir.

Konu s a n ı l d ı ğ ı n d a n d a h a d e r i n köklü ve dal budaklıdır. öncelere

dek tarihlenebilen

Neanderthal:

Ateş

insanı,

biliyordu v e r u h l a r a , ö l ü m d e n s o n r a d i r i l i m e i n a n ı y o r d u . s a l l a ş t ı r m a prosesi

2 0 0 bin yıl

ölü

gömmeyi

D e m e k kut-

bu denli g e r i l e r e götürülebilir.

Peki ö y l e y s e n e d e n o kökler,

m o d e r n i n s a n a hiç o l m a m ı ş gibi gö-

rünür? 2- Bu,

Büyük Sansür ile g e l i ş m e k z o r u n d a

zündendir. larını

sonuna dek yoketmeyi

Bu y a m a n y o k e d i c i , m a n l ı k t a eski

sınıflı

t o p l u m yü-

kökleri

bayraklaştırmıştır.

köleleştirici

gidiş,

kendi g ü c ü n e d e n k bir ya-

bilinçlere çıkarıcı ve üretici g ü ç l e r i n m o d e r n ge-

lişimine u y g u n c a y e n i d e n c a n l a n d ı r ı c ı durabilir

kalan

Kendini ve t a n r ı s a l l ı k l a r ı n ı y ü c e l t i r k e n , K o m ü n ' ü ve inanış-

bir z ı d d ı n a atlayışı

getirmeden

miydi?

K u t s a l l a ş t ı r m a g i d i ş i n i n son feci-bezirgan saltanatını

bütün

halkası

olan İ s l a m

m e d e n i y e t i ' n i n te-

kalleşliği v e k o r k u n ç l u ğ u y l a

hortlatan

E m e v i y e çağı, kaldırdı.

Peygamberlerin Allah

Evrencil

sistemini

hayattan

b e z i r g a n l ı k s ö m ü r ü s ü n e kılıf yaptı.

koparıp

rafa

Z a t e n bu yol ta-

rihsel d e v r i m l e r i o l m a m ı ş a d ö n d ü r ü ş ü n d e n beri açılmıştı. A r k a d a n gelen A b b a s i l e r , Selçuklular, O s m a n l ı l a r da aynı p r o s e l e r i yaşadılar. Modern

kapitalizm

Allah'ını dünyevi kunamadığı

laisizm

için, o b ü y ü k sansür,

v e s ö m ü r ü n ü n aracı gidiş

ise,

ile

evrensel

tefeci

bezirganlığın

i k t i d a r l a r ı n d a n a l a ş a ğ ı etse de g ö k s e l

iktidarına do-

m o d e r n ç a ğ d a da s ü r ü p g i t m i ş ezi

haline getirilmiştir.

Hele d o ğ u l u t o p l u m l a r d a

katmerlenmiştir.

3- Bu y ü z d e n k u t s a l l a ş t ı r m a l a r ı n kavranışı e r t e l e n m i ş , ilk halka ile son

halka

birbirlerine

Y i n e de

her ş e y e

k a r ı ş a r a k s e ç i l e m e z hale gelmiştir. rağmen

19.

yüzyılın

ikinci

yarısı

tümlüğü, düşünce devrimleri

atılımları

alanda

İş t a s n i f e t m e y e kaldı.

b i r i k i m l e r d o l u p taştı.

4- Böyle bir t a s n i f t e ilk d i k k a t ç e k e n

20.

bakımından verimli nokta,

yüzyıl

oldu.

madalyonun

Her

iki y ü z ü

olan şu g e r ç e k l i k oldu: a) B ü y ü k s a n s ü r l e g e l e n

gelişimin;

b) İlk halka ile son h a l k a ' n ı n aynı t e m e l l e r d e n y ü k s e l d i k l e r i halde, t a n ı n m a z hale gelip, d ü ş ü n e n başları bile k u r b a n e d e c e k k o n f ü z y o n i z me

boğulmuş oluşu. B u r a d a son h a l k a d a n a s ı l a c a ğ ı z , ç ü n k ü

prose o son

halkada

hem

k ö r d ü ğ ü m e d i l i r k e n h e m d e yazılı a y d ı n l a t ı m l a r a b e l g e l e r e ulaşmıştır. Mesela sadece Hâtem-ül

Enbiyâ:

"Son

P e y g a m b e r " sözü

bile kutsal-

l a ş t ı r m a p r o s e s i n i n var o l d u ğ u n u v e s o n u n a g e l i n d i ğ i n i ;

bundan sonra

A l l a h ' ı n v e P e y g a m b e r i n i n işlerini i n s a n l a r a d e v r e t t i ğ i n i ;

insan d ü ş ü n -

c e s i n d e v e t o p l u m u n d a yeni dığının A l l a h ve ve

d ö n ü ş ü m l e r y a ş a n a r a k g e r ç e k l i ğ e ulaşıl-

P e y g a m b e r k e l a m ı y l a açıklanışıdır.

Bu denli g e r ç e k ç i

öngörülüdür. Önce

insan t o p l u m u vardı.

Allah

insan t o p l u m u n d a n

çıktı.

Sonra

insan, A l l a h ' t a n y a r a t ı l d ı gibi oldu. A l l a h ' ı insan y a r a t t ı ğ ı halde, insanı y a r a t a n ı n A l l a h o l d u ğ u sanıldı. Bu nin

sanmanın

payını

veya

altında

aramamalı

kim yarattı

denli önemlidir.

Neden?

bir g e r ç e k l i k ,

mı? " H e r ş e y i

d o ğ a ve

insan

determinizmi-

insan y a r a t t ı " d e r s e k ,

insanı

diye s o r m a m ı z g e r e k m i y o r mu? İlk t o t e m tanrı

D o ğ a y a uzanır. " İ n s a n ı insan y a r a t t ı " s ö z ü n d e de bir

g e r ç e k l i k payı var e l b e t t e . A m a y i n e de bu

bir kısır d ö n g ü o l m a z mı?

" D o ğ a l s e l e k s i y o n " [ a y ı k l a n m a ] y a s a s ı b u denli önemlidir. Genel çekliktir.

m a d d e c i l e r için A l l a h ' ı i n s a n ı n y a r a t t ı ğ ı su g ö t ü r m e z bir gerA m a "İnsan

nasıl

o l d u d a A l l a h ' ı y a r a t t ı ? " s o r u s u n a yeterli

c e v a p a r a n d ı ğ ı , hele hele b u l u n d u ğ u s ö y l e n e m e z . İkincisi: A l l a h ' ı san y a r a t t ı y s a

(burada

rol

in-

o y n a y a n s o s y a l ve z i h i n s e l - p s i k o l o j i k me-

k a n i z m a l a r ı n ne o l d u ğ u bir y a n a ) " İ n s a n ı kimin ya da neyin y a r a t t ı ğ ı " s o r u s u n a yeterli c e v a p a r a n d ı ğ ı , hele hele b u l u n d u ğ u s ö y l e n e b i l i r mi? Buna d a g ö ğ s ü m ü z ü g e r e gere evet d i y e m e y i z . İşte ş u

kadar z a m a n d ı r D a r v i n i z m ,

maddecilik alanında

çarpışıyor yetmez

ne D a r v i n i z m M a r k s i z m l e , yı

bıraktık,

mazlar.

sentez

yukarıda

olma

bulamayız.

kadar zamandır Marksizm,

mi? d e n e c e k e l b e t t e . . .

Ancak

ne de M a r k s i z m D a r v i n i z m l e s e n t e z o l m a savaşını

d ü r ü s t ç e y a l ı n k ı l ı ç b a ş l a t m ı ş sayıl-

hoş g ö r ü l e b i l i r ise de

andığımız

şu

soruların

b u n s u z yani

cevaplarını

sentez olmaksızın

doyurucu

ölçülerde

arayıp

Belki buna v a k i t var, diyebiliriz. A m a ne D a r v i n i z m , ne de

M a r k s i z m kendi

içlerinde kendi

m a n t ı k buluş teori silsilelerini

(daima

y ü k s e l e r e k ilerleyen v e bir t e k s e n t e z e ulaşan g e l i ş i m l e r i n i ) t a m a m l a mış s a y ı l m a z l a r .

Elbette bu a l a n d a da s a v a ş l a r veriliyor.

D a r v i n i z m so-

mut b i t k i - h a y v a n g e n e l l i ğ i n d e n s o m u t h ü c r e mikro b i y o l o j i s i n e girdi. Marksizm, de

k e n d i n c e her y a n d a n

bilebildiğimiz

kaldı.

kadarıyla

Marks'ın ve

ilerletilemedi.

Engels'in

Teorik tapınç hecmeleri

içinde o l d u k .

Konu, ç o k genlikli maddenin

kanunları

gibi,

canlının

kanunları

üzerinde duruluyordu.

ilk t e m e l

c e v h e r filiziydi.

bütün

tarihin

nükleer verimlilikte

k ü ç ü k parçası A t o m ' u n

k ü ç ü k parçası k ü ç ü k parçası

ilk c e v h e r filizinin

Komün'ün parçalanış işlenmemiş

medeniyetlere çözülüş

kıyasıya d ö ğ ü ş d i y a l e k t i ğ i

yakalamamıza

par-

Hücre ç e k i r d e ğ i n i n

B a r b a r ( K o m ü n ) , insanın

medenilerin

gidişini

geri

bile k a v r a n ı p

içinde t e o r i y e d o k u -

hatta d e n e b i l i r ki

gidiş k a n u n l a r ı gibi, t o p l u m u n e n

men

çok d a h a

silsilesi

(atakları)

parçalanabilir en

kanunları veya barbarlarla

pozlarını v e r s e

Biz yıllar yılı bu b o ş l u ğ u d o l d u r m a s a v a ş ı

oldu.

çalanış

meşgul

Darvinizm'den

m a n t ı k buluş teori

n u l m a z kutsal t a b u kalındı. Çünkü

her ş e y l e

savaşta

yardım

ediyordu.

he-

İnsanlık

tarihi, t o p l u m b i ç i m l e r i n i n g e l i ş i m tarihidir. Ve bu gidiş ister i s t e m e z , tıpkı fizik ve biyoloji

kanunları benzeri

k a n u n l a r a uyar.

B u n d a şaşıla-

cak bir y a n a r a y ı ş ı m ı z , o l a b i l d i ğ i n e e s n e k olan s o s y a l o l a y l a r ı n içinde k a n u n l a r ı n s e ç i l e m e z o l u ş u n d a n v e onları y a ş a m a k t a n s e ç m e y e vakit ayırma gücünü bulamayışımızdandır.

Hatta o g ü c ü

b u l a n l a r ı n bile bu

y o l d a sık sık y e n i k d ü ş m e l e r i n d e n , y o l u n sarp o l u ş u n d a n d ı r . A n c a k bu

yol

sanılan

umulandan

çok daha

ce t o p l u m b i ç i m l e r i n i n g e l i ş i m k a n u n l a r ı n ı v e r m e z ; hukuksal,

sanatsal,

edebi,

zihinsel

proselerin

verimlidir. din gibi

peçelerini

Sade-

kültürel, kaldırıp,

g e r ç e k y ü z l e r i n i e l e ş t i r e r e k bu g e l i ş i m k a n u n l a r ı u y a r ı n c a g e r e k e n atılımlara yol Birincil lan

gösterici olan

kültürel-eğitimsel

zamanla

olabilir y e n i l e r i n i t e m e l l e n d i r e b i l i r i z .

devrimci o

stratejik görevlerin

yanıbaşında

ikincil

kadar k a p s a m l ı ve çok işimiz var ki;

birincil g ö r e v l e r haline g e l e c e k t i r ş ü p h e s i z .

ka-

bunlar

Belki de bazıları

ç o k t a n içice g e ç m i ş bulunuyor. A m a biz, onları a y ı k l a m a işine bile giriş e m i y o r u z . A n c a k "Tarih T e z i " m i z l e ilgili v e s t r a t e j i k a ş a m a m ı z ı n ö z v e

y e d e k güçlerini eğilmeden Din

gibi

kültürel

reçlerimizi olayların Bu daha

dolayısızca

etkileyen

konulardan

başlıcaları

olanlara

edemiyoruz. duran

zincirleyen,

ama

çok derin

ö l ç ü l e r d e de

kökleri

olan

bilinç sü-

kişilik h e z e y a n l a r ı n a

yol

açan

Bir

kere

m a d d e s i n i ele a l m a k t a n geri d u r a m a d ı k .

konu

bir y a z ı m ı z d a

kılıçlaştırılmışken

a n l a d ı k ki, T ü r k i y e gibi

doğulu

geri

şehit

edildi...

b ı r a k t ı r ı l m ı ş ü l k e l e r d e din;

s o s y a l kültürel ve psikolojik o l a r a k sağlı sollu pek çok kafanın m a s ı n a yol a ç a b i l e c e k ,

koparıl-

iliklere s i n m i ş bir konudur.

Şehit olmuş bir yazı y e n i d e n

diriltilebilir mi? Bu

imkansızdır.

Çünkü

" H a y a t " gibi bir kelimede dillenmiş bulunan tarihsel d e t e r m i n i z m hiç durmazken zihinsel d e v i n i m l e r i m i z de yerinde sayamaz. yazıyı y e n i d e n y a z m a k , deyim yerindeyse yeni sız kalır.

Bakış açılarımız hatta

İster istemez aynı

baştan diriltmek olanak-

literatürümüz bile

başkalaşarak konuyu

hayatın akışına paralelleştirir. Veya hayat bakış açılarımızı, en küçük deyimlendirişlerimizi bile etkileyerek, konuyu yepyeni boyutlara taşır-. Din

konusu,

daklarla

birçok k i t a b ı m ı z a t a ş m ı ş s o n s u z d e n e b i l e c e k dal

doludur.

Burada

Kur'an ve

Muhammed,

bir de

k a d a r ı y l a , bunların

ilk kökleri o l m a s ı itibarıyla "Hz.

ile

çalışacağız.

sınırlı

kalmaya

Dolayısıyla

insan

ilgisi

bu-

olduğu

İbrahim geleneği"

Allah'ı

nasıl

yarattı

v e y a insan insanı nasıl yarattı v e y a insanı y a r a t a n nedir? gibi s o r u l a ra,

somut İbrahim-Muhammed-Kur'an

cağız ki, bu

o l a b i l d i ğ i n c e s o m u t ve s a ğ l a m Çünkü

prosesi

içinde c e v a p l a r araya-

k o n u d a k i b a ş k a ç a l ı ş m a l a r ı m ı z a ve o l a b i l e c e k ç a l ı ş m a l a r a

kılına

bir b a s a m a k oluşturabilenim.

dokunulmamış,

değiştirilmeden

günümüze

dek gel-

miş yazılı en son en gelişkin kutsal kitap Kur'andır. H a d i s l e r - S ü n n e t l e r - İ n c i l - T e v r a t ve a r k e o l o j i k kazılar, ilk Irak

medeniyeti

(Sümer),

tabletler,

karşılaştırılarak yorumlanabilirse; linçlere ç ı k a r m a k d a h a

mitolojiler

Allah'ın

ilk

a k t ü a l i z e edilebilir ve

köklerine

medeniyetler, son

belge

ile

i n m e k ve

bi-

kolaylaştırabilir.

İnsan'ın aklı, zekası, önce aşırıca s o m u t keskin olaylarla doldu. Ve s o m u t , yalan bilmez d ü ş ü n d ü ve d a v r a n d ı .

Bu d ü ş ü n c e ve d a v r a n ı ş ı n ı n

potası, yine yalan bilmez kollektif insan a k s i y o n u : çıkagelmiş, doğanın

doğal

s o m u t s e l e k s i y o n olaylarının çe, v a h ş e t çağları düşünceden

aşılıp

Komün idi. D o ğ a d a n

bir eki olarak doğan gelişen

k o m ü n , keskin

ürünü oldu. Olaylar birikip t e k n i k geliştik-

barbarlığa

geçildikçe,

s o m u t g ü n d e l i k bellekli

soyut sentetik bellekli

düşünceye

geçildi.

Soyut sentetik

bellekli d ü ş ü n c e biriktikçe yeni t e k n i k keşifler yapıldı. T e k n i k ilerledikçe somut

olaylar aşırı

lunun

ilk tanrıları

birikerek soyut fikir sentezleri veya

dinleri

d ü ş ü n c e ve

hızlandı.

davranışları

İnsanoğgibi

yalın

keskin s o m u t l u k t a , y a ş a m l a r ı n ı n bir y a n s ı m a s ı oldu. Tanrısı da cenneti de c e h e n n e m i de y a n ı b a ş ı n d a hatta içinde a r a l a r ı n d a y d ı . Sınıflı t o p l u m : M e d e n i y e t l e r l e birlikte bu s o m u t din sistemleri de soyutlaştı, y a l a n l a ş t ı ,

gökselleşti. İlk köklerinden kopuk s e ç i l e m e z hale geldi.

Bu o kadar so-

yutlaştı ki, insan biriken bilgileri bilimleri ışığında O'nu y e n i d e n somutlaştırmak ve Çok

bilinçlere ç ı k a r m a k a ş a m a s ı n a

genel

şüncenin

bir

paradoks

diyalektiği,

davranmanın

göksel

yaparsak,

soyut d ü ş ü n m e ve aşırılaşmasının

somut

kaldı.

yaşamın

davranma;

dü-

soyut d ü ş ü n m e

d i y a l e k t i ğ i , S o m u t bilimsel yercil

düşünce ve d a v r a n m a veya t o p l u m u n oldu

girmek zorunda

ilkel

( k ü l t ü r l e r i n de) gidiş k a n u n l a r ı

diyebiliriz.

İnsanın

tezatları

maz-şaşırtıcı sizlerimizi

bile

ründürebiliyor. boğmadan

kuran

merakı) bazen

sentezleri

çıkaran

meraklarını giderecek;

rahat e d e m e y e c e k ; insanın

aklı

dek d a y a n a m ı y o r .

olmadık meraklar öldürebiliyor;

İnsan

huzur b u l a c a k , ç ü n k ü içinde

zekası

soyutluğa sonuna

ö l d ü r m e s e sü-

karanlıkları a y d ı n l ı ğ a

a y a k l a r ı n ı y e r e basan ruhu ve b e d e n i

(inanıl-

En yürek-

s o m u t l u k içinde

o s o m u t l u k ve y a l ı n l ı k

hayat buldu.

O gerçeği

bulmadan

ve o

g e r ç e k l i k içinde y a ş a m a d a n

ona

rahat

yok. Eşyanın tabiatı gereği bu. Niye alınıp d a r ı l a l ı m ki? Bu y o l d a insan gibi s a v a ş a l ı m yeter.

Hayvan

gibi

didişmenin

getirdiği

lerden d e r s a l a m a m a k b ö n l ü ğ ü n ü bile, d e v r i m c i l i k ,

şehit ve gazi-

K e m a l i z m v e şeri-

atçılık ö ğ ü n c ü gibi g ö s t e r m e k , sosyal h a y v a n l ı ğ ı m ı z a d e v a o l a m a z . V e halkımıza

reva g ö r ü l e m e z . . .

İnsan

sosyal

hayvanlarda

veya

toplumsal

bir y a r a t ı k

l e m e l e r değillerdir.

İnsanın

başka bir şey değildir. yen e v r i m s e l

içgüdüsü,

toplumsal

Her kişinin aklı,

insanın

gelenekleri

yeni

gidiş

"içgüdüsü"

ibaret zincirkanunlarından

k e n d i s i n d e n çok ö n c e d e n

k a n u n l a r ı y l a geriler v e y a

İ n s a n l a r kendi tarihini y a p a r k e n , kuşakların

ise,

b u l u n a n l a r gibi o r g a n c ı l d e t e r m i n i z m l e r d e n

işle-

ilerleyebilir.

geçmişin

kuşakların

mirasıyla yaparlar.

beyinleri

üzerine

birer

Ölü

kabus

gibi çöker. Hz.

M u h a m m e d de İbrahim geleneğiyle büyüdü. A m a aklını sadece

o gelenekle t ö r p ü l e m e d i . Yaşadığı olayları y o r u m l a y ı p y ö n e t m e k t e n geri durmadı.

G e l e n e k aklıyla

rasyonalizme g e ç e m e d i .

realiteyi veya

O'nu İbn-i

aklıyla

y o r u m l a d ı k l a r ı n ı ayırıp

Haldun 700 yıl sonra takdire şayan

bir laisizmle başardı. M u h a m m e d , laisizmini din geleneği içinde bilmeden saklayıp geliştiren

müslüman

c u m h u r i y e t ç i l e r gibi

davrandı.

İbrahim'in

tektanrıcılığını, bedevinin çoktanrıcılığına üstün ve akılcı tuttu.

Bununla

da kalmadı, işlediği tarihsel d e v r i m g ö r e v l e r i n d e ve olaylarında ulaştığı her akılcıl sentezi ayetleştirip tektanrı geleneğini geliştirdi. Muhammed leneğinin böyle

nakli

emrine

geleneksel

bilimi

s o k a r a k bilinçaltına

baştacı bastırdı.

edip akli

bilimleri

Tanrısallaşma

ge-

prosesi

icabettiriyordu.

A n c a k b u tek y a n d a M u h a m m e d , aklı

a m b a l e o l u r s a k yine g e r ç e ğ i

geleneğin

e m r i n e b a ğ l a r k e n , aklın

k a ç ı r m ı ş oluruz. ü z e r i n d e din

ka-

b u ğ u n u bilinç y e r i n e k o y a r a k , akıl g e l i ş i m i n i bir ö l ç ü d e z i n c i r e v u r m u ş o l u y o r d u . A m a din g e l e n e ğ i n i d e akılla y o ğ u r u p e v r i m s e l d e t e r m i n i z me, t a r i h i n gidiş k a n u n l a r ı n a b i l m e d e n y a k l a ş t ı r ı y o r d u . Bu d u r u m d a İbn-i dek m ü s l ü m a n li

bilimlerden

ilh...'den)

Haldun, M u h a m m e d ' d e n 7 0 0 yıl sonra, iliklerine

olduğu

halde,

(geleneksel

kurtarmaya,

aklı ve t a r i h s e l

teoloji

gidiş

bilimlerinden,

kanunlarını,

nak-

F ı k ı h - H a d i s - T e f s i r ve

laik o l m a y a ç a l ı ş a r a k , T a r i h

Bilimi'ni

kurmaya

kalkışır - . Biz t a r i h s e l m a d d e c i l e r , 600 yıl s o n r a İbn-i H a l d u n ' u bir a d ı m ö t e y e götüremez

miyiz?

B u n u n için iki işi bir a r a d a d e n e m e l i y i z : 1 - Nakli,

geleneksel

Muhammed'in, ruhunu

İbrahim Allahçılığının

Kur'an'ın,

şuur altında

kabuğu altında

işleyen

asıl t a r i h i n ,

gelişen

madde ve

bilinçlere ç ı k a r m a l ı y ı z .

2- B ö y l e c e m o d e r n i n s a n ı n , b u g ü n k ü bizlerin, bilinç altına bastırılmış din d u y g u l a r ı n ı n asıl e v r i m s e l k a n u n l a r a u z a n a n köklerini bilinçlere çıkarıp teolojik zincirlerimizden İslamın ken,

kurtulmayı

d e n e m i ş oluruz.

ilk filizleniş yıllarında, nakli din k a b u ğ u bilinç yerine geçer-

tarihin

gidiş

kanunlarını

s e z e r e k akılla

yorumlayan

Muhammed,

aklıyla birlikte tarihin k a n u n l a r ı n ı da ş u u r a l t ı n a bastırmış o l u y o r d u . nin ş u u r a l t ı n d a y a t a n şey,

böylece evrimin

deleri ve ruhu d e n e n şey o l u y o r d u .

kanunları, dinin asıl

Di-

mad-

Bunu ortaya ç ı k a r m a y ı d e n e m e k ,

g e ç m i ş dinler için de aynı şeyi y a p a b i l m e g ü c ü n ü k a z a n m a k olabilir. yüzden

Muhammed'in

tarihsel kılına

(geleneksel

determinizme yaklaştırma

dahi

dokunulmadan,

t e k t a n r ı fikrini, akılcılığını

bilmeden

sezilerde

bizzat k i t a p l a ş t ı r m a s ı ve

(tahrif e d i l m e k s i z i n )

geleceğe

iletilmesini

kurallaştırması, bu iş için b u l u n m a z d e ğ e r d e bir kaynaktır - . Hz. hin

M u h a m m e d ve Kur'an'ın en g ö k s e l

m a d d e ve r u h u n d a n

Evrim

dışında

samedani

hiçbir ş e y

[göksel]

b u y r u k l a r ı , en yercil tari-

uzak d ü ş s e l e r bile, Tarihi y a p a n olup

şeylerle

bitmediğine

göre,

gerçekler arasındaki

olabilir? T a r i h i n gidiş k a n u n l a r ı n ı y a ş a n a n ç a ğ a Nasıl dern

nakli

çağda

bilimlerini Dinin dern ruz.

bilimler akli

akli

bilimleri ş u u r a l t ı n a

bilimler v e y a

(teolojiyi) ş u u r a l t ı n a altında

daha

insanlardır.

söylenen, bağı

yazılan,

kurmak

nasıl

uygulamak sûretiyle. itmişlerse, ö y l e c e mo-

doğrusu

bilimsel

birikiş,

din

bastırmıştır - .

işleyen e v r i m s e l

insanın da dinsel ş u u r a l t ı n ı

kanunları

ortaya

koyabilirsek,

mo-

bilince ç ı k a r m a y a y a r d ı m e t m i ş olu-

B u n u v a h ş i ç a ğ l a r a ( m i t o l o j i l e r e ) d e k g ö t ü r ü r s e k , aklı z i n c i r e v u -

ran s a y ı s ı z din ve kültür k a l ı n t ı l a r ı n d a n a r ı n m ı ş ve t a r i h i n uyumu

kanunlarına

g e l i ş t i r m i ş oluruz.

Hemen gamber, örneğidir.

h e r k e s i n a n l a y ı p k a b u l e d e c e ğ i gibi,

kendi

çağının

her ö n d e r v e y a

otantik yaratığıdır ve

ibret

alınacak

Peybir

A y d ı n l a r ı m ı z bunu

pekala

bilirler a m a

ve fikir a d a m l a r ı n ı t a n r ı l a ş t ı r m a y a

iş kendilerine gelince, aydını

bayılırlar.

kendilerine de b u n d a n

pay çıksın. Hz. M u h a m m e d ' i a b a r t m a y a g e r e k yok, olduğu gibi ele alınsın!

Hayır ağıza bile a l ı n m a z . Şu

kadarını

Hz.

"Ma "Ben 2-

Muhammed'in

ene,

Bunda bir altbilince bastırma y o k mu?

işaret e t m e k l e işe b a ş l a y a b i l i r i z . illa

pek s e v e r e k s ö y l e d i ğ i sözü ş u y d u ;

beşerün

misliküm"

sizler gibi

insan

kişiden

Muhammed

yine

üzerine

olduğunu

başka

bir şey

basarak

değilim".

Peygamberlerin

sonuncusu

bildirmiştir:

"Hâtem'ül

en biyâ"

Bütün nakli A l l a h ç ı g e l e n e k l e r - m i s t i s i z m l e r bir y a n a , bu iki söz de; Muhammed'i

Peygamber yapan

bir şey o l m a d ı ğ ı n ı s e z e n Din da;

(Bilinç)

şeyin

kendi

çağından, tarihten

başka

d a h i y a n e akılcılık d e t e r m i n i z m c i l i k yatar.

kabuğu,

aklı,

d e t e r m i n i s t sezileri A l l a h ' a

bağlasa

alttan alta alt bilinç d e r i n l i k l e r i n d e o l a y l a r ı n gidişini s e z e r e k olay-

lara u y m a eğilimi yer alır. bilimadamı

bir-

birlerinden pek hoşlanmazlar. Sanatçı bilinçaltı d e m e k t i r genellikle;

Bu şuna

benzer:

Bilimadamıyla sanatçı, sanatçıyla

bili-

m a d a m ı ise bilinç demektir. pek hoşlanmazlar. Bilinç bilinçaltını

Çünkü bilince

Bilinç, bilinç altından, bilinçaltı da bilinçten

ikisi

çıkardıkça

birbirlerine zıt d ü ş m a n

kardeştirler.

O'nun

bilinçaltı az

işini

bitirir ama

y a m a n değildir; alttan alta bilincin k u y u s u n u k a z m a k için pusularda kriz bekler.

Bilinç,

bilimsel

bütünlüğü

kesin

biçimlerde

kurdukça

bilinçaltı

pes ederek uysallaşır. A n c a k o z a m a n o bilim a d a m ı y l a sanatçı ve sanat arasında bir a n l a ş m a sağlanabilir. Sanatçı da sentez olma yolu açılır. İşte bu a ş a m a y a

bu tür bilince y a k l a ş t ı k ç a

Bilim ile sanat ikiyüzlülüğü aşıp barışır-.

kadar, bilinç, b a s t ı r m ı ş o l d u ğ u s a n a t ç ı bilinçaltını

biliminde bilmeden yansıtırken;

sanatçı da yine b i l m e d e n b i l i n ç a l t ı n d a

bilimi yansıtır - . Çünkü

bilincin

bilinçaltı o l m a k s ı z ı n ;

zın y a ş a y a m a y a c a ğ ı gibi;

bilinçaltının da bilinç o l m a k s ı -

bilim s a n a t s ı z , s a n a t da bilimsiz o l m a z . A m a

ne çare ki iktidar s a v a ş ı bilinç lehine g e l i ş m e d e n bu s a v a ş d u r m a z . Antik çağda altına bastırdı. tırdı.

iktidar d i n d e

Bunu a n c a k , tarihi

çözüme kavuşturabiliriz; Muhammed

idi,

bilinç,

yerine

geçerek

kendine

işleten

budur.

P e y g a m b e r l i ğ i y a k ı ş t ı r s a d a g i d e r e k kendisini

P e y g a m b e r y a p a n şeyin tarihi kendisi

gibi

bilinç

k a n u n l a r bilindikçe kesin e g e m e n bir

denenmesi gereken

olaylar o l d u ğ u n u

k u v v e t l e sezdi.

h e r k e s gibi T u r h a l l ı bir hallı insandı. Ve m e d e n i y e t her yanı sezdi.

bilimi

M o d e r n ç a ğ d a iktidar bilime geçti, dini bilinçaltına bas-

ülkücü

kişiliklerin

kalmayacağını

O da

kapladıkça

çıkamayacağını

Dini P e y g a m b e r l i k l e r i n de s o n u g e l m i ş t i . . .

Bu determinist seziler alt bilincinde işliyordu. Tıpkı sanatçıdaki gibi!..

BİRİNCİ BÖLÜM ALLAH-İBRAHİM-MUHAMMED-BİLİM

BİRİKİM

İBRAHİM

BİLİMİ VE T A R İ H İ N

İLE

İnsanlık tarihinin rimsel

yorumları

çağlarıyla ilgili

ilgili

yazısız v a h ş i

ilerletecek

belgeler,

a r k e o l o j i k kazılar;

okunması,

BÜYÜK MİRASI;

MUHAMMED çağlarına

birikimler yaptı.

karanlık

kalan

ait b e l g e l e r bile, Yine

antik

yazısız

ev-

barbarlık

medeniyetler tarihiyle

t a b l e t l e r i n eski çivi y a z ı l a r ı n ı n ç ö z ü m l e n i ş i y l e

konulardaki

arkeolojik yorumlar,

iletişim a ğ ı n ı n e v r e n c i l

inanılmaz

donanımı ve

birikimler

yaptı.

Günümüzdeki

hızlanışıyla

da bu

b i r i k i m l e r h e m e n h e r k e s e u l a ş a b i l e c e k y a k ı n l ı ğ a geldi.

Bu d u r u m d a evrimcil görüşlerin sıçrama y a p m a m a s ı düşünülmezdi.

İster i s t e m e z , bu b i r i k i m l e r i n

v e r s i t e ç e v r e s i n d e olsa

ü z e r i n e o t u r a n batılı a y d ı n l a r ı n üni-

din y o r u m l a r ı

maddeci

T e v r a t ve İncil'in S ü m e r ' d e k i k ö k l e r i n e kadar inildi. 16. y ü z y ı l l a r a kadar iniyordu. A n c a k bilgilerin

bir ivme

kazandı.

Bu g ö r ü ş l e r 12. ve

Daha da geliştirildi.

üst üste y ı ğ ı l m a s ı ,

gerçekten

onları

bilince çıkar-

m a k a n l a m ı n a g e l m i y o r d u . Asıl ö n e m l i olan, T a r i h i n gidiş k a n u n l a r ı n ı b u l m a k v e y o r u m u n u b u k a n u n l a r a g ö r e y a p m a k idi. V e d a h a ö n e m l i s i hayatı

bu k a n u n l a r a göre y e n i b a ş t a n ö r m e k idi.

Bu z a r u r e t l e r e u y u l a m a y ı n c a y a z a n ve s ö y l e y e n l e r i n ne y a z d ı k l a r ı n ı ve ne s ö y l e d i k l e r i n i u n u t a b i l i r l e r d i . kendi

kanunları

Kültür,

kuru

kendileri bile

Doğal o l a r a k hayat

m e r k e z i n d e m ü d a h a l e s i z akıp g i d e r d i . bilgiler ( k ü t ü p h a n e l e r )

kırkambarı

değildir.

Ekonomi

t e m e l l i bir t o p l u m s i s t e m i n i n o t e m e l l e r d e s ı m s ı k ı bağları b u l u n a n çatı hatta g ö v d e y e u z a n a n

katlarıdır - .

Bu y ü z d e n kuru bilgiler h a y a t l a ilgisi

kalmadığı ölçüde uçup gider-

ken, h a y a t ı n k a n u n l a r ı bizzat hayatı o l u ş t u r d u ğ u için her insanın iliğine k e m i ğ i n e b ü r ü n e r e k y a ş a y ı p giderler.

İşte kültürün

bilince çıkarıl-

ması, h a y a t ı n k a n u n l a r ı n ı n bilince ç ı k a r ı l m a s ı t e m e l i n d e kalıcı a d ı m l a r a t a b i l i r s e ve kazanabilir.

bilince ç ı k a r ı l a n l a r a Kültür y e n i

Kur'an'daki

Allah

ayak uydurabilirse

sistemi,

kendinden

T e v r a t ' t a n değil, e n eski O r t o d o k s Hz. dır.

zaferler

hemen

İncil

İbrahim geleneğinden alınma-

Ç ü n k ü T e v r a t ve İncil'in y a z ı l a r ı değil a m a

y a n asıl t e m e l

ilerletici

b a ş t a n bir s i s t e m k u r a b i l i r s e kültür olur.

Musa ve İ s a ' y a y a n s ı -

ruhu y i n e İ b r a h i m g e l e n e ğ i n d e n alınmadır.

Fakat h e p s i n i n A l l a h s i s t e m i n i y o r u m l a y ı ş ı farklı farklıdır. tek Allah'a inanmakla görevleri

başka

birlikte y a ş a d ı k l a r ı

başkadır. Ve her insan gibi o n l a r da

b i r i k i m l e r i y l e d ü ş ü n ü p davranırlar.

Hepsi bir

koşullar b a k ı m ı n d a n t a r i h s e l kendi ç a ğ l a r ı n ı n

B u ö l ç ü d e ayrılıklar a d ı m a d ı m ge-

liştirimler olur. Hz. öncesi

İbrahim zamanı,

k a b a c a z a m a n ı m ı z d a n 4 0 0 0 yıl

1900 yılları.

Musa z a m a n ı , z a m a n ı m ı z d a n

bir z a m a n öncedir.

Hz.

İsa ö n c e s i

1300.

Hz.

öncedir.

İsa

3 0 0 0 yılı a ş k ı n

Isa Z a m a n ı , z a m a n ı m ı z d a n

2000 yıl öncedir. Hz.

M u h a m m e d Zamanı, zamanımızdan

1400 yıl

İ b r a h i m ile M u h a m m e d a r a s ı n d a en a z ı n d a n

kadar öncedir.

2500 yıllık bir z a m a n

farkı bulunur. Bu ç a ğ l a r farklıdır. Her çağ, t o p l u m biçimleri g e l i ş i m kanunlarının yepyeni

açılımlara

v e y a a l t ü s t l ü k l e r zincirini

girdiği

kapsar.

hatta

başkalaştığı

bir a l t ü s t l ü ğ ü

O y s a İ b r a h i m ile M u h a m m e d z a m a -

nı a r a s ı n d a bir çağ değil birkaç çağ farkı vardır - . İbrahim

h e n ü z a n t i k tefeci

masını y a ş ı y o r d u .

bezirgan

medeniyetlerinin

I r a k - M ı s ı r - H i n t v e Çin tefeci b e z i r g a n

L O K A L aşa-

medeniyetleri

kendi içlerinde b i r b i r l e r i n e pek a ç ı l a m a y a n , ticaret y o l l a r ı y l a bağlı a m a geliş gidişleri

a n c a k ç o k zor k o ş u l l a r d a ,

altında yapabiliyordu.

Aralarında

k e r v a n l a r l a askeri

barbar t o p l u l u k l a r ı n

korumalar

ölümcül

leri b u l u n u y o r d u . S a d e c e O r t a T i c a r e t Y o l u en işlek o l a n ı y d ı . Güney Ticaret yolu

pek işlek değildi. V e

denecek yavaşlıkta

lokal g e l i ş i y o r d u .

deniyetler çağına açılmaya

medeniyetler henüz BİTKİCİL

Daha aşama

hareketli

H A Y V A N C I L me-

henüz Grek medeniyetiyle

hazırlanıyordu.

Oysa

Muhammed

aşamayı dı.

geçilmemişti.

bend-

K u z e y ve

çoktan

İslam

zamanında tefeci-bezirgan

aşmış,

Medeniyeti,

Muhammed

evrencil

aşamaya

E V R E N S E L tefeci

aşamayı,

Kur'an'ın

medeniyetleri

geçmeye

bezirganlık aşamasını

Arabistan'da

lokal

hazırlanıyorlar-

iktidar

açtı.

olmasıyla

temellendirdi. Medeniyetler

arasındaki

barbar

toplulukların

t o p l u m a ) ç ö z ü l ü ş l e r i n i h ı z l a n d ı r a r a k ve tabii leri ve

de c a n l a n d ı r a r a k , medeniyetlere

Tarihin Hz.

kontenjanında

Muhammed'in

öngörüsü

medeniyete

işlek b i ç i m d e

Tefeci-bezirganlık evrensel

birbirlerine

çağına

m e d e n i y e t e g e ç e b i l e c e k kent k a l m a d ı .

bu tarihsel

görevini

(sınıflı

bu s a y e d e m e d e n i y e t ulaştı. Böylece

kavrayarak "Son P e y g a m b e r "

g e r ç e k oldu.

Peygamberlik, Orijinal

antik t i c a r e t y o l l a r ı n ı

bağladı:

bilhassa

kutsal

kitap

inmiş P e y g a m b e r l i k ,

Kentten

m e d e n i y e t e g e ç e c e k b a r b a r t o p l u l u k l a r ı n yaratığıdır.

Arabistan

barbarlığı

Habeş-İran-Bizans-Hint (durgunlukla)

ve ve

kuşatılmıştı.

tefeci-bezirganlığı, uzakta Orta ve

olsa

çökkünleşen Çin

Mısır-

medeniyetleriyle

Kuzey T i c a r e t Yolları

yerler-

de tıkanmıştı.

Onlara düşen,

Okyanusu'na

açılan

hemen

Kızıldeniz

Güney Ticaret Yolu

idi.

U m m a n ' a ve

O yolu

kullanıp

Hint

birikim

y a p a b i l i r l e r ve O r t a ile K u z e y t i c a r e t y o l u n a h u r û c [çıkış, ç ı k m a ] e d e bilirlerdi.

Önlerinde

çürümeye başlayan

bir t e k e n g e l

zirganlar topraklarını ve

bedevileri, bu

kaptırmış

Medine

sezilerini

Muhammed'den

hemen

her a y e t i n d e

lacağının bildirilmesi; Allah alacağımız

deniyete geçilmişçe,

ileri

hızlı.

esnafları

bedenlerin-

mala,

mülke,

Çünkü

Hat-

medeniydiler.

medeniyete tapmanın,

cehennemcil

gazabıyla

cezalandırı-

budur:

Medeniyete geçen

Medeniyete sevkedilmiyor;

medeniyetin,

barbarlara

daha

kendilerinden önceki

ç o k me-

medeniyetler

için A l l a h

hükümleri

M u h a m m e d z a t e n g ö r ü y o r v e yaşıyor. A r a b i s t a n

medeniyete

geçmekte

kendisinden

daha

çıkarcı

daha

M u h a m m e d 4 0 ' ı n a k a d a r y o k s u l l u ğ u d a z e n g i n l i ğ i ile d ü n y a ah-

valini

(medeniyeti)

arıyor. yor.

köylüleri,

gerçekçi

gibi ş a ş a a v e z u l ü m içinde ç ü r ü y ü p y ı k ı l m a m a s ı barbarlığı

doğarken

korkusu ve sisteminin daima hatırlanma-

bir d e r s d e

medeniyet özendirilmiyor.

hatırlatılıyor.

daha

ruhlarında ve

daha

medeniyet çöküşüyle ve Allah'ın sından

Mekke'nin

v e başarı a z m i y l e t e ş k i l a t l a n m a k t a g e c i k m e d i l e r .

konuda

Kur'an'ın

tefecilere

Muhammed'in

de d u y m a k t a ta

vardı:

Ebu-Sufyan tefeci-bezirganlığı. Yoksul tefeci-be-

bildiği,

de yaşayıp kaybettikçe

doymuş, özlediği

artık

komün

maneviyat

hümanizm

k o l l e k t i v i z m i n e sarılı-

Kur'an o b e z e y i ş l e r l e doludur. B u r a d a kısaca b i r i k i m a ç ı s ı n d a n yararlı o l m a k l a birlikte kafa karış-

tıran iki

u z m a n a işaret e d e l i m .

B u d u r u m d a T e v r a t ' ı n İncil'in v e Kur'an'ın, S ü m e r k ü l t ü r ü n d e n alınma gelenek olduğunu belgelemek, İbrahim-Musa-İsa ve Muhammed'in gizemini (şuuraltını) ve yaşadığı t o p l u m biçimlerini açıklamaz.

Dolayı-

sıyla d i n l e r i n m a d d e ve ruhu ( g i z e m l i ş u u r a l t ı ) a n l a ş ı l m a z kalır. dürtüler,

toplumsal

kişisel

hezeyanlarla

bütünleşerek,

Mistik

insanlığın

irili ufaklı alçaltıcı zincirleri o l m a y a d e v a m ederler. J a m e s G e o r g e Frazer'in ikinci

yarısından

itibaren

19. y ü z y ı l s o n u n d a y a p t ı ğ ı n ı , 20. Samuel

Noah

Kramer,

yüzyılın

İlk Irak M e d e n i y e t i

S ü m e r ' d e y o ğ u n l a ş a r a k y a p m a y a çalıştı. A m a b u n u d a h a ö n c e Berosse Tarihi ve A n d r e P a r r o t ' u n S ü m e r Tarihi y a p m ı ş t ı Y i n e de her iki ç a b a da boşa g i t m e d i . bar hatta v a h ş i t e m e l l e r i n e işaret etti. Sümer'deki

k ö k l e r i n e işaret etti.

1890 A s t u d y in C o m p a r a t i v e m e r " Paris, 1960 - S.

[J.

bile...

Frazer, bütün kültürlerin bar-

Kramer medeniyet kültürlerinin G.

Religion,

Frazer, T h e G o l d e n London

Baugh,

- A n d r e Pavrot, "Sü-

Kramer, L ' H i s t o r i r e c o m m a n c e â S ü m e r ,

1959 - V. G. C h i l d e , L ' O r u e i n t p r e h i s t o r i q u e , Paris, 1953] A n c a k her ikisi liklerini

gösteren

de b e l g e l e r i n t o p a r l a n ı ş ı ve k a r ş ı l a ş t ı r m a l ı karmaşık birikimlerden öteye geçemediler.

paralel-

Ç ü n k ü t o p l u m biçimlerinin g e l i ş i m k a n u n l a r ı y d ı asıl olan.

Kültürler

o k a n u n l a r a k o p m a z bağlarla bağlı etki tepki içinde g e l i ş i y o r l a r d ı .

Ka-

nunlar ele g e ç m e d e n hangi kültürün n e r e d e ve ne z a m a n hangi s e b e p l e ortaya çıkıp battığı v e y a

b e n z e r paralelliklerle ortaya ç ı k a r k e n ,

neden

b e n z e r paralellikler içinde battığı ve y e n i d e n ortaya çıktığı b i l i n e m i y o r du.

O zaman

gelişim

kanunlarını

ne işe y a r a y a b i l i r d i ? T o p l u m

bulmadan

bilgileri

biçimlerinin gelişim

y a r a y a b i l i r d i . Ve buna y a r a d ı .

üst üste y ı ğ m a k

kanunlarını

bulmaya

Bu y ü z d e n bu tür bilimler birikim bilimi

o l m a k t a n öte g e ç e m e d i l e r . A n c a k bu birikimler o l m a d a n da asıl k a n u n ları

arayıp

bulan tasnif bilimi

diye birikim ile tasnifi nelim: Hz. ğı

Farklı

kendini

ortaya

koyamazdı.

böyledir

k a r ı ş t ı r m a m a l ı y ı z . İ b r a h i m ile M u h a m m e d ' e dö-

çağlar farklı s e n t e z l e r g e t i r m i ş t i r d e m i ş t i k .

M u h a m m e d ' i n y a ş a d ı ğ ı çağ ve bu ç a ğ ı n d e t e r m i n i z m i y l e aldı-

bilgileri y o r u m l a y ı ş ı ve u y g u l a y ı ş ı

farklı oldu.

Kabaca

uyguluyorlardı.

bu y ü z d e n

Hz.

İbrahim'den çok

bakıldığı z a m a n , aynı A l l a h s i s t e m i n e i n a n ı y o r v e

Ama

bilgileri,

yıl s o n r a ve antik ç a ğ l a r ı n

yorumlayış ve

uygulayış

(en

b a ş k a l a ş ı m ı n , alt ü s t l ü ğ ü n e ş i ğ i n d e ) ş ü p h e s i z ki aynı k a l a m a z d ı . Sümer'deki

din

anlayışı,

2000

içinde kutsallar çağı o l a r a k a n ı l a b i l e c e k bir Hz.

İbrahim'de

başkalaşmışsa,

Nasıl

Muhammed

ve K u r ' a n ' d a da ç o k f a r k l ı l a ş m ı ş t ı . B u b a ş k a l a ş ı m , kalite sıçrayışa, A l l a h s i s t e m i n e b a k ı l a r a k y ü z e y s e l bilgi y ı ğ ı l ı m ı v e k a r ş ı l a ş t ı r m a l a r l a di. T a r i h s e l

gidişin

olabilir hale

getirilebilirdi.

Muhammed,

(Aristo m a n t ı ğ ı y l a )

aydınlatılmasıyla

komünün

ele geçirilip,

kolektif a k s i y o n

ruhunu

çözümlenemez-

g ü n ü m ü z d e yararlı iliklerine d e k y a ş a -

y a n b e r r a k zekalı, g e r ç e k c i aşiret ç o c u ğ u y d u . "El E m i n " ü n v a n ı n ı g e n ç y a ş t a a l a b i l e c e k kadar d ü r ü s t , düşen

her

olayı

sentezlere

saf, t e m i z idi.

ulaştırabilme

Berracık çocuk beynine

yeteneğini

e v r e n c i l çelişkiler (ticaret yolları) içinde y e t i ş m i ş t i . olayı y o r u m l a m a k t a n v e

hükme

bağlamaktan

geliştirebilecek

Bu y e t e n e ğ i n i , her

çekinmeyen cesaretiy-

le, P e y g a m b e r l i k : T a r i h s e l d e v r i m s ı r a s ı n d a (23 yıl b o y u n c a ) d a h i y a n e ö n g ö r ü l e r e v e a y e t l e r e s ı ç r a t m a k t a n geri Bu

gerçekçi

bilimsel

durmadı.

s e z i l e r e d e n k d ü ş e n y o r u m ve

kararları,

el-

bette Hz. İ b r a h i m ' i n A l l a h g e l e n e ğ i y l e ç e l i ş e c e k t i . S k o l a s t i k eski A l l a h s i s t e m i n i a p a ç ı k b o z a m a s a d a kendi içinde A l l a h ' ı kavrayışını, y a ş a d ı ğ ı v e y o r u m l a d ı ğ ı t a r i h s e l d e v r i m olayları

paraleline sokarak alabildiğine

i n s a n c ı l l a ş t ı r d ı . T a r i h s e l d e t e r m i n i z m e y a k l a ş t ı r d ı . Y a ş a d ı ğ ı çağ, a n t i k T a r i h i n orijinal m e d e n i y e t l e r i n i n s o n u n u m ü j d e l i y o r d u . göçebe barbarların

medeniyet rönesansları

B u n d a n sonra,

çağı a ç ı l a c a k a m a

d e c e e s k i n i n y e n i d e n c a n l a n a r a k bir a d ı m d a h a

b u sa-

ileriye g i d i l m e s i n i v e

modern Sosyal Devrimler çağının açılmasını hazırlayacaktı.

Bu yüzden

M u h a m m e d , tarihin ranamazdı.

büyük mirasının yaratığı

olarak başka türlü

ğı gibi y o r u m l a n a m a m a s ı Olsun denemez.

büyük mirasına

ihanet olur.

Küçük ihanetlerimizin ve yenilgilerimizin

ise, t a r i h i n

bile, t a r i h i n

b u y a n l ı ş y o r u m l a n ı ş l a r ı n a gidiş k a n u n l a r ı n a aykırı za bağlı kaldığını u n u t m a m a l ı y ı z . Allah'ın kanunlarına

her

Allah'ın 45.

51. a y e t :

kazandığıyla

cezalandıracak.

Haberiniz

olsun

ki,

seridir."

ayet:

"Kendi

özlerine

leştirildiniz, ti;

nefsi

hesabı

pozisyon almamı-

Kur'an'ın her z a m a n hatırlattığı gibi

karşı g e l m e n i n her z a m a n bir cezası vardır...

14. İ b r a h i m S û r e s i Allah

dav-

M u h a m m e d v e Kur'an'ın o l d u ğ u gibi, t a r i h i n O ' n u y a r a t t ı -

zulmedenlerin

onlara

sizlere

(Ad

netliğimiz

örnekler

(nasıl

getirmiş

Semud

gibi)

yurtlarında

cezalandırdığımız)

sizce

yer-

bilinmiş-

idik."

15. Hicr S û r e s i , 23. a y e t : "Ancak

biz

diriltiriz,

biz

tarihsel determinizmin

öldürürüz,

biz

kanunlarıdır.

kalırız."

[Kalıcı

olan

sadece

M a d d e v e m a n a o n d a n gelir o n a

döner.] 96. A l â k S û r e s i , 8 . a y e t : "Dönüş

Rabbi'nizedir."

99. Z i l z a l [ Z e l z e l e ] S û r e s i , 7 ve 8. a y e t l e r : "Kim

bir zerre

denli

iyilik

"Kim

bir zerre

denli

şerre

yapmışsa sapmışsa

bulacak

onu"

bulacak

onu"...

K u r ' a n ' d a n y ü z l e r c e yıl sonra, y a ş a m ı n ı t a r i h s e l m a d d e c i l i k t e s a v a ş a r a k g e ç i r m i ş bizim d e y i ş l e r i m i z l e , tesadüf sayılabilir

Kur'an

ayetlerinin

paralelleşmesi

mi?

S a d e c e bizim değil, bu ve benzeri

nice a y e t i n m o d e r n i n s a n a bile

hâlâ s e m p a t i k g e l m e s i , s e m p a t i k l i k t e n öte; y a k ı n , insancıl, akılcıl, diyalektiğe uygun gelişinde, daha gerçekçi yorumlar aramamalı "İnsan"a İnsan

ameli

gösterilecektir. "[Zilzal,

n e işlediyse o n u n l a ö d ü l l e n i p c e z a l a n d ı r ı l a c a k t ı r ;

güzeli

Kur'an

bulacak

onu!"

Gerçekten

deyişiyle [Zilzal,

"Kim zerre

ağırlığınca

mıyız?

ayet] hayıra

veya daha

ve şerre sapmışsa

7-8]

de öyle

değil

midir? T a r i h s e l

determinizm,

kendi

ka-

n u n l a r ı n a u y m a y a n l a r ı ö n c e v e s o n r a ardı a r k a s ı k e s i l m e z m e s a j l a r ı y la uyarır;

dersini a l a m a y a n l a r ı n s o n u g e r ç e k t e n c e h e n n e m c i l ateşler

kadar y a k ı c ı

devrimler,

karşı

d e v r i m l e r ve

s a v a ş l a r olur...

Savaşlar

ve d e v r i m l e r bu

kadar ö l ü m c ü l ve dirimcil, y a k ı c ı - y a ş a t ı c ı

bile dersini a l a m a m a n ı n c e z a s ı Toplum

b i ç i m l e r i n i n gelişimi

bir asır oluyor.

Morgan,

yeni

birikimler de

Ama

hâlâ

nıyor...

tarihte

Hz.

nasıl

yine yüz

yıldır

aramak,

İ b r a h i m ve

çözümlenemezse,

k a b a c a d a olsa

M a r k s ve

kanun

Hz.

o toplum

uyarılardan

ne ola ki? Y a ş a y a m a m a k s ü r ü n m e k ! Engels'ten

keşfedileli beri,

kütüphaneleri o l m a d ı k işe

konu

neredeyse üzerindeki

müzeleri

doldurdu.

g i r i ş m e k gibi

Muhammed'in yaşadığı toplum biçimlerinin

denk düştüğümüz

karşılabiçimleri kültürleri

aydınlatabilir?

İ b r a h i m , aşağı barbar a n a h a n l ı k t a n k u r b a n l ı k koç k e s e n orta g ö ç e be b a r b a r l ı ğ a ve Kabe'yi kadar b ü t ü n

kurup kent t o h u m u n u atan y u k a r ı b a r b a r l ı ğ a

komüncül t o p l u m biçimlerini

la y a ş a m a k l a Anadolu'ya,

300-500

kişilik aile e f r a d ı y -

k a l m a z , ilk Irak m e d e n i y e t i S ü m e r k e n t l e r i n d e n

kalkıp,

savunmalar eşliğinde bezirganlık yaparak göçerken,

lararası

m e d e n i y e t l e r i de tanır-.

netiyle,

m e d e n i y e t i n sınıflı t o p l u m u :

İlkel sınıfsız t o p l u m : Düşman

kıta-

Kankardeş cen-

kardeşler cehennemini,

en c a n a l ı c ı ö z e l l i k l e r i n d e n k a r ş ı l a ş t ı r m a l ı o l a r a k iliklerine d e k hisseder. A m a A ş a ğ ı B a r b a r v e O r t a B a r b a r t o p l u m (ve kültür) kökleri O ' n u daima geri çeker. Ne kendisi, ne de kardeşi oğlu Lut, ç e v r e m e d e n i y e t l e r e yeni bir diriliş ( r ö n e s a n s ) v e r e b i l e c e k g ü ç t e değillerdir. Y e n i orijinal bir medeniyet yaratacak yukarı

B a r b a r (kent) a ş a m a s ı n ı d a h e n ü z t o h u m

o l a r a k içlerinde f i l i z l e n d i r m e k t e d i r l e r . Sınıflı t o p l u m c e h e n n e m i y l e kuşatılmışlardır. T e k ç a r e y i Arabistan Yarımadasına lurlar.

Hz.

denen

sınıflı

İbrahim'in topluma

işlek o l m a y a n t e n h a bu

Güney Yolu

üzerindeki

kent t o h u m u n u s a k l a y ı p g e l i ş t i r m e k t e bu-

mucizesi,

komüncül

g e ç i r m e k değil,

kankardeşlerini

medeniyetten

medeniyet

koruyarak aşağı

b a r b a r l ı k t a n orta g ö ç e b e b a r b a r l ı ğ a g e ç i r m e k v e kent: Y u k a r ı tohumunu Hz. tan

M u h a m m e d ise, İ b r a h i m a t a s ı n d a n 2 5 0 0 yıl

kentleşmiş Arap toplumunu Güney Ticaret Yolu

yete geçirmekle temellerini

kalmaz;

uzun

ömürlü

kadar s o n r a çoküzerinde

medeni-

bir m e d e n i y e t y a r a t a b i l m e n i n

atar...

Bu k a d a r c ı k bir t a r i h s e l s e n t e z e u l a ş a m ı y o r s a k eğer; dolusu

barbar

içlerinde f i l i z l e n d i r m e k o l m u ş t u r .

uzmanlıklarımız,

araştırmalarımız,

onlarca

kütüphaneler

yıllık nasırcıl:

Dö-

nüp d ö n ü p aynı şeyi o k u y a n e m e k l e r i m i z ne işe y a r a r ? "Bu t a r i h s e l gelişi la;

k a b a c a o l s u n s e n t e z l e ş t i r m e m e k " s ö z ü bile faz-

hâlâ bu tür y o r u m l a r a y ö n e l i ş , bu tür y o r u m l a r d a y o ğ u n l a ş m a bile

yok

denebilir.

Tartışmalar

yönde

yerli y e r l e r i n e oturabilir;

gelişebilirse,

Peygamberler veya

dinler d e

g e r e k s i z t o p l u m s a l ve kişisel h e z e y a n l a r kısa

kesilip ü r e t i m ve y a r a t ı c ı l ı k y a r ı ş ı n a geçilebilir.

Artık erüdüsyon

[yığma

bilgi]

kırkambarlıklarını

aşmanın

zamanı

geldi de geçiyor. Su,

kaynama

harlaşma

noktasına

gerçekleşir.

tüketmeden

ulaşınca

Sürekli

b u h a r elde

(yeterli

basınç da o l m u ş s a )

kaynatmanın

etmenin

daha

alemi

verimli

yok,

yollarına

değirmen taşlarının arasında öğütülecek tane çoktan ğirmeni

döndürüp

ekmek yapmaya "Bugün

sizin

taplarımı)

taşları

yıpratmanın

busuyu

bakmalıyız;

u n o l m u ş s a , de-

akıllıca

bir y a n ı

yok,

(kutsal

ki-

geçmeliyiz. için,

dininizi

tamamladım

Sûresi, 5/3.

boşuna

artık

olgunlaştırdım

size

din

size

olarak

nimetimi

İslamı

beğendim."

(Maide

birikimlerin

yeterli-

ayet)

Beğenmediğimiz liğini sezmişti. lar alanında

Muhammed,

kendinden

Bu birikimler, sadece paygamberler, dinler, kutsal kitap-

değildi,

her alandaydı.

Zaten

her alan,

kutsal

P e y g a m b e r öyküleri içine girmiş bulunuyordu. Veya

kitaplar ve

dinli dinlerin

nüfuz

edip içine a l m a d ı ğ ı bilgi alanı yoktu. Sadece yeni çağın yeni sentezlerini içinde

hissedebilecek gücü

kendisinde

bulabilmesi

yeterli

olabilecekti.

Başlayınca arkası gelebilirdi. Çok g e ç m e d e n , Medine'nin kendisine kucak açmasının (Hicretin) 7. yılında kendisinin en son P e y g a m b e r o l d u ğ u n u ve en olgun dini y a r a t m a görevinde o l d u ğ u n u bütün hücreleriyle hissetti... İnsanın lerce yılda

kendisini

b ö y l e s i n e zorlu

bir g ö r e v e a t a m a s ı

bir g e l e n t o p l u m s a l y a r a t ı m ı n

işidir.

elbette y ü z -

A n c a k kişilerin

kendi

özel güçleri, t o p l u m a r a ğ m e n ileri atılış d i n a m i z m l e r i hiç mi yoktur. Bu gücü

hepimiz

yonlarımızda.

k u l l a n ı y o r u z a s l ı n d a . A m a çıkarcı Bir de

sentez yapabilme

n a h o ş bilinçaltı

gücümüzde

denemeliyiz

aksiken-

dimizi.

B i r i k i m l e r her alana yayılıyor. S ü r a t şaşırtıcı. Yaratıcı d o ğ u m l a r

yeterli

değil, d a h a d o ğ r u s u y o k d e n e c e k kadar az...

PRATİK VE TEORİK İHTİYAÇLARIN

BAŞKALAŞTIRIP

SAĞ LAM L A Ş T I R D I Ğ I T A N R I

Hiç d ü ş ü n d ü k mü? A ş i r e t i n s a n l a r ı n d a n sine girmiş, " B a t ı l aklımıza

ters

FİKRİ

kalma ve İ s l a m

düşünce-

inanış", " H u r a f e " d e d i ğ i m i z d ü ş ü n c e v e d a v r a n ı ş l a r

düştüğü

için

onları

h e m e n h e p i m i z e d o ğ a l gelmiştir.

terketmek,

hayatımızdan

kovmak

Hatta K u r ' a n ' d a da yer a l a b i l m i ş me-

l e k - c i n - ş e y t a n gibi d ü ş ü n c e l e r bile, ç o ğ u

müslümana gerçekçi gelme-

diği için kabul e d i l m e z v e y a kabul edilse bile, onlar pek ağıza a l ı n m a z ; tartışmalarımıza bu

sokulmaz;

her

müslüman

müslümanlığı

ölçüsünde

k o n u n u n üzerine g i t m e m e y i ( s a n s ü r e t m e y i ) yeğler. Ç ü n k ü g ö r ü n -

m e y e n a m a bir ruh gibi içimize girip çıkan bu tür v a r l ı k l a r insan aklına gerçekçi

gelmez.

tartışmalarla

Fakat bir t ü r l ü

bunlar akıllardan

izahı y a p ı l m a d ı ğ ı

kovulamaz.

için

ikna

edici

Barbarlıktan

kalma

gelenek-görenekle,

köylülerimizde,

esnafları-

mızda y a ş a y a n "Batıl itikadlar"ı kara kedi ö n ü n d e n g e ç m e m e k , t ı r n a k k e s m e m e k , salı sallanır diye ç a m a ş ı r y ı k a m a m a k , elleri a y a k a y a k ü s t ü n e atıp

dinlenmemek,

ateşi

erkeğin

bağlamamak,

üflememesi

gibi

inanışlar, İ s l a m i y e t içine g i r m i ş olsa da k o l a y c a t e r k e d i l m i ş l e r d i r . Ç ü n kü

modern çağın

insan aklını

ilerleten

bilgileri, s e n t e z l e r i

b u tür b a r b a r - v a h ş i g e l e n e k l e r i t u t u n a m a z l a r . lardan dern

kalma gelenekler olduklarını

bilinçlerimize ç ı k a r m a s a k da

bilgi ve s e n t e z i l e r i m i z e a ç ı k ç a ters geldikleri

terkederiz

hatta

toplum

karşılaşmayız;

çocuklar, yeni

uzun

hayatımızdan boylu

kuşaklar bunu

Fakat A l l a h - K u r ' a n v e

karşısında

Onların t o t e m ve tabu-

kovarız.

tartışmalara

mo-

için o a l ı ş k a n l ı k l a r ı

Çok büyük tepkilerle

bile g e r e k k a l m a z .

Hele

k e n d i l i ğ i n d e n silerler.

M u h a m m e d öyle

midir? N e d e n ?

M o d e r n ç a ğ ı n 500 yılı bile O ' n u s i l m e k y e r i n e , İsrail saldırıları altında g ü ç l e n d i r m i ş t i r .

Neden?

A t o m ç a ğ ı n d a y ı z , uzay çağı açıldı. A m a hammed mızda

geleneği sürüyor ve

işin

n e r e d e y s e e b e d i l e ş t i r m e k isterce

kursları

açılmasına

Devletin

göz y u m u ş l a r ı ve ön

numuzun

dibine

elbirlik

hâlâ A l l a h - K u r ' a n v e Mu-

ilginç y a n ı , o n l a r ı t o p l u m

yardım

adım

başına

etmekten

hayatı-

cami,

geri

Kur'an

durmuyoruz.

a y a k o l u ş l a r ı y e t m i y o r m u ş gibi,

kadar sokulan

"Bağış"

makbuzlarını

bur-

kaçımız

geri

çevirebiliyoruz? Tarikat

İslamcılığı

bile,

a l t ı n d a legalize edildi.

Erbakan

(İngiliz-Amerikan)

Hep A l l a h - K u r ' a n - P e y g a m b e r :

lüman toleransından yararlanılarak yapılan

irtica

bayraktarlığı

İyi

dilekli

müs-

beslemeleri;

bir

gün M u s t a f a K e m a l C u m h u r i y e t i m i z d e o l d u ğ u gibi s ü n n e t e d i l m e k zor u n d a kalınsa bile, A l l a h - K u r ' a n da

yaşamaya

devam

M u h a m m e d varlığı t o p l u m h a y a t ı m ı z -

edecektir veya

kolay

kolay t e r k e d i l m e y e c e k t i r .

T a k k e l e r i ö n ü m ü z e koyup b u n u a d a m gibi d ü ş ü n d ü k m ü ? İslamiyet

neden

evrensel

bir din

olabilmekle

kalmamış,

modern

ç a ğ d a bile t o p l u m h a y a t ı n d a d o ğ u d a n batıya kadar kıtalararası bir din olmayı

hala s ü r d ü r e b i l m i ş t i r ?

A r a p d ü n y a s ı n d a hâlâ l a i s i z m s a v u n m a d a v e ricatta döğüşebiliyor? meden

K a p i t a l i z m ve

iktidar o l a m ı y o r ?

meclis p a p a ğ a n l a r ı , ikleri

Laikliğimizle

hâlâ

halk ö n ü n e s a l a v a t g e t i r m e d e n

[kışkırtmaları]

Bütün

işe y a r a y a b i l i y o r .

bunlar bir y a n a , T ü r k i y e ' d e

irtica,

panislamizm,

pantürkizm

rilse bile bizde d e v l e t laik kalır-. çoğunluğu

bunun

garantisidir.

ile

melezleş-

ülkemizde çıkamıyorlar,

bile, La-

hâlâ " T ü r k ç e E z a n " t a h -

Neden?

laisizm t u t t u ve ile

[geri ç e k i l m e ]

İslamiyet

öğündüğümüz

k ö t ü l e y i p i k t i d a r d a n a l a ş a ğ ı e t m e k için

rikatları karşı

Sosyalizm

kökleşti.

Sola

melezleştirilip askercilleşti-

İşçi sınıfı ve O r d u G e n ç l i ğ i v e y a halk

Ama

iş bununla

bitemez.

Bilinç s e f e r b e r l i ğ i

A l l a h - K u r ' a n - M u h a m m e d gerçekliği, hezeyan ve didişmelerin tir.

saldırıya

geçmedikçe,

altşuurlarda toplumsal ve

kaynaklarından

biri

olmaya

devam

Bu, t o p l u m s a l ve kişisel v e r i m l i l i ğ i d ü ş ü r m e k l e k a l m a z ,

m u t s u z t o p l u m u e b e d i l e ş t i r m e k t e başka

yapar;

kişisel

edecekhuzursuz

b e n z e r e t k e n l e r l e elbirliği

üretici g ü ç l e r i n d e n g e l i g e l i ş i m i ( m u t l u t o p l u m ) gecikir...

Abartıyor Bilim

muyuz?

yaratıcılığını

proflarımız, lerine

kimselere

kaptırmayan

u z m a n l a r ı m ı z , laik p a ş a l a r ı m ı z ,

rağmen,

o akıllı

y a r a t ı c ı " (Allah)

başlı y o r u m l a r ı n ı n

sözcüğünü

eklemeden,

"yüce y a r a t ı c ı " y a y a s l a m a d a n

üniversitelerimiz,

bütün

rasyonel

arasına veya

bütün

edemiyorlar.

nice

bilim titr-

ardına

"yüce

inanış v e akılcılıklarını

Neden?

A s l ı n d a bu sözcüklerin hiçbir zararı yok, kalp ferahlığı v e r d i ğ i ölçüde yararı bile var; ama bilinmezlikleri Allah'a havale ediverişlerimizin gerisinde, yaratıcılıklarımızı körleştirme alışkanlıklarımız da bulunuyor. Allah alışkanlığımız skolastizmi, skolastizm yaratıcılıkları

köreltme alışkanlığı-

nı besleyip beyinlerimizi d u m u r a uğratıyor. En ateist g e ç i n e n l e r i m i z bile, bu etkiden

uzak kalamadıklarını

iyice bir d ü ş ü n s e l e r yakalayabilirler.

İrtica g i r d a p l a r ı hangi ü l k e d e a ş ı l a m a m ı ş ki;

en azgın N a z i z m , ev-

rencil e m p e r y a l i z m d e s t e ğ i n e r a ğ m e n tarihi ne kadar g e r i y e ç e k e b i l d i . Sonraki

hızlanmayı

y a r a t m a k üzere T a r i h i n

yayını

germekten

başka

bir işe y a r a m a d ı . İrticalar, N a z i z m l e r h a l l e d i l d i k t e n s o n r a asıl ö l d ü r ü c ü tehlikenin Asıl

beyinlerdeki

bunun

skolastik alışkanlığın

üzerinde durabilirsek beyinlerde

Tarihi, e v r i m i

bir çırpıda

larına

koşar a d ı m

uygun,

Bunun

k a v r a y ı p işimize b a k m a l ı y ı z .

onların

çok ü z e r i n d e ,

(doğa ve t o p l u m u n e v r i m i )

Kendimize yakın

bulduğumuz

hâlâ

ların

bile ü z e r i n e g i t m e d i ğ i m i z için p o h p o h l a y a r a k yani

yaklaşırız.

yaklaşmayı

Oysa

onları

için.

müslümanlık geleneğimizden

yüzeysel

kanun-

gerçek neden-

k a p s a y a r a k ilerleyen

bize s e m p a t i k gelir? Neden yakın

ötürü

mü? Bu

hissederiz?

bir m e s e l e y e ya "tü oldukları,

kaka" diyeç ı k a r c ı ve

neyseler öylece

olaylar inatçıdırlar;

kendile-

rini d a i m a o l d u k l a r ı gibi gibi k a b u l e t m e m i z i bize d a y a t ı r l a r .

Kendile-

rine

Çünkü

Sa-

k a d a r basit s o r u -

ihtiyaçlarımız yöneltisiyle

her m e s e l e y e ,

prensipleştirmeliyiz.

bilincine u l a ş m a l ı y ı z .

neden

dece

Evrimin

ilerlemeliyiz.

Allah-Kur'an-Muhammed

rek ya

hâlâ a n l a ş ı l m a d ı .

ilerlemeler sağlayabiliriz:

için A l l a h - K u r ' a n - M u h a m m e d s e m p a t i l e r i n i n

lerine y a k l a ş ı p , tarih

olduğu

uyum y a p a b i l m e m i z için; terslik olursa

devam

insanlık acılar ç e k m e y e

eder

Allah-Kur'an ve

Muhammed'in

bize y a k ı n gelişini;

barbarlıkla-me-

d e n i y e t l e r çelişkisini y ö r e s e l v e e v r e n s e l ö l ç ü l e r d e d e r i n l e m e s i n e içinde

bulan

onlara

karşılık v e r e b i l e n

öksüz

bir aşiret ç o c u ğ u

olan

M u h a m m e d ' i n e n g i n h ü m a n i z m i n e v e b u y ü z d e n A l l a h s i s t e m i n i tarihsel d e t e r m i n i z m e :

Gerçeklere yaklaştırmasına

Ç ü n k ü O, A n t i k t a r i h i n deriydi.

Ondan

dirilttiler; İbni

son

borçluyuz.

orijinal t a r i h s e l

devriminin

ön-

sonra g e l e n l e r O ' n u a ş a m a d ı l a r , s a d e c e O ' n u y e n i d e n

r ö n e s a n s a uğrattılar:

H a l d u n ve Ş e y h

natlanmışlardı... Hz.

Ama

Selçuklular, Osmanlılar...

Bedrettin, O'nu aşan

Muhammed'den

e t k i l e n m e y e n i m i z var mıdır?

etkilerini ve bilinçlere ç ı k a r ı l m a s ı n ı O'nun yaşadığı

Sosyal

devrimlere

ka-

h e n ü z vakit d o l m a m ı ş t ı . . . Bunun

bilinçaltı

hafife a l a m a y ı z .

çağ, O'nu A l l a h - K u r ' a n - P e y g a m b e r l i k sezilerini yöre-

selden evrensele ulaştırırken, dünyayı -tabiat ve insanı- kavrayış mertebesini de S k o l a s t i s i z m t e r m i n i z m e yaklaştırdı.

içinde, şuuraltı

biçiminde de olsa tarihsel de-

İbrahim g e l e n e ğ i y l e , yani

anlayışıyla d ü ş ü n ü p davransa da;

ezberci

Skolastik din

bu g e l e n e k l e r i a ş a m a s a da gerçekler-

den ve yaşadığı çağın olaylarının berrak akılcılığından k o p m a d ı ğ ı için de daima içten içe bu skolastiği gerçeklere u y d u r m a k z o r u n d a kaldı. O'nu en akıllı ve en son ve en büyük t a r i h s e l d e v r i m c i P e y g a m b e r y a p a n özelliği de bu oldu.

Eğer olaylara uyum yapanı atsaydı, İsa'dan beter, adı

sonu işitilmez "cinlere uğramış deli

bir o z a n " olarak yok olup giderdi.

O ' n u n yaratıcı y e t e n e k l e r i v e y a ders a l m a

gücü,

sıradan

beynine düşen

Mekke-Medine

olayları

kentlilerinden

pratik i h t i y a ç l a r ı n a göre A l l a h ' ı n ı s e ç e r ve y ö n e l i r d i . ihtiyaçlarını yaçlar

çarpıştırıp

farklıydı.

k a r ş ı l a m a s a da onları a ş a b i l e c e k güce sahipti.

karşısında

sızıldanarak erimektense,

ma yolunda yücelerek,

ihtiyaçların

dünya

cenderesinde

Halk

M u h a m m e d pratik Pratik ihti-

ahvalini

yorumla-

k ü ç ü l m e m e yollarını

a ç m a y ı d e n e y e c e k g ü c e sahipti. A m a d a h a genç y a ş ı n d a pratik g e ç i m , mal,

mülk ihtiyaçlarını

şılamıştı.

d ü r ü s t ticaret o l a n a k l a r ı n ı

Manevi y o l a girişi bu y ü z d e n kolay oldu.

ginlik y o l u n d a

zalimleşmek

h a r c a y a r a k sezdiği Komün

insanının

pratik inancını

g i d e r m e k için

kaçışının a l t ı n d a ,

zenginliğini

maneviyat

yollarına

b ü y ü k zorlu t a r i h s e l g ö r e v i n e s o y u n m a s ı n ı

kalite atlayışı A l l a h ihtiyaçlarını

yerine,

k u l l a n a r a k kar-

B a ş k a l a r ı gibi zen-

ihtiyaçlarının

karşılanamaz

besleyip büyütmüştür.

kendisinden

daha

Buna

bildi.

yoğunlukta rağmen

b ü y ü k bir g ü c e s ı ğ ı n m a

içinde y a ş a d ı ğ ı d o ğ a y ı v e t o p l u m u y o r u m l a m a

(en-

t e l l e k t ü e l ) ihtiyaçları da gizlidir e l b e t t e . A m a üstte olan pratik ihtiyaçların

karşılanma zorunluluğudur. Y o r u m l a m a

alttan alta gelişir ve t o p l u m u n türleşir, eğitimleşir. W M a r e k (C. W: enne

(entellektüel)

[ L ' A v a n t u r e de A r c h o l o g i e , L o n d o n .

C e r a m ) - C.

ihtiyaçları

bazı ü y e l e r i n d e z a m a n l a g e l i ş e r e k kül1957 Kurt.

P. T i e l e , H i s t o r i e C o m p a r r e d e s A n c i -

Redigions de L'egiyfe et des peuples Semitiques]

Bunu basit o l a r a k ç o c u k l a r d a izleyebiliriz: cesi, g e n e l l i k l e pratik i h t i y a ç l a r ı n ı n t u t u n a r a k gelişir.

Bir dua,

kolayca

Ç o c u k l a r d a tanrı d ü ş ü n karşılanması olasılıklarına

bir y a k a r ı ş ile z o r l u k l a r d a n

kurtulmak veya

oyuncak-oyun-arkadaş-başarı

gibi

isteklerinin

gerçekleşmesi

olanak-

larını s u n a n " t a n r ı " fikrinin ilk b e n i m s e y i ş i n t e m e l l e r i olur. Y i n e de bu denli

basit a m a

yakıcı

Yaşanan

dünyayı

yatar:

s o r u n l a r altında

gizli

bir e n t e l l e k t ü e l

tanımak, yorumlamak çocuklarda

ihtiyaç

daha

de-

rinlerde p a r l a s a da bu eğilim de bulunur. İşte

Muhammed'i

k e n t d a ş l a r ı n d a n ayıran fark b u r a d a y d ı .

cül y e t e n e k l e r i

akrabalarından

lektüeldi. Tanrı

ihtiyacı

ihtiyaçlarına o

kentdaşlarından

kadar olan a y e t l e r bunu f a z l a s ı y l a

manevi

devrim

lemekte

derinliğine

karşılık

s o r u n l a r ı y l a , yani

pek fazla

raları, y o k s u l la

bulmak

henüz

halkın

b e z i r g a n l a r ve ç e v r e

içine

anlayışı

budur:

Pratik ihtiyaçlar.

kalır.

O'nu

toplum

yolunda

saf

pratik

sentez

ayet etmeden

Kur'an

olur:

aranızda

açıkça

pratiğinden

maneviyatçı,

devrim

[Enfal

isterler. A ç ı k ç a

pratiğine

s e n t e z l e r ayetleşir,

İşte b a r b a r ı n gaAma

Peygamberinindir,

41]

girmiştir.

teorileşir.

peşindedir.

Sûresi,

sentez-

Peygamber, Allah-

çıkar

"Mülk-ganimet Allah'ın

anlaşınız."

tarihsel

çıkan

halk

budur.

dü-

Medine fuka-

Bedir s a v a ş ı n d a n

kavgalarında yansıyan

Mu-

pratik ihtiyaçlar-

içe g a n i m e t )

nimet p a y l a ş m a

yaman

eder:

girmiş olduğu

M u h a m m e d ' i v e A l l a h ' ı s a v a ş kararını v e r m e y e zorlarlar.

kavga

entel-

durmadan

pratik ihtiyaçlarıyla

bedevileri,

S a v a ş (içten

belli

üzere

g ö k c ü l , s a m e d a n i ve f i l o z o f s a l

uyarmakta gecikmezler.

tanrı

Komün-

fazla

o n d a , y a ş a d ı ğ ı d ü n y a y ı v e çağını y o r u m l a m a

şündüğü Allah-evren-insanlık sentezlerini, tarihsel

daha

d a h a çok karşılık oldu.

Bedir s a v a ş ı n a hammed

Allah

sıcak

sistemi

savaş bu

işe

yarar.

Bu y ü z d e n M u h a m m e d ' i n ve İ s l a m ' ı n en kalıcı mirası:

Kollekti-

vizm,

adalet,

İnandığı

Allah'ı

hoşgörü,

bu s i s t e m d e n

m e r h a m e t yani

hümanizm

3- "ESMAÜ'L HÜSNA" ALLAH'IN VE TARİHİN

olmuştur.

uzak d ü ş e b i l i r m i y d i ? GÜZEL İSİMLERİ

KANUNCUL GİDİŞİ

"Ve

lillahi

esmaül

"En

güzel

adlar,

Allah-ı

sıfatlarla y ü k l ü

hüsna

isimler,

fed'uhu

biha":

Teala'nındır. Kur'an'da

O'na

adlarda

dua

edin!"

a y e t l e r l e yerli y e r i n d e a n ı l a r a k

geliştirilmiştir... Barbarlıktan inanışına da

medeniyete

geçerken,

g e ç i l i y o r d u ve bu

içinde s ı ç r a m a

çoktanrı

barbarcıl

inanışından

(tarihsel) d e v r i m

tektanrı

ile,

20 yıl

ile g e r ç e k l e ş i y o r d u .

Barbar'a A r a p l a r d a

Bedevi denirdi.

Hemen tüm komüncül gelenek-

leri g ü ç l ü c e t a ş ı y o r l a r d ı . İ n a n d ı k l a r ı n a , çıkarlarına ö l ü m ü n e inanırlardı. A n c a k beyinleri çağlardan

kalma

de y e n i l i ğ e totemizme,

kadar açık t e r t e m i z d i . animizme

ana

tanrılara,

İnanışları baba

vahşi

tanrılara

doğa t a n r ı l a r ı n a dek u z a n a n p u t a t a p a r l ı k idi. A m a " A l l a h " İ b r a h i m ' d e n

nakil lığa

ile ö ğ r e n m i ş l e r d i , d a h a karşı t e k t a n r ı fikrini

kesin

hatlarıyla,

benimsemekle

leştirdi. A r a p halkı t e m i z z e k a s ı y l a

M u h a m m e d , çoktanrılı-

kalmadı,

anlayışı zengin-

üstün t e k t a n r ı fikirlerine sarıl-

m a k t a g e c i k m e d i . Ç ü n k ü pratik çıkarı bu z e n g i n t e o r i k g e l i ş i m e paralel g e l i ş i y o r d u . Tarihi g e l i ş i m , ginliği kı

haklı

lehine

çıkarınca,

h ı z l a n d ı k ç a , A r a p l a r da

Muhammed'in o n l a r c a yıl dılar.

Muhammed'in tektanrı

Güney Ticaret Yolu

zengin

kavrayışına

içinde A l l a h

Ş ü p h e s i z ki

k a v r a y ı ş ı n d a k i zen-

üzerindeki Arabistan

gecikmiş olarak tektanrı

hal-

inanışlarını

ulaştırdılar.

Önce ezberlediler sonra

düşüncelerini tarihsel

d e t e r m i n i z m e yaklaştır-

hep fakir f u k a r a l a r ve k o m ü n

gelenekleri

içinde

t u t u n u p , kâh iktidar, kâh m u h a l e f e t o l a r a k gelişti. A z g ı n tefeci b e z i r g a n ve m o d e r n

çağın

kapitalist islamlığına

Şimdi g ü n ü m ü z d e bu z e n g i n sizin de olsa rindeki en

karşın

kavrayış, h e m e n

k u l l a n ı l m ı y o r bile. bunlar sınıflı

toplum

cehenneminin

gericiliği içinde s a v r u l u p eritilip tüketiliyor; Bunlar bilinçlere ç ı k a r ı l a b i l i r s e edilmesi

hiçbir şey ifade e t m e k -

İçten, t e m i z , fakir halk ç o c u k l a r ı , içle-

insancıl kollektif d u y g u l a r ı y l a bu isimleri (Allah k a v r a y ı ş ı n ı )

özdeştirseler de;

nılamasa

g ü n ü m ü z e kadar ulaştı.

bile yeni

sahtekar İslam

bilinçaltına bastırılıyorlar.

kaybedilen

kuşakların enerjilerinin

enerjiler yeniden

kaza-

olsun artık bu y ö n d e zayi

azaltılıp d u r d u r u l a b i l i r .

1- " H u v a l l â h ü l l e z i lâ ilahe illâ hû": A l l a h ' ı n b ü t ü n diğer adlarını

k e n d i n d e t o p l a y a n adlar adıdır:

"İsm-i

â z a m " : E n y ü c e ismidir. Ş u m a n a y a g e l i r : O

öyle

bir A l l a h ' t ı r

ki,

ondan

başka

tapılacak

hiçbir

nesne,

ilâh

yoktur. Tarihsel

determinizm veya doğanın ve toplumun

öyle y ü c e bir gelişimdir ki, her şeyi kapsar;

kanunları:

Evrim

her şeyle sayısız ö r g ü s ü n ü

kurarak ilerler. Onu ne kadar inceleyip a r a ş t ı r s a k t a m olarak ele geçiremeyiz. A n c a k gidiş kanunlarını y a k a l a y ı p , onlara sürekli u y u m y a p m a y a çalışabiliriz.

Bu ç a b a l a r ı m ı z ona t a p m a o l m a s a da t a p m a y a benzer bir

korku, saygı, dikkat içerir ve gerektirir. lacak, Yani

duyumda

Bu y ü z d e n o n d a n başka korku-

kusur e t m e m e y e ç a l ı ş ı l a c a k hiçbir nesne a b a r t ı l a m a z .

p a r a - p u l - a ş k - i d e o l o j i - t e o r i - i n s a n - d o ğ a aklımıza

tarihsel d e t e r m i n i z m i n yekun

kavramak ve

her hangi

kapsadığı

uyum yapma

bir y a n s ı m a s ı n ı ,

ne gelirse her şey

parçalarıdır s a d e c e . çabasını

sürekli

Mesele onu top-

arttırmaktır. Y o k s a

parçasını a b a r t a r a k t a p ı n ç l a ş t ı r m a k değil.

D o ğ a n ı n i n s a n l ı k l a birlikte akışı, öyle akıl a l m a z bir d ü z e n l i l i k t e işler ki, o n u t o p y e k u n h i s s e d e n

m o d e r n bilim a d a m l a r ı n ı bile k e n d i s i n e

s e c d e ettirip " A l l a h " d e d i r t i r s e ; y ü z l e r c e yıl ö n c e s i n d e k i aşiret ç o c u ğ u M u h a m m e d ' e daha

koyu

bir m i s t i s i z m içinde b e n z e r d u y g u v e sezileri

yaşatabilir. 2ve

Rahman:

üstünde:

Rahmeti-yardımı-koruyuculuğu

her ş e y i n

içinde

Er R a h i m :

Merhameti

rahmanıyla

birlikte

her şeyin

içinde ve

üstünde. 4- El Melik: Tarihsel

Mülkü, t a s a r r u f u bir an dahi y o k o l m a y a n d ı r .

D e t e r m i n i z m i n d o ğ a ve insan ü z e r i n d e k i sahipliliği ve on-

ları y ö n e t i ş i

bir an

için

olsun d u r a k s a m a z .

Her ş e y O ' n u n

kanunları

u y a r ı n c a d ü z e n l i c e akıp gider. 5- El K u d d ü s : O noksansızdır. T a r i h s e l D e t e r m i n i z m i n k a n u n l a r ı ö y l e s i n e girift ve her şeyi y a n ş a ş m a z d ü z e n l i l i k t e akıp gider ki, "her şey o l a c a ğ ı n a

kapsa-

(kanunların

kendi ilk d e n g e l e r i n e ) varır-." 6- Es-Selâm: Selâm ve Selâmetin ta Tarihsel bulunur.

Determinizm'de

K a n u n l a r ı n yayı

kendisidir.

çözümsüz

problemlerin

her y ö n d e ve c a n l ı l ı k t a

bile

çözümü

kurulmuştur;

kendi-

sini d a y a t ı p her engeli aşar. 7- El M ü m i n : G ü v e n verendir. Tarihsel ların

D e t e r m i n i z m i n k a n u n l a r ı n a bir kez v a k ı f o l u r s a k , o k a n u n -

işleyişine

görürüz. yapan

bir kez

sonsuz

uyum

çabasına

bir g ü v e n

halklar d a öyledir.

başlamışsak, verim aldığımızı

içinde

huzura

v e t o p l u m s a l l ı k t a n k o p m a m ı ş halklar gibi; ataları

sayan

totemizm

geleneği

b u derin d e t e r m i n i z m : işleyişi

ulaşırız.

Bunu

sezerek

İlkel t o p l u m l a r gibi. Y o z l a ş m a m ı ş , d o ğ a d a n veya

d o ğ a y ı , bitkileri, h a y v a n l a r ı

kutsallaştırma

boşuna

değil,

K a n u n l a r a u y u m z o r u n l u l u ğ u n u n ilkel beyinleri

icabıdır - .

8- El

Müheymin:

Saltanatı

herşeyi g ö z e t i p k o r u y a n . şik k a y n a k l a r d a n 9- El A z i z : Tarihsel

[8.

h a k k ı n d a dilediği

isim kitaptaki

gibi t a s a r r u f e d e n ,

metinde atlanmıştı.

Deği-

b u l u p biz e k l e d i k . ]

M u t l a k galiptir.

Determinizm,

her şeyi

belirlendiricidir.

A t o m ' u n , h ü c r e n i n v e insan t o p l u m u n u n e n t e m e l k a n u n l a r ı , kendi dengesini

b u l m a k üzere açılıp k a p a n a r a k i l e r l e r k e n her şeyi

uydurur. U y u m y a p a m a y a n l a r ı eler: biricik galip, e v r i m i n

kendisine Bu yüzden

kanunlarıdır - .

10- El C e b b a r : Y a r a t t ı ğ ı E v r i m s e l akış,

S e l e k s i y o n d a n geçirir.

her şeyin hallerini ihtiyaçlarını verendir.

her ş e y e kendi ö l ç ü l e r i n d e kendi v a r l ı k l a r ı n ı s ü r d ü -

r e b i l m e g ü c ü vermiştir. 11- El M ü t e k e b b i r : Evrim,

her n e s n e y i

12- El edendir,

B ü y ü k l ü k t e eşi o l m a y a n d ı r .

k a p s a y ı p y a ş a t a c a k kadar g e n i ş ve yücedir.

Halik: Y a r a t a c a ğ ı

herşeyi

bilimi

g e r e ğ i n c e yaratıp, t a k d i r

değerlendirendir.

Tarihsel

D e t e r m i n i z m , yarattığı y a r a t a c a ğ ı

maddi ve sosyal k a n u n l a r ı içinde saklar.

her şeyi, ö n c e d e n

kendi

O k a n u n l a r dışında hiçbir şey

olup bitemez ve y a r a t ı l a n , y a r a t ı l a c a k olanlar bu y ü z d e n daha şından t a k d i r edilmiş, d e ğ e r l e n d i r i l m i ş , ö v ü l m ü ş v e y a

işin ba-

k ö t ü l e n m i ş olur.

13- El Bari: Y o k t a n var edendir. E v r i m s e l akış her şeyi y o k t a n var e t m i ş gibidir.

M o d e r n fen bilimle-

ri, her şeyi bir p a t l a m a y a b a ğ l a r k e n d a h a farklı bir şey s ö y l e m i ş o l m u yorlar.

Modern

lanışından Evrimsel

insan

bilimleri,

çıkageldiğini kanunlar,

insan t o p l u m l a r ı n ı n

söylerken

farklı

madde ve t o p l u m

komüncül

içinde işlerken

elbette varolan

bir ş e y d e n y o l a çıkarlar a m a bu öyle şaşırtıcı v e r i m l i l i k t e d i r ki, çıkacak sonuçları

çok önceden

parça-

bir şey s ö y l e m i ş o l m u y o r l a r . kimse

öngöremez

14- El M ü s a v v i r : Y a r a t t ı k l a r ı n a öz ve b i ç i m verendir. Doğada olsun, t o p l u m d a olsun;

e v r i m k a n u n l a r ı o l u p g i d e r k e n ya-

rattığı her v a r l ı k ğ a , a t o m c u l - h ü c r e c i l 15-

El G a f f a r :

bir öz ve biçim a l m a g ü c ü verir.

B ü y ü k affedicidir.

E v r i m i n t o l e r a n s ı boldur.

D o ğ a d a v e t o p l u m d a akışın binbir o l a n a ğ ı

bulunur. Y i n e de bu fırsatlar e v r i m i n k a n u n l a r ı gereğidir. İ n s a n bunları bilince ç ı k a r ı r s a , maz. da.

bu t o l e r a n s l a r içinde ç ö z ü m s ü z

hiçbir p r o b l e m

ola-

D o ğ a v e t o p l u m k a n u n l a r ı n a u y u m pek kolay pek u c u z d u r aslın-

Çünkü

zaten O'nun

kanunlarından yapılmışızdır.

sadece o kanunlardan uzaklaşmamızla

16- El K a h h â r [ K a h r e d i c i , y o k edici]: Tarihsel nunlarına

Determinizm'e uyarak bunu

karşı

Uyum zorlukları

ilgilidir. İstediğini y a p a r ;

durduğumuz zaman

başarırız.

Ama

O'na

bile,

hakim

hakimdir. O'nun

ka-

olduğumuzu

değil, t a m t e r s i n e O ' n u n g a z a b ı n a d a h a fazla u ğ r a y a c a ğ ı m ı z ı gösterir. Enerjide

Güneş'e

dığımızdan

çok

çıkarlar u ğ r u n a

yönelmemek,

büyük cezaları iğdiş ve t a l a n

toplumda saklar.

etmek,

halka

Doğayı kişi

yönelmemek,

ve t o p l u m u

mülkiyeti

san-

kapitalist

azgınlaşmasının

y a n ı n a kâr k a l a m a z . C e z a s ı n ı i n s a n l ı k l a birlikte o n l a r da ç e k i y o r ; d a h a da ç e k e c e k l e r .

Ki o z a m a n e v r i m i n

"Zerrece sapıtmadan" uymaktan 17- El V e h h â b :

k a n u n l a r ı n a Kur'an'ın dediği gibi:

başka çare olmadığı

görülecek...

Her ç e ş i t t e n nimeti d u r m a d a n bağışlayandır - .

E v r i m d o ğ a c ı l v e t o p l u m c u l genliklidir. 18- Er R e z z a k :

H e r ş e y e y a r a r l a n a c a k l a r ı n ı verir.

Doğada ve toplumda 19-

E v r i m d e bir kapı lacağı

o l a n a k l a r çoktur.

El F e t t â h : Z o r l u k l a r ı aşıp kolaylaştırıcıdır - . kolay bir yanı

k a p a n ı r s a b a ş k a bir kapı açılır, her z o r l u ğ u n aşıbulunur.

20- El A l i m : Herşeyi çok iyi bilir. Bilim'in t ü m ü , t a r i h s e l d e t e r m i n i s t akışın tır.

incelenmesinden çıkmış-

Bilim e v r i m d e saklıdır - . 21- El K â b i d : Sıkar ve daraltır. T a r i h s e l akış ö n c e birikir, s o n r a s ı ç r a y a r a k açılır.

rayışı

O birikişi ve sıç-

b i l e m e y e n l e r ona u y u m y a p a m a z l a r . V e sıkışıp daralırlar.

k e n d i s i n e u y u m y a p a n l a r ı da belirli ö l ç ü l e r d e sıkıp darlaştırır.

Evrim

22-

Evrim,

Bâsıt: A ç a r ve genişletir. k a p a n a r a k ve açılarak,

kanunların

uyarınca

g e l i ş i r k e n var-

lıklara darlık getirdiği gibi r a h a t ç a g e l i ş e b i l e c e k l e r i , hem birikip hazırl a n m a , hem de sıçrayıp kalite a t l a m a o l a n a k l a r ı verir. 23-

El H â f ı d : Y u k a r ı d a n a ş a ğ ı y a indirip alçaltır.

Evrim öyle koşullar getirir ki, her nesne o koşullar içinde u y u m yapamaz; nice

b u z u l l a r çağı

bile geçici o l m u ş t u r .

ölümsüzleşmek

geçmişlerdir. ibretidir.

Bin

Kendi

isteyen

Firavunlar,

yıllık h ü k ü m r a n l ı k ö n g ö r e n bırakalım.

bile z e r r e c e u y u m s u z l u k l a r ı m ı z ,

bile

sonu

gelip

ibretler

Evrim'in

kanunlarını

anında alçatılmayla

arayan

bizler

c e z a l a n m a z mı?

Er Râfi: Y u k a r ı çıkarıp yükseltir.

"Altta

kaldım

dememişler. nında

çağları

Nazizm'in

kazdığı ç u k u r a d ü ş m ü ş t ü r .

İ n s a n l ı k cellatlarını 24-

İ n s a n l ı k t a r i h i n d e de öyle, Fağfurlar

diye

üzülme,

üste

çıktım

Hiç u m u l m a d ı k z a m a n d a

neler saklıdır a n c a k o n u n

diye

sevinme"

diye

e v r i m s ü r p r i z yapar.

kanunları

bilinebildikçe,

boşuna

Kontenja-

genel

olarak

öngörülebilir. Y i n e de kimin ve neyin ne o l a c a ğ ı t a m o l a r a k b i l i n e m e z . O y ü c e l t t i ğ i gibi a l ç a l t a n d ı r ve alçalttığı gibi y ü c e l t e n d i r . o l d u ğ u gibi, yansıması

her alçalışta da s a d e c e e v r i m i n

olan v a r l ı k l a r ı n ı n

akış hepsini

kapsayandır.

rına s ı m s ı k ı

bağlı o l a r a k akar

25-

Her y ü c e l i ş t e

payı yoktur.

Evrimin

bir

payı vardır. A m a e v r i m v e y a t a r i h s e l

Etki t e p k i l e r ö r g ü s ü d ü r a m a

kendi

kanunla-

El M u i z z : İzzet verip ağırlayandır - .

Birikişlerde ağırlama

sıçrayış

bulunur. A m a

(devrim)larda

bir şanlı

buna a l d a n m a m a l ı d ı r .

şölenli

ları, d e v r i m l e r , şanlı şölenli saygılı a ğ ı r l a m a l a r d a

karşılar. A n c a k z a f e r

s a r h o ş l u ğ u n a , sefa p e z e v e n k l i ğ i n e k a p ı l m a m a k gerekir. lanma a ş a m a s ı

karşılama-

Ezi-cefa g ö r e n alt sınıfO z a m a n hor-

kapıyı çalar.

26- El M u z i l l : Zillete d ü ş ü r ü p horlar. Evrimde

uyum yapamayanları

zillete d ü ş ü r ü p

horlama

hakir e t m e

de vardır - . 27-

Es S e m i :

İşitmediği

birşey yoktur.

T a r i h s e l akış kendi k a n u n l a r ı y o l u n d a g i d e r k e n a d e t a herşeyi ö n c e den b e l i r l e m i ş gibidir. D ü ş ü n c e ve d a v r a n ı ş l a r gibi, d o ğ a d a k i üreyiş ve h a r e k e t l e r gibi, t ü m sesler kendi

kanunlarına

göre o l u ş u p şenlenirler.

Evrim onların da ( s e s l e r i n i n de) içindedir. 28-

El Basir: G ö r m e d i ğ i bir şey yoktur.

Benzer 29-

özellikler...

El H a k e m :

Tarihsel

H ü k m e d e r ve hakkı y e r i n e getirir.

akış içinde,

kararlar ve

rını yerine getirmeler de vardır. kendi akışı içinde olur.

haksızlığa

uğrayan

herşeyin

hakla-

Bu evrimin, tarihsel akışı, kanunlarınca

Bir rüzgarla alüvyonları fazla almış bitkiler kudu-

rup verimlileşirler. A m a insanlar oralara yerleşip o bitkileri yok edip

başkalarını yeşertirler.

işlerine ayrılır...

Kurak olan yerler ise

Bu gidiş içinde sanki

kendilerince

insanlığın

başka

bir karar ve adalet gizliymiş gibi

durur. Yine de öyledir ama bunca canlı, k a r a r - h ü k ü m - a d a l e t gibi terazili tavırlar sadece tarihsel 30-

kanunların akışıyla

kendiliğinden

gerçekleşirler.

El A d i l : Ç o k adaletlidir.

Evrimin en b ü y ü k adaleti, kendi k a n u n l a r ı n ı n ö n ü n e ç ı k a b i l e c e k bütün engelleri e l e m e d e n g e ç i r m e s i y l e oluşacaktır. c ü n ü n insan ve coğrafya gesizliğe 31-

Bu, t e k n i k üretici gü-

ü z e r i n d e a l l a h l a ş t ı r ı l m a s ı y l a o l u ş t u r u l a n den-

karşı v e r i l e c e k büyük bilimsel

m ü c a d e l e y l e tecelli

edebilir.

El Latif: Bilimi en ince a y r ı n t ı l a r a nüfuz eder.

Tarihsel akış, kendi kanunları y o l u n d a ilerlerken, en küçük m a d d e d e n en büyük insan t o p l u m u n a kadar, onların en ince iç işleyiş d i n a m i z m l e rinden çıkagelirler.

Bu yüzden en küçükten en büyüğe kadar her şeyde

yansırlar; ayrıntıları hala insan aklının a l a m a y a c a ğ ı denli ince hassastır. 32-

Habir:

H a b e r d a r o l m a d ı ğ ı şey yoktur.

En ince ayrıntılarda akarken evrim her şeyden haberli, irtibatlı gibidir. M o d e r n fenciler bile evrimin gidişini başka türlü açıklamazlar. Bunun içine elbette g ö r m e , işitme, haber alma, t e ş k i l a t l a n m a gibi sanki sosyal bir bilinç s i s t e m i y m i ş c e s i n e

unsurlar da

girer.

Oysa

ş ü p h e s i z ki

evrim

sadece kendi kanunlarıyla işlediği için böyle durur. M o d e r n Klasik bilim, anlatım kolaylığı

için

bu yolu seçer. A n c a k evrim bu denli zengindir ki

anlatmaya gücümüz yetmez. luğu y a ş a m a k t a d ı r .

M u h a m m e d de yüzlerce yıl evvel

bu zor-

O evrime Allah der ama daima onu daha y a k ı n d a n

k a v r a m a k t a n ı m l a m a k için çaba gösterir. Sezi a n l a m ı n d a Allah

kavrayı-

şını b i l m e d e n , tarihsel d e t e r m i n i z m e veya evrim g ö r ü ş ü n e yaklaştırır. 33-

Halim: Sonsuz hoşgörülüdür.

Tarihsel

determinizm veya

e v r i m , ağlarını y a v a ş y a v a ş örer;

k a l a ş ı m için her v a r l ı ğ ı n yeterli vakti bulunur. d ü z e l t m e k için de. Y a n i t a r i h s e l d e n e m e vakti olanaklara sürecine

ölerek yeniden

oluşa

hoşgörüde

u y u m y a p a b i l m e k için sonsuzluk anlamını

katılmak,

miras

olarak

bol

verir.

Onların sonu evrim hizmet

etmek

olur.

Allahadır."

El A z i y m : A z m i s o n s u z d u r .

Evrimin gele

Bu,

karşın u y u m y a p a m a y a n v a r l ı k l a r olur.

"Dönüşünüz 34-

bulunur.

baş-

Hatalar için de hataları

karşı

kanunları bir o

öylesine y a m a n

d i n a m i z m l i d i r ki,

kadar ş i d d e t l e n e r e k g ü ç l e n e r e k ilerler.

ne denli z i n c i r l e r s e n i z , o denli d e v r i m s e l güç kazanır. bırakırsanız,

dengesine o

yıplar arttırarak.

kadar ç a b u k ulaşır. A m a

O halde o

rayıp, d e n g e l i gidişi

kanunların

işleyişini

bilinçle k u r m a k gerekir.

her t ü r l ü

en-

Üretici g ü ç l e r i Ne kadar ö z g ü r

kırıp d ö k e r e k ka-

ayrıntısına

dek kav-

Evrim bu y ü z d e n

insana

ulaşmış,

kendisini

i n s a n d a y o ğ u n l a ş t ı r ı p a ç ı k l a m ı ş t ı r ki,

beyinli

insan

e v r i m i n ifadesi ve y ö n e t i c i s i o l s u n diye. M u h a m m e d bunu sezerek, evrimi ya girişmek zorunda 35-

insan gibi t a n ı m l a m a -

El G a f u r : Affı pek çoktur.

V a r l ı k l a r ı n u y u m u için

pek o l a n a k s u n d u ğ u gibi, ders a l ı n m a s ı

sayısız ö r n e k l e r d e sunar. anlamına 36-

bilmeden

kalmıştır. için

Bu, a f f e t m e k , b a ğ ı ş l a m a k , fırsatlar v e r m e k

gelir.

Eş Ş e k ü r : Te ş e k k ü r ü k ı y m e t bilişi pek engindir.

E v r i m ' e s e z e r e k o l s u n , bilerek olsun u y u m y a p a n l a r , karşılığını misli misli alırlar. T a r i h s e l d e t e r m i n i z m i n e n g i n v e r i m l i l i ğ i , e l b e t t e i n s a n l ı ğ ı n topyekün

bir

bilinçle

görülebilecektir. resmedebiliriz. kendi 37-

kanunları

ona

Ama

uyum

şimdiden

Doğanın

yaptığı bunun

insanın

zaman

elde

parıltılarını,

huzurlu

edilebilecek ve

genel

ömrünün

kanevasını

uzaması

veya

içinde o l a b i l e c e k olan n e y s e o n a u l a ş ı l m a s ı gibi

El A l i y y : Y ü c e l i ş i eşsizdir.

Herşeyi

kapsayışı

ve yönetişiyle;

kendisinin

en yüksek yansıması

olan insanın bile, O'nu hala k a v r a m a k t a pek çok z o r l a n m a s ı y l a e l b e t t e pek y ü c e

konumdadır.

ince ayrıntılara

O'nu

bilinçlere

çıkarıp

uymamıza

son

derece

k a d a r g e l i ş t i r d i ğ i m i z d e bile, o y ü c e l i k algılayışı mistik-

likten k u r t u l s a bile, g e r ç e k l i k o l a r a k d e ğ i ş m e y e c e k t i r . S a d e c e insan tarihsel d e t e r m i n i z m i n elçisi o l m a y a biraz d a h a hak k a z a n m ı ş olacaktır - . 38-

El Kebir: Tektir, en büyüktür.

Tarihsel determinizmin

her şeyi

k a p s a y ı ş ı y l a e l b e t t e b ü y ü k bir bi-

ricikliktir de. 39-

El Hafiz:

Herşey kendi

H e r ş e y i bilir ve korur. kanunları

uyarınca gittiği

için, ş a ş m a z bir bilgelik ve

bilgilerin k o r u n u ş u v a r m ı ş gibi durur. Oysa bilgiler ve bilgelik, kanunların

k e n d i s i n d e p o t a n s i y e l o l a r a k bulunur.

M a d d e ve t o p l u m

parçalanıp

yeni öz ve biçimler aldıkça, bilgelik ve bilgiler yeni b o y u t l a r ı n a ulaşır. Bu sürüp gider. İnsan, bilgi ve bilgeliği, tarihsel d e t e r m i n i z m i n k a n u n l a r ı n ı bilince çıkarıp O'nu k a v r a m a k sûretiyle edinir.

M u h a m m e d ' i n yaptığı da

b u n d a n başka bir şey değildir. A n c a k o, b u l u n d u ğ u a ş a m a b a k ı m ı n d a n bunları

sadece sezmek ve Allah

geleneğine bağlamak durumunda.

4 0 - El M u k i t : H e r ş e y i n azığını verir. E v r i m içinde ne y a r a t ı l m ı ş s a , ş ü p h e s i z ki, m i z m i , bir de o r t a m ı cansız

maddelerin

bulunur. atom

o yaratığın

Bu e v r i m i n gidiş k a n u n l a r ı

yapıları

onların

dinamizmlerini

bir iç d i n a icabıdır.

oluşturur,

a t o m l a r ı n a göre yaşarlar. Öz ve biçim değiştirirler. U y u m yaparlar. Yap a m a z l a r s a ölürler.

Ö l ü n c e y e k a d a r her v a r l ı ğ ı n y a ş a m gıdası.

s u y u , t o p r a ğ ı ve ilh...

bulunur.

Havası,

4 1 - El H a s i b : H e r ş e y i n ince h e s a b ı n ı bilir. Yine evrimin nın h e s a b ı

kanunları

kendi

gerçekleştiğinde 42-

icabı

neyin neyi

içinde h e m p o t a n s i y e l hesaplar karışmadan

nasıl y a p t ı ğ ı n ı n , y a p a c a ğ ı -

o l a r a k bulunur, h e m de olay

ortaya

çıkar.

El Celil: Uludur.

Evrim, e n e r j i d e n

m a d d e y e , h ü c r e y e v e i n s a n a dek u z a n a n ululuk-

tadır. A m a asıl u l u l u ğ u , evrimi bilince ç ı k a r a n y a n i o u l u l u ğ u k a p s a y a rak bilinçle g i d e b i l e c e k insan, o y a n s ı m a s ı n d a g ö r ü l ü p anlaşılacaktır - . 4 3 - El K e r i m : C ö m e r t l i ğ i s o n s u z d u r . S a y ı s ı z m a d d e ve tür, cins y a r a t a n e v r i m , san

her varlık için, eğer in-

bilinçle u y u m y a p a b i l i r s e , s o n s u z y a ş a m - v a r o l u ş o l a n a k l a r ı

içerir.

4 4 - El R a k i p : K o n t r o l ü eşsizdir. Ş ü p h e s i z ki, t a r i h s e l d e t e r m i n i z m kendi t e m e l k a n u n l a r ı n d a n fışkırıp a k a r k e n k o n t r o l ü n ü y i n e o k a n u n l a r l a yapabilir. O'nu b i l m e y i p s e z e n a m a A l l a h l a r ç a ğ ı n d a ideolojinin din o l d u ğ u ve her şeye sindiği d e v i r d e M u h a m m e d , evrimin

kendi

(temel) k a n u n l a r ı n ı n yarattığı

45-

El M u c i b : İstekleri y e r i n e getirendir.

İnsanoğlunun

gelişimi,

kendi

yarattığı

teknikten,

dolayısıyla top-

l u m u n d a n d a h a y a v a ş olur. T e k n i k b e l i r l e n d i r i c i l i k üretici ğer b e l i r l e n d i r e n l e r i n i aşamaz.

Bilhassa

s ü r a t l e aşsa

insanı

t ü m d e n d o ğ a diyebiliriz. deki etkileri,

ilk b e l i r l e y e n

g ü ç l e r i n di-

b e l i r l e n d i r i p ileriye g ö t ü r m e d e üretici

gücü

O ilk v a h ş i ç a ğ l a r d a , d o ğ a n ı n

insan

üzerin-

coğrafya

ona

insanı t e k n i ğ e karşın d a i m a geri çekici o l m u ş t u r . A n c a k

burada, tekniğin bu dengeleri hesaba

k a t m a d a n i l e r l e t i l m e s i n d e n do-

ğ a b i l e c e k krizlerin işaretini de bize verir. istekleri

murakebeyi

kontrol g ü c ü o l a r a k yorumlamıştır - .

[denetlemeyi, kontrolü] Allah'ın

bir t ü r l ü

yerine

gelmez

hal

İşte bu gidiş içinde insanın

alabilir,

önüne

havuç

uzatılmış

m e r k e p d u r u m u n a d ü ş e b i l i r i z . T e k n i ğ i n b u aşırılığını sezenler, t ü k e t i m ve i l e r l e m e t a l e p l e r i n i d a h a akılcı hale getirebilirler. Y i n e de insanın bu g e l i ş i m içinde d a i m a başı dardadır. V e t a n r ı s ı n a sığınıp o n a n i y a z l a r d a bulunur;

bir ç o c u ğ u n a n n e s i n e niyazları gibi, b i t m e z t ü k e n m e z .

Fakat e v r i m

aynı

zamanda

bolluk-cömertlik de demektir.

İstekler

b u g ü n o l m a z s a y a r ı n oluverir. E v r i m bu y ü z d e n El Mucib'tir. İ s t e d i ğ i n e verendir. 46-

El V a s i : S o n s u z genişliktedir.

Tarihsel

akış s o n s u z

g e n i ş l i k yer alır. gelişimli

İnsan

gelişimlidir. ruhu

bir d i n a m i z m e sahiptir;

d e s o n s u z gelişimlidir. açılımlarıyla

Bunun

içinde

toplumu

şüphesiz

manevi

maddi

olarak sonsuz

dünya yaşadıkça

evren

D ü n y a m ı z y o k olabilir a m a e v r e n e v r i m i n yeni

sürer.

Ş ü p h e s i z ki M u h a m m e d ' i n algılayışları, sezişleri, y ü z l e r c e yıl ö n c e ki kendi çağı a y a r ı n d a y d ı ve m i s t i s i z m l e r l e d o l u y d u . A m a o gün için bu

sezileri

yapabiliyordu.

Çünkü

daima

gerçeği

merak ediyordu.

Bilime

son d e r e c e açıktı. 47-

El H a k i m :

Biricik bilim ve h ü k ü m sahibidir.

E v r i m her şeyin bilgisini içerdiği gibi kararını da içerir. Ç ü n k ü o n u n kendi

k a n u n l a r ı z e n g i n patlangıçlı

48-

El V e d û d :

Evrim'e mak,

hal

gibidir.

bilim ve karar y ü k l ü d ü r .

K e n d i n e uyanları

uyum yapmak, hamur olmak;

evrimle,

korur z e n g i n l i ğ i n e katar. tarihsel

determinizmle yakınlaş-

Muhammed'in Allah'a

Elbette e v r i m e ne denli

kavuşması

görüşmesi

u y u m y a p s a k da sınıflı t o p l u m içinde

bu ç o k az bir u y u m sayılır. A m a y i n e de b a ş k a l a r ı n a göre t a r i h s e l akışı misli misli a n l a m a k t ı r .

B u n u n ödülleri de y i n e o akış içerisinde, u y u m

d e r e c e s i n e göre olur. 49-

El M e c i d : Şanı y ü c e l e r yücesidir.

T a r i h s e l d e t e r m i n i z m her ş e y e nüfuz e t m i ş v e insan t o p l u m u n u yaratmıştır.

Kendisini de insanın bilimiyle sürekli ifade e d e r e k her kişiye

yayılacaktır. İnsan

Ondan

d a h a şanlı

kollektivizmi

uymak çabasını 50-

sadece

şöhretli y ü c e

onu

tanımak,

hiçbir şey o l m a y a c a k t ı r .

daha

çok t a n ı m a k v e

ona

kalacaktır - .

arttırmak zorunda

El Bâis: Y e n i d e n diriltendir.

Elbette y e n i d e n

diriliş ö l ü l e r i n - g ü b r e l e ş e r e k e v r i m e

k a r ı ş m ı ş var-

lıkların- ç o c u k l u k a ş a m a s ı n d a k i ilkel t o p l u m l a r ı n ve o n l a r ı n lideri (dahisi) olsa bile M u h a m m e d ' i n

kavradığı a n l a m d a bir y e n i d e n diriliş de-

ğildir bu. A m a bu k a v r a y ı ş t a bile bir sezi y a t a r : Y e n i d e n diriliş e v r i m i n devr-i dâimidir. mala

mülke zevke tapan

K u r ' a n ' d a b o y u n a yer alan,

kentlerin y o k o l u ş u v e o n l a r ı n y e r i n e b a ş k a

t o p l u m l a r ı n getirilişi d e b u y e n i d e n dirilişi a n l a m a zenginliğidir. A n c a k e v r i m i n a k ı ş ı n d a bu olay, kendi i ç i n d e n s o s y a l d e v r i m l e k u r t u l a m a y a n medeniyetlerin yok edilmesi

dışarıdan

barbar

ve y e r l e r i n e y e n i

ç i m i n d e gerçekleşir.

(ilkel

orijinal

sosyalist)

toplum

medeniyetlerin

akınlarıyla

kurulması

olay bilince ç ı k a r ı l m a y ı n c a ve A l l a h ' a

bi-

bağla-

nınca, ş ü p h e s i z ki t a n r ı n ı n c e z a l a n d ı r ı ş ı ve ö d ü l l e n d i r i ş i s i s t e m i içinde ö l d ü r ü p dirilten t a n r ı o l a r a k yer alır-. Muhammed'in

kendisinin

kuruluşuna

öncü

olduğu

medeniyetin

uzun ö m ü r l ü o l m a s ı için e l i n d e n g e l e n her şeyi y a p m a s ı ve ç a r e y i kollektivizmde bulması;

O'nun Allah'ın

b u özelliğini

d e t e r m i n i z m e , yani

g e r ç e k l e r e y a k l a ş t ı r m a y a ç a l ı ş t ı ğ ı n a e n s o m u t örnektir. yazılı

Kur'an b u n u n

kanıtıdır - .

İşte

meseleyi

sözcüklerde

çözdüğünü

mek,

sadece

sıdır.

Bu tür ç ö z ü m l e r d e d a i m a

gerçek çözümü

bekler.

kavramlarda

sanmaktan

yüzeysel

ibarettir d e y i ş i m i z i n

şuuraltı y o ğ u n

o l a r a k çözyeri

b i ç i m d e gizli

bura-

kalır ve

M u h a m m e d ' e kavramlar, s ö z c ü k l e r d ı ş ı n d a kanunlarının

bakış için, t a r i h i n gidiş

p u s u l a s ı elde t u t u l m a s ı gerekir.

51- Eş Ş e h i d :

Her z a m a n her y e r d e hazır ve nazırdır.

ilkel

sözcükleri,

leştirmiş N e a n d e r t h a l komün da

insanının

barbarlıktan

de ve

bir v a h ş i

veya

h e n ü z ölü

gömmeyi

insan yani V a h ş e t ç a ğ ı n ı n orta

tanrı

kavrayışına

yakıştırabiliriz,

barbar

h e n ü z m e d e n i y e t e ç ö z ü l m ü ş i n s a n a da

modern toplumdaki

fikri, v a h ş e t t e n

beri

insan

bir

insana

bir m e d e n i y e

bir i n s a n a da y a k ı ş t ı r a b i l i r i z . beyninin yarattığı;

gelenek-

konağındaki

Çünkü tanrı

doğasını ve t o p l u m u n u

a n l a m a k y o r u m l a m a k için c a n h ı r a ş u ğraştığı bir şeydir. Ç ü n k ü h a y a t a : D o ğ a y a v e t o p l u m a u y u m y a p m a k zorundadır. lesidir. Tanrı fikrinin Ama kalır.

bunun

d e r i n l i k l e r i n d e bu

mekanizmaları

Bu ölüm-kalım

mese-

çıplak g e r ç e k l i k y a t a r a s l ı n d a .

bambaşka yollardan

işlediği

için

bilinmez

B u n u n ü z e r i n d e ayrıca d u r m a k gerekir.

Bu y ü z d e n

her kavrayış,

kendi tarihi çağı, t o p l u m u

lendirilirken

bile e k s i k v e y a n l ı ş l a r d a n

bütünlüğü

toplum)

m a d ı k birçok y a n

içinde

kalır ve

kurtulunamaz;

bakılmadıkça

her

olanlar oldukları

gibi

içinde d e ğ e r tarihsel

meselede

(doğa

aydınlan-

neyseler öylece

ele

alınamazlar. Tarihin

k a n u n l a r ı elde b u l u n d u k ç a b u d a h a d o ğ r u c a başarılabilir.

"Allah her z a m a n her y e r d e hazır ve n a z ı r d ı r " kavrayışı; çağında,

kendiliğinden

birikerek e v r i m

d a v r a n ı ş ı n a yaklaşmıştır.

Bu evrimin en

evrime

Muhammed

uyum

düşünce

uygun a d ı m d a tecelli

[görün-

me, belirme] edişi, y a n s ı m a s ı b i ç i m i n d e kendisini ifade etmiştir, bu kadar.

Liderler, bilim a d a m l a r ı , P e y g a m b e r l e r , Veli'ler ve benzeri öncüler

bu açıdan

sıradan

bir yansımasıdır.

i n s a n l a r d a n farklı olurlar. A s l ı n d a

Evrim

her varlıkta ve

bilhassa

terir. A m a sınıflar ç a ğ ı n d a e v r i m s e l gidiş; larda

birikip y a n s ı m a d a n önce, öncü

hiyerarşik bir ilerleme v e y a resi]

(devrim

çekirdeği

gelişimle

her insan tarihin

insanda

kendini

gös-

sosyal sınıflarda ve t o p l u m -

kişilerde y o ğ u n l a ş a r a k yansır. sahabelere

partiye) ve e n s a r a

[Muhammed'in

[Yardımcılar,

Bu çev-

koruyucular.

Hicret'ten sonra M u h a m m e d ' e din k o n u s u n d a y a r d ı m edenler]

(devrim

c e p h e s i n e ) yansır. Bu gelişimi kişiler, sınıflar, t o p l u m l a r y a p m ı ş gibi dursa da yaratıcılık evrimin v e y a tarihsel d e t e r m i n i z m i n d i r .

Peygamberler

P e y g a m b e r i de olsanız son d u r u ş m a d a s a d e c e "Allah'ın k u l u " s u n u z d u r . M u h a m m e d , kendini y a r a t a n , t a n ı y ı p a n l a m a k için bütün

bilgi ve sezi-

lerini kullanan; Allah'ı nur y ü z l ü bir ihtiyar o l a r a k rüyalarına dek sokan, fakat d a i m a A l l a h kavrayışını o ilkel k o m ü n k a v r a y ı ş ı n d a n bilge kavrayışına doğru y ü k s e l t m e y e çalışan a m a P e y g a m b e r l i k rütbesini k i m s e n i n g ö z ü n e s o k m a d a n t a ş ı m a y ı bilmiş; Gerçekten

evrimin

kanunları

k u l l u ğ u n u bilen bir "kul"dur.

heryerde hazır ve nazırdır.

h ü k m ü n ü ve e g e m e n l i ğ i n i sürdürür. G e l e c e ğ i

Her ş e y d e

bile bu y ü z d e n

kontrolü

altında tutar.

Bizler a n c a k o k a n u n l a r a vakıf o l d u ğ u m u z kadar g e l e c e ğ e

ait ö n g ö r ü l e r sunabiliriz. ifade ediş biçimi

Bu da aslında evrimin kendini f a l a n c a a ğ ı z d a n

olur. Y a n l ı ş l a r ve eksikler yine z a m a n

içinde e v r i m i n

kişi ve t o p l u m l a r d a y a n s ı y ı ş ı ve ifade edişleriyle düzeltilip tamamlanır.. El H a k k : Varlığı kalıcıdır - .

52-

Evrimin toplumları kalıcıdır. 53-

kanunları

sonsuza

dek akıp g i d e r k e n ,

kendi y o l u n a s o k a r a k ilerler.

O yeni

m a d d e l e r ve ruhlar:

işlediği

madde ve

O n u n işledikleri geçici a m a o

Beyinler b u l a r a k ilerler.

El V e k i l : H e r ş e y i h e r k e s y e r i n e en iyisini yapar.

Tarihsel

akış,

kendi

doğa ve t o p l u m

kanunlarıyla,

her insan y e r i n e d ü ş ü n ü p d a v r a n ı y o r m u ş ç a s ı n a

bazen

her m a d d e v e işleri

kolaylaş-

tırır, b a z e n zorlaştırır - . Varlıklar

uykudayken,

dinlenirken,

hüzünlüyken,

d ü k t e n s o n r a v e benzeri g ö r e v l e r i d ı ş ı n d a y k e n ; rını,

patlangıçlı gelişimlerini

çekleştirir. ve

hastayken,

e v r i m kendi

öl-

kanunla-

her y a n d a ve her ş e y d e ö r g ü t l e r ve ger-

Bu d u r u m d a sanki canlılar, O ' n u kendi v e k i l i y m i ş gibi bulur

görürler... 54-

El K a v i y y : G ü c ü her ş e y e yeter.

Evrimin

önüne

kimse

hiçbir

şey

akıllı v e k i l i - r e s u l ü o l a r a k s a d e c e O ' n u n çıkarıp

O'na

mutlu

olabilir.

gerektiği

gibi

uyum

geçemez

yapabilirse

55- El V e l i y y :

Dosttur Koruyucudur.

Evrim

karşın v a r l ı k l a r ı n

her ş e y e

en iyi d o s t u ,

k o r u y u c u s u , velisidir.

İnsan,

evrimin

k a n u n l a r ı n ı a y r ı n t ı l ı c a bilincine

kendine

onun

gücüne

yaklaşıp

uyum yaptıkları

sürece

U y u m y a p a m a y a n l a r ayıklanır - . İn-

san d a diğer v a r l ı k l a r a g ö r e e v r i m i n e n y o ğ u n l u k l a y a n s ı m a s ı o l d u ğ u halde,

ayıklanmadan

daha

uzun

s ü r e ç l e r l e de olsa

nasibini

alır.

Sınıflı t o p l u m , insan t o p l u m u n u n e v r i m e u y u m y a p m a d e n e y l e r i n i n v e s e n t e z l e r i n i n geçidi o l u r k e n

kayıpları az o l m a m ı ş t ı r ve olmayacaktır - .

56 - El M e t i n : G ü c ü çok d e v r i n köklüdür. Yaptırımı, evrimin

üretim

patlalangıçlı

ilk o l u ş u m u n a ,

gücü,

sürati,

dönüşümlü

kalitesi,

sınırsız

kanunlarından

oluşunun

gelir.

m i l y a r l a r c a yıl ö n c e y e kadar u z a n a n derin

sebebi,

evrenin

köklere dek

uzanır. Ve bu y ü z d e n g ü c ü çok s a ğ l a m d ı r . Kolayca kırılıp y o k o l m a z . En kırılgan d o ğ a ve insan

bile saz gibi eğilip b ü k ü l ü r a m a y o k e d i l e m e z .

Yeni ö z v e b i ç i m l e r l e , e v r i m e u y u m y a p m a y ı b e c e r e n ö z e l l i k l e r l e doludur. İ n s a n , en kötü Finans K a p i t a l i z m ç ı l g ı n l ı k l a r ı n d a bile, b i l i n ç a l t ı n d a olsun, vicdan

sağduyu

biçiminde doğru yolu

saklı

tuttuğu

için yeni

u y u m l a r g e l i ş t i r m i ş t i r v e g e l i ş t i r m e y e d e v a m edecektir. A k r e b i n , sıkışınca, Bu

ateşle

insana

d e n k düşer.

kuşatılınca

yakıştırılmasa Hitler'i

kendini da

sokup zehirlemesi

benzer

paralellikler

besleyip Sovyetler'e patlatan

ka, s o n u n d a y i n e kendi eliyle onu

doğal

Finans

içgüdüdür. kapitalizme

İngiltere ve A m e r i -

imha etmek zorunda

kalmıştır.

yeniden

başka y o l l a r d a n tecelli

y a n ı n tabiatı yeniden

etmeden

duramayacağa

benzer.

Eş-

kolay d e ğ i ş m e z . Y a n i insanlık ö l d ü r ü l m e k istendiği y e r d e

d o ğ m a k t a n geri

durmamıştır ve duramaz.

Bu y ü z ü y l e e v r i m i n gücü y a p m a c ı k değil, çok derin ve z e n g i n

kök-

lere sahiptir. 57-

Hamid:

Kendisine saygıyla şükredilendir.

Evrimin gidişi, y ü c e l i ğ i , v e r i m l i l i ğ i , k o r u y u c u l u ğ u , h a k k a n i y e t i şısında, her varlık k e n d i n c e bir borç bildirir, ş ü k r a n duyar, Bunu li

elbette

yerinde

insan

duygusuyla

değerlendirerek,

yapmaz ama

evrimin

verimini

evrimin

kar-

k ı y m e t bilir.

sınırlarını

yer-

arttırarak yapmış

olur.

Bunu M u h a m m e d ' i n insan gibi a l g ı l a y ı ş ı n a o kadar ş a ş m a m a k gerekir, bugün

biz bile başka a n l a t ı m tarzı b u l a m ı y o r u z .

58-

El M u h s i : H e r ş e y i n sayısını bilir:

Evrimin h e s a b ı n ı hiçbir insan t u t a m a z . alır a m a

hesap yapılamaz.

Evrimin

S a y ı l a r ı n dili y e t e m e z ;

her ş e y d e k i

hesabı

kendi

akıl

kanun-

larında saklıdır - . 59- El M ü b d i : Y a r a t t ı k l a r ı n ı ö r n e k s i z ve m a d d e s i z yaratandır - . T a r i h s e l d e t e r m i n i z m k a n u n l a r l a işler. A m a m a d d e y i ve m a n a y ı işleyerek a n l a m kendi

kazanır.

kanunlarında

yaratır s a n m a m ı z

Bu y ü z d e n y a r a t t ı k l a r ı n ı n ö r n e k ve

potansiyel

olarak gizlidir.

Maddesiz

maddeleri örneksiz

bu y ü z d e n d i r .

Günümüzde Atom'un

oluşumunda

enerjinin yüksek derecede yoğun-

laşmasıyla maddenin yaratıldığı artık biliniyor ve ispat edilebiliyor. Örneksiz ve maddesiz yaratım gücü evrimin başlangıcına aşırıca denk düşüyor. 60- El Müid

[ M u i d d ] : Ö l d ü r e n ve diriltendir.

Evrimde ölüm ve

dirimden

ders

kalım,

onun

biricik canalıcı

almayanlar evrimi

gibi u y u m y a p a m a z l a r .

yansımasıdır.

anlayamazlar ve

ona

Ölümden gerektiği

O r a d a s a d e l i k a l ç a k g ö n ü l l ü l ü k ve bilim gizlidir.

Bilime ne kadar u l a ş ı r s a n ı z o kadar a l ç a k g ö n ü l l ü o l u r s u n u z . A m a bilim k ü t ü p h a n e fareliği

olsaydı,

u z m a n l a r böyle

Bilim d e n e m e k t e n ç ı k a r s a , y ü k s e k bilim nünden larından

k ö k s ü z dallar o l m a z l a r d ı .

hayatı

her y ö n d e n , ö l ü m yö-

de d e n e m e k t e n v e y a o d e n e y l e r içinde y a ş a m a k z o r u n l u l u k isteklerinden

çıkabilir

Evrim ö l d ü r ü r ve diriltir.

Bu bitmez t ü k e n m e z bir prosedir. O prose-

yi k a v r a d ı k ç a insan t o p l u m u d a h a uzun ö m ü r l ü bir u y u m geliştirebilir. 61-

El M u h y i :

B a ğ ı ş l a y ı p sağlık verir.

Evrim, ders alanlara canını ve sağlığını bağışlar, geliştirir. Ders almayanları affetmediği ama binbir mesajla uyardığı halde ders a l a m a y a n l a r ı affetmediği gibi alanları sanki ibret olması için bağışlar sağlıklı kılar. 62-

El M ü m i t : Ö l ü m o n u n elindedir.

Ö l ü m de hayat gibi A l l a h ' ı n emridir. lıkları

kendi

milerini

kanunları

öldürür.

Doğal ve t o p l u m s a l gidiş, var-

içinde b o y u n a ayıklar kimilerini y a ş a t ı r k e n

ki-

63-

El H a y y :

Kendisi e z e l d e n e b e d e kadar hayat ile canlıdır.

Tarihsel determinizm,

m a d d e v e m a n a d a işleyen k a n u n l a r ı y l a , ha-

yat d e n e n d o ğ a l v e t o p l u m s a l o r t a m d a d a i m a canlıdır; c a n l ı l ı k t a n gelir c a n l ı l ı ğ a gider. 64-

O, b a ş k a l a ş ı m d e n e n ö l ü m s ü z bir c a n l ı l ı ğ a sahiptir.

El K a y y u m :

Her şey o n u n l a vardır.

E v r i m s i z hiçbir n e s n e ve ruh var o l a m a z . 65-

El V a c i d :

66-

El M a c i d : Değeri s o n s u z d u r .

U n u t m a z bulur.

67- El E h a d [El V a h i d ] : O r t a ğ ı , eşi b e n z e r i , d e n g i yoktur. Evrim, şe

bir t e k e n e r j i y o ğ u n l a ş m a s ı n d a n

kanunlarını

b a ş k a l a ş t ı r a r a k gelişir.

çıkagelerek dönüşe dönü-

Her a ş a m a n ı n

kanunları

başka

b a ş k a olsa da bir t e k g i d i ş t e n d ö n ü ş ü m l e o l u ş t u k l a r ı için e v r i m biricikM e s e l e o d ö n ü ş ü m l e r i y a k a l a m a k ve o r t a y a çıkarmaktadır - .

tir.

68- E s S a m e d : İ h t i y a ç l a r ı n g i d e r i l m e s i , ı z d ı r a p l a r ı n , rın son b u l m a s ı

mutsuzlukla-

için b a ş v u r u l a c a k t e k mercidir.

Tap ınç ettiğimiz o kadar çok konu, nesne, kişi, güç ve ilh... var ki, Allah'ı,

Muhammed'in

biricik Allah'ını

bile g ö l g e d e u n u t u l m u ş bırakıyor

artık. A l l a h ' ı n bu 99 adında v e y a sıfatında d e r l e n m i ş olan y ü c e özellikleri bilinmediği gibi, kulaktan d o l m a İ s l a m fikirleri bile u m u r u m u z d a değil. Çünkü

beyin

s o m u t yakın

çevre ve çıkar işlerine,

kendi y a ş a n m a m ı ş -

lıklarına d a h a kolay akıyor ve orada adeta kalakalıyor. hayvanlıklarımızı

tatmin

gibi,

lüks gibi,

Para gibi, küçük

özetle İ s l a m ı n

dediği

cinsten

"Bina ve zina" gibi her türlü üretim dışılığa akış içinde t a p ı n ç edilen, alttan alta işleyen şey t e k n i k üretici gücüdür.

Beyinlerin y a ş a n m a m ı ş l ı ğ ı n ı

çeken t e k n i k üretici g ü c ü n ü n parıltılı, t ü k e t i m e y a n s ı m ı ş gelişimidir.

antik m e d e n i y e t l e r i n de başına bela o l m u ş çökertici, ç ü r ü t ü c ü sinsi bir gelişim ve

olmuştur.

korkusunu

Kur'an,

göreceğimiz

g ö z e batırır-. Y ı l m a d a n

gibi

adım

usanmadan

başına

nefislerin

tehlikeyi bu

dünya

malı m ü l k ü n e kandıkları için ateşle b o ğ u l a c a k l a r ı n ı , üzülerek, azarlayarak,

şiddetlenerek,

en çok buna

merhametlenerek,

k a h r o l u p üzülür. Tıpkı

k a h r o l a r a k anlatır.

beyin felçli

Muhammed

Lenin'in, yeni

kurduğu

S o v y e t l e r ' d e beliren bürokrasiyi ve partisinin kapitalist eğilimlerini hele genel s e k r e t e r Stalin'in k a r i y e r i z m i n i n derin yıkıcı a n l a m l a r ı n ı s e z m e s i ve ç a r e s i z l i k t e n

kahrolmasına

benzer bir d u r u m d u r bu.

M u h a m m e d ' i n de Lenin'in de ç a r e s i vardı: yetersizliğini

görmüşler,

parti ve c e p h e l e r i n

cilerle,

halk a t e ş i y l e y ı k a m a y ı

önerip

denemişlerdi.

med, Ali,

Ama

yenilemeyi

vakit

Ömer yetmiyordu.

henüz

oldu: lizmin

kollektivist ruhlu y ö n e t i -

düşünmüşler,

dolmamıştı.

Medeniyet,

kolay f e t h e d i p k e n d i s i n e b e n z e t i y o r d u .

Her ikisi de k o l l e k t i v i z m ' i n sürekli

bunu

Bir t e k

Muham-

barbar, y a ş a m a m ı ş

nefisleri

S o v y e t l e r ' d e de öyle bir gidiş

Bir t e k Lenin ölüp g i d i n c e , a r k a d a n g e l e n l e r i n nefisleri, madde ve ruhunu y e n e c e k gücü gösteremediler.

kapita-

Oysa

ideoloji

Stalin

için t a p m a y d ı .

Çok g e ç m e d i

bu tapınç, alttan

sinsice işleyen y o k s u l G ü r c ü ç o c u ğ u n u n y a ş a m a d ı ğ ı parıltılı t ü k e t i m l e r le yer d e ğ i ş t i r m e y e b a ş l a y a r a k zaten ezberci papaz (skolastik) akılcılığını iyice zayıflattı. P a r a n o y a l a r ı , ideoloji ve pratiğini g ü t m e y e başladı. Bu gidiş içinde ne İ s l a m A l l a h ' ı , ne de M a r k s i s t A l l a h ' ı T a r i h s e l Maddecilik para

etmiyordu.

Tarihte

M u h a m m e d ve

Leninler a d ı m

başına

çıkmıyorlardı. O zaman,

evrim, tarihsel

ve h ü k m ü n ü Tek çare,

gidiş,

acımasızca

çarklarını

döndürüyor

işliyordu. o

gidişe

uyum yapabilecek teorik

teşkilatların topluma

egemen

pratik g ü c ü

gösteren

olmasındaydı.

Bu nasıl o l u r d u ? Her d e r d i n

ilacı

e d i l e c e k tek merci:

öncelikle teorik güçteydi. Tarihsel

Determinizmin

noktada

müracaat

bilince ç ı k a r ı l m a s ı ve ona

uyulmasıydı. Muhammed

bir y a n d a n

barbar gelenekleri

olan

çoktanrıcılığa

karşı

tektanrıyı önce s ü r e r k e n , diğer y a n d a n kendi içinde o tektanrıyı deterministçe, olayların

içindeki

ilişkileriyle

kavramayı

bilmeden geliştiriyor ve

bunları adım başına teorileştiriyor (ayetleştiriyor)du. Aksi halde tarihsel devrimini

başaramazdı.

kuru tektanrı deli

Muhammed'in

ideolojisiyle

hafızı

ekber

bir P e y g a m b e r m ü s v e d d e s i n d e n

iç gelişimi, İbrahim geleneği

[büyük hafız]

kalsaydı, yalancı

öteye g e ç e m e z d i .

P e y g a m b e r ' i ve

Kur'anı sadece kuru tektanrı ve din sözleriyle ele alırsak;

Muhammed'in

bu çelişkili iç gelişimini tarihsel gidiş içinde ele a l a m a z s a k , ne P e y g a m beri,

kitabını,

ne de

islamı

a n l a m ı ş olamayız.

Sadece

bununla

kalmayız, dinlerin gelişimini de k a v r a m a k t a şaşkın kalırız. M u h a m m e d , A l l a h için Es S a m e d : racaat e d i l e c e k tek merci dediği ayla

kendisi

bunu

kuru

b ı r a k m a m ı ş d a i m a o l a y l a r ı n dilini ç ö z ü p , t e o r i s i n e ,

dislerine, sünnetlerine 69- El K a d i r : Allah'ın

k a t m ı ş t ı r ve bunu

yüzeysel

dar,

gündelik

B a r b a r animisttir.

ha-

önermiştir.

hemen

her birinde ilkel

bile a n l a y a b i l i r i z

ki Al-

kavrayışından:

Somut

barbarın

kavradıklarından

çıkar;

fikirleşir

ideolojileşir.

Her şeyi kendi gibi bilir. Tanrısı, c e n n e t i , c e h e n n e m i

b u n l a r çok sonra

çıkabilmişlerdir- yanıbaşında

Muhammed zamanına

kadar bu

mış, s o y u t l a m a pek ç o k ilerlemiştir.

görüşlerin

r e n s e l l e ş m e eşiğidir.

kol gezer.

H e r m e s ' e , İranlı Z e r d ü ş t ' e ,

K o n f ü ç y ü s ve n e r d e y s e a d ı m

çok sular ak-

M e d e n i y e t l e r i n ve t i c a r e t i n ev-

Her t ü r l ü fikir her y a n d a

Mısırlı

içiçedir.

altından

M u h a m m e d de bir deve ç o b a n ı bir

barbar ç o c u ğ u d u r . A m a y a ş a d ı ğ ı çağ: M u s a ' y a , İsa'ya,

kuruya du-

kitabına,

Her ş e y e her an g ü c ü yeter.

sıfatlarının

lah fikri g i d e r e k soyutlaşır. Yani

-ki

Dua e d i l e c e k ihtiyaçlar için mü-

halde,

Hintli

İbrahim'den Buda, Çinli

başına ermişler, dervişler, papazlar,

ha-

hamlar...

M u h a m m e d ' e en y a k ı n ı Hz. İ b r a h i m t e k t a n r ı c ı l ı ğ ı gelir. Ç ü n -

kü o da t a z e bir barbar o l a n İ b r a h i m ' d e n çıkagelmiştir. İ b r a h i m d e barbar o l m a s ı n a miştir.

karşın

medeniyetlerle az cebelleşme-

Kavrayışını z a m a n ı n a g ö r e bir n e b z e o l s u n s o y u t l a ş t ı r ı p t e k t a n -

rı fikrini geç de olsa b e n i m s e y i p geliştirebilmiştir. M u h a m m e d d e b u s o y u t l u ğ u 4 0 ' ı n d a n s o n r a t a r i h s e l d e v r i m içinde, tarihin

her an z o r l a y a n akışı

çatlatan,

rüyalarda

pratik s a v a ş l a r ı y l a

için

kazanabilmiştir.

başarılı

senteze

la olur;

t e t e b b u [etraflı

g e r ç e k tarih

içinde, en az 23 y ı l d a ,

bile s e n t e z

ulaşamaz.

uğraşan Beyin

kafa ve

böyledir: Zorlu çalışmadan

Çalışmak zorunluluğu

ise t a r i h i n

akışıy-

i n c e l e m e ] ile bir y e r e kadar g e l i ş e n b e y i n l e r

içinde bocalayabilirler.

Muhammed, o

b u l a n m a m ı ş b e r r a k bir b e y n e sahipti. nıyordu.

her s a n i y e

düşünce çalışmaları

kitabi

bilgilerle de

K e n d i n e ve atası İ b r a h i m ' e ina-

Barbarın somut düşünce sisteminin, yavaş yavaş tarihin som

gidişiyle sahici

sentezlere ulaşması

Diğer y a n d a n somutlaştırma,

Muhammed'in

yani

böyle o l u y o r d u .

soyutlaştırmasında

somut olaylardan

ders ç ı k a r m a ,

yine

aşırı

bir

s o y u t l a m a ya-

p a r k e n , her s o y u t l a m a s ı n ı d a y e n i d e n s o m u t y a ş a d ı ğ ı o l a y l a r a v u r m a , d e n e m e vardı.

Yoksa

g i n l e ş t i r e r e k kendi

İbrahim'in

tektanrı

kavrayışını

d e r e c e zen-

çağına adapte edemezdi.

Bu y ü z d e n Allah'ın bu güzel isimleri, betimlemeleri üzerinde belki daha da fazla d u r m a k gerekiyor. A m a şimdilik yerimiz bu kadarına yetiyor. "El

Kadir:

bir v a h ş i ,

Her

şeyi

her

barbarın

kankardeşi

nuçlandırmasını

topluluğu

sağlamalıdır.

zer s o m u t l u k t a d ı r . oyuncak ver" veya

"O her ş e y e sıçraması,

için

güce

sahiptir" t a n ı m l a m a s ı

(soyutlamayı

tarihsel

henüz

bugün

lideri;

başarıyla

gücü

değildir:

"Allahım

Muhammed

olayların

balık avını

d u r u m farklı

bu ve

soben-

öğrenmiş

ama

"Allahım

bana

öğretmenim

aşamayı

beni

çoktan gerilerde

d e t e r m i n i z m i n e yaklaştırmıştır..

k a d i r d i r " dediği

vaktin

gereken

Barbar için t a n r ı s ı n ı n

biraz g e l i ş i n c e :

k a l d ı r m a s ı n " gibi...

bırakmış, A l l a h ' ı n ı

(sezdiği

yapabilecek

Bir ç o c u k için

g e l i ş t i r m e m i ş ç o c u k l a r için) sözlüye

bir barbar için s o m u t bir şeydir. Taptığı t o t e m i v e y a

dolması

zaman,

gerektiğini

kanunlara)

olayların

belli

kavramakla

uyum yapmayı

son

bir birikişi

kalmaz,

gücüne

olaylara

d e k zorlar;

her şeyi d e r s l e ş t i r i p t e o r i l e ş t i r m e s i ve t e o r i s i n i y e n i d e n d e f a l a r c a denemesi 70-

bu y ü z d e n d i r . El M u k t e d i r : Her türlü g ü c ü n t a s a r r u f u ondadır - .

D o ğ a ve i n s a n g ü ç l e r i de e v r i m i n g i d i ş i n d e n k a y n a k l a n ı r . sanda ve lı

her v a r l ı k t a

ölçülerde ama

maddi evrimin

gücü

aynı

k a n u n l a r çeşitli

kanunlarla

diğerinden

bir y a n s ı m a s ı d ı r .

fazlaysa Bunu

işler. bunu

gücün

ortamlardan

Kiminin

gücü,

kendinden sahibi

iyice

Her in-

ö t ü r ü farkmanevi veya

bilmemelidir; bilmezse

bir g ü n

mutlaka gücün

anlayabileceği

tasarrufunun

kavramaya

bir

musibetle

sadece

karşılaşır.

evrimde

veya

İşte

Allah'ta

zaman

olduğu

yaklaşırız.

İşte bu tür ele a l ı ş l a r ı m ı z ı P e y g a m b e r z a m a n ı n a g ö t ü r ü r s e k ; d e n e y l e r d e n ders alıp teorisini (Allah ğini d a h a iyi 71-

her

sözünü pratik

k a v r a y ı ş ı n ı ) nasıl z e n g i n l e ş t i r d i -

kavrayabiliriz.

El M u k a d d i m : Dilediğini ö n e alır.

Kişiler v e y a olaylar, kimi z a m a n , gidiş k a n u n l a r ı n d a n ö t ü r ü , g e r i d e kalırlar,

Kimi z a m a n ö n e geçerler.

B u r a d a asıl s e b e b l e r ü z e r i n d e du-

rulursa h e r k e s yerini z a m a n ı n ı ve h a d d i n i bilmiş olur.

Bu y i n e e v r i m i n

g ü c ü y l e olur. Y i n e b e n z e r bir özellik: 72-

El M u a h h i r : Dilediğini geri a r k a y a bırakır.

Arkada

kalan

bunun

h i k m e t vardır - .

hayır,

sebebini

İllâ

araştırmalıdır.

Belki

bunda

ö n e g e ç i l e c e k diye bir şey yoktur.

bir

Evrim'in

(Allah'ın) bir bildiği vardır. O ' n u bilince ç ı k a r m a k t ı r asıl olan. 73-

El Evvel: O ilktir, evveli yoktur.

Tarihsel

determinizmden,

nunlarından önce, o E v r i m kendi 74-

gelişimi

ka-

k a n u n l a r ı n ı o l u ş t u r u r k e n hayatı da oluşturur. d ü n y a m ı z y o k olabilir a m a e v r i m sürer.

hayat o l a b i l e c e ğ i

fikirleri

sonsuzluğunu

kolayca

evrimi

çıkararak

bilince

bir y a n a ,

ispatlaması

bulmak zorunda olduğu sele

insan t o p l u m u n u n

El A h i r : S o n s u z d u r .

Her şey; da

doğa ve

k a n u n l a r ı n o l u ş u m u n d a n ö n c e bir k a n u n yoktur.

ona

evrensel

binbir

bir y a n a ;

uyum

Başka yıldızlar-

zenginliğin insan

kolaylıkları

evrimin

toplumunun bulabileceği;

üzerinde durmalıyız. Asıl yakıcı canalıcı

me-

buradadır - .

Allah'ın

(Evrimin)

almış v e kuracağı

sonsuzluğundan

Muhammed

kendince

dersini

m e d e n i y e t i n uzun ö m ü r l ü o l m a s ı için e l i n d e n g e l e n

g e l m e y e n her şeyi y a p m ı ş t ı r .

Başarılı da o l m u ş t u r .

Hâlâ y a ş a y a n fikir

v e rejim s i s t e m l e r i n e k a y n a k o l m u ş t u r . Evrimin hammed min

sonsuzluğundan,

kadar o l s u n

sonsuzluğu

onun

Bunun kate

için

insan

toplumunun

bilim

adamları,

a l a b i l i y o r l a r mı? İ n s a n T o p l u m u n u n

içinde ö m r ü

kanunlarını

suzlaştırılabilir

ders

kadar u z a t ı l a b i l i r ? E v r i m

Muevri-

sonsuz

bilirsek insan t o p l u m u v e y a ş a d ı ğ ı d ü n y a s ı

ise

d a son-

mi? öncelikle toplum

alınmalıdır;

içinde

biçimlerinin

yaşadığımız

gelişim

toplum

kanunları

bilinmezse

evrim

dikhiç

kavranamaz... Ama

kimin

Bir değil 75-

bin

m u s i b e t g e l s e ayılır mıyız a c a b a ?

Ez Z a h i r : S a y ı s ı z b e l g e l e r l e ispatlı olandır - .

Muhammed, mezdi.

umurunda?

Allah

kavrayışını

ezberci

hafız

Somut belgelerle düşünülüp davranılırdı.

mantığıyla

geliştire-

Bunu 4 0 y a ş ı n a

ka-

dar y a ş a d ı ğ ı

öksüz

çocuk

beyniyle

sınayarak

d e ğ e r v e r d i ve her ş e y d e bizim e v r i m i

öğrenmişti.

Her

görüp buluşumuza

şeye

b e n z e r bir

seziyle Allah'ı gördü ve buldu. Her şeyin s u d a n , d a h a fazla derinlikli

kan

pıhtısından

canlandığını

belirten

ayetlerden

sezileri vardı. A m a söze, şiire d ö k ü ş ü

kadar

olabiliyordu. A l l a h ' a Ez Zahirliği: o n u n bu z e n g i n

S a y ı s ı z b e l g e l e r l e ispatlı o l d u ğ u n u y a k ı ş t ı r m a s ı

kavrayışını ve dile g e l e m e m i ş sezilerini anlatır.

G e r ç e k t e n d e a n l a y a n a e v r i m , s o n s u z s a y ı d a b e l g e l e r sunar; kanunları

bilinçlere çıkarılsın v e O'na

sal, z ü m r e s e l ,

kişisel

baskı ve a ç l ı k l a r l a tanırız.

ç ı k a r l a r gözleri

kör eder.

hayvanlaşır. Ve ne d o ğ a ,

diye. A m a

Nefislerimiz

kendi sınıf-

her t ü r l ü

ne de t o p l u m

kanunları

Ezip g e ç t i ğ i m i z i sanırız a m a e z i l e n biz o l u r u z .

76-

El B a t ı n : A k ı l alıcı değildir.

H e m o denli delilli sepetlidir. çiçekler gibi maz.

uyum yapılsın

açılmıştır. A m a

Her gün y a p ı l a n yeni

Bilinçlere ç ı k a r ı l m a k için binbir k o k u l u

akıllarımız O'nu tam

anlamıyla

kavraya-

keşiflerle ş a ş ı r m a m ı z bu y ü z d e n d i r .

ö n g ö r ü l e r i m i z g e r ç e k l e ş t i ğ i n d e bile ş a ş ı r m a m ı z b u y ü z d e n d i r . belgeleri

kadar s o n s u z s a y ı d a d ı r ki,

layamayız.

Ancak

kanunlarına

belirli

ancak genel

Yine de

(ve

doğrular

anında

derleyip yorum-

kayıplardan)

biçiminde

sonra

ulaşabilir v e

onun uyum

Bu y ü z d e n , o birçok y ö n ü y l e gizli, batın kalır-.

y a p m a y a çalışırız. onun

(ve d o ğ a y ı )

onları

birikimlerden

Kendi

Evrimin

k a n u n l a r ı n a v a k ı f olup

büyük kayıplardan

uyum yapabilmek,

k u r t a r m a y a y e t i p artacaktır.

insanlığı Kanunla-

rın a y r ı n t ı l a r l a işleyişi d a h a ç a b u k ve kolay ç ö z ü l e c e k t i r . 77-

El V a l i : En y ü c e yöneticidir.

Evrim oldu. dur.

küçük

maddenin

Dünyamızdaki Bildiğimiz

gelişimiyle

başladı

bu gelişimin en y ü k s e k aşaması haliyle

koskoca

evren

insan t o p l u m u -

bile e v r i m i n y ü c e l i ğ i t a r t ı ş ı l a m a z .

Onu

güzel, en d o ğ r u , en başarılı, tabii ki a n c a k ve a n c a k y i n e o n u n kendi kanunları

yönetebilir.

Hem

hiç z o r l a n m a d a n .

Çünkü

t o p l u m u n k a n u n l a r ı d o ğ a l o l a r a k k e n d i l i ğ i n d e n işlerler.

doğanın

İnsan o yöne-

lişte o k a n u n l a r ı eline g e ç i r d i ğ i z a m a n bile pek çok z o r l a n a c a k t ı r . Ç ü n kü o k a n u n l a r a u y u m y a p a b i l m e k z o r u n l u l u ğ u ile karşı

karşıyadır - .

O k a n u n l a r ı n keşfine ve u y u m y a p ı l m a s ı n a kendini a d a y a n insanlar çoğalmadıkça,

evrim

layan,

insanların

çalışan

onları

çoğaltmadıkça,

çoğalması,

sadece

durumu

bunun

pek f a z l a

için

çaba-

değiştirmez.

Ç ü n k ü a n c a k kendini a d a y a r a k ç a l ı ş a n l a r ı n t e ş k i l a t l a n m a s ı v e k a n u n larda,

kanunlara

u y u m p r o g r a m ı n d a s e n t e z o l m a l a r ı gerekir.

Kendini a d a m a k her anını

işe v a k f e t m e k t i r ki, bu g ö n ü l l e evri-

min y o ğ u n y a n s ı m a s ı ve y a r a t ı ş ı y l a olan bir şeydir. çalışmak,

adayışın

Kendini a d a m a d a n

ç o k d ü ş ü k birikiş s e v i y e l e r i n i

yansıtır.

a d a y a n l a r ç ı k m a z s a ç a l ı ş m a l a r boşa gidebilir, d e ğ e r l e r i n i

Kendini

bulamazlar.

Evrimin yatların

ulu y ö n e t i c i l i ğ i n e

ç o ğ a l m a s ı n a yol

gösterir? Zamanın 78-

bir n e b z e

u l a ş m a k için

vereceğimiz yerde, onlara

henüz dolmadığını ve kayıpların

Müteali:

Kendi

yarattığı

yaratıkların

adanmış

ha-

ket v u r m a k neyi bilançosunu...

tanımlarından

çok

yücedir. M u h a m m e d , her v a r l ı k t a A l l a h ' ı n sûretini g ö r ü r d ü . En ç o k da A l l a h ' ı insan s û r e t i n e yani

biçimine yakıştırdı.

lıkların yaratı cısıydı. kavrayış,

ilkel

İnsan

insanın

lama d o l a y ı s ı y l a

Çünkü Allah, O'nun

için var-

ise bütün y a r a t ı k l a r ı n en g e l i ş m i ş i y d i .

k a v r a y ı ş ı n d a n ç o k t a n ç ı k m ı ş , g e n i ş bir s o m u t -

üstün

bir soyutlayıştır, sentezdir.

İ n s a n , e v r i m i n en

son en akıllı aşamasıdır - . Bu y ü z d e n , bu k a v r a y ı ş ı n ş u u r a l t ı n d a bilime y a k ı n sezileri y a k a l a yamamak, evrimin

hele bunları

evrim düşüncesinde birleştirememek, sadece

kanunlarından ve işleyişinden

Çünkü neceğiniz Allah'a

müteali

sıfatının

anlatır. A l l a h ' ı n

yakıştırılması

mantık y ü r ü t m e s i bile ç a ğ ı n ı n yaşanan

değil.

O'nun

y ü k s e k soyut küçültülemez

B u r a d a ş u u r a l t ı y l a seziş gizlidir.

Öyle

aşamasına

aşamanın

bile,

hiçbir v a r l ı k l a ö z d e ş l e ş t i r i l i p

o l u ş u ile konu s a p t ı r ı l a m a z . göre

bile olsa

olaylardan

olaylarıyla

basit y ü z e y s e l çıkma

çarpıştırıp

Basit bir

mantıklarda

seziler bulunur.

bilinçaltından

Onu,

bilince

çıkar-

bir gidiştir.

Varlık

önemlidir.

Evrim,

gerçekten

değildir. V a r l ı k l a r ı n dan

" Y a r a t a n ı n ı z ve dö-

Allah'tır"

kavranışını

mak

b i h a b e r o l m a k demektir.

her şey e v r i m d e n çıkar, e v r i m e d ö n e r :

kendi

gidiş

yaratıklarından

kanunlarıdır.

apayrı

M u h a m m e d ' i n Allah'ı varlıklar-

sıyrılmıştır - . 79-

El Berr: Y a r a t t ı k l a r ı n a karşı iyilik doludur.

Evrim,

adı

ü z e r i n d e y a r a t ı c ı d ı r ve y a r a t ı c ı l ı ğ ı

içinde y a r a t t ı k l a r ı n a

karşı iyilik-bağış dolu olur. En bağış ve iyilik d o l u o l d u ğ u y a r a t ı ğ ı da insandır. Ç ü n k ü ona kendi kanunlarını

çözme

uyum

yapamayanlar eleşimden m a k için

yapabilme

yeteneğini

g e ç e r e k y o k olurlar.

büyük uyum yeteneğine,

Ama

beyninin

vermiştir. insan

gelişim

Uyum

yok olma-

olanaklarına

sahiptir. 80- E t T e v v a b : G ü n a h l a r ı ( T ö v b e l e r i )

kabul eder:

E v r i m i n en h o ş u n a g i d e n şey, y a n l ı ş l a r d a n ders alıp kendi k a n u n l a rına u y u m g ö s t e r m e d i r .

P i ş m a n l ı k tövbedir, h a t a l a r d a n geri d ö n ü ş t ü r .

Ş ü p h e s i z k i e v r i m bizim gibi d u y g u l a n ı p h o ş l a n m a z . A m a her h a t a d a n g e r i y e d ö n ü ş e v r i m e bilinçle u y u m y o l u n d a

bir b a s a m a k t ı r v e e v r i m i n

sonuçlarını

kanunları y o l u n d a

kendi-

bilinciyle y ö n e t i l m e :

Uyum

liğinden

ılımlandırır. T a r i h s e l akış,

akışından

y a p ı l a c a k olanın

bir n e b z e o l s u n

a k ı ş ı n a girer.

kendi

insan

Oysa

insan,

pişmanlık duyduğu

halde bunu

bilince ç ı k a r ı p y a n l ı ş -

tan geri d u r m a : T ö v b e a l ı ş k a n l ı ğ ı , pek e d i n e m e m i ş bir a ş a m a y ı y ü r ü mektedir.

Ne y a z ı k ki bu p i ş m a n l ı k l a r ı n birikişiyle son p i ş m a n l ı k f a y d a

v e r m e z gidişini

uyarıyor yoksa, bilinmez.

81- E l M ü n t e k i m : G e r e k e n cezaları verendir. E v r i m k e n d i n e u y u m y a p m a y a n her şeyi ve b i l h a s s a insanları bir m e s a j ı y l a her an uyarır. çarptırılırlar;

uyumsuzlukları

yeteneklerini

geliştiremeyenler seleksiyona

için

şey geçerlidir.

de aynı

bin-

Uyarıyı a l a m a y a n l a r küçük k ü ç ü k c e z a l a r a artar,

yaşamaları

sekteye

uğrar.

uğrarlar. T o p l u m

Sınıflılık t o p l u m l a r ı n

Uyum

biçimleri

bir a ş a m a s ı

olmakla

birlikte e v r i m i n k a n u n l a r ı n ı (bilince ç ı k a r m a k üzere) en fazla ç a r p ı t a n ve u y u m s u z l u k l a r ı hak etmiştir.

geliştiren

bir a ş a m a d ı r . Ve y o k e d i l m e y i

y o k ediş y i n e e v r i m i n

kendi

elleriyle y a p t ı r ı l a c a k ;

evrime

uyum

yapabilme

er veya

koşullarını

karşı d u r a n l a r e l e n e c e k l e r d i r . . . karşı d u r a n l a r ı n e l e n m e s i 82-

kanunlarını

ele

geç t e ş k i l a t l a r k e n

fazlasıyla toplumun geçirenler

buna

apaçık

b i ç i m i n d e olur.

Ey A f ü v v : G ü n a h l a r ı siler.

Bir kez e v r i m

kanunlarına

ce u y u m s u z l u k gidişi

uyum

geliştirilince,

Günahların

bütün

eski

uyum-

üzerinde durulması sade-

içinde olur.

Er Rauf: A c ı m a s ı ve e s i r g e m e s i boldur.

Evrimin elbette

uyum

sınıflı

E v r i m i n c e z a l a n d ı r ı c ı gidişi, a n c a k ona

suzluklar, g ü n a h l a r silinip gider. 83-

kanunlarıyla

kanunlarının

bunu

yapmazlar.

insan

acıması

gibi

koruması

düşünerek,

nasıl

işler?

a c ı y a r a k özellikle

Kanunlar,

korumak

için

E v r i m s e l gidişte, k a n u n l a r ı n açılış ve k a p a n ı ş l a r ı n d a k i ola-

nakların, v a r l ı k l a r a

(bilhassa duygulu,

düşünceli

bir v a r l ı k olan

insa-

na) d e r t l e r i n e , a c ı l a r ı n a , u m u t l a r ı n a v e y a g e l e c e k t e k i g e l i ş i m l e r i n e iyi g e l m e s i y l e o l u ş u r bu d u y g u : 84- M a l i k ' ü l Mülk:

"Allah bize acıdı ve bizi k o r u d u ! "

M ü l k ü n ezeli ebedi sahibidir.

Sınıflı t o p l u m a ç ö z ü l e n bedevi Medineli M e k k e l i fakir f u k a r a , ipotek a l t ı n d a y o k s u l l a ş t ı r ı l m ı ş köylü, e s n a f v e z ü ğ ü r t b e z i r g a n l a r ı n g a n i m e t , mal

mülk gösteriş

düşkünlüklerini

sarsılıp ü z ü l ü y o r d u . bu arsız

gördükçe;

Kuracağı y e n i İ s l a m

Muhammed

derinden

m e d e n i y e t i de ö n c e k i l e r gibi

m a d d i y a t ç ı l ı k içinde ç ö k e c e k m i y d i ? Sık sık a y e t l e r d e a z a r l a -

y a r a k k o r k u t a r a k uyardı. A m a e n şiddetlisi

Enfal s u r e s i y l e oldu:

n i m e t A l l a h ' ı n v e p a y g a m b e r i n i n d i r " keskin bildirilmiştir.

komünizmi

hükmü sonradan esnetmek zorunda

medeniyeti yayılırken

kişi

"Ga-

hükmü

kalmıştı, ç ü n k ü

m ü l k ü g e l i ş i m i n i g e m l e m e k o l a n a k s ı z kaldı-

ğı gibi,

bendledikçe selleşiyordu.

İslamın

dediklerine

Muhammed'in

savaş

G ö z l e r i d o y a r da belki

maneviyata,

uyarlardı...

iyi

dilekleri,

lanmış dört halife devri

kadar,

Hülafayı

Raşidiyn,

bir ç e y r e k y ü z y ı l d a n

cennetle

muştu-

biraz aşırı t u t t u .

Mekke'nin

Ebu

Sufyan

bezirganları-tefecileri

mediler a m a y i n e de A l l a h ' ı n , lay o l m a d ı .

kamunun

G e r ç e k değişti

içi

gecik-

Muhammed'in

komülk

boşaltıldı.

mi?

A r a d a n y ü z l e r c e yıl geçti, azgın pitalizme bıraktı.

almakta

özelleştirmeleri

İslam yavaş yavaş bezirganlaştırıldı.

A l l a h ' ı n d ı r p r e n s i b i yelle yuf oldu,

şirildi,

iktidarı

mallarını

b e z i r g a n l ı k yerini azgın f i n a n s ka-

Dünya malı, A l l a h malı, d u r m a d a n kişi m ü l k ü n e dev-

devşiriliyor...

Muhammed'den

700

yıl

sonra

gelen

İbn

Haldun;

Muhammed'in

geleneklerle:

N a k l e n alıp kendi aklıyla s e z d i k l e r i n i de g e l e n e k l e r l e Al-

lahçılığa

tutarak

tabi

koymak zorunda ke d ü ş e n

koyduklarını,

kaldı.

Gerçek

bir

akılla-nakili kez d a h a

ayırarak

hatırlatıldı:

m e d e n i y e t l e r , t o p l u m l a r ç ü r ü y ü p batıyorlardı.

gerçeklerle Mala

Kamu

kollektif a k s i y o n a , g e l e n e k l e olsa da d e ğ e r v e r e n , d e ğ e r i

mülMalına

içinde taşı-

yan g ö ç e b e l e r , y e r l e ş i k l e r d u r u m l a r ı n ı b o z m a d ı k ç a d a h a canlı v e uzun ömürlü

medeniyetler,

Muhammed'den ci g ü ç l e r t e m e l i n d e , dern

sosyalizmi

devletler geliştiriyorlardı...

1200 yıl s o n r a g e l e n M a r k s - E n g e l s aynı şeyi üretiKapitalist t o p l u m u n g e l i ş i m biçimiyle koydu,

mo-

müjdeledi.

Ve Marks'tan sonra dünyanın üçte biri sosyalist oldu. Olaylar inatçıydı.

Gerçekler neyseler öylece, gidiş kanunları bilinmeli ve uyulmalı aksi

takdirde aşırı kayıplarla u y m a k z o r u n d a kalınırdı.

M u h a m m e d , gelenek-

sel olarak, her akılcı sentezini veya sentezlerini A l l a h ' a , dinine bağlayarak ilerliyordu. Aklıyla, nakille gelen din geleneklerini a y ı r a m ı y o r d u henüz; tersine, aklını da o skolastik din g e l e n e ğ i n e sımsıkıca bağlıyordu. O z a m a n l a r için öyleydi. A m a

bütün o batini

mistik gelişim

içinde bile

aklını köreltmedi. Aklı kullanmayı Allah emri yaptı. Bizim şu akıllıca rasyonalist geçinen

k ü t ü p h a n e fareleri

uzmanlar, erüdisyon

kırkambarları,

ş ü p h e s i z ki M u h a m m e d i b e ğ e n m e z l e r ama kendileri akılcı makyajlarının altında

bin

beter skolastiktirler ve y a ş a m d a n

akıllarını t ö r p ü l e r l e r aslında;

gerçeklerden

koparak kitap kemirirken

uçup giderler...

Bu y ü z d e n , M u h a m m e d , içinde b u l u n d u ğ u t a r i h s e l d e v r i m derslerini Allah

kanunu yapıyordu.

danmadan "Mülkün

içindeki özü

ezeli-ebedi sahibi sadece Allah'tır"

Sınıflı t o p l u m u n y a ş a n a n kabaca

Bizler o batıni mistik s k o l a s t i k k a b u ğ a al-

bulup ortaya ç ı k a r a b i l i r s e k d e r s i m i z i alabiliriz. realitesi

b a k a n t e m i z bir akıl, A l l a h ' ı n , yani

lını, varlığını y a ğ m a l ı y o r l a r d e m e z cikmiyorlar. kişi

sözü

yabana

ne olursa

atılabilir

olsun, t a r i h s e l

d o ğ a n ı n ve

kamunun

mi? akışa ma-

mi? Ve ç o c u k l a r bile s e z m e k t e ge-

Lakin sınıflı t o p l u m ç a l m a y ı

öğrettiği

için e ğ i t i m ş i m d i l i k

m ü l k ü n d e n y a n a geliştiriyor... 85-

Zülcelalî vel

i k r a m : A z a m e t v e S a l t a n a t v e ikram sahibidir.

Evrimin a z a m e t i , s a l t a n a t ı ve ikramı s o n s u z d u r . Y e t e r ki ona u y u m getirilsin.

86-

El M u k s i t : Dengelidir.

T a r i h s e l d e t e r m i n i z m k a n u n l a r ı n d a bir d e n g e bulunur.

En dengesiz

deli a k ı ş l a r d a bile, kendi d e n g e s i n e d a h a kalıcı o t u r m a k üzere d o l a m baçlı uzun yolları dener... 87-

El C a m i : T o p l a y a n - d e r l e y e n d i r .

Tarih b i r i k e r e k ve a t l a y a r a k ilerler. gelir.

Birikiş a ş a m a l a r ı

Ve bu g i d e r e k s a y ı c a

dağılışı,

Bu d o ğ a d a da t o p l u m d a da ola-

atlayış a ş a m a l a r ı

toplanışı

gerektirir.

kalitece a r t a r a k oluşur.

Sular b u h a r l a ş ı r k e n

dağınıktır,

buhar bulutlaştıkça

toplanır.

Dolu

ve kar ve y a ğ m u r iyice t o p l a n m ı ş haldir. Ve d o n m a da öyledir. Toplumda hammed ama

d e v r i m anı t o p l a n m a n ı n

anı

en yoğun yaşadığı

bizzat t e ş k i l a t l a y ı p

d i y a l e k t i k d e s e l e r d e herşeyi

gütmüştür.

andır,

Kendisi

kendilerine v e h m e d e n şimdiki

çıktı kariyerist lidercikler gibi değildir;

Mu-

başroldedir zıp-

kendisi y a p a r k e n bile A l l a h (de-

t e r m i n i z m ) istediği için, d e v r i m s e l gidişe u y m a k için yapar. Ve kendisi teşkilatlandığı teslim 88-

eder:

halde t a r i h s e l "Allah

gidişin

toplayıcıların

toplayıcı

karakterinin

yücesidir:

yüceliğini

Cami!"

El G a n i y y : İ h t i y a ç s ı z - b o l l u k doludur.

Evrimin

kanunları

hiçbir şeye ihtiyaç d u y m a z ,

bolluklar ve darlıklar

da onun gidişi içinde oluşurlar, ihtiyaçları y a r a t a n da gideren de odur. 89- El M u g n i : Z e n g i n l i k l e r i verendir. Kur'an sık sık belirtir:

O n l a r z e n g i n l i k mi i s t i y o r l a r ? A l l a h z e n g i n l i k -

leri o n l a r a bol bol v e r e c e k ki o n u n içinde boğulsunlar... (Sınıflı t o p l u m daima

zenginliklerle boğulup bata-çıka

90- El Mani:

ilerlemiştir)

Engelleyendir.

E v r i m i n k a n u n l a r ı z e n g i n l i k l e r i s u n d u ğ u gibi, geri a l m a s ı n ı da bilir. Eğer gidişe u y g u n ,

kanunlarla

u y u m içinde g i d i l m e z s e , e k o n o m i k po-

litik krizler v e y a kişisel ailesel a n l a m d a y a n s ı y a n s o s y a l , ruhsal kıyametçikler önce bu m a z s a zenginlikler,

uyumsuzluğu

uyarırlar;

m u t l u l u k l a r yitirilir, g e r i y e alınır-.

Bu gidiş içinde z e n g i n l i k l e r i n s u n u l m a s ı alır.

kadar e n g e l l e n m e s i de yer

Evrim, her a l a n d a bolluklar s u n d u ğ u kadar e n g e l l e m e l e r de yapar. Muhammed

önce

iyi

kadar kolay o l m a d ı ğ ı n ı san, de

küçük

yine de uyum yapıla-

dilekli

gördü.

hayallarle

umutluydu.

Sık sık hayal

Ama

kırıklıklarına

umduğu

uğradı:

İn-

kolay y o l a g e l m i y o r l a r d ı . O n l a r için ne k a d a r iyi dilekle d u a e t s e onlar,

Kureyşliler,

yola

mal-mülk düşkünüydüler. kırıklıklarını yansıtır.

gelmiyorlardı.

Kendi

çevresindekiler

Kur'an ayetleri, sık sık bu

P e y g a m b e r y i n e de b u n u A l l a h ' ı n e n g e l l e d i ğ i

çimde yorumladı ve olayların

içindeki

Dârr: I z d ı r a p ve zarar verendir.

Evrimin

kanunlarının

işleyişi

doğa

bi-

h i k m e t e e ğ i l m e y e d e v a m etti.

91- Ed

ve ızdıraplar getirir ki,

bile

ü z ü n t ü ve hayal

toplumlarda

öyle

k a n u n l a r iyice b i l i n m e d i k ç e m o d e r n

darlıklar

insan

bile

bu darlıkları g ö k s e l ceki

Peygamber,

bir g ü c e b a ğ l a m a d a n y a p a m a z .

ister i s t e m e z g e l e n e k s e l

her t ü r l ü darlığı A l l a h a ü z e r i n d e geliştirir. lamayı

bağlamakla

(nakli)

Bin

küsur yıl ön-

t e o l o j i k bilgileriyle

k a l m a z , A l l a h fikrini bütün realite

Dini a k ı l c ı l a ş t ı r ı r k e n ,

realiteyi ve aklı da dine bağ-

geliştirir.

O'nun

bu g ü c ü d ü r ki,

belgeleri g ü ç l e n d i r i r ; A l l a h ' ı her o l a y a

h e m dini

bilince ç ı k a r m a m ı z a y a r d ı m eder,

h e m de dini halk içinde d a h a da s a ğ l a m l a ş t ı r ı r . m e t o d o l a r a k a d ı m b a ş ı n a aklını

k u l l a n a r a k uygu-

l a m a k bu s o n u c u vermiştir. 92-

En Nafi:

Hayır ve y a r a r getirendir.

"Her ş e y d e bir hayır vardır", vardır.

Kötü

" ş e r " bir o l a y d a

her olayın o l u m l u ve o l u m s u z y a n l a r ı bile

hayır,

iyilik,

o l u m l u l u k a r a m a k en

a z ı n d a n akılcı

bir y a k l a ş ı m d ı r .

Nice d i y a l e k t i k g ö r ü ş l e r bile bu zıtların

bir a r a d a l ı ğ ı n ı

zaman

kaçırırlar.

metafizikleşme

zaman

Hatta

gelenekselleşmiş olağan

E v r i m i n gidişi,

şerleri,

olayların

tek y ü z ü n d e

işlerdendir.

kötülükleri v e r d i ğ i gibi

hayırları

olumluluk-

ları da getirir. El Nur: İ s t e d i k l e r i n i n u r l a n d ı r a n aydınlatandır - .

93-

Evrim

istediğine

istediği

kadar bilgi,

bilim yükler.

o l a r a k işleyen k a n u n l a r ı n e t i c e s i n d e oluşturur. zehir y ü k l ü d ü r . dar bilgi,

İncelenmesinden

bilim y ü k l ü d ü r l e r .

d e t e r m i n i z m öyle istediği 94-

Bazı

Bunları

bilimsel g e l i ş m e l e r elde e d i l e c e k kai n s a n l a r da

öyle,

bilime a d a n ı r l a r ;

için...

El Hadi: M u r a d a erdirendir.

T a r i h s e l gidişe u y u m y a p a n l a r bilerek b i l m e y e r e k istedikleri lerine

doğal

Bazı bitkiler zehir, pan-

hedef-

ulaşırlar.

95-

Bedi: Ö r n e k s i z b e n z e r s i z şaşırtıcı

o l a y l a r ı n ve y a r a t ı k l a r ı n

yaratıcısıdır - . K u r ' a n ' d a tufanlar, madan

sıralanır.

bir bilim

mucizeler, yani

Mitoloji,

dalıdır;

ama

bugün

özü

vahşi

s i m g e l e r l e a n l a t ı l ı ş ı n a dayanır. Y a l a n , tersine çözümlenebildiği nışına

m i t o l o j i k ( e f s a n e v i ) o l a y l a r dur-

bile ç ö z ü m l e n m e y e barbar insanın

m u h t a ç gizemli yazısız tarihinin

u y d u r m a a n l a m s ı z ş e y l e r değil,

ö l ç ü d e yazısız tarih ö n c e s i

olayların aydınla-

o l a n a k verir

P e y g a m b e r , b u n u b i l e m e z d i . A m a y i n e de o m i t o l o j i k olayları kendi tarihsel

devrimi

açısından

Kureyş t e f e c i l e r i cizesi 96-

aleyhine

kullanmayı

ihmal

etmez.

Tufanları

mu-

olarak... El Baki: V a r l ı ğ ı n ı n s o n u yoktur. Kalıcıdır - .

Evrimin

kanunları

b a ş k a l a ş ı p gelişirler.

A m a yokolmazlar sonsuza

d o ğ r u uzanırlar. O n a u y u m y a p a m a y a n l a r gider a m a o kalıcıdır - . 97-

daima

kullanır. A n c a k hep A l l a h ' ı n g a z a b ı v e

El V â r i s :

Biricik V a r i s , Sahiptir.

Her şey, h e r k e s v a r l ı ğ ı n ı e v r i m e t e s l i m e d e r e k g ö ç e r gider. devir d a i m i ,

ezeli ve ebedi

kanunlarıyla

kendisini

İnsan ömrünü

sürer.

boyuna yeniden

Bütün

Evrimin

miraslar o n u n d u r .

g e n i ş l e t e r e k üretir durur.

bunu her bir y a n ı n d a n bildikçe u y u m u n u geliştirip t o p l u m s a l uzatabilir.

[İzmirli İsmail

Karahisari, " A h t e r i 98-

cycle'ı

Hakkı,

Kur'an T e r c ü m e s i -

M. fi.

K e b i r " 1316]

Er R e ş i d : O l g u n l u ğ u erişilmezdir.

Evrimin k a n u n l a r ı m i l y a r l a r c a yıldır b a ş k a l a ş ı p g e l i ş i r k e n , insan aklının

(hiç o l m a z s a

Hz.

Muhammed

bir o l g u n l u k oluşturur.

zamanı)

olgunluk,

hemen

ister i s t e m e z

hiç a l a m a y a c a ğ ı samedani:

Soyut

g ö k c ü l bir güce yakıştırılır. A m a bu s k o l a s t i s i z m d e d e r i n d e n işleyen asıl g e r ç e k öz, evrimin m i l y a r l a r c a yıllık o l g u n l u ğ u d u r . Ve bu o l g u n l u k , en az

5000 yıllık antik t a r i h s e l

aklına,

d e v r i m ve

olgunluğun

sırlarına

m e d e n i y e t birikimleriyle

bulunmaktadır - .

geleneklerine yansımış

Akıl

daima

insan

evrimsel

u l a ş m a k istemiştir. A n c a k güce t a p a c a k ç o c u k l u -

ğunu a t a m a d ı ğ ı ö l ç ü l e r d e aklını allahlara kaptırır. Y i n e de her şeye karşın

bilim, dinlerin, allahların baskısı altında i l e r l e m e k t e n geri d u r m a z . Din v e y a A l l a h g e l e n e ğ i , bilinç o l a r a k i n s a n d a dillenir davranışlaşır.

V e y a o g e l e n e k s e l bilgiler, y a s a k l a r t o p l a m ı , çer.

A k ı l - b i l i n ç gelişimi

bilimsel

medi önce. Y a s a k l a r l a

insanda

bilinç y e r i n e ge-

v e r i l e r l e ve d e ğ e r l e n d i r m e l e r l e geliş-

k e n d i l i ğ i n d e n gelişti.

Bilim s o n r a d a n g e l i ş t i k ç e

bilinç bilimsel ö ğ e l e r k a z a n d ı . A m a yine de e v r i m i n t ü m k a n u n l a r ı ele geçmedikçe,

bilinç y ü z e y s e l - d e v r e s e l - ç a ğ s a l

Bu d u r u m d a şuuraltı, patlayacak Din,

kalmaktan

krizcil gidiş a n l a r ı n d a ,

kurtulamadı.

ihtiyaçları

ölçüsünde

birikimler sakladı.

aklı

bilimi

baskı

altında

tuttuğu

ölçülerde

şuuraltına

itildi. Z a m a n ı ve yeri g e l d i ğ i n d e de yeni k u ş a k l a r d a akıl ve bilim gelişi m i o l a r a k patladı. İ s l a m dinini y a r a t a n o l a y l a r ı n a s l ı n d a İ s l a m tarihsel d e v r i m i o l d u ğ u n u s ö y l e m e l i y i z . olayların

içinde

işleyen

Bilim, o t a r i h s e l d e v r i m d e d i ğ i m i z

kanunlardan

dininin ş u u r a l t ı n d a akıl ve bilim

çıktığına

göre,

d e m e k ki

İslam

b a s t ı r ı l m ı ş t ı r deyişi a n l a m s ı z k a l m a z .

V e y a d a h a z e n g i n c e bir kavrayışı

ö n e r m i ş oluruz.

İşte b u r a d a y a p m a y ı d e n e d i ğ i m i z birinci iş, dinin altında y a t a n tarihin m a d d e ve r u h u n u g ö z l e r e batırmaktır. Din k a b u ğ u o t a r i h t e bilinç y e r i n e geçtiği Hz. evrim

k a n u n l a r ı n ı yani e v r i m i saklı t u t u y o r d u .

Muhammed'in kanunlarını

sezi,

göksel

ayet ve

hadislerinde

öz o l a r a k y a k a l a m a k ,

bile,

bu y ü z d e n

yercil

birbirlerine

uzak d ü ş ü r ü l m ü ş olsalar bile y a d ı r g a n m a m a l ı d ı r - . Çünkü her şey evrim kanunlarıyla olup biter, hiçbir şey o kanunlardan ayrıca gelişemediğine göre, o kanunları arayıp bulmak en akıllıcasıdır. Yoksa akli

bizler de antik t a r i h i n t e r s i n e ;

bilimleri

şuuraltına

itmişlerse

öyle,

din v e y a bugün

nakli

akli

bilimler nasıl

bilimler de

dini

veya

naklen

vam

ederler.

gelmiş

gelenek görenekleri

bilinçaltına

bastırmaya

de-

D e m e k ki b u r a d a y a p m a y ı d e n e d i ğ i m i z ikinci iş, ş u u r a l t ı m ı z a bast ı r d ı ğ ı m ı z dinin

madde ve ruhunun,

lere etki ettiğini Bu

b e n z e r işler

yakınlaşmış, onunla 99-

Es Sabur:

Tarihsel mayacağı süratte

hangi

k a n u n l a r l a i ş l e y e r e k beyin-

bilince çıkarmaktır". başarıldıkça,

bilinçli

evrimin

olgunluğuna

biraz

daha

aklının

ala-

bir a l ı ş v e r i ş e g i r m i ş oluruz.

Çok sabırlıdır.

Determinizmin

kanunları,

insan

bir z a m a n ve olaylar silsilesi

sabrının

içinde g e r e k t i ğ i y a v a ş l ı k t a ve

gelişir.

İ n s a n t o p l u m u o l u ş u n c a y a d e k y ü z b i n l e r c e yıl tıp çıkışı

gerekmiştir.

g e r e k t i ğ i gibi,

Medeniyetin

ortaya

insan t ü r l e r i n i n

çıkması

için

ba-

o n b i n l e r c e yıl

M u h a m m e d v e Kur'an'ın t e m e l l e n d i r d i ğ i t a r i h s e l devri-

min g e r ç e k l e ş m e s i n e kadar g e ç e n a n t i k m e d e n i y e t l e r v e t a r i h s e l devrimler birikimi Evrimi,

için 5500 yıl g e r e k m i ş t i r . Ve nice olaylar! b i r i k e r e k s e n t e z l e r e u l a ş m a sabırlılığını

k a v r a m a k ve o

sabırlılığa u y u m y a p m a k için, e v r i m i n gidiş k a n u n l a r ı n ı bilince ç ı k a r m a s a v a ş ı n a g i r m e k gerekir.

U y u m u n t e k b a ş ı n a yeterli

olamayacağı,

kadar zor o l d u ğ u ve ne kadar sabır istediği biraz o l s u n a n l a ş ı l m ı ş olur. U y u m t o p l u m l a d o ğ a y l a birlikte olur. bırla d u r m a d a n ç a l ı ş m a k e v r i m s e l 4-

Hz.

MUHAMMED'İN

Bu işi b a ş a r m a k ise en başta sa-

bilinç v e t e ş k i l a t l a n m a k ister...

BİLGE

(ARİF)LİĞİ

Dikkat edilirse, A l l a h ' ı n güzel isimlerinin h e m e n t ü m ü , insani özelliklerden t ü r e t i l m i ş gibidir. leştirilir.

Fakat insan gibi t a n ı m l a n a m a z . İ n s a n ü s t ü -

Fakat bu kuru bir m e t a f i z i k de değildir. O öyle bir A l l a h t ı r ki,

her y e r d e her ş e y d e işleyen,

her s û r e t e giren,

insan aklının y a k ı ş t ı r ı p

t a n ı m l a y a m a y a c a ğ ı kadar güçte v e sıfattadır... A m a yine d e t a n ı m l a m a gayreti

sonuna

dek gösterilir...

İşte

çelişkiler ve b e n z e r l e r i ,

bize,

M u h a m m e d ' i n bilinci (Dini g e l e n e k l e r i ) ile bilinçaltında bastırılmış a m a kımıldamaktan geliştirecek

geri

durmayan

derecede

sezilerinin

kımıldayıp

din

verimlileşme

kabuğunu

k a b u ğ u n d a n a l m a y ı A l l a h e m r i n e s o k a r a k ilerleyen minist seziler üreteci o l d u ğ u n u gösterir. Kur'an

herkese,

ö ğ ü t l e r durur. ları

azarlar,

hemen

onlar adına

devrim

akılları

değildir.

Ama

üzülür ve o n l a r a

kanununa

bu,

Allah'ın

aklının

kullanmayı, kullanır.

derinden

(determinizme) emri

gibi

din

durmasına

iyi

işleri

Kullanmayan-

acır-.

uyumdan

olarak y o r u m l a n m a

burada Allah

yine

bir g e r ç e k ç i - d e t e r -

Bu o n u n bastırılmış aklıdır - .

Ç ü n k ü P e y g a m b e r i d a i m a aklını

tarihsel

Peygamber'in

her a y e t t e

başkalaştırıp

özgürlüğünü

Akıl

başka

aslında bir

şey

aşamasındadır; a l d a n m a m a k ge-

rekir.

G e r ç e k t e asıl akıl, A l l a h " b i l i n c i n e " b a ğ l a n m ı ş altbilinçle işleyen

ş i i r s e l l e ş m i ş d e t e r m i n i s t sezilerdir. benzer:

Şairin şiiri

Şair kelimeleri, d ö r t l ü k l e r i ,

bilinç altıyla y a r a t ı ş ı n a

kafiyeleri, söz u y u m l a r ı n ı olayları

bilinciyle d ü ş ü n ü r a m a asıl y a r a t ı c ı l ı ğ ı alt bilinciyle olur... Bunu bazen

bütün

sûrelerde

apaçık göstermek

mümkündür.

Ancak

pek açık bir realite h a l i n d e h e r k e s i n g ö r e b i l e c e ğ i ö l ç ü l e r d e iş-

lerken,

bazen

kavranması

güç

olaylarda

mistikleşerek -seziler

belli

belirsizleşir- çok u z a k l a r d a y a n ı p s ö n e n yıldız parıltılarına d ö n ü ş ü r : " M ü c a d e l e " s û r e s i Hicretin 4. ve 5. y ı l l a r ı n d a inmiştir. Ve m ü c a d e lenin kızıştığı, P e y g a m b e r i n realite içinde k ı v r a k l a ş t ı ğ ı y ıllardır. A y e t l e r de a ç ı k ç a y e r c i l l e ş i r ; Evs

Kabilesi,

d a h a açık bir d e t e r m i n i z m kendisini g ö s t e r i r :

zengince

bezirganlardandı.

Her

konuda

mücadeleyi

f r a k s i y o n i z m e s ü r ü k l e y i p k e n d i l e r i n e yer açarlardı. A l l a h v e P e y g a m ber, o n l a r a karşı z ılgıtlarını, pratik ö n l e m l e r i n i a ç ı k ç a a y e t l e ş t i r m e k t e n b a ş k a yol "9-

manlık va

bulamadı:

İnsanlar,

üzerinde "10-

üzülürler. remez.

karşı

konuşun

gizli

konuştuğunuz

gelme

üzerinde

huzurunda

Gizli

konuşmalar

şeytanın

Oysa

izni

Müminler

câdele

aranızda

Peygambere

Allah'ın

boş

yere

zaman,

yapacağı

olmadıkça

üzülmesinler

Allah'a

m ü m i n l e r e de

kalp

kuvveti verir ve

B u r a d a akıl

pek o r t a d a d ı r a m a y i n e A l l a h

buğu

kımıldar v e h e m o n a

içinde

geleneğini Yine bu

geliştirip akıllandırır, zengin takımı,

h a m ı n a girdi v e k o n u y u "Ey

inananlar

konuşmanızdan

İnananlar

hiçbir zarar dayansınlar."

ve[Mü-

temizdir."

siz

(din g e l e n e k s e l

zılgıtlar, birleştirir.

bilinç)

ka-

deterministleştirir. bile uluorta f ı s ı l d a ş ı p f i s k o s u

P e y g a m b e r b u n u ö n l e m e k için

kurallara bir sadaka

ayet il-

b a ğ l a y a r a k ç ö z m e y e çalıştı:

Peygamber

önce

ile onları

mücadelede

bağlanır hem de bağlanırken Allah

Peygamberle

legalize e t m e y e ç a l ı ş ı y o r l a r d ı . 12-

tak-

korkun."

işlerdendir.

inanmışlara

düş-

Sûresi]

dilekli

gizli

iyilik

toplanacağınız Allah'tan

P e y g a m b e r a ç ı k ç a f r a k s i y o n i z m e çatar ve A l l a h iyi

günah,

konuşmayın;

ile

gizli

verin

konuşacağınız sizin

için

zaman daha

bu hayırlı

[Mücadele]

Sadaka fakirlere verileceği geçmek zorunda

kaldı.

için, z e n g i n t a k ı m ı

bu t a k t i ğ i n d e n v a z -

Peygamber böylece onların

toplumsal kardeşlik uyandırmayı da d ü ş ü n ü y o r d u :

içlerinde bir iyilik, "Bu sizin için d a h a

hayırlıdır. T e m i z d i r . " Belki f r a k s i y o n i z m d e n v a z g e ç i p m ü m i n l e ş i r l e r d i . . . A m a d a h a d a gizli hale g e l e b i l s e gizli k o n u ş m a y ı bıraktıklarını g ö r ü n c e bu ayeti 13mu?

kaldıran bir b a ş k a ayet ile d u r u m u y u m u ş a t t ı : "Gizli

Çünkü

konuşmanızdan yapmadınız.

zekat

verin.

haber

alandır."

Allah'a

Allah

[Mücadele]

önce da

sadaka sizi

Peygamberine

affetti. itaat

vermenizden Artık edin,

korktunuz

namazımızı Allah

kılın

yaptıklarınızı

Y i n e ilginç bir g e l i ş t i r i m de şöyle g e r ç e k l e ş i r : Ashab'tan

Evs İbn S a m i t ;

leneğine dayanarak,

karısına " z i h a r " y a p m ı ş t ı . Y a n i A r a p ge-

karısıyla e b e d i y e n y a t m a m a

a n a n ı n sırtı g i b i s i n " d i y e r e k bildirmişti. b o ş a n m a m ı ş oluyor ama erkek başka kavuşuyordu;

karısı

atılıncayaca

barbarlığı

kadar hâlâ

anahanlığa o

Bu yüzden rumu

kadın

defalarca

bir kadınla y a t a b i l m e o l a n a ğ ı n a

derin

saygı

görüyordu.

Çünkü Arap

kadar uzak d e ğ i l l e r d i .

m ü c a d e l e s i n i a ç ı k ç a s ü r d ü r e r e k P e y g a m b e r e du-

bildirerek kocasıyla

"Sen

muyordu;

er-

böyle işliyordu. A n c a k kadın e v d e n

arasını

g a m b e r ö n c e düz m a n t ı k l a g e l e n e k s e l yanıtladı.

bana

artık k o c a y a " H a r a m " o l u y o r d u . A r a p l a r d a k i

kek çıkarcılığı, t a b u ve aile biçimi dışarıya

kararını " s e n

B u d u r u m d a kadın k o c a s ı n d a n

düzeltmesini

istedi.

Pey-

bilinçle A r a p g e l e n e ğ i n c e kadını

k o c a n a h a r a m s ı n " dedi. A m a b u p r o b l e m i ç ö z m ü ş ol-

hiçbir r e f o r m g e t i r e m e m i ş o l u y o r d u .

Kadın, ç o c u k l a r ı n ı ö n e

sürer, g e n ç l i k b o y u h i z m e t ettiğini, ş i m d i y a ş l a n d ı ğ ı için b u n u y a p t ı ğ ı nı ö n e sürer;

P e y g a m b e r i ikna eder;

P e y g a m b e r ayet a l m a d u r u m u n a

girer: Akılcıl s e n t e z i y a k a l a r : 1-

"Allah

lunan sını

kocası

kadının işitir.

Çünkü

"Sizden

diyenler)

anaları

Allah

lan

olan

ancak bir

[Mücadele

seninle

işitti.

kadınlara

bilmelidirler

rın

Hz.

hakkında

sözünü

söz

(sen

kadınlar

kendilerini

bana

onların

doğuran

söylüyorlar.

ananın

anaları

kadınlardır.

Şüphesiz Allah

bu-

konuşma-

sırtı

gibisin"

değillerdir.

Onlar

affedici

Tarihsel

çirkin ve

Onlave

ya-

bağışlayıcıdır."

Devrimin

çağının

kolog, t a r i h ç i , şair, aile b a b a s ı , dert b a b a s ı , sezileri

yakıştırdığı

bilime y a k ı n özelliklerin

bulunmaktadır. Erkeklerin

İnsanları

"arif"

hemen

mertebesindedir.

insancıl

b ü t ü n özellikleri

Bilim a d a m ı gibi değil

seviyelerini

Dolayısıyla Allah'a kendinde

geliştirmiş

psikolojilerine dek derinden anlar:

babahanlıkla

"onlar çirkin ve y a l a n olan gelme

determinizminin

E k o n o m i k , politik, a s k e r c i l , lider, h e k i m , psi-

bilgece v e y a arifçe ü z e r i n d e s e n t e z l e ş t i r m i ş t i r .

bile y o l a

şikayette olan

Sûresi]

Muhammed,

g e r ç e k bir y a n s ı m a s ı d ı r .

ama

Allah'a

birbirinizde

görendir"

edenler

ikimizin

işitendir, zihar

ki,

tartışan

Allah,

azgınlaşmış

olduklarını

yakaladığı

için,

bir söz s ö y l ü y o r l a r " diye onları a z a r l a r k e n

olanaklarını

açık tutar,

geleneksel

davrananları,

te-

miz kalpli olanları kayırır. Y a n l ı ş y o l d a n d ö n e n l e r e "Allah'ın b a ğ ı ş l a y ı c ı affedici" olduğunu

hatırlatır v e

haksızlığa

uğramış

ezilen

kadınların

tarafını tutar... Hemen

her s û r e

buna

benzer

bütünlüklerle,

insancıl

özelliklerle

örülmüştür.

Kendi ç a ğ ı n d a Kur'an bu y ü z d e n bir m u c i z e gibi karşılanır.

Y ü z l e r c e yıl

bu y ü z d e n e v r e n s e l l e ş e r e k a y a k t a kalır;

Y ü z l e r c e yıl ö n c e b a r b a r l ı k t a n tiğini y a p a n

gelenekselleşir.

m e d e n i y e t e g e ç i ş i n t e o r i s i n i ve pra-

M u h a m m e d ' i n özellikleri,

m u c i z e gibi

karşılanıp Peygam-

berleştirilmişti.

Günümüzde adım

başına

mucizeler gerçekleştiğinde,

bunlar bilim ve akıl ışığında d e ğ e r l e n d i r i l e b i l d i ğ i için, artık "Bu A l l a h ' ı n h i k m e t i d i r " sözleri bile o r t a k l ı k t a n çekildi sayılır. Bundan genelde bilince

alacağımız

din

bilimi

çıkarıp

uyumumuzu Tıpkı

ders

geriler.

şudur: Ama

kültürümüzde

Bilgi-akıl-bilim

bilinçaltına

geliştikçe,

Allah,

b a s t ı r ı l a r a k geriler.

sentezleştirirsek toplumsal

Onu

doğasal

zenginleştirir.

bunun

gibi

bilim s a y e s i n d e ,

Muhammed

zamanında

M u h a m m e d eski

gelişen

bilgi

İ b r a h i m g e l e n e ğ i n i , eski

akıl

ilkel

kav-

r a m l ı s ı n d a n k u r t a r a r a k geliştirdi. A m a akıl v e bilim h e n ü z üste çıkabilecek a ş a m a d a değildi. gelişmek zorunda Bu

Bu y ü z d e n Allah geleneği

altında

bastırılarak

kaldı.

kolay değildi, ç a ğ ı n ı n

bütün

özelliklerini

askercil

kişiliğinde sen-

Muhammed,

kalmadı.

Kişisel p s i k o l o j i y e bile h a s s a s ç a e ğ i l m e k ve bunu g e l i ş t i r m e k

z o r u n d a kalıyordu.

e k o n o m i k politik ve

kendi

tezleyen

bir ö n d e r o l m a k l a

B u y ü z d e n A l l a h ' ı n güzel sıfatlarını geliştirip h e m e n

her s û r e y e y a y a b i l d i .

Bu özellikleri aynı z a m a n d a k e n d i s i n d e de yansı-

mış buluyor, k e n d i s i n d e de g e l i ş t i r m e k t e n bir an geri d u r m u y o r d u : M e d i n e ' y e hicretin 4. yılında hin

oğlu

hin

muhalefetlerini

bezirgan Yahudi

açığa

kabileleri alttan alta

çıkardılar ve açıkça

Mekke

bezir-

g a n l a r ı y l a (Ebu S u f y a n ' l a ) ittifaka girdiler. P e y g a m b e r ' e iki kez suikaste

bile giriştiler.

zenginlikten ihanetlerini

Bedir S a v a ş ı n ı

yanaydı.

iyi

değerlendirememişlerdi.

Müslümanlar

hızlandırmışlardı. A m a

Uhud

savaşında

Muhammed'in

Gönülleri

yenilir y e n i l m e z

s o s y o l o j i k v e psiko-

lojik o l d u ğ u k a d a r askercil d e ğ e r l e n d i r m e l e r i ve t a k t i k l e r i onları ustaca s u ç ü s t ü n d e y a k a l a m a s ı n ı bildi. O n u n iyi dilekli bu hassas y o r u m l u tut u m l a r ı , y a h u d i kabilelerini kendi a r a l a r ı n d a b ö l m ü ş , t e r e d d ü t e d ü ş ü r müştü; iki

hatta

p s i k o l o j i k o l a r a k zaafa telaşa

kuşatmadan

sonra

Nadiroğulları Şam'a, Muhammed Olayları yardım onun

uzun

Eriha'ya,

bu A l l a h ' ı n

devrim

o n a yol

Bir

kabilelerden

Hireye, H a y b e r ' e sürüldüler.

bunun

yorumlayıp

ettiğini, t a r i h s e l

için

Ezret'a,

alçakgönüllüce boylu

çöküntüye uğratmıştı.

k e n d i l i ğ i n d e n d e n e c e k b i ç i m d e bu hepsini

övünmedi içinde

kendinden

bile.

bulunduğunu

göstermesi

bilmedi.

O b j e k t i f gidişin seziyordu.

ve y a r d ı m

edişiydi:

ona Ama

"Haşr

Sûresi". Ayet

sürgünde

"Kitap

yurtlarından

sahiplerinden Allah

(yahudilerden)

çıkardı.

Siz

bizi

onların

inkar

edenleri,

ilk

çıkacaklarını

sanma-

kalelerinin

kendi-

mıştınız. Siz lerini

onların Allahtan

yerden psikolojik

geldi.

çıkacaklarını koruyacağını (Kadınlar

çöküntüye

sanmamıştınız. sanmışlardı.

onları

girmişlerdi)

Onlar Allah

Peygambere Allah

onlara

istihbarat

yüreklerine

korku

ummadıkları etmişlerdi saldı.

ve Öyle

evlerini

sahipleri

kendi

ibret

elleriyle

alın!"

Bu a y e t t e bile ki yorumlanırsa,

müminlerin

elleriyle

mahvettiler.

akıl

[Haşr] her şeyi A l l a h ' a b a ğ l a m ı ş g ö z ü k s e bile, d i k k a t l e

Peygamber'in

askercil,

sosyolojik ve

p s i k o l o j i k üstün-

lüğü v e d e a l ç a k g ö n ü l l ü ğ ü sezilir: Y a h u d i o p o r t ü z m i n i f r a k s i y o n i z m i n i en iyi izleyen ve hesabını t u t u p g ö r e n a s l ı n d a M u h a m m e d ' d i r ;

ne dost

P e y g a m b e r kadar h a s s a s ve atik olamamıştır - .

ne d ü ş m a n ,

Ve haklı o l a r a k haykırır: "Ey

akıl

sahipleri

Hep aklını

ibret

alın!

kullanır ve akıl önerir. A m a aklı, y i n e de a ş a m a s ı

itiba-

rıyla A l l a h ' a bağlar. O aynı z a m a n d a s o s y o - e k o n o m i k bir liderdir. Yeni orijinal yetinin

sosyo-ekonomisini

Ayet (onu Allah Allah

"Allah'ın

kazanmak

için)

elçilerini her

onlardan onun

dilediği

şeye

elçisine

üzerine

kimseler

kadirdir."

verdiği

ganimetlere

deve

üzerine

salar

orijinal

kabilelerinde

gelince,

siz

sürmediniz.

(onlara

Fakat

üstün

getirir).

[Haşr]

S a v a ş m a d a n alınan g a n i m e t l e r e " F e y " denir. da yeni,

medeni-

düzenler.

bir s o s y o - e k o n o m i

bir k ı s m ı n ı n

Peygamber bu olayda

geliştirmek zorunda

görülmesi

olayı

açıkça

kalır.

Yahudi

Peygamberlerin

ba-

şarısıdır. A m a bu ö n e m l i değildir; S a v a ş ı l m a d a n k a z a n ı l m a s ı ve bu ganimetlerin

nasıl

v e Allah'ı

öne

pay e d i l e c e ğ i

önemlidir.

P e y g a m b e r burada

s ü r e r e k yine " k o m ü n c ü " g e l e n e k l e r i ,

kendisini

doğmakta

bulu-

nan yeni m e d e n i y e t içinde s e n t e z l e m e y i amaçlar. İ s l a m m e d e n i y e t i n i n uzun ö m ü r l ü o l m a s ı n ı n y o l u n u p r e n s i p l e ş t i r m e k t e bulmuştur. ve davranışlarının

derinliklerinde

lerin " M a l - M ü l k - S e f a h a t ve ayetinde

buna

karşı

bunu

Fuhuş

cepheden

h i s s e d e r e k yapar.

içinde battıklarını

saldırır.

Komüncül

bilir;

Peygamber o ber

size

kent

akrabalarına,yetimlere,

mallar,

yalnız ne

Allah'tan

"Allah'ın zenginler

verdiyse

korkun.

onu

Çünkü

halkından

aldıkları,

yoksullara,

yolcuya

arasında alın, Allah'ın

dolaşan size

bir

neyi

azabı

şey

her

bağlar: Peygamberine aittir.

olmasın.

yasakladıysa

şiddetlidir."

hemen

g e l e n e k l e r e sarılır.

A l l a h v e P e y g a m b e r k o r k u t m a s ı y l a d a bunu s a ğ l a m a Ayet

Düşünce

Medeniyet-

Peygam-

ondan

sakının,

[Haşr]

Burada " F e y " 6'ya pay edilse de h e m e n bütünü k a m u malı gibi tasarruf edilir. Özellikle de kesin ve zılgıtlı şart koşulmuştur. "Ta ki o mallar yalnız z e n g i n l e r a r a s ı n d a d o l a ş a n rak herkesin g ö n l ü n ü zengini zengin e t m e y i

Komüncül

bir şey o l m a s ı n . " Bu

manevi ola-

bir t u t u m a sevkettiği gibi;

kesinlikle yasaklar.

kayırmayı,

Kendisiyle birlikte sırf t e m i z

inançla M e d i n e ' y e göç edenleri de y i n e aynı a m a ç l a öne çıkarıp tutar. Ayet dan

"Bir de

mallarından

malları

sürülüp

şu

göçmen

çıkarılmışlardır;

fakirlere Allah'ın

aittir ki, lütuf

yurtlarınrızasını

ararlar;

Allah'a

dosdoğru

olanlar

elçisine

canlarıyla

onlardır."

mallarıyla

yardım

edenler.

İşte

[Haşr]

M e d i n e y e r l i l e r i n i n ( E n s a r ' ı n ) de bu pay e d i ş t e n k ı s k a n m a , kin gibi psikolojilere sapabileceklerini rini

incelikle h e s a p e d e r e k , o n l a r ı n g ö n ü l l e -

k a r d e ş ç e , t o p l u m c u l l u k ve h a k k a n i y e t l e doldurur. 9

"Ve

Ensar, metlerden

olsa

yurda

gelenleri bir

yoksul

Kim

[Medine'ye] severler

ihtiyaç

göçmen

nefsinin

onlara

eden gani-

Kendilerinin

öz

korunursa,

iman

verilen

duymazlar.

kardeşlerini

cimriliğinden

yerleşen,

ih-

canlarından işte

daha

onlar

başarıya

başka

bir şey

[Haşr]

günümüz?

değildir. olduğu

ile

gönüllerinde

dahi,

severler.

erenlerdir."

önce

göç

ötürü

tiyaçları çok

onlardan

kendilerine

Peygambercil

Modern için

mücadele,

enayilikten

P e y g a m b e r l e r i n başarısı, t o p l u m u n

iyisi

külliyen eleştirisi

o tür e n a y i l e r y a ş a m a m a l ı d ı r l a r ;

yaşarlarsa

bile

m a ğ a r a l a r ı n d a s ü r ü n m e l i d i r l e r ki f o y a l a r o r t a y a ç ı k m a s ı n . . . M o d e r n t o p l u m eskiyi ğuramayan ama sürünen şunu

aydınlatanlara

"Kim

nefsinin

işte

onlar

m u m l a a r a t ı r k e n , a s l ı n d a , ö l e m e y e n v e dokendi s o n u n u böyle hazırlar.

Kendi

cimriliğinden

başarıya

korunursa,

erenlerdir. "[Haşr]

B u r a d a " N e f i s cimriliği":

m a d d i v e m a n e v i b ü t ü n derin a n l a m l a r ı y -

la, p s i k o l o j i k ihtiyaçlar m ü l k - f u h u ş - s e f a h a t - b a ş a r ı ve ilh... O hırslar ki ginleyip ulaşırlar. Başarı

hırslar

insanı g ö k l e r e ç ı k a r d ı ğ ı gibi y e r e de çalar;

toplum

adına

Çünkü

tarih

ç a b u k gelir.

kurtulu-

elbirlik göz a ç t ı r m a y a r a k . . . .

kullananlar, terazisinin

Ama

Muhammed kefesi

tarihsel

bu t ü m c e d e tarihin

onları diz-

zamanında

başarıya

devrimden

bütün

çerli o l a b i l e c e k bir sır v e y a g e r ç e k l i k de saklı değil

yanadır.

k o n a k l a r ı n d a gemidir?

T o p l u m u (ve kişiyi) m a d d i üretici g ü ç l e r belirler. A m a o m a d d i temelleri

insan

gerçekleştirir.

maddiyatın oyuncağı Peygamber gönlü, milliyetçi

değildir.

için

çırpınır.

için

nefis

dek

sadece

kendi

Bilebildiği,

Çaresinin

üzerine

İ n s a n l a r nefislerini,

kendini

bilmezse

olurlar. yurduna

algılayabildiği

hapis tüm

giderek evrenselleşmesi

sezilerinin

değeri,

kendi

olacak

kadar dar

insanlık v e y e r y ü z ü bu

yüzdendir.

Onun

çağını

aşarak günümüze

(deryalar dolusu

kitap o k u m a k t a n )

uzanır. D e m e k insanı

mütebahirlikten

çok, t a r i h s e l olaylar yetiştirir ise, o o l a y l a r d a n , uğruna

k a ç m a k trajik s o n u ç l a r ı

lemezliği

ve trajedileri

biriktirir,

bir y a n a ,

kişisel çıkarlar (nefis)

Peygambercil

büyük emeklerle

liderlerin erişi-

kurulmuş

medeni-

y e t l e r i n ç ü r ü y ü ş e v e yeni bir t a r i h s e l d e v r i m l e y o k e d i l i ş l e r e s ü r ü k l e n i şi ç a b u k l a ş t ı r ı r ; sosyal d e v r i m l e r i geciktirir. İllizyonunun tarihteki

potansiyel

işler. T o p l u m ve kişiler kişi

Elbette bu kişi mülkiyeti:

kontenjanıyla;

k a ç ı n ı l m a z bir gidişle

m ü l k i y e t i n e d o y m a d ı k ç a , bu gidiş, bilinçli

kollektif s i s t e m l e r i n damarlarını

içinde

Bu d u r u m d a

akacak

kan

olarak tarihin

toplumsal

P e y g a m b e r bilgeliği ne y a p s ı n .

S o s y a l sınıflar ve pozisyon

bile

zorlar durur kişiler,

alabilecek

kendilerini t a r i h i n a k ı n t ı s ı n a

seviyeye

yükseltmek

iradelerini

karşı

bilinçli

kullanmadıkça,

P e y g a m b e r v e y a liderlerle a r a l a r ı n d a k i u ç u r u m her iki t a r a f t a n da dold u r u l a m a d ı k ç a bu trajedi sürecektir. 5-

DETERMİNİZM VE "ESMAÜ'L

M u h a m m e d ve Allah'ı, dir.

Olayların

dolaşır.

sanıldığı

içinde akıl

ile

HÜSNA"

kadar mistik ve

psikolojiyle

birlikte

Bunu yine (münafık-ikiyüzlüleri):

insanüstü

ayetlerinde

görürüz.

Haşr sûresi "Onlar lerde,

14.

kişmeleri

Ayet

toplu

surların

olarak

sizinle

arkasından

şiddetlidir.

dağınıktır.

onları

çünkü ilh...

ancak

isterler.

toplu

onlar

ayet, A l l a h

p s i k o l o j i k ve

savaşamazlar,

savaşmak

Sen

Böyledir,

Hatırlayalım, lojik,

gibi)

Evs v e H a z r e c k a b i l e l e r i n e

m e n s u p z e n g i n l e r i d e ğ e r l e n d i r e n v e suç üstü y a k a l a y a n apaçık

değil-

(determinizm

sanırsın

düşünmez

ama

bir

buyruğudur. A m a

aklının Allah

korunmalı

Kendi

şehir-

aralarındaki onların

çe-

kalpleri

topluluktur."

Peygamberlerin sosyo-

geleneğiyle

(bilinç

kabuğuyla)

s u n u l m a s ı d ı r . A y n ı z a m a n d a A l l a h , i l h a m - r ü y a ve ilh... b i ç i m l e r d e Peygamberin

beyninde

sentezler yaratarak ayetlerini

bildirir.

Yani

da P e y g a m b e r i de Kur'an v e y a İ s l a m ile h e m e n her o l a y d a ni d e t e r m i n i z m gibi gösterirler. A l l a h , k a n u n l a r gibidir. bir elçidir;

P e y g a m b e r l e r ise,

tarihsel

her o l a y d a

aklıyla

determinizmin yoğun

Allah

kendileri-

işleyen d e t e r m i n i s t

determinizmi

yorumlayan

bir y a n s ı m a s ı d ı r .

y ü z d e n o l a y l a r ı n gidiş k a n u n l a r ı n ı ç o k iyi s e z e r ve yakalar.

Zaten

Bunu

ba-

şardığı için de kendini k u t s a l l a ş t ı r m a g e l e n e ğ i y l e P e y g a m b e r hisseder. Çünkü

bu sezi

bir g e l e n e k l e üste oturur; "Sen

de s e n t e z l e r i düşünür.

İnanç,

onları

Muhammed, kardeş mak

sezer, görür. aralarında

geleneği,

determinizm

ile

üst

kandan üstünleşir:

toplu

sanırsın

ama

onların

kalpleri

dağınıktır."

m ü c a d e l e s i y ü k s e l d i k ç e , z a m a n z a m a n , g e r ç e k kan-

birliğinden

isteyen

kendisine Allah'ın verdiğini y o ğ u n l a ş m ı ş

Böylece Allah

üstün

koskocaman

olan

inanç

bir c e n i n

birliğinin,

D ü ş m a n ı n ve m ü n a f ı k l a r ı n , t o p l u c a

şiddetli

a y r ı l ı k l a r ı n ve

kişi

b ü y ü m e k ve

kadar y o ğ u n kendi

bir güç

doğ-

olduğunu

birlik d u r s a l a r kendi

gönüllerindeki,

ruhların-

daki d a ğ ı n ı k l ı ğ ı n , onları kasıp k a v u r d u ğ u n u s e z e r - g ö r ü r . V e b u a y e t l e s e n t e z e ulaştırır. A m a da

bunu O'na yaptıran

s e z i p t e s l i m e d e c e k k a d a r da

Muhammed

için Allah'tır - .

akıllı,

başka

bir g ü c ü n o l d u ğ u n u

d ü r ü s t bir insandır.

Bu güç,

Bu yüzden sanın

din

Muhammed'in Allah

allerjili

şartıyla

ele

kavrayışını yüzeysel,

almak,

O'nu

olduğu

m o d e r n in-

gibi

ele

almak

olamaz. Fetih

sûresi

"(... )

29.

Bir

ayetten;

ekin

gibidirler

onları

güçlendirdi,

lerin

(müslümanların)

lendirir

bir

gider.

müslümanların) üzerine

Onlara

Mekkeliler

terbiye

kurallarını "Ey

"...Seslerinizi

düşüncesiz 17-

ekinci-

keyifleri

öfke-

getirecek Onlara

kadar

güçlen-

Hucurat Sûresi

ile

öğretir.

inananlar,

"Odaların

çıkardı,

M ü s l ü m a n l a r artık o r d u -

barışına

biraz da zafer s a r h o ş u o l m u ş l a r d ı r .

karşı

"Elçiler Yılı"dır.

Hudeybiye

mişler,

Filizini

dikildi.

geldi.(...)"

d o k u z u n c u yılı:

laşmışlardır.

(Allah gövdesinin

hoşlarına

duruma

Hicret'in

ki,

kalınlaştırdı.

Elçisinin

Peygamberlerin

Allah'ın

sesinin

arkasından

(uluorta)

önüne

geçmeyin... "

üzerine

sana

çıkarmayın... "

bağırıp-seslenenlerin

çoğu

kimselerdi." "İslam

olmalarını

senin

başına

kakıyorlar.

De ki: "Müslüman ilettiği

için

12-

olmamızı Allah'a

benim

"...zan'dan

muş g ö ç e b e l e r e t e r b i y e y i cezalandırır.

kakmayın.

Tersine

sizi

imana

olunuz."

çok sakının.

M u h a m m e d ' i n Allah'ı rür,

başıma

minnettar

Zira

denli

bile

öğretir.

sanıldığının

da y a k l a ş t ı r ı r ;

mistiklikten

ki, A l l a h ' ı n 99

ismi v e y a sıfatı

Zan'nın

bir

kısmı

g e r ç e k l e r içindedir; Onları

azarlar,

tersine Allah'ı

kurtarır. Y ü z e y s e l

günahtır..." yeni

İ s l a m ol-

sever,

hoşgö-

determinizme

bir g ö r ü ş

daha

ile sanılabilir

basitçe insanın ö z e l l i k l e r i n d e n türetil-

miştir. V e S ü m e r ' d e b u l u n a n y ü z l e r c e A l l a h ' ı n özellikleri, g e l e n e k l e r l e İ s l a m ' ı n t e k t a n r ı s ı n ı n özellikleri Hayır ve evet.

(99 isim) haline gelmiştir.

Hayır ç ü n k ü bu özellikler, bizzat M u h a m m e d ' i n "Arif:

Bilge"cil s e n t e z l e r i

h a l i n d e , ayetler içine yerli y e r i n d e k u l l a n ı l a r a k ye-

dirilmiştir; e k l e t i z e e d i l m e m i ş t i r ; s ı r ı t m a z .

Evet. S ü m e r d e n beri g e l e n

kültür,

geçmiştir ama

ezberi

b i l h a s s a T e v r a t v e İncil'de y a z ı y a değil,

kendi

aklını

ve d ü r ü s t l ü ğ ü n ü

Muhammed

bilir ve s e v e r ;

doğrudan

Hz. İ b r a h i m g e l e n e ğ i n i içinde d u y d u ğ u için T e v r a t ve İncil'i değil, İbrahim geleneğini Tevrat-İncil

değil,

tutar.

Kendi

g ö ç e b e v e y e r l e ş i k karakter s e n t e z i n e

İbrahim geleneği

kervancılık sıralarında

d e n k düşer.

papaz-haham-derviş

t ü r ü n d e n y a n s ı m a A l l a h ' ı n sayısız özellikleri cak M u h a m m e d , A l l a h

geleneğini

sürekli

Belki

Muhammed'in

görüşlerinde

Sümer

kül-

k u l a ğ ı n a çalınmıştır. A n -

olaylara vurduğu,

her a d ı m

b a ş ı n d a d e n e y i p s ı n a d ı ğ ı ve geliştirdiği için ç o k t a n bu nakilleri a ş m ı ş ; Allah

geleneğini

geliştirmiş;

olayların

iç

yorumunu;

determinizme

y a k l a ş t ı r m ı ş t ı r . G e c e l i g ü n d ü z l ü , r ü y a d a bile yeni fikirler ü r e t m e y e t e n e ğ i n d e k i beyni, her o l a y d a n d e r s a l m a tiryakisi o l m u ş t u r .

Bu y ü z d e n , öyle y ü z e y s e l y a k ı ş t ı r m a l a r a s ı ğ m a d ı ğ ı gibi insani sosyal ö z e l l i k l e r e d e pek s ı ğ m a z . A n c a k insan t o p l u m u d e t e r m i n i z m i n e n yüksek yansıması ve aşaması

olduğu

için,

elbette determinizmi

gibi

M u h a m m e d ' i n A l l a h ' ı d a insancıl t o p l u m c u l u k özellikleri y a n s ı t m a k t a n geri d u r m a z ; y i n e de o kalıbı

hep kırıp a ş m a y ı zorlar. İ n s a n ve d o ğ a

ü s t ü n e fırlar: 1- "İsm-i A z a m " yani Allah'ın liklerini

kendisinde

ç ı k m a y ı zorlar: ondan

toplayarak

birinci

insani

ismi,

bütün

toplumsal

isimlerin

özelliklerin

özel-

üzerine

" H ü v a l l a h ü l l e z i la ilahe illa h ü " O, öyle bir A l l a h ' t ı r ki

b a ş k a t a p ı l a c a k - i n a n ı l a c a k bir ilah yoktur.

G e l m i ş g e ç m i ş ilahlar bir y a n a , yapabileceği

her şeyi

insanüstüleştirir. içindedir.

Ama

insan,

nefsinin akıp t a p m a

konusu

men eder. Yani t o p l u m ve m a d d e dışına çıkar; yine de

her olayı

güdüsüyle

insan

B u d e t e r m i n i z m d e n b a ş k a bir şey o l a m a z . A m a

madde

Peygamber

b u n u a n c a k d e r i n l e r d e bir ışık o l a r a k sezip A l l a h g e l e n e ğ i y l e ö z d e ş l e ş tirir.

B u y ü z d e n S ü m e r v e Mısır T a n r ı l a r ı n ı n y a ğ m u r y a ğ d ı r m a k ekinle-

re s e b z e l e r e boy a r t t ı r m a k gibi s o m u t dar g ö r e v l e r i n i n t a n ı m l a m a l a r ı na sığmaz;

Sümer İnsanının soyut düşüncesi,

kadar g e l i ş m e m i ş t i r .

h e n ü z Hz.

Bütün t e k n i k gelişimi y a y m a l a r ı n a

d ü ş ü n c e h e n ü z böyle o l u ş a m a m ı ş t ı r . V e y a t a r i h i n Filistin

bezirganlık yapan

İbrahim soyundan gelmiş Yahudi Araplarına ve

Arabistan Araplarına tanınmıştır.

ağzında

soyut

k o n t e n j a n ı , an-

tik t i c a r e t y o l l a r ı n d a , Hz.

dörtyol

Muhammed karşın

üretim, temelsiz soyut

Kur'an'da geçen

y ü k ç o ğ u n l u ğ u y a h u d i A r a p l a r ı n d a n gelmiştir.

P e y g a m b e r l e r i n bü-

S a d e c e birisi A r a b i s t a n

A r a p l a r ı n a aittir. A m a hepsi Araptır. A d e m , Şit, İdris, lih;

bağlanır.

Belki

Peygamberlerin

"Velilerle

Ç ü n k ü Semitler,

birlikte

124

bin

ilk Irak m e d e n i y e t i

liştirmiş

İbrahim'den

devrim

zorunda

olduğu

söylenegelen

S ü m e r l e r e karşı

arkası

kesilufaklı

hayalleri

k u r m u ş ve ge-

bir t o p l u m d u l a r .

Bilhassa rihsel

tane

irili-ufaklı k e n t l e r d e n , irili

liderciklerle T a r i h s e l d e v r i m y a p m a s a da

güçlerinin

kaldıkları

d e n k düşerler.

Tıpkı

düşünceleri

İbrahim'den

yani

Peygamberler,

kalmadığı, soyut

sığınıp

düşünceler

İbrahim Lut,

soylu

İsmail,

Musa, H a r u n , Y ü s a , İlyas,

ş ı n d a k i l e r hepsi Y a h u d i d i r l e r . Kabe'nin

Semitlerin

artık ta-

Peygamberler

çıkarmak

geliştirdikleri

bir

üretim temelsiz soyut bezirganlıkları Yahudi

topluluklarında

İshak, Yakup, Yusuf,

döneme

gibi

soyut

bol

işler:

Eyyup,

Şuay-

Eyesa, Davut, S ü l e y m a n , Zülküf, Uze-

yir, Danyal, L o k m a n , Z e k e r i y a , Y a h y a , İsa ve

Hud, Sa-

b ü y ü k ç o ğ u n l u ğ u d a S e m i t l e r e aittir.

meyen tarihsel devrimlere kalkışmış;

yip,

Nuh,

bu eski ulu e f s a n e v i P e y g a m b e r l e r de A r a p ataları olan s e m i t l e r e

P e y g a m b e r l e r i n , İsmail dı-

İ b r a h i m oğlu İ s m a i l ,

kurucusu-koruyucusu

arasındadır.

Hacer'den olmadır

Bu yüzden Arabistan

A r a p l a r ı n d a n sayılır.

Bu s o y u t d ü ş ü n c e gelişimi içinde S ü m e r l e r i n t a n r ı

özellikleri, İ b r a h i m ' d e n Muhammed Yahudi bu

beri t e k t a n r ı l a ş a r a k b a ş k a l a ş ı p gelişmiştir. Araplarından

değildir.

Ama

2500 yıllık

kültürel birikimi, g e l e n e k s e l (nakli) o l a r a k A r a b i s t a n A r a p l a r ı n a da

yansımıştır.

Ç ü n k ü ticaret Yolu

Orta T i c a r e t y o l u

üzerinde

üzerindeki Şam'a

kurulmuştur.

Hicaz

kentleri,

u ğ r a k yeridir...

S ü m e r ' d e n arta kalan, bu tanrı

k ü l t ü r l e r i n i n s e n t e t i k birikimleridir.

A y n ı s ı değildir. Z a t e n ilk Irak m e d e n i y e t i h e m e n bütün m e d e n i y e t l e r i n tohumlarını vermiş ana medeniyettir; sultan bir

k a l m a m ı ş gibidir.

kazanç getirmiş

Bunu

olmaz.

koşulları

içindeyseler,

ilan

e t m e k t e n öte

her ç a ğ d a ,

her t o p -

eğer hele ayrı bir t a r i h s e l d e v r i m

M u h a m m e d ve Hicaz A r a p l a r ı öyle az g e l e n

içindeydiler.

Bunun

değeri

ne Kur'an ne de İ s l a m m e d e n i y e t i 2- Er

malumu

Kültür y a n s ı m a l a r ı ,

l u m d a ayrı s e n t e z l e r e u ğ r a y a b i l i r l e r ; orijinalite

B u n u b i l m e y e n d u y m a y a n sağır

bildirmek,

çözülmedikçe,

bir

Muhammed,

kavranamaz...

R a h m a n - E r Rahim.

Koruyuculuğu üzerindedir.

yardımı,

İnsancıl,

acıması,

sosyal

yönetimi

bir y a k ı ş t ı r m a y ı

her v a r l ı ğ ı n anlatsa

bile,

içinde

insanüstü

bir s o y u t l u k a p a ç ı k ortadır. Ve sanki T a r i h s e l d e t e r m i n i z m i anlatır - . 3- El K u d d ü s :

Noksansızdır - .

Noksansız

kimdir?

olan

Nedir?

Noksansız

olan

o l a y l a r ı n gidiş kanunlarıdır. Ç ü n k ü bir t e m e l d e n 4- El M e l i k :

sadece varlıkların

kalkıp gelişirler.

M ü l k ü - T a s a r r u f u bir an y o k o l m u y o r .

Ö l ü m s ü z olan ve her ş e y d e , her y e r d e işleyen bir insan olabilir mi? 5- El Bari: Y o k t a n var edendir. İnsanoğlu

ancak

günümüzde

determinizmin

kanunlarını

yakala-

dıkça y o ğ u v a r e d e b i l i y o r . A m a e v r i m i y e n i d e n y a r a t a b i l i r mı? 6-

El A z i z :

M u t l a k Galiptir;

insanoğlu

boyuna

yenilir ve

alçalıp

durur. A m a y i n e d e b u t a n ı m insan t o p l u m u n u n g i d i ş i n d e n y a r a r l a n ı l a r a k yapılmıştır - . İ n s a n , d e t e r m i n i z m i n en üstün y a n s ı m a s ı d ı r . . . 7- El Halik. Y a r a t t ı ğ ı her ş e y e k e n d i s i n e ö z g ü g ü c ü n ü , özelliğini verendir. hangi

Bunu

kişi insan ve t o p l u m insan, n e r e y e kadar başaralabilir.

8- El G a f f a r : A f f ı - b a ğ ı ş l a m a s ı en büyüktür. En insancıl özellik affetmektir. A n c a k P e y g a m b e r insanın bile affetmesi,

bütün

olamamıştır.

insancıl

nefis

Olamazdı

da.

de erkek düzeninin Kaçınılmaz olarak, diği: sosyal

Sevgiye

babahan kadın ileriye

şüphesiz.

geleneğini

götüren

kucaklayabilecek enginlikte

P e y g a m b e r de bir insandı ve h e m

haklarımızı

kadar s a v u n u l a b i l d i .

dinamizmi

uzak k a l a c a k t ı

patlamaların, Çünkü

k ı r a m a m ı ş bir e r k e k insandı.

erkek egemenliğinin Kadınların

ipuçları

şuuraltı

olabileceğini

hoşgörebil-

patlamalarının algılamaktan

A m a Allah

(Determinizmi)

toplumları

liklerinden

geliştirildiği

nice P e y g a m b e r l e r i ve insan

sayısız varlıkları

bağışlayıp

a p a ç ı k olan

geliştirendir...

tanımlamada

kişileri ve

İnsan

bile

özel-

insanüstü

s o y u t l a ş t ı r m a da besbellidir. A m a bu s o y u t l a ş t ı r m a , yine bizim din allerjili " m e t a f i z i k " y a k ı ş t ı r m a l a r ı m ı z a insancıl t a n ı m ı n a

uymaz.

Daha

çok d e t e r m i n i z m i n

uyar.

9- El-Ad i l: Çok adaletlidir. 10- E l - H a b i r :

haberdardır - .

Her ş e y d e n

12-

Es S e m i : En iyi işitendir.

13-

E l - B a s ı t : A ç a r ve genişletir.

14-

El Kabif: Sıkar ve daraltır - .

15-

El Haîîd: Y u k a r d a n a ş a ğ ı y a indirendir;

16-

Er-Rauf:

17-

El-Nafi: Y a r a r l ı işleri yapar.

18-

E d - D a r r : Zararlı

Esirgemesi-acıması

19- E l - A z i y m :

boldur.

işleri yapar.

Pek azimlidir.

20- E l - H a f ı z : Akıllı t u t u c u d u r . Bu ve benzeri t a n ı m l a m a l a r , hep insani sosyal olaylardan yola çıkarak Allah'ı t a n ı m l a m a y a , sınırlarından algılar.

anlamaya

doğayı

çalışırken

yaratıp

bile;

güden

O'nu

olarak,

hep bu yüzdendir.

tarif ve t a n ı m l a m a l a r d a

insan-toplum

bir varlık olarak

Cömertlik-bolluk-yönetim-yarar-zarar-ceza-ödül

nırsızlıkları da

ötede,

benzeri

sı-

her özelliğinde y a n s ı t ı l m a y a çalışılsa

her z a m a n

zorluklar aşılmış sayılmaz.

Biz

bile bu yüce gidişi, Tarihsel D e t e r m i n i z m , Evrim gibi s ö z c ü k l e r d e n başka neyle i s i m l e n d i r e b i l i y o r u z ? Hatta diyebiliriz ki, Allah'ın 99 ismi öyle zengin

kavrayışlar sunar ki, Tarihsel yol a ç m ı ş olur.

Evrim'in

kavranışında

da kolaylıklara yol açmış olur. En çok şu isim veya sıfatlarda özdeşir: 1- El H a y y :

Ezeli ve ebedi

dediğimiz Allah, varettiği

hayat ile diridir. T a r i h s e l

Determinizm

hayat ile e z e l d e n e b e d i y e t e g e l i ş i m i y l e canlı

bir akıştır - . 2-

Kayyum:

gelişir v e y a 3- El

Her şey

Evrim'in

kanunlarıyla

kaimdir, var olup

ölür.

Ehad:

Her işte o r t a k s ı z ve tekdir.

y e n i d e n yaratıcı ve geliştirici e v r i m i n 4- E l - K a d i r :

Evrim'in

kanunları

Biricik yaratıcı, ö l d ü r ü c ü ,

kurumlarıdır - . her şeyi y a p m a y a

kadirdir;

gücü

yetendir. 5- Es S a m e d : zümlenmesinde ların

bilince çıkarılıp onlara

lerimiz, 6-

Bütün d o ğ a ve insan t o p l u m u n u n s o r u n l a r ı n ı n çö-

b a ş v u r u l a c a k biricik merci uyum

evrimin

gösterilmesi

kanunlarıdır.

başarıldıkça

On-

problem-

ı z d ı r a p l a r ı m ı z sona erer. El V a l i :

Determinizmin

muazzam

kanunlarıdır - .

doğu

insan

gidişini y ö n e t e n

O'dur.

7- Ez Z a h i r : O ki ( E v r i m i n k a n u n l a r ı ) varlığı ve birliği s a y ı s ı z delil ve b e l g e l e r l e a p a ç ı k ortadadır - . 8- El B a t u n :

D u y g u ve a k ı l l a r ı m ı z ı n t a m t a m ı n a

i d r a k i n d e n gizli-

dir, b u n a r a ğ m e n y i n e de b ü t ü n ü y l e k a v r a m a z . 9- El Evvel ve El A h i r k a n u n l a r ı ilktir, h e r ş e y d e n e v v e l ve her şey yok olduktan

sonra geriye

kalandır.

A l l a h ' ı n İsimleri, K u r ' a n ' d a ardı ardına s ı r a l a n m a z . te y a y ı l ı p nüfuz etmiştir. Haşr sûresi "O

24.

yaratan,

O'nundur. celiğine

Göklerde

"22-23. "O

Ayet: var

anarlar.

H e m e n her aye-

Bazı a y e t l e r d e özellikle anıldığı olur.

eden, ve

şekil

yerlerde

aziz

veren

Allah'tır.

bulunanların

hepsi

güzel

O'nun

isimler

Şanının

yü-

hakimdir.

ayet:

öyle Allah'tır ki,

destir,

Selam,

ortak

koştukları

O'ndan

mümin,

başka

müheymin,

şeylerden

uzak

tanrı

yoktur.

aziz,

Padişahtır,

cebbar,

mukad-

mütekebbirdir.

Allah

temizdir."

Hemen her ayette, genellikle ayetlerin sonlarında Allah'ın özelliklerinin belirtilmesi, Tarihsel m a d d e l e r i n d a i m a herşeyi tarihsel Determinizme veya evrimin

kanunlarına

bağlayışına

pek benzer.

Çünkü

her gidiş

biricik yaratıcısı olan Allah'a bağlanır. Ve bu bağlantı olayların gelişimiyle s e n t e z l e n e r e k y a p ı l m a k alt şuuru ile gerçekleştiği için devamlı gelişir. Skolastik Allah geleneği bu altşuur eğitimiyle karanlıktan aydınlığa doğru ilerler ve yerleşir, olayların iç işleyişindeki D e t e r m i n i z m e yaklaşır. 6- İKİZ

DÜŞMAN

HİCAZ A R A P L A R I : Nahl

Sûresi

diklerini

103.

biliyoruz.

Acemcedir.

KARDEŞLER:

ayet

Hak'tan ise

İSRAİLOĞULLARI VE

MUHAMMED'İN

apaçık

"Biz

BİRİKİMİ

onların,

saparak

'Ona

kendisine

bir insan yöneldikleri

öğretiyor' deadamın

dili

Arapçadır."

C e b r a v e y a h u t Yeis a d ı n d a k i bir Hıristiyan ( R u m ) kölenin K u r ' a n ' d a k i ayetleri

M u h a m m e d ' e öğrettiği gibi s ö y l e n t i l e r i n

Kureyş z e n g i n l e r i ta-

rafından y a y ı l m a s ı ü z e r i n e inmişti bu ayet. Kur'an t o p y e k û n , önü ardı t u t a r b ü y ü k bir s e n t e z d i r ; janında

geri

tutula

dinamizm

kazanmış

ulu

tarih

tarihsel

kontendevrimin

y a z ı y a g e ç m i ş kutsal teorisi ve pratiğidir. Falanca şey değildir.

bir insan v e y a Ama

kim

hoca

ile o k u t u l u p dinletilip ö ğ r e t i l e c e k bir

inkâr edebilir

ki,

Mısır ile

a r a s ı n d a s o y u t t i c a r e t e s ı k ı ş m ı ş d ö r t y o l ağzı Peygamber çıkarmış İsrailoğulları'nın, uyanık Hicaz A r a b ' ı gibi masın.

İsrailoğulları

Irak M e d e n i y e t l e r i

Filistin'de, her krizde bir

s o y u t fikir b i r i k i m l e r i n d e n ,

M u h a m m e d ' d e feylozofçul

G ü n e y ticaret yolu

üzerinde

nasibini

her

n e d e n al-

k a r a r g â h l a ş m ı ş Ha-

cer İ s m a i l

soylu Arabistan Araplarını

gözlüyorsa;

İsrailoğulları'nı

öyle g ö z l ü y o r l a r .

ders alıyorlardı. ayrı

bezirgan

düşman

iki

kardeş

gibi da

Haberleşip birbirlerinden yüzyıllardır bir ( İ b r a h i m ) a n a l a r ı

kola İ s h a k ve İ s m a i l s o y u n a d a y a n ı y o r l a r d ı . Ve

rekabetiyle d u r m a d a n didişiyorlardı;

dönmemecesine

ikiz

olan A r a b i s t a n A r a p l a r ı

Ç ü n k ü h e r ş e y d e n ö n c e babaları

(Sare-Hacer)

geri

nasıl

Hacer İ s m a i l o ğ u l l a r ı t o r u n l a r ı

ikiye

Sam Oğulları

bir d a h a

parçalanmışlardı...

Bu gidiş içinde Filistin, Mısır ve Irak ana m e d e n i y e t l e r i n i n aklına estikçe kılıçla ve ticaretle ç i ğ n e y e b i l d i ğ i

bir dörtyolağzıdır.

Fırat-Dicle ve

Nil'in suladığı a l ü v y o n l u t o p r a k l a r d a k u r u l m u ş t u r .

Bitkicil ana m e d e n i -

yetlerin

a n c a k ticaret d ö r t y o l a ğ z ı

Yahudiler, tutsağı

ister istemez

olurlar.

Barışsal

saklıktır. A s l ı n d a ; n o m i k sosyal

iki

ana

olabilir Filistin.

medeniyetin

zamanlarda

aracı

oraya

yerleşmiş

her y a n d a n ve

bezirganlıkları

her türlü

bile

bir tut-

M e d e n i y e t l e r krize g i r d i k ç e onlar da etkilenirler.

krizler,

tarihsel

devrimleri

söküp

getirdiğinde,

Eko-

savaşçıl

barbar akımları a l t ı n d a , dehşetli kılıçlı ezilişlere, d a v r a n ı ş l a r a uğrarlar. Bir yüzyıl içinde bir var olurlar bir y o k olurlar. sırasında

kim

gibi v e y a

v a r o l u ş ve y o k o l u ş l a r ı

feylosof olurdu.

k ü ç ü k bir d ü ş ü n c e ,

na alır gibi derya, da

olsa

öyleydi,

gibi,

evirip çevirip

bulut ve y a ğ m u r y a p m a y ı

sosyal

hayatları

o l a m a d ı . Irak Mısır ana

öyleydi.

Çekilip-itilen

idmanlaştılar.

m i k r o s k o p altı-

büyütüp hayalhanelerinde öğrendiler.

Bezirganlıkları

Feylozofları

m e d e n i y e t l e r i , hatta

yetleri gibi o l a m a y a c a k kadar bu

korsancıl

medeniyetlerin

b a ş k a türlü

Fenike m e d e n i -

kavşak ağzındaydılar.

b e z i r g a n tefeci oldular. Ve bu m e d e n i y e t l e r i n yıkılışlarını

mistik edebiyatlar, krizde

soyut d ü ş ü n c e d e

ideoloji t a s l a ğ ı n ı

b ü y ü l t t ü l e r k ü ç ü c ü k bir d a m l a y ı

deniz ve

Bu v a r o l u ş ve y o k o l u ş l a r

Y a h u d i l e r de s o y u t b e z i r g a n l ı k l a r ı

mitolojiler haline soktular.

P e y g a m b e r çıkardılar. A m a

Sosyal

ve savaşçıl

Peygambercikler,

her

ne kadar bar-

bar gelenekli olsalar, ne kadar tarih öncesi gelenekli kutsal şef özellikli olsalar ve Y a h u d i ' n i n kaskatı o l m u ş b e z i r g a n g e l e n e k l e r i dışına fırlamış da olsalar;

"ümmet'leri çoktan

m e d e n i y e t i n sınıflı t o p l u m iğdişleri ve

d i d i ş m e l e r i y l e y o z l a ş m ı ş delikli fıçıya devrim

b a ş a r a b i l e c e k kalitede

dönmüştü;

değillerdi.

İsrailoğulları t a r i h s e l

Üstelik karşılarındakiler,

iki

ana m e d e n i y e t disiplinli, köklü ve barbar paralı a s k e r l e r d e n d e r l e n m i ş yırtıcı o r d u l a r a sahiptirler. Bu d u r u m d a İsrail P e y g a m b e r c i k l e r i n e , sazlı sözlü t e l k i n l e r i n i , v a i z l e r i n i , dualarını,

beddualarını tektanrı

rini g e l i ş t i r m e k t e n başka bir yol k a l m ı y o r d u .

mi için iyi bir r a s a t h a n e y d i , d e n e y m e r k e z i y d i . ilişkili ama

olduğu

bir t e f e c i - b e z i r g a n

bir türlü fırsatını

bir t a r i h s e l d e v r i m ,

ideolojile-

Filistin bu ideoloji gelişiHer türlü

üssüydü. Tarihsel

medeniyetle

Devrim'e özeniyor

bulup

b a ş a r a c a k güce e r i ş e m i y o r d u .

ne köklü

bir m e d e n i y e t k u r a m ı y o r a m a

içinde-rü-

yasında, hayalinde yaşatabiliyordu.

Filistin,

malların

ünlü

köklü

kervanlarda

transit geçtiği o d a k l a ş t ı ğ ı

bir yer o l m a k l a

kalmıyor, fikirlerin, ideoloji-

lerin de u ğ r a k ve o d a k yeri o l m a s ı y l a a d e t a y a r ı ş ı y o r d u . A r z ve T a l e p k a n u n l a r ı en ç o k bu k a v ş a k t a çarpışıyor, ç a r p ı ş t ı r ı l ı y o r ve " T e k t a n r ı " gibi f i y a t l a ş ı y o r d u . Fiyat, en çok bu b e z i r g a n l ı k t a s o y u t laşmış insanları yaşlısına

biricik t a n r ı

gibi

etkileyebiliyordu.

kadar iliklere işlemiş biricik konu

lep ve Fiyat k a n u n l a r ı y d ı .

Elbette b u n u M a r k s gibi bilince ç ı k a r a m ı y o r -

lardı. A m a a l t b i l i n ç l e s e z e r e k p i y a s a d a k i ve talep görüşüne her y e r d e ve

göre f i y a t l a r ı n

her ş e y d e

Çoluk çocuğundan

b e z i r g a n l ı k t ı . Yani A r z - T a -

hazır ve

malların a k ı ş ı n a , s u n u l u ş u n a

kimseye sormadan nazır o l u ş u n u

iniş çıkışlarını,

tektanrılaştırılabiliyor

v e y a o t e k t a n r ı fikrini z e n g i n l e ş t i r e b i l i y o r l a r d ı . Zaten

tektanrı

fikri

Semitlerin

içinde

Adem

Aleyselam'dan

beri

p a r l a y ı p s ö n e n bir yıldız fikirdi. S e m i t t o r u n l a r ı n ı n t o r u n l a r ı olan İsrailoğulları birlerce yıldır y a n ı p - s ö n e n bu yıldız fikri Hz. İ b r a h i m a t a l a r ı n dan a l m ı ş l a r d ı .

Filistin,

üç a n t i k a

medeniyetin

(Irak,

Finike,

Mısır'ın)

buluşma noktasıydı.

Bu yıldız fikir, bu üç m e d e n i y e t i n ç o k t a n komik-

leşmiş ç o k A l l a h l a r ı

karşısında

Her rı

krizde

bir

kutup y ı l d ı z l a ş m a k t a

Peygamber yaratmakta

her P e y g a m b e r ile ç o k t a n r ı

gecikmeyecekti.

gelenekselleşmiş

geleneklerinden tektanrı

doğru, başka medeniyet ve kavimlere bakılınca adeta

İsrailoğullageleneklerine

koşar a d ı m ge-

lişiyordu. Musevi ve İsevi dinleri böyle yaratıldılar. Ulu bir t a r i h s e l devrimi

işlemedikleri

ö l ç ü d e y e r e l d i l e r ve İ s r a i l o ğ u l l a r ı

kadar küçüktüler.

A m a İ s r a i l o ğ u l l a r ı bir kez Filistin'de t u t u n u p b e z i r g a n l ı k t a s o y u t l a ş ı n c a habbeyken

k u b b e yapıldılar.

ses çıkarır hale getirildiler. Irak'a, S u r i y e ' y e , uğrak yapan ganlığın

d e v r i m d e n d a h a çok Fenike'ye,

Mısır'a,

Hicaz'a, Y e m e n ' e her g i d i ş t e ve b u r a l a r d a n

Filistin'i

Filistin'den

kıtalararası o l m u ş her kervan g e l i ş i n d e , bu fikirler bezir-

psikolojik gelişim

binyıllar içinde o

fikirler

y a p a r ve işler oldular. yerlerde yozlaşıp göremez,

G e r ç e k bir t a r i h s e l Kervanlarla

yayı

başka

yapılarak göklere şeyi

söyler,

M e d e n i y e t iğneli fıçısı

kokuştular. Yeni

çıkarılıyordu.

İsrailoğulları

Ama

başka

şeyi

Filistin'de ve her gittikleri

bir t a r i h s e l

P e y g a m b e r dahi ç ı k a r a m a z oldular.

devrimin

rüyasını

Kendilerinden

dahi

umutları-

nı bile kestiler. V a r l ı ğ ı bile işkilli-şüpheli olan İsa P e y g a m b e r ve ö ğ ü t leri, İsrail

oğullarının

kertede yitirdiğinin

barbar g e l e n e k l e r i n i

Peygamber çıkaramayacak

kanıtı oldu. A m a Y a h u d i

bu,

umudunu

keser mi?

Beynini i ş l e t m e y i ö ğ r e n m i ş ; akıl, s e n t e z y o l l a r ı n ı açıp i d m a n l a ş m ı ş bir kez; d u r m a z gelişir. Fikirleri de u m u t l a r ı da c a n l a n d ı r a c a k bir yol bulur a m a ne kadar. Bu

azim

Arapları'nın

B e z i r g a n l ı ğ ı n e l v e r d i ğ i kadar. ve

umutla

bezirgan

içine g i r m i ş o n l a r l a

kendi

yoklayışla

birlikte a n l a d ı k t a n y ü z l e r c e yıl g e ç m i ş t i . de Güney Ticaret yolu

üzerindeki

ikizkardeşi

Hicaz

i ç i n d e n ç ı k a m a y a c a ğ ı n ı İsa Kendisinden umudunu

Hicaz'dan

umutlandı...

ile

kesse

Yeni

u m u t l a r c a n l a n d ı r d ı . Yeni

Peygamberin

ç ı k a c a ğ ı m ü j d e s i n i v e r m i ş t i bile: tutamadığı 61.

bakla

benden med

önce

delenen

İsa

bir

elçi

hudiliğin

elçiyi

apaçık

halini

"Ey

Tevrat'ı

İsrailoğullan,

doğrulayıcı

müjdeleyici deliller

Bu s ö y l e n t i Hz. caya

Ayeti:

da:

gelen

adında

olarak

getirince,

size

benden

geldim bu

Allah'ın

sonra

demişti.

apaçık

elçisiyim,

gelecek, Ama

büyüdür

siz d ü ş ü n ü n . Y e n i ç ı k a c a k P e y g a m b e r i n

kışkırtıyor, o n u a r ı y o r d u .

Hicaz A r a p l a r ı n ı n

Çünkü

Ah-

müj-

dediler."

kârı

Hicaz A r a p l a r ı

ne o l a b i l i r d i ? İ s r a i l o ğ u l l a r ı

d ü ş ü n c e d e evrensel fikirlere berliğini

yönetebilecek güçte

suyunda

gidip

bezirgan

içinde

ismine varınPeygamberliği

Hicaz, G ü n e y ticaret y o l u ü z e r i n d e y -

h e n ü z işlek değildi.

railoğullarının

ben

M u h a m m e d ' e k a d a r y a n k ı l a n d ı ğ ı n a g ö r e , v a r ı n Ya-

kadar müjdeliyor, a ç ı k ç a

di. Ve o yol

içinden

olmuştu:

Saff sûresi.

"Meryemoğlu

Hicaz A r a p l a r ı

Bu h e m e n her din a d a m ı n ı n a ğ z ı n d a

ulaşmışlardı;

kendilerini

buluyorlardı.

karlarını

bu y o l u açsalar,

İs-

b e z i r g a n l ı k t a ve s o y u t Hicaz

Peygam-

Y ö n e t e m e s e l e r de dümen

arttırabilirlerdi.

kapitalizmin

ilk

y ı l l a r d a koca geri A s y a l ı ve A f r i k a l ı d e v r i m c i liderliklerin a r d ı n a sığınıp o ülkelerde sömürü Ama dilerine

işine b a k ı ş ı n a

pek b e n z i y o r d u .

Hicaz A r a p l ı ğ ı , İ s r a i l o ğ u l l a r ı ' n ı n benzer açgözlülükte çıkmadı.

u m d u ğ u v e s a n d ı ğ ı gibi

İsrailoğullarının

yat v e m a s a l l a r ı n a d a h a fazla d e ğ e r v e r d i . m ü l k t e değil,

kardeşçe

P e y g a m b e r (Hz. yardımcıları:

Gerçek mutluluğun

malda

ve savunucu

açıkça dünya

münist m a n e v i y a t ç ı l a r ı y d ı l a r . Fakiri f u k a r a y ı

edebi-

k u r u l m u ş k o l l e k t i v i z m d e o l d u ğ u n u s e z e n yeni

Muhammed)

Ensar;

ken-

manevi

kollayıp,

çekirdeği;

Sahabeleri

malına-mülküne düşman

ilkel

ve ko-

Rızkınızı t i c a r e t t e a r a y ı n a m a a z ı t m a y ı n ,

k a r d e ş ç e birlikte,

zenginliği

değil

İslamı yü-

celtip b ü t ü n i n s a n l ı k t a y ü k s e l t t i n , d i y o r l a r d ı d a b a ş k a şey d e m i y o r l a r dı.

Bu yüceliş, açıkça M u h a m m e d ve arkadaşlarına zenginlikten daha

tatlı

m u t l u l u k l a r v e r i y o r ve g e t i r i y o r d u .

Yahudi mediler.

kabileleri

komünizmi

keskinliğinde,

sına s ı z m ı ş Y a h u d i ortasına

(İsrailoğulları

Bedir s a v a ş ı n d a k i

Enfal iki

yanı

kabilelerin

çünkü

olmazdı.

Sonra

keser kılıç gibi,

(Evs, H a z r e ç ) o mal,

Uhud altından

savaşında

leştirdiler:

Muhammed'e

Sonunda

yenilgi

yürüttükleri karşı

Ebu

anlamakta

gecik-

m ü s l ü m a n l a r aramülk u m u t l a r ı n ı n

n e f e s l e r i n i tuttular,

zafer M u h a m m e d ' d e n y a n a

azıttılar ve

başaramayınca

bunu

birinci ayeti, a ç ı k ç a s a v a ş

inivermişti. A m a ö n c e y u t k u n d u l a r ,

etmediler,

gelişiyordu;

M u h a m m e d tarafına

fitneliği Sufyan'ın

açıkça

gelince

Mekkelilerle

tarafına

belli

n e olur n e

geçtiler.

birAma

s ü r ü l e n l e r o n l a r oldular. oldu?

Tefeci-bezirganlık

içinde üste geldi. A m a antik tarih ler ölen

bölükleri)

sûresinin

medeniyet

cenazesini

böyle

azgınlaşması ilerliyordu:

yarım

yüzyıl

Tarihsel devrim-

kaldırıp y e r i n e y e n i s i n i

kuruyor veya

canlandırıyorlardı. sürüklüyordu.

İslâm

her yeni

kuruluş,

medeniyeti

tarihi

de çöktü.

bir a d ı m

daha

O'nu A n a d o l u

ileriye

Selçukluları

ve O s m a n l ı l a r y e n i d e n c a n l a n d ı r ı p 20. y ü z y ı l a

kadar taşıdılar.

İslamlık,

ilerleyerek tefeci-bezir-

Güney Ticaret Yolu'ndan

haşmetle

Böylece

g a n l ı ğ ı n e v r e n s e l çağını açıp g e l i ş t i r m i ş oldu. Ama lemez

Muhammed'in kutsal

buyruğu

ilkel

canlandırıp yaşatacak temiz o ülkücü

komünist prensipleri Allah'ın

yapma

gaziler İ s l a m ı

gücü

olmasaydı,

ülkücü

İslamı

i n s a n l a r pek

canlandıracaklarına,

başka f i k i r l e r i bulup geliştirirlerdi. T ı p k ı

değiştiri-

tekrar tekrar

bulunamazdı.

kendilerine

uygun

Veya düşen

M u h a m m e d ' i n y a p t ı ğ ı gibi...

İşte böyle; A v r u p a 19. yüzyılda onca "dahi" yetiştiren kültür ve devrim

atılımlarına

sahne

olmuş ama

nasyonal kocakarıları türemişti.

devrime v a r a m a y ı n c a

Kautsky kocakarıları

ikinci

enter-

bilerek-bilmeyerek

Rusya'da devrimi ön görüp, Lenin'i kendi elleriyle işaret edip y e t i ş m e s i ne olanak vermişlerdi. A m a Lenin kendi bildiği yoldan devrimi başarınca hepsi

sosyal

Engels'i de

emperyalist

kendi

İbrahim

geleneğini,

rak d o ğ r u d a n kendi Ama

kesilivermişlerdi.

orijinalitesine göre

İsrailoğullarının

Hicaz orijinalliği

binyıllar,

yüzyıllar

ler d o l u s u y e n i d e n y e n i d e n

Lenin'in

doğrudan

kavrayıp uygulayışı

gibi,

biriktirişlerinden

Marks-

Muhammed

de y a r a r l a n a -

içinde kavrayıp uygulamıştı.

boyu

Peygamberler,

birikişler o l m a s a y d ı ,

masallar,

Hz.

esatir-

Muhammed

Kur'an da bu denli " M u c i z e v i " s e n t e z l e r i n e u l a ş a m a z d ı . Elbette tarihi y ü r ü t e n f i k i r l e r değildir; yı ve geliştirilmeyi Hicaz A r a p l a r ı n ı n Sosyal

görevler,

bekleyen

sınıflı

topluma

tarihin,

Fakat bu

maddi temel:

geçişi T a r i h s e l

toplumların

ğarlar ve yeni t o p l u m s a l

asıl

G ü n e y T i c a r e t Yolu

üzerinden devrim

başkalaşım

başkalaşımları

Açılmagelişecek

görevleriydi.

ihtiyaçlarından

do-

getirirler.

b a ş k a l a ş ı m l a r , canlıların g ö r e v d e ğ i ş i m l e r i y l e gelen organ

b a ş k a l a ş ı m l a r ı n d a n apayrı sosyalite başkalaşımlarıdır. İnsan beyni sonsuz gelişimli d ü ş ü n c e - d a v r a n ı ş üretecidir. içinde

bulunuyorsa

ona

uygun

Hangi sosyal g ö r e v l e r o r t a m ı

d ü ş ü n c e l e r bulur ve

üretir.

Düşünceler

o l m a d a n ve dillenip t e ş k i l a t l a n m a d a n sosyal g ö r e v l e r b a ş a r ı l a m a z .

y ü z d e n fikirlerle g ö r e v l e r içice işlemekle birlikte, çoğu d e v r i m s ı ç r a m a larında

kendini

belgelere

kavuşturduğu

gibi, fikirler daha

b e y i n l e r d e k a n a t l a n ı p t a r i h s e l g ö r e v l e r e ışık tutarlar. ve fikirler a r a s ı n d a ni

b ö y l e s i n e hiyerarşik bir bağ

önce Teorik o l a r a k M a r k s - E n g e l s ' i n i veya

nır ana

rahminde.

Sonra

o doğru

bulunur.

Lenin'ini

önce

özgür

Kitlelerle, liderler Devrim ceni-

bulup t o h u m l a -

d ü ş ü n c e l e r etrafında ç e k i r d e k l e ş i p ,

cepheleşir. İslam t a r i h s e l d e v r i m i de öyle olmuştur. Ö n c e fikirler, tıpkı A l m a n y a ' d a , İ n g i l t e r e ' d e , Fransa'da birikmesi gibi ları P e y g a m b e r c i l i k l e r i y l e birikir;

lirler. Yeterki O'nu y u t a c a k barbar o k u m a y a z m a uyanık, yiğit ve

Filistin'de İsrailoğul-

hatta adeta s e n t e t i k haplar haline ge-

hakyemez toplumcu

olsun.

bilmese bile, d ü r ü s t , fikirler a d a m ı n ı

bulur

b u l m a z , y e n i bir t a r i h s e l g ö r e v orijiniyle y a n ı p d u r a n Araplarını Hz.

Hz.

Muhammed'in

Muhammed

Hicaz k a n k a r d e ş

peşisıra t u t u ş t u r u p alevleştiriverir.

ö n c e teorisini

yapıp devrime

sonra

atılmamıştır.

Kendisini t e o r i y l e birlikte d e v r i m içinde b u l u v e r m i ş t i r . Teorisi: A y e t l e r i d e v r i m pratiği içinde s a v a ş ı r k e n gelişmiştir.

Bu y ü z d e n Hz. İ b r a h i m ' i n

Allah

sentetik fikirler, ezberlen-

geleneği

ve İsrailoğulları'nda

miş son s k o l a s t i k kutsal rinin

bile

haline

oluşan

paragraflar olmaktan çıkmış,

kavrayabileceği

somut

m e d e n i y e t e orijinal

Hicaz b e d e v i l e geçiş d ü s t u r l a r ı

gelmiştir.

Muhammed, cinsel y a s a k l ı ;

İsa

kadar

hassas;

Musa

kadar

İ b r a h i m kadar şefkatli ve sabırlı;

keskin;

Y u s u f kadar

Davut kadar s a v a ş ç ı ;

Y u n u s kadar m a c e r a c ı , S ü l e y m a n kadar kuş dilinden anlar ve kadınsever, i n s a n s e v e r ;

Hacer ile İsmail kadar m a c e r a c ı ; S ü l e y m a n kadar teş-

kilatçı ve ö k s ü z ;

Nuh

kadar b a b a c a n ve a t a h a n ,

Lut kadar çaresiz ve

yalnız; Ş u a y i b kadar a d a l e t e yatkındır. Y a ş a d ı k ç a bu özelliklerini geliştirir...

50 y a ş l a r ı n a g e l d i ğ i n d e artık Miraç m a n e v i m e r d i v e n i y l e g ö k l e r e

yükselip Allah'ın

Levh-i

Mahfuz'unu

(Ana

kitabını)

görecek,

Peygam-

berlerle t a n ı ş ı p s e n t e z o l a c a k kadar; A l l a h ' ı n k e l a m ı n ı k e n d i s i n d e n işitm e k üzere S i d r e t û l - M ü n t e h a ' y ı (bilgilerin s o n u n u ) a ş a c a k ve c e n n e t ile c e h e n n e m i g e z e c e k kadar "Arif": Uzun

sözün

eleklerini

kısası:

duvara

r a b i l e c e k insancıl

Bilge kişiliği s e n t e z l e ş t i r m i ş t i r . .

İsrailoğulları

yüzyıllardır ununu

asmışlardır. T a r i h s e l k o m ü n özlerini

Devrimi

eleyip çoktan

bırakalım,

bile y i t i r m i ş l e r d i r .

Din

ayakta

du-

ideolojilerinin

içi b o ş a l m ı ş kuru y a l a n d o l a n halini almıştır. A m a Hicaz A r a p l a r ı belki cahiller a m a b a r b a r d ı r l a r ; yani insancıl kollektif a k s i y o n ; rini t a p t a z e t a ş ı m a k t a d ı r l a r v e G ü n e y T i c a r e t y o l u n u l e ş e b i l e c e k l e r i n i s e z e c e k kadar u y a n ı k ,

k o m ü n özle-

açarak evrensel-

m a c e r a c ı ve ülkücüdürler.

Bu-

nun için İ s r a i l o ğ u l l a r ı n ı a r a t m a y a n z e n g i n K u r e y ş Uluları y e r i n e , d a h a maneviyatçı

insancıl

(komüncül)

f u k a r a l a r ı ve g ö ç e b e çöl g e r e k i r o kadar.

bedevilerini

kalan

züğürt

M u h a m m e d b u n a en u y g u n kendine güvenli;

cesareti

görüp denenmiştir;

korkaklığı sentezini

(bilgisini)

fakir

kişi olur. 40 y a ş ı n a d e k

h e r k e s i n ciğerini o k u m u ş , berliklerinin

bezirganları,

d e r l e y e c e k bir lider P e y g a m b e r fakirliliği de z e n g i n l i ğ i de İsrailoğulları

Peygam-

de İbrahim atasının geleneklerini

içinde d u y a b i l e c e k o l g u n l u ğ a e r i ş i n c e ,

Kureyş u l u l a r ı n a

m e y d a n oku-

m a k üzere S a f a d a ğ ı n a çağırır onları...

7- İNSAN İnsanoğlu

BEYNİ VE

HZ.

M U H A M M E D REJİMİ

( b e y n i ) n e d e n s e d a i m a g ü c e tapmıştır.

juvalık deyip geçebiliriz. A m a geçmemeliyiz.

Buna

rin ü z e r i n d e u l u l a ş m a k ister? B i l m e y e n l e r n e d e n bilenleri leştirip

ululaştırırlar? S a d e c e

aralarındaki

küçükbur-

İnsan neden bilmeyenle-

uçurumcul

Peygamber-

eşitsiz

gelişim-

den ö t ü r ü

m ü ? U ç u r u m c u l eşitsiz g e l i ş i m n e d e n d i r ? Hepsi t u r h a l l ı

bir

halli insan değil mi? Bu ve benzeri s o r u l a r ı n y a n ı t l a r ı n ı b u r a d a a r a m a y a c a ğ ı z . A n c a k k o n u m u z u n insan b e y n i n i i ş k i l l e n d i r i ş i n d e n v e y a insan b e y n i n e atıf y a p a n s o r u l a r ı n d a n d a d a h a fazla

kaçamayacağız.

İ n s a n o ğ l u için v e y a insan beyni için de diyebiliriz, " y e n i l m i ş yenilmiştir".

İnsan

beyni

yenilenlerle

pek i l g i l e n m e z .

Yenilen

yenilmiştir;

galiplere b a k a r ve peşine düşer. Bizim gibi pek azı da y e n i l m i ş l e r i n , yenilgilerin peşine d ü ş e r ;

hastası olur d e s e k de pek yanlış o l m a z .

Neden-

leri üzerine b u r a d a g i t m e y e c e ğ i z . İ s l a m m e d e n i y e t i v e y a Hz.

Muham-

med

rejimler

rejimi

gibi

kendisinden

çökmüş, güneşi

dileği

batmıştır.

çevresi

bunun

Ç ü n k ü tarihin

üzere a k m a k t a d ı r .

önce gelip g e ç m i ş

s o l u p gitmiştir.

üzerindedir ama deli

m e d e n i y e t ve

P e y g a m b e r (ve

Kur'an'ın)

her şeye

rağmen

seli t e f e c i - b e z i r g a n l ı ğ ı

biricik

güneş

evrenselleştirmek

Bu İ s l a m i y e t i n e v r e n s e l l i ğ i gibi dursa da o b a y r a k

altında tefeci b e z i r g a n l ı ğ ı n a z g ı n l a ş m a s ı saklıdır.

Bu k i m s e n i n suçu ve

işi değildir. O işleri d e t e r m i n i z m insanlara işletir. Ve İ s l a m kol lektivizmi,

maneviyatı

maddi

t e m e l l e r henüz y ü k s e l i r k e n

parlayabilmiştir;

t e m e l l e r i n o b a y r a ğ a ihtiyacı k a l m a y ı n c a , t e f e c i b e z i r g a n yapı, e v r e n sel i h t i ş a m ı n ş a ş a a s ı n ı , sultasını gösterir. A m a o k o l l e k t i v i z i m s ö n d ü k çe, o ihtişam da sulta da müthiş katostraflara yıkılışlara uğrar. Bu

Muhammed'in,

rihte t a r i h s e l kadar.

Kur'an'ın v e y a

d e v r i m sırası

İslamın suçu

Doğuda, göçebe Moğollar ve Türkler, İslam

öldürürler hem rönesansa

değildir. A n t i k ta-

kez g ö ç e b e r ö n e s a n s l a r ı n a g e l m i ş t i r o

uğratırlar.

Batıda, A f r i k a

medeniyetini

hem

k u z e y i n d e Berbe-

riler aynı şeyi yaparlar. İbni H a l d u n o İ s l a m ölüş ve dirilişleri içinde ve b i r i k i ş l e r i n d e "Tarih olduğu

için İ s l a m

Bi l i mi "n i yapar. medeniyetini

Kendisi

iliklerine dek m ü s l ü m a n

k a y ı r m a z , yıkılış ve diriliş k a n u n l a r ı n ı

o l d u ğ u gibi arar, bulur ve koyar. Biz o n d a n y ü z l e r c e yıl s o n r a bile o n u n kadar t a r a f s ı z , laik o l a b i l i y o r m u y u z ? Ne g e z e r ! Sağlar, koyu bir İ s l a m t a p ı n c ı ve N i h i l i z m i y l e ve bir o kadar da b e z i r g a n i k i y ü z l ü l ü ğ ü y l e k u d u r u p k u d u r t u l u r k e n ; ateist afur t a f u r l a r ı v e t a f r a l a r ı y l a lar v e y a g e ç t i k l e r i n i Oysa

İslam

konunun

sanıyorlar.

Türkiye'dir,

Türkiye

Türkiyesi'nin toprak ekonomisi olsun, lir ve

sollar da

üzerinden atlayıp geçiyor-

İslam'dır.

Cumhuriyet

köylülüğü olsun oradan çıkage-

b a ş k a l a ş ı r durur.

Bu y ü z d e n y e n i l m i ş o l m a s ı y l a

biraz d a h a f a z l a ilgilenebiliriz.

Belki

g e l e c e k t e k i z a f e r l e r i n kalitesi bu ilgilenişlere d a h a f a z l a c a bağlıdır". S o s y a l sınıfların ü l k e m i z d e m o d e r n b a ş k a l a ş ı m l a r ı g e c i k t i k ç e , proletaryayı s a v u n m a v e ö z l e m e d u y g u l a r ı n ı

hep birlikte parlatıp ş i ş i r m i ş

olabiliriz. O y s a p r o l e t a r y a n ı n da s o s y a l sınıfların da a l t ı n d a y a t a n hep bir halli insandır.

İ n s a n ise b e y i n ile g ü d ü m bulur ve var olur.

Demek

biraz da

bu a ç ı d a n g e r i l e r e d ö n e r s e k , s o s y a l

yonlarımıza

(büyületişlerimize)

zaman zaman; eliyle kendini insan!

terapi

sınıf b ü y ü l e n i ş ve illüz-

yapmış

olabiliriz.

Unutuyoruz

ne de olsa s o s y a l sınıflarla birlikte p r o l e t a r y a da kendi k a l d ı r m a y a c a k mı? O z a m a n g e r i d e ne k a l a c a k ? S a d e c e

İ n s a n ne ile kendini y ö n e t e c e k ? B e y n i y l e !

Bunu a n l a m a y a c a k

bir ş e y y o k . A m a sanki s o s y a l sınıf ve p r o l e t a r y a

kavramları beyninin

ö n ü n e g e ç m i ş gibi o l m u y o r m u ? B a z a n b e y n i m i z i

bir illüzyon ele geçi-

rebilir.

Bu d e t e r m i n i z m i n bir o y u n u d u r e l b e t t e .

Peki o z a m a n ne y a p -

malı? Hep d a i m a t o p l u m u n gidiş k a n u n l a r ı n ı e n d e r i n l e r d e k i t e m e l l e re kadar inip a r a m a y ı s ü r d ü r m e l i y i z . bekçisidir.

Şüphe

bekçimiz

ise

Şüphe,

ve rengiyle zenginleşmesiyle ayakta İnsan ğar.

beyni

gelişimi

O r g a n i k o l a r a k ne

görülemeyen, yetenekli

neredeyse

olsa da

garip v e y a

itibarıyla, denli

şaşırtıcı

sonradan

binbir çeşnisi

öğrenmeye

doğmaz

hatta

düşünmeye

öğrenmek zorunluluğu

yanı, y a ş a d ı ğ ı

v e s o n r a d a n gelişir.

kuşku, a k l ı m ı z ı n

d u r u p uyanıklaşabilir.

öğrenmeye yatkın

doğar

sonradan

bilimcil

beynimiz determinizmin

toplum

Üretici g ü ç l e r d e n

m u h t a ç dohiçbir c a n l ı d a

ile

konuşmaya

maluldür.

biçimlerinden

İşin

daha yavaş

b i l h a s s a t e k n i k , t o p l u m l a r ı alıp

Ü s k ü d a r ' ı aşırır, insan beyni n e r e d e y s e ç o ğ u z a m a n apışıp kalır. A m a yine de

insan

beyninin

lanmamış olamaz. maceranın, nı,

biz

kanatlanışı şaşırtıcı ve

olmaksızın

hiçbir g e l i ş i m

ilginç o l d u ğ u

damga-

kadar ibretlerle dolu

konumuz bakımından, yavaş öğrenmelerle dolu yanı-

M u h a m m e d ' i n g e l i ş i m i ve t e k t a n r ı fikri a ç ı s ı n d a n ele alalım. İnsan,

mecbur)

beyninin

k e r t e d e yani ortaya

gelişimi

bir varlıktır.

açısından

Ama

bunun

ö ğ r e n d i k ç e , teori

çıkar.

Biraz

medeniyetin

öncelikle

hemen

yapmaya

u y a n ı k ve y e t e n e k l i

kakafonileriyle

pratik

yanıbaşında da y a t k ı n

beyin,

(öğrenmeye da

şaşılacak

bir varlık o l d u ğ u

duru

olduğu

iğdiş e d i l m e m i ş s e , t ü y l e r i n i

ölçüde,

diken

edecek yeni fikirlere ulaşmadan y a p a m a z . Şöyle de Ama

güncel

diyebiliriz: olan,

eski

Medeniyet, tarih

öncesi

yaşanan

güncel

kankardeş

determinizmdir.

komüncül toplum

bi-

ç i m l e r i n i ve g e l e n e k l e r i n i d ü m e n s u y u n a s o k s a da o n l a r ı n insan beynindeki etkilerini nıfsız

komüncül

kolay kolay y o k e d e m e z . gidiş

ile sınıflı

İşte bu ç e l i ş k i n i n , ilkel sı-

medeniyet gidişinin y a m a n

diyalektik

g ü r e ş i n i n b e y i n l e r d e k i y a n s ı m a l a r ı insanın kendisini bile ş a ş k ı n a çeviren ileri

keşifleri, buluşları g e t i r m i ş t i r ve getirecektir.

Beyin'in ulaştığı

eski

ile

yeni

determinizmin

s e n t e z l e r (keşifler),

yaman

çarpışmalarıyla

gerçekte sadece topyekün tarihsel

gidiş

k a n u n l a r ı n ı n kendisini ifade edişi olur. O, insanı v e y a insanları, kendisinin elçisi (Resul'ü) v e y a P e y g a m b e r i ( E n b i y a ' s ı ) v e y a iyi kutsal kulu (Nebi'si) v e y a Yani

asıl

P e y g a m b e r yarısı olan Veli'si

egemen

olan

lumcul t o p y e k ü n a k ı ş ı n d a n

şey t a r i h s e l

haline getirir.

d e t e r m i n i z m i n doğacıl ve top-

(kanunlarından)

başka

bir şey değildir.

Beyin

bunu

Bir başka

her çağda farklı d e r e c e l e r d e farklı

deyişle,

şuur ve

altşuur ç a r p ı ş m a

literatürlerle kavrar.

yansımaları,

bilinç d e d i ğ i m i z şuursal a y d ı n l a n m a y ı , altşuur karanlıklarına

giderek

karşı

üste

getirir. A n c a k şuuraltı veya bilinçaltı d e d i ğ i m i z karanlıklar, öylesine eski d e t e r m i n i z m l e r l e yazılı, ölü

fosiller ile

uyuyan

veya

k a r ı ş t ı r m a m a k gerekir.

pusuya

yatmış

k a t m a n l a r d ı r ki,

A l t b i l i n ç l e r i m i z doğa ve

insanlık

tarihi kadar eski belirlendirişlerle ( d e t e r m i n i z m l e r l e ) yüklüdürler. madık z a m a n ve y e r d e u m u l m a d ı k ifadelerle ortaya çıkarlar.

Umul-

Bilinç diye

ortaya çıktıklarında bile, o ifadelerde bile, bilinçaltı henüz t a m a n l a m ı y la a y d ı n l a t a m a d ı ğ ı

ölçülerde altşuur etkileri

sürer gider. A l t b i l i n ç veya

bilinçaltı sözü bile, g e r ç e k l e r i n i n sezilişini ifade eder belli ölçülerde. Beynin dinleri yaratışlarında da böyle olur: Aslında beyin meraklıdır - . Öğrenir, öğrendiklerini sürekli zıtlaştırarak çarpıştırır. Ve yeni sentezlere (keşiflere) ulaşır.

En çok da yaşadığı evrenin doğasını ve t o p l u m u n u an-

lamak y o r u m l a m a k ister. s o k m a k üretmek ve yoruma

ulaşacak,

Çünkü

günlük yaşantısını

huzur içinde yoluna

üremek zorundadır. Yanlış veya

sonra

giderek yeni

yorumlarla

doğru

mutlaka

değiştirecek ve

bir

bunu

inanılmaz bir uykuda gezerlikle farkında bile o l m a d a n yapacaktır. Çünkü günlük üretim ve üreyim ihtiyaçları müthiştir; O'nu peşisıra sürükler durur. ama

Böylece beyinde (bilinç ve altbilinçte) boyuna müthiş bir karmaşayla gerçekte

determinist

birikişleri şu veya

bir hiyerarşiyle

şekilde

birikişler sürer gider.

İşte

h e r h a n g i bir çağda y a ş a d ı ğ ı m ı z dünyayı,

d o ğ a s ı ve t o p l u m u y l a y o r u m l a m a ihtiyacı beyindeki yerlerinden oynatıp su y ü z ü n e çıkarır.

Çoktanrı

fikirlerinden

tektanrı

fikirlerine

geçişte de

aslında etkili olan y a ş a n a n t o p l u m s a l geçişlerdir. Y a ş a n a n l a r beyinlerde bilinç ve altbilinçte yansırlar. A m a henüz vakit d o l m a m ı ş s a , ki dini fikirlerde bu böyle olmuştur; o gün için dini fikirler bilinç gibi ortaya çıkmıştır - . Çünkü eski fikirler olan çoktanrı yaşantısı ve fikirleri artık yeni toplum biçimleri akışıyla gerilerde bırakılmış; yanlışlıkları

komik düzeylerde ifa-

desini bulmuştur. Tektanrı fikri mucizevi bir görüş, y ö n e t i m ve bilinç gibi durur. A m a gerçek d e t e r m i n i z m , henüz kanunlarıyla olsun t a m a m e n ayd ı n l a n m a d ı k ç a bu da altbilinç etkilerini içinde bolca taşıyan, o a ş a m a n ı n bilinç kabuğu olur. Çünkü t o p l u m ve doğanın evrimsel ilerleyişi eski çok Allahlı determinizmi ve fikirleri bir adım da olsa geride bırakmış; y e n m i ş ve kendi ifadeleriyle (tektanrı simgeleriyle) de olsa bilince çıkarmıştır. Bu elbette gerçek bilinç değildir. masıysa, o a y d ı n l a t m a y a sini

Gerçek bilinç gidiş kanunlarının aydınlatıl-

ulaşıncaya

kadar tarihsel

determinizm

kendi-

bu şekilde a ş a m a aşama ifade etmek üzere etkilerini sürdürecektir.

Burada hem bastırılmış olan bilgileri (asıl etki eden gerçek d e t e r m i n i z m i ) bilinçlere ç ı k a r m a k gelecek kuşakların Aslında gidiş

insan

toplumunu

determine

kanunları veya topyekün

de e d e n t a r i h s e l

işi olarak kalır.

determinizm,

eden

doğacıl

d o ğ a v e insan o l a y l a r ı n ı n hem

bilinç hem

toplumcul akışını

ifa-

de a l t b i l i n ç a k ı ş ı m ı -

zı

belirler.

bilinçaltımıza

yüzden

bilincinde

olduğu

s a k l a r ve

işler.

Bu y ü z d e n leri

gibi

gerçek anlamda

bilince

çıkaramadıklarımız,

b a s t ı r d ı ğ ı m ı z d e t e r m i n i z m l e r i m i z olur.

duran

gibi,

bilinçaltında

büyü, fal,

kehanet,

tarihsel

Yani

burç, din ve benzeri

ifadelerimiz, tarihsel

her insan,

determinizmlerimizi

determinizmin

bilinç s i m g e -

belirli

toplumsal

g e l i ş i m a ş a m a l a r ı n ı y a n s ı t t ı ğ ı gibi, aynı z a m a n d a , b i l i n ç a l t ı m ı z da simgeleri, yorumları

barındırır - .

s ö y l e t e n d e t e r m i n i z m l e r i n etkilerini

B u etkiler, y a ş a n a n t o p l u m b i ç i m l e r i n e göre d u r m a k s ı z ı n bilinç y ü z e y i n e ç ı k m a k ve kendilerini ifade e t m e k için fırsat kollarlar. toplumunun

kendisini

üreyimi

k a ç ı n ı l m a z bir z o r u n l u l u k t a n

için

Toplum

kendisini

yeniden ve y e n i d e n

yeniden

üretirken

üretmesi

elzem

olan

Bu, insan üretimi

k a y n a k alıp gelişir.

ister i s t e m e z h a y a t ı n y o r u m l a n ı ş ı n ı d a

üretmek zorunda

bilinç o l a m a d ı k ç a , d a i m a

için

kalır. A m a b u

üretiş g e r ç e k bir

bilinçlere ç ı k a r ı l m a s ı g e r e k e n d e t e r m i n i z m i n

bilinçaltı etkileri sürer. B u r a d a ö n e m l e ü z e r i n d e d u r m a m ı z g e r e k e n şey, b u bilinçaltı etkilerinin bilinç s e m b o l l e r i gibi d u r a n a m a kendi içinde bilinçaltı etkilerini de

barındıran

bilinç

kabuğu

yerine

yorumların determinizm açısından

geçen

din

gibi

benzeri

ifade ve

n e a n l a m a geldikleridir.

Bu rüyaların y o r u m u n d a n çok d a h a köklü, derin, y a y g ı n g e l e c e k ile bağlantılı olsa da s i s t e m a t i k o l a r a k rüya y o r u m l a r ı n a pek benzer. y a l a r d a da

bilinç bilinçaltı çarpışır d u r u r a m a r ü y a l a r d a k i

Rü-

bilinç g e r ç e k

bilinçle pek ilgili değildir. V e y a o bilinçler de t ü m bilinçaltının işi olurlar. Ve rüya tirir.

haliyle t ü m d e n d e t e r m i n i z m i n

bilince ç ı k a r ı l m a s ı n ı gerek-

B u n u n gibi dini ifadeler de t a m bilinç o l a m a d ı k l a r ı , d e t e r m i n i z m i n

bilinçaltı etkileri o l d u k l a r ı için d e t e r m i n i s t k a n u n l a r ı n bilince ç ı k a r ı l m a sıyla a y d ı n l a n a b i l i r l e r ;

dinlerin

P e y g a m b e r l e r i n şuuraltı

budur...

Bu d u r u m d a bilinç h a y a t ı n o l d u k ç a g e r i s i n d e n gelir.

Hayat d e d i ğ i -

miz e v r i m c i l d e t e r m i n i z m , insan t o p l u m u n u d o ğ a n ı n d o ğ a l bir eki olarak y a r a t ı p ,

hayvanlar aleminden

çıkardığı

d a ç ı k a r m a k üzere o l g u n l a ş t ı r m a d ı k ç a

gibi,

sosyal

beyinlerimizin

hayvanlıktan

hayatın gerisin-

den gelişi s ü r ü p g i d e c e ğ e benzer. Bilinç s a n d ı k l a r ı m ı z ı n

g e r ç e k bilinç o l m a d ı ğ ı n ı ,

sadece determiniz-

min rüyasal s e m b o l l e r i n e benzer, t o p l u m b i ç i m l e r i n i n a ş a m a l a r ı n a uygun ifade s i m g e l e r i o l d u ğ u n u n e z a m a n v e nasıl ç ö z ü m l e y e b i l i r i z ? V e o z a m a n a kadar b e y n i m i z hep g e r i d e n g e l i r s e iş işten g e ç m e d e n b u n u nasıl

başarabiliriz?

Bunlar ş i m d i l i k k o n u m u z dışı

Elbette d e t e r m i n i z m i n

işleyiş k a n u n l a r ı t ü m d e n

bilinçlere çıkıp in-

san t o p l u m u b u n a u y g u n t e ş k i l a t l a n a b i l d i k ç e b u s o r u n l a r aşılabilir. V e kayıplar ş i m d i d e n g ö r ü n d ü ğ ü zer.

Determinizm,

yoluna

sokar..

insanları

k a d a r ı y l a kesinlikle a z o l m a y a c a ğ a bennasihatlerle olamazsa

m u s i b e t l e r l e kendi

İnsan

beyninin

toplumunun

her

evrimcil

d e t e r m i n i z m e göre g e c i k e r e k bilinçlenişi,

kişisinde yansıyan

"ömür"lerde

kendisini

insan

gösterir.

İnsan beyni y a ş a d ı ğ ı t o p l u m biçimini öğrenip ona az çok bilinçle-bilinçaltıyla uyum y a p ı n c a y a kadar, insan ö m r ü n ü n y a r ı s ı n d a n fazlası geçer.

Bu gecikiş "dahi"ler için de " y e t e n e k l i l e r için de geçerlidir. Onların

farkı

kaliteli y a r a t ı ş l a r ı n d a d ı r s a d e c e . Yaratış süreleri

Muhammed, Sare,

çocukluğundan

Hacer (Tektanrı

beri

pek d e ğ i ş m e z .

Hz.

İsmail,

çoktanrı-

lı y a ş a m ı y l a t e k r a r t e k r a r b e y n i n d e çarpıştırmıştır. T e k t a n r ı

sentezini

iliğinde

için en az on

kemiğinde

Ama

kendisinden

Enoş s a y m a z s a k , s a y a r s a k en

hissetiği z a m a n 4 0 y a ş ı n d a d ı r .

beş yıllık kervan

laşması gerekmiştir.

masallarını,

İbrahim,

Kureyş'in

her y a n ı y l a

geleneklerini)

duyduğu

kaldırıcılığında

ustalaşması,

Bunun

bezirgan-

Beş yıl da aralıksız t e f e k k ü r a ş a m a s ı yaşar. önce t e k t a n r ı f i k i r l e r i n i n

kitap sahibi

3000

yıl

birikimi

olan " U l u l ' a z m " l a r ı n

gerekmiştir.

için A d e m ,

başı

Ulul'azm'ların

Nuh'tan

ikincisi

Şit beri

olan

Hz.

İ b r a h i m ' d e n beriyse en az 2500 yıl geçmiştir. İ s r a i l o ğ u l l a r ı ' n ı n Filistin dört yol

ağzında

soyut b e z i r g a n l ı k t a ,

P e y g a m b e r yaratış serüvenlerini

sıklaştırmalarıysa Yakup, Yusuf Peygamberler zamanından dan) beriyse en az 2000 yıl geçmiştir. zirveleşmesinden sonra

sonra

İsrailoğullarının

ise, yine en az boyuna

ifade ettikleri t a r i h s e l

devrim

(Hiksoslar-

Musa P e y g a m b e r ile t e k t a n r ı n ı n 1700 yıl geçmiştir.

Peygamberlerle, h a y a l l e r i n i n İsa

tektanrı

Musa'dan idealleriyle

ile birlikte s ö n ü ş ü n d e n

sonra ise yine en az 500 yıl geçmiştir. Bu süre içinde M u h a m m e d ' i n ve Kur'an'ın y a r a t ı l m a s ı için g e r e k e n Medeniyet ve Tarihsel Hicaz A r a p l a r ı n ı n İslamiyet

Devrim

birikişleri

yeterlilik

m e d e n i y e t e geçiş i h t i y a ç l a r ı y l a

kazanır k a z a n m a z ,

b ü t ü n l e ş m e olur. Ve

doğar.

Doğar d o ğ m a s ı n a

ama

bilinç o l m a k t a n uzaktır. g a m b e r ve

bir a v u ç ç e k i r d e k ç i l

y a y g ı n l a ş a m a m a s ı da bir örnektir.

bilinç v e y a

din

gibi

duran

bilincin

yüzden

sahabe

dışında

bilinç s e v i y e s i n i n

İslam

medeniyetinin

cennetle

muştulanmış

29 yıl.

Bilinç v e y a b e y n i n üretici g ü ç l e r d e n t e k n i k ile olan insan

gerçek

ne kadar y a v a ş g e l i ş e b i l d i ğ i n e d r a m a t i k

halifeler çağı da çok g e n ç ö l d ü r ü l e b i l e c e k t i r : kisi, t o p l u m

bilinci,

Bu bilincin (din) İ s l a m s e v i y e s i bir y a n a ; Pey-

biçimlerinin tekniğin duraksız sıçramaları

bu trajik çelişhızı ve g ü c ü y l e

b e y n i n d e n d a h a süratle b a ş k a l a ş ı p g e l i ş m e d i y a l e k t i ğ i ; son du-

r u ş m a d a insan beyni ve t o p l u m u lehine i ş l e m e k üzere ağlarını örse de antik ç a ğ d a da

modern

ç a ğ d a da t o p l u m s a l

r e j i m l e r i n trajik y ı k ı l ı ş l a -

rında v e y a ç ö k ü ş l e r i n d e v e y a ç ü r ü y ü ş l e r i n d e b ü y ü k payı o l m u ş t u r . Bırakalım Hz. M u h a m m e d rejimini ki o rejim, antik çağın kent komünasından sınıflı t o p l u m a geçiş zincirinin son halkası o l m a k l ı ğ ı hesabıyla müthiş birikim ve s e n t e z l e r e sahiptir, yine de yıkılmıştır, doğaldır. A n t i k tarihte

medeniyetler,

sosyal sınıfların d e v r i m c i

başkalaşımlarını

henüz

yaratamadıkları

için,

dışarıdan

yıkılıyor v e y a

yeniden

diriltiliyorlardı.

F a k a t m o d e r n tarihte de sosyal d e v r i m ile gelen t o p l u m l a r , bütün modernliklerine r a ğ m e n , sosyal d e v r i m c i sınıflarına r a ğ m e n insan beyninin bu g e c i k m e l i almaktan

kavrayışı ve d a v r a n ı ş ı n d a n

olumsuz anlamda

kurtulamadılar. A v r u p a v e A B D F i n a n s

nasiplerini

kapitalizmleri

üretici

g ü ç l e r d e n t e k n i ğ i ş a h b a z l a ş t ı r m a k l a s a d e c e iç gelişimlerini s a ğ l a y a c a k sosyal d e v r i m ç o c u ğ u n u ana r a h m i n d e taşlaştırıp b o ğ a z l a m a d ı l a r , aynı zamanda tılar;

insan

beynini

paranoid-şizoid

sentez y a p a m a z

karakterini

kireçlendirmelere

y a y g ı n l a ş t ı r d ı l a r ve

uğrat-

derinleştirdiler;

çelişkilerden keşifcil s e n t e z l e r e a t l a m a g ü c ü n ü baltalayıp, uzmancıl papağanlığa y a r a y a n

bellek k ı r k a m b a r ı y a p m a özelliğini

popohladılar.

y a z ı k ki Lenin'den sonraki S o v y e t l e r de aynı yola g i r m e k z o r u n d a kaldı. Hızlı

boy a t m a k z o r u n l u l u ğ u , t e k n i k gelişimi

d ü ş ü r m e m e k uğruna Sosyalizmi

insansız

yaygınlaştırıp pitalizme

hızlandırırken işleyen

emperyalizmden

Daha

b e n z e m e k eğilimlerini

aşağıya

beyninin gelişimini unuttular.

m e k a n i k bir k o l l e k t i v i z m

derinleştirdi.

150 m i l y o n l u k m o d e r n

insan kötüsü

şuuraltıyla

gibi

algılayışları

algılayışların beslemeyi

altında

sürekli

ka-

arttırdı.

proletarya ve köylülerin, g e n ç l e r i n g ö z ü n e ba-

karak e z b e r e yapılan bu ilerleme, aslında bir geriye d ö n ü ş t ü . D e m e k t a r i h s e l d e t e r m i n i z m i n g e l i ş i m i n i s a d e c e sosyal sınıflar açıs ı n d a n ele a l m a n ı n da e k s i k ve yanıltıcı y a n l a r ı olabilir. ların

savaşının

ortaya

çıkıp

insan

g ö k l e r e çıkarıp y e r l e r e s a v u r u ş u ; rasında

7 0 0 0 yıllıktır.

insan t o p l u m l a r ı

toplumunu

Sosyal

sınıf-

binbir s e r ü v e n i y l e

kâh ö l d ü r ü p kâh diriltişi, ş u n u n şu-

O n d a n öncesi

ilkel

de olsa sınıfsız kan

mozayiğidir. Ve o n b i n l e r c e yılı

kapsar.

kardeş

Orada sosyal

sınıfsız s a d e c e insan vardır. Ve insan beyni hep o ilkel sınıfsız t o p l u m yaşamıyla

düşüp

a ç ı s ı n d a n değil, şiminin

kalkmıştır.

Demek ki

insana

sadece sosyal

sınıflar

insan b e y n i n i n g e l i ş i m i v e y a i n s a n t o p l u m u n u n geli-

kanunları açısından

b a k m a l ı y ı z . Ç ü n k ü s o s y a l sınıflar gelişimi

de o t o p y e k u n l u k içinde d o ğ u p gelişmiştir.

Ve e b e d i

değildir.

Sosyal

sınıflar d a ö l ü m l ü d ü r . A m a insan t o p l u m u g e z e g e n s i s t e m i m i z i n ö m r ü o l d u k ç a y a ş a y a b i l e c e k s o n s u z gelişimli Özetle: maz.

Bu a ç ı d a n da

Rejiminin

elinden

Hz.

geriye d ö n ü ş ü

geleni y a p m ı ş t ı r ;

kanunlara

Muhammed onun

suçu,

t a r i h s e l akışı

rejimi

sahiptir... k ü ç ü m s e n i p kınana-

eksiği,

belirleyen

yanlışı

değildir.

determinizm Allah'ı

henüz insan kullarının beyinlerini o geri d ö n ü ş l e r e karşı s i g o r t a l a y a m a mıştır. V e y a o s i g o r t a k o n t e n j a n ı n ı n belki tarihin g e l e c e k t e k i a ş a m a l a rına s a k l a m a k t a d ı r ki, m u t l a k insansız ( b e y i n s i z ) hiçbir rejim ne denli ulu

kollektivist de olsa y a ş a y a m a y a c a ğ ı n a göre,

v e d e ğ e r v e r e n e dek, y ı k ı l m a s a l a r da

rejimler m o d e r n

sürünebilirler. ne z a m a n

insan

beynine önem

çalım v e g e l i ş i m l e r i n e

Sürünmektense

rağmen

ö l m e k iyidir diyen

yinleri

determinizm

işleyip ç o ğ a l t ı r s a o z a m a n geri

yolları

biraz d a h a t ı k a n m ı ş , s i g o r t a l a n ı ş ı m ı z pekiştirilmiş olacaktır - .

be-

dönüş

İKİNCİ BÖLÜM KUTSALLAŞTIRMA PROSESİNİN ÇIKIŞ KÖKLERİ

1- ALLAH-FİYAT VE TARİHSEL D e t e r m i n i z m i n gidiş k a n u n l a r ı , indirgenebilir

pazar kanunudur.

miyle birlikte; birlikte

bir t e k a r z - t a l e p ve fiyat k a n u n u n a

mi?

A r z - t a l e p ve fiyat k a n u n u sadece

DEVRİMLER

dediğimiz

bile,

ekonomik determinizmin

İlk S ü m e r bezirganları T a m k a r a l a r ı n

gelişi-

kentlerin surlarını yıkıp pazarlara açılıp ş e h i r l e ş t i r i l m e y l e

başlayan a r z - t a l e p ve fiyat k a n u n u ,

7 0 0 0 yıldır piyasaları

hop

oturtup hop kaldırırken, insan t o p l u m u n u da etkiler. A m a bu d e t e r m i nizmin

bir sonuç etkisidir.

antik ve

modern

tarihte,

Bütünüyle gelen

kendisi

değildir.

kıtlık-bolluk krizlerinde

Zaman belki

ve kapitalistlerle d e t e r m i n i z m i n veya A l l a h ' ı n kendisi veya

zaman

bezirgan

bütünü gibi

görülebilir; öylece algılanabilir. A m a b u g ü n pekala biliyoruz v e y a seyredebiliyoruz ki, a r z - t a l e p - f i y a t meselesi, hayatın ( d e t e r m i n i s t g i d i ş i n ) ta kendisi o l m a k t a n çok uzaktır.

Pazar y o k s a a r z - t a l e p - f i y a t da yoktur.

y ü z d e n pazarın o l u ş u m u da gelişimi de ölüşü de bir süreç gerektirir. Ve pazar bu y ü z d e n ,

hayat d e n e n doğa ve insan t o p l u m u y a ş a m ı n d a za-

man z a m a n hep gibi g ö z ü k s e de z a m a n z a m a n hiçtir ve hiçliğe g i t m e k zorunludur.

En hep o l d u ğ u z a m a n l a r d a dahi,

yeter de artar bile. A r z - t a l e p - f i y a t k a n u n u n u lasalar da daha deyse

sonra

taşlanmaktan

önemli ve değerli her ayette

beter olmuşlardır.

o l d u ğ u , Allah

iyilikle,

kelamıyla

hoşlukla o l m a d ı

miş d u r u l m u ş t u r . Tevrat ve İncil'de de Meselleri"nde, nasihatler ışıldar.

Kur'an'dan öğrendiğimiz elinde t u t a n l a r önce taş-

şiddetli

benzer,

Hayatın fiyatlardan

her s û r e d e ve

nere-

azarla

nasihat edil-

bilhassa

"Süleyman'ın

Kur'an gibi bir Tarihsel Devrim'le peki-

şip pazar g ü c ü y l e ayaklar altına alınabilmiş olsalar da a z g ı n l a ş m ı ş tefeci bezirgan t o p l u m u olan İ s r a i l o ğ u l l a r ı n d a daima

ve m e d e n i y e t dalgalarıyla türlü

bile pazar ve pazar kanunları,

hep olamamıştır, o l a m a z d ı da. Y a h u d i pazarları tarihsel d e v r i m bir v a r o l u p bir y o k olurdu a m a Y a h u d i l e r bir

kendi tarihsel d e v r i m l e r i y l e pazarlara e g e m e n o l a m ı y o r l a r d ı .

gidiş pazarları ve k a n u n u l a r ı n ı t e k A l l a h ' l a ö z d e ş t i r m e y i getirse de tek Allah sezileri v e y a melli

ideolojileri, pazar k a n u n l a r ı n d a n çok d a h a derin te-

içerikleri saklar;

s a d e c e fiyat d e t e r m i n i z m i y l e a ç ı k l a n a m a z l a r .

Pazar (sınıflı t o p l u m t i c a r e t i :

Malların a r z ı - t a l e b i ve f i y a t l a n ı ş ı ) he-

nüz o r t a l a r d a g ö r ü n m e z k e n , h e m de binlerce y ı l l a r d a n beri, hatta in-

sanlığın

hayvanlar aleminden

Allahları bulunuyordu.

insan

toplumuna

sıçradığı

andan

beri

Diyebiliriz ki insan t o p l u m u k o m ü n o l d u ğ u n d a n

beri, belki de y ü z b i n l e r c e y ı l d a n beri insan t o p l u m u A l l a h l a r ı y l a birlikte yaşardı.

D e m e k A l l a h l a r ı sınıflı t o p l u m u n

Görünen

odur

ki,

arz-talep-fiyat

pazar k a n u n l a r ı y a r a t m a d ı .

kanunlarının

cirit attığı

e m p e r y a l i s t ve s o s y a l i s t t o p l u m l a r d a da t a m t e r s i n e en lahlar

bile

geri

gelmemecesine

ğinden solup yok oluyorlar; oldur ki

süreçten

A l l a h l a r ı n yeri

Demek ticaretin da

g e l i ş e c e k olan

en da

modern ticaretin

Allahlar

modern

biçimlerinin ortadan

köklerinden

oluyorlar. A m a t i c a r e t ve toplumlarda

yolunuyor veya

kendili-

Allahsızlık yaygınlaşıyor. Ve yine görünen sınıfsız t o p l u m l a r d a

olmayacak.

sınıflı t o p l u m l a r d a lumlarda

köklerinden

modern

köklü tek Al-

pazarın

ise A l l a h l a r d a n

egemen

kalktığı

sonsuza hesabının

dek

olduğu

modern

kazınmak

okunmadığı

modern

sınıfsız topüzere

ilkel

yok

sınıfsız

geçilmiyor.

Buradan a l ı n a c a k dersler çok elbette a m a k o n u m u z açışından şu genel yargıyı ortaya ç ı k a r m ı ş b u l u n u y o r u z :

İnsan t o p l u m u n u n Allah edin-

mesi de A l l a h l a r ı tek A l l a h ' a i n d i r g e n m e s i de ve A l l a h l a r ı t ü m d e n kaldırılışı da d o ğ r u d a n d o ğ r u y a a r z - t a l e p - f i y a t k a n u n l a r ı n a

bağlanamaz.

O halde Marks-Engels bu konuda yanıldılar mı? Hayır, onlar sadece üretici güçler gelişiminin bir sonucu olan arz-talep-fiyat (pazar) kanunlarını, neredeyse anadan d o ğ m a tefeci bezirgan t o p l u m u olan İsrailoğulları'nda, çok Allahları

tek Allaha

indirgemede

dolaysız etkide

bulunduğuna

ret ederler. Arz-talep-fiyat pazar üçüzüyle Hırisyanlığın

işa-

Baba-Oğul-Kutsal

Ruh üçüzünü paralelleştirirler. Yani d e t e r m i n i z m ile insan toplumu ve beyinlerin

halhamur olduğu yer ve z a m a n d a çok Allahları tek Allah'a

indir-

gemenin doğduğu veya geliştiğini görüp sadece işaret ederler. Bu b a ş k a bir şeydir, t e k A l l a h ç ı l ı ğ ı v e y a A l l a h ' ı n y a r a t ı c ı s ı n ı arz- talep-fiyat ( p a z a r ) Biz

kanunun

kanununa

bağlamak başka

derinlemesine

kavranışını

n u ç t a n yola ç ı k a r a k da i ş l e m e k istedik. Arz-Talep-fiyat

neyin

Tarih, T e k n i k , C o ğ r a f y a .

eseridir?

Dört

Determinizmin

bir şeydir. hazırlamak

üzere

so-

Devam edelim. başlı

üretici

motoru

güçlerin:

budur.

İnsan,

İ n s a n l ı k tarihi

bu m o t o r l a işler. Marks'ın

ölümsüz

buluşu

çekirdek sözcükte

özetlenir:

"Üretici

Güçler." Peki ya üretici güçleri y a r a t ı p g e l i ş t i r e n nedir? Y i n e kendisi Hayır!

Öyle bir yanıt,

pek y u v a r l a k bir ç ı k m a z o l u r d u .

ler, ilk insan t o p l u m u olan karşın

M o r g a n ' ı n buluşudur.

güç-

k o m ü n ü n içinde t o m u r c u k bir ç e k i r d e k gibi

d e r t o p o l m u ş halde b u l u n u y o r d u . lama ç a b a l a r ı n a

midir?

Üretici

K o m ü n de bütün g i z l e m e ve y a s a k -

M a r k s - E n g e l s ' i n a f i ş e l e r i y l e bilindiği A m e r i k a l ı

Üretici g ü ç l e r i g e l i ş t i r e n K o m ü n ' d ü r .

olur. Ç ü n k ü üretici g ü ç l e r i n ç e k i r d e k hali

Bu karşılıklı

K o m ü n c ü l yapıdır".

K o m ü n , insan t o p l u m u n u n en ilkel, d o ğ a l ama sürekli üretici güçler motoruyla

gelişen

çekirdek halidir.

Komün

üretici

güçler ile gelişirken,

üretici güçler de Komün ile birlikte gelişir. En s o n u n d a üretici güçler geliştikçe Komün'e s ı ğ m a z olur; niyete açar.

İsrailoğulları, dört yol

K o m ü n ü parçalayıp sınıflı t o p l u m a :

bilindiği

gibi

a ğ z ı n d a fiyat ile en

larıdırlar.

antik t i c a r e t y o l l a r ı n ı n çok haşır neşir tefeci

Fiyatın d a h a d o ğ r u s u

güçlerin

kesiştiği

Filistin

bezirgan topluluk-

m e d e n i y e t i n ve onu

geliştiren

üretici

k ı t a l a r a r a s ı l a ş t ı ğ ı (Irak, Fenike, Mısır, G r e k , Hint, Çin) y e r ve

zamanda, maktan

İsrailoğulları'nın

yılmadığı

tarihsel

sürüsüne

lahlar artık komik g e l m e y e

devrim

bereket

özlemiyle

Peygamber

başlamıştır.

boyuna

yarat-

öncülerine,

Onları tek Al la h a

çok Al-

indirgemek

kolay bir z o r u n l u l u k halini almıştır. A m a d ü ş ü n c e d e y a r a t ı l a n tezi

Mede-

Bundan sonra pazar kanunları olan arz-talep-fiyat gelişir.

bu sen-

kendi t o p l u m u n d a v e ç e v r e t o p l u m l a r ı n d a üste g e t i r m e k d ü ş ü n c e

sentezleri zoruyla

kadar kolay o l m u y o r d u . Tek A l l a h , çok A l l a h l a r a d a i m a

üste

getiriliyordu.

evrenselleşirken,

Filistin'de

Hicaz'da

kendi

orijinal

içine

kapalı

bir t a r i h s e l

kalmak zorunda

V a k i t d o l m a m ı ş t ı ve Irak, Fenike, Mısır m e d e n i y e t l e r i kolay ç i ğ n e y i p kendi A n t i k Tarihi'in

kabuğuna

içinde g e l i ş i y o r d u .

Bu konumu geleneklerinden ve düşünce yapısından geliyordu. t o t e m ile birlikte d o ğ u p , birlikte gelişmiştir. mün

demektir.

kaldı:

Filistin k a v ş a ğ ı n ı

koyup b ö l ü y o r l a r d ı . . .

düşünce sistemi Allahlar kabuğu

D ü ş ü n c e ve dil;

tanrı din ç e k i r d e ğ i n d e n

kılıç

devrimle

yercil olsa da

bağımsızlaşamadı;

Komün

K o m ü n T o t e m ; T o t e m Kokendi gibi

onunla

olsa da

ilk

birlikte s i m g e l e ş e -

rek b ü y ü y ü p g e l i ş i r k e n bütün d ü ş ü n c e l e r i o k a b u ğ u n içine a l a r a k harmanladı, Çünkü

dillendirdi.

medeniyet,

çıkıyordu. Yani ister

istemez

Beyinlerde re

işledi;

parçalanınca

komünlerin

tanrılar

kabuğuyla

düşüp

arpacık

kumruları

gibi

diğer t o p l u l u k l a r d a n

d a h a fazla

evrenselce

sezerek,

din

üssü

kurmuştu

adeta.

içinde, İs-

g e l e n e k l e r i n e ve tanbeyinleri din-

Bu d u r u m d a onlardan fiyat, beklenemezdi

elbette. medeni-

monizmine

Gerçek, tarihsel

altşuurlarından

İsrailoğulları

kemikle-

üzere gelişip d u r d u .

kendi t o p l u m l a r ı n d a ve ç e v r e

hissederek tektanrı

Peygamberlerinin

hissettirdi.

bir

düşünüyordu.

iliklere

Hatta olabilir ki

güçler, t o p l u m d e t e r m i n i z m i n e inmeleri

o determinizmi

o l a b i l e c e k bir işti. Ve öyle oldu. iloğlu

kalkıyor ve

düşünme

sel ş a r t l a n m a v e k a s t l a ş m a y a u ğ r a m ı ş t ı .

yetlerde

değişmedi.

bir y o k olup

Peygamber ve yine yüzlerce çoktanrı çarpışmaları

rısal d ü ş ü n ü ş işlekliğine s a h i p oldular. üretici

durum

görüş-düşünüş-kavrayış

ister i s t e m e z yeni fikirler de o z e m i n

railoğulları

Ama

devrimleriyle

k o m ü n g e l e n e k l e r i n e b o ğ u l u p y e n i d e n ortaya ç ı k a r k e n

tanrısal-dinsel

İsrailoğulları Yüzlerce

Medeniyete boyuna

indirgemeleri

determinizm,

dürterek iteleyerek

Peygamberliklerinin

beyin

İsra-

kendisini

kabuklarında

y e r l e ş i p a d e t a k a s t l a ş m ı ş A l l a h din s e m b o l l e r i v e s i s t e m i ifadelerini

buldu;

dinsel-tanrısal

dillenişe

geçti.

biçimlerinde

Tarihsel

determiniz-

min o y ı l l a r d a k i en belirgin y a n s ı m a l a r ı n d a n biri olan Fiyat, en t e m e l ekonomik Çünkü Üretim, ama

determinizmin

ticaret doğa

üretime ve

pazarlanışı

caret

içindeki

belirgin

revaçta

bakirliği

ölçüsünde

büyük emek, üretim

yerine geçiyordu.

çok daha

toplumun daha

kıtalara t a ş t ı k ç a

motoru

toplum

göre

temsilcisiydi.

kazanç g e t i r i c i y d i . bolluklar s u n u y o r d u

yetenek ve zaman

iyice g ö l g e d e

Ticaret saltanatı

alıyordu.

kalıyor ve t o p l u m u n arz-talep-fiyat

Tiasıl

kanunuyla

y ü r ü d ü ğ ü için d e e k o n o m i k d e t e r m i n i z m d a h a d a ü ç ü z l e ş i p v e y a tekleşip İ s r a i l o ğ u l l a r ı ' n ı n t o p l u m biçimi d e ğ i ş k e n l i ğ i n e g ö r e y a İ b r a h i m ' i n A l l a h ' ı , ya

M u s a ' n ı n A l l a h ' ı ya da İseviliğin, " B a b a , Oğul,

biçiminde

tekleşen,

dilleşip y e r i n e g ö r e

üçüzleşen

dinsel

simgelerde

Kutsal

ifadesini

kitaplaşıyordu...

Y e n i d e n g e r i y e , b a ş a d ö n e l i m : T e k b a ş ı n a pazar k a n u n u : rihsel

Ruh"

buluyor;

determinizm'i

yansıtamaz.

Dolayısıyla,

Fiyat, ta-

İsrailoğullarının tek Al-

lahı v e y a t e k A l l a h l ı bilinç k a b u k l a r ı n ı n a l t ı n d a Fiyat d e t e r m i n i z m i n d e n çok d a h a fazla d e r i n

( z e n g i n ) şeyler, d e t e r m i n i z m l e r yatar.

Bunlar neler olabilir diye a r a ş t ı r d ı ğ ı m ı z d a tici

güçler f o r m ü l ü n ü n

açılımları

çıkar.

karşımıza

Geriye doğru

ö n c e l i k l e üreg i t t i ğ i m i z d e en

başta üretici g ü ç l e r i n d o ğ u m (ana rahmi K o m ü n ' e ) u n a kadar uzanırız. Yani

ikinci

formül:

içinde canlı

Komün

k a r ş ı m ı z a çıkar.

bir d i n a m i z m o l a r a k k o m ü n

Üretici

güçler Komün'ün

ile birlikte ç e k i r d e k l e ş m i ş t i r .

Bu ç o k g e n e l o l m a k l a birlikte bize t a r i h s e l d e t e r m i n i z m i n ki bu insan t o p l u m u n u n a k ı ş ı y l a birlikte d o ğ a n ı n ,

insanın e g e m e n l i ğ i n d e b a ş k a l a -

ş a r a k gelişini d e içinde barındırır, b u y ü z d e n t o p y e k ü n d e t e r m i n i z m i n t e m e l l e r i n i v e ç a l ı ş m a d i n a m i z m i n i verir. A n c a k araya bir f o r m ü l d a h a y e r l e ş i r ki o, bu ilk t e m e l l e r i n

Komün'ün veya

parçalanıp medeniyete geçişlerini anlatmakla 6500 yıl

boyunca

batıp çıkışlarını

(tarihsel

kültür y a p ı l a r ı n ı n o l u ş u m l a r ı n ı da açıklar, ve

dinler bu

6500

Dinler ister i s t e m e z

üretici

komünlerin

güçler yasalarıyla

Komün

saldırıp y o k e d e c e ğ i

veya

batıp

kanunlarıyla

Kitaplar

çıkmışlardır.

damgalanmaBu

aynı

za-

işler.

rüyaları,

çıkarır.

veya

bulup seçer.

kahramanı,

aydınlatırken

kaldırır.

devrimler kanunudur.

m e d e n i y e t e g e ç m e y e hazır o l u n c a ,

kahramanlarını

malarıyla

perdelerini

m e d e n i y e t e geçiş k a n u n l a r ı d ı r ki, y i n e K o m ü n v e

vine hazırlarken, O'nun önder

a n t i k t a r i h i n gidiş Bu t a r i h s e l

medeniyetlerin

devrimleri)

yıllık antik t a r i h t e fışkırmışlar,

dan y a p a m a m ı ş l a r d ı r . manda

komüncül toplumların

kalmaz;

Peygamberleşir.

O t a n t i k ticaret y o l l a r ı

canlandıracağı

İşte b u a ş a m a d a

içinde b u l u n d u ğ u

kendisini t a r i h s e l g ö r e -

idealleriyle dolup taşar; çürümüş

yiğit,

bilge,

üzerine yürür ve medeniyeti

komüncül topluluğun

yoklaönder

üretici g ü ç l e r a ş a m a s ı n a g ö r e A l l a h l a ş ı r

O Allahlaşmayı veya bette t o p y e k ü n akışının

Peygamberleşmeyi yaratan

d e t e r m i n i z m , el-

k o m ü n ü n v e birlikte d i n a m i z m b u l d u ğ u

medeniyet

üretici

güçleriyle

güreşebilme

üretici güçler

diyalektiğiyle

kes-

kinleşip; o l u ş m u ş t u r . Bu iki g ü c ü n ; b a r b a r l ı k ve m e d e n i y e t i n g ü r e ş m e diyalektiği,

insanlık tarihi

içerisinde

k a v r a n m a d ı k ç a a n t i k t a r i h t e ola-

g e l m i ş t a n r ı s a l d o ğ u ş batış v e çıkışlar a n l a ş ı l a m a z . Ancak

hiçbir z a m a n

unutulmamalıdır

en aktif en canlı ve en t e m e l olanı

ki,

üretici

insandır.

güçler

içerisinde

Üretici g ü ç l e r d e n t e k n i -

ğin, kâr a m a c ı y l a , g ö z ü d ö n m ü ş kişi m ü l k ü hırsıyla, hiçbir d e t e r m i n i s t kanun

dinlemeksizin

m a m a k gerekir.

diğer

üretici

güçlere

Son d u r u ş m a d a tekniği

baskın

de insan

getirilişine hayata

aldan-

geçirir.

y ü z d e n üretici g ü ç l e r i n d o ğ u m yeri o l a n K o m ü n ' e yeri v e z a m a n ı geldikçe t e k r a r t e k r a r geri kadarını

belirtebiliriz

dönmeli ve

üzerinde durmalıyız.

ki, t e k n i k d e t e r m i n i z m y u v a r l a k l ı ğ ı

sel p r o b l e m e ç ö z ü m g e t i r m e z .

Şimdilik şu hiçbir t a r i h -

M e d e n i y e t t e k n i k üretici g ü c ü b a k ı m ı n -

dan ileri, insan üretici g ü c ü b a k ı m ı n d a n ( k o l l e k t i f ç e ) d a h a baskın olan barbarlarca

b o y u n a y o k e d i l i r dururlar.

v e insan t e m e l i n e bağlı

Tarih ö n c e s i n e geri g i d i l d i k ç e , s ö z ü n d e işaret ettikleri O

ilk söz

şuydu:

Tarih

sandığımızdan

zengindir

kalmadan yapamaz. kuraldan

Marks-Engels'in dışarıya

M a n i f e s t o ' s u n u n ilk

çıkıveriyoruz

"Tarih sınıfların güreşidir".

Modern

kendiliğinden.

sosyal

sınıf g ü r e ş -

lerinin d e t e r m i n i z m i y l e k o ş u l l a n m ı ş ı z birkez. A m a o l a y l a r ı n diliyle düşünüp konuşmayı da metodumuz yapmışız; elvermiyor. yor.

A n t i k tarih

v e Tarih

öncesi

beynimiz başka türlüsüne

çelişkimiz yakamızı

Ç ü n k ü s o s y a l sınıflar g ü r e ş i , sınıflı t o p l u m l a

başlasa da bire

modern çağdaki

ulaşamadı.

O zaman

işin

Sosyal

bırakmı-

m e d e n i y e t l e birlikte

keskin s o s y a l d e v r i m o l g u n l u ğ u n a b i r d e n

sınıf g ü r e ş l e r i

içine t a r i h ö n c e s i

ilkel

sosyal

devrimleri

sınıfsız insanın

getiremedi.

kollektif a k s i y o n u

karıştı. Ve o l a y l a r sınıflarla değil, " i n s a n " ile a ç ı k l a n m a k z o r u n d a dı.

kal-

M o d e r n sınıflı t o p l u m k a p a n ı p m o d e r n sınıfsız t o p l u m d o ğ a r k e n d e

sosyal

sınıfların

önemi

azalarak, yine "insan"ı

i n c e l e m e k , " i n s a n " ile

k o n u ş m a k ö n e ç ı k a b i l e c e ğ i gibi. Ç ü n k ü " G i r i ş t e " a n d ı ğ ı m ı z gibi, insanlık tarihi

komün

Devrimcilik,

çekirdeğinin

kendisini

yeniden

üretişinden

ibarettir.

üretici g ü ç l e r kadar k o m ü n ü n de eseridir.

Bu y ü z d e n m o d e r n tarih sosyal sınıfların g ü r e ş i y s e , antik tarih, barbarlığın m e d e n i y e t l e güreşi olur diyebiliriz. deniyet kuracak kadar geliştikleri

için

Kent barbarları orijinal me-

içine girdikleri

medeniyeti

orta-

dan kaldırırlar. G ö ç e b e orta barbarlar, y e n d i k l e r i m e d e n i y e t i r ö n e s a n s a uğratabilirler. Tanrıları P e y g a m b e r l e r i ve dinleri de ona göre olur. Kenti

kuracak komünün

peşine takılıp yollara

düşer.

bir ö n c ü Kentini

kahramanı kuruncaya

ve z a f e r l e r i o n u n d e s t a n ı olur. A t a l a r ı n ı n

vardır.

O öncünün

dek çektikleri

inançlarını

yenilgi

g e l i ş t i r m i ş piyeti

(takva) [Allah k o r k u s u y l a dinin y a s a k ettiği ş e y l e r d e n k a ç ı n m a ] sahibi bir e r m i ş , yarı

P e y g a m b e r kişidir.

Mala m ü l k e değil, halkı ö n ü n d e s a y g ı y l a y ü c e l m e y e pek d ü ş k ü n d ü r , kendisini a n ı t l a ş t ı r m a k , u l u l a ş t ı r m a k hatta m ü m k ü n s e b u işin s o n u n a kadar g i d e r e k ataları giriverir.

gibi

t a ş a r k e n bu g e l e n e ğ i içinde

Allahlaşmak eğilimine

zaferleri

ölçüsünde

Z a t e n ilkel t o p l u m t o t e m , ana, baba, d o ğ a t a n r ı l a r ı y l a d o l u p her ü y e s i n i n iliklerine d e k işlenmiştir.

biraz sivrilip ö n c ü l ü ğ e g e ç e n l e r s ü r a t l e t a k v a l a r ı n ı

konsantrasyona, rinde s e z i l e r d e , Kent,

Komünün

geliştirecek

h ü l y a l a r a v e e y l e m l e r e giriverirler. T a r i h s e l g ö r e v l e kehanetlerde buluşmak böylece

bir k o m ü n v e y a

köy değildir. A m a

kolaylaşır - .

kurulmadan önce daima

k o m ü n c ü l bir ç e k i r d e k l e h a r e k e t e d e r ve ana Irak kent e v i n i n

kehanet

( o r a k l ) l e r i y l e v e y a o g e l e n e k l e r d e b e z i r g a n t i c a r e t yolları ü z e r i n e çevre b a r b a r l a r ı içine y e r l e ş t i r i l i p Kentleştirilir.

Kent d o ğ a r d o ğ m a z ç e v r e

barbarları da etkiler, aynı g e l e n e k l e o da onları g ü d ü p k e n t l e ş t i r m e y e çalışır.

Z a m a n olur, g ü c ü n e g ö r e işler t e r s i n e d ö n e r :

d e n i y e t i n d e n ç e v r e barbarlar, t i c a r e t yolları (barışçıl

kolonileşme yapanlar)

t i c a r e t yolları

üzerinden çöken

kez s a v a ş c ı l

ana

bir d e r l e n m e ile y i n e

m e d e n i y e t ü z e r i n e çullanırlar.

g ü c ü n e göre bir t a r i h s e l d e v r i m olur:

Tufan

min ö n c ü s ü artık ü m m e t i o l a n kitapsız v e y a Allahı da

İlk a n a Irak me-

ü z e r i n e gelip k e n t l e ş e n l e r Bu

budur. Ve t a r i h s e l devrikitaplı

bir P e y g a m b e r d i r .

ister i s t e m e z m e d e n i y e t b i r i k i m l e r i n e g ö r e S ü m e r , a n a Irak

m e d e n i y e t i n i n allahları olur.

Bu allahlar;

çevre barbarlarının totemle-

ri, a n a t a n r ı l a r ı , baba tanrıları, d o ğ a t a n r ı l a r ı y l a k a r ı ş m ı ş ve fetihler ve tarihsel

devrimler ölçüsünde çoğalıp üremişlerdir.

A m a g i d e r e k insan tarihsel

devrimlerde

göre d ü ş ü n c e gelişimi lama

yeteneği,

aklı da gelişir: işe y a r a m a z ; ister;

tarihsel

Körü

k ö r ü n e e z b e r e tanrısallık,

her tarihsel

a d ı m a d ı m biriken

devrimlerde,

devrim insan

kendi

gücüne

beyninin soyut-

Peygamberler veya

Allahlaşmış

ö n c ü l e r d e adeta kanatlanır; yine A l l a h ve P e y g a m b e r d e s t a n l a r ı y l a birlikte tanrısal d ü ş ü n c e l e r d e g e l i ş m e olur.

Ş ü p h e s i z ki bu g e l i ş m e , top-

lum biçimlerinin gelişimi ile paralel işler; t a s a v v u r v e y a insan şuuru ile değil, tarihin

kendi k a n u n l a r ı y l a s a k a r c a ileri-geri s e n d e l e y e r e k gelişir.

H a y v a n e v c i l l e ş t i r m e s i ( s ü r ü c ü , ç o b a n s i s t e m i ) g e l i ş t i k ç e kılına dok u n u l m a z h a y v a n t o t e m l e r i artık kesilebilir, y e n e b i l i r ; sonradan

ev eşyalarında

barbarlara

karşı

süs,

uğur taşı

t a p ı n a k o r t a k malını

eski t o t e m t a n r ı

olarak görev yapar;

k o r u m a k üzere

yabancı

birleşmiş

kan-

ların t o t e m l e r i n i y a n s ı t a n küp k u l p l a r ı n ı n h a y v a n başlı o l u ş u , y i n e bu kollektif s a v u n m a y ı y a n s ı t ı r k e n z a m a n l a süs v e y a de a ç ı k l a r ;

uğur haline gelişini

d a h a s o n r a o barbar t o t e m l e r i "Cin T a i f e s i " b i ç i m i n d e yo-

rumlanıp gelenekleşir ve dinlerin

s i s t e m i n e girerler.

A n a tanrılar, ü r e t i m v e sosyal h a y a t t a ö n d e r l e ş t i k ç e t o t e m l e r i n önlerine

geçerler ama

totemlerden

kolay

kopuşulamaz;

ana

tanrıların

ilkin ilk Irak k e n t ç i k l e r i n d e t a v ş a n g ö z l ü o l u ş u , I r a k ' t a n Mısır'a atlayışı bu y ü z d e n d i r . Ç o b a n c ı l ı k ( b a b a h a n l ı k ) g e l i ş t i k ç e baba t a n r ı l a r ana t a n r ı l a r l a çelişirler;

b e r e k e t ve üretim t a n r ı ç a s ı İnnin ile A t e ş - G ü n e ş Tanrısı D u m u z i

zıtlaşır;

efsaneleri gelenekleşir.

Medeniyet aşkıyla

kolonileştikçe Ama

(Sümer)

yayıldıkça; bu

çevre

barbarlar

Fırat-Dicle, gelenekler

Finike,

barbarlar

içinde Mısır,

ticaret,

içinde

barbarlar çevreden

merkeze tarihsel

boyunca

k e n t l e ş e r e k yayılır.

b a r b a r l a r ı n t o t e m l e r i n i d e içine a l a r a k zenginleşir,

Sonra o

hammadde

Umman-Hint

karmaşıklaşır.

devrimlerle çullandıkça

kendi t a n r ı l a r ı n ı ve g e l e n e k l e r i n i üste g e t i r m e k üzere eski t a n r ı l a r a ve geleneklere

katarak t a n r ı l a r ı

sayısallaştırırlar.

kinme ile de olsa a n l a t m a k t a n c a y a m a d ı ğ ı Çünkü yanı

Muhammed'den

bin yıl önce y a ş a y a n

çok A l l a h l a r t u t m u ş ,

Ama

çoktanrılar bu

ruhları

denli

her y a n d a

her yana

Herodot'un

korku,

çe-

hep bu t a n r ı l a r üzerinedir. Herodot zamanı

bile her

insanüstüleşmiştir.

yayılıp

kıtalararasılaştıkça tıpkı

totem ve kadın ve baba tanrılarının ilk illizyonlarını yitirişlerine de uğrarlar.

O ilk çıkış çağlarındaki, deniz seviyesini

1 - 2 - 5 - 8 metreye kadar

inanılmaz kollektif emekle yüzyıllarca süren periyotlarla y e n i d e n ve yeniden bıkıp u s a n m a k bilmeden d o l d u r u r l a r k e n , t o p l u m u n komüncül kollektif gücü tanrısal

kutsallığı y e n i d e n üretmiştir. Ve tarihsel devrimlerle

boyuna canlandırılıp yaşatılmıştır. A m a ilk S ü m e r kentlerini kuzeye açan medeniyet, Hele

Akat

bir daha

medeniyeti

3 0 0 0 - 2 7 0 0 ) ve

muazzam Sümer'e

kollektif emeğe

üstün

kollektif e m e k ihtiyacı

gelince

ihtiyaç duymamıştır.

demir

keşfedilmiş

giderek azalmıştır.

(İ.Ö

Kutsallıklarda

buna paralel olarak gücünü eski totemcil, kadın, ana, baba t a n r ı l a r ı n d a n daha soyut y e r - g ö k - d e n i z tanrılarına kaydırmıştır. o soyutluk içinde yer alsalar da

artık bu tıpkı

kadın-erkek tanrıların içinde yeralışları gibidir. Ve m e d e n i y e t ilk lokal

kollektif e m e k l e

Erkek-dişi tanrılar da

gücü

azalan t o t e m l e r i n

G i d e r e k sönerler.

k u r u l m u ş ağır gelişimli

bit-

kici l v e y a ırmakcıl m e d e n i y e t a ş a m a s ı n ı kapatıp kıtalar arası h a y v a n c ı l daha

hareketli

medeniyet

ve işe y a r a y a n A l l a h l a r ı azaltır: Bu, olur;

Tanrılar tanrısına demiri

keşfeden

kurma

kendi

aşamasına

ulaşınca

imparatorlaşır

üstünlüğünde sadeleştirip olabildiğince

bağlar. b ü y ü k t u f a n yaratıcı

Semit

barbarlarının

işi

g i d e r e k geliştirilir. T e k t a n r ı yaratıcı ve geliştirici t o p l u l u k l a r ı n da

Semit torunları

oluşu tesadüf o l m a m a s ı

A r k e l o j i ve klasik bilgin aklı, niyetine

bağladığı

bağlamakta

gibi,

dinsel

kolaylık görür;

hemen

gerekir. bütün

buluşları S ü m e r m e d e -

kültür g e l i ş i m i n i

tarih onlar için

belli

de S ü m e r b u l u ş l a r ı n a başlı d e t e r m i n i s t ka-

nunlara

u y m a y a n , d ü z c e bir çizgidir v e S ü m e r ' e b a ğ l a n m a s ı , g ö r ü n e n

köy için

kılavuz i s t e m e y e n bir iştir.

Oysa

Sümer'den

orada hemen

önce

bütün

birikmiş

tabaka

dikkatle

keşiflerin, u z u n y ü z y ı l l a r s ü r e n

izlendiğinde

komüncül

kollek-

tif e m e ğ i n , ö n t a r i h s e l d e v r i m l e r l e b o y u n a t a z e l e n e n " k u t s a l " g ü c ü y l e yapılmış olduğu;

m e d e n i y e t i n a n c a k onları s a y ı y l a ç o ğ a l t t ı ğ ı anlaşılır.

U n u t m a m a l ı d ı r ki,

I r a k kentleri

üzerine tarihsel

devrimle

gelen

Sü-

merler de barbar ( k o m ü n c ü l ) kollektif ruhlu insanlardır. Ve d a i m a yeni bir b a r b a r akınla tazelenirler. siyonun vurucu gösterir.

Antik tarihte

m e d e n i y e t l e r a n c a k o i l e r l e m e l e r i gerilettikleri

ölçüde tutulmuşlardır. yon

gelenekli

6 5 0 0 yıllık A n t i k Tarih de o kollektif ak-

g ü c ü y l e a d ı m a d ı m saat d ü z e n i y l e h e l e z o n i k i l e r l e m e Tıkanıklıkları

komüncül atalarımız... Toplumun d e aynı

kanuna

Sümer'de na

barbarlıkla

bulunan

medeniyetin süren

ilk a n a bir diği

kollektif aksikötülediğimiz

medeniyet,

zaferleri,

koeksiztansı

bile

değildir;

tek

başı-

Sümer,

barbar insanların

(insanın)

oradan

sentezleridir.

(kent f e d e r a s y o n l a r ı n d a n )

bir d a h a y e r y ü z ü n d e eşi

benzeri

( y ü z l e r c e yıllık b i r i k i m l e r d e n

da t a p ı n a k l a r ı

taşır. Ve y ü z l e r c e y ı l d a geliştiği yakalayabilmiştirler.

yine

ait değildirler.

O da

bağlanamaz.

emekle

için, tanrıları

gelişim

medeniyete)

kutsallığı y a r a t m ı ş t ı r . T a n r ı s a l l ı k (kutsallık)

I r a k kentleri

komüncül

ulusa,

kollektif e m e k g ü c ü n ü n

medeniyetine

İlk ana

daima

b a r b a r diye

kültür ç a t ı s ı n d a k i t a n r ı s a l g e l i ş m e l e r

tanrısallığın

kollektif g ü ç l e r t a n r ı s a l Sümer

Şu

uyarak y ü r ü m e d e n edemezdi.

S ü m e r ' e (bir t e k ırka,

y ü z l e r c e yıl

açanlar da

olmuşlardır - .

topluluklar

medeniyete bağlanamazlar.

sonra)

orijinal ve s a r s ı l m a z

için

Bir t e k t a r i h s e l

belirli

soyutlaştırma

devrimle gelen

çıkma

görülemeyecek kurulabilkutsallıklar sentezlerini

S ü m e r l e r e ve ilk

S ü m e r m e d e n i y e t i , t a n r ı l a r ı d a a k kalkerli

kızıl t a p ı n a k l a r ı da h a z ı r c a bulup s a y ı c a geliştirmiştir. Bu eşsiz b e n z e r s i z kuruluş, ilk m e d e n i y e t i pınca;

Irak b e n z e r i ırmakcıl

ister i s t e m e z " a n a " ya-

Mısır, Hint, Çin m e d e n i y e t l e r i de;

benze-

mez h a y v a n c ı l d i y e b i l e c e ğ i m i z d a h a h a r e k e t l i korsancıl t i c a r e t l e ilerley e n G r e k - R o m a m e d e n i y e t l e r i de o ilk a n a " S ü m e r " m e d e n i y e t i n i n alt ve

üst yapı

geleneklerine

(bütün

orijinalliklerine

rağmen)

uymadan

e d e m e d i l e r . A m a her s e f e r i n d e p e r i y o d i k g e l i ş i m i bir a d ı m d a h a ilerledi.

B a r b a r ı n t e r t e m i z beyni kılıcı gibiydi. İşte o ilk ana S ü m e r m e d e n i y e t i de;

diğer a n a y a v r u

m e d e n i y e t l e r de;

oradan dallanıp budaklanmış

benzeşip

benzeşmeyen

gelişimleri

de t a r i h s e l d e v r i m l e r k a n u n u , tarih içinde a n a h t a r ı n kilide u y m a s ı gibi izlenip u y g u l a n m a d ı k ç a

kavranamazlar.

çok v u r g u n ( s p e k ü l a s y o n ) y a p ı l a n din, l a ş ı l m a z kalır.

O t e m e l l e r a n l a ş ı l m a d ı k ç a en kültür alanı ise h e m e n hiç an-

S ü m e r ' d e t e k t a n r ı yoktur.

Nasıl ve n e r e d e n hangi geli-

ş i m y a y ı y l a o r t a y a çıkıp k ö k l e ş m i ş t i r ? Her şeyi S ü m e r t a b l e t l e r i n d e arayıp bulan batılı laik bilginler, Tevrat uzmanı

kesildiler a m a

Kur'an'a

n e r e d e y s e el

sürmüyorlar.

Tektanrıyı

y a r a t ı p e v r e n s e l l e ş t i r m e k , S ü m e r d u r u r k e n kala kala Filistin Ç ö l ü n e sıkışmış Y a h u d i l e r e ;

hele adı sanı işitilmedik A r a b i s t a n ç ö l ü n d e k i bedevi

g ü r u h u n a mı k a l m ı ş ? N e d e n ? Akıl sır ermiyor. Yazılı tek A l l a h ç ı belgeler de T e v r a t ve Kur'an, gerisi

mitoloji, tevatür... Ö y l e y s e tarihe akıl ver-

m e k y e r i n e tarihin aklını ( k a n u n l a r ı n ı ) ç ö z m e k en d o ğ r u s u o l m a z mı? 2- TANRISALLAŞMA GİDİŞİNDE TOTEMİZM'İN Totemizm'in

ROLÜ

insan t o p l u m u n d a v e b e y n i n d e y a r a t t ı ğ ı etkiler derin-

l e m e s i n e k a v r a n m a d ı k ç a s o n r a g e l e n din etkileri v e y a insan t o p l u m u nun din y a r a t ı ş l a r ı : önemsenip

K u t s a l l a ş m a v e y a t a n r ı s a l l a ş m a prosesi y e t e r i n c e

kavranamaz.

T a n r ı s a l l a ş m a g e l i ş i m i n i n başlangıcı T o t e m i z m o l d u ğ u n a göre, ilkin d e r i n l e m e s i n e T o t e m i z m ' i ele a l m a l ı y ı z . A n c a k bu başlı başına bir araşt ı r m a y ı içerecektir.

Burada A l l a h , P e y g a m b e r , Kitap yaratılışı a ç ı s ı n d a n

T o t e m i z m t e m e l l e r i n e ç o k kısa

değinmek,

Prensip o l a r a k h a t ı r l a m a m ı z v e ral:

işaret e t m e k z o r u n d a y ı z .

unutmamamız gereken temel

ku-

İ n s a n t o p l u m u n u n cinsel y a s a k l a r l a v e cinsel y a s a k l a r ı n s e m b o l ü

olan T o t e m ' l e birlikte d o ğ u p geliştiğidir. Yani

kutsallık veya

toplumunda

tanrısallık,

insan

beyninde

başlangıç

olarak da

neredeyse

olsa,

doğuşundan

insan

(ezelden)

beri v a r d ı r . A m a insan t o p l u m u gibi insan t a n r ı s a l l ı ğ ı da canlı bir prose (gidiş)tir. İ n s a n t o p l u m u n u n kutsallığını da lektif e m e ğ i Komün

kendisini de y a r a t a n şey, o n u n kol-

o l m u ş t u r diyebiliriz. henüz

cinsel

yasaksız,

Totem'siz

neyse, t a n r ı s a l l ı ğ ı y a r a t a n da o d u r ş ü p h e s i z . yakıcılığıyla şudur:

Komünün

zorunluluğudur.

ü r e t m e k işinde,

üreyimi

meseleleri

O çekirdek, halinde

maddi

bulunduğu

her z a m a n

dan derleşiktir. A m a insan

bulunur.

Çünkü

güçler ( t e k n i k - c o ğ r a f y a )

daha

çok

manevi

komün,

üretici

henüz d o ğ u m

güç olan

insan-

kendisini y e n i d e n ü r e t m e k z o r u n d a o l d u ğ u

için t e k n i ğ i n i de c o ğ r a f y a s ı n ı da sürekli istemez

üretmek

u n u t t u ğ u m u z ve her

içinde b u l u n a n ilk ç e k i r d e ğ i d i r .

üretici

ölçüde

yaratan

insan t o p l u m u n u n sırlarını s a k l a y a n

de d e r l e ş i k halde

insan t o p l u m u n u n her şeyi

komünü

kendisini y e n i d e n ve y e n i d e n

z a m a n s a n d ı ğ ı m ı z d a n d a h a fazla insan

iken,

O da b ü t ü n çıplaklığı ve

komünü yeniden yaratırken

geliştirecektir.

komünün

Bu gidiş ister

kutsallığını

da yaratıp

geliştirir. Kutsallık,

ne ö l ç ü d e ve ne adla anlatılırsa anlatılsın, adı

üzerinde

kutsallıktır, tanrısallıktır. Ve d i n l e r i n en eski kökleridir. Bize,

bugünkü

lebilir belki.

Ama

m e d e n i , allahçı, ateist, ilk insan

kutsallığı,

bilgin

insan

k a f a l a r ı m ı z a ters ge-

toplumu

özünde

hafifçe

yücelmiş, ğı

senli

benli

pratik s e ç i l e m e z

bir

kutsallıktı.

İnsan

kutsallı-

insan t a n r ı y l a birlikte y a t ı p kalkar, o n u n l a dillenip o n u n l a s ö y l e ş i r

o n u n l a d ü ş ü n ü r o n u n l a a v l a n ı p yer içerdi.

K o n u y l a en çok ilgilenen J.

F r a z e r bile k o n u y u y a k a l a m ı ş k e n kaçırır. Ç ü n k ü insan t o p l u m u n u n gidiş k a n u n l a r ı , çatısı) gidiş

kutsallıklar; T o t e m i z m ' d e n s o n r a g e l e n A l l a h l a r (kültür

içinde a r a n ı p b u l u n a m a z .

Kutsallıkları y a r a t a n

Bugünkü dinlere bakınca, T o t e m i z m , Günümüz nı

şey, t o p l u m s a l

kanunlarıdır - . dinleri

gölgede

gökselleşip

bırakmış;

insan

yaratıcılarını, yaratılan

b a ğ l a y a r a k zincire v u r m u ş t u r . temizm,

bilginlere din gibi g ö z ü k m e z .

kitaplaşınca

üstünlükleri,

olduğu

halde

insa-

kendisine

Bu a ç ı d a n insanın atası gibi d u r a n To-

m o d e r n insana din gibi g ö z ü k m e z .

Din nedir? İnsan d ü ş ü n c e ve d a v r a n ı ş l a r ı n ı n üzerine fırlayıp, insanın kendi

d ü ş ü n c e ve d a v r a n ı ş l a r ı n d a n

çıkıp geldiği

halde

insanüstü

güç

haline g e l e r e k d o ğ a y ı ve insan t o p l u m u n u yaratıp g ü d e n t e o r i k ve pratik bir sistemdir. Dini

M e d e n i y e t dinlerinin de ilk kökleri T o t e m i z m ' e uzanır.

nasıl tarif e d e r s e n i z edin, T o t e m i z m i

din

dışına

atamazsınız.

Ç ü n k ü T o t e m i z m , kutsallıkta gökleri t u t m u ş son m e d e n i e v r e n s e l dinlerin

ilk yercil

hangi

kökleriydi.

O gökselliklerin

adım

adım Totemizm'den

m e k a n i z m a y l a geliştiği ( t o p l u m u n gidiş k a n u n l a r ı )

bir y e r d e s ö y l e n e n

başka

bir y e r d e u n u t u l u r ;

hatta o

bilinemezse,

mekanizmanın

esiri o l m a y a d e v a m edilir. Biz b u r a d a , g ö k s e l d i n l e r i n çıkış m e k a n i z m a l a r ı n d a n ilki o l a n T o t e mizmin,

ilkel

insan t o p l u m u n u n

gelişerek kutsallaşmaya

nasıl

dolayısıyla

b e y n i n i n T o t e m l e birlikte

eğğinleşip yatkınlaştığı

üzerine parmak

basıp, A n t i k kutsallık p r o s e s i n e g e ç e c e ğ i z . İnsan T o p l u m u

doğarken

önce

kendisiyle

yı ve d o ğ a n ı n g ü c ü n ü t o p l u m l a ş t ı r d ı . çıplacık komün bununla

idi.

birlikte ç e v r e s i n i

Hayvanlar aleminden

birlikte y ü z b i n l e r c e yılda g e l i ş e n

kopuşmuş

haliydi.

bağlayarak toplumcullaştırması

Hemen

ikinci a ş a m a , i n s a n ı n cinsel

y a s a k l a r ı t o t e m i z m s e n t e z i oldu. T o t e m i z m , insanın kendisini toteme

doğa-

bu a ş a m a d a cinsel y a s a k s ı z

ruhuyla

kutsallaştırmasıydı.

T o t e m d e n önce insanın ruhu y o k m u y d u ? H a y v a n l a r ı n d o ğ a alemiyle çelişkisi neydi? Cinsel y a s a k l a r ve insanın ruhu ve T o t e m nasıl d o ğ d u gibi s o r u l a r k o n u n u n ama

konumuzu;

Yakın akraba: yasaklar, aileyi

ne d e r e c e köklü ve d e r i n l e r d e o l d u ğ u n u gösterir

k u t s a l l a ş m a n ı n antik prosesini Kankardeş toplum:

kaçırmamalıyız.

K o m ü n i ç e r i s i n d e g e l i ş e n cinsel

i n s a n d a şuur ve alt ş u u r g e l i ş t i r i r k e n , t o p l u m ve kişi

kan t e ş k i l a t l a r ı n ı ve

her kan t e ş k i l a t ı n ı n

sembolü

içinde

olan t o t e m i

yarattı. TOTEM: bilhassa

O Kan'ın ve K o m ü n ' ü n ata s e m b o l ü o l d u ğ u için t o p l u m ve

kişi ü z e r i n d e bir bağlılık ve az da olsa bir ü s t ü n l ü k getirdi.

D e m e k insanın binlerce yıl

ilk v a h ş e t ç a ğ ı n d a

süren

bile;

onbinlerce,

bir i n s a n ü s t ü l ü k ( k u t s a l l a ş m a )

belki

prosesi

de y ü z -

başlamıştır

diyebiliriz. İnsan ruhu üzerinde e g e m e n l i k : T o t e m i z m doğal a l a r a k insan

bey-

nine s i l i n m e z derin a n l a m l a r l a işleyip gelişti. Ve kutsallıksız y a ş a y a m a yan, d a h a d o ğ r u s u T o t e m i z m kutsallığıyla d ü ş ü p k a l k a r a k gelişen insan toplumu,

kendisiyle birlikte kutsallığını

( t o t e m i z m i n i ) de geliştirip onu

t o p l u m u n u n ve kişi beyinlerinin a m a c ı haline getirdi. Her şeyi y a r a t m ı ş olan insan t o p l u m u , b i l m e d e n ğal

bir g e l i ş i m l e

keşfettiği

esiri oldu. T o t e m i z m ; cisimleşmiş

haliydi.

İnsan T o p l u m u

hayvanlardan

bir a m a c ı

kutsallığını

kendisinden

ğını

geliştirdikçe ona

çıkageldiğini

olmakta

adım adım

gibi

(bilmeden yarattığı

için)

ruhu b a ğ l a y a n s e m b o l , o e s a r e t i n ş e k i l l e ş m i ş Ve

k a p s a y a r a k geliştiği

cinsel y a s a k l a r ı n

Nasıl? B i l m e d e n . k e n d i l i ğ i n d e n do-

gelişirken

bir a d ı m

ulaşacağına,

(doğayı

da)

kolaylık buldu. bir t ü r l ü

ulaşamadığı

ö n d e geliştirip d u r d u .

tersine

kutsallığı

amacı

Kutsallı-

kendisinden

a d ı m ö n e çıkıyor ve u l a ş ı l m a z bir a m a ç o l a r a k insanlık kutsallığı

bir

(önü-

n e h a v u ç u z a t ı l m ı ş M e r k e p Efendi gibi) b o y u n a k o ş t u r u y o r d u . A s l ı n d a amacı

insanın

kendisiydi;

ama

bir kez t o t e m ile kendi

ruhunu

baskı

altına alınca, insanın a m a c ı n ı n a s l ı n d a kendisi o l d u ğ u n u da alt ş u u r u na

püskürtmüştü.

belirlenmişti. ihtiyacındaydı. sembolü

Bilinç k a b u ğ u n d a T o t e m ,

Çünkü

üretmek ve

ortamını

yorumlamak

totemlerle yapıyordu.

kanizmasıyla medikçe, insanı

kutsallaşma amaç olarak

için

Bunu b i l m e d e n d ü ş ü n m e d e n d o ğ a l o l a r a k cinsel y a s a k

İşte en y ü c e g ö k s e l

kötüsü

üremek

dinlerin temeli,

işleyip gelişti.

insanın

kutsallaşma

me-

Bu t e m e l a n l a ş ı l m a d ı k ç a ve d e r i n l e ş t i r i l -

g ö k s e l d i n l e r i n sırları da e k s i k ve h a v a d a

kalacaktır.

Daha

m e k a n i z m a bilinçlere ç ı k m a d ı k ç a yer biçim d e ğ i ş t i r e r e k işleyip oyalayacaktır - .

Ş i m d i k o n u y u biraz o l s u n s o y u t l u k t a n k u r t a r m a k v e k a f a l a r d a kalması

için s o m u t l a ş t ı r m a l ı y ı z .

Ama

kısaca.

Gökalp'in

araştırması,

H e m d e kendi T ü r k T o t e m

idealizmi,

meseleyi

köklerimizle.

tepetaklak yorumlayışı

bir kenara bırakılırsa, bize belge, olay d e r l e y i ş i y l e k a y n a k olabilir. 1- T ü r k l e r i n her B o y ' u n u n k o r u y u c u s u özel bir tanrısı v a r d ı r : denen 2-

"Cıvı"

bu t a n r ı l a r Kan'ların T o t e m l e r i y d i l e r . İki

boy s a v a ş a c a k l a r ı

zaman,

kabilenin Cıvı'ları s a v a ş ı r l a r m ı ş ;

savaş g ü n ü n d e n

gece o

b u n l a r d a n hangisi üstün ç ı k a r s a , er-

tesi g ü n k ü s a v a ş t a o Cıvı'nın boyu üstün g e l i r m i ş . Yani b u r a d a insan toplumunun dığı

için,

amacının

bilinç

kendisi

olduğu

halde,

kabuğunda veya şuurundaki

bunu altşuuruna amacı Totemi

bastır-

olmuştur.

Kan teşkilatı eğer zaferi k a z a n ı r s a T o t e m i istediği ve güçlü o l d u ğ u için

zaferi

k a z a n m ı ş olacaktır.

Bu y ü z d e n t o t e m i n e iyi b a k m a k z o r u n d a d ı r .

A m a c ı T o t e m o l m u ş t u r v e o l m a y a d e v a m eder.

E n basit g e ç i m işlerin-

den s a v a ş a k a d a r b ü t ü n a k s i y o n l a r d a bu kural işler. 3- Bir k a b i l e d e n

bir t e k kişiye s a l d ı r m a k ,

t e m i n e s a l d ı r m a k idi. öcünü

almak d e m e k olurdu.

a m a ç insanın Çünkü Kan'ın canlı

Yine

amaç totemdir.

Totem

dolayısıyla

kendisidir.

K o m ü n ' d e t e k kişi

tek

o n u n t a p t ı ğ ı n a y a n i to-

Bu y ü z d e n o t e k kişinin ö c ü n ü a l m a k t o t e m i n i n

kişisine

yoktur;

komün

saldırmak komüne

bir o r g a n i z m a

gibi

vardır.

Komünün

saldırmak olacağı

d ü ş ü n ü p davranır.

Ama

bunu

için

veya

komün

bilinçle y a p -

maz; A l t ş u u r u y l a yapar. Ş u u r u ise t a p t ı ğ ı v e y a s a y g ı y l a ö n e çıkarttığı Totemidir. T o t e m i

ile d ü ş ü n ü ş ü ve dillenişi geliştiği

için, g e r ç e k a m a ç

kendisi o l d u ğ u halde t e r s i n e d ö n ü p a m a c ı T o t e m m i ş gibi davranır - . V e hep onu

güçlendirir.

herşeyin

ü z e r i n e çıkar.

"Aile

"Cıvı'larla Yani

Kendisini

dayanışmasını

bilinçaltına

var

eden

b a s t ı r a r a k gelişir.

boyuna

Kutsallık

kuvvetlendiren

"Yersu"lardır."

kabileyi v a r e d e n v e g ü ç l e n d i r e n ş e y l e r t o t e m l e r d i r :

Kan'lar b ö y l e d ü ş ü n ü p böyle davranırlar. Komünün

kanlarını o l u ş t u r a n ş e y cinsel y a s a k l a r ı n

rıdırlar v e d o ğ a l davranırlar.

komünün yavrula-

kankardeş dayanışmasıyla, topyekün

Ama

cinsel

yasak sembolü Totem

fifçe y ü c e l i p e g e m e n l e ş t i ğ i ve g ü ç l e n d i r m i ş gibi

kollektif e m e k l e

kanların

için t o t e m l e r d a y a n ı ş ı p

dururlar. A s l ı n d a

Kabile v e

O y s a g e r ç e k b u n u n tersidir:

bu a n i m i z m

üzerinde

ha-

k o m ü n ü var e t m i ş p r o s e s i n d e n çıkıp

geldiği için t o t e m i n a m a ç haline gelişi de d o ğ a l olur ve k o m ü n ü n üret i m ve ü r e y i m a m a c ı 5meyi

Komün; de

daha

lumlardan değil,

dili,

haline gelir. k o n u ş m a y ı , dansı, şiiri, s a n a t ı ,

vahşet

çağında

keşfetmiş

medeniyete aktarılmış

r a k a m ı , ölü g ö m -

bulunuyordu.

rakamların

kutsallığı

Komün

top-

medeniyetten

b a r b a r l ı k t a n gelir.

Bu kutsal rakamlar, k o m ü n ü n t e ş k i l a t yapısı içine giren y a v r u kanların s a y ı l a r ı n d a n gelir. T ü r k l e r d e boy d e n e n 24 sayıları

kanların

kutsallaşmıştır.

yok edilmişse;

ikiye b ö l ü n e r e k ç o ğ a l m a s ı y l a

2-4-8-

Kimi s a v a ş l a r d a bir boy v e y a kan t ü m d e n

k o m ü n , 2'ye b ö l ü n m e y e r i n e ;

bir e k s i ğ i y l e :

7 - 9 - 1 7 gibi

t e k r a k a m l a gelişir. Ve bu r a k a m l a r tanrısallaşır. O n u n için, ne kadar Türk toplumu varsa, o l ü n m e l e r i , tanrı TSİN müştür.

kadar çeşitli

r a k a m l a r ı ve sayıları

r a k a m ve sayı

gösteren

kabile d i n i n d e D o ğ u ' n u n 4 Y e r s u ' s u v a r d ı r ki, 4 boya Oğuzlarda:

İki

boy bö-

bulunur. bölün-

kabilenin ayrılmasıyla 4 tanrı Totem, 4 Yersu

T o t e m o l m a k üzere 8 T o t e m t a n r ı o r t a y a çıkar. A l t a y ve Y a k u t l a r d a da benzer b ö l ü m l e m e l e r boylara ve t o t e m l e r e

karşılık düşer...

Rakamlar'ın mesinden

kutsallığı

kaynaklanır.

bile,

totemin

Kur'an'daki

kutsallaşmanın

rakamların

amaç

kutsallıkları da

edinilbu ge-

lenekle a k t a r ı l m ı ş yansımalardır - . 6- Boy v e y a

kanların:

K o m ü n ü n dili de t o t e m i n

a m a ç o l a r a k ö n e çıkışıyla

gelişip t o t e m l e r d e n

kutsallığıyla veya

kaynaklanarak sembol-

leşmiştir. Her b o y u n bir h a y v a n v e y a a ğ a ç t o t e m i vardır. Ve o kutsal o l d u ğ u için adı da rengi de kutsallaşır. B u n a b e n z e r b i ç i m d e dilde t o t e m s e m bolleri

ç o ğ a l a r a k gelişir;

konuşma

şiirleşip yücelir.

Komün

komüne,

kan kana, kişi kişiye k o n u ş u r k e n saygılı o l m a s ı ve g i d e r e k bazı kanların ve kan liderlerinin s i v r i l e r e k hafifçe de olsa k u t s a l l a ş m a s ı y i n e aynı mekanizmanın

yansımalarıdır - .

7 - K o m ü n ü n cinsel y a s a k l a r ı : göre A ş a ğ ı

barbarlık

konağında

Totem sembolü, Anahanlık

Morgan'ın tasnifine

sentezine

ulaşır.

Toplum

biçimi g e l i ş t i k ç e k u t s a l l a ş m a d a t o t e m d e n A n a T a n r ı ' y a kayar. T ü r k l e r d e t o t e m l e r anacıl h u k u k a d a y a n ı l d ı ğ ı için dişi h a y v a n l a r d ı r . Her kanın ve kişinin bir dişi

k o r u y u c u t o t e m i vardır...

8- Erkeğin T ü r k l e r d e de A l l a h l a r a r a s ı n d a Sonradan

hiçbir yeri

yoktur önce.

K o m ü n s ü r ü a ş a m a s ı n a u l a ş ı n c a e r k e k l e r d e A l l a h l a r arası-

na sokulur. Ö n c e Ş a m a n kadını taklit e d e r e k kutsallık içinde k e n d i s i n e yer açar.

D a h a s o n r a da

göğe çıkarmıştır:

bu yerini

d o k u n u l m a z k ı l m a k üzere y e r d e n

" K a d ı n dini, s o n r a d a n e r k e k dini s i s t e m i y l e birleşe-

rek İL dinini v ü c u d a g e t i r m i ş t i r " İL dini a n a s o y u ile baba s o y u n u n barışçıl aşamasıdır - . İ l h a n l ı k diniyle baba s o y u e g e m e n kılınır: " İ l h a n l ı k dini bir il'in öteki il'leri ve B u d u n ' d a n (yani f e d e r a s y o n ve kabileleri) c e b r e n

k e n d i s i n e bağlı

" H a k i m olan il Aktır - . M a h k u m olan

k ı l m a s ı y l a başlar.

Kişileri de Ak Kemikliler z ü m r e s i n i teşkil eder.

B u d u n l a r kara'dır."

A n a h a n l ı k t a , T ü r k ş a m a n i z m i n d e , ö z c e her yer, A C U N : idi. Ve her şey M A N A :

Kutsal

idi.

orta d ü n y a

B a b a h a n l ı k t a , y a n i İ L H A N L I K dinin-

de, kadın t a n r ı l a r ı n b u l u n d u ğ u bir A Ş A Ğ I G Ö K :

Kara

Kişilerin o t u r d u -

ğu yer ilân edildi. Ve kara G ö k ' e a ş a ğ ı l a m a l a r silsilesi başlatıldı. 9-

Medeniyet

Barbarlığın geliştirmiş

kutsallaşma

yeryüzünde

humları yayarak,

Mısır,

kendine

az on

misli

hızlandırmıştır.

yaygınlaştırma

benzer

Irmaksal

Roma

olanaklarını

medeniyet

to-

m e d e n i y e t l e r i n i n geli-

köprüler, t i c a r e t yolları, t a r i h s e l

d e v r i m l e r ge-

kışkırtıp ö r g ü t l e m i ş t i r .

Medeniyetin

sosyal

rinde de y a n k ı s ı n ı makcıl Çin

yükseltip

Hint, Çin, G r e k ,

ş i m l e r i n i ve a r a l a r ı n d a lişimlerini

gidişini

keşifler t e m e l l e r i n i

ve tanrısallaşma

b u l m u ş olmalıdır.

ilişkileri

U z a k d o ğ u T ü r k ille-

Bu y a n k ı , ş ü p h e s i z ö n c e l i k l e Ir-

m e d e n i y e t i y l e o l m u ş t u r . T ü r k l e r d e b a b a h a n T a n r ı l a r ı n Çar-

çabuk gökselleşmesinde

m e d e n i y e t etkileri

anlaşılabilir.

B u n u n gibi T ü r k l e r ,

Müslümanlıkla

ittifak e t t i k l e r i n d e de aynı

o l m u ş ve T e k t a n r ı c ı l ı k T ü r k l e r içinde y e r l e ş i p k ö k l e ş m e k için

uzun

yıllar b e k l e m e k g e r e k m e m i ş t i r . A n c a k T ü r k kutsallık g e l e n e k l e r i ter i s t e m e z M ü s l ü m a n l ı k içinde y e r l e r i n i a l m a d a n dı.

Çünkü

uygun

gerçekleştirmek

düşebilirdi;

örgütleri

ama

için

Tektanrı,

eski tanrı

Kabile

gelenekleri

d e m e k t i , onlar bir çırpıda

bin

de is-

bu g e l i ş i m o l a m a z -

kutsallık a m a ç l a n a r a k g e l e n e k l e r e g e ç m i ş t i ;

amaçlarını

şey

pratik t o p l u m

konfedarasyonuna

demek,

kabile ve

kesilip a t ı l a m a z d ı ,

atılsa

kan

federas-

y o n l a r ne işe y a r a r d ı ? Özet ile, T o t e m : Ata diniydi. Ata: ile bildiriyordu. T o t e m : determinizm,

İnsanın d o ğ a d a n geldiğini altşuur

bilinç k a b u ğ u y d u . Doğa ve t o p l u m kanunları yani

altşuurdan

dürterek işliyordu.

Ata

dini

kolayca A n a

ata,

Baba ata, Allah ata'lara gelişip kutsallaşma gökleri sardı.

[Ziya Gökalp,

"Türk T ö r e s i "

Cihannuma"

1339,

İstanbul,

-Mehmet

Neşri,

"Kitabı

Cilt l. -A. V. A n a h i n , 1940, Ülkü, 8 Mart -"İran Mogolları"] 3-

MEDENİLEŞME VE

KOMÜN'ÜN

T a r i h ' t e kimlerin y a z ı l a r ı geçip,

TANRISALLAŞMA GİDİŞİNDE

ROLÜ

devletleşen,

b u l u n u r ? M e d e n i l e r i n , yani sınıflı t o p l u m a

bezirganlaşan,

ihtiyacı olur ve yazılaşır.

Mallarının

ticaretleşip,

paralaşanların

hesabını t u t m a k ,

yazıya

m i r a s l a r ı n ı ayar-

l a m a k , p a r a d a n faiz, üretim ve t i c a r e t t e n kâr ve irad kazanıp h e s a b ı n ı yapmak,

suçluları

cezalandırmak,

egemen

hizmetlilerini

ödüllendir-

mek için hep yazı gerekir. S a n a t ve kültürlerini; d i n l e r i n i , ulularını (din ve d e v l e t liderlerini) d e s t a n l a ş t ı r ı p k i t a b e l e ş t i r m e k için yazı gerekir. Tarih

öncesi

insanı

toplumlarının) yazıya

barbarın ihtiyacı

(komüncül

olmaz.

Daha

kankardeş; doğrusu

de insan ü r e y i m i de o l a ğ a n ü s t ü a l ç a k g ö n ü l l ü d ü r ;

taze

ilkinsan

barbarın

üretimi

alçak g ö n ü l l ü o l m a k

için, bilerek değil b i l m e y e r e k , k e n d i l i ğ i n d e n öyledir. O y ü z d e n d o ğ a n ı n d o ğ a l bir eki gibi yaşar;

ne d e v l e t e , ne paraya ihtiyaç duyar.

Medeni-

yet ile h a ş ı r - n e ş i r o l d u k t a n binlerce yıl s o n r a bile, m e d e n i y e t i n t i c a r e tine v u r u c u güç olarak b u l a ş t ı k t a n s o n r a

bile,

ne parayla ne d e v l e t l e

ne de y a z ı y l a başı hoş o l a m a z . Bu

yüzden

tarihöncesi

barbar toplumların

a n l a t a c a k kitabeleri, y a z ı y a g e ç m i ş d e s t a n l a r ı , açıklamaları

olamamıştır:

laştırılmış d e y i m l e r i y l e : Ama dadır.

onların Onların

Medeni

kendilerini ve

k u ş a k l a r b o y u n c a t a ş a c a k ve Barbarlar,

kutsallıkların

kendilerini

kitapları, h u k u k

k ü ç ü m s e y i p alçaltıcı-

" K İ T A P S I Z " olurlar.

da A l l a h l a r ı

anlatımları,

kitaplarına

dillenişleri

olmak zorun-

p a r m a k ısırtacak z a f e r ve

maceraları,

bizlere u l a ş a c a k kadar çoktur.

m e d e n i l e r onları, y a z ı l a r ı

k o y m a y ı p tarih

tarihlerini, kutsal

olmadıkları

bile s o k m a s a l a r da;

için

adam yerine

o n l a r kendi

değerle-

rini

biliyor ve b a ş l a r ı n d a n g e ç e n l e r i

torunlara

naklen

ağızdan ağıza şifahen, atalardan

anlatarak yaşatıyorlardı.

Onları

şiirleştirip tahrifini

önlüyorlardı. İşte

masalların

derlenişi:

Masalbilim

veya

mitoloji

adını

aldı.

Berose, tarihi S ü m e r m e d e n i y e t i g e l e n e k l e r i n d e n arta kalanları derledi.

Homer...

leri

G r e k g e l e n e k l e r i n i derledi.

d e r l e m e y e çalıştı. T h u ç y d i t

H e r e d o t kıtalararası g e l e n e k -

[Tucidides], T a c i t u s ,

Sezar,

B a b ü r ve

benzerleri... Medeniyet,

medeniyetsizlikten

"inkâr", t a r i h i n gerçekleşmediği dek sürer.

(barbarlıktan)

çıkagelir.

Ama

k a n u n u y l a y ü r ü d ü ğ ü için, insan ş u u r u y l a , t a s a v v u r ile için,

Barbar,

şuuraltı

bir inkâr edişle

b u l u ş u r ve g ü n ü m ü z e

m e d e n i y e t i n beşiği o l d u ğ u halde;

tekmelenip,

kü-

ç ü m s e n e n , en k ö t ü s ü u n u t u l a n ve yitirilen ö z ü m ü z olur. Ve M e d e n i y e t kendi g e l i ş i m i n i , yıkılışını, dirilişini t u c u kalır. Tıpkı

bunun

gibi,

çoktanrılar sahipleri rıcılığın Karga hep

tektanrıcılık,

uzak düşer,

kurun-

çıkageldiği

halde;

çoktanrıcılıktan

b a r b a r l a r gibi

kılıçtan g e ç i r i l m i ş l e r d i r . Ve t e k t a n -

nereden-nasıl çıkageldiği

Keldan

izah e t m e k t e n

Din t r a j e d i s i de b u n u t a k i p eder.

rahibi

başlı,

Berose'nin

köpek bedenli,

medeniyet

(tarih)

Bunlar tarih ö n c e s i

unutulmuştur.

anlattıkları,

Heredot'un

balık başlı v e y a

öncesi

komüncül

ayaklı

arada

andıkları:

a c a y i p yaratıklar,

teşkilatların

totemleriydi.

k a n k a r d e ş t o p l u m l a r ı n ç o k A l l a h l a r ı sayılırdı.

Hepsi

m e d e n i y e t t a n r ı l a r ı t a r a f ı n d a n y o k edildi.

I r a k ' t a k i y o k ediş,

daha

medeniyetler kendilerinden

uzlaşmalı

gelişti... T e k sözle

bütün

Mısır'da

ö n c e k i , i ç l e r i n d e n ç ı k a g e l d i k l e r i t o p l u m y a ş a m l a r ı n ı ağıza a l ı n m a z yasak b i l m e k l e

kalmadılar,

nerede gördülerse toplumlarıyla

birlikte to-

t e m t a n r ı l a r ı n ı da y o k ettiler. İslamlıkta

"Müşriklik":

m e k d e n e n "kafirlik "ten yenlik"

[paganlık]

Çoktanrılı

Bedevilik,

Peygamberi

beter k o r k u n ç bir suçtu.

de tarih

öncesi

toplumların

inkar et-

H ı r i s t i y a n l ı k t a "pa-

çoktanrıcıl

inanışıydı.

M u t l a k bir y o k edilişle t a ş l a n d ı . Böylesine

"tanrıcı!"

bir

hırsla

tefeci-bezirgan

m e c e s i n e y a s a k , s a n s ü r edilen tarih ö n c e s i bilinemedikçe,

M e d e n i y e t de dinler de

azgınlığıyla

y o k et-

insan y a ş a m ı v e inanışları

nereden

gelip

n e r e y e gittiğini

bilemedi. Bu d e h ş e t l i inkar s a n s ü r ü , s o s y a l r e j i m l e r d e o l d u ğ u gibi d i n l e r i n anlaşılamayışında da başrolü oynadı.

Batıp ç ı k a n m e d e n i y e t ç o k t a n r ı l a r ı

da o ç o k t a n r ı l a r d a n çıka g e l m i ş İ b r a h i m ' i n , M u s a ' n ı n ve M u h a m m e d ' i n tektanrısı da anlaşılmazlaştı; T a b i a t üstü,

s u r n a t u r e l ve

ateist g e ç i n e n l e r d e dürdü.

Egemen

bile çeşitli

mistifikasyondan m a d d e ötesi: biçimlerde

kültürlerin, beyin

kurtulunamadı.

Metafizik düşünceler,

hortlayarak yaşayışını

en sür-

kireçlendirici a f s u n l a r ı n ı arttırdı...

Burada

kısaca

mekanizmasını oluruz.

olsa

yıldırım

S ü m e r medeniyeti ve tanrısallığının

hızıyla

hatırlatmazsak güdücü

O ilk geçiş orijinalitesi,

o r i j i n a l l i ğ i n e t e m e l olur.

b ü t ü n orijinal

çiziyi

m e d e n i y e t l e r i n de a n a

Ç ü n k ü hepsi o n d a n m ü ş t a k (dal) alıp gelişir-

ler. T u f a n l a r ı n a ve t a n r ı l a r ı n a d e k benzeşirler. A m a hepsi nın

akışına

doğuş yitirmiş

uyarak tarihsel

d e v r i m - m e d e n i y e t cycle

kendi çağı-

(devirdaim)lerini

gerçekleştirirler. İlk a n a Irak m e d e n i y e t d o ğ u ş u n u n modern

bilginlerin

ciltler t u t a n

dayandığı orijinalliğe, s o n u n d a

kitapları y e t m e m i ş t i r . A m a

komün üzerine aydınlatmalarından sonra; hin g i d i ş i n d e b u l d u ğ u m u z k o m ü n ü n

m e d e n i y e t e geçişi:

rimler k a n u n u y l a artık, b i n l e r c e yıl s o n r a da olsa, ç e r ç e v e s i n d e özetlenebilir. tezler

bilimine

bakmamıza

Birikim bilimlerinin y a r a d ı ğ ı iş b u d u r :

işimize,

kutsallık:

biz

kaderimizi

Tanrısallık-din

medenilere

(toplumsallığı) yaratan

güç

şeyin,

elimize

Sen-

almaya

akılda t u t a c a ğ ı m ı z ilk şey:

duran

muazzam

kollektif e m e ğ i

k u t s a l l ı k - t a n r ı s a l l ı k değil;

tersine

kut-

inanılmaz hayretler uyandıran

ko-

kollektif e m e k o l d u ğ u d u r .

O tanrısallaşmış komüncül ondan

şuurumuzla

ise,

gibi

s a l l ı ğ ı - t a n r ı s a l l ı ğ ı y a r a t a n şeyin, o müncül

T a r i h s e l dev-

konu birkaç f o r m ü l

basamak oluşturmak.

Konumuz İnanılması

geçip

Morgan'ın

b ü t ü n 6 5 0 0 yıllık a n t i k tari-

kollektif e m e ğ e i n a n a m a y ı ş ı m ı z , s a d e c e

ne kadar u z a k l a ş t ı ğ ı m ı z ı

ibretleştirir;

g e r ç e ğ i t e p e t a k l a k edişi-

miz, o binlerce yıllık sınıflı t o p l u m t r a j e d i m i z , s a n s ü r ü m ü z d e n gelir. Tevrat'a,

Kur'an'a,

benzeri geleneklere,

gibi

inanıp

inanamayışımız

lır-.

İçinden

çıkageldiğimiz

vizm)

gibi

komüncül

aynı

m i t o l o j i l e r e işimize geldiği

trajedik sansürümüze

bağlı

komüncül toplumsallık (inanılmaz

realizm:

yalanbilmezlik, yalan,

ka-

kollekti-

dolan,

menfaat

ile y ü r ü y e n sınıflı t o p l u m i n s a n ı n a akıl a l m a z gelir. Tarihi,

tanrısallıkları,

bile, g e r ç e ğ i n yitirirler; mak da

özünü

gerçekçi

Sümer tabletlerinde

(gidiş k a n u n l a r ı n ı )

bulmuşken

kaybederler.

medeniyetin özü

kitabi

arayanlar

ayrıntılarında

Kendilerinden

çok

boğulup

kitaplara

inan-

k o m ü n d e n çok medeniyetin şatafatına sap-

lanmış o l m a l a r ı n d a n gelir. D e m e k yazılı tarih gibi din d e d i ğ i m i z z a m a n da a k l ı m ı z a ilk getirec e ğ i m i z v e asla özümüz,

u n u t m a y a c a ğ ı m ı z şey;

ilkel d o ğ a l

O komün yaşantısı vücut

olmuş

ki,

Irak b a l ç ı k l a r ı n a d ü ş t ü ğ ü n d e

kollektif e m e ğ i y l e

deniz s e v i y e s i n i n

harikalar

bir metre a l t ı n d a n

sızın t a ş l a , s o p a y l a , s a z l ı k l a , ziftle, el e m e ğ i y l e doğar. geldiği

komün

b i n l e r c e yıldır s a n s ü r e t t i ğ i m i z

k o m ü n y a ş a m ı m ı z olmalıdır.

Bu,

m u a z z a m tek

Çünkü

medeniyet

başlayarak demir tekniği kerpiçle;

m e d e n i y e t i n değil,

yaşantısının

yaratır.

(parmak

yani t o p y e k ü n

olmakkollektif

m e d e n i y e t i n i ç i n d e n çıka-

ısırtan

kollektivizmin)

D e m i r en az 3 0 0 0 yıl s o n r a A k a d k e n t l e r i n i n keşfi olur.

eseridir.

Irak ( S ü m e r )

kazılarında

bulunan

Muallafat ve Jarno

kültürü,

İ.Ö

6000 yılının s o n u ile 5000 yılının b a ş l a r ı n a konur. S a m a r a s e m t i türü ise İ.Ö.

5000 yılına

konur.

kül-

kültürler m e d e n i y e t değil, t e r s i n e

b a r b a r l ı ğ ı n ( k o m ü n ü n ) en alt a ş a m a s ı n ı n b e l g e l e r i n i verir. İ.Ö.

5000 ile 4 0 0 0 yılları a r a s ı n d a y a ş a y a n

belgeleri a ş a m a z :

Halaf kültürü

Fransız o k u l u : A n d r e Parrot;

de aynı

K u z e y Irak.

En az 2000 yıl s ü r e n bu d e v i r d e s a d e c e k o m ü n t o t e m l e r i olan hayv a n resimleri, heykelleri ve kadın tanrı görülür. Kutsallık-Tanrısallık içiçedir;

şarak t o t e m d e n Irak'ta UR"dur.

Sümer

Orta bu

saz,

rum

ikinci

aşama

"EL-OBEYD

koyar. A n c a k k o m ü n c ü l ya-

Irak'ta

orjinaldir;

ziraat bir hayli

artık m a n k e n v ü c u t l u d u r . Ve

H e n ü z cinsel kadın

dolduğunu

yasak temsilcisi

ana t a n r ı l a r t o t e m

Estetik g e l i ş i m ,

doldukça yeni

sahneye

aşaması

heykelcikleri

kopulmamış ama uçurumun

yanıbaşında

kerpiç, zift k u l ü b e l e r yaygınlaşır - .

bakışlıdır.

leşmiştir.

verdiği

Barbarlık belgelerini ortaya

Kadın tanrı tavşan

(komünün)

h e n ü z t e k bir iz yoktur.

kazılarının

çoban-sürü

gelişmiştir;

insanın

S a d e c e kadın, a n a - t a n r ı hafifçe kutsalla-

öne geçmiştir.

Sümer medeniyetinden

şamın

aşamada

b ü t ü n ü y l e yercildir.

totem

(kan) t e ş k i l a t ı y l a

kadın

göstermektedir.

bir a ş a m a y a

kedi

tanrılara

Toplum

gözlü,

totem tanımlarından karşı

sentez-

toplumda

ile t a n r ı l a r arası

hazırlık başgösterir.

uçu-

erkeğin

çıkışıdır.

Bu a ş a m a d a deniz s e v i y e s i n d e n bir metre a ş a ğ ı d a n b a ş l a y a r a k , zift, saz,

balçık, t o m r u k harçlaştırılıp d o l d u r u l m u ş v e o n u n

t a ş ı n m ı ş ve s u l a m a

kanallarıyla ziraat,

üzerine t o p r a k

h a y v a n c ı l ı k yapılmıştır.

Irak'ta

orta barbar k o m ü n y a ş a m ı bile t o p r a ğ ı n ı - e k m e ğ i n i s u y u n içinden çıkarıp k a z a n m ı ş t ı r :

"Her şey s u d a n c a n l a n d ı " s ö z ü n ü n aslı budur.

Irak a r k e o l o j i

k a z ı l a r ı n ı n on

sekizinci tabakası

deniz seviyesinden

bir metre aşağıdadır - . Bu zifti

muazzam

k o m ü n c ü l e m e k t e kadın;

ateş,

k u l ü b e , saz,

h a r ç l a ş t ı r m a , h a y v a n , ç o c u k , ev, ziraat işlerinde besbelli

öncüdür.

Erkek de

kerpiç, ki

hâlâ

yolları-kereste-savaş-gemicilik-çobancılık

işle-

rinde s i v r i l m e y e başlamıştır - . Aşağı kaplarda

barbarlıkta vazoların her t ü r l ü

ağızları

ve k o r k u n ç ş a h s i y e t l e r konu edilir. le y a v a ş ç a aşamada

kadın

kendisini

iken

aşamada

Bu, e r k e ğ i n s a v a ş t a ö n c ü l e ş m e s i y -

sapa yollardan

s i v r i l t m e girişimi

olabilir. Y u k a r ı

erkek de tanrılaşacaktır.

Bu a ş a m a d a toplumsallık (komün) da yeni

başlı

insan t e m s i l i n e son verilir. A m a r e l i y e f l e r d e hayali

kutsallık v e y a t a n r ı s a l l ı k d a

bir a ş a m a y a g i r m e k üzeredir.

H e n ü z t a n r ı evi kişi a d ı n a değildir. T o p l u m u n d u r . Ve insan ile t a n r ı h e n ü z s a m i m i ve teklifsizdir.

İsteyen

istediği gibi

girip t a n r ı s ı n a

su-

nusunu

y a p a b i l e c e k gibi

kerpiç,

ziftten

odacıklara

her yanı

yapılmıştır.

Biraz

giriş çıkışlara daha

açıktır.

Çamur,

kompleksleşmiş;

basit

saz, salon

bölünmüştür.

A r k e o l o j i n i n on

sekizinci t a b a k a s ı n d a n en

alttan deniz seviyesi ve

üzerine d o ğ r u gelişen on beşinci t a b a k a d a ilk savaş kağnısı gözükür. Bu ilk k ı y a m e t ön tarihsel d e v r i m alametidir. Ve altıncı t a b a k a d a El ObeidUr üzerine y a b a n c ı barbar akını gelir.

Bu ilk T u f a n v e y a ön tufandır".

Fransız o k u l u bunu: " S ü m e r l e r i n G e l i ş i " sayar. O y s a bu belgesizdir. Elamlar v e y a S e m i t l e r de olabilir. şin, t a r i h ö n c e s i üstlüklerin

aşamada

Önemli

olan

bile ön t a r i h s e l

bir üst a ş a m a y a geçi-

devrim

d i y e b i l e c e ğ i m i z alt

olabilmesidir.

İlk beş t a b a k a l ı k b i r i k i m l e r d e k i geçişler d ü ş ü n ü l ü r ;

kesintilerde

ç ö m l e k ç i l i k sürekli

bile barışçıl

başkalaşıma

reformlar,

uğramıştır.

Kut-

sallık, eski a ş a m a p a s i f l e ş i r k e n y e n i s i c a n l a n ı ş a uğrar. Bu gidiş, kutsallığı da d e r i n d e n e t k i l e y e c e k t i r ; ç ü n k ü , kutsallık daima g ü ç l ü bir kollektif e m e ğ i n ( k o m ü n ü n )

ü r ü n ü olur.

A l t ı n c ı t a b a k a d a g ö r ü l e n t a r i h s e l d e v r i m b a ş k a l a ş ı m b e l g e l e r i n i arkeolojinin T u f a n K u y u s u " kazıları verir: T o p l u m s a l birikiş d e n i z s e v i y e s i n d e n bir metre alttan Beş t a b a k a gelişimi

b a ş l a y ı p 8 metre 60 s a n t i m kadar birikmiştir.

birikiş,

bir t a b a k a s a v a ş ç ı l sıçrayış ile...

bir t o p l u m u n değil,

Ve henüz ğı

barışçıl

El O b e i d

birçok t o p l u m u n eseri o l m u ş t u r .

m e d e n i y e t o r t a d a yoktur.

ilk T u f a n d a n

Fırat ı r m a ğ ı n ı n

Dicle ırma-

ile

b i r l e ş m e k üzere o l d u ğ u y e r e y a k ı n g ü n e y b a t ı s ı n d a

Eridu-Ur-El

Obeyıd na

önce yerleşim

kültürü

köycüklerine yığılmıştı. T u f a n d a n sonra

Fırat'ın

kuzeydoğusu-

rönesansını

oluşturduktan

Uruk ve C e m d e t - N a s r s e m t l e r i n e çıkar. İlk t u f a n

(devrim)

eski

tabakaların

bir

sonra Uruk kültürü a ş a m a s ı orjinal s ı ç r a m a l a r gösterir. Ç ö m l e k ç i l i k torna ve fırın keşifleriyle s ı ç r a m a yapar. Bakır nesne g ö z e çarpar. Sekizinci ve d o k u z u n c u tabakalar, on tabakada

ikinci t a b a k a d a Ak T a p ı n a k , on ü ç ü n c ü

Kalker T a p ı n a k , on d ö r d ü n c ü t a b a k a d a

Kızıl t a p ı n a k bulunur.

On beşinci ve on altıncı t a b a k a l a r ı d o l d u r a n C e m d e t Nasr ç a ğ ı n d a , El O b e i d - U r - U r u k - E l a m - M ı s ı r ve Hint ile S a n a y i ve T i c a r e t ilişkileri gelişir. Bu a ş a m a d a ilk kent; surları ve sarayı ile d o ğ m u ş bulunur. Bu

aşamada

tapınakların

dığı

kadarıyla,

orta

barbarlıktan yukarı

devrimlerle

restore ve

birkaç ön t a r i h s e l barbarlığa

Toprak,

barbarlardan çapayla

arttırılabilir.

anlaşıl-

g ö r ü l ü r ki,

(kent a ş a m a s ı n a )

Irak'ta

bile ön t a r i h s e l

geçilir.

Ç ü n k ü Irak c o ğ r a f y a s ı n a d ü ş e n komşu

başkalaşmalarından

d e v r i m sıçrayışı

ileri

yapılabilir su

Bunun

için

k o m ü n , orijinal

bir gidiş t u t t u r a r a k

bir a ş a m a t u t t u r m a k o l a n a k l a r ı n a kanalları

kollektif ( k o m ü n )

doldurmayla,

kavuşur:

ürün

verim

e m e ğ e sahip olmak yeter-

lidir. A ş a ğ ı

Barbar a ş a m a d a

geçiş olanaklıdır.

Orta

birleşir ve z i r a a t i n Bütün gibi,

bunlar,

Irak

keşfini çevre

sıçramalı

bahçe tarımından

ziraat a ş a m a s ı n a

hayvancılık, ekim

ile d a h a ç a b u k

besler. barbarları

köycüklerinin

b a ş k a l a ş ı m ) oluşturur. doğru

bile

barbarlıktaki

Irak k ö y c ü k l e r i n i n

barbarlarını

y e n e r ve yeni

üzerine

çektiği

bir a ş a m a

(canlı

Kutsallık da bu d e v r i m l e r e uyarak d a i m a g ö ğ e

o l a r a k güçlenir.

Uruk v e y a Ereş'in onikinci t a b a k a s ı s ı r a s ı n d a t a p ı n a k , oniki

metre-

y i bulan b a l ç ı k t a n y a p m a bir y ü k s e l t i , t e p e ü z e r i n e o t u r u y o r d u . Ak tapınak:

17x22 metre ç a p ı n d a d ö r t g e n balçık t u ğ l a d a n y a p ı l m ı ş ,

beyaz kireç badanalı,

uzun

bir a v l u s u ,

birbirine g e ç m e l i

odaları

olan

bina, k u t s a l l a ş m a yercil t o p l u m d a n k o p u ş m u ş olsa da yalın bir binaydı. Tanrı artık m e r d i v e n ile halk a r a s ı n a (istedikçe) inip ç ı k ı y o r d u . Onüçüncü tabakadaki miştir.

Kalkerli T a p ı n a k :

Balçık ve zift b e ğ e n i l m e m i ş ,

getirilerek

b ü y ü k kalkerli

kayalar

temellendirilmiştir.

Ondördüncü kongresini

Daha b ü y ü m ü ş v e y ü k s e l -

dağlardan

tabakadaki

Kızıl

barındırabilir çaptadır:

Tapınak: 30x80

Ve artık e r k e k de t a n r ı l a ş m ı ş ve

Kalabalık

bir

müminler

metre ve 30x62 metre.

kadın

tanrıyla

zıtlaşır o l m u ş t u r .

Kan t e ş k i l a t l a r ı n ı n h a y v a n t o t e m l e r i artık g e r i l e m i ş , küplerin b o y u n l a rına süs v e y a

korku

figürler haline

getirilmiştir.

salan

k u t s a l l a ş t ı r ı l m ı ş t a p ı n a k mallarını

K o m ü n , d e y i m y e r i n d e y s e ç o c u k beyni gibi

koruyan

berrak d u p d u r u

li, canlı t e k v ü c u t o l m u ş bir o r g a n i z m a d ı r . Y a ş a m ı n ı

beyin-

kovalarken düştü-

ğü Irak c o ğ r a f y a k o ş u l l a r ı y l a b o ğ u ş t u k ç a , o d o ğ a n ı n v a h ş i v e r i m l i l i ğ i n i kendi

üretici

gücü

z a f e r l e r d e yücelir. Bu y ü z d e n diliğinden olamaz,

tanrı

her türlü

yücelmesi

kollektif g ü c ü n ü n y a r a t t ı ğ ı kişiler değil t o p l u c a

üretim, üreyim, savaş, barış zaferleriyle ken-

komüne

aittir.

beyinsizlik gibidir.

Eğer k o m ü n aşağı

kendi

bir t e k kişi v e y a

kazanmıştır - .

komün

nin

haline s o k a r k e n Bu zaferlerini

totemizmin

sembolü

barbarlığın

olur. son

Ama

Daima

komün

demokratik

ilkelliğindeyse,

"Totem"

Eğer i ş b ö l ü m ü n d e konağındaysa,

s e m b o l ü " K a d ı n T a n r ı " olur;

kadın

kollektif

hiçbir z a m a n bir önderi komüncül öne

başsız

bulunur. yücelme-

geçmişse veya

komüncül

yücelmenin

k u t s a l l a ş m a n ı n hafifçe insana doğru

ması d e m e k , t o p l u m u n t e k n i k ç e - s o s y a l c e dolayısıyla

kay-

beyince bir a d ı m

ilerlemesi demektir. Irak'ta da ilkin böyle olur. Uzun bin yıllar t o t e m ve kadın

önde g ü r e ş i r k e n yücelir.

Fakat Irak balçıkları ve suları

üzerinde

y ü k s e l t i l e n köycükler, tarihsel d e v r i m l e r e s a h n e o l m a y a başladıkça, çobanlık a ş a m a s ı n a da girilmiş o l d u ğ u ölçüde e r k e k s a v a ş t a ve her y ö n d e gelişen

muazzam

kollektif e m e k gücü

ihtiyacıyla s i v r i l m e y e başlar. Ve

k o m ü n c ü l y ü c e l e ş m e n i n s e m b o l ü olan kadının y a n ı b a ş ı n a yerleşir.

Kollektif veya

emek

komünün

münün

yücelişi

yozlaşır.

yoğunluğu

biçimi; ve

derecede

içinde b u l u n d u ğ u

sembolleri

İster k o m ü n ü n

kendi

olursa

başkalaşmaz,

o l m a k t a n çok uzak; Ne eski

kolay bırakabilir, ması,

onun

Fakat

tarihin

aşamasını,

komün

olsun,

bilinçle

k a n u n l a r ı y l a ilerleyen

bir işin

sonunu

kolay geçebilir.

getirebilme

bilinçli

sosyal

devrimleri

sosyalist o l s u n ,

mış b u l u n u y o r l a r . ve ç o c u k l a r d a n bütünüyle babacıl

akıllı

davranış ve

konaklara bir t o p l u m

bir t o p l u m d u r .

bilebilir.

Ne eskiyi

D a i m a y e n i l i ğ e aç ol-

bilincini

gidişleriyle

ister d ı ş a r d a n

ilkel

göstermez.

Tersine

k a s t l a ş ı p yozlaşabilir.

y a r a t m ı ş t o p l u m l a r bile

yüzyıl

İlkel t o p l u m l a r d a

alt ş u u r u y l a

tanrı

bunu

e m p e r y a l i s t ol-

fazlasıyla

ispatla-

bilinç a r a m a k , okul ö n c e s i

b e k l e m e k gibi

bilinç y e r i n e

g e l e n e k l e r i y l e d ü ş ü n ü r ve

vücut olmuş tirici

son

kollektif e m e k de olsa;

bir şey olur.

bebek

hemen

geçmiş totemcil-anacıl davranır.

Irak gibi

bir c o ğ r a f y a y a d ü ş m ü ş de olsa;

ko-

kastlaşır v e

ilerleyen

ne de g i r e c e ğ i y e n i a ş a m a s ı n ı

ne de y e n i y e

toplumun

k o m ü n yeni

b u y ü z d e n g e l e n e k l e r i n e s ı m s ı k ı yapışabilir. V e sun,

tersine

iç d i n a m i z m i y l e

gelen ön tarihsel devrim dinamikleriyle olsun, b a ş k a l a ş m a k zorundadır.

olsun,

konak başkalaşmadıkça

Dolayısıyla

verimli,

veya

toplum

son d u r u ş m a d a d a i m a

tek

geliş-

kendi

d i n a m i z m i y l e kendisini y e n i ç a ğ l a r a t a ş ı y a b i l e c e ğ i çok kuşkuludur.

iç Bu

d u r u m d a , z a t e n Irak'ın ilk k ö y c ü k l e r i , ç e v r e b a r b a r l a r ı n meraklı ç o c u k gözleriyle lanan

m e r c e k altına

başka

ve çölü o r t a s ı n d a du.

alınmışken,

k o m ü n l e r gelişimi

(komün)

ön tarihsel

Elburuz,

yurtlarından

devrim

eskilerden

insan

köylere çul-

Ç ü n k ü Irak balçıkları

getiriliyordu.

h a z ı r l a n m ı ş o l u y o r d u . Yeni

devraldıkları

potansiyeliyle

eseri

potansiyeli)

kaçınılmaz

gelenler daha

ileri

demektir.

y e r d e yücelir, y ü c e l i m i n i t a n r ı l a ş t ı r ı r d ı . diği t o p l u m a ş a m a s ı

İleri

tarihçe,

manevi

bir o r t a m a

düştü

başardığı

Çünkü doğuştan tanrı:

öyle d ü ş ü n ü r ve ö y l e davranır - .

ilerledikçe b a ş a r ı l a r ı n ı

ş ü n m e v e d a v r a n m a tarzıdır - .

geri d e

z a f e r l e r e ve y ü c e l i m l e r e

Barbar d e m e k ,

mü, o n u k a v r a y ı p g e l i ş t i r m e k için ö l ü m ü n e d i r i m i n e s a v a ş ı r ; ile d o ğ m u ş ve b ü y ü m ü ş t ü r ;

komşu

bir gidişle

üretici g ü ç l e r i t a ş ı d ı k l a r ı ölçü-

daha

dopdoluydu.

(ruh ve c o ğ r a f y a

bulunuyor-

Kafkas, T o r o s d a ğ l a r ı n d a n

olsa, t a p t a z e insan, tarih ve c o ğ r a f y a taşımak

inerek o

ne k e r e s t e ne b ü y ü k taş ne de m a d e n

Bunlar y a k ı n Z a g r o s ,

barbar

dağlardan

devir a l ı y o r l a r d ı .

Totem

İçine gir-

k u t s a l l a ş t ı r m a k o n u n dü-

Başaramazsa bu yüzden bocalamaya ve

t a n r ı s ı n ı d e ğ i ş t i r i p b a ş k a t a n r ı y ı s e m b o l l e ş t i r m e y e ç o k yatkındır. İşte

diyalektiğin

momentinde

(anında)

kutsallaştırma,

tanrı-

l a ş m a p r o s e s i n i n ikinci y ü z ü işler: Y e n i l e n eski Irak k ö y c ü k l e r i ahalisi, yeni g e l e n dağlı

k o m ü n ü n t a n r ı s ı n ı , t a p ı n a ğ ı n ı y ü c e l t i p eseri g ö ğ e

d o ğ r u y ü k s e l t m e y e d e v a m ederler. Gelenler yenenleri

üstün

olmaya:

insan

Yücelmeye

görmeye,

pek y a t k ı n k e n ,

yüceltmeye

yenilenler de

pek y a t k ı n d ı r l a r .

Diya-

lektiğin

i n a n ı l m a z g ü ç t e bir kollektif e m e k p o t a n s i y e l i y l e iki yanlı ya-

ş a m a k ihtiyacıyla göğe doğru

doğal

o l a r a k işleyişi, Irak'ta t a n r ı l a r ı ve t a p ı n a k l a r ı

y ü k s e l t e r e k çoğaltır.

Yeryüzüne

medeniyet tohumu

medeniyetini yaratan;

olarak saçılacak ilk kentin ve

Sümer

bütün t e m e l keşiflerin sahibi de bu elele v e r m i ş

yenen ve yenilen

komün

üremek zorunluğu

kadar yalın

kendisinin ve beyninin

kollektif emeğidir.

Y a ş a m a k için

bir şeydir aslında. A m a

ü r e t m e k ve

komünün

d o ğ u ş m e k a n i z m a s ı ve tarihe yeni

bizzat

adım

atmış

kollektif çocuk potansiyeli, giderek ürettiklerinden daha çok tanrısallaşmaya, k u t s a l l a ş m a y a , m a b e t l e ş m e y e önem verir. A d e t a t a n r ı s a l l a ş m a k , k u t s a l l a ş m a k üretir ve ürer.

Bunu ş ü p h e s i z ki altşuuru ile beyninin do-

ğuş

m e k a n i z m a s ı y l a yapar.

k o m ü n ü n felsefeye

dalışının,

doğa

insanın gidişini ç ö z m e k isteyişinin yolu, y o r d a m ı ve ifadesi olur. Medeniyet, d o ğ d u k t a n sonra

her t a r i h s e l d e v r i m l e c a n l a n a r a k ye-

nilenip i l e r l e y e n bu d e v i r d a i m içinde, 6 5 0 0 yıl s a a t d ü z e n i gibi sürer; modern bütün

insana

m i r a s olur.

kökleriyle

rindeki sürer

Modern

bilincine

ululaşması,

karizyerizmi,

Kulesi":

selmelerine komüncül

ilham

maddi

bunu

bilmeyenler

manevi

sömürü

üze-

olarak

emeğin

P e y g a m b e r l e r i n A l l a h ile g ö r ü ş m e k üzere g ö ğ e yükolmuş

merdivenli

ve yücelmenin

luğun da ö l ü m s ü z anıtıdır. ilk Irak

Babil

(Miraç)

olduğu

Çünkü

Ziggurat":

kadar,

yani

"Tanrı

komüncül

ilk Z i g g u r a t ö r n e ğ i n i

köycükleri-kentçikleri

barbarları

Babil

Evi;"

feylozof-

hatırlattığımız

yaratmışlardır - .

Kulesi de m e d e n i y e t i n eseri değildir, m e d e n i y e t i n

çıkmazı tarihsel devrimler açtıkça, tir.

bilenlerin

gider.

"Babil

gibi

insan v e bilim a d a m ı dahi,

çıkaramazsa,

içine d ü ş t ü ğ ü

Kulesi'ni g ö ğ e d o ğ r u y ü k s e l -

k o m ü n ü n t a n r ı s a l l a ş a r a k y ü c e l i r k e n f e y l o z o f l u ğ u n u da geliştir-

mesi olur. A n t i k t a r i h t e her türlü d ü ş ü n c e bu t a n r ı s a l l ı k k a b u ğ u içinde gelişebiliyordu. aydınlandıkça, dınlanabilecek. ci

geçinen

Düşüncenin

beşiği t o t e m d e n

insanlık t a r i h i n i n Elbette

bu,

uzmanlıkların

gidiş

pek h o ş l a n d ı k l a r ı

yığınların ve onlarda

(yine,

kollektif e m e ğ i n )

bilinçli

hetmeye

açtır,

beyni

yercil

işlerini,

m e r a k ve

kutsallaşma

tanrısallığı)

ay-

madde-

kalemşörlüklerinin

çizdiği

bütünleşen devrimci teori-pratiğin

başarısı olabilecektir.

kadar yapıcı ve yaratıcı

hazır bir t a n r ı s a l l a ş m a

karşı

(ve

p a r e n d e y l e ateist o l u v e r m i ş a m a

y o l d a n değil;

Bu yakıcı o l d u ğ u

beri g e l i ş e n

kanunları

m a n e v i güç, gökleri fet-

potansiyeliyle dopdoludur.

kutsallaşmayla yüklüdür.

Her şeye

G i d e r e k bütün

b a ş a r ı l a r ı n ı , tanrı emri d ü ş ü n c e s i y l e b i r l e ş t i r m i ş ve ge-

liştirmiştir. En

ilkel

totemizm

aşamasında,

Komün

düşüncesini

t o t e m s e m b o l l e r i y l e g e r ç e k l e ş t i r i p yaratmıştır. k o m ü n ü n v e y a her kanın

ve dilini

bile

Komün teşkilatı totem,

r u h u n u elinde t u t a c a k kertede hafifçe s a y g ı -

lanmış, k u t s a l l a ş m a prosesini başlatmıştır. arzularına

b a ğ l a y a r a k yapar.

b a ş k a bir t o t e m e d i n e r e k işini sürdürür. Totem

aşaması

geçip

ana-baba

tanrılar başkalaşıp gelişmiş ama mış,

s a d e c e yeni

rıştırıyor.

aşamasına

Tektanrıya

(kutsallığı

kulenin

Babil

ile

Kulesini y ı k a n

böyle

Kulesini bin yıl sonra y e n i d e n y a p m a k isteyen

bana,

benden

yerleştirmemi

Aslında

kral

kendi

g ü ç l e n d i r m e l i d i r ki, A m a tanrısal

önce

aşamasına yıkılmış

başını

bastırır v e y a yercil

gökle

gelen

N a b u k a d n e z a r da

yarışsın

diye

yerine

aynı

koymak

İktidarını

sağ-

öylesine

olup yücelsin.

beyin,

b u yercil

gerçekleri

bastırır-

ifade eder.

mekanizmayla,

için

yere

buyurdu."

ömürlü

düşünceleşip dillenen

altşuura

Na-

"Mar-

uyacağını a n l a t ı r :

ayaklarını

sözetmektedir.

de o d e r e c e u z u n

bilinç k a b u ğ u y l a

anlatan

yükseltmemi

ken t a n r ı s a l s e m b o l l e r l e (bilinç k a b u ğ u y l a ) Sonra

ka-

Murşili'nin

Babil Kralı

gelindiğini

Zigguratın

göğe

iktidarından

kendisi

gerçek determinizmi

şını

katına

(tanrısallıkla)

Hitit Kralı I.

d u k , tanrısının kendisine şöyle emir v e r d i ğ i n i ve ona lamca

kendi

dillendiriyorlardı.

[Nabukadnezar], Tektanrı

Marduk

kal-

arttığı

Seçilmezleşir.

ulaşmış Yahudiler Tevrat

düşünce ve davranışını Babil

gelindiğinde,

işleyiş o l a r a k aynı

k o r k a r a k y e r e iniyor ve insanları d a ğ ı t ı p dillerini

düşünüp efsaneleşirken;

bglzar

tanrılar

mekanizma

Kulesi ö y l e s i n e y ü k s e l i y o r ki, A l l a h

yükseleceğinden

keser a m a y i n e

Beyni o m e k a n i z m a y l a işler.

olaylar z e n g i n l e ş i p y e n i t a n r ı l a r ı n

o r a n d a ) g ö l g e s i n e girmiştir. Babil

K o m ü n her işini t o t e m l e r i n

İşine g e l m e z s e t o t e m i n i

ele

aldım"

"tapınağın ba-

şeklinde

düşü-

nüp davranır - . Aslında

asıl

y a r ı ş t ı r m a k istediği

her şey t a n r ı s a l l a ş m a için, g ö r ü n ü ş ü t a n r ı n ı n o

temellere

m e t r e y e çıkartır:

medeniyet

tanrısal

mitolojik kafasında

masal-efsane

iktidarıdır.

ifadelere

buyrukları ve egemenliği

uzaktan,

barbar, o tanrı evini

kendi

mekanizmasıyla

Ama

büründüğü

b i ç i m i n e girer. V e y a

gözüyle

bakan,

inanılmaz ölçülerde yüceltir:

işiten

Binlerce

8 1 . 0 0 0 ayak, 2 0 . 0 0 0 m e t r e y i aşar.

Neden? Çünkü barbarın bileceği en son n o k t a y a

kollektif e m e ğ i , yüceltir. T a n r ı s a l l ı ğ ı ; v a r a -

kadar g i t m e k üzere m u a z z a m bir p o t a n s i y e l l e

k u r g u l a n m ı ş t ı r . O, t a r i h e a d ı m ı n ı y e n i a t m ı ş t a z e bir ç o c u k t u r hep. Tarihi

k e n d i s i y l e b a ş l a t ı p d a h a yeni

(ezelden) terir.

beri

girdiği

u l a ş m ı ş gibi g ö s t e r i ş i ,

Devir aldığı

m e d e n i y e t eserini

medeniyete,

binlerce yıldan

mitolojik t a r i h l e r i de b u n u g ö s ç o c u k a ğ z ı y l a yeni

v e y a c a n l a n d ı r ı r k e n hep t a n r ı s a l l ı k f e y l o z o f l u ğ u

baştan

kurar

içinde şan olsun, n a m

olsun diye t a n r ı s a l l ı ğ ı n ı g ö k l e r e çıkarır". Bu

mekanizmanın

kusva

haddinde

[nihayetinde]

ister i s t e m e z A l -

lah ve C e n n e t ve Din gökselleşir. Komün, topyekün güçtür.

hemen

b ü t ü n ü y l e tarihi y a p a c a k p o t a n s i y e l

İ ç i n d e c o ğ r a f y a ve t e k n i k gibi

maddi

bir

üretici güçleri t a ş ı s a da

henüz beyniyle,

bedeniyle, tüm

ruhuyla

manevidir.

Henüz coğrafyası

ve t e k n i ğ i ile kendisi gibi ilkeldir, bebektir. Komünün

manevi

o l u ş t a n gelir.

oluşu,

Bugünkü

parçalanmış sosyal

kollektif d ü ş ü n ü p d a v r a n a n

modern

insan

üretici g ü c ü de

manevi

rulmuştur.

ruhu,

beyni,

Proletarya

sadece

mal,

köylü

m a n e v i insan üretici g ü c ü n ü Komün

insan

sınıflar, z ü m r e l e r l e lime lime edilmiştir. T e k n i k ve

c o ğ r a f y a üretici g ü ç l e r i n i e l i n d e t u t a n e g e m e n l e r i n pılmış,

beyinli

manevidir ama

modern

mülk, şan, t i c a r e t , çalım yığınları

kollektif e m e k t e

kölesi yaile d o l d u buluşunca

kotarabilirler.

kollektif e m e ğ i y l e ,

değil

bilinçsiz,

altbilinçle,

bilinç

y e r i n e g e ç e n t a n r ı s a l y a s a k l a r ı y l a yakıcı

p o t a n s i y e l i y l e bütün v a r l ı ğ ı y -

la d ü ş ü n ü p d a v r a n m a k z o r u n d a

için ve

h e n ü z onu

bizzat y a p a n Tarihsel dağlardan

olduğu

parçalayabilecek seviyede gelişmesi bir m a n e v i Devrimi gelir.

üretici g ü ç l e r i için, tarihi

üretici güçtür.

yapan

Ve dağ

barbar akınları

saat d ü z e n l i l i ğ i y l e

ister i s t e m e z t a n r ı s a l l a ş m a

kabuğuna) da girmeden edemez. cılıklarla

maddi

bulunduğu

sürekli

prosesine

(bilinç

B a r b a r Irak d ü z l ü ğ ü n d e yeni y a r a t ı -

k u t s a l l a ş m a y a ç a l ı ş ı r k e n , dağ ş u u r a l t ı n d a n fışkırıp kutsallaş-

manın ve Irak balçıklarını

kurutup y ü k s e l t m e n i n

biçimi

haline gelir.

Medenileşmek ve Tanrısallaşmak prosesinde " D a ğ " gerçeği, ve sürekli o l d u ğ u

kadar da y a m a n

sürekli

bir o l m a z s a o l m a z koşuldur.

T a n r ı ç a N a m m u ' n u n Irak balçık ve s u l a r ı n d a n ç ı k a r d ı ğ ı o koca dağı, Oğlu Hava Tanrısı Enlil, ikiye ayırıyor:

Üstü G ö k kubbe oluyor, altı da

yer oluyor. Gökleri G ö k Tanrısı (An v e y a A k a d l a r d a A n u ) yani baş tanrı e r k e k oluyor. Y e r de yer T a n r ı ç a s ı n ı n ve Hava T a n r ı s ı n ı n oluyor. Ve med e n i y e t geliştiği çeler, ırmaklar,

için t a n r ı l a r da g e l i ş e r e k y e r d e bitkiler, ağaçlar,

bah-

mevsimler, insanlar, y ö n e t i m s i s t e m l e r i yaratıyorlar.

Ve m e d e n i y e t binlerce yılda t a r i h s e l d e v r i m l e r ile bata çıka y ü r ü r ken,

her yeni gelen eski t a n r ı l a r ı da

kendi t a n r ı l a r ı n ı

da e s k i l e r e e k l e d i ğ i

e r k e k t a n r ı l a r her y a n ı çokluğunun

kökü

kaplar:

budur.

bir çırpıda

kesip a t a m a d ı ğ ı

için, t o t e m l e bile

Tanrılardan

karışan

g e ç i l m e z olur.

[Knquirer's Text Book,

London

için, kadın

Irak tanrı

1846,

Robert

C o o p e r - V. G. Childe, L ' O r i e n t Pre H i s t o r i q u e , 1935, Paris] Bu

kadar s ü r ü s ü n e

bereket tanrı,

m e d e n i y e t (insan t o p l u m u sosyal

sınıflanış) k a r m a ş ı k l a ş t ı k ç a hemen hiçbir probleme çözüm g e t i r e m e z olduğu a n l a ş ı l m a y a

başlanır.

tarihte

başlar.

azalmaya

Çünkü giderek kollektif emek gücü, Medenileşmedik

barbar y e r y ü z ü n d e

barbar, kalmaz

olur. Tarihsel Devrimler çözüm g e t i r e m e z olur. Ç ü n k ü bitkisel m e d e n i y e t Irak'ta hep aynı lokal

bölgesinde yerinde s a y m a k t a , kendi sosyal sınıf-

ları ve tanrılarıyla yozlaşmaktadır. ları, Mısır, Hint ve Çin

lokal

Di ğer y a n d a n Irak m e d e n i y e t t o h u m -

bitkisel m e d e n i y e t l e r i n i y a r a t m ı ş , onlar da

aynı akıbetle incelenmiştir. Irak, Finike ve Mısır'dan Girit, Grek ve Roma medeniyetleri daha

hareketli

hayvansal

m e d e n i y e t gidişi tutturabilseler

başta Irak,

kıtalararası Artık

bitkisel m e d e n i y e t i n

medeniyet

bulamayınca,

değirmeninin

kendisini

işe y a r a m a z o l u r ; atılır-.

kaderini d e ğ i ş t i r m e k şöyle d u r s u n ,

m e d e n i y e t l e r sentezine köprü öğütmeye

beylikler a r a s ı n d a k i

barbar

aşamada

doğru

adımlar

sembolleşe-

Barbarlık yenilmek-

Bu y ü z d e n en çok a y a k t a kalan t a n r ı ,

G ö k t a n r ı olur ve d i ğ e r l e r i n i n g ö r e v l e r i

Artık bundan sonrası tefeci-bezirgan gerekir.

buğdayını çoktanrılar

kitleler ile Krallar ve İ m p a r a t o r l a

uçurum giderek dolmaktadır.

le ş e h i r l e ş t i r i l i p köyleştirilmiştir.

Tarih, Hz.

birlikte tanrılar, t e k i m p a r a t o r d a

rek s a d e l e ş t i r i l i p t a s f i y e edilir. Ç ü n k ü

olması

öğütecek

başlar v e

yozlaşma yanında tektanrılaşmaya

İmparatorluklarla

t a n r ı l a r başı:

bile olamazlar.

taşları,

İ s k e n d e r v e Atila

pasifleştirilir.

medeniyetlerin evrensel

bunu

denerler ama

çağı

başaramazlar.

M u h a m m e d i ve Hicaz A r a p l a r ı n ı , bu g ö r e v e atamıştır. O n l a r

z a m a n l a r ı n ı b e k l e r k e n , tarih bu g ö r e v i n ağlarını Hz. İ b r a h i m ve Filistin y a h u d i l i ğ i y l e y a v a ş y a v a ş en az 2500 y ı l d a örer. Ç ü n k ü a n t i k tarih ç o k y a v a ş ilerler, y u m u r t l a y a r a k ç o ğ a l a n Z a t e n A n t i k Tarih

ilk hızını

k u l u ç k a d ö n e m i n e girmiştir. rin

ilkel

almış,

h a y v a n l a r gibidir.

evrensel

ilhamlara düşüncelere dalma, tektanrıyı

olur.

Çünkü

artık yeni

bir

aşaması

Bu y a v a ş g e l i ş e c e k t i r : medeniyet

için yeni

bir

Bu, t e f e k k ü r , de-

bulup h a z m e t m e dönemi

kuracak (Hicazdan

başka)

kent barbar, ne de yeni bir c o ğ r a f y a kalmıştır - . Medenileşme tanrılaşma

ve Tanrısallaşma

eşiğine

evrenselleşmesini dersi

gidiş

gelmiş

prosesinin

olması,

tektanrı

evrenselleşme fikrini

v e tek-

medeniyetin

medeni

kişierin

bulmasına

yetmez.

Tarihin

kanunlarını

nerede

aramamızı

sezdiren

yaratıcı

ibretli qücü

buradadır - . Babil'de

sürüsüne

bereket tanrıları

birleştiren de barbar fatihlerdi. barbarıdır. bilelerdir.

değil

kent barbarları v e y a g e l e n e k l e r i y l e d o p d o l u d u r .

kılınç

çoktanrıcılık

bir an

Komün

(çökmüş

ruhu, t a r i h s e l

medeniyetler

bile t e r e d d ü t e t m e z .

görevini sezerek fikirleri)

T e k t a n r ı c ı l ı k da

masa

üzerine başında

kılıçların g ö l g e s i n d e y a r a t ı l m ı ş ve geliştirilmiştir.

4- TANRISALLAŞMA GİDİŞİNDE Her t ü r l ü y a r a t ı c ı l ı ğ ı n emeği

tanrıda

M u h a m m e d ve Hicaz A r a p l a r ı da henüz m e d e n i y e t e yeni

K u t s a l l a ş m a y a can a t a n o atılmakta

Marduk denen

Filistin y a h u d i l e r i de henüz barbar g e l e n e k l e r l e y a ş a y a n kaHz.

ç ö z ü l m e y e başlayan yalın

bir t e k

Hz. İ b r a h i m ve kendi kabilesi de g ö ç e b e

içinde atılmıştır.

Konumuz prosesidir.

yaratıcılıkları

ilk t e m e l l e r i ş ü p h e s i z ki

ROLÜ

Komün'ün

kollektif

Bu t e m e l l e r V a h ş e t ç a ğ ı n a d e k uzanır - .

medeniyet ve

Burada

MEDENİYETİN

barbarlık güreşi

medeniyetin

maskelenmiştir.

Bunu

içerisinde

tanrısallaşma

b i n l e r c e yıllık s a n s ü r ü y l e kısaca hatırlatıp işledik.

komün

Peki

m e d e n i y e t i n t a n r ı s a l l a ş m a d a hiç mi rolü o l m a m ı ş t ı r ?

Komün kendi

veya

barbarlık

insan

toplumunun

bütün

üretici

güçlerini

içinde d e r l e m i ş , tarihi y a p a n canlı bir o r g a n i z m a (kollektif aksi-

y o n ) o l u ş u y l a , insanlığın bütün y a r a t ı c ı l ı k l a r ı n ı n t e m e l l e r i n i de a t m ı ş olur. A m a adı tarihin

kendi için-

H e m e n bütün o l u m l u l u ğ u bu y a r a t ı c ı l ı k ö z ü n d e toplanır.

üzerinde

ilkeldir.

Bilinci y o k d e n e c e k kadar azdır.

k a n u n l a r ı y l a yürür.

Bütünüyle

Bu p o t a n s i y e l bir a l t ş u u r d u r ve kollektiftir.

Bu y ü z d e n y a k ı c ı - y ı k ı c ı bir g ü ç t ü r de;

k e n d i s i n e ters g e l e n a n l a m a y a n

her şeyi y a k ı p yıkar. İ ç e r i s i n d e d e r l e m i ş o l d u ğ u bilhassa t e k n i k v e c o ğ r a f y a geliştikçe

medeniyete parçalanmak, sosyal

sınıflara

üretici gücü

bölünmek zorun-

dadır. O z a m a n k o m ü n ü n işi biter, yani y a r a t ı c ı l ı k l a r ı n ı ve y a r a t t ı k l a r ı n ı geliştirmeye yaygınlaştırmaya vakit bulamaz. rolü,

komün

rezervi

bitinceye

gelenekleriyle sürdürür;

kadardır.

O'nun

Medeniyet

t a r i h s e l d e v r i m c i rolü

kaderi;

tarihteki

içerisinde

rolünü

kolay kolay b i t m e z .

Medeniyet, barbarın yaratıcılıklarını sayıca çoğaltır ve yaygınlaştırır. Övgüsü mellerini

göklere

çıkartılan

komünden

almış,

medeniyet, kendisine

bütün

mal

geçmiş hemen

bütün

keşif ve yaratıcılıklar:

pınak,

işleri,

kağnı,

maden

t o r n a , fırın; Barbarlık

tekerlek,

merkezlerinde

v e te-

kitaplarına

seramik

işleri,

gemiler,

Orta ve Y u k a r ı

keşfedilmiştir.

G ö r d ü ğ ü m ü z gibi Tanrısallığın ve Çünkü

Ders

Şekilli yazı, alışveriş, ta-

balta,

El O b e y i t - C e m d e t Nasır ve Uruk d e v r i n d e :

medeniyet d o ğ m a d a n maktadır.

yaratıcılıkları

etmiştir.

her türlü

Ziggurat'ın

keşfi

geride

ne kadar belirtsek azdır.

bütün temelleri,

daha

bırakarak gelişmiş

bulun-

Komünün d o ğ u m u tanrısallık

(Totemizm) ile damgalıdır. Bu y ü z d e n tanrısallık k o m ü n ü n bütün zaferlerine damgasını vurarak yaratıcılıkların ve gelişimin önünde yerini aldı. M e d e n i y e t i n h e n ü z izi Ama

medeniyet

b ü t ü n y a r a t ı c ı l ı k l a r gibi miras

bile y o k t u .

bir

kez

doğunca

komün

tanrısallaşma

prosesi

parçalanmış de

olur

ki,

medeniyetin

eline

Ş u r u p p a k (Farah),

Uruk

kalır.

Bütün a r k e o l o j i ve insan

bilimcileri;

(Ereş)

m e v k i l e r i n d e , C e m d e t Nasr devri

oluşan

belgelerin,

doğudan

gelen

Kiş,

kalıntılarının h e m e n

Sümer akıncılarının

üzerinde

belgeleri

oldu-

ğ u n d a birleşirler. Y a n i Irak'ta m e d e n i y e t e geçiş de bir T a r i h s e l D e v r i m tufanıyla oluşmuştur

ki buna " S ü l â l e l e r devri b a ş l a n g ı c ı " v e y a " A r k a i k

S ü m e r M e d e n i y e t i " devri

derler.

Medeniyetin doğar d o ğ m a z başardığı yeni

baştan

elden

ve d a h a y a y g ı n G.

Childe,

geçirip daha zengin

iş, b a r b a r l ı ğ ı n y a r a t ı c ı l ı k l a r ı n ı m a d d e l e r l e d a h a fazla

sayıda

bir ş e k i l d e üretip t ü k e t m e s i olur. medeniyet

keşif ve

icatlarının

parlağını

alfabe

d e m i r i n eritimi o l a r a k g ö r ü r ve o n d a n sonra g e l e c e k 2 0 0 0 yıl b o y u n c a m e d e n i y e t i t e k n i k geriliğe d ü ş m ü ş sayar.

Limet (le t r a v a i l du m e -

tal a u

Pays de S ü m e r au T e m p s de la t r a i s e m e Dy nastle d'ur,

Paris 1960) ise, bu geriliği ilerleyiş

kadar y a v a ş

m ü c a d e l e s i y l e (zorla)

19. y ü z y ı l a dek s ü r m ü ş kabul eder; t e k n i k

olur

ki,

proletaryanın

iteleyişleriyle olur.

S o s y a l i s t blok k u r u l d u k ç a e m p e r y a l i z m

kollektif d e v r i m

20. y ü z y ı l d a farklı

mı

olur?

üretim y a r ı ş ı n ı s ü r d ü r m e k zo-

runda kalır; y o k s a o n u n işi ç o k t a n , para o y u n l a r ı y l a e y y a m e f e n d i l i ğ i ne g i r m i ş bulunmaktadır - . Onun

için

medeniyetlerin yaratıcılık efsanesini

ballandırıp göklere

ç ı k a r ı r k e n ve her şeyi S ü m e r m e d e n i y e t i n e b a ğ l a r k e n , tarihin en y ü k ibretini a t l a d ı ğ ı m ı z ı Ancak komün

d e tarih

b o y u n c a t e k başına

niyete s ı ç r a y a m a d ı ğ ı z a m a n yozlaşır. lerinde

bü-

bile f a r k e t m e y i z . kaldığı z a m a n ;

mede-

Bunu A v u s t r a l y a , A f r i k a

kabile-

görebiliriz.

Yani

b a r b a r l ı k da

Medeniyete

g e ç e r k e n ve

den ş a h e s e r l e r ( s e n t e z l e r ) yaratmıştır. yaratıcılığını Komün

M e d e n i y e t ile g ü r e ş i n -

B a r b a r l ı k M e d e n i y e t ile birlikte

sürdürmüştür.

yaratıcı,

m e d e n i y e t yaratıcılığı

rıcı, y e t e n e k l e ş t i r i c i

sayıca

çoğaltıp yaygınlaştı-

olmuştur.

Ç ü n k ü s o s y a l sınıfların t i c a r e t i , yazısı, devleti, parası ister i s t e m e z sayıca a r t m a k ve y a y g ı n l a ş m a k ihtiyacıyla d a m g a l ı olur. Tefeci

bezir-

gan t i c a r e t i n i her y a n a y a y m a k için t i c a r e t yollarını, y a z ı s ı n ı , d e v l e t i n i , parasını,

sınıfını

geliştirmek,

okullaşmak,

mak ve s o n u n d a da t a n r ı s a l l ı ğ ı n ı s a ğ l a m a En rılır:

başta

zenginliğini

sağlama

kitabeleşmek,

despotlaş-

b a ğ l a m a k zorundadır - .

a l m a k için,

tanrılara

daha

t ı r a r a k onların g ö l g e s i n e sığınır. Tefeci

Z e n g i n l i ğ i A l l a h verir s ö z ü

medeniyet

olmalıdır - .

kadar eski

bezirgan daha

ulularıyla

içli

dışlı

kentin

olmayı

görevli

başarmış,

memur-mütahiti

kamu

malını

iken t a p ı n a k

consancre

d o k u n u l m a z yaparken yalnız kendisine aşırmanın yollarını Önce bezirgan ma

çok sa

Kişi m ü l k i y e t i n i d o k u n u l m a z k ı l m a k için t a n r ı l a r ı n kutsallığını art-

mal ve

yolları

mülk de para

tapınağın

orta

malı

devlet geliştikçe

kaçınılmaz

olarak

ortak

kasasıydı.

ortak malların

kendiliğinden

doğar ve

ederek

bulmuştur.

kişilere

Tefeciaşırıl-

yürütülür.

y ü z d e n z e n g i n l i ğ i t a p ı n a k ( A l l a h ) v e r m i ş gibi olur. V e kişi

mülkü

Bu de

dokunulmazlaşır. Kendiliğinden o l m u ş sanılan bu gelişim bezirgan ve t a p ı n a k ulularınca

boyuna t a n r ı s a l l a ş m a y a

güçlendikçe

s a r ı l ı n m a k sûretiyle güçlendirilir. Tanrısallık

zenginlikler artar.

lar-tapınak adına yapılır.

Üretim,

ticaret,

tüketim

her şey tanrı-

" D e v l e t i m i z g ü ç l e n s i n " s ö z ü n ü n altında

e m e ğ i n i n s ö m ü r ü s ü n ü n yatışına biraz dikkatle bakılırsa; "Tanrılarımız-Tapınağımız g ü ç l e n s i n "

kışkırtmasının

Kollektif e m e k artık t a p ı n a k kanalından

kamu

ilk m e d e n i y e t i n

nedeni

anlaşılabilir.

bezirganlara ve devlet ulularına,

sülalelerine

akar.

Ama

kişi

mülkçülüğü

dipsiz

kuyudur,

maz. T e f e c i - b e z i r g a n l ı k d e r e b e y l e ş m e y e ve zevki Köle-Efendi

didişmeleri

sosyal

bir türlü

dol-

sefaya varıp yozlaşır.

devrim g e t i r e m e z .

Medeniyet ç ü r ü m e y e

başlar. O z a m a n , dış, dağlı barbarlara kendiliğinden sarılır. Paralı asker, maden, kereste, ticaret, hep barbarlarla ittifak ile yürür.

Barbar, mede-

niyetin içini dışını iyice öğrendikçe kendisini bir de m e d e n i y e t i meraklı çocuk beyniyle tartar ve onu g ö z ü n e kestirir. dalında

o l m u ş koparılmayı

bekleyen

barbar akınıyla onu koparır. Barbar m e d e n i y e t niyete

çözülme

tükenmez,

çöken

için

Güçlü

bir

Bu Tarihsel Devrim tufanı biçiminde gelişir.

meyvesini

süreci

Medeniyet artık onun

bir düzlük meyvasıdır.

yer y e m e z

başlar.

Fakat

medeniyetin

komünün

yerine

daha

parçalanma:

kollektif emeği

genç

medeniyet

Medehemen

kurar ve

ilerletir. Çöken m e d e n i y e t elemanları gibi çöken tanrısallık da k ö m ü n c ü l aksiyon

ile y e n i d e n hayat bularak yükselir ve b a r b a r l ı k - m e d e n i y e t güre-

şinin devirdaimi y e r y ü z ü n d e

barbar k a l m a y a n a dek sürer gider.

V e T a n r ı s a l l ı k ( z i g g u a r t ) d a b o y u n a g ö k l e r e yükselir. S o n u n d a tanrı da

d e v l e t de

çıktıkça

gökselleşir.

"Krallık g ö k t e n

krallar t a n r ı l a r ı n

yeryüzündeki

iner." T a n r ı l a r g i d e r e k g ö ğ e

gölgesi

P e y g a m b e r gibi

tem-

silcisi olur. Barbarlığın

kollektif e m e k g ü c ü y l e yaratılıp

m e d e n i y e t l e r tarihi göklere

boyunca

giderek

üstün

geldikçe,

m ü n ü n ) t o t e m l e r i y o k edilirler, d u r u m u n a getirilirler. Sonra

önce

süs eşyası,

erkek

tanrılar

eritilir ve

g ü n e ş tanrısı

teşkilatlarının m ü h ü r ve

pasifleştirilip y e r d e

gökselleşir.

Medeniyet

çoktanrılar tektanrıya

biricikleşir v e y a gözdeleşir.

tanrıcıl g ö k t e n alırlar. de

kan

uğur taşı,

(koilh...

Bunlar z a m a n l a cin o l a r a k da anılır olur.

ana t a n r ı l a r y o k e d i l m e s e d e

bırakılırlar;

Yine

tanrısallığı,

b a r b a r l ı k elele v e r e r e k

çıkarılır.

Medeniyet

barbarlık

büyütülen

m e d e n i y e t ve

doğru

(aşağıda)

imparatorlaştıkça, azaltılırlar ve

gök-

Krallar bütün g ö k s e l e m i r l e r i

Krallıklar g ö k t e n inerler.

medeniyet

içinde t e k t a n r ı

d ü ş ü n c e ve

davranışına

ulaşı-

lamaz. Medeniyet rimler zorlaşır. kastlaşır.

yeryüzüne

yayıldıkça,

M e d e n i y e t kendi

Kutsallaştırdığı çoktanrılarının

rine (tektanrı

düşüncesine) doğru

tektanrıcılığından

bağlanan Yahudi

ulemaları

kendi

k a b u ğ u n u yeni

Tarihsel

bilinç b i ç i m l e -

Ama

köklerini,

İbrahim

köküne

geleneklerini

Babil'e g ö t ü r ü l d ü k l e r i

tezleşirler. T e v r a t ' ı nakli

sıkıca

taşıdıkları

ö l ç ü d e A s u r M e d e n i y e t i n i n ç o k t a n r ı g e l e n e k l e r i n e esir o l m a z l a r ; ne esir alınıp

dev-

geleneklerinde

1500 yıl s o n r a bile Filistin Y a h u -

ibret a l a m a z . barbar

azalır.

kaldıkça

çatlatıp g e l i ş t i r e m e z .

A s u r M e d e n i y e t i , Hz. İ b r a h i m ' d e n diliğinin

barbarlık

içinde

tersi-

halde İ b r a h i m g e l e n e k l e r i y l e s e n -

m i t o l o j i d e n yazılı kitap haline getirirler.

M e d e n i y e t bu tür işlere y a r a m ı ş olur. K o m ü n ' ü , s o s y a l sınıflara, t a b a k a ve z ü m r e l e r e hatta p o t a n s i y e l bir güç o l a r a k kişi

mülkiyeti ö l ç ü s ü n d e "her keçinin

kendi b a c a ğ ı n d a n ası-

l a c a ğ ı " s ö z ü n e ö n c ü teşkil e d e c e k p o t a n s i y e l kişi k o n t e n j a n l a r ı n a parçalayan

medeniyet,

kent t o h u m l a r ı y l a

bu eğilimlerini t ü m y e r y ü z ü n e

yayar, g e l e n e k l e r i y a z ı l a ş t ı r ı p , s ö y l e v l e ş t i r i p b a r b a r l a r ı n

medenileşme

ve t a n r ı s a l l a ş m a p r o s e s i n i hızlandırır, kışkırtır, hatta ö r g ü t l e y i p bilmeden t a r i h s e l d e v r i m l e r e d o l a y ı s ı y l a t e k t a n r ı d ü ş ü n c e s i n e hazırlar. 5- TANRISALLIK GİDİŞİNDE 1- D A Ğ :

DAĞ'IN

ROLÜ

Irak d ü z l ü ğ ü n d e balçık ve sular aynı z a m a n d a çöller için-

de d o ğ u p g e l i ş m i ş m e d e n i y e t için y e r l e g ö ğ ü Kutsallık-tanrısallık (totemizm) yiyle d o l u p t a ş m ı ş v e

muazzam

anıları,

birleştirir.

önderlikleri,

kollektif e m e ğ i y l e

hatta

her şe-

medeniyete

ulaş-

mış Irak insanı da bir z a m a n l a r d a ğ d a n gelmiştir. Ve dağı a l t ş u u r u n d a taşımaktadır". Ama ma

bir

kez

prosesinde

için, t a n r ı s ı n ı oturtacaktır.

Irak d ü z l ü ğ ü n e komün

için

kendisinden Bu

düşmüştür.

herşey önce daha yukarıda

giderek barbarın

Gelişen taş,

medeniyetin kereste,

birleşerek tanrısallık

Dağ k u t s a l l a ş m a y a (Kült) başlar.

ölüm-kalım

Maden

b a ş l a y ı p geliştiği

bir t e p e y e s o n r a Z i g g u r a t a

şuuraltıyla

(bilinç g e l e n e k ) k a b u ğ u n a y e r l e ş i r : Kalkerli

Kutsallaşma-tanrısallaş-

kutsallıkla

DAĞ'dan

hammaddesi: gelir.

Çakmaktaşı-

Kereste ve taş

maden

o l m a d ı mı, M e d e n i y e t ne t i c a r e t i n i ne de s a v u n m a s ı n ı y ü r ü t e m e z olur. Bu y ü z d e n

m e d e n i y e t , dağ

b a r b a r l a r içine kollarını cukları

barbarlarla

Medeniyet

olan

barbarları

ile ilişkisini

uzatır.

Dağ,

öyküleri

efsaneleşip

3- M e d e n i y e t s o s y a l sınıf t e z a t l a r ı y l a şemez. Yine medeniyeti

ve altşuuruydu.

sınıf ö r g ü t l e n i ş i

daha

üstün

Çünkü

he-

gerçekle-

kurtaracak Tarihsel

(insanüstü)

olduklarını

sürekli

Bu y e n e n i n de y e n i l e n i n de g e l e n e ğ i

Ve Zigguratlar giderek dağlaştırıldı.

Dağlar z i g g u r a t -

Dağ t e p e l e r i hep t a n r ı s a l o l i m p l e r haline getirildi. medenileşen

barbarın

önce y u r d u y k e n

Ve yerle göğü

birleştiren

kutsallık p o t a n s i y e l i

giderek açıkça

kutsallaştı.

Dağ Kültü d o ğ d u .

T a n r ı l a r ö n c e dağ t e p e l e r i n d e toplaştılar. yüzüne

içine yayılır.

ç ü r ü m e y e başlar.

sosyal

içine d ü ş t ü ğ ü ç ı k m a z d a n

4- Tanrılar insanlardan

Dağ,

medeniyet

D A Ğ ' d a n gelir.

h a t ı r l a m a l ı ve h a t ı r l a t m a l ı y d ı l a r . laştırıldı.

K e s e m e d i k ç e dağlı

yetiştirir...

nüz d e v r i m e s ı ç r a y a b i l e c e k d e v r i m c i Devrim,

kesemez.

D a ğ ı n O r m a n ı ve O r m a n ı n ı n ço-

çıktılar.

sonra

şuuraltı

o l a r a k idealleşti.

oldu. Sonra

S o n r a y i n e d a ğ l a r d a gök-

6- T e k t a n r ı P e y g a m b e r l e r i de aynı g e l e n e ğ e u y d u l a r : A l l a h ile dağ tepelerinde

konuştular;

vahiylenip,

ahitleştiler.

G e l e n e k l e r e göre b ü t ü n b u y r u l t u ve kutsal

kitaplar g ö k t e n indi.

K u t s a l l a ş m a p r o s e s i n d e en y ü c e u l a ş ı l m a z m e r t e b e , antik tarih insanı için ş ü p h e s i z ki g ö k y ü z ü y d ü . G ö k y ü z ü n e u l a ş m a k için Z i g g u r a t l a r y e t m e y i p k o m i k kalınca;

Ulu d a ğ b a ş l a r ı

m e d e n i l e ş m i ş dağlı

şuuraltlarından fışkırarak tanrıların göğe çıkmaları

için

kutsal

barbarın bir du-

rak o l u v e r d i . Doğa

olarak

kendiliğinden

yeryüzündeki

göğe

tanrılar

buyruğundaki

cennet

çıkmamazlık edemezdi.

G e r ç e k c e n n e t , y a y l a m e y v a l ı ğ ı , dağ havası olan F ı r a t - D i c l e ' n i n suladığı V a n gölü ç e v r e s i y d i . V e S e m i t a t a l a r ı n ı n Yitirildikçe, tanrı

katındaki

(Komüncül) yurduydu.

g ö k l e r e y a k l a ş ı r oldu.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TARİH ÖNCESİ (MORGAN) BİLİMİ -İBRAHİM TOPLUMU- YAZISIZLIK VE KUTSALLIKLARIN GELENEKLEŞMESİ

1- TEKTANRICILIĞIN

YAZISIZLIĞI VE

KUTSALLAŞTIRMANIN

T EVRAT-KUR'AN

GELENEKLERE Hz.

İbrahim,

YANSIMASI

Irak ile

Mısır m e d e n i y e t l e r i

arasında

mekik dokurca

gidip g e l e n S e m i t t o r u n u g ö ç e b e kabile lideriydi. Irak ve Mısır m e d e n i y e t l e r i d u r u r k e n nasıl oldu da bir g ö ç e b e ; ta anahanlık geleneklerini; lık g e l e n e k l e r i n i

bile h e n ü z b ı r a k a m a m ı ş bir g ö ç e b e ;

çoktanrıcılığına elemanı:

y a k a r a k ç o c u k k u r b a n e d e n aşağı

ve etkilerine

karşın

onca

hat-

barbar-

medeniyet

saf t e r t e m i z T E K T A N R I L I

din

Müslüman olabildi?

Çoktanrılı

dinlerin

veya sonra gelen lere g e ç t i l e r de; s o n r a ve d a h a t e k yazılı

doğuşu

çoktanrılı

medeniyet gelenekleri tektanrılı

üstün

din,

dinler S ü m e r g e l e n e k l e r i

olarak kitabelere,

medeniyet dinlerinden

bir din o l a r a k d o ğ d u ğ u

belge bile n e d e n

kil t a b l e t binlerce yıl

halde, d o ğ u ş u n a ait bir

bulunamadı?

T e v r a t bile M u s a ' d a n en az 500 yıl s o n r a

k a l e m e alınıp t a m a m l a -

nabildi. T e k t a n r ı l ı İ b r a h i m dini, g e l e n e k ile yeni

hep a ğ ı z d a n a ğ ı z a d o l a ş a n nakil;

kuşaklara

ulaştırıldı.

Tevrat

kaleme

aktarımlı

alınıncaya

dek,

M u s a ' n ı n y a z d ı ğ ı ö n e s ü r ü l e n ilk beş b ö l ü m bile T e v r a t ' ı n İ s a ' d a n ö n c e 9 0 0 - 7 0 0 v e 600 y ı l l a r ı n d a Demek tektanrı

dini

k a l e m e alınışıyla y a z ı y a g e ç e b i l d i .

kendini

yazıya

geçirebilecek

bir

medeniyete

bin yıl b o y u n c a s a h i p o l a m a m ı ş t ı r . Veya (yazıya)

tektanrı

dini

İbrahim

geçecek ölçüde

Musevi

ve İsevi

kalıcı

dinlerini

Süleyman

bir T a r i h s e l

yaratan

zamanına

Devrim

dek

medeniyete

gerçekleştirememiştir.

İsrailoğulları

bile en

bin yıl

b o y u n c a ( İ b r a h i m ' d e n beri) g e l e n e k l e r i n i T e v r a t ı bile y a z ı y a g e ç i r e b i lecek kalıcı

bir T a r i h s e l

Ancak İsa'dan Muhammed,

600

Devrim: yıl

sonra,

Hicaz B a r b a r l ı ğ ı n ı :

M e d e n i y e t e geçiş b a ş a r a m a d ı l a r . İbrahim'den

2500

Kent v e G ö ç e b e l e r i n i

yıl

sonra

gelen

peşine takarak

m e d e n i y e t l e r i n e v r e n c i l k ö p r ü s ü n ü o l u ş t u r d u . V e T e k t a n r ı dini İ s l a m i yet ( K u r ' a n ) y a z ı y a g e ç m e k l e k a l m a d ı ; rejimler silsilesi oldu.

e k o n o m i k - p o l i t i k , h u k u k s a l bir

o l a r a k t a m a n l a m ı y l a t e o r i k - p r a t i k bir d ü n y a

İ n s a n l ı k ö l ç ü s ü n d e her t o p l u m a

nıp b u d a k l a n d ı . T a r i k a t l a ş m a k t a n d a h a z e n g i n bir g e l i ş i m d i Tarih'ten

M o d e r n T a r i h ' e taştı.

sistemi

u y a r l a n a b i l e n s i s t e m l e r l e dallabu. A n t i k

prose İlginç ve d ü ş ü n d ü r ü c ü d ü r :

1- T e k t a n r ı l ı 2- T e k t a n r ı

din y a z ı s ı z doğuyor. dini y a z ı s ı z tarih

göçebelerinde

3- O y s a ç o k t a n r ı l ı mi? V e y a

içinde S e m i t t o r u n l a r ı

m e d e n i y e t d i n l e r i n d e n çok d a h a

yışı olan T e k t a n r ı c ı İ b r a h i m ileri

öncesi toplum

doğuyor.

hiç

olmazsa

Dini,

medeniyet

Medeniyetin içinde

üstün

bir anla-

keşfi o l m a s ı g e r e k m e z

gelişmiş

olmasın? Veya

kesit d a h a çok m e d e n i l e r e y a k ı ş m a z mı?

4- Ö y l e y s e n e d e n T e k t a n r ı dini y a z ı s ı z ? 5 - T e k t a n r ı T a r i h ö n c e s i n i y a ş a y a n yazısız t o p l u m içinde d o ğ d u ğ u n a göre;

her kabilenin bir t o t e m i her kanın bir t o t e m i b u l u n a n bir t o p l u m

nasıl olur da bu t o t e m l e r i n i aşıp t e k t a n r ı dinini y a r a t a b i l i y o r ? İ b r a h i m kendi t o t e m i n i t e k t a n r ı y a mı d ö n ü ş t ü r ü y o r ? Bu olabilir mi? 6- T a r i h t e

buna

7- T e k t a n r ı dini:

ö r n e k t o p l u m l a r var mı? İ b r a h i m dininin t e k yazılı k a y n a ğ ı T e v r a t ' ı n T e k v i n

b ö l ü m ü d ü r . A m a o da İ b r a h i m ' d e n mıştır. Y ü z l e r c e yıl

çok uzun

sığdığına

kuşak

göre 40

ulaşmıştır? Tevrat'a

1000 yıl

kadar s o n r a

k u ş a k l a r silsilesidir.

boyunca

olay

k a l e m e alın-

Bir y ü z y ı l a 4

değiştirilmeden

nasıl

Kuşak yazıya

kadar i n a n a b i l i r i z ?

8- Kur'an ve İ s l a m Mitolojileri de T e v r a t kadar ö n e m l i bir kaynaktır. A m a onlar da T e v r a t y a z ı l ı m ı n d a n maya erer.

başlanmıştır.

Tevrat yazılımı

en az

1600 yıl

İsa'dan

sonra

önce 4 0 0

k a l e m e alın-

yıllarında

sona

Kur'an 1000 yıl s o n r a kitaplaşır. Mitolojiler ise, d a h a s o n r a İ s l a m

m e d e n i y e t i geliştikçe kitaplaşabilir. lebilir? A r a d a k i ayrıntılara

farklılıklar nasıl

kaynaklara

ne d e r e c e g ü v e n i -

y o r u m l a l a n a b i l i r gibi

birçok g e n e l

inen s o r u l a r akla gelir.

Tarihin gidiş k a n u n l a r ı elde b u l u n m a d ı k ç a bu a y r ı n t ı l a r d a ş a ş a l a y ı p yanlış y o r u m l a r a

düşmemek

elde

değil.

Sayısız Tevrat araştırmacısı

bu y o l d a sapıtıp d e h ş e t e n g i z fikirler ürettiklerini sanıp yitmişlerdir. <*' la Sainte Bible: Kitab-ı Mukaddes, İ. Öncesi 4. yüzyılda yazılımı bitmiş, İ. Sonrası I. yüzyılda tek metin haline getirilmiştir. Fakat Ancien Testament (Eski Ahit)teki ilk metinler veya Allah'ı "Yehova: Ezeli Tanrı" diye andığı için, Yahvist Metin olarak bilinen "Pentateuch: İlk beş bölüm, İ.Ö. 10. veya 9. yüzyılda yazılı hale getirilmiştir. Sonradan Allah'a Elohim dendiği için "Elohist Metin" olarak adlandırılan bölüm de buna eklendi. Tesniye: İ.Ö. 9. veya 8. yüzyılda; Din adamları Metni: İ.Ö. 6. yüzyıl arasında: Babil sürgünü günlerinde ve sonrasında yazılmıştır. İ.Ö. 283-246 yıllarında, Ptolemee ikinci Philadophe, eski Ahit: 72 İbrani bilgininin eliyle Grek'çeye çevirtti: Din adamlarının Metni: Versions des Septante ilk tercümesi budur. Avrupa'ya buradan yayılmıştır. En aslına uygun metin olarak görülür. Bundan sonra o eski gelenek saygısı derebeyleşme Avrupa'da azıttıkça İ.S. 383 yıllarında bile Hristiyan kilisesinde eski titizliğini yitirir: İ.S. 383'te Saint Jerome, düzeltmeden geçirir, Tevrat: Vulgate [günlük konuşma] biçimine sokulur. Ama bu aslına uygun bulunmaz bir çeviridir." Apokrif" [Eski Ahit'in doğruluğu kabul etmeyen kısımları]: Örtülü, damgası yer. 116

Barbar yalan

söylemeyi

bilmez.

Hele orta

barbarlık a ş a m a s ı n d a n

ö n c e k i a ş a ğ ı b a r b a r l ı k a ş a m a s ı g e l e n e k l e r i n i a ş a m a y a n g ö ç e b e barbar hiç b i l e m e z . Y u k a r ı de tutar. tur.

Denenmiş,

vardır - .

kent barbarı

Bugünkü anlamıyla bütün

K u ş a k l a r boyu

bile " k a n u n iffeti"ni h e r ş e y i n üzerin-

kent b a r b a r l a r ı

hücreleriyle bilinen

içinde yazılı

benimsenmiş

k a n u n yok-

gelenekcil

anayasa

g e l e n e k l e r u n u t u l m a m a k için,

daha

ö n e m l i s i en k ü ç ü k b o z u l m a y a u ğ r a t ı l m a m a k için vezinli, kafiyeli şiirler h a l i n d e kolayca e z b e r l e n i v e r i r d i . T o t e m c i l g e l e n e k l e r l e Şiirin

ritmi

bile b o z u l m a d a n gelişi

bu y ü z d e n d i .

m a ğ a r a l a r a çizdikleri T o t e m resimleri h a t ı r l a n s ı n : şaşırtan

realizmleri;

o n l a r için özel

giderek

kutsallaşması

mekanizması

kutsallaşmıştı.

Eski s a p i e n s insanın Bugünkü ressamları

ressamlar yetişmesi yüzündendir.

d e d u r u m d e ğ i ş m e m i ş , t e r s i n e kutsallık d a h a d a

hep t o t e m i n

Yukarı

barbar

için

insanüstüleşmiştir.

K u r ' a n ı n t e c v i t l e o k u n m a s ı n d a en ufak e k s i ğ i n b u g ü n bile suç oluşu bu t a r i h s e l gidiş k a n u n u y ü z ü n d e n d i r .

Kur'an metinleri bu y ü z d e n

m o d e r n s e r b e s t n a z ı m şiirlerini g ö l g e d e b ı r a k a n bir şarkı ş i i r s e l l i ğ i n d e oluşmuştur.

Kur'an bu y ü z d e n

hâlâ eski t o t e m r e s s a m l a r ı n ı n yetişti-

rilmesi gibi özel - s e s i - ruhu güzel hafızlara okutulur. İ s t a n b u l ' u n eski cami hafızları hele kafirlere nispet S u l t a n a h m e t camii hafızları bu y ü z den en kafir, en ateist insanın bile içine i ş l e y e b i l e c e k g ü z e l l i k t e , a s l ı n a u y g u n o k u y a n s e ç i l m i ş h a f ı z l a r d a n s ü z ü l ü p seçilegelir. "Kanun" sözcüğünün "nomoys:

latince a s l ı n d a

"Carmina":

Mısra

Grekçe'de

şarkı k e l i m e l e r i n d e n gelişi bu y ü z d e n d i r .

İşlerini y a l a n d o l a n l a y ü r ü t e n m o d e r n insanın bilim a d a m ı d a olsa, bu

gidişe aklının

sinden mış la

değil,

ermeyişi

s a d e c e T a r i h i n gidiş

barbar i f f e t i n d e n

bulunuşundan

ileri

gelir.

geri

Boyuna

k o n u ş m a s ı da bu y ü z d e n d i r :

korkaksa o

dönülmez

kanunlarını

agnostik (bilmemci)

B u r j u v a bilgini

uzaklaşkuşkular-

ne kadar satılıksa ve

kadar inançsız ve u y d u r u k bir kişilik olur.

(barbarı) anlaması ondan

bilmeme-

bir u ç u r u m l a

Komün

insanını

beklenemez.

Bu y ü z d e n T e v r a t ' ı da Kur'an'ı da kendisi gibi " u y d u r m a " sayar. Bu

kutsallaşma

p r o s e s i n i n t e r s t e n a l e r j i k bir y a n s ı m a s ı d ı r a s l ı n d a .

K u t s a l l a ş m a , m o d e r n b u r j u v a a y d ı n ı n d a b a ş k a maddi ç ı k a r l a r a kaydığı için, eski

kutsal g e l e n e k l e r i n sırrını içinde d u y m a y ı ş ı d ı r dile g e l e n .

Bazılarımız da t a m tersine dünyada lur.

uçar gider.

Çünkü

kutsallaştırmayı

maddi

manevi

fazlaca

abartır.

çıkarlarını

Mistik

orada

bu-

K u t s a l l a ş m a prosesi bu tür kişilerde y a ş a d ı ğ ı olaylar ç e r ç e v e s i n d e

böyle

işlemiştir.

Kimilerimizin

Marksizmi

kutsallaştırması,

p r o s e n i n y ö n d e ğ i ş t i r m e s i y l e olur. mış a m a y ü c e l t i m i n i Demek örülürken

barbarın

d o k u n u l m a z kılışı

Sözümona tektanrı

ideolojiyi t a p ı n ç l a ş t ı r m a y a yalan

bilmezliği

kutsallaştırma gidişiyle yalan

kutsallığını aş-

kaydırmıştır...

kollektif e m e ğ i y l e

beyninde

bilmezliği g a r a n t i altına alın-

mıştır. T o p l u m g e l e n e ğ i n e e n de

rahatsız edişi

k ü ç ü k i h a n e t i n barbarı ö l ü m c ü l d e r e c e -

bundandır. V i c d a n

altşuur

ile

rımızın

bile bir gün y e n i l d i k l e r i

derinden

bağlılıktan

gelir.

d e d i ğ i m i z de

vicdansız:

Toplum

şeyin vicdanları

kollektif e m e ğ e

kuralı

oluşu,

tanımazla-

prosenin çok

işleyişiyle olur.

B u y ü z d e n T e v r a t ' a Kur'an'a v e M i t o l o j i l e r e k e n d i m i z d e n d a h a fazla inanabiliriz. A n c a k kimi y a k a l a d ı ğ ı m ı z çelişkileri t o p l u m b i ç i m l e r i n i n başkalaşımlarıyla

açıklamaya

çalışmalıyız...

Açıklayamadığımız yerde

u y u d u r m a d ı r d e y i p bir k e n a r a a t ı ş ı m ı z , kendi z a a f l a r ı m ı z d a n b a ş k a bir şey değildir.

B u n d a n e m i n olabiliriz.

T e v r a t ve dır.

Ama

Kur'an

bir de

mitolojiler,

koskoca

elimizdeki

insanlık tarihi

biricik yazılı

incelemesinden

kaynaklar

çıkardığımız

gidiş k a n u n l a r ı var. T e v r a t , Kur'an ve Mitoloji o l a y l a r ı n ı , tarihi o l a y l a r a vurarak da

hipotezlerimizi

Örneğin sonra

Tevrat,

kaleme alınırken

çimleri

yine

geçirmiştir. bilir.

katli,

kadarıyla

sürekli

1500

yıl

toplum

bi-

başkalaşımlar

kadar aslına s a d ı k k a l e m e a l ı n m a m ı ş ola-

baskılarla

önemli

kısmen

erozyona

bir k a y n a k o l m a k t a n

u ğ r a m ı ş olabilir.

çıkarmaz,

Ama

sadece daha

dik-

k u t s a l l a ş m a p r o s e s i n i n t e r s t e n - y ü z d e n g a z a b ı n a u ğ r a m a d a n ele

almamızı

gerektirir.

Mitolojiler de yını

anladığımız

Kur'an

geleneklerinden

ç o k sular g e ç m i ş ,

60 k u ş a k s o n r a o eski d e s t a n s ı anlatımlar, çeviriler ve

toplumsal

bu T e v r a t ' ı

Tektanrıcı

elbette aradan

Tevrat'tan Elbette

1500 yıl:

benzeri

sağlamlaştırabiliriz.

İbrahim'in

İslami

başka

öyle:

Araplar

anlatırlar.

zaruretiyle

Kimi

başka,

toplumlarda

Yahudiler

Her t o p l u m t u f a n ı

karşı

karşıya

bulunduğu

farklılaşmıştır.

başka, Türkler kendi

sosyal

Tufan

başka,

akışına

ola-

Grekler

uydurmak

benzer olaylar yaşamıştır veya

yaşayacaktır - . D e m e k asıl ğildir;

mesele

tümüyle

bir iki

kaynağın

insanlık tarihidir.

Her

m ü r a c a a t edilebilir o l u ş u

kaynak o

gidiş

içinde

mutlaka

d e ğ e r i n i bulur. O gidiş k a n u n l a r ı e l i m i z d e y o k s a , en aslına s a d ı k kaynak Kur'an

bile d e ğ e r l e n d i r i l e m e z kalır...

Bir hipotez: T u f a n e f s a n e s i S ü m e r ' d e n k a y n a k l a n ı r a m a her t o p l u m b u n u k e n d i n e göre alıp ( r e z o n a n s a gelip) t o p l u m u n a uygulamıştır - . V e bu

uygulayışlar çoğu

kez b a r b a r :

barbarlar da yalan dolan ları

halde T u f a n ' ı y a ş a m ı ş gibi "Yayık

boynuzlu rem

(Tufan) gök

oldu...

Ülgen,

Altın

Kardeşi

Erlik,

olacağını

teke)

bildi

7 aziz kardeş, fincan bu

içine çiçeğin

yazısız a ş a m a d a olmuştur. " D e m e k

biliyorlar" Örnek: ilkin

Temrü

7 gün

dünyayı

cins kök

Türkler Tufan yaşamadık-

geleneklerine geçirmişlerdir.

hayvandan

çiçek

koydu.

bir parçasını

çalıp

müüstü dolaştı.

kök

birer cins (İnsan gene

teker:

Bağırdı. aldılar.

dep-

Tufan

yaratmaya bir insan

(demir

7 gün

bitti

girişti)

yarattı."

Evet A l t a y T ü r k l e r i n i n , S ü m e r ' e ö z g ü Tufan'ı y a ş a m a s ı o l a n a k s ı z d ı r . A m a bu onların yalan söylediğini göstermez. niyetler tarihi

içinde

( T ü r k l e r S e m i t l e r gibi

y a ş a r s a , ç o c u k beyni gibi Ve kendi t o p l u m u n a

olayı

hız

hafızasına

değiş tokuşuyla)

her g ö r d ü ğ ü , d u y d u ğ u n u s ü n g e r gibi emer.

uyarlar.

Bu o n u n d ü n y a tarihini

dedişi ve y o r u m l a y ı ş ı d ı r . S o n r a bunları g e ç i ş i n d e ona

Komün toplumu, medegöçebe

kazandıracaktır.

kaydederken

hafızasına

kay-

bir bir k u l l a n a c a k , m e d e n i y e t e

7-8 yaşındaki

kendisine

ç o c u k her g ö r d ü ğ ü

mal e d e r e k kaydeder.

Çünkü

ç o c u ğ u n y a ş a m a y a karşı d u y d u ğ u açlık v e y a p o t a n s i y e l g e l e c e ğ i , o n u yeni d u y d u ğ u ilginç o l a y l a r a lama y a ş a y a r a k , etkilendiği Bunu

olayları

a c a b a diye

sezerler.

toplumu da

göre olur. rihsel

başından

aileler,

Fakat

uygun

gelen,

İ n a n ı l m a z bir patduyduğu,

şaşkına

konuyu

malı

dönerler:

Ç o c u ğ u m u z bir y a l a n c ı

aydınlatamazlar. Tıpkı

mekanizmasıyla

haline getirir.

Türkler'in Tufan

olayları,

s ü n g e r gibi

Elbette y i n e bu

benimseyişleri

geçiş

kendi

aşamasına

emerek,

komün geleceği

benimse-

bulunduğu aşamaya b e n z e r bir taanlamın-

olmasını arzu ettiğimiz

b a ş ı m ı z d a n g e ç m i ş gibi.

yaklaştıkça,

gibi

potansiyel

hazırlandıkları

Bu bir çeşit rüya gibidir;

olaylar r ü y a m ı z a girerler,

olamayacağını

bunun

de o n l a r ı n

m e d e n i y e t e geçiş a ş a m a s ı n a

da y o r u m l a n m a l ı d ı r .

gördüğü,

g e ç m i ş ç e s i n e b e n i m s e r v e anlatır.

medeniyetlerden etkilendiği

devrim;

medeniyete

manyetikleştirir.

kaygılanırlar. A m a ç o c u k l a r ı n ı n y a l a n c ı

kutsallaştırma

y e r e k kendi

karşı

hayallerine

kendi

anlayamayan

mı

veya

kendi

Tufan

B a r b a r l a r da

benzeri

olayları

t o p l u m l a r ı n a mal e t m e y e , o n l a r ı n rüyalarını g ö r m e y e v e hayal e t m e y e başlarlar.

H e m e n her b a r b a r şefin, O s m a n G a z i ' n i n g ö ğ s ü n d e ulu

ağaç fışkırarak y e r y ü z ü n e yayıldığını T e v r a t , İncil, kilenişlerle

Kur'an

doludur.

rüyasında

görmesi

bir

bundandır.

prosesi S ü m e r m e d e n i y e t g e l e n e k l e r i n d e n et-

Bunları

a y ı r d e t m e k için,

insanlık tarihi

tümüyle

g ö z ö n ü n d e b u l u n d u r u l m a l ı v e t a r i h i n gidiş k a n u n l a r ı y l a t a s n i f e d i l m i ş : Tarih'e 2HZ.

uygulanmış

bulunmalıdır - .

MORGAN'IN TARİHÖNCESİ İBRAHİM

Eğer t e k t a n r ı

(KOMÜN)

BİLİMİ VE

GÖÇEBELERİ:

dini

m e d e n i y e t içinde d o ğ m u ş b u l u n s a y d ı , tıpkı

İs-

lam m e d e n i y e t i n d e o l d u ğ u gibi ( a k r a b a l ı k - k o m ü n ilişkilerine e n b ü y ü k ö n e m i v e r i r s e v e r s i n , o n l a r ı n t o p l u m c u , eşitcil g e l e n e k l e r i n i

Kur'an'a

dek s o k m u ş b u l u n u r s a b u l u n s u n ) en başta o kan bağlarını kılıçla kesip bir k e n a r a a t m a k z o r u n d a

kalmıştır.

M e d e n i y e t ' e geçiş k o m ü n c ü l bağ-

ların p a r ç a l a n a r a k sınıflı t o p l u m a ç ö z ü l ü ş ü prosesidir. T e k t a n r ı l ı din de b u n u n ideolojisi olur. Ve antik tarih lafla değil kılıçla ilerler. Bu

yüzden

Tektanrılı,

öncelikle

medeniyet

diniyse,

b a r b a r gele-

n e k l e r i n d e n , s o s y a l y a p ı s ı n d a n ü s t ü n bir e k o n o m i k - s o s y a l ve kültürel

sistem

özelliği

gösterir.

barbar a ş a m a l a r l a

rezonans

göstermesi

çok k a r m a ş ı k ve kendini ele v e r e n bir gidiş ile olur. Türkler'in

İ s l a m i y e t e girişi,

açıdan;

İbrahim'i

ve t e k t a n r ı c ı l ı ğ ı

a n l a m a m ı z için iyi bir örnektir. T ü r k l e r din k o n u s u n d a S e m i t l e r e pek benzediler. S e m i t l e r ' d e n İbrahim a d ı n a bağlı göçebeler, Y a k ı n d o ğ u ' d a iki b ü y ü k Irak, Mısır m e d e n i yetleri a r a s ı n d a :

İ p e k yolu

üzerinde mekik dokudular;

değiş-tokuş ve

ilişkiler yaşadılar. T ü r k l e r de g ö ç e b e y d i l e r . Ve bu orjinal m e d e n i y e t l e r den etkilendiler.

Bu etkileniş S ü m e r l e r ' e ve Çin'in T S İ N dinine d e k uza-

nır. O r a l a r a g i r m e d e n , T ü r k l e r i n t e k t a n r ı l ı m ü s l ü m a n oluşları s ı r a s ı n d a kan

bağları

ç ö z ü l ü ş ü n e d i k k a t ç e k e c e ğ i z ve

biçimi a ş a m a s ı İslam

bakımından

medeniyeti

doğarken,

herkes kankardeşiydi. atalar kılıç kılıca diler.

geldiler.

diğer y a n d a n

Arabistan'da

Genç

etkilenişlerde toplum

kılıçla

belirteceğiz.

birkaç Y a h u d i

için

ataları

dize getir-

kan b a ğ l a r ı n a s a r ı l ı r k e n

kesip a t a r a k g e l i ş m e k z o r u n d a

Bu aslında komünün parçalanarak medeniyete:

çözülüşüydü.

dışında

Bedir G a z v e s i n d e o ğ u l l a r l a

m ü s l ü m a n l a r yaşlı

kendi g e l i ş i m i

kan bağlarını

zorluğunu

Laf para e t m e y i n c e ,

İ s l a m c ı l ı k bir y a n d a

yordu.

rezonansların

Kur'an, o ç ö z ü l ü ş ü n

kalı-

Sınıflı t o p l u m a

k u t s a l l a ş m ı ş h ü k ü m l e r i ve ö y k ü s ü -

dür: T a r i h s e l d e v r i m böyle işler. T e k t a n r ı l ı İ s l a m ı n T ü r k k o m ü n t o p l u m u n a etkisi d e b a ş k a t ü r l ü işlemedi. Tektanrı

dini

İslamlık, T ü r k l e r d e

kan t e ş k i l a t l a r ı n ı

kercil d e m o k r a s i y l e s e ç i l m i ş liderler y e r i n e , hükümdarlığı,

sultanlığı olan

ilk T ü r k l e r

müslümandır.

Ama

ismini

anılır.

bile

henüz

İsimleri

kankardeşidir.

müslüman

Sonrakiler babadan

rasisine g ö r e seçilirler.

as-

geçirdi.

Müslüman diye

erite erite,

b a b a d a n o ğ u l a g e ç e n irsi

oğula

"Çanak han"

yapmamıştır:

iktidarı

almazlar,

m ü s l ü m a n adıdır a m a

"Kara Kan

ilk

Han"

demok-

babadan oğula

mirasla değil kılıcı h a k k ı n a s e ç i m y o l u y l a kabile başına gelir. B u h a n e d a n s ı z l ı k S e l ç u k l u l a r ' a dek sürer. S e l ç u k m ü s l ü m a n o l u n c a "Kafir T ü r k l e r i n Buna seçim

ü l k e l e r i n e g a z a l a r yaptı", yani

karşın

Selçukoğullarında

yolu

kolay

Bağdat'taki

İslam

medeniyeti

tan

aşılamadı.

bile:

kankardeşler savaştı.

"Bîyat:

Selçuklular

sembolü

benzeri 1085

halifeden

" i t i b a " yani

yılından

sonra

m e n ş u r a l a r a k sul-

kesildiler. Tarihöncesi

ler:

biliminin

T e k t a n r ı dini

(Morgan'ın) ortaya

m e d e n i y e t d i n i y s e yani

koyduğu

parsa K o m ü n ' ü p a r ç a l a m a k z o r u n d a d ı r . A m a b u Ve

mutlaka

kileri

kendince yazıya,

eğer g ü ç l ü y s e ,

kitabeye

Selçuklularda

geçer.

olduğu

realite böyle iş-

K o m ü n ' e d ı ş a r ı d a n etki ya-

gibi

kolay kolay g e l i ş m e z . Çünkü

medeniyet

bir t a r i h s e l

s o n u ç l a n ı r ki bu y e n i bir m e d e n i y e t t i r , d e s t a n s ı z , y a z ı s ı z k a l m a z . yazısızsa Tarihsel (Komün'ü) 120

Devrimsiz'dir.

çözememiş

demektir.

M e d e n i y e t etkileri

et-

devrimle Eğer

henüz kanbağlarını

M e d e n i y e t ile K o m ü n ' ü n

r e z o n a n s ı zor işler:

cesi ( K o m ü n ) biliminin b a ş k a bir realitesi Komün

hangi

aşamadaysa

Burada yine Tarihön-

ile karşılaşırız:

m e d e n i y e t etkilerini

alır. V e y a r e z o n a n s : T o p l u m c u l u y u ş m a karşılıklıdır. ları

gibi,

geleneklerini

kolay t e r k e d e m e z .

ile kutsallaştırmıştır. Yeni ni

kesip yeni

kutsallık p r o s e s i n d e e p e y yol

medeniyet ve

kutsallaşma

onların düşünce ve yaşamlarını Türkler ken,

Çin

anahanlık

sistemini

medeniyetinin

Babahanlıkta:

s o s y a l i s t bir d ü z e n d i ,

diniyle

ile T S İ N

rezonansa ak-kara:

dini

gelebildiler.

katederken

idi. T ü r k l e r ç o b a n :

kutsallaştırmış-

iyice

Çünkü

Sürü

güçlendikçe

Aşağı

A m a Türklerin

göçebe

iki

ekonomi" T S İ N " di-

Barbarlık:

b a b a h a n l ı k ve sınıflı t o p l u m a

Kadıncıl

karmış T S İ N babahan

dini

kentleşmeye-medeniyete yöneldikçe

aralarındaki

farklar silinmeye

başladı.

erkek-kadın çelişkileriyle kutsallaşma gökselleşti.

T ü r k - İ s l a m ilişkilerinde d e y i n e aynı buluruz.

biçiminde

etkilenmediler.

Şamanizm:

Türkler Ve

kolaylık

b i n l e r c e yıllık i l e r l e m e

dininden

hiçbir r e z o n a n s o l a m a d ı .

İLHANLIK

eski t o t e m i Göçebe de

barbarlıkta

n i n d e n etkilendiler. A n a h a n l ı k : ilkel

onları t o t e m i z m

alınmıştır.

Şamanizm

"TSİN"

Orta

göre

etkiler.

a ş a m a a r a s ı n d a k i fark u ç u r u m c u l sinde,

Çünkü

bir k u t s a l l ı ğ a g e ç e r k e n k i yani

bir t o t e m e d i n i r k e n k i (en ilkel z a m a n l a r ı n d a k i )

görülmez çünkü olsalar,

aşamaya

K o m ü n kan bağ-

Türkler göçebelikten

lamlıkla K e n t ' t e n

realitenin başka yansımalarını

medeniyete yönelmişlerdi.

m e d e n i y e t e orijinal geçiş y a p ı y o r l a r d ı .

ve Bizans M e d e n i y e t i n i o r t a d a n

A r a p l a r İsPratikte Fars

k a l d ı r m a : T i c a r e t ve G a n i m e t ile me-

d e n i y e t e g e ç m e sezileri iki t o p l u m u r e z o n a n s a getirdi. V e T ü r k l e r Tektanrıcı

olmayı

kendi

aşamalarına

uygun

buldular.

en saf, t e m i z bir g ö ç e b e S e m i t g e l e n e ğ i n i n aslında.

ten

gibi A r a b i s t a n ' ı n t a z e

Medeniyete geçişe:

sına

İslamlık da

Nasıl g ö ç e b e İ b r a h i m ' i n T e k t a n r ı c ı t u t u m u , A r a b i s t a n Kent v e

Göçebe toplumunun yapısına onun

Çünkü

m e d e n i l e ş t i r i l m i ş biçimiydi

uygun

bir T e k t a n r ı

dini

medenileştirilmiş İslamlığı

olmuşsa; da

tıpkı

Göçebelik-

Rönesansa hazırlanan Türkler'in toplum yapı-

uygun düşmüştür.

Morgan'ın

K o m ü n v e y a T a r i h ö n c e s i bilimi iyice k a v r a n ı p T a r i h e uy-

gulanamadıkça dinlerinin

İbrahim

gelişimi:

adına

Tevrat'da,

bağlı İncil'de,

Semit

göçebelerinin

Kur'an'da,

Tektanrıcı

gelenekleri

de an-

l a ş ı l a m a z kalır". Şimdi içinde

İbrahim'in yaşadığı

İbrahim önce Abram'dır. Medeniyetleri

arasında

şaklar boyunca larca

toplum

biçimine,

yaşadığı

tarihi

prose

bakalım.

anlatır:

Irak m e d e n i y e t i

ile

Hitit,

g ö ç e b e l i k ve t i c a r e t yapar.

geliştiğini

kuşkuya

Finike ve

Mısır

Tevrat bunun

yer b ı r a k m a y a c a k a ç ı k l ı k t a

ku-

defa-

Terah

Saray'ı

oğlu Abram

(Abram'ın

üzere

Keldanilerin

orada

oturdular.

Terah'ın

Abram

karısı

günleri

oldukları

ları

Haran'ın

beraber

şehrinden

Saray'ı

kazanmış aldı

karısını)

235

yıl

bütün

mallarını

diyarına

oldukları ve

gitmek

öldü.

Lut'u

çıktılar;

gelini...

geldiler

Haran'da

oğlu

edinmiş

üzere

diyarına

Haran'a

Terah

(Haran'in)

gitmek

Lut'u

Kenan

çıktı;

oldu;

kardeşinin

torunu

onlarla

Kenan

oğlu,

aldı;

ve "Ve

Haran'da

bütün

Kenan

candiyarına

geldiler. "Ve Abram Ve

gitgide

memlekette

Mısıra

Cenup'a

kıtlık

[Batıya]

oldu;

doğru

Abram

göç

orada

ediyordu. misafir

olmak

"Ve Abram, kendisine doğru)

Lut

ait

olan

yola

beraberinde

her

şey,

çıktılar;

olduğu

Mısır'dan

halde,

Cenub'a

kendisi

(tekrar

geldikleri

Nuh'u

uzak ata

lerine

uygun

bellemişler veya

efsane

"Ve

Abram

sürülerde,

gümüşte

konağa

göçerek

Cenub'tan

başlangıçta sunağın

çadırının yerine

"Abram'la onların

malları

"Ve Abram banlarımız "Ve etti

çoktu Lut'a

G ö ç e b e a ş a m a l a r ı n e ç e d i r ? Hangi

bütün

birbirinden

Erden

onları

uğruna

ile

yapmış

olduğu

sığırları

çadırçünkü

oturamıyorlardı. benimle

senin

aranda

Havzasını

kendisine

seçti.

Bap

dillerinden

13)

Şark'a

/Kitabı

tercüme

doğru

Mukad-

Louis

Segond:

Paris] verilmiş.

koyun

etrafları

yapıyorlar.

Çadırda

yaşıyorlar ve

sürekli

sığır, e şek sürüleri, çobanları, yanaş-

var ve fakir değiller.

Ticaret yapıyorlar ve Bu göçlerini ticaret

Bilerek karar veriyorlar Kenan'a

deniyetler arası ticaret ve sürü Kendilerine özgü benzerler.

ço-

olmasın,

gelmeye.

Çünkü Orta Ticaret Y o l u ' n u n en işlek dört yol ağzıdır ulaştıkları yer.

çok

ko-

arasında

taşıyamıyordu;

ticaretleri basit d e ğ i ş - t o k u ş ilkelliğini çoktan aşmış. sürü

zengindi.

orada

koyunları yer

ederim,

ayrıntılarıyla

savaşıçı

ayrıldılar. "(Tekvin,

1962,

Herbirinin

çok

Beyt-el

evvelce

için

birlikte Rica

Yunan-İbrani-Keldani

Gayet açık ve

altında

Beyt-el'e,

Lut'un

çekişme

Bible,

ve kadar,

oturmak

dedi:

1958,

yere

giden

birlikte

Lut

göçüyorlar.

Samoğulları,

b a ğ l a n m a k kendi-

gitti.

arasında

Sainte

maları

olduğu

kadar

beraber

vardı.

des"

köküne

işler?

naktan

göç

ve yere

düşmüş.

Bu S a m o ğ u l l a r ı ' n ı n Orta Barbar: proseyi

karısı

ve... "

N u h ' u n oğlu S a m ' ı n s o y u n d a n g e l d i k l e r i n e inanılıyor.

ları

üzere

gitti.

(çobancılık)

bir gidişleri

olsa

Me-

k ö p r ü s ü n ü oluşturmuşlar. Orta A s y a

Göçebe Türkler'e

T ü r k l e r A n a h a n l ı k (Aşağı

barbarlık) geleneklerini taşıyan ama

deniyete yönelmiş göçebelerdir. beler d e aynısı:

Anahan

henüz aşamamışlar; gelenekleri

İbrahim

geleneklerini

(Abram)

adına

bağlı

(yakarak çocuk kurban

İbrahim'in "mucize"si:

etme)

T o p l u m u n a aşağı

bıraktırabilmesi ve Medeniyete yönelebilmesi

megöçe-

barbar

oluyor.

S ı r a y l a kısa işleyelim: 1- Ö n c e l i k l e "Ve

Terah

hepsi 70

k a n k a r d e ş akrabadırlar.

yıl yaşadı

ve Abram'ın

Nahor'un

Haran'ın

babası

oldu. "ve

Haran

"Abram'ın Milka'nın

babası

"Abram kardeş

babası adı

Nahor

2- Aile

cinsel

Nahor'un

babası

Harran

olan

kardeş

karısının

Haran'ın

Karıları

adı

kızı

ise

Milka

idi;

idi.

Haran'ın

kızları

yani

evleniyorlar.

biçimleri

kızlarıyla

oldu.

Sara

İska'nın

çocuklarıyla

görülebilecek

zamanla

yasaksız

gelişiyor.

toplum

Önceleri

özellikleri

Aşağı

bile

barbarlıkta

gösteriyorlar:

Lut

yatabiliyor:

"Ve mak

Lut'un karısının

gece

için)

girip

"Lut'un Bunlar,

iki

babalarına babası kızı

Moaablıların

böylece

büyük

babalarından

Ammonoğullarının

(Bab

olaydan

içirdiler

kız

19.

bin yıl

gebe ataları

kaldılar,

sonra yazıldığı

luk b a h a n e s i n e b a ğ l a m a k z o r u n d a Firavun'a

pek akıl e r d i r e m e d i k l e r i

anahan

Tekvin).

b a b a h a n g e l e n e k l i T e v r a t y a z ı c ı l a r ı , olayı karısını

doğurdu.

oldular. "Ki

için t e k eşli

iyice y e r l e ş i n c e cinsel y a s a k l a r l a g e l i ş e n aile biçimleri

İbrahim'in

(zürriyeti yaşat-

yattı.

geleneğini sürdürdüler. T e v r a t bu

şarap

ile

babahanlık

bilinmediği

için

Lut'a ş a r a p i ç i r m e k , s a r h o ş -

kalıyorlar.

" k ı z k a r d e ş i m d i r " diye v e r m e s i n e

için T e v r a t y a z ı d a n ;

içinde b u l u n d u k l a r ı , cin-

sel y a s a k a ş a m a l a r ı n d a n y a n i d a h a g e l i ş k i n t e k karılı a i l e y e d o ğ r u y ö neldiklerinden ötürü İbrahim'in

karısını " k a r d e ş i m " diye Krallara v e r i -

şini " ö l d ü r ü l m e " k o r k u s u n a bağlıyorlar. O y s a İ b r a h i m ' i n G e r a r Kralı'na verdiği

yanıt onların

aşağı

barbar g e l e n e k l e r i n i

yaşadıklarını,

henüz

ilkel o r t a k aile biçimini a ş a m a d ı k l a r ı n ı anlatır: "Ve

(Gerar

Kralı)

Abimelek

İbrahim'e

dedi:

gördün

işi

yaptın? Ve ve

İbrahim

karım

kardeşimdir; benim

dedi:

yüzünden kendisi

karım

Çünkü beni

gerçekten

öldürecekler,

babamın

oldu. "(Tekvin,

kızıdır. Bap

burada dedim.

Fakat

Allah Ve

annemin

korkusu

gerçekten kızı

yoktur; de

kız-

değildir;

20)

D e m e k aynı ana r a h m i n d e n u z a k l a ş m a olsa da aile biçimi a ş ı l m a k üzeredir. İbrahim'in

oğlu

uzaklaşma geleneği

İshak zamanında sürer:

İbrahim'in

öğüdüyle anadan

"İçinde

oturmakta

almayacaksın. ve

oğlum

ettirir. rısı

İshak

olarak aldı.

(Tekvin

Nahor oğlunun

kadını

kızını

lu o l d u ğ u için geri

oğlu Bap

kızı

oğluma

akrabama şehrine

yemin

gitti.

Rebakaa'yı

İshak'a

ka-

24) kardeşi

oğluna

buluyor.

Harran'ın

gelin yapıyor.

kızı. Y i n e

kardeşi

Kenanlılar, a n a s o y -

Baba s o y u n a y ö n e l i y o r .

Bu y ü z d e n , h e m

a k r a b a l ı k h e m d e cinsel y a s a k b a k ı m ı n d a n a n a r a h m i n d e n sürer.

kadın

gideceksin

yanaşmasına

Nahor'un

Beutel'in

İbrahim'in kendi

alacaksın."

Mezopotamya'ya

Nahor'un

H a t ı r l a y a l ı m Sara,

kızlarından

memleketime

bir

"kalkıp

kardeşi

Kenanlıların

benim

için

Yanaşma

İbrahim'in

olduğun

Fakat

uzaklaşma

Besbellidir ki hep ilkin aynı a n a r a h m i n d e n g e l e n l e r i n birbiriyle

yatışı y a s a k l a n m ı ş t ı r . Bu bize ilk cinsel y a s a ğ ı n a n a y l a y a t m a m a k biçim i n d e geliştiğini de çağrıştırır. çocuklarıyla yattığı

Lut kızlarıyla y a t a r a m a a n a l a r ı n e r k e k

hiçbir kutsal

kitap ve b e l g e d e yer a l m a z .

Morgan

ve s o n r a s ı a n t r o p o l o j i k i n c e l e m e l e r d e de a n a y l a y a t m a a ğ ı z a bile alınmazken,

baba

ile y a t m a

s e y r e k de olsa

Demek İbrahim göçebeleri

henüz

uzun

denli

yıllar d e v a m

aşağı

etmiştir.

barbar gelenekli ve

aile biçimlidirler. Ç ü n k ü h e n ü z İ s a ' d a n ö n c e 2 0 0 0 ' l e r i yaşarlar. kızlarından olan ve Orta

Lut'un

M o a b v e A m m o n o ğ u l l a r ı y l a olan çelişkiler hep A ş a ğ ı

b a r b a r çelişkileridir.

Bu g e l e n e k S a m o ğ u l l a r ı n d a uzun yıllar sürer. İsrail ( Y a k u p ) o ğ u l l a rında bile batıp ç ı k a r a k görünür. A m m o n o ğ u l l a r ı a n a h a n yanlıdır, İsrail b a b a h a n yanlıdır - .

oğulları

3- Aşağı

barbar geleneği

(tanrılara

yakarak çocuk

kurban

etme

g e l e n e ğ i ) İ b r a h i m z a m a n ı n d a k a l d ı r ı l m a y a b a ş l a s a d a y e n i d e n etkinlik yollarını

bulur:

"Allah al

İbrahim'i

Moriya

üzerinde

yakılan

ona

dedi:

Ey İbrahim;

orada

sana

git

kurban

İbrahim oğlunu bolü o l a n

deneyip

diyarına

olarak

takdim

oğlun

İshak'ı

dağların

biri

et."

kurban etme yerine, göçebeliğe geçtiklerinin sem-

Koç'u k u r b a n eder. A n c a k K e n a n l ı l a r n e r e d e y s e a n a h a n ge-

leneklerinde kaynaşmışlardır.

Bu İ s r a i l o ğ u l l a r ı n d a n ve d a h a s o n r a bile

etkilerini g ö s t e r e r e k , aynı ilk ç o c u ğ u den

şimdi

söyleyeceğim

kurban etme geleneklerini yeni-

canlandırır.

Ammonoğulları

M o a b l ı l a r Lut'un

kızlarından

ların s o y u n d a n d ı r l a r v e a n a h a n etkisiyle:

Aşağı

olan

erkek çocuk-

barbar g e l e n e k l i d i r l e r .

İ b r a h i m bu ç e l i ş k i y l e aşağı b a r b a r l ı ğ ı n g e l e n e k l e r i n i aşar; Orta B a r b a r sürü

ekonomisine uygun

henüz o aşamayı Tevrat, nerse,

sosyal

hazmedemez.

H a k i m l e r Bap

30'da,

düzen

a r a y ı ş ı n a girer. A m a t o p l u m u

İ b r a h i m ö l ü n c e g e r i y e d ö n ü ş l e r olur:

İsrailoğlu Yetfah, A m m o n o ğ u l l a r ı n ı

ye-

k e n d i s i n i n , e v i n d e ilk k a r ş ı l a m a y a geleni y a k a r a k k u r b a n e d e -

c e ğ i n e söz verir. Yeni

k u ş a k l a r iyice y o l d a n çıkarlar:

Yine Tevrat, Yeramnya "Oğullarını Tafet'te da

yüksek

geçmedi.

oraya nilecek",

yerlerini Bundan

Tafet

Bap 7'de:

kızlarını

ateşte

yakmak

yaptılar;

dolayı,

Hinnan

işte

oğlu

ben

rab

diyor:

deresi

d e n i y o r ve A l l l a h ' ı n g a z a b ı

için

bunu değil,

Hınnamoğlu Günler

ancak

ben

olduğumu

sunduklarıyla

onları

bilsinler

murdar

kapalı

anahanlıktaki ratmıştır.

kaldı

artık

deresi

de-

dile getiriliyor. Yola g e l m e d i k l e r i n i

diye

ettim

her

ilk

bulun diyor:

doğanı

ateşten

(lanetledim)"(Hezekiel,

B a r b a r l ı k ne denli t i c a r e t ve s ü r ü y l e ne f a z l a c a

aklımdan

geliyor

boğazlanma

g ö r e n A l l a h bile öğüt v e r m e k t e n v a z g e ç i p belanızı "Rab

deresindeki

emretmedim,

uğraşırsa

geçirerek

Bap

uğraşsın

20)

kendi

mı, g e l e n e k l e r i n d e böyle kastlaşabilir.

kutsallaştırmalar oldukça

uzun

s ü r e r e k derin

içi-

Çünkü

izler ya-

Kolayca a ş ı l a m a z . İ b r a h i m g ö ç e b e l e r i d a h a hareketli ve me-

d e n i y e t e y ö n e l i k t i . T a r i h s e l g ö r e v l e r i aşağı b a r b a r l ı k g e l e n e k l e r i n i aşıp göçebelikten

medeniyete yönelişti.

toplumu

içinde

kutsallaştıracak

ulaştırdı.

Sonra

gelenler,

Mısır

t a r i h s e l d e v r i m e karıştılar;

zorlu

düşünce

aşama

medeniyetine

İbrahim

anılan

Sonra yeniden Kenan içlerine kapandılar.

g e l i ş t i r e m e y i n c e g e r i y e d ö n ü ş yaptılar.

Kenanlıların-Moablıların ve A m m o n o ğ u l l a r ı n ı n Göçebelerinde

kendi

sentezlerine

Hiksoslar adıyla

m e d e n i y e t gördüler.

ülkesine geri gelip o r a d a f e t i h l e r l e g ü ç l e n i p kendi İbrahim'in sentezlerini

İbrahim'i

davranış

etkisi

M e d e n i y e t ' e geçiş,

Bunda

oldu.

kanbağlarının

çözü-

lüşü y o k . İbrahim

zamandaki

deniyete geçişin derleyici; da

sadece

Samoğullarında

izine dahi

kan

rastlayamıyoruz.

kankardeşleri

geri

Çünkü

çözen

Tersine,

İbrahim

bir

me-

daima

baba soyuna, göçebeliğe daha sonra

m e d e n i y e t e d o ğ r u s ü r ü k l e y e r e k aşağı

t a r m a k istiyor.

bağlarını

barbar geleneklerinden

kur-

Mısır ve lrak m e d e n i y e t l e r i y l e y a p t ı ğ ı t i c a r e t t e ,

ilişkiler m e d e n i y e t l e r i

ürkütüyor.

Aşağı

r e z o n a n s b u l a m ı y o r v e t i c a r e t aksıyor.

barbarlık,

Göçebelik,

m e d e n i y e t ile

m e d e n i y e t i n ticaret

yollarındaki vurucu güçlüğüne uygun düşüyor. İşte

üçlü

k o e k s i z t a n s [bir a r a d a

saf b a r b a r z e k a s ı n d a en

o l u ş ] ve

Medeniyet'e yöneliş

ü l k ü c ü yeni fikirleri kutsallaştırıyor.

Üç konağı bir a r a d a y a ş a y a n İ b r a h i m ' i n t e k dileği t o p l u m u n u a ş a ğ ı barbarlıktan ğini

kurtararak göçebe toplumu

sağlayıp,

geçmek.

ticaret yollarında

olarak Samoğullarının

çoğalıp y o ğ u n l a ş m a k ve

birli-

medeniyete

B u üçlü t a r i h s e l g ö r e v i n d i n a m i z m i , İ b r a h i m ' i n s e n t e z l e r i n i n

kutsallık m e k a n i z m a s ı

oluyor.

A m a İbrahim zamanı, kötek aşağı

m e d e n i y e t e y ö n e l m i ş g ö ç e b e l e r i , a n c a k zor

barbar a ş a m a d a n

kurtarıp,

H i c a z ' d a v e Filistin dört yol a ğ ı z ı n d a cek ö l ç ü d e k a r a r g a h l a ş t ı r a b i l i y o r :

Güney Ticaret Yolu

ilerideki

üzerinde

k e n t l e r e t o h u m olabile-

Kanbağlarını çözmüyor.

İ b r a h i m dört b ü y ü k o l a y d a d a d e r l e y i c i d a v r a n ı y o r :

1- Lut ile ye,

kavga

etmiyor:

S ü r ü l e r e yer y e t m e y i n c e

Lut'u d o ğ u y a yöneltiyor.

ce onu a s k e r c i l s a v a ş l a

Lut,

kurtarıyor.

Lut'un s o r u n l a r ı y l a ilgileniyor. 2- C a r i y e : Yolu

Hicaz'da

Mekke'nin

hedefliyor.

(İslam'a

barbar g e l e n e k l e r i n e göre

olduğu

Geleneklerin

kurban

e d e c e k kadar hangi

muna benimsetiyor.

zincirlerini

kentlerindeki

Batı

arada

bir y o k l a y ı p

karargahlaşıp zürriyetinin

Hacer'den

olma

İsmail'i)

aşağı

etmekten v a z g e ç m e sentezini kırıyor ve e l i n d e k i

aşamada

sürüden

bulunduğunu

gös-

bir koçu

anlıyor v e t o p l u -

(Bap 22)

3- İshak o ğ l u n u n aşağı kalmış

yerde

Orada

göre

kurban

teriyor.

lanıp

S a d o m ve G a m o r a h

( T e k v i n , Bap 13-19)

k u r u l u ş u n a ön ayak oluyor.

gelişmesini

güne-

H a c e r ' d e n o l m a İsmail'i ve A n n e s i Hacer'i G ü n e y T i c a r e t

üzerindeki

Kabe'nin

kendini

k e n t ç i k l e r arası s a v a ş t a esir d ü ş ü n -

barbar a n a h a n

Samilerinden

(Astarte) g e l e n e k l e r i n e sap-

Kenanlılardan

kız almasını

A n a s o y l u Lut'un kızlarından alanlara y ö n e l m i y o r ; deşi Nahor'un o ğ l u n u n kızına:

engelliyor;

baba soylu erkek kar-

Rabeka'ya y ö n e l i p O'nu gelin yapıyor.

Bu üç olay ve benzeri olaylar da g ö s t e r i y o r ki İ b r a h i m g ö ç e b e l e r i nin

m e d e n i y e t e ç ö z ü l m e y e değil,

g e ç m e k için çoğalmaya

göçebelikten

medeniyet

ile

ü r k ü t ü c ü , avcı, t i c a r e t t e n kadar

uygunu "Ve

uyanık,

rezonansa

göçebelik uygun

a n l a m a z aşağı

medeniyete

olur ki de

Firavun

sizi

çocukluktan

Mısırlılar için

deyin

her çoban

( H i k s o s l a r adıyla (İsrail)

çağırır

şimdiye

davar adamlarıdır,

kup

göçebeliğe b i r l e ş m e ve düşer:

b a r b a r geridir,

rakip

değildir.

Hem

hem de orta

Medeniyet

için

göçebedir:

Siz rın,

barbar a ş a m a d a n

ihtiyaçları var:

1- Ç ü n k ü barbar

aşağı

m e d e n i y e t e y ö n e l m e k için

işiniz

kadar ki,

biz

Gkoşen

Mekruhtur. kendi

hem

vilayetinde

(Tekvin,

anılan t a r i h s e l

oğullarının

nedir der:

hem

Bap

devrime

babalarımız

kulla-

oturasınız;

çünkü

46)

katıldıkları

aralarındaki

a n l a ş ı l a n Ya-

söyleşmesi

bu:

Yusuf

b a b a s ı n ı ve k a r d e ş l e r i n i öğütler.) 2-

İbrahim'in

aynıdır:

g ö ç e b e l e ş m e k ve rihsel

Birleşmek,

devrim

çoğalmak ve a) "Ve

sonra

gelen

çoğalmak,

RAB

Abram'a

başka

dilekleri geride

hep

bırakıp

m e d e n i y e t e t k i s i n d e ta-

birşey değildir.

Bunun

için

dedi:

kabileleri sende

b) Rab

İbrahim'in

seni

zürriyetini

torunlarının

d e r l e n m e k gerekir:

bütün Ve

barbar a ş a m a y ı

medeniyete yönelmek.

rüyasına y a t m a k t a n

"Ve seni büyük millet edeceğim yüzünün

oğul

aşağı

oğlu

mübarek

çoğalatcağım,

ve senin

mübarek

İshak'a

kılacağım (Tekvin,

adını büyük edeceğim

olacaktır.

(Tekvin,

Bap

yer-

12)

dedi: ve

kulum

Bap

26)

İbrahim

yüzünden

senin

İbrahim'in

"Allah'ın olduğunuz sizi

için

sevdiği

ele

torunları

sizi sevmesi değildir;

atalarınıza

İbrahim'in

torunları

bütün

andı

Bap

torunları

Musa zamanında

amaçla

seçmesi,

ettiği

yakın

Ancak İbrahim'den

aynı

sizi

çünkü

çıkardı. "(Tesn iye, 3-

davrandılar:

bütün

kavimlerden

tutmak

istediği

Yakup

(İsrail)

daha

idiniz.

için

çok

Fakat

Rab

sizi

oğullarında

rab

kudretli ve

uzak

bile d u r u m fazla d e ğ i ş m e m i ş t i r .

bin yıl

kadar s o n r a

İ.Ö 9 0 0 ve 8 0 0 y ı l l a r ı n d a

İbrani yazısı gelişebiliyor. T e v r a t da b u n d a n s o n r a k a l e m e alınabiliyor. Bu t a r i h l e r d e İ s r a i l o ğ u l l a r ı n d a b a b a d a n o ğ u l a g e ç e n ilk K r a l l ı k - S u l t a n lık g ö r ü l ü y o r : İ.Ö. oluyor:

1002-962:

Kral

Davut.

Sonra

D a v u t ' u n oğlu S ü l e y m a n ,

Kral

İ.Ö 962-922.

İsrailoğulları

dönemde

Bundan önce İsrailoğullarında P e y g a m b e r l e r de g ö n ü l kabilelerini

saraylaşır-tapınaklaşır ve

rızasıyla

kentleşirler.

H e r ş e y Allah'ındır - .

Krallık yoktur.

seçilmişler veya

kabul

edilmişler,

yönetebilmişlerdir.

Tevrat şöyle bir g ö z d e n

geçirilirse dahi, İ b r a h i m z a m a n ı g ö ç e b e l e -

riyle, Davut S ü l e y m a n Krallığı z a m a n ı n d a k i olayların ç o b a n l ı k t a n kentleşmeye:

Fetihlerle, r ö n e s a n s l a r l a k e n t l e ş m e y e gidiş o l u ğ u anlaşılır - .

İ b r a h i m z a m a n ı n d a o t u r u k l u k , t a r ı m e k o n o m i s i yoktur. kan

Bu yüzden

b a ğ l a r ı n ı n ç ö z ü l ü ş ü değil, a n a h a n l ı k g e l e n e k l e r i n i n eriyişi ve çoçelişkiler vardır - .

banlıkla

Buraya kadar bu g e r i y e ç e k e n ç e l i ş k i l e r e d e ğ i n d i k .

D i y a l e k t i ğ i n sa-

d e c e b u y ü z ü y l e ilgilenirsek, İ b r a h i m g ö ç e b e l e r i n i n d o l a y ı s ı y l a kutsallaştırma:

T a n r ı s a l l ı k gidişlerini

anlayamayız.

İ b r a h i m ' i n v e a d ı n a bağlı g ö ç e b e l e r i n , aşağı ku gelenekleri

kesip a t m a d i n a m i z m l e r i , sürü

y e t l e r l e olan t i c a r e t l e r i n d e n biçimi,

İbrahim

büyük

delilidir:

1dişi

"Ve

eşekleri "Ve

konağa

onun ve

Abram göçerek

kaynaklanır.

göçebelerinin koyunları, develeri sürülerde, Cenuptan

yüzünü

sığırları,

huku-

medeni-

ileri e k o n o m i ve y a ş a m

medeniyete

eşekleri

Anacıl

döndüklerinin

köleleri,

cariyeleri

en ve

oldu. gümüşte

Beyt-

el'e

Sürü verimliliği ve zenginliği çiliğine v e a v c ı l ı ğ ı n a

barbar:

ekonomisi ve

neden

altında

dururken,

geri

zengindi.

(....)"(Tekvin, aşağı

d ö n ü l s ü n ? Tarih

Bap

konaktan

12-13)

barbarlığın daima

çömlek-

ileriye aka-

caktır. A m a Lut'un kızları v e o n l a r ı n z ü r r i y e t i n d e n o l a n Moablılar, A m monoğulları

dönmüştür.

B u a n a l a r ı n b a s k ı n çıkışıyla a n a h u k u k u v e e k o n o m i s i n i n

Rebeka'dan

olma

İshak'ın

b ü y ü k oğlu

Esav a v c ı l ı ğ a

üste gelişi v e y a hiç d e ğ i l s e g e l e n e k l e r i n i n üste gelişi olmalıdır. İbrahim göçebe ticaretinde ve

m e d e n i y e t e y ö n e l i ş t e kesin

Fakat

kararlıdır - .

Diyalektiğin sadece bu y ü z ü y l e konuşursak İbrahim göçerlerini

v e din a n l a y ı ş l a r ı n ı y i n e a n l a y a m a m ı ş v e a n l a t a m a m ı ş oluruz. İ b r a h i m ' i n ticareti t e f e c i - b e z i r g a n v u r g u n c u l u ğ u

değildir:

a-)"

ver

dine

al.

Allah'a, şeyi

Sodom Ve Abram

Rabbe,

almamaya

Ancak kal

kralı Abram'a

bir çarık bağı,

yediklerinden

benimle

payından Bap

eri,

askerleri,

devrim,

giden

larının

ana

kenYüce

ait olan

bir

demeyesin. Aner,

bunlar

Eş-

paylarını

14) savaşçıdır - .

silahları,

vardır.

oymakları

yapacak

stratejiyi

ricat içindedirler.

karakteri

sana

malı sahibi

ettim,

adamların,

Y a n ı n d a ya-

A n c a k henüz

güdecek,

Fetih:

medeniyete,

s a v u n m a d a v e g e n e l l i k l e me-

Sodom

Kralına,

s a t ı l m a z l a r v e başları s ı k ı ş m a d ı k ç a s a l d ı r m a z l a r ; da

yerin

olmasın;

kankardeş düşkünü

ganimet

karşı

zengin

bana

devlete geçecek a ş a m a d a bulunmazlar; deniyetlere

Abram'ı

başkası

bana

Göklerin

ki:

Sözünün

Tarihsel

dedi:

Mamre'nin

naşmaları,

Canları

ettim,

alsınlar." ( T e k v i n , b-)

kralına

bir iplik

yemin

gençlerin ve

Sodom

dedi:

b u n u gösterir. A m a

Mısır F i r a v u n ' u n a

S o d o m ile u z l a ş m a -

saldırılıp ısırıldıkları

zaman

k ö l e l e ş e c e k l e r i n e ö l ü m l e r i g ö z e alıp ileri atılırlar: "Ve Abram

doğup "Ve halkı

kardeşi

talim

edilmiş

bütün

geri

malı,

İbrahim'in

hem

vurdukları

esir alınmış

uşağını

Lut'u

olduğunu

çıkardı,

Bap

onun

işitince,

Budan'a

malını

evinde

kadar kovaladı."

hem

kadınları

145)

değildi:

krallarıydılar v e

denemeleri

Sodom

Filistin'in ve

doğusunda

Gomarah'a

yerleşik

Tarihsel

Devrim

yapıyorlardı:

Abram'ı

Kendorlomen

döndükten sonra... "(Tekvin, bul

Lut'un 318

getirdi. "(Tekvin,

kentçiklerin "Ve

oğlu olan

omer Bap

14)

beraberinde

[Kitabı

olan

kralları

vurup

1958

İstan-

Mukaddes,

İbrani-Yunani-Keldani'den tercüme] 3 - İ b r a h i m sabırla ilerlediği y o l u n d a , g ö ç e b e l i k t e pekişir: a-) A b r a m ' ı n ve karısı S a r a ' n ı n adları

bile d e ğ i ş e c e k kadar ç o ğ a l ı p

güçlenirler: "Ve

birçok

baba

diye

cak;

çünkü Ve

nı

seni

Allah

Saray

lerin

İbrahim'e

b-)

kavimlerin dedi:

Senin

ondan ve

adın

İbrahim: babası

ettim."

karın

Saray'a

fakat

onun

artık

Abram:

Cumhur'un gelince,

Yüce

babası

ola-

onun

adı-

adı;

Sara:

anası

olacaktır;

(Prenses:

olacaktır."

mübarek

İbrahim

net olurlar.

olacaksın

Fakat adın

çağırmayacaksın,

anası)

O'nu

kralları

babası

birçok

diye

Cumhur'un "Ve

milletin

çağrılmayacak.

kılacağım

kavimlerin

olacaklardır. "(Tekvin, adına

bağlı

Bap

göçebeler Allah'ın

İ b r a h i m 99 y a ş ı n d a , İ s m a i l

kavim-

17) ahdi

üzerine

sün-

13'ündedir. S ü n n e t artık A l l a h

hükmü

olur.

İbrahim

uygulatmaya "Ve Allah lerince

İbrahim'e

(sünnet)

"Aranızda "Ve

"Ahdim etinde

hükümlerini

bir

ahit

yere yakın

olan

Bap

zürriyetin

(nişanesi)

etinizde günde

nesil-

olacaktır."

gulfeleri

olacaktır." Ve

İbrahim

[sünnet

derisi]

17)

Doğu'da

ölüdeniz:

daha

Lut

gölü

ç ö k k ü n ve y o z l a ş m ı ş t ı r .

yapmaktadır.

önce

sürekli

etmektedirler (Tekvin,

doğudaki

19'dan a n l a ş ı l d ı ğ ı n a g ö r e bu

kentleri a l m a y a d e ğ e r b u l m a z ;

İç t e z a t l a r ı

kentler v e Bap

iyice

kent

bilinen

Lut o n l a r l a

bilinmektedir.

barbarlar bu

14)

şehirlere

İbrahim Tevrat Tekvin

kentleri g ö z ü n e k e s t i r m i ş t i r a m a o

ç ü n k ü aşırı y o z l a ş m ı ş l a r d ı r v e İ b r a h i m

ile A l l a h a r a s ı n d a g e ç e n t a r t ı ş m a a s l ı n d a

40-30-20

olarak

daraltıcıdır - .

ufkunu

arasındaki tartışmadır. sonra

alameti

sizin

İbrahim'den

İbrahim

sonra

olunacaktır."

hepsini"

kentler,

tuz ve g ö ç e b e ticareti

göçebelerinin

senden

Medenileşmek üzere y ö n ü n ü S o d o m ve G a m o r a h döner.

akın

ahdin

olarak

etti. "(Tekvin,

4- İbrahim

sen

sünnet

yandaşlarının

sünnet

aramadaki

medeniyetlerine

Bap

açık açık y a y m a y a v e

tutacaksınız.

erkek

benim

ebedi

dedi:

ahdimi

her

sizinle

kendisini

artık A l l a h

başlar:

kendisi ve Lut

kentleri ele g e ç i r m e k için ö n c e 50 a d a m ,

adam

ararlar f a k a t

insanı bu d e r e c e d e y o z l a ş t ı r ı p ç ü r ü t m ü ş t ü r .

bulamazlar;

medeniyet

En s o n u n d a Lut'un y a k ı n -

larıyla birlikte bu kentleri t e r k e t m e s i en u y g u n ç a r e o l a r a k bulunur. Ve A l l a h

kentleri y o k eder:

larınca bu kentler y o k edilir.

Ş ü p h e s i z ki çevre kent ve barbar-

Başka çare de yoktur.

L a n e t l e n m i ş kent-

lerdir. 5- İ b r a h i m ' i n Filistin'deki iyi

kavrar.

ufku geniştir:

Irak,

Fenike,

Filistin'de t i c a r e t , dört yol a ğ z ı n d a

lenmiştir. T o p l u m u n şefi o l a r a k ö n e çıkıp, tartışmasız Sıra

k a r a r g a h l a ş m ı ş ve güç-

prensiplerini güçlendirmiş,

lider o l m u ş t u r .

kesin

prensiplerle göçebeliği

ve Sara adı ve S ü n n e t olayı S o d o m ve G a m o r a h şine u y g u n

Mısır m e d e n i y e t l e r i n ve

k e n t ç i k l e r i n t a r i h s e l d e v r i m y a p a c a k g ü ç t e o l m a d ı ğ ı n ı çok

k e n t l e r i n d e n geri

b a ş a r ı y l a geçtiği

p e k i ş t i r m e y e gelmiştir.

b u n u n en

İbrahim

kesin d e l i l e r d e ilerleyişi olur. durması

bir sınav o l m u ş t u r .

s t r a t e j i k gidi-

Sabırlı, a l ç a k g ö n ü l l ü

ve u z u n vadelidir. Besbellidir ki

İbrahim;

zamanının

olaylarını

iyi

değerlendiren

ve kendi t o p l u m u n u o dar b o ğ a z l a r d a n g e ç i r e b i l e n e n d e r bir liderdir. A n a h a n l ı ğ ı da G ö ç e b e l i ğ i de

Medeniyeti

de anlar. T o p l u m d a n

ileriye

fırlayışı ve Y a h u d i l e r ' e de A r a p l a r ' a da ata o l u ş u b o ş u n a değildir.

Göçebelikten kurban

olur.

(Tekvin,

geri

dönüşü

Artık tanrıya

tıkayan

insan

başka

değil

bir

hayvan

keskin

prensibi

kurban

edilecektir:

Bap 22)

Bundan

sonra

sıra

medenileşmeye,

a m a İ b r a h i m için de vakit d o l m u ş t u r . laşıp yarı

tarihsel

devrim'e

gelmiştir

En u y g u n ' u Filistin'de k a r a r g a h -

kentleşip yarı g ö ç e b e t i c a r e t i y l e g ü ç l e n m e k t i r . A m a İ b r a h i m

M e z o p t a m y a ' d a n beri izlediği ve uğraştığı t i c a r e t y o l l a r ı n d a n d e r s l e r i ni almıştır. T ı p k ı dört yol ağzı Filistin gibi ö n e m l i bir t i c a r e t y o l u d a h a vardır:

Hicaz'dan

Umman'a

açılan

t a m da g ö ç e b e l e r e u y g u n d u r . ya yerleştirir.

Kabe b u r a d a

G ü n e y Ticaret Yolu.

Cariyesi

kurulur.

İbrahim,

bunu göremez.

DETERMİNİZMİ:

"MUCİZELERİ"

kendi t o p l u m u içinde h a y v a n l ı k t a n ç ı k a r a k insan t o p l u m u

olmanın sancılarını etinde kemiğinde duymakla kalmamış; tin

medeniye-

insan t o p l u m u n u ç ü r ü t e r e k h a y v a n l a ş t ı r d ı ğ ı n ı d a acıyla g ö r ü p ya-

şamıştır - . A ş a ğ ı

B a r b a r ve Orta B a r b a r a ş a m a d a , bilinçsiz b a r b a r da sık

sık hayvanlaşır. edilemeyecek akıldan

Onları g ü t m e k , belirli h e d e f l e r e y ö n e l t m e n i n t a s a v v u r

kadar z o r l u k l a r g e t i r m i ş

çıkarılmaması

gereken

olabileceği

bir realitedir.

hayvancıl

sanı

korkaklaştırarak aşağılatışına da

çürüterek,

b a k a c a k kadar insancıl İşte

(altşuurlu) olduğu

Aşağı

kadar,

bilimi gibi

için

barbar

medeniyetin,

in-

acıyarak, tiksinerek

Barbar-Orta

z o r l a m a l a r ı n a karşı s a b ı r l a m ü c a d e l e ettiği mücadele

bunun

moral d e ğ e r taşır-.

çelişkiler y o ğ u n l u ğ u :

b i ç i m l e r i y l e m e d e n i y e t ilişkilerini y a ş a y a r a k ; karşı

Komün

Yine

yıkıcı, y a ğ m a c ı ,

bura-

K e n t l e ş m e bu t o h u m d a n fışkırır.

İ b r a h i m ' i n stratejisi tutar. A m a kendisi 3- İBRAHİM'İN

Sapadır ama

Hacer'i ve oğlu İsmail'i

vererek,

toplumuna

erken

Barbar.

Toplum

m e d e n i y e t e geçiş

kadar, g e ç m e d e n i l e ş m e y e uygun

başkalaşımları

adım

a d ı m k e ş f e d e r e k , i ş l e m e k ustalığını getirmiştir. İ b r a h i m ' i n d e t e r m i n i z mi

budur.

ve ona

İbrahim tarihsel

g ö r e v i n i yani

bu d e t e r m i n i z m i y a k a l a m ı ş

ayak uydurabilmiştir.

Demek İbrahim

g e r ç e k bir önderdir.

likler P e y g a m b e r l i k l e t a ç l a n ı r l a r d ı .

Antik Tarihte

İbrahim

tür ö n d e r -

de öyle o l m u ş t u r .

Bunda

ş a ş ı l a c a k hiçbir y a n yoktur. Her içinde

Peygamber'in

yorsa, o

mucizeleri;

Çağda

ölçüsünde olmaz liştirdiği

toplum

biçimleri

realitelere

gelişimi

karşılık d ü ş e b i l i -

P e y g a m b e r g e r ç e k t e n de P e y g a m b e r d i r .

Modern

dirler.

mitolojik

k e n d i s i n e bir yer a ç a b i l i y o r v e y a o da

"Deha"ların

gerçeklikleri,

mı?

Her d a h i n i n

mucizevi

teori-pratiği

Stalin

ölçüde yalancı

olur.

gibiler o n l a r ı n

gösterdikleri

Marks-Engels-Leninler öylesine eserlerini

sürdüremeyip

P e y g a m b e r kesilmişlerdir...

keşifler

bir keşfi ve o y o l d a

ge-

mucizevi-

berbat

ettikleri

Peygamberler'e Allah

tarafından

melekler veya

doğrudan

ilham-

la, sesle, rüyayla v a h i y l e r : Y a ş a d ı k l a r ı t o p l u m s a l s o r u n l a r ı n y o r u m ve çözümleri mezsek,

iner.

İşin

kutsallaştırılmış

çıplacık g e r ç e k şu

yaşlarında

sorunları

rini yakalatır. çirmesi, o

Kişi'nin

kişinin

olur:

mistik g e l e n e k y a n ı n a

Tarihsel

determinizm,

y o r u m l a m a ve çözümlere

bunu

uğratma

kutsallaştırma

geri

toplumlar)

prosesi

içindeyse

belirli

sentezle-

içinde d u y u p d i l l e n d i r m e s i ve pratiğe ge-

mucizesi veya " y e t e n e ğ i " veya dehası

kişi

büyülen-

kişiyi

(antik tarih kendisini

veya

olur.

aşamaya

Eğer o

denk düşen

P e y g a m b e r l i k içinde

bulur.

Bunu

hem kendisi hem de t o p l u m u doğal o l a r a k el ele büyütürler. T ı p k ı modern

çağdaki

gibi.

Onlara

liderleri

b ü y ü t t ü ğ ü m ü z ve çoğu

P e y g a m b e r sıfatını

zaman

ululaştırdığımız

yakıştırmayışımız, Allah'ı

b ı r a k ı ş ı m ı z ( l a i k l i ğ i m i z ) ö n e m l i değildir. T o p l u m s a l ve m e k a n i z m a m ı z aynı

prosenin

bir

kenara

kişisel d ü ş ü n c e

devamıdır...

İbrahim'in sentezleri veya tarihsel

görevleri

a z ı m s a n a c a k buluşlar

mıdır? 1- Aşağı 2 - Orta

Barbarlık geleneklerini Barbar;

3- M e d e n i y e t e y ö n e l m e k . sel

devrim

leceği

potansiyelini

tektanrı

kesip a t m a k .

göçebe ekonomisine geçmek.

dini

M e d e n i y e t ile t i c a r e t ilişkilerini ve t a r i h -

d e n g e d e t u t u p yerli

biçiminde

(Tarihsel

yerinde götürmek.

Devrim

ideali

olarak

Ge-

miras)

bırakmak. 4- Her y a n d a ye y ö n e l m e k :

sunaklar;

k a r a r g a h l a r k u r a r a k Filistin'de

kentleşme-

Dört yol ağzını t u t m a k .

5- Güney Ticaret Yolu

üzerinde

Hicaz'da

karargah,

kent t o h u m u n u ,

kabe t e m e l l e r i n i atmak. Tarihsel Devrim t o h u m l a r ı n ı , ideallerini ekmek. Bu t a r i h s e l Baba"lığından, Yukarıdaki mazsınız.

görevleri Abram'ı

İbrahim yapmıştır.

K a v i m l e r Babası:

Ü m m e t Atalığına yükseltmiştir.

görevlerinde

Tarihsel

gelişim

hiçbir içinde

uydurma

Kabile'nin " Y ü c e

yakıştırma

Finike,Filistin,

Sodom,

yan

b e n z e r kentlerin; A r a b i s t a n ' ı n , Y e m e n ' i n , H a b e ş ' i n v e bunları Irak ve

Mısır m e d e n i y e t l e r i n i n a ş a m a l a r ı

lişmeye

uygun

sakin

insanlar

herkesin

eli

arasında ona

olacaktır. "(Tekvin,

"Kavimlerine "Ve

bellidir. Ve t ü m t a r i h s e l

ge-

fakat

Kur'an'da

İslâm

Hacer ve İsmail

mitolojisinde

ile birlikte Hicaz'da

k u r d u ğ u olayı yer almıyor. T e v r a t şu kadarını iliştiriyor:

"Ve karşı

olmayan,

bazı olaylar gibi, İ b r a h i m ' i n

Kabe'yi

kuşatan

düşmektedir.

Ancak Tevrat'ta olan

bula-

Gamorah

İsmail'in

göre

ömrünün

yabani

karşı Bap bey yılları

adam

olacak

olacaktır; bütün

onun

16) idiler. 137

(İsmailoğulları)" yıldır.

eli

kardeşlerinin

herkese şarkında

"Ve dir)

Havila'dan

Şur'a

kadar

(ki bu Asur'a

giderken

Mısır'ın

önünde-

oturdular. "O

bütün

Tevrat, yor.

kardeşlerinin

karşısında

yerleşti. "(Tekvin,

hakkında

kesin

Hacer ve İsmail

Oysa olaydan

miş o l m a s ı

bin yıl s o n r a y a z ı l m a s ı n a

akla y a t k ı n

geliyor. A m a

daha

larında S a r a ' d a n ve İ b r a h i m ' d e n g e l m e mekanizması, Sara dolayısıyla Tevrat'taki ni" " h e r k e s e İbrahim'de sahip

şu

sözcükler

değil;

İsmail'de.

olarak arayıp karşı

olan"

"Mübarek"

kılınmıştı.

neden?

mi?

karşıdır.

oğul-

oluyor:

"yaba-

K a b a h a t Sara

İsmail'i

Hayır!

Oysa

İsrail

konuda sansür

işlemiş b u l u n u y o r .

m a ğ d u r olan

gerekmez

olanlara

beri

karşılığı

karşı"...

Oysa

sormaları

kendisine"

baskılarla

sansür'ün

karşı", " k a r d e ş l e r i n e

25)

karşın v e r m e s i , bilgilen-

başından

kötüleme yoluyla

Bap

bilgiler v e r m i y o r , v e r e m i -

Kabile

Bap

hak d i n i n e

17'de

geleneği, İsmail

Bu y ü z d e n İ b r a h i m bile, a n a h a n S a r a ' n ı n d ü ş m a n l ı ğ ı n a karşı duramıyor;

belki yerini bile t a m s ö y l e m e d i ğ i Hicaz d a ğ l a r ı a r a s ı n d a y e r l e ş -

tiriyor;

Sara'nın gözü önünde, Beer-Şeba'da veya "Paran" da bırakmı-

yor Hacer ve İsmail'i. İ b r a h i m , Irak ve Mısır m e d e n i y e t l e r i a r a s ı n d a k i ticaret yollarını rış

karış d o l a ş ı p

rak,

O'nu A d e m ' d e n

rindeki olayı

i n c e l e m i ş bir strateji

Hicaz'a

beri

bilinen

geleneksel

kadar, eğer İ s m a i l o l a y ı n a

buna v e s i l e o l m u ş t u r .

dır t a r i h s e l

ustası.

me-

Güney Ticaret Yolu

üze-

dek g ö t ü r m e m i ş s e ;

kullana

ka-

sezileri ve

O z a m a n l a r M e d e n i y e t en az 2 - 3

devrimler kontejanlarını

Körfezi'nden U m m a n

Keskin

kullana

İsmail bin yıl-

azaltığı ve

D e n i z i ' n e bağlı Orta T i c a r e t Y o l u

Basra

ü z e r i n d e nere-

d e y s e kastlaşıp t a ş l a ş t ı ğ ı ve kent k a r g a ş a l a r ı y l a bu yolu t ı k a d ı ğ ı için, İbrahim

Güney Ticaret Yolu'nu yoklamadan

duramazdı.

Bu y ü z d e n bu g e r ç e ğ i Kur'an ve İ s l â m Mitolojisi: A b b a s ve İbni

"Bir zamanlar İbrahim'e retmiştik:

"Bana

duranlar,

rükû

"İnsanlar gelen

Kutsal Tarih (İbni

kelbi) dile getirdi: hiçbir

secde

içinde

haccı,

yorgun

develer

beyt'in şeyi

(kabe'nin)

ortak

koşma

edenler için ilân

et;

üzerinde

sana

evimi gerek

yerini ve temiz yaya

gelsinler."

açıklamış

tavaf

edenler,

emayakta

tut" gerek

uzak

(Kur'an,

yollardan

Hac

Sûresi

26-27-28) "Rabbimiz, yanında

ben

ekinsiz

Artık sen yemişlerle

İsmail'dir.

vadiye

bir takım

besle

Tevrat'ta

çocuklarımdan

bir ki

insan edilen

Bunun anlamı: ile

İsmail,

yılmış anahan, 132

tüm

(İbrahim çocuk

Beyt-iHaram namazı

sever yap.

Sûresi,

İshak'tır.

(Kabe'nin)

kılsınlar

diye.

onları

çeşitli

37 Ayet) İslâm

mitolojisindeyse

Her iki t o p l u m u n da A ş a ğ ı Barbarlığı bırakıp

sürü e k o n o m i s i n e g e ç t i ğ i n i n Hacer

senin Rabbimiz

gönülleri onları

şükretsinler"

kurban

bazısını,

yerleştirdim.

belgesi,

Arabistan

babahandır.

kutsal ö y k ü s ü d ü r . insanlarına

kutsal

b a ş l a n g ı ç sa-

atalar ç e v r e s i n d e A r a b i s t a n T o p l u m u ,

Araplaştıran Arap:

" A r a b - ı Â r i b e " v e A r a p l a ş m a k isteyen A r a p :

m ü s t â r â b e " olarak Ve İsrail zıtlıkların

ile A r a p zıtlaştı

başlangıçları

Görülüyor:

"Arab-ı

harmanlaştı.

Tarihi

kinleşti.

T e v r a t - K u r ' a n ve

Mitolojiler bu

e t k i s i n d e gelişti. olaylar g e n e l ,

ve M a s a l l a r a u y u y o r ; v e y a tersi...

ana

gidişlerinde

Kutsal

Kitaplara

Bu kadarı i n s a n l ı ğ ı n gidiş k a n u n l a r ı

a ç ı s ı n d a n bize y e t i p artıyor. Ayrıntılar, u z m a n l ı k l a r ı n b o ğ u l d u k l a r ı alan olmadıkça,

genel

gidiş

kanunlarını

d i r e c e k m a t e r y a l l e r olabilirler.

daha

aydınlatacak ve güçlen-

Realiteyi t e m e l d e d e ğ i ş t i r i m l e r e zorla-

m a d ı k ç a a y r ı n t ı l a r a d a h a fazla g i r m e m i z e g e r e k yok.

(Genesse, A.R.

G e n e l Tarih, Cilt. 5) 4-

İBRAHİM

Buraya çeği

DİNİ'NDE "KUŞKULAR"

kadar hiçbir t e r e d d ü t e yer b ı r a k m a y a c a k ö l ç ü d e şu

iki ger-

izledik:

1- İ b r a h i m

(tektanrı)

dini;

m e d e n i y e t e Sınıflı t o p l u m a geçiş,

m ü n c ü l bağları ç ö z ü ş dini o l m a m ı ş t ı r . T e r s i n e k o m ü n c ü l

ko-

bağları a ş a ğ ı

k o n a k t a n orta k o n a ğ a t a ş ı y a n ve m e d e n i y e t e y ö n e l t e n bir kabile dini: Komüncül Komün

din o l m a k z o r u n d a dini

totem

kalmıştır".

geleneklerini

henüz atamayan;

atsa

bile,

hiç

o l m a z s a a n a tanrı, b a b a t a n r ı v e y e r - g ö k t a n r ı l a r b a s a m a k l a r ı n ı y a ş a m a k t a n v a z g e ç e m e y e n ; onları a ş a m a m ı ş bir din o l m a s ı g e r e k m e z mi? O halde İ b r a h i m dini t e k t a n r ı dini değil mi? Tarihöncesi

Bilimi

tünleştirilmedikçe,

bu a ş a m a d a antik t a r i h i n gidiş k a n u n l a r ı y l a

prose,

m a d ı k ç a y e t e r s i z kalır. 2- İbrahim'in

insanlık tarihi

bü-

bütünüyle gözönünde tutula-

B o c a l a n a n n o k t a burasıdır.

mucizeleri,

yine

hiçbir t e r e d d ü t e yer

bırakmaksızın

izledik ki, ileri g ö r ü ş l ü bir kabile reisinin en y e r e l s e n t e z l e r i n i n kutsallaştırılmış y a n s ı m a l a r ı d ı r . Yani ölçüde

İbrahim'in

Peygamberliği

su götürmez

dosdoğrudur.

Oysa yine

k o m ü n dini d a h a ç o k ata dinidir;

ğil tanrı yapar. A n a t a n r ı - b a b a t a n r ı gibi. gördük.

Peygamberlik medeniyete geçişten

selleştikçe

ortaya

çıkar.

Tanrılarla,

yercil

atayı

P e y g a m b e r de-

S ü m e r l e r ' d e ve T ü r k l e r ' d e sonra;

k u t s a l l a ş m a gök-

yöneticiler arasında

görüş

alışverişi y a p m a k için. O halde İ b r a h i m bir tanrı mıdır? O halde k o m ü n bilimi

medeniyete çözülüş aşamasında yetersiz

kalır.

Olayı

canlı

bir

gidiş o l a r a k t ü m tarih ö l ç ü s ü n d e ele a l a b i l i r s e k ç ö z e b i l i r i z . Ö z e t l e bu iki

kesinleşmiş tespit:

1- İ b r a h i m dini 2- İ b r a h i m

k o m ü n c ü l bir dindir.

komün

tanrısı

derin bir çelişki içindedir.

benzeri

bir liderdir.

Medeniyet

diniyle

O halde Kutsal

Kitaplar ve Kutsal Tarihler, Mitoloji y a l a n

mı s ö y l ü -

yorlar? İşin k o l a y ı n a kaçanlar, T e v r a t , Kur'an ve m i t o l o j i k çelişkilerle o y n a mayı

pek severler.

U z m a n l ı k , a y r ı n t ı l a r d a b u l m a c a ç ö z m e vakit geçir-

mesidir; nakitleri nasıl olsa gelir. V a k i t l e r i ve nakitleri o l m a y a n l a r a işin özü yeterlidir. Tarihi y a p a c a k o l a n l a r a , İ b r a h i m t i m s a l i d u r u s e n t e z l e r y e t i p artar. Tevrat-Kuran yi

işler:

Kutsal

Tarihöncesi

çileyle,

sabırla

sallaştrılmış:

Masallar,

gerçekte,

Semit toplumlarının,

uzun

özünde

bir t e k p r o s e

barbarlık konaklarını

y ü z y ı l l a r içinde a ş a r a k m e d e n i l e ş m e l e r i n i n

Tektanrı

binbir kut-

i d e o l o j i s i n e u l a ş m ı ş ö y k ü s ü n ü anlatırlar.

A n c a k o prose t e k başına;

İ n s a n l ı k t a r i h i n d e n s o y u t l a n m ı ş bir gidiş

değildir. T a r i h ö n c e s i n i n S e m i t t o p l u m l a r ı , I r m a k c ı l Irak ve Mısır m e d e niyetlerinden sıçramalı

etkilenerek,

b i n l e r c e yıllık t e f e k k ü r :

Düşünce çabasıyla

s e n t e z l e r l e gelişirler.

B a r b a r ı n t e r t e m i z zekası,

pratiğine, g ü n d e l i k v e uzun v a d e l i y a ş a -

mına neyi yararlı g ö r ü y o r s a o n u s ü n g e r gibi emer, p r a t i ğ i n d e d e n e y e rek y a ş a m ı y l a sentezleştirir, s ü r a t l e kendi da

onu

açtır,

ölümüne

geliştirici

savunur,

olan

geleneği

hemen

malı

yapar.

her s e n t e z i

haline getirir, bir d a h a

Genellikle

de y e n i l i k l e r e

ve düşünceyi

benimseyerek

g e l e n e k l e r i n e sokar.

Tarihsel D e v r i m l e r i n Tarihi, cycle:

D e v i r d a i m biçimlerde de olsa (he-

lozonik) ilerleyişi v e y a barbarın tarihi değeri t o p l u m s a l açıdan Kollektif A k s i y o n u n d a y s a , beyinsel a ç ı d a n da bu t e m i z , parlak z e k a s ı n d a medeniyetin

kastlaştırılmış d e r e b e y fikirlerine s a p l a n ı p k a l m a y ı ş ı n d a yatar.

Komün, toplumsal

bakımlardan tamı tamına

kollektif y a k ı c ı - y ı k ı c ı ,

aynı z a m a n d a k e n d i n e göre y i n e de y a p ı c ı ilkel s o s y a l i s t bir güç o l u ş u yanında;

kişi de ayrı ayrı p a r l a k z e k a l a r a , y e t e n e k l e r e , p o t a n s i y e l da-

hilere g e b e özgür, eşitlikçi ve geliştirici beyin üretici bir potadır - . 40 yıl s a b ı r l a - a z i m l e t a r i h s e l d e v r i m l e r e h a z ı r l a n a n Atilla'ları, Cengizleri, T i m u r ' l a r ı , B a b ü r l e r i , T a r a Bulba'ları v e y a vakit d o l d u m u anında çiçeği dan

burunda İskender'leri,

komün toplumlarıdır ya da Komün

ufukları

potasında

gözleyen

gelişen

bir

m i ş i n d e s a d e c e ileri

kuş

Fatih'leri ç ı k a r ı v e r e n güç, ya d o ğ r u komün gelenekleridir,

kişi

gibidir.

beyni, Asla

b a k a n ö n d e r ataları vardır.

medeniyete değmemiş,

hele g i r m e m i ş s e ,

gibidir.

adeta

Komün, tarihin

y e t e g i r i ş i n d e tarihi deniyetlerin

kanatlanmaya

geriye

kellesini u ç u r u p y e n i s i n i

tarihlerini

olmamış

sayışı,

gelecekle

dopdoludur.

kendisinin

Zaten

hazır,

yeni

çünkü

geç-

k o m ü n ü eğer

bir g e ç m i ş e d e s a h i p değil

başlangıcıdır.

k e n d i s i y l e başlatır,

bakmaz,

Bu y ü z d e n

kendisinden

her m e d e n i -

ö n c e g e l m i ş me-

k u r d u ğ u z a m a n eski tarihe

sahip

medeniyet

olmayışındandır;

İşte bu, yeni koşullara, uğurda

ufukları g ö z l e y e n ö z g ü r k o m ü n

kavşaklara

ölümleri

y e t l e sezer,

düştüğü

göze

bulur v e

tarihsel devrimleri

zaman

alır a m a başarır.

beyni;

u y g u n tarihi

dahiyane yaratışlara

tarihsel

görevini

girer.

büyük

bir h a s s a s i -

Yücelmeye-kutsallaşmaya

dayanamaz;

b a ş a r m a s ı ve k u t s a l l a ş m a s ı , hep r ü y a d a g e z e r gibi

d a h a ç o k bilinçaltıyla olur. Bu y ü z d e n başladığı işin: T a r i h s e l d e v r i m l e rin s o n u n u g e t i r e m e z . fetih olur;

Medeniyeti fetheder ama sonradan medeniyete

d e r e b e y l e ş i p b a ş k a bir k o m ü n ü n v e y a

kılıcına başını uzatır. Y i n e de antik tarih, bu sıyla y ü r ü m e k z o r u n d a sınıflar s a v a ş ı n ı n vekili

kalmıştır;

sosyal

komün geleneğinin

k o m ü n g ü c ü y l e ve z e k a -

devrim getiremeyen

sosyal

k o m ü n akınları o l m u ş t u r .

M u h a m m e d ' i n tektanrı geliştirimi, tamı t a m ı n a bu proseyle d o ğ u p geliştiği gibi, İ b r a h i m ' i n t e k t a n r ı s e n t e z i de antik t a r i h i n bu gidiş kanununa

uyar.

Muhammed,

Kent d ü z e y i n e e r i ş m i ş bir Y u k a r ı

B a r b a r g e l e n e k l i aşi-

ret ç o c u ğ u d u r . İbrahim,

Muhammed'den

2500

yıl

önce

gelmiş

bir O r t a

Barbar,

g ö ç e b e aşiret lideridir. Yani sosyal

kesinlikle m e d e n i y e t insanı sınıf u f u n e t l e r i y l e t u r ş u y a

te-korkuya, tapınaklara, derebeyliklere Tersine,

Beyinleri

apoletlere

sembolü

putlara,

büyülenmemişlerdir.

m e d e n i y e t y o z l a ş m a l a r ı n d a n t i k s i n e r e k , Tarih-

sel g ö r e v l e r i n i s e z m e k v e b a ş a r m a k üzere kendilerini niyet gidişlerini

medeniyetin

mala-mülke-şöhre-

sürüsüne bereket çoktanrı

saraylara,

o çürüyen

değildirler.

çevrilmemiştir;

kuşatan

mede-

ibretle izlemişler ve şu d u p d u r u s e n t e z l e r e u l a ş m a s ı n ı

bilmişlerdir. 1-

Medeniyet,

dalında

çoktan

olmuş,

kolayca

kopartabilecek

bir

meyvedir. V e y a iç ç e l i ş k i l e r i y l e ç ü r ü y e n a m a d o ğ u r a m a y a n ve bu y ü z den de asla ileri g i d e m e y e n , " a y a k l a r ı kilden bir d e v " dir. 2- M e d e n i y e t l e r i n b e ğ e n m e d i k l e r i

kendileri (yani dış kabileler) ise,

geri olsalar da insan ö z ü n ü y i t i r m e m i ş , p a r ç a l a n m a m ı ş , cesur, s a v a ş çı,

paylaşımcı,

eşit,

yalan-dolan

bilmez

kankardeş toplumlar olarak

y e p y e n i insan v e ç o ğ r a f y a o l a n a k l a r ı n a v e p o t a n s i y e l l e r i n e s a h i p bendini a ş m a y a hazır; t ı k a n ı k l a r ı açıcı güçlerdir. 3- M e d e n i y e t i n içi, d ü z e n i , insanları, herşeyi gibi t a p ı n ç l a r ı da karmakarışıktır,

hatta

mik p u t l a r d a n kendisi gibi

hiçbir p r o b l e m i

ibarettir.

a y d ı n l a t m a y a n ve ç ö z e m e y e n

ko-

m e d e n i y e t i n beyni de (inancı da)

a c ı n a c a k haldedir.

4- Öyleyse yepyeni, medeniyet

Dolayısıyla daha

sağlam, yıkılmaz düzenli ve

inançlı

bir

gerekir.

İlk m e d e n i y e t i n

Irak balçıkları

içinde

doğduğu

günden

beri,

ilkel

içinde g e l i ş e n d ü ş ü n c e ve d a v r a n ı ş s e n t e z l e r i , ilkel b i ç i m l e r i n d e n baş-

l a m a k üzere bu y ö n d e o l m u ş t u r . Ve en olgun y a z ı y a g e ç m i ş biçimini de Kur'an ile b u l m u ş t u r . Tektanrı

ideolojisi,

bu t a r i h s e l

devrim

görevlerinden

ayrı

bir oluş

değil, t e r s i n e o g ö r e v l e r i n k u t s a l l a ş t ı r ı l m ı ş en d o ğ a l y a n s ı m a s ı d ı r . Ç ü n kü antik t a r i h t e d ü ş ü n c e h e n ü z kutsallık k a b u ğ u , beşiği Bu y ü z d e n

M u h a m m e d ' i n tektanrı

ideolojisinin veya

içinde gelişir. kutsallaştırma

prosesinin en olgun örneği oluşu; A r a b i s t a n çöllerinden adı sanı işitilmedik bir kabile t o p l u m u n d a n çıktı diye y a d s ı n a m a z s a , tıpkı öyle tektanrı sentezini

ilk yakalayıp s a v u n a n İbrahim de yazısız, g ö ç e b e d i r diye yad-

sınamaz.

M u h a m m e d bile İbrahim'den 2500 yıl sonra gelmesine karşın

o k u m a yazmasızdır. O d ö n e m d e Mekke'de, Medine'de o k u m a y a z m a bilenler p a r m a k l a g ö s t e r i l e c e k kadar azdır. medeniyete yeni yeni

çözülmeye

öncesi t o p l u m u n geleneklerini sürükler. kı:

Barbarlığın

Çünkü y a ş a n a n t o p l u m

b a ş l a m ı ş Yukarı

Barbar:

henüz

Yazısız tarih

M u h a m m e d ' i n İ b r a h i m ' d e n far-

göçebelik a ş a m a s ı n ı geçmiş,

Kent a ş a m a s ı n d a y a ş a m ı ş

oluşundandır. A m a İbrahim de ilk ana Irak ve Mısır medeniyetleriyle ve çevre barbarlarla içli dışlı y a ş a m ı ş ;

göçebeliği de a ş m a y a hazır, görev-

lerinde pişmiş bir lider oluşu, onu bu farkı

k a p a t m a y a eğginleştirmiştir

[meyilli].

yalnızdır;

Sadece yaşadığı

arasındaki

toplumu

içinde

uçurum, M u h a m m e d ' i n k i n d e n farklıdır.

yani

toplumu

larıyla beraber, göçebeleri de peşine t a k a r a k bir tarihsel devrimi rabilir.

İbrahim

bunu

medeniyetleriyse

başaramaz:

Toplumu

henüz güçlüdürler.

başa-

henüz geridir ve Irak,

Bu y ü z d e n

ile

M u h a m m e d , kenttaş-

İbrahim'e

Irak,

Mısır Mısır,

Finike, A r a b i s t a n ticaret yollarında tarihsel devrime hazırlık d ü ş ü n c e s i n i geliştirmek kalır. Tektanrı

rim g i d i ş i n d e n lı,

Bu ise tektanrı ideolojisi biçiminde yansır.

ideolojsini,

barbarın

k o p a r d ı n ı z mı,

m e d e n i y e t l e r l e güreşi:

Tarihsel

k o n u y u tarihi o l a y l a r d a n soyut,

dev-

parça-

m e t a f i z i k l e ş t i r i l m i ş u z m a n l ı k a l a n ı n a s o k a r s ı n ı z ki, bu ölü d ü ş ü n c e

o t o p s i s i n d e n , canlı yeni s e n t e z f i k i r l e r d o ğ a m a z . Barbar, y a p a c a ğ ı yalarla, Yazıya

sunaklarla, geçebilirse

işi

önce sözle sazla,

adaklarla

Kur'an

gibi

şiirle

gelişir,

sonra

anında

yazılaşır.

ilkellikte b u l u n u y o r s a , a ğ ı z d a n a ğ ı z a naklen olarak, İ b r a h i m ' i n ö y k ü s ü gibi kutsal

kutsallaştırır.

başardıkça Yazıya

rü-

destanlaşır,

geçemeyecek

k o r u n a n şiirler, d e s t a n l a r

1500 yıl sonra da olsa T e v r a t ' a g e ç e r ;

m a s a l l a r halinde 2 5 0 0 yıl sonra İ s l a m

M i t o l o j i s i n d e (kutsal ta-

rihte) yerini alır-. Yani ne kutsal kitaplar, ne mitolojiler yalan söylememişlerdir. Muhammed gibi İbrahim de bir kabile t o p l u m u insanıdır. yaratışında tektanrı

şaşılacak bir yan

fikirlerini

Şaşkınlığımız ve

olamayacak

bulamıyorsak, bir yaratış

kuşkularımız bizim

M u h a m m e d ' i n Kur'an

İbrahim'in Tevrat'a

kuşkusuyla

medeni,

ele

geçmiş

almamalıyız.

barbar güneşini

bilmeyişi-

mizden ya da barbara medeni önyargısıyla bakışımızdan ileri gelir. 136

Kutsal sa

Kitaplar ve

Kutsal

Tarih:

Mitoloji

eğer y a l a n

( u y d u r u y o r s a ) b u n u iki y ö n d e y a p m a k z o r u n d a d ı r l a r .

devir insanını, y i n e m e d e n i ; medeni

insanla

hem de d ü z e n b a z ,

1- Eğer İ b r a h i m dini t e k t a n r ı c ı y ö n l ü tahrifatı ve u y d u r m a y ı

değilse

Bu da y e t m e z ;

çoktanrıcılık sadece

bugünkü

g i z l e m e k ve t e k t a n r ı c ı 1- Eski ç o k t a n r ı dırlar;

çünkü

her a l a n ı n d a

Kabile dinidir ki o z a m a n bu iki

(yalanı) gerektirir.

d e n i y e t l e birlikte ç o k t a n r ı c ı l ı k gelişir; insanları

Bizantizmde gelişmiş

k a r ı ş t ı r m a k olur:

2- " Ç o k t a n r ı c ı " : T o t e m i s t : A t a dini:

çağın

söylüyorlarBu d u r u m o

bilinçte

kabile d i n i n e ait değildir.

Me-

g ö r d ü ğ ü m ü z gibi gökselleşir.

olamayacakları

için,

İbrahim

dinin

hale s o k m a k için:

izlerini

o temel

s i l m e k üzere bir hayli

olaylar,

kutsal

uğraşmak zorunda-

kitapların ve

masalların

hemen

kendisini h i s s e t i r m e d e n y a p a m a y a c a k kadar dallı

budak-

lı ve köklü gövdelidir. 2- Ayrıca o devirlerde bunları, gelişmiş medeniyetlerde olduğu gibi bir tek "kişi" kendi karihasından, istediği gibi kolayca, kontrolsüzce uyduramazdı. Toplum, Tevrat yazılırken de; Kur'an yazılırken de, Kutsal Masallar yazılırken de, kontrolün t a m a m e n

kalkacağı kertede paramparça

sınıf ve zümrelere bölünüp zıtlaşmamıştı.

Bu alanda

bir yalan

uyandırabilirdi. Ve yalana elbirlik ortak olunmak zorunda

sosyal

bin yankı

kalınırdı

olanaksız kalır ve kokusu çıkardı... Dolayısıyla ilkin Tevrat'ta yapılabilecek bu tür tahrifat ve uydurmalar, İncil'de olmasa da Kur'an'da yankısını bulur; apaçık çelişkilerin akla yatkın yorumları geliştirilebilirdi. Ne

Tevrat'ta,

Masallar'daki

neklerine

göre

çelişkiler,

temeldeki

yer

inanışlara

Tevrat

Kur'an'da o

günkü

biraz

İbrahim'in

eğilime götüren

dikkatle

t o p l u m u n d a yeni

tür

çelişkilere

rastlanamıyor.

aşiret y a p ı l a r ı n ı n tarih

benimşeyişleriyle

bırakmayacak

öncesi

çelişkiler,

(rezonanslarıyla) tektanrıcılığını

sokuş

öncesi

sallantıya,

biçimindedir;

gele-

açıklanabilir.

İbrahim

tereddüte dinini

tarih

hiçbir çelişki yer a l m a z . . izlenirse,

filizlenmeye

İbrahim

tektanrıcılığının,

b a ş l a m ı ş bir prose:

İbrahim

Gidiş o l d u ğ u

anla-

şılabilir. İbrahim'in tanrıcı

oğlu

Kenanlılar

Mezopotamya'ya Y a k u p , dayısı Rahel'i

İshak ile

da,

baba

evlendirmez;

geleneğiyle baba

kayınbiraderi Laban'ın yanına Laban'a

20 yıl

çalışarak,

k e n d i s i n e eş edinir. A y r ı l m a l a r ı

çoluk ç o c u ğ u ve s ü r ü l e r i y l e a y r ı l ı r k e n , devenin Laban ğildir.

semerine

"Niçin

çok-

gönderir.

Laban'ın

kızlarını:

Lea ve

çekişmelidir. Y a k u p h a b e r s i z c e karısı

Rahel

her y e r d e

arar;

hatta

çalınan

Laban Y a k u b ' a ç e k i ş i r k e n şöyle der:

gizlice

Yakub'u

Paddanaram'a:

babasının

putunu

koymuştur.

"Terafim"i

Çünkü

oğlu

memleketi

kaçtın?.."

bir tek putta

"Niçin

ilahlarımı

çaldın?"...

(Tekvin,

Bap

31)

Tevrat'ı y a z a n l a r da " T e r a f i m " d e n tekil o l a r a k söz e d e r l e r k e n

bile

ç o ğ u l m u ş gibi de anlatırlar: "Ve Rahel T e r a f i m ' i a l m ı ş ,

( b u r a d a bir t e k p u t m u ş gibi s ö z e d i l i r k e n

h e m e n a r d ı n d a n g e l e n c ü m l e : ) "Ve onları

devenin semeri

içine

m u ş t u v e ü z e r l e r i n e o t u r m u ş t u " d e r k e n sanki " T e r a f i m " çoğul

koy-

putları

a n l a t ı y o r m u ş gibi ele alınır-. Ama

şurası

kesindir:

Mezopotamya'da

Harran

ilaha inanç besler: A n c a k olayları

İbrahim'in

dolayında

torunu

b ü t ü n l ü k içinde

izlemek;

işimize

geldiği

O zaman o "ilahlar":

birçok

gibi

alıntı

tarih öncesinin

medeniyetlerden esinlenerek karışmış, çoktanrı

kalmışlığı

Laban,

değil

" İ l a h l a r ı m " deyişi b u n u açıklar.

k e m i r i ş i n e u ğ r a t m a m a k gerekir. veya

kardeş

eyleşir v e t e k t a n r ı y a

inanışları

ikincil

"İlahları"nı

değil,

görülür:

Laban,

Yakup

ile

yeminleştiği

zaman,

kendi

İ b r a h i m ' i n aynı z a m a n d a kendi babası olan N a h o r ' u n inandığı t e k t a n rı: A l l a h ' ı şahit ve g ö z c ü t u t a r : "Birbirimizi Allah

gözden

kaybettiğimiz

zaman

seninle

benim

aramızda

şahittir"

"İbrahim'in

Allah'ı

hükmetsin" der. Burada

(Tekvin.

ilahlar;

memiştir.

Nahor'un Bap

Allah'ı,

babalarının

Allah'ı

aramızda

31)

tarih öncesi g e l e n e k s e l çoktanrılar,

Fakat başrolü o y n a m a z l a r .

henüz t e r k e d i l -

İbrahim tektanrıcılığı, İbrahim'in

t o p l u m u n u b ü y ü k bir t a r i h s e l d e v r i m g ö r e v i b ü y ü l e m e d i ğ i ö l ç ü d e sarıp s a r m a l a y a m a z . İ b r a h i m ' i n t e k t a n r ı s e n t e z i kendi içinde büyür. İ b r a h i m t e k t a n r ı s e n t e z i n i d a y a t m a k y e r i n e kendi t o p l u m u n u

kendi s e v i y e s i n e

ç ı k a r m a k üzere e ğ i t m e : A ş a ğ ı barbar g e l e n e k l e r i n i kesip a t m a k , göçebelik, ticaret, sunaklar, k u r b a n , t e m i z l i k , s ü n n e t , derleniş işleriyle uğraşır.

Bunları

b a ş a r d ı k ç a t e k t a n r ı s e n t e z i n i t o p l u m u n d a sabırla

maya-

landırır - . İ b r a h i m ' i n tarihi prosesi, a ş a m a l a r ı , g ö r e v l e r i k a v r a n m a d ı k ç a , O ' n u n t e k t a n r ı c ı t u t u m u d a t o p l u m u n d a k i gelişimi d e a n l a ş ı l a m a z . İbrahim'in ğı

kendi

çağında

yaşlılık ç a ğ ı n d a

ölümünden

sonra

kendi

tarih

elbette

başarıları

geliştikçe tektanrıcılı-

t o p l u m u n d a y a y g ı n l a ş ı p derinleşir.

öncesi

gelenekler yeniden

canlanır.

Ama her

bir akıştır - .

tarihsel kavşakta görülebilen doğal

Yine Y a k u p ile Kenanlılar'ın arası kızı

Dina y ü z ü n d e n açılınca, Beyt-

El'e g ö ç e t m e k üzere yola çıkarken eski çoktanrı putlarını Y a k u p g ö m e r : "Ve mızda

Yakup olan

ğiştirin.

evine

yabancı

kendi

ilahları

kalkalalım

ile

atın

Beytel'e

beraber ve

"Ve

ellerinde

olan

bütün

yabancı

verdiler.

Yakub

onları

gömdü.

hepsine

gizleyip

dedi:

giysilerinizi

Arade-

çıkalım."

Yakub'a tına

olanların

kendinizi

göç ettiler." ( T e k v i n ,

ilahları Şekem'in Bap

kulaklarındaki

yanındaki

35)

meşe

küpeleri

ağacı

al-

Eski

totem-ata

gelenekleri

g e ç m i ş olsa da t o l e r a n s l a

İbrahimoğularında

karşılanır.

Çünkü

yeniden

canlanışa

h e n ü z g ü ç s ü z ve parça-

lanmış d u r u m d a d ı r l a r . T e k t a n r ı s e n t e z i tarihi z a r u r e t l e r içinde ö n e çıkartılır.

O zaman

da t e k t a n r ı

s e n t e z i n e sarılış artar.

b u n u s a b ı r l a d e n e y e r e k g e l i ş t i r m e k z o r u n d a kalırlar. da ç o k t a n r ı l a r ı da o l a y l a r ı n gidişi t e k t a n r ı c ı l ı k ağır Laban

bile

"Ve Allah

sıkınıtılı

Ama ele

gece

Yakub'a

"yabancı

günlere

iyi ne

Arami

kötü

İlahlar"

düştüğünde

kendi

içindir.

ilahlarını

Laban'a

neyin

etkisinde

gelip

ona

hem

dedi:

değil,

Kendini sa-

bir şey söylemeyesin." ( T e k v i n , nesidir?

kalınmış

Küçük

çoktanrı

kabile

Bap

31)

savaşlarında

putlarıdır.

k o r k u l m a k t a v e y a etkilerine inanılmaktadır.

de h e m t a n ı n m a l a r ı ri

Giderek

rüyalarına sokar:

rüyasında

geçirilmiş v e y a

dan

içerisinde s ı n a v d a n geçirir.

basacaktır.

İbrahim'in tektanrısını kınıp,

İbrahimoğulları Herkes tektanrıyı

Hâlâ

onlar

Gömmelerinin sebebi

de b u l u n u p karşı t a r a f a

Henüz tarih ö n c e s i t o p l u m a ş ı l a m a d ı ğ ı

hizmet etmemeleiçin

ç o k t a n r ı c ı l ı k da

İ b r a h i m ' i n e ğ i t i m i n e karşın a ş ı l a m a z . İ b r a h i m ile t o p l u m u v e y a t o r u n ları ve y ü z y ı l sonra g e l e n t o p l u m u

arasında

bile u ç u r u m

kolay dola-

mayacaktır. N i t e k i m 2 5 0 0 yıl sonra bile a n c a k bir t e k M u h a m m e d çıkıp t e k t a n r ı c ı l ı ğ ı geliştirebilecektir. A n t i k tarih Yakub'un

karısı

Rahel'in,

laması y i n e b a b a e v i n i n şınca

b ö y l e s i n e y a v a ş ilerler.

Laban'ın

inancından

putu T e r a f i m ' i çalıp sak-

k o r k t u ğ u n u gösterir.

L a b a n sıkı-

belki T e r a f i m ' e y a l v a r a c a k v e o n l a r a zarar v e r e b i l e c e k t i !

Hiç d e ğ i l s e saklar

babası

ama

Laban'ın

üzerine

şerrinden

oturması

korktukları

artık

için T e r a f i m ' i

putların

etkisinin

ç a l a r ve azaldığını

gösterir. Zaten

Rahel

de Y a k u b ' u n

e t k i s i y l e ve İ b r a h i m ve

Nahor geleneği

ile t e k t a n r ı dinini b i l m e k t e v e b e n i m s e m e k t e d i r . A m a g ü n ü m ü z d e bile cinlere i n a n ı l m a s ı s ü r ü p gider. Cinler, bu t a r i h ö n c e s i putların etkilerinin g i d e r e k p s i k o l o j i l e r e girişidir. A c a b a İ b r a h i m dini t e k t a n r ı dini İbrahim

zamanı, Tekvin

midir? T e v r a t ' t a bu açık mıdır?

bölümünde

bap

10'dan

bap

26'ya

dek

anlatılır-. İbrahim, ölümünden kendi

Tekvin'den sonra

göre Çünkü

daha

çok

tarihsel

babası görevi

Terah'ın o

zaman

o m u z l a r ı n a y ü k l e n m e y e başlar.

Tevrat'ta İbrahim'in tur.

anlaşıldığına

Peygamberleşir.

P e y g a m b e r l i ğ i v e y a t e k t a n r ı f i k r i n e girişi yok-

B a b a s ı ' n ı n ö l ü m ü n d e n s o n r a İ b r a h i m ' i n A l l a h ile iletişimi b a ş l a m ı ş

gibi verilir. A n c a k İ b r a h i m o sıra m e d e n i y e t l e r i n i n ünlü

kenti

T e v r a t t a r i h l e m e l e r i n e g ö r e 50 yıl tarihsel görevlerini çocuklarına

75 y a ş ı n d a d ı r .

Irak ( M e z o p o t a m y a )

U r ' d a n çıkalı ve H a r r a n ' d a eyleşeli en az olmuştur.

süre içinde İ b r a h i m

iyice s e z m i ş v e d ü ş ü n m ü ş t ü r , z a t e n

öğrettikleri

İbrahim'in yapacaklarıdır:

babasının da

"Ve

Terah

Abram'ın gitmek ler

üzere

Haran'ın

Saray'ı

beraber

Ur şehrinden

oğlu

torunu

aldı;

onlarla

Lut'u

çıktı;

nan

oğlu

diyarına

Haran'a

geldi -

öldü."

(Tek-

oturdular."

Terah'ın

Bap

Abram'ı

gelinini

Kildanilerin

orada

"Ve vin,

oğlu

karısını,

günleri

205

yıl

oldu

Terah

Haran'da

11)

B u r a d a n a n l a ş ı l a b i l i r ki, İ b r a h i m ' i n stratejisi, babası T e r a h ' ı n ö ğ r e t tiklerinden ve amaçlarından temellenmiştir.

Harran d u r a ğ ı g ü ç l e n m e k

içindir; asıl h e d e f " K e n a n d i y a r ı " yani Mısır, Fenike, lrak m e d e n i y e t l e r i a r a s ı n d a g ö ç e b e l i k v e ticarettir. A m a b a r b a r ı n ticareti t a r i h s e l d e v r i m lersiz o l m a z ; t i c a r e t , barbarı

medeniyeti

k e ş f e t m e y e v e u y g u n koşul-

larda f e t h e t m e y e g ö t ü r e n yoldur. Yeri g e l i n c e g ö r e c e ğ i z . T e k t a n r ı ideali

hep t a r i h s e l d e v r i m a m a c ı y l a , p r a t i ğ i y l e c a n c a n a y a t ı p sarmaşır - . İbrahim

Harran'dan

"Kenan

diyarına" göçmeye

Tarihsel G ö r e v i n d e yoğunlaşmıştır ve Allah "Ve

Rabb

babanın

yük

millet

Abram'a evinden

edeceğim

lanet

sana

sende

Burada

bereket

" R A B B " bin

mübarek

lanet

olacaktır"

Memleketinden

göstereceğim

seni

edene

mübarek

dedi:

sana

seni

akrabanın

memlekete kılacağım

mübarek

edeceğim;

(Bap

karar v e r d i ğ i

gün

ile " a h i t " l e ş m i ş t i r : git;

senin

kılanları

yanından

seni

adını

mübarek

yeryüzünün

bü-

büyük

kılacağım

bütün

kabileleri

12)

bildiğimiz t e k t a n r ı

olduğunu

Bap

14'de

daha

açık bir ş e k i l d e a n l ı y o r u z : İ b r a h i m S o d o m Kralıyla g ö r ü ş ü r k e n " R a b b " i tanımlayarak, "Göklerin

yerin

sahibi

Yüce

Allah'a

RABB'e"

diye

yemin

eder.

İlkin "Ezeli T a n r ı : Y e h o v a " o l a r a k a n ı l m a s ı , olayı d e ğ i ş t i r m e z . Bap

16'da " A l l a h " m e l e k l e r i y l e

leği Şur yolunda cariyesi

Hacar

olan

pınarın

nereden

kendisini

başında

geldin,

onu

nereye

gösterir:

buldu.

gidiyorsun?" Ve

riyle İ b r a h i m ' i n İsmail'i d o ğ u r a c a k karısı

"Ve Rabb'in mededi:

Ey Saray'ın

Allah

melekle-

H a c a r ' a y a r d ı m eder...

Bap 17'de " s ü n n e t " , t e k t a n r ı : A l l a h ' ı n n i ş a n e s i olur. A b r a m 99 yaşında

kendisiyle

için ebedidir, "Ve

ahdim

etinde kendi

birlikte y a n ı n d a k i l e r i

s ü n n e t eder.

Allah

artık o n l a r

kesindir: ebedi

(penisinde) kavminden

bir

sünnet

ahit

olarak

sizin

olunmamış

kesilecektir;

etinizde

sünnetsiz

benim

olacaktır.

erkek

ahdimi

varsa,

gulfe

can

bozmuştur."

Bap 18'de A l l a h İ b r a h i m ' e , kısır ve yaşlı S a r a ' n ı n İ s h a k ' ı d o ğ u r a b i leceği a h d i n i y a p a r k e n : " R A B B için i m k â n s ı z bir ş e y var m ı d ı r ? " der. şeye k a a d i r d i r " t a n ı m ı n ı n karşılığıdır: Yine

Bap

Bu Kur'an'ın "Allah her

ilk proseleridir.

18'de İ b r a h i m , S o d o m v e G o m a r a ' n ı n

kurtarılması:

rihsel d e v r i m için A l l a h ile p a z a r l ı k e d e r k e n ş ö y l e der:

Ta-

"Bütün

dünyanın

hakimi

adalet

yapmaz

mı?"

Bu da A l l a h ' ı n sıfatları olan " R a h m a n ve R a h i m ' i n karşılığı olan ilk gelişimidir. Bab

19'da A l l a h ' ı n

melekleri S o d a m ' d a görünürler:

iki

akşamleyin

kapısında yere

melek

oturuyordu;

Lut

Sodom'a

görüp

vardılar

onları

Lut,

karşılamak

Sodom'un

için

kalktı

kapandı."...

Y i n e Bap 19'da A l l a h S o d o m v e G o m o r a ' y ı y e r l e bir eder: "RABB dırdı

Sodom

şehirleri

toprağın

bitkisini

Gomarra bütün

altüst

üzerine

havzayı

göklerden

kükürt

şehirlerde

oturanların

karısını da t u z d i r e ğ i n e çevirir:

"Fakat

karısı

arkasından

Bap 20'de İ b r a h i m ' i n fından

ateş

yağ-

hepsini

etti."

Lut'un

onun

geriye

baktı

bir

tuz

direği

oldu."

karısını alan G e r a r Kralı A b i m e l e k A l l a h t a r a -

u y a r ı l ı r k e n ş ö y l e denir:

"Ve

şimdi adamın

(İbrahim'in)

berdir.

senin

için

ki sen

sana

ait

dua

karısını

geriye

eder yaşarsın

fakat

olanların

hepsi

mutlaka

ver

çünkü

eğer geri

Peygam-

vermezsen

bil

öleceksiniz."

Bap 22'de Kurban o l a y ı n d a İ b r a h i m A l l a h ' a

n a m a z benzeri ibadet-

ten de söz eder; tıpkı Bap 19'da Lut'un, Bap 17'de İ b r a h i m ' i n s e c d e y e gelişi gibidir a m a "Ve İbrahim çocukla

beraber

Yine

aynı

göklerden "Ve

burada d a h a açık dile gelir.

uşaklarına oraya Bap

dedi:

Siz burada

gideceğim

22'de

kurban

Sanki ibadet g e l i ş m i ş t i r :

eşekle

secde

olayında

edip

beraber kalın yanınıza

Allah'ın

ben

döneriz."

meleği

İbrahim'e

seslenir:

RABB'ın

meleği

ikinci

defa

göklerden

İbrahim'e

çağırdı

dedi.. " Bap 24'te İ b r a h i m ' i n y a r d ı m c ı s ı

k â h y a s ı n ı da s e c d e e d e r k e n

bulu-

yoruz: "Eve

eğilip

RABB'e

secde

tekrar

eder:

"İsteği

olunca

"Yere

kapanıp

Bütün

bunlar k u ş k u y a yer b ı r a k m a m a c a s ı n a

RABB'e

secde

eder:

secde

kıldı" İbrahim

d i n i n i n tek-

tanrı dini o l d u ğ u n u v e b i l h a s s a İ b r a h i m ' i n z a m a n ı n d a g i d e r e k t u t k u n bir

benimseyişle

derinleştiğini,

yaygınlaştığını

aydınlatabilmektedir.

Hiç d e ğ i l s e kimse kalkıp buna ç o k t a n r ı dini d i y e m e z . D i y e m e z sanırız a m a

uzmanlık bambaşka

bir

keramet v e h m e t m e

işidir. Şöyle

k u ş k u l a r uydurulur,

sıdır. T o t e m : toplumuna para,

A t a dinidir. çevre

İbrahim'in

tanrısı

aslında

İ b r a h i m bu ata t a n r ı s ı n ı

kentlere Tektanrı

biçimine

mal g ü c ü y l e d a y a t m ı ş v e y a y u t t u r m u ş t u r .

kendi

kabile t a n r ı adına

bağlı

d ö n ü ş t ü r e r e k asker,

Bu ata

oldukça

m e k a n i k ve

dininden tektanrı

uydurma

bir görüştür.

İlkin

hiçbir barbar

d i n i n e p a r e n d e y l e g e ç e m e y e c e k kadar inançla-

rına bağlı, a y a k l a r ı y e r d e d i r . Ö l d ü r s e n i z o d ö n e k l i ğ i bir ç ı r p ı d a b a ş a r a maz.

Bu y ü z d e n ne İ b r a h i m , ne de t o p l u m u , i n a n m a d ı ğ ı bir dini kabul

e d e c e k kadar m e d e n i

d ö n e k l i ğ i n d e değildir.

T e r s i n e , İ b r a h i m dini d a y a t m a z , akılla, b a ş a r ı l a r l a , ikna y o l u y l a benimsetir.

Çünkü

b a r b a r l a r a n c a k ikna y o l u n d a n ;

görerek, deneyerek,

i n a n a r a k din değiştirebilirler. Ve bu bir ö m ü r l ü k z a m a n ı alır-. Tektanrı ulaşılacak

sentezi, bir

kutsallaştırma yal

öyle

kolayca

ata

yakıştırma-yapıştırma prosesine

ihtiyaç

dini

toteminden

olsaydı,

Tarih'in

kalmazdı;

devşirmeyle binlerce

insanlık T a r i h s e l

D e v r i m l e r l e değil, u z m a n t a p ı n c ı , d ü ş ü n c e l e r l e ilerlerdi.

tapınağının

olaylara

değil

düşünce

kurbanlarına

Tarih'in gidiş k a n u n l a r ı b a m b a ş k a şeylerdir.

yıllık

Sos

Uzmanlık

ihtiyaç d u y m a s ı

ile

Bu y ü z d e n o tür d ü ş ü n c e

e k s e r s i z l e r i n i n t e k celladı y i n e t a r i h i n olaylarıdır - . Tevrat'ta

tektanrı:

Allah,

Kur'an'daki

gibi

herkesin Allah'ı

olarak

değil, sık sık " İ b r a h i m ' i n A l l a h ' ı " o l a r a k anılır. Bunu " K a b i l e T a n r ı s ı " gibi ele a l m a k aşırı bir y a k ı ş t ı r m a ve T e v r a t ' ı t a h r i f e t m e k olur. rifatlarla

Kimi

u z m a n l ı k l a r bu tür k u ş k u l a r ı , d a h a

derinleştirerek

Tektanrı

sentezinin

işlemeye

İbrahim'e

çalışırlar.

ait o l u ş u n u

Oysa

birçok t a h -

Tevrat'ın

veya Tektanrı

anışı

sentezini

d ö n e m d e İbrahim'in s a v u n d u ğ u n u ve toplumca henüz b e n i m s e n m e y e başlandığını

gösterir.

D i k k a t l e izlenirse T e v r a t y a z ı c ı l a r ı e l l e r i n d e k i sı

nakillere

kalem

olaylar konuşur. den

sonra,

uydurmuşlardır.

Kendileri

sözlü

şiirsel, d e s t a n -

değil, T e v r a t ' ı n

içindeki

B u y ü z d e n , d a h a çok İ b r a h i m ' i n s a h n e d e n çekilişin-

tektanrıyı

benimseyenlerin

anısı

"İbrahim'in" "Babamın

t a n r ı s ı " b i ç i m i n d e olur: 1- İlk o l a r a k İ b r a h i m ' i n anış.

baş y a r d ı m c ı s ı

O sıralar İ b r a h i m k o c a m ı ş ve yaşı

herşeyde

m ü b a r e k kılmıştı.

Elizer'de g ö r ü l ü r bu tür bir

ilerlemişti; ve Rabb İ b r a h i m ' i

(Bap 24) Y a n i

İ b r a h i m , t o p l u m u v e çev-

re k e n t l e r d e t a n ı n m ı ş , kabul e d i l m i ş t i . T e k t a n r ı fikirleri de bu y ü c e l i ş ö l ç ü s ü n d e saygı yası, y a n a ş m a s ı ,

kabul b u l u y o r d u .

Elizer adlı

İbrahim'in yeminli

gittiğinde İshak'a akraba

kızı

başyardımcısı veya

görevlisi

kah-

olarak Mezopotomya'ya

R e b e k a ' y ı alırken ve alıp g e t i r i r k e n sık

sık bu anışı y a p a r : "Ya getir

Rabb,

efendim.

efendim

İbrahim'in Allah'ı

İbrahim'e

lütfeyle."

niyaz

(Bap

ederim,

gün

işi rast

24)

Bu Elizer'in de t e k t a n r ı y ı b e n i m s e y i ş i n i a n c a k bu inanışını İ b r a h i m ' d e n aldığını gösterir. İ b r a h i m ' i n putu, t o t e m i o l d u ğ u n u g ö s t e r m e z . 2- İ b r a h i m ' i n oğlu İ s h a k da tıpkı

babası ve y a n a ş m a s ı

Elizer gibi

t a r i h s e l bir g ö r e v l e ö n e ç ı k m a k z o r u n d a kaldığı z a m a n A l l a h ile iletişime girer. Ve b e n z e r b i ç i m d e anışları olur (Bab 26):

"Ve dedi:

oradan Ben

raberim senin

Beer-Şeba'ya

baban

seni

zürriyetini

çıktı.

İbrahim'in

Mübarek

çoğaltacağım.

gecede

korkma

kılacağım

tektanrı

inanışının

lirtilmiştir.

İbrahim,

ailesine sürekli

Rabb

çünkü

kulum

orada

Burada

" m ü b a r e k " kılınacağını

Allahıyım;

çocuklarının

daha

açıkça

latmaz, ç ü n k ü

bağlamıştır - .

"Kulum

Bu ahitlenişi

bu a t a s ı n ı n y a d i g a r ı , g e l e n e ğ i d i r .

i l e r l e y e c e ğ i n i bilir;

be-

da Allah tarafından İshak 40

yaşını a ş ı n c a g ö r e v l e r i n i s e z m e y e başlar ve g ö r e v l e r i n d e yürür. man A l l a h ' a y a k ı n l a ş ı r ve o n d a n ahit alır.

be-

yüzünden

yaptı."

geldiği

b i l d i r e r e k onları A l l a h ' a

görünüp

seninle

İbrahim'in

bir sunak

İbrahim'den

ona

ben

O za-

k e n d i s i y l e baş-

Bu g e l e n e k hatırıyla

b a ş k a t ü r l ü s ü n ü d ü ş ü n e m e z bile. A l l a h ' ı n

İbrahim

yüzünden

senin

zürriyetini

çoğaltacağım"

ahdi

yüzdendir. 3- İ s h a k ' ı n oğlu Y a k u p için de aynı olay geçerlidir. T a r i h s e l g ö r e v l e r Yakub'u Ve

sıkıştırdıkça rüya

göklere

ermişti;

ler.

işte

İshak'ın

zürriyetine garba

gördü ve

Allah'ı

oluşu,

onun benim;

vereceğim.

sende

Burada

gelenek tekrarlanır:

işte

onda

RABB

ve şarka

bileleri

aynı ve

yer

merdiven

dikilmiş

melekleri

çıkmakta

üzerinde

durup

senin ve

zürriyetinde Allah

üzerine

üzerinde

ve şimale

açıkça

bir

Allah'ın

Sümer kutsallaşma

dedi:

yatmakta

zürriyetin,

cenuba

Baban

olduğun

yerin

Mübarek

başı idi-

İbrahim'in Allah'ı diyarı

sana

gibi

olacak

yerin

bütün

ka-

tozu

yayılacaksın;

inmekte

kılınacaktır. "(Bap

Meleklerini

gökle

merdivenle

28) bağlantısı

p r e s e s i n d e g ö r d ü ğ ü m ü z g ö k s e l l e ş m e aşa-

masıdır ki, İ b r a h i m v e oğulları t o t e m i z m g e l e n e ğ i n i ç o k t a n a ş m ı ş l a r ; medeniyetin tanrısallaştırmalarını Fakat b u n u n

tektanrı

sentezine

bütün t o p l u m a y a y ı l ı p d e r i n l e ş m e s i

ulaştırmışlardır. z a m a n alacaktır;

geri d ö n ü ş l e r i n o l m a s ı kaçınılmazdır. O geri d ö n ü ş l e r ile ilk T e k v i n böl ü m ü m ü z d e anılan İ b r a h i m v e oğulları z a m a n ı n a d e n k d ü ş e n ilk t e m i z tektanrı

s e n t e z l e r i gidişini

Bundan him dini

sonrasını

k a r ı ş t ı r m a m a k gerekir.

hepimiz

kolayca

a y ı r d e d e r e k izleyebiliriz.

İbra-

k o l a y c a t o t e m i z m d e n d e v ş i r i l i v e r m i ş bir t e k t a n r ı c ı l ı k o l a m a z -

dı; tarih bu a ş a m a için binlerce yıl b i r i k m e k z o r u n d a kalmıştı.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM TARİHSEL DEVRİM ÖZLEMİ TEMELİNDE ALLAH-İBRAHİM VE KUTSALLAŞTIRMA

1- TARİHSEL

DEVRİM

TEKTANRICILIĞIN TEORİLEŞMESİ: Kur'an, teoriye

Hicaz

geçmiş

ÖZLEMİ TEMELİNDE

(İBRAHİM

DİNİ'NİN)

KUTSALLAŞMA

Kent

Barbarlığının

açıklanışıdır.

a ş a m a s ı n d a y k e n tarihsel

Medeniyet'e

Başka

devrim

d e n i y e t k e l e b e ğ i haline gelişinin,

deyişle,

sezileriyle

kabuk değiştirişinin

Komün'ün kent

yukarı

kozasını

delip,

kent me-

kutsallaşarak taşlara kazınmış, yazı-

ya g e ç m i ş a n a y a s a , şeriat kurallarıdır - . T e k t a n r ı dinini b u a ş a m a d a Hicaz A r a p l a r ı içinde bir t e k M u h a m m e d yakalamıştı peşinde

ama

Hicaz A r a p l a r ı

ordulaşmakta

ruhu

a n l a m a k t a ve

Muhammed'in

gecikmemişlerdi.

N e d e n ? P u t a t a p a r l ı k t a n sıkılmış o l d u k l a r ı n d a n değildi. T e k t a n r ı

di-

nini t e m i z İ b r a h i m dini (ilk ata dini) o l a r a k m u ş t u l a y a n M u h a m m e d ' i n sezdiğini

k e n t d a ş l a r ı da s e z m i ş ve o a m a ç l a r d a d e r l e n i v e r m i ş l e r d i .

O sezi, a m a ç ş u y d u :

Irak, Mısır, G r e k , R o m a m e d e n i y e t l e r i ç o k t a n

imparatorlaşarak "EVRENSELLİK" bilmeden

aşılamışlar.

Bağımsız

ülküsünü

tüm

medeniyetleri

dünya

barbarlarına

bir t e k m e d e n i y e t d ü n -

y a s ı n d a d e r l e m e k ülküsü, İ s k e n d e r ' e , A t i l l a ' y a d e k uzanır. O n l a r ı n başaramadığını

Bizans v e A c e m l e r ' d e b a ş a r a m a y ı p t e r s i n e b ü t ü n ticaret

ç ö k k ü n l e ş e r e k tıkamışlardır - .

yollarını

Tarihin

kontenjanı,

İbrahim'den

beri

Hicaz A r a p l ı ğ ı n ı

hazırlamakla

geçti

evrensellik

ülküsüne

denebilir. A n c a k gün,

Hz.

b ü t ü n de-

nemelerin başarısızlıkla sonuçlanıp, ticaret yollarının çökkün derebeyleşmiş m e d e n i y e t l e r l e t ı k a n ı ş ı n d a n s o n r a gelip çattı. Hicaz

Araplığı,

seferleri

üzerinde

G ü n e y T i c a r e t Yolu: kentleşmişti.

Kızıldeniz

Umman-Hindistan

medeniyetler dünyasında

olup

bi-

tenleri Hz. İ b r a h i m a t a l a r ı n d a n beri izleyip a l t ş u u r l a r ı n d a , b e l l e k l e r i n de

işliyorlardı. Çünkü

leri

Filistin dört yol

bilmeden

ağzında İbrahim'den

2500 yıldır o e v r e n s e l l e ş m e

beri y e r l e ş e n

(Yakındoğu

kardeş-

medeniyetleri

a r a s ı n d a t a r i h s e l d e v r i m l e köprü o l m a ) ü l k ü s ü n ü kendi a ş a m a l a r ı kadarıyla b e s l i y o r l a r d ı .

O alt bilinçle b o y u n a P e y g a m b e r ç ı k a r ı p t e k t a n r ı

dinini y ü c e l t i p t e o r i l e ş t i r m e l e r i Bin

yıldan

kışlarıyla

beri

karışarak Tevrat

bu y ü z d e n d i .

öyküler,

medeniyet çoktanrıların

ile y a z ı y a

geçmiş,

her y a n a

batış-çı-

yayılıyordu.

İ s k e n d e r ' l e r , Atila'lar, mişti Y a k ı n d o ğ u

Persler,

Romalılar,

medeniyetleri

Bizanslar,

üzerinden;

ama

Farslar gelip geç-

bir t ü r l ü e v r e n c i l

be-

z i r g a n l ı k çağı ol g ö r ü p a ç ı l a m a m ı ş t ı . Bütün bu tarihi gidiş içinde, bunları

m a s a l l a r içinde,

görevini

Hicaz A r a p l ı ğ ı , b a r b a r ç o c u k z e k a s ı y l a

rüya a l e m i n d e y m i ş ç e s i n e kavradı ve t a r i h s e l

M u h a m m e d ö n c ü l ü ğ ü n d e sezdi.

M u h a m m e d ' i n tektanrıcılığı t e m e l d e bu zişiyle y ü c e l m e beri

buldu. T e k t a n r ı c ı l ı k yeni

kupkuru tektanrılıcık,

nin

m a d d i t a r i h s e l g ö r e v i n se-

bir şey değildi.

hiçbir z a m a n v a r o l m a m ı ş t ı .

karnını d o y u r a m a y a c a ğ ı

(İnsan t o p l u m u n u n

İbrahim'den

Öylesi

en temel

kimse-

üretim ve

ü r e y i m i n e y a r a m a y a c a ğ ı ) için b ü t ü n dinler için geçerli olan bazı m a d d i temel ce

kural, t e k t a n r ı c ı l ı k için de g e ç e r l i y d i .

kuru

fikir o l a r a k t u t u p y ü c e l s e y d i ,

Semitleri

içinde t u t u p

görevlerini lendirdiği yüksek

e v r e n e yayılırdı.

başarmasına

maşmadıkça

2500

İslâm Tarihsel

yıl

önce

İbrahim'in

Filistin

göçebe

mucizevi

tarihsel

rağmen tektanrıcılık Tarihsel

Filistin y ö r e c i ğ i n d e y o z l a ş ı p

mertebesine

Eğer t e k t a n r ı fikri, s a d e -

Devrimiyle

kaldı.

D e v r i m ile sar-

Muhammed'in temel-

birlikte İ b r a h i m T e k t a n r ı c ı l ı ğ ı

ulaşabildi.

Kur'an d o l a y ı s ı z c a

Hicaz

k e n t l e r i n i n orjinal t a r i h s e l

devrimini

işli-

yorsa; Tevrat da önce İbrahim Göçebelerinin, sonra kentlerinin tarihsel d e v r i m p o t a n s i y e l l e r i v e y a ö z l e m l e r i n i Her iki işleyişin, t e k t a n r ı

ruhuyla

işler.

kutsallaştırılıp f a z l a s ı y l a s a r m a ş -

ması, t a r i h i n bu s o m gidişini ister i s t e m e z saklar. sırf din Yeri

ruhu

Ç ü n k ü h e n ü z teori,

içinde y a p ı l m a k t a d ı r .

geldiğinde

Kur'an'ın

tarihsel

devrim

işleyişini

Şimdi Tevrat'ta İbrahim'in ve göçebelerinin Tarihsel rinin

(potansiyelinin)

Devrim teorisi

İbrahim daha

Tarihsel

nasıl t e k t a n r ı c ı l ı ğ ı y ü c e l t i ğ i n i

göçebelerinde

fazla

Devrim

derinleşip

hayal,

ideal

kuşaktan

göreceğiz.

Devrim özlemleizleyelim. T a r i h s e l

olarak kaldıkça, tektanrı

kuşağa

aktarılan

miras

olur.

i m k â n s ı z l a ş t ı k ç a , t e k t a n r ı c ı l ı k biricik orijinalte o l a r a k

öne çıkar. Z a m a n z a m a n geri d ö n ü ş l e r olsa da t a r i h s e l g ö r e v l e r sıkıştırdıkça, tektanrı teorisi, geri d ö n ü ş l e r i n i

Musevilik ve İsevilikte olduğu

siler süpürür.

gibi

çoktanrı

Oysa yaşanan tarihsel devrim

bile de-

ğildir; o ö z l e m ile d e r l e n i p , y a n ı p t u t u ş u l u r . T e v r a t ' t a ilkin t a r i h s e l d e v r i m ö z l e m i n i S e m i t g ö ç e b e l e r i n d e , İbrahim ile birlikte b u l u r u z : İbrahim

75 y a ş ı n d a d ı r ,

Ur'dan sonra

listin) d i y a r ı n a gelmiştir. A l l a h tarihsel devrim özlemini, "Ve

RABB,

vereceğim; tı." ( T e k v i n ,

Abram'a

kendisine

Bap

12)

H a r r a n ' d a n çıkıp

Kenan

(Fi-

ilk kez o z a m a n İ b r a h i m ' e g ö r ü n ü r ve

idealini görünüp görünmüş

beyninde alevlendirir: dedi: olan

memleketi

Rabb'e

orada

senin

zürriyetine

bir sunak

yap-

İbrahim,

henüz o günlerde Abram'dır.

Babası

anlamında

burada

kendisine

İbrahim

adını

(toplumuna)

aslında İbrahim'in

dileğidir.

Kabileler atası:

almamıştır.

Kenan

yer a ç a b i l e c e ğ i n i

Gerçek anlamı:

sezer.

"Bu

ahitini

canlı t u t m a k isteyişi

memleketi

gibi

görünce

Allah'ın

d ü ş ü r e b i l i r i m " d i r . İ b r a h i m b u d i l e ğ i n i n peşini b ı r a k m a z : yapışı A l l a h ' ı n

Cumhurun

diyarını

ahdi

avucuma

Boyuna sunak

s u n u l s a da, g e r ç e k t e

İ b r a h i m kendi idealini canlı tutar. Ve t e k t a n r ı teorisi bu t e m a ü z e r i n e a d ı m a d ı m gelişip y ü c e l i r : "Ve

oradan

Beyt-el bir

sunak

Cenuba

yaptı

doğru

göç

Sunaklar, rargah

Beyt-elinin

Şarkında Ay

Rabb'in

olan

olarak

adını

çağırdı.

ediyordu."(Bap

genellikle

dağa

çadırını

hareket kurdu;

bambaşka

idrarlarıyla

bir şeydir.

ideale u l a ş m a k için

S u n a k en

toplumumun

geçtiği

ile

gitgide

Rabbe Negeb'e

başta

işaret

bir ideali

iletişime girildiği

benimseyip

ka-

u y g u n yerlerdir.

yollara

bir k a r a r g a h yeri de olur.

görev sıkıştırdıkça Allah

Garbında

orada

12)

İbrahim'in

hayvanların

etti. ve

Abram

kurabileceği tarihsel devrim sıçrayışlarına

doğadaki

şarkında

(Mevkii)

bırakışından

kutsallaştırırken,

Bu y ü z d e n

bir t a r i h s e l

z a m a n ve y e r d e yapılır

hatırlanır: İbrahim

sunda

ile

kardeşinin

oğlu

s t r a t e j i k bir t a r t ı ş m a

Lut a r a s ı n d a

olur.

Lut,

bölgede yerleşme

S o d o m ve G o m a r a ' n ı n

konubulun-

d u ğ u Filistin'in d o ğ u s u n a yerleşir. İ b r a h i m batıda v e g ü n e y d e eyleşir; Mısır'a g i d i p gelir. İbrahim

Bu da İ b r a h i m t o p l u m u n d a ö n e m l i

aşamada

yine Allah

ile g ö r ü ş ü r ve

bir g e l i ş m e d i r .

idealini

hatırlayarak

g ü ç l e n d i r i r ; A l l a h ' ı n a h i d i y l e pekiştirir v e s u n a k l a ş t ı r ı r ; "Ve

Lut

kendi yanından

gözlerini

bak;

kaldır çünkü

ayrıldıktan

bulunduğun

görmekte

olduğun

zürriyetine

ebediyen

vereceğim.

edeceğim;

şöyle

bir

adam

sonra

Rab,

yerden

Abram'a

dedi:

Şim-

Şimale-Cenuba-Şarka-Gar-

bütün

memleketi

sana

senin

zürriyetini

yerin

tozu

yerin

tozunu

sayabilirse

senin

senin gibi

zürriyetin

sayılabilir." B u r a d a bir a d ı m d a h a ileriye gidilmiştir;

deniz kıyısından Suriye'ye

ve Mısır'a ve H a r r a n ' a kadar olan bölge k a b a c a da olsa a l ı n a c a k m e m leket o l a r a k sınırları o l a r a k istenir. kadar:

"Kalk, de

Ve geçici

o l a r a k değil

S a y ı l a m a y a c a k ç o k l u k t a " o l m a k gerekir.

çalışmak Ve

çizilir.

"EBEDİYEN"

B u n u n için d e r l e n m e k v e ç o ğ a l m a k g e r e k i r : Bunun

kalıcı

"Yerin t o z u

için

daha

gerekir: memleketi

Abram

çadırını

oturdu.

"Sunak"ların

enine kaldırdı

orada

boyuna ve

Rabb'e

gelişimine

gez;

gelip

çünkü

onu

Hebran'da

bir sunak yaptı." (Bap

bakıldığı

zaman;

sana

olan

eski

Mamre

veceğim. meşeliğin-

13) ahit z a m a n ı

h a r i t a s ı n d a s u n a k " k a r a r g a h y e r l e r i n i n , Filistin ( K e n a n )

Filistin

kentlerini

ku-

ş a t m a eğilimi g ü t t ü ğ ü n ü g ö r ü r ü z ; sürer:

Samoğulları

İbrahim'den sonra da

him ö n c e b u n u y o k l a y a r a k s e z e r e k y a p a r e l b e t t e . A m a Mezopotamya'dan al

adım

ahitleriyle Ama

bu gelenek

stratejik eğilimle çoğalıp yaygınlaşırlar.

Mısır'a

d e k eliyle t u t t u k ç a

İbra-

Filistin diyarını

gidiş idealeşir;

pratik i l e r l e m e l e r l e yer k a z a n d ı k ç a

ide-

kutsallaşıp tektanrı

perçinlenir.

tarihsel

devrim

görüp

gerçekleşmedikçe

tektanrı

teorisi

elde kalan ve sarılınıp y ü c e l t i l i p miras b ı r a k ı l a c a k biricik m a n e v i ,

ruh-

sal miras olur. Tarihsel

devrim

kime

karşı

yapılacaktır?

Filistin

diyarında

Finike

kentleri d ı ş ı n d a kalmış kent m e d e n i y e t l e r i de b a ğ ı m s ı z değildirler; Irak ve

Mısır'ın

verirler.

etkisindedirler.

Onlara

Irak m e d e n i y e t l e r i y l e y a r d ı m l a ş ı r l a r ,

s a l d ı r m a k Irak ve

Mısır ile y a p ı l a n

ticareti

a t m a k t a n öte Filistin'de y a ş a m a y ı o l a n a k s ı z hale getirebilir. d e n g e l e r iyi

vergi

tehlikeye Bu y ü z d e n

h e s a p l a n ı p derleniş sabırla, s e b a t l a , akılla örülmelidir.

İbrahim

hepsiyle

antlaşmalarla,

görüşmelerle

toplumunu

ayakta

tutar. A m a saldırıldığı z a m a n d a t o p l u m u n u s a v u n m a k t a n ç e k i n m e z , çünkü

anlaşmanın ve y a ş a m a n ı n

birinci

koşulu akılcıl

savaş,

güçtür.

Y i n e d e hep çetecil v u r - k a ç m u h a r e b e s i d i r y a p t ı ğ ı : "Ve

Abram

ner." (Bap "Göklerin çarık bağı Abram'ı

Kedorlaomer

14)

Ama

yerin

de sana

zengin

ettim

beraberinde

satılmaz

da:

Sodom

sahibi

Yüce

Allah'a

ait olan

olan

(Bap

V e İ b r a h i m y i n e b u tür b a ş a r ı l a r d a n

şöyle

Rabb'e,

bir şeyi almamaya

demeyesin."

kralları

Kralı'na

vurup

dö-

çıkışır:

bir

iplik

elimi kaldırdım,

bir

14) sonra

hep o l d u ğ u gibi, A l l a h

ile g ö r ü ş ü r : "Bu Abram (Bap

şeylerden korkma;

sonra, ben

rüyada sana

Abram'a

kalkanım,

Rabb'in senin

şu

çok

sözü büyük

geldi:

ödülünüm."

15)

İbrahim'in mayan

kuru

benimseyip

ulaştığı

tektanrı

sentezinin,

bir inanç o l d u ğ u n u s a n m a y a l ı m .

pek işe y a r a -

O sadece tarihsel

dev-

rim ö z l e m v e y a i d e a l l e r i n i n k u t s a l l a ş m a s ı değil, aynı z a m a n d a bir düşünce

d e v r i m i d i r de.

T e k t a n r ı c ı l ı ğ ı n 4 0 0 0 yıl ö n c e d ü ş ü n c e ve r u h l a r d a ne y a m a n , ne verimli y a r a t ı ş l a r y a p t ı ğ ı n ı

biraz o l s u n a n l a y a b i l m e k için, a r a ş t ı r m a m ı z ı n

özellikle b a ş ı n a a l d ı ğ ı m ı z M u h a m m e d ' i n g e l i ş t i r m i ş b u l u n d u ğ u A l l a h ' ı n Sıfatlarını: rı

Esmaii

sentezi:

caman

Doğayı

H u s n a y ı t e k r a r t e k r a r h a t ı r l a m a k gerekir. T e k t a n ve t o p l u m u

bir a d ı m l a y a k l a ş m a k ;

karmaşasından, açmaktır. Mısır, Irak,

prangalarından

yorumlamakta

determinizme

ruhları ve d ü ş ü n c e l e r i kurtarmak;

kosko-

çoktanrıcı

ilkel

özgürleşitirip yaratıcılığa

B u y ü z d e n paralel a n l a m d a İ b r a h i m ;

çoktanrıcı

kastlaşmış

Finike m e d e n i y e t l e r i o r t a s ı n d a , t o p l u m u n d a n v e t e k t a n r ı c ı

düşünce devriminden moral

değeri

başka

gökleri

hiç

kimseye ve

sarmış İbrahim;

hiçbir ş e y e

1848-1870

inanmayan;

İdealist,

popülüst,

ütopist, liberal, b u r j u v a ve k ü ç ü k b u r j u v a A v r u p a s ı n d a k i bir a v u ç mücahidiyle

birlikte y a l n ı z

kalmış

2500 yıl s o n r a İ b r a h i m ' i n , y a n k ı l a r ı n ı bulacaktır. m a k l a işe başlar; Marks-Engels'i

düşünce

devi

Marks-Engels'e

benzer.

100 yıl s o n r a M a r k s - E n g e l s ' i n adı, e v r e n s e l

Bütün t e k t a n r ı dinleri, ilk y a r a t ı c ı s ı İ b r a h i m ' i an-

bütün t a r i h s e l m a d d e c i l e r , ilk yaratıcısı ve k u r u c u s u

anmadan

ondan

yararlanmadan yapamazlar.

Her iki-

sinin de t a k i p ç i l e r i , İ b r a h i m ' i n s a d e a m a o kadar da derin s ö y l e y i ş i y l e "yerin t o z u kadar, g ö ğ ü n yıldızları k a d a r " s a y ı s ı z d ı r ; v e i n s a n l ı k d e t e r minizmi

kavradıkça,

i n s a n l ı k kadar da çok ve " s o n s u z " olacaktır.

Bu yüzden İbrahim, tektanrı sentezinin ce

kanatlanışını,

moral

kendinde yarattığı düşün-

d e ğ e r i n i s e z e r ve o s e n t e z e sık sık ş ü k r e d e r ;

k e n d i s i n e Filistin y a l n ı z l ı ğ ı n d a kalp kuvveti verir: "Ey Abram!

Ben

"Ey Abram!

Korkma!

senin

çok Ben

büyük sana

ödülünüm!"

kalkanım!"

M u h a m m e d ' i n d e s ı k ı ş t ı k ç a aynı d ü ş ü n c e s e n t e z i n e , t e o r i s i n e : Tektanrıya yaslanışı, "Allah

bana

derinleşmesi

Marks-Engels de yaşamları minizmin lerdir;

bundandır:

yeter!" b o y u n c a böyle d a v r a n m ı ş l a r d ı r :

teorik-pratik döğüşünde,

gerisi

onlar için

rahat

nefes

boğucu-tiksindiricidir;

işkenceli olsa da, onlar için y a ş a t ı c ı , y a r a t ı c ı İbrahim'in Tektanrı determinizme sahibi

sentezi,

yaklaşmış

şüphesiz

değildir.

Y ü c e A l l a h " o l a r a k anılır.

de hazır ve nazırdır. lanetler.

Paylaşmayı, latmayı ama

Ö v ü n m e ve bağışlanmayı,

sever.

Bütün

gibi

hemen

veya

başlarında;

söze

dökülememiştir.

sıkıntılı,

sadece" işlerini

Sesini duyurur.

sever.

ayete

azaplı,

Mal,

kadar d e r i n Yerin-Göğün

görür.

Her y e r -

İ n s a n kılığına gi-

mülk, f u h u ş y o z l a ş m a -

kibirlenmeyi

hoşgörmez.

beyninde

kesin

serpiştirilecek,

hatır-

sentezlerdir

olabilecek bütün özellikler olmasına her

Deter-

olabilmiş-

akrabaları, toplumculluğu, yaratanı

ayetin

karşın;

sonlarında

yerli y e r i n d e n ü k t e l e n e b i l e c e k d ü z e y d e y a z ı y a v e y a

A m a İbrahim o tektanrı cirlerinden

yolları

Muhammed

Melekleriyle

bunlar İ b r a h i m ' i n

Muhammed'e temel

Kur'an'daki

insanlar ü z e r i n d e

mutlu

moral fışkırtıcıdır...

Görünüşte

R ü y a l a r a girer.

rer. T e m i z l i ğ i , d o ğ r u l u ğ u , adeleti sını

alıp

kurtulmuş;

y o r u m l a y a r a k yaratıcılığını diyarında tutunuşu,

senteziyle,

yaşadığı

çoktanrı

olayları

daha

pekiştirmiştir.

karmaşasından, gerçekçi,

Kurban olayına

medeniyet ve onların

uşağı

zin-

determinist kadar K e n a n

kentler a r a s ı n d a ya-

ş a y a b i l m e s i b ü y ü k bir başarıdır. T a r i h s e l d e v r i m için t o p l u m u n u n hazır olmadığını sezmesi, toplumunu

koruması ve göçebelik-ticaret ekono-

m i s i n d e ustalaştırışı ve uzun v a d e l i s t r a t e j i y e o t u r t u ş u g e l i ş t i r m e s i o Filistin

h e n g a m e s i n d e b ü y ü k bir strateji

ustalığı gerektirir...

Bu yüzden İbrahim'in sunakları sadece göçerliğinden gelmez; topl u m u n u e ğ i t i r k e n t e k t a n r ı s e n t e z i n e sığınır; d i s i n d e n d a h a ilkel

sentezine sığınırken

ken-

kalmış t o p l u m u n u eğitir...

T e k t a n r ı s e n t e z i , 2500 yıl ö n c e s i n i n t a n r ı l a r m a h ş e r i n d e b ü y ü k bir s a d e l e ş t i r m e , insan beynini ö z g ü r l e ş t i r m e d i r . T a r i h i n gidiş k a n u n l a r ı n ı elinde pusula

gibi t u t u p

tarihe girmesi,

kullanmayan

nun gibi, İ b r a h i m eğer t e k t a n r ı sanı

birinin,

kafasını y i t i r m e s i y l e aynı

i ş i t i l m e d i k diğer S a m i

elini

kolunu sallayarak

anlama geliyorsa;

tıpkı

bu-

sentezine ulaşmış bulunmasaydı,

adı

kabile l i d e r l e r i n d e n biri o l a r a k kalır, t o p l u -

m u n u da t e k t a n r ı s ı n ı da t a r i h e miras o l a r a k b ı r a k a m a z d ı . Bunun

değeri

anlaşılamadıkça,

İbrahim

s i n d e k i t e k t a r ı c ı l ı k , T e v r a t ve Kur'an da İbrahim; kısmını

Irak,

vıyla

için, " K e n a n

Mısır a r a s ı n d a

toprakların

anlamaya

prose-

D i y a r ı " o l a r a k bilinen t o p r a k -

m e k i k d o k u r gibi

insanlarını

uzun v a d e gerektiğini

güçlenme ve

kutsallaştırma

L ü b n a n , Filistin, İsrail, Ü r d ü n v e S u r i y e ' n i n bir

içine alan, o g ü n

larda nin

bugünkü

pek a n l a ş ı l m ı ş s a y ı l a m a z . . .

g ö ç e t t i k ç e , t i c a r e t sına-

öğrendikçe, tarihsel

b u n u n için

uzun

devrim

görevi-

hazırlık, e ğ i t i m , d e r l e n i ş ,

medeniyet "fesadının" zayıflaması

gerektiğini

daha

iyi

başlar.

Ç e l i ş k i l e r i n i " A l l a h " ile paylaşır. hülyası a m a

Derdi hep a y n ı d ı r : T a r i h s e l D e v r i m

mirasçısı o l a b i l e c e k bir ç o c u ğ u

bile y o k t u r ve yaşı

ilerle-

miştir: Abram

dedi:

İşte,

bana

zürriyet

vermedin",

"ben

çocuksuz

gidi-

"benim

mirasçım

ola-

yorum." "Ve

işte

evimde

doğan"

"bu

Şamlı

Elizer"

caktır." "Ve tır.

işte,

kendisine

Rabbin

şu

dışarıya

çıkarıp

dedi:

onu

sayabilirsen

onları

İbrahim

say;

kendini

ikna

ona

eder;

sözü

geldi:

senin

Şimdi göklere

dedi,

zürriyetin

yeniden

mirasçın

bak

böyle

olacak-

eğer yıldızları

olacaktır."

b ü y ü k s e n t e z i n e sarılır;

şük-

reder: "Ve

Rabbe

aydınlık

yol)

iman

saydı."

etti (Bap

onu

kendine

Salâh

(biricik

doğru-temiz-

15)

A m a hülyası y o l u n d a a z i m l i d i r ; t e k t a n r ı s e n t e z i n i n g ü ç l e n i ş i d a i m a bu pratik b a ş a r ı l a r ı n a bağlıdır".

Başarıları s e n t e z i n i , s e n t e z i başarıları-

nı getirir; t e k t a n r ı k u t s a l l a ş m a s ı , eski k u t s a l l a ş m a p r o s e s i n i n d e v a m ı o l a r a k böyle gelişir. ölçüde oluşu

ufuk açısı pratikte

sallaşır.

ispat

Dolayısıyla

üretişlerini d o ğ a l

Bu y ü z d e n t e k t a n r ı s e n t e z i , pratiğine ışık t u t t u ğ u

yeni

tertemiz daha

buldukça İbrahim

o b j e k t i f bir yoldur.

tektanrıcılık İbrahim'in kendi

yaratıcılıklarını,

kutsallaşma yolundan Allah'a

O b j e k t i f yol

beyninde

kut-

s e n t e z l e r i n i , fikir

bağlar:

"Ve seni

ona

dedi:

Keldaniler'in

diyarı

miras

Şehrinden

İ b r a h i m ' i n moral d e ğ e r i bu yiğitle

savunulan

almak

üzere,

çıkaran

Rab

O'nu sana

kadar büyüktür. O s m a n l ı gibi 3 0 0 - 4 0 0

göçebe toplumudur.

Ama

Osmanlı'nın

z ü n e kestirdiği gibi, İ b r a h i m de ticaret y o l l a r ı n ı n Diyarını

gözüne

gerçeklerden "Ya

kestirmiştir. A m a

Rabb

Yehova!

Onu

miras beri

neğiyle İ l h a m ' a , t e f e k k ü r e , ona

bir koç ve

fakat

dedi:

ve (Bap

vaki

düştü;

Abram'a 400

cü

garip

cefa

selametle

İyi

üzerine

mamıştır."

sonra

ile

bileceğim?"

k e h a n e t (Orakl) gele-

üç yıllık bir keçi

Ve bütün

bunları

ötekinin

karşısına

yarımını

kuşlar

cesetlerin

üzerine

üç yıllık ona

aldı

koydu,

indiler

bir d ü ş ü n c e s e n t e z i n e ulaşır.

batarken bir

Abram'ın

dehşet,

onlara

kulluk malla

güzel

edecekler

edecekleri

ağır bir

uyku

düştü.

olmayan

bir

karanlık,

kendilerinin

kulluk

millete

çıkacaklardır.

ihtiyarlıkta

döneceklerdir;

üzerine

koyu

zürriyetin

büyük

buraya (Bap

her

senin

edecekler.

gideceksin;

nesilde

hiçbir z a m a n

15)

güneş

olacak

ondan

ve yırtıcı

bilki,

büyücü

yavrusu al.

bundan sonra ki,

onun

dedi:

yıl

ğim;

oldu

işte

memlekette

özlemini

gö-

koca Kenan

d ü ş ü n c e e k s e r s i z l e r i n e yatar:

yardı

kovdu."

Nihayet İbrahim,

alacağını

üç yıllık bir inek

yarmadı

onları

"Ve

hayalini,

bilinen

ve bir güvercin

ortalarından

kuşları

Abram

Bana

kumru

onları

Bizans'ı

kesiştiği

kopuk d ü ş l e m e z :

Ve İ b r a h i m , S ü m e r ' d e n "Ve

vermek için

benim."

ve ben

Fakat

hükmedecesen

atalarına

dördün-

gömüleceksin.

çünkü

Amorilerin

kendilerine

fesadı

tamam

ol-

15)

Buradaki "Amoriler" tarihteki Amoritlerdir. Amoriler, göçebe Semitlerin

akıncı,

aşağı

barbar g e l e n e k l i

güçlü

oymaklar topluluğudur.

V e İ b r a h i m g ö ç e b e l e r i n d e n çok d a h a g ü ç l ü d ü r l e r .

B ü y ü k Irak M e d e n i -

y e t l e r ü z e r i n e akınları, İ b r a h i m ' d e n önce v e İ b r a h i m z a m a n ı n d a

batı-

dan d o ğ u y a ve Mısır'a d o ğ r u olur. İbrahim

bu a k ı n l a r d a n

ölümünü

S e m i t g ö ç e b e koludur,

kendisinden

tik mirasını

bir ç o c u ğ u

bırakacağı

S t r a t e j i k hata: Stratejik Strateji ömrü

genellikle, uzun

Ölüm-kalım

kertesinde

diyalektik

öngörü:

hele y a v a ş g e l i ş e n vadeli

antik tarih

bir y a ş a m a

planı,

seyri

içinde,

programıdır;

bir

bütün

hata ve e k s i k l i k l e r d e r h a l d ü z e l t i l i p

içine y e r l e ş t i r i l m e l i d i r .

İbrahim, yaman da, y a m a n

de bir

ister.

kapsayan

programın

kendisi

bile o l m a d ı ğ ı n ı düşünür...

d e n g e l e r h a s s a s ç a ö l ç ü p biçilmeli; o

korkar;

Ö l ü m ü n ü ve i d e o l o j i k - p r a -

Ölümcüldür.

görüşler:

plan, p r o g r a m

görmüşçe bilir....

bir c o ğ r a f y a d a , y a m a n

bir k a v i m l e r m e d - c e z i r l e r i ;

bir t i c a r e t dört yol

ağzın-

m e d e n i y e t l e r - b a r b a r l a r güreşi:

A l ç a l ı p , y ü k s e l m e l e r i o r t a s ı n d a s a d e c e akılcıl s e n t e z l e r i y l e t o p l u m u n u karşıyadır - .

y a ş a t a b i l m e k , g e l e c e ğ e miras e d e b i l m e k l e karşı

Bu n o k t a d a stratejisini bu t e f e k k ü r e d a l ı ş l a r l a u z u n v a d e y e kaydırmak zorunda

kalır;

giderek olgunlaşıp,

Mısır'da t u t s a k k a l a b i l e c e ğ i n i leri a k l ı n d a n g e ç i r m e s i yaptığını Bu

günde

ırmağa,

Rabb, Fırat

Kadmumleri

Kenanlıları (Bap

sonra

bir t a r i h s e l d e v r i m

"O yük

ne denli

ustalaşmaktadır. Toplumu'nun

öngörmesi,

buna

benzer düşünce-

uzak g ö r ü ş l e r l e u z u n v a d e l i

hesaplar

gösterir.

hesaplardan

vadeli

bile

Abram

ile

ırmağına

İbrahim

umudunu

idealiyle y e n i d e n ahdedip

kadar

Hititleri

Giryasileri

dedi:

Mısır

diyarı,

Perizzileri

yitirmez;

tersine

uzun

inanç t a z e l e r :

Yebusileri

Irmağından

Kemleri Refaları

senin

ve ve

bü-

Keminizleri

Amorileri

zürriyetine

verdim."

15)

İ b r a h i m t o p l u m u A m o r i l e r d e n bile g ü ç s ü z iken, nasıl olur d a A m o riler ve Nil'den larını,

Fırat'a

kadar olan

bütün

kendi z ü r r i y e t i n e g i r e b i l e c e ğ i n i

m e d e n i y e t ve Kabile t o p l u m -

düşünür?

B u t a m a m e n t e k t a n r ı s e n t e z i n i n İ b r a h i m ' i n b e y n i n d e y a r a t t ı ğ ı özgür

düşüncelerin

tektanrı önünde rattığı

verdiği

görüşüne sonunda etkiyi

bir d e ğ e r l e n d i r m e d i r ;

derece

etkileyeceğini

toplumlarda İbrahim'in

kutsallık sezilerini, teorisi görevlerinde adım adım

bütün

düşünmektedir;

yaratabileceğini

seziş ile t e k t a n r ı fikri pratikte, l a l a ş a r a k yükselir.

öngörüdür.

g ü v e n m e k t e ve

tıpkı

hisseder.

pratik de t e k t a n r ı pratik y a r a t ı ş l a r ı ,

İbrahim

toplumları

kendisine Ve

ya-

güçlü

i d e o l o j i s i n d e kutsalmucizeleri,

teorisini:

pratiğini yaratıcılaştırır. V e İ b r a h i m t a r i h s e l ilerler...

Mısır'dan aldığı cariyesi H a c a r ' d a n İsmail adını k o y d u ğ u

ilk o ğ l u

olur. " İ s m a i l : A l l a h İ ş i t i r " (Bap 16) a n l a m ı n d a d ı r . B u r a d a h e m İ b r a h i m ' i n adım a d ı m sabırla

ilerleyişini,

teorisine yansıdığını, buluruz:

Tektanrı

hem de teorisinin

kutsallaşma

görüşü

prosesini

pratiğine,

pratiğinin

basit, yalın

anlamıyla

gelişmekte ve geliştirmektedir.

isteyişini, y a k a r ı ş ı n ı işitmiş ve d i l e k - a h d i g e r ç e k l e ş t i r m i ş t i r . ilerleyiş, T e k t a n r ı k u t s a l l a ş m a s ı n d a bir a d ı m sıçrayış: kendi

Allah,

oğul

Her pratik

B e d e n ve ruhları

h ü k m ü n e alış olur..

Prose ister i s t e m e z Hacar'ı da gelenekli

ilk karısı

kinleriyle A l l a h ' ı n "Ve

Rab'bin

içine alır:

İbrahim'in zorba anahan

Sara tarafından dışlanınca, merhametine

meleği

ona

Hacar, İ b r a h i m ' i n tel-

m a z h a r olur:

dedi:

senin

zürriyetini

çoğalttıkça

çoğal-

tacağım... " "Rabb

sana

olan

V e " İ s m a i l " olayı, başlangıcı

olur.

cefayı

işitti. "(Bap

kutsallaşma

16)

prosesinin Arabistan t o p l u m u n d a k i

Hacar ve İsmail, S a r a ' n ı n zılgıdıyla y e n i o l u ğ u için bu

koldaki

Hacar, A l l a h ' ı n "Ve

Hacar

görüyorsun Bunun sında

için

melekleriyle konuştuğu

kendisine

diye

söyleyen

çağırdı;

kuyuya

(Kuzeyde)"

bir t a r i h s e l g ö r e v e atılmış

k u t s a l l a ş m a l a r da b a ş l a m ı ş olur.

çünkü

dedi:

beer-lahay-roi

(Bap

pınarın adını

Rab'bin

ismini,

Burada

denildi;

sen

mı

işte

kutsallaştırır: ya

beni

kardeş

Allah,

göreni ile

beni

gördüm?

bered

ara-

16)

" B e e r - l a h a y - r o i : Beni gören hay(canlı) olanın k u y u s u " adıyla Allah'ın özelliklerinin isimleşip s o m u t l a ş m a s ı işitir ve

görür.

A n c a k bu

bir adım daha

çoktanrıların

işitiş ve

ilerlemiş olur. Allah

görüşünden

çok farklı,

i n s a n ü s t ü l e ş m e , mistisizm y o l u n d a n da olsa d e t e r m i n i z m e yaklaşan her şeyi işitme ve herşeyi görmedir;

M u h a m m e d bunu derinleştirir.

İ b r a h i m g i d e r e k t o p l u m u y l a a r a s ı n d a k i farkın ne u ç u r u m c u l o l d u ğ u nu anlar: Allah fikri s a d e c e o n u n d e r i n l e m e s i n e sezdiği ve ulaştığı bir sentezdir;

t o p l u m u İ b r a h i m ' e bağlıdır, A l l a h ' a

bağlı değil. Ve İ b r a h i m

buna göre ilerleyişini daha da o l g u n l a ş t ı r ı r ve t o p l u m u n a 1- "Ve Abram Ben

Kadir Burada

Allah'ın

çoktanrıların 2-

yaşında

iken

Rab Abram'a

göründü;

indirger: ve

ona

dedi:

Allahım:"

b u l u r u z : " Ben "Herşeye

bir sıfatının

Kadir A l l a h ' ı m :

daha

gelişmiş

geliştirilmiş

olduğunu

Herşeye gücüm yeter anlamındadır,

bölük p ü r ç ü k g ü ç l e r i n d e n farklı

bir t e k d e t e r m i n i z m

bu gibi

kadir."

"Benim

önümde

yürü

kâmil

İ b r a h i m artık o l g u n l a ş m ı ş t ı r .

ol."

Bunu t o p l u m u n a da

bildirip uygular:

"Olgun ol ve Allah'ın

b u y r u k l a r ı y l a y ü r ü " a m a yine b u r a d a İ b r a h i m ' i n

toplumunu

onlara

eğitmeye,

mayı g e l i ş t i r m e k z o r u n d a

kendinden

kalışını

ayrı

buluruz.

bir varlık o l a r a k d a v r a n -

Çünkü

kendisi de a r a l a r ı n -

daki farkı iyice y a k a l a m ı ş t ı r , bunu A l l a h ' ı n b u y r u k l a r ı n a da geçirir: 3-

"Ve

ahdimi seninle

benim

aramda

edeceğim

seni ziyadesiyle

çoğaltacağım." 99

yaşındaki

İbrahim,

olgunluğunun

zirvesinde

olarak

kendini

t o p l u m u n u ayrı ayrı dengeler halinde kavramıştır, bu yeni bir aşamadır. 4-

"Ve

Abram

yüzüstü

düştü."

Bu A l l a h ' a s e c d e a n l a m ı n d a d ı r . İ b a d e t ' i n de geliştiği, ö z e l l e ş t i ğ i anlamındadır. 5letlerin

"Ve

Allah

babası

fakat

adın

(Bap

17)

onunla

İbrahim

"Senden Senden nında değil,

söyleşip

olacaksın.

krallar

olacak;

dedi: adın

çünkü

Ahdim artık

seni

seninledir

Abram

birçok

olarak

milletlerin

birçok

mil-

çağrılmayacak, babası

ettim."

çıkacaklar."

Krallar ç ı k a c a k , n e d e m e k ? İ b r a h i m s a d e c e kendisi z a m a kendisinden sonra da tektanrı fikrinin e g e m e n olacağını

sezmiştir.

Çünkü

Kenan

çoktanrılar döneminin evrencilik çağının

D i y a r ı n d a , Mısır'da, I r a k ' t a g ö r d ü ğ ü d u y d u ğ u

kapanacağını

kuvvetle

sezmiştir.

ilk fikir t o h u m l a r ı n ı n açılışıdır;

rarası I r m a k s a l a ş a m a s ı n ı

yeni

bir

m e d e n i y e t l e r kıtala-

kapatıp, G r e k l e r ile h a y v a n s a l , d a h a o y n a k

medeniyetlerin evrensellik:

İ m p a r a t o r l u k pratiklerini g e r ç e k e v r e n s e l -

lik b o y u t l a r ı n a ç ı k a r m a g i r i ş i m l e r i n i n de ilk m ü j d e s i , haberi sayılabilir. Grekler,

Romalılar,

denerler.

Ama

H u n l a r bin yıl

nasip

peşine t a k m ı ş

İbrahim

b o y u n c a hep b u n a

zürriyetine

Muhammed'in

olur.

İbrahim bunu sezer ve t o p l u m u n a açıkça

bildirir;

Mısır ve F e n i k e ' d e n , k e n d i s i n i n de S ü m e r ' d e n n a k l a n d ı ğ ı n ı g ö r ü p , y a ş a r ve işitir. de)

6ve

kastı

"Ve

ahit

"Ebedi ne

kılacağım,

olarak

Tarih ö n c e s i ça, T e v r a t v e

kuran

zürriyetine

benim

sabit

s e z e r ve

Allah

aramda

kılmak" sözü,

kesinliğini

ister:

"Ebedi

için,

seninle

olmak

ahdimi

nesillerince

İbrahim'in

derinliğini

tektanrı

y o r u m l a m a k böylesine

y o r u m l a r verir.

Tevrat

ebedi sentezi-

kanıtlar.

bilimi ve gidiş k a n u n l a r ı n ı elde p u s u l a gibi benzerlerini

ve antropoloji ve

sonra

sabit

inancının

ve zengin

senden

zürriyetinle

ahit

olan

sonra

olarak

kay-

K e n d i s i n i n de (tektanrı s e n t e z i n i n

budur:

sana

senden

çünkü Greklerin

k a y n a k l a n d ı ğ ı gibi

benzer biçimde yayılıp savunulabileceğini

Ahit"ten

hazırlanıp bunu

girmiş Arabistan Araplarını

uzmanlarının

şaşmaz

eldeki

kullandıkkesinlikler

onca

arkeoloji

b e l g e l e r i n e r a ğ m e n düz y o l d a ş a ş ı r ı p kendilerini t e v r a t

sûrelerinden-ayetlerinden

dışarıya

atmaları,

bindikleri

dalı

bundandır - .

kesmeleri

İbrahim'in

b u n d a n s o n r a t o p l u m u n u t e k t a n r ı s e n t e z i n e pratik iba-

det u y g u l a n m a l a r ı y l a s o k u ş u n u n

izleri:

Sünnet-kurban, bunun ölmez

kanıtlarıdır - .

İbrahim

eğitip

mirasçısı

ö n e m verir.

Kılıçla g e l e n i n

toplumunu

Haldun'un, Timur'lara

bile

metelik v e r m e y i ş i n e

ğerle" Tektanrı" fikrini "ebedileştirip, verir.

Sodom

karşı

s a v u n m a k ve

içine girse bile;

Gomara'da o

kent

şimdi

için

sana

ait

dua

çok

önünde,

b e n z e r bir moral

onları

belki

Amorit

de-

değer

akınlarına

olmak tartışmaları

b u n a d e ğ m e z b u l d u ğ u n u izleriz.

ber" olarak sözedildiğini "Ve

daha

" S a b i t " (Kalıcı) y a p m a y a

medeniyetlerine sahip

7- İ b r a h i m artık bilgeleşmiştir.

nin

yapmaya

kılıçla gittiğini g ö r e n , t e o r i s i n i y a p a n İbni

adamın eder

olanların

karısını

geri

yaşarsın;

hepsi

ilk kez Bap 20'de O n d a n " P e y g a m -

görürüz: ver;

çünkü

fakat eğer geri

mutlaka

Peygamberdir

vermez sen

se-

bilki sen

öleceksiniz."

Bu A l l a h ' ı n sözleridir. İ b r a h i m kendisini, s e n t e z i n i n ve s t r a t e j i s i n i n ne olup olmadığını ğına

çözme ve bunda derinleşmenin

u l a ş m ı ş t ı r artık.

ustalığına

rahatlı-

Tarihsel kuşaklara ve tır;

Devrim hülyaları-özlemleri

b u gidiş içinde g i d e r e k g e l e c e k

miras haline gelir. A m a artık bu, d a h a ç o k t e k t a n r ı s e n t e z i

eğitiminin

toplumunda

derinleştirilerek başarılmasına

tarihin ve toplumlarının

Kenan

diyarındaki

bağlanmış-

akışına ayak uydurul-

muş, t a r i h s e l d e v r i m teorisi b i ç i m i n d e y e n i bir s e n t e z e ulaşılmıştır - . Bu t e o r i n i n p r a t i k t e n

k o p u k bir k u t s a l l a ş m a ( g ö k s e l l e ş m e ) o l m a d ı -

ğını olaylar içinde g ö r d ü k . A m a b u pratik artık T a r i h s e l D e v r i m ' e u z u n bir hazırlığa

dönüşmüştür.

İ b r a h i m bir y a n d a n Doğu'ya

kadar

Kenan diyarında

karargahlaşırken,

İshak'ı e v l e n d i r m e k v e s i l e l e r i y l e el atar. vesilesiyle

Hicaz

kuzeylerinden

akılla-hoşgörüyle tektanrı Ondan

sonra

gelen

İbrahim'i

buraya

ettirerek

ilerlemişlerdir.

oğlu

güneylerine

İshak

kadar andığımız Kimi

akrabalarına

Diğer y a n d a n Hacar ve İ s m a i l uzanır.

s e n t e z i n i t o p l u m u n d a işler;

z a f e r l e ş i p iktidar olmuşlar, müşler;

K u z e y ' d e n G ü n e y ' e v e Batıya,

Mezopotamya'daki

torunları

Sabırla-sebatlamiraslaştırır.

Yakup

oğulları

kritik g ö r e v v e ö z l e m l e r i n i t e k e r r ü r

zaman

tarihsel

devrimlere

katılmışlar,

kimi z a m a n y e n i l i p ç o k t a n r ı c ı l ı ğ a geri dön-

d ü ş e kalka t e k t a n r ı s e n t e z i n d e Museviliği v e İseviliği y ü c e l t -

mişler a m a

Hz.

başaramayarak, gınlaştırmaya Bundan

Muhammed'e İ b r a h i m dinini

sarılmak zorunda

sonrası

kadar kalıcı y a y g ı n ayakta tutup

bir t a r i h s e l

devrim

kesinleştirmeye ve yay-

kalmışlardır - .

satır satır i z l e n e r e k y o r u m l a n a b i l e c e k T e v r a t

tinleri a p a y r ı bir i n c e l e m e ve konular silsilesi

içerir.

me-

BEŞİNCİ BÖLÜM HZ. İBRAHİM YARATICI LIĞI'NIN SEMİT KÖKLERİ VE EVRENSELLİK EŞİĞİ

1- İKİ

BÜYÜK SANSÜR-YARATICI

İBRAHİM

YARATICILIĞININ

M a r k s - E n g e l s gibi

BEYİN VE

ATA

(SEMİT)

modern yaratıcılar olsanız,

sabırlı-sebatlı-kahırlı-akıllı

düşünce-davranış

TEMELLERİ a n c a k olaylar içinde

emekçiliğini

ömür

boyu

( s o n u n a dek) s ü r d ü r e b i l i r s e n i z , ç a ğ l a r ı a ş a n v e b a ş k a l a ş t ı r a n s e n t e z lere

ulaşabilirsiniz

Marks-Engels

bile,

yüzden;

Alman

felsefesinin-İngiliz-Fransız

ütopiklerini ve e k o n o m i c i l e r i n i n e l e ş t i r i s i n d e n ve bir ö l ç ü y e d e k çıraklığından

yola

ulaştılar. Hz.

çıkarak, Tarihsel

M o r g a n , 30 yıl

Maddeci

sentezlere ve

komündaşlıktan sonra

kuruculuğuna

Komünü anlatabildi.

İ b r a h i m için d u r u m b u n d a n farklı o l m a z d ı .

Her y e n i çığır açıcı

d ü ş ü n c e v e d a v r a n ı ş , g ö k t e n z e m b i l l e v e y a m e l e k l e r l e inmemiştir. semedani

dinlerin

bile, t e r s i n e e n yercil

olduğunu

hatırlatmıştık.

gerçeklerden

kaynaklanmış

Her s a h i c i - y a r a t ı c ı , çığır açıcı d ü ş ü n c e , k e n d i s i n d e n ö n c e k i fikirleri, öyle

gelişigüzel

boş

zaman

doldurmak

kabilinden

değil;

tersine

t a r i h s e l g ö r e v d e t e r m i n i z m i y l e bir ö m ü r b o y u çıraklık v e kahırlı ile eleştirel

bir e l e b r a s y o n d a n

tutar denklemleri

o l a r a k eski t o p l u m u n rinden

çıkagelir.

V e yıldız k a y m a s ı Gördük: yanı:

geçirebilirse;

olaylar içinde s o m u t ç a

her y a n ı n d a n

işleyebilirse;

düşünce-pratik rahminden veya

Başka türlüsü y a p m a ve yalancı

önü

yeni

bir

emek sonu

bir s e n t e z

öz ve

biçimle-

P e y g a m b e r l i k olur.

ç a b u k l u ğ u n d a v e e ğ l e n c e l i ğ i n d e s ö n ü p gider.

Hz. İ b r a h i m ö y l e l e r i n d e n değildir. B ü t ü n eksiği gibi d u r a n

Tarihsel

Devrim b a ş a r a m a m ı ş oluşu;

gels gibi d ü ş ü n c e d e çığırlar a ç m a g ö r e v i n i yaratcılığıdır.

İbrahim'in

aslında, O'nun

Marks-En-

kavramış oluşu;

erdemliliği

gelişimini Tevrat'ın

satırlarında

izleyerek

özetledik. Bu yeterli tereddütsüz

değildir e l b e t t e . A m a bir

gerçeklik

nin d o ğ u m u n u v e g e l i ş i m i n i hava

oyunlarına

edebilirdik.

konu

gelişimi

bile hiç s a p t ı r m a d a n

e d e m e z s e k tektanrı

sentezi-

agnostisizme (bilmemciliğe) ve düşünce

(spekülasyonal)

Nitekim

olarak tespit veya

havada

kuşkucul kalmıştır.

laf e b e l i ğ i n e Havada

kurban

k a l m a ya da

m a h k u m gibi g ö r ü n m e k t e d i r . Ç ü n k ü s a d e c e Irak-Mısır m e d e n i y e t tabletlerine takılı " k a l m a k ;

d a ğ l a r kadar yazılı-çizili

belgelere g ö m ü l m e k

u z m a n p a r ç a l a n ı ş l a r ı n d a n ve ö f ö r i z m i n d e n b a ş k a s o n u ç v e r e m i y o r ; belgeler,

ancak tarihin

lebilirse, dinsel

her t ü r l ü

ilk orijinal rın

kanunları Bu

ç a b a l a r ı ve

keşifleri,

bütün

i n s a n l ı k tarihi

elbette; rini

baştan

a n c a k bu,

alamadıkları

kapsamında

Oysa

bütün

sorunlara

üzerinde

tarihin

t a s n i f edici

gidiş

ihtiyaç var

durmaktan

kanunları

verimlilikte

olur.

fo-

Onla-

uygulanarak ve

kendile-

y ö n ü n d e ve dağlar

y ı ğ ı l m ı ş belgeler, e m e k l e r , s a d e c e birikim o l m a k t a n çıkarlar; denklemlere:

bilimi bunlar,

seçilmezleştirilmektedirler.

onların

öğütledikleri

olabilirse

komün

başarılamaz.

canlandırılışına ve tartışılmasına

her z a m a n

aydınlatmalar yanında,

ö v g ü l e r ve y e r g i l e r içinde s ü r e k l i

ölçüsünde

a y ı k l a n ı p t a s n i f edi-

ise tarih ö n c e s i

Maddecilik olmadan

t a b a k a l a r haline g e t i r i l m e k t e ve

uyarlanarak yeni

açısından

ekonomik-politik-kültürel

p r o s e l e r e de ışık tutabilirler.

(Morgan) ve Tarihsel sil

gidiş

kadar

sentetik

Gidiş k a n u n l a r ı n a v a r ı l a r a k , o m a h ş e r i belge c ü n g ü l l e r i insanlık h i z m e t i n e açılır-.

nin a y d ı n kafa koparışı son bulur; Yazılı t a r i h i n

her k o n u y u yazılı

bile, t a r i h i n gidiş k a n u n l a r ı n a yük tasnif çabaları

belgelerle aydınlatabilmesi

ulaşılabilmesi

g e r e k i r d i . A n c a k yazılı T a r i h ' i n

bıraktık, en y a m a n ses getirici

halinde

için on yılları a l a c a k bühemen

her k o n u y u

k o n u l a r d a bile s u s k u n kalışı, ibretlerle

dolu bir Tarih ö n c e s i : Y a z ı s ı z Tarih ile Yazılı T a r i h T o p l u m l a r ı n ı n (Barbarlarla M e d e n i y e t l e r i n ) a l t ü s t l ü k l e r i : T a r i h s e l M e d e n i y e t gibi Yazılı T a r i h i n maz ö v g ü l e r i ; Tarih ö n c e s i

D e v r i m problemidir.

de g ö k l e r e ç ı k a r ı l a n

Komün

Bilimi'nin

kutsal-dokunul-

(Morgan-Engels) ortaya

çıkışıyla a l a ş a ğ ı e d i l m e y e b a ş l a n d ı . Ç ü n k ü yazılı tarih de o n u y a r a t m ı ş g ö r ü n e n m e d e n i y e t l e r gibi, her türlü y a r a t ı c ı l ı ğ ı n v e y a b e l g e l e r i n Oysa

m e d e n i y e t i n v e yazılı

kaynağı sanılıyordu.

tarihin

çok ö v ü n d ü ğ ü

yazının

ilk

t e m e l l e r i bile tarih ö n c e s i k o m ü n t o p l u m u n işiydi. V e M e d e n i y e t i y i n e medeniyet

değil,

ön

geliştirerek gelen türlü

gelişmedi.

rimlerle

tarihsel

devrimlerle

adım

üretici

güçleri

k o m ü n t o p l u m l a r ı y a r a t m ı ş t ı . Yazılı t a r i h d e b a ş k a Komün

ile

Medeniyetin

güreşleriyle:

Tarihsel

Dev-

yürüdü.

Bu y ü r ü y ü ş l e r d e her t a r i h s e l d e v r i m c y c l e i n d a yazılı tarihi kesintiye uğradı.

Çünkü tarihöncesi

belgeler

komün toplumlarının yazıyla

başı

hoş değildi. Bu y ü z d e n yazılı tarih, m a s a b a ş ı u z m a n a r a ş t ı r m a c ı l a r ı için her şeyi s ö y l e y e m e d i .

Bunun

için

komün

bilimi gerekti. Ve k o m ü n ü n

parçalanışı d e v i r d a i m l e r i n i s ü r ü k l e y e n antik tarihe u y g u l a n ı ş ı gerekti. Bu

ise

Morgan-Marks-Engels

vakfedenlerin

işi oldu. T a r i h ö n c e s i

komünist, tarihsel karcıların

ilkel

ömrünü

k o l l e k t i v i z m i n en

modern özgür komün

tarihsel

maddeciliğe

Komünist toplumları,

m a d d e c i l e r ele alabildiler.

işi o l a m a d ı ;

biçimleri en

gibi

Bu çıkar işi

modern

değildi, çı-

ilkel, en ö z g ü r insan t o p l u m

i d e a l l e r i y l e elele t u t u ş t u .

B u n d a ş a ş ı l a c a k bir y a n y o k t u . A m a satılık-kölecil lanetlendiler.

ruhlarca taşlanıp

Bu da d o ğ a l d ı .

A m a yazılı t a r i h bu kez de yeni bir m e d e n i - m o d e r n s a n s ü r l e , kendi elleriyle

kendi

rahimlerini

başını

kesmekle

kesip atıyor v e y a

kalmıyor,

insanlığın yaratıcı

zincire v u r u y o r d u .

düşünce

Nasıl A n t i k M e d e n i -

yetler, t a r i h ö n c e s i insanı v e y a p t ı k l a r ı n ı s a n s ü r e d e r e k , insanlık gidişini m e d e n i y e t e b a ğ l a r k e n ç ı k m a z l a ş t ı r m ı ş l a r s a , tıpkı öyle; d e n i y e t l e r de,

g e r ç e k bilimi

o y n a y a c a k olan Birikim

insan

Bilimi'ne

sansür ederek,

beynini,

modern

uzmanın

bağlayarak çıkmazlaştırdılar.

s a n s ü r d e n ç o k çekti, hâlâ ç e k i y o r ; komünistlerin

katmerlenmiş

ikinci

k e c e ğ e benziyor. söyler.

kendiliğinden

sanılır;

tilir. A m a

her şeyin yazı

için,

olan büyük

tıpkı s a n s ü r e d i l e n ilkel ve gibi;

birincisinden

bir

insanlık,

daha

mekanizma-dinamizm

bilhassa bu s a n s ü r c ü

yebileceği

tezlenip

birinci

fazla

çe-

Ç ü n k ü son d u r u ş m a d a son s ö z ü d a i m a insan beyni

Eğer s ö y l e y e b i l e c e k

değildir.

başrolü

fareliği

İnsanlık

elele t u t u ş l a r ı

büyük sansürden,

Beyni olan h e r k e s i n

beyni

kitap

birinci s a n s ü r ikinci b ü y ü k s a n s ü r l e

karşı c e p h e d e k e n d i l i ğ i n d e n elele t u t u ş t u ; modern

M o d e r n Me-

insanlık g i d i ş i n d e

bırakılmışsa...

m e d e n i l e r i n çok şey söyle-

g ü ç s ü z l e r c e böyle u m u l u r - b ö y l e ö ğ r e t i l m i ş t i r - ö ğ r e -

İnsan

o l m a d ı ğ ı gibi

beyni,

kanatlanır veya

toplum

dumurlaşır.

her şey g ö r ü n ü r d e k i

bir insan

aynasından yansımalardan B e y i n l e r i n yaratıcı

sen-

kanatlanışları

her t ü r l ü satılıklı ç ı k a r a ve k ö l e l e ş t i r m e y e karşı d u r a b i l e c e k me-

kanizmalarının

sağlam

olmaları

gerekir.

İnsan

beynini

söyleten

yin s a d e c e bilgi o l d u ğ u n u s a n m a k y i n e m e d e n i n i n önyargısıdır. e d i n d i r e n v e hangi y ö n d e

kullanılması

olduğu,

bir k o n u d u r d o ğ r u s u . . . .

üzerinde durulası

toplumculukla örülmüş;

gerektiğini söyleten gücün O güç, tutkun

kuşaklarda

köreltirilmiş,

k o f l a ş t ı r ı l m ı ş olsa

ş a k l a r d a b o y u n a k u r u l u p g e l i ş e n bir g ü ç t ü r bu. yeni s e n t e z l e r e s ı ç r a y a b i l m i ş t i r . insancıl

ne bir

her t ü r l ü h a y v a n c ı l l ı ğ a - b e n c i l l i ğ e karşı y a m a n

bir a n t i - t e z l e k u r u l m u ş patlangıçlı " İ n s a n c ı l " bir d i n a m i z m d i r . çökertilmiş,

şe-

Bilgiyi

Belki

bilgiden

d i n a m i z m i m i z t u t s a k ise, y e n i

Eskimiş, yeni

ku-

Bilgi, o güç ile birlikte kırılıp g e ç e b i l r i z a m a o

sentezler gelmez...

İ n s a n l ı k hep bu d i n a m i z m i ö l d ü r m e k t e n çekti ve d a h a da ç e k e c e ğe benzer.

R u h s u z b e d e n l e r i n (akıl h a s t a l a r ı n ı n ) pek y a ş a m a d ı ğ ı gibi,

r u h s u z bilgiler de ölüleşirler. kanunlarını

d i n a z o r l a r gibi f o s i l l e ş i p Ancak 7000 tıcı

insan

yıl

beyninin,

neden özel

100 yılda

bu denli

geldiklerini

bir ç ı k a b i l m i ş

bir a v u ç y a r a -

azlık o l u ş u ve belki

oluşlarından

küçük s a t ı l ı k l ı ğ a - n a n k ö r l ü ğ e - k ö l e l i ğ e mirasından

u y u m s u z dev

kalırlar.

sonra

gelmeyecek derecede lum

Birikim bilimleri de bu t a s n i f edici, gidiş

arayıp bulan ve uyum yapanlar olmaksızın,

bir d a h a

a l ı n a c a k biricik d e r s

düşmeyecek derecede

ve yine geldikleri

budur: top-

kaynağa vakfedilmek-

ten g a y r ı s ı n ı n y a l a n o l d u ğ u n u s e z e n - b i l e n , d a h a s ı

ellerinden

başkası

g e l e m e y e n beyin g ü c ü t a ş ı m a l a r ı d ı r . O g ü c ü biraz olsun kendi içimizde bulup k o r u y a b i l i r s e k ve g e l i ş t i r e b i l i r s e k , sözü

s ö y l e y e c e k " i n s a n " kafilelerine

İşte yazısız

d o ğ m u ş tektanrı

ruh, bu g ü ç v a r s a , yazılı rek

anlayabilir ve

belki s o n d u r u ş m a d a son

katılabiliriz.

sentezini

ve yazısız İ b r a h i m l e r i ,

m e d e n i y e t bilgileri ve i n s a l a r ı y l a s e n t e z l e y e -

çözümleyebiliriz.

Çözümleyebildikçe

beyinlerimiz-

deki o insancıl g ü c ü biraz d a h a g e l e n e k z i n c i r l e r i n d e n k u r t a r ı p ö z g ü r leştirebilir, Nasıl

yaratıcılaştırabiliriz...

oldu da o n c a

kültürsüz

bir tarih

medeni-yazılı-kültürlü

öncesi

ulaştı? M e d e n i ö n y a r g ı l ı

göçebe toplum

insan d u r u r k e n y a z ı s ı z -

insanı

tektanrı

sentezine

b e y i n l e r i m i z i n a l a c a ğ ı gibi değil.

Ö n c e l i k l e , s a d e c e kuru bilginin kültür o l m a d ı ğ ı n ı h a t ı r l a y a l ı m . tür;

bilerek v e y a

bilmeyerek gelenekle veya

ve t o p l u m

kanunlarının

lara

disiplininin

uyma

kalan

budur.

Doğa

davranışları.

ile

u l a ş ı l m ı ş gidiş

şu veya

bütünüdür.

insan

Gerçek

kadarını

Bütün

uyum

budur ve

b u r j u v a l a r ve irili

bir kültür a n l a y ı ş ı

ufaklı

pratiği

uyum

geriye

düşünce

gerçek

bilim

mekanizmalamadden-manen

d e m e k ki

aldatıcı

Her y a n ı m ı z d a n " k ü l t ü r "

bu gerçek ö n ü n d e ayakları

kilden

devler

bozulup yok olacağız. Bu

mazdı.

durumda

İbrahim,

medeni

Tersine gerçek kültürü,

yükseltti. bar

olmak;

o l a r a k m a h k u m olacaktır.

şakıyıp "kültür" döktürsek, gibi

uşakları

sentezleri,

gelecekte

bunların

Küldoğa

s e z m e k - b i l m e k v e on-

r ı olacaktır. M o d e r n sırça s a r a y l a r d a d o ğ a v e insanı katleden

ulaşılmış

bilgiler u n u t u l s a

toplumuna

kültür

kanunları

bilinçle

değildi

insancıl

ama

asla

k ü l t ü r s ü z sayıl-

berracık beyninde

buldu

N e d e n ve nasıl? Bir kez m e d e n i y e t d o ğ a r d o ğ m a z ,

medenisiz

unutmayalım

oldu,

barbarların

medeniyet

barbarsız

kaldı.

medeniyetlerle güreşiyle,

ne bar-

Antik Tarih

tarihsel

devrim-

lerle y ü r ü d ü . Nasıl m e d e n i y e t ve i n s a n l ı ğ ı n ilerleyişi bu d i y a l e k t i ğ i n d i n a m i z m i n den

kaynaklandıysa,

kişi

b e y i n l e r i n i n g ü c ü de bu d i y a l e k t i ğ e u y m a k

z o r u n d a kaldı ve ona göre gelişti. Her kişi o d i y a l e k t i k t e n aldığı n a s i b e göre bir beyin g ü c ü n e u l a ş ı y o r d u . İbrahim

zaten

bir g ö ç e b e

barbardı.

Medeniyet

ile

ilişkileri

olmuş

ama tarihsel devrim güreşi olamamıştı. T u t k u l u t o p l u m c u l beyin d i n a m i z m i n i alıyordu.

Fakat

güç,

komüncül toplum yapısından

b i l g i - k ü l t ü r birikimleri

(medeniyetlerle

barların g ü r e ş l e r i n i n birikimi) o l m a k s ı z ı n p o t a n s i y e l

bar-

bir güç o l m a k t a n ,

hatta b a ş k a l a r ı gibi hiçe i n m e k t e n ö t e y e g e ç e m e z d i . İbrahim,

binlerce

neğinden geliyordu.

yıllık Kendisi

Semit

barbar-medeni

bir S e m i t g ö ç e b e

dövüşlerinin

kolu olsa da,

gele-

binlerce

yıllık

eski

kültür

geleneklerinin

mirasını

tertemiz-çıkarsız

b e y n i n d e e n d u r u s e n t e z l e r e ulaştırabilir v e y a pratiğinde d e n e y e r e k ölümüne

komüncül

miras kalmış s e n t e z l e r i

benimseyip savunabilirdi.

B u y ü z d e n İ b r a h i m ' d e s e n t e z (yaratıcılık g ü c ü ) y i n e aynı d i y a l e k t i ğin

kişide tecelli e d i ş i y l e hayat b u l d u . Kenanlılar

Semit

da,

Amoritler

kökenliydiler ama

devrim

görevleri

veya

de,

Sorgonlar

sosyallikleri

filizlenip

sayılabilirdi.

Hammurabiler

için

onların

çoktanrıcı

medeniyet

kanununa

" P e y g a m b e r l e r s ü l a l e s i n d e n g e l m e k " ulus-

g e l e n e k ç i l i ğ i n e takılıp

k a l m a m a k gerekir.

m e t a f i z i k i l l ü z y o n l a r ı y l a t a r i h i n ve akılların Semit geleneğinden

oluş,

mellerini h a z ı r l a y ı p geliştirdi.

işlemediğini

İbrahim'de

bazı

O t e k yanlı hep hatırlatı-

zihinsel

işleyiş te-

Bu t e m e l l e r de y i n e üretici g ü ç l e r i n bar-

b a r - m e d e n i ç e k i ş m e s i n d e aldığı g i d i ş l e r e u y u y o r d u .

Bundan sonrası o

t e m e l l e r i n İ b r a h i m ' i n y a ş a d ı ğ ı ç a ğ ı n ö z e l l i k l e r i y l e ç a t ı ş a r a k gelişti; Abram'ı

değil,

de yabana

bir t o p l u m

biçiminin

a t m a m a k gerekir. üretici

mış o l d u ğ u b a ş k a l a ş ı m l a r ı n , o t o p l u m u n yaman

etkilerinin

kış köklerini de a ç ı k l a y a n Metuşlahe,

kişi

ulusçu-

içinde y a p -

her k ü ç ü k p a r ç a s ı n a

kabaca

olsa

genel

M a r k s gibi bir d e h a n ı n en uzak çı-

bu gidişin; A d e m , Şit,

Lamek,

Burada

g ü ç l e r gelişimi

(işleyiş d i y a l e k t i ğ i n i n )

p a n a r o m a s ı n a işaret e d e c e ğ i z . Hanok,

İbrahim yaptı

Semit geleneklerini

olan

ilk

uyarak

açtı.

çuluğuna veya

luktan

tarihsel

evrensellik d ö n ü ş ü m ü n ü n

Ve Antik Tarih'in y ü r ü y ü ş ü

Burada "Semit olmak";

yoruz.

bambaşka

ilişkilerinde işledi, İ b r a h i m A n t i k T a r i h i n fikir çiçeği

henüz vakit dolmadığı

Ehoş,

Kenan, Yüre,

Nuh, S a m , Y a f e d v e Ş a m o ğ u l l a r ı ,

Hamo-

ğulları, Y a f e d o ğ u l l a r ı gibi sayısız m a s a l l a r k a r a n l ı ğ ı n d a k a l m ı ş liderleri ç ı k a r d ı k t a n sonra; başladığı

İ b r a h i m ile birlikte t a r i h i n d a h a açık a y d ı n l a t m a y a

Yakup-Yusuf-Musa-İsa-Muhammed

gibi

liderleri

çıkarışı

Marks'ın a t a l a r ı n a v e M a r k s ' a d e k uzanışı t e s a d ü f değildir. Kişiyi y a r a t a n

o b j e k t i f koşullar d e n d i ğ i n d e ,

akla g e l m e m e l i d i r ; tıpkı

kişiyi

Modern Türkiye'nin

sadece

s a r a n g e ç m i ş o l a y l a r da

kişinin

zamanı

o denli ö n e m l i d i r ;

n e olup o l m a d ı ğ ı s a d e c e C u m h u r i y e t olayla-

rıyla değil, O s m a n l ı ve d a h a uzak k ö k l e r i y l e a n l a ş ı l m a k istendiği gibi. Bu

yüzden

Semitlere

İbrahim'in

zihin

temelleri

olarak

kuşbakışı

y a p ı l m a d a n İbrahim'in tektanrı sentezi ve " m u c i z e v i " veya " e f s a n e v i " kişiliği 1sel

anlaşılamaz. M u h a m m e d ' e d e k e n aktif, o y n a k hareketli, tarih y a p a n , t a r i h -

devrimci

barbar t o p l u m l a r d e n e b i l i r ki

sürekliydiler.

Mirasları

S e m i t l e r idi.

Hareketli

kalıcı oldu.

Sebep? a)

Bir kez

medeniyetin

m e d e n i y e t Irak b a l ç ı k l a r ı n d a

iğfal

edici

doğar doğmaz,

ç e k i m i n d e n tıpkı y e r k ü r e s i s t e m i

Semitler

gibi

kurtu-

l a m a y a c a k d e r e c e d e ona y a k ı n

d ü ş m ü ş bulundular.

onları

sürekli

b a r b a r l ı k t a n m e d e n i y e t e g e ç i ş e ve m e d e n i y e t içi a l t ü s t l ü k l e r e s ü r ü k l e di.

Barbarlık m e d e n i y e t e g i r i n c e ne denli p i ş m a n olsa da yeni k u ş a k l a r

daima

m e d e n i y e t iğfaline

dinamizmi,

komünün

koştular.

Ç ü n k ü tarihin

parçalanmasından

yana

(üretici

işliyordu.

güçlerin)

medeni-

y e t , S e m i t b a r b a r l a r ı n ı b ü y ü l e y e c e k kadar, k u t s a l l a ş m a p r o s e s i n i n ne ş i d d e t l e ç e k e c e k kadar 2000 yıldır g e l i ş m i ş b u l u n u y o r d u . D i c l e ' n i n aşağı gelmişti. çağrıda

(Sınear'ı) d o l d u r m u ş , S e m i t l e r i çağırır hale

Şarap-Kadın-Saray-ihtişam elbirlik rol

yüz tutmuş bu için

parantezini

oynuyorlardı.

meyveye

seller gibi aralıksız

içi-

Fırat ve

t a p ı n a k ve t a n r ı s a l l a ş m a

Ve d a l ı n d a

k a p ı l m a k kolaydı...

olgunlaşmış;

ile

çürümeye

Kutsallaşma ve ganimet

kentleşip S ü m e r ü z e r i n e atıldılar..

b) İlk ana Irak medeniyeti Sümer, d e m i r s i z d o ğ m u ş t u .

Kollektif emek

ile 2000 yılda hazırlandıktan sonra yüzlerce yılda gelişebilmişti.

Demir,

S ü m e r medeniyeti yıkıldıktan sonra A k a d

demir,

Orta

Fırat boylarında kentleşen Yukarı

Demir bir kez

keşfedilince,

Devri'nde belirir. Yani

Barbar Semitlerinin

keşfidir.

ister i s t e m e z t e k n i k üretici

rattığı d i n a m i z m d e n ötürü, t o p l u m s a l

gücün

b a ş k a l a ş ı m antik çağ

ya-

içinde de

olsa hatırı sayılır bir hız kazanır. Demir'in ilk g ö r ü l d ü ğ ü tarih, N a r a m Sin z a m a n ı : 2712'dir.

Bundan

300

ü r e t i m d e ve s a v a ş t a barbar o l s u n , tif hale getirir.

yıl

sonra

İ. Ö n c e s i :

d e m i r artık A k a d ' l a r ı n

öne çıkmıştır.

2768-

yükselişinde,

gelişim Semit toplumlarını

m e d e n i olsun, eski S ü m e r z a m a n ı n a göre çok d a h a akKollektif e m e ğ e

b a ğ ı m l ı l ı k azalır.

c) M e d e n i y e t gelişimi en az 2000 yıl o l d u ğ u için, Fırat-Dicle deltasında

ilk b a l ç ı k t a n y a r a t ı l m a

kollektif e m e k z o r u n l u l u ğ u de Semit toplumlarını

hem

lık y ö n ü n d e aktifleştirir. hızlanır. ri,

[C.W C e r a m ,

yönden

parçalanışların

başlayıp

sürekli

gelişmesi

medeniyetin

azalır.

g e l i ş i m i n d e ihtiyaç d u y u l a n

Sadece geleneği

medeniyet,

sürer.

gelişim

hem t a r i h s e l d e v r i m c i b a r b a r -

M e d e n i l e ş m e ve T a r i h s e l d e v r i m l e r d e v i r d a i m i L'Avanture del' Archelogie, medeniyete hemen

parçalanan

Semit

1957,

Londra]

komün

biçimle-

hep aynı t e k e r r ü r l e r - b e n z e r l i k l e r içinde

sonuçlanmasıyla,

ortak

mitolojik,

masalsı

yo-

r u m l a r a ulaştılar. V e bunları k u ş a k t a n k u ş a ğ a ö l m e z g e l e n e k l e r o l a r a k aktardılar. Bu d e v i r d a i m İ b r a h i m ' e dek en az 1000 yıl s ü r d ü ğ ü n e göre, bu geleneklerin

en az 40 kuşak b o y u n c a

belleklere kazınışı, yeni

da, yeni o l a y l a r d a , yeni olaylarla ç a r p ı ş m a s ı filizlerini yaratma yeteneğini yaratmasına m e d e n i y e t - b a r b a r l ı k çelişkisi sıdır.

antik çağın

ş a ş ı r m a m a k gerekir. biricik geliştirim

m e k a n i z m a d ü ş ü n c e g e l i ş i m i n d e de geçerli

hesabı 166

yapılırken

tarihsel

devrim

Çünkü

mekanizma-

olmuştur.

hareketliliği d ü ş ü n c e y e yansır. Ve parlak-yaratıcı z e k a l a r ı n İbrahim o geleneklerin çocuğudur.

kuşaklar-

karşısında yeni d ü ş ü n c e

Semit

beşiği olur.

Daha U r ' d a y k e n , Filistin'e gidiş

geleneğiyle

davranılır.

İbrahim

ö l ü n c e y e dek bu rakır.

idealini

bırakmaz;

yeni

kuşaklara

miras o l a r a k bı-

O miras k e n d i s i n i n y a r a t ı ş ı n d a n çok a t a l a r ı n d a n devir aldığı

mirastır:

bir

Semit tarihsel devrim geleneği.

A n c a k İ b r a h i m , t a r i h s e l d e v r i m i b a ş a r a m a d ı k ç a y a r a t t ı ğ ı v e y a yükselttiği t e k t a n r ı ideolojsini kendi orjinal yaratısı o l a r a k miras b ı r a k a b i lir. T e k t a n r ı t e o r i s i , T a r i h s e l

Devrim

idealiyle

bütünleşip yükselmiştir.

İ b r a h i m ' i n katkısı bu olur. Ve M u h a m m e d ile a m a c ı n a ulaşır-. 2-

British

Museum'da

saklanan

ünlü

Havva'nın Yılan-Şeytan tarafından "İmrenç"

veya

"İğfal"

düşer.

Irak medeniyeti

ğildir.

Çünkü

ortamıdır. nur. V e

Irak

Sümerler'de totem Silindiri

Silindiri'nin

İsa'dan

bahçeliği

dağ,

yukarı

önce

değil,

3000

ağaç,

doğru

Sümer

bu y ü z d e n

Yani

Irak'ta:

olamaz.

İmrenç

barbarın y a ş a m n d a n ve düşünBu S e m i t l e r i n

me-

silinmez sembolüdür.

Medeniyeti'nin

Kafkaslar'dan

bilerek yok ede-

S ü m e r yaratılışı anlatışı

mitolojiktir;

Cennet'in

san) gibi kuşatan toplumlar, medeniyetin

çöl

bulu-

de yoktur.

anlatış tarzı

geçişinin

kereste

yaymışlardı.

c e s i n d e n 3000 yıllarına t a r i h l e n i ş i t e s a d ü f değildir. deniyete

denk

cehennemi

barbar toplumları

Fırat'a

yılına

( I r a k ' l ı y a ) ait de-

tümden

ile

işler-mühürleştirir.

Sümerler'e

maden,

Sümerler çoktan totemli

rek m e d e n i y e t l e r i n i İğfal

silindiri,

belgesidir ama

cennet

Irak'ta

"İĞFAL SİLİNDİRİ" A d e m

kandırılışını

inmeye

dört

başlamış Semit

doğuşundan

ırmağı

besbelli A s y a dan aşağı

beri, Irak'ta

olan

d e n - t a ş - a s k e r - u c u z e m e k sağladıkları

(Fırat-Dicle-Aras-Phi-

gelip H a z a r kuzeyinden

barbarlarıdır - .

orta

biteni, onlara

için,

kereste

Ve ma-

çıplacık izlemekte ve t e m i z

zekalarıyla apaçık y o r u m l a m a k t a d ı r l a r , yüzlerce belki de binlerce yıldır. Semitlerin netleştirdiği

ülkesi

Semitler, cek gibi defalarca

k e n t l e ş m i ş l e r ve

Semitler'in Sulama

dört ırmağın bir

cennet yaylalarından

fethedip

bahan-anahan tine

medeniyet olgunlaştıkça;

oldukça;

göçerleşip,

besbellidir ki,

kuşattığı ve cen-

K a f k a s l a r ı n g ü n e y i ; V a n yaylalarıdır. gibi

ellerine

medeniyeti

kuşatmışlar,

düşe-

inmişler,

sonra

O'nu

medeniyete fetholmuşlardır.

ilk mitlolojik ataları: liderleridir.

Adem

Medeniyetin

kanalları ve h u m u s l u t o p r a k l a

kanmışlardır.

meyye

Fırat-Dicle b o y l a r ı n a

Tarım

bereketinin

ile

Irak

Havva, çölünde

besbelli tek

bire 300 v e r e n t a r ı m

sembolü

barbarlarda

ba-

dayanağı: bereke-

"Yılan"dır.

S e m i t l e r ' i ( A d e m ile H a v v a ' y a ) k a n d ı r a n y ı l a n - ş e y t a n a s l ı n d a m e d e n i yeti t a r ı m Tarım

bereketidir. ekonomisine doğru

reketli-tapınaklı yaylalarını

Sümer

gelişen

Medeniyeti,

mek

o ağacın temsil

için.

cazip

bırakıp Irak ç ö l ü n e i n m i ş l e r d i r bir kez.

T a n r ı ' n ı n " H a y ı r v e şer bilgisi rağmen

g ö ç e b e S e m i t l e r için, t a r ı m ilkin

ettiği

gelmiştir.

be-

cennet

Ne için?

ağacından yemeyeceksin olgunlaşmış

buyruğuna

medeniyet meyvesini

ye-

Sonradan trajik-delirtici-hatta dir:

öldürücü

sıla

hasretine düşmüşler-

V a n Y a y l a l a r ı (İlk y u r t l a r ı ) g ö n ü l l e r i n d e t u t m u ş t u r . Bu

çelişki

"İmrenç":

S e m i t l e r ' e "İğfal":

Ö z e n m e silindirini

kandırılıp p a r ç a l a n ı ş :

Bozuluş veya

kazıtıp ö l ü m s ü z l e ş t i r m i ş t i r . . .

İ b r a h i m ' i n zihin t e m e l l e r i , bu y a r a t ı ş l a r l a y e t e n e k l e ş m i ş t i r . T e v r a t ' ı n ( s o n r a d a n K u r ' a n ' ı n ) anlattığı g e l e n e k l e r u y d u r m a değildir. S e m i t l e r ' i n masal

karanlığında

kalmış yazısız tarihleri

(Öntarihleri'dir.

İ b r a h i m ' i n yaratıcı z e k a s ı n ı n t e m e l l e r i - m i r a s ı

onlar

olmuşlardır.

3- Nuh Tufanı da Semit geleneğidir. Tufan:

Çevre

barbarların

gelişmiş bulunan

s u l a r - b a l ç ı k l a r ziftler içinde d o ğ m u ş v e

m e d e n i y e t i y i n e kendi s u l a r ı n a - b a l ç ı k l a r ı n a - z i f t l e r i n -

d e b o ğ a r a k ele geçirişi v e y a m e d e n i y e t e g e ç i ş i n i n s e m b o l ü d ü r : Tarihsel

Devrim'dir. Ve s e m i t l e r ' i n

Nuh

adına

bağlanmış

S a r g o n ö n c e s i yıllar aşağı y u k a r ı İ.Ö. silindiri

tufanı

olmuştur:

3 0 0 0 ' l e r e d e n k gelir.

bir ulu

Ki i m r e n ç

tarihleridir.

Sargon

yapılmıştır: Sargon

adına

"Akkad

ve sonrası

devrimleri

son

bağlı

tarihsel

devrimde

Semitlerle

elbirlik

Sümer İmparatorluğu" z a t e n yazılı

bulmaz,

t a r i h e girmiştir.

Ve Semit tarihsel

Hammurabiler-Amoritler-Mariler

hep

Semit

kuşaklarıdırlar. Bunların

tümü

İbrahim'in

zihin

sentezler (geleneksel anlatılarla o l a r a k yer a l a m a d a n

Irak

ama

öz

dersler-

pekişmiş)

edemez.

4- Ve İbrahim zamanında şamaya

temellerinde

bezenmiş ve yaşadıklarıyla

m e d e n i y e t gelişimi g i d e r e k e v r e n s e l ya-

geçiş e ş i ğ i n e d a y a n m ı ş t ı : medeniyeti doğru

Fırat-Dicle kolay-doğal

ırmaklarının

güney

hammadde,

parantezinde

ticaret yollarıyla

do-

ğup,

kuzeye

gelişir-

ken;

kuzeydeki parantezin alt ucunda da A k a d kentleri ve m e d e n i y e t i :

Semitler'in m e d e n i l e ş m e s i gelişti. Ve S a r g o n bu iki medeniyeti bir fetihle birleştirip A k d e n i z ' e - U m m a n ' a kadar yaydı. Hint m e d e n i y e t l e r i , I r a k ana Ve

her

medeniyete-her tarihsel

altşuurlarıyla dünya

daima

maya

devrime

ticaret yollarını

etmeyi

Finike,

girişmiş

Mısır, Çin,

barbar toplum,

medeniyetleri

kahramanlıklarında-tapınaklarında

a m a ç l a y ı p ideal

Zaten

m e d e n i y e t i n d e n t o h u m l a n ı p gelişmişlerdi.

derleyip

iyice su y ü z ü n e , s e z i y l e

bir t e k

Cihangir

kendi olmayı

karışık bilince çıkar-

başlamışlardı.

Birinci A ş a m a :

Medeniyetler ve Tarihsel

Seyrek-gelgeç-küçük ve

sakar

tırması

biçiminde

boylarını

veya

yoklaması

(Fırat-Dicle;

Nil;

Semitler'in ve Sümerler'in

Sind

gidişli

Devrimler

LOKAL

kalır.

hammadde-kolonileşme

araş-

bir

gelişimdir.

ırmak

Ganj;

Sarı-Mavi

masalları-gelenekleri

Subtropikal ırmakları)

aşamaz.

b u a ş a m a y ı belgeler.

İkinci A ş a m a : Mısır,

Birinci A ş a m a

olgunlaşırken

Finike y o l l a r ı n d a n t o h u m l a r ı n ı

mıştır.

a m a Irak m e d e n i y e t i

G i r i t - M i k e n - G r e k k e n t l e r i n e saç-

M e d e n i y e t l e r bu t o h u m l a r l a

Bitkisel v e y a I r m a k s a l

lokal aşa-

m a d a n ikinci a ş a m a y a geçişi h a z ı r l a m ı ş olurlar. İkinci A ş a m a d a h a hareketli

hayvansal

bu a ş a m a Kıtalararası Evrensel

İbrahim A l e y h i s s e l a m bu aşamanın gıncını

oluşturur.

Medeniyeti

Aynı

tarihlerde ve

ilk h a y v a n s a l ,

devrimleri

medeniyetler aşamasıdır ki

M e d e n i y e t A r a y ı ş l a r ı a ş a m a s ı olur. Filistin v e G ü n e y y o l u birkaç y ü z y ı l

korsancıl,

hareketli

başlan-

sonrasında,

Grek

m e d e n i y e t ve t a r i h s e l

s a h n e y e girer.

A r d ı n d a n İ.Ö.

300 y ı l l a r ı n d a

Makedon

Büyük İskender,

deneyerek medeniyetleri ve ticaret yollarını m e y e girişir. ticaret y o l u

Fakat v a k t i üzerinden

Orta y o l u

batıdan doğuya

henüz dolmamıştır.

birleştir-

Grek medeniyetini

orta

s ü p ü r m e k l e yetinir.

B u n d a n 600 yıl s o n r a İ.S. 300 y ı l l a r ı n d a Atila aynı şeyi K u z e y T i c a ret Y o l u ü z e r i n d e n O r t a B a r b a r l a r l a d e n e r : çağını a ç m a k l a yetinir. Üçüncü Aşama:

Roma

M e d e n i y e t i ' n i n orta

E v r e n s e l çağı a ç a m a z .

M u h a m m e d ' i n İ s l â m M e d e n i y e t i y l e başlar v e Be-

z i r g a n l ı ğ ı n E v r e n s e l Çağı açılır: T i c a r e t y o l l a r ı n ı n istikrarlı rejimi e v r e n ö l ç ü s ü n d e kurulur. A r d ı n d a n k a p i t a l i z m b u t e m e l l e r d e n f i l i z l e n e c e k t i r . İbrahim ile başlayan tektanrıcılık, bu y ü z d e n tesadüf değil, tefeci bezirgan

m e d e n i y e t l e r i n evrensellik y o k l a y ı ş l a r ı n ı n ilk bilinçaltı

İbrahim

ile

başlayan

sezi

istekler,

Musevilik ve

ifadesidir. İsevilik ile

Y a k ı n d o ğ u ' d a iyice y a n k ı l a n d ı k t a n sonra, M u h a m m e d ile hedefine ulaşır-. 5- Bütün bu s o s y a l g e l i ş m e l e r p a r a l e l i n d e , başkalaşıp

gelişmek

medeniyeti

gelişimi

iniyordu.

zorundaydı. sırasında

k u t s a l l a ş m a prosesi de

Kutsallaşma

gökselleşmişti.

prosesi Artık

daha

Sümer

krallık g ö k l e r d e n

Çoktanrılar yüzlerle sayılıyorlardı.

Sonunda

Sargon,

Akad

Sümer

İmparatorluğunu

kurunca

ç o k t a n r ı l a r ı n ne işe y a r a y ı p y a r a m a d ı k l a r ı d a h a iyi anlaşıldı. Akad

Medeniyeti,

var

olan

kutsallaşma

prosesini,

gökselleşmeyi

iyice h a z m e t t i r m e y e y a r a d ı . A m a t e k t a n r ı y a g e ç e m e d i . İ b r a h i m , A k a t m e d e n i y e t i y ı k ı l ı ş ı n d a n s o n r a o r t a y a çıktı. mini

Akadlardan çoktanrıları tirmişti Yani masının masının devrim Bunu

sonra

gelen

Babil

işe y a r a m a z bulup

Medeniyeti

sürüsüne

bereket

kendi " M a r d u k " adlı t a n r ı s ı n d a

birleş-

bile. çoktanrıcılık,

gelişen

kapıdan-bacadan başlangıcı kendisini

komplike

problemlere:

E v r e n s e l l i k aşa-

olamıyordu.

E v r e n s e l l i k aşa-

girişine çare

da olsa,

kutsallaşma

d ü ş ü n c e s i n d e de

bir tarihcil

dayatmıştı.

medeniyetleri

ratorluklar Irak

Fikir ze-

gelişiyordu.

kurmuş

medeniyetinin

Fetheden ama

tarihsel

devrimler

etkilerine

medeniyetlere başaramadılar.

çarçabuk

giriyor;

Fetholan Çünkü

teoriden

çok

impailk a n a prati-

ğin a d a m ı

oluyorlardı.

Z a t e n antik ç a ğ d a din t e o r i d e n çok dar pratik

amaçlıydı.

Pratiğe yol

gösteriyorsa, tarihsel

ilerleyişine

yarıyorsa

din

vardı.

Yoksa

devrim veya

ç a r ç a b u k başka

medeniyet

tanrılara

bel

bağlanıveriyordu. A m a d i n d e d e v e y a b u denli pratik b i r i k i m l e r d e n s o n r a k u t s a l l a ş m a p r o s e s i n d e de bir sıçrayış g e r e k i y o r d u .

B u n u n için

Filistin

kavşağında

g ö ç e b e l i k y a p a n S e m i t t o r u n l a r ı e n u y g u n pota oldu.. Ne t a r i h s e l

devrim yapıp

m e d e n i y e t e geçebildiler,

ne de y a b a n ı c ı

m e d e n i , b a r b a r ç o k t a n r ı l a r ı n a b o y u n e ğ e c e k kadar ne köle ne de cahil idiler. G e l e n e k l e r i z e n g i n d i . T e k çareleri k a l ı y o r d u . sini y e p y e n i

K u t s a l l a ş m a prose-

bir a ş a m a y a s ı ç r a t m a k .

T e k t a n r ı c ı l ı k bu y ü z d e n ; malığa varmış çoktanrıcı

aşamaların

birikişi

medeniyet-barbar

bulundukları

ilişkiler o r t a m ı

saç-

yüzünden

İ b r a h i m ' e v e g ö ç e b e l e r i n e nasip oldu. İsa'dan belki

Önce

1300'lerde

Yakup-Yusuf zamanı

kümette

görev

tektanrıcılıktır: orjinal

almış

Yusuf'un

Hermes'in

gelişimiyle

Mısır'ın ana

Mısır'da

sentez

tektanrı

Hiksos akınlarıyla etkileriyle

İdris

olduğu

söylenir.

hü-

olabilecek Ancak

Hermes 42

sentezine ulaşmış:

bir

Mısır'ın

Kitap y a z m ı ş ;

Madde-Kuvvet-Zeka

Baba- O ğ u l - K u t s a l Ruh İsevilik ile ç ı k m a z d a n Mısır d ü ş ü n c e s i n d e y a n s ı m a s ı

şartlanmalarında de o

hatta

m e d e n i y e t I r a k ' t a g e l m i ş m e d e n i l e ş t i r i c i tanrısı Oziris ile

harmanlayıp tektanrı Fiyat'ın

gelişti.

inmiş

filizlenmiş

açıktır:

fikirleri

Mısır'a

olsa

hem İbrahim tektanrıcılığı

üçüzü:

1300 yıl ö n c e A r z - T a l e p gerekti.

Ama

medeniyet

kadar t e m i z d e ğ i l d i ,

hem

iç t e z a t l a r c e h e n n e m i n d e t u t u n a m a y a c a k t ı . . .

H e r m e s ' t e n 6 0 0 - 7 0 0 yıl s o n r a İ r a n ' d a Z e r d ü ş t ,

Hint'te Buda, tek-

tanrıcı s e n t e z e ulaştılar. Yani artık v a k i t d o l m a y a b a ş l a m ı ş t ı . A m a Hz. Muhammed

kadar g ü ç l ü

bir t a r i h s e l

devrim

göreviyle

karşı

karşıya

bulunmuyorlardı.. İbrahim içinde ve dukları

kadar

pota

prosenin

işlek orta

birlikte

edilirse,

İbrahim'in

ilişki Bulun-

üstünlüğü

yer a l a b i l m e s i n d e y d i .

YENİ

SOYUTLAMA

Tevrat'ta

masal-mitoloji-efsane

liklere v e o l a y l a r a

yakın

bulunmuyorlardı.

: Y E N İ ÇAĞIN A L A M E T İ VE

DÜŞÜNCEDEKİ Dikkat

medeniyetleriyle

kavşağında

k a d a r ı y l a y a r a t ı p gelişebildiler.

başlangıcında

2- İ B R A H İ M

ile

Irak-Mısır-Finike

t i c a r e t yol

bürünür.

Kutsal

SIÇRAMASI Tarih'te

anlatılanlar,

karanlıklarından

Bunun tarihi- zihinsel

sıyrılır;

İbrahim

Tarihi

anlamları

kişi-

üzerinde

durmalıyız: 1 - İ b r a h i m t o p l u m u da, yazısız tarih

öncesi toplumudur. Yaşadık-

larını y a z ı y a g e ç i r e m e z , a ğ ı z d a n a ğ ı z a nakil ile yeni k u ş a k l a r a aktarır. Ama

kişilikler v e olaylar artık m a s a l s ı

s e m b o l l e r d e n sıyrılmıştır.

T e v r a t , İ b r a h i m ' d e n en az 1000 yıl s o n r a k a l e m e alınmıştır. A n c a k ağızdan ağıza gelen destanların tahrif edilemeyeceğini D e m e k İ b r a h i m ile birlikte yeni Bu

sadece

değil,

İbrahim

bütün

toplumunu,

m e d e n i y e t ve

biliyoruz.

bir ç a ğ ı n içine girilmiş b u l u n u l u y o r .

Semitler'i

içine

barbarlar dünyasını

alan

bir b a ş k a l a ş ı m

etkileyen

bir gidişin

başlangıcıdır. Ve ilk Fikir b e l i r t i l e r i - a l a m e t l e r i d i r . 2- A r t ı k arasında

ırmaksal

medeniyetlerinin

gidip g e l e n

barbarlar dünyası,

d u r u m u n d a n çıkmıştır. duruma

ülkeleri

alış-veriş g a n i m e t h a m m a d d e - p a r a l ı birbirleri

medeniyetlerin

a s k e r - u c u z işeli

için

masal

olarak

ülke-masal

insan

Birbirlerini g ö r ü p d u y a r - y o k l a r s a v a ş ı r - i ş görür

gelmişlerdir.

Ç ü n k ü " l o k a l " a ş a m a d a n çıkılmıştır;

m e d e n i y e t ve barbarlar ve tica-

ret yolları kıtalararası bağlantılara ve e v r e n s e l arayışlara girmişlerdir. M e d e n i y e t l e r arası bütün

g ö r e v l e r için

doldurulmakta

Semitler'in da

b o ş l u k l a r d o l d u r u l m a k t a d ı r . T i c a r e t yolları

artık

b a r b a r l a r c a , yeni fetihler v e t a r i h s e l d e v r i m l e r e yol a ç a b i l e c e k yakın

yaptıklarını Asya'da

yapmaktadırlar.

itiş

doğu

kakışlar-çekimler artmaktadır.

Medeniyetleri:

Irak-Finike-Mısır

Ç i n - H i n t v e Irak a r a s ı n d a

Bunlar yeni

çağın

tarihsel

Moğol

devrimleri

arasın-

ve Türkler

için

bilmeden

hazırlıktır - . 3- İ b r a h i m ' d e n birkaç y ü z yıl ö n c e , ilk h a r e k e t l i h a y v a n s a l yetin tohumları, atılmış bulunuyordu. çok kısıtlı)

ilk a n a

bir a ş a m a

için ele v e r m i ş l e r ve Finike ile M ı s ı r ' d a n Girit'e,

Greklere

m e d e n i y e t l e r en az 3 0 0 0 yıl

uzanmışlar;

medeni-

I r m a k s a l v e y a bitkicil ( h a r e k e t i b i r i k t i k t e n s o n r a yeni M i k e n ' e ve

kent t o h u m l a r ı n ı y e r l e ş t i r m i ş l e r d i :

P l a s g ü s l e r ' d e n Egiale, İ.Ö. 2164 yıl S i c y o n e kentini kurdu. Mısır'dan kovulan İ n a c h u s İ . Ö . 1 9 8 6 ' d a Mısır'a y a k ı n A r g o s kentini kurdu. Ve bundan sonra Y u n a n i s t a n ' d a k e n t l e ş m e l e r hızlandı. 36 yıl sonra İ n a c h u s ' u n kız kardeşi,

Korint'i

lı

korsancıl

bezirgan

kurdu:

İ.Ö.

1950.

kentiydi.

Zenginleşip güçlenecekti.

Her ikisi de çok iyi s a v u n m a -

sığınaklarıydı. A m a

Korint t a m

bir deniz ticare-

Korint'ten 4 4 0 yıl

sonra

barbar

Doryenler'in saldırısına karşı P r o r o n e e s oğlu S p a r d a n İsparta'yı kurdu: İ.Ö.

1910.

Atina,

O n d a n sonra İ.Ö.

Grek Medeniyeti'nin

796'da, O g g y e s A t t i k ' t e Eleusis'i

azgın

ideal

kurdu.

korsan ticaret kentiydi.

A m a en geç kurulan da A t i n a kenti oldu. Ç ü n k ü kent t o h u m l a r ı dışarıdan y o k l a y ı ş l a r l a g e l i y o r d u : Y i n e bir Mısırlı olan C e k r o p s t a r a f ı n d a n 4 1 8 yıl sonra İ.Ö.

1578'de kuruldu. A t i n a ' n ı n

kuruluşundan

228 yıl sonra

İ.Ö 1550 bir Finikeli olan C a d m e e T h b e s kentini kurdu. Ve b u n d a n 28 yıl s o n r a G r e k l e r i n ünlü D ü k o l y o n a d ı n a bağlı t u f a n ı patlak v e r d i

Plasgüsler göçü

dı.

sonra Grek Medeniyeti

Bundan

hareketli

kentlere tarihsel devrim yaratıyorlarönlerindeki Troya'yı

bir m e d e n i y e t geliştirdiler. Ve A n t i k T a r i h ' t e yeni

tılar. A r t ı k m e d e n i y e t l e r ,

Kıtalararası

evrensel

kaldırıp d a h a bir çığır aç-

birlik a r a y ı ş l a r ı n a d a h a

açık-sürekli-belirgin

h e d e f girişilere

kalkışırlarken

tarihsel

Devrimler

de aynı y o l u i z l e y e c e k l e r d i . İ b r a h i m , bu gidişin, d ü ş ü n c e y e y a n s ı y a n (Filistin: sathanesinde hazırlanıp gelişen)

başlangıcı

Dört y o l a ğ z ı ra-

oldu.

İ b r a h i m z a m a n ı , kesin bir tarih b i l d i r m e s e de, aynı z a m a n a rastlay a n o l a y l a r l a akla en y a k ı n bir tarih:

İ.Ö.

1 9 0 0 - 1 8 0 0 ' l e r verilebiliyor.

Bu h e s a p l a İ b r a h i m , tarih o l a r a k da m e d e n i y e t b a r b a r g ü r e ş l e r i n kıtalararası a ş a m a y a girişinin

b a ş l a n g ı c ı oluyor.

v e g i r i ş i m l e r i n i n d e başıdır. doğru

olur.

fikirleri

Bu e v r e n s e l l i k fikirlerinin

Bunu fikirsel a l â m e t o l a r a k g ö r m e k d a h a

Batıda

benimseyip yaygınlaştırması

Roma'nın,

D o ğ u ' d a A r a p ve T ü r k l e r i n

büyük evrencil

tarihcil

devrimlerle

çok

s o n r a olur. A m a y i n e de o e v r e n c i l atılış y a y g ı n l a ş t ı r m a l a r ı n ilk belirtileri İ b r a h i m ile o l m u ş t u r . 4ve

yüzden

davranışları

sembolik

İbrahim

toplumu

yorumlanışları,

biçimden

yazısız t o p l u m

kendilerinden

kurtulmaya

başlamıştır.

olsa

öncekiler Hatta

düşünce

gibi

masalsı

büyük

çoğunlukla

kurtulmuştur. Bu

d ü ş ü n c e s i s t e m i n d e i l e r l e m e y e de işaret eder.

determinist yaklaşan cılığa

doğru

görüşler

gelişirken

d e t e r m i n i z m gibi

evreni,

olmazsa

doğayı

ve toplumu

ana

olayları

içinde

u l a ş m a s ı d a h a çok olasılaşır. b) A y r ı n t ı l a r

içinde

geliştikçe,

c) Bütün modern

gücü

daha

gerçekçi,

kanunlara;

bes-

somut

soyut f o r m ü l l e r e

Fakat bu y e t m e z .

bozulmamak

a n t r e n m a n l a ş m ı ş olması

için

temiz

sentezlere

gelişmiş

gerekir.

bunlar için t u t k u n - y ı l m a y a n

a z i m gerekir.

tektanrı-

yorumlayış

bilgileri ç o ğ a l t t ı k ç a v e y a a y r ı n t ı l a r l a

olaylarla bağlantılı d ü ş ü n c e s e n t e z l e r i n e ;

veya

Daha gerçekçi-

çoktanrıcılıktan

bir t e k l i ğ e m o n i z m e ulaşır v e y a yaklaşır - .

a) Beyin, s o m u t - a y r ı n t ı l ı lenmiş tarihin

hiç

şaşırtıcı

hatta

ürkütücü

bir

Ç ü n k ü en hazır s o y u t bir f o r m ü l e ulaşıp g e l i ş t i r m e k için

çağda

bile

bir

ömür yetememektedr.

Antik çağda

tektanrı

s e n t e z i için de bu realite f a z l a s ı y l a geçerli olur. Bu y ü z d e n d e n e b i l i r ki, "azim"li ve

kişilik m o t o r u o l m a d ı k ç a d ü ş ü n c e h e l i k o p t e r i d e n e y c i l

havalanışlarını d) H e m e n

sürekli

bunun yanıbaşında

satılık o l m a y a n

bir kişiliğin, t u t k u n ,

biraz i ş l e y e b i l e c e ğ i anlaşılabilir bir özelliktir.

sentez sürekli gidebilir. e) Ve

işlenebildikçe,

Satılık kişilik kolayca bütün

konuş

sentezleştirip yükseklere çıkaramaz.

bunları,

yeni

keşfedilmiş

bulunan

Ulaşılmış bulunan

sentez g ü m b ü r t ü y e

k a d e r i n e ve keşiflerine ihanet edebilir. bir çağın

şiddetli

yeni,

a l ı ş ı l m a d ı k ve

sürekli, h e m d e a r t a n d o z l a r d a k i y e n i uyarıları k u ş a t m ı ş b u l u n m a l ı d ı r . Ki eski f i k i r l e r d e n y e n i fikirlere d o ğ r u a n a f o r m ü l l e r kendilerini o r t a y a koyabilsinler. İbrahim'in kendisi ve z a m a n ı bütün bu verilere sahip b u l u n u y o r d u : a)

İbrahim

f i k i r l e r haline

için

artık ç o k t a n r ı l a r devri

geçiyordu.

Çünkü

Akad

giderek geride

medeniyeti

kalan

devri

eski

fazlasıy-

işlemişti. Ve F i n i k e - M ı s ı r - I r a k m e d e n i y e t l e r i ve ç e v r e b a r b a r l a r bu

alışılmış, la

hatta

kanıksanmış sürüsüne bereket çoktanrı saçmalıklarıy-

dolup taşıyordu

İbrahim'in

ama

hiçbir p r o b l e m e

ayrıntılardan yeni

u y u l m u ş bir t e k t a n r ı fikrine s a r ı l m a s ı g e ç i r i p onları

çözüm

getiremiyorlardı. veya

geçmişte

k a ç ı n ı l m a z oldu.

b) İ b r a h i m , bu ç o k t a n r ı c ı a y r ı n t ı l a r a rar t e k r a r g ö z d e n

bir f o r m ü l e a ç ı l m a s ı kuşbakışı

b a k a b i l e c e k ve tek-

eski fikirler o l a r a k g e r i d e b ı r a k a b i l e -

cek t e m i z bir b a r b a r t o p l u m u n d a ve m e d e n i y e t e kıyasla t e m i z Filistin dört y o l a ğ ı z ı

rasathanesinde

mında yaşıyordu.

kendi

elleriyle

kurduğu

s u n a k l a r orta-

Z e k a s ı d a a l ç a k g ö n ü l l ü t ü k e t i m a l ı ş k a n l ı k l a r ı içinde

s a d e ve t e r t e m i z işliyordu. m a m ı ş t ı . V e beyni d e

Medeni

beyni gibi

medeniyet görmemiş,

barbar

kadar cahil

durumda

Semit

sentezleriyle,

Sümer

değildi.

iğdiş edilip kastlaştırıl-

i ş i t m e m i ş y a ş a m a m ı ş bir

Tersine

gelenekleriyle

b i n l e r c e yıllık m i t o l o j i k

doğru

derslerle

doluydu.

Yani antik t a r i h i n işleyiş k a n u n u İ b r a h i m ' i n beyin h ü c r e l e r i n d e geliştirici d i n a m i z m i n i

kurmuş bulunuyordu.

c ) B a r b a r d e m e k , külliyen a z i m d e m e k t i r de. Ç ü n k ü tarih o n u n için yeni

başlar;

dedir.

her şeye

meraklı

ve s o n s u z d e n e c e k k e r t e d e açlık için-

Hele bu barbar, İ b r a h i m gibi s o n u n a d e k barbar k a l m a k z o r u n -

d a y s a m e r a k l a r ı , hırsı son İbrahim'in azmi

n e f e s i n e d e k s ü r e c e k demektir.

Bu y ü z d e n

s o n s u z d e n e b i l e c e k s ü r e k l i l i k t e v e güçtedir.

inandığı fikri s o n u n a d e k götürebilir.

Sarıldığı,

M e d e n i y e t içinde ç ı k m ı ş v e y a çı-

k a b i l e c e k yeni fikirler bu y ü z d e n de uzun ö m ü r l ü olamamışlardır - . d) Bir b a r b a r s a t ı l a c a ğ ı n a ve hele z e n g i n l e r i n p a r a y l a satın a l ı n m ı ş , istediği

zaman

istediği

yana

döndürebileceği

kuklası

olmaktansa

öl-

meyi t e r c i h eder.

İ b r a h i m ' i n S o d o m Kralı'na v e r d i ğ i y a n ı t h a t ı r l a n s ı n :

"İbrahim'i S o d o m

Kralı

zengin etmiş d e d i r t m e m e k " ondan

bir " ç a r u k

bağı bile" a l m a z . A m a inancı için ölür de köle de olur. Bu besler

yüzden

İbrahim

inancının

peşinde

sonuna

dek

koşar...

O'nu

büyütür.

e) Ve İ b r a h i m ' i

kuşatan

çoktanrıcı

medeniyet saçmalıkları

ve çü-

r ü m ü ş l ü k l e r i , O ' n u s ü r e k l i o l a r a k yeni f i k i r l e r e itip g e l i ş t i r e c e k biçimde kuşatıp iteliyordu. O'nu tektanrı duruyordu. devrim

Hatta

sıkıştıracak biçimde

boşlukları

dol-

Ne m e d e n i y e t l e r e kapılabiliyor, ne de o n l a r a karşı t a r i h s e l

yapabilecek güce

ve t o p l u m u n u

ulaşabiliyordu.

Ancak

kendi

tektanrı

dinini

bu yolda eğitimle geliştirebilirdi.

Bu y ü z d e n İ b r a h i m sal-mitoloji

k a ç a c a k hiçbir delik b ı r a k m a m a m ı ş c a s ı n a

düşüncesine doğru

ile birlikte S e m i t ve S ü m e r g e r ç e k l e r i n i n

karanlığından

lamlıdır. Ve bu a n l a m yeni

k u r t u l u p tarihi bir ç a ğ ı n

kişilik-olay haline gelişi

maan-

ilk fikirsel i ş a r e t l e r i n i - a l e m e t l e r i -

n i - m ü j d e s i n i verir. T e k t a n r ı fikri, İ n s a n l ı ğ ı İ b r a h i m ' d e n 2000 yıl s o n r a olsun arkası k e s i l m e k s i z i n s a r a n v e s a r s a n b e z i r g a n l ı ğ ı n e v r e n ç a ğ ı n ı n başlangıcı:

İlk fikir a l a m e t l e r i o l d u ğ u n u , k e n d i s i n d e n binlerce yıl son-

rasını da s e z e r e k b i l d i r m e s i y l e ve bu sezilerin g e r ç e k o l u ş u y l a da ispat e t m i ş oldu: "O

günde

(Nil'den)

Ulu

leri

Kenanlıları

(Bap

Rabbi Irmağa

Kadmomleri

15,

Abram

ile

(Fırat'a)

kadar

Hititleri

Girgaşileri

ahdedip

dedi:

diyarı,

Perizzileri

Yebusileri

Mısır

Irmağından

Kenileri

Kenizz-

Refaları

Amorleri

zürriyetine

verdim"

senin

Tekvin)

İ b r a h i m için e v r e n s e l l i k b u n d a n d a h a açık dile g e t i r i l m e z d i . 300 a s l a n l ı k bir o r d u y a sahipti a m a ve t i c a r e t yollarını dü.

gözüne

bütün y a k ı n d o ğ u

kestirmişti.

Moral

değeri

Kendisi

medeniyetlerini böylesine üstün-

M ı s ı r - F i n i k e - l r a k - A n a d o l u m e d e n i y e t l e r i n i ve b u r a l a r d a k i en b ü y ü k

t o p l u m l a r ı kendi t e k t a n r ı

bayrağı altında t o p l a m a y ı i d e a l l e ş t i r e b i l i y o r -

du.

Bunu b a ş a r m a s ı İ b r a h i m için e v r e n s e l l i k a n l a m ı n a g e l i y o r d u . Ç ü n -

kü

m e d e n i y e t l e r - B a r b a r l ı k insanlık ana d a m a r l a r ı

Uzakdoğu Bu

medeniyetlerinin

açılardan

durmalarına totemizmi lerinden

"İbrahim

sokulamazdı. taşıyacak

ve dinlerinden dinine,

işine de sonra Dini", T o t e m

O aşamada

kertede

dini

veya

" K a n " dini

hiçbir y a k ı n d o ğ u

uy-

k o m ü n ü , saf

Sümer-Mısır-Finike

medeniyetlerinden

e t k i l e n m e m i ş olarak bulunamazdı.

S ü m e r ' d e n v e din-

etkilenmiş "Kan" teşkilatları çoktanrılarına

değillerdi.

buralarda atıyordu.

bakılabilirdi.

bağladıkları

için

kendi t o t e m dinlerini bağımsız

bir ata

Sümer

dinine

sahip

Bu da T e v r a t ' a y a n s ı m a m a z l ı k e d e m e z d i . İ b r a h i m ' i n e v r e n -

selliği bunları ç o k t a n aştığını g ö s t e r i y o r d u . S o n r a gelen e v r e n s e l t a r i h s e l d e v r i m l e r liderlerinin de süratle tektanrı

dinlerine

rinin

artık işlerinin

bittiğini

M o ğ o l l a r - C e r m e n l e r ve

Fakat o z a m a n için

sokulabilmeleri

kendi

taşımadan

bile,

girebilmeleri

benzerleri

komün

veya

hep

çoktanrı

R o m a l l a r ve T ü r k l e r ; bunu

gelenekli

örnekleyip

dinleson-

işlerler...

toplumlar tektanrıcılık

k o m ü n c ü l ata dinlerinin t o t e m c i - a n a c ı - b a b a c ı g e l e n e k l e r i n i edememişlerdir.

D e m e k devşirme veya len

veya

gösteriyordu.

İbrahim

sokuşturma

bir y a r a t ı ş t ı r söz k o n u s u olan...

dini,

saf,

tertemiz

bir e k l e k t i z m d e n

tektanrıcıdır.

çok s ü z ü l ü p ge-

ALTINCI BÖLÜM İSLAMİYET'İN İBRAHİM'DEN GELİŞİ İBRAHİM'İN (TEK ALLAH'IN) SEMİTTEN GELİŞİ VE EVRİMCİL DEĞERİ

1- İSLAMİYET'İN

İBRAHİM'DEN

GELİŞİ

T e m i z tektanrıcılık aslında, İbrahim'in edilmemiş temiz-berrak komüncül tanrıcı

işe y a r a m a z karmaşıklığı

toplumları

gözlemleyebilmişti.

barbarlar k a r m a ş a s ı n ı

kesip

mekik d o k u r c a

süzülüp

Mısır'a

dolaşıp;

dek tüm

Çok-

doğayı

sunaklarında

dağ

içinde

bir t e k t a n r ı d a

tekrar tekrar bu y o r u m l a y ı ş ı n ı

nemek ve aynı sonuçlara varıp g e l i ş t i r m e k İbrahim için zor olmadı; ninde sentezlere ulaştırıcı

mekanizma

İbrahim'in tektanrıcılığı madığı,

zenginleştirip

Kur'an'dan

debey-

k u r u l m u ş , işler d u r u m d a y d ı . . .

s a d e c e ana fikir o l a r a k o r t a y a

geliştirdiği

m e d e n i y e t ve

birbirine katıp her şeyi

b e n i m s e m e k sonra

iğdiş

geliyordu.

atıverecek d e r e c e d e

Irak'tan

baka düşüp y e r i - g ö ğ ü - t o p l u m l a r ı y o r u m l a m a k ve

m e d e n i y e t önyargılarıyla

beyninden

işlediğimiz

gibi

atıp

bırak-

Tevrat'tan

anlaşılabiliyor:

Kur'an bütün ana p r e n s i p l e r i n i d o ğ r u d a n d o ğ r u y a İ b r a h i m D i n i ' n d e n aldığını s a k l a m ı y o r ;

t e r s i n e bilhassa açıklıyor. Ç ü n k ü İ b r a h i m dini es-

kiden beri biliniyor. G e n e l Tarih açıklıyor: Cilt 5, s. "Birçok

rivayete

İbrahim

dinini

ortaya

çıkmasına

göre

yenilemeye

Yahudilik ve

söyleyerek

Genel Tarih,

Hıristiyanlık,

yozlaşmalar

bir Hz.

İbrahim L.S.

alışveriş y a p t ı ğ ı

tektanrıyı

birçokları

yenilikçinin

yozlaşmalarına

içinden

149

ahalisinden

La S a i n t e Bibi

çokça

(Mısır-Irak-Grek-Roma)

bedevisi

Medine

kavuşturacak

yaklaşıldığını

lardı." [ G e n e s s e A . R . yetlerin

Mekke

Hz.

(Müceddit) dinini

arıyor-

1962,

Paris]

çökkün

medeni-

bulaşmıştı.

Arap

kendine yakışırca

çöl

arayıp

bulamazdı. M u h a m m e d ' i n ç ı k m a k üzere o l d u ğ u y ı l l a r d a , Musa ve İsa d i n l e r i n i n çoktan

içine d ü ş t ü k l e r i y o z l a ş m a y a da

karşı çıkan y e n i l i k ç i

bir g ö r ü ş

aranıyordu. Ç ü n k ü asıl t e m e l d e işleyen m a d d i s e b e p her aklı b a ş ı n d a A r a p ' ı dürtüyordu.

En işlek d ü n y a t i c a r e t yolu, orta yol t ı k a n m ı ş t ı . Ve H i c a z ' d a n

g e ç e n G ü n e y T i c a r e t Yolu ö n e m zamanın en "Li binleri,

iylafi

b ü y ü k kervan Kureyş'in

yaz-kış

kervan

kazanmıştı.

M e k k e v e Medine Kentleri

konakları d u r u m u n a y ü k s e l i y o r d u .

iylafihim

rıhlte'se

göçüren

binler"

sitai olarak

ves

suyf" yani

anılıyordu.

"Kureyş

Bu him

yüzden

dini

Arapların

arayan

eğrilmekten

içinde

Hicaz'da

ve y e n i l e m e k isteyen

d ö n m ü ş " H a n e f " adını

İbrahim'in tektanrıcı yolunu nihayet g e r ç e k l e ş i y o r d u :

Muhammed'den

aklı

alan

başında,

kişiler ç ı k m ı ş ;

açmaya çalışıyordu.

Tarihsel

Devrim

önce

İbra-

putataparlıktanadım

başına

İbrahim'in öngörüsü

artık e v r e n s e l l k a ş a m a s ı n a

girildiği için yeni fikirler ç e v r e s i n d e ç e k i r d e k l e ş i p e t l e n m e l i y d i ki cihanı

tutabilsin;

istikrarlı

evren

bezirganlığının

T e k t a n r ı c ı l ı k , yeni t a r i h s e l d e v r i m l e r e yeni t u t k u n ve sürekli

bir ruh v e r e b i l i r d i .

insanlar artık d a h a

güçlü

rejimini

Barbarlar veya

bir k u t s a l l a ş m a

sağlayabilsindi.

k u t s a l l a ş m a a m a c ı y l a yeni prosesi

komün

gelenekli

içine g i r d i k l e r i n d e n

r u h s u z bir t a r i h s e l d e v r i m e k a l k ı ş a m ı y o r l a r d ı . Ve İ b r a h i m dini, g ö ç e b e ve

kentleşmiş

barbarlara

yakın,

duruca

içlerinden d o ğ m u ş ç a t e r t e m i z g e l i y o r d u . komün leri

insanıydı.

Filistin

Kur'an A l l a h "Onlar:

O n l a r d a n binlerce yıl ö n c e aynı d u y g u ve d ü ş ü n c e -

kelamı o l a r a k bütün tarihi a n l a t a m a z d ı a m a o g e r ç e k -

"Yahudi

bulursun"dediler.

dosdoğruca

Sen

dinine

Nasrani:

onlara

yorsunuz?

(Al-i

Kur'an

İmran,

niye

İbrahim'den

elleriyle

"Doğrusu,

Ayet

rıcı

ki:

yazıp

katmaları,

karşılığında

diyenlerin

vay

şanlardan

yazma

onu

haline"

Sûresi

Ayet

Allah

doğru söyledi,

uyun.

sana: değildir

"İbrahim kendisinde

çalıp

duruyorsunuz?

inmiştir.

Akıl

erdiremi-

bozmaları

hep

buna

satmak

Ayet

için;

78)

tersine O ilk kurucuya

başta

yakın da

kazançla

(Bakara,

P e y g a m b e r dahildir:

olanı,

ona

müminlerin

uyanlar,

dostudur."

(Al-ii

Ayet) dine

"Sonra

İbrahim'e

mü'minlerdir.

"Allah

İbrahim

İb-

(Bakara

65)

insanların ve

68.

değildir"

çene

sonra

Kur'an İ b r a h i m ' e bağlılıkta sakınca g ö r m e z ;

"De

hidayet olan

b u y r u k verdi:

u y m a k t a şeref, t a n r ı y a yakınlık bulur;

İmran.

olun

tektanrıcı

karşılar:

tarafındandır

Peygamber

dininden

temiz

çoktanrıcılıktan

hakkında

ancak

İbrahim'den

"Kitabı bu Allah

kesin

İbrahim

İncil

paylayarak

İsa

biz

136)

kitablılar! da,

"Hayır

İbrahim

T a r t ı ş m a l a r a son verici Tevrat

bildirmekte yarar gördü:

Musa

deki

uymuşuzdur.

Sûresi, A y e t "Ey

kendi

kervan y o l l a r ı n d a y a ş a n m ı ş t ı .

ler içinde y ü r ü d ü ğ ü n ü

rahim

kavrayabilecekleri

Ç ü n k ü İ b r a h i m d e onlar gibi

Allah'ı toplayan

O puta

"Allah'ı diye

birleyerek vahyetti."

birleyerek bir

öyleysi dosdoğru, tapanlardan İbrahim'in

(Nahl

O'na

önder)

idi.

yoluna

Sûresi,

itaat

eden

Ortak

Allah'ı

birleşi:

ğildi" (Al-ii İmran, uy;

123. bir

tektan95)

ortak

ko-

Ayet) Ümmet

koşanlardan

(her

iyiliği

değildi. "(Nahl

120)

İslâm sözcüğü

bile,

ve d i n i n e tabi o l m a k ;

bilhassa

ilk M e k k e - M e d i n e d e v r i n d e İ b r a h i m ' e

b a ğ l a n m a k a n l a m ı n a geldi:

Kur'an'ın:

"İbrahim'ü ri ayetleri

kane haniyfe,

m ü s l ü m a n İ b r a h i m idi" deyişi v e b e n z e -

m ü s l ü m a n l ı ğ ı n İ b r a h i m ' d e n geldiğini s a d ı k bir m ü m i n gibi

belirtişi hep b u n u işler. Namaz, Oruç, Zekat, dinden alınmıştı. "Allah dinde tı.

uğrunda,

size

örnek

olun.

şöyle

"Bana

rükû

Bakara, "Onları

lunmayı,

p r e n s i p l e r i de İ b r a h i m

şekilde

cihad

İbrahim

kitaplarda

haydi namazı

İbrahim'e

Kur'an'da

seçti

ve yap-

size

"Müslü-

örnek

olsun

siz

insanlara

kılın,

zekatı

verin

ve Allah'a

sizi

kapsamlı

size

Peygamber

güzel sahip

edin.

dini gibi geniş

güzel yardımcı." (Hac,

Beytulah'ın

(Kabe'nin)

sarılın;

Ayet)

yerini

hazırlamış

demiştik.

hiçbir

edenler, ve

zamanlar

O'na

önceki ki,

Öyleyse

Odur.

"Bir ve

verdi

yaraşır

yüklemedi.

Kur'an'dan

adını

sahibiniz

O'na

bir güçlük

Allah,

manlar"

Hac gibi İ s l a m ı n ana

Kur'an bunları da a ç ı k ç a belirtti:

şeyi ve

ortak

secde

koşma:

edenler

için

tavaf

evimi

edenler,

temiz

ayakta

tut."

ibadet

(Hac,

26-Ay et

125) buyruğumuzla Namazı

yola

dosdoğru

getirici kılmayı

kıldık;

onlara

zekat

vermeyi

iyilik

işlerinde

bu-

vahyettik"

D e m e k İ b r a h i m dini M u h a m m e d ' i n bu denli y a k ı n ı n d a ve hep hazır bulunuyordu. yan

Çünkü

tektanrıcılığın

2 5 0 0 yıllık bir g e ç m i ş i ,

z a m a n d ı r da

İbrahim

bir tarihi v a r d ı .

ile Ve

aydınlanmaya 1000 yıla

kitaplaşmış, yazıya geçmiş bulunuyordu.

başla-

yakın

bir

dini

de,

Musa

İsa dini de İ b r a h i m d i n i n d e n çıka g e l i y o r l a r d ı . Ve onlar d a h a g ü n c e l di. A m a g ö ç e b e l e r ve kent b a r b a r l a r ı kaldırcı İ b r a h i m ' i n dinini sarılıp, 2-

kendileri gibi g ö ç e b e ve k e r v a n

k e n d i l e r i n e d a h a y a k ı n v e s a d e bulup, O ' n a

O'nu yeniden canlandırıyorlardı... TEVRAT TARİHLEMELERİYLE

TEKTANRICILIĞIN Muhammed

gibi

İBRAHİM'E

İbrahim

acaba

İNTİKALİ tektanrı

dini

hazırca

bulmuş

olmasın? Tektanrıcılığın aydınlanmaya na;

b a ş l a y a n tarihi İ b r a h i m ile b a ş l a d ı ğ ı -

İbrahim'den öncelere uzanan

karanlıklar d ı ş ı n d a ) Bir ezelden

kez t e k t a n r ı

bir t e k t a n r ı tarihi

keşfedilmiş

bulununca,

beri var o l d u ğ u fikri g e l i ş e c e k t i .

Tevrat ve

Kur'an'ın

(mitolojik-masalı

bulunmadığına göre bu olanaksız görünüyor.

anlattığı

tektanrı

ister i s t e m e z t e k t a n r ı n ı n

Bu y ü z d e n

tarihi

kutsal

mitolojik

kitaplar:

karanlıklardan

kurtulamaz. Y i n e de o b e l g e l e r içinde y o r u m g e l i ş t i r m e k t e n y ı l m a m a l ı y ı z . Elimizdeki

k o n u d a k i t e k belge Tevrat'tır. Ve b u n u n l a

mer b e l g e l e r i - a n t i k T a r i h b e l g e l e r i y l e karşılaştırılmasıdır. bunları

destekler.

ilgili

Sü-

Mitolojiler de

Tevrat,

Semit geleneklerini

lenekleriyle

harmanlayarak,

Sümer veya

kendi

ana

geleneklerine

Irak M e d e n i y e t i

ge-

g e ç i r e r e k işler a m a

tanrıyı y e r y ü z ü n ü v e insanı y a r a t a n e z e l d e n beri v a r o l a n t e k t a n r ı olarak kabul ettiği için t e k t a n r ı y a inancın ne z a m a n b a ş l a d ı ğ ı k a r a n l ı k t a n kurtulamaz. Adem dan

ile Havva, S ü m e r ' d e k i yaratılış e f s a n e s i n d e n v e y a

(mitolojik)

alınarak Semit geleneğine geçmiş olduğu

ilk S e m i t A ş a ğ ı ve Orta d i r i n d e n de a n l a ş ı l d ı ğ ı

B a r b a r ataları kadarıyla

o l a r a k bakabiliriz ki

ilk S e m i t ataları

değil, t e r s i n e t o t e m c i g e l e n e k l e r e sahiptirler. boğa

başlıdır v e a r k a s ı n d a da

yılan vardır. lar da,

Biliniyor,

t a n r ı l a r binlerce yıl

tanrıçalarının

onlara

iğfal silin-

henüz tektanrıcı

İğfal s i l i n d i r i n d e k i A d e m

b e r e k e t s e m b o l ü v e y a t o t e m yılan

k a n d ı r m a k üzere dikilmiştir. nanlılarda

masalın-

için

Semitlerin

sonra

boyunlarında da tarım

bile

boğa

bereketini

onları

bir kolu s a y ı l a n ile

içli

Ke-

dışlıdırlar;

sembolleştiren totem

Erkek v e kadın, T o t e m i z m i a ş a r a k t a n r ı l ı ğ a u l a ş m ı ş olsa-

yine t o t e m i z m d e n

ata

geleneklerinden

k o p u ş a m a y a r a k eski

t o t e m l e r i b o ğ a v e y a yılan ile sentezleşirler. Bu y ü z d e n A d e m ile H a v v a ilk S e m i t atalar o l a r a k t e k t a n r ı c ı o l a m a z l a r d ı . A m a T e v r a t v e g e l e n e k ler A d e m

ile

Hava'yı

o l a r a k gösterirler.

tektanrıyla

k o n u ş u r hatta

tanrının

Peygamberi

Bu bir kez t e k t a n r ı y a i n a n d ı k t a n s o n r a g e l e n e k l e r i n

t e k t a n r ı y a göre a n l a t ı l ı ş ı n d a n ileri gelir. A m a yine de g e l e n e k l e r ve Tevrat yalan s ö y l e m e z , dikkatle v e y a konunun y ö n ü y l e

uyarılmış o l a r a k bakılır ve y o r u m l a r tarihin

gidiş konu-

muna göre ayıklanabilirse, t e k t a n r ı uyanışı üzerine bir fikir edinilebilir. Çünkü tektanrı

a n a fikri ne g e l e n e k l e r d e ne

kutsal

d e tarihi gidiş içinde b i r d e n b i r e o l m u ş g ö s t e r i l e m i y o r . ile

birlikte t a r i h s e l

masal

aydınlık

karanlığından

İsmail-Kabe olaylarında Adem layabilir?

ile

Havva

İğfal

veya

İbrahim

mitolojik s e m b o l l e r d e n ,

bile

kısmen

Kurban-Hacer-

Mitolojik kalıyor.

S e m i t a t a l a r ı n ı n t a r i h e girişleri

Silindiri

b u n d a n en fazla

kazanıyor;

kurtuluyor.

k i t a p l a r d a ve

Sadece İbrahim

İ.Ö.

3000 yılına

ne z a m a n a

tarihlendiğine göre,

rast-

demek

birkaç y ü z y ı l ö n c e l e r i S e m i t l e r Irak M e d e n i y e t (bere-

ket s e m b o l ü Y ı l a n )

kandırmasıyla

medenileştiklerini

silindire

kazıyıp

ölümsüzleştirebilsinler. O tarihlerde kuzeyde Akadlar:

Semitler, g ü n e y d e k i S ü m e r m e d e n i -

yetinden t o h u m alarak kentleşmeye başlamışlardır. bar g e l e n e k l i g ö ç e b e l e r d i r .

Ç o k az da

H e n ü z aşağı

bar-

kentleşmiştir...

Zaten bunu hemen Tevrat'ta A d e m - H a v a çocuklarında da görürüz: (la Saint Bible L.S,

1962, Paris)

T e k v i n , Bap 4: "Ve

Habil koyun

Çiftçilik: işidir,

Ziraat

Semitler

çobanı

oldu,

fakat Kain

Kent'in, y u k a r ı

Habil

gibi

barbarın,

[Kabil]

çiftçi oldu."

çobanlık:

göçebedirler çoğunlukla;

Orta

barbarın

kentler

(Kaingil-

ler) azlıktır h e n ü z .

Bu y ü z d e n tanrı g ö ç e r l e r i n t a k d i m e s i n i kabul eder,

Kabil'in t a k d i m e s i n e b a k m a z bile: "Ve

Rabbi

O'nun

Habil'e

takdimesine

Kain

(Kentler)

lar sırtını d ö n e r :

onun

takdimesine

baktı;

fakat

Kabil'e

kullanır a m a

on-

bakmadı." m e d e n i y e t e geçer,

göçebeliği

Kain Habil'i öldürür. G ö ç e b e barbar S e m i t l e r i n yazısı

yoktur, tarihi de o l m a z .

Kain'in tarihi olur.

Ç ü n k ü o m e d e n i y e t e geç-

miştir. Ve S e m i t l e r K a i n ' d e n ç o ğ a l m ı ş bilinir. Y e n i d e n g ö ç e b e ve kent aşamaları

canlanır...

Burada yine tarihi belgelerle çakışan ilginç bir a ş a m a y a daha geliriz. H a n o k , Kain'in birinci oğludur. tanrısıdır.

H e m Kent'tir, h e m de o kentin kral

H a n o k ' u n oğlu İrad ve M e h u y a e l olur... Ve b ö y l e c e g e l i ş e n

kuşaklardan sonra Semitlerin demiri duklarını demiri

buluruz.

bölümü

keşfetmek temeline

belgeler d e m i r i n lan

Tekvin

sahip

Semitlerce

işlediğini

Bap 4'te.

hatta d e m i r ustası

D e m i r Ustası

b u l u n m a k akla

keşfedildiğini

yakındır.

gösterir.

ol-

o l m a k için V e tarihi

D e m e k T e v r a t ya-

söylemez: "Ve

Tesilla,

keskin

aletleri

Demir'in

kendisi de döven

Tubal-Kuin'i doğurdu;

idi...

keşfi İ . Ö n c e s i :

sesimi diği

Lamek

(demircinin

dinleyin: için

Lamek'in

Çünkü

bir

genci

yetmiş

babası)

beni

mir,

bütün

Eğer

kere

m i t o l o j i k diliyle bildirir:

karılarına

yaraladığı

öldürdüm; yedi

2800-2700'lerdir. "Akad Sümer impara-

t o r l u ğ u " kurulacaktır. T e v r a t b u n u da kendi "Ve

tunç

öcü

için

dedi: bir

Kain'in

Ey Ada

adamı

yedi

kere

Tesilla,

beni

berele-

öcü

alınacaksa,

alınacaktır."

Lamek'i ve karılarını S e m i t k a b i l e l e r i n i n ata t a n r ı l a r ı olarak, Konfederasyon üstün zıcı

başkanı

olarak düşününüz;

olarak yetiştirildiğini

l a n m a k üzere ata öğüdünün beri

ve demirden

savaş s i l a h l a r ı n d a

k o m ü n g ü c ü n ü , S ü m e r m e d e n i y e t i n c e K a i n ' d e n beri

nasıl

Sümer

ile

geleneği

77 içli

kez

ufak bir k o p u ş m a d a Kain

atalarının

anlayabilirsiniz? paralı

m e z a r ka-

S ü m e r l e r ' e çulkez öcü

alınması

Semitler A d e m ' d e n

askerlik-ticaret-maden-kereste

devrimler..

Demek Akad-Sümer a r a m a k ve

olan

artışını

dışlıdırlar;

alışverişi ve t a r i h s e l rıcılığı

ve en

İmparatorluğu'na

b u l m a k olası

kadar

değildir.

Semitler'de İ.Ö

tektan-

2400'lere

kadar

götürülebilir. Zaten liğin

tarihlere

kıtalararası

çoktanrılar henüz v e yeni

kadar m e d e n i y e t

başlangıcı

5 0 0 0 yıl

gökselleşmişlerdir.

lokal

sonralara Yani

aşamadadır.

Evrensel-

d e n k düşer.

Sümer'de

çoktanrıcılık henüz tazedir

bir g ö k s e l l e ş m e a ş a m a s ı y l a z i r v e l e ş m i ş t i r . A n c a k A k a d d e v r i y -

le bu a ş a m a k a n ı k s a n a c a k t ı r . Görülüyor, Tevrat'ın tılı

değildir;

sadece

tarihlemeleri

gerçeklere

bile

indirmesini

hesapla bilelim.

kadar abar-

Devam

edelim:

"Adem'in

yaşadığı

Lammak'e yaşında, ilişki ri

bütün

günler

kadar g e ç e n

Şit'in

babası

başlangıcı

oldu."

ise

Semit

bu süre içinde o l u ş m u ş t u r . tarihsel

parelleşir.

Ama

d e m i r i n t a r i h e geçişi farkı

yıl

oldu;

sadece

kentleşmeleri

olabilir.

Adem'den

"Ve Adem

130

Sümerler

ve d e m i r i n

ile

girişimle-

iğfal silindiri t a r i h l e m e s i n e D e m i r ' i n

keşfedilişi

Çünkü

öldü"

yıldır:

Semitler'in

Klasik t a r i h l e m e ile

130

Demek Adem'i

sayarsak;

keşfi

lık z a m a n

930

süre

demir,

İ.Ö

3000

arasında

ile İ.Ö

Sümer yıkılınca

2768'dir.

az 200 yıl-

tarihe

geçer.

A m a o n d a n ö n c e d e m i r i n y a z ı s ı z tarihi vardır. Yani L a m e k ' i n 77 kez öç a l m a çığlıkları z a m a n ı , İ. Ö n c e 3 2 0 0 ' l e r e d e n k düşer. tarihiyle

paralellik gösterir.

bu t a r i h l e r d e o l m u ş t u r . Bunun

anlaşılabilmesi

malarını

Adem,

Sonra için

S ü m e r İğfal

1000

kullanarak yaşamayı

Havva'nın yıl

silindiri

boyunca

başarmış

Ki bu da T e v r a t

medeniyete

karışışı

k a z ı n m ı ş olabilir.

Slav-Bulgar barbarlaş-

bulunan

Bizans,

Doğu

Roma

İ m p a r a t o r l u ğ u akla getirilsin yeter. S ü m e r m e d e n i y e t i de en az 2000 yıl

aynı

adla

nasıl y a ş a y a b i l i r ? T u f a n adını

çok ö n c e l e r d e n

başladığı

almış tarihsel

devrimlerin

unutulmasın.

Ö z e t l e bu t a r i h e kadar, ne mitolojik, ne de g e r ç e k l e r i n az ç o k ispat b u l a r a k a y d ı n l ı ğ a çıktığı mıyoruz.

Zaten

klasik t a r i h l e r e g ö r e t e k t a n r ı i n a n ı ş ı n a rastla-

kutsallaşma

evrensellik aşamasından Ama daha

bundan

kendisini

prosesi a ç ı s ı n d a n da b ö y l e bir a ş a m a n ı n

önce de görülmesi

sonrası

yine

gösterir;

ilginçtir:

olanaksızdır.

Tevrat'ın

Tevrat tektanrıcılık

doğruluğu

işaretlerini

bir

daha

kez

erken

başlatır - .. "Ve Adem Şit koydu: Onu

Kain

tekrar bildi;

Ha bil yerine

öldürdü,

dedi."

Adem'in

Semitler'in

Burada kabile

karısını

Çünkü Allah

bir oğul doğurdu; bana

başka

medeniyetle

konfederasyonlarının tanrısal

şefi

Onun

bir zürriyet

alışverişe

o l d u ğ u akla

girmiş

getirilsin.

f e d e r a s y o n , S e m i t l e r kadar h a r e k e t l i v e ç o ğ a l m a k z o r u n d a toplumu

b a r ı n d ı r m a k üzere b o y u n a

2'ye 4'e p a r ç a l a n a n

ismini

verdi;

zira

Semit Kon-

k a l m ı ş bir

kan t e ş k i l a t -

larını b u l d u ğ u - f a l ile b ü y ü ile ö n g ü r d ü ğ ü - her y a n a g ö n d e r i r ve bunlar kendi

üretici g ü ç l e r i n e göre t a r i h s e l g ö r e v l e r e girişirler.

Şit de b a ş k a

bir Fıratri v e y a Kan t e ş k i l a t ı n ı n şefidir. A d e m i n y a ş ı n ı n bu kadar 1000 yıla y a k ı n

oluşu,

unutmayıp

Semitler'in

geleneklere

İlginçlik b u r a d a nun

olası

tarihinin

s ü r e k l i l i ğ i n d e n ve

ilk ata tanrısı A d e m ' i

geçirişlerindendir.

değildir. T e v r a t t a r i h l e r i y l e t e k t a n r ı c ı l ı ğ ı n d o ğ u ş u genel

tarihin

bize g ü v e n i l i r bir b e l g e o l u ş u n u

gidişine

(gerçeklere)

u y m a s ı n d a ve

göstermesindedir.

Görelim: "Ve Şit'in, ni

zaman

bir oğlu çağırmaya

doğdu;

onun

adını

başladılar. "(Tekvin,

Enoş Bap

koydu. 4)

Rab'bin

ismi-

"Rabb"

Sümerler İ.

bildiğimiz

Önce

denileştirmişler ve S e m i t l e r gibi rihlerde tanrıcılığı

tanrısallığı

çevre

Sümer

iktidara

elleriyle

konfederasyon

liderleriyle

uygun

Ama

çıkarıp

ama

içinde

taÇok-

çoktanrıları

daha

konfederasyonlarıyla

paralelleştirip göksel

bir t e k t a n r ı y a

in-

bir t a r i h s e l d e v r i m pra-

düşerdi.

o tarihlerde tektanrı

olarak bulunamazdı; kurbanları

yapmadan,

me-

S e m i t l e r bu

gökselleşen

Bu y i n e y a p a b i l e c e k l e r i

Çünkü

kazımışlar,

bulunuyorlardı.

süreklileşmiş

fikri

Semitlerde İbrahim

bile y a v a ş ç a t e m i z l e n m i ş t i r ) d u r u , t e m i z , eski san

olamaz.

çoktanrılaştırmışlar ve

aşılamışlardır.

ilişkiler

S e m i t l e r kendi

başkası

t o t e m tanrıları

bunları

dek

tutup tanımış

d i r g e m i ş olmalıydılar. tiğine

Allah'tan

göklere

kabilelere

ile

t e m i z b a r b a r kalan ve

tektanrı

3000'lerde çoktan

y i n e ç o k t a n r ı c ı l ı ğ ı n aşağı

devam ediyordu.

h e n ü z vakit

gibi

(ki

onda

geleneklerden arınmış barbarlıktan

kalma

in-

Bu y ü z d e n f a z l a t u t u n m a d a n ve iz

dolmadığı

için

yaygınlaşmadan

Semitler

içinde kalmış, belki de s ö n ü p g i t m i ş olmalıdır. Ç ü n k ü T e v r a t ' ı n N u h ' u n babası

L a m e k ' e iliştirdiği bu

"Rabb'in

ismini

kadarcıktır:

zaman

çağırmaya

T e v r a t ' ı n " o z a m a n " dediği "Şit

105

"Ve

Enoş

yaşında 90

Enoş'un

yaşında,

başladılar."

ü z e r i n d e birazcık d u r a l ı m : babası

Kenan 'ın

oldu." babası

oldu."

Bu h e s a p l a Enoş en genç z a m a n ı İ. Ö n c e s i y i n e 3000 yılları dolaylarına düşer. A m a daha

E n o ş ' u n g e r ç e k yaşı, yani

kabile g e l e n e ğ i yaşı ç o k

fazladır:

"Kenan'ın

babası

kızlar babası

oldu;

olduktan ve

sonra,

Enoş'un

Enoş

bütün

815 yıl yaşadı

günleri

905 yıl oldu

oğullar

öldü."

A c a b a S e m i t l e r " R a b b ' i n i s m i n i " E n o ş ' u n hangi ç a ğ ı n d a " ç a ğ ı r m a y a başladılar"? Genç zamanında Bunu

kabaca şöyle

mı? O l g u n l u k v e y a Yaşlılık ç a ğ ı n d a

kestirebiliriz. T e v r a t ,

Enoş z a m a n ı

mı?

içine g i r e n

H a n o k için de ş ö y l e der: "Hanok Allah

300

yıl Allah

ile

yürüdü"

gözden

koyboldu;

çünkü

O'nu

aldı."

Hanok'a

kadar g e ç e n

512

t e k t a n r ı c ı l ı k t a n söz e d i l m i y o r ; zanıyor.

Demek

yıl

Tevrat'ta

birkaç

satırla

g e ç i y o r ve

H a n o k ile birlikte t e k t a n r ı c ı l ı k ö n e m ka-

"Enoş zamanı"nın

olgunluk

devrini

Hanok'u

ölçü

a l m a k en d o ğ r u s u olur. Buna rimle

göre t e k t a n r ı

olabileceğine

tilebilir.

belirişi

tarihleme

İ.

az çok g ü ç l ü Öncesi

veya

O'nun

kabileyi

tümden

lideriyle

birlikte "Allah'ın

yitirilmesidir.

bir t a r i h s e l

2700'lere

Bu S e m i t l e r ' i n S ü m e r l e r i yıktığı tarihlerdir.

teşkilatını larda

fikrinin

göre,

dev

d e k gerile-

Hanok'u,

a l m a s ı " da,

bir kan savaş-

d ö n e m d e ve

Hanok

z a m a n ı S e m i t l e r ' i n S ü m e r l e r ' e karşı t a r i h s e l d e v r i m c i akınları

boğaz-

laşmalarını yürüdü"ğüne luğunu

sıkıştırdıklarını göre

gösterir.

tarihleme tamı

k u r u ş u n a d e n k düşer.

H a n o k da

tamına

"300 yıl Allah ile birlikte

Sargon'un

Tevrat, tektanrı fikrindeki

ilerlemelerin

imparator-

Nuh T u f a n ı v e Nuh z a m a n ı

o l d u ğ u n u y i n e m i t o l o j i k s e m b o l l e r i y l e dile getirir: şup

Akad

S a r g o n , S e m i t şefidir. A l l a h Nuh ile konu-

ahitleşir. M e d e n i y e t artık F ı r a t - D i c l e ' n i n

mamış,

rıp arttırmıştır.

paratezini

doldurmakla

kal-

hızlandı-

Bu b ü y ü k bir t a r i h s e l d e v r i m i n habercisidir. T e v r a t yani

Semit gelenekleri şöyle

güney

K u z e y ' d e S e m i t kentlerini v e m e d e n i y e t e geçişlerini bunu yazısız z a m a n d a n

kalma

mitolojiik a n l a t ı ş ı y l a

belirtir:

"Ve A l l a h y e r y ü z ü n ü g ö r d ü v e işte b o z u l m u ş t u ; bütün

çünkü yeryüzünde

insanlık b o z u l m u ş t u , "

"İşte

ben

onları

Nuh t u f a n ı v e y a

yeryüzü

ile

beraber

onları

yok

edeceğim"

E v r e n s e l T u f a n , İ s a ' d a n ö n c e 2328 a d ı n a b a ğ l a n -

mış. A k ı n ı İ.Ö 2 7 5 0 ' y e kimileri 2 4 0 0 ' e tarihliyor. T u f a n o l u p bittikten s o n r a Nuh ( U t n a p i ş t i m ) , t u f a n ı G ı l g a m ı ş ' a anlatır.

Bu en eski Babil y a z m a s ı , H a m m u r a b i z a m a n ı n d a İ.Ö 1800 lerde

Gılgamış

Destanı'nda

Gerçi

tufan,

belirtilir.

Sümerler'in

ş i n d e ilk b ü y ü k t a r i h s e l geçmiş

bir olayıdır.

ilk z a m a n l a r ı n d a

devrim

belki

Sümerler'in

geli-

ile e f s a n e l e ş e r e k S ü m e r g e l e n e k l e r i n e

Nuh, t u f a n ı n ı n

Semitçesidir.

Veya

aynı

geleneği

S e m i t l e r Nuh a d ı n a b e n i m s e m i ş l e r d i r . A m a bu kuru a n l a m s ı z bir t u f a n masalı v e y a d o ğ a l afeti değildir. S a r g o n ö n d e r l i ğ i n d e k i b ü y ü k t a r i h s e l devrimdir. Buna göre Nuh z a m a n ı

İ.Ö 2500

ile

1 8 0 0 ' l e r e d e n k düşer.

A k a d devri z a m a n ı d ı r . A k a d l a r ' ı n H a m m u r a b i İbrahim zamanına

ile ç ö k e r t i l i ş i n d e n s o n r a

geçilir.

Bu e v r e n s e l l i k ç a ğ ı n ı n b a ş l a n g ı c ı ve t e k t a n r ı f i k i r l e r i n i n , S e m i t l e r i n b a ş l a m a s ı yıllarıdır - .

İbrahim göçebelerin de t u t u n m a y a G ö r ü l ü y o r ki, T e v r a t anlatısı çıkışı

ile tarihi olaylar ve t e k t a n r ı ' n ı n o r t a y a

b a ş t a n s o n a b i r b i r l e r i y l e u y u m içindedirler.

T e v r a t b ü y ü k tarihi olayları

kendi

mitolojik sembolleriyle anlatmış-

tır o kadar. İlginçtir: tığı

Nuh, t u f a n d a n s o n r a t e k t a n r ı için İ b r a h i m ' i n b o y u n a y a p -

sunak yerlerini

ilk kez

kendisi

insan değil, y a k ı l a r a k s u n u l a n "Ve vandan

Nuh ve

Rab'be her

bir Mezbah

temiz

meler arzetti." ( T e k v i n , D e m e k t e k t a n r ı gibi maktadır - .

kuştan Bap

y a p a r ve o

sunak yerinde Allah'a

h a y v a n l a r ı t a k d i m eder: (sunak aldı

yeri)

yaptı

mezbah

üzerinde

her

temiz

yakılan

haytakdi-

k u r b a n g e l e n e ğ i d e S e m i t g e l e n e ğ i n d e bulun-

İlginçlik s ü r ü y o r :

Allah

artık bir d a h a

tufan

yapmayacağına

söz

verir: "Ve

Rab

(takdimelerden

"Adamın

(insanın)

ğim..."(Bap "Ve

suları

ile

sabit

maya

artık S e m i t l e r ' i n

d e n i y e t l e r ağı

barbarları,

geçişe

tarihsel

kokuyu toprağı

kılacağım;

kesilmeyecektir;

olmayacaktır. "(Bap

Çünkü

hoş artık

kokladı" tekrar

lanetle

meyece-

Tekvin)

ahdimi sizinle

tufanın tufan

gelen)

yüzünden

doğru

devrim

bütün

yeryüzünü

beşer helak

(insanlık) etmek

artık

için

artık

Tekvin) büyük çoğunluğu

Semitleri

taşmıştır.

Geri

başaracak güçte

medenileşmişler ve

kuşatacak kertede evrensel kalan

Semit

değillerdir.

meaşa-

göçebeleriyse

artık

Semitler gerçekliği

sez-

mişler ve g e l e n e k l e r i n e bu a n l a t ı y l a g e ç i r m i ş l e r d i r . Bu o l a y l a r a g ö r e İ b r a h i m H a m m u r a b i z a m a n ı n a d e n k d ü ş e r ki da

Klasik T a r i h i n t a r i h l e m e l e r i n e u y g u n d u r . İslamiyet'in

Kutsal Tarihi

gidişe

uyar;

tektanrıcılık gökten

birden bire d ü ş m e bir yaratı değildir. Ve o l a m a z d ı da. T e v r a t ve S ü m e r u z m a n l a r ı Tarih olmamış

öncesi

saydıkça,

(Komün)

içine

Bilimini v e T a r i h i n

düştükleri

köksüzlükten

gidiş

kanunlarını

şaşkınlıktan

kurtulamayacaklardır - . Tarihe (medeniyete) d e ğ m e y e başlayan İbrahim

gibi,

önce

kendi

komün

her S e m i t b a r b a r teşkilatı,

geleneksel

tanrılarıyla yola

çıktığı,

onları kesip a t a m a d ı ğ ı için m e d e n i y e t i n ç o k t a n r ı l a r ı y l a da k a r ş ı l a ş ı n c a bocalar.

Çoğu

bir t a r i h s e l him

m e d e n i l e ş t i k ç e ç o k t a n r ı c ı l ı k içinde eriyip gider.

görevle tektanrıcılık canlansa

gibi t a r i h s e l

da,

Arada

H a n o k ve Nuh ve İbra-

g ö r e v l e r l e ö n e çıkış d a y a t m a d ı k ç a , t e k t a n r ı fikirleri

kuru fikir o l a r a k iş g ö r e m e z g e l e n e k l e r e yenilir. İbrahim'in

b u n l a r d a n farkı:

cında olmasına

karşın

bunu

İçine girdiği

evrensel

b ü y ü k bir t a r i h s e l

çağın

başlangı-

devrim geleneği

sezi-

siyle h i s s e t m i ş ve i n a n ı l m a z bir a z i m kararlılık ve s a b ı r l a b u n u s o n u n a dek s a v u n u p

bulunmasıdır - .

geliştirmiş

M u h a m m e d gibi t e k t a n r ı f i k r i n i h a z ı r c a ç e v r e s i n d e g e l i ş m i ş o l a r a k bulmaz.

Ama

fikir ki

geleneklerinde

mektedir. Y a p m a s ı g e r e k e n O ' n u yeni

bir yıldız gibi

p a r l a y ı p sön-

bir t a r i h s e l g ö r e v d a y a t m a s ı v e

ihtiyacıyla alıp ç a ğ ı n a göre y e n i d e n p a r l a t m a s ı v e t o p l u m u n a u y g u l a masıdır.

a z ı m s a n a c a k bir şey değildir.

İbrahim'in

büyüklüğünden

bir şey a l m a z . Burada

biz h e r h a n g i

bir fikirde o l d u ğ u n d a n d a h a fazla

t e k t a n r ı f i k r i n i n b i r d e n b i r e o l u ş a m a y a c a ğ ı ve o l u ş m a d ı ğ ı ; le,

tarihin

temel

olaylarıyla

istedik. Y o k s a i d e a l i z m e : çılıklardan

bir f a r k ı m ı z

paralellik içinde

bulunduğunu

bir ş e k i l d e bir p r o s e y belirtmek

Fikir için fikir b a t a ğ ı n a b a t m ı ş u z m a n üstat-

kalmazdı.

Şunu da ları

belirtmeden geçemeyeceğiz:

M a r k s - E n g e l s ortaya

rihsel

maddeciliği

s a n l a r ı n da

çıkarken

birbirinden

habersiz

b u l u n a b i l e c e ğ i n e hatta

s o n r a d a n farketmiştir.

topluluk

sırasında,

öteki

larını,

yeni

sosyal

Bu, Ama

kendi

ister istemez

üretici

sınıflarla

durumlara moral

100 yıl

yeni

refah

in-

Marks

k o n u ş u y o r ve y a z ı y o r d u :

değiştirdiği

ölçüde,

topluluğun

bir

takım

şartlarıyla

örf ve

çeşitli sınıfları;

münasebetlere

yerli sosyal

gerçekten

büyüklüklerinden

adetle-

gelişimleri

girişmiş

moral

riskleri

çevrelerindekilerini

önce s ö y l e n e b i l m i ş ,

Marks-Engels'in

şöyle d i y o r d u :

Bir

girdiklerini,

başka

h e m e n aynı g ü n l e r d e İngi-

M a r k s gibi

güçlerini

değiştirir.

t a r i h l e r d e ta-

bulunan

b u l u n d u ğ u n a değinirler.

1852'de y a y ı n l a n a n "Tex B o o k " t a "Bir

Maddecilik kurucuaynı

keşfetmiş

Kendileriyle hemen

liz iktisatçısı J o n e s ( 1 7 9 0 - 1 8 5 5 )

rini

Tarihsel

benzer şekilde

oldukde

yeni

farkederler"

dahiyane

bir görüştür.

hiçbir şey k a y b e t t i r m e z .

Çün-

kü bir şeyi hangi t a r i h s e l g ö r e v l e k e ş f e t m i ş ve ona göre işlemiş b u l u n mak önemlidir. toplumu

Y i n e aynı gan,

tarihlerde

Tarihsel

mişti.

M a r k s - E n g e l s ' i n t a r i h s e l g ö r e v l e r i ve işleyişleri, sınıfsız

öngören yüzyılları

k a p s a y a c a k çaptadır - .

M a r k s - E n g e l s ve J o n e s ' t e n

Maddecilik

prensiplerini

M a r k s - E n g e l s h e m e n ona

gan T a r i h s e l Bilimi

Komün

habersiz

toplumlarında

Mor-

keşfet-

kendi a ç ı l a r ı n d a n sahip çıktılar.

Mor-

M a d d e c i l i ğ i n v a z g e ç i l m e z ve içinde eritilmiş Tarihi ö n c e s i

haline geldi...

İbrahim için de aynı şey geçerlidir. Tektanrı fikri O'nun z a m a n ı n d a kalıcı

bir ideoloji

haline gelmek için Semitler geleneği

henüz yanıp sönen rından olan leriyle

bir yıldızcık durumundadır.

içinde d o ğ m u ş ama

Belki

O'nu, Semit kolla-

Kenanlılar içindeki krallar bile kendilerince çoktanrı gelenek-

harmanlayıp y a ş a t m a y a veya geliştirmeye alışıyorlardı. Tevrat'ta

bunu çağrıştıran satırlara rastlanması bu y ü z d e n şaşırtıcı gelmemelidir: İ b r a h i m , Irak M e d e n i y e t i o r d u l a r ı n a karşı Kenan b ö l g e s i n d e k i kent kralları y a r a r ı n a v u r u ş l a r y a p ı p geri d ö n ü n c e bu

krallar İ b r a h i m ' i

kar-

şılarlar. İ b r a h i m S o d o m Kralı'nın parasını a l m a z k e n , S a l e m Kra 11 n ı n kini alır. Ç ü n k ü o t e k t a n r ı c ı l ı k t a n y a n a gibidir. "Ve kahini Allah ne

Salem idi.

kralı

tarafından teslim

(İbrahim'e)

kılıp

Mübarek

Yüce

ondalık

ekmek

mübarek

Abram

eden

Yine Güney

Melkisede

O'nu

Allah

14,

deniz

şarap ve

"Fakat Allah (İbrahim'in "Ve 20,

Abimelek'e karısı

şimdi adamın

Tekvin)

gece

Saray) karısını

rüyasında ver;

ve yerin

Yüce Allah'ın sahibi

Yüce

düşmanlarını

eli-

herşeyden

kendine

Tekvin)

kıyısında

yüzünden geri

senin

olsun.

A b i m e l e k de t e k t a n r ı c ı l ı ğ a y a t k ı n d ı r v e y a dın

çıkardı

Göklerin

olsun;

mübarek

verdi."(Bap

Filistin'de

dedi:

bir

kent

(Gerar)

Kralı

olan

bu fikre y a b a n c ı değildir: gelip

ona

işte

sen

çünkü

bir

dedi:

Aldığın

ka-

ölüsün..."

bir Peygamberdir" (Bap

S e m i t l e r ve dört yol ağzı, t e k i n e v r e n s e l l i k çağı,

kendisini

c e yıllık g e l e n e k l e r i

bir t o p l u m ve o r t a m değildir. Yeni

bezirganlıkta

feylozofça

elden

uzmanlaşmış

binler-

g e ç i r i p t e f e k k ü r l e y o ğ u r u p yeni

s e n t e z l e r e u ğ r a t m a y a vakti v e nakti o l a n S e m i t t o r u n l a r ı n d a v e b u n a en

ç o k elverişli

olan

Filistin

rasathanesinde

alamet olarak gösterir;

işaretlerini verir. Ancak İbrahim

h e p s i n d e n d a h a fazla v e b ü y ü k bir s e z i y l e t a r i h s e l

g ö r e v l e r i n d e t e k t a n r ı c ı l ı k h i s s e d e r ve işler. dür;

t a r i h e yeni

düşünür.

yeni

girerken

daha

Bu y ü z d e n t e k t a n r ı c ı l ı ğ ı

Çünkü

o daha

berrak ve daha

keşfi v e y a

komüncül-

hayalci,

benimseyişi

büyük

daha

istik-

rarlı v e uzun v a d e l i , s a v u n u ş u d a h a ö n e m l i v e t o p l u m u n a u y g u l a y ı ş ı daha

kalıcı

kesinlikle ve a n l a y ı ş t a olur. A m a b u n u

başarması,

hayal-

den g e r ç e k l i k l e r içine o t u r t m a s ı , ö m r ü n ü n s o n u n a d o ğ r u ; A b r a m iken İ b r a h i m o l u ş u n d a n s o n r a olabilir. 3- " A L L A H "

KEŞFİNİN

EVRİMCİL DEĞERİ

Doğa ve T o p l u m evrimsel prosesi

de toplumsal

bir b ü t ü n l ü k içerisindedir.

evrimin

bütünlüğü

t o p l u m d a n yansıyarak yarattığı ve halde o n u n e s a r e t i n e girdiği, başkalaşması yoluyla A m a giderilmesi diştir.

içerisinde,

kendisinin yarattığı

Kutsallaştırma insan

beyninin,

bir şey o l d u ğ u

bilinçlere ç ı k a r ı l m a s ı v e yeni

uyumlarla

g i d e r i l e b i l e c e k bir gidiştir.

kolay o l m a y a c a k t ı r .

Kökleri

çok d e r i n l e r d e bir gi-

B u y ü z d e n t o p l u m s a l e v r i m i n t o p l u m b i ç i m l e r i n i n g e l i ş i m i içine

sinmiş,

beynimizin düşünce

nüfuz e t m i ş kültürel

m e k a n i z m a s ı n a , a d e t a O ' n u ele g e ç i r i r c e

bir g e l i ş i m

kanunudur.

D e m e k kültür o l a y l a r ı n ı d a hafife a l a m a y ı z . T e m e l d e üretici güçler gelişimine ça

kültürel

bağlı

olduğu

halde,

üretici

güçler kolayca

b a ş k a l a ş ı m l a r da o l u ş a m a y a c a ğ ı

kemiğimize yapışır:

başkalaşmadık-

için, o kültürler iliğimize

Kastlaşır kalırlar a d e t a . Y e r i n e

başka

üretici

güç

g e l i ş i m l e r i , ü r e t i m biçimleri g e l s e de biçim d e ğ i ş t i r e r e k s ü r e r giderler. Bilinçlere çıkarılıp dıkça

köklü y e n i

başkalaşımlar,

eskilerin yerlerini

alma-

kültürel t e m e l l e r d e n d e k u r t u l a m a y ı z .

Bu s o s y a l d e v r i m l e r l e birlikte k e n d i l i ğ i n d e n g e l i ş e n k ü l t ü r e l - e ğ i t i m sel

d e v r i m l e r l e d e olur. A m a

gözönüne

getirilsin.

modernleşmeleri

bizim

Tefeci-bezirgan

hangi

burjuva devrimimiz ve benzerleri temellerin

kültür ç a t ı m ı z ı

kapitalizm

biçiminde

kolay d e ğ i ş t i r e b i l m i ş t i r ? . .

K u t s a l l a ş t ı r m a prosesi b a s i t - y ü z e y s e l bir kültür olayı değildir. rudan mun

insan t o p l u m u n u n

köklü

Doğ-

maddi t e m e l l e r i n d e n fışkırır v e t o p l u -

h e r ş e y i n e girer.

1 - K o m ü n c ü l y a ş a m v e d ü ş ü n c e biçimidir. V e her kişinin b e y n i n d e , h a y a t ı n d a yer alır:

Totemizm.

Dolayısıyla

gelişimiyle:

komün

i ç e r i s i n d e d e r l e n m i ş işleyen

üretici

güçlerin

İ n s a n - t a r i h - t e k n i k - c o ğ r a f y a ile d o ğ r u d a n bağlantılı gelişir.

Ve t o p l u m s a l g e l i ş i m e girer etki eder. İnsan T o p l u m u m u z temelinde ve çatısında

her e l e m a n ı n a ,

hücre-

sine s i n m i ş o l a r a k yaşar. Bu y ü z d e n on b i n l e r c e yıllık T a r i h ö n c e s i n d e , 6 5 0 0 yıllık A n t i k Medeniyetler tarihinde, beyinlerde düşünce rihte d e y a ş a m

toplum sistemi

biçimi

biçimlerinin

adım

başı

o l a r a k yer a l m a k l a

ve düşünce sistemi

her g e l i ş i m i n d e

kalmaz;

Modern

o l a r a k (biçim

ta-

değiştirmiş

haliyle) y a ş a m a y a d e v a m eder. Yani

insan t o p l u m u n u n d o ğ u m u n d a n Yani

toplumsal

hemen sonra

evrimin

tümünde

b a ş l a y a r a k gü-

nümüze

dek gelir.

dolaysız

yer alır;

e l b e t t e g i d e r e k b i ç i m d e ğ i ş t i r d i k ç e ve iktidarını y i t i r d i k ç e bir

olarak

kültür e l e m a n ı n a d ö n ü ş ü r v e y o k o l m a y a d o ğ r u

zayıflar. A m a

bütün t o p l u m s a l

binlerce, y ü z l e r c e yıl

evrim

boyunca,

kesintisiz, sürekli o l a r a k yer alır. da

b e y i n l e r i n d e yer almış

onbinlerce ve

hemen

Çünkü temelde komünlerin yaşamın-

bulunan

cinsel

yasaklardan

dinamizm

bulan t o p l u m s a l y a r a t ı ş l a r a v e y ü c e l i m l e r e t u t u n a r a k gelişmiştir.. Bütün

bakımlardan,

kutsallaşma

s ı t o p l u m s a l e v r i m i n g e l i ş i m i n d e , insan özgürleştirici "Allah"ın olur.

İster

tektanrıda

kutsallaştırmayı

besleyecektir

bilinçlere ç ı k a r ı l m a -

beynini, d ü ş ü n c e s i s t e m l e r i n i

kolaylıklar getirecektir. keşfi de k u t s a l l a ş t ı r m a

istemez,

kelleşme)

prosesini

p r o s e s i n i n z i r v e y e çıkışı ve s o n u

yoğunlaşılması

bilince

çıkarmaya

(kutsallaştırmada dönüşünü

te-

beslemiştir

de.

A n c a k u n u t u l m a m a l ı d ı r ki, antik tarih çok y a v a ş gelişir. A l l a h ' ı n keşfi, kesin hatlarıyla s a v u n u l u ş u İ b r a h i m ile birlikte olur. Bu keşfin y e r y ü züne yayılıp t u t u n m a s ı için uzun bir hazırlık devrinin ( 2 5 0 0 yıl) g e ç m e s i gerekmiştir.

İslamiyet

ile

birlikte

keşif e v r e n s e l

D ö n ü ş ü m ise İ s l a m M e d e n i y e t i n i n ç ö k ü ş ü y l e ; köylü liriz.

isyanlarının

patlak v e r m e s i y l e ;

Şeyh

yayılışına

ulaşmıştır - .

O s m a n l ı ' d a ve A v r u p a ' d a

Bedrettin

ile başlar diyebi-

D e m e k y a y ı l m a s ı , z i r v e l e ş m e s i için g e r e k e n süre 2500 yıl ise, dö-

n ü ş ü m ü n başlayıp g e l i ş m e s i için g e r e k e n süre: Kapitalizmin

başlangıcından,

Oysa k u t s a l l a ş t ı r m a prosesi lerinden sonra,

beri gelişip gelir. eski

köklere

idealizme d ö n m ü ş .

1400-1500 yıllarından:

g ü n ü m ü z e dek 500 yıl

kadar sürmüştür.

1 5 0 - 2 0 0 bin yıl ö n c e d e n ilk t o t e m i z m kökD e m e k tanrıların "Allah" ile t e k l e ş m e s i n d e n

göre ç o k kısa

bir z a m a n d a ,

kutsallaşma

Biraz d a h a a ç a r a k k o n u m u z a ç ı s ı n d a n

İ b r a h i m ' i n d ü ş ü n c e s i s t e m i n i , yani

kendi

prosesi

işleyelim.

barbar (komüncül)

bey-

nindeki yakıcı, y ü c e l t i p kutsallaştırıcı g ü c ü v e geldiği t o p l u m u n geleneklerinin

o beyne verdiği

yeteneği,

k u t s a l l a ş t ı r m a d a en

z e n g i n - s ı ç r a m a l ı ç a ğ d a ş bir k u t s a l l a ş t ı r m a üstün ve en g e r ç e k ç i

olanı y a k a l a m a ,

sentez yapma, karak onları

soyutlama

gücünü ve yaşadığı

toplumun

ü z e r i n e çı-

k a v r a m a k l a - d e ğ e r l e n d i r m e k l e kalmayıp onlara yön verip

değiştirme azmini

k a v r a d ı k az çok.

B u r a d a İ b r a h i m ' i n beyni ile g e ç m i ş ile t o p l u m b i ç i m l e r i n i n g e l e n e k sel o l a r a k o n u n beyin a y n a s ı n d a y a n s ı y a n l a r ı : Y e t e n e k l e r i ; da

kendi ç a ğ ı n ı n

medeniyet: sistemi

İbrahim'i

son o l a r a k

k o m ü n c ü l t o p l u m u n d a n v e kendi t o p l u m u d ı ş ı n d a k i

Sınıflı yakıcı

toplum gücü

çelişkilerinden

ile

senteze

yansıyanları

uğratmasını

kutsallaştırma

bütünleştirebilirsek

anlamış oluruz,.

1- Temelde:

İbrahim'in beynindeki kutsallaştırma sistemi ve gücü:

k o m ü n c ü l yakıcı

bir k u t s a l l a ş t ı r m a a z m i .

2- Komün ve Medeniyet güreşlerinden gelen Semit'lerin: atalarının ğinin

geleneksel

kutsallaştırmada

üstün

İbrahim

sentezlere varma

yete-

İ b r a h i m ' e intikali.

3 - Y a ş a d ı ğ ı t o p l u m u n k o m ü n c ü l bir t o p l u m s a l g ü ç t e v e a z i m d e oluşuyla; 4- Yaşadığı çağın gelmiş

bir

kendi t o p l u m u n u n t e r s i n e e v r e n s e l l e ş m e e ş i ğ i n e

medeniyetler,

sınıflı

t o p l u m l a r ağı

s e n t e z l e r e yol a ç a b i l e c e k y a m a n İşte bu 4 g ü c ü n İ b r a h i m ' i n zur verici

bir s e n t e z e v e y a

içinde

bir çelişki yaratıcı

oluşunun

üstün

bir g ü r e ş o l u ş u .

b e y n i n d e b ü t ü n l e ş e r e k rahatlatıcı, hu-

dengeye

ulaşmak zorunluluğunda

oluşu:

D e t e r m i n i z m i n bu dört koldan i ş l e y e r e k kendisini ifade e d e c e k bir elçi s e ç m e s i n i n vaktini

doldurması;

"Allah" sözcüğünün

altındaki

gerçek-

lerin işlevini a n l a t a n t e m e l l e r d i r . " S ö y l e t e n e b a k " d e n i l d i ğ i n d e , " A l l a h " bilincinin v e y a urdan

bilinç k a b u ğ u n u n a l t ı n d a y a t a n ve d e r i n l e r d e n

Burada

alt şu-

bunlardır - .

işleyen d e t e r m i n i z m t e m e l l e r i

belki t e k r a r s a y ı l a b i l s e de insan b e y n i n i n k u t s a l l a ş t ı r m a gi-

dişinin özel bir ö n e m k a z a n d ı ğ ı n ı h a t ı r l a m a l ı y ı z . İ n s a n psikolojisi elbette, t o p l u m biçimleri g e l i ş i m l e r i n i n rından g e l i ş i m gibi

aynı

olayların

bulur. A m a

olamaz.

Her kişinin

etkileşimleriyle

kişi

her beyin beyin

geliştiği

beyninin a y n a s ı n d a y a n s ı m a l a d o ğ a l d ı r ki

aynası

ölçüde

bir m a k a s t a n ç ı k m ı ş

ayrı

aynı

b a ğ l a n t ı l a r d a ve ayrı

genel

determinizmden

ayrı ayrı etkilenir ve ayrı s o n u ç l a r çıkarır. T o p l u m l a r da öyledir. T o p l u m biçimleri

gelişimleri,

aynı

temel

kanunlara

uysa

da;

aynı

zamanda,

aynı yani bir m a k a s t a n ç ı k m a üretici g ü ç l e r d e n y o l a ç ı k m a d ı k l a r ı ; tersine ayrı ayrı c o ğ r a f y a l a r d a n - t e k n i k ve i n s a n - t a r i h yola ç ı k m a k z o r u n d a ulaşırlar. T o p l u m

oldukları

içindeki

için ayrı t o p l u m

kişiler v e y a

üretici g ü ç l e r i n d e n

biçimleri

gelişimlerine

psikolojiler de öyledir:

Gelişme

z a m a n l a r ı , c o ğ r a f y a l a r ı t e k n i k l e r i aileleri farklı o l d u ğ u ö l ç ü d e psikolojileri, algılayış ve s e n t e z güçleri; Dolayısıyla kişi

kutsallaştırma

u y g u l a m a d a k i azimleri ayrı ayrı olur. prosesi,

bütün

toplum

biçimlerinde ve

p s i k o l o j i l e r i n d e işleyen bir k a n u n v e y a a n a k a n u n l a r a bağlı geliş-

miş b u l u n a n y a n ürün gibi ikincil ü ç ü n c ü l bir k a n u n olsa da; bu kutsalp s i k o l o j i s i n e y a n s ı y ı ş ı farklı olacaktır - .

l a ş t ı r m a k a n u n u n her kişi Bu

yüzden toplumlarda,

nekte

kişilerin

görürüz.

Bu,

psikolojisi

komüncül

insanlardan

ayrılan

peydahlanıverdiğini

toplumlarda

olanaksız

veya

kalır.

üstün

yete-

z u h u r ettiğini

Temelde

kişinin

k o m ü n t o p l u m u n d a da ayrı ayrı g e l i ş s e de k o m ü n ü n

kardeş-eşitcil sistemi lıklı adları müncül

sıradan

kendiliğinden

kişinin s i v r i l m e s i n e izin v e r m e z .

bile bu tür ilkel t o p l u m l a r d a z a m a n l a gelişmiştir.

toplumlarda

adeta

kan-

Kişinin a y r ı c a Kişi

s i l i n m i ş t i r v e y a var o l m a m ı ş gibidir.

iki ayrı a n n e b a b a d a n o l m a s ı

ko-

Oysa

bile kişinin a y r ı c a l ı ğ ı n ı m a d d i t e m e l l e r e

b a ğ l a m ı ş olur. Sınıflı t o p l u m , m e d e n i y e t g e l i ş t i k ç e o t e m e l l e r a l e v l e n i r v e y a y a ğ m u r y e m i ş ç o r a k t o p r a k gibi filizlerini veriverir.

n a r a k ve bin yıllar b o y u n c a a d ı m başına Tabii

k a b a r ı p hiç g ö r ü l m e d i k , şaşırtıcı

Tefeci-bezirganlık,

öylesine

içlere işlemiş

derin

temellere kalmıştır - .

imha ederek filizlenip kökleşmek zorunda

sınıflı

toplum

geliştikçe

özel

mülk gidişinin

s o s y a l sınıflar içinde g e l i ş m e d e n e d e m e z . V e t o p l u m c u l mülkü

g i d i ş i n e karşı

zorunda

tutu-

kollektif e m e k g e l e n e k l e r i n i antitezi gelişimi,

de kişi

s a v u n a c a k yetenekler veya dehalar da gelişmek

kalır. Ve aynı

gizli

kalmış t e m e l l e r d e n

beklenmedik biçimde

t e k t ü k de olsa fışkırırlar. İşte a n t i k P e y g a m b e r l e r bunlardır. gidişin

yani

toplumcul

savunuşun

rihte ç ı k m ı ş o l s a l a r d ı ş ü p h e s i z ki modern

çağa

rağmen

onlara

M a r k s - E n g e l s l e r i n gibileri de bu modern

yansımalarıdır.

kutsallaşma

karşı

A n t i k ta-

p r o s e s i n e girdikleri

gizli-açık t a p ı n ç l a ş t ı r m a l a r d a n

geri d u r u l m a m a m ı ş t ı r . O n l a r ı n k i t a p l a r ı n d a n bir a d ı m geri yeni bir şey söyleyene ması; ama

karşı,

kutsal

v e y a içtihat:

gibi

"Kapitalin

dayatılkapatmış

içten içe b o y u n a eski şeriat kurallarını a r k a d a n h a n ç e r l e y e n bir

gidişi t u t t u r m u ş din rum

kitapların d a y a t ı l m a s ı

y o r u m v e yeni gidişe y e n i u y u m yolları

arayan

bezirganları

gibi

kafirdir" t a b u s u n u n

ve o n u n a l k ı ş l a n m a s ı

her şey kitapta yazılı;

boğucu

kutsallaştırmanın

bir saldırı ne denli

yeni yo-

haline g e t i r i l m e s i

iliklere işlemiş derin

kökleri o l d u ğ u n u anlatır - . Sadece

bunu

anlatmakla

him ve M u h a m m e d ' l e r i n

kalmaz.

Gerçek

Peygamberlerin,

İbra-

ne kadar uzun z a m a n s o n r a ve ne kadar az

ç ı k a b i l d i ğ i n i ve ç ı k a b i l e c e ğ i n i

de anlatır. Ve g i d e r e k bu tür ö n d e r l e r i n

çoğalması beklenirken, azalan;

hatta y o k olan bir d i y a l e k t i k çizgi izle-

mesi de a y r ı c a ü z e r i n d e d u r u l m a s ı g e r e k e n bir uyarıdır. Bu

yüzden

determinizm,

çıkardığı

e n d e r beyinleri,

g e l e n i - g e l m e y e n i y a p t ı r a c a k bir güç ve a z i m l e donatır. durulabilmesi

için

gerekli

ö n c e kendi z a m a n l a r ı n d a Doğada

toplumda

o l a c a k bilinç s e n t e z l e r i bu önderler tarafından evrimin

kendi

ellerinden

Ki yerleri dolbiçimleri

bir an

hazırlanabilsin.

determinist

akışında

yeni

bir

a ş a m a y a geçiş için gerekli keşifler için g e ç e n z a m a n ve emekler, insan

hafsalasının, zeka ve aklının hayal edebileceği ve alabileceği bir sıçrama değildir.

Bunun kanunlarını kavrasak bile, anlatılması gerçekliğin yanın-

da çok yavan kalır. Evrim, insan t o p l u m u n d a bu tür önderler ç ı k a r m a y a başladığından

beri

artık kendi gelişimini ve

y a p t ı r m a y a , kendisini

ifade etmeye

keşiflerini

başlamıştır.

bu tür elçilerine

Bu y ü z d e n

bu tür ön-

derlerin yaptığı " k e ş i f l e r " için gereken z a m a n , hazırlılık, e m e k l e r i n biraz olsun anlaşılmasıyla evrimin kendi iç sıçramaları için yaptığı doğal "keşiflerin" kıymeti "Keşif",

biraz olsun a n l a ş ı l m a y a , bilince çıkmaya başladı.

evrim

içinde

doğal

yoldan

olsun,

silcileri olan ö n d e r l e r i n " k e ş i f l e r i " olsun kolay gelir.

E l b e t t e o denli

evrimin

dillendiği

bir kez ortaya çıktı

tem-

mı, gerisi

kolay değil, a n c a k keşif bir s ı ç r a m a t a h t a -

s ı n d a n öte, yeni bir çağı a n l a y ı p g e l i ş i m i n e a y a k u y d u r a b i l e c e k h e m e n bütün t e m e l

araç-gereçleri yaratan

kanunlarından

bir üreteçtir. V e y a d e t e r m i n i z m i n

birisidir ki, onu ele g e ç i r d i ğ i m i z d e , e v r i m i n

kaları, çağları bilince ç ı k m ı ş , u y u m y a p m a kolaylıkları "Doğum

sancılarının

ele g e ç t i k ç e

ılımlandırılışı" dediğimiz

mümkün

belirli

hal-

k a z a n ı l m ı ş olur.

şey a n c a k

temeller

olabilir.

İşte "Allah"ın keşfinin, e v r i m i n gelişimi icabı ve d e t e r m i n i z m i n sezialtşuur d e r i n l i k l e r i n d e n sonucu

g a m b e r l e r i ve daha

b i r i k e r e k gelen

olarak geliştiğini

şiddetli ve çok y ö n l ü d ü r t ü l e r i

her y ö n ü y l e k a v r a d ı ğ ı m ı z ö l ç ü d e , A l l a h ' ı - P e y -

Kitaplarını

kavrayabilir;

evrimin

bütünlüğünü

bir a d ı m

bilince ç ı k a r a r a k k u r m u ş oluruz.

Mesele A l l a h - P e y g a m b e r - K i t a p hizmet e d e n elbette.

rasyonalizmden

Bunu

çoğu

kurtaramaz ama Meselenin stratejisi: Öyleyse

asıl

stratejisi;

veya

bütünlüğünü

( t e k a b ü l ettiğini) bu

tür

emekler,

önünde,

içerisinde

maktan

kurtulamazlar.

Ö z e t l e koyduk: evrimi

sezer v e

konunun

menfaatleri yüzünden

Evrimin

şılık g e l d i ğ i n i

uzman

üzerine" A t e i z m e " veya

"laisizme"

ç ı k a m a m ı ş bir ş e y l e r ç i z i k t i r m e k değildir

her keşfin

kuran

illizyonundan yakasını

rasyonalizmi

de aşamaz.

kendiliğinden

basamakların

gelen

asıl

hangilerine

kar-

b u l d u r u p koydurmaktır - . doğanın

k a v r a n ı p yerli Kutsallaştırma

toplumun

gidiş

yerine yerleştirilemedikçe prosesi

kanunları zayi

ol-

hemen bütünüyle toplumsal

k a p s a y a r a k gelişir. " A l l a h " keşfi ise,

bu gidişin s a d e c e z i r v e l e -

ş e c e ğ i n i n ve d a h a hızlı bir gidiş ile s ö n ü m l e n i p y o k o l a c a ğ ı n ı n h a b e r c i si olur. Ç ü n k ü t a n r ı l a r çağı, tek A l l a h ile kapanmıştır. evrensel

ö l ç ü l e r d e tek A l l a h ' ı n ,

narak h a z m e d i l i p yeni artık

her A l l a h ' ı n

bir k u t s a l l a ş t ı r m a

k u t s a l l a ş t ı r ı l a c a k son

şey A l l a h

halkasına

ise,

Bundan sonrası,

gününde denenerek-sınageçilmesidir. A m a

prosenin

sonuna

gelindiği

için o da a ş ı l a c a k ve prose b a ş k a t o p l u m s a l bir ihtiyaca k a y a c a k fakat son d u r u ş m a d a satırlar ve ifadesi

bilince ç ı k a r ı l m a k t a n b a ş k a

benzerleri

sayılabilir

prosenin

sonuna

kaderi

kalmayacaktır.

geldiğimizin

bir

işareti

veya

4- TANRISALLIĞIN TRAJEDİSİ VE

İBRAHİM

T a n r ı s a l l ı k hiçbir z a m a n s o n u n a d e k e v r i m i n T e r s i n e her t a n r ı s a l l ı k , -temsilcisigörevi

veya yansıması

bir t a n r ı s a l

y a ş a n ı r gibi

evrimin sembolü

olarak ortaya

K u t s a l l a ş t ı r m a l a r ve

Bu y ü z d e n de t a n r ı s a l l ı k l a r ı n t r a j e d i k resmi geçidi

insan t o p l u m u n u n

ratan da, y o k e d e n

e v r i m i n e aittir, t a n r ı s a l l ı k l a r ı

de, d e t e r m i n i z i m i n ta

trajik d ö n ü ş ü m l e r ;

zıddına

kendisidir.

atlayarak gelişen

biçimleri gibi t a n r ı s a l l ı k l a r ı da y e r l e bir eder.

Evrimin

olur:

ya-

akışın-

kavşaklar toplum

Evrimin kontenjanındaki

bir bir t o p l u m l a r a ve t a n r ı l a r a yansırlar.

B u g ü n t a p ı l a n bir tanrı, a ğ a ç v e y a h a y v a n , y a r ı n yeni çebelik)

çıkmış,

halka t a r a f ı n d a n o l m a m ı ş a d ö n d ü -

durur.

Oysa trajedi,

trajediler,

karşıtlığını t u t a m a z d ı .

aşamalarında

Baki olan e l b e t t e e v r i m i n kanunlarıdır.

t a n r ı l a r geçicidirler.

daki

belirli

bir çeşit t e r c ü m e s i

bitince de y e n i

rülmüştür.

evrimin

ile

birlikte

kesilip

gider

kurban

yemeği

veya

bir çağı süsü,

(gö

eşyası

Seleksiyon...

Tanrı

krallar v e t a n r ı e v l e r i y e n i bir t a r i h s e l d e v r i m ile g e l e n y e n i

bir t a n r ı s a l l ı k h a l k a s ı y l a y o k edilip y e r i n e y e n i l e r i a l k ı ş l a n ı r v e t a p ı n ç görürler: "Kral öldü!! y a ş a s ı n kral!"... Aslında

samaklarıdır. yeni da

insanlığın Kendini

kendini

basamaklara tırmanışı karşısında

sürekli

inkar e d e n

inkar e t m i ş gibi d u r u r k e n v e eskisini

bilinçlenme

kendisini

inkar edişidir.

ba-

b u l m a k için

Son

duruşma-

kendisinden ve kendisinin çıkageldiği doğadan, evrimin

bütünlüğünden

başka

bir şey b u l a m a d ı ğ ı

z a m a n , t a n r ı s a l l l ı ğ ı n ı n tra-

j e d i s i n i n kendi t r a j e d i s i n d e n b a ş k a bir şey o l m a d ı ğ ı n ı a n l a y a c a k t ı r .

b u e v r i m i n g i d i ş i n d e n v e y a insan h a l k a s ı n a y a n s ı y ı ş ı n d a n , s e l e k s i y o n : eleşimden

ibarettir.

İnsan t o p l u m u elene elene biçimlerini değiştirmiş veya rak kendisini ve d o ğ a s ı n ı ele a l a r a k " u y u m " u n u İbrahim, halde;

yani

bilince ç ı k a r m ı ş ;

kendisini

güden

başkalaşakanunları

b i l i n ç l e n d i r m i ş olacaktır - .

bunun

e n tipik örneğidir.

hemen

insan t o p l u m u n

k u t s a l l a ş t ı r m a p r o s e s i n i n son

Kendisi

göçebe

ilk h a l k a l a r ı n d a

h a l k a s ı n a geçiş yapar.

barbar o l d u ğ u

bulunduğu Çünkü

halde

bilinçlen-

me, s o y u t l a m a y e t e n e ğ i , ç a ğ l a r l a g e l i ş m i ş ; d u r u b e y i n l e r e b u o l a n a ğ ı vermiştir.

K u t s a l l a ş t ı r m a n ı n s o n u da yeni çağ ve k u ş a k l a r l a böyle ge-

lecektir. T o p l u m şacak, evrimin Konumuzu

biçimleri

başkalaştıkça,

kanunlarına

bilinç y e n i

aşamalara

kavu-

ulaşılacaktır...

kutsallaştırma

prosesi

içinde, o n u n l a

nasıl-neden

bağ-

lantılıysa ö y l e c e ele a l m a y a çalıştık. Kutsallaştırma sı ve

prosenin

prosesinin

ilk g e l i ş i m l e r i

ortaya ayrıca

çıkışı,

ü z e r i n d e ayrıca

durulma-

i ş l e n m e s i g e r e k e n d e r i n l i k l e r ve

b o y u t l a r taşır.

köklere

girmemeye

bağlantılarını

yeri

geldikçe

konumuzdan

uzaklaşmadan

veya

konumuzla

tekrarlayarak ortaya o

köklerin

ilgisi

koymaya

önemini

kadar,

çalışırken

işaret e t m e y e

özen

gösterdik.. Y i n e de b u r a d a kısaca, ilkel k o m ü n i n s a n ı n ı n k u t s a l l a ş t ı r m a gidişiyle, İ b r a h i m ' i n

k u t s a l l a ş t ı r m a gidişi a r a s ı n d a k i

d e ğ i n e r e k , " A l l a h " keşfinin bir d a h a batırırken; ca

doğal

b a ğ l a r a özel ö r n e k l e r l e

bir prose s o n u c u

olduğunu

gözlere

o k ö k l e r e ne denli y a k ı n b u l u n d u ğ u m u z u ve ayrı-

bilinçlere ç ı k a r ı l m a s ı n ı n ö n e m i n i d e v u r g u l a m ı ş o l a c a ğ ı z . Tarih ö n c e s i

(Morgan'ın

Barbarlık Çağlarının

Komün)

bilimi

tasnifi y a p ı l m a d a n

olmaksızın, yani Vahşet ve

"Dinin ve

Folklor'un

Kökleri"

aydınlanamaz. J a m e s . G Frazer, öyle bir t a s n i f e g i r m e k s i z i n v e y a o t a s n i f i n d e ğ e rini a n l a m a k s ı z ı n " D i n i n ve F o l k l o r u n

Kökleri"ni a y d ı n l a t m a y a girişir.

Derlediği g e l e n e k l e r ,

k a y d a d e ğ e r bir b i r i k i m hizmeti olur. Y o r u m -

larındaki k o n f ü z y o n i z m ,

kafa karışıklığı bir k e n a r a bırakılırsa, d e r l e d i -

ği belgelerle;

Morgan (Komün)

p r o s e s i n e ve k a n u n l a r ı n a Başından ve f o l k l o r u n

beri

Bilimiyle t a s n i f e d i l e r e k k u t s a l l a ş t ı r m a

ışık tutulabilir.

ele a l d ı ğ ı m ı z ve

kökleri, y ü z e y s e l

g ö s t e r m e y e ç a l ı ş t ı ğ ı m ı z gibi,

bir kültür olayı

olmadığı

dinin

araştırmalara

çeker. A n c a k olayı s a d e c e d i n - f o l k l o r gibi kültürel çapta t e p e t a k l a k ele almaktan

kurtulamadıkları;

temeldeki

üretici

g ü ç l e r gelişimi

sürecin-

den k o p a r d ı k l a r ı t o p l u m biçimleri g e l i ş i m l e r i n i , kaba v e ö n e m s e m e d e n seziyle t e ğ e t geçtikleri larına

ulaşamazlar.

A n c a k temelli pamazlar; Oysa rındaki

için,

Zaten

kanunların

sosyal-kişisel

din,

d i n - f o l k l o r gidişini

folklor d e n i l e n

aldatıcı

eski,

köklerine ve

kanun-

da söz e d i l e m e z .

güttüğünü

s e z m e d e n ya-

konunun büyüsünden kurtulamayışları bu yüzdendir. zayıflamış

oluşumlar,

uzak m a d d i

modern

görüntülerinden

u ç u c u l u k içinde y o r u m l a m a y a en

sebeb

öyle bilinçli ç a b a l a r ı n d a n

çağın

yola

g e l e m e y e c e k kadar,

temellerinden

son

aşamala-

çıkılarak

"Kültürel"

insan t o p l u m u n u n

k a y n a k a l m ı ş ve

nüfuz e t m i ş

gelişimlerdir. Komün'deki Ve

bütün

Komün

bütün

kanlar

kankardeş

temellerinden, ların y a r a t t ı ğ ı y a r a t m ı ş gibi

Kan'ların t o t e m l e r i vardır. T o t e m :

kardeştirler. toplumdur.

cinsel

Totemler:

Ata

Atatanrıcılık,

yasaklardan

komünün

çıkagelirler.

gibi

Totem,

kardeştiler.

kankardeşliği cinsel

bir s e n t e z o l d u ğ u h a l d e sanki t o t e m , ata tanrı algılanır.

Çünkü

komün

kanları,

kün K o m ü n ' ü n ü z e r i n e t o t e m inancını g e ç i r m i ş ; inancına

A t a tanrıdır.

t a n r ı l a r da

bağlamıştır.

Totem;

ağaçlar-bitkilerdir...

çoğunlukla

yasakkomünü

her kişisinin ve t o p y e ruhunu-beynini totem

hayvan,

bazan

kayın-meşe

Totem temsil

kutsallaştıkça,

eden

sesleriyle Bu

herşeyiyle

kutsallaşma

çocukları

ları,

komünden

ayrı

olduğu

Bir komün

bir kanın

yüzden, totem

kan'lar t o p y e k ü n

içindeki yavru

ve totemin

her kanda

kutsal

Böylece tanrılar ile çocukları Fakat k o m ü n d o ğ a l canlı atomun rulmuş ilkel

komüncül belirli

kan'ın

kankardeşi,

aynı

totemin

komün ve

ko-

(totemin) çocuk-

zamanda

Üretici

aşağı

olur. Ve

parçalanışı

barbarlığa;

inanç yaşanır.

Bütün üretici g ü ç l e r di-

derlenmiş de gibi

güçler geliştikçe,

barbarlığın

ağabeyi-

benzeridir.

kardeşi olarak yaşar giderler.

bir o r g a n i z m a d ı r .

ç e k i r d e k içerisinde

işlemektedir.

avcılığından

bir parça

birlikte kan

koşullar altında

n o m i s i n e ve y u k a r ı denen

renkleriyle,

bir şey olarak algılanmaz;

için,

k ı z k a r d e ş i - a m c a s ı - d a y ı s ı - h a l a s ı - t e y z e s i - a n n e s i - b a b a s ı ve

namizmi,

için, t o t e m i

doğa,

Dil-düşünce-üretici güçlerin t a m a m ı , kutsallık y a n s ı m a -

payını alırlar.

başka

bir t o t e m e bağlı o l d u ğ u giderek topyekün

kutsallaşır.

kan teşkilatları

müncül y a ş a m : sından

her kan

bitkiler-hayvanlar,

sonra

olsa,

komünü;

p a r ç a l a m a k üzere

ku-

komün, vahşet çağının

orta

barbarlığın

sürü

eko-

kentçil t a r ı m ı n a ve nihayet m e d e n i y e t

sınıflı t o p l u m a sıçrayacaktır.

Bu gidiş içerisinde, derleşen

kadın:

totemden

Ana

kolayca

k u t s a l l a ş t ı r m a da; tanrıya,

sonra

kopulamadığı

ata t a n r ı l a r d a n , y a v a ş ç a li-

baba

için

tanrılara

ana

tanrılar,

g e ç i ş olur. totem:

Ama

Ata

tanrı

olan bitki ve h a y v a n t a n r ı l a r ı n ruhlarını, güçlerini a l m a k üzere onların postlarını-tüylerini-yapraklarını takınırlar; sürünürler. ana

tanrıların

kılıklarına

güçlerini,

ruhlarını

o l a r a k gökleri

paralel

için

renklerini hem

hayvan-bitki-kadın

deva

kutsallaştırma, toplumsal

f e t h e t m e k üzere gökselleşir...

aşılmasında

derde

kazanmak

içerler;

Hem t o t e m i n

girerler...

Üretici g ü ç l e r g e l i ş t i k ç e , min

kanlarını

Baba t a n r ı l a r da aynı y o l d a n geçerler.

olduğu

gibi,

olamadıkları

yeni

koşullarda

anlaşıldıkça

g e l i ş i m e paralel

Çoktanrılar,

ile t o t e m i z -

çaresizleştikçe,

tektanrıcılık,

hiçbir

evrenselleşmeye

o l a r a k gelişir...

K u t s a l l a ş t ı r m a gidişi son halkası olan t e k t a n r ı : A l l a h s i s t e m i y l e , ilk halkası

olan t o t e m i z m :

farkları

bulunur.

İnsan

e d i n e r e k yaratıcı me ve t a r i h s e l

Ata Tanrıcılık arasında beyni,

düşüncelere

ruhun

bütün

ulaşmayı

geliştirmiştir.

büyük anlayış S e n t e t i k bellek

Oradan

idealiz-

m a d d e c i l i ğ e g e ç i ş zor olmayacaktır - ..

A n c a k , insan t o p l u m u n u n celtip-abarttığı

elbette

düşüncede soyutlama:

kendi y a ş a d ı ğ ı

bir gerçekliktir. hücreleriyle

m o m e n t i , her şeyiyle yü-

Ç ı k a r ve a m a ç l a r ı n ı , yakıcı c a z i b e s i ve

bunlara

kayışı

başka

bir s o n u ç v e r e m i y o r

ilkin. Y a ş a n ı p h a z m e t t i k ç e , olaylar, y a ş a n a n m o m e n t ; çeklik b o y u t l a r ı y l a

kavranabiliyor.

Bu y ü z d e n t e k t a n r ı

an ve çağ geraşaması,

yaçlar, t a r i h s e l d e v r i m l e r ve t e f e c i - b e z i r g a n l ı ğ ı n e v r e n s e l g e l i ş i m i

ihtiiçin

veya

b i l m e d e n a l t ş u u r ile s e z i l e r e k içine girilen çağın c a z i b e s i o denli

güçlü olmuştur.

Ki o a ş a m a n ı n ideolojisi olan " A l l a h " s i s t e m i de b u n a

paralel o l a r a k , eski t a n r ı l a r a lime, ve

onları

doğanın

yok etmek,

kıyasla, onları g ö l g e d e b ı r a k m a k ne ke-

o l m a m ı ş s a y m a k üzere

(gerçeklerin)

çok üzerinde

him ve M u h a m m e d z a m a n ı n d a k i n d e n ç o k farklı yüceltim

kaçınılmaz olarak doğa

kendi s o n u n u d a

ve toplum

İbra-

bir "Yüce"liktir.

Ki O

gerçeklerinden

hazırlamıştır. T e f e c i - B e z i r g a n

sel ç a ğ ı n ı n A l l a h ' ı

her şeyin, t o p l u m u n

"Yüce"leştirilmiştir.

koptukça

medeniyetlerin evren-

b u y ü z d e n İ b r a h i m M u s a - İ s a v e M u h a m m e d çağı-

nın A l l a h ' ı n d a n çok ayrılır.

K a p i t a l i z m l a i s i z m ile e v r e n s e l b e z i r g a n l ı ğ ı n

A l l a h ' ı n ı d ü n y e v i i k t i d a r ı n d a n a l a ş a ğ ı etse de g ö k s e l i k t i d a r ı n a pek dok u n m a d ı ğ ı için, O g e r ç e k l e r d e n k o p a r a k s o n u n a d e k d o ğ a ve i n s a n ü s tüleşmiş

bezirganlığın Allah yüceltimi,

kutsallaştırma Modern ğünde

prosesinin

ç a ğ ı n en v e r i m l i bile,

düşünen

kavranışını 19.

s k o l a s t i k ve

beyinleri

yüzyıl

büyük sansürü büyük

katmerlendirip

ölçülerde

s o n l a r ı n d a ve

20.

engellemiştir. yüzyıl tümlü-

metafizik "Yüce"leştirmenin

zincirlemiş,

kutsallaştırma

gidişinin

sinsi

işleyişi,

aydınlatılması

e r t e l e n m i ş t i r . A m a g e r e k e n birikim v e y a s e n t e z için yeterli hazırlık e n az

bir asır b o y u n c a

Sıra t a s n i f ;

sentez

çıkıp pratik y o l u Bu

bilerek-bilmeyerek tamamlanmış için

gereken

sabır ve

kahrı

bulunmaktadır.

g ö z e a l a c a k başların

ö r g ü t l e m e s i n e gelmiştir.

tasnifte göze

çarpan

ilk olgu:

Sansürün

h e m e n onun içinde ona nüfuz eden ikinci olgu:

derinliği

çapıysa,

B ü y ü k s a n s ü r ü n yarat-

tığı, k u t s a l l a ş m a p r o s e s i n i n ilk halkası: " T o t e m i z m " ile son halkası olan "Allah" gelişiminin

arasının

mayacak derecede

birbirlerinden

doldurulamaz veya

bağlantılarının

kurula-

koparılıp f a r k l ı l a ş t ı r ı l m ı ş oluşudur.

O y s a ilk halka, son h a l k a n ı n temelidir. V e y a aynı t e m e l l e r d e n y o l a çıkarlar.

Bu a ç ı l a r d a n b i r b i r l e r i n d e n b i n l e r c e , hatta o n b i n l e r c e yıl uzak

ve kalitece farklı olsalar da o denli b i r b i r l e r i n e y a k ı n ve aynı k o n u l a r a bağlıdırlar. Bu a y r ı c a , b a ş l ı b a ş ı n a ele a l ı n m a s ı gerekli t e m e l l i k o n u l a r d a n birisidir.

B u r a d a k o n u m u z l a ilgisi k a d a r ı y l a k u t s a l l a ş t ı r m a p r o s e s i n i n hal-

kalarının nasıl

b i r b i r l e r i n e y a k ı n ve bağlı o l d u ğ u g ö z l e r e batırılacaktır.

Ki İ b r a h i m ' i n " A l l a h " keşfininin v e y a b e n i m s e y i ş i n i n d o ğ a l l ı ğ ı lardan

bu açı-

kavranabilsin.

Tanrısallığın

çoktan

gökselleşmiş

Firavun'a şu s ı f a t l a r l a dua edilirdi.

bulunduğu

Mısır

medeniyetinde

Çünkü o tanrısallığın bedenleşmiş

sembolüydü: "Göklerin Sahibi, y e r y ü z ü n ü n , güneşin ve t ü m evrendeki yaşamın sahibi, yaratıcısı, ruh eşiği,

zamanın refahın

veren,

sahibi, tanrısı

tanrılara

"Her iki dünyanın

güneşin

hareketinden

ölümlülerin

yaşam (yerin

yaratıcısı

veren; ve

"Göklerin

göğün)

karar sahibi; ve

yapıcısı,

tutucusu,

dengecisi"

"Zengin

"Haşatın insanlara

yeryüzünün armağan-

ların sahibi,

ürünleri büyüten.."..

totemizmde bulunmazdı, çünkü

sıfatlar,

ilkel

insan

komün

h e n ü z bu

insanında

kadar s o y u t bir

fikir g e l i ş t i r m e y e t e n e ğ i n e u l a ş a m a m ı ş t ı . V e b u l u n d u ğ u t o p l u m biçimi henüz,

somut-gördüğü-işlediği,

d e y i m y e r i n d e y s e g ü n d e l i k bellek ile

d ü ş ü n ü p o d e r e c e de s o y u t l a m a y a e l v e r i y o r d u . İbrahim ve t o p l u m u toplum

biçimlerinden

M u h a m m e d ve t o p l u m u

henüz çıkmamışlardı. A m a

da,

s o y u t l a m a n ı n da ü z e r i n d e bir s e n t e z e u l a ş m ı ş l a r d ı . Ç ü n k ü y a ş a n a n çağ e v r e n c i l l i ğ i n tık,

s o m u t ilişkilerle

değil,

ticaret

birbirlerini

bile a k ı l l a n d ı r ı y o r d u .

Oysa

İbrahim,

M u h a m m e d , g i d e r e k yıldızı Umman

çizisi

ücra

karanlıklarında

köşedeki

medeniyetler kavşağı

p a r l a y a n g ü n e y t i c a r e t yolu:

barbarı

Filistin'de

Şam-Yemen-

üzerindeydi...

D e m e k d ü ş ü n c e d e y ö r e k a d a r e v r e n iletişimleri d e ö n e m l i y d i . kısaca:

" Ç a ğ " d e m e k y e r i n d e olur.

icaplarında Ama dı.

m e d e n i y e t l e r ar-

a l e m l e r i n d e ve

ilişikileriyle t a n ı y o r l a r d ı .

komün

görülen

Neden?

kapısını ç a l m ı ş ;

masal

ilkel

Mısır'da

Çağı

Buna

n e y s e i n s a n d ü ş ü n c e s i de o

olurdu.

bütün

ç a ğ l a r bir t e k t o p l u m s a l

evrimin

kanunlarına

uyarlar-

Ç a ğ ' l a r ı ne denli b i r b i r i l e r i n d e n a y ı r s a k v e y a öyle gibi d u r s a l a r da

hepsi

birbirlerinden

Şimdi

çıkmadırlar.

yukarıdaki

İbrahimce,

Mısır S a l t a n a t ı n ı n

anılışı

sıfatlarının

M u h a m m e d ç e geliştirilmiş sıfatlarına

likle u y d u ğ u

üzerinde

kutsallaştırma

şaşırtıcı

mekanizması

tektanrının bir b e n z e r -

bakımından

dura-

lım biraz. 1-

"Her

nuyla

ilgili

ayetler

dünyanın

(yerin

hatırlansın;

göğün)

konu

dengecisi"

sadece

Kur'an'daki

gelişen

ko-

bilgiler ve

akıl

( e v r e n c i l i k e ş i ğ i n d e k i ç a ğ ı n ) ışığı a l t ı n d a biraz d a h a , pratik ç ı k a r l a r ı n a yükselmesine 2-

paralel

"Zengin

ratıcısı, zamanın radaki

o l a r a k felsefileşmiştir.

armağanlarının

refahın

tanrısı,

sahibi,

güneşin

aşamada

sahibi,

ürünleri

büyüten,

insanlara

ruh

veren

sahibi,

tüm

evrendeki yaşamın

henüz

pratik çıkarlar,

aşamasından çıkmadığı ölçüde;

yine

yaveren,

sahibi... "

Bu-

medeniyetler

k u t s a l l a ş t ı r m a , İ s l a m ç a ğ ı n d a k i kadar Mısır m e d e n i y e -

" r e f a h ı n t a n r ı s ı " " h a s a t ı n y a r a t ı c ı s ı ürünleri

büyüten", "zengin armağanların sahibi"; Ama

yaşam

lokal-yöresel

sınırsızlığa, gökselliğe veya enginliğe ulaşamamaştır; tinin y a ş a n t ı s ı n ı hatırlatır:

hasatın

tanrılara

soyutlamada

d a h a dar pratiklidir.

enginleşme

basamak

konulmuştur:

girmeden,

pratik a m a c a

" t ü m e v r e n d e k i y a ş a m ı n sahibi"... Kutsallaştırma ve

a m a ç ve

prosesine

boylu

düşünce yakınlığına

boyunca

d e ğ i n m e k için

komün insanının tanrısal düşüncesini Doğu cevizi

Afrika'da

ağacı

Wanikalar'da

kutsallaştırıldığı

kısaca

ağaçlar,

ölçüde,

bir de

ilkel

toplum,

hatırlatalım:

özellikle

korumaya-saygı

her

hindistan

görmeye

hatta

belli ö l ç ü l e r d e t a p ı n m a y a hak k a z a n m ı ş t ı .

Bir h i n d i s t a n ceviz a ğ a c ı n ı n

y o k e d i l m e s i n e "Ana

Katilliği" g ö z ü y l e bakılırdı.

rak

veya

kutsallaştırılmış

ağaç verimliliği

analık

gelenekleri

ananın verimliliği

Burada a ğ a ç t a n r ı v e y a laştırılmış a ğ a ç ,

kadın ana olaolduğundan,

ile ö z d e ş l e ş t i r i y o r d u .

kendi

her t ü r l ü

Çünkü

aşılmamış

komün

korumaya

geleneği ölçülerinde

alınacak;

O'nun

doğadaki dengesinden, yarattığı evrimsel verimliliklerden; b ö c e k - k u ş ve hale

ilh...

g ö l g e s i n e dek her türlü

toprak-ot-

verimliliğinden yararlanır

getirilmiştir.

Nitekim tırmıştı:

"Altun

"Bu

ürünlerin

Sahili

zencileri"

ağaçlardan

herhangi

yok olacağına

Avrupa'da

barbarlık

bazı biri

yüksek

ağaçları

manlarla

kaplanmaya

Türk

köylerinde

Romalılar "O'nun

çağlarında

ağaca

tapınç

alabildiğince

b a ş l a m ı ş t ı . Ve hala A v r u p a görülen

D e m e k ilkel

türden,

yaygın

her ç e ş i t t e n or-

köylüleri içinde, bi-

a ğ a ç dalının

ürün

verimini

bu A ğ a ç - T a n r ı g e l e n e ğ i n d e n gelir.

imparatorluk

gövdesinin

bütün

inanırlardı"

arttıracağına inanılması

kutsallaş-

kesilirse y e r y ü z ü n d e k i

idi. Ç ü n k ü A v r u p a son buzul ç a ğ ı n d a n sonra t ü m d e n zim

kutsal-

meyvelerinden,

günlerine

kuruması

bütün

dek

İncir

Ağacı'na

taparlardı.

kente d e h ş e t s a l m a y a y e t e r d i "

insan da, m e d e n i insan da pratik y a ş a m o l a n a k l a r ı - ç ı -

karları için; T a r i h s e l g ö r e v l e r i v e y a ç a ğ l a r ı n ı n d a y a t t ı ğ ı g e l i ş i m l e r icabı kutsallaştırmalarını

geliştirip

zenginleştiriyorlardı.

Bu açıdan bir kez insan beyni k u t s a l l a ş t ı r m a prosesine girince, toplum

biçimleri

geliştikçe,

göre, ç a ğ ı n ı n

icaplarınca,

ister i s t e m e z t a r i h s e l

minist uyarılarla yeni bir halkaya gidişini, olduğu

görevlerini

görevlerinin

gelişimine

kutsallaştırışını, o g ö r e v l e r d e n aldığı deterulaştırıyordu;

kutsallık içinde

daha d o ğ r u s u , çağının

y o r u m l a m a k geleneğiyle

için, yeni g ö r e v yeni bir k u t s a l l a ş t ı r m a

Frazer'in de d i k k a t i n i çektiği gibi,

dopdolu

halkasını g e l i ş t i r i y o r d u .

ki d i k k a t ç e k m e m e s i o l a n a k s ı z -

dır, din "pratik ihtiyaçlarla s ı m s ı k ı c a bağlıdır. S a d e c e k u t s a l l a ş t ı r m a n ı n ilk h a l k a l a r ı y l a incelip

g e r ç e k l i k ne

gökselleştiği

için

kadar göze

denli

seçilemez

batıyorsa;

son

olmuştur.

halka

Oysa

dövüşler

hep " c e n n e t u ğ r u n a " verilir. En sında

akıllıca, "Allah

çıkarlar g ö z e

hiçbir çıkar g ö z e t m e d e n

Rızası

için" y a p ı l a n

batmadan

insanlık-doğa

hayrına

d ö ğ ü ş l e r d e ve y a ş a m d a

bile

manapratik

edilemez.

Fakat doğa ve t o p l u m u n gidiş kanunlarına, onları bilince çıkarıp uyum y a p a r a k y a ş a m a k d e n g e s i n e veya

d e t e r m i n i z m e doğru yaklaşıldığı;

bi-

limsel bir proseye doğru d ö n ü ş ü m e e v r i l m e n i n eşiğine gelindiği besbellidir.

Bu y ü z d e n pratik çıkarlar, ilk h a l k a l a r d a k i kadar göze batmaz.

Oysa evrimin geniş, daha

en doğal

doğru

kanunlarına

uyulduğu zaman

pratik çıkarları

bir şey o l a m a z .

için

Çünkü

bile bu,

insanlığın

yapılır ve yapılacaktır.

ister din

olsun,

Bundan

ister g e r ç e k bilim

olsun,

her g e r ç e k teori

pratik içindir.

dönmek mecburiyetindedir. O din

halde, t o p l u m

biçimleri

ve folklor kökleri

toplum

biçimleri

pratikten

gelişiminden

kopuk,

a r a m a k b e y h u d e ve

gelişim

çıkagelir,

pratiğe

Başka t ü r l ü y a ş a y a m a z . . .

kanunlarıdır.

kafa

s o y u t l a ş t ı r ı l m ı ş bir

karıştırıcıdır.

Aslolan

k a n u n l a r ı n gidişiyle b a ş k a l a -

şan din ve folklorlar, yine o k a n u n l a r ı n ışığında a y d ı n l a n a b i l i r l e r . . . Pratik ç ı k a r l a r ile Tanrı çeliştiği z a m a n aramak;

eski t a n r ı y ı

tir. Ve ilk h a l k a l a r d a n mıyla

inançsızlık veya

başka tanrı

kesip a t m a k , y e n i s i n e g e ç m e k o l a ğ a n s o n u n a d e k böyle;

pratik ç ı k a r l a r ı n

bir gidişbaşkalaşı-

geçilir.

Kutsallaştırılmış

Krallar veya Tanrı

Krallar'ın

işi

yüzden

kolay

değildir. En küçük hareketleri doğa ve t o p l u m d e n g e s i n i b o z a c a ğ ı inancıyla z a p t u r a p t altına alınır. y a n d ı ğ ı gün olur:

Halkının pratik çıkarlarına ters d ü ş t ü ğ ü n d e

Mısır-Japon kralları örnektir. T ı r n a k l a r ı - s a ç l a r ı kesil-

mez, y ı k a n m a s ı , u y u m a s ı - y e m e s i

içmesi bile kontrol altındadır

Tabii bu g e n e l l i k l e k o m ü n g e l e n e k l e r i n i n üstün o l d u ğ u m e d e n i y e t i n ilk a ş a m a l a r ı n d a

geçerlidir.

mun çıkarları için vardır.

Kral

topluma

uymak zorundadır;

olsalar da s a d e c e t o p l u m t ü m l ü ğ ü n ü n s e m b o l ü d ü r l e r . çek her z a m a n Kutsal

pratikle ç ı k a r l a r l a

Kral,

medeniyetlerin

üstünde bir despot kesilir. d e r e b e y sultasının silmiştir.

güdülmek zorunda

çürüyüş,

uyan

Bu t e m e l l i gerkalır.

çöküş a ş a m a l a r ı n d a

O z a m a n e g e m e n sınıfa;

çıkarlarına

Fakat saltanatı

toplu-

Bu y ü z d e n bu tür ö n d e r l e r t a n r ı - p e y g a m b e r

kutsal

halkının

t e f e c i - b e z i r g a n ve

kral t o p l u m u n a

despot ke-

kez iç savaş ve tarihsel devrimlerle tarihin

mezarlığına kaldırılır. Genellikle kutsallaştırma halkalarının gelişimi veya başkalaşımı;

yeni

bir halkaya geçiş,

bu altüstlükler içinde olur.

Çünkü

tarihsel devrimin şefi yeni bir pratik ihtiyaçtan, üretici güçler gelişiminin dayatışından

doğan

tik tarihte d a i m a ya ya da

Demek de

O teorik yaratış, an-

kutsallaştırma

birisine karşılık düşer

halkalarından

b e n i m s e n e n bir kutsallığın y e n i d e n canlandırılıp pekiştirilmesinin

s e m b o l ü olur. şi

bir teorik yaratış içinde olur.

Bu y ü z d e n antik tarihin her y a n ı n a mistisizm sinmiştir.

kısaca

kutsallaştırma

pratik ihtiyaçların

devrimle

halkalarının

birbirlerinden

b a ş k a l a ş m a s ı y l a ve bu

çıkageli-

da g e n e l l i k l e t a r i h s e l

olur.

Çoktanrıcılıktan karşılık v e r e m e y e n çürümüşlüklerinin;

tektanrıya

geçiş de

çoktanrıların,

aslında

yüzden, tefeci

ç a ğ ı n pratik ihtiyaçlarını

pratik ihtiyaçlara

bezirgan

medeniyet

karşılayan tektanrıcı:

Ev-

renselci bir t a r i h s e l d e v r i m teorisi ( İ b r a h i m ) ve İ s l a m T a r i h s e l D e v r i m i pratiğiyle o r t a d a n Ancak

gidiş

kaldırılışıyla olur. içinde,

düşünen

başları

sarsan

bir t r a j e d i

göze

çarpar. Bu T a n r ı l a r ı n trajedisi v e y a

P e y g a m b e r l e r i n g i d e r e k ö n d e r l e r i n tra-

j e d i s i gibi durur. A m a hepsi d e t e r m i n i z m icabı ve hatta d e t e r m i n i z m i n kendisidir.

D e t e r m i n i z m i n v e y a e v r i m i n trajedisi

olur mu?

E v r i m son d u r u ş m a d a " m u t l u s o n " ile mi b i t e c e k t i r ? Bunu hiç kims e v e hiçbir g e r ç e k g a r a n t i e d e m e z . genimizin

bir g ü n

G ü n e ş s i s t e m i m i z l e birlikte g e z e -

kararıp y o k o l a c a ğ ı n ı

biliyoruz...

Hoş, " m u t l u s o n " ile bitse bile, e v r i m i n akış d i y a l e k t i ğ i hep alabildiğine z ı d d ı n a a t a l a m a l a r l a geliştiği için, i n s a n o ğ l u e v r i m i n d i y a l e k t i ğ i n i t e r c ü m e ettikçe

bir t r a j e d i y l e

karşılamışçasına

şaşırmadan,

sevinme-

den v e ü z ü l m e d e n , g ö z y a ş ı d ö k m e d e n e d e m e z . . . Ş ü p h e s i z ki e v r i m içinde, sınıflı t o p l u m berzahı çıkarma evrimin

önemli

bir bilince

m u s i b e t i o l a r a k ç o k kısa bir s ü r e ç o l a r a k yer alacaktır. A n c a k bu

kısa

berzahı,

her z a m a n

insanlık t a r i h i n d e bir t r a j e d i ola-

rak a n ı l m a k t a n geri d u r a m a z . Bu

açıdan

tanrılar-Peygamberler-önderler trajedisini,

min t r a j e d i l e r i n d e n fizik beyinleri

determiniz-

bir y a n s ı m a o l a r a k ele a l m a k , s k o l a s t i k ve

meta-

biraz o l s u n a y ı l t ı c ı - u y a r ı c ı terapi y e r i n e geçebilir.

Hiçbir

tanrı s o n u n a d e k e v r i m i n k a n u n l a r ı n ı n y e r i n i t u t a m a z ; t u t a m a d ı ğ ı için de silinip g i t m i ş l e r d i r ve e v r i m i n y ü c e k a n u n l a r ı ve işleyişi tutunamayıp

silinip

Tanrılar,

karşısında

gideceklerdir.

Peygamberler ve

nizmine uydukları,

nice

önderler,

onun temsilcisi,

ancak evrimin

sembolü

olabildikleri

determi-

ölçüde top-

l u m l a r d a t u t u n a b i l m i ş l e r d i r . Y a ş a n a n çağ, yeni bir çağ ile k a p a n d ı k ç a , yeni

bir k u t s a l l a ş t ı r m a halkası eski t a n r ı s a l l ı ğ ı silip g ö t ü r m ü ş ;

mışa

Yani ile

olma-

çevirmiştir. Evrim, T a n r ı s a l

çelişkisini

çanları

prose ile çelişir durur. V e y a t a n r ı s a l l ı k , e v r i m

derinleştirdiği

çalmaya

derler e v r i m i n

başlar;

zaman,

Tanrıların

boyunlarının

vuruluş

artık t a n r ı l a r - P e y g a m b e r l e r - k i t a p l a r v e y a ön-

gidişine ayak u y d u r m u y o r s a ,

determinizmce elenecek

demektir. M ı s ı r - J a p o n - A f r i k a ve saslaştırılmış, adeta rahatça

kişiliği,

düşünülür,

yılır;

öyleki,

ması,

güç onun

doğanın

huzursuz dır;

bu t r a j e d i , ç o k has-

için e v r i m ile olan çelişkiyi

açık eder:

"(Kralın) rak

benzeri t a n r ı s a l l ı k l a r d a

kastlaştırılmış olduğu

edilmesi

şu

küçük çok

başını

anında

dengesinin

olması,

dört

merkezi

ola-

bir yanına

ya-

çevirmesi,

etkiler

bağlı

düzensizlik

dikkatli

hareket

göklerin

hareketli,

bir parçasını

kendisinin

doğanın

merkezden

dünyanın

tarafındaki

hem

yerindeyse, bu

veya

herhangi

eder.

onun

yüzden,

deyim çizileri

ciddi

olduğu

hassas hem

destek

dengeyi de

elini kaldır-

ona

biçimde noktası-

bozar. çok

gerekir."

J a p o n l a r ı n kutsal M i k a d o ' s u v e y a Dairi'si b u n a t i p i k ö r n e k t i r : deninin

her parçası

larını

kesemez."

Mısır saatleri

Bu dikkat

kralları değil)

öyle

kutsal

"Uyurken için

yürüyeceği,

sayılır

ki,

saçını

sakalını

"..Betırnak-

temizleyebilirler."...

aynı

şey

yıkanacağı,

geçerliydi: karısıyla

"(Sadece yatacağı,

kamu hizmeti kısaca

ha-

yatında

yapacağı

bileceği

tek

lenmişti." (The Bu

her

dana

hareketin ve

kaz

saatleri

etiydi,

önceden

Golden

Bough...

duruma

sokulmuş tanrının

hassas

günah

tekesinden

nizmin

seyri

saptanmıştı."

içeceği şarabın

ölçüsü

"Yiye-

bile

düzen-

J.G.Frazer)

beter d u r u m a

vay

düşecektir.

d e ğ i ş i r d e ğ i ş m e z Tanrı

kral

haline;

Tarihi

ister

istemez

oluşun

suçlanacak,

determi-

eleştirilecek ve

değiştirilecektir. Komün tümden salgın

geleneklerinin

toplumun

hastalık ya

krallarının hapisle

fırtına

savsaklamasına

cezalandırır;

(Frazer)

üstün

çıkarlarına da

günahına

yola

için

Medeniyet gelenekleri

bu Tanrı

onu

tahttan

kıtlık,

halk bu

felaketi

kırbaçla.

indirir ya

öldürür."

üstünse tefeci-bezirganlığın

birbirlerinden

Krallar,

"eğer kuraklık,

çıkarsa,

bağlar,

gelmezse

ç ı k a r l a r ı n a g ö r e oynatılır v e y a a l a ş a ğ ı Tanrısallık halkaları

durumlarda

oldukları

gibi afetler ortaya

hala

olduğu

tabi

insafına;

edilir... ne

kadar u z a k o l u r l a r s a

olsun-

lar, d e t e r m i n i z m i n e l e ş i m i icabı g e l i ş e n insan t o p l u m u n d a d o l a y ı s ı y l a insan

beyninde:

bilinç ve

alt

bilincinde

olup

bittiği

için

denli

yakındırlar. İbrahim ve toplumu

göçebe

orta

barbar a ş a m a d a

olduğu

halde,

çağları v e t ü m k u t s a l l a ş t ı r m a h a l k a l a r ı n ı a ş a r a k son h a l k a y a : T e k t a n r ı s i s t e m i n e a s ı l a b i l m e y e t e n e ğ i n i gösterir.

Eski

kutsallık a ş a m a l a r ı böy-

lece b e y i n d e de geriler ve silinir. Çünkü

aslolan

determinizmin

e l e y e r e k gidişidir.

t a n r ı s a l halkaları e l e k t e n g e ç i r e r e k kendi y e n i yattığında, kendileri

eski

ilkel

bulunurlar;

tanrısallıklar,

toplum

İbrahim-Muhammed

aşamasında

d e t e r m i n i z m yeni

olsalar

bir ç a ğ a

Toplumsal

koşullarını:

bile,

gibi

beyinlerde,

hükümlerini

paralel y e n i

evrim

Ç a ğ ı n ı dayitirmiş

bir k u t s a l l a ş t ı r m a

halkasını d a y a t m ı ş t ı r . Ve d e t e r m i n i z m i n dediği olur. Yukarıda halkası ken,

örnekte

toplum

d e t e r m i n i z m i n yarattığı

iktidarının munu

andığımız

yaşanırken; sallantıya

etkileyip

sallaştırmayla leyerek

koşullara

girmesi; bilinç

yakalayabiliriz: Tanrısallık bilinç

kabuğuyla

davranır-

ayak uyduramayan tanrısallık

bütünüyle determinizmin

kutsallaştırmayla işleyen

açıkça

tanrısallık

işleyen

bilinçaltından

kabuğunu yeni

insan t o p l u etkileyip

kut-

bir k u t s a l l a ş t ı r m a y a

ite-

gelişir.

Her şey insan t o p l u m u n d a

dolayısıyla

insan

b e y n i n d e olup

bittiği

için,

kutsallığın e v r i m i , t o p l u m s a l l ı ğ ı n e v r i m i y l e paralel o l a r a k gelişir;

yeni

h a l k a l a r eski

halkaları

bastırarak silerek kendisine dönüştürür.

A m a b u n u y a p a r k e n çok aşırı farklılıkları değil, hep a r k a s ı n ı y a s l a yabileceği,

pratik ç ı k a r l a r ı n a

uygun

bir tanrıyı

başkalaştırır.

A s l ı n d a t a n r ı adı a l t ı n d a t o p l a d ı ğ ı ve b a ş k a l a ş t ı r d ı ğ ı şey: t o p l u m gidişinin y o r u m l a n ı ş ı d ı r .

dince yorumlayabildikçe derleyebilmiştir.

Tanrısallıklar çağında

tın y o r u m u ister i s t e m e z t a n r ı ş e m s i y e s i a l t ı n d a yapılabiliyor. 200

Doğa ve

İnsan toplumu yaşadığı çevreyi

kenhaya-

Çünkü totemden ve gelişmeye

Sadece totem her insan,

herşeyde

kutsallaştırma

geleneği tutunmuş

değil,

Komün'ü

saran

doğa ve

Komün'ü

oluşturan

her ş e y i y l e k u t s a l l a ş ı y o r d u .

Totem: ğal

beri

başlamıştır.

Bitki v e y a

hayvan ataydı.

o r t a m ve ç o c u k l a r ı ;

komün

Kutsal a t a n ı n y a ş a d ı k l a r ı ;

de o

kutsallığın y a n s ı m a l a r ı

do-

olarak

kutsaldılar... Peru

İnkaları,

çocukları

M o ğ o l l a r gibi

olarak

tanrısal

güneşi

saygınlık

tanrılaştırmışlardı.

görürlerdi"

"Ve güneşin

(Frazer)

H a s t a l a n d ı k l a r ı n d a b u n u ö l ü m habercisi s a y a r l a r d ı . A m a bunu, ata güneşin

çoğuna

beni dinlenmem rısal

gönderdiği

için,

bir

haber

çağırdı" derdi

olarak yorumlarlardı:

sıkıştığı

zaman

"Babam

kendisinde

tan-

güçler v e h m d e d e r d i ;

"Tiele'nin nileştirici

gözlemine

tanrı)

büyülü

tümceler

baba t a n r ı l a r ı n

'her

tehlikede

kullanarak,

Her y a n ı n d a n şaşmamak

göre,

olduğu,

iyi

insan

bir

kutsallık a k a n

tanrı

komün

ölünce

Osiris

gereksinim

(ilk

mede-

halinde

herkes

biçimine'girerdi. "(Frazer) temellerinden,

ana tanrıların

kral t a n r ı l a r ı n yer g ö k m e s l e k t a n r ı l a r ı n ı n f ı ş k ı r m a s ı n a

gerekir.

Frazer, k e n d i n c e ö n ü n e ç ı k a n t a n r ı s a l l ı k l a r ı o l d u k l a r ı gibi, derin seb e p l e r e i n m e k s i z i n d e r l e y i p t o p l a r v e geçer. kendi y o r u m u z a t e n rinin d a h a

ilkel

aşamayı

sallıkların kendi ileri

Kutsallıkların göze çarpan

b i r b i r l e r i n d e n çıkageldikleridir. sergilediklerini

kendileri söyler.

Bunların

hangile-

de y i n e t o p l u m l a r ı n ve

kut-

Frazer b e l g e l e r i n s ö y l e d i ğ i n d e n d a h a

köklü s e b e p l e r i e ş e l e m i ş s a y ı l m a z . Bu y ü z d e n en t e m e l l i bir gidişi bile d o ğ a l l ı l ı k l a geçiştirir:

"Herkes,

tehlikede

mısralar söyleyerek yalnızca

ölümden

konulduğu

bir sonra

oldukça

tanrı

ihtiyaç

biçimine

değil

anlaşılır

halinde

girdiği

daha

(sıkışınca)

için,

yaşarken

kralın

büyülü nasıl

tanrılarla

şiirler

olup

aynı

düzeye

birşeydir".

Bu belge ve y o r u m Frazer'in değildir, C.P. T i e l e ' n i n "Mısır Din T a rihi":

"Hıstory the

Egypaan

Frazer b u n u o l d u ğ u gibi Oysa

şu

bir

kutsallaştırma

Religion"

kaç satırlık gerçekler,

prosesini

bütün

1- İ n s a n T o p l u m u ilkin, d o ğ a n ı n d o ğ a l

bununla

Dolayısıyla ayrılırken

parça

totemleştirip

içinden

kaldı

ki,

beyni,

daha

gelişegeldiği

kutsallaştırarak

A n c a k bu y o r u m l a y ı ş o runda

doğasını

bir t a n r ı s a l l a ş m a

veya

kadar,

k u ş a k l a r boyu

bir eki olarak,

k o m ü n biçi-

kutsallaştırdı.

birlikte t o p l u m u n u

insan

değil)

alınmıştır,

içinde s a k l a r :

minde gelişirken, çıkageldiği 2- Hemen

derlemesinden

b e n i m s e m e k l e kalır-.

her ş e y i y l e k u t s a l l a ş t ı r d ı .

hayvanlar aleminden alemi, işaret

doğasıyla

etmiş,

(doğadan

birlikte

parça

yorumlamış

oldu.

uzun o n b i n yıllar b o y u n c a s ü r m e k zoinsan

beyni

kutsallaştırmaları

gele-

n e k l e r d e b e l l e ğ i n e kazıdı; geleneği

k u t s a l l a ş t ı r m a , insanın d ü ş ü n c e s i s t e m i v e

haline geldi.

4- Üretici g ü ç l e r i n lumunu

dolayısıyla

masında alıkoydu. beyninde adeta

kolay g e l i ş e c e k o r t a m l a r ı b u l a m a y ı ş ı , i n s a n top-

beynini

aynı

rimlerle g e l i ş i m b u l d u k ç a ; hız k a z a n d ı ;

biçimlerinde

b a r b a r l ı k aşa-

kastlaştı.

5- B i l h a s s a t e k n i k üretici güç, cek ö l ç ü l e r d e

toplum

K u t s a l l a ş t ı r m a b ö y l e c e a d e t a insan t o p l u m u n d a v e

gelişime

m e d e n i y e t ile birlikte, t a r i h s e l dev-

insan t o p l u m u ve beyni on misli d e n e b i l e -

uğradı.

Dolayısıyla

kutsallaştırma

prosesi

d a ğ l a r a g ö k l e r e v u r d u , son h a l k a s ı n a ulaştı...

6- T e k n i k başını alıp gittikçe, t o p l u m biçimleri b a ş k a l a ş ı n c a hızlarını artırdılar.

Bu kez k u t s a l l a ş t ı r m a l a r ı n ı n s o n u n a gelindiği g ö r ü l d ü . İnsan

t o p l u m u ve beyni kendisini y a r a t a n k a n u n l a r a d ö n m e k ve onları bilince ç ı k a r m a k d u r u m u n d a kaldı. A m a k u t s a l l a ş t ı r m a geleneği o kadar köklü ve sürekliydi ki, bilim insanlarının bile d ü ş ü n c e s i s t e m l e r i n e nüfuz e t m e yollarını

bulmuştu.

Metafizik s o s y o l o j i n i n

d ü ş ü n m e sistemleri,

ayrıntılı

örneklerle i ş l e n d i ğ i n d e o nüfuz ediş ibretlerini g ö r ü p algılayabiliriz... Peki

insan

toplumunu

totem

tapıncına,

kutsallaştırma

iten s e b e p l e r n e l e r d i r ? K u t s a l l a ş t ı r m a y a g i r m e k z o r u n d a

prosesine

mıydı?

İ n s a n , b u n u bilerek değil b i l m e y e r e k y a p t ı ğ ı n a g ö r e , bilinçaltı sözkonusudur. O

halde

konu

büsbütün

değişmektedir.

Bilinç

Altbilinç

nasıl

o l u ş m u ş t u r ? H a y v a n l a r a l e m i n d e n g e l e n insan, nasıl oldu da bilinç ve altbilinç m e k a n i z m a s ı n a

sahip oldu? Kutsallaştırma gelişimiyle,

ruhunun ve düşünce mekanizmalarının lar

aleminde

totemi

kutsallaştırma:

nasıl

yarattı?

Totem

bağlantıları

görülmediğine

Kutsallaştırmanın:

Totemin

insan

nelerdir? Hayvangöre,

insanoğlu

altındaki

düşünce

eğilimi neydi ve nasıl o l u ş t u ? T o t e m i z m ile ilk d ü ş ü n c e z e m i n i n i n benzerlikleri v e y a e ğ i l i m l e r i , d a l g a b o y l a r ı n ı n u y u ş u m u n e l e r d i r ? Bunların sında

hepsini

tanrıya;

birden,

bir t e k y u v a r l a k " i n s a n , ç o c u k l u k a ş a m a -

b ü y ü k bir g ü c e y a s l a n m a

yaratmıştır" yanıtıyla

ihtiyacıyla

kutsallaştırmayı

geçiştirebilir miyiz?

Belki a r a ş t ı r m a l a r ı m ı z bu s o n u c u ispatlayabilir. B u n d a n çok, s e b e p ler, gidiş k a n u n l a r ı ö n e m taşırlar.

Bu y ü z d e n sezi s o n u ç l a r y e r i n e el-

den g e l d i ğ i n c e d e r i n l e r d e k i ana s e b e p l e r e b e l g e l e r ışığında g i r i l m e l i d i r ki

o zaman

evrimi

hiç b e k l e m e d i k yararlar, v e r i m l i l i k l e r elde edilebilir. V e y a

bilince çıkarıp u y u m y a p m a k a n c a k b u e m e k l e r l e olasılaşabilir.

Y o k s a y ü z e y s e l bir y u v a r l a k sezi a t m a s y o n l a , s ö y l e y e n bile s ö y l e d i ğ i n i unutup geleneklerin

p e n ç e s i n d e z i n c i r e v u r u l u p tarih olabilir.

K o n u m u z u n b ü s b ü t ü n d e ğ i ş e n b u kökleri, b a ş k a k i t a p l a r ı m ı z ı n konusudur...

YEDİNCİ BÖLÜM KUTSALLAŞTIRMANIN SON HALKASI: KURAN VE HZ. MUHAMMED

"BİSMİLLAHİRRAHMÂNİRRAHİM" (Rahman ve

Rahman: lektik

Rahîm Allah'ın adıyla)

Ancak,

gidiş

doğanın ve

kanunlarının

insan

toplumunun

yaratabileceği

lık-sevgi-merhamet

(acıma)

mananın

çıkmış zenginliklerdir.

akışından

sınıflar-zümreler-uluslar; tıcılığı

kapsayamazlar.

yücelikte

olumluluğudur.

hatta

en temelli bir

topyekün

Tek başına

insanlık bu

diya-

iyilik-yaratıcımadde ve

insanlar-sosyal

olumluluğu,

zengin yara-

B u y ü z d e n " R a h m a n " sıfatı s a d e c e A l l a h ' a ya-

kıştırılabilir. T o p y e k ü n d o ğ a n ı n v e insan t o p l u m u n u n t e m e l l e r i n d e b u l u n a n nunlarının akışındaki, geçirilip y ö n

b i n l e r c e yıl

verilemez

geçmesine

zenginlik ve yücelik;

karşın

ka-

k a v r a n a m a z , ele

sadece Allah'a

yani

t a r i h s e l a k ı ş a d e n k düşer. Ve O ' n u yüce

kavrayamayan,

merhametliliği

hele y ö n l e n d i r i l e m e y e n

(herşeyi

kuşatan

iyiliği)

insanlığa

sadece Allah'a yakıştır-

m a k düşer. Peygamberler,

Antik Tarihte

kent

kurucu;

cahiliyetteki

barbarlığı

m e d e n i y e t e g e ç i r m e y e çalışan önderlerdir. V e d o l a y ı s ı y l a b u y ü c e tarihsel

determinizmin,

yansımasıdırlar.

rastlanır ( y ü z l e r c e y ı l d a

B a ş k a bir a n l a t ı m l a

bir ç ı k a b i l e n )

her P e y g a m b e r ,

birer

kendi ç a ğ ı n ı n ve

t o p l u m u n u n lideri olsa bile, bu y ü c e t a r i h s e l akışın ö z e l l i k l e r i n i n kend i s i n d e y a n s ı m ı ş b u l d u ğ u için, b u y ü c e d i y a l e k t i ğ i n s ö z c ü s ü , y a n s ı t ı c ı sıdırlar.

Bu y ü z d e n A l l a h ' ı n

A m a buna rağmen yakıştıramazlar;

Resul'ü m e r t e b e s i n i h a k k e d e r l e r .

P e y g a m b e r l e r bile " R a h m a n " sıfatını

"Rahman"lık ancak doğa ve toplumu

kendilerine

(tüm alemleri)

k a p s a y a n bu d i y a l e k t i k o l u ş u n d u r ; yani A l l a h ' a aittir. A n c a k " R a h i m " sıfatı da,

Peygamberlerin bu

başka

olabilir:

insanlardan

"Çok

merhametli"

anlamında

kullanılsa

ayrıcalıklı

yakıştırılır.

Ki A l l a h ' ı n R a h m a n ' l ı ğ ı n d a n y a n s ı m a d ı r . Y a n i t a r i h s e l d e t e r -

önderlere

m i n i z m i n ö n d e r l e r d e y a n s ı y ı p kendi t e r c ü m e s i o l d u ğ u ö l ç ü d e o ö n d e r ler v e y a

P e y g a m b e r l e r " R a h i m " (çok m e r h a m e t l i :

F e d a k a r ) olabilirler.

V e d i y a l e k t i k gidişin d a h a a z y a n s ı d ı ğ ı d i y a l e k t i ğ i n s ö z c ü l ü ğ ü n ü n d a h a az y a n s ı d ı ğ ı

i n s a n l a r a ö n c ü l ü k ederler.

"Modern

Peygamberler"

diyebileceğimiz

burjuva

proletarya

d e v r i m l e r i n i n t e o r i s y e n b u r j u v a ve p r o l e t a r y a d e v r i m c i l e r i de bu ölçüler içinde " R a h i m " d i r l e r . Yani " s o n s u z h o ş g ü r ü " sahibi o l m a y a eğilimlidirler, yatkındırlar. Gerçi

Marks-Engels-Lenin

"Rahman'lığa,

hatta A l a h ' l ı ğ a

rinde "Allah'lığa ö z e n i p , lerdir.

Stalin

başında

gibileri

dışındakiler

özenirler:

g i z l e m e k için

çok üze-

kendilerini t a p ı n ç konusu y a p t ı r m a k istemiş-

b u n u n en d r a m a t i k örneği

gelir.

daha

T o p l u m u n ve sınıfların

Marks'ın

ama

hepsinin

olmaktan kendi

bunu ş u u r a l t l a r ı y l a y a p t ı k l a r ı

kurtulamayanların

zayıf p a r a n o y a k l ı k l a r ı n ı

artık h e r k e s ç e s e z i l m e k t e

ve bilinmektedir. V e y a a n l a ş ı l m a k t a d ı r , anlaşılacaktır... Mezarında

şöyle y a z a r :

"İnsancıl olan hiçbir şey bana y a b a n c ı Ve Marks da, ö r n e k yarısı

kalamaz."

Engels de y a ş a m l a r ı

b o y u n c a bu s ö z ü n

en derin a n l a m l a r ı n ı içlerinde d u y a r a k y a ş a y ı p ç i ç e k l e n d i r m e k t e n geri duramayacak teorik-pratik Bu

mücadeleler

örnek yaşamlarının

derin

sunmuşlardır. anlamı:

"Rahim"

olmalarında

toplanır - . Çünkü rının

onlar g e r ç e k t e n

en y e t k i n

Y ü c e tarihsel

doğanın ve toplumun

m o d e r n "Resul"leri

determinizmin

(elçileri)

yaşayan

temel

kanunla-

olmak durumundadırlar.

modern

yansıması,

temsilcisi-

sözcüsüdürler. Onlarla

birlikte

bu "Rahim"lik (hoşgörünün sonsuzluğa

" R a h m a n " l ı ğ a d e k u z a n ı r - y a k l a ş ı r gibi o l u r s a yüceliğin

zenginliği

yaratıcılığın

daha

sadece

da;

uzanışı)

tersine diyalektik

çok kavranır ve " R a h m a n " l ı ğ ı n yani y ü c e

evrimin

kanunlarına

(Allah'a)

ait

olabileceği

anlaşılır. Evrimin (Tarihsel mel

kanunlarından

d e t e r m i n i z m i n ) yani d o ğ a ve insan tarihinin tekalkarak t o p y e k ü n akışı

gibi e v r i m i n en y ü k s e k y a n s ı m a l a r ı tan ö t e y e gidemezler.

karşısında;

Marks-Engels

bile s a d e c e basit bir " K u l " olmak-

Bunu onlar kadar iyi sezen kimse çıkmamıştır.

U n u t u l m a m a l ı d ı r ve d a i m a

h a t ı r l a n m a l ı d ı r ki, Tarihsel

Maddeciliğin

kurucuları bu iki insandır. Bu şu a n l a m a gelir:

"Allah"ı en

rallarına u y a r a k tarihsel akışı kin

mücadeleyi

vermişler

ılımlandırmak"tan alçakgönüllüce en yakın

öte

ama

bir şey

anlatmışlardır.

oldukları

iyi onlar a n l a m ı ş l a r ve o n u n

ku-

kendi d e n g e s i n e o t u r t m a k için en yetbunun,

ancak

olamayacağını Yani

Allah'a

"doğum

çok derin

(Tarihsel

sancılarını, anlamlarıyla

Determinizm'e)

halde, O ' n u n s a d e c e basit birer u y g u l a y ı c ı - s ö z c ü -

elçi d u r u m u n d a k i " k u r l a r ı o l d u k l a r ı n ı bilmişlerdir. Bu g e l i ş i m , tarihsel akış yeni

m e c r a l a r a girdikçe açılıp d a h a derin

resul ö r n e k l e r i n i v e r m e k t e n geri d u r a m a z .

Yani

Marks-Engels'den

de daha gelişkin

l a ş m a l a r ve o ö l ç ü d e de d i y a l e k t i k akış olunsa

bile;

derece

basit-sade

kavrayışlar-Allah'a yakın-

k a r ş ı s ı n d a en

bilinçli

bir " k u l " o l u n m a k t a n

resuller kurtuluş

a n l a y a n l a r çıkacaktır - .

olamayacağını

Çünkü " K i ş i " ne derecede Tarihsel t o p y e k u n akışını

Determinizmi:

Doğa v e insanın

k a v r a s a da t e k başına o akış k a r ş ı s ı n d a bir "hiç"tir.

A n c a k k o y d u ğ u teori t o p l u m d a kavranıp m a d d e l e ş i r s e " h e p " olabilir. O halde a n c a k A l l a h ' ı n en b ü y ü k y a n s ı m a s ı , e v r i m i n en son halkası insan t o p l u m u d u r ve a n c a k O, e v r i m i

(Allah'ı) a n l a y ı p kendi

kanunla-

rının e m r e t t i ğ i t e m e l d e n g e s i n e oturtabilir. Fakat t o p l u m da " K i ş i " l e r d e n d e r l e n m i ş t i r . Ve her kişinin bu kavrayışı geliştiği ö l ç ü d e t o p l u m bu g ö r e v i n i başarabilir. O

halde t a r i h

açılımlara Ve

her

kişi

"Rahim"liğe Ve

her

kişiyi

kendisini

anlayıp

deyim

yerindeyse

yoluna

Peygamberleri

ulaşmak eğilimine girmek zorunda

Peygamberlikler

kendi

sokacak

kalacaktır - .

girmek zorunda

hatta

önderlikler

anlayabilecek

kalacaktır - .

bütünüyle

bitmek

zorunda

kalacaktır. Hz.

Muhammed

Sosyal

ile

antik

D e v r i m l e r l e birlikte,

modern

Peygamberlikler dönemi

Nasıl

kişilerin

"kendi

bilmecesini

elbirlik yeni O zaman

m a k s a d ı n a erişiyle m o d e r n

bulacaktır.

bacağı"ndan

asılacağı,

kendisinin ve toplumu-

çözeceği veya çözemediğinin

baştan

çözümler arayacağı

her kişinin

binde (her h ü c r e s i n d e )

Modern

bitişiyle a n t i k P e y g a m b e r l i k l e r de

modern sosyal devrimlerin

P e y g a m b e r l i k l e r de son

Ama

açılmıştır.

kentçil t a r i h s e l d e v r i m l e r i n

sona ermişse,

nun

P e y g a m b e r l i k l e r bitmiştir.

P e y g a m b e r adlarını a l m a s a l a r da, bir çeşit

mezarı iliğine

anlaşılacağı;

toplumca

a ç ı l ı m l a r gelişecektir.

b a ş ı n d a değil

ama

b e y n i n d e ve

kal-

k e m i ğ i n e i ş l e n m i ş o l a r a k şu c ü m l e ya-

zacaktır: "İnsancıl Çünkü sonuna

olan

hiçbir ş e y bana Y A B A N C I

her kişi,

hayvanlıktan

dek y a ş a r k e n

çıkalı

kanayacak;

KALAMADI."

beri

bastırdığı

kendinden

hayvanlıklarını

nefret e d e r c e

kanaya-

c a k - a c ı l a r l a - y a r a l a r l a y ü k l e n e c e k v e yeni

baştan insanlaşacak;

hayvanlıktan

yabancılaşmasını

böylece

çıkarak

her

türlü

sosyal

aşacaktır;

" b i l i n ç l i " birer " i n s a n " olacaktır - . Ne y a z ı k ki bu, tıpkı v a h ş e t ç a ğ ı n a paralel b i ç i m d e değil a m a

kül-

türel a t ı l ı m l a r l a k u ş a k t a n k u ş a ğ a a d ı m a d ı m g e l i ş e b i l e c e k acılarla dolu bir g e l i ş i m olacaktır - . Ta

"insancıl edene

bütün olan

dek...

antik ve hiçbir

şey

modern bana

Peygamberleri

yabancı

derinden

kalamadı"

kavrayan

sözcüğünü

hak

O z a m a n P e y g a m b e r l e r i de a ş a c a k bir o l g u n l u ğ a erişecektir. Ç ü n k ü P e y g a m b e r l e r i n en m o d e r n l e r i n i n bile ç e k t i k l e r i acılar, sınıflı t o p l u m u n son

demlerindeki

insanlığın

(her kişisinin)

çektiği

acılar y a n ı n d a ç o k

kalacaktır - .

Ç ü n k ü bu acılar,

maddiyatın,

m a n e v i y a t ı her s a n i y e y a p t ı ğ ı işken-

celerle y i y i p bitiren g i d i ş i n i n v e m a n e v i y a t t ü k e n i n c e y e n i d e n

kazanıl-

m a s ı n ı n o n l a r c a yıl a l a c a ğ ı u z u n y a l n ı z l ı k l a r l a dolu yıllar olacaktır... Ve sasa

bu da

acılar g e n e l l i k l e erkekli kadınların

yacak kadınların

kadınlı

manevi

a n l a ş ı l m a s ı n ı ve e r k e k l e r i n

zaferiyle sonuçlanacak daha

yaralanmaları

insanlaşmasını çok erkeklerin

kapsağla-

şimdiye

dek t a t m a d ı k l a r ı acılarla y ü k l ü olacaktır - . Çünkü lü

egemen

asla y o l a

babahanlık,

e f e n d i l i k t e t a ş l a ş m ı ş l a r d ı r . Yeni bu d r a m l a r ı

egemen

gelemeyecek derecede

erkek

rejimleri,

( b i n l e r c e yıldır)

kuşaklar,

ne y a z ı k ki

kadın

üzerindeki

yısıyla

maddi-manevi

ve t o p l u m

içindeki

sömürüsünü)

ancak

alaşağı

kadınların

baştan

her

(dola-

kapitalist v e y a

kurtuluş savaşlarıyla

edip bilinçlere ç ı k a r a b i l e c e k l e r ve k a d ı n l a r a

gıyı-sevgiyi-değeri yeni

Bu y ü z d e n

erkeksi yüceliğini

s o s y a l i s t y o l d a n o l s u n , e r k e k l e r e karşı y a p t ı k l a r ı

türkarşı,

başlarına gelen

a n l a y a m a y a c a k sığlık içinde gelişiyorlar.

erkek,

başka

kadınlara

hak ettikleri

say-

göstereceklerdir.

Belki o z a m a n g e r ç e k " a ş k l a r " bu

kez bilinçli o l a r a k yeni

kuşaklar-

da yeniden filizlenebilecektir. O gün liğini

geldiğinde,

kazanmış

herkes " R a h i m " (sonsuz toleranslı)

olacak ve Allah'ın

"Rahman"lığını

olma

özel-

(diyalektiğin

yüce

y a r a t ı c ı l ı ğ ı n ı ) o g ü n e d e k g ö r ü l m e m i ş ö l ç ü l e r d e a n l a m ı ş ve O ' n u n doğacıl v e insancıl caktır-.

dengelerine " u y u m " yapmayı

İşte " B i s m i l l â h i r a h m â n i r r a h i m " i n

bu t e m e l l e r içinde bir yararı

kavranabilirse, o sözcüğün

k a r ı ş t ı r m ı ş oladerin

anlamları,

s ö y l e y e n e ve t o p l u m a

olabilir...

2- YENİ

KUTSALLAŞTIRMA HALKASI VE

Kutsallaştırma insan

kanına

çağımızdaki

prosesi

beyni O ' n u , t ü m

en modern çağlara;

denli

yaman

İLK S Û R E L E R :

köklü

bir g e l i ş i m d i r

ki,

kökleri v e g e l i ş i m i y l e bilinçlere ç ı k a r a m a d ı k ç a

g ü n ü m ü z e dek d ü ş ü n c e s i s t e m i o l m a k t a n çıkara-

maz; d e ğ m e anlı şanlı Stalin o l s a n ı z , Lenin'i h a y a l i n d e g ö k l e r e ç ı k a r a n bir t a p ı n ç l a ş t ı r m a y a den

bir Moğol

O'nun yerine namayacağını, kellelerini

uğratır,

olduğuna kendinizi

sonra

onun

şaşarsınız;

ufak t e f e k y e c ü c - m e c ü ç l e r -

bununla

layık b u l u v e r i r s i n i z ;

bütün arkadaşlarınızı,

kopartarak kazıdıktan

k a l m a y a r a k iktidara

ve öyle

kolay

Lenin

ilk B o l ş e v i k ç e k i r d e ğ i n i

sonra

olu-

bire d e k

ö l ü n c e y e d e k p a r a n o y a k kriz-

lerinin esiri o l d u k t a n s o n r a bile a n l a y a m a z s ı n ı z . . .

Kutsallaştırma sanın

prosesi,

kesin ç i z g i l e r i y l e d i y e b i l i r i z ki, S a p i e n s in-

Fransa-İspanya ve Afrika-Avustralya'da

bin yıl

ö n c e l e r e dek ç ı k a r ı l a b i l e c e k m a ğ a r a

bulunmuş en az 40-50

resimlerinden

beri,

belki

d a h a da g e r i l e r e g i d e r e k 100 bin y ı l d a n beri b e y n i m i z i n d ü ş ü n c e sistemi

haline g e l m i ş ibretli

bir gelişimdir.

gidiş, d e r i n - p s i k o l o j i k - s o s y o l o j i k k ö k l e r i y l e k a v r a n m a d ı k ç a "Al-

lah-Peygamber ve

Kitap" gelişimleri

de yeterince

Hâlâ " c e n n e t " ideali, " A l l a h " ü l k ü s ü y l e ; yata

muhalefete

savunuluşu, anlaşılmaz

sarılan

resmi

Tevrat-Kur'an

sosyalizmlerce,

uzmanları

insan gidiş

Şüphesiz

bunların

bulunur.

prosesi

Peygamberlerin

yaratılmış

ha-

laiklerce

din

sistemleri,

as-

d ü ş ü n c e sistemlerine doğ-

h e p s i n i n t e m e l i n d e d o ğ a n ı n ve

Bütün

anlaşılamaz;

ya tapıncın ya da

kurtulamazlar...

bulunan

insan t o p l u m u n u n

kanunları

kutsallaştırma temleri

marksistlerce ve

saçmalamaktan

prosesiyle

kişinin v e

bağlıdır - .

insanın

değme

bir i m a n l a

yığınlar tarafından

boyuna çuvallar durur;

çengelinde

Kutsallaştırma rudan

uluslar-halklar ve

kalır...

iletişimsizliklerinin lında

köylü

kavranamaz...

inanılmaz

bu temellikler bilinemedikçe

kutsallaştırma

içinde yer a l d ı k l a r ı

insan

anlaşılamadıkça

beyninin

düşünce

sis-

anlaşılamaz.

Ve M u h a m m e d ' i n g ö r ü n m e y e n -vahiy alması-, berleri

tanıması

göğe

çıkıp

bir A l l a h v e M e l e k l e r i y l e k o n u ş m a s ı

bütün Allah

biraz l a i k l e ş m i ş v e y a

" s a ç m a l ı k " o l a r a k görünür. düşünülmesi, tartışılması

İnancı

sistemini

görmesi,

Peygam-

maddeciliğe

ulaşmış

beyinlere

kavi

derin

olanlaraysa

sebebinin

bile "kafir işi" gibi gelir.

O y s a k u t s a l l a ş t ı r m a gidişi a k ı l d a n ç ı k a r ı l m a z v e P e y g a m b e r l e r i n v e Hz.

Muhammed "Hatem-el

doğallığı,

olduğu

gibi,

Enbiya"nın

neyse-nasılsa

beynine uygulanırsa durumun öylece,

önyargısızca

gerçekliği

o r t a y a çıkar. K u t s a l l a ş t ı r m a gidişi, yetiştiği tırma

bir potadır.

ortamında

içerisinde

gelişir.

insan b e y n i n i n yattığı ve t u t s a k o l a r a k içinde

Kesintisiz d e n e b i l e c e k ö l ç ü l e r d e , beyin,

yeni Ve

kuşaklarla her yeni

tazelenerek

kutsallaşma

süreklilik

halkasında

kutsallaş-

(gelenekler)

veya

yıllık devir d a i m i n d e - a n l a t ı l a m a z bir h e y e c a n l a - güç ile yeni

binlerce kutsallaş-

t ı r m a h a l k a s ı n a sarılır; eski k u t s a l l a ş t ı r ı l m ı ş halkayı o ö l ç ü d e terkeder. Daha

ö n c e t e k r a r t e k r a r g ö r d ü ğ ü m ü z gibi,

hemen

her k u t s a l l a ş t ı r m a

halkası, irili-ufaklı bir t a r i h s e l d e v r i m g ö r e v i y l e içiçe gelişir. ya

e v r i m , ya

d e v r i m ya

filizlenip ağaçlaşır. d u ğ u gibi

her ikisini

birden

İ b r a h i m ' d e ve a r k a d a n

geliştiği gelen

Devrimin,

dönemlerinde

kuşaklarında

ol-

bir " h a z ı r l ı k " a ş a m a s ı n ı n ifadesi de olabilir...

M u h a m m e d , o bin yıllar boyu s ü r e n h a z ı r l ı k t a n s o n r a , e v r e n c i l boyutlara

u z a n a b i l e c e k bir t a r i h s e l d e v r i m i t e m e l l e n d i r m e k ü z e r e geldiği

için,

Muhammed'in

beyninde gelişen,

yeni

kutsallaşan

gerçekliklerle

b ü t ü n l e ş t i k ç e , d e t e r m i n i z m i n bilinç a l t ı n d a n d ü r t ü ş l e r i d e d a h a derinşiddetli ve geniş persfektifli,

uzak ö n g ö r ü l ü olur.

rin-uzak görüşlü ve gerçeğe yakın

geliştikçe,

Ö n g ö r ü sezileri

kutsallaştırma:

de-

Tektan-

rıcı t e o r i k g e l i ş t i r i m l e r i o denli güç ve derinlik kazanır. "Allah s i s t e m i " v e y a kitabı olur. Bütün dür.

bakımlardan

Samimiyeti

Muhammed'in Allah

de g e r ç e k l i ğ e en

çok yaklaşan

kavrayışı

üstünü-

incelikte ve d ü r ü s t -

lükte olur. "Allah"

Hicaz t o p l u m u n d a ,

"Hanif'lerden yaşadığı

için

beri

bilinen

kadın

İbrahim-Hacer-İsmail'den

bir gelişimdir.

e r k e k tanrı

beri;

Ancak toplum

ve t o t e m i z m

son

tarihöncesini

g e l e n e k l e r üste

gelmiş;

İbrahim'in A l l a h anlayışı gölgelenmiştir. A s l ı n d a bu din g ö r ü n t ü l e r i altındaki g e r ç e k t a r i h s e l gidişi, çağı y o r u m l a m a farklarıdır.

Mesele din sem-

bolleri altında anlatılmaktadır. " A l l a h " ile k o n u ş a n M u h a m m e d , d o ğ a ve t o p l u m u n gidişini d a h a g e r ç e k ç i ; yeni bir k u t s a l l a ş t ı r m a prosesine girerek anlattığı için kesin bir İslam c e p h e s i çizmiştir. cephedir.

Bu tarihsel d e v r i m c i

Diğerlerini esnekliğini de k o r u y a r a k karşısına almıştır.

Bu y ü z d e n yeni sarmadan

Kutsallaştırma

halkası,

Muhammed'i

iliklerine d e k

gelişemez.

Kur'an'ın

içlere

işleyen

şiirli ve

müzikli dili,

kutsallaştırma

kutsallar kutsalı

y ü z d e n kılına d o k u n u l a m a z .

Bu prose, S a p i e n s insanın, İ s p a n y a , Fran-

(Portel-Lascaux-Altemira)

parmak

ısırtacak

bir

oluşundan

ileri gelir.

gi-

dişinde zirveye ç ı k ı l ı ş ı n d a n ,

mağaralarına totemlerini kutsallaştırarak

realizm;

gerçekçilik

içinde

çizdiği

yıllardan

do-

layarak y e n i d e n ü r e t i l e r e k gelişen gidişin z i r v e l e ş e n en son halkasıdır. Bundan

sonra

kayılacak veya burjuva

düşüncesi

seçmektir. caktır".

kutsallaştırmanın

zirvelerinden

laik i d e a l i z m e d ö n ü ş e c e k t i r . içinde y a n s ı r k e n

Kutsallaştırılan

Dü ş ü n c e gelişimi

kutsallaştırma

t a n r ı l a r değil,

hızla

aşağılara

Skolastisizm ve metafizik ideolojileri

ideolojiler o l m a y a

d ı ş ı n d a y s a , ş ü p h e s i z ki

hedef

başlaya-

h e r k e s kendi

pratik

işi, idealleri ö l ç ü s ü n d e h e m bu ideolojilerin h e m de k a p i t a l i z m i n gelişiminin

etkisinde

kalarak beynindeki

kutsallaştırma

geleneğini

siste-

mini bu işlerine y a n s ı t a c a k t ı r . . . Muhammed g e r e ğ i gibi Kur'an

Kur'an'ı

bu yakıcı

kutsallaştırma

gidişi

içerisinde

kavrayabiliriz. Sûreleri

ayetleri,

mücadelenin

kızıştığı,

Muhammed'in

i n a n c ı n ı n ve fikir s e n t e z l e r i n i n , d e m i r c i alevleri ve kıvılcımları a r a s ı n da d e m i r i n d ö v ü l ü p şekil alışı gibi

p a r ı l d a y ı p o l u ş t u ğ u a n l a r d a , tarifi

zor bir içe işleyiş ile şiirleşip müzikleşir. "Kul

iuzu

Meliki'n-nasi

bi-rabb'in-nâs:

İlâhi'n

nâsi

Men

şerri'u-vesvasi'i-hannas

yuvesvisi

"Nas"

sûresi,

Medine'ye için,

sudûn'n-nâs

göç

"Felâk"

sırasında

mısra ve

sûresinden

veya

bulur.

o l a r a k fısıltıyı

nâs" ama

nazil

şiirselleşip

Fısıltıyı;

aynı

olduğu

anlatan " N a s " sûresi

düzenleyen

oluşurken

zamanda [indirildiği]

müzikselleşmekte daha

İnsanın altşuurrundan,

kışkırtmalarla çıkan davranışları

A y e t o denli

ve'n sonra

demlerde

k e l i m e l e r (ayetler)

y ü k s e k bir u y u m yavaş

ellezi

Mine'l-cinneti

güzel-süslü-

olayların s e m b o l ü

a d e t a fısıltı

sesi

çıkar.

müzikli şiirdir.

M u h a m m e d b u s û r e y l e , a l t ş u u r d a n g e l e n ikirciliklere karşı d u r m a yı geliştirir. T ü r k ç e s i : "O O

sinsi ki

vesvesecinin

insanların

Gerek

cinlerden,

İnsanların

şerrinden,

kalplerine gerek

fısıldar, insanlardan,

padişahına,

İnsanların

Rabb'ine

sığınırım."

" M e s e d " [Tebbet] sûresi de M u h a m m e d ' i n iç a l e m i n d e k i ö n e m l i bir d ö n ü ş ü m h a l i n d e nazil o l d u ğ u için bir b a ş k a e d e b i nakışla işlenmiştir. Muhammed

Kureyş Ulularını

Safa

dağına

çağırıp,

onları T e v h i d ' e ,

A l l a h ' ı n birliğine d a v e t ettiği z a m a n A m c a s ı Ebu L e h e b (Alev B a b a s ı ) ' i n h ı ş m ı n a uğrar. B u n u n ü z e r i n e inen M e s e d [Tebbet] sûresi, s a n k i o d u n ların t o p l a n ı p d e m e t l e n i ş i n i v e y a n ı ş ı n ı Ebu

Leheb'in

karısı

çıplacık ayaklarına Bu y ü z d e n

Cemil,

batsın diye dikenli

m ü z i k l e ş t i r e r e k anlatır:

Muhammed'in

Alevli

bir

ateşe

Karısı

odun

h a m a l ı " denir ve her ikisi de

ibretleştirilir: girecektir hamalı

hurma

P e y g a m b e r yine

g e ç e c e ğ i yollara,

çalılar t o p l a r a t a r d ı .

kadına s û r e d e " o d u n

c e h e n n e m l i k olarak

Boynunda

Ümmi

olarak

lifinden

bir

ip"

ilk s û r e l e r d e ve a y e t l e r i n d e sık sık y e m i n

içen Al-

lah k e l a m ı y l a karşı karşıyadır. Bu u z m a n l a r c a a n l a ş ı l a m a z , kimi laikler, bunu ç o k a l e y h t e v e y a g e r ç e ğ e u y m a y a n b i ç i m l e r d e y o r u m l a r l a r ; P e y g a m b e r - A l l a h yücelticileri

G e r ç e k , içine girilmiş b u l u n u l a n "Asr'a: İnsan

Çağ'a ziyan

Ancak

andolsun içindedir.

A l l a h ve P e y g a m b e r i

başka "(Asr

sûresi)

n e d e n " Ç a ğ ' a " y e m i n e t s i n ? Bu çağ öyle bir

b e z i r g a n l ı ğ ı n e v r e n s e l çağı

delerini v e r m e k t e d i r . liderliklerin

k u t s a l l a ş t ı r m a gidişiyle ilgisindendir:

inananlar-iyiler-sabredenler...

ç a ğ d ı r ki, tefeci

kimi

lehte ve g e r ç e ğ e aykırı y o r u m l a r l a r .

bütün e m a r e l e r i n i ,

müj-

Ş i m d i y e d e k g e l m i ş g e ç m i ş rejimlerin, f i k i r l e r i n ,

ü z e r i n d e bir gelişimi

müjdelemektedir.

Ç a ğ ı n y o r u m l a n ı ş ı , sezişi, P e y g a m b e r e b ü y ü k bir ilham, güç, inanç ve

dolayısıyla

kutsallaştırmada

Peygamberine çağda

bunu

zirveleşme

kuvvetle sezdirdiğini

insanın eğer b u n u

azmi

vermektedir.

"Asr"sûresinden

"Andolsun ateş toz Ki

bir

kendisi

(Rabb)

insan

Hemen

karşı

koşan

akın

edenler,

malı

çok

buna çok

ortasına

atlar,

dolanlar;

nankördür. şahiddir.

sever..."

her d i k k a t çekici,

d o ğ a ve insan t o p l u m u n u n

pekiştirir...

"Adiyat"sûresinde:

çıkararak

topluluğun

Rabb'ine

Doğrusu

ses

inen

Sabahleyin

koparanlar, insan.

sonra

nefesleriyle

çıkaranlara,

b i l e m e z v e P e y g a m b e r y a n ı n d a saf t u t a m a z -

sa ziyan o l a c a ğ ı n ı bildirip O ' n u n g ö r e v i n e s a r ı l m a s ı n ı Yine

Allah,

y e m i n l e dile getirir. Ve

insanın

nefesini

kanunlarını

kesecek biçimde akan;

s e z d i r e n olay ve canlılar kut-

sallaştırılır... Doğaldır ki ayetlerle dolu

bu,

P e y g a m b e r e , d e t e r m i n i z m i n (Allah'ın) u y a r ı l a r ı y l a ,

bildirilir. A l l a h ,

hikmetlere yemin

yansıtan-temsil rı y a r a t a n a Allah'ın

kendisinin yarattığı ederek, onların

bilim-edebiyat-sanat

ne d e r e c e ibret verici

e d e n ) v a r l ı k l a r v e olaylar o l d u ğ u n u ;

inanç ve ş ü k ü r b e s l e n m e s i g e r e k t i ğ i n i v u r g u l a r .

kendisini

insan

Peygamber gözüyle

(Allah'ı

d o l a y ı s ı y l a onla-

görünüşü

Bir çeşit kendisinin

g ü c ü n ü dile getirişidir. Yine

ilk

Mekki

Geceye-gündüze,

sûrelerden

"A'la'dan

e r k e k v e dişiyi yani

G e c e n i n - g ü n d ü z ü n v e cinselliğin; tanın değerini Bu,

bilmek anlamında

şüphesiz

yaklaşımıdır.

komün

Muhammed

sonra

Leyl" sûresinde: içilir.

üremenin kıymetini bilmek ve yarahemen

insanından

inen

üremeyi yaratana yemin

komün

her şey kutsallaştırılır... beri

gelen

gelenekli

bir

olduğu

kutsallaştırma ölçüde

herşeyi

k u t s a l l a ş t ı r m a g ü c ü n ü v e eğilimini taşır. A m a beş-altı bin yıllık m e d e n i l e ş m e s ü r e c i y l e bu

kutsallaşma

tanrıcılıkta

aşamaya

aşamadaki

temsilcisinin

üstün

leştirip-inceltmiş "Kuşluk

vaktine

seni bırakmadı Ve

buna

kalitesini v e

kendisine daha

" D u h a " sûresine de

"nimetlerin"

derin-

çok yaklaştırmıştır.

durgunlaşan

darılmadı...

(determinizm)

geceye

başlanır: andolsun

ki,

Rabb'in

" bilinerek

öğretilmesinin

Ki, bu ve b e n z e r s û r e l e r aynı z a m a n l a r da inmiştir...

P e y g a m b e r ile

öğütlenişi

benzer

Allah

kutsallaştırma seviyesini

benzer kutsallaştırmayla

andolsun, sana

kalitesi ve s e v i y e s i y ü k s e l m i ş tek-

yükselmiştir.

kıymetinin

ile biter:

"Rabbi'nin

nimetini

Allah arasında gelişen

anlat" k u t s a l l a ş t ı r m a p r o s e s i n i n P e y g a m b e r e öğretilişi

ve i n s a n l ı ğ a da b u n u n ö ğ ü t l e n i ş i , "ilk s û r e l e r " aşamasıdır - .

D u h a ' d a n bir ö n c e k i s û r e " F e c r " s ü r e s i d i r ki ve bu s û r e d e de "yeminler" doğa

sürmekle

insanın

kalmaz; gidiş

bir ş e v k v e s a y g ı d a n

yeminlerin

kanunlarını doğan

bilerek;

sezmekten

onlara

kutsallaştırmalar olduğu

y e m i n edildiğini a ç ı k l a m a vardır. A l l a h , koşullar içinden ç ı k a r d ı ğ ı

sevgiden-saygıdan;

karşı

göze

derin

batırarak

bin yıllar b o y u n c a ö r g ü t l e d i ğ i

kendi t e m s i l c i s i n i , y i n e kendi

kutsallaştırma

gidişi ve m a n t ı ğ ı i ç e r i s i n d e , kendisini ve y a r a t t ı k l a r ı n ı k u t s a l l a ş t ı r a r a k , eski

kutsallaştırma "Andolsun

gecesine, 5-

çifte

tanyeri;

"Bunda

Beşinci

halkasının

Fecre:

teke,

üzerine yükseltir: ağarışına,

gitmekte

akıl sahibi için

olan

geceye:

geceye

bir yemin

ramazanın

son

andolsun"

var değil mi?"

ayet a ç ı k ç a y e m i n l e r i n , A l l a h ' ı n

her m i n n e t i n i n

b ü y ü k de-

ğerleri o l d u ğ u n u ; d o ğ a ve insan işleyişinin çok ince e l e k t e n g e ç i r i l e r e k oluşturulmuş

geliştirilmiş

temeller ve

sahip o l d u ğ u n u d ü ş ü n m e m i z i laştırma

ister. Tabii

benzerliklere bunu

m a n t ı ğ ı n a , g e l e n e ğ i n e g i d i ş i n e u y g u n c a yapar.

içinde b u l u n d u ğ u a ş a m a y a ile g ü c ü n ü yitirip

laik bir b i l i m s e l i ğ e

ile g e r ç e k l i ğ e ,

d o ğ a ve

k u t s a l l a ş t ı r m a , "İbni

dönüşecektir.

insanın

gidiş

olmazsa

müjdeler.

Beynin

(ve t o p l u m u n )

Veya

Haldun"

beyin,

kanunlarına

şır; g e l e c e k y ü z y ı l l a r ı n A v r u p a r ö n e s a n s ı n ı hatta Darvin'leri

kutsal-

Determinizm

u y g u n c a akılları geliştirip resullerini yetiş-

tirir v e işler. A r k a d a n g e l e n a ş a m a l a r d a Haldun

paralelliklere ki o a ş a m a d a

İbni

çok y a k l a -

Hegel-Marks-Engels-

k u t s a l l a ş t ı r m a gidişi,

hiç

bu tür ö n c ü l e r d e bilince ç ı k a r ı l a m a s a da t o p l u m u n ve d o ğ a -

nın gidiş k a n u n l a r ı n ı arayıp b u l m a y a d ö n ü ş ü r . . . Bu y e m i n l e r , e l b e t t e A l l a h ' ı n ile eski

çoktanrıların

ö n e m kazanır v e y a r a t t ı ğ ı y a r a t t ı k l a r ı da Önceden, ça

parça

geliştikçe lar

herşeyi

h a l k a s ı n a giriş

yaratanın Allah

her ş e y d e A l l a h v e g ü c ü yansır.

bütün

birlikte z a t e n

doğa

olarak kutsallaştırılmıştı.

kutsallaştırma

gökselleştikçe

doğa

prosesi ve

toplum

kalitece yerine

komün

Sonra

toplum

s ı ç r a m a l a r yaptı.

onların

temsilcileri

kutsallaştılar. Ve g i d e r e k bu t e k A l l a h ' t a t e m e r k ü z etti.

laşan

krallar,

tanrıların

temsilcisi

durumuna

girerlerken,

doğa tanrılarılarının temsilcisi oluyorlardı. Tektanrı sistemi, çoktanrıların

işe y a r a m a d ı ğ ı sı;

sezildiği

doğa

zaman

ve t o p l u m ve yerde:

olaylarının

par-

biçimleri

parça

gökselleşmiş

oluşu

Bu y ü z d e n

kutsallaşır.

totemizmle

k u t s a l l a ş t ı r m a n ı n yeni

üzerine çıkarken

Tanrıparça Kutsal-

doğada

bütün

gidişinde

Medeniyetlerin

pek

kıtalarara-

e v r e n s e l l e ş m e l e r i n i n de b a ş l a n g ı ç g i r i ş i m l e r i n i n g ö r ü l d ü ğ ü Irak'ın

A n a d o l u ve Fenike ve Mısır'a ve Hint'e ve Çin'e u z a n ı p t a ş t ı ğ ı , lerini d a h a y a k ı n d a n t a n ı y ı p G r e k ' e , da tektanrı

sentezleri

R o m a ' y a t o h u m attıkları

belirdi. V e d o ğ a v e t o p l u m u n

t e m s i l e d i l m e s i t e k A l l a h ile g e l i ş t i r i l m e y e b a ş l a n d ı .

birbirbir çağ-

kutsallaşmasının Bu d e t e r m i n i z m i n

parçalı-dar lanışına

kavranıp y o r u m l a n ı ş ı n d a n

(kutsallaştırma

içinde)

daha

geçişti.

insan, d o ğ a v e insan gidişleri,

bütünlüklü-geniş yorum-

Nasıl

başkalaşımları

günümüzde hemen

her

karşısında hayret-ibret-

h a y r a n l ı k v e y a ilgilerini s a ğ l a y a m a z s a tıpkı öyle a m a d a h a y ü k s e k bir f i l o z o f ç a t e f e k k ü r içinde P e y g a m b e r i n A l l a h ' ı v e y a r a t t ı k l a r ı n ı ve k u t s a l l a ş t ı r m a s ı Allah'ın parça

kendi y a r a t t ı k l a r ı n a y e m i n edişi

parça

kavrayışı

gidişidir bu.

kutsallaştırılmış

olan

ise,

her şeyin

resulüne, daha önce

aslında

sadece

bir t e k

A l l a h ' ı n eseri o l d u ğ u n u ö ğ r e t m e s i v e ö ğ ü t l e m e s i d i r . Y e m i n i ç i l m e s i n e d e g e r e k yoktur. Y e m i n e d i l m e d e n d e A l l a h ' ı n v e n i m e t l e r i n i n d e ğ e r i - k u t s a l l a ş m a s ı olabilir. len

Bu da g i d e r e k a r k a d a n ge-

s ü r e l e r d e gelişecektir. "A'lâ"Sûresi, "Rabb'in

belirleyip bir

bunun

ilk

adını

tesbih

yüce

işaretlerini

hedefini gösterdi.

çöpe

et,

Otlağı

verir, ki yarattı,

çıkardı,

sonra

düzene da

koydu,

onu

her şeyi

kupkuru

kara

çevirdi."

Ama

önemli

olaylarda

kutsallaştırma

yeminlerle

sürer.

Olaylar,

varlıklar ç ö z ü m l e n d i k ç e v e y a t a r i h s e l d e v r i m ile o l g u n l a ş ı l d ı k ç a bu yeminlerden

veya

nimetlerin

mesinden vazgeçilir; günleri

ayetlerde

kutsallaştırmasına

pratik d e v r i m gidişi

kutsallaştırılır.

d i k k a t çekil-

p r o b l e m i ö n e çıkar.

Devrim

Kad ı n l a r - m i r a s - g a n i m e t - f e y - z e k a t - h a c - o r u ç - f a -

izin h a r a m kılınması gibi... Son o l a r a k y a n l ı ş y o r u m l a n a b i l e n " T a r ı k " S û r e s i g ö ğ e v e yıldız'a y e m i n e t m e s i "Göğe

"Tarık'ın O

Tarık'a ne

"Hiçbir

can

delen yoktur

Allah'ın

andolsun"

olduğunu

karanlıkları

üzerinde:

ü z e r i n d e d u r a l ı m biraz:

sen

nereden

bileceksin?"

yıldızdır."

başında

bir

koruyucu

olmasın"

K u t s a l l a ş t ı r m a gidişi k a v r a n m a d ı k ç a ve Kur'an bir b ü t ü n o l a r a k tarihin gidiş k a n u n l a r ı ışığında ç ö z ü m l e n m e d i k ç e ; si

s a d e c e bu Tarık sûre-

ele a l ı n a r a k g e r ç e ğ e u y m a y a n y o r u m l a r y a p ı l a b i l i r : A l l a h ' ı n g ö ğ e v e kutup y ı l d ı z l a r ı n a y e m i n e t m e s i , P e y g a m b e r i n hâlâ

ç o k t a n r ı c ı l ı k etkisini g ö s t e r m e z . bir ç o k l a r ı vardır.

11.

a y e t i n d e diğer s û r e l e r d e o l d u ğ u gibi, A l l a h ' ı n g ü d ü m ü n d e k i

henüz

Ve özel

Bu s û r e bir t e k değildir. G ö r d ü ğ ü m ü z

gibi

bilinemez-sırlarına

11-

de yoktur.

erilemez olduğu

m i s t i s i z m içinde kutsallaştırılır: nü y a n s ı t a n

bir yeri

Y i n e aynı

sûrenin gök,

ölçüde Allah'ı yücelten

bir

y e m i n ile d i k k a t çekilir. A l l a h ' ı n g ü c ü -

bir y a r a t ı k o l a r a k :

"Dönüşlü

göğe

andolsun"

A l l a h ' ı n varlığı M e k k e v e M e d i n e ' d e b i l i n m e y e n v e kabul e d i l m e y e n bir olay değildir. siyasi

iktidarların

Sadece çoktanrılarla

birlikte a n ı l m a k t a d ı r .

işine öyle g e l m e k t e d i r .

Ticari

Kureyş u l u l a r ı n ı n t e k y a n ı p

y a k ı l d ı k l a r ı olay ş u d u r :

Bu t e k t a n r ı i şini n e d e n biz k e ş f e d e m e d i k ; v e y a

şu Kur'an d e n e n zikir kitabı, M e k k e ' n i n ulu z e n g i n ö n d e r l e r i d u r u r k e n bir ö k s ü z e ve o k u m a y a z m a b i l m e y e n bir plebe mi Zuhruf sûresi: "Bu

31.

Kur'an

Ayet:

iki

kentten

V e l i d ibn M u ğ r e : ve y a y d ı ğ ı Ibni

onların

retten)

büyük

bir

adama

indirilmeli

değil

miydi?"

M e k k e u l u l a r ı n d a n ve z e n g i n l e r i n d e n idi. Y a k ı n ı ş ı

büyüğü

Ümeyr

yanıtı

toplayıp

daha

efendisi

es-Sekafi

Peygamber'in meti,

inermiş...

dediler ki:

hep ş u y d u :

"Kureyş'in Amr

olan

dururken

kesin

ben,

yahut Sakil'in

Kur'an

ve can

yığdıklarından

Muhammed'e

alıcı

y e r e olur:

(maddi

ulu

kişisi Ebu

inecek?"

"...Rabb'in rah-

zenginliklerden

şöh-

hayırlıdır."

Determinizm,

kendisini

den-soylulardan-ulu ve çok yönlü

iyi

kişilerden

temsil

değil;

edecek

bilhassa

insanları,

zenginler

"aşağıdan

donatılarak determinizmce yetiştirilmiş

gelme"

insanlar içinden

seçer, ki " a ş a ğ ı n ı n " s u s a d ı ğ ı a d a l e t g e r ç e k l e ş s i n . . . B u y ü z d e n A l l a h ' ı n " T a r ı k " yıldızı v e y a üzerine y e m i n

etmesini,

Peygamber'in

g ö k üzerine,

eski tanrı

ay ve güneş

etkilerinden

kurtu-

l a m a y ı ş ı v e y a bu tür e t k i l e r e karşı t a k t i k y a p ı ş ı gibi y o r u m l a m a k gerçekçi

olmaz.

hazırdırlar;

Çoktanrıcı

M e k k e ve

Medine'nin

yaratmaya

yeterlidir.

ler.

t e f e c i - b e z i r g a n l a r bile, T e k t a n r ı y a

y e t e r ki ç ı k a r l a r ı n a d o k u n u l m a s ı n ;

Muhammed

bilgi-kültür birikimi Çoktanrıcı

kesin

etkiler

olduğu

için,

etkilerle; yal

yitirmek

üzeredir-

cephesine geçmiş

bu t a r i h s e l d e v r i m a k ı ş ı n ı n s e m b o l ü

k o p u ş m a v e c e p h e l e ş m e , dini f i k i r l e r d e n ö n c e , d e r i n d e n zümrelerin

oluşmuştur. Yine

"Tarık

süreçlerindeki

bulur...

sûresi"nin

hikmetini

12.

anlamaları

ayetinde için

benzer

doğa ve

insan

yeminler, olaylarının

akıllıların hareket

inceliğe d i k k a t ç e k e r e k sürer:

"yarılan

13- ki,

çıkar ç a t ı ş m a l a r ı y l a t o p l u m t e m e l i n d e ç o k t a n

B u t e m e l d e k i çelişki, s o n r a d a n y a v a ş y a v a ş f i k i r l e r e işler

ve dini s e m b o l l e r i n i

12-

güçlerini

kalsın.

bir m e d e n i y e t

üretici g ü ç l e r i n g e l i ş i m i y l e b e l i r m e y e b a ş l a m ı ş b u l u n a n sos-

sınıf v e

Allah'ın

yeni-orijinal

biçimde çoktan tektanrı

d u r u m d a d ı r . A s l ı n d a biliyoruz ki

dönmeye

iktidar o n l a r d a

(ürün

Kur'an

veren)

elbette

toprağa

ayırdedici

andolsun

bir

kelâmdır"

Y i n e ilk M e k k e s û r e l e r i n d e n " İ n ş i k a k " 16., 17 ve 48. a y e t l e r d e : "Yoo,

ant

"Geceye

içerim

"Değirmileşen "Burüc

akşamın

topladığı

alaca

şeylere"

Ay'a"

Sûresi":

"Burçlara "Vaadedilen

sahip yöne

göğe

andolsun"

karanlığına"

"Şahid'e

"Naziat

Sûresi"

"Andolsun lere,

söküp

yarışıp

çıkaranlara,

birbiri

yaydıkça

ardınca

işi

çekip

alanlara,

Yüzüp

giden-

düzenleyenlere."

gönderilenlere, ayırdıkça

rüzgar

ayıranlara,

gibi öğüt

esip

savuran-

bırakanlara"

sûresi"

kıyamet gününe

and

hemen

derken

yayanlara,

"Kıyamet se

andolsun"

sûresi"

"Andolsun

"Yoo,

edilene

geçenlere,

"Mürselât lara,

şahitlik

and

içerim,

yoo

daima

kendini

kınayan

nef-

içerim."

Nefis s a v a ş ı n ı en ulu s a v a ş kabul e d e n P e y g a m b e r ' e , A l l a h ' ı n öğüdü:

Nefsini d a i m a eleştiri

hatta " k ı n a m a " yani o l u m s u z y ö n l e r i n i dü-

z e l t i m a l t ı n d a t u t m a k gerektiğidir. lumun

üzerinde

bir arı

Bunu y a p a b i l e n l e r , d o ğ a n ı n v e t o p -

kadar y ü k s ü z , f a y d a l ı

işler yaparlar. T ü k e t i m i

y o k d e n e c e k kadar a l ç a k g ö n ü l l ü , ü r e t i m i y s e t ü k e t i m i n i derecede

katmerlidir,

Yapamayanlar

Bu y ü z d e n b u n u b a ş a r a b i l e n l e r i n nayabilen

çekecekler

kat kat a ş a c a k çektireceklerdir.

k ı y m e t i n i n bilinmesi

için nefsini

kı-

kişilik g e l i ş i m l e r i n e ant içilir.

P e y g a m b e r bu savaşı her an verir. A ç ı k ç a da bu a y e t l e r d e dile gelir. Bu

s û r e d e nefis

kınamasından

söz e d i l m e s i t e s a d ü f değildir.

a r k a d a n g e l e n a y e t l e r d e P e y g a m b e r i n ayetleri 14- "Doğrusu Kendini kişi

insan

kendi

dinleyebilen

kendisini

bilir. A m a

nefsini

biraz

Hemen

derleyişi eleştirilir:

görür."

toplumcu-fedakar

işine geldiği

gibi

güç t a ş ı y a n

davranmak;

her

bencillik eğer

t o p l u m d a geçer akçeyse, o z a m a n

bencillik a l ı ş k a n l ı k olur ve t o p l u m -

d o ğ a z a r a r ı n a , kişi ç ı k a r ı n a çalışılır.

D o ğ a l d ı r ki b u r a d a nefis eleştirisi

ortadan ler,

kalkar.

Bunu

kendinden

g e r e k ç e l e r ö n e sürer a m a

mümkündür.

gerçekte

nefsimizi

boyuna

görmek,

mazereteleştirmek

Üzerine gitmek gerekir:

15-

"Bir takım

16.

ayet h e m e n

ayetleri

bile g i z l e m e k için

yeni

özürler ortaya

yeni

atsa

da"ayeti

bunu

P e y g a m b e r i n e l e ş t i r i s i n e girer. aldığı

için,

ilham

rarlayıp u n u t m a m a y ı d e n e r d i .

geldiğinde

anlatır. M u h a m m e d henüz

ayetleri

anında

tek-

Fakat b u telaş y ü z e y s e l v e g e r e k s i z d i .

S e n t e z ayetler, konu itibarıyla t a m a m l a n m a d ı k ç a b u a r k a d a n g e l e c e k sentezleri

de g ö l g e l i y o r o l m a l ı y d ı :

16-

"Vahyedileni

17-

"O'nu

18takip

tekrarlamak

toplamak halde

sana

için

okutmak

Kur'an'ı

hemen bize

dilini

depretme"

düşer"

okuduğumuz

zaman

onun

okunuşunu

et"

19-

"Sonra

onu

M e d i n e ' y e göç ile sıfatları

geliştirilir:

açıklamak

bize

düşer."

birlikte a y e t l e r d e k i y e m i n l e r s o n a

erer.

Allah'ın

Tegabün I-

Sûresi";

"Göklerde

ni a n l a m a k t a d ı r . O her ş e y e 4muz

Allah,

şanının

yüceliği-

olanları

Allah

bilir,

kalplerin

gizlediğiniz

özünü

açığa

vurduğu-

bilendir"

yaptıklarınızı

haber

alandır."

sûresi":

"Göklerde Allah'ı

"Siy

hepsi Allah'ın

Hamd O'nundur

Sûresi:

"...

"Cuma olan

yerde

bilir.

Münafikun II-

bulunanların

kadirdir."

"Göklerde şeyleri

yerde

Mülk o n u n d u r .

tesbih

yerde

olanların

etmektedir."

hepsi padişah,

...

kutsal,

"Allah

büyük

aziz,

hakim

lütuf sahibidir."

sûresi"

"...

üstündür,

"Mümtehine 3-

"...Allah

yaptıklarınızı

"...Rabb'imiz,

"Haşr 22-

hüküm

hikmet sahibidir."

Sûresi" biricik

görmektedir."

gaalip

hikmet

sahibi.."

Sûresi" "... O

Hemen

çok

esirgeyen

çok

her s û r e d e yerli

acıyandır"

yerinde

geliştirilen

öğütlenen

Allah'ın

Sıfatları, Medine d e v r i n d e nazil olmuştur. P e y g a m b e r ve A l l a h bu süreci s a k l a m a z , t e r s i n e bizzat aydınlatır; 3-

k u t s a l l a ş t ı r m a y a v a ş ç a kalite atlar.

"A'LÂ SÛRESİ":

Kutsallaştırma

prosesi,

beynimizin

beri gelen, o kadar e s k i - k ö k l ü ve dallı beynimizde

kendisinden

d e eski cycleı

kadar

budaklı

derin;

totemizmden

bir işleyiş biçimidir ki;

kutsallaştırma

cyclellarına

girer h e m

u n u t m a k z o r u n d a ; y e n i s i n i eskiler o l m a m ı ş ç a y e r l e ş t i r -

m e k z o r u n d a o l d u ğ u için y e n i y e o l a n c a g ü c ü y l e s a r ı l a r a k eskiyi s i l m e ye çalışır. A m a bu ç o k zor olur. Ç ü n k ü eski cycleı da aynı ö z e n l e - g ü ç le-hevesle-inançla-saygıyla-korkuyla-sevgiyle kazımıştır. bütün

O halde t e k yol

gücünü

kalır!

özümsemiş,

belleğine

Beyin, k u t s a l l a ş t ı r m a l a r ı y ı k m a k için

kullanmak zorundadır.

geleneklere-topluma-kendine

güç,

temel

dinamizmini,

alır.

M u h a m m e d ' l e r i n çıkışı

karşı

Komün'ün

çıkma

toplumcul

bu y ü z d e n

gücü

ister.

özgür

İşte

iradesinden

k u ş a k l a r boyu süren

uzun za-

manları almıştır. Bu y e t m e z ; P e y g a m b e r l e r , sürekli o l a r a k eski d ü ş ü n ü ş biçimlerini ( k u t s a l l a ş t ı r m a g e l i ş i m i n i ) e l e ş t i r m e k v e y e n i s i n i y e r l e ş t i r i p sağlamlaştırma sel

gidişini

yükseltmek durumundadırlar...

m a d d e c i l i k de gelişirken;

yeni

keşiflerde

Modern

tarih-

köklenip gövdeleşirken,

m e y v e l e r i n i v e r i r k e n , başka türlü bir yol izlemez. Sınıflı t o p l u m u n skolastik ve m e t a f i z i k m e t o d l a r ı n a

karşı

her an

eski

d ü ş ü n ü ş ve y a ş a y ı ş

s i s t e m l e r i eleştirel sisteminden laştırma

kılıcından g e ç i r m e k zorundadır...

ileri gelir.

gidişi

bir

Beynin cinsel y a s a k l a r d a n

kez

kutsallaştırma

gidişi

beynin

işleyiş

hız alan t o p l u m c u l -

içerisinde

kendi

rolünün

üzerine çıkardığı için, b e y n i m i z i n o l a b i l d i ğ i n c e hafıza d e r i n l i k l e r i n e kazıdığı için, b e y n i m i z i n a l a b i l d i ğ i n c e hafıza derini k u v v e t l e işler. T e m e l d e bu y ö n d e

u y a r ı l a r a k y e t e n e k l e ş t i r i l m i ş beyin

cyelelarına yeni

girdikçe,

büyük

bir

kutsallaştırılmış gidişe sarılır ve onu

işler...

K u t s a l l a ş t ı r m a gidişi,

hücreleri,

motivasyon

modern

kutsallaştırma

(ilgi-merak-uyarılma)

hafızasına

ile

h e m e n her y ö n d e

üretici güçler g e l i ş i m i n i n t e k n i ğ e

doğru kayışıyla g i d e r e k zayıflar; o z a m a n k u t s a l l a ş t ı r m a ortada görülmese

bile,

başka

şeyleri, o l d u k l a r ı n d a n f a z l a c a a b a r t m a

biçimlerinde

kutsallaştırılan eski şeylerin y e r i n e k o y m a s i s t e m halinde sürer... Hz.

M u h a m m e d de bu prose içine girer g i r m e z aynı s i s t e m e uyar.

Ve gerçekten doğru gibi, V a h i y l e r l e I-

"Rabb 'inin

"Sana

"Yalnız

gizliyi

içten:

" E m i n " g ü v e n i l i r kişiliğiyle her şeyi o l d u ğ u

h e r k e s e anlatır: yüce

adını

okutacağız Allah'ın

tesbih

dilediği

sen

et..." unutmayacaksın"

(unutturduğu)

başka.

açığı

bilir,

de."

"Seni

kolay

halde

yolu

eğer

10-

"Saygılı

olan

II-

"Bahtsız

olan

tutmakta

hatırlatmak (kutsallaştırma da

(eskide

başarılı

yarar

kılacağız."

sağlarsa

prosesine anbale

hatırlat" giren)

olup

hatırlar."

bocalayan

da)

ondan

kaçınır." Yeni proseyi her an "tesbih e t " m e k , " h a t ı r l a " m a k , " o k u m a k " , ezberde t u t m a k a n l a m ı n d a Kur'an sürekli

"unutmamak",

m e t o d u kullanır.

eskiye

karşı

savaş v e r m e k olur.

M u h a m m e d ' i n v a h i y ile h ü k m e

b a ğ l a n m ı ş ve h e r k e s e u y a r l a n m ı ş sistemidir.

Ezberleri, taşa, k e m i k l e r e ,

h u r m a k a b u k l a r ı n a , derilere k a z ı n a r a k yazılır ve saklanır. Y u k a r ı v a h ş e t ç a ğ ı n d a n ( S a p i e n s ' t e n ) k a l m a m a ğ a r a r e s i m l e r i n d e g ö r ü l e n ilk a ş a m a lardan

kutsallar kutsalı

laştırmayı evrencil

aşamasına

ulaşmıştır.

M u h a m m e d dürüst olduğu nellikle d ü r ü s t ve açık;

kadar akıllıdır da;

görevler,

z a t e n akıllı

d ü r ü s t ve açık olan akıllı olur;

diği t e m e l l e r e b a ğ l a n m a y ı , t o p l u m u ve dini metod

Çünkü

kutsal-

boyutlara s ı ç r a t m a k a ş a m a s ı n a yükselmiştir... olan ge-

P e y g a m b e r gel-

için d o ğ r u ve yararlı yol,

o l a r a k kullanır:

18-

"Bu,

19-

"İbrahim'in

elbette

metod

ilk ve

sahifelerinde" Musa'nın

ile u y d u r m a o l m a y a n ,

y o l u t u t u l d u ğ u belirtilir.

sahifelerinde"yazılıdır. köklü g e l e n e k l e r i n sentezi

olma

H e m d e b a ş a r ı n ı n , eğer kendisi b a ş a r a m a z s a

bile s a d e c e bu yolla g e l e c e ğ i d u y u r u l u r .

4- "KALEM", "MESED

[TEBBET]", "MAUN", "KAFİRUN",

"FİL", " K U R E Y Ş " , "TİN", "BELED", S Û R E L E R İ VE TARİHSEL İbrahim tektanrıcı

DEVRİM

zamanında,

olduğu

kıyasıya

halde,

bir

çoktanrıcı

S o d o m - G o m o r r a - S a l e m - G e r a r gibi rından

çok e k o n o m i k v e s o s y a l

Çünkü

İbrahim

Toplumu

din

savaşı

görülmez.

Mısır-Irak-Finike

kent m e d e n i y e t l e r i y l e din s a v a ş l a -

savaşlar-çatışmalar sahnededir.

henüz

tarihsel

devrim

y a p a b i l e c e k güç

ve stratejisi içinde değildir. T a r i h s e l d e v r i m ö z l e m i , hayali tanrıcı

teorisini

eğiterek

İbrahim

medeniyetleri ve

yükselterek toplumunu

medeniyet

içinde tek-

devrimi

yönünde

miraslandırır.

M u h a m m e d ve

Hicaz t o p l u m u n u n

t e o r i n i n pratiğe uygulanışıdır.

durumu

bunun

t a m tersi

veya

H e m de 2500 yıllık bir b i r i k i m ile o l g u n -

laşmış olarak, bu y ü z d e n din s a v a ş ı kızışır. T a r i h s e l d e v r i m sanki ortalarda g ö r ü n m e z , din s a v a ş ı gökleri tutar. getirdiği

Bu k u t s a l l a ş t ı r m a p r o s e s i n i n

bir tersliktir.

A n t i k T a r i h t e n e r e d e a l e v l e n m i ş gökleri t u t a n o r a d a en yercil tarihcil sallaştırılır-eritilir. (kutsallaştırılma dinden

başka

devrim elemanları

Modern

mantıkla

prosesinin

devamı

bir şey g ö r e m e y i z .

bakılınca olan)

bir din savaşı v a r s a ,

din s e m b o l l e r i y l e veya

kut-

modernleştirilmiş

idealizmle

bakılınca

noktada tarihsel

ortada

maddeciliğin:

t a r i h i n gidiş k a n u n l a r ı n ı n a n l a m ı ve d e ğ e r i başlar... Kureyş U l u l a r ı y l a M u h a m m e d ' i n alıp v e r e m e d i ğ i bir t e k " A l l a h " meselesi

midir?

Öyle

görünür.

Gerçekte

Kureyş-Mekke

Uluları;

tefeci-

b e z i r g a n l ı k t a a z g ı n l a ş m ı ş , d a h a ç o k z e n g i n l i k isteyen gözleri d ö n m ü ş babahanların

bozuldukları

şey "Allah"

meselesi

değil,

Muhammed'in

Çünkü "Allah" Mekke-Medine'de-Hicaz Toplumunda

ilk kez d u y u l -

fakir f u k a r a y ı t u t u ş u v e k o l l e k t i v i z m isteyişidir. muş

bir ş e y değildir.

ler t e k t a n r ı c ı l ı ğ ı tır.

Mekke

İbrahim'den

yaymışlardır. Kureyşliler de

M u h a m m e d ' i n "Kesin";

beri

ulaşan

Yahudilerden "Allah"ın

devrimci

adını

geleneklerle,

de Allah

fikri

"Hanifulaşmış-

çağırmaktadırlar.

koyuşu, toplumu

kıyasıya

Ama

bir s a v a -

şa-altüstlüğe sürüklemeyi veya o sürüklenişi öngörmektedir. Temeldeki

bu s a v a ş din ç ı k a r l a r ı n a y a n s ı r ve din b u y r u k l a r ı , t e m e l d e k i

uzlaşmaz-şiddetli detli

gidişle

ordulaşıp

ayrılış-ordulaşma-cepheleşme

ilk M e k k i Kalem onlar

devrimsel

cepheleşirler.

çatışmaların

bu şid-

başlangıçlarını

sûrelerde görebiliriz: Sûresi:

"Onlar

sana

yumuşak

10-

"Şunların

hiçbirine

11-

"Kınayan-dedikoduyla

istediler

sen

yumuşak

davranasın

davransınlar. " itaat

etme!

fitne

Yemin yapan"

edip

duran

aşağılık!"

12-

"İyiliğe

engel

olan,

13-

"Kaba,

sonra

Kureyş gibileri

uluları,

Ebu

böyledirler.

51-

neredeyse

inkâr

seni

Tek

edenler,

Kur'an'ın

"alaya

zaman:

gizlice

Ebu

Leheb

işittikleri zaman,

delidir"diyorlardı."

"Eskilerin

önce.

15-

masalları"dedi."

aldılar"...

P e y g a m b e r işe ö n c e a k r a b a l a r ı n ı larından

öğütlerini

almak-küçümsemekti

okunduğu

dediler,

ilk

devireceklerdi.

aşağılamak-alaya

ayetlerinin

"Cinlenmiş"

Muhammed'in Amcası

görünce ve d u y u n c a çıldırıyorlardı:

zikri,

gözleriyle

günahkâr"

damgalı"

Sufyan ve

Muhammed'i

yaptıkları

"Kendisine

saldırgan, kötülükle

uyarmakla

başladı.

hiçbir ş e y uzun ö m ü r l ü o l a m a z d ı .

Kureyş

ulu-

Peygamber onların

d a y ü z l e r i n i g ö z l e r i n i y a k ı n d a n g ö r ü p , g ö z l e r i n e b a k a baka onları d a A l l a h ' ı n birliğine d a v e t etti.

Belki biraz u m u d u da v a r d ı .

Safa d a ğ ı n d a K u r e y ş U l u l a r ı y l a g ö r ü ş m e y e bile z a m a n b u l a m a d ı ğ ı nı ibretle y a ş a d ı .

Başta a m c a s ı Ebu L e h e b k u d u r m u ş t u :

dualar-küfürler savurarak toplantıyı

lanetler-bed-

dağıttı.

P e y g a m b e r b u n d a n s o n r a d a h a kesin C i h a d ayetleri aldı: dişe diş;

G ö z e göz

kıran kırana bir d e v r i m içine g i r i l i y o r d u :

Mesed

[Tebbet]

"Ebu

"Alevli

bir

"Karısı

"Boynunda

Sûresi:

Leheb'in

iki

eli kurusun;

ateşe

zaten

yok

oldu

ya.

girecektir"

odun

hamalı

hurma

olarak"

lifinden

bir

ip."

D e v r i m ne a m c a , ne y e n g e , ne de y e ğ e n t a n ı y o r d u ; hepsi birbirleri için

ölümden

başka

tefeci-bezirganlar

bir şey d i l e y e m e z d i .

(plepler),

zengin

Var olma

tefeci

bezirgan

s a v a ş ı y d ı :Yoksul asiller:

(patrici)

K u r e y ş l i l e r ' e karşı y o k s u l köylü v e esnafı p e ş l e r i n e t a k ı p u z u n ö m ü r l ü bir m e d e n i y e t e g e ç e c e k l e r ya da d o ğ m a d a n ö l e c e k l e r d i ; leriyse öyle zengin

uzun

olmuşlar,

lü de olsa

ezici

zenginlikleriyle

ç a r ç a b u k yıldız gibi

M u h a m m e d önderliğindeki bu

fırsatı

yorlardı.

iktidarı

elde t u t u p

böyle m e d e n i y e t e geçişi ö n g ö r ü y o r l a r d ı .

medeniyetleri

plepler b u n u

kısa

zaten ömür-

O y s a bu tip kent

kayıp gidiyor, t a r i h t e n

ö l ü m ü n e d e ğ e r l e n d i r m e k için

siliniyordu.

sezmişler ve tarihin

sunduğu

kendiliğindenmişçe ordulaşı-

Pleplere d ü ş e n , f a k i r - f u k a r a halkı y a n ı n a ç e k m e k t i :

Ma'un

Sûresi:

"Dini

"İşte

yalanlayanı

"Yoksulu

B u n u n en

öksüzü

gördün iter,

doyurmaya iyi y o l u yeni

mü?"

kakar" önayak bir din

olmaz" bayrağı a ç m a k t ı .

t ı r m a gidişi, o ç a ğ d a biricik g e ç e r ilgi a l a n ı y d ı . a n c a k din

Kureyş asil-

boylu " T e v h i d " m ü c a d e l e s i n e g e l e m i y o r l a r d ı ,

bayrağının

içinde d e ğ e r k a z a n a b i l i r d i :

Çünkü

kutsallaş-

Fakir-fukara edebiyatı

Kafirûn

Sûresi:

"De

ki:

"Ben

nankörler!"

sizin

"Sizin

yaptığınız

ibadeti

dinininiz size,

yapmam"

benim

dinim

banadır"

İçine girilen t a r i h s e l d e v r i m i n y ö r e s e l a y r ı m l a r ı , sınıfı boyutları yüzeysellikteydi.

Ancak

v e e v r e n s e l e çıktıkça Hicaz

ufki-perspektifi

derin

menfaatlerle örgülenip

bezirganlığı Yazın

kaldırıp

indirirlerdi:

boyutları,

Şam'a,

kuşatılmıştı.

Kışın Y e m e n ' e ticaret için

Güney Ticaret Yolu'nu

yöreden-bölgesele

geliştiriyorlardı.

kervan

Orta

Yol

t ı k a n d ı k ç a , G ü n e y Y o l u ö n e m k a z a n ı y o r d u . Ve Bizans ile Fars M e d e n i yetleri

Hicaz'a d o k u n m a d ı k ç a ,

taktiğine sarılıyorlardı. Hıristiyanlaştırmıştı. lanarak

güçlenmek

Araplar, Kilise'yi Habeş

Sana'da,

ordusu,

"Ebabil tırılmış

Sûresi

"Görmedin

"Üzerlerine

sürü

efsanevi

savaşı

Rabb'in

"Onlara

atarlardı

"Onları

başakları

fil

sürü

deniyete

kullanarak

kabe ya-

yaklaşık

150

efsaneleştirilmişti:

belki

develere

binmiş

Kutsallaş-

anlatıyordu:

Ebabil

kuşlarını

kızgın

taşlar." sapa

Hicaz'ın

önemini

(evrenselli-

Bu y ü z d e n tarihsel devrimin boyutları

evrensele doğru

uzanıyordu.

bilincinde o l m a s a l a r da t a r i h e en

geçen) toplum

yaptı?" gönderdi"

döndürdü"

g ü n e y t i c a r e t y o l u n u n ve

kontenjanlarını vahyi

kullanıyorlardı...

sahiplerine

yenmiş

de y ö r e s e l d e n

bunun

roket gibi

sezmişlerdi. patlak v e r d i .

doğumundan

barbar a t a l a r d ı ,

ğini) a n l a t a n s e m b o l o l m u ş t u . mu

önemini

olay A r a p l a r a r a s ı n d a

totemcil

ve derinliği

kul-

kurtarılmıştı.

Fil

savaş,

Hicazları

"Fil" savaşı

üzere, filleri

Muhammed'in

uçarak "siccil" taşlarını Kâbe böyle

yıkmak

rastlayan

kendisine çevirmiş

Hıristiyan

Güney Yolunun

H a b e ş ile a r a l a r ı n d a

Kabe'yi

K u ş l a r ı " belki

kuş gibi

bir kilise y a p ı p

zamandan,

kadar sokuldular.

kadar ö n c e y e

kendilerine çevirmek

istiyordu.

s a b o t e ettiler.

kınlarına yıl

daha

Habeş ve Yemen'i

Bizans, H a b e ş i s t a n ' ı ç o k t a n

o l a r a k bunu

geç giren

Hicaz t o p l u (kentten

me-

kuvvetle seziyorlar ve tarihteki

d o l d u r m a k istiyorlardı.

Fil

Sûresinin Allah

tarafından

b o ş u n a değildi...

Yine Güney Ticaret Yolu sûreler

içinde

Fil

sûresi

g e l e n e ğ i n i n v a h i y l e a n ı l m a s ı ve

benzerleriyle

birlikte yer a l m a s ı

ilk Mekki tesadüf

değildi: Kureyş 1-

Sûresi:

"Kureyş

2- "Onları

(kabilesini) kış

"Kabe'nin

"O,

vuşturdu."

(Yemen) Rabb'ine

(Allah)

alıştırdığı yaz

(Şam)

kulluk

onları,

için" (ticaret yolculuğuna)

alıştırdığı

için"

etsinler"

korkudan,

açlıktan

kurtardı,

güvene

ka-

Y i n e M e k k e şehri ü z e r i n e A l l a h v e P e y g a m b e r ' i n y e m i n edişi; lümanların tarihsel

devrimin

Beled

"Yoo

"Ki

yeni

kutsallaştırma

müslümanca

prosesi

içine

hep

s e m b o l l e r l e belirtilişiydi:

and sen

içerim bu

şehre

(Mekke'ye)"

girmektesin"

Sûresi: "Ve

güvenli

şehre:

Beledu'l

Emin'e

(Mekke'ye)

Mekke-Kâbe-(Şam-Hicaz-Yemen-Umman-Basra-Hint uzanan) kısaca

müs-

alışları

Sûresi:

1Tin

olayları

andolsun" arasında

Güney Ticaret Yolu-Zekat-Fakir-Fukara-Akraba-Yoksul-Yolcu;

Hicaz Halkı, hepsi

Kur'an:

Allah

kelamıyla

kutsallaşıp tarihsel

devrimin değiştirilemez temel elemanları ve cephesi Antik Tarih'te tarihsel

devrim

içine g i r i y o r l a r d ı .

böyle g e r ç e k l e ş i y o r d u .

Kur'an, A n t i k T a r i h ' t e kutsal:

kılına

bile d o k u n a m a d a n g ü n ü m ü z e

dek g e l m i ş (yazıya g e ç m i ş ) bir t a r i h s e l d e v r i m i n i n teorisi ve pratiğidir. O ' n u yerli y e r i n d e y o r u m l a m a k , A n t i k T a r i h ' i n gidiş k a n u n l a r ı n a y e t e rince a y d ı n l ı k k a z a n d ı r a n bir ö r n e ğ i

i ş l e m e k a n l a m ı n a da gelir...

5- "ALÂK"- "DUHÂ" ve "İNŞİRAH" SÛRELERİ (MEKKE'DEKİ

İLK

Peygamberlik,

başından

şiir y a r a t ı ş l a r ı n d a n minizmin

SÛRELER)

temsilciliği

işidir.

leksif " k i ş i " a t ı l ı m l a r ı n d a n şır;

beri

ç o k farklı,

i z l e d i ğ i m i z gibi,

sanat-edebiyat veya

bütünlüklü-topyekün-çok yönlü

yüzden,

deter-

sosyopatik-psikopatik-komp-

ayrılır;

gerçekliğe-bilimsele-sezilere yakla-

b i l i m d e n ayrılan yanı, e r k e n

k u t s a l l a ş t ı r m a prosesi içinde g e l m i ş

oluşudur.

Meseleleri

ondandır:

k u t s a l l a ş t ı r m a - m i s t i s i z m ö n d e , g e r ç e k l i k sezileri alttadır - .

t e p e t a k l a k s k o l a s t i k bir i d e a l i z m

S a n a t atılımları v e y a talıklı

içinde

koyuşu

n e v r o t i k p a t l a m a l a r kolay v e s o r u m s u z ;

has-

gelişirler.

Allah,

Muhammed'e

bunu,

"Duhâ" sûresinde

birkaç c ü m l e l i k ayet

ile ö z e t l e t m i ş t i r . "Seni şaşırmış

bulup

yola

Hicaz toplumu, İbrahim'den

iletmedi

mi?" (7.

Ayet)

nakille gelen geleneklerle, "Hanif" denen

öncülerin aktarımlarıyla, barbarlığın çoktanrıcı aşamalarıyla çalkalanmaktadır.

M u h a m m e d bu durum karşısında "şaşırmış", doğru yolu

bulmakta

zorluk çekmektedir. Tarihsel devrim görevinin, çok derinden dürtüşleriyle ileriye atılmak vakti doldukça, M u h a m m e d olgunlaşır.

35 yaşlarında artık

Mekke'nin " N u r " dağındaki "Hira" mağarasını, düşünce kanatlanışının vazgeçilmez ilk sessizlik ve yaratış ortamı yapar. Gündelik Mekke-Hicaz-Şam ve Y e m e n ticaret-sosyal ortamını yeri-göğü birbirine katarak yorumlayan, kuşbakışı

Peygamberdir ve tanrıcı " d a ğ " ortamına geçer.

Kutsallaştırma-

kutsallaşma prosesi

içinde, elemanlarıyla birlikte yükselmeye başlar.

Be-

yin, gündelik karmaşa ve hafızasından, düşünce yaratışı için bütünleştirme ve sonuçları

kanunlaştırarak çarpıştırma

mal-para-ün-poz-sömürü sisteminin derinleşir...

hafızasına

Rüyaları, giderek berraklaşır:

halini alır.

Unutulan-sisli

fızalarından;

geçer;

üzerine çıkmıştır;

artık dünyevi

kutsallık gidişinde

"Bilinçaltı"nın gerçek yansıması

rüyalar, bilinçaltının yüzeysel-sıkıştırılmamış ha-

aydınlık-yaşam gibi etkili-berrak,

hatırlanan

rüyalar, derin-

sıkıştırılmış kalıcı hafızalardan kaynak alır. Ve bunlar giderek, sentezleştirme yeteneği arttıkça sentetik hafızayı; zeka ve aklı üste getirir. Bilinç-bilinçaltı burada karışsa da, kutsallaştırma gidişi, o gün için "yüzeysel bilinç" yerine geçer, bilinçaltı derinliklerinden gelen tarihsel görevin geniş-engin determinizm, o yüzeysel bilinç ile temsil edilir. Bu yüz den dahiyane seziş ve sunuşlar, ancak tarihin gidiş kanunları aydınlandıkça açıklanabilir.

Bu-

rada söz konusu olan; karşılaştığımız problem: Sosyal derinlikli psikanalizdir. Kişilerin özel psikolojileri veya zihinsel dinamizmleri-gidişleri de bu sosyal

derinlikler ele geçirilebildikçe aydınlanabilir.

Bunu

uyguladığımızda dinin şuuraltı ortaya çıkarılmış olur.

Peygamberlere

Çünkü

kutsallaştır-

ma prosesi, sadece sosyal gidişle değil, onun içerisinde Peygambercil kişi etkilenişleri ve etkileyişleri ile gelişir. Bu y a m a n bir diyalektik çarpışmadır - . Tanrıların,

Peygamberlerin ve kitapların veya

mitolojilerin

(geleneklerin)

yaratılış dinamizmi bu diyalektiğin, tarihin gidişi içindeki işleyişleriyle olur. Tarihin gidişiyle kişinin gidişi birbirlerinde yansıyarak, tarihi hızlandırırlar. Duhâ

Sûresi:

seni

"Seni

yetim

fakir

şaşırmış

İnşirah

bulup

"Biz "Ve

atmadık

"Ve

"Senin

"Muhakkak

her

"Evet

güçlükle

senin

mı

(yük)

her

mı?" mi?"

iletmedi

mi?

senin sırtını

olan)

üzerinden

göğsünü

"Dilenciyi

çatırdatmıştı."

yükseltmedik

11-

"Ve

İnşirah 7-

"Ve

sakın

güçlükle

mi?"

birlikte

beraber

bir

kolaylık

öksüzü

üzme.

azarlama"

Rabb 'inin

nimetini

anlat."

Sûresi: halde

boşaldığın

Rabb'ine."

zaman

(ibadet

dur"

et-kıymet

bil...)

Sûresi: "Rabb'in

seni

açmadık

yükü"

Sûresi:

10-

yola

(şaşırmış-bunalmış

şanını

"Öyleyse

Duhâ

etmedi

Sûresi:

Duhâ

barındırmadı

zengin

bırakmadı

darılmadı."

vardır"

bulunur"

mı?"

"Elbette

senin

hayatından) 5-

sonun

"Peygamberliğinde

razı

ilkinden

(Peygamberlikten

zengin

iyidir." de

geçmişini

Rabb'in

sana

verecek

sen

olacaksın." Alâk

Sûresi:

"Yaratan

"Oku,

"O,

"İnsana

19ve

Rabb'in in

adıyla

Alâk'tan

(kan

insanı

Rabb'in

büyük

kalemle

kalem

yarattı."

sahibidir."

öğretti."

bilmediğini

"Hayır

oku" pıhtısından)

ona

öğretti."...

(tefeci-bezirgan

sistemine)

boyun

eğme,

secde

yaklaş!" 6- "FATİHA SÛRESİ" "KİTABIN

ANASI":

( K u r ' a n ı n b a ş l a n g ı c ı d ı r ve M e k k e ' d e ilk inen s û r e l e r d e n d i r . tir.

"Fatiha'yı

okumayanın

namazı

o l m a z " sözü,

Hz.

7 ayet-

Muhammed'in

buyruğudur.) Kur'an

bütünüyle ve yoğunlukla Allah'a

gidiş k a n u n l a r ı n a )

(Doğa'nın

ve Toplum'un

methiyelerle ve uyum y a p m a prensipleriyle dopdo-

ludur. " F a t i h a " da ö z e t i n i n özeti b i ç i m i n d e bu d o l u l u ğ u yansıtır - . 1-

"Âlemlerin

Hz.

Rabbi Allah'a

Muhammed'e

t a p t a A l l a h ' ı n derin denli

kadar

hamdolsun"

hiçbir

kavranışı,

P e y g a m b e r d e ve

m e t h i y e s i ve ona

kutsal

ki-

uyum prensipleri

hiçbir

görülmez.

Bu d o ğ a n ı n ve t o p l u m u n gidiş k a n u n l a r ı n ı d a h a e t r a f l ı c a - d e r i n biç i m d e v e t o p y e k ü n o l a r a k s e z m e k t e n - s e z e r e k k a v r a m a k t a n ileri gelir. Ancak o çağda sıfatını

irdelerken

seziler " A l l a h " a d ı n a gördük;

bağlanabiliyordu. Allah'ın

o sıfatlar hep d o ğ a ve

insan t o p l u m u n u n

gidiş k a n u n l a r ı n a d a h a d o ğ r u s u o s e z i y l e k a v r a n a n T a r i h s e l

Determi-

n i z m e atıftır-. Burada,

Fatiha

Sûresinde

ilk

ayetinde

Tarihsel

Determinizm

d o ğ a v e t o p l u m gidişi o l a r a k t ü m l ü k içinde sezilir: "Alemlerin

Rabbi" bütün

ratıcısı-kanunlarını

koyup

insanların ve doğanın,

yöneticisi,

terbiye

hatta

e v r e n i n ya-

e d i p yetiştiricisi

olarak

anılır. Ve O ' n a ş ü k r e d i l i r : "Allah'a

hamdolsun!"

Marks ve günkü

Engels

bilgileri

bile, A l l a h ' ı ve t e k t a n r ı l ı

rak y o r u m l a m ı ş l a r d ı r . üretici

dinleri,

doğal

olarak o

ışığında " A r z - T a l e p - F i y a t " k a n u n l a r ı n ı n y a n s ı m a s ı Çünkü

güçler kanununu

henüz Toplumsal

keşfedebilmişler,

ola-

gidişin e n ç o k g ö r ü n e n

O'nu

da ancak kapitalizme

uygulayabilmişlerdir. Allah'ın ki, 224

anlamı,

bütünüyle

t a m a m ı y l a , Tarihsel

irdelediğimizde daha

Determinizmin

veya

doğa

iyi ve

anlaşılacaktır insanın

temel

kanunlarının tümlüklü akışında

kendini g ö s t e r i r ve bulur.

Evrimin

bü-

t ü n l ü ğ ü o r t a y a çıktıkça A l l a h d a h a iyi anlaşılır - . Dolayısıyla Kur'an'ın ve Hz. M u h a m m e d ' i n Allah'ı kavrayışı kendi çağı itibarıyla bilimcil değil sezi d ü z e y i n d e , doğa ve insanı t ü m l ü k l e kapladığı için, altşuurca 2-

M a r k s - E n g e l s ' i n k i n d e n daha derinliklidir, diyebiliriz.

"(O),

Rahmân'dır,

Yarat ıcıların

Rahîmdir"

yaratıcısı

sonsuz

hoşgörülüdür.

Alemlerin

yaratıcısı

yönlendiricisi olarak, iyilik ve kötülükleri sunan ve insan t o p l u m u n u n bu yüzden d ü ş t ü ğ ü - d ü ş e c e ğ i iyilik ve kötülüklerle yine, iyilik ve kötülüklerle yanıt verip onları

kendi dengelerine o t u r t a n - o t u r t a c a k olan yine Allah'ın

(Tarihsel D e t e r m i n i z m i n ) kendisidir. 3-

"Din

gününün

Antik Tarihte

(ödül

Barbarlar

(Araplar

" c a h i l i y e t i y a ş a y a n l a r " derlerdi. deniyetlere Tarihsel çerler, sonra da ve b a ş k a

Bu y ü z d e n sonsuz hoşgörülüdür.

ceza

gününün) onlara

İşte o

sahibidir"

yani

her antik m e d e n i y e t gibi

barbar tarihsel devrimleri

sezerek öngördüğü

gelince

göreceğiz,

m e d e n i y e t l e r gibi leştirir.

Yani

leştirmeyi

insanlarına

insanları)

Me-

D e v r i m y a p a r a k m e d e n i y e t e (sınıflı t o p l u m a ) geiç s a v a ş l a r l a ç ö k k ü n l e ş i r l e r

beklerlerdi.

A n t i k T a r i h ' t e bu " ö d ü l ve ceza g ü n ü " o l u r d u . tıyla

komün

kollektif k o m ü n

hep

bir "Din bu

Bu dinlerin

g ü n ü " haline gelmiştir.

tarihsel

devrimleri

bilinçal-

Kur'an, yeri

ö r n e k g ö s t e r i r ve

ç ö k ü p y ı k ı l m a y a c a k bir m e d e n i y e t e geçişi

komün

gelenek göreneklerini

medeniyet

eski

prensip-

içinde

sentez-

geliştirir.

A m a yine de o " K o r k u " y u

içinden a t a m a y a r a k insanları "Din g ü n ü "

ile uyarır: İşte bu binlerce yıllık g e l e n e k - g ö r e n e k t e n sezilerle ders a l a r a k "Din günü"nü racak;

kendi t o p l u m u

için o l a b i l e c e k bir " M ü k a f a t ve C e z a d a n çıka-

insanlığın en son y a ş a y a c a ğ ı e v r e n s e l sosyal d e v r i m i ve o n d a n

sonra g e l e c e k olan d e n g e n i n e g e m e n o l a c a ğ ı g e r ç e k insancıl t o p l u m u sezerce, yılları

insanlığın

öngörürce;

sistemi'ni "Allah" biricik 4-

sınıflı t o p l u m u n u n "Din

günü"nü

sınıfsız t o p l u m a

Bu ve

Allah

bu y ö n d e geliştirir. (Tarihsel

Determinizm)

şüphesiz

"Din

gününün"

"sahibidir. "[İnfitar] "Ancak

sana

kulluk

eder,

ancak

senden

B u y ü z d e n s a d e c e A l l a h ' t a n (Tarihsel O'na

dönüşeceği

g e l e c e k g ü n l e r e yakıştırır;

yardım

isteriz"

Determinizm'den) korkulmalı

kul olmalı ve o n d a n y a r d ı m istenmelidir. aynı

zamanda,

b e s l e y i c i s i d i r de.

uygulamayı reltilmiştir

"insan"

Köle

ne de o n d a n

ruhlu

karakterinin

sezisi-isteği-uygulaması

i n s a n l a r ne

beslenmeyi

seziyi

başaramazlar.

isteği

Bilinçaltları

ne kö-

çünkü.

Peygamberler bu yüzden o l m u ş l a r d ı r . Ve

bunu

özlerinde

hep

komün

g e l i ş t i r m e k istemişlerdir.

gelenek görenekli

Toplumun daima

temeli

kendi

Doğa'nın

kanunlarını

temeli

yeniden

gibi

gelişmiş

doğallıktan

biçimde

kalkar ve

üretmek

üzere

yol alır... 5-

"Bizi

doğru

yola

İnsanları daima, rihsel

ilet"

P e y g a m b e r l e r i n i n s e z d i ğ i - k a v r a d ı ğ ı ö l ç ü l e r d e , Ta-

D e t e r m i n i z m i a n l a m a ve ona

uyma yoluna girmesini

ister.

y ü z d e n Kur'an hep eski s k o l a s t i k d ü ş ü n c e ve d a v r a n ı ş l a r a karşı s a v a ş verir.

Kendi

kavrayışı

içine girdiği T a r i h s e l

skolastiktir şüphesiz ama

antika

insanlığın

D e v r i m l e r i sezer, görür ve o gidişe a y a k uydurur.

B u y ü z d e n T a r i h s e l D e v r i m ' e karşı d u r a n T e f e c i - B e z i r g a n v e D e r e b e y lere karşı

d a h a " d e t e r m i n i s t bir s k o l a s t i k olur.

"Nimet

"Kendilerine

verdiğin

kimselerin

gazap

Çoktanrıcılığı

edilmiş

herşeyi

yoluna" olanların

tefeciliğe

M e k k e l i l e r i n ve b e n z e r l e r i n i n y o l u n a değil; s a n l a r ı n , " T e k t a n r ı " (Allah) terministlerin dolayısıyla

sapmışların

bezirganlığa

yoluna

değil."

çevirmiş

olan

P e y g a m b e r l e r i n , ö z g ü r in-

b i ç i m i n d e o r t a y a ç ı k a n d a h a g e r ç e k ç i de-

h a k - a d a l e t sahibi o l a n l a r ı n y o l u n a

ilet.

Ç ü n k ü bu gidişi k a v r a m a k b ü y ü k bir " N i m e t " t i r . Bizi d o ğ r u yola; nimeti v e r d i ğ i n 7-

"ŞUARÂ SÛRESİ":

Peygamberlik herşeyden lık,

k i m s e l e r i n y o l u n a ilet!

f i l o z o f l u k işi

değil,

bulmak ve onlara değiştirmek: parlak s ö z l e r e

edebiyatçılık,

uzman-

kanunlarını

aramak,

gidiş

bütün uyumsuzlukları

Ve satıcılığa-memurluğa-lafebeliğine-

hiç g e l e m e z . k e n d i n c e ç o k iyi

"...Zulmedenler,

devrileceklerini Daha

bir "şair'lik,

u y u m y a p m a k için ters g i d e n

D e v r i m c i l i k işidir.

M u h a m m e d bunu 227-

önce,

d o ğ a ve t o p l u m u n

Mekke

yakında

kavrar ve anlatır:

nasıl

bir

devrime

uğrayacaklarını

bileceklerdir." devrinde,

Peygamberliğin

nasıl bir d e v r i m c i g ö r e v l e karşı

ilk y ı l l a r ı n d a

Muhammed

karşıya b u l u n d u ğ u n u kavrar ve devri-

mi d o s t a d ü ş m a n a h a b e r verir: 208-

"Bizim

209-

"Onlara

helak ihtar

ettiğimiz ederler

her

ülkenin

sonlarını

mutlaka

uyarıcıları

bildirirlerdi.

Biz

vardı." zulmetmiş

değiliz." D e t e r m i n i z m her ç a ğ d a m u t l a k a kendi s ö z c ü l e r i n i - e l ç i l e r i n i b u l m u ş , insanlığı

uyarmıştır. A m a z a m a n ı m ı z d a

ları d a h a fazla c e z b e t t i k ç e ,

uzun vadeli

hasıraltı e d i l m i ş ve s o r u n l a r birikmiştir.

bile g ü n ü n

k u r t a r ı l m a s ı insan-

programlar daima ertelenmiş, Bu d a h a şiddetli ve y a y g ı n , her

kişi ö l ç ü s ü n d e ve e v r e n s e l uyarılar g e r e k t i ğ i n i n

işaretleridir.

Muhammed

kendi

çağı

içinde

bunu

etinde

kemiğinde

duyar ve

bildirir: 210-

"Kur'an'ı

211-

"Bu

212-

"Çünkü

şeytanlar

onlara

indirmedi"

yaraşmaz

onlar,

zaten

(Allah'ın

yapamazlar

uyarılarını)

da"

işitmekten

uzaklaştırılmış-

lardır." Şeytan,

t e f e c i / b e z i r g a n l ı k veya

etme öğretisini

insana

doğayı

kışkırtıp y e r l e ş t i r e n sermayedarlıktır.

toplumu

çapul

Onlar d e t e r m i n i z -

me uyum y a p ı l m a s ı uğruna doğru şeyleri h i s s e t m e k t e n uzaktırlar. Sağduyuları bile körelmiştir.

Bu y ü z d e n Kur'an onların işi değildir, Onların

işi kendilerine b e n z e y e n l e r i a y a r t m a k t ı r ; 221-

"Şeytanların

kime

222-

"Onlar

günahkar

her

Peygamberleri gerektiği

ineceğini

satılık

size

yalancıya

224-

"Şairlere

225-

"Görmüyor

gelince

226-

"Ve

onlara

musun

onlar

vereyim

mi?"

oportünistlerle

karıştırmamak

k a r ı ş t ı r m a m a k gerekir:

onları,

haber inerler."

filozoflarla,

gibi, " ş a i r " d i v a n e l e r l e de

onlarla d ü ş ü p kalkarlar:

azgınlar

uyar."

vadide

şaşkın

her

yapamayacakları

şeyleri

şaşkın

D e m e k P e y g a m b e r l i k h e r ş e y d e n önce g e r ç e k ç i l i k ister. ile olur.

üretilmesiyle

elde

edilebilir.

Muhammed

bunu

kendince

her

tekrarlar:

227-

"Ancak

kendilerine lışanlar

Bu ise bilim

Bilim o ç a ğ d a , din g e l e n e k l e r i n i n takibi ve yeni koşullara göre

yeniden sûrede

dolaşırlar."

söylerler"

inananlar,

zulmettikten

böyle

iyi

sonra

işler bile

yapanlar,

Allah'ı

(zulmedenlere)

çok

üstün

ananlar gelmeye

ve ça-

değildir.

Zulmedenler,

yakında

nasıl

bir

devrime

uğrayarak

devrileceklerini

bileceklerdir" "Allah'ı

çok a n m a k " d e m e k ,

determinizm:

G e r ç e k l e r üzerine yani

doğa ve t o p l u m u n gidişi üzerine kafa p a t l a t m a k ve o uğurda s a v a ş m a k demektir.

Bu şekilde "geçici dünya m e n f a a t l e r i n i n b ü y ü s ü n d e n " kurtu-

lunabilir. A m a bunun için de daha işin b a ş ı n d a n buna yatkın o l m a k ve öyle bir ç e v r e d e y e t i ş m i ş o l m a k gerekir. men s o n u n a dek davasını g ü d e b i l s i n ;

Ki z u l ü m l e r e ve z a l i m l e r e rağ-

yılmadan azimle savaşabilsin...

O z a m a n Allah'ı ve meleklerini (Cibril'i) yani g e r ç e k l e r i n ; d o ğ a n ı n ve toplumun temel

kanunlarının

192- " M u h a k k a k ki

uyarıcılarını-sesini

Kur'an a l e m l e r i n

içinde hissedebilir:

Rabbinin

indirmesidir."

193- "Onu', Ruhu'l Emin (güvenilir ruh olan Cibril) indirdi." 194- " S e n i n

kalbine;

195- " A p a ç ı k A r a p ç a

uyarıcılardan olman

196- " O ' n u n s ö y l e d i k l e r i ve e v v e l k i l e r i n 197- " İ s r a i l o ğ u l l a r ı belge değil

mi?"

için"

bir dille." bilginlerinin onu

k i t a p l a r ı n d a da vardır - ."

bilmesi de o n l a r için

bir delil-

8- "FURKAN "Furkan": larında

SÛRESİ"

Hakkı b a t ı l d a n a y ı r m a y e t e n e ğ i d i r .

M e k k e d e v r i n i n orta-

indirilmiştir.

M u h a m m e d ' i n A l l a h kavrayışı, İ b r a h i m ' d e n 2 5 0 0 yıl s o n r a geliştiği için, " f u r k a n ' ı " da o d e r e c e y ü k s e k y e t e n e k l i determinizme şükretmekten 1- "Alemlere ayırma

uyarıcı

yetisini

olması

indiren

Ve İbrahim'i olan

kendini için

Allah

pek

ve İbrahim'den

bulunur.

P e y g a m b e r bu

alamaz: kuluna

furkanı:

Doğruyu-yanlıştan

kutludur." önce tektanrı fikrine doğru

gelişmiş

H a n o k - N u h gibi S e m i t şeflerini de benimser...

"O'ndan

(Allah'tan)

ri yaratılan

remeyen,

yaşatamayan,

Oysa 2-

ayrı

kendilerine

olarak,

hiçbir şey

dahi ne zarar ne diriltemeyen

yaratmayan,

yarar

birtakım

kendile-

veremeyen;

tanrılar

öldü-

edindiler."

M u h a m m e d ' i n tektanrı anlayışı d e t e r m i n i z m e uymuştur:

"...Her şeyi yaratmış,

ona

ölçü,

biçim

düzen

vermiştir."

Herşeyi y a r a t a n , 0 her g e ç e n g ü n d a h a iyi a n l a ş ı l ı y o r ki d o ğ a n ı n ve t o p l u m u n gidiş kanunlarıdır. şı

B u b u l u ş l a M u h a m m e d ' i n A l l a h ' ı kavrayı-

d e t e r m i n i z m e uyar. Y e r i - g ö ğ ü - d o ğ a y ı - t o p l u m l a

ş ü n d ü ğ ü n d e ve her a d ı m d a

b u n l a r l a ilgili

tirdiğinde tekrar tekrar Allah

h a r m a n l a y a r a k dü-

b i l g i l e r i n i - s e n t e z l e r i n i geliş-

kavrayışını, d e t e r m i n i z m e d a h a g e r ç e k ç i

u y u m l u l u k içine s o k m u ş olur. V e y a O ' n u n d e t e r m i n i z m g e r ç e k ç i l i k anlayışı A l l a h kavrayışı v e y a isimleri içinde erir: "Görmedin birleri

mi Allah

üzerine

Gökteki

bulut

dilediğini

dağlarından ondan

"Görmedin uçan

Allah

"Göklerin

bir

öteye

(Nur S û r e s i :

tespih

da ve

sonra

onları

dolu

ki,

onunla

Şimşeğinin

parıltısı

indirir

yerde ne

mülkü

olan Her

kendi

yaptıklarını

Allah'ındır.

yeniden

ayırdeden

çırparak tesbihini

Allah'adır."

S ü m e r ve S e m i t g e l e n e k l e bir şekile d a y a n m a z ;

Kur'an'a

yakıştırmalar,

s ü b j e k t i f hastalıklı "Dediler: kendisine

on-

devrim görevlerinin süzgecinden geçirerek yeni

d a h a y ü k s e k akıl

y ü r ü t m e ve

doğ-

bilgiler

ulaşılmıştır - .

sentezlerine

Bu yüzden

ü r e t i r k e n , y e p y e n i A l l a h v e t o p l u m s e n t e z l e r i n e ulaşır;

manzumesi

onlar

kanatlarını

vurur, alır."

43-41-42. Ayetler)

çağının tarihsel

ruyu y a n l ı ş t a n

zeysel

dilediğini gözlerini

duasını

bir-

görürsün.

bilmektedir." Dönüş

Kur'an'ın bir b a ş k a adı da " F u r k a n " d ı r . kendi

geçirir,

çıktığını

kimseler,

biri

rine ve T e v r a t ile İncil'e o l d u ğ u gibi e z b e r c i ları

birbirine

yağmurun

ederler.

onların

yerin

sürer,

Aralarından çevirir.

mi göklerle

kuşlar Allah'ı

bilmiştir.

bulutları

yığar-sıkıştırır.

modern

uzman yaklaştırmalarına

uydurma-sosyopatik ve

psikopatik:

benzer yüobjektif ve

kalır: "Eskilerin okunuyor."

masallarıdır,

onları

yazdırmış,

sabah

akşam

Eğer s a d e c e eski g e l e n e k l e r i n t e k r a r ı o l s a y d ı , düz m a n t ı k l a parça parça değil

birden t o p y e k ü n inerdi.

Kur'an

Düz m a n t ı k l a inkar e d e n l e r

de böyle d ü ş ü n ü r l e r ve bu yolla inkârlarını d a y a t ı r l a r : 32-

"İnkâr

dediler... Oysa üretici

edenler:

Kur'an

ona

bir

defada

indirmeli

değil

miydi?"

" g e r ç e k bir teori

daima,

güçler gelişiminin

s ü r e ç içinde gelişir;

içinde

bulunulan

uyarıları-dayatmaları

veya

içine girilen

a l t ı n d a ve

gerekli

bir

insanın d ü ş ü n c e gelişimi de bu gidişe uyar. Yeni

k u ş a k l a r ı n e s k i l e r d e n ayrılışı ve ç a t ı ş m a s ı da bu gidişe karşı " u y u m " g e l i ş t i r m e s o r u n u olur.

Bütün g e r ç e k P e y g a m b e r l e r v e v a h i y l e r i d e t e r -

m i n i z m i n bu e s a s ı n a uyarlar.

Hz.

M u h a m m e d ve Kur'an bu gidişin en

son en belirgin ö l ü m s ü z örneğidir.

Bu y ü z d e n ayetler ve P e y g a m b e r l e r

bu k o n u d a k e n d i n d e n e m i n ve kesindir: 32-

"..Biz onunla

(parça

parça

kalbini

sağlamlaştırmak

(kolayca

çeşitli

olaylara

yeni

onu

böyle

karşı

parça

Muhammed dir;

O'ndan

parça düz

inen

ayetlerle

ağır

mantıkla

Kur'an

ufkunu

ağır

geziyor? 8-

O'na

"Yahut

ürününden Ve

"Bu

eleştirip sırtı

Peygamberlere

uyarıcı

kendisine

yiyeceği

bir

zalimler,

olacak

"siz

ne bir

gökten

bir

bahçesi

(insanların) ve

açıp t a k v i y e

yeni-

etmek)

y e r e g e t i r i l e c e k gibi

rütbe-şan-şöhret-makam-zenginlik

7- "Dediler:

senin

sağlamak

için

okuduk."

güç k a t a c a k hazır bir güç v a r s a t a p m a y a da

ile)

ezberlenmesini

değil

güçlerine

hazırdılar:

oluyor ki melek

yemek

indirmeli

hazine

olmalı

beklerler;

atılmalı,

değil

mi?

sadece

büyülenmiş

bir

zaman

mutlaka

yiyor,

değil

çarşılar-

mi?"

yahut

adama

kendisinin

uyuyorsunuz"

dediler." 41-

"Seni

"Allah

bunu

gördükleri mu

Demek bugün

Peygamber modern

olarak

çağda

eğlence

konusu

karşılaştıklarınız,

eski t e f e c i - b e -

zirgan ve küçük burjuvanın güce tapan marazi-hastalıklı niden

ü r e t i l m i ş biçimidir.

seyip alay

konusu

savaşmazlar;

daha

Güç varsa

yapmaya d a zora

kalleşçe s u s a r a k o l m a z s a

r u h u n u n ye-

p e ş i n d e n gelirler, y o k s a

kalkarlar;

ama

akılla-bilimle

gelirlerse, sözle-alayla

arkadan

yapıyorlar:

göndermiş."

küçüm-

insan

gibi

öldüremediklerini

h a n ç e r l e y e r e k öldürürler...

S a d e c e bilim olarak, d o ğ r u o l d u ğ u için v e y a d o ğ r u y o l u b u l m a uğruna, kişi

Peygamberlerce

herşeyini

vererek ve

Doğrusu

m o d e m çağda da

g ö z e a l a r a k kaç

bütün s o s y a l d e v r i m g e l i ş i m l e r i n e kar-

şın d u r u m pek fazla d e ğ i ş m i ş değildir. manevi ne

herşeyi

savaşabilir?

ola;

bir g ü c ü n

peşine,

zafer y a ğ m a l a n m a d ı k ç a ,

y i n e P e y g a m b e r l i k para e t m e z . bının da içine ederler.

Hep bir v a a d i n

pratik ç ı k a r a t a k ı l ı p gelinir. herkes

payına

O A l l a h ' ı n da

peşine,

maddi-

Z a f e r e ulaşırsa

düşeni

almadıkça,

P e y g a m b e r i n i n de kita-

Kimse

kalkıp

bilim-doğru-hak uğruna;

sadece

b u n l a r için,

hiç bir

şey b e k l e m e k s i z i n ; t e r s i n e , bir c a n l ı n ı n d o ğ a y a v e t o p l u m a y ü k o l m a dan;

bir a r ı - k a r ı n c a

misali

yup geliştirmeye vakfedişi yapmaz;

illâ

çapulunu

sürdürecek;

rahat

çapulunu,

k o n d u ğ u çiçeği gibi,

hem

kendisini

incitmeden dengeyi v a k f e d e r e k üzerine

paranoyakça

heybesini

doldurmadan

aza

korudüşeni

kanaat e d e m e y e n

rahat e d e m e y e c e k v e

vermeyecek...

Bu a ç ı d a n sosyal d e v r i m l e r bile s a d e c e kendi çağını k u r t a r a b i l i y o r lar;

belki

kurtaramıyorlar.

Çünkü

kendi

mantıklarının öngördüklerine

bile, ne k a p i t a l i z m i n , ne de s o s y a l i z m i n a d ı n a g e l i ş m i ş b u l u n a n s o s y a l d e v r i m l e r u l a ş a b i l m i ş değildirler. inatçılığı

B u y ü z d e n son d u r u ş m a d a o l a y l a r ı n

sürmeden y a p a m a y a c a k ve

ve toplumun

gidiş

kanunlarına

bilimin v e y a

uyumun

şının z o r u n l u l u ğ u a c ı - k e s k i n o l a y l a r l a

herkesçe

gerçeklerin:

Doğa

kavranışı-uygulanı-

karşımıza dikilecek.

Belki tarih bu y o l d a n bize, y e t e r i n c e a n l a y a m a d ı ğ ı m ı z ve a y a k uyd u r m a k t a n geri d u r d u ğ u m u z antik v e m o d e r n açarak;

Peygamberlerin yolunu

o n l a r ı n y o l u n u y ü r ü m e k z o r u n d a b ı r a k a r a k , onları a n l a m a m ı -

zı ve d e t e r m i n i z m e uymamızı sağlayacak. Çünkü rının

antik tarihten

beri

süregelen

h e d e f l e r i n e , sırf insanın çapul

devrimler

kendi

programla-

e t m e d ü ş ü n c e ve d a v r a n ı ş ı n ı de-

t e r m i n i z m i n e m r e t t i ğ i gibi y o k e d e m e d i k l e r i için u l a ş a m a m ı ş l a r ve bu; binlerce

yıldır,

önünde

k a t l a n a r a k yığılmaktadır - ..

yeniden

üretilerek

dev

problemler

halinde

insanlığın

İster istemez artık d e t e r m i n i z m e (kanunlara) uyum g e l i ş m e k z o r u n d a kalacaktır. dan:

Bu ise bilinçle g e l i ş m e k t e n - h e r kişinin görevini

kavramasın-

" İ n s a n l a ş m a k t a n " başka bir yol t a n ı m a y a c a k bir gidişi öngörür...

"KASAS

SÛRESİ":

Kapitalizmin geçer akçe sözü şudur:

" P a r a s ı olan a y a k t a kalır;

pa-

rası o l m a y a n y e r i n dibini boylar." Herşeyin

" k â r " ile ö l ç ü l d ü ğ ü

kapitalizmin

a z g ı n l a ş a r a k irad

yiyici

yaşlılık ç a ğ ı n a girdiği v e t ü k e t i m k a n s e r i n i d e m i r p e r d e g e r i l e r i n e bile sıçratıp b o y u n a

ürettiği z a m a n ı m ı z d a

rusu.

illüzyonuna

Ama

kâr

b u söz b a s b a y a ğ ı t u t u y o r d o ğ -

tutulmayanlar

biliyorlar ve s e z i y o r l a r

ki,

son d u r u ş m a d a d a i m a dibi boylayanlar, Kur'an'ın güzel d e y i ş i y l e "işlerini s ü s l e y i p - d ü n y a m a l ı n a t a p a r a k ş ı m a r a n l a r " o l m u ş l a r d ı r .

Bu gerçek

e n t e m e l l i gerçektir, d e ğ i ş m e s i ş ö y l e d u r s u n , g e r ç e k l e ş m e s i e v r e n s e l boyutlara

ulaşmadan

rahat d u r m a y a c a k d e r i n

kanunların

işleyişidir:

" P a r a s ı o l a n a y a k t a kalır; o l m a y a n y o k o l u r " s ö z ü n e kadar y a y g ı n laşırsa bilelim ki Hz.

M u h a m m e d ' i n A l l a h b u y r u ğ u o l a n şu d e y i ş l e r i o

kadar çok s ö y l e n e c e k ve o 60-

"Size

verilen

kadar ç o k e v r e n s e l l e ş e c e k t i r :

her şey

dünya

hayatının

geçimi

süsüdür."

"Allah'ın ( d o ğ a ve t o p l u m u n gidiş k a n u n l a r ı n a balarının)

yanında

"Aklınızı Ve dular:

olan

ise

daha

kullanmıyor

zaman

için

u y u m g ö s t e r m e ça-

daha

kalıcıdır."

musunuz?"

bütün Antik

Zenginlikte ve dünya

çürümüşler ve

hayırlı

M e d e n i y e t l e r gidişi

hayatının

barbar a l ç a k g ö n ü l l ü

buna

s ü s ü n d e ileri

ö r n e k ol-

gidip ş ı m a r d ı k ç a

kollektif d e aynı

mekanizma

üze-

rine gelişip o n u y e n i d e n ü r e t m e k t e n b a ş k a bir şey y a p m a m ı ş l a r d ı r . yüzden

gidicilikleri

na ezeli-ebedi

kesindir.

Çünkü

doğa ve

u y u m s u z l u k içindedirler.

insanın

gidiş

Doğuştan günahları

kurtuluşları " u y u m " d a d ı r . Y o k s a c e z a l a r ı

dı;

kez y o k o l u ş l a r ı

b a r b a r l a r l a değil;

kendilerinin

güdememeleriyle tersine Çünkü

eğer b u

bile

"..Buna

mundan

idi

ancak

pek

"Kaarun

isteyenler: dediler,

oluşlarıyla

yay-

rejimlerini gelişecektir.

"dünya

malına

p a n z e h i r i d e h e r k e s ç e kolay an-

içinde

onun

çağda

kavuşturulur"Kaarun,

kavminin

Kaarun'a

gerçekten

karşısına

sabredenler

depdebeli zenginlerden

süsü

"Keşke

Modern nın

çevirip

"sözle şımarma",

olma-

evrencil

u y g u n l a n ı r hale gelecektir.

8079-

yüz

muhaliflerine teslim

t a p m a " herkesçe denenip sınandıkça laşılır ve

uyarılarla

krizlerinin

kendilerinden

u y u m s u z l u k faciası

bir şey değildir.

bilimle,

proletaryayla-işsizlik-pahalılık-durgunluk

gınlaşması

budur ve

kendi elleriyle h a z ı r l a n a n v e

insanlığı da, d o ğ a y ı da z i y a n a s o k a n ö l ü m d e n b a ş k a A n c a k bu

Kanunları-

karşısına

verilenlerin

büyük

şansı

kapitalizm

bilhassa A B D

çıktı.

bir benzeri

insanı

sosyalist olsun

lumcul

gelenekli-sosyalizme

toplu-

Dünya

hayatını

bize

verilseydi,

dünya

insanlığı-

var"

emperyalizm,

süsü ve d e p d e b e s i

türden

Musa

idi:

derebey olsun

içinde ç ı k ı y o r v e

imrendiriyor.

girmiş toplumu

bile

şeytan

her

Nice t o p iğfali

gibi

kandırabiliyor. 80nan

"Kendilerine

bilgi

verilmiş

olanlar ise:

ve iyi iş yapan kimse için Allah'ın

rının)

sevabı

daha

(doğa

"Yazık size, ve

insanın

dediler, gidiş

ina-

kanunla-

hayırlıdır."

A m a n e ç a r e k i " d ü n y a s ü s ü " g ü n d e l i k y a ş a m ı n v a z g e ç i l m e z cazibesidir.

Günlük yaşamaya

düşünmeye ve

davranmaya

alışmış

insan

b e y n i n i n , uzun v a d e l i gidiş k a n u n l a r ı n ı b i l m e y e ve u y m a y a sabrı yoktur.

İ n s a n c e h e n n e m e böyle kısa v a d e l i

çevresini

götürür.

C e n n e t u z u n vadelidir.

hesaplarla çarçabuk gider ve O

ise sabır işidir;

cennet,

d o ğ a v e t o p l u m u n g ü n ü m ü z e kıyasla ç o k b ü y ü k a l ç a k g ö n ü l l ü t ü k e t i m koşullarını g e r e k t i r e n işleyiş k a n u n l a r ı n a u y u m d u r . A m a bilim ister: 80-

"Buna

Çünkü çabalarıyla kurtulmuş;

ancak

bütün

sabredenler

insanların

oluşturulmuş

"..Dönüşünüz

banadır.

ölçüsündeki

deney-bilim-bilinç

geniş-esnek-hoşgörülü-bütün

özgür ve gönüllü

(Ankebut Sûresi 8. Ayet)

kavuşturulur.

yeryüzü

zincirlerden

kollektivizmi gerekir! zaman

size

yaptıklarınızı

haber

veririm."

10- " R U M

SÛRESİ"

G ü n e y T i c a r e t Yolu'nda Y e m e n ' i A c e m :

Fars Medeniyeti;

Habeş'i

Bi-

zans; Doğu Roma Medeniyeti kendisine çevirmiş çekişiyorlardı. İran Medeniyeti, Ş a m , Kudüs ve Mısır'ı almış; A n a d o l u ' d a İstanbul'a dek yayılmıştı. A m a Fars; İran Medeniyeti'nin vakti çoktan d o l m u ş ç ü r ü m e k t e y d i . P e y g a m b e r bunu

seziyor ve

biliyordu.

Habeş kanalıyla P e y g a m b e r ' i n da

Bizans tektanrıcıydı.

muhalefetini destekliyordu.

Bizans,

Müslümanlar

bir avuç olsalar bile tarafsız k a l m a m ı ş l a r Bizans'ı t u t m u ş l a r d ı .

Rum

sûresi bu olayların üzerine y o r u m l a r ile başladığı için bu adı almıştı. Allah

Peygamberi,

Fars'ın

yenilmesini

Rumlar'ın

kazanmasını

istiyordu: 2-

"Rum

"En

"Birkaç

Allahı'ndır. 5-

yenildi." yakın

yerde

yıl Ogün

"Allah'ın

onlar

içinde,

müminler

yardımıyla

yenilgilerinden

sonra

önce

yeneceklerdir."

sonra

emir

sevinirler."

dilediğine

yardım

eder.

galiptir,

esirge-

yendir." 624 yılı

Bizans, İran'a

karşı askeri

b a ş a r ı l a r kazandı.

de Bedir'de küçük a m a ö n e m l i bir z a f e r kazandı. da

İslâm'ın

selliktir.

hedefleri

İbrahim

g e r ç e k l i k içine

ile

arasına

eşit

"..Sizin

değiller

"Akrabaya,

yoksula,

"İnsanların

malları

41fesat

zekatlar

"İnsanların çıktı.

hedef e v r e n -

hedef,

artık

altında

bulunan

(köleler

hizmetçiler)

sizinle

mi?"

39-

Ama

Çünkü

parlayan

sosyal a d a l e t v e eşitliğe d a y a n ı y o r d u :

ellerinizin

38-

maz.

buluruz.

girecekti.

A m a cihadın temeli; 28-

girdiğini

b a ş l a y a n ve a l t ş u u r d a

Muhammed

B u n d a n s o n r a Bizans

Belki

yolcuya

sevaplar elleriyle

dönerler

zekât

içinde,

verdiğimiz

sadakadan

faiz

Allah

hakkını

ver..."

katında

artır-

artırır." kazandıkları

diye,

Allah

yüzünden onlara

karada

yaptıklarının

denizde

bir

kısmını

taddırıyor." 11- " L O K M A N Daha

Mekke devrinde

bildirimleri iki t a r a f t a n dan

SÛRESİ": ilk f i l o z o f ç u l d ü ş ü n c e

kanıksanır kanıksanmaz, da

Kureyş z e n g i n l e r i n c e de

anılmaya

başlanır.

Çünkü

ideoloji

pratik t a r i h s e l kuru

müslüman lafa

hedefi

her

çekirdeği tarafın-

herkesin,

karnı h e r k e s t e n çok t o k t u r ; y a p ı l a c a k iş v a r s a yapılır. de O ' n u s o r u p kışkırtır:

ı s ı n m a l a r ı ve

devrim

hele

barbarın

Kureyş zalimleri

28-

"Doğru

Henüz tutar.

iseniz

fetih

ç e k i r d e k zayıftır,

zaman

vakit

diyorlar"

gerekir.

Peygamber

bunu

elleriyle

Çünkü "yetişmek" "yetiştirmek" veya " y a r a t m a k " denen

olayın

z a h m e t i n i v e koşulların b i r a r a y a g e l i ş i n i n z o r u n l u l u ğ u n u s e z e r : 24ların

"Sabrettikleri içinden

ayetlerimize

buyruğumuzla

doğru

kesinlikle yola

inandıkları

ileten

zaman,

önderler

on-

yetiştirmiştik."

İ s r a i l o ğ u l l a r ı için geçerli olan bu g e r ç e k Hicaz t o p l u m u için de geçerliydi. V a k i t d o l m a l ı y d ı : D e v r i m bir sıçramadır. İ n s a n beyni o s ı ç r a m a y a h a z ı r l a n m a m ı ş , ne o l d u ğ u n u bu s ı ç r a m a içinde b i r d e n b i r e a n l a y a m a z . Ve her kişi duğu cephenin Fetih

bulun-

içinde neyse odur.

günü

devrimden

yana

geçişler

i n a n m a y a ve h a z ı r l a n m a y a bağlı

kalır.

olsa

da,

işin

aslı

önceden

Hazırlık hep o kısa s ü r e n dev-

rim z a m a n ı içindir, d a h a f a z l a " m ü h l e t v e r i l m e z " . Hicret'ten

6 yıl

sonra

M u h a m m e d açık açık f e t i h t e n s ö z e d e c e k t i r :

Fetih sûresi şu ilk ayetle başlar: "Biz

sana

apaçık

bir

fetih

verdik."

Ç ü n k ü d e v r i m içine girilmiştir. M u h a m m e d insan için en zaruri ihtiyaçlar d ı ş ı n d a hiçbir mala mülke-süse-geçime dendi.

Ama

e r k e k malı mekten

gerek

eşleri,

olmadığını

kadınlar,

olma yolunda

başkaca

anlamış

daha

Zafer v e g a n i m e t

29-

"De

28onun ve

paylaşımında edince,

P e y g a m b e r eşleri

parsa

"Fetih

"Ey

Peygamber! istiyorsanız

güzellikle "Ey

33-

günü,

geldiğinde,

Eşlerine gelin

Kur'an

başta

düşküngerçeğini

Peygamber'i

inkâr

edenlere

inanmaları

için

"..Ey

söyle:

size

"Eğer

mût'a

siz

hayatını

dünya

(boşanma

bedeli)

vereyim

salayım!"

Peygamber'in

onun

yapmak

şu a y e t l e r Kur'an'ın en t e m e l

verilmez."

süsünü sizi

30-

geliştir-

uyardı.

ki:

alçakgönüllüler-

süs-ev ve debdebe düşkünlüğünü

bir kez d a h a h a t ı r l a t m a k t a n geri d u r m a d ı .

mühlet

içine d ü ş ü r ü l d ü k l e r i

bir yol g ü d e m i y o r l a r d ı .

lüklerini a p a ç ı k belli ve y a k ı n l a r ı n ı

bilge

zamandan

azab

Ehl-i

kadınları!

Sizden

iki kat yapılır.

Beyt,

Allah

kim

Bu Allah'a

sizden

kiri

açık

bir

göre

gidermek

edepsizlik

ya-

kolaydır.'" ve

sizi

tertemiz

istiyor."

Demek t o p l u m yolunda, doğa ve t o p l u m kanunlarına uyma çabası; devrimci

yol,

insanı

bütün

rinden a r ı n d ı r a n bir yoldur. Peygamber da

kendisinden

kötülüklerden

bilir ve

kendisine

bu y o l d a t e m i z l e n m i ş g ö r m e k ister.

olamaz...

Kendisini

altbilinç

(Nefis)

Nefsi t e r b i y e e d e n bir yoldur. en

yakın

Ne var ki

Peygamber sülalesine veya

Ehli

kötülükleKi

olmuş

bu y o l u insanları

herkes Peygamber Beyt'e, O ' n u n ev

halkına

soylarına

sokmak

i s t e y e n l e r de

miz P e y g a m b e r c i o l m a k isterler;

sırf soy

itibarıyla

terte-

bu m o d e r n ç a ğ a d e k s ü r ü p gelmiştir.

O y s a M u h a m m e d gibileri v e O ' n u n t a r i h s e l g ö r e v l e r i binlerce y ı l d a bir g e l m e k t e d i r . S o y - s o p ile v e y a y a k ı n l ı k ile o l a b i l e c e k bir şey değildir. O temel

bir o l a n a k sağlayabilir. A m a

larına-görevlerine-kavrayışlarına d ü ş e n e l b e t t e bu o l a n a ğ ı

o temeli

bağlı

koşul-

Peygamber'e

M u h a m m e d o l a m a z ve Kur'an'ı

alamaz.

"Elçileri

(Peygamberleri)

"Biz

sizin

larından biz

gelişir...

b e l i r t m e k ve u y a r m a k t ı r . . .

Ve d o ğ a l d ı r ki her ö n ü n e g e l e n Hz. Vahiy

k u l l a n m a k kişinin

olarak

gibi

dilediğine

size Ama

delil

onlara

insandan

nimetini

lar çoğalabilir.

ki:

bir şey

(ayetlerini)

getiremeyiz.

pekala

dediler

başka

değiliz.

lütfeder.

İnananlar Allah'a determinizm

Hatta t a r i h s e l

çe, t e f e c i - b e z i r g a n ş e y t a n ı 52akıllı

"Kur'an olanlar

22doğru

"İş

bir

bitecek,

ben

Kitaplı olsun

açmış

keskin

savaşlarla

ilerledik-

tebliğdir.

İnsanlar

bununla

uyarılsınlar,

alsınlar."

olup

vaddetti,

çağını

koyacaktır - . A k ı l l ı l a r öğüt

Ebu s ü f y a n dölleri bile y o l a gelirler:

insanlara

öğüt

devrim

size

şeytan

dahi

diyecek:

vadettim

ama

Allah

yalandı.

size

hak

olarak

(...)"

kitapsız o l s u n her P e y g a m b e r irili

ufaklı t a r i h s e l dev-

rim d a l g a l a r ı n ı n y a r a t t ı ğ ı

g e r ç e k bir liderdir.

ranışları, v a r s a

bu s a ğ l a m t a r i h s e l d e v r i m o l a y ı n d a n ;

di y a ş a d ı ğ ı

kitapları,

çağın

belirleyici

bilinç a l t ı n d a y a r a t t ı ğ ı 24-

"Görmedin

kökü

yerde,

ağaç

yine

Allah 'ın

26-

"Kötü

etkilerden

27le

mi? Allah

"Allah

izniyle

daima

ken-

bilinç ve

O ö l ç ü l e r d e de s a ğ l a m

bir benzetme

gökte

olan

yemişini gövdesi

yaptı;

güzel

bir

güzel söz-doğru ağaç

gibidir ki

verir." yerin

üstünde,

kolay

koparı-

kötü bir a ğ a c a benzer."

inananları,

sağlamlaştırır

kaynaklanır.

nasıl

dalları

durumu

sözleri-dav-

yansımasıdırlar:

sağlam

sözün

lan, kökü o l m a y a n

Bu y ü z d e n

k o m p l i k e olaylar b ü t ü n l ü ğ ü n ü n

temellere oturmuş gerçekliğin söz,

kul-

olmadan

u y a b i l e c e k insan-

bir kez y e n i

ona göre ö n d e r l e r i n i ve kitlesini ç ı k a r ı p yola alıp t e ş k i l a t l a n ı r l a r .

izni

dayansınlar."

P e y g a m b e r i v e Kur'an'ı a n l a y ı p o n a Çünkü tarihsel

Fakat Allah,

Allah'ın

dünya

(kararlı-istikrarlı

hayatında

da,

ahirette

sağlam

söz-

kılar)."

A l l a h z a l i m l e r i sapıtır ve dilediğini

işleyip yapar.

" K ö t ü s ö z " d e n e n şey, d o ğ a v e insan t o p l u m u n u n gidiş k a n u n l a r ı na, t e m e l d e n karşı çıkan, u y u m y a p a m a y a n k i ş i - z ü m r e v e y a sınıfların sözleridir. veya

Son

duruşmada

bu yüzden

u y u m y a p a n l a r c a y o k edilirler

eritilirler.

"İyi s ö z " d o ğ a v e t o p l u m u n gidiş k a n u n l a r ı n a s e z e r e k v e y a bilimsel o l a r a k u y u m y a p m a y a ç a l ı ş a n l a r ı n y o r u m l a r ı d ı r . S o n d u r u ş m a d a (nice e z i y e t l e r d e n s o n r a da olsa) zafer "iyi s ö z " ü n d o ğ a ve insan t o p l u m u 234

nun gidiş k a n u n l a r ı n ı o r t a y a koyan g e r ç e k t e o r i n i n ve pratiğin o l a c a k tır.

İ n s a n l ı k bu y o l u t u t m a k m e c b u r i y e t i n d e d i r . A n c a k "Her Nefis" yani her kişi, bilinci ve altbilinciyle, gücü o r a n ı n d a

bu y o l d a yürüyebilir. "Kişi" v e y a "nefis", bu y o l d a y ü r ü r k e n kendisi için " k a z a n d ı ğ ı " her zerre doğa ve t o p l u m d e n g e s i n e o d e r e c e d e u y u m s u z luk o l a r a k t o p l u m a ve k e n d i s i n e geri t e p e c e k ve o n u n l a c e z a l a n d ı r ı l m ı ş olacaktır - . Do ğa ve T o p l u m d e n g e l e r i bu d e r e c e hassastır. Bu hassas ritmi s e z e n her sağ d u y u l u insan " A l l a h ' t a n ; gidiş k a n u n l a r ı n d a n " korkar ve k o r k m a l ı d ı r v e y a o d e r e c e h a s s a s , dikkatli olmalıdır - ." 12-

"HİCR SÛRESİ":

27nüfuz

"Cann eden

[iblis, kavurucu

şeytan]'a ateşten

gelince

onu

insandan

Ş e y t a n da i n s a n d a n ö n c e ve a t e ş t e n y a r a t ı l m ı ş t ı . dince, y a z ı s ı z t a r i h t e (tarih ö n c e s i n d e ) g e ç e n laştırma

prosesi

değiştikçe,

daha

önce,

yarattık." Gelenekler,

uyarınca sembollerle yorumlamışlardır.

Prose (gidiş)

k u t s a l l a ş t ı r m a a ş a m a s ı n a g ö r e y o r u m l a r (tensel

m a k üzere) a n l a y ı ş a göre değişir,

ken-

k o m ü n c ü l tarihi, kutsalaynı

kal-

başkalaşır.

Ş ü p h e s i z ki Ş e y t a n da Cin de m e d e n i l e ş m e n i n getirdiği bakış açılarıyla y o r u m l a n m ı ş t ı r . A n c a k beyinler, k u t s a l l a ş m a prosesi ile k u r u l d u ğ u için, T o t e m - i n a n ı ş l a r ı gerilerde kaldığı ö l ç ü d e onlara Ş e y t a n - c i n yakışt ı r m a l a r ı yapılmıştır.

Çünkü

m e d e n i n i n , g ö k s e l l e ş m e y e başlayan

insan

ve tabiat t a n ı m l a r ı n ı n temsil ettiği t o p l u m u n çıkarlarına ters d ü ş e n barbar t o p l u m l a r ı n T o t e m s e m b o l l e r i onlara Ş e y t a n - c i n gibi g ö z ü k m ü ş t ü r . İlk Irak M e d e n i y e t i n e g e ç m i ş S e m i t g ö ç e b e v e t a r ı m v e r i m l i l i ğ i n i n s e m b o l ü yılanı Ş e y t a n : kendi 4 b ü y ü k ı r m a ğ ı n s u l a d ı ğ ı nın;

Kafkasya eteklerinin - Van yaylaları-

O'nu yitirdikten sonra öldürücü

haline

getirmişler;

insan'ın

bir sıla

(medeniyetin)

hasretiyle cennet ülküsü balçıktan

o l a n a k l a r l a y a r a t ı l ı ş ı n ı n A d e m - H a v v a yaratılışı ç e b e ve

kent k a b i l e l e r i n i n

riyle y o r u m l a n ı ş ı ; benzeri

hep

alışmış

beyinlerin

sisteminden

kaynaklanmış en

Habil-Kain veya

Kabil,

gö-

öyküle-

kopuşamayan

en t e m e l d e üretici

düşmekten

sembolleştirici

düşünce

bilinen ö r n e k l e r i d i r l e r . güçler gelişimine dayanırlar;

k a v r a n ı p , t o p l u m gidişi

olmadık saçma-havada

külasyonlara

doğal

p r o s e s i n e göre d ü ş ü n m e y e v e d a v r a n m a y a

Totemden

gidiş, d e r i n - k ö k l ü ayrıntılı medikçe,

semitlerde

tekniksiz

h a l i n d e algılanışı;

Süleyman'ın cinlerle-kuşlarla konuşup anlaşması ve

kutsallaşma

G e r ç e k t e hepsi

kent b a r b a r l a r ı n ı n ,

Kandırıcı gibi algılayışları;

kalmış

kafa

içinde titizce izlen-

k a r ı ş ı k l ı k l a r ı n a v e spe-

kurtulamayız.

Geleneklerin şeytanın ve cinlerin ateşten yaratılmış olmaları üzerinde duruşlarına ve insandan daha önce yaratıldıklarına dair bir prose çizdiklerine bakılırsa, bu u y d u r m a - g e l i ş i g ü z e l bir y o r u m katkısı sayılmamalıdır.

Ateş,

orta v a h ş e t ç a ğ ı n ı n yaratığıdır.

Ama

çok v e

medeniyete

en y a k ı n g e ç m i ş t e O ' n u a ş a ğ ı b a r b a r l ı k t a , ç ö m l e k ç i l i k ve ev işlerinde, t o t e m s e m b o l l ü kadın tanrılı kabileler kullandılar. Kadın t a n r ı l a r ı n meden

sembolü

ateştir. T a p ı n a k l a r da ateş hiç s ö n d ü r ü l -

yakılırdı.

D e m e k ş e y t a n ve cin algılarını en a z ı n d a n A ş a ğ ı B a r b a r l ı ğ a d e k indirebiliriz. A s l ı n d a dek gider; oluşur.

prose, V a h ş e t ç a ğ ı n d a

bilinç-bilinç altı " R U H gelişimi

ilk cinsel y a s a k l a r v e A t e ş ' e içinde T O T E M İ Z M

ile birlikte

Ç ö z ü m ü de öyle olacaktır...

B u r a d a k o n u m u z l a ilgili o l d u ğ u k a d a r ı n a d e ğ i n i r s e k , A t e ş s e m b o l l ü kadın t a n r ı l a r ı n v e y a ö n d e r l e r i n ,

kabilelerini y ö n e t m e v e d ü ş ü n c e ge-

liştirme işinde k u l l a n d ı k l a r ı b ü y ü - f a l s e r e m o n i l e r i n d e ateş de kadın da ve O'nun gelecekten

haber v e r m e , t o p l u m u y ö n e t m e (büyü-fal)

işleri

de bilerek d o k u n u l m a z l a ş a n saygı ve korku u y a n d ı r ı c ı e l e m a n l a r haline g e l m i ş l e r ve y a b a n c ı

k a b i l e l e r c e de kendi gidişleri de b u n a u y d u ğ u

u y u l m u ş ve yaygınlaşmıştır - .

için, b u n a

Medeniyete geçilince sadece girmiştir. totemli

k u t s a l l a ş m a gidişi y e n i

bir a ş a m a y a

K u t s a l l a ş t ı r m a s ü r d ü ğ ü için kadın t a n r ı l ı - a t e ş - b ü y ü s e m b o l l ü

kabileler,

m e d e n i y e t i n s a n l a r ı n a ş e y t a n - c i n gibi

g ö r ü n m ü ş ve

algılanmıştır - . Hicaz kent t o p l u m u bu g i d i ş t e n en az beş-altı bin yıl s o n r a g e l m e sine karşın kendisi de y a z ı s ı z tarih ö n c e s i t o p l u m u d u r . kendisinde

sentezlemek zorunluluğunu

1- K u t s a l l a ş t ı r m a lere

sıçratmaya

gidişinin

hatta

d i n a m i k bir elemanıdır.

kutsallar

Bu, iki zıt gidişi

getirmiştir;

kutsalı

olmaya

Kutsallığı

gök-

hazır bir t o p l u m d u r :

T a r i h e yeni yeni g i r m e k t e d i r . 2- Fakat k e n t t e n

m e d e n i y e t e g e ç e c e k en son t o p l u m d u r , yani

sallar kutsalı o l m a k için t ü m eski Bu

hem

tünlüğü, lara.

barbar olup

geç

geliş

Muhammed'in

İ b r a h i m ' d e n intikal Şairler, veren

cinleri

meziyetini

medeniyeti kazanmak

savaşıyla

a n l a m a k gibi

fırsatını

meziyet

bir

vermiştir

kazanılacaktır.

üson-

Temel,

ile gelir...

olan,

insanlardır.

hem

kut

g e l e n e k l e r e ( b i r i k i m l e r i n e ) sahiptir.

cinlerin

Bir çeşit eski

yol

gösterdiği,

büyü-fal

cinlerden

işlerinin

haber alan-

babahanlıkla

birlikte

y a y g ı n l a ş m a s ı ve t a n r ı s a l l ı k l a r ı n gelişimiyle halk a r a s ı n d a d e y i m yerindeyse " a y a ğ a düşmesi"dir. 1500-2000

yıl

ler y a p m a k t a y d ı . geçtikten sonra lenek

destan

gelecekten

Bu işi de s a z l a - s ö z l e şairler y a p m a k t a d ı r l a r .

öncelerindeyse

bunu

Peygamberlik geleneği

İsrailoğullarında

Peygamber-

İsrailoğullarından Asurlular'a

bu g e l e n e k her y a n a y a y ı l m ı ş olmalıdır. Ve biraz ge-

ezberleyip

haber veren

düşünce

kırıntısı

falcı-büyücü

yumurtlayanlar

işlerine

şair

olup

g i r e r e k diyar diyar

d o l a ş ı r l a r ; İ l h a m l a r ı n ı A l l a h ' t a n değil de c i n l e r d e n a l d ı k l a r ı n a inanırlar. C i n l e r i n i n ş a h ı s adı gibi adları olur;

onları ç a ğ ı r ı p g ö r ü ş ü r l e r . . .

Hicaz t o p l u m u n d a beslenirler.

şairlerin

Gelecekten

durumu

haber almak,

budur,

halk a r a s ı n d a

bilinmeyene

k o r k u - h e y e c a n e t k i l e r i y l e şairler, bir renktirler a m a köklülüğü yanında Kureyş Uluları

cinlere

tutulup

karşı

olan

k a b i l e - k a n d a ş aile

aşağıdırlar. bu y ü z d e n ,

a ş a ğ ı l a m a k , etkisini

M u h a m m e d ' i , deli

g i d e r m e k isterler.

bir şair y e r i n e k o y u p

Mekke devrinde yaptıkları

hep

budur: 6-

"Dediler

ki" Ey

kendisine

zikir

öğüt

indirilmiş

olan,

sen

mutlaka

cinlenmişsin" M u h a m m e d g o c u n m a z , d a h a ö n c e k i s û r e l e r d e b e l i r t t i ğ i m i z gibi silahı t e r s i n e ç e v i r m e s i n i bilir; tır;

uluların psikolojisini d e r i n d e n y a k a l a m ı ş -

Lut k a v m i n i ve S o d o m ' u ö r n e k v e r i r k e n ve her z a m a n şu g e r ç e ğ i

a l ı n l a r ı n a y a f t a o l a r a k çiviler: 84-

"Kazandıkları

(kötülüklerin

(bencil

azabları)

zenginlikleri)

kendilerinden

hiçbirşeyi

savamadı".

Hicaz t o p l u m u , İ b r a h i m ' d e n beri intikal ile g e l e n 5 - 6 bin yıllık geleneklerle,

b a r b a r l ı k t a n h e n ü z ç ı k m a k t a olsalar bile akıllarını g e l i ş t i r m i ş

bir t o p l u m d u r . Ş e y t a n k o n u s u da artık g i d e r e k cinler gibi ruhsal olaylar içinde i n c e l m i ş "Senden istekleri

içine

(ayetlere kendi

önce

biçimlerde y o r u m l a n m a y a hiçbir

kesinlikle

dek)

resul

şeytan

karışmasını

ayetlerini

52.

nebi

karışmış

derhal

sağlamlaştırır.

bidir." (Hac S û r e s i .

olmasın.

(başka

Allah

başlamıştır:

göndermememiştik bir ayetle)

bilendir,

ki,

Fakat Allah iptal

hüküm

O'nun şeytanın

eder.

Sonra

hikmet

sahi-

Ayet)

Üretici g ü ç l e r l e birlikte t o p l u m biçimleri v e o n u n l a birlikte d o ğ a n ı n b a ş k a l a ş ı m ı s ü r e k l i değişir ve gelişir. nılmalar içinde, ilerler;

P e y g a m b e r d e olsa

İ n s a n l a r da sürekli d e n e m e - y a hataların

basamaklarına

basarak

ö l d ü r ü c ü S t r a t e j i k hatalar bir y a n a , beyin; z e k a ve akıl sürekli

k ü ç ü k k ü ç ü k hata

basamaklarına

b a s a r a k onları a ş a r a k gelişir ve gir-

diği y e n i t o p l u m v e d o ğ a b a ş k a l a ş ı m l a r ı n a böyle a y a k u y d u r a b i l i r ; d ü r ü c ü hatalar, u y u m s u z l u k olur v e kişiyi t o p l u m u elekten

öl-

kendiliğindenmişçe

g e ç i r e r e k tarih yapar.

Peygamber kadar "ezeli:

gibi

önderler,

Stratejik

(öldürücü)

hata

t a n r ı s a l g ü z e l l i k g e ç m i ş " ( E n b i y a süresi.

insan t o p l u m u n u n v e d o ğ a n ı n

yapmayacak

101. ayet) yani

keskin ö z ü n d e n o l d u k l a r ı

için

Peygam-

berlik m e r t e b e s i n e d o ğ r u " y e t i ş t i r i l m i ş l e r d i r . " V e insan t o p l u m u n u daima s t r a t e j i k h a t a l a r d a n ö l ü m l e r d e n d ö n d ü r m e k için görevlidirler... Ama

onların

sonuncusu

Muhammed

dahi

olsa,

insan

aklı

irili

ufaklı hata b a s a m a k l a r ı n ı ç ı k a r a r a k y ü r ü m e k z o r u n d a d ı r . Ç ü n k ü hayat t e z - a n t i t e z - s e n t e z ile zikzaklı yürür. o

daha

çok t o p l u m u n u n

şeytanı

M u h a m m e d b u n u sezmiştir. A m a

olan

Kureyş

içinde o ş e y t a n a

Uluları'nın

rindeki etkilerini

bilir ve kendi

benzeri a y e t l e r :

Fakirlerle birlikte o l m a m a k ; v e y a

kendi

karşı s a v a ş verir.

üzeBu

Kureyş T a n r ı l a r ı y l a

birlikte, t e k t a n r ı A l l a h ' ı n a d ı n ı n a n ı l m a s ı gibi tan

etkilemesi

olduğunu

açıklayan

uzlaşmaların

ayetler b u

hata, şey-

Peygamber beynindeki

iç savaşı açık eder. O bu denli d o ğ r u c u başı ve inançlıdır - . Peygamberiyle belirli cin

toplumu

arasında,

İbrahiminki

kadar

olmasa

u ç u r u m l a r olsa da Hicaz t o p l u m u b ö y l e s i n e gelişkindir.

olgularını

hurafe

akıl t ö r p ü s ü n d e n bilgiyle

kaynaştırmaya

"Andolsun kullarım

olur o l m a z Ve

her o l a y d a

komüncül

uygulayan

zekasını

bilinçle

açılmıştır:

Tevrat'tan

varis

sonra

olacak'diye

İyi i n s a n l a r a ; 13-

geriliğinden;

ç ı k a r m a k üzeredir!..

Şeytan-

Zebur'da

'yeryüzüne

kesinlikle

iyi

yazmıştık."

kollektivizme;

k e n d i l e r i n e inanırlar...

"YUSUF SÜRESİ":

T e v r a t ' t a n f a r k l ı c a d e r s l e ş t i r i l e r e k ele alınır. " N e f i s ile s a v a ş , s a v a ş l a r ı n Freud'den

beri

modern

Finans

u l u s u ( y ü c e s i ) d i r " bu s ö z ü a n c a k ,

Kapitalizm

çağıyla

birlikte

yeterince

a n l a y ı p d e ğ e r i n i yerli y e r i n d e y o r u m l a y a b i l i y o r u z . Nefisin bu d e r i n sezilerle

kavranışının

" t e s a d ü f değildir: gesidir aynı Hz.

tefeci Bu

bezirgan

evrenselliğinin

eşiğinde

oluşması

kişinin t a r i h s a h n e s i n d e o l g u n l a ş t ı ğ ı n ı n g ö s t e r -

zamanda...

M u h a m m e d ve

Kur'an

bunu,

kendi

çağının

zorunlulukları

öl-

ç ü l e r i n d e d e olsa, y ü z l e r c e yıl ö n c e d e n g ö r m ü ş v e bildirmiştir. " Y u s u f s û r e s i " bunu

dersleştirir.

Bu s o s y a l sınıf y o r u m l a r ı n ı da a ş a n , beyin - kişi psikoloji inceliklerine de g i r e b i l e n ki

bu,

sosyal

bir b ü t ü n l ü ğ ü ve ç a ğ ı n a

medeniyetlerin

içine girdiği

sınıf p a r ç a l a n ı ş l a r ı

göre

üstünlüğünü

evrensellik aşamasının

gösterir

gereğidir,

yaygınlaşmıştır.

" Y u s u f S û r e s i " nefsin t e m e l l e r i y l e ilgili çeşitli gidişlerini ö r n e k l e y e rek, b u n l a r ı n t o p l u m z a r a r ı n a o l a n l a r ı n ı y a s a k - h a r a m - z a r a r l ı iş o l a r a k ayıklar-örnekler;

islam a l e m i n i n

b e y i n l e r i n e ( y ü r e k l e r i n e ) g i r e r e k nü-

fuz e t m e y i d o l a y ı s ı y l a k u t s a l l a ş m a y ı

bilir.

İ s l a m ' d a " ş e y t a n " m e s e l e s i bile, nefisle ö z d e ş l e ş t i r i l e r e k kişi ve beyin üzerine g i d i l m e k inceliği hassasiyeti ve ustalığı gösterilmiştir.

Daha-

sı düşlerin y o r u m u n a bile girilmiştir. Yani bilim ve bilgi A l l a h ' ı n baskısı altında olsa bile s o n s u z gelişim y a p a b i l m e ö z g ü r l ü ğ ü n e sahiptir. Ne kadar bilgi ve bilim olursa, o denli Allah'ın ispatına k u l l a n ı l m a k istenir. Çünkü Allah "en bilgin" olandır. Bilgi ve bilim Allah'ın bir yansımasıdır - . Bu yüzden bilimden korkulmaz, tersine bilime özgürlük verilerek savaşılır-. A n c a k d i y a l e k t i ğ i n b u cilvesi, son d u r u ş m a d a , şimi

içinde, A l l a h g e l e n e k - g ö r e n e ğ i n i

egemenliğine menliğine

alıp

alacak

bir gidişi

gelişmesine

kurguluyordu.

(kendi

bilimin s o n s u z geli-

(bilinçaltımızı)

çıkarları

Önce

bilince ç ı k a r a r a k din,

bilimi

doğrultusunda)

ege-

özgürlük

tanıdı;

belirli b i r i k i m l e r d e n s o n r a asıl g e r ç e k l i k her t a p ı l a n ı o l d u ğ u gibi

tektanrıcı Allah'ı

bilinç a l t ı n d a n

kaldı ve bilim ü s t ü n l ü ğ ü n ü

söküp atmaya yönelmek zorunda

kurdu...

Y u s u f S û r e s i ' n d e diğer s û r e l e r e göre d a h a g ö z e batan bir derli t o p luluk vardır.

Araya

başka

konulara

b a s i t - t a n ı d ı k v e çok işlenen için

kendi

ilişkin

öykülerden

ç a ğ ı n d a ö n e m l i d i r bu.

İlkel

ma ç ö z ü l ü r k e n , " n e f i s " bireycileşir. tiksinen ve

üzüntü

ber ö r n e ğ i y l e ,

duyan

nefisin

nefis

kendisi

olur.

Oysa Tevrat'ta

Hem

uyarır.

tarihsel

D e v r i m i y l e k a r ı ş m ı ş bir ö y k ü d ü r .

kendisini

Yusuf öyküsü,

"Biz,

maları

hemen

sana

Yusuf Peygam-

vahiy etmekle

iş

Hiksos

P e y g a m b e r i m i z i n bu

bellidir.

bu Kur'an'ı

Kur'an'dan

çevresini

yapılan

Kur'an bunu " N e f i s " d e r s i y l e

başlangıç ayetlerinden

anlatıyoruz...

hem

Mısır'a

ele a l m a y ı kendi t o p l u m u için d a h a u y g u n bulur. 3-

B u n d a n en çok

i r a d e y e işaret eder. Y u s u f s û r e s i n i a d e -

konuda

güzelini sana

Yalın

Muhammed

b e y i n d e k i cinsel v e s o s y a l y a s a k l a r l a d i n a m i z m

ile ö z d e ş l e ş t i r e r e k anlatır.

sûreyi sevdiği

Hz.

s o s y a l i s t t o p l u m u sınıflı t o p l u -

Hatta hayvanlaşır.

Peygamberin

bulmuş zaaflarına ve çelikten ta

a y e t l e r pek g i r m e z .

biridir. A m a

Öyküye

kıssaların

(örneklerin)

başlarken

hatırlat-

genellikle yapar:

"Biz

Ama

O'nu Arapça

burada

bir y ö n e l i ş vardır. sûredir.

bir

Kur'an

hatırlatmalarda Y u s u f sûresi,

"Kıssaların

olarak

baştan

güzelini

sana

başa

rumu

ve tedavisi

bizzat kendisi

gibidir.

anlayasınız."

tek konuyu

bütününe

anlatan

a n l a t ı y o r u z " hatırlatması

özellikle Y u s u f P e y g a m b e r i n ö y k ü s ü n d e n Yusuf Peygamber'in

indirdik

bir b ü t ü n l ü k ve s û r e n i n

k a y n a k l a n m ı ş gibidir.

nefsin en

tek

burada Çünkü:

belirgin y a n s ı m a s ı - y o -

Y u s u f P e y g a m b e r dünya

güzeli

bir erkektir.

Kadınların nefsini ayartır. A m a o çelikten iradesiyle cinsel ve sosyal yasaklara uyar. Ç ü n k ü O psikolojk bir ruh hekimi gibidir. Düşünceleri okur, insanlara anlayış gösterir. Ve sözlerin düşlerin y o r u m u n u yapar.

Nefis

y o l u y l a , m e d e n i y e t e geçiş y a p a n insana, P e y g a m b e r e bile nüfuz eder. Besbellidir ki Hz. M u h a m m e d bu ö y k ü y ü d e f a l a r c a , çok iyi d i n l e m i ş ve bellemiştir. Ş ü p h e s i z ki nefis ü z e r i n e s e v d i ğ i b e ğ e n d i ğ i içine işlediği dersleri dek arzu Hz. san

de a l m ı ş , ç e v r e s i n i n de b u n l a r d a n y a r a r l a n m a s ı n ı s o n u n a

etmiştir.

M u h a m m e d de bilime,

gibi,

karanlığı

h ü m a n i z m e ve ö n d e r l i ğ e y a t k ı n her in-

aydınlığa çıkarmak,

somutlaştırmak merakına

sa-

hiptir. İ n s a n nefsi en g ö r ü n m e z en b i l i n m e z t u z a k l a r l a ve itilimlerle işleyen Bu

beyin

mekanizmasına

(bilinç-bilinçaltı

çarpışmalarına)

m e k a n i z m a d a cinsel v e s o s y a l y a s a k l ı l a r l a d i n a m i z m

çeşnileşip-aşırılaşır. itilimleri sezer. A m a nuya

büyülenir;

P e y g a m b e r kendi

hayatından

bunu,

dayanır.

kazanarak bu d e r i n

bunu y o r u m l a y a m a z . Y o r u m l a y a m a d ı k ç a

ayetler konuyu

k u t s a l l a ş t ı r a r a k dersleştirir.

ko-

Yusuf Peygamber'in öyküsü,

Hz.

Muhammed'in

konudaki

has-

sas m e r a k ı n a d o k u n d u ğ u ö l ç ü d e s û r e l e r v e a y e t l e r içinde özelleşir. E n ele g e ç i r i l i n m e z v e y ö n e t i l e m e z (bilinip g ö r ü l e m e d i k ç e t a m tersine

insanı

yanımız)

bilinçaltı

etkileriyle y ö n e t e n

nefsimizdir.

hatta

netemedikçe sosyal

hayvanlığından

bilerek b i l m e y e r e k geldikleri İnsan ise,

cephe

Do ğa ve insan bilimlerinin

"Nefis" konusu

olmuştur.

Beyninde yoğunlaşıp özetlenmektedir.

Beyni

bütün

son

seren

bilince çıkarıp y ö -

k u r t u l a m a y ı p d o ğ a v e insan t o p -

l u m u n u d ü z e n e s o k a m a y a c a ğ ı anlaşılmıştır. Nefis insan

alçaltıp yerlere

Gerçekten de insanoğlu O'nu

veya

"Zihin

bilimlerin ama

bilimlerin s e n t e z i

süreçleri

derinlikler

bilimi" denen

konu

b i l h a s s a ö n c e insan

b i l i m l e r i n i n ve g i d e r e k

olarak gelişen tarihsel

maddecilik olmaksızın

çözümlenemez. Bu y ü z d e n olma

bütün

savaşı

yücesidir" s ö z ü n e Hz. zisi,

uyarlar

Muhammed

başlı

olduğunu

bilimler,

verirlerken,

başına,

son

İslam'ın

ile

mücadele

savaşların

doğrularlar.

(ve Kur'an'ın) ne denli

cephe hesaplaşmasıyla sentez "Nefis

kendi ç a ğ ı n d a k i

p o t a n s i y e l se-

insanlık kollektivist-bilimsel

hassasiyette

a n l a t m a y a y e t e c e k güçtedir.

Şüphesiz

Muhammed'in

asıl g ü ç l ü olan.

içinde y a ş a d ı ğ ı

çağın

determinizmidir

M e d e n i y e t l e r i n ( d ü n y a n ı n ) t ı k a n d ı ğ ı bir o r t a m d a t a r i h -

sel d e t e r m i n i z m işte böyle hiç u m u l m a d ı k A r a b i s t a n ' d a a d a m ı n ı

bulup

teşkilatlayıverir... Bu yüzden

M u h a m m e d - K u r ' a n v e İ s l a m d e y i p g e ç i l m e m e l i , bilinç-

lere çıkarılmalıdır. Y ü z l e r c e yıldır Hz. larda

yaşaması

hafife a l ı n a m a z .

karşı belki de en s o n s a v a ş ç ı buluşuna

ilerleyişine

kanunlarına)

evet

ama

cilik kendini

Allah'ın O

(kişi-sınıf-zümre didişmelerimizin) Çünkü

M a d d e c i l i ğ e , Tarih

bu c e p h e d e kalacaktır:

hayır" d i y e c e k l e r d i r .

müzminleşecektir.

M u h a m m e d i n ve K u r ' a n ı n insan-

Tarihsel

bilince

zaman

bir t ü r l ü

çıkarılışına

sosyal sonu

uzak d ü ş e r e k ,

(evrimin

hayvanlığımızın

gelmeyecek,

kabataslak evrimcilik veya tarihsel

bile ikna e t m e k t e n

bilimine

"Bilimin her türlü

verim

madde-

hastalığın-sansürcülü-

ğün ve en k ö t ü s ü i n c e l m i ş m a n e v i ş i d d e t i n p e n ç e s i n e en az karşı t a r a f kadar d ü ş m ü ş olacaktır - . Şimdiden

bilince ç ı k a r ı p ç a r p ı ş m a k gerekir.

Y a k u p ve Yusuf zamanı: H i k s o s l a r a d ı n a bağlı

İ.Ö.

1750

dolaylarında

Mısır M e d e n i y e t i

bir t a r i h s e l d e v r i m l e s a r s ı l m a k t a d ı r .

İsrailoğulla-

rının bu t a r i h s e l d e v r i m d e n uzak d ü ş m e d i k l e r i anlaşılıyor. Bu tarihsel

devrimde İsrailoğulları

leler birliği v e y a

denen Yakupoğulları'nın,

konfederasyonunda, Yusuf'a

bağlı

liderliği, Y a k u p ' u n d a d e s t e ğ i y l e öne ç ı k m a k t a y k e n ; teşkilatlarının

kabi-

kan t e ş k i l a t l a r ı n ı n diğer k a r d e ş kan

m u h a l e f e t i y l e k ı s k a n ç l ı ğ ı y l a karşılanmıştır. Y u s u f ' u n öy-

küsü, bu olayı m a s a l l a ş t ı r m ı ş olmalıdır. Aslı T e v r a t ' t a T e k v i n 37 ile 50. Bap'lar a r a s ı n d a uzun uzun anlatılmıştır.

Kur'an

kendi t o p l u m u n u n ta-

rihsel g ö r e v l e r i n e göre olayı, " N e f i s " t e r b i y e s i a ç ı s ı n d a n dersleştirir. Çünkü tarihsel geçilmektedir.

devrim

ile b a r b a r l ı k t a n

Bu, b i r e y s e l l i ğ i n - k i ş i

m e d e n i y e t e , sınıflı t o p l u m a

m ü l k i y e t i n i n , eski sınıfsız t o p l u m u

ahlakıyla birlikte p a r ç a l a m a s ı ve b o z m a s ı n d a n öte, k o n t r o l ü n e alıp dej e n e r e e t m e s i n i n de d e v r i m e karşı g e l i ş e r e k aktığı bir gidiştir. A l l a h ve Peygamberi

bu gidişi, d e v r i m ç e k i r d e ğ i ve c e p h e s i

içinde kontrole al-

mak ve yeni d o ğ m a k t a olan m e d e n i y e t i ö n c e k i l e r d e n daha uzun ö m ü r lü

kılmak zorundadır.

açısından,

komün;

Bu y ü z d e n Y u s u f ' u n ö y k ü s ü ;

ilkel

sınıfsız t o p l u m

t o p l u m içerisinde de k o r u n m a s ı n ı amaçlar. gibi

dikkat

çektiği

cinsellik

ilkel t o p l u m l a r ı n

m e d e n i y e t k a r ş ı s ı n d a nasıl ibretli

kadar

kaygıları g ü d e r ş ü p h e -

D a ğ ı n ı k ve karışıktır.

o zamandan,

rinde nefislerin

bir gelişimdir.

Barbar,

m e g a l o m a n i k sivrilişlerin

medeniyete çözülüşle-

kabarıp p a t l a d ı ğ ı ve b u n u n medeniyetle

gelmez,

Modern

"Hani

için

ise Y u s u f ' u n ö y k ü s ü

Baya ğı gelebilir.

lerinin en derin 4-

gör-

M u h a m m e d de aynı olayı

yapamaz.

insan

nıksanmıştır - .

kabarışla-

bir olayı

ö n e m s e r v e g e l e n e ğ i n e geçirir.

2000 y ı l d a n aşırı bir z a m a n s o n r a g e l e n önemsemeden

ilişkilerinde

kıskançlıkların

rını y o k s a y m a y a c a k kadar dikkatli ve sentezcidir. Yeni mezden

sınıflı

doğrudan "Nefis"lerin terbiyesinde yoğunlaşan

bir tarzı g e l i ş t i r m e m i ş t i r . A n c a k daha

medeniyet;

Bu y ö n ü y l e öne çıkarılır..

T e v r a t ' t a yer alan Y u s u f ' u n ö y k ü s ü d e aynı siz. A n c a k Kur'an

nefislerin t e r b i y e s i

ahlakının,

pek bildiktir ve t e r s i n e ka-

Hayır, M u h a m m e d z a m a n ı n ı n e t k i l e n i ş -

kökleri y a k a l a n ı r s a bize de d e r s l e r çıkabilir.

Yusuf babasına

demişti ki:

Baba

düşümde

bir yıldızla,

ona

s e c d e eder.

g ü n e ş i ve ayı g ö r d ü m ki bana s e c d e e d e r l e r d i . " Yusuf o

kadar g ü z e l d i r - y a k ı l ı ş ı k l ı d ı r ki t ü m e v r e n

Bunun anlamı:

İ n s a n , e v r i m i n en üstün a ş a m a s ı en değerli varlığıdır.

Evrimin g ü c ü , insan t o p l u m u n d a ve o t o p l u m u n içerisindeki y e t e n e k l i t e ş k i l a t ç ı - b i l i m s e l ö n d e r i n s a n l a r d a yansır. t o p l u m d a n gelir, doğadan

ve t o p l u m d a n

aldıklarını

çaltıyla olsun g e r i y e v e r m e s i n i bedeni kişi

aklıyla

mülküne

Bu ş ü p h e s i z ki d o ğ a d a n ve

kişide ç e ş n i l e ş e r e k - k i ş i l e ş e r e k yansır.

yaptığına

döndürürse)

sonuna

kendini

mal-mülk ederse

yaratan

kişi

bilin-

doğa

insana:

(herşeyi Evrime

kendini v e t o p l u m u n u z a r a r a sokar.

G e r ç e k P e y g a m b e r l e r ve önderler, evrimin yaratıcı özelliklerini en y o ğ u n

olsun,

bilmelidir. T e r s i n e kişi, h e r ş e y i n i kendi

hükmeder ve

ters d ü ş e r e k ö n ü n d e s o n u n d a

Bu y ü z d e n

dek bilinçlice

(doğa ve t o p l u m u n )

biçimlerde t a ş ı d ı k l a r ı ölçüde,

larında evrimin en üstün yansıtıcısı-elçisi olurlar.

kendi çağ-

Her insan evrimin bir

y a n s ı m a s ı ve elçisidir şüphesiz. A n c a k evrim birikerek ve atlayarak iler-

lediği için P e y g a m b e r veya önderlerin çıktığı çağlarda, evrim, o gidişi çok yoğun

mesajlarla

duyurur-belirtir. dan farkı

tür kişiliklerde

s e n t e z ederek (yetenekli

kılarak)

P e y g a m b e r l e r i n veya önderlerin sıradan diğer insanlar-

budur.

Zaten giderek hemen

her insanın da aynı görüşlerde

birleşip bu görüşleri t o p l u m l a ş t ı r m a s ı da bu gidişi (evrimin biricikliğini) anlatır-. Aynı t o p l u m d a zıt cephelerin o l u ş m a s ı içindeki diyalektik şahlanışın y a n s ı m a s ı n d a n Yusuf'un hesiz. ruh

rüyası

Bütün

tam

anlamıyla

da evrimin

megalomanik

bir e v r e n i n Y u s u f ' a

secde

yorumunu

K o n f e d e r e s y o n , Y u s u f ' u kan t e ş k i l a t ı b a ş k a -

kan t e ş k i l a t l a r ı n a a ç m a m a s ı n ı 5- "Babası ederler,

hemen

Yusuf'a

tuzak

öğütledi, çünkü

bütün

oğlum,

kurarlar

sana;

rüyanı

şeytan

kardeşlerine açık

Önderlik yarışında

kan t e ş k i l a t l a r ı n ı n bilemez. A m a

rezonansa

Burada

k a r d e ş l e r i n e , diğer

k o m ü n g e l e n e ğ i n i ya-

Kabileye yayılırdı.

Y u s u f h e n ü z bunu sunda

bugünkü

Bu y ü z d e n Y u s u f ' u n

nı a l a r a k ele a l m a l ı y ı z ) Y u s u f ' a bunu u l u - o r t a kan ş ı y o r l a r d ı , her konu

biricikliği

bir y a n s ı m a d ı r şüp-

edişinin

h e k i m l e r i n e bile s o r s a n ı z bu yanıtı alırsınız.

babası (ki b u n u , Y a k u p ' u ;

başka bir şey değildir.

bir

açma,

dedi.

[düşmandır

İftira

insana.]

r e k a b e t i ö l ü m olur.

babasıyla

paylaşır.

Liderlik konu-

gelirler...

Y u s u f ve

babasının

rüyayı,

liderliği

diğer

kardeşlerden

(kan t e ş k i l a t l a r ı n d a n ) farklı y o r u m l a d ı k l a r ı anlaşılıyor. Açıkça liği)

rüyanın

biçiminde

biçimi,

hegemonya;

mevki

yorumlanmasından

komünün

p a r ç a l a n ı ş ı olsa da

basmakta

maktadır.

Bu y ü z d e n böyle bir rüya

yol açıcı;

parçalayıcılıktadır.

Y u s u f ve (evrimin)

bireycilik hele

babası

"İşte

bunu

böyle

seni,

Rabb'in

Ataların

Rabb'in Bu

bilici gelişim

soyuna ve

seçti

İçlerinde

İbrahim sana

O n l a r rüyayı, A l l a h ' ı n

Sana

rüyalardaki

ile

İshak'a

nimetini

olayların

yoru-

sünnetlerinin

ince-

nasıl

tamam-

tamamlayacaktır.

nimetini

Senin

beyinlerinde

rahat s ö y l e y e n i

sezilere v e

kendine

Dolayısıyla

t a ş ı r l a r ve

ve y a z d ı r a n ı

yazıp

söylediklerinden

şuur a l t l a r ı n a Hz.

bastırırlar.

Muhammed'dir.

Deve

parça ayet y a z d ı r a c a k psikolojik g ü c e ve güven

duygusuna,

gerçek yücelimlere

erişmiştir. A m a y i n e d e b u r a d a y a p m a y a ç a l ı ş t ı ğ ı m ı z gibi kendisinin

karşılan-

P e y g a m b e r l e r psikolojik t r a v m a l a r z o r l a n -

ü z e r i n d e ve her y e r d e parça dahiyane

ayıp

hikmet[lidir].

içinde bütün

fazlasını

sezerler.

Peygamberlerin

m a l a r - d r a m a t i k çelişkiler yaşarlar. çok d a h a

kertesinde

kendi a r a l a r ı n d a gizli t u t a r l a r :

liklerini)

öğretecek.

toplum

Peygamberlik rütbesinin verilmesi olarak

kitabının

Yakup

Yaşanan

iftira ye t u z a k l a r a - k ö t ü l e n m e l e r e

bilirler v e y a

munu (veya A l l a h ' ı n lamışsa,

( k e n d i n e aşık bencil-

h e n ü z k o m ü n c ü l g e l e n e k l e r ağır

bencillik y a s a k

bir işareti, Y u s u f ' a

yorumlarlar. A m a 6-

bunu

hırsı

korkmaktadırlar.

şuuraltı a r a ş t ı r ı l m a y a

m u h t a ç kalmıştır - .

Kur'an'ın v e

M o d e r n ö n d e r l e r i n de k e n d i l e r i n d e P e y g a m b e r c e bir güç h i s s e t m e leri v e b u n u y a z ı l a r ı n d a d a v r a n ı ş l a r ı n d a s ö z l e r i n d e d i k k a t l e y a n s ı t m a ları, s a n ı l d ı ğ ı n d a n ç o k d a h a

üstün bir o l g u n l u k - g e r ç e k y ü c e l i m l e r - t e c -

rübeler v e bilim otoritesi gerektirir. A m a e n çok (veya b u n l a r d a n d a h a çok)

bir y e r d e

cesur

hepsinin temeli

kollektif a k s i y o n

olan

özellikleri

hak y e m e z - s a t ı l ı k o l m a y a n - t e m i z

gerektirir.

dan ince kılıçtan keskin bir gidiş izler. trajikomik

megalomaniler ve

Y i n e de

gelişim

kıl-

Bu y ü z d e n b e n i m diyen liderler

paranoyalar

içinde

kanayarak

dökülüp

giderler. A y a k t a k a l a n l a r ı n iç psikolojilerini ise a n c a k kendileri bilirler: Adam

gibi

tartışılamamak trajedilerini

girişimler-huruçlar;

aşabilmek

için

yaptıkları

yalnızlıklarını da a ş m a k bilinçaltlarıyla

rek p s i k o l o j i k iç k a n a m a l a r ı ve y a r a l a r ı

d e p r e ş t i r i r durur.

Kendi y a r a l a r ı n ı y i n e k e n d i l e r i n i n s a r a r a k i l e r l e m e l e r i mediği

yer v e z a m a n l a r çoktur.

Toplumsal

bu tür d i r e n i ş l e r kendi içine kapalı

tüm

bütünleşe-

bile para et-

krizler y a r d ı m

etmedikçe

m a ğ a r a e r m i ş l i k l e r i n e y a h u t köşe-

sini d ü ş ü n e n s a h t e k a r l ı k l a r a da varabilir. V a r m a s a bile bütün koşullar hatta en y a k ı n ç e v r e s i , Onları da T u r h a l l ı bir hallı ç a m u r l a r a b u l a m a k d ü ş ü r m e k için elbirliği ederler. Özetle,

Peygamberlikler veya önderlikler, kendi

içlerinde önemli tra-

jedileri saklarlarken, bilinç ve bilinçaltı gel-gitleri, onları eğer üzerine giderlerse daha

ince görüş ve sezilere ulaştırabilecek zenginlikler taşırlar.

İşte Y u s u f ve içinde

Babası Y a k u b

bu tür z e n g i n

psikolojik med-cezirler

bulunuyorlardı.

O n l a r d a n y ü z l e r c e yıl s o n r a g e l e n koşullar içinde b u l u n d u ğ u

Hz.

ö l ç ü d e onları

Muhammed, benzer-paralel en

az o n l a r kadar a n l a y a r a k

aldığı dersleri y a n s ı t m a y a ç a l ı ş ı y o r d u . "Yusuf'un Muhammed'in

rüyası"

olayında

Y u s u f ile

nefis

Babasının

ile

içinde

psikolojik kaosu çok derinden anladığını "Açık

bir

"Eğer

övünmek,

lerine

açarsan

yenilmiş

düşmandır

şeytan

Gerçi

üstün

uymuş,

olursun"denmek

özdeşletirmesi, sosyolojik ve

gösterir:

insana"

kardeşlerine

şeytana

şeytanı bulundukları

gelmek

nefsine

yani

için

rüyanı

kardeş-

içindeki

iktidar

açlığına

istenir.

sözü

Yusuf'a

Muhammed'e

nazil

olmuştur.

Yakub

(Babası)

söyler

ama

ayet

Hz.

Bütün bu h a s s a s i y e t e ve d i k k a t e ve nefse e g e m e n o l m a y a , Ş e y t a na u y m a m a y a r a ğ m e n zıtlıklı g e l i ş i m sürer; Yusuf'a

babası Yakub'a

Allah'ın hikmetidir; 8bamıza yanlış

"Kardeşleri, bizden

daha

içindedir."

karşı

k a r d e ş l e r i g i d e r e k açıkça,

cepheleşirler,

ç ü n k ü zıtlık,

İtilaf da

gelişim bu zıtlıklardan çıkacaktır: demişlerdi sevgilidir.

ki:

"Yusuf Oysa

biz

özkardeşi

cemaatiz

Bünyamin

Babamız

açık

babir

"Yusuf'u

yalnız

size

Ondan

öldürün

kalsın.

sonra

Bundan

Allah'a

onu

böyle tövbe

bir yere

babam

[edip

bırakın

yalnız

salahlı

sizi

babanızın

görsün

bir kavim

yüzü

sevsin.

olasınız.]

Burada " C e m a a t " veya " T o p l u l u k " sözü p a r ç a l a n m a a ş a m a s ı n a girmiş kabileler a n l a m ı n d a y o r u m l a n ı r s a masal v e y a öykü daha gerçeklik zeminine oturur.

Hemen

bilebildiğimiz bütün

Peygamberler, Semit ataların-

dan ve t o r u n l a r ı n d a n a m a daha çok p a r ç a l a n m a y a henüz geçen k o m ü n gelenekli

küçük t o p l u l u k l a r d a n veya sülalelerden çıkagelmiştir. Yusuf ile

kardeşleri

arasındaki

dar kişisel;

çelişkiler bu

p a r ç a l a n m a n ı n sosyolojik olduğu

ka-

psikolojik boyutlarını da k a v r a m a m ı z a y a r d ı m eder...

Kardeşler;

Yusuf'u

bir

kuyuya

bırakırlar;

babalarına

"kurt

yedi

Y u s u f ' u " diye bildirirler. İ s m a i l l i l e r kervanı gelir. Y u s u f ' u k u y u d a bulur. " P a r a y l a s a t m a k üzere Mısır'a götürür." Mısır'da h a z i n e b a k a n ı o l a n Kıtfir, Y u s u f ' u satın alıp karısı Zeliha ile birlikte Y u s u f ' u Yusuf,

b ü y ü t ü r ve eğitir.

b a r b a r ve m e d e n i y e t çelişkileri

R ü y a l a r ı n y o r u m c u l u ğ u n d a , yani gidişini

k a v r a m a d a ustalaşır;

21sın

"Bir Mısırlı

belki

Mısır'da nu

bizlere iyi

bir

öğrettik.

pek

çoğu

satın

aldı.

faydası

ola,

imkanla

Allah bunu

Yusuf'u ya

karısına

evlat O'na

emirlerini-buyruklarını

yerine

"Andolsun

olayların

getirir

Yusuf'u yorumu-

ama

insanların

Yusuf kişilikleri-rüyaları

kendi bu

n e f s i n i n s ı n a v d a n g e ç m e s i n e gelmiştir. kez Y u s u f ' a

çevirip Yusuf'u

fuhuş

için

kadını arzu etse de cinsel

uyar:

kadın

döndürmek

Y u s u f bu

iyi baka-

kendini y o r u m l a y ı p n e f s i n e e g e m e n olabi-

namluyu

ve s o s y a l y a s a k l a r a

ondan

Buna Böylelikle

rüyadaki

t a h r i k eder, Y u s u f n e f s i n e zor e g e m e n olur;

olsaydı,

dedi ki: ediniriz.

bir g e n ç a d a m d ı r artık.

ustasıdır. A m a

D i y a l e k t i k gidiş,

memiş

kişiliğini geliştirir.

ö n e çıkar:

yerleştirdik.

lecek m i d i r ? Ş i m d i sıra,

24-

içinde

kişisel h e m d e s o s y a l o l a y l a r ı n

bilmezler."

Yusuf çok yakışıklı yorumlama

hem

O'nu kadını

istedik.

arzu arzu

Çünkü

etmişti.

Eğer Rabb'inin

etmişti. o

Böylece

tertemiz

belgesini gör-

fuhuşu

seçkin

pek kolay kazanamayacaktır - .

nefis savaşını

kötülüğü

kullarımızdandır." S ı n a v sürer.

Zeliha ve kocası Kıtfir bu olayın k a p a n m a s ı - d u y u l m a m a s ı için ne kadar Y u s u f ile birlikte söz birliği y a p s a l a r da Kent'teki kadınlar a r a s ı n d a olay yayılır.

D e d i k o d u b ü y ü m e m e s i için Zeliha kadınları evine d a v e t eder ve

Y u s u f ' u bir fırsatını bulup onların karşısına çıkarır. dınlar Y u s u f ' u n yakışıklılığı bıçaklarla ellerini yanlışlıkla

keserler ve Zeliha'ya

Z e l i h a ' n ı n a r z u l a r ı n a diğer kadınlar da 33ettiği onlara

"(Yusuf) şeyden

Rabb'im

iyidir.

meylederim

dedi,

Eğer ve

D e d i k o d u y a p a n ka-

k a r ş ı s ı n d a şaşırırlar, hatta

bana

onların

cahillerden

m e y v e kestikleri

hak v e r m i ş olurlar.

katılmış olur.

göre

zindan,

tuzaklarını olurum."

bunların

benden

beni

davet

uzaklaştırmazsan

Yusuf bu fuhuş talepleri Hz.

k a r ş ı s ı n d a z i n d a n l a r a d ü ş m e y i yeğler.

M u h a m m e d h a d i s l e r i n d e , n e f s i n e h a k i m o l m a y ı ve ahireti dü-

ş ü n m e y i yani s o r u m l u l u k l a r ı n ı (tarihsel g ö r e v i n i ) y e r i n e getirip v i c d a n i h u z u r a k a v u ş m a n ı n ö n e m i n i k a v r a m a y ı akılla ö z d e ş t i r i r ; a h m a k l ı ğ ı ise sürekli aynı

nefis ve s o r u m s u z l u k hataları y a p t ı k l a r ı

halde A l l a h ' a

yakıştırır - .

yalvarıp yakaranlara

G ü n ü m ü z d e b u cinsel s a k ı n m a pek ö n e m s e n m e y e b i l i r . O y s a nefsin en

b a t a k iki

ucu vardır.

Cinsel y a s a k l a r ı

s a k l a r d a n o l a n b e n c i l l i ğ e esir o l m a k .

ç i ğ n e m e k ve

Her iki

K o m ü n c ü ya-

uç da gidişe göre insanı

r u h s a l - t o p l u m s a l h a s t a l ı k l a r a sürükler. A m a cinsel y a s a k l a r ı ç i ğ n e m e k v e y a cinselliği yozlaştırır;

meslek veya eğilim

haline g e t i r m e k insanı v e t o p l u m u

ü r e t i m ve y a r a t ı c ı l ı k t a n alıkoyar.

M u h a m m e d (ve ataları İ b r a h i m - İ s m a i l - İ s h a k - Y a k u p - Y u s u f ) z a m a n ları,

cinsel

yasaklar henüz

ç o k tazedir.

kadar

medeniyete

ve çürüyüş zamanlarında, S o d o m - G o m o r a örneğindeki e ğ i l i m yani komün

b a s t ı r ı l m ı ş y a s a k l a n m ı ş olan şeyin

gibi

geçiş

cinselliğe

p a t l a m a s ı y a ş a n s a da;

gelenekleri-kollektivizim-toplumculuk

baskın

bir

gidiş

aldığı

için; y o z l a ş m a , m o d e r n ç a ğ ı n ç ü r ü y ü ş ü n ü y a ş a d ı ğ ı m ı z g ü n ü m ü z d e kıyaslanamayacak ölçülerde yüzeyseldir; ruhlarda

derinleşmemiştir;

düzeyindedir.

bazı

toplumda yaygınlaşmamış ve

zengin

Sodom ve Gomora

kişi

aşaması,

z ü m r e l e r içinde d e n e m e tarihsel

devrimlere

uzak

kalmış kent m e d e n i y e t l e r i n i n ç ü r ü y ü p k o k u ş m a a ş a m a s ı d ı r . V e b u y o k olan

kentler nadirdir;

medeniyetlerin

sık sık r a s t l a n m a z . A m a y i n e d e a n t i k ç a ğ d a k i

çürüyüş aşamalarını

sergileyen

b ü y ü k ibretlerdir...

Bu y ü z d e n Y u s u f ' u n f u h u ş sınavı k ü ç ü m s e n m e m e l i ;

çelikten iradey-

le fuhuşa y ö n e l i k bir e ğ i t i m d e n s a k ı n m a s ı , t o p l u m c u l u k - t e m i z l i k , vefakarlık-nankör o l m a m a

görevine

ihanet

İnsanoğlu farkına v a r a m a z , şuuraltı

kendi

etmeme

adına

bir zaferdir.

istediğini y a p m a k için binbir

mazeret uydurur kendine; ama son d u r u ş m a d a bir bakar ki üretim-toplum-yaratıcılık-yeteneklerin

geliştirilmesi

yolundan

sapıvermiş-hastalık-

lar-yozlaşmalar yoluna girmiş; geri dönüş için iş işten geçivermiştir... Hz. lüşüyle

M u h a m m e d z a m a n ı , Fuhuş d a v r a n ı ş l a r ı , henüz k o m ü n ü n çözübirlikte

patlamıştır.

40 y a ş ı n a

kadar düzenli

bir insan

yaşamı

olan v e y a hiç o l m a z s a bir ailesi olan ve d a h a ç o k ülkücü bir t o p l u m s a l l ı k yaşayan

M u h a m m e d için, Fuhuş eğilimlerini y a k a l a m a k hatta t o l e r a n s -

sızca e l e ş t i r m e k ; Y u s u f s û r e s i n e bu y ü z d e n ayrıcalık v e y a özen gösterm e k doğaldır.

Hele dört kız

babası

olarak...

sayısız eşlerinin o l m a s ı da cinselliğin yansılmaları

olmaz.

2 3 yılı

vaşı içinde, t o p l u m s a l sıkı da;

O'nun

tığı

olgunluk-hümanizm

Muhammed'in

olmamıştır;

hastalıklı

genellikle t e ş k i l a t l a n m a - İ s l a m ı y a y m a sabağlar ve y ü c e l m e içinde geçer. Son yılları

bu eğilimi çok iyi a n l a y a r a k ö r g ü l e d i ğ i y ü r e ğ i n i n y u f k a l a ş -

hediye verilen geleneğinin

Sonradan

patlaması

yılları

cariyesinden

kurucusu

olan

Kabe'yi

olarak son inşa

değerlendirilmelidir. erkek çocuğuna eden

Hz.

Mısır'dan

(ilk İ s l a m - A l l a h

İbrahim'den

esinle-

nerek) " İ b r a h i m " adını

k o y m a s ı ve

gibi

coşarak ağlamayı

ölmesi

tutamayışı,

karşısında bir başka

açıdan

18 a y l ı k k e n

O'nun

diğer e r k e k ç o c u k l a r ı

yasakladığı durumunu

halde,

açıklar.

f u h u ş a kaçan eğilimler, insan y a r a t ı c ı l ı ğ ı n a engel olur. timden

b a ş k a s ı yalandır.

Cinselliğini

sevdiği

yaşayarak üretim-yaratıcılık verimliliğini liliği a r t ı r m a k yaratıcılığını mizi

insanla

arttırması

kalite s ı ç r a m a l a r ı n a

ayet v e

hadisleri

kalite atlamıştır... Bu a ç ı d a n nefis

konusunda

öne

çıkan

ölünceye

İnsan için üre-

normal yollardan

gerekir.

Bu v e r i m -

u ğ r a t m a k da cinselliği-

insanlaştırmamıza-hayvancıl seviyelerden

Muhammed'in

kendisini Cinselliğe,

kurtarmamıza

kadar sürmekle

bağlıdır.

kalmamış,

P e y g a m b e r , a y e t l e r d e k i öğütleri, bilhassa ayetlerdeki

dersleri

kendi y a ş a m ı n d a

s ı n a y a r a k çıkardığı gibi aynı z a m a n d a k e n d i s i n e de sık sık h a t ı r l a t a r a k ö ğ ü t l e m i ş ve bu öğütlerin dışına ç ı k m a m a y ı s o n u n a dek nefsinde zorlamıştır diyebiliriz. eşli

aile

eşli

aile s i s t e m i

Muhammed

biçimine

geçmemiş

zamanında Arap toplumu,

bulunuyordu.

Medeniyet

başlar;

meselesi

oturuşmaya

miras

P e y g a m b e r , bu aile biçimi gelişimi içinde çok eşli toplum

kurallarına

uygun

olarak ve

İslamın

ile

henüz t e k birlikte t e k

güncelleştikçe...

bir y a ş a m ı , y a ş a d ı ğ ı

teşkilatlanmasına

yararı

o l a c a k b i ç i m d e yaşamıştır... Yusuf Peygamber'in "Nefis": kadır.

İşin içinde başlı

vardır. Y u s u f a d e t a le y ü k s e l m e k ve

cinsel

33-

34virdi.

(fuhuş)

kurtar

O işitir o

bilir."

"Sonra

bazı

Y u s u f ile

onlara,

toyluk

şeyden

daha

Yusuf'u

belgeleri-delilleri

Yusuf'u

birlikte

yanıtladı

iki

zindanlara

hizmetkara

açtı

"Kral

dedi

ki:

Ünlü

efendiler

düşümü

zindan

tuzaklarını

gördükleri-bildikleri daha

halde

uygun

zindana

geri

çe-

(Kıtfir

geldi"...

konmuştu, Yusuf,

Rüyalarını yorumladı.

Birisi asıldı.

H a k a n , yıllar içinde ilginç bir sordu.

Hizmetkar Yusuf'a Düş v e y o -

düşümde

yedi

yedi yeşil,

yedi

yorumlayabilirseniz

semiz de

inek kuru

yorun

görüyorum, başak

görü-

bana."

rüya y o r u m c u l a r ı t o p l a ş ı r a m a bir t ü r l ü d ü ş ü n g e r ç e k a n l a m ı -

bulamazlar.

H i z m e t k a r bu a r a d a Y u s u f 'u

r ü y a n ı n y o r u m u n u sorar. 246

onların

Kral Y u s u f ' u y a n ı n a getirtti.

"Ben

yedi zayıf inek yiyiyor.

yorum. nı

isteklerinden-tu-

şuydu:

43bunları

"Bence"

Bunların

ve y o r u m u n u

geldi. Y u s u f d ü ş ü y o r u m l a d ı . rumu

ederim."

iyi. ve

H a k a n ' ı n y a n ı n d a h i z m e t k a r oldu.

düşünü

girmeyi

Kur'an, t o p l u m u n u bu

dahi

atmak

yiğit d e l i k a n l ı

o n l a r a İ s l a m d ü ş ü n c e l e r i n i aşıladı. Diğeri

o bu y ö n ü y hapse

beni."

Rabbi

adamlarına)

yerine

bulmuştur.

istediği "Hemen

35ve

uygun akar

zaklarından

kuşatılmıştır. A m a

k e s k i n l e ş t i ğ i yer burasıdır:

"Gönlüm

bunların

eğilimlerle

ise b a m b a ş -

Şuuraltını tuzaklarla fişeklemek

meslekleşmek (jigololaşmak)

t e r c i h eder. İ b r e t i n yönde eğitmeyi

C i n s e l l i k ve iktidar sınavı

başına t a h r i k :

hatırlar ve z i n d a n a g e l i p

47tiğinizi

"Yusuf dedi

ki:

başağında

bırakırsınız,

gerisini

depo

48rak

"Sonra

yeyip 49-

onun az

üzere

ancak

yedi

yıl

yiyeceğiniz

ürün

ekersiniz

biç-

miktarı

alıp

tohumluk

ola-

bir

ardından miktar

yedi

dışında

kurak o

yıl

yıllar

gelecek için

önceden

biriktirdikleri-

bitirecek."

"Sonra

yağmur

adetiniz

edersiniz."

sakladığınız

nizi

"Siz

onun

verilecek

ardından

bir yıl gelecek

insanlar

yıl

bol

ki,

meyve

yılda

insanlara

bol

sıkacaklar.

Hayvan

sa-

ğacaklar." B u y o r u m h e m s o s y o l o j i k h e m d e p s i k o l o j i k o l a r a k Kral'ın d u r u m u na uyar. Y u s u f ' u y a n ı n a g e t i r t m e k için çağırır. A m a Y u s u f eski bir hesabı ve

k a p a t m a d ı k ç a t a m zafer elde e d e m e y e c e ğ i n i

b i l e c e k kadar c e s u r

uzak g ö r ü ş l ü d ü r : 50-

"(Elçi

tirin" dedi. Ellerini

kesen

çıkarsın

rüya

yorumunu

Elçi yanına o

gelince,

kadınların

şüphesiz

benim

Kral'a

getirince)

Yusuf ona

amacı

neydi?

Rabb'im

Kral

"Efendine Bunu

onların

"O'nu dön

araştırıp

tuzaklarını

bana

ge-

ona

sor:

gerçeği

ortaya

bilir" dedi.

Kral kadınları b u l d u r u p sorar ve g e r ç e k o r t a y a çıkar. Zeliha da suçunu

itiraf eder.

Kral Y u s u f ' u özel dost edinir, O ' n u b a k a n y a p m a k ister. Y u s u f ekonomi

b a k a n ı o l m a k ister;

ne d e k k a v r a y a n 55ben

"Beni

onları

ülkenin

iyi

o g e r ç e k t e n t o p l u m s a l s o r u n l a r ı psikolojisi-

uzman görüşlüdür:

korur

(Mısır'ın) ve

Y u s u f vezir ( b a k a n )

olur.

Kıtfir,

ile Y u s u f evlenir. Y u s u f t a r ı m s a l ruf e d e r e k

ürünü

depolar.

b u ğ d a y a l m a k için

hazineleri

yönetmesini

Mısır'a

iyi

üzerine

bakan

yap

çünkü

Karısı

Zeliha

bilirim" dedi.

eski vezir ö l m ü ş t ü r .

üretimi

arttırır ve

Kıtlık yılları

gelince

gelmek zorunda

kıtlık yılları

bütün

kalırlar.

çevre

Kenan

tasarkentler

kentinde

o t u r a n Y u s u f ' u n babası Y a k u p v e k a r d e ş l e r i d e Mısır'ın y o l u n a d ü ş e r ler. Y a k u p , B ü n y a m i n hariç diğer o ğ u l l a r ı n ı Yusuf'u

tanımazlar,

Y u s u f onları

tanır.

Mısır'a gönderir.

Fakat

bildirmez.

karşılar a m a a r a l a r ı n d a k i eski h e s a b ı da k a p a m a k ister. o l a y l a r d a n s o n r a Y u s u f kendini tanıtır.

Öyküleri

her y a n d a

biraz d a h a

düşünceleri... Hz.

M u h a m m e d ' e kadar ulaşmıştır..

B u r a d a ç o k b ü y ü k bir d e r s d a h a v a r d ı r : dıkça

Birçok dolaylı

K a r d e ş l e r hatalarını kabul eder-

ler. A l i e Y a k u p ve oğulları ve Y u s u f birleşir ve yayılır İ s l a m

Kardeşler

İhtiyaçlarını

çabuk umutlanır ve

çarçabuk umut

minizm gidişinde umutsuzluk görecedir;

"Nefis" gerçeklere ulaşmakeser.

O y s a tarihçi

deter-

d a i m a bir ç ö z ü m vardır.

Ona

u l a ş m a k için bilgi, bilim ve m ü c a d e l e gerekir: 87ler

"(...)

Allah'ın

rahmetinden

umut

keserler."

kesmeyin

yalnız

kafir

kavim-

14-

"NEML

Kutsallaşma kenara

SÛRESİ" prosesinde, g e ç m i ş t e k i tanrılar işleri

atılıp u n u t u l m a z l a r ;

Büyü-tılsım

taşı-kemiği

bitince hemen

bir

süs eşyası veya sanat aletlerinde kullanılır.

olarak

kullanılırlar,

tapınakta

kutsallaştırılmış

t o p l u m malları olarak korundukları küplerin kulp ve ağızlarının, eski totem hayvanlarının;

arslan-kartal başlarıyla şekillendirilmiş oluşu sadece

süs olsun diye değil, yabancı

barbarlardan

korunması

içindir. Z a m a n l a

bu anlayış c i n - p e r i - ş e y t a n anlayışına doğru evrim geçirmiştir. Z a m a n ı mızdaysa

bu cinlerin

insan

y o r u m l a n d ı ğ ı n a veya

psikolojisindeki şuuraltı

bu görüşe doğru

evrildiğine

kötü fikirler olarak bakılırsa;

nasıl

her-

şeyin aslına d ö n d ü ğ ü ; yani tapılan herşeyi insanın k e n d i s i n d e n , komün t o p l u m u n d a n ve kişi b e y n i n d e n başka hiçbirşeyin y a r a t m a d ı ğ ı gerçeğine ulaşırız. Bu a ş a m a , kutsallık prosesinin başı ve s o n u n u açıklar. T e v r a t ve

Kur'an

cinleri,

eski

gelenekle,

kutsallık p r o s e s i n d e , to-

t e m l e r i n aşıldığı ilk m e d e n i y e t z a m a n ı n d a k i gibi y o r u m l a d ı . S ü m e r l e r de

kutsallaşma

gökselleştiği

ve yabancı totem

gelenekli

zaman

t o t e m l e r çok g e r i l e r d e

barbarlardan

t e m s e m b o l l e r i n d e n de öyle sakınılıp, v e y a cin taifesi gibi Kur'an'da şeytan de

yeri

kötülük getiren

sakınıldığı

kalıyordu

gibi y a b a n c ı to-

korkuluyordu.

Bu z a m a n l a

cin

bir varlık o l a r a k y o r u m l a n d ı .

g e l d i k ç e g ö r d ü ğ ü m ü z v e g ö r e c e ğ i m i z gibi,

kadar o l m a s a da ona y a k ı n a n l a m l a r yüklenir.

Hem

cinlere,

ruhi

hem

orduları

top-

maddi v a r l ı k l a r o l a r a k görülür. 17-

"Süleyman'a

landı.

Hepsi

cinlerden,

birarada

İsrailoğullarından Kur'an'da

insanlardan

düzenli

Davud

olarak

kuşlardan

sevkediliyordu."

Peygamberin

P e y g a m b e r o l a r a k anılır ve

oğlu

cinlerin

Sultan kuşların

Süleyman dilinden

anlar

gösterilir: Cinler,

Kuşlar ve insanlar hepsi düzenli

ordular halinde...

besbelli

bunlar totemli barbarlarla karışmış İsrailoğullarının ordusudur. Çünkü Süleyman zamanı İsrailoğulları kentleşmiş ve medeniyete geçip saraylaşmışlardır. Bu çevre barbarlar içinde de fetih ve güç kazandıklarını gösterir... Ve

Süleyman,

medeniyetinden Melikesi

g ü n e y t i c a r e t yolu beri

koloni

tohumu

üzerinde; olan

Umman'da

"Seba"

Kentçiği

eski ve

B e l k ı s " ile ilişkiye g e ç e r k e n , g ü n e y A r a b i s t a n ' ı n " E b a b i l

ları" b i ç i m i n d e e f s a n e l e ş e r e k a y e t l e r e g e ç m i ş kuş t o t e m l i

Irak

"Seba Kuş-

barbarlarıy-

la, Filistin'den d e n e y l e n e r e k y a p t ı ğ ı gibi, anlaşır - . 20-

"(Süleyman)

remiyorum, 22şey

"Çok

yoksa

geçmeden

gördüm 23-

herşey

Kuşları

Teftiş

kayıplardan

"Ben

onlara ve

sana bir

Ben,

gerçek

hükümdarlık büyük

Dedi ki:

"Neden

Hüdhüdü

gö-

görmediğin

bir

oldu?"

Hüdhüd geldi:

Seba'dan

verilmiş

etti.

mı

tahtı

eden var."

dedi,

bir bir

haber kadın

senin

getirdim" buldum,

kendisine

24-

"O'nun

gördüm.

Şeytan,

virmiş

kavminin,

onlara

yüzden

Allah'ı

işlerini

yola

bırakıp

süslemiş

güneşe

onları

secde

doğru

ettiklerini

yoldan

çe-

gelmiyorlar."

Ve S ü l e y m a n , H ü d h ü d ile S e b a Melikesi

Belkıs'a bir m e k t u p - h a b e r

gönderir. S e b a Melikesi, h e d i y e ile y a n ı t verir. lırken, leri

Süleyman

hep iyi-kötü

kullanır... Ve S e b a

Filistin tefeci

Karşılıklı güç g ö s t e r i l e r i y a p ı Totem

bayraklı

b a r b a r kabile-

Melikesi İ s r a i l o ğ u l l a r ı t a r a f ı n a d ö n d ü r ü l ü r .

bezirganlığının

ticaret yolunu

cinleri:

daha

İ s a ' d a n 9 0 0 yıl

Bu,

öncelerinde güney

kontrol altına a l m a g i r i ş i m l e r i n i n e f s a n e l e r k a r a n l ı ğ ı n d a

kendini g ö s t e r e n ö l ü m s ü z belgesidir. Tevrat,

Hacer ve İsmail'i

Kadeş ve

Beerşeba'dan

aşağılara

indir-

mediği gibi S e b a Melikesi ö y k ü s ü n ü de İ s l a m mitolojisi gibi böyle apaçık a y r ı n t ı y l a a n l a t m a z .

Sebep?

İslam, güney yolunun önemini

s e z e r v e İ b r a h i m - İ s m a i l v e Hacer'i

yol ü z e r i n e indirir, Kabe'yi k u r d u r u r ve Hicaz A r a p l a r ı n ı n ataları yapar. S ü l e y m a n ' ı da U m m a n lu

bırakır.

boyuna İ.Ö

gelişmektedir.

1 700'lerde

kervanlarından "Ve veleri

ile a l ı ş - v e r i ş t e gösterir. T e v r a t bunları

Güney yolu,

işte

Tevrat,

Yakup

bile İ s m a i l i l e r i n ;

(İsrail)

İsmail'den

oğulları

geldiklerini

kuşku-

Çünkü

o yol

zamanında

söyleyenlerin

söz eder.

Gilead'dan

baharat-

Hacer-İsmail-Kabe sansürlüdür.

pelesenk

İsmaililerin ve

mür

bir

kervanı

yüklü

idi

geliyordu. ve

Mısır'a

Onların

de-

indirmek

için

gidiyorlardı." "Ve

Yusuf'u

Mısır'a

İsmaililere

götürdüler."

(Tekvin,

yirmi 37

gümüşe

Hicaz halkı en eski ç a ğ l a r d a n beri dan

o l m a k l a tanınır.

sattılar.

onlar

Yusuf'u

Bap) b ü y ü k kervancı İ s m a i l o ğ u l l a r ı n -

Baharat-Sakız-Taş

işleri

U m m a n veya

Kızıldeniz

y o l u n d a n Basra Kızıldenizi ve H i n d i s t a n ' d a n sağlanabilir. G i l e a d ise Filistin s a h i l l e r i n d e n uzakta d o ğ u d a S u r i y e - Ş a m k e r v a n y o l u üzerindedir. Hicaz b e z i r g a n l a r ı n ı n en kolay a l ı ş a g e l i n m i ş yoludur. A m a Tevrat b u n u belirtmez. G ü n e y yolu s a n s ü r ü k e n d i l i ğ i n d e n işler. Belki orta yol yararına Güney yolu'nu tıkamak eğilimindeki yüzünden 75-

büyük Irak-Mısır medeniyetleri

bu sansür güçlenmiş aralarındaki "Gökte

yerde

gizli

hiçbir

şey

rekabet artmış olabilir... yoktur

apaçık

bir

kitapta

olmasın." 74şeyleri

"Ve de

Rabbin

elbette

onların

içlerinin

gizlediğini

açığa

vurdukları

bilir"

Kutsallaşma

prosesi

gökleri

tutar tutmaz,

krallıkların v e y a p a c a ğ ı

işlerin g ö k l e r d e n i n d i r i l m e s i bildirilmesi, d a h a ilk S ü m e r l e r d e bile olağan i ş l e r d e n d i .

S u y o l c u n u n oğlu S a r g o n ' u n i m p a r a t o r l u ğ u z a m a n ı n d a

b u g ö k s e l l i k iyice b e n i m s e n i p h a z m e d i l m i ş t i v e y a y g ı n l a ş m ı ş t ı . 200 yıl s o n r a Lagaş Kralı, tıpkı

Ondan

P e y g a m b e r l e r gibi rüya ile t a n r ı bildi-

risini alır:

Yaptıracağı tapınağın

planlarıyla

birlikte nasıl y a p ı l a c a ğ ı n ı

bildiren yazılar, g ö k t e t a n r ı l a r ı n e l l e r i n d e y a z ı l a r v e ş e m a l a r l a t a ş tabletler h a l i n d e belirir. D e m e k en az 3000 yıl ö n c e d e n g ö k s e l l e ş m e prosesi her şeyin göklerde,

a n c a k ç o k t a n r ı l a r (her işin

e l i n d e yazılı

bulunduğuna

3000 yıl

Peygamberlerin

minizme y a k l a ş t ı r m a s ı sentezi

değildir.

bir tanrısı

Asıl

o l a c a k kadar ç o k t a n r ı l a r )

k a n a a t getirebilmiştir. bunu t e k t a n r ı y a

indirgeyip deter-

prosesi birkez başladıktan sonra zor bir d ü ş ü n c e mesele

melerdir ki yaratıcılıkları

bunu

tarihsel

oradadır. Ve

devrim

her tarihsel

göreviyle

meczet-

görev ister istemez

kutsallaştırma prosesini v e y a g ö k s e l l e ş m i ş tanrıları etkilediği (çoğalttığı azalttığı) gibi kalitelerini de etkiler. Tanrılar tektanrı'ya doğru azaldıkça, çoktanrıların görevleri t e k t a n r ı y a y ü k l e n m i ş olur. A m a kuşkular geliştikçe tarihsel görevleriyle tektanrı görevlerini algılayışları da değişir. Onlar da

görevleri

içinde y e n i d e n ve y e n i d e n

ne katarak herşeyi görevlerinin

tektanrıda

o l d u ğ u n u bilmeden Hz.

Muhammed'in kitabı;

tanrıcı

Levhi

gelenek,

ve t o p l u m u

tekelleşmesi

gerçekte

determinizme

3 0 0 0 yıl

bulunduğu

yaklaşma

sonraki "Levhi

M a h f u z " g ö k l e r d e gizli

kitap;

gizli

Allah'ın

bilimi:

Gayıp'ları

e l b e t t e bu gidiş içinde, a n a Irak m e d e n i y e t i n d e k i Mahfuz anlayışından

kalitece farklılaşmıştır".

medeniyet-barbar devirdaimleri

(helezonik)

Aynı

gelişimleri

d e a d ı m a d ı m i l e r l e y e r e k M u h a m m e d ' i n t a r i h s e l görevi ayetlerle

birbirleri-

bulurlar ve gerçeklere biraz daha y a k l a ş m ı ş olurlar.

açık h e r ş e y i n yazılı bilme

doğayı

her a d ı m l a r ı n d a d ü ş ü n ü p geliştirirler. Ve o çoktanrı

çoktemel için-

içinde, b o y u n a

i z l e d i ğ i m i z ö l ç ü l e r d e d e t e r m i n i z m e y a k l a ş m ı ş olur.

Çok bilmiş uzmanlar, " İ n s a n " gelişimi gibi tarihin gidişini uyuşunu) k a v r a y a m a d ı k l a r ı

için, herşeyi

(kanunlara

bir " S ü m e r " büyülenişine bağ-

larlar. S ü m e r kim? O'nu g ö r d ü k onun t e m e l i n d e de " b a r b a r " l a r ı n tarihsel devrimleri yani yine insan ve insanın ç ü r ü m e m i ş özü yatar. önce bir barbar: harman

S ü m e r de

İlkel bir komündür. Ve diğer insanlarla p r o t o s ü m e r l e r l e

olmuştur.

Önemli

olan

d e n i y e t - b a r b a r tek başlarına

d e m e k ki

hiçtirler gidiş

gidiş

kanunlarıdır;

kanunları

içinde

Irk me-

hepleşirler

veya S ü m e r gibi ad alırlar. İşimizi a b a r t ı r k e n S ü m e r v e y a şu bu isimleri o l d u k l a r ı n d a n farklılaştırarak b o y a m a s ı n a ma en kutlu olandır - .

gerek yoktur.

G e r ç e k l e r dai-

B e ğ e n m e d i ğ i m i z P e y g a m b e r l e r v e y a her n a m u s l u

d ü ş ü n ü r bilerek b i l m e y e r e k d a i m a O'nu aramıştır ve arar, arayacaktır... 78-

"Allah'a

tevekkül

et,

çünkü

sen

apaçık

gerçek

üzerindesin."

Elbette o " g e r ç e k ç i l i k " g ü n ü m ü z b i l i m l e r i n i n ulaştığı g e r ç e k l e r l e kıyaslanamaz;

ama

s e z m e yetisi;

binbir olayı dişe v u r u ş t a n v e d e t e r m i n i s t s e z i y l e u l a ş m a

çabasından nizme:

gelir. V e

ünlenmiş

gerçekleri

araştırma

çıkarsız satılıksız " s a ğ d u y u " d e n e n d e t e r m i -

G e r ç e k l e r i n gidiş k a n u n l a r ı n a u l a ş m a ç a b a l a r ı , m o d e r n u z m a n

bilimlerinden 250

" s a ğ d u y u " diye

ç o k d a h a fazla

bütünlüklü

bir d e n e m e - d ü ş ü n m e ç a b a s ı

olduğu

için

alınması, 88tun

gidiş

kanunlarına

onlardan

ü z e r i n d e ayrıca d u r u l m a s ı "Dağları

yürümesi

görürsün

onları

yürür.

herşeyi

gibi

d a h a fazla yaklaşır.

ibret

bir m e t a f i z i k d ü ş ü n c e gelişimidir. donmuş iyi

sanırsın

yapan

oysa

Allah'ın

onlar bulu-

yapısıdır.

Bu gibi ayetleri s a d e c e k ı y a m e t t a s v i r l e r i n e b a ğ l a r s a k yanılırız. anlatışlarda

P e y g a m b e r i n d o ğ a v e t o p l u m olaylarını

birbirine k a t a r a k

g e r ç e k l e r e , y ü z e y s e l - m e t a f i z i k a n l a m l a r d a değil, s k o l a s t i k de olsa Dağların y ü r ü y ü ş ü a p a ç ı k , d ü n y a n ı n d ö n ü ş ü y l e bağlantılı samadır.

bir

gidiş k a n u n l a r ı n a u l a ş m a ç a b a s ı vardır - .

tek y o r u m bütünlüğüne;

Bulutlar r ü z g a r l a r l a

bir yanıl-

h a r e k e t eder a m a d ü n y a m ı z d a d ö n d ü ğ ü

için dikkatle bakılırsa d u r g u n - r ü z g a r s ı z h a v a l a r d a bile bu h a r e k e t belli olur.

Peygamber,

meraklı,

g e r ç e k ve y e n i l i k d ü ş k ü n ü

defalarca

izleyince

anlamış

olmalıdır.

Aynı

[magma]

ü z e r i n d e h a r e k e t halinde o l d u ğ u

gözleriyle

taşkürenin biliniyor.

Belki

bunu

ateş bu

küre

bilgilere

b e n z e r bilgiler de P e y g a m b e r c e akla y a k ı n g e l m i ş ve b e n i m s e n m i ş olabilir... A m a ne olursa olsun g e r ç e k l e r e u l a ş m a k , hatta gidiş k a n u n l a r ı yönünde düşünce geliştirme men

eğilimi,

her ayette kendini gösterir.

Çağ'da Allah değildir.

kutsallaşma

Çünkü

baştan

prosesi

beri

tür a y e t l e r d e ve

içinde

gelişiminden

a ç ı k l a d ı ğ ı m ı z gibi

ilk d ü ş ü n m e m e k a n i z m a l a r ı n d a n te o l u ş m u ş t u r .

hemen

he-

Bu tür çabalar, d e t e r m i n i z m i n A n t i k

birisi

insanın

kutsallaştırma

K o m ü n o l u ş u r k e n cinsel y a s a k l a r l a

başka

bir şey

hemen

p r o s e s i y l e bitlik-

birlikte k u t s a l l a ş m a

prosesi ortaya ç ı k m ı ş sayılabilir. Ş ü p h e s i z ki o n d a n ç o k önce beyin vardır.

Beyindeki

bilinç-alt bilinç:

Y a s a k ve t o p l u m s a l l ı k zıtlığı t o t e m i z m

ile k u t s a l l a ş m a y a kaymış ve beyine a d e t a y a p ı ş ı p kalmıştır. G e r ç e k l e r i bulma

geliştirme,

istemez kalmıştır.

bilim v e y a

kutsallaşmanın

determinizme

içinde onu

P e y g a m b e r l e r i n ve

bağlı

ulaşma

çabaları

ister

olarak gelişmek zorunda

M u h a m m e d ' i n düşünce sistemi

gidiş

içinde k a v r a n a b i l i r s e , o yerli y e r i n d e o l d u ğ u gibi değerlendirilebilir. 90(veya

"...

yaptıklarımızdan

Her t o p l u m

kişi

içinde

o koşullara göre iyilik v e y a gidişle olur. lamıştır.

başka

bir şeyle

cezalandırılıyorsunuz?

ödülleniyorsunuz") bulunduğu

Bunu, d e t e r m i n i z m

Bu y ü z d e n t o p l u m ve

Koşullar d e t e r m i n e

eder;

üretici

kötülük içinde olur;

güçler gidişine

uyar;

ödülü de cezası da bu

her kanaldan gidiş kanunlarıyla ayarkişi

içinde d e t e r m i n i z m diyalektik işler.

t o p l u m ve

d u r u ş m a d a t e m e l d e gidiş kanunları

kişi

koşullarla

boğuşur a m a

herşeyin üstünde olduğu için

son insan

onları k a v r a m a k ve ona u y m a k z o r u n d a kalır. U y u n c a y a dek onunla çarpışır, ödüllenir ve cezalanır.

Peygamberlerle:

uyarılırlar... Ayetler, dikkat edilsin mek P e y g a m b e r l e r i n

hep bu

gerçek aşkı-doğrucu

iffetleri kuşku g ö t ü r m e z .

D e t e r m i n i z m i sözcüleriyle

m e r k e z d e döner durur;

de-

başılığı y a l a n b i l m e z l i ğ i - d o ğ r u

Onlar g e r ç e k t e n çağlarının elçileridirler.

15-

"YÛNUS SÛRESİ"

Kur'an,

Allah'a

övgüyle-selâmla-alkışla

sallaştırmayla yüklüdür. kertede

mistik de

Hz.

olsa

saygıyla-korkuyla,

M u h a m m e d , son

yine

aynı

ölçülerde

kut-

Peygamber olabilecek

determinizme

daha

yaklaşır. Bilinç

bilimsel

tamamen minizmin, insan

bilince

dağıldıktan belirlendirici

bile, t a r i h s e l

Kur'an'ın A l l a h ' a korkuyu

yükseldikçe,

sonra

bile;

binbir koldan

determininizme

karşı

mistisizmin

büyük

bulutları

doğa ve toplumun, tarihsel

beslediği

akışı

karşısında

karşı tıpkı

saygıyı,

Hz.

sevgiyi

deter-

bilimsel

bilinçli

M u h a m m e d ' i n ve

övgüyü

alkışı

hatta

içinde d u y u p b e s l e m e d e n geri d u r a m ı y o r .

Antik insanların

bilhassa

onların

bilinçli

gerçek önderleri

olan

P e y g a m b e r l e r i n A l l a h ' a karşı olan b u d u y g u l a r ı , b u g ü n k ü t a r i h s e l determinizmi

bilince ç ı k a r m ı ş i n s a n l a r ı n v e y a ö n d e r l e r i n , t a r i h s e l d e t e r -

m i n i z m e karşı

olan d u y g u l a r ı n a

paraleldir ve benzerdir.

B u n d a n y e t e r i n c e ders a l ı n m ı ş , hatta b u n u n ü z e r i n e g i d i l m i ş değildir.

Kur'anın ayet ayet satır satır i r d e l e n i ş i n d e n o r t a y a ç ı k a n en b ü y ü k

derslerden paralelliği

birisi ve

d o ğ a (Tarihsel

Peygamberler,

olan.

doğayı

sistemi

kavranamayışından lişmemiş,

A l l a h ' ı n ve t a r i h s e l

şuuraltlarındaki

determinizmin

gerçek-doğru

insan v e

insanı

geleneksel

"Allah

sistemiyle yo-

S ö z l e r i n d e ve d a v r a n ı ş l a r ı n d a her an A l l a h s i s t e m i din

ancak yaşanan Allah

olmuştur:

D e t e r m i n i z m ) sevgisi v e saygısı...

rumluyorlardı. vardı;

de bu

Peygamberlerin

tersine

doğacıl ve

gerçeğin

insancıl bu

(bilgilerin-bilimsel din

sisteminin

akışın

zenginliğiydi

zengin-şaşırtıcı bilincin)

büyülü

henüz

bilinç y e r i n e

gerçek akışının

yeterince

geçişinden

ge-

gelenekcil

bugün de s ü r d ü r ü l e b i l m e s i n d e n güç alıyordu. Bu d u r u m d a bilinen gelişimi, d o ğ a c ı l ve insancıl g e l i ş i m i n bilimsel yorumları yordu. di.

bilinçaltına

Dinsel

bastırılmış ve Allah

sistemine

u y d u r u l m u ş olu-

bilinç k a b u ğ u ile bilimsel g e r ç e k l e r aynı ş e y l e r değiller-

D e t e r m i n i z m a l t b i l i n ç t e n her y a n d a n b i l i n ç l e n m e y i g e l i ş t i r i r k e n din

kabuğunda

ifadesini

Aslında Allah

buluyordu.

sistemine

karşı

beslenen

saygı

v e sevgiler,

gerçek-

l e r e - d o ğ a c ı l v e insancıl a k ı ş a b e s l e n i y o r d u . A m a y o r u m iktidarı (Allah s i s t e m i n i n ) idi. tında ona

uymak zorundaydı ve bilinçaltında

mek zorunda

temel

Peygamberlerin,

bilimsel

kanunlarının

özellikle

Hz.

rumlarından ders alarak onların yapabilmeliyiz. 252

b a s t ı r ı l m ı ş o l a r a k geliş-

kaldı.

İşte hiç o l m a z s a b u g ü n ; ve t o p l u m u n

dinin

D e t e r m i n i z m ve bilimsellik, o din iktidarının al-

bilincin en ç o k geliştiği d o ğ a n ı n

keşfedildiği

Muhammed

bilinçaltlarını

çağımızda Kur'an'ın aydınlatma

olsun, gelişkin

artık yo-

denemesini

Hz.

Muhammed

skolastik ve

(ve

Kur'an), tıpkı

metafizik mantığa

karşı

bir tarihsel

maddecinin

her an

savaş v e r e r e k d i y a l e k t i k y o r u m u

geliştirmesi ve tarihsel m a d d e c i l i ğ i ö v m e s i onu y ü k s e l t m e s i gibi, her an Allah'ı ylüceltip kutsallaştırırken de a k l ı n d a n onu bir saniye olsun çıkarm a y a r a k yeni y o r u m sistemini Burada

"Allah" veya

dan Kur'an'ın v e y a Hz.

(Allah'ı) geliştiriyor, y a y g ı n l a ş t ı r ı y o r d u .

"Din" sözcüklerine fazla

önyargıyla

takılma-

M u h a m m e d ' i n a s l ı n d a neyi a n l a t t ı ğ ı n a ( g e r ç e -

ğe) ö n e m v e r i r s e k , A l l a h v e

Din

kutsallığının

nasıl-hangi

doğmuş ve gelişmiş olduğunu daha toleranslı

gerçeklerle

kavrayabiliriz.

Kur'an en özetle şunu kaleme alır: A r a b i s t a n Barbarlığının Mekke ve Medine kentlerinden medeniyete (sınıflı t o p l u m a ) orijinal geçişini anlatır-. A n c a k bu ve

hemen

anlatış, A l l a h - P e y g a m b e r ,

iyilik-doğruluk-yalan

her k o n u y a y a y ı l m ı ş ö y k ü l e r l e ç o k ç a

budaklandığı

karıştığı

bilmezlik

ve dallanıp

için asıl öz anafikir A l l a h ' ı n g ö l g e s i n d e kalmış olur.

D e y i m y e r i n d e y s e kök t o h u m ,

kendi

çiçek ve yapraklarının

güzel-

liğinden s e ç i l m e z olur. Daha d o ğ r u s u , asıl ö z ü n ü , ru

kökünü, vahşi

menekşenin güçlü y u m -

kökü gibi, t o p r a ğ ı n derin d e l i k l e r i n d e saklar.

s e v g i s i y l e g ö l g e l e n i p b a s t ı r ı l m ı ş bilinç a l t ı n d a zimdir.

O ise, A r a b i s t a n

Barbarlığının

Bu A l l a h saygısı ve

işleyip d u r a n d e t e r m i n i -

(ilkel sınıfsız t o p l u m u n u n )

d e n i y e t e (sınıflı t o p l u m a ) orijinal geçiş diyalektiğidir. bu

birikimlerden

sonra

İbni

Haldun

ile

ilk bilimsel

O temel

me-

kanun,

bilinç i f a d e l e r i n e

dönüşebilecektir. Hz. dek

M u h a m m e d bu t a r i h s e l g ö r e v l e davranır.

Her an b u n u iliklerine

hisseder.

Tarihsel

görevi

O'nu

hatırlar ve geliştirir.

her an

Olayın

iliklerine

kendisi

d e k her t i t r e t i ş t e

d a ğ ı n ı k ve g ö l g e d e ,

o Allah'ı

bilinç a l t ı n d a

(Allah baskısı a l t ı n d a ) kalır-. Biz sûre ve ayetleri y o r u m l a r k e n hep bu ayırdı y a p m a y a asıl g e r ç e ğ i su y ü z ü n e ç ı k a r m a y a çalıştık. Ve başka bir g e r ç e k l e K a r ş ı l a ş m a d ı k . Y u n u s sûresi d e b a ş k a s û r e l e r gibi A l l a h ' a y a p ı l m ı ş ö v g ü saygı sevgilerle y ü k l ü d ü r . A m a ve barbarlığının

kuru

bir ö v g ü değildir. A r a p b e z i r g a n l ı ğ ı n ı n

komün geleneklerini

hiçe s a y m a d a n o n u n

kolektiviz-

m i n d e n ders a l a r a k m e d e n i y e t e (sınıflı t o p l u m a ) g e ç m e s i n i ö ğ ü t l e ş t i rir.

Ç o k t a n r ı c ı - ç ı k a r ı c ı - g ü n d e l i k e ğ i l i m l e r i n i de t a n r ı c ı A l l a h ' ı n

vizmiyle 7lar,

"Bize onunla

kollekti-

k o r k u t a r a k t ö r p ü l e m e k ister:

"İşte

kavuşmayı rahat

umut

ederler,

kazandıkları

etmeyenler bizim

işlerden

dünya

ayetlerimizden ötürü

malıyla

hoşnut

gaflet

edenler.."

yer,

ateştir!"

varacakları

olan-

Her an kişi m ü l k ü - k i ş i çıkarı d ü ş ü n e n ve y a p a n l a r , A l l a h ' ı n kolektivizminden-paylaşmacılığından

yani

toplumculuktan

uzak d ü ş e r l e r v e

bu onları son d u r u ş m a d a v i c d a n i ve m a d d i a z a b a sürükler.

Her an na

Allah'ı

yani

doğayı

uyumu düşünenler,

zaman

vicdanen

kötü

belki

durumlara

huzurlu-bedenen

kalacakları

için

ve t o p l u m u ,

kişi

sağlıklı

başta

ve sevilen

"Sizden

önce

14-

"Sonra

onların

İşte Hz.

nasıl

nice

davranacağınızı

onlardan

ders alıp

kılmak,

Tabii uyum

bunlar

olarak t o p l u m c u

neredeyse

Hz.

Mu-

her a y e t l e

M u h a m m e d ' i n v e Kur'an'ın

korkusu

yok

ettik... "

yeryüzünde

sizi

onların

yerine

hakim

görelim."

m e d e n i y e t l e r (sınıflı t o p l u m l a r ) gibi o l m a kurmaya

çalıştıkları

medeniyeti

daha

uzun

nasıl?

ki A l l a h ' ı n d o ğ a c ı l ve insancıl

yapmak

Hz.

insan

u s a n m a d a n vurgular.

ulusları

ardından

O çağa dek batıp-çıkan ömürlü

çağlarda

duruşmada

budur:

13-

mak,

son

kendisine ve t o p l u m u n a

hatırlatmadan yapamaz.

kıldık

kanunları-

kazançlı onlar olacaklardır.

bunu

ve ç a b a s ı

gidiş

revaçta olduğu

düşerler ama

Kur'an d a i m a bu g e r ç e ğ i y ı l m a d a n hammed,

onların

mülkünün

k o l l e k t i v i z m i n e (tarihsel a k ı ş a )

koşuluyla.

M u h a m m e d ve Kur'an d a i m a bu iki şeyi bir arada k o y a r a k iler-

lemiştir: A l l a h ' ı n y ü c e l i ğ i n i her an h a t ı r l a m a ve h a t ı r l a t m a - b e n i m s e m e ve b e n i m s e t m e . (Ne için?) O'na u y u m y a p m a k y e t e n e ğ i n i geliştirip eskilerden d a h a İşte

Hz.

uzun ö m ü r l ü

bir m e d e n i y e t k u r m a k ve g e l i ş t i r m e k için.

M u h a m m e d ' i n ve

Kur'anın

korkusu

ve ç a b a s ı

(anafikri)

özetle budur. Ve bu y ü z d e n e l i n d e n g e l s e her a y e t e bile bu özü sığdırmaya

çalışır.

Tabii

b u n u bilinçaltıyla s e z e r ve o çağın g e l e n e k g ö r e n e ğ i olan,

bilinç y e r i n e g e ç m i ş A l l a h s i s t e m i

içinde yapar.

A n c a k ileride göreceğimiz gibi bu bilimsel bilince yakın keskin sezilerle dolu bir bilinçaltıdır. Bu y ü z d e n Hz. M u h a m m e d ' i n Allah kavrayışı çok zengin bilgilerle donatılmış ve saygı sevgisi, inancı da bu ölçüde artmıştır - . Tıpkı

b u g ü n k ü b ü t ü n " e v r i m " kurallarını

kabul e d i p d e son d u r u ş -

m a d a her şeyi A l l a h ' a b a ğ l a y a n klasik bilim a d a m l a r ı gibi... O her z a m a n , s k o l a s t i k - m i s t i k A l l a h s i s t e m i n i ideolojiyi) minizme

gerçeklerle bezeyerek daha sokmaya

sunmaktan 49-

"Onlar

"kendim de

bir

için, kâra

geldiğinde, Hz. medi.

geri

derler

sahip

içinde

"gerçekseniz

Allah'ın

dilediği

olurum.

bir saat

Muhammed, Özellikle

Çünkü

bulunduğu

insancıl

çağ,

deter-

bunu

O'na

durmuyordu.

ben

çalıştı.

(geleneksel skolastik

çok doğacıl ve

Her

gecikir

zaman

bir şeyden

ümmetin de

belli

öne

P e y g a m b e r o l d u ğ u için

kendini

başka

vait?" diyesin ne

bir zamanı

bir zarara var.

ki: ne

Ecelleri

geçerler." kendini

kayırmayı düşün-

kayırmamayı, doğanın ve t o p l u m u n

kanunla-

rına ( A l l a h ' a ) u y m a y ı k e n d i s i n e başlıca p r e n s i p edindi. ş a r m a y a , iyi bir " k u l " o l m a y a çalıştı. hatırlatmaktan Ama

Hep b u n u ba-

Her a y e t t e b u n u başta k e n d i s i n e

yılmadı.

son

duruşmada

sadece

h e r k e s gibi

"Turhallı

bir halli"

insandı. Ve

herkes

gibi

sade

bir

insan

olmayı

sevdi.

Düşündüğü

gibi

yaşadı... Tereddüde maktan 94-

"Sana

gelmiş

kitabı

şüphe

9597-

ümmetine

daima

hatırlat-

şüphe

sor

gelmiştir.

senden Allah

önce

katından;

olmayasın." ayetlerini

görenlerden

olursun."

bütün

edersen, hak

ayetler

yalanlayan

gelmiş

olsa

kimselerden bile,

olma;

acı

azabı

görünceye

gibi

bilmekten

inanmazlar."

Peygamberliğini duramadı.

Turhallı

bilse y a ş a s a , bir hallı

geçmiş

rülmemiş

Bunun

P e y g a m b e r l e r gibi

ölçülerde

"Turhallı

herkesi

h e r k e s gibi

d e ğ e r v e r e r e k ilerledi.

(gelmiş

sana

Allah'ın

"Onlara

kadar

şeyden

okuyanlara,

edenlerden

"Sakın,

ziyan

buna

kendisine

indirdiğimiz

olan,

sakın imdi

düştüğünde

usanmadı.

bir

kendisi bir insan

içindir ki, çağının

olduğunu

ayetlerini,

verilerini

geri

sezdi

hadislerini,

derleyerek)

gö-

zenginleştirdi.

hallı" herkesi

kendisi

gibi

bilmek,

şüphesiz

içinde a z ı m s a n m a y a c a k e k s i k l i k l e r i ve y a n l ı ş l a r ı taşır.

a y ı r d l a r ı n ı - z ü m r e v e kişi farklılıklarını s e ç m e k y e t m e z .

ken-

Sosyal

sınıf

Bilim ö l ç ü l e r i n -

de bu g i d e r e k kaba kalır... A n c a k d i y a l e k t i ğ i n şaşırtıcı çelişkisi, d i y e n beyinleri

bıraktık h a m kafaları, " b e n i m "

bile a l d a t a n çelişkisi b u r a d a d ı r :

Ş ü p h e s i z ki h e r k e s "Turhallı bir hallıdır." A m a y i n e biliyoruz ki, hiç de "bir hallı" değildir.

Her kişi ayrı birer n ü a n s l a y ü k l ü d ü r . Y a ş a d ı k l a r ı

s o s y a l i t e y l e ayrı

özellikte

ayrı

kendi

başlarına

sosyal

y i n e de aynı s o s y a l y a p ı n ı n ayrı ayrı kişilikleridirler. Burada karıştırır. durur.

her t ü r l ü " s o s y a l " y u v a r l a k laf,

konuyu

kişilerdir. A m a

Bu ne d e m e k t i r ? " a ç ı k l a m a k t a n çok,

Ç ü n k ü s o s y a l yapı g i d e r e k her b ö l g e d e ve her ç a ğ d a değişir

O halde halkın

b i n l e r c e yıldır d e n e y e r e k s ö y l e d i ğ i "Turhallı

halli" ve benzeri s ö z l e r i n

bir

hiçbir kıymeti y o k m u d u r ?

T e r s i n e b u g ü n bilim ile b a k ı l d ı ğ ı n d a bu s ö z ü n d e ğ e r i d a h a iyi anlaşılmaktadır. toplumu,

Burada

komün

sadece ana

temellerinden

fikre

işaret e d i p g e ç e c e ğ i z .

k a l k a r a k o t e m e l l e r d e açılıp

r a k - k e n d i n i y e n i d e n ü r e t e r e k gelişir;

İnsan

kapana-

o temellerin dışına çıkamaz.

y ü z d e n her kişi aynı t e m e l l e r i n genelliği içinde aynı b e y i n - a y n ı b e d e n a n a t o m i s i y l e d ü n y a y a gelir v e b e n z e r e ğ i t i m l e r e ihtiyaç duyar. sınıflar ve z ü m r e l e r ne denli

ayrılıklar g ö s t e r s e l e r de, aynı

Sosyal

temellerin

farklı y a n s ı m a l a r ı n d a n b a ş k a birşey o l a m a z l a r ;

tıpkı

içlerinde taşıdık-

ları kişiliklerin aynı t e m e l l e r i n farklı i n s a n l a r d a k i y a n s ı m a l a r ı n d a n ibaret o l d u ğ u gibi. Bu

genellemeyi

ğunda

kavradıkça

layabiliriz.

somut olarak doğa ve t o p l u m Peygamber alçakgönüllüğünü

lerken y a r a t t ı ğ ı keskin

(bilinçler)

olgunlu-

Bilinçle u y g u l a m a d e y i n c e akla bu gelir.

A m a bilinç d e n e n şey de g ö k t e n i n m e d i . bilecek

kanunları

k a v r a y a b i l i r v e uygu-

en y o ğ u n sezili

O temellerin toplumu

kendi y a n s ı m a l a r ı y l a ,

beyinleri

işleyerek

kendini

kendisini

iş-

ifade e d e -

a n l a t a b i l e c e k elçiler

haline getirdi.

İşte bu gidişi s e z e n l e r - o l a b i l d i ğ i n c e ç a ğ ı n ı n a ş a m a s ı n ı ö r e b i l e n l e r bilim k a n u n l a r ı y l a o r t a y a k o y a b i l e n l e r v e buna tik v e

modern

Burada makla

Peygamberler veya

sadece-yalın

Peygamber veya

anlamında

basit "Turhallı

lider o l m a k denli

man çelişkisi, d i y a l e k t i ğ i n tiği trajik bir o y u n d u r .

u y u m y a p a b i l e n l e r an-

ö n c ü l e r - l i d e r l e r oldular.

her ç a ğ d a

bir hallı" insan

yüceltici

kutsal

ol-

o l m a k ya-

i n s a n l ı ğ ı n g ö z ü n e b a k a r a k işlet-

Bilince ç ı k a r ı l m a y ı d ü r t e r bekler durur.

Ne y a z ı k ki d i y a l e k t i ğ i n her z a m a n bu o y u n c u l gidişleri y e r i n d e ve zamanında

hemen

hiçbir z a m a n

yeterince

kavranamamış ve

tarihi gidişin d o ğ u m s a n c ı l a r ı y e t e r i n c e ı l ı m l a n d ı r ı l a m a m ı ş t ı r . Kendilerine

Peygamber öncülükleri

yakıştıran

nice

birlikler halkla-

rından (o basit turhallı bir halli i n s a n l ı k t a n ) k o p a r a k yarı tanrı d e s p o t lar haline g e l m i ş l e r d i r . Gerçek

Peygamberler

v e y a öyle o l d u k l a r ı zaman

ise A l l a h ' ı n

için, basit T u r h a l l ı

u n u t m a y a r a k ( h a l k t a n - h a l k gibi

laşmamışları

g e r ç e k elçileri bir halli

oldukları

halde

insan o l d u k l a r ı n ı hiçbir

h e m de en y o k s u l ve en y o z -

kadar çileli y a ş a m a k t a n şeref d u y a r a k ) s o n s u z h o ş g ö r ü -

lü d e m o k r a t l a r olmuşlardır - . Hz.

M u h a m m e d ' i n bir l o k m a bir hırka hasır ü z e r i n d e - kerpiç mes-

cidde v e birkaç h u r m a y l a y e t i n m e s i n d e n , d a v a s ı n a a d a m a s ı n d a n d a h a fazlası ş u d u r : yola getirme çabalarından yılmayışıdır. Kur'an'daki insancıl 97kadar

(ayetlerdeki)

kendisini,

malını,

mülkünü

E n o l m a y a c a k insanı

bile

(Tükenmez hümanizmidir).

sık sık şu y a k ı n m a ,

bize O ' n u n

ne denli

d u y g u l a r içinde b u l u n d u ğ u n u f a z l a s ı y l a anlatır: "Onlara

bütün

ayetler

gelmiş

olsa

bile,

acı

azabı

görünceye

inanmazlar"

D e m e k ki nice kötü h u y l u l a r d a n , nice y o l a g e l m e z d ü n y a malı peşinde koşanlardan

bile nice u m u t l a r b e s l e m i ş ,

i n s a n l a r d a n y ü z çevir-

m e m i ş , onları s o n u n a d e k ikna e t m e k t e n y ı l m a m ı ş ki, en s o n u n d a o d e n e y l e r d e n s o n r a acıyla a n l a m ı ş v e onları d i y a l e k t i ğ i n acı a z a p l a r ı y l a y o l a g e l m e l e r i n e (Allah'a)

havale etmiştir.

Neden

kendisinden

mülmüş insanlardan Umut kesmediği

bu denli

uzak gibi

bile u m u d u n u

duran,

kişicil ç ı k a r l a r a gö-

kesmez?

insanlar, e l b e t t e Ebu S u f y a n b e z i r g a n l ı ğ ı değildir.

T e r s i n e çöl bedevileridir.

B e d e v i l e r bedevi ( k o m ü n insanı) bile olsalar,

onlar

bezirgan-kişi

medeniyete-tefeci

dirler.

Bunu

içinde y e t i ş m i ş , şamış ve daha kendi

mülkü

kendi t e c r ü b e l e r i n d e n çok iyi zenginliği-yoksulluğu

içinde

iliklerine d e k ya-

m e d e n i y e t e geçişi

kurmaya

başarabilme yoluna girmişse neden

çözülmekte-

Kendisi de b e d e v i l e r

bir a r a d a

uzun ö m ü r l ü , d a h a t o p l u m c u l

içinde-sonra toplumu

ilişkilerine

bilir.

girişmiştir.

başkaları

Kendisi

hele çöl arapları

önce bunu

başar-

m a s ı n diye d ü ş ü n ü r . Çünkü

k e n d i s i n i n bile y e r yer, z a m a n z a m a n t e r e d d ü d e d ü ş t ü ğ ü n ü

elleriyle t u t u p y a k a l a r : 94-

"Sana

gelmiş

indirdiğimiz

olan

dan;

kitabları

sakın

şüphe

şeyden

şüphe

okuyanlara,

sor

edenlerden

edersen,

sana

imdi

"Sakın

ziyan

Allah'ın

ayetlerini

görenlerden

sana

senden

gelmiştir

allah

önce katın-

olmayasın"

Ve kendisine de açıkça Allah'ın azabını 95-

hak

hatırlatmaktan sakınmaz:

yalanlayan

kimselerden

olma;

olursun"

P e y g a m b e r l e r i n kendisi bile d a r a - z o r a d ü ş t ü k ç e kendi a y e t l e r i n d e n tereddüde düşebilirse;

başkaları

haydi

sırt çevirebilir,

zor ikna

edilebilir... Ç ü n k ü " n e f i s " d i y e r e k sezdiği

insan b e y n i n d e k i her t ü r l ü açlık, bil-

gisiz v e d o y m a m ı ş bilince ç ı k a r ı l m a m ı ş o l a r a k k a l d ı k ç a , belaların -çirkalır-.

kinliklerin en b e t e r i y l e u s l a n m a k z o r u n d a Peygamber bunu

s e z d i k ç e sürekli

ye b i l g i l e n d i r m e y e çalışır. tar.

B u n u da T u r h a l l ı

başarmaya "Nefisle

bir halli

insanlarla

mücadele

bütün

savaşlardan

na o d e r e c e d e g ö l g e d ü ş m ü ş olur. bu savaşı da Nefis:

doyurmaya-ıslah

düşüp

her ş e y d e n

etme-

üstün tu-

kalkarak-sadeleşerek

çalışır:

nabilirsin a m a nefisine y e n i l e b i l i r s i n .

son

kendini

Bu a l a n d a k i s a v a ş ı n ı

üstündür".

Her

savaşı

kaza-

İşte o z a m a n bütün y a r a t t ı k l a r ı -

P e y g a m b e r b u n u ibretle s e z m i ş ve

k a z a n m a k istemiştir...

Cinsel v e t o p l u m s a l açlıklarımızdır. O n l a r ı d i z g i n l e y e m e y e n ,

duruşmada

başkalarını

maddeten

manen

ezer-sömürür.

s o n u n d a b u n u n c e z a s ı n ı da çeker... Peygamberin

ince

sezdiği

k e n d i s i n e ve

herkese

hatırlat-

m a k t a n y ı l m a d ı ğ ı şey, en d e r i n d e b u d u r a s l ı n d a . Ama karşı

bunu

çıkar.

somutça

Fakat o

bilemez.

kaba

sosyal

O sadece görünen

s ö m ü r ü ve eziye

sınıf s ö m ü r ü ve ezinin

altında,

d e r i n d e k i bu h a y v a n l ı ğ a en y a k ı n y a n ı m ı z ı da g ö z a r d ı e t m e z . Yeri gel-

d i ğ i n d e g ö r e c e ğ i z , nefis ile ilgili kuşku ve öğütleri o hep ilginç b i ç i m d e günümüzü

ç a ğ r ı ş t ı r a c a k ipuçlarını taşır-.

Çünkü O'nun

içine girdiği

z i r g a n l ı ğ ı n Evren çağıdır. B e z i r g a n l ı k çağı

çağ, tıpkı

g ü n ü m ü z e paralel, tefeci

G ü n e y T i c a r e t Yolu a ç ı l d ı k ç a ,

açılmaya

başlar...

Hz.

be-

E v r e n s e l Tefeci

Muhammed'in

zamanı

kişilerin biraz d a h a t o p l u m d a n k o p u ş u p kişi m ü l k ü n e battığı, bir e v r e n çağının g ö r ü l m e m i ş açılımlarına Antik tarihin yetlerin

orta v e

leşleriyle

kapı açıldığı

bir z a m a n d ı r . . .

kuzey t i c a r e t y o l l a r ı t e f e c i - b e z i r g a n

tıkanmışken,

İslamiyet

Güney

T i c a r e t Y o l u ' n d a y o ğ u n l a ş a r a k t ı k a n a n p a z a r l a r ı açar v e kişi bezirgan

aşamasını

İslam cı

sonunu

bezirganlık evren

d e v r i m l e r i n s o n u gelir.

Kişi

müjdeler:

üretişinin

birlikte, A n t i k çağ,

içinde s a k l a y a r a k d o ğ u m u n u y a p m ı ş t ı r .

hepsi t o p l u m u n t e m e l

paralellik ve

işler.

M o d e r n çağ, o A n t i k çağ t e m e l l e r i n d e n çıkıp

gelir y a n i g e ç m i ş g e l e c e ğ i hası

başlangı-

m ü l k ü g ö r ü l m e m i ş ö l ç ü l e r d e azgınlaşır.

iki çağ birbirine paralel ve b e n z e r o l m a k l a

M o d e r n ç a ğ ı n temelidir.

Sonun

ölçüsünde yaygınlaşır ve tarihsel

G ü n ü m ü z f i n a n s k a p i t a l i z m i de b e n z e r bir çağı Bu

mülkünün

evrenselleştirir.

Medeniyeti Antik Çağın

o l u r k e n , tefeci

medeni-

(Umman-Hindistan)

benzerlik o

Da-

k a n u n l a r ı n ı n a ç ı l ı m l a r ı n d a n g e l i ş i m bulur,

bir t e k t e m e l i n

kendini

y e n i d e n ve y e n i d e n

k a ç ı n ı l m a z s o n u c u olur.

Bu y ü z d e n Hz.

M u h a m m e d ' i n (ve K u r ' a n ı n ) kişi ve n e f i s l e r d e n sık

sık söz açıp y a k ı n m a s ı t e s a d ü f değildir. 108yolu

"Diyesin

tutan

ben

de 109-

reyle,

ki:

kendisi

size

vekil

"Sana odur

"Ey

için

insanları Allah

tutar,

sapıtan

katından kimse

size

hak geldi,

doğru

kendi zararına

sapar;

değilim."

vahiy hayırlısı

olana

uy,

Allah'ın

hükmü

gerçekleşene

dek

sab-

yargılayanların."

16- " H Û D S Û R E S İ " : Hz.

Musa ve Hz. İsa P e y g a m b e r l e r de, "Kişi'lerin "Kişi m ü l k ü " eği-

limli s ı z ı l d a n m a l a r ı y l a belki d a h a fazla k a r ş ı l a ş m ı ş l a r d ı r . Ç ü n k ü o n l a r ı n içinde y a ş a d ı k l a r ı

toplumları

(genel

çağları

bakımından

olmasa

da)

özel ve y e r e l o l a r a k , sınıflı t o p l u m u n kişi m ü l k ü b a t a k l ı ğ ı n a f a z l a s ı y l a batmış-bulaşmış

bulunuyorlardı.

Hz. Musa, Hz. M u h a m m e d ' d e n ikibin yıl önce, henüz tefeci, bezirgan medeniyetlerin

lokal a ş a m a d a

bulunduğu

bir ç a ğ d a yaşar.

olarak Mısır m e d e n i y e t i ve Musa'nın t o p l u l u ğ u yakındılar.

Fakat lokal

Kişi

mülküne

A r a b i s t a n ' d a n çok daha fazla bulaşmışlardır - . M ısır'da k ö l e l e ş m i ş Y a h u d i ler, Y a k u p (İsrail) oğullarının 258

Hiksos m e d e n i y e t i artıkları olmalıdırlar...

Hz.İsa z a m a n ı d a Hz. medeniyetlerin lokal

henüz

o l a r a k Hz.

yıldır kişi

M u h a m m e d ' d e n 6 - 7 0 0 yıl ö n c e , y i n e a n t i k a

kıtalar arası

çağı

İsa t o p l u m u n u n v e y a

açılmamış olmasına Filistin y a h u d i l e r i n i n

karşın; binlerce

m ü l k ü n e b u l a ş m ı ş - k i ş i s e l çıkar ve p s i k o l o j i l e r d e g e l i ş m i ş olFilistin, t i c a r e t y o l l a r ı n ı n d ö r t y o l ağzıdır - .

d u ğ u n u biliyoruz.

Oysa Arabistan Arapları, malarına

karşın,

tefeci-bezirganlıkla

işlek t i c a r e t yolları

binlerce yıldır t a n ı ş -

üzerinde bulunmadıkları, tersine

s a p a g ü n e y t i c a r e t y o l u ü z e r i n d e b u l u n d u k l a r ı için, h e n ü z m e d e n i y e t e kentten

geçmek aşamasına

A m a A r a b i s t a n dışındaki

girmiş

Bedevi

bütün dünya

çoğunluğudur.

hemen

bezirgan

me-

deniyetlerle dolmuştur. V e y a hiç o l m a z s a A r a b i s t a n t e f e c i - b e z i r g a n medeniyetlerle kuşatılmış durumundadır - . Ve İ s l a m m e d e n i y e t i bütün ticaret yollarını ve m e d e n i y e t l e r i Yani Hz. toplumu dir.

birbirlerine a ç a r a k evrenselleştirecektir.

Musa ve Hz. İsa t o p l u m l a r ı , d a h a ç o k y e r e l o l a r a k , Hicaz

ise d a h a çok ç e v r e b e z i r g a n l ı ğ ı n d a n

etkilenerek gelişmişler-

Bu y ü z d e n yer yer ayetler kendini g ö s t e r d i k ç e bu g e r ç e k l i ğ i n de

üzerinde durmaya 9- "Biz, ondan,

hemen

10-

"Biz

sıkıntı

çalışacağız.:

insana

katımızdan

umudunu

insana

sıkıntıdan

kalktı" der;

"Hûd" sûresinin

rahmet-iyilik

kaybeder sonra

şımarıktır,

tattırır

iyilikleri

nimetler

1400 yıl sı

kadar ö n c e ,

ayetlerine

verirsek:

alırsak

olur."

"Artık

b e n z e r ayetler K u r ' a n ' d a

karşılanıveren

benden

sayısızdır.

a t l a n m a y a açıktır.

kişi ö z e l l i k l e r i n i n , g ü n ü m ü z d e n

önemle-heyecanla,

özelliklerin toplumcullaştırılmaya

normal

onu

nankör

öğünücüdür."

Bunlar bildik t a n ı d ı k , alışılmış sözler o l a r a k h e m e n A n c a k bu doğal-normal

sonra

unutup

üzerinde

durulması,

çalışılıp t e d a v i y e

daha-

kalkışılması

sayılmamalıdır - .

olağan-sıradan

Bunun üzerine yeterince gidilememiştir. Oysa her sosyal allerjinin kökeninde

bir sosyal y a s a k bulunabilir ve bilince çıkarılmadıkça ve sosyal

ortamı ortadan kaldırılmadıkça, insanı da t o p l u m u da hasta edebilir. Burada kat

sadece

çektiği

konumuz açısından

" n a n k ö r " ve

sürekli

işaret e d i y o r u z : isteyen

Kur'an'ın dik-

"şımarık" ve" öğünücü"

özelliği;

insan t o p l u m u n u n t e m e l l e r i n d e yer alan

nundan

kaynaklanıyordu.

üretici g ü ç l e r kanu-

B u cinsel v e s o s y a l y a s a k l a r l a d i n a m i t l e ş -

miş b u l u n a n ü r e y i m s e l ve ü r e t i m s e l a ç l ı k l a r ı m ı z d ı . T e k n i k üretici g ü c ü bunları O

süreklileşen

dinamizmiyle ateşliyordu.

bilinçlere ç ı k m a d ı k ç a v e t o p l u m c a

geçilemez

Arabistan

toplumu

ken, g ö z l e r bu y ö n d e yönde du;

düzene sokulmadıkça

önüne

bir g ü ç h a l i n d e akar g i d e r d i . komüna,

medeniyete

(kişi

k a m a ş m ı ş , açlıklar hırslara

metafizikleşmişti.

Sadece

mülküne)

kazandığı-kanazacağı

kaybedeceklerini göremiyordu.

çözülür-

b ü r ü n m ü ş , akıl ile

ilgileniyor-

Daha t o p l u m c u l eğilimli olan kaygılanarak üzülmemesi Ne ç a r e

Peygamberin bunu y a k a l a m a m a s ı ve

elde değildi.

Peygambercil

hiçbir öğüt ve ayet

Nitekim o çağda engelleyemediği

gibi

modern

bunu

önleyemezdi.

ç a ğ d a da

hiçbir bilim

hatta d e v r i m b u n u ö n l e y e m e d i . A k a c a k kan d a m a r d a d u r m a d ı . dengesini akmak

çözümlerini

O a n c a k kendi

bulmak

kendisini

k a n u n l a r ı için

yeniden

kendi

üretmek

üzere

zorundaydı.

Bilim insan

bunu

bilinçlere

toplumunu

d o ğ u m sancılarını verimlilik Hz.

çıkarabilirse,

zararlardan

kanunlara

uyum

kurtarabilecek çözümleri

ı l ı m l a n d ı r a b i l i r d i . Ve

yaparak

üretebilir v e

da y i n e o a k ı ş a

bağlı

bir

olabilirdi.

Muhammed

k e n d i n c e bunu s e z m i ş ve h e m kişinin

hem toplu-

m u n u n m u t l u l u ğ u n u genel o l a r a k d a h a t o p l u m c u l bir m e d e n i y e t sentezinde bulmuştur.

Bu y ü z d e n de İ s l â m m e d e n i y e t i birçok m e d e n i y e t ba-

tış çıkışlarıyla da olsa, en uzun ö m ü r l ü m e d e n i y e t l e r d e n olabilmiştir ki hala kalıntıları r e f o r m c u ve d e v r i m c i krizlerle y a ş a m a y a çalışmaktadır - . 11-

"Sabrederek,

ğillerdir,

onlar için

yararlı

bağış

Kur'an'ın h e m e n

iş

var,

görenler,

hem

böyle

(şımarık-öğünücü)

büyük sevap

de-

var."

n e r e d e y s e her a y e t i n d e b u s i t e m l e r v e t o p l u m c u -

luk ö ğ ü t l e r i ve e m i r l e r i vardır - . Başta

P e y g a m b e r o l m a k üzere bütün ç e k i r d e k teşkilatı b u e m i r l e r e

uygun davranacak komün ları

medeniyet

uzunca laşıp

kişi

müddet

çökse

de;

barbarlarını

geleneklerini taşıdıkları

mülkiyetinin yozlaştırıcı

uzak t u t u l m u ş t u r . İslamiyetin

Arabistan

toplumcu

buldukça

larca

(rönesanslara)

yeniden

dirilişlere

1920'lere O s m a n l ı Dahası

İslam

İmparatorluğu'nun

medeniyeti uğratıldı

kurduk-

etkilerinden

medeniyeti

özelliklerini

taşıyan

(Türk-Kürt-Pers-Arap-Berberi-Moğol-Kafkas

çoban veya askerlerini)

bildi.

içindir ki,

ve ö l d ü r ü c ü

yozçevre

köylülerini

b u yeni

barbar-

ve ömrünü

625'ten

çöküşüne dek

1500 yıl

uzata-

hala i n s a n l ı ğ ı n g ö n l ü n d e ( b e z i r g a n c a kullanışlar d ı ş ı n d a )

h ü m a n i s t hatta d e v r i m c i d a l g a l a n ı ş l a r l a y a ş a m a y a d e v a m ediyor... 15işlerini,

"Dünya hiç

malını, eksik

dünya

süsünü

kim

isterse,

veririz

onlara

biz

verilmez."

Doya doya veririz, belalarını t a m bulsunlar ki a l ı n a c a k ders t a m olsun, m a n a s ı n d a d ı r bu ayet. Ve başka türlü de olmadı zaten; dünya s a v a ş ı n d a n ve y e r y ü z ü n ü yüzyıl

boyunca

insanlık iki

kaplayan sosyal

dev-

rimlerden bile yeterince ders a l a m a d ı . Bu insan t o p l u m u n u kişi m ü l k ü n e gırtlağına dek batarak ö l ü m - d i r i m k u m a r ı y l a dersini alması; doğa ve insanın k a n u n l a r ı n a u y u m y a p m a k z o r u n d a kalması a n l a m ı n a geliyordu. P e y g a m b e r bunu yaşayarak sezmiş ve 260

kendi

çağında

bildirmişti.

kendi

kişiliğinde v e t o p l u m u n

16-

"İşte

yaptıkları,

böyle

batıldır

kimselere,

her

ahirette

yalnız

ateş

bulunur,

boşunadır

işleri."

Elbette bu sezişler kendi çağı için, yani A n t i k T a r i h için idi. Ve Muh a m m e d d e (tıpkı

m o d e r n M a r k s - E n g e l s - L e n i n l e r gibi) "Din g ü n ü " de-

diği sınıfsız t o p l u m c e n n e t i n i y a k ı n g ö r ü y o r d u . Yeri g e l d i ğ i n d e g ö r e c e ğiz. A y e t l e r d e sık sık o l m a s a da a r a d a değil" manasında

sinin y ü z e y s e l de olsa b u n u yorumuna

kafa işletmişti.

sinmiş bulunuyordu. beri

bir " h e s a p g ü n ü o kadar uzak

konuya dikkat çekmek zorun

Çünkü

niyete

biçimiydi.

geçişte

İlkel

komün

tür din

kalıyordu.

Çevre-

her a y e t e bu c e z a ve ödül

binlerce yıldır,

hiç o l m a z s a

" İ s l a m " b i ç i m i n e g i r m i ş bir e ğ i t i m

düşünüş

m e r a k e t m e s i bir y a n a , kendisi de b u n u n

sistemiydi;

gelenekli

eğitimi

Hz.

dahası y a ş a m ve

halk d e n e n

düşünüş

metodu

İbrahim'den

çocuk,

biçimiyle

mede-

karşılaşıyor

ve g i d e r e k bu t e k t a n r ı l a ş ı y o r d u . A s l ı n d a b a r b a r l ı k t a n

beri

bu s i s t e m ,

Totem-Anahan-Babahan

geliştirilmiş

bulunuyordu.

Hz.

sistemleri

içinde

M u h a m m e d , b u n u " İ k n a m e t o d u " n a d o ğ r u bilgilerle

g e l i ş t i r m i ş , en son ve en y e t e n e k l i Kur'an arayıp

dikkatle

bulmaya

incelenirse;

çalışan

Kur'an'da

ceza

ganlarının

yaptıkları

d e yer a l m a z ;

yaratılmış

İslâm

ödül,

geri

cahilane

Peygamberdi.

bugün aşığı

bile

hala

herşeyi

inanmışlardan

aile ve t o p l u m l a r ı n

da ve

Kur'an'da

ders kaba

alınırsa; din

ç ı p l a k bir h a y v a n t e r b i y e c i l i ğ i

bezir

biçimin-

t e r s i n e o l a b i l d i ğ i n c e ç a ğ ı n a göre d a h i y a n e d e n e b i l e c e k

ö l ç ü l e r d e insancıllaştırılmıştır. A l l a h ve P e y g a m b e r i , k a r ş ı s ı n d a d a i m a kolaylatıcı ve ikna edici

insancıl

bir t e p k i

bağışlayıcıdır...

M e t o d u , s o s y a l - k i ş i s e l v e d o ğ a l , bilimsel s e b e p l e r e d a y a n d ı ğ ı ölçüde c e z a ve ödül s i s t e m i n i o r t a d a n K u r ' a n ' d a ş ü p h e s i z ki Ancak

şuuraltı

olarak

böyle

bilime

k a l d ı r a c a k o l g u n l u ğ a erişir.

bilimsel

yakın

s e b e p a r a m a k s a ç m a l ı k olur.

seziler y a k a l a m a m a k - a r a m a m a k

v e y a bir k e n a r a b ı r a k m a k da; İ s l a m gibi bir dini, b i l i m s e l l i ğ i m i z i n baskısı

altında

bastırma,

şuuraltımıza

bilimsel

yerek ilerlememizi Hz. çerli

b a s t ı r m a k geriliği

bilinci,

olur.

Çünkü

zamanla

hiç u m m a d ı ğ ı m ı z z a m a n v e y e r d e e n g e l l e -

s a p a y o l l a r a sokacaktır".

M u h a m m e d ' i n bilimsel bilince y a k ı n sezileri A n t i k T a r i h için ge-

olsa

M o d e r n tarih, A n t i k t a r i h t e n

k o p u k bir g e l i ş i m değildir.

M o d e r n T a r i h s a n a y i l e ş t i r m e s i 500 yıl olup, 6500 yıllık A n t i k Tarih temellerinden

çıkagelir;

antik tarihle

m o d e r n tarihi,

apayrı-benzeşmez

varlıklar haline g e t i r e m e z v e g e t i r e m e m i ş t i r . Bu

yüzden

muş biçimleri kazandırılışı yaptığı

modern

tarih

olayları

antik tarihin

o l a r a k b i r b i r l e r i n e paralelleşirler.

bu t e m e l l e r e dayanır,

seziler-öngörüler-modern

Hz. tarih

m o d e r n i z e ol-

Kur'an'a

hâlâ

haklılık

M u h a m m e d ' i n a n t i k tarih için

geçerlilik

için

kazanarak,

insanları e t k i l e m e y e v e İ s l a m y o r u m c u l a r ı n a d e m a g o j i y a p m a v e y a iyi

dilekli

yorumların

verip;

haklılıklar kazandırır - .

Bunları

cepheden

(şuuraltı

çıkamayışına

hecmelerini)

bilinçlere

azımsanmaz tutanaklar çıkarmak

bizim

için

y ü z d e n de bir g ö r e v sayılmalıdır - . Hz.

Muhammed,

görüyordu.

kendisini "en y ü k s e k " v e " s o n " P e y g a m b e r o l a r a k

Bu yüzden

Biliyordu:

kıyameti de "yakın" ö n g ö r m ü ş olmalıydı.

Her P e y g a m b e r g e l d i ğ i n d e t o p l u m l a r bir g ö r e v d e ,

hayırlı

bir iş ve ş e r l e r l e s a r s ı l ı y o r d u . Ve

Peygamber gelen

Allah'ın

gazabına

her t o p l u m , A l l a h ' ı n y o l u n a

uğramışlardı.

girmedikleri

A n c a k Peygamber ve yakınları

için

kurtu-

luyorlardı. Tarihsel leri

devrimler bu

y ü k ediyor,

akibete, sona

çürümüş

çökkünleşmiş

yerlerine yenilerini

kuruyorlar,

kentleri-medeniyetsonra

onlar da

aynı

ulaşıyorlardı.

İşte Kur'an ve P e y g a m b e r i ,

kendi t o p l u m l a r ı n ı n

bu s o n a değil de

A l l a h y o l u n a g i r m i ş d a h a adaletli d a h a mutlu bir m e d e n i y e t e u l a ş m a s ı için

didiniyordu. Ne çare

mücadele uzadıkça,

günahını-cezasını-cehennemini du

ama

kez

Peygamber,

kıyamet olmalıydı,

Kur'an da son

C e h e n n e m yakın

Kur'an ve P e y g a m b e r i n e , A l l a h ' ı n

hatırlatmaktan

kitap idi.

başka

çünkü

Hz.

Bu y ü z d e n

(Tarihsel

Rabbim

Devrimleri)

"Eğer siz sizin

küçük-lokal

kıya-

h a t ı r l a t a r a k kendi e v r e n s e l ö n g ö r ü l e r i n e

sürdürüyordu: yüz

yerinize

veremezsiniz.

son

olmalıydı.

yolalmak gayretini 57-

kalmıyor-

K ı y a m e t , C e n n e t ve

V e P e y g a m b e r ( K u r ' a n ) y ı l m a d a n - b ı k m a d a n eski metleri

çare

Muhammed,

dönerseniz, başka

Rabbim

her

kavmine gönderilen

gönderildiği şeyi

bir

kavim

bir

şeyi

ben

getirebilir.

koruyup

P e y g a m b e r Hud,

size

duyurdum.

O'na

hibir zarar

gözetendir." böyle s e s l e n i y o r d u t o p l u -

m u n a . Onları t a r i h s e l d e v r i m l e k o r k u t u y o r d u açık açık:

" Y e r i n i z e baş-

ka bir k a v i m getirebilirler." Bu aynı z a m a n d a

Hz.

M u h a m m e d ' i n de kendi t o p l u m u n a s e s l e n i -

şiydi, bu tür ö r n e k l e r i sık sık h a t ı r l a t m a k t a n geri d u r m a z d ı : 59-

"İşte

böyle,

gamberlerine 60Ad

"Hem

kavmi

miştir

kavmi

azdılar.

dünyada,

küfretmiştir

Salih'in 68-

karşı

hem

ahi

inatçı

ayetlerini

zorbanın

ret gününde

Rablerine,

Hudkavmi

yalanladılar,

emrine

lanete olan

Pey-

girdiler."

uğradılar,

iyi bilin

Ad'ın

işi

bataktır."

bilim,

Semud

kavmi S e m u d de bir ö r n e k t i r :

"Sanki, Rablerine

orda iyi

değillermiş

bilin

İbrahim-Lut-Nuh-Musa Ama

Rablerinin

Her

hep Kur'an'ın

yokolmaktan

gibi

Semud'un ve

oldular. işi

benzeri

İyi

küfret-

bataktır." ö r n e k l e r de

sık sık hatırlatılır.

gönderildiği toplumu yozlaşmaktan-zalimlikten ve

kurtarmak,

uzun ö m ü r l ü

kılmaktadır - .

83-

"Rabbim

katında

işaretlenmiş

taşlar

zalimlerden

uzak

de-

ğildir." 95-

"Sanki

kavminleri 100bu

"İşte

101-

yoklarmış,

Semud'un

işi gibi

Medyen'inki

Şuayb'in

berbat." sana

kentlerin

lardı

orada

anlatmış

kimi

"Biz

ayaktadır

onlara

olduğumuz hala,

bir

kimi

zulmetmedik,

takım

kentlerin

haberleri,

yıkılmış."

onlar

kendi

kendilerine

zulmediyor-

(...)"

102kalar.

"İşte

Rabb'in

zulmeden

Doğrusu

O'nun

yakalaması

kentleri çok

yakaladığı

acı

çok

zaman

böyle

Kur'an ve P e y g a m b e r i g e ç m i ş t e n ve y a ş a d ı k l a r ı ç a ğ d a n en dersi a l a c a k kadar c e s u r v e d e v r i m c i d i r : 113-

"Sakın

zulmedenlere

sonra

size

ateş

dım

olunmazsınız."

Sadece vizm

dokunur.

tek

istediği,

(toplumculuk)

Sizin

ufak

"doğru

keskin

O p o r t ü n i z m e yer v e r m e z : bir meyil

Allah'tan

başka

duymayın dostunuz

yol" "Allahın

yolundan

ya-

çetindir."

yolu"

sapılmaması;

kişi

(yılışmayın)

yoktur.

dediği

Yar-

kolekti-

mülkünün

azgın-

laşmamasıdır. 116-

"Sizden

gunculuk

yapmaktan

azınlıktaydılar

lerine

verilen

olup

çıktılar." 117-

bunun refahın

"Sahipleri

nesillerden

alıkoymaları

akıllı

kimselerin

gerekmez

için

onları

kurtardık.

peşine

düşüp

şımardılar

gördükçe,

senin

yararlı

iş

insanları

miydi.

Fakat

boz-

onlar

Zulmedenler ise ve

suç

işleyen

Rabb'in,

pek

kendiinsanlar

kentleri

yo-

ketmez." 122biz

"İnanmayan

kimselere

diyesin

ki:

"Elinizden

geleni

yapmış,

yaparız."

123-

"Siz

bekleyin

biz

bekleriz."

Kişi m ü l k ü n ü n yozlaştırıcı ve ö l d ü r ü c ü a z g ı n l ı ğ ı n ı çok iyi, kesin rarlıca yakalamıştır - . luk,

kollektivizm,

ka-

Kıran kırana bir savaş göze a l ı n m a d ı k ç a t o p l u m c u -

insancılık üste g e l e m e z ve t o p l u m u n u

kurtaramaz.

Din'de ve K u r ' a n ' d a belki de g ü n ü m ü z için a l ı n a c a k en b ü y ü k derslerden ama

birisi

birikip

kaplayan karşı

budur. bütün

bunu

karşıya

taşarak yükselen

kah kişi

batarak-çıkarak

mülkünün

bakın:

ruhları

kavgasıyla

bırakmıştır... ki,

bir de d ü n y a

mal

çevresine

mülkten

yalın-basit

t i n d e n ve z e k a s ı n d a n dolanıp yalancı Kur'an'dan

malına t u t s a k o l m u ş din

uzak d u r m a y ı e r m i ş ç e

devrimci

dersi

kandırabilirler?

tavırla

bile y o k s u n d u r l a r .

Peygamber olmaktan

d i n d a ş l a r ı n ı n vay haline; dek

yıldır a z g ı n l a ş a r a k ,

istilası, d o ğ a ve insanlığı e v r e n s e l s o s y a l d e v r i m

Gelin görün rına

Yedibin insanlığa

alamayan

din

ortaya

Hepsi

bezirganla-

belleyenleri koymak

yalancı

bile,

cesare-

pehlivan

gibi

öteye g e ç e m e z l e r . alimlerinin

o n l a r kendilerini

din

a d a m l a r ı n ı n ve

ve ç e v r e l e r i n i

ne z a m a n a

17- " A R A F S Û R E S İ " ( M e k k e D e v r i ' n i n son y ı l ı n d a

inmiştir) " A r a f " c e n n e t l i k l e r l e c e h e n -

n e m l i k l e r a r a s ı n d a y ü k s e k bir bölgedir.

O r a d a k i e r k e k l e r d e n söz edilir.

46. A y e t ' t e n ad alır.) 46-

"İki

erkekler

taraf arasında

vardır

yüzlerindeki "sizlere lerdir

ki,

işaretlerden

selam

ama

47-

cennete ateşlik

Sosyal

çok

olanlara

Araf üzerinde

cehennemlik Bunlar

seslenirler.

girmeyi

toplulukla

vardır.

tanırlar.

ola "diye

"Gözleri

zalim

bir perde

cennetlik

cennete

bir

takım hepsini

cennetliklere

henüz

girmemiş-

isterler." de

"Rabbimiz

sen

bizi

şu

bulundurma "dediler."

D e v r i m l e r d e o l d u ğ u gibi T a r i h s e l

bir d e r e d e " kalan

onların

(Araf'takiler)

Bunlar

çevrildiğinde

beraber

olanları

kararsızlar bulunur.

D e v r i m l e r d e d e "iki a r a d a

Sosyal

D e v r i m l e r d e b u n l a r ge-

nellikle orta t a b a k a l a r olur. Tarihsel sınıflar,

Devrimlerde de

halinde) yaygın

pek farklı

değildir.

A n c a k sosyal

netleşmemiş (elastiki-oynak:

süreç

k a r m a ş ı k ve üst t a b a k a l a r a kadar

(her t a b a k a v e z ü m r e d e n ) oluşur: gelenek görenekli

içinde y o k s u l - k ö y l ü

eğilimli

göçebeler (bedeviler)

esnaflar-züğürt

ö n c ü v e y e d e k güçleridirler.

kent

komüna-

bezirganlar, T a r i h s e l

Devrimin

Hepsi ö z g ü r b e z i r g a n l a r ı v e d a h a kollektif

bezirganlığı öncü edinmişlerdir.

arada

lardır. takım

gibi

b u l u n d u ğ u için biraz d a h a

Komüncül sı

bundan

kapitalizmde olduğu

düşman

Barbarların

güçler

(kâfirler)

çoktanrıcılığını

azgınlaşmış

ticaret

metasına

k o m ü n g ü ç l e r i n i d e ç e v r e l e r i n e almışlardır.

re y a n a ş m a l a r ı kent'in

geniş

akrabaları

bulunur,

tefeci

bezirgan

ç e v i r m i ş l e r ve

bir

K ö l e l e ş t i r m e k üze-

çünkü

o n l a r da

henüz

birer parçasıdırlar.

Arada memiş

kalan

daha

çok bu

olanlar ve Y a h u d i

Dicle'nin

Basra

oluşur. T a r ı m

körfezine

iki

taraf arasında

bezirgan

çevreleridir.

döküldüğü

çıkarlarını İlk

balçıklar b ö l g e s i n d e

için t e k n i ğ e g e r e k yoktur.

belirleye-

medeniyet

Fırat-

(Sinear'da)

S o p a y l a - s e r t t a ş l a r ile üretim

sağlanır. S o n r a balçıklar ü s t ü n e kentler, su yolları yapılır; t a r ı m ve kent hayatı

( m e d e n i y e t ) artık süratle gelişir:

Bu yüzden ratılma,

Kur'an'daki Adem'in

şeytanın

S o s y a l sınıf z ı t l a ş m a l a r ı azıtır-.

(insan t o p l u m u n u n )

ise a t e ş t e n yaratılıp,

b a l ç ı k t a n ya-

medeniyet meyvesi

(buğday)

v e y a b a ş k a bir ü r ü n ü y e d i r t e n y ı l a n ve benzeri kılıklara b ü r ü n m e s i , bu g e r ç e k l e r i ç e r i s i n d e de d e ğ e r l e n d i r i l m e l i d i r . C e n n e t - C e h e n n e m , Araf, geler de

iyilikler-kötülükler (Hayır-Şer)

g e r ç e k l e r içinde y o r u m l a n a b i l i r

m e d e n i y e t S ü m e r kazıları v e y o r u m l a r ı ren

b e l g e l e r l e doludur.

ki,

gibi

sim-

g ü n ü m ü z d e artık ilk

b u n a son d e r e c e açıklık geti-

Burada

belgeleri

s ı r a l a m a k bu y a z ı n ı n

s a d e c e Kur'an'ı, satır satır (ayet ayet) inerek,

gerçek temellerine

indirmeyi

kapsamına girmez.

Biz

insan ve P e y g a m b e r ş u u r a l t ı n a deniyoruz.

Bu g e n e l ç e r ç e v e içinde, belgeli y o r u m l a r zenginleştirilebilir... Unutulmamalı-daima Peygamber"dir ve yüzünde

kent

(kentten

sınıflı

yüzden

Hz.

hatırlanmalıdır

bunu

dahiyane

bir

ki,

kuracak barbar kalmamış, topluma,

medeniyete

Muhammed

son

Hz.

seziyle

Muhammed

görmüştür.

Orijinal t a r i h s e l

geçişlerin)

Peygamberdir.

sonu

aynı

"son

Artık yerdevrimlerin

gelmiştir. zamanda

Bu Pey-

g a m b e r l e r P e y g a m b e r i , h e p s i n i n s e n t e z i de demektir. Ve o d e r e c e de insancıldır:

İ n s a n ı v e kendisini d e r i n d e n a n l a m a y a - h o ş g ö r ü l ü o l m a y a

çalışır. A l l a h ' t a n giyle

( d o ğ a ve insanın gidiş k a n u n l a r ı n d a n ) saygı ve sev-

korkar çekinir, y a l a n

söylemez,

bunlara

u y m a k için

çırpınır. Ve

bütün i n s a n l ı k için üzülür. G ö r e v i n i n kutsallığını ve z o r l u ğ u n u bilir... Araf 2-

sûresi: "Bu

bir kitaptır ki bununla

indirilmiştir.

Bundan

3- "Rabbinizden dostlara

size

gelmiş

denli

uymayınız

İnsan'ın

gönlün

inanlı

olanlara

öğüt

vermen

için

sana

daralmasın." olana az

(Kur'an'a)

öğüt

uyunuz.

Ondan

başka

tutmaktasınız."

ne kadar zor d e ğ i ş e b i l d i ğ i n ' i , z a m a n ve

koşulların değişi-

mi (Allah'ın) z o r l a m a s ı g e r e k t i ğ i n i bilir. A l l a h : "Ne

denli az öğüt tutmaktasınız!"der.

sadece

bir y a k ı n m a

değil

bir a n l a y ı ş ve h o ş g ö r ü d ü r de d a i m a hatırlatır - . 4da

"Biz

nice

kentleri

gündüzleyin

yok

eylemişiz,

dinlenirlerken

gelip

azabımız

gece

uyurlarken,

çatmıştı."

B u t a r i h s e l d e v r i m l e r d i r . Yani ç e v r e k o m ü n a l a r ı n m e d e n i y e t kentlerinin ü z e r i n e akınları; niyet kentleri

kentleri y e r l e bir e d i p y e r l e r i n e yeni t a z e m e d e -

kuruşları, b a r b a r l a r ı n sınıflı t o p l u m a geçiş dalgalarıdır.

Babar ( k o m ü n ) nıflar s a v a ş ı y l a

insanı

çökmüş,

kollektiftir,

kankardeştir.

yozlaşmış-parçalanmış

M e d e n i y e t ise sı-

bezirganlaşmış-dere-

b e y l e ş m i ş d u r u m u n d a d ı r v e t a r i h s e l d e v r i m l e r , onları tiği gibi

Kur'an v e bitmemesini teselli

Kur'an'ın

belirt-

h a b e r s i z , s e f a h a t içinde y a k a l a y ı p y o k eder. Peygamberi uyarırlarken

bulurlar;

çünkü

kitlelerde t u t u n u r .

Zira

kendi aynı

kuracakları

zamanda

medeniyetin

aynı

gerçeklikle de

koşullar y a k l a ş t ı k ç a

sonla

korkutup

Kur'an ve P e y g a m b e r i

kendileri de bir t a r i h s e l d e v r i m ö n d e r i ve te-

orisidirler. 5- "Azabımız olacaktır.

"Biz

onlara

gelip

gerçekten

Hz.

Muhammed,

lardan

ayrı t u t m a z .

içinde s a d e c e insan

çattığında

bu gidiş O

ancak

yakarıp-yalvarmaları

şu

zalimlermişiz." karşısında

kendisini

herşeyden önce tarihsel

olduğunu

kuvvetle sezer;

bile s ı r a d a n

insan-

akış ve s e l e k s i y o n u n kendisinin

de hatalar-

u n u t k a n l ı k l a r l a b e z e n m i ş insan o l d u ğ u n u tan v e h a t ı r l a t m a k t a n 6-

"Herhalde

soracağız. 8-

gün

tartı

"Tartıları

kendi

kendilerine

Peygamberleri

özlerine

Doğanın

sorguya tartıları

gelmiş

ziyan

Peygamberler

dahi

haktır,

hafif

Bunu

hatırlamak-

gönderilen

kimselerden

biz

çekeceğiz."

ağır

olanlar,

gelmiş

olanlar

ayetlerimize

kurtulmuşlardır."

uymadıkları

için,

ettiler."

insanın

için y i n e başka

unutmaz.

çekinmez:

Temel

kimselerle

d o ğ a ve insan t o p l u m u y l a

kanunlarına

("ayetlere")

uymadıkları

birlikte " k e n d i ö z l e r i n e " yani ç ı k a g e l d i k l e r i birlikte k e n d i l e r i n e ziyan etmişlerdir.

"Tartı" neye g ö r e d i r ? M e d e n i y e t m e t a l a r ı n a t a p ı n m a y a göredir.

Sı-

nıflı t o p l u m u n dini imanı ç ıkardır, kârdır. D a i m a d a h a çok, d a h a d a h a . . . Bu ise d o ğ a ve insanın ç e k e b i l e c e ğ i bir y ü k değildir. bütündür. O b ü t ü n l ü k p l â n l ı - p r o g r a m l ı t a s a r r u f l u ; gidiş k a n u n l a r ı n a

kesin

bir u y u m ister.

Kuran ve P e y g a m b e r i bunu

kendi ç a ğ ı n a göre m e d e n i y e t l e r e b a k a -

rak s e z e r ve ö l ç ü y ü " ş ü k r e t m e k " t e , aza 10rattık.

"Yeryüzünde Ama

Evrim'e

siz

bilinçle

Peygamberi

yerleştirdik

Doğa ve insan bir

d a h a d o ğ r u s u kendi

kadar

uyumdan

zamanında,

sizleri,

k a n a a t e t m e k t e bulur:

orda

size

geçim

yollarını

ya-

şükredersiniz."

bugün

bundan

bile

söz edilemiyorken,

ancak Hz.

Muhammed'in

Kur'an

skolastik bil-

gileri ve daha çok evrimin özünü yansıttığı için, keskin sezileri açısından söz edebiliriz. O sadece "medeniyet metalarına satılmayınız; edip şükrediniz" biçimindeki öğüt ve örnek davranışlarıyla

aza kanaat

bunu

uygula-

yabiliyordu. Bu da onun içinden çıkageldiği komün kollektif aksiyonundan kaynaklanıyordu. rulmuştu.

Çünkü

Kur'an'ın

beyin ve bedeni

kollektivist yönde güçlüce ku-

buyrukları, hep o ülkücü kollektivist temellerin

deniyete geçiş sentezleriyle karışarak dile gelişi ezberci-Hz.

olmuştur.

me-

En skolastik-

İbrahim geleneğiyle simgeleştirdiği A l l a h - c e n n e t - c e h e n n e m -

melekler-şeytan-ahiret-kıyamet-yaratılışı ayetlerinde

bile

bilinçaltıyla

derin sezileriyle o simgeleri birleştirir; Soyut olarak ruhunda derinlemesine bunları hisseder.

Bu, determinizmin P e y g a m b e r d e kuvvetle y a n s ı m a -

sından başka bir şey değildir. O simgelerle, evrimin Peygambercil insan özünde y a n s ı m a s ı n ı n rezonans buluşuysa, evrimin o günkü kendini ifade tarzıdır.

Evrim, dil-bilgi-teori olarak ancak bu kadarına izin verebilmiştir;

Evrimin teorisi-dili, antik tarihte dinler ve Peygamberleridir. 11-

"Sizleri

ediniz" dedi. varanlar 12alıkoyan ten

yaratıp, İblisten

arasında "Allah

yarattın,

onu

yerdik, hemen

sonra

meleklere

secdeye

vardı.

"Adem'e Şeytan

secde secdeye

değildi."

buyurdu

ne?"Şeytan

biçim başkaları ki:

dedi:

"Sana "Bense

balçıktan."

buyurmuşken ondan

daha

secde değerliyim,

etmedin" seni beni

ateş-

Melekler, üretici güçlerdi: teknik idi.

C o ğ r a f y a - i n s a n - t a r i h (gelenek-görenek) ve

Bunlar, önce k o m ü n içinde d e n g e d e , Allah'ın g ü d ü m ü n d e y d i .

A n c a k teknik doğa ve insan yaratığı

olduğu

halde başını

alıp gitmeye,

yaratanlarını geçip, onları ayakları altına almaya daha çok elverişliydi. Ateş,

m e d e n i y e t ile birlikte t e k n i ğ i

geliştiren ve m e d e n i y e t i

azgın-

laştıran b u g ü n ü n a t o m u gibi şenlikli bir olanaktı. Bu y ü z d e n üretici güçler içinde

medeniyeti-sınıfları-bezirganlığı-ürün

fazlasını-parayı

yazıyı y a r a t a n , b ü y ü k ölçüde t e m e l d e ateş oldu denebilir. pişirilip kentler kuruldu.

devleti

Balçık ateşle

Demir ateşle d ö ğ ü l ü p üretim araçları geliştiril-

di, ve ilh. A t e ş bu haliyle d a h a bağımsız ve genlikliydi. İnsan ve g e l e n e k görenekleri

ve t o p l u m c u l a ş t ı r ı l m ı ş d o ğ a yani

hepsi t e k n i ğ i n de t e m e l i o l a c a k denli Ve ş ü p h e s i z ki

kalıcıydılar.

coğrafya

üretici

güçleri,

köklü d e t e r m i n i z m l e r e sahiptiler.

Bu y ü z d e n A l l a h ' ı n

kalıcı y a n s ı m a l a r ı y d ı l a r .

Allah ve Melekleri bunlar içinde f o r m ü l l e ş m i ş t i t e m e l olarak. Teknik ise

bunların

hepsini

havaya

uçurabilecek özelliklere

sahipti.

A m a ne var ki son d u r u ş m a d a doğa ve insana o kadar derin köklerle bağlıydı ki, Tekniğin dengesizce azgınlaşması, kendisini y o k etmeye varırdı. Ç ü n k ü d o ğ a v e insan, y o k o l m a k t a n s a , t e k n i ğ i sokmak eğilimine Çünkü

insan,

her ş e y d e n

duruşmada tekniği İşte

ilk

kendi

dengelerine

girebilirlerdi. insan

medeniyetin

kankardeş yaşama)

üstün

düşünen

bir b e y n e

sahipti.

Son

realize eder, g e r ç e k l e ş t i r i r idi. doğuş

prosesinde,

komün

toplumu

(eşitçil

insana c e n n e t gibi geldi.

N e z a m a n ? Sınıflı t o p l u m u n

cehennemcil

kavgaları

içine d ü ş t ü ğ ü

zaman. A m a ilkin dı.

medeniyetin

Medeniyet çökmeye,

değerin

kalmadığı

ilk gelişimcil a ş a m a l a r ı n d a bu a n l a ş ı l a m a z herkes yozlaşmaya

ölümcül

başladığı,

hiçbir insancıl

aşamasında.

Bu y ü z d e n bu h e s a p l a ş m a n ı n ilk m e d e n i y e t k e n t l e r i n i n batıp çıktığı ilk bin yıl içinde, S ü m e r m e d e n i y e t g e l i ş i m l e r i s ı r a s ı n d a b a ş l a y a r a k g e l i ş e b i l e c e ğ i akla yatkındır. Ve bu d e ğ e r l e n d i r m e y i de d a h a çok dışarıdan g e l e n v e b o y u n a komün gelenekli malıdır.

Semid

m e d e n i y e t e g e ç i ş l e r l e kırılarak g e r ç e ğ i g ö r e n , (Arap A t a l a r ı )

Çünkü gerçekler yaşandıkça

saf t e m i z

komün

ruhuyla

barbarları

m i t o l o j i l e ş t i r m i ş ol-

uzun z a m a n

içinde v e d a h a çok

görülebiliyordu

zamanlar.

Mitolojiler de

z a t e n y a z ı s ı z k o m ü n i n s a n ı n ı n işidir. Mitolojiler y a l a n

söylemezler.

Bu y ü z d e n her mitoloji

kendi

Çünkü

komün

insanı

yalan

bilmez.

k o ş u l l a r ı n d a y o r u m l a n a b i l i r s e derin an-

lamlar taşırlar... Bütün bu s e b e p l e r l e ilkin ateş, k o m ü n g e l e n e k l i i n s a n l a r a ş e y t a n c ı l gelmiştir. sanılmıştır.

Medeniyetin

cehennemcil

kavgalarının

ateşten

Demiri a t e ş t e ilk d ö v e n l e r de Semitlerdir.

çıkageldiği

Tıpkı le

sınıfsız,

ilkel

kutsallaştırıldığı

komün t o p l u m l a r ı n d a ateşin, totem geleneğiy-

gibi,

medeniyet zamanı

ş e y t a n l a ş t ı r ı l m ı ş t ı r ve

cinleştirilmiştir. Tarihsel devrimin nıfı olmuştur.

tık ş e y t a n c ı l tefeci Medeniyetin tefeci

ilk y ı l l a r ı n d a y s a , Ş e y t a n artık tefeci

K u r ' a n ' d a o l d u ğ u gibi... Ç ü n k ü b e z i r g a n çıkarlarıdır - .

çöküş aşamalarındaysa

bezirgan

b e z i r g a n sı-

k o m ü n ü p a r ç a l a y a n , ar-

sistemi,

melekler

halk t a b a k a l a r ı n ı n y a ş a m ı ;

işler t a m

onların

Şeytan

tersi

olur:

hükümeti,

ise tefeci

Cennet,

cehennem

bezirganlığa

karşı

ise

çıkan

devrimcilerdir... M e d e n i y e t , Irak'ta kollektivizm

(doğulu

olduğu

için,

insan

aşama

için olsa

güçleri

içinde

b a l ç ı k t a n ç ı k a g e l d i ğ i ve d o ğ a despotik

balçıktan

olsa

komün)

ile insan t a m

g e l e n e k l e r içinde

y a r a t ı l m ı ş gibi

algılandı.

M e l e k l e r de

c o ğ r a f y a - g e l e n e k g ö r e n e k tarih ve insan

değerlendirilebilirdi.

liştikçe bilinen adlarını

bir

bütünleşmiş

Melekler sonradan

üretici

m e d e n i y e t ge-

almış o l m a l ı y d ı . . .

" A t e ş " b ü y ü k bir t e k n i k üretici

g ü ç t ü ve sınıflı t o p l u m u n

(medeni-

y e t i n ) a ç ı l m a s ı n d a v e g e l i ş m e s i n d e v e t e f e c i - b e z i r g a n l ı ğ ı aynı z a m a n da her kişinin içindeki yordu.

yüzden

dern gelişimi algılanışının başka

kişi

m ü l k i y e t i n i a z d ı r m a k t a t e m e l bir rol o y n u -

teknik-kişi

mülkü-tefeci

finans-kapitalizm

( ş u u r a l t ı n ı n ) s o m u t maddi t e m e l l e r i

hiç bir s o y u t l u k t a a r a n m a m a l ı d ı r ,

Komün'den mülkü

sınıflı

zengin

toplum

ortaya

mo-

Kur'an'daki

oldu. T a r i h t e ş e y t a n

bulunamaz.

parçalanışı

sınıflar d i n a m i z m i

d i n a m i z m i t e k n i k üretici Bakın

b e z i r g a n l ı k ve o n u n

hepsi " Ş e y t a n " s i m g e s i n i n

volkanlaştıkça,

azgınlaştı.

Bunun

şeytan: da

Kişi temel

g ü c ü n g e l i ş i m i n d e n çıktı.

K u r ' a n ' d a k i Ş e y t a n ile ilgili ayetler ( m i t o l o j i k nakiller) ö z e t ç e

k o y d u ğ u m u z g e l i ş i m e nasıl

14-

"Şeytan

dedi

15-

"Allah,

buyurdu

16-

"Şeytan

yolundan

dedi:

insanları

ki:

uyuyor:

"Kıyamete ki:

"Sen

"Beni

saptırmak

değin,

azgınlığa için

sen

beni bırak!"

bırakılmışlardansın!" düşürdüğün

yolunun

için,

üzerinde

senin

doğru

duracağım;

and

sollarından

on-

içerimki... " 17lara

"Ondan

sonra

sokulacağım

önlerinden,

artlarından

onların

çoğunu

haliyle Ş e y t a n gibi t e k n i k ve kişi

sağlarından

şükredenlerden

bulamayacaksın."

mülkü g e l i ş i m i , g e r ç e k t e n de

" K ı y a m e t " e (sınıflı t o p l u m u n s o n u n a ) dek ö z g ü r b ı r a k ı l m ı ş t ı . Ta g e l i ş i m z ı d d ı n a a t l a y a r a k kendi İşte ortaya

cennetlik

o l a n l a r da

başını y i y e n e dek.

diyalektik

akış

içinde

kendiliğinden

çıkıyordu.

Medeniyete;

kişi

mülküne,

hem sınıflı t o p l u m içinde d a h a

kurtulmayacak derecede batmayanlar, mutlu ( c e n n e t c i l ) y a ş a m l a r bulabilirler,

h e m d e sınıflı t o p l u m s o n u n d a

(kıyamet gününde) dengeli,

g e r ç e k c e n n e t e geçiş o l a n a k l a r ı

bulabilirler.

Arada dirler;

(Araf'ta)

kalanlar

b u n l a r için y a ş a m

Her g ü n ö l m e k t e d i r l e r . nun

ise,

belki

tereddütlü-sürünerek

modern,

geçiş

de c e h e n n e m l i k l e r d e n daha

Başta a n d ı ğ ı m ı z A r a f sûresinin 46.

içindekötüdür.

ayeti

bu-

üzerinedir...

Allah

sistemi

naklidir.

Hz.

Mısır'a-Arabistan'a ber)

İbrahim'den

İbrahim

beri A r a p t o p l u l u k l a r ı n d a

UR'dan cehennemcil

kadar kaçar.

Kaçarken

anlatılır-

sınıf s a v a ş l a r ı n d a n kardeşi oğlu

Urfa'ya

Lut ( P e y g a m -

ile birlikte, ç ü r ü m ü ş m e d e n i l e r i n a z g ı n l ı k l a r ı y l a her an A l l a h sis-

temini

yüzlerce-binlerce

çelişkisi,

Sümer'den

nılmaz acılarla haklı atalarına

kez

beri

içlerine

kazırlar.

gelen Allah

sistemini

kılar. V e m i t o l o j i k s i s t e m A r a b i s t a n ' a

beri

Muhammed

SÛRESİ":

(Mekke devrinin sonlarında

inmiştir)

M u h a m m e d ' i n ilk M e k k e devri, d a h a çok ilk A l l a h ve P e y g a m -

yani

veya

toplum

içlerinde d a y a -

d e k yayılır...

18- " E N - A M

Hz.

Sınıflı-sınıfsız kendi

öğrendiği

daha

rıcılık v e

doğrusu,

elçisi

sezdiği,

içinde

doğanın

yorumuyla,

biçiminde anlatmasıyla

duyduğu

ve toplumun

yakın

tarihsel

gidiş

çevresine

determinizmini

kanunlarını

soyut

tektan-

idealler-söylevler

geçer.

M e d i n e d e v r i y l e , asıl sınıflar s a v a ş ı - t a r i h s e l d e v r i m eğilimi gelişir. Bu a ç ı d a n " M e k k e D e v r i " ayetleri d a h a soyut, teorik-felsefidir. dine ayetleri

daha somut,

Me-

pratik d e v r i m prensipleridir.

İki d e v r i n de ayrı d e ğ e r l i y o r u m l a r ı - i ç sezileri b u l u n u r : 1sun

"Göklerle

Allah'a.

" P u t " l a r eski tivizmi,

yeri,

Böyleyken

karanlıkları-aydınlıkları kafirler

onunla

kent liderleridir.

komünün

çıkarı

olan

ata

yaratan

putları

odur.

denk

Barbarlık çağında, hayvanlarından

Hamdol-

tutuyorlar." Komün'ün

kollek-

(Totemlerden) Ana

T a n r ı ç a l a r a , Baba T a n r ı l a r a ve d a h a s o n r a kent liderlerine k a y d ı k ç a bir çok put oluşur.

Kentler arası t i c a r e t ve f e t i h l e r l e de bu

tüccar kentlerin Aslında

putlar

ulusların t a r i h l e r i n i n miştir.

çoktanrıcılık önemli

Kolayca s i l i n e m e z . buna

karşı

denen

bir parçasıdır.

putperestcil

barbar

böler ve güder.

şiddetle savaşırken

bilince ç ı k a r m a s ı b e k l e n e m e z .

komün

G e l e n e k l e r i n e dek y e r l e ş -

M e k k e b e z i r g a n l ı ğ ı çıkarları

restliğe sıkıca s a r ı l a r a k halkı öncelikle

putlar fatih ve

e l i n d e toplanır.

Kur'an

elbette

için

putpe-

(ve M u h a m m e d ) durumu

kökten

Fakat s o n r a k i a y e t l e r d e pratik ç ı k a r l a r a

y ö n e l d i k ç e , p u t p e r e s t l i ğ e ş i d d e t l e karşı ç ı k m a k t a n z i y a d e hep A l l a h ' ı n özelliklerine

yarattığı-yaratacağı

s u n m a y a y ö n e l i k ve d a h a başarılı olur.

devrim

çıkarlarını-prensiplerini

"Sizleri

balçıktan

O'nun

katında

kafirler için

dan

yaratan de

odur,

sonra

adanmış

bir

devre

eceli

var;

ölçümleyen,

böyle

iken

on-

şüphelenirsiniz" 3-

şeyi

"Göklerde de

de,

Allah

yerde

de Allah

O'dur.

Gizlinizi açığınızı,

yaptığınız

biliyor."

İlk a y e t l e r

hep A l l a h ' ı n

yüceliğiyle

ilgilidir.

Ama

daha

çok

kendi

toplumunun

içinde b u l d u ğ u t a r i h s e l d e v r i m

t a r a k onları

bu d i y a l e t i k a k ı ş a ve y ü c e d e t e r m i n i s t s e z i l e r i n e (skolas-

tisizme) 6-

çekmeye

çabalar:

"Onlar görmediler mi,

etmiştik,

sizi

miştik

ardına

art

nesil,

kendilerinden

yerleştirmemiş

günahlarından

koşullarını g ö z ö n ü n d e tu-

yağmur

ötürü

verip,

yok

önce,

olduğumuz

ettik

bir

ayakları onları.

nice

yerde,

altından Sonra

akıttı

onların

yerleştir-

ırmakları

ama

ardından

başka

yarattık."

Peygamber,

bunları

deniyetlerinden hep t a r i h s e l boylarında

çevresindeki

görmüş duymuş;

devrimlerle yıkılmış

eski A r a p

ataları

İran,

çökkün

Tevrat'tan

Bizans,

öğrenmiştir.

y e t l e r (kent f e d e r a s y o n l a r ı ) Kur'an v e

Mısır

Aldığı

m e d e n i y e t l e r üzerinedir.

Semitler'in

medersi

Fırat-Dicle

cennet topraklarında

muş kentler y e r l e bir o l m u ş ve y e r l e r i n e y e n i orijinal

eski

nesilleri yok

onları

kurul-

kent ve m e d e n i -

kurulmuştur.

Peygamberinin

derdi,

kuracakları

m e d e n i y e t l e r gibi y o k o l m a m a s ı

için

orijinal

uyulması

medeniyetin,

gereken

doğa ve

insan prensipleridir. İlk ayetler y ı l m a k s ı z ı n bunu uyarır-. Bunları açık açık gezip g ö r d ü ğ ü n ü ve g ö r ü l e b i l e c e ğ i n i 11ne

Diyesin

"yeryüzünde

gezerek

görün,

bildirir:

yalanlayanların

sonu

olmuş." Ve tabii

ilk ayetler z a m a n ı ,

pratikleştirdiği

veya

doğa ve insan

daha

gidiş ö z ü n ü Allah

g e t i r m e y e çalışır.

çok hep A l l a h

skolastik bir teoriyle

bilmeden

simgesiyle)

ile

(yani

sezerek

inanarak yücelttiği

kentdaşlarını doğru yola

Bu kitlelerin pratik ç ı k a r l a r ı n d a n y o k s u n , ayakları he-

nüz tarihsel d e v r i m strateji-taktiklerine sıkıca b a s m a m ı ş bir aşamadır. O dönemde

hep A n t i k f e y l e s o f l a r havasındaki

12- Diyesin ki: sizi

ki:

"Allah'ındır. toplayacak. 1315-

dan

"Gece

ile

"Diyesin

"göklerde

Allah

sadece

Kendisine gündüzde ki:

"Ben

yerde

kendisine

ziyan bulunan tanrıma

ayetleriyle söylevler verir:

bulunan

edenler her şey karşı

şeyler

rahmet

kimindir?" Diyesin

yazdı.

Kıyamet

günü

inanmazlar." O'nun,

azarsam,

işitir,

büyük günün

bilir." azabın-

korkarım." 18-

egemendir kullarının

üstüne,

bilgedir,

haberlidir."

Peygamber, doğa ve insan t o p l u m u özünün en y o ğ u n bir y a n s ı m a s ı : Elçisi-sözcüsü olduğu için, o gün için bu duygularını-sezilerini, çok derinden bilinçaltıyla gelenek görenekleriyle hisettiği için, kendisine en yakın gelen Hz. İbrahim g e l e n e ğ i n d e içten bir inançla birleştirir bunları. O dö-

nem için bu büyük bir tarihsel devrimin önderliğidir. kendisi de s o n u n a dek uymaya özen gösterir.

Dolayısıyla o gidişe

Her türlü cefayı azabı ve

ölümü göze alır ve kendini ve çevresini sık sık teselli ve teşvik eder: 33-

"Evet biz

biliyoruz,

onların

sözleri seni

üzüyor,

şimdi

onlar seni

yalanlıyorlar." "Zalim 34-

olanlar,

"Senden

Allahın

önce

dular.

Yardımlarımız

sıkıntılar

çekmeye

Peygamberlerin Hz.

nice

gelene

Muhammed,

bir insandır. Yani

yalanlıyorlar"

Peygamberler

kadar

katlandılar. haberleri

rini t a ş ı y o r d u .

ayetlerini

nice

Allah'ın

sana

yalanlandı.

yalancıdır sözlerini

kimse

bütün

insani

kendinden önceki

kollektif özellikle-

P e y g a m b e r ve kitapları kavramakta

S o n u n a dek malını, canını, t o p l u m u u ğ r u n a v a k f e t t i . ayetlerde

belirtildiği

biçimde

kollektivizme

işine

kullandı.

M e d e n i y e t i n mal-

hiç bir z a m a n

başlıca

işi, s e v d i ğ i e ş l e r i - s e v d i ğ i t o p l u m u ve s e v d i ğ i gibi y a ş a m a y ı

değiştiremez,

P e y g a m b e r l i ğ i n d e n önce d e e m i n , çok " g ü v e n i l i r "

kömüncül temellerin

Bezirganlığı,

Doğaya-eşlerine

ol-

katlandılar,

bildirilmişti."

d i k k a t l e h a z m e t m e k t e , d o ğ a v e insanın gidişini mülküne

Sabırlı

denilmesine

değer vermedi.

değer verdi.

Sevdiği

doğa

ile s a d e bir insan

p r e n s i p edindi v e b u n u z o r l a n m a d a n

isteyerek severek

( b u n l a r d a y a r a r g ö r e r e k ) yaptı. Kendini hiç bir z a m a n g ö r e v l e r i d ı ş ı n d a b ü y ü t m e d i . kendisinin de h e r k e s gibi 50-

"Deki:

dadır.

Ben

bana

vahiy

bir

"Ben

gayıbı

size

olanlara

bir insan o l d u ğ u n u demem

bilemem, uyarım" de

En çok s e v d i ğ i

belirtmesiydi:

ki Allah'ın

hazineleri

ben

meleğim

dahi

ki:

"düşünmez

benim

yanım-

diyemem,

ancak

misiniz

körle,

gören

midir?" S a d e c e ü s t ü n d e d u r d u ğ u tek şey işte budur.

Ö n d e r bilgelik. " K ö r l e

g ö r e n bir m i d i r ? " O n l a r ı n özü de a y e t l e r i n d e d e r l e n m i ş t i r . S o n u n a dek o

ayetlerine

göstermiştir.

(düşündüğü

gibi

Herkeslerden

davranmaya

farkı

severek-isteyerek vakfetmesi... 90yoluna

"İşte sen

istemem; Ve

sadece

ayetlerine

budur:

uymaya)

Kendini

"hiçbir şey i s t e m e z " t e r s i n e verir.

bunlar Allah'ın

doğru

uyasın,

diyesin

ki:

sizden

bu yolda

ancak

bütün

insanlara-alemlere

öğüttür."

Allah'ı

kanunlarında

sadece da

yola "Ben

sosyal-ekonomik

bulduğunu,

özen

düşüncesine

götürdüğü

hayatta

her d i k k a t çekici

kimseler,

değil,

onların

bir şey doğanın

olayda

dile

(ücret) gidiş

getirmeyi

geliştirir. 95diriden 96üzere

bitirmek

ölüyü

"O'dur yaratan

97için,

"Bitki de

tan

açıcı,

emre

"Kanalların,

yıldızları

için,

Allah

çıkarmaktadır,

yaratan

geceyi olan,

denizlerin o,

bilen

yarar işte

çekirdeği,

Allah

dindirmek bilge

olan

için,

ulus

için

niçin

güneş

Allah'ın

karanlıklarında, bir

taneyi;

budur,

ile

ölçümü doğru

belgeleri

ölüden yüz ayı

diriyi,

dönersiniz?" da

hesap

bu." yolu

belirttik."

bulmamız

99la

"O'dur gökyüzünden

bitiririz,

hurma

onunla

ağacının

ağaçları,

ağaçları

var,

inanan

bir

yağmur indiren,

bitkiden dahi

yemiş ulus

sık

bunda

onun-

tanelerle,

bağları,

benzerleri,

yemişine,

zeytin

benzeşmeolgunlaşmasına

vardır."

Mekke geleneklerine de çatmaya

akıl

g ö s t e r m e y e çalışır:

140laha

bakasın

bitkiyi

birleşmiş

üzüm

bunların

belgeler

Bunun yanısıra yavaş yavaş yolunu

her türlü

çıkarırız,

salkımları,

yarattık,

verdiklerinde

için

biz

yeşillikler

tomurcuğundan,

nar

yenleri

her

"Bilgisizlik

iftira

ile

şüphesiz

sapıttılar;

151-

"Diyesin

doğru

Hiçbirşeyi Allah'a

sulluk

korkusuyla

veririz,

açık

145-

eş

akan

domuz

etinden,

nesne

görmüyorum, Tanrım

Mekkeliler ve Arap içme y a s a k l a r ı n a

özge

yozlaşmış

Al-

ettiler,

ettiklerini iyilik

Allah'ın

okuya-

ediniz,

sizin

öldürmeyin

için

hem

yemek

buyruğunun

kesilmiş da

barbarları ki

şeyden

olduğu,

kalıp

uyarlardı

haram

babaya

onların

vahyolunan

sıkıntıda bağışlar,

ziyan

yokazığınızı

dediklerini

budur."

murdar

Allah'tan

size

anaya,

yaklaşmayın,

"Bana

kandan

öldürenler,

kılanlar,

tutmadılar."

öldürmeyin,

buyruğu

çocuklarını

haram

tanrınızın

koşmayınız

fuhuşa

"Diyesin

dümünde

yolu

çocukları

gizli

yüzünden

azıklarını

"Geliniz,

Allah'ın

hayvanla,

lunmanı,

verdiği

ki:

yım:

öldürmeyin.

beyinsizlik

Allah'ın

olan

isteyenlere

dışı

şeyden

azgınlık,

olduğu başka

asırlık

ölü için,

haram

yapmamış

bu-

esirger."

totem

geleneklerinden

kalma y e m e

b u n l a r binlerce yıldır b a b a h a n l ı ğ ı n

durumundaydı.

Oğlaklıyacak veya

gü-

kuzulayacak

h a y v a n l a r ı dahi b o ğ a z l a y ı p y e r l e r d i . T ı r n a k l ı h a y v a n l a r ı d a y e r l e r d i . Kur'an v e P e y g a m b e r i İ b r a h i m v e Musa g e l e n e k l e r i y l e o n l a r a aklın y o l u n u g ö s t e r m e y e çalıştı bu 146-

"Yahudi

barsakla iç

sırt

yağını

mıştık,

toplumuna

yağını

haram evet

biz

ettik,

böylelikle

gerçek

Devrim

diş-göze

Hele A n t i k ç a ğ d a ç ü n k ü Bu

hayvanı

yağını

biz

helal

onları

haram

ederek

azmaları

kılmış

sığırla

yüzünden

idik,

koyunun cezalandır-

söyleriz."

SÛRESİ":

çok bilinç altıyla

tırnaklı

kemik

19- " T E V B E dişe

ilk a y e t l e r l e :

her

göz bu

savaşçıl

bir d i r e n i ş - s a l d ı r ı

çağ t a r i h s e l

ruhu

d e v r i m l e r çağıdır:

ister.

Bilinçten

k o m ü n l e r i n s a v a ş ç ı l a k ı n l a r ı y l a olur.

m e d e n i y e t l e r i n y e r l e bir e d i l m e s i y l e ve y e r i n e ya orijinal ya da

r ö n e s a n s ( y e n i d e n diriltilmiş)

m e d e n i y e t l e r i n d o ğ u ş u y l a sonuçlanır - .

T a r i h s e l devrimler, y u m u r t a l a m a y l a ç o ğ a l ı ş a benzer. S o s y a l d e v r i m ler ise m e d e n i y e t i y ı k m a d a n sosyal sınıflarla d a h a bilinçle g e l i ş t i r m e y i getirirler.

Memeli

hayvanların doğurarak çoğalmalarına

İslam

Devrimi

u y k u d a g e z e r bilinçaltı 272

bir t a r i h s e l

devrimdir.

atılım ve a k ı n l a r ı n d a n

benzerler.

K e n d i n d e n ö n c e k i l e r gibi kurtulamamıştır - .

A m a yine de gamberi

Hz.

Çünkü

kitaplar kitabı

M u h a m m e d gibi

orijinal

K u r ' a n a sahipti ve

P e y g a m b e r l e r Pey-

bir lidere...

medeniyetlerin

sonuncusuydu;

bilinç g e l i ş m e y e

başlamıştı. T e v b e s û r e s i , göze göz cana karşın

bağışlama

can

bir s a v a ş t a k i

esirgemenin;

hoşgörünün

keskinliği ve

buna

insancıl-birleştirici

(kollektif) özelliğini a n l a t ı r k e n , bu bilincin geliştiğini de gösterir. 5-

"Savaşın

lursanız

haram

öldüresiniz,

tövbe

ederek

bağışlayan

olduğu

yakalayıp

namaz

aylar

çıkınca,

kuşatın,

kılarlarsa,

zekat

eş

koşanları

nerede

her pusuya

oturun.

Eğer

verirlerse

yollarını

buonlar

açınız,

Allah

esirgeyendir."

Bu ayet hem en k e s k i n - s e r t - ö l ü m c ü l savaşçıl İ s l a m d e v r i m i n i , h e m de o denli de h o ş g ö r ü l ü - m e r h a m e t l i - b a r ı ş ç ı l mini özetler. Tek şartla: gösterme

Tövbe:

insancıl

islâm

hümaniz-

bir çeşit ö z e l e ş t i r i - d o ğ r u yola eğilim

ile...

Bunu d e s t e k l e y e n ayetler, ö n c e d e n de g ö r d ü ğ ü m ü z gibi az değil: 6zünü

"Allah'a

eş

dinlesin

onların,

koşanlardan

diye,

bilgisiz

ona

bir

biri,

hemen

senden

aman

topluluktan

aman

ver,

olduklarından

Allah'ın

sö-

yerine

gönder

ötürüdür."

Bu ayetle P e y g a m b e r i n ve İ s l a m d e v r i m i n i n buriyeti ve g ö r e v y e l p a z e s i

dilerse,

sonra nasıl

bir e ğ i t i m

mec-

içinde o l d u ğ u anlaşılabilir.

"Bilgisiz o l a n l a r a h o ş g ö r ü ve e ğ i t i m ve sabır g e r e k i r " a n l a m ı n d a bir çok ayet, ardı a r k a s ı n a bıkıp u s a n m a d a n sıralanır. Bu İ s l a m d e v r i m i n d e k e n d i n d e n ö n c e k i l e r e göre b i l i n c i n - b a r ı ş ı n ve insancıllığın

geliştiğini

gösterir...

A m a t a m tersi d e geçerlidir, a m a n d i l e m e y e n l e r e , t a ş k ı n l a r a , yolayet t a n ı m a m a k t a d i r e n e n l e r e v e b u n l a r l a o p o r t ü n i s t l e r e d e a c ı m a k yoktur. A k s i yalancı

pehlivanlığa

Onlarla

antlarını bozarak,

ant olamaz;

dininizi yererse,

belki böylece

D e v r i m d e d ü ş m a n a zılgıttan v a z g e ç i l e m e z . böyledir.

Laf ile, öğüt ile u s l a n m a y a n ı n hakkı

Ancak o

günkü

limselleşmiş lastikçe

devrim

anlayıp

her

kaçan devrim

hiç g e l e m e z :

12- "Ahit yaptıktan sonra, derlerini öldürün.

mücadele etmekten

halde g e l i ş m e o l a m a z ;

koşullarla

bugünkü

koşullarını koşulda

küfürden

kafirlerin

ön-

vazgeçerler."

O g ü n ü n dili

büsbütün

kötektir.

insanlaşmış

kitleşelleşmiş,

k a r ı ş t ı r m a m a k gerekir.

Ayetleri

uygulamak isteyenler başüstü

bisko-

düşmeye

mahkumdurlar... M ü c a d e l e d e n geri d u r a n l a r a da ö ğ üt ve z ı lg ı t geçerlidir. 13- Antlarını beri

bozmuş

(Mekke'den)

kimselerdi. 24kazanılan

Onlardan "De

olan

çıkarmaya

ki:

mallarınız,

korkar "Size

toplulukla

kalkışan, mısınız?

atalarımız,

kesilmesinden

ilk

savaş önce

Korkmak

etmez sizlere için

kardeşleriniz korktuğumuz

misiniz? düşmanlık

Allah eşleriniz,

daha

Peygameden

yaraşır."

oymaklarınız,

ticaretimiz,

sevdi-

ğiniz

evleriniz,

daha

sevgili

bir

Allah

ise,

topluluğa,

ile

Peygamberinden,

bekleyin

Allah

O gün tarihsel

Allah'ın

doğru akışın

emri

yolu

hak

yolunda

gelene

değin;

savaşmaktan buyruk

tutmaz

göstermez."

Güney Ticaret Yolu'nu

açmakla

görevlendir-

miş o l d u ğ u A r a b i s t a n A r a p l a r ı n ı t a r i h s e l d e v r i m e s ü r ü k l e m i ş t i . B u n u n için s a v a ş m a k ;

k o m ü n g e l e n e k l e r i n i M e k k e ' n i n t e f e c i , bezir-

g a n l ı k t a a z ı t a r a k m e d e n i y e t i d a h a d o ğ m a d a n (tıpkı S o d o m v e G a m o r ra

kentlerinde olduğu

ve zenginlerine lacak orijinal

gibi)

karşı

öldürebilecek olan

Ebu

üste g e t i r m e k g e r e k i y o r d u .

medeniyet daha

uzun

ömürlü

Sufyan sülalesine Böylece yeni

üretken

kuru-

olabilecekti.

T a r i h t e g e n e l l i k l e hep böyle o l m u ş t u . Elbette dukları

Kur'an

tarihsel

getirdiği

Peygamberi

bunu

itilişlerle s e z i l e r l e ,

kışkırtmalarla

Ç ü n k ü d e n g e , hem Bunu

başta

değil,

içinde

bulun

pratik d a y a t ı ş l a r ı n

anlıyorlardı. Peygamberin ve çevresinin

rinde hem de A r a b i s t a n A r a p l a r ı n ı n naydı.

bilinçle

bilinçaltlarıyla;

ruhlarında-bedenle-

içinde k o m ü n g e l e n e k l e r i n d e n ya-

P e y g a m b e r o l m a k üzere b ü y ü k ç o ğ u n l u k g e l i ş m e l e -

re göre s e z m e d e n ve o d e n g e y e uyarak d a v r a n m a d a n y a p a m ı y o r l a r d ı . A m a y i n e de P e y g a m b e r i n bu y o l u a y d ı n l a t m a k z o r u n d a

(ve Kur'an'ın) sürekli kaldı.

yet ve k o m ü n ç a r p ı ş ı r h a l d e y d i . derinden, man

Kişi m ü l k ü r u h l a r d a yer e t m i ş , sessiz,

d u r a k s ı z ve a m a n s ı z ilerleyişini

Kur'an ve

Peygamberini

(yeni

uyarı ve zılgıtları

Ç ü n k ü her kişinin içinde m e d e n i sürdürüyordu.

bir m e d e n i y e t y o l u n u )

Öyle

ki,

bile z a m a n

bu za-

hiçe s a y a b i l e c e k a r z u l a r a yol a ç a b i l i y o r d u .

Bir b e z i r g a n

olarak ama

m a l a - m ü l k e esir o l m a m ı ş ,

İslam

devrimi

için her şeyini v e r m i ş bir lider o l a r a k b u n u sezip anlıyor ve 24.

ayetle

a ç ı k ç a belirttiği gibi, sık sık b e n z e r a y e t l e r l e de bu p s i k o l o j i k ve maddi çelişkiyi d e v r i m d e n y a n a ç e v i r m e ç a b a s ı n ı Asla

çevre

medenilerin

arttırıyordu.

medeniyetlerin

durumuna

d ü ş m e k is-

temiyordu: 34olarak

"Ey

toplayıp

hemen Hz. duğu

inanmış

herkesin

olanlar!

malını

Allah

Hahamlarla,

yerler,

yolunda

hak

rahiplerin

yolundan

harcamayan

birçokları

alıkorlar;

kimseleri

pek

altın, acı

batıl gümüş

bir

azapla

müjdele." M u h a m m e d , yaptığı kurallara

Ayetlerde

başta

sık sık uyardığı

karartmanın

işine g ö r e v i n e son d e r e c e i n a n m ı ş ,

kendisi

getireceği

uyan,

hep;

bundan

z e v k alan

dünya

malı

felaketlerdi,

sadece

bunu

için

bir

koy-

insandı.

insanlık y o l u n u

bilimsel

bir bilinçle

değil, o g ü n ü n i d e o l o j i s i - b a y r a ğ ı olan s k o l a s t i k A l l a h - P e y g a m b e r - C e n net-Cehennem

sistemiyle,

gelenek,

göreneğiyle

görüyor-yorumluyor

ve s a v u n u y o r d u . O g ü n ü n dili-bilgisi bu k a d a r ı n a e l v e r i y o r d u : 38çıkın!

"Ey

inanmış

denildiğinde,

olanlar! yerinizde

oldu

ağırlaşıp

sizlere,

Allah'ın

kaldınız,

yolunda dünya

savaşa yaşamını

ahiret

yaşamından

ahiretininkinin

daha

hoş

yanında

pek

buldunuz?

C e n n e t , bir z a m a n l a r , A r a p a t a l a r ı n ı n şadıkları

Fırat-Dicle'nin

dünyanın

malı-mülkü

kankardeş komün

hayatı ya-

azdır."

bakir-ormanlık-ırmaklarla

bezenmiş

verimli

topraklarıydı. S e m i t l e r m e d e n i l e ş i p sınıflı t o p l u m c e h e n n e m i n e ardı a r d ı n a d ü ş ü p çöllere d a ğ ı l d ı k ç a ,

cennet komün

geleneklerini taşıyan

Peygamberle-

rin v e ç e v r e s i n i n g ö n l ü n d e - ş u u r altında z a m a n l a g ö k y ü z ü n e t a ş ı n a r a k erişilmezleşti, Önceleri yüzünde

efsaneleşti.

somut vaadedilmiş

cennet topraklar,

A n c a k y i n e d e g e r ç e k ç i - b e r r a k kafalı yüzündeki ten

güzelliklerle

özleştirmeden

ise s o m u t y e r y ü z ü

sine

sonra

g i d e r e k gök-

mistik c e n n e t v a a d l e r i n e d ö n ü ş t ü .

kapılmadan

komün

insanları c e n n e t i y e r -

yapamıyorlardı.

Soyut cennet-

g ü z e l l i k l e r i n e m a l - m ü l k v e hoş v a k i t g e ç i r m e -

edemiyorlardı.

P e y g a m b e r bu gibileri de d a h a üstün ü l k ü l e r e ç e k m e k için, o mist i k - s o y u t s k o l a s t i k c e n n e t - a h i r e t idealini du.

bu a z a r l a m a y l a

zorunda

öne s ü r m e k z o r u n d a

kalıyor-

karışık a y e t l e r K u r ' a n ' d a ç o k sık t e k r a r l a n m a k

kalınır...

İnsanı

tanımak,

zorluklar taşıyan

anlamak;

bir

meseledir.

bugünkü

bilincimize

Toplumu

genel

rağmen

pek ç o k

o l a r a k t a n ı m a k anla-

mak ve y ö n l e n d i r m e k daha az zorluklar taşımaz.

Çünkü

kişi v e t o p -

lum dipsiz kuyu gibi s o n s u z g ö r ü n e n d e r i n l i k l e r taşır-. 1400 yıl ö n c e Hz.

M u h a m m e d , ister i s t e m e z i n s a n çelişkileri içinde

bunalmadan edemiyor ama yılmaksızın yoluna devam ediyordu. ve ayetler (Kur'an)

böyle y a r a t ı l d ı .

Sûre

Bir y ö n d e n İ s l â m t a r i h s e l d e v r i m i -

nin a d ı m a d ı m t a n ı ğ ı o l u r k e n , diğer y a n d a n Hz.

M u h a m m e d i n bilinç v e

bilinçaltı y a n s ı m a s ı , A l l a h t a r a f ı n d a n a y e t l e ş t i r i l d i ; 80-

"Sen

kez

onlar

ları.

onlar

için

bağışlanmayı

bağışlanmak

onların

rındandır. yola

için Allah

dilesen

hem

Allah'a

doğru

yoldan

ister de

hem

dile,

hiç

ister

Peygamberine

(buyruklardan)

dileme;

bağışlamaz karşı

dışarı

yetmiş

Allah

kafir

çıkmışları

on-

oldukladoğru

iletmez." P e y g a m b e r d e h e p i m i z gibi

karşın,

insanlardan

umut

insandır.

kesmek

G ü n ü m ü z d e onca

istemediğimiz,

bilincimize

onlara

ihtiyacımız

o l d u ğ u için i n s a n l a r ve t o p l u m h a k k ı n d a ne kadar ç o k y a n ı l g ı ve unutkanlıklara; Hz. den-iyi

Ama

a n l a m a y a n değerlendirmelere düşeriz.

dilekler t a ş ı m a d a n

"Onlar Allah

gerçekleri

M u h a m m e d de kendi t o p l u m u ve kişileri için u m u t l a r b e s l e m e için

yetmiş

yapamamıştır.

kez

bağışlanmak

dilesen

hiç

bağışlamaz

onları." umutları

yürümek zorunda

gerçekleşmeyince gerçeği kalmıştır.

acıyla

kabul

edip y o l u n u

Tabii

acı

g e r ç e k hep ş u d u r :

dünya

malı

mülkü

eğlencesi

kişi

m ü l k ü ya da k o l l e k t i v i z m i n k o m ü n a n ı n b ü t ü n insancıl d e ğ e r l e r i . . . Peygamber gönlü

hep

komün

geleklerinden yana

tezidir. A y e t l e r hep b u n u n t e k r a r l a r : 81ler.

"Evlerinde

kalanlar,

Mallarıyla-canlarıyla

caklarda ateşi

savaşa

daha

86sûre

katı

ralım"

Peygamberinin

yolunda

çıkmayız" dediler.

ardından

savaşmaktan

ki:

"Bilmiş

sevindi-

çekindiler: olsalardı,

"Sı-

cehennem

sıcaktır."

"Allah'a

inince,

Allahın

allah

medeniyete geçiş sen-

olaylar farklı a m a t e m e l aynıdır:

inanınız,

onların

Peygamberle

zenginleri

birlikte

senden

izin

savaşa

istemekte,

çıkın" "Bizi

diye

bir

bırak

otu-

demektedirler."

87-"

Geride

mühürlendi, 88savaş

kalanlarla-kadınlarla onlar

"Peygamberse, ettiler.

Tarihsel

kalmak

istemişlerdi.

Gönülleri

anlamıyorlar." inanmış

Bütün

olanlarla

iyilikler

görevlerini

birlikte,

bunlarındır.

yapmış

veya

mallarıyla,

Bunlardır

yapma

canlarıyla

kurtulanlar."

çabalarını

sonuna

dek

e s i r g e m e m i ş i n s a n l a r ş ü p h e s i z ki e r i ş i l m e z bir iç huzur içinde y a ş a r l a r veya

ruhsal-vicdani

Bu c e n n e t l e r e bedel rinden

d e n g e y e u l a ş m ı ş o l a r a k huzur içinde ölürler. bir m u t l u l u k sayılabilir. V i c d a n ı a z a p - g ö r e v l e -

kaçmak yalan-dolan

yanmak

içinde

korkularla yaşamak,

cehennemde

kadar a z a p vericidir.

Bu d u r u m i n s a n l a r ı n iç p s i k o l o j i l e r i n d e ( r u h l a r ı n d a ) ve t o p l u m içindeki eleştiri b a s k ı l a r ı n d a olan bir olaydır - . A n c a k v a h ş i i n s a n d a n (ilk cinsel y a s a k g e l i ş i m l e r i n d e n ) beri, bilinçbilinçaltı

gelişimleri

filizlendikçe,

insan

k i ş i l i ğ i n d e n ayrı

bir " r u h " ya-

kıştırmalar, z a m a n l a c e n n e t - c e h e n n e m a l g ı l a y ı ş l a r ı n a d a t e m e l oldu. Bu y ü z d e n Allah:

insan

psikolojisindeki

iç m u t l u l u k l a r ve a z a p l a r da

c e n n e t - c e h e n n e m - ş e y t a n - m e l e k sistemi

cine girdi.

içinde a l g ı l a n m a süre-

B i l h a s s a bu İ s l a m m e d e n i y e t i n i n y a y g ı n l a ş m a s ı y l a en y a y -

gın s e v i y e s i n e - a l ı ş k a n l ı ğ ı n a Bu y ü z d e n

(skolastisizmine)

ulaştı.

bu ayetler ve b e n z e r l e r i n d e k i

psikolojik yaklaşımlar, o

gün için a n c a k A l l a h s i s t e m i ( e g e m e n - g e l e n e k s e l ideoloji) ile a l g ı l a n ı p yorumlanabiliyordu... 128sıkıntıya

"Andolsun uğramanız

içinizden ona

ağır

size

öyle

gelir,

bir

size

Peygamber

düşkün,

(elçi)

müminlere

geldi şefkatli

ki ve

merhametlidir." Tarihsel

gidişi

görevini

görmek,

sevecen-şefkatli ve fedakar yapıyor: Ve tabii

o denli y a l n ı z l ı k , ç ü n k ü

yanlar çıksaydı, 129Ondan doğanın

"Eğer başka ve

Peygamberler'e

inanmaktan tanrı

yoktur.

insanlığın)

yüz

insanı

böylesine

merhametli-

İnsancıl sorumlulukta aynı

üstünlük.

d e r e c e d e s o r u m l u l u k du-

gerek kalmazdı:

çevirirlerse

O'na sahibidir."

dayandım.

ki: O

"Allah

bana

büyük-ulu Arş'ın

yeter! (bütün

"Allah

bana yeter!"

Doğanın ve insan t o p l u m u n u n gidiş kanunlarıyla

mistik bir g e l e n e k

ve seziyle de olsa ilgilenmek (yüce evrimi a n l a m a y a çalışmak) g e r ç e k t e n bir ömre bedeldir. Ve P e y g a m b e r yalnızlığına-iyi d i l e k l i ğ i n e - m e r h a m e t l i liğine ve s o r u m l u l u ğ u n a iyi gelen biricik ilaçtır... Ve her türlü ihanetlerin sosyal

hayvanlıkların saldırgan

k u ş a t ı m l a r ı n a iyi gelen y e g a n e ilaçtır...

Ç ü n k ü d o ğ a c ı l ve insancıl bütün sebeplerin o r k e s t r a s ı ve s e n f o n i s i o temel kanunların akışı içerisindedir; s o n s u z hoşgörü veya h ü m a n i z m oradan gelip oraya gider.

O'nu bilince çıkarsak bile O'na u y m a y a ç a l ı ş m a k

y a ş a m kadar sonsuzdur. 20-

MÜMİNUN

11-

"Onlar

ebedi

Bu y ü z d e n "Allah herkese yetip artar!.. "

SÛRESİ":

Firdevs'e:

yüksek

cennete

varis

olacaklar,

orada

kalacaklardır.

İ b r a h i m z a m a n ı , 2500 yıl ö n c e m e d e n i y e t l e r i n e v r e n s e l a ş a m a s ı n a henüz

düşünce alanında

girilmişti.

İbrahim toplumu,

lerle sıkı alış-veriş ilişkilerinde b u l u n s a l a r da t ü m d e n düzenlerini, tin

göçebe

o n l a r için

Kur'an'dâki madı.

pratik bir ideal

kadar değil

gelişleri,

geçilmiş;

olması

komüncül

yaşıyorlardı.

gerekmedi.

yüzden

Cennecennet

h e m e n g e l e n e k s e l a n l a m ı d ı ş ı n d a hiç kullanıl-

zamanı, tarihsel

doğrudan

medeniyetlerin devrim

İ s l a m i y e t ile

Bizans:

Fars

Medeniyeti

kontrol e d i y o r l a r d ı . ve

lumu da

sosyal

Güney Ticaret Yolunu

Bizans'ı dış y e d e k güç gibi

stratejisini

Bu y ü z d e n Cennet vaadinin

geliştirmiş hemen

C e n n e t a ş a ğ ı - y u k a r ı gibi

k u l l a n a c a k kadar

bulunuyordu

düşünce gelişiminin bile girilmiştir.

bu yüzden

Sosyal

ayrı

top-

başlamıştı. bile

sınıf v e z ü m r e -

icabetti.

de s ı ç r a m a y a p t ı ğ ı n ı

Her kişinin

kendi

her s û r e d e t e k r a r l a n m a s ı

mevkilere:

lere ve inanç h i y e r a r ş i l e r i n e a y r ı l m a s ı lojisine

Fars:

Habeş'i Bizans,

m e d e n i y e t ' e ç ö z ü l m e y e sosyal sınıflara a y r ı l m a y a

yetmedi. Bu,

Hristiyan t e k t a n r ı c ı ve

çevirmiş,

bile

bezirganlık aşama-

Burunları d i b i n d e :

kendisine

kıtalararası

aşaması

M u h a m m e d önce Fars M e d e n i y e t i n i t e p e l e m e y i gö-

k e s t i r e c e k kadar ve

askercil

çağının,

denemeleri

birlikte e v r e n s e l

çoktanrıcı m e d e n i y e t ç e k i ş i y o r l a r d ı . Yemen'i

evrensel

birleştirilme

sına g e ç i l i y o r d u . Y a n ı b a ş l a r ı n d a

züne

sosyalliğini

Hele c e h e n n e m d e n söz bile e d i l m e d i .

Muhammed gidiş

ekonomisini

medeniyet-

kendi

gösterir,

kişi

psiko-

bir v a r l ı k o l u ş u s e z i l m e k t e ve

inancı v e u y g u l a m a s ı y ü k s e k o l a n l a r a ,

P e y g a m b e r v e par-

tisinin ç e k i r d e ğ i olan s a h a b e l e r i Ensar: y a r d ı m c ı l a r ı gibi o l a n l a r a d a h a yüksek cennetler vaadi Mü'minun indiği

sûresi

müjdelenmesi

Mekke

icabediyordu.

d e v r i n d e yani

İslamiyet'in

başlangıcında

için de, c e n n e t , h e m de " F i r d e v s " mevkii öne ç ı k a r ı l m a s ı , c e n -

net u ğ r u n a

cihat e d i l m e s i n i n y a r a r l a r ı

Peygamberine de uygun

üzerinde duruluşu, Allah'a

Cennet ve C e h e n n e m

mevkileri,

b u s o s y a l y u r t l a r ı n çağ

g e l i ş m e s i - s ü r a t l e n m e s i ve i n c e l e n m e s i ; kolojilere y a n s ı y ı ş ı n ı n yüzünden

hissedilmesi,

hatta

hatırı

K u r ' a n ' d a sık sık ödül v e c e z a

12-

"Andolsun

biz

13-

"Sonra

onu

"Sonra

nufteyi

düşüyordu.

insanı bir

çamurdan

nufte

itibarıyla

beyinlerindeki

sayılır bir gidiş

psi-

kazanması

biçiminde yinelenecektir. bir

(sperm)

kişi

süzmeden

olarak

yarattık."

sağlam

bir

karar

yerine

koyduk." 14(cenine)

çevirdik,

giydirdik,

sonra

zeli Allah

bir onu

alaka

(embiriyo)ya,

çiğnemlik

bambaşka

eti

alakayı

kemiklere

bir

çevirdik,

bir yaratık yaptık.

çiğnemlik

ete

kemiklere

Yaratanların

et gü-

yücedir."

A r t ı k insan bilgileri de g e l i ş m e k t e d i r . A l l a h ve P e y g a m b e r i de b u n a uyar, A d e m ile H a v v a ; y a r a t ı l ı ş ve ç e n e t t e n k o v u l u ş ; T u f a n gibi efsaneler

sadece

çağın

Mekke-Medine

için

hatırlanılıp

eski

mitolojik sembollerle a n l a t m a d a n

indirgenmeye

kullanılır.

Hatta

toplumlarının

yukarıdaki

pratik

amaçları

ayetlerde olduğu

kurtulmaya

gibi,

bilimsel g e r ç e k l e r e

çalışılır...

Nuh T u f a n ı ve b e n z e r l e r i de hep bu pratik a m a ç l a r içinde kullanılır. Ç ü n k ü a m a ç kendi t o p l u m u n u n yeni

bir t a r i h s e l d e v r i m d e A l l a h ' ı n v e

Peygamberinin etrafında v e r i m ve yenilikçi dir.

bir i d e o l o j i y l e d e r l e n m e s i -

M u h a m m e d Nuh'u kendi koşulları y ü z ü n d e n ç o k iyi anlar; s a d e c e

Nuh'u değil bütün

Peygamberleri

kendisiyle ö z d e ş l e ş t i r i r ve pratik he-

def için o n l a r ı n ö y k ü l e r i n i a n m a k u y g u n düşer. o l d u ğ u gibi dir.

Diğer P e y g a m b e r l e r d e

M u h a m m e d ' i y a l a n l a y a n l a r ve ona karşı ç ı k a n l a r az değil-

Bu d u r u m d a

N u h ' u n ve diğer P e y g a m b e r l e r i n ö y k ü l e r i n d e n

ibret

a l m a k en d o ğ r u s u olur: 25şey

(Nuh),

değildir. Her

Hele

kendisinde bir süre

Peygamberin

benzer boğucu

veya

delilik

onu

modern

kuşatımlardır.

bulunan

bir

adamdır,

başka

bir

gözetleyin." gerçek

liderin

başına

gelen

buna

O n l a r d a n ders a l m a k ve çağının sorunla-

rını a ş m a k , insanlık tarihi ö l ç ü s ü n d e gidişi

bilmek ile olur.

Muhammed

bunu t a m bilince ç ı k a r a m a s a da kuvvetle s e z i y o r d u Tevrat ve İncil'i sürekli o k u y a m a d ı ğ ı belliydi. terilebilecek kadar azdı.

Ç ü n k ü o k u m a - y a z m a bilenler p a r m a k l a gös-

Hicaz medeniyeti

henüz ç ö z ü l ü y o r d u .

Muham-

med, keşiş "Rahip B u h e y r a ' l a r d a n daha çocuk yaşta en eski en büyük medeniyetlerin;

Babilin, Mısır'ın, A c e m ' i n , Bizans'ın, Y e m e n ve Habeş'in

bütün sırlarını y ü k s e l i ş ve çöküşlerle dolu iç yüzlerini ö ğ r e n m e y e başlamış; belki de onların destanlarını e z b e r l e m i ş , henüz hafızasına kazımıştı; kanına karıştırmıştı. Ç ü n k ü tarihe henüz yeni giriş y a p ı y o r d u , g e ç m i ş tarihten

ibret alarak uzun

ömürlü

o l m a n ı n yollarını

bütün

hücreleriyle

aramak zorundaydı.

Kur'an'da

Semit g e l e n e k l e r i n d e n , S ü m e r ' d e n

inti-

kal etmiş bütün g e l e n e k l e r hep önlerinde beliren büyük t a r i h s e l d e v r i m t e o r i - p r a t i ğ i için ibretle beyinlere kazınıp hazmedilmiştir: 30-

"Gerçi biz

(onları)

İslamiyet, devrim lerine

etmiş

bu y ü z d e n , o ibretlere:

derslerine; dayandığı,

kutsalı

imtihan

olduk

ama

olay

(Nuh

nice ibretler vardır - ."

T u f a n ı ve b e n z e r l e r i n d e )

En eski

m e d e n i y e t ve t a r i h s e l

tanrısallaşmış-Peygamberleşmiş önderlerin onları

kendi

kişiliğinde

sentezlediği

için

ibret-

kutsallar

oldu. A y n ı ş e y m o d e r n tarih ve ö n d e r l i k l e r için de g e ç e r l i d i r ;

insanlık t a r i h i n i e n

küçük boşluğa

m e y d a n v e r m e k s i z i n bilince çıkara-

bilen ö n d e r l i k l e r v e t o p l u m l a r d a h a a z sancılı v e geri d ö n ü ş ü o l m a y a n kalıcı

r e j i m l e r k u r a b i l e c e k ve g e l i ş t i r e b i l e c e k l e r d i r .

Bu y ü z d e n A l l a h ve yet ve d i k k a t l e h e m e n hatırlatır.

Peygamberi

o güne dek görülmemiş hassasi-

her s û r e d e ve hatta a y e t t e o dersleri

y a c a k t a z e h a s s a s i y e t i y l e a n a r v e d e r s i n i alır: g ö z ü y l e değil 44elçisi

efsanelere de uydurma,

g e r ç e k l i k o l a r a k bakar:

"Sonra

geldiyse

virdik

anar ve

M ü m i n u n sûresi d e Nuh'u v e d i ğ e r l e r i n i b ı k m a y a c a k s ı k ı l m a -

biz,

onlar

hepsini

elçilerimizi onu

birer

ardı

ardına

yalanladılar, efsane

biz

yaptık

gönderdik.

onları

inanmayan

M u h a m m e d daha Mekke devrindeyken;

Hangi

birbiri

kavim

ümmette

ardınca uzak

de-

dursun."

Peygamberliğinin ilk zamanla-

rında bile cennet c e h e n n e m sistemini, kuracağı medeniyetin uzun ömürlü olması pratik a m a c ı n a oturtmuştur.

Komün geleneklerini, t o p l u m c u - p a y -

laşımcı-eşitlikçi-hoşgörülü-bilimci-üretici, nıfları ölçüsünde cennetliktiler.

yenilikçi...

olanlar

güçleri

sı-

Bunlara karşı çıkanlar ve medeniyetlerini

bunlar üzerine bina e d e c e k olanlar, tıpkı

paraya-pula tapan ve yozlaşan

eski medeniyetler gibi Allah'ın gazabına: Tarihsel devrim tufanlarına uğrayacak ve y o k olacaklardır.

Bununla da kalmayıp c e h e n n e m i n aşamala-

rında kötülük hiyerarşi ve sınıflarına zümrelerine göre yanacaklardır - . Ve için

bu tarihsel

gereken

görevini:

yenilikçi

lecek h a s s a s i y e t t e

Medeniyete geçişin

toplumculuğu

kavramıştır

uzun

ömürlü

olması

kadar d e r i n d e n - s ü r e k l i

bir an

bile

olsun

u n u t m a m a k v e y a y g ı n l a ş t ı r m a k - k ö k l e ş t i r m e k için

bunu

başta

olabi-

unutmaz;

kendisine ve

ç e v r e s i n e b u n u çeşitli v e s i l e l e r l e ve b a ş k a b a ş k a olaylar içinde anlatır. Allah

böyle i s t e m e k t e d i r :

A y e t l e r böylelikle d e t e r m i n i z m e yaklaşır.

Ö y l e ki sınıflı t o p l u m u n ; de ç o k kısa

ömürlü

meyeceğini

bilmiştir.

m e d e n i y e t ş a ş a a s ı n ı n insanlık tarihi

olduğunu Allah

s e z m i ş ve o ş a ş a a y a

bu yüzden

daima

kapılmaya

yenilikçi

içindeğe-

toplumculuğu

ayetleştirir:

sor"

112-

"Ve

buyurdu:

113-

"Bir

gün,

dediler."

yahut

"Yeryüzünde günün

bir

yıllar sayısınca kısmı

kadar

kaldık;

kaldınız?"

sayabilenlere

114-

"Buyurdu

115-

"Bizim

sizin

ki: sizi

bize

Sadece

boşyere,

bir zaman

bir

döndürülüp

oyun

kaldınız,

getirilmeyeceğinizi

İ n s a n l ı k , " b o ş y e r e " değil,

keşke

eğlence

bilseydiniz."

olarak

yarattığımızı

sandınız?"

d o ğ a ve t o p l u m u n

gidiş

kanunlarını

bi-

lince ç ı k a r ı p o n l a r a u y u m y a p a r a k d o ğ a v e insan t o p l u m u n u n ö m r ü n ü "uzatmak",

daha doğrusu

olabileceği

k a d a r ı n a t ı p a t ı p uyarak, o l m a s ı

g e r e k e n d e n d a h a az bir z a m a n a d o ğ r u Muhammed

bunu

ziyle k a v r a m ı ş ve b u n u n 21-

"ANKEBUT

Mekke'de zirgan

k ı s a l t m a m a k için yaratılmıştır.

mistik k a r a n l ı k l a r içinden

inen

ç ı k a r m a y a çalışan

SÛRESİ":

son

azgınlığının

sûredir:

tutumu

Ö r ü m c e k anlamındadır ve tefeci-be-

örümcek

ağına

benzeterek

ince psikolojik d i y a l e k t i k l e r de seçilip h i y e r a r ş i l e n d i r i l i r : tarihsel

devrimin

stratejisi

anında

hissedilip

düşünce-davranış

41-

"Allah'tan

başka

velilere

bağlananlar

çürüğü

örümcek

evidir;

keşke

lerin

hiç o l m a z s a

ler.

anlatılır.

Besbellidir ki

s e z i l e r - b i l i n ç denli

keskindir;

geliştirilmektedir: örümceğe

benzerler.

Ev-

bilselerdi."

Bunlar dünya malı ve süsü peşinde koşan ve zalimleridirler.

bir se-

uğraşmıştır - .

için

Kureyş tefeci bezirganları

Bunlar çeşitli ayetlerde belirtilir;

İfşa ve t e ş h i r edilir-

Kur'an bunların kişiliklerine, kişi mülkü azgınlıklarına hitap etmez;

biraz t o p l u m c u l u k geleneği taşıyan halk Kur'an'a s a r ı l m a k t a g e c i k e m e z . Çünkü ve

Hicaz t o p l u m u ,

geleceğini

y ü z l e r c e yıldır G ü n e y T i c a r e t Y o l u ' n u n

kavramıştır;

hep

birlikte O ' n u

açmalı ve kullanmalıydılar. Y o k s a

hemen

evrensel

hemen

önemini

b e z i r g a n l ı k için

ü r e t i m d e hiç bir rolü

o l m a y a n , A r a b i s t a n çöllerinin c e h e n n e m c i l y a ş a m ı niye çekilsin ki? P e y g a m b e r ve ayetleri

psikolojiye,

a l t ş u u r s e z i l e r i n e göre ge-

lişiyordu: 49rinde)

"Hayır, bulunan

Kur'an açık

Yani t a m ı t a m ı n a zonansa gelen eder. A m a çip

kendilerine

açık

bilgi

verilenlerin

meseleyi

Hicaz i n s a n ı n ı n

a l t ş u u r psikolojisini

kollayan,

re-

maddi t i c a r e t yolları ve e v r e n s e l b o y u t l a r ı y l a sehenüz gelişmemiştir.

rinden etkiler ve a l t ş u u r l a r ı n d a n y ö n l e n d i r i r .

maddi Çünkü

b i n l e r c e - y ü z l e r c e yıldır k u t s a l l a ş m a

projesi

tanrısallık-kutsallık

alışkanlık,

nışı yaratmıştır - .

(içle-

P e y g a m b e r v e Kur'an o n l a r ı n t o p l u m c u r u h l a r ı n a hitap

k o y m a k bilinci

o çağın

göğüslerinde

ayetlerdir."

ile

düşünmekte modern

skolastisizim

din

ile

koşulla-

içinde k a v r a y a m a z s a k ,

bilimler içinde t e r s t e n

s ü r d ü r m ü ş ve

g e r ç e k l e r i ç a r p ı t a n s e m p a t i v e y a a n t i p a t i y e g i r m i ş oluruz. rihin gidiş k a n u n l a r ı n ı

de-

beyin o n b i n l e r c e -

içinde t e p e t a k l a k ,

Eğer m e s e l e y i gidiş k a n u n l a r ı

skolastisizmini

koşullar onları

D e m e k ta-

k a b a c a e z b e r l e m e k ve bir iki tarihi olaya u y g u -

lamış o l m a k bile y e t m e z ;

düşüncenin gelişimine de uygulamış olmak

gerekir. A n c a k o z a m a n din gibi en s p e k ü l e e s n e k konular d a h a gerçekçilikle aydınlığa

çıkarılabilir.

Allah ve Peygamberi, bu yüzden yürüdükleri yolda olanca gücüyle ki bu g ü ç bilinçten ç o k d a h a üstün

bir g ü ç t ü r o ç a ğ d a ,

kendilerinden

emindirler: 49-

"Bizim

Yani vize ce

aklı

edip

ayetlerimizi,

başında

Güney Yolu'nu,

Menfaatlerini ideolojisi

uğruna

üzerindeki Acem'i

Bizans'ı

Bir t e k karşı

duran

terkedemezler.

Ama

içinde e r i m i ş o l a r a k

ideolojisiyle,

din

yolu

inkar

etmez."

biraz ç ı k a r l a r ı n ı

açmak

gibi d u r u ş u bu y ü z d e n d i r . ve

başkası

Hicaz t o p l u m u ,

orta

kullansalar, y o l l a r ı n ı n

olabileceklerdir.

zalimlerden

bütün

maddi

temel

çoktanrı-tektanrı

konuşulur-sınıflar savaşının

Bu aldatıcıdır.

bir

kere

tepetaklak düşünürlere

gidiş

kanunları

bulunmaya

din

savaşı

Burjuva sosyal devrimleriyle

yerini

daha

laikleştirilmiş

v e i d e a l i z m alsa d a y i n e m a d d i t e m e l l e r l e k o n u ş u l a m a z . toplumsal

güçlü-

kaldırıp c i h a n g i r

Kureyş z e n g i n l e r i ve zalimleridir. bu

düşüncesinin

kollekti-

ortaklaşa

alışmıştır.

paralelinde

Marks-Engels

Darvin

ile

birlikte

başlar v e d ü ş ü n c e s i s t e m i

akılcılık

Ç ü n k ü beyin birlikte doğanın

determinizmde

o l d u ğ u gibi a y a k l a r ı ü z e r i n e oturur. Bu en

açılardan

gelişkin

son

1400

yıl

orijinal

öncelerinin, Antik Çağ

medeniyet örneğinin

bile, t e p e t a k l a k maddi t e m e l l e r a l t ş u u r d a

kalmış v e y a din

gizlenmiş olarak düşünür.

Bu olağandan tarihsel

maddeci

hâlâ

tafiziği

düşünürler

bile,

maddecilik

karıştırırlar v e y a t a r i h s e l

düşünce sisteminin

düşünce temelleri

maddecilik dışındaki

içine S k o l a s t i z i m i

maddeciliğin

olsa

bayrağında

bile e z b e r :

Kara

Mekitap

ü z e r i n e gelişip d u r u ş u bu t e m e l l e r l e bağlantılıdır.

O t e m e l l e r gidiş ka-

nunlarıyla

düşüncenin

enine

boyuna

bilinçlere

çıkamadıkça,

gelişimi

kolay o l m a y a c a k t ı r . . . Bu y ü z d e n

P e y g a m b e r ve Kur'an

laşılmış s a y ı l a m a z . revleri

içinde

İslam

kavrayıp

emperyalizme bilmeden

k o n u ş m a l a r ı da yerli y e r i n d e an-

sempatizanları

sıkılaştıkça

onları t e k t a n r ı c ı

uygularlarken,

ibadet gö-

kapitalizme

bilerek h i z m e t e t m i ş olabilirler;

veya

genellikle de

k u l l a n ı l m a y a bu y ü z d e n açık olurlar ve ilh... Peygamber ve

Kur'an t a r i h s e l

l e n m e k t e n yanadır.

görevleri

için t a m

inançtan

kenet-

Bu y ü z d e n safları s ı k l a ş t ı r m a k için ayrıntılı psiko-

lojiye de t e m a s eder. İyi g ü n d o s t l a r ı n ı a y ı r d e d e r : 10ne

Allah

gibi sayar.

"İnananlardan

kimisi

uğrunda

eziyet

Ama

bir yardım

var ki,

edilince gelse

'Allah'a

insanların biz

inandık' der fakat kendisiişkencesini,

sizinle

Allah'ın

beraberdik

azabı

derler..."

S a d e c e iyi g ü n d o s t u t a r i h s e l g ö r e v için y e t m e z , t a r i h s e l g ö r e v için ölümleri

göze almak,

ikiyüzlülükleri

cihad

(oportünizmi)

gerekir,

Peygamber kendisinden

sık sık paylar ve açık eder:

bilir v e

11de

"Allah,

elbette

yürekten

inananları

bilir

elbette

ikiyüzlüleri

bilir." Kimileri

de ya

kavrayışına Allahları

h e n ü z eski

g e l e n e k l e r i n i t e r k e d e m e m i ş , yeni A l l a h

ulaşamamıştır ve

yüzden

birlikte a n m a k t a n v a z g e ç e m e z ;

g a m b e r ve Kur'an

e s k i s i y l e yeni A l l a h ' ı

veya

geriye dönüşler yapar;

Pey-

i k i r c i l l i k l e r d e n de k u r t u l u n m a s ı n ı d a h a

işin

ba-

ş ı n d a n şart koşar: "Allah

ile

beraber

olursun" ( Ş u a r a , 61kim

213.

"Andolsun,

boyun

başka

bir

onlara

'gökleri

eğdirdi?' dersen

ğinden

tanrı

çağırma,

sonra

azabedilenlerden

Ayet) ve

yeri kim

'Allah' derler.

yarattı, halde

Güneşi

ve Ay'ı

nasıl Allah'ın

birli-

Fakat onların

çoğu

döndürülüyorsunuz."

63.

ayet"...

düşünmezler.."

"....Hamd sadece Allah'a

layıktır.

[Ankebut]

B u a y e t l e r aynı z a m a n d a A r a b i s t a n t o p l u m u n u n d a h a ö n c e d e n beri tektanrıcılığı veya

geldiğini, Kur'an

duyduğunu

ve düşüncesinin

küçük uyarılarda tarihsel

bile

görevlerini

b u y ü z d e n yeterli

süratle

yönde

evrim

sezebileceğini

evrime

girdiğini

geçirebilme aşamasına

gösterir.

M u h a m m e d ve

o l g u n l u k t a d ı r v e ç a r ç a b u k Hicaz t o p l u m u n -

dan ç e v r e y e yayılır". 22-

"MÂİDE

Kur'an

SÛRESİ":

Peygamberi,

barbar gelenek göreneklerin

m e d e n i l e ş t i r i l m e s i n d e n y a n a d ı r v e bunları

daima

prensipleştirir.

akılla

Kanbağları-

nı ç ö z e r k e n k o r u m a y a çalışır: 3na

"Ölmüş

(leş)

boğazlanan,

ölen, tiğiniz dahi

yırtıcı

hayvan,

boğulan,

hayvanın

hayvan

kan,

sopa

domuz

ile

parçaladığı

başka,

dikili

eti,

vurulan,

Allah'tan

başkasının

yüksekten

hayvanların

eti

taşlarda

boğazlanan

sorarlar,

diyesin

size

düşen haramdır.

falaklarıyla

adı-

boynuzla Kesüleşilen

haramdır(...)"

4şeyler

"Onlar

hayvanların şeyde

helâldir

helâldir?

yırtıcı

avladığı

Allah'ın

adını

olan, şeyler anın,

diye

Allah'ın dahi

öğrettiği

helaldir,

Allah'tan

yeyiniz

sakınınız,

ki: yolla

arı

(tertemiz)

yetiştirilip

Size

öğretilen

bunların Allah

tuttuklarını,

çabuk

hesaplıdır."

Barbar insan d o ğ a l insandır, aklı da berraktır. A n c a k gidiş s ınıflı topluma

parçalanma

(medeniyete

geçiş)

yönündedir.

Yerleşik düzen

ticaret ağır bastıkça, barbar (doğal) y a ş a m geride bırakılırken adetleri de yasaklanır, barbar ehlileştirilir.

Kur'an o l a b i l d i ğ i n c e bu gidişin verdi-

ği akılla ve İ b r a h i m g e l e n e ğ i y l e , diğer İsevi ve M u s e v i l e r d e n

(kitaplı-

lardan) ö ğ r e n d i k l e r i y l e ; a m a keskin sezilerle bu yönelişi güder. Elbette b u g ü n getirdiği prensipler, o g ü n k ü koşullara göre d e ğ e r l e n d i r i l m e z s e ,

s k o l a s t i k ç e o g ü n e s a p l a n ı p kalınılır. ışığında

aydınlanmıştır veya

k o n u y u bile bilimin

merceği altına

Namaz-Abdest-Hac-Zekat sesini

sahibiz.

A r t ı k her

bilim küçük

koyarak çözümleyebiliriz.

bildiren

a y e t l e r aynı

medenileşme

pro-

akılla t e ş k i l a t l a y ı p prensipleştirir.

27-

"Onlara

zamanki öbürü

Adem'in

onlar

ötekinin

birer

kurbanı de

28için

G ü n ü m ü z d e artık her konu

olanaklara

dedi

"Sen

elimi

iki

oğlunun

kurban

onaylanmayınca, ki:

'Allah

beni

için

elini

'Ben

şeyleri

uzatsan

tanrısı

buyruklara

uymayanlara

onaylanarak,

seni

öldüreceğim'

onaylar.'"

ben

Allah'tan

Kur'an bu ö y k ü y ü b u r a d a ş u n u n için anar: getirdiği

anlatasın,

kurbanı

ki:

sakınılan

alemlerin

hakkıyla

birinin

dedi

ancak

öldürmek

uzatamam,

haberini

kesmiştiler,

seni

öldürmek

korkarım."

Kur'an ve P e y g a m b e r i ,

karşı son d e r e c e h o ş g ö r ü l ü o l d u ğ u

kadar, son d e r e c e de savaşçıldır.

Onları

kardeş kavgasına

karşı

şid-

detle uyarır. A m a bu, en çok M e k k e b e z i r g a n l a r ı n a - z e n g i n l e r i n e karşı " D i ş e diş göz g ö z " k e s k i n l i ğ i n e d ö n ü ş ü r : 45buruna

"Biz

onlara

burundur;

kısastan

orda

kulağa

vazgeçerse

metmeyen

(Tevrat'ta) kulak;

günahı

kimseler,

yazdık

dişe

bağışlanır,

işte

bunlar

diştir;

cana

candır,

yarayan

Allah'ın

göze

kısas[tır].

indirdiği

şeyle

göz; Kim hük-

zalimdirler."

Hz. Musa y a h u d i t o p l u l u ğ u n u , Mısır'dan Kızıldeniz m e d - c e z i r l e r i n d e n ve Sina çöllerinden v a a d d e d i l m i ş t o p r a k Filistin'e zor bela aşırıp geçirirken;

h e m Firavun d e r e b e y d e s p o t i z m i n e karşı, h e m de kendi

içindeki

y o z l a ş m ı ş l a r a karşı " g ö z e göz, dişe diş" s a v a ş m a k z o r u n d a kalmıştı. İsa (İncil) ise, artık Roma İ m p a r a t o r l u ğ u ' n u n m e d e n i y e t l e r zılgıtlarının altında iyice köleleşmiş Yahudi t o p l u l u k l a r ı n a "bir y a n a ğ ı n a v u r u l u r s a öteki yanağını ç e v i r " katlanışını ö ğ ü t l e m e k t e n başka yol b u l a m ı y o r d u . Hz. Yolu:

Muhammed'in

koşulları

O r t a - K u z e y T i c a r e t Yolları yordu.

akınlarıyla

elverişliydi.

Güney Ticaret

üzerinde bulunuyordu. Ve

medeniyet çöküntüleriyle tıkanmış

Güney Ticaret Yolu

açılıp g e l i ş t i r i l d i k ç e ,

İslam

bulunu-

Medeniyeti'nin

b ü t ü n t i c a r e t yolları y e n i d e n açılıp b ü t ü n l e ş t i r i l e c e k v e te-

feci-bezirganlığın evrensel Hz.

çok daha

Kızıldeniz-Mekke Yemen ve Umman

M u h a m m e d bunu

kentleri İ s l a m

çağı a ç ı l a c a k t ı . keskin s e z i l e r i y l e y a k a l a d ı v e A r a b i s t a n ' d a k i

medeniyetinde bütünleştirmeyi

başardı.

B u n u n için " g ö z e göz, dişe d i ş " p r e n s i b i n i s o n u n a d e k b e n i m s e m e k ve u y g u l a m a k gerekiyordu.

Bu y ü z d e n

olan) ö ğ r e t i s i n i b e n i m s e d i :

H e m kendi ( m ü m i n l e r ) içinde, h e m bede-

viler içinde,

Mekke

hem de azgın

Musa'nın

bezirganlarına

(Tevrat'ta belirtilmiş karşı. A n c a k uygu-

l a m a d a d a i m a a z g ı n b e z i r g a n l ı ğ a v e t e f e c i l e r e karşı sıkı d u r u l m u ş t u r . Buna r a ğ m e n gidiş, b e z i r g a n

medeniyetleri gelişiminden yana olduğu

için, İ s l a m i y e t i n bu p r e n s i b i s o n r a d a n t e r s i n e çevrildi: kirlere karşı zılgıdı

biçiminde uygulandı.

Z e n g i n l e r i n fa-

İşte o z a m a n "din bir a f y o n d u r " k a l i t e s i n e b ü r ü n d ü : A l l a h , P a d i ş a h v e Firavun v e y a

N e m r u t v e y a T i r a n oldu.

Melekler h ü k ü m e t erkanı denli

t e k yanlı

ortaya

çıktığı

süreç;

daima

prensiplerinin

sezilerinden

Cehennemi,

ö z ü n d e din

hapishaneleri,

hiçbir z a m a n

olmadı, olamazdı

barbarlar (komünler)

komünün

kanunlarına

çünkü

ile

kankardeşlik-

korunarak medeniyete

sıyla d o ğ a n ı n v e t o p l u m u n ve

yoksa

medeniyet yansımalı

çarpışmasından, tivizm

oldu...

dinlerin

medeniyetlerin

sevgi-saygı-kollek-

aşılanmasından;

dolayı-

uyum yapma zorunlularından

doğmuştur-gelişmiştir...

Derebeylerin,

Firavunların,

Fağfurların eline g e ç t i k t e n s o n r a din, M e d e n i y e t b a t a k l ı k l a r ı n d a insanı ezenlerin

zulüm

silahı

ise ç a r e s i z l i k a f y o n u : Kur'an

olmuş,

Peygamberi

bezirgan-tutsağı

evrimi

başaramayan

köle v e s e r f l e r i n

c e f e t t e sığınış o l m u ş t u r . bunu

o l m u ş eski

sezer

Musa

İsa

medeniyet dinlilerinin

gerişlerinde kötülüğünden

korunur: 45-

"Biz

buruna

onlara

burundur;

orda

(Tevrat'ta)

kulağa

kulak;

sastan

vazgeçerse

günahı

meyen

kimseler,

işte

bunlar

anlaşılmasın,

Kur'an

Yanlış

yazdık

dişe

diştir;

bağışlanır,

Cana

yarayan

Allah'ın

göze

kısastır.

indirdiği

göz;

Kim

şeyle

kı-

hükmet-

zalimdirler." ve

Peygamberi,

değildir; y a n l ı ş u y g u l a n m a s ı n ı ve y o z l a ş m a y ı ; gulamaları

candır,

Tevrat'a

İncil'e

karşı

b e z i r g a n l a ş m ı ş dini uy-

işaret eder.

Kur'an, İ b r a h i m g e l e n e ğ i n i

k a y n a k e d i n e r e k T e v r a t v e İncil'in

ken-

di ç a ğ ı n d a ve k o ş u l l a r ı n d a en y ü k s e k ve son s e n t e z i n i y a p a r : 63-

"Onların

günah

söz

dür

yaptıkları."

(Musevi

söylemekten,

ve haram

İsevilerin)

bilenleri,

yemekten

danışmanları

alıkoysaydılar

ya,

onları

kötü-

Ne R u h b a n i l e r ne H a h a m l a r , onları y e n i s e n t e z l e r e u l a ş t ı r a m a m ı ş lardır. T ı p k ı Hz. M u h a m m e d ' d e n s o n r a ç ı k m ı ş b u l u n a n m e z h e p l e r , tarikatlar gibi. A n c a k t a r i h s e l d e v r i m l e r çağı çağı

açıldıktan

sonra,

modern

bitip y e r i n e s o s y a l d e v r i m l e r

Peygamberler denebilecek burjuva ve

p r o l e t a r y a t e o r i s y e n l e r i ve d e v r i m c i l e r i y e n i bir yol a ç a b i l m i ş l e r d i r . Öyle

Antik Tarihte

medeniyette

(tefeci-bezirganlıkta)

bataklaşanlar en y o z l a ş m ı ş - k a s t l a ş m ı ş oldular; va

rejimleri

gibi.

tıpkı

B e z i r g a n l ı ğ a ve b u r j u v a l ı ğ a en

ve t o p l u m l a r d a bir rol o y n a y a c a k d u r u m d a

ilk g e l i p

bugünkü

burju-

az batanlar, t a r i h t e

kaldılar.

Bu ister köle ol-

sun ister m o d e r n p r o l e t a r y a olsun hep böyle oldu. Ç ü n k ü en t e m e l d e görünmeden

rol

oynayan

hep

komünün

kollektivist insancıl

S o s y a l sınıflar a y s b e r g i n y ü z e y d e g ö r ü n e n t e p e l e r i y d i . rıltılarına f a z l a c a y a k a s ı n ı ye m a h k u m olanlardır - .

kaptıranlar,

yanıydı.

M e d e n i y e t pa-

medeniyet gerizlerinde çürüme-

İ n s a n l ı ğ a o n l a r d a n s a d e c e zarar gelir.

Parayla

a y a k t a k a l a b i l e c e k l e r i n i sanırlar. V e k i m s e y e y a r d ı m etmezler. S a d e c e

kendilerini d ü ş ü n ü r l e r . luncaya

Bu y ü z d e n d a h a ç o k para isterler. Ta ki boğu-

ve yozlaşıncaya,

olanlar t e m e l l e r i

çürüyünceye

dek.

Yozlaşmamış ve yoksul

içlerinde d a h a çok taşırlar. Ve o n l a r ı n

yaşanmamışlıkları

d i n a m i z m yaratır.

O dinamizm

her t ü r l ü açlık,

ise t e k başına açlı-

ğını g i d e r e m e y e c e ğ i n i a n l a d ı k ç a k o l l e k t i v i z m d e buluşur. bu t a r a f a a k a r l a r s a

Parası olanlar

mutlu ve e l e n m e d e n y a ş a y a b i l i r l e r . . .

Kur'an ve P e y g a m b e r i

bunu

her an sezer ve içinde yaşar.

b u g ü n k ü gibi bilimsel a n l a m d a bilinçlere ç ı k a r a m a z .

Elbette

Fakat o itilimlerle

davranır. Ç ü n k ü o, t a r i h s e l d e t e r m i n i z m i n o ç a ğ d a k i en içten en bilinçli (sezili) elçisidir; yansımasıdır - . 82-

"Her

Yahudilerle lara

dostlukça

şişlerle, 83ri

halde

eş

daha

rahipler

olanların

Yine

bunlar

inen

düşmanları

inanmış

çünkü

olan-

aralarında

ke-

büyüklenmezler."

şeyi

işittiklerinde

yaşlar

koyu

göreceksin

"İsa'lıyız" diyenlerdir;

tanıklarından

Yahudiler, zirganlıkta

yakın

gözlerinden

bizi

inanmış

koşanlardır.

vardır,

"Peygambere

yüzünden,

inandık,

göreceksin

Allah'a

aktığını

hak

olduğunu

görürsün.

"Ey

bilmele-

Tanrımız

biz

kıl."

bin yıldır b e z i r g a n dört yol ağzı

kaşarlanmış yozlaşmışlardır.

uydurup kastlaştırmışlardır.

Tevrat'ı

Bu y ü z d e n

Filistin'de t e f e c i - b e da

kendi

çıkarlarına

Kur'an ve P e y g a m b e r i n i n söz-

lerini alayla karşılarlar; ç ı k a r l a r ı n a ters gelir. G ü n e y T i c a r e t Y o l u ' n u bir iki

k a b i l e n i n e l i n d e ç a r ç u r e d i p t ı k a m a n ı n dar kafalılığını a ş a m a z l a r . Hristiyanlık henüz yeni

bir din

duyanlar yine Güney Ticaret Yolu Krallığıdır - .

beş

o l d u ğ u gibi,

M u h a m m e d ' e yakınlık

üzerinde ve daha

b a r b a r kalmış Ha-

İslamiyeti,

hem

Mekke'nin

ve çıkarıcı ç o k t a n r ı c ı l ı ğ ı n a

karşı

k e n d i l e r i n e d a h a y a k ı n bulur.

ve P e y g a m b e r i Ama

kimse

İslamiyet'in

evrencil

"ENFÂL

"Sana ve

iseniz,

Barbar, tarihte (kişi

savaş

kişi

mülkiyetli

İslâm Sosyalizmi

Kur'an

çelişkilerden,

çat-

aranızı

mülkü

bilmezdi,

(komünün

düzeltin, herşey

Siz

Allah

ortak

insanlar

itaat

edin."

yüzden

antik

insanları)

edip

malı

"Ganimetler

inanan

elçisine

kollektifti.

ü z e r i n e akın

komünün

ki:

gerçekten

kollektif a k s i y o n l u

sınıflı t o p l u m )

ganimetler

üzerine)

sormaktadırlar.

(elçisinin)dir.

korkun,

barbarlar

yıktıklarında,

Peygamber ve

İslamiyet o

ü z e r i n e dikilir, belini güçlendirir.

genimetlerinden

Peygamberinin

Allah'tan

Kur'an

SÛRESİ"

(Savaş Ganimetleri: 1-

yayılışını,

g ö r e m e z ve s e z e m e z .

laklardan yararlanarak ayakları

Allah'ın

bezirganlığına

b u n u sezer ve söyler.

kadar ö n c e d e n

23-

a z g ı n tefeci

Medeniyet

kentleri y a ğ m a l a y ı p

olurdu.

Zaman

içinde

k o m ü n , sınıflı t o p l u m a b u a k ı n l a yeni k u r d u k l a r ı k e n t l e r l e m e d e n i y e t e

ç ö z ü l d ü k ç e bile, d e v l e t ç i l i k d e v l e t ( k a m u ) egemen

biçimde

sürüp

gittiği

gibi,

d ü z e n l e m e y l e , t o p r a k işleyenin henüz

sosyalizasyona

köleler

sosyal

özelliği

taşıyordu.

prensiplerini

denebilecek

bırakılırdı.

bir

Böylece antik

Bu bir T a r i h s e l D e v r i m d i . Ç ü n k ü devrim

yapabilecek

bir

devrimci

ulaşmamışlardı.

İşte A r a b i s t a n ' d a olan da rim

reformu

tasarrufuna

tarih bir a d ı m da olsa ileriye g i d e r d i . antik t a r i h t e

mülkiyeti o n yıllar b o y u n c a

toprak

kendine özgü

Kur'an

(orijinal)

Peygamberi

bir t a r i h s e l devtarihsel

devrimin

koyuyordu.

Bu y ü z d e n ilk Bedir savaşı başarıldıktan (zaferle s o n u ç l a n d ı r ı l m a s ı n dan) h e m e n sonra, ortaya g a n i m e t p a y l a ş m a kavgası çıkmıştı. A l l a h ve elçisi, Enfal sûresinin ilk ayetiyle d u r u m a el k o y m a k z o r u n d a kaldı: "Ganimet

Allah'ın

elçisinindir."

Bu s ö y l e n d i ğ i ve y a z ı l d ı ğ ı

kadar basit ö y l e s i n e s ö y l e n m i ş bir kural

değildir. T e r s i n e en k e s k i n s a v a ş k o m ü n i z m i prensibidir. A l l a h k o r k u s u P e y g a m b e r saygısı "Allahtan "Eğer

ile

korunur:

korkunuz"

inanmışsanız,

Kur'an

Allah'a

Peygamberi

elçisine

İslamiyetin

itaat

ilk

ediniz."

savaşçıl-devrim

yıllarında

böyle keskin s o s y a l i z m y a n l ı s ı y d ı . Ç ü n k ü kişi m ü l k i y e t i hırsının m e d e niyetleri batırdığını g ö r ü y o r d u , s e z i y o r d u . Ve P e y g a m b e r ,

ilkel

komü-

nün s a f - t e r t e m i z k o l l e k t i v i z m i n i , i n s a n - d o ğ a s e v g i s i n i - s a y g ı s ı n ı

(ülkü-

sünü) yaşıyordu. A n c a k kişi

Başka türlüsünü y a p a m a z d ı .

m ü l k i y e t i n i ( m e d e n i y e t i ) d e t a t m ı ş , t a r i h s e l gidişin me-

d e n i y e t e d o ğ r u geliştiğini de g ö r ü y o r d u . berini

bir s e n t e z y a p m a y a

götürdü.

Bu d u r u m , A l l a h ' ı ve P e y g a m -

elbette

bugünkü

bilincimize

b e n z e r bir bilinçle o l m u y o r d u .

Pratik d a y a t m a l a r s o n u c u n d a , y a ş a n a n

barbar-medeniyet çelişkilerinin

doğal

bir s e n t e z i y l e o l u y o r d u .

İşte bu haleti ruhiye içinde, İ s l a m t a r i h s e l d e v r i m i i l e r l e d i k ç e , kom ü n c ü l yapı v e g e l e n e k l e r i , geliştirmek zorunda

kaldı:

medeniyete,

kişi

mülkiyetine çözülüşünü

İslami t a r i h s e l d e v r i m i

na-köylü-esnafına ve yoksul tefeci-bezirganlarına; mün

gelenekli

Hz. Ali y i ğ i t l e r i n e d a y a n ı y o r d u .

Medine fukaralarıaynı z a m a n d a

ko-

Zafer b u n l a r d a n y a n a

g e l i ş t i k ç e M e k k e z e n g i n l e r i y l e - E b u S u f y a n s ü l a l e s i y l e bile u z l a ş ı l m a k ; bir t e k İ s l a m O zaman

medeniyetinde

kaynaşmak mecburiyeti

Enfal

ilk a y e t i n d e k i ,

sûresinin

keskin

g e l i p dayattı. İslam

sosyalizmi,

u z l a ş m a y a d o ğ r u e s n e t i l d i . A l l a h v e P e y g a m b e r i , b u gidişe 41. şöyle " u y u m " y a p m a y ı 41topluluğun dirdiğimiz te

"Eğer sizler Allah'a karşılaştığı (ayetlere)

biri Allah'a,

yoksullara

(Bedir)

(hak

kalmışlara

ile

batılın)

gününde

inanmışsanız,

Elçisine yolda

ayette

geliştirdi:

Elçisiyle aittir.

ayrılma

kulumuz

bilin ki

aldığınız

akrabalığı Allah'ın

gününde

(Muhammed'e) ganimetlerin

bulunanlara, gücü

herşeye

iki in-

beş-

yetimlere, yetişir."

"Bedir" savaşı rihsel

devrimci

sırasında,

çekirdek,

özleştirmesi-mayasını "ganimet Allah'ın ve ordusu ile

arasındaki

İslam

savaş

medeniyetine

komünizmiyle

sağlamlaştırması

geçişi

y a p a c a k ta-

gücünü

pekiştirmesi-

gerekiyordu.

Buna

uyum,

Elçisinindir" ayetiyle gerçekleştirilmişti ve İslam

mal-mülk çekişmesi

şekilde

kesin

kollektivizm

çözümlenmişti. Ş i m d i , İ s l â m M e d e n i y e t i ' n i n içine z e n g i n tefeci, b e z i r g a n sülaleleri

de katıldıkça,

onların

da g ö n ü l l e r i n i " h o ş " n u t e d e r e k islâmiyeti

kitlelere y a y m a k g e r e ğ i v e y a teye de 41.

kaçınılmazlığı

o r t a y a çıkmıştı.

geniş

reali-

ayetle u y u m y a p ı l d ı .

İslam sosyalizmi (kamu

malı ve k o l e k t i v i z m ) bu ayetle b e ş t e bire

indirilmişti. A n c a k y i n e de t a r i h s e l

devrimler o

ve m a d d e s i n i y i t i r t m i y o r d u . lafayu

Raşidiyn)

eğilimi

güdüldü.

devrinde

kadar kolayca

kollektif r u h u n u

İ s l a m m e d e n i y e t i n d e de ilk 4 halife (HuEnfal

sûresinin

ilk a y e t i n e

sadık

kalınma

Ç ü n k ü Kur'an'ın h e m e n bütün ayetleri k o l l e k t i v i z m i her t ü r l ü insan değerlerini

korumak

öğütleriyle-buyruklarıyla

tarihsel devriminin çekirdeği 53ti,

"Bu

kendi

nimeti

böyledir,

özünü,

çünkü

Komün'ün üretici

özünü

güçler

bir millet kendilerinde

değiştirmedikçe-bozmadıkça,

bozmaz-değiştirmez.

Allah

değiştiren

gelişimidir.

içinde akıp gelişir. T e k n i k ,

örülmüştür.

İslam

henüz iktidardadır: da

iyi

meziye-

onlara

verdiği

işitendir-bilendir."

dinamizm,

Doğanın üretici

bulunan

Allah

Komün'ü

toplumun

komün

yapan

bütünlüklü

işleyişi

güçlerin t ü m ü n ü sürükleyen

motor

geliştiricidir. Ve lı çe,

komün,

topluma

üretici

g ü ç l e r gelişimi

(medeniyete)

çözülüp

hızlandıkça

eritilir.

Ama

ister i s t e m e z

insan

k o l l e k t i v i z m i n y e n i d e n üretimi de geliştirilecektir.

bilinci

sınıf-

geliştik-

Bu a n t i k t a r i h t e

a d ı m a d ı m , halka halka gelişir. İslam topluma

tarihsel

devrimi

çözülüşünün

azgınlaşması ve yeni

de Arabistan'daki A r a p

sıçrayışıdır.

Kaçınılmaz

aşiretlerinin

gidiş,

kişi

sınıflı

mülkiyetinin

m e d e n i y e t i n sosyal d e v r i m c i sınıfları y a r a t a m a -

yıp ç ü r ü m e s i ve y ı k ı l m a s ı d ı r . K u r ' a n ı n ve P e y g a m b e r i n biricik k o r k u s u ve b u y r u k l a r ı , b u n u n sezg i l e r i n d e n çıkmıştır. Ama leyen

41.

ayet

ekonomi

53. ayet de bu sezgiyi bir b a ş k a a ç ı d a n yineler.

ile

bizzat t o p l u m u n fiili

kuralını, A l l a h v e

tekler. Ç ü n k ü fiili gidişi t a r i h s e l akışın

kendisi

değişimini

Peygamberi

temelden

etki-

bizzat o n a y l a r v e des-

Kur'an ve P e y g a m b e r i g ü d e r k e n , g e r ç e k t e bu Kur'anı v e P e y g a m b e r i b e l i r l e m e k t e d i r .

Z a t e n P e y g a m b e r ' i n k e n d i s i n e ayet indirilişini algılayışı e v r i m i n kişi ü z e r i n d e k i belirleyici g ü c ü y l e oluşur.

E v r i m i n Hz.

M u h a m m e d ' d e kuv-

vetle y a n s ı y ı ş ı ; yani b a r b a r l ı k ile m e d e n i y e t z ı t l ı k l a r ı n d a n en d e v r i m c i sonuçları

çıkarışı

mümkün

g a m b e r h i s s e d e r ve İşte Enfâl

ilan

olduğu

için,

kendisini

doğal

olarak

Pey-

eder...

süresindeki

birinci ve 4 1 .

ayetlerdeki

çelişkinin

kökeni

budur. O kökler; tırlatılır.

insancıl öz, d a i m a , her o l a y d a

Yorum,

komüncül

g ü r e ş l e r i n d e n gelişir. münden

Saltanatı tüm

öz

Bu y ü z d e n

kişi

ha-

mülkünün

Kur'an'ı ören şey, P e y g a m b e r ' i n ölüda

sürer. T e f e c i - b e z i r g a n

Emeviye

m e d e n i y e t i y ı k ı l a r a k Orta T i c a r e t Yolu açılır. İ s l a m l ı ğ ı n beşiği yakılıp-yıkılır;

G ü n e y Ticaret Yolu

evrencil t i c a r e t y o l l a r ı n ı n geçmemiş

Peygambere Allah'ça

toplumun

kancıklığı ve z u l m ü y l e üste gelir g e l m e z , o öz z o r l a - h i -

leyle eritilir. Ç ö k k ü n A c e m

sınıflı

halifeler ç a ğ ı n d a

İ s l â m kutsal M e k k e - M e d i n e : Çünkü

ile

barbar

önemini

kaybetmiştir:

köprülerini

ana y o l d a n

kalmayacak derecede

bunaltılır.

Tefeci

bezirganlık

kurmuş,

medeniye-

her y a n a

parçalayıcı

kişi

mülkiyeti t o h u m l a r ı n ı saçıp f i l i z l e n d i r m i ş t i r . İ n s a n c ı l öz, g i d e r e k e v r e n çapında den

medeniyet:

Sınıflı t o p l u m

ü r e t i l m e k üzere hazırlığa

mekanizmalarıyla

parçalanıp yeni-

sokulur.

A r k a d a n gelen göçebe rönesansçılıkları,

niden ö ğ ü t ü p h e r k e s ç e h a z m e d i l i ş i n i sağlar;

hazırlık a ş a m a s ı n ı ye-

sosyal

devrimler:

Kapi-

t a l i z m ç a ğ ı n ı n g e b e l i ğ i n i geliştirir... 67sahibi

"Yeryüzünde olmak

ahireti

ağır

yakışmaz.

basıncaya

Siz

geçici

kadar

dünya

hiçbir

malını

Peygambere

istiyorsunuz.

ise

istiyor."

Hz.

Ö m e r esirlerin ö l d ü r ü l m e s i n i ,

masını teklif etmişti. lerini ö r ü y o r d u .

Hz.

E b u b e k i r fidye alınıp bırakıl-

P e y g a m b e r , E b u b e k i r ' i n k i n i d o ğ r u buldu. A m a Al-

lah b u y r u ğ u d a i m a bütün

insanlığın

kurtuluşu

( e v r e n s e l l i k ) için ayet-

P e y g a m b e r de insancıl y ü r e ğ i y l e hep İ s l a m s a v a ş ı n ı n

gelişmesini

kollayarak

çalışıyordu.

Esirlerin bile g ö n ü l l e r i n i alan a y e t l e r nazil oluşu

aynı

esirler

Allah

buna

insancıl ve İslami

70sizin

"Ey

yeden

daha

dünyevi

hevesleri

törpülemeye [indirilişi]

kaygılardandı:

Peygamber!

kalplerinizde

uyuyor,

ellerinde

bir

hayır

hayırlısını

verir

bulunan

olduğunu ve

sizi

esirlere

bilirse,

size

bağışlar.

Allah

söyle:

Eğer Allah

sizden

alınan

fid-

ba-

esirgeyen

ğışlayandır." Canlarına-mallarına kaygılarla ileri

kıyamayıp

hoş karşılanır;

davaya

akrabalık-kan

köklü d u y g u l a r t a ş ı d ı ğ ı n ı

sonra

katılanlar

bağlarının

bilir ve hoşgörülür.

aynı

bazen d a v a d a n da Kan d a v a l a r ı h a r a m

kılınsa da İ s l a m d a v a s ı için m u h a f a z a edilir: 75-

"Onlar ki sonradan

tılar.

İşte

onlar da

daha

yakındırlar...

inanıp

sizdendir.

hicret

Rahim

ettiler.

sahipleri

Sizinle

beraber savaş-

[akrabalar]

birbirlerine

24-

"AHZAP

Devrim

SÛRESİ"

hazırlık

ister;

fikri-ruhi-teşkilatcıl

hazırlık her eri

sardığı

ö l ç ü d e başarı gelir. Y o k s a p a n i k ve korku ve ihanet a n l a t ı l a b i l e c e k gibi değildir.

"Evrim" günlerindekiyle

maz izleri d e r s l e r l e doludur.

kıyas

bile g ö t ü r m e z .

A n c a k unutul-

Bu " H i z i p " a n l a m ı n a g e l e n sûre, H e n d e k

savaşı g ü n l e r i n i anlatır. M e d i n e ' y e Hicret'in

5. yılında,

Kureyş ve G a t a f a n

kollarıyla M e d i n e ü z e r i n e y ü r ü d ü l e r . Benû

Kurayza

12.000

adına

bağlı Y a h u d i

kişilik bir o r d u o l m u ş l a r d ı .

kabileleri

bütün

Medine'de Müslümanlarla uzlaşan kabilesi de b u n l a r l a M u h a m m e d ' e iyi

tiği y a p m a k t a n b a ş k a bir şey k a l m ı y o r d u .

birleşti,

hepsi

bir s a v u n m a tak-

M e d i n e Kenti'nin ç e v r e s i n e

bir h e n d e k kazdırıp, ç ı k a n t o p r a ğ ı n a r k a s ı n a o k ç u l a r ı n ı y e r l e ş t i r d i . Kureyş ve G a t a f a n ve K u r a y z a , s a l d ı r ı d a c e s u r ve inançlı o l a m a d ı k ları

ölçüde

kuşatmayı

bir ay

kadar s ü r d ü r d ü l e r .

ve g i d e r e k s a v a ş s ıcaklığını yitirdi. sılmıştı.

Çöl

fırtınası,

Hendek savaşını

Fırtına'nın g e ç m e s i n i Sonradan 10-

müslümanlar yararına

bile b e k l e m e d e n d ü ş m a n

onlar

üstünüzden

gelmişlerdi.

Allah

11-

aşamadılar çevirdi.

M e k k e ' y e geri d ö n d ü .

bu olay a y e t l e r l e d e r s l e ş t i r i l d i .

"Hani

yanlarından) mıştı.

Hendeği

D ü ş m a n ı n i n a n c ı - c e s a r e t i iyice sar-

hakkında

"İşte

orada

Gözler çeşitli

müminler

alt

tarafınızdan

kaymış tereddütlere

denenmiş,

(vadinin

yürekler

üst

hançerlere

alt

dayan-

düşmüştünüz."

şiddetli

bir

sarsıntı

ile

sarsıl-

Allah

Resulü

mışlardı." 12- "Münafıklar bize

sadece 13-

"Bir

Devrim

kalplerinde

vaadlerde

grup

15- " O y s a Muhammed

boş

da"

çeşitli

hastalık

bulundu"

bulunanlar,

diyorlardı.

mazeretlerle

"Sadece

kaçmak

tereddütlerle

yürümezdi

tabi.

Çekirdek

hep o ç e k i r d e ğ i ç o ğ a l t ı p g ü ç l e n d i r d i . Y a h u d i

işini b i t i r m e n i n t a m z a m a n ı y d ı . Y a h u d i d e kaleyi d ü ş ü r d ü . 17- " N A H L 18- " İ S R A 19- " K E H F

SÛRESİ" SÛRESİ" SÛRESİ"

SÛRESİ"

22- " E N B İ Y A

SÛRESİ"

23- " H A C C

SÛRESİ"

35- " S E B E

SÛRESİ"

36- " M E L A İ K E 37- " Y A S İ N

SÛRESİ"

38- " S A F F A A T

kalesini

sağlamdı

Kurayzan'ın

kuşatarak 20-25 gün-

Müslüman çekirdeğini ve cephesini güçlendirdi...

SÛRESİ"

20- " M E R Y E M 21- " T Â H Â

istiyorlardı."

k a ç m a y a c a k l a r ı n a dair A l l a h ' a söz v e r m i ş l e r d i . "

SÛRESİ"

39- " S A D

SÛRESİ"

40- " Z Ü M E R

SÛRESİ"

41- " M Ü M İ N

SÛRESİ"

42- " F U S S İ L E T 43- " Ş U A R A

SÛRESİ"

44- " Z U H R U F

SÛRESİ"

45- " D U H A N

SÛRESİ"

46-"CASİYE

SÛRESİ"

47- " A H K A F

SÛRESİ"

Mekki

sûreleri,

ele

almıyoruz.

yeniden dıkça

okuyucu

ilk b ö l ü m l e r d e yeri Kur'an

tekrar tekrar

geldikçe

Peygamberinin

kendi

başına

işlediğimiz metodu

konuyu

için

kavran-

geliştirebilir ve

geliştirmelidir. Kimi

Müslüman

emperyalizm çekten

gençlerimizin

beklemesi, yani

sadüf değildir:

Kur'an'ı

ğılara-gerilere

Şu

yıkılmış

5-6

de doğayı

kalkan

ç o k n a n k ö r olan

doğaya ve t o p l u m a ,

geberen

kıyameti

yıllık t e p e s i n d e n geleneklere

ger-

aşa-

bakınca,

i ç d i n a m i z m i y l e değil y i n e A l l a h k ı y a m e t i A l l a h ' ı n nihai adaleti

insanlık" doğadan kendi

toplumunun

nankörlük yine

gidiş

kendi

kanunlarının

bilince

savaşı v e r i l m e s i y l e ç ö z ü m l e n e b i l e c e k t i r .

ve t o p l u m d a n

bencillikleri u ğ r u n a ,

d a y o k e d e r e k u y u m s u z hale g e l m e s i

l e n e b i l i r d i ? Elbette bu

başka

nasıl

kendini çözüm-

kendini v u r a r a k d o ğ a ve çıkarılıp

onlara

ne y a m a n

uyulma

d i y a l e k t i k ku-

bilinçten ç o k ödül ve c e z a s i s t e m i y l e işler ve sınıflı t o p l u m u n

topyekun İnsan

görüyordu.

"gerçekten

raldır ki

bin

kentlere-toplumlara;

maddi t e m e l l e r d e n

geldiği halde;

insan

toplumun

h a k s ı z l ı k l a r ı n ı n s o n u alacaktır.

toplumlarının

s i s t e m i y l e b a k m a k z o r u n d a o l d u ğ u için biçiminde

sınıflı

g ü n ü m ü z e u y a r l a m a y a ç a l ı ş m a s ı te-

K ı y a m e t , sınıflı t o p l u m

M u h a m m e d A n t i k sınıflı toplumun

modern

çağında "kıyamet alametleri" görmesi

ödülünü

topyekun

bir c e z a

ile

insan

bilincine d ö n ü ş t ü r ü r .

b e y n i n i n bile d o ğ a d a n v e t o p l u m d a n g e l d i ğ i n i ö l ü m s ü z b i ç i m d e

h a t ı r l a t a r a k insan b i l i n c i n d e n üstün hiç bir şeyin o l a m a y a c a ğ ı n ı " n a n kör" g ö z l e r e günü,

batırır:

ayrılığa

"Hakikaten

düştüğünüz

haksızı ayıracak." (Hac sûresi:

25-

66.

aranızda

"Allah kıyamet

hükmederek

Ayetler)

toplumunun

önünde

haklıyı-

"NUR SÛRESİ":

Muhammed'in görevi

sinden

çok n a n k ö r d ü r "

da 69.

Hicaz

devrim görevi öylesine evrencil o

insan

hususlar

kavradıkça,

kaynaklanmış

Muhammed, olaylara

yükselen

tarihsel

boyutlarda olduğunu sezdiriyordu çevresinde olup

daha

objektif ve

biten,

insan

düzeltilebilir

ki; nef-

olduğu

ölçüde

hoşgörüyle

bakıyordu.

Böylece Allah'ın

(determinizmin)

celiğini-yaratıcılığını ve hoşgörürlüğünü de daha derinden y a k l a ş ı y o r ve A l l a h re

ulaştırarak

kuyu

didişmelerinin

Fuhuş; ya

kavrayışını

bilmeden

cinsel y a s a k l a r ı

g i d e r e k insancıl

olan

hiçe s a y a n , t o p l u m u n g e l e n e k l e r i n i

hava-

üreyimini

topluma;

v e r i m s i z l e ş t i r i p felce

en yüce duyguları:

Çünkü

uğratan;

Onur-sevgi-saygı-yaratıcılık

mekanizmalarını sekteye uğratan

bir e y l e m o l d u ğ u toplum

s a k l a r ile b a ş l a m ı ş ve gelişmiştir. gınlaşması,

zenginlikledipsiz

üretimle üreyim

dinamitler.

sel y a s a k s ı z e n

dek görülmemiş

Kişisel

insan

hatta y o z l a ş t ı r ı p ç ü r ü t e n koşullarını

güne

üzerindeydi:

u ç u r u p üretimi v e

yetenek dolayısıyla

determinizme yaklaştırıyordu.

yü-

kavramaya

ölçüde toplumun varolma denen

İnsanlığın

İnsanlık,

ilk başladığı

cinsel yere:

yaCin-

ilkel t o p l u m a d ö n ü ş ü o l a n a k s ı z d ı r a m a f u h u ş u n y a y -

hangi t o p l u m

b i ç i m i n d e o l u r s a k o l a l ı m cinsel y a s a k s ı z ilk

h a y v a n l ı ğ a y a k l a ş m a k t ı r ki bu üretimi ve insan ü r e y i m i n i o

ö l ç ü d e felce uğratır. V e n e denli sak b u l u n a l ı m ,

modern toplum aşamasında bulunur-

b u felce uğratış ö l ç ü s ü n d e t o p l u m u m u z

krizlere-çürü-

yüşlere ve çöküşlere girmeden yapamaz. M e d e n i y e t e h e n ü z g e ç m e y e çalışan k o m ü n t o p l u m u insanı, f u h u ş ' a d ü ş e r s e n e o l u r ? C i n s e l y a s a k l a r ı d a hiçe s a y a r a k , S o d o m v e G o m o r r a kent m e d e n i y e t i

örneklerinde olduğu

gibi,

medeniyete,

kentler f e d e -

r a s y o n u n a g e ç e m e d e n , d o ğ m a d a n ölür. Y a n i d a h a t o p l u m c u , ve ü r e y i m l i olan Fuhuşun

üretken

k o m ü n l e r i n t a r i h s e l d e v r i m l e r i y l e y o k edilir.

esaretine düşen

lumca aforoz edilmesi

kişiler için

bir y a n a ,

de aynı

şey g e ç e r l i d i r :

Top-

ü r e t k e n l i ğ i ve üreyimi felce u ğ r a d ı ğ ı

ölçüde "insan" olmaktan çıkmaya

başlar...

M u h a m m e d bunu y a k a l a m a d a n yapamaz:

M u h a c i r l e r içinde v e ya-

kın ç e v r e s i n d e beliren f u h u ş g i r i ş i m l e r i n i a n ı n d a " H a r a m " kılan ayetler peşisıra gelir. 3kasıyla erkekten

"Zina

eden

evlenemez;

erkek, zina

başkasıyla

zina

eden

evlenemez.

eden kadın

veya da,

ortak

zina

Müminlere

koşan

eden haram

kadından

veya

ortak

başkoşan

kılınmıştır."

Burada " Z i n a " f u h u ş a n l a m ı n a doğru gelişmiş bir durumdur. " H a r a m " ise basit bir " y a s a k " kelimesiyle a ç ı k l a n a m a y a c a k kadar " i n s a n i " özellikler içerir, "yasak"; "insan t o p l u m u n u n ;

insanın insana koyduğu

kanuni

bir uygulamadır. A l l a h ' ı n k o y d u ğ u y a s a k , haram ile aynı u y g u l a m a l a r ı ve sunuşları karşılamaz. larına yaklaşır.

Haram'ı ç i ğ n e m e k insanlıktan u z a k l a ş m a k a n l a m -

Bu doğa ve t o p l u m u n temel kanunlarına u y u m ile karşı-

lanabilecek d e ğ e r d e v e y a anlamdadır.

Modern t o p l u m l a r bunca bilimlere

s a h i p k e n bu " u y u m " edebine sahip olacaklarına, sanki ve t o p l u m u n dir.

gidiş kanunlarına

N e d e n ? Dinleri

inadına d o ğ a n ı n

u y u m s u z l u k edepsizliğini

imanları "kâr", "irad", "faiz":

geliştirmişler-

Para o l m u ş t u r da on-

dan.

Komün gelenekli t o p l u m l a r bunlardan uzak olduğu ölçüde d o ğ a ve

insanın gidişini Bu

kutsallaştırarak " u y u m " terbiyesini

yüzden

"Haram"

ğerlidir. A m a y e t m e z . desteklenmesi lip

modern

Sosyal

gerekir.

içinde,

etinde-kemiğinde

Kur'an

yüzden

Duyduğu

büyütülmesi-yerleştiribunları

için

ile

ilk kapıdır. A m a f u h u ş değildir h e n ü z . V e ol-

olabilir.

Bunu

daha

d o ğ r u g e l i ş e b i l e c e k bir proçok t o p l u m u n

gidişi

p a t l a k verir.

m a z h a r olur M a d d i - m a n e v i - c i n s e l

" Z i n a " y a s ü r ü k l e y e b i l i r . Y i n e d e bu,

u y u m s u z l u k l a r eşleri hay-

Bu y ü z d e n p i ş m a n l ı k

içerir ve " T ö v b e " ile y a n i ö z e l e ş t i r i y l e v e y a

hataya d ü ş m e m e k l e önü

belirler.

O ölçüde

insan o l m a y o l u n d a " s o s y a l

v a n ı l ı k " d e p r e ş m e l e r i n d e n b a k a bir şey değildir. duygularını

determinizm

Peygamber olmuştur.

" i n s a n c ı l " ihtiyaçlar ile a l t ş u u r d a n

hoşgörüye

de-

İnsani d u y g u l a r l a y ü k l ü d ü r .

" Z i n a " bir ihanet ve f u h u ş a

başlangıcı

Bu y ü z d e n

sarmalanarak

Peygamber bütün duyar.

"Zina" fuhuşa açılan senin

kültüründen

kültür g e l i ş i m i y l e

hoşgörü-adalet-eşitlik-toplumculuk-paylaşmacılık-

sevgi, saygı, özetle: m a y a b i l i r de.

edinmişlerdir.

yasak

a d a l e t v e eşitlikle v e

hoşgörüyle

kökleştirilmesi

toplumun

bir d a h a aynı

kesilebilir.

Erkek d ü z e n i n d e erkekler, bol bol zinayla aileyi g ö t ü r m e y e alıştıkları ö l ç ü d e , t o p l u m u f u h u ş pazarına s ü r ü k l e m i ş l e r d i r . pazar ve e r k e k s i s t e m i n i n başındadır.

Muhammed

k u r b a n l a r ı olurlar.

Kadınlar g e n e l l i k l e

Hicaz t o p l u m u

bu gidişin

bunu sezer ve F u h u ş ' u n başı olan Z i n a ' y a in-

sancıl ihtiyaçlarla geliştiği ö l ç ü d e h o ş g ö r ü l ü davranır. A n c a k özelleştiriyi ve o g ü n k ü geçerli e y l e m i ve adıyla: " T ö v b e " y i şart koşar: 5çok

"Ancak

bundan

bağışlayan Burada

mirebilecek

edip

uslananlar

hariç.

Çünkü Allah

"Zina"nın

çok ö n e m l i

b ü y ü k bir

Zina, s e z i l m i ş t i r ki t o p l u m u n v a r o l u ş koşullarını

bir gidişin

başıdır.

ölçüde

hata ke-

bağışlanması-hoşgörül-

P e y g a m b e r i de a ş a n A l l a h ' c ı l s o n s u z l u k t a bir h o ş g ö r ü gerektirir.

Zina'yı ilh...

tevbe

esirgeyendir."

" ç o k " sıfatı,

o l d u ğ u n u anlatır. mesi

sonra

çok

Fuhuşa v a r m a m a s ı

için

hoşgörüyle ve sosyal

ile s a r m a l a y a n t o p l u m gidişi

ması önlenebilir.

eşitlik-adalet ve

içinde b u l u n u l a b i l i r s e , z i n a n ı n azıt-

k i ş i y i - P e y g a m b e r de olsa aşar; t o p l u m s a l gidişin

işi olur. Bu y ü z d e n d e t e r m i n i z m i n v e y a A l l a h ' ı n b a ğ ı ş l a m a s ı ve e s i r g e mesi

P e y g a m b e r l e r i n k i n d e n " ç o k " d a h a yücedir...

M e d e n i y e t e geçiş, b ü y ü k bir t a r i h s e l d e v r i m g ö r e v i y l e karşı karşıya bulunmuyorsa;

S o d o m v e G o m o r r a ' d a o l d u ğ u gibi tefeci b e z i r g a n az-

g ı n l a ş m a s ı y l a dolu dizgin zevki sefa v e f u h u ş a l e m l e r i n e s ü r a t l e batar ve y o k olur. Hicaz t o p l u m u d a aynı gidiş içinde olabilirdi. S o d o m - G o m o r r a v e y a Musa

toplumunda

görüldüğü

gibi

içinde t o p l u m s ü r ü n ü p k a n a y a b i l i r d i . kurtarmıştır - .

para-zevk-sefa-fuhuş

düşkünlüğü

Hicaz t o p l u m u n u t a r i h s e l görevi

"Zina"

Hz.

diyalektik toplumunu toplumu Hz. Ayşe,

Muhammed'in

dönüşümler saramazsa,

tefeci,

mıştır.

Gidiş

devrim ve

denli

görevi kültürü

h e m de en s e v d i ğ i

Hicaz fuhuş,

eşlerinden

ayetlere rağmen "Zina" dedikodularına

M u h a m m e d bile d e d i k o d u l a r a pişmanlığını

bulaşmıştır.

içindedir.

Muhammed'in eşlerinden

Ayşe'nin

dek

Eğer t a r i h s e l

bezirganlık azması

çökertecek filizlenme

O'nu temizleyen

çare

ailesine

içindedir.

görünce olaya

olan

bulaş-

i n a n a c a k d u r u m a gelmiştir. A m a hoşgörüyle yaklaşmaktan

başka

bulamamıştır:

"İmdi çıkarır.

eğer Ama

sen

suçsuzsan,

bir günaha

Ayşe'nin gerçekten

Allah

muhakkak

düştünse Allah'a

suçsuzluğunu

istiğfar ile

bu olay y ü z ü n d e n

tevbe

ortaya

et" der.

kahır ve p i ş m a n l ı k içinde oldu-

ğunu anlar ve anında Ayşe'yi temize çıkaran ayetler vahyolunur. A y ş e ' n i n " z i n a " yaptığı

dedikodusunu yayanların

a k r a b a s ı ve y a n ı n d a fakir o l d u ğ u bulunuyordu. Mistah'ı

Ebubekir, A y ş e ' y i

için

temize

k o v a c a ğ ı n a ve bir daha

h a m m e d farklıydı;

tarihsel

çıkaran

"Sizden

yoksullara,

fazilet

devrim

Allah

etmesinler, misiniz?

yolunda

affetsinler

Allah

görevi O'nu

Mistah da

ayetlerden

sonra,

göç

edenlere,

geçsinler.

çok daha

Mu-

lütufkâr-ku-

islam ç e k i r d e ğ i n e de öğütledi:

servet sahibi

bağışlayan

Ebubekir'in

b a k m a y a c a ğ ı n a y e m i n etti. A m a

caklayıcı y a p m ı ş t ı . A ş a ğ ı d a k i ayet bunu 22-

içinde

beslediği y a n a ş m a s ı :

kimseler,

yakınlığı

yardım

Allah'ın

sizi

bulunanlara,

yapmamaya bağışlamasını

yemin sevmez

esirgeyendir."

D e m e k insanı insan y a p a n e ğ i t i m d e n önce, tarihsel g ö r e v l e r i d i r v e y a t o p l u m u n gidiş biçimleridir. A m a eğitim, hele o gidişe uygun d ü ş e r s e o derece ö n e m taşır.

M u h a m m e d ve Kur'an'ın görevi bu y ü z d e n az y ü c e

olmamıştır. A m a O'nu kendi koşulları ve görevleri içinde a n l a y a m a z s a k , s a d e c e kuru bir şiir gibi dinler ve okur isek, g ü n ü m ü z d e pek y a v a n gelebilir.

Hatta bu satırların O'nu abarttığı k a n a a t i n e bile varılabilir. Ger-

çek b u n u n tersidir: yetemez;

Bu satırlar o günleri g e r ç e k d e ğ e r i n d e a ç ı k l a m a y a

M u h a m m e d ' i ve Kur'anı ve kökleri olan İbrahim'i ve g e ç m i ş

g e l e n e k l e r i a n l a m a k için

benzer görevler içinde b u l u n m u ş o l m a k gere-

kir... ki o z a m a n bile hissedilebilir a m a y e t e r i n c e anlatılamayabilinir. F u h u ş - Z i n a v e A y ş e o l a y l a r ı n d a n s o n r a İ s l a m ' d a " ö r t ü n m e " ile ilgili ayetler gelir. dürme Yani

E r k e k l e r e de aynı

bir nefis terbiyesidir.

26iyi

Bu s a d e c e kadınları

değildir. "Kötü

kadınlar Yani

iyi

paylama

kadınlar,

kötü iyi

erkeklere; erkekler

O halde Z i n a d e d i k o d u s u n a g ö r ü r ve ayrı tutar.

ö n c e çıktığı yeri

zaafları ve i r a d e s i z l i k l e r i y l e (kişilerle) "Kötü" müydüler?

bir m a h r e m i y e t e b ü r ü n azar-dikkat

b u y r u k olur.

Hatta ö n c e e r k e k l e r b u y r u k altına alınır:

erkeklere,

küfür ve zina,

babahanca

kötü iyi

erkekler kadınlara

kirletir ve

kötü

kadınlara;

mahsusdur... " d u r u m onların

ilgilidir.

karışan A y ş e , S a f v a n ve P e y g a m b e r de

P e y g a m b e r bu

olayı

ibret a l ı n a c a k bir olay o l a r a k

26dan

"Bunlar

(Peygamber-Ayşe

uzaktırlar.

Kendilerine

Allah'tan

Safvan)

onların

bir mağfiret

dedikoduların-

cömertçe

bir rızık

vardır." Demek

insanların

alabilirlerse,

altuşur

gelecekteki

ile

düştükleri

y ü k ö d ü l l e r alabilirler.

içinde

yeterince

değiller

ise

P e y g a m b e r c e ele alış nümüz yobazlarının la

landır. en

haklı

zina

kötülükten

olsa,

eğer bilinçli derslerini

kadınlara

Bütünüyle

kadını

cinsel

insan

getirilen

örtünmeyi,

başkası

ya-

kurbanı y a p a n

köklerinden y o l u n m a s ı ancak yetenek ve

ü r e t k e n l i k o l a n a k l a r ı n ı n s o n s u z g e l i ş t i r i l m e s i y l e m ü m k ü n olabilir. o l a r a k suç paylaştırılırsa,

gü-

d ö n ü ş m ü ş defile

üretkenlikten

aşağılayan erkek düzeninin

küçük f u h u ş p a z a r l a r ı n ı n

bir k ö t ü l ü k

alabilmişlerse.

uğratan t u t u m l a r ı y -

metaya

için

e ğ e r ders

e d i l m e y e c e k kadar bü-

köleleleştirici-dumura

çıkaramaz;

Kapitalizmin

bile

kökleşmiş

olunca,

kadını

k a r ı ş t ı r m a m a k gerekir.

giysilerini

bir

hayatlarında tahmin

bunun

sebebi

cins o l a r a k başta

Cins

erkeklerin-

dir. Ç ü n k ü s i s t e m onlara çalışır. Muhammed, ğını sezer.

azgınlaşmaya

Zina k ı ş k ı r t m a s ı

başlayan

babahan toplumunda yaşadı-

k o n u s u n d a ilk p a y l a m a bu y ü z d e n erkek-

leredir. A l l a h kelamı kesin ve akıl vericidir: 30-

"İnanan

ırzlarını

erkeklere

korusunlar.

Allah

onların

Bunun

her

şöyle:

onlar

için

yaptıklarını

ardından

gelen

"Bakışlarından daha

haber

ayet,

temiz

bazılarını

yumsunlar,

yararlıdır.

Şüphesiz

almaktadır."

kadınlara

uzun

ö r t ü n m e gere-

ğini anlatır. Y a n i ikna e t m e y e çalışır. Ve h a t ı r l a n m a l ı d ı r ki

bu a y e t l e r

" i n a n a n l a r a " d ı r . İ n a n m a y a n l a r ı ikna e t m e k için d a h a da sabırla m ü c a dele g e r e k t i ğ i n i , Ve

arkadan

Peygamberin gelen

bizzat kendi

ayetler evlenmeyi

m ü c a d e l e s i anlatır - .

buyruklaştırır.

için öne s ü r ü l e c e k m a z e r e t l e r i g i d e r m e y o l u n u tutar; lumu

için

önemli

bir e y l e m

o l a r a k öne geçirir.

Evlenmemek

e v l e n m e y i top-

Zina f u h u ş p r o s e s i n i n

ö n ü n e g e ç m e k t e evliliğin de rol o y n a y a l a b i l e c e ğ i n i g ö r ü r ; Bununla muslarını ni

kalmaz:

korusunlar" (33.

sezerek toplumunu Fuhuş'ta

tenzih

suçun

kalmakta

zorlarsa,

ısrarlı

şüphesiz

P e y g a m b e r ve "Nefsi

Ayet)

kurallaştırır.

olanağına

sahip,

oluncaya

buyruğuyla

cinsel

yasakların

kadar

na-

önemi-

üretime yönlendirir.

açıkça

erkeklerde

olduğunu

bildirir ve

kadınları

eder:

33-" . . . .Dünya lu

"Evlenme

hayatının

geçici menfaatini elde

cariyelerimizi Allah

Kur'an

kışkırtmakta" ve

ihtiyaçlarda olduğunu;

fuhuşa

kadınlara bu

karşı

etmek için,

namus-

Kim

Fuhuşa

bağışlayıcı,

onları

esirgeyicidir."

d e r e c e g e r ç e k ç i ve akılcıdır.

"iradeyi ama

zorlamayın.

aşan"

altşuur

patlaması

Meselenin bastırılmış

b u n d a d a e r k e k d ü z e n i n i n s o r u m l u oldu-

ğ u n u s e z e r fakat ne y a z ı k ki erkeklerden ve tefeci-bezirgan

elinden

gelen

sermayeden

budur. yanadır.

Ç ü n k ü tarihi

akış

Muhammed'den

s o n r a k i y ü z l e r c e yıl bile bu k o n u y a çare b u l a m a m ı ş ve s o r u n u biriktir294

dikçe biriktirmiştir.

"Nefis",

bu y ü z d e n

o l m a k üzere g e l i ş m e k z o r u n d a

i n s a n l ı ğ ı n en ö n e m l i benzer.

meselesi

"Nefis",

başlıbaşına

insanlık v e özellikle " K i ş i " m e s e l e s i o l a r a k d i k k a t l e r i ç e k e n

bir a ş a m a -

kalacağa

u l a ş t ı ğ ı n d a t o p l u m y e p y e n i s t r a t e j i k a ş a m a y a g e ç m i ş bulunur... M u h a m m e d z a m a n ı ö y l e s i n e bir ç a ğ ı n belki

sel ö l ç ü l e r d e n İslam

ilk b a ş l a n g ı c ı n ı e v r e n -

Hicaz t o p l u m u n u d ü r t e r e k verir.

Bu y ü z d e n

Kur'an ve

h u k u k u n u n " N e f i s " t e r b i y e s i n e girişi t e s a d ü f s a y ı l m a m a l ı d ı r .

Nefis,

kapitalizm

p a t l a m a l a r a girer. "tüketimlerin masından"

emperyalizm

batı

toplumlarında

aralıklı

marazi p a t l a m a l a r ı n d a n " ve bu u ğ u r d a " D u v a r l a r ı n aşıl-

bellidir.

M u h a m m e d v e Kur'an'ı yutları bu d e r e c e d e d i r ; 26-

ile

D o ğ u t o p l u m l a r ı n ı S o v y e t l e r ' d e n b a ş l a y a r a k sardığı

"MUHAMMED

Medine'ye

derinliği v e e v r e n s e l

bo-

SÛRESİ":

hicretten

lişkiler d e gelişti.

uyaran olayların

b ü y ü k l ü k l e r i b u r a d a n gelir.

sonra

müslüman

P e y g a m b e r bunları

çekirdeği

geliştikçe

iç

çe-

yakalayıp teşhir etmekte yarar

gördü: " C i h a d " k o n u s u n d a iki y ü z l ü 20ler.

"İnananlar,

Fakat hükmü

kalplerinde

hastalık

nin

gibi

bakışı 21-

"İtaat

man,

cihad

daha

iyi

açık

bulunanların

etmek

isteklerinde

korkaklara:

hakkında

bir sûre

baktıklarını

bir

indirilip sana

güzel

söz

indirilmeli

onda

ölümden

görürsün. Allah'a

sûre

Onlara

bayılıp

uygun

söylemektir.

sadık

değil

savaştan

İş

kalsalardı,

miydi

der-

söz

edilince,

düşen

kimse-

olan: ciddiye elbette

bindiği kendileri

zaiçin

olurdu."

Kankardeşlik kişi

Cihad

ile

Müslüman

dava

kardeşliğini

bütünleştiremeyip

m ü l k ü n ü ve benciliği ö n e ç ı k a r a n l a r a : 22-

"Demek

yapacak,

işbaşına

akrabalık

gelecek

bağlarını

olsanız,

yeryüzünde

bozgunculuk

koparacaksınız."

Kent, artık k o m ü n a k r a b a l ı k b a ğ l a r ı n ı g e r i d e b ı r a k a r a k , te parçalanarak g e ç m e k t e d i r zaten.

Müslümanlık bunu

Bu g e ç i ş i n teori ve pratiğini yapar. o l a b i l m e s i n i eski t o p l u m c u l kat-oruç-faizin

Fakat m e d e n i y e t i n i n

g e l e n e k l e r i , a k r a b a l ı k gibi,

medeniye-

Kitaba

bağlar.

uzun ö m ü r l ü imece gibi-ze-

h a r a m l ı ğ ı - h a c - n a m a z gibi t o p l u m c u l g e l e n e k l e r i n fakir

f u k a r a v e halk y a r a r ı n a k a m u malı y a r a r ı n a g e l i ş t i r m e k z o r u n d a kalır. Çünkü

henüz

Komün'ün toplumcul

özünü yitirmemiştir.

lisi b u n u içine girdikleri m e d e n i y e t i n ömürlü

medeniyet

Bir y a n d a n

kurabileceklerini

a k r a b a l ı k bağlarını

Daha

önem-

mayası yapabilirlerse daha uzun bilince y a k ı n

bizzat

uğurda

diğer y a n d a n y i n e aynı a m a ç için k o r u n m a l a r ı

sezilerle y a k a l a r l a r . kendileri

çözerken,

bu sezilerini açıklar.

İ n a n c ı zayıf, canı ve malı k ı y m e t l i l e r e : 35-

"Siz

galip

beraberdir. 38-

O "İşte

nizden eder.

cimrilik

Allah

bir

barış

harcamaya cimrilik

istemeyin,

Allah

sizinle

etmeyecektir."

fakirsiniz.

getirir

için

insanların

zayi

Kim

sizler

toplum

S a n ı r s ı n ı z ki d a v a tersine verdiği

gevşeyip

yolunda

ediyor.

zengindir,

başka

Peygamber

iken

amellerinizi

sizler Allah

kimisi

yerinize

durumda sizin

çağrılıyorsunuz ederse,

Eğer

yüz

onlar sizin

her an can ve mal

taşıyamayacakları

içi-

cimrilik

çevirecek

gibi

olursanız

olmazlar."

istenir.

yükü

ama

kendisine

Hayır, A l l a h ve

omuzlara

yüklemez:

pek çok, istediği s a d e c e t o p l u m y a r a r ı n a v i c d a n - i n a n ç -

insaf, biraz da bağıştır: 36-

"Dünya

hayatı,

bir

oyun

günah

işlemekten

korunursanız,

bütün

mallarınızı

istemez.

37bu

"Eğer

mallarınızı

kinlerinizi

ortaya

eğlenceden

size

isteseydi

ibarettir.

mükafatlarınızı sıkıştırsaydı,

Eğer

inanır,

sizden

verir

cimrilik

ederdiniz

çıkarırdı."

A n t i k sınıflı t o p l u m u n

(medeniyetin)

5 - 6 bin yıllık g e l i ş i m i ,

kıtala-

rararası y a y ı l ı m ı v e b u n l a r ı n g e l e n e k l e r l e g ü n e y t i c a r e t y o l u ü z e r i n d e ki

Hicaz t o p l u m u n a a k t a r ı l m a s ı , b a r b a r t o p l u m da olsa beyinleri böy-

ince psikolojileri

ç ö z ü m l e m e y e d e k itiyor ve g e l i ş t i r i y o r d u .

binlerce yıldır d i y a l e k t i k ağlarını

kimselerin

"Allah"

ummadığı ve beklemediği

y e r d e v e z a m a n d a y a v a ş a m a sıkıca ö r m ü ş ;

ö n c e bir t e k M u h a m m e d

elçisiyle, s o n r a b ü t ü n Hicaz t o p l u m u y l a , G a r b ' t a Berberiler ile, Ş a r k ' t a Türk ve

Moğollarla

hiyerarşik olarak yüzlerce

yıl

İslam

medeniyeti

biçiminde temsil ederek kendisini evrensel ölçülerde g ö s t e r m e k üzere hazırlanışını Modern gelen

kapitalizm,

süsleyip, eşeğin melli

böyle y a p ı y o r d u . çağda

alayıp

olmaktan,

olmadı,

kendisini

pullasa,

eşeklikten

ne uymaktan

farklı

kadar

insanlığa

çıkamayışı çıkamaz;

kurtulamaz.

olmayacaktır - . Kayserili'nin

küheylan

gibi,

gibi

kapitalizm

medeniyeti

Aynı

temellerden

eşeğine

satmaya

benzetip kalksa

de tefeci-bezirgan

antik

da te-

m e d e n i y e t l e r gidişi-

Sadece ölçüler modernleşmiş;

başkalaşım

hızları, ö l ü m v e d o ğ u m biçimleri gelişmiştir. T e m e l , aynı üretici güçler dinamizmidir 27-

"RA'D SÛRESİ":

Ra'd; g ö k g ü r ü l t ü s ü d e m e k t i r . G ö k g ü r ü l t ü s ü (bu s ü r e n i n 13. ayet i n d e ) A l l a h ' ı t e s b i h ettiği için bu adı a l m ı ş t ı r : 13ederler. zorlu

"Gökgürültüsü, Yıldırımlar olduğu

halde,

övgüsüyle,

gönderir onlar

melekler

korkusuyla

dilediğini

çarpar.

hala

O'nun

hakkında

Allah'ın

O'nu

tesbih

cezası

tartışmaktadırlar."

pek

K u r ' a n ' a göre a y e t l e r sözlü ve s ö z s ü z (Allah'ın) g ü ç l ü Sözlü

olanlar

Peygamberlere

olaylarıyla Allah'ın terminizm,

kendisini 105.

"Göklerde

lerini

çevirerek

Bu a n l a y ı ş bile,

nice

ayetler

var ki,

ayetlere

diyalektiğe

kaçınılmaz

inanmıyorsanız

2- "Allah

dolayısıyla

evrimci-tarihsel

belirgin o'dur

olayla-

determinizmi

kavra-

bağlar.

her-

aşamanın

ki,

"Odur

gökleri

arzı

için

akıp

bunda

bir

Bu ve b e n z e r a y e t l e r i n

toplum

dağlar

için

sınırlarını

kendisiymişçesine)

kesin

Geceyi

dinini

k u r t a r m a k y e r i n e d a h a da batırıyor. A l l a h ' ı

Bunların

düzenler,

ayet-

inanasınız."

ırmaklar

var

üzerine

etti.

örtüyor.

vardır."

(şuuraltı-sezi

limin

racağı t r a j i k s o n u ç l a r ı

yorumlar,

işini

yükselt-

aldı.

olarak

gündüzün ayetler

aşan

olmadan

iradesine

Yaratma

sabit

yarattı.

direk

kendi

giderler.

orada

çift

düşünen

ve Ay'ı

kavuşacağınıza

uzattı, iki

görebileceğiniz

Güneşi

Rabbimize

meyvelerden

bilimi ve bilgiyi A l l a h ' a

örneklerdendir:

oldu.

belli bir süre

Şüphesiz

doğadaki

a n l a y ı n d e m e k iste-

Kur'an, e v r i m c i l e r gibi

bağlamak yerine Allah'a

egemen

açıklar

Bütün

yüz-

birer s ö z s ü z ayettirler.

Ra'd S û r e s i de M u h a m m e d ' i n ve Kur'an'ın

yanından

ifadesidir.

yakıştırmasına

leri

onların

birliğini-yüceliğini

ne kadar y a t k ı n o l d u ğ u n u gösterir.

hepsi

De-

Kur'an'ın (ve M u h a m m e d ' i n ) b i l g i y e - b i l i m e ne ka-

dar açık o l d u ğ u n u ;

Arş'a

Allah:

geçerler."

mektedir, d o ğ a l o l a y l a r da

ti.

olanlar doğa

a y e t i n d e bu a ç ı k ç a belirtilir: yerde

Peygambere vahyedilen

şeyi

işaretleridir.

Sözsüz

hissettirmesi yorumlayışıdır.

r a - i ş a r e t l e r e bakın d a A l l a h ' ı n

maya

vahiylerdir.

bilim y ü k l ü d ü r .

Yusuf sûresinin 105-

gelen

ö t e s i n d e bi-

Muhammed-Kur'an

İslam

(dini) a ş a m a n ı n va-

( v e r i m s i z l e ş t i r e n s o s y o l o j i k v e p s i k o l o j i k hasta-

lıkları ve d i d i ş m e l e r i ) ş i m d i d e n bize uyarıyor. Bu

benzer ayetlerde,

e l b e t t e her t ü r l ü bilimsel

bilinçli

keşfi

bir fizik

kanunu

arayıp

K u r ' a n ' a y a k ı ş t ı r a r a k , bilimi

bulmak, Kur'an ve

A l l a h ' ı n (ve İ s l a m ' ı n ) g ü d ü m ü n e a l m a k , dini bilimin altına v e e g e m e n liğine d ü ş ü r m e m e k e ğ i l i m i n d e n d i r . ğe aykırıdır; amacı

tarihsel determinizmin

evrimin

kanunlara Bu

kanunlarının

uyarak,

3orada

o zaman

açıklamakta

bülbül gibi s u s m a k l a zamana

kendi

ç ı k a r ı l a r a k ihsan t o p l u m u n u n

ayetlerde "cisimler arasındaki sebebini

davranış ve düşünceler gerçe-

k a ç ı n ı l m a z akışı ve e v r i m i n

m u t l u c a yaşamasıdır - .

retler v a r d ı r " d e s e k , lerin

bilince

işin

aynı

itme v e ç e k m e ayetlerdeki

kanununa

bilime aykırı

işa-

görüş-

g ü ç l ü k ç e k e r s a ç m a l a r ı z . V e y a dut y e m i ş içinden sıyrılabileceğimizi sanırız. A m a

kadar? "O'dur bütün

arzı

uzattı,

meyvalardan

orada iki

çift

sabit

dağlar

yarattı.(...)"

ırmaklar

var

etti,

Y e r y ü z ü , M u h a m m e d z a m a n ı n d a düz bir tepsi gibi biliniyordu. O bilgiler ışığında ayet bu şekli aldı: "Arzı uzattı" d e m e k , kervanlarla her y a n a giden A r a p bezirganları ve öyküleri içinde " y e r y ü z ü gitgit bitmiyor" anlamına gelir.

Bundan başka bu hangi bilimsel kanuna uydurulabilir. A y r ı c a

dağlar-ırmaklar y ü z e y s e l bakılınca yani yer çekimi kanunu "sabit" sanılır.

bilinmedikçe

Oysa yer çekimine karşın m a g m a tabakası üzerinde ken-

dince yüzer durur. Varlıklar meyvelerde iki çift değildir; özelliklerde entite olduğu

ortaya çıkmıştır.

Kur'an

her varlığın ayrı

bilim

karşısında çok

gerilerde kalmıştır. A m a kendi çağında bunları s ö y l e y e b i l m e k , şuuraltına bastırılmış bulunan bilimsel sezilerden kaynaklanır ve işler. doğa ve insan olaylarını bir tek kanuna (evrime)

Determinizm

bağlayarak izah etme

eğilimi gösterir; ki bu da tarihsel d e t e r m i n i z m icabıdır... D e m e k s ü b j e k t i f k u r u n t u l a r ile kalınırsa, iyi

bir din s a v u n u c u s u bile

olunamaz... Eğer M u h a m m e d , g ü n ü m ü z din bilginleri v e y a d i n d a r b i l g i n l e r - m ü c a h i d l e r gibi k u r u n t u c u o l s a y d ı hiçbir z a m a n İncil'i de, T e v r a t ' ı da aşıp Kur'an'ı y a z d ı r a m a z ; O ayetlerin lese;

ayetleri " i ç g ö r ü " ile h i s s e d e m e z d i .

kendisine Allah'ın

meleklerin

adım

başında

geçmiş yorumlar yapsa

da;

melekleri t a r a f ı n d a n insanları

daima

iletildiğini

koruduğuna

gerçeklere

dair

ulaşmayı

söy-

ayetlere

seviyor ve o

y ö n d e akıl y ü r ü t ü y o r d u . A y e t l e r i n p e k a l a " i ç g ö r ü " d e n

kaynaklandığını

sezip s ö y l e y e b i l e c e k k a d a r d ü r ü s t c e s u r v e

m e l e k mistisiz-

mine sarılıp ş a r l a t a n l ı ğ ı "De üzerine

"Benim

çağırırım

yolum

Allah'a,

değilim." (Yusuf sûresi O daima

akıllıydı;

seçmedi: budur, Allah

108.

ben

buna

kutsaldır,

eş

bulunanları koşan

içgörü

kimselerden

Ayet)

bilinmez-mistik-hurafe yandan

ve bilim y o l u n a ilerliyordu.

uymuş

ben

sıyrılıp,

bilinir-somut-akıl

Kur'an ve hadisleri b u n a en güzel örnek-

tir. A l l a h ' ı bu denli b i l i m e - d i y a l e k t i ğ e - e v r i m e y a k l a ş t ı r a n b a ş k a hiç bir Peygamber 39-

çıkamamıştır:

"Allah

Ana

dilediğini siler,

kitap B u r a d a "Ana

hibi o l u ş u n u tarihsel

bırakıp

bütün

kitapların

kitap O ' n u n y a n ı n d a d ı r " s ö z ü ; A l l a h ' ı n

belirten diğer birçok a y e t t e n d a h a

determinizmi-evrimi

bir g a y r e t i ,

dilediğini

anası:

yanındadır. "(Ra'dSûresi)

daha

P e y g a m b e r i n ulaştığı

iyi

bilim-bilgi sa-

ileri, d a h a a n l a m l ı ve

anlatmaya-açıklamaya

bir sentezi

çalışan

belirtir.

Doğanın ve toplumun temelinde yeralan atomcul-hücrecil ve toplumcul di

k a n u n l a r öyle z e n g i n - ü r e t k e n bir m e k a n i z m a d ı r ki, d a i m a ken-

dengelerini

k u r m a k üzere

ölümcül

ve dirimcil

çelişkilere

girerek,

e v r i m i n en son en v e r i m l i halkası olan insanı, e v r i m i n ustası y a p m a k üzere ilerler. lerde

Her ilerleyişte a n t i k ve

kitaplaşır.

Yani

biraz d a h a

modern

kendini

Peygamber veya önder-

insana teslim

eder.

İnsan'ı

kendisine yaklaştırır;

ne z a m a n

insan

evrimin

bütün

kanunlarını

kavrayıp onlara u y m a y ı t o p l u m c a , bütün i n s a n l ı k ç a başarır;

e v r i m de

o z a m a n " a n a k i t a b ı n ı n " h e m e n h e m e n t ü m ü n ü d e m e s e k de ana kitam e k a n i z m a l a r ı n ı insana t e s l i m e t m i ş olacaktır - .

bının t e m e l "Ana

kitap",

burada

anlaşılacağı

gibi

d o ğ a n ı n ve t o p l u m u n t e m e l

kanunlarıdır - . Hz.

M u h a m m e d ' e yakınları (Abdülazized Debbağ) sormuşlar:

tap kendisinin yanındadır"demek ne şu

tefsiri

yapmıştır:

Toplumun

"O'nun

ve doğanın

n u n l a r d ı r ve "Asla

anlama

kadim:

gelir,

diye.

eskiden beri gelen ilmi asla şaşmaz."

temelinde "eskiden

beri" bulunan

çağ d ö n ü ş ü m l e r i n d e ana

yansıtılır, 38-

kitabın

çağ-çağ-zaman-zaman,

o temel

kanunları

insanlara

(...)

her zamanın

bir kitabı

Peygamber",

vardır." Kur'an " S o n

kitap" o l d u ğ u n a göre,

K i t a p " t a m a m l a n m ı ş mıdır?

Kur'an,

kutsal

kitapların;

Muhammed,

kutsal

Peygamberlerin

n u n c u s u d u r . A m a ne h a d i s l e r d e , ne de K u r ' a n ' d a A l l a h ' ı n A n a nın sona e r d i ğ i n e dair en Kur'an'a ve

göre

doğa

ufak bir işaret yoktur.

a y e t l e r ikidir.

olaylarından

Peygamberler,

alınacak

sözsüz

o l a y l a r ? P e y g a m b e r l e r o l m a s a da ve

son

yeni

ka-

bilinçlere ç ı k a r t ı l ı r : "

M u h a m m e d "Son "Ana

ana

ş a ş m a z " onlar....

"Ana K i t a p " birden i n s a n l a r a k a v r a t ı l a m a z ; önemli

"Ana Ki-

Peygamber bizzat

Peygamberin

olaylara

kitapları, olayların Bu

yeni

bilim

yorumuna

ibretler,

ilerletecek;

Çünkü

sözlü

toplumsal

ayetler

doğal

kitapların en s o n u n c u s u n d a n

hadislerinden-sünnetlerinden

y o r u m l a r (içtihadlar)

kitapları

noktada

kutsal

O l a m a z d ı da.

vahyedilen

so-

Kitabı-

alınacak derslerle

y a p ı l a b i l e c e k ve

Allah'ın

ana

artık

kitabına

kutsal

yani

yeni

yaklaşılacaktır.

"içtihadı,

yorum

kapısını"

kapamak

Kur'an'a

M u h a m m e d ' e d a h a d o ğ r u s u A l l a h ' a (tarihsel a k ı ş a ) ters d ü ş m e k olurdu. Y o r u m kapısını açık t u t m a k , a ç ı k ç a bizi A l l a h ' ı n A n a Kitabı'na y a n i doğanın ve toplumun temel Nitekim

içtihad,

Muhammed'den

kanunlarına

yorum

sonra

kapısını

derebeyleşip

ulaştırabilecekti.. kapatan

İslâm

çökünleşmişler;

yönetimleri

yorum

kapısını

açık bırakan d a h a d e m o k r a t i k İ s l a m y ö n e t i m l e r i v e m e z h e p l e r i altında d o ğ a ve insan İbni önüne na

bilimleri gelişebilmiştir.

H a l d u n , b u n u n en b ü y ü k , en s e ç k i n ö r n e ğ i d i r : mistik

bir e n g e l

eğilerek yorum

miş ve ö n e m l i Darvinizm'i

olarak

kapısını

kanunlara

koymadan,

kapayan ulaşmıştır.

toplumun

İslam tarihlerini 5 0 0 yıl

m ü j d e l e y e n g ö r ü ş l e r öne s ü r d ü ğ ü

rağı altında d ö v ü ş m e y i izmi t a n r ı t a n ı m a z l ı ğ ı

A l l a h ' ı bilimin

gidiş

kanunları-

ş i d d e t l e eleştir-

önceden

Marksizm'i

halde, A l l a h

(Din) bay-

becermiştir... Ç o k b ü y ü k ibrettir...

Bir de ate-

maddeci

poz diye k u l l a n a n l a r a

bakıla!..

28-

"BAKARA SÛRESİ"

286 Ayettir. seçik olanları lamaya

anlaşılmasında

kitap,

sakınılanlar]

kendisinde için

açıp y o r u m -

hiç şüphe

yoktur;

mûttakiler

[korunu-

yol göstericidir."

Kur'an, O ' n u a n l a m a y a y a t k ı n , rihsel akışın, d o ğ a v e t o p l u m

kendisini ve ç e v r e s i n i A l l a h ' ı n

k a n u n l a r ı n ı n a k ı ş ı n ı n ) O'na

korkusuyla, O'nun gazabından

(ta-

uyamamak

k o r k a n l a r ı n , akılla ş ü p h e e d e n l e r i n v e

k o r u n a n l a r ı n y o l u n u aydınlatır - .

koruyanların,

Bu tür insanlar, t o p l u m c u len

zorluk olanlarını

çalışacağız.

2- "İşte lan,

B u r a d a diğer s û r e l e r d e y a p t ı ğ ı m ı z gibi a n l a ş ı l m a s ı açık

atlayarak,

karakterli

i n s a n l a r d ı r ve e z i l e n - s ö m ü r ü -

insanlardır. 3 - 4 - 5 . a y e t l e r de bu k i m s e l e r i ve o n l a r ı n bu özelliklerini anlatır - . 6-

için

"İnkâr

edenlere

birdir; Ve bu

onlar

gelince,

onları

uyarsan

uyarmasan

onlar

inanmazlar."

insanlar, " M û t t a k i l e r " d i r . Yani " k o r u n a n l a r d ı r . T a k v a sahibi-

dirler. Yani A l l a h ' t a n , O ' n u n g a z a b ı n d a n k o r k m a y a v e k o r u n m a y a yatkın, inançlı olanlardır.

Ki o n l a r z a m a n l a T a r i h s e l

Determinizm yoluna

s a f a n e bir ş e k i l d e girebilirler. A l l a h y o l u n d a savaşırlar. Tarihsel

D e t e r m i n i z m ' i n , d o ğ a ve insanın

bütünlüklü

e l e n e n taraf,

bir de d i r i l e n - g e l i ş e n tarafı

bulunur.

diyalektiğidir.

d a i m a yeni

diyalektik çarpışmadan

g i d i ş i n d e bir

onun

en yalın

sentezler;

yeni

ç a ğ l a r fışkırır - . İşte e l e n e n t a r a f t a rizlerine-paraya lardır ki, nlenin,

pula

bulunan

dirileni-gelişeni

gelişenin

için T a r i h s e l A m a bu

asla

içinde d a h a

Determizmi

ö ğ r e n m e y e v e ona

insanlar,

m e d e n i y e t geöyle

saplanmış-

dinlemezler-görmezler-anlamazlar. çok bulunanlar,

(Allah'ı)

buna

ihtiyaçları

en d e r i n ve ö n g ö r ü l ü

Di-

olduğu

anlamlarıyla

u y m a y a ç a b a gösterirler.

kolay o l m a z , i n s a n l ı k g e n e l o l a r a k " y u m u r t a

c e " kayıplara

u ğ r a y a r a k davranır.

Çünkü elenen

gelişirken, gündelik çıkarlar sıradan cenderesine

bulundukları

şöhrete-eğlenceye-yozlaşmaya

kapıya gelin-

ile d o ğ a n ç a r p ı ş a r a k

insanları d a h a ç o k e t k i l e y i p kendi

alır.

Bu y ü z d e n iki y ü z l ü s a h t e k a r l ı k ( o p o r t ü n i z m ) sırat k ö p r ü s ü n ü n altında

boylu

boyunca

uzanır.

Apaçık

karşı

çıkamayanlar,

inanmış ve

d o ğ r u y o l a g i r m i ş g ö r ü n m e y i akıllılık sayarlar. İşte

Bakara

sûresinin

6-7-8-9-10-11-12-13-14-16-17-18-19-20-

21-22-23-24-25-26-27-28. dirilenler,

ayetleri,

elenenlere

kapılıp

inkar e d e n l e r i

içinde b u l u n u p u y u m y a p m a y a ç a b a l a y a n l a r ı . . . ve iki y ü z l ü

o p o r t ü n i s t l e r i ve d u r u m l a r ı n ı

özetler.

Örnek: "Onların

durumu

tıpkı şuna

yakmak

17-

istedi.

(Ateş)

çevresini

nurunu

giderdi

300

onları

benzer ki (aydınlanmak aydınlatır

karanlıklar

içinde

aydınlatmaz, bıraktı,

artık

için)

bir ateş

Allah

onların

görmezler."

Burada ateş, İnsanlığın her m e d e n i y e t içinde y a ş a n a n ve ona batarak y a ş a n a n yanıdır. Y a n i g ü n d e l i k çıkarlardır.

G ü n d e l i k çıkarlara

bata-

rak y a ş a y a n l a r ı n ne g e ç m i ş i , ne de g e l e c e ğ i g ö r m e s i o l a n a k s ı z kalır-. "Allah artık

onların

nurunu

giderdi

onları

karanlıklar

içinde

bıraktı,

görmezler."

Burada "Nûr":

Her insanda bulunan ö z g ü r - p a y l a ş ı m c ı - k o l l e k t i f - i n s a -

ni karakter a n l a m ı n a gelir. İnsanın nuru, O ' n u n bu insani manevi özellikleridir.

Elenen, yana y a t a n insanlara

k a l m a m ı ş , deriz. saçılıyor" deriz.

" P e y g a m b e r y ü z l ü " d e m e k "Nur s a ç a n " da demektir.

"Nursuzdur" demek: demektir.

G e ç m i ş i n d e n de g e l e c e ğ i n d e n de ışık a l a m a y a n

Ki t a m da g ü n ü m ü z d e k i elenen y a n l a r ı m ı z a d e n k düşer...

Kur'ânın diyalektiği dedir:

buradadır:

Herşeyi z ı d d ı y l a

koyma eğilimin-

" M e s â n i y " [tekrarlanan]dir.

27-

"Onlar

emrettiği

şeyi

bozgunculuk

söz

verip

(iman

yaparlar;

Komün: lı

bu y ü z d e n ; y ü z l e r i n d e hiç nur

Kollektif i n s a n c ı l - s e v e c e n insanlara da: " y ü z ü n d e n nur

işte

çözüldükçe,

ziyana

tefeci

rip kesinleştirirler ve b u n d a n i m a n l a r ı " k â r " olur.

biricik özellikleri olur.

sonra

bağlarını)

Allah'a

birleştirilmesini

keserler

uğrayanlar

Kandaş akrabalık düzeni

topluma)

dinleri

ağlandıktan

akrabalık

yeryüzünde

onlardır."

parçalanarak medeniyete

b e z i r g a n l a r bu

parçalanışı

(sınıf-

derinleşti-

k a z a n ç l a r ı n ı a z g ı n l a ş t ı r ı r l a r ki, o z a m a n

İnsanlığa

maneviyata ve Allaha

uymamak

En b ü y ü k zarar ve g ü n a h budur. O n l a r " b o z g u n -

c u l a r " dırlar v e g e r ç e k t e h e m i n s a n l ı ğ ı n , h e m d e k e n d i l e r i n i n z a r a r ı n a s e b e b olurlar.

Çünkü

artık k o m ü n ü n

"akrabalık bağları-kankardeşlik-

k o l l e k t i v i z m " yi tiril ip-parçalanır. 28yine

"Allah'ı

nasıl

öldürecek,

inkâr

yine

edersiniz

diriltecek;

A n t i k t a r i h t e her m e d e n i y e t , rüyüp ö l ü y o r d u .

ki,

m e d e n i y e t i y e n i d e n dirilişe, ölmek ve yeniden

kerrür e d e n öğrenip Hz.

ölüler idiniz, O'na

sosyal

akli ve nakli

sizi

devrim yaratamadığı

diriltti;

için

bu ölen

çü-

mede-

m e d e n i y e t i k u r u y o r d u , ya da ölen

rönesansa uğratıyordu.

d i r i l m e k vardı.

bu gidişi

döndürüleceksiniz."

Dışarıdan gelen taze barbar akınları,

niyetleri ya kesip atıyor y e r i n e yeni da

siz

sonra

Her iki

durumda

P e y g a m b e r l e r b i n l e r c e yıldır te-

bilgilerden-gelenek göreneklerden

kavramışlardı. M u h a m m e d ' e kadar b i r i k e r e k u l a ş a n

yüksek Allah "Siz

(ve c e n n e t - c e h e n n e m )

ölüler idiniz,

sizi

diriltti,

sentezine yine

bilgiler,

K u r ' a n ' d a en

ulaştı.

öldürecek,

yine

diriltecek."

Bu b u y r u k , antik t a r i h t e k i m e d e n i y e t l e r i n ölüp, d i r i l i ş i l e r i n d e n , dolayısıyla

komünaların

parçalanarak

derslerle sentezlenmiştir. batış-çıkışları

olduğu

medeniyete

geçişlerinden

alınan

Kur'anın y a z ı l d ı ğ ı s ı r a l a r d a da bu m e d e n i y e t

gibi,

bizzat A r a p t o p l u m u

ölüş ve diriliş

içindedir. "Sonra

O'na

döndürüleceksiniz" b u y r u ğ u

ise,

tarihsel

devrimlerin

v e y a bu ö l ü ş - d i r i l i ş l e r i n de bir s o n u o l d u ğ u n u s e z e r sezdirir.

Her ş e y aslına varır:

Komüna'dan

kalkan t o p l u m s a l g e l i ş i m , sınıflı

t o p l u m a t e ş i n d e n g e ç e r e k bu kez herşeyi disini y e n i d e n

üretecektir.

O zaman

bilince ç ı k a r m ı ş o l a r a k ken-

evrimin

en y ü k s e k s e n t e z i

olan

bu a ş a m a d a insanlık, h e m d o ğ a y ı , h e m kendisini o t e m e l l e r e u y g u n c a yeniden

ü r e t e r e k o n a r a c a k v e geliştirecektir.

"Sonra

O'na

Antik Tarihin sezmekten

döndürüleceksiniz":

binlerce yıllık

kaynaklanan

Peygamberdir. (kentten)

Bunun

şudur:

geçecek

kentten

Determizmin

yüksek tepesinden

bir buyruktur...

anlamı

medeniyete

barbarlar (Komün'ün

Tarihsel

birikimle

Çünkü

Muhammed,

Artık yeryüzünde

barbar

insanı

akışını, bakarak en

son

kent

kuracak

kalmayacak

kertede

geçiş a ş a m a s ı ) t ü k e t i l m i ş ,

medeniyete

ç ö z ü l m ü ş t ü r . Bu 5000 y ı l d a n fazla bir b i r i k i m d e n s o n r a o l u ş m u ş t u r . Ve Antik Tarihin "Ben

son

bu a ç ı d a n zirvesi

sayılır.

Hz.

Peygamberim" öngürüsünde

Tabi A n t i k Tarih

bitmez;

Muhammed

bundan sonra göçebe barbarların

niyetlere akınları ve m e d e n i y e t dirilişleri s ö k ü n eder: manlılar,

Ruslar; A v r u p a ' d a N o r m a n l a r . . . A s y a ' d a

Antik Tarih'in niyetlerin için;

yeniden

dönemi,

dirilişi

hep eski

(rönesansı)

K e n t ' t e n son geçiş y a p a n

medeniyetinin yarattığı

ve son

Bedrettin

Moğollar-Babürler... geçiş y a p a n

mede-

anlamında

bir i l e r l e m e

olduğu

( M e k k e - M e d i n e ' d e n çıkan) A r a p - İ s l a m

Kur'an p r e n s i p l e r i ve Hz.

gibi

liderlerle

P e y g a m b e r baki

kalmıştır - .

Bu a ç ı d a n Hz. Tefeci-Bezirgan orijinal

M u h a m m e d de, an-

m e d e n i y e t l e r i n en y ü k s e k zirvesidir.

"Müjdele!

Cennetler önceden

Bek-

Kur'an

hakeder.... İnanarak

onlarındır, yediğimiz

O zirvede (Güney Ticaret

M u h a m m e d v e Kur'an b u a ç ı d a n d a h a derinyararlı

ordaki

iş

görenleri,

yemişlerden

gibidir" benzerleri

altından

yediklerinde,

verilir,

temiz

ırmaklar

diyeler işler

akan

alırlar,

"bu orada

kalırlar."

C e n n e t ve c e h e n n e m ;

kutsal kitaplarda ve P e y g a m b e r l e r d e ve ge-

lenek g ö r e n e k l e r d e anlatılan; Komüncül yaşam zamanı sevgi

herşeyi

ginin

yitirilmesi,

ibret alınan c e n n e t ve c e h e n n e m şudur: herkes

c e n n e t haline getirir. yalan-dolan-hile

yetinin araya girmesi ve nına

uğratılabilmiştir.

M u a m m e d ' i n ve Kur'an'ın geldiği çağ: A n t i k T a r i h i n

likli y o r u m l a n m a y ı

sonsuz

rönesansa

12 İ m a m - H a c ı

m e d e n i y e t l e r i n i n e v r e n s e l a ş a m a s ı n a geçiş çağıdır v e

Y o l l a r ı n d a ) y ü k s e l e n Hz. 25-

mede-

Selçuklular, Os-

Kent'ten

cak en çok bilinen Şiilik - A l e v i l i k gibi t a r i k a t l a r l a taş-Şeyh

bunu sezerek

bulunmuştur.

cehennem

gibi

gelir.

kankardeştir.

Kollektif p a y l a ş ı m ,

Kankardeşliğin-paylaşmanın-sevdüşmanlıkları

yaratan

kankardeşliği tuz-buz etmesi, Yaşadıkları

doğa,

kişi

mülki-

komün

insa-

güzelliklerle dolu

bakir

olsa bile, s e v g i y i p a y l a ş m a y ı , k a n k a r d e ş l i ğ i y i t i r e n i n s a n a c e n n e t gibi doğa

bile dar gelir;

cehennem

olur.

Ama

bir de A r a p

atalarının

ilk

c e n n e t l e r i olan medeniyetin

Fırat-Dicle'nin

hayatı

bol s u l u - v e r i m l i - y e m y e ş i l a l a n l a r ı n d a n ,

cehenneme

zünden güneyin çöllerine

çeviren

iç ve dış

kaçıp g ö ç m e l e r i

c e h e n n e m fikri A r a p t o p l u m u n d a

sınıf s a v a ş l a r ı y ü -

buna eklenince, cennet ve

g i d e r e k m i t o l o j i l e ş e r e k yerleşir.

yüzden cennet, gerçekte komün yaşamı; nıflı t o p l u m u o l a r a k d ü ş ü n ü l m e l i d i r .

cehennem,

m e d e n i y e t i n sı-

K u r ' a n ' d a t ü m l ü k içinde bakılınca

bu y o r u m yerli y e r i n e oturur... 35-

"Biz

yeyin

dedik:

istediğiniz

"Ey Adem,

şeylerden,

cennet içine

yalnız

şu

oturasın

ağaca

eşinle,

bol bol

yaklaşmayınız

günaha

girersiniz." 36-

"Hemen

(cennetten) sınız

artık

metah

şeytan

uzaklaştırdı, birbirinize,

onların biz

kaydırdı

dedik

bir zamana

ayaklarını,

onlara

değin

yeryüzünde

halden

ininiz,

düşman-

için,

durakla,

sizin

bulunur.'"

Kur'an, g e l e n e k g ö r e n e k l e bilinen A d e m ca geçer.

ile Havva ö y k ü s ü n ü

kısa-

Dersleri ü z e r i n d e durur.

A d e m ile Havva (Arap ataları) ni

oldukları

'Aşağıya

şeytana

(tefeci-bezirgana)

(komüncül toplumun cil y a ş a m ı n a

m e d e n i y e t (sınıflı t o p l u m )

uyup yer y e m e z ,

kendilerini

mutlu y a ş a m ı n d a n ) sınıflı t o p l u m u n

meyvesicennetten

cehennem-

k o v u l m u ş bulurlar.

V e b u n d a n sonra, yani S e m i t l e r i n ç i ş l e r i n d e n sonra;

m e d e n i y e t e (sınıflı t o p l u m a ) ge-

her barbar k a v m i n i n m e d e n i y e t e g e ç i ş i n d e ;

li-ufaklı t a r i h s e l d e v r i m s ı r a s ı n d a ,

bir P e y g a m b e r (kent k u r u c u

her irimede-

niyete geçişi s a ğ l a y a n ö n c ü - l i d e r ) çıkar. A l l a h (Tarihsel D e t e r m i n i z m ) t a r a f ı n d a n fikirleriyle yaratılır; 38lavuz

"Dedik gelince,

ki:

"Sizin

doğru

yola

hepiniz, kim

buradan

uyarsa,

inin,

benden

onlara

korku

size, var

bir kıne

kaygılanırlar." 81-

"Kötülük

sonsuz 82orada

"İnanmış sonsuz

Kur'an, olarak; rak;

yapıp

kötülüğe

bürünenler

cehennemliktirler.

Orada

kalırlar." bulunarak,

yararlı

görenler,

onlar

cennetliktirler,

kendinden önceki

k i t a p l a r d a n (ve P e y g a m b e r l e r d e n ) farklı

d a h a d e r i n l i k l i - k a p s a m l ı - k e s k i n , aynı z a m a n d a h o ş g ö r ü l ü ola-

hep

komün

gelenek-görenekleri

s e n t e z l e ş t i r m e k ü z e r i n d e durur. (sınıflı

iş

kalırlar."

topluma)

çözülüşü

ile m e d e n i y e t i

Çünkü

tarihinin,

gidiş:

(sınıflı t o p l u m u )

Komün'ün

kentlerden

medeniyete

geçiş a ş a m a s ı n ı n

sonuncusudur. M e d e n i y e t e iyice batmış olanlar, insanın o ilk ç e k i r d e ğ i n d e n ; tif

mutluluktan-kardeşlikten-dürüstlükten-aşktan

iyice

kollek-

uzaklaşmalar

ve k o m ü n ile ç ö z ü l d ü ğ ü sınıflı t o p l u m u n s e n t e z i n i bile y a p m a k t a n uzak düşerler. G i d e r e k sınıflı t o p l u m u n b a t a ğ ı n a iyice batarlar. Bu K o m ü n ' ü n

mutlu

k a n k a r d e ş i n s a n ı n a c e h e n n e m azabıdır.

şunu şiddetle uyarır:

T a m tersini ( d i y a l e k t i ğ i ) d e y a k a l a r ; gelenek görenekli

Bu y ü z d e n

Kur'an

hep

Bunlar " o r a d a ( c e h e n n e m d e ) s o n s u z kalırlar." İ n s a n l ı ğ ı içinde d u y a n

komün

olanlar v e m e d e n i y e t l e s e n t e z y a p m a akıllığını g ö s -

terenler "cennetliktirler, orada

sonsuz

kalırlar"

A n t i k t a r i h t e v e m o d e r n t a r i h t e ( k a p i t a l i z m d e ) y a n i t o p y e k ü n sınıflı t o p l u m d a ; mutluluğu, değildir.

ş ü p h e s i z ki ne k o m ü n c ü l g e l e n e k g ö r e n e k l e r i n c e n n e t c i l

n e d e sınıflı t o p l u m u n

Medeniyetler

ren-çözülen

komüncül

k o m ü n a l a r d a aynı

Fakat b u g ü n

cehennemcil

akınlarla

mutsuzluğu "sonsuz"

çökerken,

medeniyete

gi-

m u t l u l u ğ u v e m u t s u z l u ğ u yaşarlar.

bir g e r ç e k o r t a y a çıkmıştır.

Mutlu

insan;

d o ğ a n ı n ve

t o p l u m u n gidiş k a n u n l a r ı n ı bilince çıkarıp, o k a n u n l a r ı n d e n g e s i n i içinde k u r a b i l e n insandır. Ve bu a n c a k t ü m insanlığın t o p y e k u n , o d e n g e y i her kişide ve t o p l u m d a bilinçle k u r a b i l m e s i n e sıkı sıkıya bağlıdır - . A n c a k y i n e de bu gidiş h i y e r a r ş i k o l a r a k kişi

kişi-parça

parça olur

ve böyle olacaktır. Ç ü n k ü y e r y ü z ü ve insanlık bir m a k a s t a n ç ı k m ı ş gibi eşit g e l i ş i m e s a h i p değildir.

Bu y ü z d e n d o ğ a ve insanın d e n g e s i n i şu

v e y a bu ö l ç ü d e kendi içinde k u r a b i l e n o ö l ç ü d e kendi Kur'an

kişi ve t o p l u m l a r m u t l u l u ğ u da

içlerinde kurabilirler.

(ve P e y g a m b e r i )

b u n u y a ş a y a r a k g ö r m ü ş ve sezmiştir.

Bi-

linçli v e g ü ç l ü o l a n l a r ;

m e d e n i y e t i n s u n d u ğ u , d o ğ a v e insan d e n g e s i n i

ölüm-dirim

bozan

kertesinde

bireyselleştirilmiş tüketim t o p l u m u n d a n

b ü y ü k bir a z i m l e kaçabilirler ve kendi iç d e n g e l e r i n i gelerini

doğa ve topluma yansıtarak,

kurarak, bu d e n -

partileşip-cepheleşebilirler.

Bu n o k t a d a a r a d a k a l ı n a m a z . C e n n e t ile c e h e n n e m v e y a y a ş a m ile ö l ü m gibi Hz.

bir s e ç e n e k t i r bu.

Muhammed

kalmadığı

için,

zamanında

kentten

s o n u g e l m i ş , tefeci, b e z i r g a n eşiğine

kuracak barbar (komün)

insanı

devrimlerin ve medeniyetlerin

medeniyetlerin evrensel çağına sıçrama

gelinmiştir.

Bu y ü z d e n ,

Kur'an'ın ve

günümüze uygun Toplumun yeniden

kent

çıkma tarihsel

gidişindeki

üreten)

Hz.

Muhammed'in

b u y r u k l a r ı ve sezileri

düşer. sıçramalar,

bir yay gibidir.

a ç ı l ı p - k a p a n a r a k gelişen

Başkalaşan

(kendini

hep aynı t e m e l l e r i n yeni-

den üretimi o l d u ğ u için, tarihsel paralellikler ve kişilikler, benzer olaylar içinde benzer s e n t e z l e r i , ilkelden girerler.

G ü n ü m ü z d e herşeyin

bilimsele d o ğ r u g e l i ş t i r m e k d u r u m u n a

Kur'an'da ve

Hz.

M u h a m m e d ' d e bulun-

d u ğ u n u ısrarla s ö y l e y e n skolastiklerin bu açıdan haklı ve h o ş g ö r ü l e b i lecek yanları budur a n c a k artık Kur'an'ı

bıraktık, M a r k s - E n g e l s ' l e r i n yo-

rumları

bile g ü n ü m ü z ü a ç ı k l a m a y a y e t e m i y o r .

tarihsel

bütünlüğünü

111rilemez!' sen 304

"Dediler ki: Bu

onlara."

onların

Mesele doğa ve insanın

kurabilmekte, somutça aydınlatabilmektedir... 'Ya

Hıristiyan,

kuruntusu.

Yahudi olmadan,

'Gerçekseniz

getirin

cennete gi-

belgenizi'

diyesin

Gerçek Tarihsel ce-davranışlara

Maddecilik,

karşı

her an

daima,

skolastik ve

metafizik düşün-

savaş v e r m e k sûretiyle

Başka türlüsü olamadı-olamıyor.

gelişebilmiştir.

Bu, ö l ü m l e r d e n beter maddi ve ma-

nevi acıları g ö z e a l m a k l a y ü r ü y e b i l d i .

Sınıflı t o p l u m gerizleri

her y a n ı

b o ğ d u k ç a b a ş k a t ü r l ü yol d a g ö z ü k m ü y o r . Kur'an v e Hz. t i k l e r e karşı

Muhammed

Ne Y a h u d i l i k , üzerindeki lığın

ne de

orijinal

medeniyet

atabileceğini

beridir, F i l i s t i n ' d e

daha

doğrusu

skolas-

kalır. Güney Ticaret Yolu

kurarak evrensel

kavrayamaz.

m e d e n i y e t gerizleri

koşullar ö n ü n d e , Bu

kendince kendinden

Hıristiyanlık, g e l i ş e n yeni

bedevilerin

temellerini

önünde

savaş vererek gelişmek zorunda

Çünkü

bezirgan-

kendileri

çoktan

içinde ç ö k k ü n l e ş m i ş l e r d i r ;

şafağı

söken yeni

bir ç a ğ ı n

yeni

koşulları

s k o l a s t i k kalırlar. yüzden

Kur'an

Muhammed

onlara

karşı

dolaylı

bir s a v a ş

v e r i r k e n , d o ğ r u d a n d o ğ r u y a Hz. İ b r a h i m g e l e n e ğ i n e sarılır. O r t a d a bir yol t u t a r a k M u s a ve İsa ö ğ r e t i l e r i n i saf dışı 135yolu

"Onlar derler

bulursunuz'sen

yoludur',

İbrahim

Hz.

ki:

'Ya

Yahudi

diyesin

(Allah'a)

ki:

eş

bırakır:

olunuz,

'Doğru

yol,

koşanlardan

Hristiyan,

İslâm

olan

doğru

İbrahim'in

değildir."

İbrahim Peygamber, A r a p atasıdır, en eskidir.

Medeniyet c e h e n -

n e m i n d e n kaçıp kurtularak, Filistin'e ve Mısır'a, Mekke'ye kadar iner. Göçebe geleneklidir. dek korur:

M e d e n i y e t e karşı saf k o m ü n insan özelliklerini s o n u n a

Sınıflı t o p l u m u n

cehennemcil

ateşini

g ü l b a h ç e s i n e çeviren

o l u m l u l u ğ u ; mitolojideki cenneti budur. O c e h e n n e m i n tek çıkışıdır... Ayını lerini

göçebe ve

taşıyan

kent

komünasının

Muhammed'e,

özgür toplumcu

yozlaştırılmış

Musa-İsa

insan

özellik-

öğretileri

yerine

s a f - t e m i z İ b r a h i m g e l e n e ğ i d a h a y a k ı n gelir. 136-

"Bizler

İsmail'e

İshak'a,

olana,

Tanrıları

ların

içinden

Allah'a,

Allah'ın

Yakup'a, katından hiçbirini

bizlere

gönderdiğine:

Yakupoğulları'na Peygamberlere

ayırt

Musa'ya,

gelenlere

etmeyiz,

bunlara

'İbrahim'e, İsa'ya

inanmışız, inanan

gelmiş biz

bun-

İslamız'deyin."

" İ s l â m ı z " d e r k e n , kesince, h e r ş e y e karşın İ b r a h i m g e l e n e ğ i n e bağlılığını bildirir... Ve y o z l a ş t ı r a n l a r ı a s ı l l a r ı n d a n ayırır: 145geleri,

"Kitaplı yine

değilsindir, sonra

olanlara

senin onlar

onların

ezip

geçeceğini

ve İ b r a h i m ' i n

Yahudi

kuvvetle

kurduğu

yükselişin önderi

uyacak

orijinal

yozlaşmış-çökmüş

uymazlar

birbirinin

havasına

A r a p l a r ı n yeni

(Yahudi

kıblene

Hiristayanlara) onlar,

uymazlar olsan,

kıblesine,

sezer.

kurmaya

Hristiyan Onlara

açsan

zalimlerden

bir m e d e n i y e t ve

sen

bütün

onlarınkine

sana

bilgi

beluyucu

geldikten

olursun." aday olduğunu

medeniyetlerini-artıklarını

"seçilmiş" olduklarını

Kâbe'yi y ö n o l a r a k gösterir,

o l d u ğ u n u y ı l m a d a n tekrarlar.

kendisinin

bildirir de bu

143rattık, leri

"İnsanlara Peygamber

bilmemiz

Allah'ın

için,

doğru

lara,

Allah

tanık de

olmak

üzere

tanık

olur,

size

yöneldiğin

yolunda

biz

sizleri

sana

kıbleyi,

sana

olmayanlar için

ağır

seçme

kıble bir

ancak

Allah

acır

insan-

Yani

kaptırmış komün gelenekli yoksul

Göçebe

Mekke

Gidişin

zenginleri,

medeniyete

medeniyetinin

kankardeş Arap toplumuyla

geçiş

olduğunu

kendisinden

önce

174-

indirdiği kitaptan

ancak,

karınlarına

konuşmayacak,

Komün'ün toplum

gizleyenler,

ateş

günahları

ç ı k a r a " yani

kişi

insanını

Çünkü

onlar

"Sizin

başlanan)

için

çıkara

acı

azap

onu

onlarla var." ve

gelecekseverliğini,

"en

d e ğ i ş e n l e r l e "Allah

ko-

batanların sonu "ölüm"dür.

Kro-

M e d e n i y e t i zehirli t ü k e t i m

Hastalıkların,

herkese yaygınlaşması;

geri d ö n m e m e c e s i n e u m u t l a r ı kesçe g ö r ü l m e y e

bir

kıyamette

için

mülküne

artık Batı

öldürüyor.

hastalıkların

kötü

arınmaz".

G e r ç e k t e n de m e d e n i y e t e aşırıca

179-

İslam

çökmüş

kankardeşliğini-iyilikseverliğini-doğa

medeniyetin

nik v e y a A k u t ö l ü m !

dolduruyorlar,

arınmaz,

doğruluğunu,

n u ş m a y a c a k " , onların " g ü n a h l a r ı

ruhsal

kuracağı

yozlaşmayla

için t o p l u m c u l g e l e n e k l e r e sıkıca

severliğini-kollektivizmini-çocuk

vesleriyle

daima

bunu ö ğ ü t l e r :

"Allah'ın

değişenler

kuşatılmışlar-

kavrar ve d e ğ e r l e n d i r i r .

sezer ve

kurulmuş

m e d e n i y e t ö r n e k l e r i gibi ç ö k m e m e s i sarılır ve d a i m a

köylü ve e s n a f l a r ve

barbarlar toplumudur.

Kur'an ve M u h a m m e d bu çelişkiyi çok iyi

kötü

b e z i r g a n l a r ı sayıl-

M e d i n e ' n i n d a h a fakir b e z i r g a n l a r ı , t o p r a k l a r ı n ı - m a l l a r ı n ı tefe-

bedeviler:

Allah

ya-

dönen-

esirger."

ci-bezirganlara

dır.

geri

kılmışız,

iştir.

O g ü n k ü A r a p T o p l u m u , M e k k e ' n i n z e n g i n tefeci mazsa,

ümmet

uyanlarla,

toplumların mutlulukların

he-

parçalanıp o

kişilerde

bile alıp g ö t ü r m e s i b u n u n en açık (her-

belgesidir.

ey akılı

olanlar!

Kısasta

dirlik

var,

umulur ki sakı-

komün

kollektivizmi-sevgisi-saygısı-kankardeşli-

nasınız" İnsanlığın ğiyle;

ilkel

medeniyetin

her s a n i y e

her türlü

yozlaştırıcı

karşılaştırıp d e r s a l m a k t a

264-

"Ey

inanmış

olanlar!

öldürücü

gidişini

daima-

( k ı s a s t a ) y a ş a m c ı l "dirlik var".

Mallarınızı

gösteriş

yolunda

harca-

mayınız... " Doğa ve t o p l u m kendi k a n u n l a r ı n a u y g u n c a : tüketilmezse, ölümcül yokoluşlarla 275bu

"Faiz

onların:

helal

kılmıştır,

faizi

bırakırsa,

dönerse

işte

yiyen "Faiz

kimseler, alışveriş

Faizi geçmiş bunlar

haram, olan

dirimcil

ancak

Şeytan

gibidir" demiş bir

kimse

geçmiştir,

cehennemlik,

orda

Planla hesapla üretilip

uyanışlar k a ç ı n ı l m a z olur. eliyle

çarpılmışa

olmalarından, tanrısı

işini Allah sonsuz

katından yapar, kalırlar."

Allah

dönerler, alışverişi

öğüt

gelince,

kim

yine

A n t i k tarih t o p l u m biçimlerinin e k o n o m i t e m e l i toprağa (ziraat ve esnaflığa) dayanır. A m a Ticaret; antik medeniyetler, Fırat-Dicle boylarından t ü m y e r y ü z ü n e yayıldıkça, en gözde e k o n o m i biçimi olarak öne çıkmıştır - . İslam medeniyeti zamanı, bu gelişimin 5000 yıldan aşırı birikmiş olduğu ve y e r y ü z ü n d e k i

O r t a - K u z e y ve

G ü n e y Ticaret yollarının

bütünleştiril-

mesi (evrensel) çağının açılma a ş a m a s ı n ı n kapıyı çalmış b u l u n d u ğ u için, ticaret ve faizi daha katmerleşip öne çıkmış; t e m e l d e k i toprak e k o n o m i sini u n u t t u r m u ş t u r ; Bu

yüzden

hele A r a b i s t a n çöllerinde bu t ü m d e n geçerlidir.

Kur'an v e

insanlığa yararlı,

Hz.

" F a i z " kesinlikle " H a r a m " d ı r . b a s a r a k "Faiz müzdeki

Muhammed

daima

alış-verişi:

Ticareti

hak v e adaletli y a p ı l m a k ş a r t ı y l a " H e l â l " kılar. A m a

ayaklarımın

S o n v e d a n u t k u n d a bile özellikle ü z e r i n e a l t ı n d a d ı r " buyurur.

Çünkü

faiz v e

günü-

b i ç i m l e r i y l e k u m a r o y u n l a r ı , hazır y e y i c i l i k l e t o p l u m l a r ı çürü-

tür, d o ğ a y a , insanın gidiş k a n u n l a r ı n a s ü r a t l e y a b a n c ı l a ş t ı r ı p y o z l a ş t ı ü r e t i m ve ü r e y i m i s e k t e y e uğratır - .

rır;

29- " A L - İ İ M R A N Kimi

ayetler,

SÛRESİ":

determinizmi

somutça

kavrayamadığı

ölçüde soyut

kalırlar. A m a g e n e l l i k l e bu ayetler, A l l a h ' ı n h e r ş e y d e saklı olan bilimi, insanlığa;

bütün

soyutluklarına,

u y a r m a k için bildirirler.

olgunlaştırılmamış

K i m i l e r i y s e kesin:

halleriyle

olsun

"Muhkem"dir.

Kur'an Tefsir'leri b u r a d a n çıkar ve farklılaşır. A n t i k ve M o d e r n nafıklar bu b o ş l u k l a r d a n girip parazit y a r a t ı r l a r ; M e d i n e ayetleri 7-

Diğerleri

Kalplerinde mak nı

için

eğrilik onun

başka

nü

Fitne

kimse

bilmez.

Peygamberi, yansıtmaya

İlimde

derler.

"Yerde

"Ana özge

kitabın fakat

kendilerine

düşerler. ileri

anasıdır. zengindir).

göre

Oysa

gidenler:

Sağduyu

elinden çalışır-.

gelmediğini Doğanın

k e n d i n c e k u r a r a k , A l l a h ' ı n v e y a gidişin

muhteşemliğini, yüceliğini

dan

çıkarmak, ardına

bunlar muğlak

yorumla-

onun

anlamı-

"O'na

inandık,

sahiplerinden

başkası

bile

isterce

almaz."

determinizmi

muhkemdir (anlamları

ayetlerinin

katındandır"

öğüt

Kur'an

ayetleri benzer,

olanlar, benzer

Rabbimiz

düşünüp

şöyle azarlar:

bazı

birbirlerine

Allah'tan

hepsi

bunları

O'nun

mü-

o y s a aklın y o l u birdir.

gökte

rahminde Tanrı

yok,

size o

yapmak

toplumun

monizmini,

biricikliğini ve

açıklama-ispat etme yeteneği

hiçbirşey Allah 'a istediği

biçimde,

azizdir o

gizli

bütünlüğügösterir.

değil."

surat

veren

işte

odur,

on-

bilgedir."

Bu d o ğ a d a n ve i n s a n d a n , o n l a r ı n g i d i ş i n d e n ayrı s o y u t l a n m ı ş , günümüz

bezirganlarının Allah'ı

g e r ç e k l e r içinde,

gibi

d o ğ a ve insan

bir A l l a h değil, t e r s i n e a l a b i l d i ğ i n e

için ç ı r p ı n a n

bir Allah'tır.

Din

bezir-

ganları

ceplerini

doldurup

olabildiğince tanınmaz hiçbir bilim

emperyalist

köşklerinde

karunlaşırlar, A l l a h ' ı

Kâr ve d e v r i m c i düşmanlığıdır - .

ricik s a v a ş l a r ı : ci

sırça

hale getirip " K o m o n i z " d ü ş m a n ı

sahibini

İslam çocukları,

gönül

imam

de tartışıyorlar,

vermiş

hatip

dar

inatçılığı

korkak-ikiyüzlü

görüşlülerdir.

mekteplerinde

gerçeklerin

Marksizmi

bir gün

Bi-

O şarlatanlıklar evrim-

dost t u t a m a y a c a k k e r t e d e

uşaklığına

yaparlar.

o genç

Fakir-Fukara de

Darvinizmi

maşaları

tutan

elleri y a k m a z mı s a n ı l ı y o r ? 13-

"Karşılaşan

bölüğü iki

allan

katlı

iki

için

görürler,

görüşü

işinde

Allah

bir

sizin

bölüğü

yardım

eder

için

alınacak

kafirdir,

ibret

kafirler

dilediğine,

bunda

var,

onları

nice

bir

gözleriyle

ibret

var iç

olanlara."

Peygamberce sezmekle

Allaha

birdir.

bütünlüğünü ler.

bölük

savaşır,

inanmak,

O'nu

tarihsel

determinizmin

sezenler aslında

bedeninde ve

ruhunda

daha

evrimin

yüceliğini

yüce

çok taşıdıkları

çelişkiler

için

sezer-

Bunlar b ü t ü n tarih b o y u n c a hep k o m ü n g e l e n e k l e r i canlı insanlar

olmuşlardır.

Bu aynı z a m a n d a ,

çelişkilerini

içlerinde

insan g ü c ü demektir. ğına;

y a n i t e k yanlı

kıyasla, sayıları gözünde daha

k o m ü n c ü l güç ile m e d e n i y e t l e r g ü r e ş i

s e n t e z e v a r m a k üzere

çok taşıyan

Bu yüzden, yalan-dolan-kişi medeniyet batağına

az olsa da

kaliteleri

güçlü görünürler.

kollektif

mülkiyeti çıkarcılı-

b a t m ı ş insanlar k a l a b a l ı ğ ı n a

üstün

Bu y ü z d e n

olduğu

için,

karşı t a r a f ı n

her s o s y a l - k i ş i s e l

müca-

d e l e d e sayı kalitenin y a n ı n d a ö n e m s i z kalmıştır. V e y a her z a m a n ikincil

üçüncül

olsun;

ö n e m taşır. Y e t e r ki d e t e r m i n i z m e i n a n c a

inanç

kovar v e y a

kişi

daima

14- "Kadınlar, lar,

davarlar,

dirliğinin

"Sen

oğullar,

kınanlara

hazırlanmıştır, hoş

reşinde

mutluluk Hz.

komüncül

orda

sonsuz

var,

dek

gelenekleri hep

ırmaklar görür

daima,

belgeli

sevgisi,

at-

dünya

katıdır."

daha

kalırlar,

Allah

Muhammed,

davranışlarını)

değerlerden) yana

katılmamış sonuna

gümüş,

insanlara

barınak Allah

altından

hayırlısını akan

temiz

size

salık

cennetler

eşler

sa-

vardır,

kullarını?"

b a r b a r l a r l a - m e d e n i y e t l e r gü-

koruyarak medeniyete geçişin yollarını

prensipleştirmeye çalışırken, temel inanış

çıkarları

altın,

geliyor

"bunlardan

katında da

hoş

güzel

diyesin

Tanrıları

toplanmış

şeylerin

bunlar.

onlara

mi?

Kur'an

çekilerle

gibi

vereyim Allah'tan

maddi-manevi

kollektifleştirir.

ekin

malıdır

15-

ve t o p l u m d a n

o l a r a k (en

komüncül

içten

düzenden

duygu

düşünce-

(manevi-kollektif

geliştirmiştir.

Kur'an ve P e y g a m b e r i bunu sıradan her insan için y a p a r k e n aslında gönlü d a h a fazla m a n e v i y a t t a n ve k o l l e k t i v i z m d e n yanadır.

Bu y ü z d e n

m e d e n i y e t e (kişi m ü l k ü n e ) geçişi kurallaştırırken bile, kişi m ü l k ü n ü hep "dünya

m e t a ı " "geçici g e ç i m " o l a r a k kötüler. Ve k o l l e k t i v i z m

nın en güzel, en eski

ile doğa-

bakir halini (yani A r a p t o p l u m u n u n ş u u r a l t ı n d a -

Fırat-Dicle c e n n e t boylarını) c e n n e t v a a d i

ile hatırlatır.

Medeniyetin

(sınıflı t o p l u m u n ) da geçici o l d u ğ u n u en içten ve en y o ğ u n bir şekilde sezer. Ç ü n k ü M u h a m m e d , kentten g e l m e m e d e n i y e t l e r i n e n s o n u n c u s u olarak, e v r e n s e l

bezirganlığın açılışını ve ç ö k ü ş ü n ü - ç ü r ü y ü ş ü n ü çevre-

deki İ r a n - B i z a n s m e d e n i y e t l e r i n d e n sezer.

Bu d u r u m d a içinde yaşattığı

temiz k o m ü n a r u h u n u n ve sevdiği t e m i z - b a k i r d o ğ a parçalarının biricik sahibi

barınak olduğunu

içtenlikle y a k a l a r ve onlara

sarılır.

Çünkü

Tarihsel D e t e r m i n i z m i n o gün için en y ü k s e k y a n s ı m a s ı (elçisi)dir... 103-

"Hepiniz

olmayın, dınız,

Allah'ın Allah'ın

uçurumun

Allah'ın

size

olan

nimetiyle

gönüller

kıyısındaydınız...

Başka

kent

yoluna

(ipine)

nimetini

birleşerek

Umut

sizler

bezirganlıkta

bölünme

had

kentler ve b a r b a r l a r a r a s ı n d a da,

gibi,

yolu

içinde de,

ateşli

bir

bulursunuz."

kent içinde z e n g i n -

ayırdları

başlamıştır.

çıkmıştır - .

safhaya

bölük

düşman-

oldunuz,

doğru

medeniyetlerinde görüldüğü

bölük

birbirinize

kardeş

olunur

f a k i r - y a n a ş m a - k ö y l ü - e s n a f barbar ( b e d e v i ) ta t e f e c i

sarılasınız,

anınız,

Hat-

Ayrıca

çelişkiler lokal

çevre

ölçülerde

de olsa f ı r t ı n a l a ş m a k t a d ı r . Kur'an ve P e y g a m b e r i s e n t e z i getirir.

bu ç ö z ü l ü ş e bir m e d e n i y e t ( k o n f e d e r a s y o n )

Bütün çıkarlar uzlaştırılır. A n c a k yeni d o ğ a c a k olan ori-

j i n a l kentler birliğinin y i n e bir t e k o r t a k d ü ş m a n ı v a r d ı r : çıkarları;

medeniyeti

olan bu gidiştir.

Kişi mülkiyeti

içinden çürütüp mahşerleştirip çökkünleştirecek

Kur'an ve P e y g a m b e r i ve t e k p a n z e h i r o l a r a k y i n e ko-

m ü n a d a n ö r n e k aldığı, k o l l e k t i v i z m i - i n s a n i ( m a n e v i ) d e ğ e r l e r i p r e n s i p edinir.

Hele faiz bir n u m a r a l ı d ü ş m a n ı d ı r .

130-

"Ey

sakınınız,

ola

inanmış ki

olanlar!

Kat

kat

arttırarak

faiz

yemeyin,

Allah'tan

kurtulasınız."

T o p l u m d a k i iyilerle kötüler gibi ilkel bir d ö v ü ş gibi d u r a n olayı, kişi mülkiyeti

İnanmışlara 139çok

kollektivizm seleksiyonda

"Gevşemeyin,

arasında

olan

büyük dövüş

olarak sezer:

güç verir:

kaygılanmayın,

eğer

siz

inanmışsanız

onlardan

üstünsünüz." 140-

inandığını insanlar 141-

"Eğer

siz

bilmek

yaralandıysanız, için

arasında "Ve

sizlerden

nöbetle

inananları

onlar tanıklar

döndürürüz,

iyice

komün

olağanüstü

tarihin

yanında)

yükselmiş

olduğu

Allah

özleştirmek,

7000 yıllık sınıflı t o p l u m tarihi, yıllık

yaralandılar, için,

biz

zalimleri

kafirleri

bir

bile

komüncül

Allah

kimin

günleri

sevmez."

de.

insanlık t a r i h i n d e (en

yüzde için

edinmek

değildir.

az 700

Teknik

toplumları

hızla

bin

kalitesi sosyal

sınıflara v e z ü m r e l e r e dek p a r ç a l a y a b i l m i ş t i r . A m a son d u r u ş m a d a ortaya ç ı k a n ç ı p l a k g e r ç e k ş u d u r ki:

İ n s a n l ı k tarihi

hep K o m ü n ' ü n

par-

ç a l a n m a tarihi o l u r k e n , s a d e c e v e s a d e c e k o m ü n ü n t e m e l i n d e y e r a l a n kanunlarının yeniden

icabı

olarak komünü

daha

ü r e t m e k üzere sınıflı t o p l u m

modern

biçimde yeniden ve

ibretine v e b e r z a h ı n a girmiştir.

Yani

komün

parçalanırken, yok olmak şöyle dursun,

lince ç ı k a r a r a k kendi den

kanunlarını

m o d e r n l e ş t i r e r e k üretir.

kalkarak, O'nun Kur'an ve ğında

Peygamberi

ötürü

bunları

s o n s u z anlayışlı v e 159-

"Senin

bir rahmettir, medersen

Allah'a

Ama nı

karşı

sen

onları,

dayan,

O'na

katı

bilimlerin

toplumsal Ve

Allah

Tarihsel

bulunmaklığın,

ışı-

do-

bu y ü z d e n

çevrenden

onlara

danışmalısın,

sever da,

Allah

olaydın,

her işte

kendisine

gidişe Bu

katından

dağılmış

bu-

bir işe

az-

dayananları."

uymak zorunda

determinizme

u y u m yapabilirler.

karşı

Peygamber,

yumuşak

gönlü

kişilere de, t o p l u m l a r a

olabilirler;

elbette bugünkü

kritik m o m e n t t e ç ı k m ı ş y o r u m l a r ve elçilerdir,

huylu,

sık sık uyarırlar:

daima

gerçeği

içlerinde d u y a r v e yansıtırlar...

onlara

bağışla

güçler t e m e l i n d e n

merhametlidirler:

kaba

lunurlardı,

insanlık üretici

bi-

biçimde yeni-

ilerler...

A n c a k Kur'an

ğal gidişin y a n s ı d ı ğ ı en bundan

Çünkü

mekanizmasıyla

yakalayamaz.

kendisini

g ü d ü m ü n d e evrensel

oldukları-

uyabilenler Allah'a

durumda

b i l i n ç l e n m e gidişi ve z a r u r e t ,

yakın

kişi

ve t o p l u m l a r ı n

içinde

bulunduklarını

k u v v e t l e sezer ve b u n u öğütler. 182Allah

"İşte

bunlar

kullarına

178zaman

karşı

(başa

"Kafirler sanmaya veririz

Kur'an

ki,

Peygamberi,

onlara

tarihten Bu

yaptığınız

şeydendir.

için

zaman

horlayıcı

komün

toplumlarının

veririz, azap

sürekli

ardı

arkası-

tarihin

geçişlerine tanık olmuşlar ve

batıp

ancak

var."

Bu gidiş içinde g ö r d ü k l e r i en acı ger-

k o m ü n t e m e l i n e ihanet e d e n l e r i n

bedbahtlıktır;

başka

bir b a r b a r k o m ü n

sonu

akınıyla

silinmektedir. yüzden

ölünceye

dek

komün

cevherinin

savunulmasını

y a m e t l e birliktedir. bir g ü n

iyilik

onlar

nakli bilgileriyle d o n a n m ı ş l a r d ı r . çek m e d e n i y e t e f a z l a c a

elinle

çoğala,

medeniyete

y o z l a ş m a - ç ü r ü m e ve

belalar)

değildir"

günahları

na-tükenmezce

gelen

zalim

mutlaka,

kankardeş-kollektivist

buyururlar,

öğütlerler.

Bu ç o k u z a k - z o r l a y ı c ı Kur'an'ın ve

cevherinin yeniden

bir sezi

Peygamberinin

özelliklerini

Ödül

ancak

de olsa,

içinde y a ş a t t ı ğ ı

üretilebileceği öngörüsüdür.

kı-

gelecekte komün

Çünkü onlar doğal ve

t o p l u m s a l s e l e k s i y o n u n çok g ü ç l ü birer y a n s ı m a s ı d ı r l a r . O y a n s ı m a , o günkü Arabistan

(Güney Ticaret Yolu:

Kızıldeniz-Mekke-Umman)

s a t h a n e s i n d e b u n u k u v v e t l e içinde duyar. S ö z l e r e l b e t t e eski

ra-

kitap ve

İ b r a h i m g e l e n e k l e r i y l e k a r ı ş m ı ş s k o l a s t i s i z m içerirler. A n c a k Kur'an v e Peygamberi'nin

her s a t ı r ı n d a ve d a v r a n ı ş ı n d a o g ü n e dek g ö r ü l m e m i ş

çarpıcı t e k r a r l a m a l a r bunu 185-

"Ölümü cennete

herkes

kurtulup

giren

cak

aldanmamaktadır."

bize k o l a y c a tadar, kurtuluşa

kavratır.

sevabınız ermiştir,

kıyamette bu

ödenir,

dünyanın

ateşten

dirliği,

an-

200mana

"Ey karşı

inanmış koyun,

olanlar!

Sabrediniz,

Allahtan

sakınınız,

sabretmekte

ola

yarışınız,

düş-

kurtulursunuz."

Kur'an ve P e y g a m b e r i her an, her ayette bu inancını; insanlığın sevg i - p a y l a ş ı m dolu k o m ü n ö z ü n ü n ö l ü m s ü z l ü ğ ü n ü n v e g e l e c e k t e k i galibiyetinin mutlaklığını y i n e l e m e k t e n b ı k m a z - u s a n m a z . T e k kurtuluş O ' n u n y a ş a t ı l m a s ı n d a d ı r . Bunu kuvvetle sezer. B u g ü n için de b u n d a n önce de, bütün özü:

sosyal

sınıf örtüleri

altındaki

m ü c a d e l e l e r i n ve d e v r i m l e r i n

asıl

Bu insanlık ö z ü n ü y e n i d e n ü r e t e r e k y a ş a t m a k olmuştur.

30-

"NİSA SÛRESİ":

(Kadın 1-

"Ey

Haklarıyla insanlar!

ran,

bunlardan

da,

onun

sizin

İlgili)

Hepinizi

adıyla

anlaştığınız

üstünüzde

Bugün ancak komünün Adem

kişiden

erkek,

yaratan,

dişi

Allahtan

sakınınız,

ile

S e m i t atasıdır v e

komün t o p l u m u n d a ve

Medeniyet

balçıklar

içinden

Havva

hısımları

mitolojisi

Fırat-Dicle

çıka-

anlaştığınızsayın,

(Fırat-Dicle

Allah

(babahanlık)

gibi

d o ğ a d a yaşarlar.

taşkınlarından)

çıkageldiği

göre,

mitoloji A r a p ata-

z a m a n ı n d a yaratılmıştır.

B a r b a r l ı k (ilk kentler)

kazana-

cennet

İlk insan e r k e k kadın da O ' n u n

k ü ç ü k bir p a r ç a s ı n d a n y a r a t ı l m ı ş s a n ı l d ı ğ ı n a erkek düzeni

anlam

boylarında

bakir c e n n e t gibi

gibi A d e m de b a l ç ı k t a n yaratılmıştır - .

ihtimal Y u k a r ı

eşini

birbirinizle

p a r ç a l a n ı ş k a n u n l a r ı v e ilk m e d e n i y e t e ge-

sonra A d e m

kankardeş

larının

ondan

üreten,

gözeticidir."

çiş ç ö z ü m l e n d i k t e n bilmiştir:

bir

bir hayli

zamanıdır.

Çünkü

büyük

Şeytan yılan

ziraat tanrısı (totem)dir. A r a p ataları ilk y a s a k m e y v e y i b u ğ d a y ı (ürün f a z l a s ı n ı ) y e y i n c e m e d e n i y e t e (sınıflı t o p l u m a ) g e ç m i ş l e r d i r . cehennem

azabı

doğalarından Kur'an rinden

gibi

gelmiştir.

Kankardeşlik kalmamış,

Bu onlara

bakir c e n n e t

k o p u p çöllere dağılmışlardır - . öyküyü,

ilk m e d e n i y e t b a l ç ı k l a r ı n d a n y ü k s e l m i ş kentle-

(cehhennemcil

sınıf k a v g a l a r ı n d a n )

lik y a p a r a k M e k k e ' d e Kâbe'yi

kaçan v e ç ö l l e r d e g ö ç e b e -

kuran Hz. İ b r a h i m g e l e n e ğ i n d e n ö ğ r e n i r

ve anlatır - . Bütün insanları A d e m ile H a v v a ' d a n ü r e t m e s i de, A r a p t o p l u m u n u n kankardeş komüncül toplum

b i ç i m i n d e n ç ı k a g e l d i ğ i n i anlatır ki,

mito-

lojilerde de b e n z e r ö y k ü l e r e rastlanır - . Ve yine "Hısımları o manevi

Bu s a v u n u ş t a çoğunlukla 2onların

(akrabaları-kankardeşleri) sayın" derken, daima

kollektivizmi

koruyup savunmayı

kadınlar ö n e m l i

p r e n s i p edinir.

bir b a s a m a ğ ı oluşturur.

Nisa sûresi

b u n a ayrılmıştır - .

"Öksüzlere mallarını,

yetişirce malınıza

mallarını karıştırıp

veriniz, yemeyin

kötüyle bu

büyük

iyiyi bir

değiştirmeyin, yazıktır."

"Öksüz

üç,

dört

kızlara

kadın

karşı

adaletten

alabilirsiniz,

elinizde

olan

korkarsanız,

haksızlıktan

odalık yeter,

işte

Çocuklarına-kadınlarına-öksüzlerine geleceği

k a r a n l ı k l a r l a doludur.

örneklerinde

bunu

görmüş,

hoşa

korkarsanız, adalete

sahip

gidenlerden ancak

yakın

çıkmayan

bir

iki, tektir

olanıdır."

bir t o p l u m u n

Kur'an v e P e y g a m b e r i antik m e d e n i y e t

d u y m u ş ve

kendi

kent

medeniyetlerinde

d e ipuçlarını y a ş a y a r a k sezmiştir. V e içlerinde k a n k a r d e ş g e l e n e k göreneği

iliklerine d e k d u y u p y a ş a y a n yapıdadır.

Bu y ü z d e n ayet ve hadisler, bu " a d a l e t l e " d o p d o l u d u r . Bu

n o k t a d a , g ü n ü m ü z m e d e n i y e t kafasıyla v e y a d a h a çok bezirgan

ve finans-kapital

kafasıyla 4 kadın alma t u t u m u n a gönül eğenlere şunu

hatırlatmak y e r i n d e olur: bir

önlem

Dağılma ve y o z l a ş m a n ı n ö n ü n e g e ç m e k t e de

olarak gelişen

toplumunda

aile

biçimleri,

henüz s e n d i y a z m i k aile

Peygamber

biçimi

e v l e n m e biçimi, ailenin d a ğ ı l m a m a s ı

zamanında,

de sivrilmeye başlamıştı. cinsel

için y e n g e l e r l e e v l e n m e biçimiydi.

Ayette g e ç e n y ö n e kaymış b u l u n u y o r d u . A y e t i n de belirttiği gibi niyetin kent içinde (Mekke'de)

Arap

a ş a m a s ı n ı y a ş ı y o r d u ve

mede-

belirmesiyle birlikte tek karılı aile biçimi

B a b a h a n ' ı n hem g e l e n e k l e , adaletle, hem de

Fuhuş ile karıştırıp geliştirdiği 4 kadın ile e v l e n m e miras gerçeği

ile g e r i l e m e k z o r u n d a kalır. Miras, asıl gözde tek eşliliği öne geçirir. A ş a ğıda anılan miras gelişimine hangi b a b a h a n t o p l u m u dayanabilir: 8-

"Uzak

nurlarsa, 10larına

hısımlar,

ondan "Hakları ateş

Yani

öksüzler,

veriniz,

tatlı

olmaksızın

doldururlar.

yoksul dille

öksüzlerin Alevli

olanlar,

üleşme

anında

bulu-

yiyenler

ancak

karın-

konuşunuz." mallarını

ateşte

yanacaklardır."

miras d ü ş m e y e n l e r bile g ö z e t i l m e k t e d i r .

y a p a n l a r da ş i d d e t l e uyarılır;

konuda

haksızlık

gidişin d a y a t t ı ğ ı her kural, t e k karılı aile

b i ç i m i n i n d o ğ u ş u n u zorlar. D e m e k 4 kadın a l m a k kolay a m a s o n r a s ı rezilliktir. A l d ı k l a r ı n ı hakkıyla g e ç i n d i r i p b a r ı n d ı r a m a z s a n b u r n u n d a n fitil fitil gelir... B a b a h a n l ı k , y e r y ü z ü n d e çok daha

önce,

Semit ve Arap toplumun-

daysa e g e m e n e r k e k d ü z e n i olalı en ç o k beş bin yıl olmuştur. den

Kur'an ve P e y g a m b e r i

e r k e k t e n yanadır. A m a

Bu yüz-

kadınları-çocukları-

öksüzleri s o n u n a dek gözetir, bu da tek eşliliği öne çıkarırken çok eşli evliliği e l e k t e n düşürür. 11-

"Allah

payıdır;

eğer

dın

tek

bir

baba biri

ile

kadını olursa

ana,

ananın,

yerine

B a b a h a n l ı k , ç o c u k l a r ı n mirası ile t e r b i y e edilir:

çocuklarımız ikiden yarısını

ölenin eğer

getirilip,

artık alır;

çocuğu

kardeşleri

borç

hakkında

buyurur

olursa, ölenin

üçte

kalırsa

altıda sonra

bir ikisini

bir çocuğu

olmazsa,

ödendikten

ki,

anası bir

bulunursa,

babası ananın,

yapılmalıdır.

erkeğe alırlar varis bu

iki

kadın

malın; altıda olursa işler

Bilmezsiniz

kabiri üçte

vasiyet ki

ba-

balarınızdan, hükmüdür,

oğullarınızdan Allah

hangisi

bilicidir,

sizlere

daha

hayırlı,

Allah

bilgedir."

Miras sosyal adaleti böyle k u t s a l l a ş t ı r m a y l a g a r a n t i y e alınır:

"Bile-

m e z s i n i z ki hangisi s i z l e r e d a h a hayırlı, bu A l l a h ' ı n h ü k m ü d ü r . " Arap Toplumunda

aile b i ç i m l e r i n i n t e k karılı

aileye d o ğ r u geliştiği

miraslar k a d a r cinsel y a s a k l a r d a n da bellidir: T o p l u m biçimi g e l i ş t i k ç e barbarın

doğal

Muhammed'in 22almayın,

ortaklı

"Geçen bu

ü r e m e biçimleri

" F u h u ş " gibi

ç o k eşliliğinin a n l a ş ı l a m a d ı ğ ı geçti, bir

atalarımızın

fuhuştur,

almış

alçaklıktır,

bulundukları

kötü

bir

O y s a A r a p a t a l a r ı n ı n y a ş a d ı ğ ı aile biçimleri aile biçimidir. Peygamberi 23deş üvey

bugün

kadınları

siz

yoldur." k o m ü n ü n d o ğ a l ortaklı

Hicaz kentleri b u n u a ş a c a k i l e r l e m e y i gösterir. A l l a h ve b u n u g ö r ü r ve

"Analarınız,

kızları,

görünür;

gibi:

kızlarınız,

süt anaları,

kızınız,

sizlere

helaldir

size

kendi

arada

almayın,

bacılarınız,

süt kardeşleri,

haram öz

kararlaştırır.

oldu.

oğlunuzun

geçen

Kankardeş toplumda

başkadır.

halalarınız, karınızın

Karınız

teyzelerimiz,

anası,

bulunmayan

karınızdan bir

karıları

haramdır.

İki

kız

Allah

bağışlayıcı,

Allah

kadının kardeşi

karolan kızı bir

yargılayıcı."

b ö y l e c e ortaklı v e s e n d i y a z m i k aile

biçimleri

de a ş ı l m a y a ve t e k karılı aile b i ç i m i n e g e ç i l m e y e başlanır. Y a s a k , cinsel ve t o p l u m s a l

miras y ö n ü y l e de keskindir...